ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ / ΤΕΧΝΕΣ / ΙΣΤΟΡΙΑ / ΒΙΒΛΙΑ / ΜΟΥΣΙΚΗ / ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

διαδρο έςδιαδρομέςΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ 3 Νοεμβρίου 2018

Αντωνιος ΖΑχΑριΑ ΜουντΑκης

Ενας εγάλοςΕνας μεγάλος αρχιτέκτοναςαρχιτέκτονας της Κρήτηςτης Κρήτης

γγ

διαδρομές ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ

3 Noεμβρίου 20182/ 30γι

ορτά

ζουν

γιορ

τάζο

υν

4/11Ιωαννίκιος

5/11Γαλακτίων,

Γαλακτία,

Επιστήμη,

Λίνος,

Σιλβάνα

6/11Λεονάρδος

7/11Αθηνόδωρος,

Αθηνοδώρα,

Ερνέστος,

Ερνέστα,

Θεαγένης,

Θεαγένιος,

Θεμέλιος

8/11Άγγελος,

Αγγελική,

Γαβριήλ,

Γαβριέλα,

Μιχαήλ,

Μιχαέλλα,

Σεραφείμ,

Σεραφίνα,

Ευστρατία,

Μεταξία,

Ραφαήλ,

Ραφαέλλα,

Σταμάτης,

Σταματία,

Στρατηγός,

Στρατηγούλα,

Ταξιάρχης,

Ταξιαρχούλα

9/11Νεκτάριος,

Νεκταρία,

Θεόκτιστος

σελσελ. 3 - Πολιτισ όςΠολιτισμός

σελσελ. 4 - 6 ~ Eνας εγάλοςνας μεγάλος

αρχιτέκτονας της Κρήτηςαρχιτέκτονας της Κρήτης

σελσελ. 7 ~ Παιδότο οςΠαιδότοπος

σελσελ. 8 ~ Υγεία βόταναΥγεία & βότανα

σελσελ. 9 ~ Ενα διαδραστικόΕνα διαδραστικό

Κινη ατογραφικό ΜουσείοΚινηματογραφικό Μουσείο

σελσελ. 10 ~ Πολιτισ όςΠολιτισμός

σελσελ. 11 ~ ΙστορίαΙστορία τηςτης ΙατρικήςΙατρικής

σελσελ. 12 ~ Αφορ ή βιβλίαΑφορμή, βιβλία

εριεχό εναπεριεχόμενα

ηηΗ εποχή της Κρητικής Πολιτείας καιοι πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώναείναι μία περίοδος εκσυγχρονισμούτης κρητικής κοινωνίας κατά τηνοποία πραγματοποιήθηκαν μεγάλαδημόσια έργα και όχι μόνο. Εναν σπουδαίο μηχανικό, τέκνο τηςΚρήτης, τον Αντώνη Μουντάκη απότον Κεφαλά Αποκορώνου και κάποιααπό τα έργα του στην πόλη των Χα-νίων αλλά και στην επαρχία, αναδει-κνύει το σημερινό αφιέρωμα των“διαδρομών”. Η έρευνα του Διονύσι-ου Θεοδωράκη προσφέρει σημαντικέςπληροφορίες για τον άνθρωπο και τηνεποχή του, θυμίζοντάς μας κάποιακτήρια που “θυσιάστηκαν” στονβωμό της αντιπαροχής, όπως η Τρά-πεζα Κρήτης και ο κινηματογράφος“Πάνθεον” και δίνοντας ταυτότητα σεκάποια άλλα, όπως η δεξαμενή τωνΧανίων και το κτήριο μεγάλης τράπε-ζας στην οδό Τζανακάκη.

diadromes@haniotika-nea.gr

ΕΛΙΑ ΚΟΥΜΗ

editorial

διαδρο έςδιαδρομέςτεύχος 803

Εβδομαδιαίο Πολιτιστικό Ενθετο

της εφημερίδας “Χανιώτικα Νέα”

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ -

ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΗ Α.Ε.

ΙΔΡΥΤΗΣ: Γιάννης Ε. Γαρεδάκης

ΕΚΔΟΤΗΣ: Μανώλης Α. Γαρεδάκης

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ:

Παρασκευάς Ν. Περάκης

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

“ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ”:

Ελευθερία Μ. Κουμή

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:

Γιώργος Δρακάκης, Γιώργος

Kώνστας, Γιάννης Λυβιάκης,

Δημήτρης Μαριδάκης, Γιάννα

Μαρουλοσηφάκη, Βασιλική

Τωμαδάκη, Ελένη Φουντουλάκη

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ:

Δέσποινα Βάλλα, Νίκη Ξυφανταράκη,

Ελένη Σταυρίδη

ΔIOPΘΩΣEIΣ:

Νεκτάριος Κακατσάκης

ΠΙΕΣΤΕΣ: Hussein Rajaiftikhar,

Γιάννης Περάκης, Γιώργος Στεφανάκης

ΣYNTAΞH: Εμπορικό Κέντρο

“Ερμής” (Μπουνιαλή 11-19)

τηλ. 28210 51.003 - 6,

fax 28210 51.007

e-mail: info@haniotika-nea.gr

ΓPAΦEIA ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ:

Kαραϊσκάκη 49, τηλ. 28210 70.563 -

6 fax 28210 91.900

Διαφημιστικό Τμήμα:

Εύα Κουμή τηλ.: 2821070.563 - 6

e-mail: ads@haniotika-nea.gr

Η έκθεση «Το θέμα είναι τ ώ ρ α τι λες. Η ζωή και το έργο του ποιητή Μα-νόλη Αναγνωστάκη» του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, πρόκειταινα μεταφερθεί στα Χανιά από την 1η Δεκεμβρίου στην αίθουσα του Φιλο-λογικού Συλλόγου Χρυσόστομος.

ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Διάλεξη με θέμα “Μυθολογία και ψυχανάλυση”

Διάλεξη του ψυχιάτρου Βύρωνα Λυκιαρδόπουλου με θέμα “Μυθολογία και Ψυχανάλυση”διοργανώνουν ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ν. Χανίων και η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 7 Νοεμβρίου στις 7:30 μ.μ. στο ΠνευματικόΚέντρο Χανίων.

ΣΤΟΝ “ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ”

Εκθεση για τη ζωή και το έργοΕκθεση για τη ζωή και το έργοτου Μανώλη Αναγνωστάκητου Μανώλη Αναγνωστάκη

Για την συμπλήρωση του εκθεσια-κού υλικού, ο Πανελλήνιος ΌμιλοςΦίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνω-στάκη παρακαλεί όσες και όσουςδιαθέτουν έντυπο, φωτογραφικό ήοπτικοακουστικό υλικό από τηδράση και τις δραστηριότητες τουΜανόλη Αναγνωστάκη στην Κρήτη,να επικοινωνήσουν με τον Όμιλοστο τηλέφωνο: 977 514 135 ή στηνηλεκτρονική διεύθυνση: emu-pap@gmail.com, μέχρι την Παρα-σκευή 9 /11/2018.

ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Εικαστική έκθεσηαπό τη συλλογή του “Ελαιουργείον”

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων – Ελαι-ουργείον παρουσιάζει την ομαδική εικαστική έκ-θεση «Εικονοκλαστικά Κοσμοείδωλα ΙΙI:Συναρμογές. Έργα από την Μόνιμη Συλλογήτου Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Χανίων -Ελαιουργείον» σήμερα Σάββατο, 3 Νοεμβρίου,στις 7 μ.μ., σε επιμέλεια του Δρ Κωνσταντίνου Β.Πρώιμου και του Ιωάννη Ν. Αρχοντάκη στοΜουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου, Νυμ-φών 3, Πόρος, Ηράκλειο, Κρήτη.

Οπως αναφέρεται στο σχετικό Δ.Τ. του “Ελαι-ουργείον”: «Συμπληρώνοντας 10 χρόνια (2008-2018) ενεργής πολιτιστικής παρουσίας τοΜουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χανίων – Ελαιουρ-γείον παρουσιάζει μια σειρά 10 εικαστικών εκ-θέσεων στο ετήσιο εικαστικό του πρόγραμμαγια το 2018 με επετειακό χαρακτήρα και πνεύμα

εξωστρέφειας. Στην σειρά εικαστικών εκθέσεωνμε τίτλο «Εικονοκλαστικά Κοσμοείδωλα» θα πα-ρουσιαστούν επιλεγμένα έργα από την μόνιμησυλλογή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Χα-νίων – Ελαιουργείον, που αριθμεί περισσότερααπό 700 έργα τέχνης, στην πλειοψηφία τους ευ-γενική προσφορά καλλιτεχνών και συλλεκτώνπρος το Μουσείο, κυρίως έργα που δημιουργή-θηκαν τον 21ο αιώνα. Στόχος είναι να παρου-σιαστεί σε νέους συσχετισμούς και εικαστικούςσυνδυασμούς διερεύνησης η σύγχρονη τέχνητων τελευταίων 20 χρόνων μέσα από τις ελλη-νικές και διεθνείς συλλογές του Μουσείου. Συ-νάμα με διάθεση εξωστρέφειας θαπαρουσιαστούν εκθέσεις εκτός των ελληνικώνσυνόρων σε συνεργασία με αντίστοιχα ιδρύ-ματα του εξωτερικού με στόχο την προβολή τηςσύγχρονης ελληνικής τέχνης σε διάλογο με τηνπαγκόσμια εικαστική αναζήτηση παρουσιάζον-τας την εξαιρετικά ενεργή σύγχρονη ελληνικήεικαστική σκηνή».

Η έκθεση θα είναι επισκέψιμη από 3 έως 26Νοεμβρίου 2018. Ανοικτά από Δευτέρα έωςΠαρασκευή 18:00-20:00 με Ελεύθερη Είσοδο.

Η μουσική παράσταση “Λιθογραφία με αερόστατο” θα παρου-σιαστεί την Παρασκευή 9 Νοεμβρίου στις 9:30 μ.μ. στο “Youca”.

Μια παράσταση που πατάει στη γη και πετάει στο όνειρο. Μεαναφορές από μουσικές, στίχους και κείμενα που αναδεικνύουντις λιθογραφίες των βιωμάτων, αλλά που ανοίγουν και το παρά-θυρο σε μια έξοδο προς εκείνο που μας πάει παραπέρα, πιο ψηλά,πιο φωτεινά, στο ξέφωτο που ταξιδεύει το αερόστατο των ονεί-ρων μας.

Συντελεστές της παράστασης: Γιώργος Λουτσέτης: πιάνο – τρα-γούδι – δομή, Ελευθερία Κοκοτσάκη: τραγούδι – απόδοση κειμέ-νων.

Μεταξύ άλλων θα ακουστούν:Αποσπάσματα από ποιήματα, κείμενα, και στίχους των: Σαρλ

Μπωντλαίρ, Jose Micard Teixeira, Αζίζ Νεσίν, Βαγγέλη Φίλου, Στα-μάτη Κραουνάκη, Ευγένιου Δερμιτάσογλου, Γιώργου Χειμωνά,Νίκου Καββαδία, Federico Garcia Lorca, Λίλιαν Μπουράνη.

Τραγούδια και μουσικές των: Νίκου Ξυδάκη, Νότη Μαυρουδή,Χρήστου Θηβαίου, Θάνου Μικρούτσικου, Γιάννη Μηλιώκα, Χρή-στου Λεοντή, Ελένης Καραϊνδρου, Yann Tiersen, και πρωτότυπεςσυνθέσεις του Γιώργου Λουτσέτη.

Είσοδος: 10 ευρώ

ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

“Λιθογραφία με αερόστατο”

ττ

πολιτισμός 3/ 31ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

Το ιστορικό ντοκιμαντέρ:“Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος– Το κρυφό ημερολόγιοτου Γκαίμπελς” παρου-σιάζει η Eνωση Πνευμα-τικών Δημιουργών Ν. Χα-νίων, με αφορμή τηνΕθνική Επέτειο, την Κυ-ριακή 4 Νοεμβρίου στις6.30 μ.μ. στην ΑίθουσαΣυνεδριάσεων της Συνε-ταιριστικής Τράπεζας Χα-νίων (οδός Ελ. Βενιζέλουαριθμ. 28-32).

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Β Παγκόσ ιος Πόλε ος“Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος -Το κρυφό η ερολόγιο του Γκαί ελςΤο κρυφό ημερολόγιο του Γκαίμπελς”

Το ντοκιμαντέρ είναι διάρκειας100΄, παραγωγής των ZDF και Spie-gel TV, σε συνεργασία με το BBC καιτο History Television Canada.

Η ταινία, με αυθεντικά στιγμιότυπααπό φιλμ της εποχής, βασίζεται απο-κλειστικά στο προσωπικό ημερολόγιοτου Γιόζεφ Γκαίμπελς, υπουργού Δη-μόσιας Διαφώτισης και Προπαγάνδας

του Γ’ Ράιχ και στενού συνεργάτη τουΧίτλερ. Ξεδιπλώνεται ολόκληρη ηπροσωπικότητα του ανθρώπου, πουδιακατέχεται από φοβερό αντισημιτι-σμό και φρικιαστικές ιδέες, που στό-χευαν τόσο στην τόνωση τουναζιστικού φρονήματος, όσο και στηνοικοδόμηση του μίσους για τον εχθρόκαι τις πληθυσμιακές ομάδες που οι

ναζί προσπάθησαν λυσσαλέα νααφανίσουν από προσώπου γης.

Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδατου Διαπολιτισμικού Ευρωμεσογει-ακού Κέντρου UNESCO και πραγμα-τοποιείται με την ευγενική στήριξητης Συνεταιριστικής Τράπεζας Χα-νίων.

Είσοδος ελεύθερη.

ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Ημερίδα για το σχολείοκαι τον κινηματογράφο

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και το Ελληνικό ΚέντροΚινηματογράφου οργανώνουν το Σάββατο στις 10 π.μ. στο Πνευ-ματικό Κέντρο Χανίων ημερίδα με θέμα: «Συζητάμε για το Σχο-λείο και τον Κινηματογράφο. Εστιάζουμε στο Ντοκιμαντέρως Εργαλείο Μάθησης στην Εκπαιδευτική Διαδικασία».

Στην ημερίδα συμμετέχουν με εισηγήσεις τους οι :•Κοσμόπουλος Βασίλης, Σκηνοθέτης, Διευθυντής Ελληνικού Κέν-

τρου Κινηματογράφου.•Αλιβίζος (Λοΐζος) Σοφός, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου,

Πρόεδρος της Συνόδου των Προέδρων και Κοσμητόρων των Παι-δαγωγικών Τμημάτων και Σχολών.

•Δημήτρης Σπύρου, Σκηνοθέτης και Καλλιτεχνικός Διευθυντήςτου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά καιΝέους.

•Σπύρος Σιάκας, Επίκουρος Καθηγητής 3d Animation, Πανεπι-στήμιο Δυτικής Αττικής.

•Σοφία Παπαδημητρίου, Προϊστ. Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασηςκαι Ψηφιακών Μέσων, ΥΠΠΕΘ.

•Χαρά Ανδρεάδου, Ιστορικός, Συντονίστρια Εκπαιδευτικού ΈργουΠΔΕ Κρήτης, Επιστημονική Συνεργάτης Chania Film Festival.

•Σταύρος Γρόσδος, Διδάκτορας οπτικοακουστικού γραμματισμούκαι δημιουργικής γραφής στην εκπαίδευση.

•Λευτέρης Χαρωνίτης, σκηνοθέτης.•Ειρήνη Δελιδάκη, Μουσειοπαιδαγωγός Μουσείου Κινηματογρά-

φου Θεσσαλονίκης.•Μανώλης Ζουράρης, Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο.•Ματθαίος Φραντζεσκάκης, Διευθυντής Φεστιβάλ Κινηματογρά-

φου Χανίων.Επίσης στην ημερίδα θα γίνουν παρεμβάσεις από εκπαιδευτικούς

σχολείων που έχουν παρακολουθήσει εκπαιδευτικά προγράμματατου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και έχουν δημιουργήσειταινίες.

Είσοδος ελεύθερη. Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής.

ΠαραστάσειςΠαραστάσεις

“Το Νησί των Σκλάβων”Το θεατρικό έργο: “Το Νησί των Σκλάβων” του

Γάλλου συγγραφέα Πιερ ντε Μαριβώ, παρου-σιάζει η Θεατρική Ομάδα "4" στις 3, 4, 5, 6 και7 Νοεμβρίου στις 9 μ.μ. στο Βενιζέλειο ΩδείοΧανίων.

Οπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση,πρόκειται για «μια σκοτεινή κωμωδία γραμμένητο 1725, βουτηγμένη στις αρχές του διαφωτι-σμού, παίρνει ανάσα από το Γαλλικό Μάη του'68 και φτάνει στην πόλη των Χανίων το Νοέμ-βρη του 2018».

Σκηνοθεσία: Ρούσσα Μαρκάκη. Παίζουν: Αμανατίδης Κωνσταντίνος, Καρυστι-

νού Βασιλική, Κνιθάκη Ελένη, Ξυλούρη Γεωρ-γία, Παρασκευοπούλου Παναγιώτα.Σκηνικά-Κοστούμια: Μικέλα Παπαδουλάκη,Γιώργος Κοκολάκης

Κατασκευή μάσκας: Γιάννης Διαλινός. Video:MADHOUSE MOVIES - Γιάννης Κρομμυδάκης

“Ο Μικρός Πρίγκηπας”Παράσταση: “Ο Μικρός Πρίγκηπας” παρου-

σιάζει η παιδική σκηνή του Γιάννη Χριστόπου-λου στο κινηματοθέατρο: “Ελληνίς” στα Χανιάτην Κυριακή 4 Νοεμβρίου στις 12 και στις 4 μ.μ..

Ερμηνεύουν: Κόκκινος Χρίστος, Μάκης Αρβα-νιτάκης, Μυριόκαλη Κόγιου, Μανώλης Κοντα-ξάκης, Τζουάνας Κωσταντίνος, Γιάννης Βαλήςκαι η Νεονάκη Δανάη.

“Αγγελέ μου”Για εννέα παραστάσεις, από 9 έως 25 Νοεμ-

βρίου κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακήστις 9.30 μ.μ. η Εταιρεία Θεάτρου “Μνήμη” πα-ρουσιάζει στο θέατρο Κυδωνία, τον μονόλογο

του Βρετανού συγγραφέα Χένρι Νέιλορ, “Άγ-γελέ μου” με την Χανιώτισσα ηθοποιό ΚατερίναΜαντίλ.

Το έργο παίζεται σε μετάφραση ΔημήτρηΚιούση, σκηνοθεσία Μιχάλη Βιρβιδάκη και σύν-θεση ήχων Δημήτρη Ιατρόπουλου.

“Το Κιβώτιο”Η παράσταση: “Το Κιβώτιο” του Άρη Αλεξάν-

δου, έρχεται στα Χανιά, το Σάββατο και την Κυ-ριακή 10 και 11 Νοεμβρίου στις 9 μ.μ. στοΒενιζέλειο Ωδείο.

Συντελεστές: Δραματουργική επεξεργασία -Σκηνοθεσία: Φώτης Μακρής, Κλεοπάτρα Το-λόγκου

Πρωταγωνιστής: Φώτης Μακρής, Σκηνογρα-φία: Διονύσης Μανουσάκης, Μουσική: ΓιώργοςΝινιός.

Στα τέλη του Ελληνικού εμφυλίου πολέμου,μια ομάδα ανταρτών αναλαμβάνει μετά απόσχετική εντολή του Γενικού Αρχηγείου να μετα-φέρει, περνώντας μέσα από εχθρικό έδαφος,ένα κιβώτιο αγνώστου περιεχομένου, με παρα-λήπτες τη διοίκηση μιας ανταρτοκρατούμενηςπόλης. Στη διάρκεια της αποστολής η ομάδααρχίζει να χάνει τα μέλη της σταδιακά μέχρι πουτελικά σώζεται ένας μόνο αντάρτης, ο οποίοςτελικά κατορθώνει να παραδώσει το κιβώτιο.Όταν όμως φτάνει στον προορισμό του, διαπι-στώνεται πως είναι άδειο και ο αντάρτης φυ-λακίζεται από τους άλλους συντρόφους του ωςδολιοφθορέας.

22 ΜΑΡΤΙΟΥ 1887 ΑΦΙΞΗ ΑΝΤΩΝΗ ΜΟΥΝΤΑΚΗ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ

Αλλά ας επιστρέψουμε στην Κρήτη. Βρισκόμαστε στατέλη της τουρκικής κατοχής, εποχή όπου η κοινωνία τηςΚρήτης προσπαθεί να εκσυγχρονιστεί. Αρχίζουν να σχε-διάζονται δημόσια έργα, διαχωρίζονται οι δρόμοι σε κα-τηγορίες, στα Χανιά δημιουργείται ο Κήπος και ξεκινούντα πρώτα βήματα ανάπτυξης εκτός των τειχών τηςπόλης.

Απαραίτητοι βέβαια είναι οι μηχανικοί, οι οποίοι εκλεί-πουν στην Κρήτη. Ετσι προσλαμβάνονται Ευρωπαίοι μη-χανικοί. Στις 22 Μαρτίου 1887 ο Αντώνης Μουντάκης,μόλις μια μέρα μετά τη λήξη της εργασίας του στη σι-δηροδρομική γραμμή που προαναφέραμε, φθάνει σταΧανιά και είναι ο πρώτος ντόπιος μηχανικός που εγκα-θίσταται στην πόλη για να εξασκήσει το επάγγελμά του.Ασχολείται για μια περίοδο στον Δήμο, όπου τον βλέ-πουμε επικεφαλής επιτροπής για την ανέγερση των Δη-μοτικών Σφαγείων, τα οποία όμως περαιώνονται πολύαργότερα από τον ίδιο, στη θέση Κουμ-Καπί.

Η έλλειψη πιστώσεων για την εκτέλεση έργων αναγ-κάζει τον Μουντάκη και τους λίγους ντόπιους μηχανι-κούς που ήρθαν αργότερα να αναζητήσουν απασχόλησηεκτός Κρήτης. Διατηρεί όμως επαφή με την πόλη κατάτη διάρκεια των διακοπών.

Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι σχεδιάζει μια τρίκλιτη εκ-κλησία στα Τοπόλια Κισάμου, η οποία κτίζεται το 1890με μέριμνα των κατοίκων και αποτελεί τη μοναδική εκ-κλησία στην Κρήτη που σχεδιάζεται από διπλωματούχοαρχιτέκτονα κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Πρό-κειται για μια πρόσφατη ανακάλυψη της κυρίας Κλάδουστην οποία οφείλουμε πολλά όσον αφορά αυτού του εί-δους τις έρευνες. Σημειωτέον ότι το καμπαναριό πουβλέπουμε στη (φωτ. κάτω) κατασκευάστηκε στη δεκαε-τία του ’50, κατόπιν φθοράς του αυθεντικού.

αφιέρωμα4/ 32ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑ ΜΟΥΝΤΑΚΗΣ

Ενας εγάλοςΕνας μεγάλος αρχιτέκτοναςαρχιτέκτονας της Κρήτηςτης Κρήτης

Ο Κεφαλάς, ένα άγονο χωριότου Αποκόρωνα, με δύσκο-λες συνθήκες επιβίωσης,αναγκάζε δεκάδες κατοίκουςτου να αναπτύξουν την τέχνητης οικοδομικής, εκμεταλ-λευόμενοι την πρώτη ύληπου ανθεί στην περιοχή: τοκεφαλιανό μάρμαρο.

Μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργούνταιπολλοί χαρισματικοί πρωτομάστορες,λαϊκοί αρχιτέκτονες δηλαδή, κατασκευά-ζουν πολλά και σπουδαία έργα υψηλήςαισθητικής αρτιότητας σε όλον τον Απο-κόρωνα και στην ευρύτερη περιοχή τηςΔυτικής Κρήτης.Πρόκειται για τη χρονική περίοδο από ταμέσα του 19ου αιώνα και μετά, κατόπινπαραχώρησης ορισμένων δικαιωμάτωναπό τους Τούρκους (Χάττι Χουμαγιούν1856).Απ’ όλους αυτούς ξεχωρίζει ο αρχιτέ-κτων - μηχανικός Αντώνης Μουντάκηςτου Ζαχαρία και της Σταματικής, οοποίος γεννήθηκε το 1862 και πέθανε το1942, γόνος γνωστής οικογένειας απότον Κεφαλά. Αντιπροσωπευτικό μέροςτου έργου του έχω την τιμή και τη χαρά

να σας παρουσιάσω με την παρούσαέρευνα, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη.Ο Αντώνιος Μουντάκης, σύμφωνα μεπληροφόρηση που έχουμε από το Κέν-

τρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών,σπουδάζει αρχιτεκτονική στο Βέλγιο καισε ηλικία μόλις 23 ετών αρχίζει να εργά-ζεται στον ελεύθερο τότε ελλαδικόχώρο. Συμμετέχει στις εργασίες πουαφορούν στη σιδηροδρομική γραμμήΑθηνών - Πειραιώς - Πελοποννήσου(ένα απ’ τα φιλόδοξα έργα του ΧαριλάουΤρικούπη). Και όπως πιστοποιεί η Βελ-γική Εταιρεία:«Ο κύριος Α. Μουντάκης από τα Χανιά(Τουρκία!) από την 1η Νοεμβρίου 1885έως την 21η Μαρτίου του 1887 εργά-στηκε με την ιδιότητα του Μηχανικού καιμε καθήκοντα σχεδιασμού των σιδηρο-δρομικών σταθμών τη διακόσμησηαυτών, και των σιδηροδρομικών γραμ-μών, με ζήλο, ικανότητα και επαγγελμα-τισμό και παραιτήθηκε οικειοθελώς».

ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1898-1913)

ΔΙΟΝΥΣΗΣ

ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

ιατρός ειδικός

ακτινοδιαγνώστης,

Ιστορικός μελετητής

Α. Μουντάκης - Αρ. Μητρώου Μηχανικών 2886/85

ΒουκολέςΚεφαλά

(προβιομηχανικόλατομείο).

ΕυαγγελίστριαΤοπολίωνΚισσάμου.

Το 1898 το νησί αποκτά αυτονομία. Η Κρητική Πολιτεία ως αυ-τόνομο κράτος έχει το δικό της νόμισμα και οφείλει επομένωςνα αποκτήσει και τη δική της τράπεζα. Η Τράπεζα Κρήτης ιδρύ-θηκε τον Μάιο του 1899 με πρωτοβουλία της Εθνικής ΤράπεζαςΕλλάδος. Στις 21 Οκτωβρίου 1899 εγκαινιάζεται η λειτουργίατης τράπεζας και αποφασίζεται η ανέγερση ιδιόκτητου κτηρίου.

Πράγματι ο Αντώνης Μουντάκης συντάσσει τη μελέτη τουέργου, το οποίο θεμελιώνεται στις 5 Αυγούστου 1902 και τονΜάιο του 1904 εγκαινιάζεται το νεόδμητο κτήριο στην οδό Πε-ριπάτου, σημερινή οδό Τζανακάκη. Για 65 χρόνια το οικοδόμημααποτελεί ένα από τα ωραιότερα κτήρια της πόλης των Χανίων.

Όπως είναι γνωστό στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και του ’70υπήρξε μια μεγάλη καταστροφή μνημειακών κτηρίων στα Χανιά,αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα κυρίως λόγω της έξαρσης της“αμείλικτης” αντιπαροχής.

Ετσι και το κτήριο της πρώην Τράπεζας Κρήτης κατεδαφίζεταιτο 1969 και στη θέση του κατασκευάζεται η εξίσου... “αμείλικτη”Εφορία Χανίων. Σήμερα σώζεται μόνο ο θεμέλιος λίθος, ο οποίοςβρίσκεται στην αυλή του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης στα Χανιά.

Από το 1899, και όχι πάντα στα-θερά, ο Μουντάκης διορίζεται στηνΥπηρεσία Δημοσίων Εργων, όπου διάνόμου απαιτείται δίπλωμα αναγνω-ρισμένης εν τη αλλοδαπή σχολής,αποκλειόμενων των εχόντων απλάαποφοιτήρια ή πιστοποιητικά ικανό-τητας. Επιλέγεται επίσης συχνά καιδημοτικός σύμβουλος πριν και μετάτην ένωση.

Το 1908 είναι η χρονιά που αποφα-σίζεται η κατασκευή της Αγοράς. ΟΜουντάκης ως μηχανικός του Δήμουέχει την ευθύνη της μελέτης και τηςεπίβλεψης του έργου, ωστόσο τηνίδια χρονιά αποφασίζει να μεταβείστο εξωτερικό για έναν χρόνο, για μετεκπαίδευση και σύμφωνα με προφορικές πηγές πηγαίνειστη Γερμανία.

Ετσι μετά από συνεδρίαση του Δ.Σ. της 13ης Ιουνίου 1908 ο Κωνσταντίνος Δρανδάκης τον αν-τικαθιστά εκείνη την περίοδο στη θέση του μηχανικού του Δήμου και αναλαμβάνει την τελική με-λέτη της Δημοτικής Αγοράς.

Η Αγορά θεμελιώθηκε στις 14 Απριλίου 1911 από τον δήμαρχο Εμμανουήλ Μουντάκη, ένανάλλο μεγάλο Αποκορωνιώτη από τον Κεφαλά και εγκαινιάσθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλοστις 4 Δεκεμβρίου 1913, τρεις μέρες μετά της ένωση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα, προσ-δίδοντας έτσι στο κτήριο έναν ισχυρότατο συμβολισμό.

Εδώ πρέπει να υπογραμμίσουμε τη συμβολή όλων των πρωτομαστόρων και ανώνυμων εργα-τών από τον Κεφαλά που είχαν επιστρατευτεί σχεδόν εξ ολοκλήρου για την ανέγερση του κτη-ρίου.

αφιέρωμα 5/ 33 ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ�ΝΕΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

Η ΑΓΟΡΑ ΧΑΝΙΩΝ

Η ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΤΟΥ ΑΪ-ΓΙΑΝΝΗ

Η�παλαιά�όψητης�Τράπεζας�Κρήτηςκαι�η�σημερινή�εικόνατης�Εφορίας�από�τηνοδό�Βολουδάκηδων.

Η ύδρευση στην πόλη των Χανίωνυπήρξε ένα από τα σοβαρότερα θέματαπου απασχόλησαν τις δημοτικές αρχές στιςαρχές του 20ου αιώνα. Σχετικά έργα είχανξεκινήσει από το 1900. Το 1913 ξεκινά η κατασκευή του επιβλητι-

κού πέτρινου κτηρίου της δεξαμενής στονλόφο του Αϊ-Γιάννη με σχεδιασμό τουΜουντάκη, ο οποίος ακολούθησε τα αρχιτε-κτονικά και μορφολογικά πρότυπα που χα-ρακτηρίζουν τα σημαντικά κτήρια τηςΚρητικής Πολιτείας.

Η κατασκευή ολοκληρώνεται το 1927 επίδημαρχίας Εμμανουήλ Μουντάκη. Δυστυ-χώς το χαρακτηριστικό πρόπυλο που υπήρχεεμπρός από την κύρια είσοδο, και το οποίοπροσέδιδε μεγαλοπρέπεια και επιβλητικό-τητα, κατεδαφίστηκε στα μέσα της δεκαε-τίας του ’60 κατά τη διάνοιξη της οδούΚνωσού.

Για την κατασκευή του κτιρίου, εκτός απότην πέτρα, χρησιμοποιήθηκε και η θηραϊκήγη, το λεγόμενο σαντορινιό επίχρισμα, χα-ρακτηριστικό υλικό της εποχής εκείνης καιδείγμα της ποιότητας κατασκευής και τηςαντοχής στον χρόνο. Το κτήριο αποτελεί ένασημαντικότατο ειδικό κτήριο, πολύτιμο γιατην αρχιτεκτονική μελέτη του τόπου.

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

Ο Αντώνης Μουντάκης σχεδιάζει εκτός από δημόσια και ιδιωτικά κτήρια.Μερικά παραδείγματα είναι η κατοικία Κουφάκη στη σημερινή οδό Τζανα-κάκη (εικόνα 1). Σήμερα στεγάζεται κατάστημα της Τράπεζας Πειραιώς, στοοποίο προστέθηκε τη δεκαετία του ’90 άλλος ένας πανομοιότυπος όροφος(εικόνα 2). Η οικία Παπαγιαννάκη, στην οδό Νεάρχου, όπου στεγάζεται τοΙνστιτούτο Κρητικού Δικαίου (εικόνα 3). Η οικία Γαροφαλάκη στη Νέα Χώρα,όπου ο όροφος με τον πυργίσκο προστέθηκε μεταγενέστερα (εικόνα 4).

1 2

3 4

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ “ΠΑΝΘΕΟΝ”

Σχεδιάζει τον κινηματογράφο“Πάνθεον”, με νεοκλασικά αρχιτε-κτονικά πρότυπα, η κατασκευή τουοποίου ολοκληρώνεται στις αρχέςτου 1934 στην πλατεία Νέων Κα-ταστημάτων, σημερινή 1866, καιαποτελεί τον πρώτο εξαρχής κατα-σκευασμένο κινηματογράφο, αλλάκαι μεγαλύτερο και πρώτο “ομι-λόντα” στην Κρήτη. Δυστυχώς καιαυτός κατεδαφίστηκε στις αρχέςτης δεκαετίας του ’80 και στη θέσητου κατασκευάστηκε το σημερινόγυάλινο κτήριο γραφείων “Πάν-θεον”.

αφιέρωμα6/ 34ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ

-Καμηλάκης Παναγιώτης, Οι παραδο-σιακοί οικοδόμοι του Αποκόρωνα τηςΚρήτης. Ανάτυπο από το περιοδικό«ΚΑΜΕΙΡΟΣ», τχ. 66/77 (Αθήνα 1986).

-Κλάδου-Μπλέτσα Αιμιλία, Τα Χανιάέξω από τα τείχη, Αθήνα 1998.

-Κλάδου-Μπλέτσα Αιμιλία, Τα Χανιά100 χρόνια από την ένωση, Χανιά2015.

-Παπαλάμπρου-Στεφάνου Λάμπρος,Νεοκλασικά Σχολεία Καλαμάτας. Σχο-λεία του Δημητρίου Καλλία, 2010(πτυχιακή Εργασία, ΤΕΙ Πειραιά-ΤμήμαΠολιτικών Δομικών Έργων).

-Τζομπανάκη Χρυσούλα, Η αρχιτε-κτονική στην Κρήτη, Ηράκλειο 2005.

-Φθενάκης Γεώργιος, Σινέ Σαντάν,Χανιά 2000.

-Αρχεία Ι.Α.Κ.-Βιβλίο ακίνητης περιουσίας Δημοτι-

κής Σχολής Κεφαλά.-Οικογενειακό αρχείο κληρονόμων

Μουντάκη.-Ιστοσελίδα ΔΕΥΑΧ,

http:/www.deyax.org.gr/index.php

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ

Ο δημιουργός αυτός φεύγει από τη ζωήστις 23 Φεβρουαρίου 1942 σε ηλικία 80ετών. Από την ιδιόγραφη διαθήκη του πουέχουμε στη διάθεσή μας, πληροφορούμα-στε ότι κληροδοτεί σημαντικά χρηματικάποσά σε κοινωφελή ιδρύματα, όπως στοΝοσοκομείο Χανίων, στη Μονή Καλο-γραιών στις Κορακιές, στο ΠτωχοκομείοΧανίων, στο Συσσίτιον “Ο Σωτήρ”, στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Σπλάντζιας, στο ΤαμείοΕλεημοσύνης, στην Παιδική Εξοχή Χανίωνκαι στη Στέγη Αλητοπαίδων.

Μέρος των βιβλίων του και το αρχείοτου το κληροδοτεί στο Ιστορικό ΑρχείοΚρήτης, όμως αυτό δεν έφτασε ποτέ στονπροορισμό του πιθανότατα γιατί το 1942(χρονιά του θανάτου του) είναι περίοδοςτης πιο μαύρης κατοχής και το Ι.Α.Κ. είχεδιασκορπιστεί για λόγους προστασίας τωνεγγράφων του από τους Γερμανούς.

Εύχομαι, αν βρεθεί κάποτε ή αν έχει ήδηβρεθεί, να ικανοποιηθεί η επιθυμία αυτούτου μεγάλου Αποκορωνιώτη και τα αρχείααυτά να είναι στη διάθεση της επιστημονι-κής κοινότητας και του κάθε ενδιαφερό-μενου μελετητή. Να είναι δηλαδή στηδιάθεση της γνώσης.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω ένασχόλιο. Οι πρόγονοί μας, μάς άφησαν μνη-μεία κατασκευασμένα με αυστηρές αρχέςαισθητικής και φιλοκαλίας, εμπνευσμένοιαπό τις υψηλότερες αξίες του ανθρώπου,βάζοντας πάντα σε προτεραιότητα τις τέ-χνες και τα γράμματα. Σήμερα που όλατείνουν να είναι εμπόρευμα, σε μια ομογε-νοποιημένη, παγκοσμιοποιημένη κουλ-τούρα του κέρδους και τηςχρηματολαγνείας, εμείς ως Νεοέλληνεςέχουμε υποχωρήσει αισθητά στη χαμηλήποιότητα και χαμηλή αισθητική και μεαυτόν τον τρόπο δημιουργούμε ανάλογεςσυνειδήσεις στις νεότερες γενιές. Η λέξη“μνημείο” προέρχεται από τη λέξη μνάο-μαι-μιμνήσκω που σημαίνει θυμάμαι κάτι.Θα θυμούνται άραγε κάτι από εμάς σε 100ή 200 χρόνια; Χωρίς μνημεία, πνευματικάκαι τεχνικά, χωρίς μνήμη δηλαδή, θα μπο-ρούμε να επιβιώσουμε ως έθνος;

Τελειώνοντας, θα ήθελα να ευχαρι-στήσω την Αιμιλία Κλάδου-Μπλέτσα, αρ-χιτέκτονα, τη Δήμητρα Καλλιβρετάκη,εκπαιδευτικό, τη Ρένα Σγουρού, απόγονοΑ. Μουντάκη, τον Ιωάννη Μουντάκη, φαρ-μακοποιό, τον Κώστα Φουρναράκη, εκ-παιδευτικό και την Ελένη Θεοδωράκη,εκπαιδευτικό.

Η εργασία αναπτύχθηκε ως εισήγησηστο δεύτερο παγκόσμιο συνέδριο Αποκό-ρωνα στις αρχές Σεμπτεμβρίου 2017.

ΣΧΟΛΕΙΑ

Κάνοντας ένα βήμα πίσω χρονολογικά, επίΚρητικής Πολιτείας, ο Μουντάκης σχεδιάζει του-λάχιστον δύο σχολεία, προφανώς βασιζόμενοςσε προδιαγραφές που είχαν νομοθετηθεί στονελλαδικό χώρο με Βασιλικό Διάταγμα στις 17Μαΐου 1894 (ΦΕΚ 4 Ιουνίου 1894) «περί τουτρόπου κατασκευής των σχολείων». Οι προδια-γραφές αυτές αποτελούν βάση για τον σχεδια-σμό των τύπων των σχολείων από τοννομομηχανικό Δημήτρη Καλλία, τα σχέδια τουοποίου εγκρίνονται στις 20 Απριλίου 1898 απότον υπουργό Παιδείας Α. Ράλλη. Ετσι τα σχολείαπου κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα την εποχήεκείνη ονομάστηκαν σχολεία “Καλλία” ή σχολεία“Συγγρού”, γιατί ένα μεγάλο μέρος της χρημα-τοδότησης το είχε προσφέρει στο ελληνικό κρά-τος ο Ανδρέας Συγγρός.

Την περίοδο που σχεδιάζονται τα σχολεία“Καλλία”, κάτω από την επίδραση του γερμανι-κού νεοκλασικισμού που επηρεάζει έντονα όλητην ελληνική επικράτεια, η επίσημη αρχιτεκτο-νική αποπνέει επιβολή και μνημειακότητα.

Ο κλασικισμός εξέφραζε την ιδέα της συνέ-χειας της Ελλάδας μέσα στους αιώνες και τηναναβίωση του αρχαίου κάλλους, για να ενισχυ-θεί το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων. Για να ενι-σχυθεί αυτό το φρόνημα κατασκευάζονται καιαυτά τα σχολεία στην επαρχία.

Υπήρχαν τέσσερις τύποι (μονοτάξιο, διτάξιο,τριτάξιο, τετρατάξιο, εξατάξιο δημοτικό σχολείο).Ο τύπος του τετρατάξιου και του εξατάξιουέχουν την πρόσοψη που βλέπουμε στην πάνω ει-κόνα και ονομάστηκαν και «μικρά πανεπιστήμια»,λόγω της ομοιότητάς τους με το ΠανεπιστήμιοΑθηνών.

Ο Μουντάκης, επηρεασμένος προφανώς απόαυτά τα πρότυπα, στις αρχές της δεκαετίας του1910 σχεδιάζει το 9ο Δημοτικό Σχολείο στη Χα-λέπα, στη σημερινή οδό Σκρα, το οποίο συνεχί-ζει να λειτουργεί ως σχολείο και τη δημοτικήσχολή Κεφαλά κατόπιν φανερής μειοδοτικής δη-

μοπρασίας που έγινε στις 21 Νοεμβρίου 1911 καιεκτέθηκε στο δημοτικό κατάστημα του χωριού.Και τα δύο σχολεία ολοκληρώθηκαν αρκετά χρό-νια μετά, στις αρχές της δεκαετίας του ’20.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν ακολού-θησε πιστά τα πρότυπα των σχολείων “Καλλία”που χαρακτηρίζονται από απόλυτη συμμετρία,αλλά τα προσάρμοσε βάσει των αναγκών καιτου υποστρώματος που υπήρχε στους συγκεκρι-

μένους χώρους. Το σχολείο Κεφαλά κατασκευά-στηκε σε υπολείμματα ενετικού κτίσματος. Καιτα δύο σχολεία είναι εντελώς ασύμμετρα, δια-τηρούν βέβαια την αρμονία, την επιβλητικότητακαι τη μεγαλοπρέπειά τους.

Η δημοτική σχολή Κεφαλά σήμερα, έπειτα απόεπιμελή ανακαίνιση, στεγάζει το Κέντρο Περι-βαλλοντικής Εκπαίδευσης. Επίσης αποτελεί τοσημείο αναφοράς ποικίλων πολιτιστικών εκδη-λώσεων από τον Εξωραϊστικό Σύλλογο Κεφαλά,που κάποιες φορές πραγματοποιούνται σε συ-νεργασία με τον Δήμο Αποκορώνου και το Κοι-νωφελές Ίδρυμα “Αγία Σοφία”. Εδώ και δύοχρόνια λειτουργεί εκεί πυρήνας Ωδείου επαν-δρωμένος από έμπειρους καθηγητές μουσικής.

Λιθογραφία σχεδίου τετρατάξιου σχολείου “Καλλία”.

9ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων (Χαλέπα). “Ελεύθερο Βήμα” 5/11/11.

Δημοτική Σχολή Κεφαλά.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ

Θ. ΚΑΚΑΤΣΑΚΗΣ

kakatsakis@sch.gr

Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο! Πλήρες το, και ιδιαίτερα, ανθρώπινο “ρεπορτάζ” που

έφτασε στον Παιδότοπο, μαζί με τις σχετικές φωτογρα-φίες και ζωγραφιές, για την επίσκεψη των παιδιών της Ε’τάξης του 13ou Δημ. Σχ. Χανίων, με αφορμή την Παγκό-σμια Ημέρα της Τρίτης Ηλικίας, στο Παράρτημα ΑμεΑ Χα-νίων. Οσο υπάρχουν δάσκαλοι και άλλοι εργαζόμενοι που

επιμένουν να λειτουργούν (σ)τον ναό της ανθρωπιάςχάριν των μαθητών τους και των ανθρώπων με ανάγκες,υπάρχει ελπίδα. Το μόνο που έχω να προσθέσω για νασυνοδεύσω τα συγχαρητήριά μου…

Σας χαιρετώ με αγάπη όλους! Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης

δάσκαλος

Ε’ ΤΑΞΗ 13ου ΔΗΜ. ΣΧ. ΧΑΝΙΩΝ

Λειτουργώντας σ τον Ναό της Ανθρω ιάςΛειτουργώντας (σ)τον Ναό της Ανθρωπιάς

παιδότοπος 7/ 35ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

Οταν πήγα στο Κέν-τρο νόμιζα ότι δε θαήταν πολύ ωραία και θαήταν “τρομακτικά”. Αλλάμετά κατάλαβα πως ο παπ-πούς μου που είναι πάνωστον ουρανό μπορεί εκεί ναπερνούσε καλά. Επίσηςαυτοί που έχουν πρόβλημαεκεί περνούν καλά.

Ζουριδάκης Νίκος (Ε1)

Στο Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας φροντίζουν ηλικιωμένους και ανθρώ-πους με αναπηρία. Επίσης πηγαίνουν σε σπίτια ανθρώπων που έχουνανάγκη και τους δίνουν φάρμακα, ρούχα και φαγητό. Οι άνθρωποι αυτοίχρειάζονται βοήθεια, γιατί δεν μπορούν να κάνουν όλα τα απαραίτηταπράγματα για τον εαυτό τους. Μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ότι άνθρω-ποι με νοητική καθυστέρηση περνούσαν εκεί το χρόνο τους με δημιουργι-

κές δραστηριότητες.Μανόλης Καϋμενάκης, Βίκυ Τσανεκλίδου, Δημήτρης

Μπλαζάκης (Ε2)

Αυτό το ΚέντροΗμερήσιας Φροντί-

δας για ηλικιωμένουςκαι ανθρώπους με ειδι-κές ανάγκες είναι πολύσημαντικό, επειδή προ-σφέρει σε αυτούς τουςανθρώπους χαρά. Οσοιδεν έχουν κάποιο άτομονα ζει μαζί τους, έχουναυτούς να τους επισκέ-πτονται και να τους βοη-θούν κι έτσι δε νιώθουνμοναξιά.

Αντιγόνη Καψάλη(Ε2)

Σήμερα επισκεφτήκαμε το Τμήμα Βοή-θειας Νοσηλείας στο σπίτι, στο παράρ-τημα ΑΜΕΑ Χανίων. Πολλοί άνθρωποιδουλεύουν εκεί και βοηθούν άτομα με ει-δικές ανάγκες. Αυτό το έργο είναι σημαν-τικό επειδή βοηθούν ανθρώπουςηλικιωμένους ή με νοητική υστέρηση.Επίσης προσφέρουν βοήθεια στο σπίτι,φαγητό και στέγη σε όσους το χρειάζον-ται. Οι άνθρωποι που είδαμε στα εργα-στήρια, έφτιαχναν πολύ ωραία πράγματα,κατασκευές, εργόχειρα και πολλά άλλα.Συνεχίζουν τη ζωή τους με χαρά και ελ-πίδα. Χαρήκαμε που είδαμε ανθρώ-πους, που παρά τα προβλήματάτους, η δίψα για ζωή μένει μέσατους!

Γίνετε κι εσείς εθελοντές καιβοηθήστε ανθρώπους πουείναι εκεί έξω και σας έχουνανάγκη.

Ελένη Ντούλινα, ΝεκταρίαΔαρατσιανού, Ακύλας Μέλ-λιος, Θεώνη Ασδέρη, Κατσανε-βάκης Αγγελος (Ε2)

Το Κέντρο ΚοινωνικήςΠρόνοιας είναι σημαν-τικό, επειδή βοηθάειτους ανθρώπους μενοητικά προβλήματακαι άλλα προβλήματαυγείας. Προσφέρει ό,τιδεν μπορούν οι ίδιοι ναπροσφέρουν στονεαυτό τους. Τους βοη-θάει να είναι και αυτοίμέρος της κοινωνίας.

Ανδρέας Κελέσης(Ε2)

Όταν ξεκινήσαμε είχαλίγες απορίες αλλάμόλις φτάσαμε ήτανωραία. Μπήκαμε σε έναωραίο χώρο και οιυπεύθυνοι μας μίλησανπως έχουν εκεί ταπράγματα.

Ντίκο Μέτι (Ε1)

Ευχές που γράψαμε στις κάρτεςγια τους ανθρώπους της τρίτηςηλικίας:

«Να περνάτε όμορφα την κάθεημέρα σας». «Να μη σταματάτε ναονειρεύεστε». «Η ζωή έχει χαρέςκαι χάρες». «Εχετε την αγάπη μας».«Να έχετε υγεία και χαρά».

Σεϊκης Διονύσης, Ντουντου-λάκη Μαρούσα, Μαράκη Κα-τερίνα, Κοτρωνάκη Ηλιάνα,Σκαλίδη Μαριάννα (Ε1)

Είδαμε ωραία και καθαρά κτήρια,πολλά δωμάτια με άρρωστους καιχώρους εργαστήρια στα οποία κά-νανε πολλά ωραία πράγματα. Ταπερισσότερα μου άρεσαν.

Κατσανεβάκης Γιάννης (Ε1)

Πήγα να κλάψω, ένιωσα περίεργα,δεν ήξερα τι να πω. Είδα όλους αυ-τούς τους ηλικιωμένους και ήταν

πολύ συγκινητικό.Μαραγκουδάκη

Ιωάννα (Ε1)

Είδα πολλά πράγματαπου δεν τα ήξερα. Οι εργα-ζόμενοι εκεί δίνουν τηνψυχή τους για να αισθάνον-ται όλοι καλά.

Μπαλάση Μελίνα (Ε1)

Στην πρόσκληση για εθελοντική προσφορά με αφορμή την ΠαγκόσμιαΗμέρα της Τρίτης Ηλικίας 1 Οκτωβρίου που διοργάνωσε το Τμήμα “ΒΟΗ-ΘΕΙΑ-ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ” ανταποκρί-θηκε το 13ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων. Πραγματοποιήθηκε επίσκεψημαθητών και εκπαιδευτικών στοΠαράρτημα ΑμεΑ Χανίων του Κέν-τρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέ-ρειας Κρήτης.

Οι μαθητές των τάξεων Ε1 και Ε2συνοδευόμενοι από τη διευθύν-τριά τους κα Τριανταφυλλιά Γιαν-νουλάκη και τους εκπαιδευτικούςτους κ. Ιωάννη Τσεκούρα και καΕλευθερία Γιακουμάκη, επισκέ-φτηκαν το Παράρτημα ΑμεΑ Χα-νίων. Τους υποδέχτηκε στηναίθουσα πολλαπλών χρήσεωντου Παραρτήματος ΑΜΕΑ Χα-νίων η διευθύντρια κα Μα-ριάννα Κορωνιωτάκη, ηπροϊσταμένη κα Τασιούδη Λαμ-πρινή και το προσωπικό τουΤμήματος.

Τα παιδιά έφεραν υπέροχεςκάρτες για να τις προσφέρει το προσωπικό τουΤμήματος Βοήθεια-Νοσηλεία στο Σπίτι στους ηλικιωμένους στα σπίτιατους και να τους μεταφέρουν μηνύματα αγάπης, αισιοδοξίας, ελπίδας.Κάθε μαθητής εθελοντής έλαβε ενθύμιο εθελοντικής προσφοράς με ανα-γραφόμενο το όνομά του. Οι μαθητές γνώρισαν βιωματικά μία ΜονάδαΚοινωνικής φροντίδας που λειτουργεί στην πόλη μας, ενημερώθηκαν για

την προσφορά της στους ηλι-κιωμένους και χρόνια πάσχον-τες και ιδιαίτερα για το Τμήμα“ΒΟΗΘΕΙΑ-ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΣΤΟΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣΦΡΟΝΤΙΔΑΣ” που στοχεύειστην παραμονή των ηλικιωμέ-νων στο σπίτι τους και στηναποφυγή της χρήσης ιδρυμα-τικής φροντίδας παρέχονταςυπηρεσίες κοινωνικής στήρι-ξης, νοσηλεία, ιατρική παρα-κολούθηση στο σπίτι τους,δράσης ενημέρωσης, ευαι-σθητοποίησης και κινητοποί-ησης για εθελοντικήπροσφορά κ.λπ.

Είδα καιένιωσα πολλά, αλλά

περισσότερο χαρά που οιαδύναμοι δεν πετιούνταιστον δρόμο.

Λαμπράκης Πάρης (Ε1)

Πολύ ενδιαφέ-ρουσα εμπειρία, έμαθα

πολλά και συγκινήθηκαγια την προσπάθεια τωνανθρώπων εκεί.

Γεωργεδάκη Ελένη (Ε1)

Σήμερα επισκεφτήκαμε το Τμήμα Βοήθειας Νοσηλείας στο σπίτι, στο παράρτημα ΑΜΕΑ Χα-νίων, για ανθρώπους με ειδικές ανάγκες και ηλικιωμένους με προβλήματα υγείας. Εκεί οιεργαζόμενοι μας περιέγραψαν τη δουλειά τους και τις δράσεις του Κέντρου. Παρέχουν βοή-θεια σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη, τους φροντίζουν και τους πηγαίνουν φαγητό στοσπίτι.

Αρμπρι Κριεμάντι (Ε2)

Είχα περά-σει πολύ καλά. Μου

άρεσε που είδα και έμαθακαινούργια πράγματα. Συγ-

χαρητήρια σε όλους εκεί στοΚέντρο.

Μπεκιαράκης Μανόλης (Ε1)

λακτανίη η οποίαδρα ως κατευνα-στικό των νεύ-ρων και τουβήχα. Η κατευ-ναστική τηςιδιότητα όμωςδεν είναι το-ξική όπως τουοπίου και

άλλων και γιατον λόγο αυτό

συνίσταται και γιαμικρά παιδιά.

Τα διάφορα μέρη τουΜαρουλιού περιέχουν την

γαλακτώδη ουσία η οποία βγαί-νει από τις εγκοπές που γίνονται στο

βλαστό της ο οποίος περιέχει την λακτανίνη.Δρα ως παυσίπονο, αποχρεμπτικό και επουλω-τικό για τους ερεθισμένους ιστούς. Έχει αντια-φροδιασικές ιδιότητες, ενάντια στην υστερίακαι τη νυμφομανία. Παράλληλα έχει ευεργετι-κές ιδιότητες στα νεφρά. Χρησιμοποιείται εσω-τερικά για την αϋπνία, ανυπομονησία, νευρικέςκαταστάσεις, υπερδιέγερση στα παιδιά, ξερό καιυγρό βήχα, άσθμα, ξινίλα στομάχου και ρευμα-τικούς πόνους. Συνδυάζεται άριστα με Λυκίσκο,Πασιφλόρα και Βαλεριάνα για την αϋπνία.Υπάρχουν περιπτώσεις που κατά το γήρας ηεσωτερική χρήση μαρουλιού φέρνει ύπνο σεανθρώπους που δύσκολα κοιμούνται.

Καταπλάσματα μαρουλιού δρουν κατά τουερυσιπέλατος, των αποστημάτων και των εγ-καυμάτων.

Τα σπέρματα του φυτού δίνουν λάδι το οποίοθεωρείται αναφροδισιακό.

Ο χυμός του άγριου μαρουλιού (LACTUCA vi-rosa) είναι καταπραϋντικός και υπνωτικός.

Παρασκευή και δοσολογίαΣυνίσταται η κατανάλωση Μαρουλιού υπό

μορφή σαλάτας σαν ηρεμιστική για την αϋπνία

στους ηλικιωμένους. Ο χυμός μαρουλιού λαμ-βάνεται με μισό κουταλάκι του καφέ την πρώτηημέρα και στη συνέχεια 1-2 κουταλάκια τηνημέρα. Το αφέψημα μαρουλιού που έχουμεβράσει για 2-3 ώρες χρησιμοποιείται σαν κα-θαριστικό του προσώπου και ενάντια στο υπερ-βολικό μαύρισμα του προσώπου από τον ήλιο.

ΠροφυλάξειςΗ υπερβολική κατανάλωση μαρουλιού προ-

καλεί υπερδιέγερση ενώ δεν συνίσταται στουςνεόνυμφους. Τα άγρια μαρούλια παρά τις χρή-σιμες θεραπευτικές τους ιδιότητες που είναι πα-ρόμοιες με αυτές που περιγράψαμε, αν τα φάμεσε μεγάλη ποσότητα προκαλούν ανακατω-σούρα, εμέτους, διάρροια, ιλίγγους, μέθη καιπολλά ούρα. Πρέπει να τρώγονται βρασμένα.

Το καλλιεργούμενο μαρούλι είναι φυτό ποώ-δες και μονοετές με ρίζα πασσαλώδη , η οποίακατά τη μεταφύτευση καταστρέφεται για νααναπτυχθεί αργότερα ένα επιπόλαιο θυσσανώ-δες ριζικό σύστημα. Τα φύλλα σχηματίζονταιαπό ένα βραχύ στέλεχος και είναι πλατιά, μεεπιφάνεια λεία ή κυματοειδή, χρώματος πράσι-νου ή πρασινοκίτρινου και σε μερικές ποικιλίεςμε απόχρωση κόκκινη, ενώ το μέγεθος και τοΣχήμα ποικίλει ανάλογα την ποικιλία. Τα φύλλαείναι πολύ κοντά το ένα στο άλλο κατά τρόποπου να σχηματίζουν κατά την ανάπτυξη τουφυτού σφαιροειδή ή προμήκη. Κατά την εποχήτης αναπαραγωγής το στέλεχος του φυτού επι-μηκύνεται φτάνοντας συνήθως το ύψος των 8-12 εκατοστών και σχηματίζει διακλαδώσεις, οιοποίες καταλήγουν σε ταξιανθίες με 15-25ερμαφρόδιτα άνθη η καθεμιά. Τα άνθη είναιμικρά, κίτρινου χρώματος με στεφάνη από 5ενωμένα πέταλα και 5 στήμονες που σχηματί-ζουν σωλήνα γύρω από το στύλο. Ο τελευταίοςείναι εφοδιασμένο με λεπτές τρίχες και φέρειδίλοβο στίγμα, το οποίο είναι επιδεκτικό επικο-νίασης μόνο για μερικές ώρες το πρωί. Η αυτο-γονιμοποίηση είναι ο κυριότερος τρόποςγονιμοποίησης των ανθέων ενώ σπάνια συμ-βαίνει να σταυρογονιμοποιηθούν μερικά άνθη.Ο σπόρος είναι μικρός, επιμήκης, ενώ το χρώμαδιαφοροποιείται ανάλογα την ποικιλία και εφο-διασμένος με πάππο (φούντα) από λεπτές καιλευκές τρίχες.

Ιστορικά στοιχεία Το καλλιεργούμενο μαρούλι (Lactuca sativa

L.) θεωρείται ότι κατά πάσα πιθανότητα προ-ήλθε είτε από το άγριο μαρούλι (Lactuca ser-riola L. ή L.scariola L.), το οποίο συναντάται ωςζιζάνιο στην Κρήτη και σε πολλές περιοχές τηςΕυρώπης, είτε από διασταυρώσεις με τα άγριαείδη L. saligna L. και L. virosa L. Υπάρχουνπάνω από 100 είδη στο γένος Lactuca. Το μα-ρούλι τύπου Cos πιστεύεται ότι έχει διαδοθείαπό την Ελλάδα (το όνομα του προέρχεται απότην νήσο Κω της Δωδεκανήσου). Επίσης χώροιπροέλευσης του μαρουλιού θεωρούνται οι πε-ριοχές της Ανατολικής Μεσογείου, ΜικράςΑσίας, Καυκάσου, Περσίας και Τουρκιστάν. ΣτηνΕλλάδα, αυτοφύονται 9 είδη του γένους Lac-tuca. Απεικονίσεις του μαρουλιού τύπου Cosέχουν βρεθεί σε επιτύμβιες πλάκες στην Αίγυ-πτο από το 4500 π.Χ. και είναι γνωστό ότι τομαρούλι χρησιμοποιείται πάρα πολύ στη δια-

τροφή του ανθρώπου πάνω από 2000 χρόνια.Όμως, πριν από τη χρήση του ως τροφή του αν-θρώπου χρησιμοποιήθηκε για τις φαρμακευτι-κές του ιδιότητες ως παυσίπονο.

Το μαρούλι ήταν γνωστό στην αρ-χαία Ελλάδα. Ο Θεόφραστος τοαποκαλούσε Θριδακίνη. ΟΔιουσκουρίδης αναφέρειότι το βότανο «κατευ-νάζει την λαγνεία ». ΟΚαλουμέλλα ανα-φέρει ότι «το φυτόφέρνει ύπνοστους αναρρω-νύοντες καιεξαντλημένουςαπό μακρά ασθέ-νεια χωρίς ενο-χλήσεις».

Συστατικά -χαρακτήρας

Το βότανο περιέχει λα-κτουκάριο (το γαλακτώδεςυγρό του μαρουλιού), λακτου-σίνη, πικρή ουσία, μαννίτη, ασπα-ραγίνη, λεύκωμα, ρητίνη, κερί, κάποιοαπροσδιόριστο οξύ, ιώδιο και μαγγάνιο. Περιέ-χει ακόνη αιθέριο έλαιο που δίνει στο μαρούλικάποια μυρωδιά, όχι και τόσο ευχάριστη. ΤοΜαρούλι έχει πρωτείνη, λίπος, τέφρα, υδατάν-θρακες, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο, μαγνήσιο,νάτριο, κάλιο, ψευδάργυρο και τις βιταμίνεςθειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη και Β6.

Aνθιση - χρησιμοποιούμενα μέρη -συλλογή

Το φυτό ανθίζει Ιούλιο και Αύγουστο. Οι σπό-ροι ωριμάζουν Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Γιαθεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται ταφύλλα και ο γαλακτώδης χυμός. Συλλέγεται 4-6 εβδομάδες μετά την σπορά.

Θεραπευτικές ιδιότητεςκαι ενδείξεις

Το βότανο δρα ως αναφροδισιακό, ήπιο αναλ-γητικό, αντισπασμωδικό, άφυσο, διουρητικό,μαλακτικό, γαλακταγωγό, ήπιο υπνωτικό, υπο-γλυκαιμικό και παρασιτοκτόνο.

Το Μαρούλι ανήκει στην κατηγορία των εξαι-ρετικών καλλιεργούμενων φυτών. Οι κατευνα-στικές ιδιότητες του βοτάνου οφείλονται στη

υγεία - βότανα8/ 36 ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

Επιμέλεια:

ΣΑΚΗΣ ΚΟΥΒΑΤΣΟΣ

info@herb.gr

ηηBιότοπος - περιγραφή

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι LACTUCA sativa (Λα-κτούκα η καλλιεργούμενη). Είναι το κοινό μας μαρούλι το οποίοανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων.

Y.Γ: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr. Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί νατο απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση dianthοs@otenet.gr

ΜαρούλιΜαρούλι

εε

πολιτισμός 9/ 37ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

Ενα αληθινό σχολείο της 7ης τέχνης, το “Διαδραστικό ΜικρόΜουσείο Κινηματογράφου” λειτουργεί στον χώρο του ΕΠΑΛΚισσάμου φέρνοντας σε επαφή τους μαθητές με τον μαγικόκόσμο των εικόνων! Το μικρό μουσείο κινηματογράφου απευ-θύνεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 10 έως 14 ετών και λει-τουργεί δεχόμενο επισκέψεις από σχολεία.

ΣΤΗΝ ΚΙΣΣΑΜΟ

Διαδραστικό Κινη ατογραφικό ΜουσείοΔιαδραστικό Κινηματογραφικό Μουσείο

ΓΙΩΡΓΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΣ

Εμπνευστής, δημιουργός και ψυχή της όληςπροσπάθειας ο εκπαιδευτικός του ΕΠΑΛ κ. Βαγ-γέλης Βλησίδης.

«Με ενδιαφέρουν στοχευμένα οι πιο μικρέςηλικίες, παιδιά 10 με 14 ετών εκεί που αρχίζουννα αντιλαμβάνονται κάποια πράγματα και να εν-θουσιάζονται. Η επόμενη κίνηση είναι να φέ-ρουμε το μουσείο πιο κοντά και στις πιο μεγάλεςηλικίες που θα ενδιαφέρονται για τη θεωρίατου κινηματογράφου και τα ρεύματα της 7ης τέ-χνης» μας εξηγεί ο κ. Βλησίδης.

Μας ξεναγεί στο φιλόξενο χώρο του μουσείουόπου έχει συγκεντρώσει δικό του προσωπικόυλικό που μάζευε χρόνια, αλλά και υλικό από τοσχολείο ή τις προσφορές φίλων του κινηματο-γράφου.

«Όταν έρχονται τα παιδιά προσπαθώ να ταβάλω στο κλίμα με μικρά παιγνίδια από ταπρώτα χρόνια της κινηματογραφικής τέχνης. Μεπαιγνίδια δημιουργίας animation όπου οι μα-θητές βλέπουν πως φτιάχνονταν στο χέρι τασχέδια και στη συνέχεια μέσα σε συσκευές όπωςτα ζοοτρόπια, τα σχέδια αποκτούσαν κίνηση»λέει ο εκπαιδευτικός.

Θαυματοτρόπια, flip books, φαινακιτοσκόπιαεισάγουν τα παιδιά στον κόσμο των εικόνων,ενώ ακολουθεί μια εξαιρετική συλλογή από μη-χανές προβολής.

Αληθινό κόσμημα μια μικρή μηχανή προβολή

τους 1922 των αδελφών Πατέ που λειτουρ-γεί, μια σοβιετική των 8 mm , μια άλλη των16 mm, το μηχάνημα προβολής ταινιών πουγια χρόνια λειτουργούσε στο επιβατηγό“Κύδων” και πολύ ακόμα ιδιαίτερο και ξε-χωριστό υλικό χρήσιμο για κάθε φίλο τουκινηματογράφου και όχι μόνο.

«Επισκεπτόμενος το Μουσείο Κινηματο-γράφου της Θεσσαλονίκης, ένα πραγμα-τικά μοναδικό μουσείο πήρα κάποιεςιδέες για το πως θα μπορούσαμε να λει-τουργήσουμε έστω σε μικρογραφία. Ήδημας επισκέπτονται αρκετά σχολεία» το-νίζει ο κ. Βλησίδης που παράλληλα εδώκαι χρόνια στο ΕΠΑΛ Κισάμου έχει δη-μιουργήσει φωτογραφική και κινημα-τογραφική ομάδα για τους μαθητές,ενώ κάθε Παρασκευή πραγματοποιείπροβολή ταινίας με ελεύθερη την εί-σοδο για τους κατοίκους της περιο-χής.

Για επισκέψεις στο μουσείο το τη-λέφωνο επικοινωνίας είναι2822022275 (από Δευτέρα ως Πα-ρασκευή από τις 10 έως τη 1) καιεπίσης στα 2821088709 και6934792629 (από τις 4 μέχρι τις 8το απόγευμα). Η είσοδος στοΜουσείο είναιδωρεάν.

Ο Ε. Βλησίδης δημιουργός τουδιαδραστικού μουσείου

κινηματογράφου.

Έναviewmaster

της δεκαετίαςτου ΄ 50.

Μιαμηχανή

προβολής του 1922που παίζει μικρά

φιλμ.

Η κινηματογραφικήμηχανή που για χρόνια

λειτουργούσε στοοχηματαγωγό “Κύδων”!

»

»

»

»

Αμερικάνικημηχανή

του 1926.

ΣΤΙΣ “ΕΠΙΛΟΓΕΣ”

Αφήγηση παραμυθιούΑφήγηση παραμυθιού θα γίνει σήμερα Σάββατο στις 11.30

π.μ. στο βιβλιοπωλείο “Επιλογές”. Οπως αναφέρεται σε σχετικήανακοίνωση, «μια παράσταση με... φρουτόκουκλες, που μόλιςέφτασαν από την ονειρεμένη Φρουτοπία».

Αφήγηση: Ρούλα Τατσοπούλου, στην λύρα: Γιώργος Μπου-ρεξάκης.

ΣΤΙΣ 7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Εκδήλωση μνήμης γιατους Πεσόντες της Αεροπορίας

Εκδήλωση τιμής και μνήμης για τους Πεσόντες της Αεροπο-ρίας θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 7 Νοεμβρίου στις 10.30π.μ. στο Μνημείο Πεσόντων Αεροπορίας στη συμβολή τωνοδών Ηρ. Πολυτεχνείου & Στ. Τσιλιβάκη).

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: Επιμνημόσυνη Δέηση, χαιρετι-σμούς διοργανωτών, κατάθεση στεφάνων, ενός λεπτού σιγή,Εθνικό Ύμνο.

Την εκδήλωση οργανώνουν Περιφερειακή Ενότητα Χανίων,ο Δήμος Χανίων, η 115 ΠΜ, και το παράρτημα Χανίων τηςΕνωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας.

ηη

πολιτισμός10/ 38ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

Το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνοτου μεγάλου ευεργέτη των Σφακίωναλλά και της Κρήτης, Γεωργίου Ξε-νουδάκη πραγματοποιήθηκε χθες,Παρασκευή στον Ιερό Ναό Κοιμή-σεως της Θεοτόκου στη γενέτειρατου, Ίμπρο Σφακίων, από ιερείς τηςπεριοχής.

Οπως επισημαίνεται στο σχετικόΔ.Τ. του Δήμου Σφακίων, «Στον προ-αύλιο χώρο του πρώτου δημοτικούσχολείου Ίμπρου, το οποίο χτίστηκεαπό χρήματα του και βρίσκεται η προ-τομή του, πραγματοποιήθηκε επιμνη-μόσυνη δέηση, παρουσία τουκαθηγητή Πανεπιστήμιου κ. Χαλκια-δάκη Εμμανουήλ, ο οποίος συγγρά-φει βιβλίο για τη ζωή και το έργο τουΓεωργίου Ξενουδάκη, υπό την αιγίδατου Δήμου Σφακίων, του εκπροσώ-που της Π.Ο.Α.Σ.Υ. κ. Γιανναδάκη Μα-

νούσου, Αντιδημάρχων, Δημοτικώνκαι Τοπικών συμβούλων, μαθητώνκαι καθηγητών Α/βαθμιας και Β/βαθ-μιας εκπαίδευσης Δήμου Σφακίων καιπλήθος κόσμου.

Ακολούθησε χαιρετισμός από τονΔήμαρχο Σφακίων κ. Ιωάννη Ζερβόκαι ομιλία, από τον κ. Νικόλαο Σκου-τέλη, καθηγητή Πολυτεχνείου Κρήτης,ο οποίος έχει αναλάβει την μελέτη γιατη δημιουργία μουσειακού χώρου τουδημοτικού σχολείου Ίμπρου, με ανα-φορά στο έργο του Ξενουδάκη καιστην παιδεία των Σφακίων. Ακολού-θησε απονομή διπλωμάτων υπολογι-στών ECDL στους μαθητές Β΄Λυκείου σχολικού έτους 2017-2018 -Πρόγραμμα επιδοτούμενο από το Ξε-νουδάκειο κληροδότημα, κατάθεσηστεφάνων και φιλοξενία των προσκε-κλημένων από το Δήμο Σφακίων».

ΑΠΟ ΤΗ ΛΕ.Φ.ΚΙ.

Παρουσίαση του έργουτου Μιχάλη Πουλά

Παρουσίαση του έργου του φωτογράφου ΜιχάληΠουλά οργανώνει η Λέσχη Φωτογραφίας και Κινηματο-γράφου Χανίων την Κυριακή 4 Νοεμβρίου στις 7.30 μ.μ.στο Πνευματικό Κέντρο.

Η εκδήλωση θα γίνει σε συνδιοργάνωση με την Περι-φέρεια Κρήτης και το Πνευματικό Κέντρο Χανίων μεελεύθερη είσοδο.

Σε βιογραφικό του σημείωμα ο Μιχάλης Πουλάς σημει-ώνει:

«Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1978. Ο πατέρας μου, επαγ-γελματίας ναυτικός, προσπαθώντας να μείνει κοντά στηνοικογένειά μας, το 1988 άνοιξε στην Κρήτη ένα κατά-στημα γρήγορης επεξεργασίας φωτογραφιών και αυτήυπήρξε η πρώτη μου επαφή με τη φωτογραφία. Σπού-δασα φωτογραφία στη Leica Academy στην Αθήνα καιεργάστηκα στη βιομηχανία της μόδας. Από το 2003 λει-τουργώ το δικό μου φωτογραφικό εργαστήριο στη Ση-τεία της Κρήτης όπου ζω. Κάνω φωτογραφίες για νααπαλύνω τον πόνο και το φόβο του θανάτου. Η ποιότητατων εικόνων μπορεί κάποιες φορές να βρίσκεται πέρααπό τον φωτογράφο ή το θέμα της φωτογραφίας».

ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΦΕ “ΚΗΠΟΣ”

Παρουσίαση βιβλίουΜαρίας Χατζηαποστόλου

Tο νέο βιβλίο της Μαρίας Χατζηαποστόλου: “Όταν οΝίκος Καζαντζάκης συνάντησε τον Αλέξανδρο Πα-παδιαμάντη” παρουσιάζουν τη Δευτέρα 5 Νοεμβρίουστις 7.30 μ.μ., στο Ιστορικό Καφέ “Κήπος” στον ΔημοτικόΚήπο Χανίων, η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης (ΟΑΚ) σεσυνεργασία με τις εκδόσεις “Αρμός”.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Χρυσόστομος Σταμούλης,Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.-Μουσικός,Αντώνης Σανουδάκης, Επίτιμος Καθηγητής ΙστορίαςΠ.Α.Ε.Α.Κ.-Συγγραφέας, Γιάννης Σμαραγδής, Σκηνοθέτηςκαι η Δρ Μαρία Χατζηαποστόλου, Επιστημονική Συνερ-γάτις της ΟΑΚ-Συγγραφέας.

Την εκδήλωση συντονίζει ο Δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς,Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ.

Έκθεση και συνέδριο με θέμα:"Γυναίκες του Τύπου – Ο Τύποςτων γυναικών. Εκδότριες και γυ-ναικεία περιοδικά στον οθωμα-νικό χώρο", θα πραγματοποι-ηθεί στο Σπίτι του Πολιτισμούστο Ρέθυμνο, από τις 9 έως τις 11Νοεμβρίου.

ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ

Εκθεση και συνέδριοΕκθεση και συνέδριογια τις γυναίκες του Τύ ουγια τις γυναίκες του Τύπου

ΣΤΑ ΣΦΑΚΙΑ

Τι ήθηκε η νή η του Γεωργίου ΞενουδάκηΤιμήθηκε η μνήμη του Γεωργίου Ξενουδάκη

Η έκθεση και το συνέδριο οργανώνεταιαπό το Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινω-νικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρή-της σε συνεργασία με το ΜεταπτυχιακόΠρόγραμμα «Δημόσια Ιστορία» του Ελ-ληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και υπότην Αιγίδα της Περιφερειακής ΕνότηταςΡεθύμνου.

Το αντικείμενο είναι η γυναικεία εκδο-τική δραστηριότητα κατά την ύστερηοθωμανική περίοδο και πιο συγκεκρι-μένα, από το 1845, χρονολογία έκδοσηςτου πρώτου γυναικείου εντύπου στονοθωμανικό (αλλά και ελληνόφωνο)χώρο, έως το 1923, χρονολογία οριστι-κής διάλυσης της οθωμανικής αυτοκρα-τορίας. Αφορά τόσο στα έντυπα πουπαράγονται και στη λειτουργία τους στοδημόσιο χώρο όσο και στις γυναίκες ωςεκδότριες, αρθρογράφους, συντελεστέςτων εκδόσεων και ως αναγνωστικόκοινό.

Οπως αναφέρεται σε σχετική ανακοί-νωση, "ο οθωμανικός γυναικείος Τύποςέχει προσεγγιστεί – όπως και στην διε-θνή ιστοριογραφία – ως πεδίο συγκρό-τησης και ανασυγκρότησης τωνγυναικείων συλλογικών ταυτοτήτων∙ ωςβήμα διαλόγου για το «γυναικείο ζή-τημα» και εγχείρημα δημόσιας παρέμβα-σης∙ ως χώρος άσκησης στη γραφή καιφιλόξενης υποδοχής των γυναικείων λο-γοτεχνικών εγχειρημάτων, και – σε μι-κρότερο βαθμό – ως χώρος δημιουργίαςκαι ανάπτυξης δικτύων επικοινωνίας καιδύναμης, πρόσληψης και επεξεργασίαςνέων (αστικών) μοντέλων ζωής, δια-εθνικής επικοινωνίας και επιχειρηματικής

δραστηριότητας, ενώ οι γυναίκες ως εκ-δότριες ή/και συντελεστές των εκδό-σεων, έχουν μείνει στο περιθώριο τηςέρευνας.

Οι έρευνες στα πεδία/θεματικές αυτέςμελετούν, στη μέγιστη πλειονότητά τους,«ξεχωριστά» το εκδοτικό φαινόμενο τηςκάθε εθνο-θρησκευτικής κοινότητας, ενώέχουν καταθέσει τα σημαντικά τους πο-ρίσματα κυρίως στις εθνικές γλώσσεςτων αντίστοιχων με τις εθνο-θρησκευτι-κές κοινότητες κρατών που προέκυψανμε την κατάρρευση της οθωμανικής αυ-τοκρατορίας, στοιχεία που συνιστούναξιοσημείωτους περιορισμούς στην προ-ώθηση της έρευνας και στη συνολική και«ολιστική» προσέγγιση του εν λόγω ιστο-ρικού φαινομένου.

Οι δυο εκδηλώσεις, Έκθεση και Συνέ-δριο, λειτουργούν παραπληρωματικά ωςπρος το περιεχόμενό τους και τις επιδιώ-ξεις της πρωτοβουλίας αυτής. Η πρώτηοπτικοποιεί τα πορίσματα της έως τώραέρευνας αναφορικά με τα έντυπα πουπαράγονται στο πλαίσιο μίας κοινότηταςτου οθωμανικού χώρου και στοχεύειστην κοινοποίησή τους στο ευρύτεροκοινό, κινούμενη στο πεδίο της δημόσιας

ιστορίας, και η δεύτερη επιδιώκει τονεπιστημονικό διάλογο με στόχο την εμ-βάθυνση, διεύρυνση και προέκταση τηςέρευνας συνολικά για τη γυναικεία εκδο-τική δραστηριότητα στον οθωμανικόχώρο.

Η Έκθεση, πιο συγκεκριμένα, αφοράστον γυναικείο Τύπο που εκδόθηκε στονοθωμανικό χώρο στο πλαίσιο της ορθό-δοξης κοινότητας, (παρουσιάζονται ταέντυπα και οι εκδότριες της ελληνορθό-δοξης κοινότητας και ένα μέρος των εν-τύπων της βουλγαρικής), ενώ τοΣυνέδριο στον οθωμανικό γυναικείοΤύπο όλων των εθνο-θρησκευτικών κοι-νοτήτων. Στόχος του Συνεδρίου είναι ναλειτουργήσει ως ένα forum επικοινωνίαςκαι διαλόγου μεταξύ των ερευνητριώνκαι ερευνητών που έχουν ασχοληθεί μετο εν λόγω πεδίο: κατάθεσης των πορι-σμάτων της έως τώρα έρευνας, ανάδει-ξης των αντιστοιχιών και αναντιστοιχιώνστην εξέλιξη του φαινομένου, των ερευ-νητικών κενών, των συνεχειών, ασυνε-χειών και περιορισμών, αλλά καιπαρουσίασης των νέων κατευθύνσεωντης έρευνας στο πεδίο.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΥΒΙΑΚΗΣ

Ιστορία της ΙατρικήςΙστορία της Ιατρικής: Eναναα ίθανο ταξίδι στον χρόνοαπίθανο ταξίδι στον χρόνο

Οι ιατρικές πρακτικές συνοδεύουντον άνθρωπο από τη στιγμή που έκα-νε τα πρώτα του βήματα στη γη. Οδρόμος που ακολούθησε η ιατρικήστο πέρασμα του χρόνου, είναι γε-μάτος από εκπληκτικές ιστορίες αυ-τοσχεδιασμού, άγνοιας, απάτης, πά-θους ή και λάθους.

ΓIAννης

ςτεφανοΓιAννης

M.Sc.

μέρος 103ο

ιστορικές αναφορές 11/ 39ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

Λεπτομερής ανατομικός πίνακας του διάσημου, εκείνητην εποχή, ζωγράφου Crisostomo Martinez, από τη Βα-λένθια της Ισπανίας (1690).

Επιθηλίωμα(κακοήθης όγκος)

γλώσσας, από βιβλίοχειρουργικής που εκ-δόθηκε στο Λονδίνο

το 1920.

Εφαρ-μογή ακτινο-

βολίας για τηθεραπεία καρκίνου τουμαστού, στην Αγγλία

της δεκαετίαςτου 1930.

Παιδί με πολιο-μυελίτιδα προσπαθεί να

φτάσει το παιχνίδι στηνάκρη του διαδρόμου, στηδιαδικασία εκπαίδευσής

του στη βάδιση με τε-χνητά πόδια (ΗΠΑ,

1951).

Μικροσκοπικές τρίχες στο εσωτερικό του αυτιού, όπωςφαίνονται στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.

Νοσοκόμα του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, σε νοσοκομείοτης Θεσσαλονίκης, γύρω στο 1920.

Το ανθρώπινοαναπνευστικό σύ-στημα, σε έγχρωμηαπεικόνιση, από τις ΗΠΑτου 1928.

Το εσωτερικό τηςχοληδόχου κύστης,που βοηθά στην πέψητων λιπών, όπως φαίνεταιστο μικροσκόπιο.

Το 1858 στοBradford της Αγ-

γλίας δηλητηριάστηκαναπό σκόνη αρσενικού200 άτομα, εκ τωνοποίων πέθαναν οι 21,από λάθος φιαλίδιο πουπωλήθηκε σε μπακάλικο.Το γεγονός οδήγησε στηθέσπιση νόμων που επέ-τρεπαν πώληση φαρμά-κων και δηλητηρίωνμόνο από τα φαρμακείατης εποχής.

»

»

»

»

»

»

»

»

βιβλίαβιβλία

Κα νισ ένα ερεί ιαΚαπνισμένα ερείπιαΒασίλης ΚουνέληςΕκδότης: Καστανιώτης

Ο δικηγόρος ΦίλιπποςΓιαννόπουλος αφηγεί-ται τη γέννηση, την ενη-λικίωση και την εξέλιξητου πελάτη του, τρομο-κράτη Ηρακλή Κοντού,μέλους της διαβόητηςΕπαναστατικής Οργά-νωσης των Οκτώ. Ηπροσωπική ιστορία τουξεκινά σε μια οικογενει-

ακή παράγκα στο νησί Αιγίλειψος, προτού ταφτερά του συναπαντήσουν τις άγριες παρέεςτου λιμανιού, έναν πρώιμο έρωτα και εντεύθενμια νέα ζωή στον θορυβώδη Πειραιά. Η αγάπηγια τη μουσική, η βαριά οικογενειακή ιστορία,οι συνεχείς ανατροπές και οι συγκρούσεις σ’έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο περίγυρο μετα-μορφώνουν σταδιακά το αβέβαιο εφηβικό κου-κούλι σε επαναστάτη. Στο πλάι συντρόφων,αλλά και του ηγέτη της οργάνωσης Φώτη, οήρωας έχει το χρόνο να διδαχτεί και να ανι-χνεύσει όλο το φάσμα των μεγάλων αντιφά-σεων, ενώ η ωμή βία, η οποία τον κατακλύζει,συγκλονίζει και διαμελίζει την ύπαρξή του.Η αποκάλυψη της Οργάνωσης και η κατάρ-ρευση του "επαναστατικού" οικοδομήματος με-τατρέπουν την ανάκριση που ακολουθεί, ενμέσω παραισθήσεων, σε ταγκό αναμνήσεων καιεκμυστηρεύσεων με παρτενέρ-είδωλο ένανιδιόμορφο ανακριτή.

Στο χείλοςΣτο χείλος

της αβύσσουτης αβύσσουΗ πλήρης έκδοση του “Φάμπιαν”

Erich KästnerMετάφραση:

Aντζη Σαλταμπάση

Εκδότης: Πόλις

Όταν, το 1931, κυκλο-φόρησε για πρώτηφορά το μυθιστόρημα"Φάμπιαν" του Έριχ Κέ-στνερ, η εθνικοσοσια-λιστική εφημερίδαVolkischer Beobachterέσπευσε να το χαρα-

κτηρίσει "εκδοτικό σκουπίδι". Ο κριτικός πουυπέγραφε το κείμενο ήταν, φυσικά, ανώνυμοςκαι ο χαρακτηρισμός αποτέλεσε, και αποτελείμέχρι σήμερα, τίτλο τιμής. Άλλωστε, λίγουςμόλις μήνες αργότερα, το βιβλίο είχε πουλήσειπάνω από 30.000 αντίτυπα, σημειώνοντας με-γάλη επιτυχία. Κι όμως, το αριστούργημα τουΚέστνερ δεν ευτύχησε να παρουσιαστεί στουςαναγνώστες, όπως ακριβώς το έγραψε και τοπαρέδωσε ο ίδιος ο δημιουργός του. Ο επιμε-λητής και ο εκδότης προχώρησαν σε μια σειράαλλαγών. Κι ένα ολόκληρο κεφάλαιο λογοκρί-θηκε. Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες, γιανα κυκλοφορήσει το βιβλίο για πρώτη φοράπλήρες και χωρίς περικοπές. Η ανά χείρας έκ-δοση περιλαμβάνει την αρχική μορφή και τοναρχικό τίτλο του μυθιστορήματος, ενώ στο Πα-ράρτημα οι αναγνώστες έχουν την ευκαιρία ναπαρακολουθήσουν λεπτομερώς την περιπέτειατου βιβλίου.Ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του Γιά-κομπ Φάμπιαν, άνεργου διδάκτορα της φιλο-λογίας, ο οποίος, στις αρχές της δεκαετίας του’30, εξερευνά τον βερολινέζικο κόσμο της νύ-χτας. Γύρω του ακμάζουν τα πορνεία, τα ατελιέτων καλλιτεχνών και τα παράνομα καμπαρέ, ηανεργία μαστίζει την κοινωνία, ο πληθωρισμόςκαλπάζει, οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις κατα-λήγουν σε βίαιες συγκρούσεις.

Πέρα αΠέρα απ’

τον χει ώνατον χειμώναΙζαμπέλ ΑλιέντεMετάφραση: Βασιλική Κνήτου

Εκδότης: Ψυχογιός

Είναι χειμώνας στοΜπρούκλιν. Η χειρό-τερη θύελλα των τε-λευταίων ετώνσαρώνει την πόλη.Στον χιονισμένοδρόμο, ο ΡίτσαρντΜπάουμαστερ, έναςμοναχικός εξηντά-ρης καθηγητής, τρα-κάρει ελαφρά τηνεαρή Έβελιν Ορ-

τέγα. Τίποτε ιδιαίτερο - μόνο που, λίγεςώρες αργότερα, τη βλέπει έκπληκτός ναστέκεται στο κατώφλι του. Η Έβελιν, παρά-νομη μετανάστρια από τη Γουατεμάλα, δεί-χνει ταραγμένη και δε μιλάει πολύ. ΟΡίτσαρντ καλεί τη γειτόνισσά του, τη Λου-σία, να τον βοηθήσει να βγάλει άκρη. Αλλάκανείς τους δεν είναι προετοιμασμένος γι’αυτό που έχει να τους πει η Έβελιν...Σε μια πόλη θαμμένη στο χιόνι, τρεις άν-θρωποι έρχονται κοντά με απρόβλεπτοτρόπο. Μέσα σε λίγες ώρες, ανθίζουν ανά-μεσά τους η συμπόνια, η αλληλεγγύη,ακόμα κι ένας έρωτας, θυμίζοντάς τουςπως, στην καρδιά του χειμώνα, μπορείς ναφυλάς μέσα σου ένα ανίκητο καλοκαίρι...Η Ιζαμπέλ Αλιέντε αφηγείται με τον ανεπα-νάληπτο τρόπο της μια ιστορία επίκαιρη όσοποτέ, για την Αμερική του σήμερα, τη μετα-νάστευση και τη μοναξιά, αλλά και την ελ-πίδα, την ανθρωπιά και τις δεύτερεςευκαιρίες.

Αν είχα ια ΜαρίαΑν είχα μια Μαρία

σε ια σοφίτασε μια σοφίταΑθηνά ΤερζήΕκδότης: Πηγή

Στο μυαλό του καθε-νός συμβαίνουν διά-φορα καιδιαφορετικά, κι αρκείμια στιγμή, ένας στί-χος τραγουδιού, μιακουβέντα, ένα μονα-χικό ξημέρωμα, έναξόδεμα δίχως αντα-πόκριση, δυο χέριααπλωμένα, μια

σκέψη χωρίς σταματημό στα περασμένα, γιανα ψηλώσεις απότομα ή για να επιστρέψειςστο μηδέν.Αυτό εδώ το βιβλίο είναι για σένα και γιαμένα, που μπορούμε να συγχωρούμε ακόμη,να βρίσκουμε άλλοθι, να φοράμε το ρούχοτου διπλανού, να καταλήγουμε στο μαξιλάριαγκαλιασμένοι όλοι μαζί, παιδιά, αγάπες,φόβοι, μοναξιές, αγωνίες, δίχως πανικό, γιατίγνωρίζουμε καλά ότι είμαστε ατελείς, μαμπορούμε να συνυπάρχουμε ως μεταξωτοί.(...) Τριάντα δύο μικρές ιστορίες που επιβε-βαιώνουν ότι η ομορφιά βρίσκεται στις ατέ-λειες και τις αδυναμίες· ότι τα χαμένα όνειραείναι αυτά που μας γέμισαν περισσότερα συ-ναισθήματα· ότι το μέσα μας δεν γερνάειποτέ· ότι η ζωή είναι γεμάτη βαριές ανάσεςκαι πεταχτά φιλιά· ότι οι έρωτες είναι τα σκα-λοπάτια μας και τα λάθη οι τσουλήθρες μαςστην παιδική χαρά της ζωής.

Ευλαμπία Τσιρέλη, επιμελήτρια, συγγραφέας, καθηγήτρια

δημιουργικής γραφής

Aφορμή

Η θλίψη είναι ένα πράγμα μεφτερά· αρχικά δεν ξέρει πώςνα τα χρησιμοποιήσει· προ-σπαθεί με μανία να πετάξει·κάνει θόρυβο, σηκώνει σκόνη,προσγειώνεται στο ίδιο σημείοαπογείωσης, ξανά και ξανά·δεν στέκει ακίνητη να τη ση-κώσω τρόπαιο, να την πασπα-τέψω· προσπαθεί να πετάξειμε μανία, προσπαθεί διαρκώς,ακόμα και όταν κοιμάμαι ήόταν κοιτάζω έξω από το πα-ράθυρο τον ακάλυπτο της πο-λυκατοικίας· εγώ βρίζω,σιχτιρίζω, βάζω τα κλάματα,και ξέρω: τη μέρα που θα τακαταφέρει να πετάξει μακριά,διάολε, από τη μέρα εκείνη θαμου λείπει.

Είναι βράδυ, μόλις τελείωσα την ανάγνωση,δεν τολμώ να ξαπλώσω· βγήκα στο μπαλκόνικαι έκατσα οκλαδόν, προσπάθησα να έχω ίσιατην πλάτη, δεν τα κατάφερα παρά για μιαστιγμή μονάχα, μια στιγμή που μου έκοψε τηνανάσα· δεν διακρίνω αστέρια· κλείνω την πόρταπίσω μου, πηγαίνω και κάθομαι στο γραφείο·Γράφω: Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά.

Το ερώτημα επιστρέφει: πώς να γράψει κανείςγια ένα βιβλίο όπως αυτό; το βέβαιο -για μένα-είναι πως πρέπει να επιχειρήσει να γράψει· όσοπροσπαθεί, τόσο το βιβλίο μεγαλώνει μέσα του,και μεγαλώνοντας, πιέζει όλο και περισσότερο,διεκδικώντας χώρο.

Μία γυναίκα πεθαίνει· πίσω μένουν ο Μπαμ-πάς και τα Παιδιά· λίγες μέρες μετά, το Κοράκιτους χτυπά την πόρτα.

Μία ιστορία πένθους μπορεί να μην είναι μίαρεαλιστική ιστορία· έτσι σκέφτομαι· μία ιστορία

πένθους μπορεί να κινείταιανάμεσα στο πραγματικό καιτο φανταστικό.

Ας μιλήσουμε πρώτα γιατην έμπνευση λοιπόν. Διά-βασα το εντυπωσιακό βιο-γραφικό του Μαξ Πόρτερ·σπουδαίες ακαδημαϊκές καιεπαγγελματικές εμπειρίες,πράγματι. Αναρωτιέμαι αν θαμπορούσε να έχει γράψει τοΗ θλίψη είναι ένα πράγμα μεφτερά χωρίς έμπνευση.

Να μην ξεχάσω όμως νααναφερθώ και στο βίωμα· ηέμπνευση κάπου πρέπει ναβρει να κουρνιάσει, έστω καιγια λίγο. Το θεωρητικό οπλο-στάσιο προσφέρει γερό πά-

τημα, πράγματι, όμως δεν αρκεί για ναπροκύψει ένα βιβλίο όπως αυτό. Ένα -ασταθές-πάτημα στη μνήμη, όσο βαθιά στο ασυνείδητοκαι αν έχει καταφύγει εκείνη, μοιάζει απαραί-τητο.

Αναρωτιέμαι αν ήταν η έμπνευση, το βίωμα ήτο θεωρητικό οπλοστάσιο που επέτρεψαν στονΠόρτερ να ισορροπήσει με χάρη και άνεση στιςπαρυφές του μελό. Μπορεί κάποιος να πει: ότανμια γυναίκα πεθαίνει στην πρώτη σελίδα του βι-βλίου και πίσω μένουν τα παιδιά και ο άντραςτης να θρηνούν, τότε είναι ξεκάθαρο πως οσυγγραφέας στοχεύει στον συναισθηματικό εκ-βιασμό. Θα απαντήσω: είμαστε στο 2018, είμα-στε πια τόσο σκληρόπετσοι, χαμένοι από καιρόνα τριγυρνάμε στο υπερπραγματικό, που έναςθάνατος δεν αρκεί. Καμιά φορά δεν αρκείακόμα και όταν γνωρίζουμε τον νεκρό. Κάτιάλλο υπάρχει σε αυτό το βιβλίο που σε κάνεινα δακρύσεις.

Γιαννης ΚαλοΓΕροπουλος

yannis.kalo@gmail.com • no14me.blogspot.gr/

Η θλίψη είναι ένα ράγ α ε φτεράΗ θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά» Max Porter (μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου, εκδόσεις Πόλις)

πολιτισμός12/ 40ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ3 Νοεμβρίου 2018

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

“Η κουκουβάγια η τετραγωνομάτα”

Με το θέμα τουεθισμού στο δια-δίκτυο ασχολεί-ται το πρώτοβιβλίο της Χα-νιώτισσας ψυχο-λόγου καισυγγραφέα Αν-νέτας Μαρκο-γιαννάκη με τίτλο“Η κουκουβάγιαη τετραγωνο-μάτα”. Με με-γάλη τρυφερότητα και ευαισθησία, τοβιβλίο προσεγγίζει το τόσο επίκαιρο αυτόθέμα από την πλευρά των παιδιών, πουβρίσκουν διέξοδο στους προβληματι-σμούς και την βαρεμάρα τους μέσα απότην οθόνη του τάμπλετ. Η λύση του προ-βλήματος έρχεται αβίαστα από τον ίδιοτον μικρό πρωταγωνιστή, που ανακαλύ-πτει ξανά την χαρά της πραγματικής ζωήςκαι της επικοινωνίας με τους αγαπημέ-νους του ανθρώπους, “σώζοντας” απότον εθισμό στο διαδίκτυο την φίλη καισυμπάικτριά του στον εικονικό κόσμοΒάγια κουκουβάγια. Το βιβλίο κυκλοφο-ρεί από τις εκδόσεις “Ελληνοεκδοτική”, μετην εμπνευσμένη εικονογράφηση τηςΜαρίας Μανουρά.

“Ξενάγηση στηλαογραφία της Κρήτης”

Εναν ακόμα θησαυρό τηςΚρητικής ντοπιολαλιάς καιτου έμμετρου λόγου απο-τελεί το τελευταίο βιβλίοτου Κανάκη Γερωνυμάκη“Ξενάγηση στη λαογραφίατης Κρήτης” που μόλις κυ-κλοφόρησε από τις εκδό-σεις “Μύστις”. Η έκδοσηπεριλαμβάνει και 150 περί-που σκίτσα του συγγρα-φέα, που μαζί με τιςαφηγήσεις αποτυπώνουντις μνήμες του και τα βιώματά του από την παιδικήηλικία, την κοινωνική ζωή, τον πόλεμο, τη θέση τηςγυναίκας, τις αγροτικές και άλλες εργασίες, τις δο-ξασίες κ.α.

Οπως αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας στην εισα-γωγή του βιβλίου: «Γεννήθηκα το το 1926 και θυμά-μαι καλά τον κόσμο όπως ήτανε και πριν από τονπόλεμο. (...) Μπορώ εξ' ιδίας αντιλήψεως να κρίνωκαι να συγκρίνω το πρόσφατο παρελθόν με το παρόν(που τόσες μεγάλες διαφορετικότητες υπάρχουνε με-ταξύ τους). Θεωρώ σκόπιμο ότι αυτά που ξέρομε απόαυτές τις διαφορετικότητες δεν πρέπει να τα πάρομεκαι να φύγομε, εμείς οι λίγοι υπέργηροι που είμαστεακόμα, μα νομίζω ότι πρέπει να τα καταγράφομε καινα τα παραδώσωμε στις νεότερες γενιές».

Το βιβλίο διατίθεται στο βιβλιοπωλείο της ΜαρίαςΚαλογεράκη και από τον συγγραφέα.

Ε.Κ.