&

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

VALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ • ΕΤΟΣ 20ο • ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

&&η µεγάλη µάχη της Oικονοµίας&&η µεγάλη µάχη της Oικονοµίαςη µεγάλη µάχη της Oικονοµίας&η µεγάλη µάχη της Oικονοµίας&Οι Έλληνες Τραπεζίτες

Ε Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ ΗΕ Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ ΗΕ Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η

Χρόνια

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

3

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

4

08. Από τον εκδότη

10. Παγκόσµια οικονοµίαSTRESS TESTS ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

12. Παγκόσµια οικονοµίαΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ

14. Ελληνική οικονοµίαΣΤΕΡΝΗ ΜΟΥ ΓΝΩΣΗ

16. Ελληνική οικονοµίαΑΛΛΟ ΕΥΡΩΠΗ, ΑΛΛΟ ΕΛΛΑΔΑ

18. Τράπεζες–ΔιεθνήΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

20. Τράπεζες–ΔιεθνήΠΡΟΤΥΠΟ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ

36. Οικονοµική κρίσηΕΚΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ

Από τον Κώστα Καλλωνιάτη

40. ΚόσµοςΟΙ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Από τον Αντώνη Λιβιεράτο

44. Οικονοµία–ΕλλάδαΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ & Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Από την Ευαγγελία Παπαϊωάννου

50. Οικονοµία–ΑνάπτυξηΣΤΟ ΠΑΡΑ ΠΕΝΤΕ

Συνέντευξη του Κώστα Μητρόπουλου,προέδρου δ.σ. της Eurobank EFG Equities στη Θώµη Μελίδου.

54. BankingΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ a la française

Συνέντευξη του Κωνσταντίνου Βαρλαµίτη, διευθυντή ανάπτυξης προϊό-ντων της Εµπορικής Τράπεζας στον Μάκη Ντόβολο.

58. Retail BankingΤΟ ΝΕΟ ΔΟΓΜΑ

Συνέντευξη του Στέλιου Πιρπινιά, επικεφαλής λιανικής τραπεζικής & marketing της HSBC Ελλάδας στην Έλενα Ερµείδου.

62. Retail BankingVALUE FOR MONEY

Άρθρο του Α. Γιαννήση, deputy retail director της Marfin Egnatia Bank.

64. Retail BankingΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΑΙ ΑΕΙ ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΟΣ

Συνέντευξη του Δηµήτρη Ρωµοσσιού, αναπληρωτή διευθύνοντα συµβού-λου της Millennium Bank στην Έλενα Ερµείδου.

66. Retail BankingΤΟ ΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΜΕΡΑΣ ΣΤΟ ΓΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ

Συνέντευξη του Κωνσταντίνου Αθανασιάδη, διευθυντή ιδιωτών & ανάπτυ-ξης της FBB Bank στην Έλενα Ερµείδου.

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

περιεχοµεναΕΤΟΣ 20Ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Ε Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ ΗΕ Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ ΗΕ Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η

Χρόνιασελ.: 20

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

VALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

Θεοφάνους 19, 115 23 ΑθήναΤηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: a@allmedia.grweb: www.epilogimag.gr

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗTηλ. 210 64 01 852 email: press@allmedia.gr

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗTηλ. 210 64 23 688 email: marketing@allmedia.gr

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 850

email: sindromes@allmedia.gr

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟTηλ. 210 64 01 850 email: logist@allmedia.gr

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ

ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ,

ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ, ΜΑΚΗΣ ΝΤΟΒΟΛΟΣ, ΝΙΚΟΣ

ΜΠΕΛΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥ

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ

ART DIRECTORALLMEDIA CREATIVE

ΑΤΕΛΙΕΑ. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ:ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, ανα-παραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση

του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιον-δήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό,

φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς

Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Τιµή πώλησης: 7 €

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

6

70. Banking–ΕξωστρέφειαΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΜΥΣΤΙΚΑ

Από τον Μάκη Ντόβολο

74. Banking–ΕξωστρέφειαΩΡΑ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Συνέντευξη του Γιώργου Μαρίνου, επικεφαλής της γενικής διεύθυνσης Corporate Banking Group της Eurobank EFG στον Μάκη Ντόβολο.

76. ΝεοκαπιταλισµόςΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ

Συνέντευξη του Ντοµινίκ Μπίντερµαν, διευθυντή του Ethos Fund.

80. BankingΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Από τον Μάκη Ντόβολο

82. BankingGREEN BANKING

Συνέντευξη του Σταύρου Ιωάννου, γενικού διευ-θυντή εργασιών, τεχνολογίας και οργάνωσης της τράπεζας Eurobank EFG στον Μάκη Ντόβολο.

86. Wealth ManagementΙΣΤΟΡΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ & ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΙΣΚΟ

Συνέντευξη του Δηµοσθένη Αρχοντίδη, γενικού διευθυντή /Head of Group of Private Banking της Eurobank EFG στη Θώµη Μελίδου.

90. FactoringΡΕΥΣΤΟmania

Άρθρο του Γιώργου Καραγιαννόπουλου, γενικού διευθυντή της Eurobank EFG Factors.

94. Tech BankingΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ SOCIAL MEDIA

Άρθρο του Σωτήρη Συρµακέζη, αναπληρωτή γενικού διευθυντή της winbank της Τράπεζας Πειραιώς.

96. Banking–ΤεχνολογίαTECH SPIRIT

Συνέντευξη του Νίκου Πετρακόπουλου, διευθύνοντος συµβούλου της Mellon Technologies στον Παναγιώτη Ανδριανέση.

100. Tech BankingΜΕΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ

Συνέντευξη του Εµµανουήλ Λεµονάκη, διευθυντή του γραφείου της Saxo Bank σε Ελλάδα και Κύπρο στον Μάκη Ντόβολο.

104. Banking–ΕπικοινωνίαΗ ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

Από τον Δηµήτρη Κορδερά

112. InsuranceΕΞΩ ΒΡΕΧΕΙ, ΜΕΣΑ ΟΧΙ

Συνέντευξη του Τριαντάφυλλου Λυσιµάχου, γενικού δι-ευθυντή ασφαλιστικών εργασιών της Τράπεζας Πειραι-ώς στην Έλενα Ερµείδου.

116. InsuranceΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

Συνέντευξη του ο Giuseppe Zorgno, διευθύνοντα συµ-βούλου της Chartis στην Έλενα Ερµείδου.

118. InsuranceΗ ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ & ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Συνέντευξη του Γιώργου Κώτσαλου, διευθύνοντα συµ-βούλου της Interamerican στην Έλενα Ερµείδου.

120. InsuranceΣΤΑΘΕΡΗ ΑΞΙΑ

Συνέντευξη του Βασίλη Λυµπέρη, διευθυντή του Τµήµα-τος Προσωπικών Ατυχηµάτων και Υγείας της Alico στην Έλενα Ερµείδου.

περιεχοµεναΕΤΟΣ 20Ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Τραπεζική

εξωστρέφεια

70

Πράσινη

ανάπτυξη

80

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

7

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

8

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

20 Χρόνια ΜΧ

Πειράµατα πολιτικής

TTέτοια εποχή, πέρυσι, οι εκτιµήσεις µιλούσαν για δειλή έξοδο της παγκόσµιας οικονοµίας από την ύφεση που προκάλεσε η χρηµατοπιστωτική κρίση. Σήµερα τα προβλήµατα στην παγκόσµια οικονοµία είναι διαφορετικά. Από τη µία πλευρά η αβεβαιότητα για τη διατη-ρησιµότητα της ανάκαµψης βαραίνει στο σκηνικό, καθώς η επιβράδυνση είναι πλέον βέ-βαιη στις µεγάλες ανεπτυγµένες οικονοµίες. Από την άλλη πλευρά, στις κεφαλαιαγορές δύο είναι τα θέµατα. Πρώτο, οι νέοι αυστηρότεροι κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας στις τράπεζες που θα κάνουν τη χρηµατοδότηση της ανάκαµψης ακριβότερη, η η οποία και θα χορηγείται µε φειδώ, όπως τονίζουν οι τραπεζίτες. Δεύτερο, και αναδυόµενο θέµα, τα χαµηλά επιτόκια στις ανεπτυγµένες οικονοµίες που δηµιουργούν συνθήκες νέας φού-σκας στις αγορές των αναδυόµενων.Το πρόβληµα της παγκόσµιας οικονοµίας έχει ήδη περάσει στο τρίτο στάδιο: από τη χρη-µατοπιστωτική κρίση και την ύφεση στο πρόβληµα των κρατικών χρεών και τις ανησυχίες για ένα νέο επεισόδιο τύπου Ελλάδας που µπορεί να αναστατώσει τις αγορές. Οι οποίες το επόµενο διάστηµα θα υποδεχθούν τις τεράστιες εκδόσεις κρατικών οµολόγων που σχεδιά-ζουν οι κυβερνήσεις για να χρηµατοδοτήσουν ελλείµµατα και χρέη. Στο πλαίσιο αυτό πολύ σηµαντικό θέµα, που σε θεσµικό επίπεδο τέθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ό έλεγχος των οίκων αξιολόγησης που µε τις εκθέσεις τους θέτουν στο έλεος των αγορών χώρες και κυβερνήσεις. Ακόµα, σηµαντική εξέλιξη, που εστιάζει στον έλεγχο της δυναµι-κής των µηχανισµών του χρήµατος για την αποσταθεροποίηση των οικονοµιών, αποτελεί η διστακτική ενίσχυση των απόψεων για φορολόγηση των βραχυπρόθεσµων διασυνοριακών χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών, δικαιώνοντας τον James Tobin του πανεπιστηµίου Yale που ήταν ο πρώτος που την πρότεινε, ώστε να καταστεί ακριβότερη για τους επενδυτές η συµπεριφορά αγέλης που χαρακτηρίζει τις αγορές, µε τα cliff effects που συνεπάγεται, δη-λαδή την απότοµη καταβαράθρωση της αξίας των οµολόγων, άλλων τίτλων και νοµισµάτων.Στο περιβάλλον αυτό δύο είναι τα πειράµατα:• Στη µεν παγκόσµια οικονοµία σε εξέταση είναι η έκβαση του πειράµατος ποσοτικής χαλά-ρωσης στις ΗΠΑ που θα επηρεάσει όλους.• Στην Ευρώπη η συγχρονισµένη µείωση των δηµοσίων ελλειµµάτων και η επίπτωσή της στην ανάκαµψη. Ειδικότερα στην Ελλάδα το πείραµα είναι πώς η απότοµη µείωση των ελ-λειµµάτων του δηµοσίου τελικά θα επιτρέψει την ανάκαµψη. Έχοντας υπόψη ότι την εικόνα επιβαρύνει το γεγονός ότι η κρίση χρέους οδήγησε σε προβλήµατα τις τράπεζες που πέρα από τη δοκιµασία της ύφεσης στις δραστηριότητές τους πληρώνουν το τίµηµα των προβλη-µάτων της χώρας µε τον αποκλεισµό τους από τις χρηµαταγορές. Η Ελλάδα βέβαια δεν έχει άλλη επιλογή παρά να πορευτεί µε αντίθετους ανέµους.

Οι Μηχανισµοί του Χρήµατος συµπληρώνουν φέτος τα 20 χρόνια τους. Η επετειακή αυτή έκ-δοση εκτός από τον παλµό της χρηµατοπιστωτικής αγοράς παρουσιάζει τις απόψεις σηµαντι-κών προσωπικοτήτων του χώρου όπως αυτές παρουσιάστηκαν στις σελίδες της στη διάρκεια της εικοσαετίας. Απόψεις που περιγράφουν την πορεία της χώρας µέσα από τα µάτια εκείνων που κινούσαν τα νήµατα στην καρδιά των µηχανισµών του χρήµατος. Γιατί οι µηχανισµοί αυ-τοί, σήµερα περισσότερο από ποτέ, είναι εκείνοι που αντανακλώντας τις ανεπάρκειες και τα ισχυρά σηµεία της πολιτικής κάθε χώρας, απότοµα προσγειώνουν στην πραγµατικότητα.

Ευαγγελία Παπαϊωάννου

Σηµαντική εξέ-λιξη αποτελεί η ενίσχυση των απόψεων για φορολόγηση των βραχυ-πρόθεσµων διασυνοριακών χρηµατοοικο-νοµικών συ-ναλλαγών, δι-καιώνοντας τον James Tobin που πρώτος την πρότεινε, ώστε να καταστεί ακριβότερη για τους επενδυτές η συµπεριφορά αγέλης που χα-ρακτηρίζει τις αγορές.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

10

Stress testsοικονοµικής πολιτικής

Ανάκαµψη και δηµόσια χρέη, οι προτεραιότητες των µεγάλων του κόσµου.Οι συνταγές οικονοµικής πολιτικής δοκιµάζονται µε αβέβαιο αποτέλεσµα.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΜΧ

δΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Κόσµος

Δύο είναι τα θέµατα που απασχολούν τις κυβερνήσεις των ανεπτυγµένων χωρών: Tο πρώτο πώς θα διασφαλιστεί η ανάκαµψη των οικονοµιών τους. Το δεύτερο, πως θα περιορί-σουν τα τεράστια δηµόσια χρέη, ώστε να µην βρεθούν ποτέ σε θέση ανάλογη µε των χωρών της περιφέρειας της Ευρωζώνης, οι οποίες µε αφορµή την Ελληνική κρίση χρέους, κινδύνευ-σαν να χάσουν την εµπιστοσύνη των επενδυ-τών στα οµόλογά τους. Όσον αφορά το πρώ-το, οι αβεβαιότητες είναι µεγάλες. Γνωρίζοντας ότι έχουν σχεδόν εξαντλήσει τα δηµοσιονοµι-κά περιθώρια για την τόνωση των οικονοµιών τους, προχωρούν µε διστακτικά βήµατα στη µείωση των ελλειµµάτων τους για να µην υπο-νοµεύσουν την ανάκαµψη που περιβάλλεται από αβεβαιότητες. O ρυθµός ανάπτυξης της Ευρωζώνης εκτιµάται στο 1,7% για φέτος µε περίπου ανάλογο ρυθµό και το 2011. Ωστό-σο ο ρυθµός αυτός κρύβει µεγάλες διαφορές. Από τη µια πλευρά η Γερµανία, η οποία επα-νήλθε στο προσκήνιο ως ο δυναµικός πυλώ-νας της, µε τον ρυθµό ανάπτυξης φέτος στο

3,3%, σε µια ανάκαµψη που βασίζε-ται κατά κύριο λόγο στις εξαγωγές του προηγµένου τεχνολογικά και ανταγωνιστικού βιοµηχανικού της

τοµέα. Η δραστηριότητα στη Γερµανική βιοµηχανία

εξαρτάται από τις δια-κυµάνσεις της ζήτησης

σε ΗΠΑ, Κίνα και αλλού, παρά-

γοντες που εν ισχύουν

την αβεβαιότητα για τις εξελίξεις το επόµενο διάστηµα. Ηπιότερη είναι η ανάκαµψη στη Γαλλία και την Ιταλία, µε µόνη την Ισπανία από τις µεγάλες οικονοµίες της Ευρωζώνης σε ύφε-ση φέτος. Η Ιρλανδία, που βρέθηκε στη δίνη της κρίσης των κρατικών οµολόγων την πε-ρασµένη άνοιξη, και για την οποία συζητείται το ενδεχόµενο προσφυγής στον Ευρωπαϊκό Μηχανισµό Στήριξης, βρίσκεται σε ύφεση, µε µείωση του αεπ της φέτος 0,9%. Όµως και γι αυτή προβλέπεται έξοδος από την ύφεση το 2011, έτος κατά το οποίο µόνο η Ελλάδα προ-βλέπεται να είναι σε ύφεση. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ, η οικονοµία ανακά-µπτει, µε δυναµική ανάλογη της Γερµανίας, µε τον ρυθµό ανάπτυξης στο 2,6% φέτος και µε πρόβλεψη 2,3% το 2011. Στην Ιαπωνία, η φετι-νή άνοδος του αεπ κατά 2,8% προβλέπεται να επιβραδυνθεί στο 1,5% για το 2011 και, καθώς βλέπει να εξαντλούνται οι επιπτώσεις του προ-ηγούµενου πακέτου στήριξης της οικονοµίας, προχωρά σε νέο 65 δισ. δολ., συνεχίζει την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης µε νέες αγορές κρατικών χρεογράφων από τις τράπεζες 60 δις δολ. και µηδενίζει το επιτόκιο παρέµβασής της από το 0,1% για να παράσχει ακόµα φθηνότε-ρη ρευστότητα στην οικονοµία. Στον πόλο των αναδυόµενων οικονοµιών, η Κίνα, η Ρωσία, η Βραζιλία και η Ινδία (και σε µικρότερο βαθ-µό οι µικρότερες, Τουρκία και Νότια Αφρική) αναπτύσσονται δυναµικά, έχοντας βγει σχεδόν αλώβητες από τη χρηµατοπιστωτική και την ύφεση της περασµένης διετίας, ενισχύοντας τη θέση τους στο διεθνές σκηνικό. Αποτελούν την ατµοµηχανή της παγκόσµιας ανάπτυξης. Σύµ-φωνα µε την Παγκόσµια Τράπεζα το 2015 οι οικονοµίες τους θα έχουν ξεπεράσει σε µέγε-θος εκείνες των ανεπτυγµένων χωρών. Το ΔΝΤ προβλέπει παγκόσµια ανάπτυξη 4,8% το 2010 και 4,2% το 2011, 2,7% για τις ανεπτυγµένες το 2010 και 2,2% το 2011 και 7% και 6% για τις αναπτυσσόµενες αντίστοιχα.

Κεντρικά Γραφεία: Λ. Συγγρού 193 – 195 & Χρ. Σμύρνης 2 Ν. Σμύρνη 17121 Τηλ. Κέντρο: 210 9309500-99 Fax: 210 9314542e-mail: info@minetta.gr www.minetta.gr

ασφάλειες ζωής & σύνταξης ασφάλειες πυρός

ασφάλειες πλοίων & σκαφών αναψυχής

ασφάλειες προσωπικού ατυχήματος

ασφάλειες αστικής ευθύνηςασφάλειεςμεταφορών

ασφάλειες αυτοκινήτων οδική βοήθεια MINETTA

INTERPARTNER ASSISTANCE

τεχνικές ασφαλίσεις

Για περισσότερα από 50 χρόνια, έχετε δίπλα σας έναν σύμμαχο ζωής. Για περισσότερα από 50 χρόνια, η ΜΙΝΕΤΤΑ βρίσκεται κοντά σας σε κάθε

σας ανάγκη. Με ολοκληρωμένα προγράμματα, σας καλύπτει αξιόπιστα και υπεύθυνα, αποζημιώνοντας αμέσως. Αυτή είναι η δέσμευση της

ΜΙΝΕΤΤΑ, της μεγάλης ελληνικής ασφαλιστικής: να είναι πάντα δίπλα σας, ό,τι κι αν τύχει.

Κι αυτό το ζείτε εδώ και 50 χρόνια… Και θα το ζήσουν και τα παιδιά και τα εγγόνια σας. Σίγουρα.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

12

Κοινός παρονοµαστής όλων των αβεβαι-οτήτων σήµερα είναι τα υψηλά δηµόσια χρέη και ότι ένα επεισόδιο τύπου Ελλάδας, µπορεί να οδηγήσει σε µεγάλη αποσταθεροποίηση. Έτσι, οι κυβερνήσεις περιορίζουν σταδιακά τα ελλείµµατά τους, έχοντας υπόψη ότι η εµπι-στοσύνη των επενδυτών στα οµολογά τους είναι ευαίσθητη και ευµετάβλητη. Στις ΗΠΑ, η επιβράδυνση και ο κίνδυνος αποπληθω-ρισµού (µε τον πληθωρισµό µόλις στο 0,9%) θορυβούν τον πρόεδρο της Fed, Μπεν Μπερ-νάνκε. Ο οποίος δηλώνει έτοιµος για ένα νέο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης µε νέες αγορές κρατικών οµολόγων, για να ενισχύσει τη ρευ-στότητα των τραπεζών, να διοχετευθούν δά-νεια στις επιχειρήσεις και να µειωθούν τα µα-κροπρόθεσµα επιτόκια (που κινούνται αντίθε-τα µε τις τιµές των οµολόγων που αυξάνονται όσο αυξάνεται η ζήτηση γι’ αυτά), ώστε να είναι φθηνότερος ο δανεισµός για κατανάλωση και επενδύσεις. Αυτά ενόσω υπάρχει αβεβαιό-τητα για την αποτελεσµατικότητα της ποσοτικής χαλάρωσης, στις τωρινές συνθήκες πολύ χαµη-λού πληθωρισµού, καθόσον αν εδραιωθεί η προσδοκία ακόµη χαµηλότερου πληθωρισµού

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Κόσµος Το σύµπαν της αβεβαιότηταςΑβεβαιότητες µε λίγες µόνο βεβαιότητες. Οι δεξαµενές σκέψεις του κόσµου σε

διαρκή µάχη µε ζητούµενο µία δυναµική επανεκκίνηση της παγκόσµιας οικονοµίας. ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΜΧ

κκΚοινός παρονοµαστής όλων των αβεβαι-κΚοινός παρονοµαστής όλων των αβεβαι-οτήτων σήµερα είναι τα υψηλά δηµόσια χρέη κοτήτων σήµερα είναι τα υψηλά δηµόσια χρέη και ότι ένα επεισόδιο τύπου Ελλάδας, µπορεί κκαι ότι ένα επεισόδιο τύπου Ελλάδας, µπορεί να οδηγήσει σε µεγάλη αποσταθεροποίηση. κνα οδηγήσει σε µεγάλη αποσταθεροποίηση.

θα οδηγήσει σε αναβολή δαπανών από τους καταναλωτές και σε αποτυχία το πρόγραµµα. Έτσι, το κλειδί για τη Fed είναι η επικοινωνία στην οικονοµία ότι θα διασφαλίσει ένα µέτριο επίπεδο πληθωρισµού. Συγχρόνως, η ποσοτική χαλάρωση θα οδηγήσει σε νέα αποδυνάµωση του δολαρίου που θα καταστήσει πιο απρό-θυµη την Κίνα να επιτρέψει την ανατίµηση του γουάν, µε συνέπεια την ένταση του χάσµατος µεταξύ πλεονασµατικών χωρών της Ασίας και της ελλειµµατικής Δύσης. Στην Ιαπωνία, µε το γιεν σε υψηλά 15 ετών έναντι του δολαρίου, η κυβέρνηση παρεµβαίνει για να αποτρέψει πε-ραιτέρω ενίσχυσή του. Στο περιβάλλον αυτό αναδύεται ένας «κρυφός» πόλεµος νοµισµά-των µε την υποχώρηση του δολαρίου να θέτει σε κατάσταση συναγερµού πολλές χώρες. Η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, η Βραζιλία και άλ-λες παρεµβαίνουν στην αγορά συναλλάγµατος ή µε άλλα µέτρα (η Βραζιλία διπλασίασε τον φόρο στις αγορές οµολόγων από ξένους για να περιορίσει τις εισροές κεφαλαίων) για να απο-τρέψουν την ενίσχυση των νοµισµάτων τους που θα πλήξει τις εξαγωγές. Πώς όµως µπο-ρεί να αποδώσουν οι στρατηγικές αυτές όταν πάρα πολλές χώρες συγχρόνως στοχεύουν σε χαµηλότερες ισοτιµίες και εξαγωγές και πολύ λίγες επιτυγχάνουν να τονώσουν την εγχώρια ζήτηση; Οι ΗΠΑ πιέζουν την Κίνα να επιτρέψει µεγαλύτερη ανατίµηση του γουάν. Σε απάντη-ση, ο κεντρικός τραπεζίτης Ζου Ξιαοτσουάν κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι µε την εξαιρετικά χαλα-ρή νοµισµατική πολιτική τους πληµµυρίζουν µε ρευστότητα τις αναδυόµενες οικονοµίες, καθώς οι επενδυτές αναζητούν υψηλότερες αποδόσεις, µε κινδύνους αποσταθεροποίησής τους καθώς οι εισροές αυτές είναι ιδιαίτερα ευµετάβλητες. Από το Eurogroup, ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, τονίζει ότι η υποχώρηση του δολα-ρίου δεν ανταποκρίνεται στα θεµελιώδη οικο-νοµικά δεδοµένα. Οι αβεβαιότητες αυτές θο-ρυβούν κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισµούς που αποτελούν τις δεξαµενές σκέψεις της πα-γκόσµιας οικονοµίας. Συνεπώς, η οδός για τη σταθερότητα είναι ακόµα σε αναζήτηση.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΔΑΓΚΩΝΕΙ!

Χαρακτηριστική η έκφραση της Γαλλίδας υπουρ-γού Οικονοµικών Κριστίν Λαγκάρντ, ανακοινώνοντας νέες περικοπές δαπανών και αύ-ξηση φόρων που θα ελαφρύνουν τον προϋπολογισµό κατά 50 δισ. ευρώ «Une fois mordu, timide la seconde» (Αν σε δαγκώσουν µια φορά, την επόµενη είσαι πιο προσεκτικός).

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

13

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

14

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ελλάδα Στερνή µου γνώσηΠριν δέκα χρόνια η συµµετοχή στο ευρώ θεωρήθηκε ασπίδα προστασίας, σήµερα δια-πιστώνουµε ότι αυτό δεν ισχύει, και µε δικές µας ευθύνες. Η αλήθεια κάπου στη µέση!

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΜΧ

οΌταν πριν δέκα χρόνια η Ελλάδα έγινε µέ-λος της Ευρωζώνης, η γενικευµένη εντύπω-ση ήταν ότι το κοινό νόµισµα θα αποτελούσε ασπίδα προστασίας για τη χώρα, αφού δεν θα είχε πρόβληµα στη χρηµατοδότηση των µόνι-µα ελλειµµατικών συναλλαγών της µε το εξω-τερικό και θα απαλλασσόταν από τις πιέσεις στο εθνικό της νόµισµα. Αυτά όταν το έλλειµ-µα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών κυ-µαινόταν µεταξύ 3% και 8% του ακ. εγχώριου προϊόντος της χώρας και µόνο το 1985 έφθασε στο 10%. Με την εικόνα να αλλάζει δραµατικά από το 2000, οπότε αυξανόταν συνεχώς για να φθάσει το 14% τη διετία 2007-08 διαπιστώ-σαµε την άλλη πλευρά του νοµίσµατος. Ότι όταν µια χώρα συµµετέχει σε κοινό νόµισµα, και συγχρόνως έχει υψηλά ελλείµµατα, οι ανη-συχίες των επενδυτών για τη δυνατότητά της να αποπληρώσει τα χρέη της µεταφέρονται στους όρους δανεισµού της. Κάτι που έζησε η χώρα από τις αρχές του 2010. Ακόµη και τώ-ρα, µετά την υπογραφή του Μνηµονίου µε την

ΕΕ και το ΔΝΤ, η διαφορά απόδοσης των ελληνικών κρατικών οµολόγων από τα γερµανικά, που αποτελούν και το επίπεδο αναφοράς, είναι 7 ποσοστι-αίες µονάδες περίπου, απαγορευτική

για οποιαδήποτε σκέψη επιστρο-φής της χώρας στις αγορές για

άντληση κεφαλαίων.

Τα ελλείµµατα στην κρατική διαχείριση συµβαδίζουν µε τα εξωτερικά, και αν προσθέ-σουµε και το γεγονός ότι η Ελλάδα χρωστά στο εξωτερικό περίπου το 85% του ετήσιου παραγόµενου προϊόντος της (αυτή είναι η κα-θαρή διεθνής επενδυτική θέση της χώρας) γί-νεται φανερό ότι η χώρα κινείτο σε συνθήκες ασταθούς ισορροπίας. Με αναµενόµενο τον κλονισµό της εµπιστοσύνης στα ελληνικά οµό-λογα, στον οποίο συµβάλλαµε µε τη δηµοσιο-ποίηση των προβληµάτων µας και τις συνεχείς αναθεωρήσεις των στοιχείων για τα οικονοµι-κά µας. Η µόνιµη ελλειµµατικότητα των εξωτε-ρικών συναλλαγών -που ως ένα βαθµό δικαι-ολογείται σε µια αναπτυσσόµενη χώρα- υπέ-κρυπτε σηµαντικές αδυναµίες. Έναν αδιαφανή δηµόσιο τοµέα ο οποίος σπαταλούσε το χρήµα του Έλληνα φορολογούµενου, και µιας διαχεί-ρισης που έβλεπε βραχυπρόθεσµα και αγνο-ούσε το αυτονόητο, ότι τα χρέη κάποτε πρέπει να πληρωθούν. Και µια οικονοµική οργάνωση που έκλεινε τα µάτια στις αναγκαίες διαρθρω-τικές αλλαγές ώστε η χώρα να µπορεί να πα-ράγει ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες και να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο διεθνές σκηνικό. Έτσι, φθάσαµε στα δέκα χρόνια της συµµετοχής µας στο ευρώ να έχουµε απώλει-ες ανταγωνιστικότητας 20-25%, σύµφωνα µε την Τράπεζα της Ελλάδος. Το θέµα είναι πως θα πορευτούµε από εδώ και στο εξής. Με την οικονοµία σε ύφεση, την αγορά σε συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας, τους ανέργους στις 600 χιλ., η δυνατότητα της κυβέρνησης να εισπρά-ξει τα φορολογικά έσοδα που απαιτούνται για να πετύχει τον στόχο µείωσης του δηµόσιου ελλείµµατος στο 7,8% του αεπ περιορίζονται. Περικόπτει συνεπώς ακόµη περισσότερο τις δαπάνες και καθυστερεί πληρωµές οφειλοµέ-νων, κάτι που επισηµαίνει το ΔΝΤ ως παρά-γοντα ανησυχίας. Για το 2011 στόχος είναι το δηµόσιο έλλειµµα να περιοριστεί στο 7% του αεπ µε αύξηση των εσόδων κατά 7%. Στόχοι δύσκολα επιτεύξιµοι σε µια οικονοµία όπου το ονοµαστικό αεπ θα µειωθεί 1,7%.

ΕΕ και το ΔΝΤ, η διαφορά απόδοσης των ελληνικών κρατικών οµολόγων από τα γερµανικά, που αποτελούν και το επίπεδο αναφοράς, είναι 7 ποσοστι-αίες µονάδες περίπου, απαγορευτική

για οποιαδήποτε σκέψη επιστρο-φής της χώρας στις αγορές για

άντληση κεφαλαίων.

ελληνικών κρατικών οµολόγων από τα γερµανικά, που αποτελούν και το επίπεδο αναφοράς, είναι 7 ποσοστι-αίες µονάδες περίπου, απαγορευτική

για οποιαδήποτε σκέψη επιστρο-φής της χώρας στις αγορές για

άντληση κεφαλαίων.

ΑΣΤΑΘΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Τα ελλείµµατα στην κρατική διαχείριση συµ-βαδίζουν µε τα εξωτερικά, και αν προσθέσουµε και το γεγονός ότι η Ελλάδα χρωστά στο εξωτερικό πε-ρίπου το 85% του ετήσιου παραγό-µενου προϊόντος της (αυτή είναι η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της χώρας) γίνεται φανερό ότι η χώρα κινείται σε συν-θήκες ασταθούς ισορροπίας.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

15

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

16

Στην πρόσφατη έκδοσή του για τις προ-οπτικές της παγκόσµιας οικονοµίας, το ΔΝΤ αναφέρει ότι οι επιπτώσεις της µείωσης των δηµόσιων ελλειµµάτων στον ρυθµό ανάπτυξης είναι µεγαλύτερες όταν όλες οι χώρες συγχρό-νως επιδιώκουν τη µείωσή τους. Αυτό συµβαί-νει σήµερα και αυτό είναι το περιβάλλον στο οποίο θα κινηθεί η Ελλάδα το επόµενο διάστη-µα. Ένα περιβάλλον όπου ως µέλος µιας νοµι-σµατικής ένωσης δεν µπορεί να υποτιµήσει το νόµισµά της για να περιορίσει βραχυπρόθεσµα τις επιπτώσεις της δραστικά περιοριστικής δη-µοσιονοµικής πολιτικής στην οικονοµία, όπου το νόµισµά της, το ευρώ, αντίθετα ενισχύεται. Το ΔΝΤ συστήνει στις χώρες που έχουν το πε-ριθώριο και εφόσον βλέπουν επιβράδυνση ή νέα ύφεση προ των πυλών να θεσµοθετήσουν τώρα µέτρα που µειώνουν τα ελλείµµατα στο µέλλον, για να διατηρήσουν την εµπιστοσύνη των επενδυτών στα κρατικά τους οµόλογα και συγχρόνως να µην υπονοµεύσουν την ανά-καµψη των οικονοµιών τους. Για την Ελλάδα η συνταγή αυτή δεν ισχύει, αφού η εµπιστοσύ-νη έχει ήδη χαθεί, η δραστική περικοπή των

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ελλάδα Άλλο Ευρώπη, άλλο ΕλλάδαΟι συνταγές σταδιακής µείωσης των ελλειµµάτων στην Ευρώπη θα λειτουργούσαν. Στην Ελλάδα, δεν µπορεί να εφαρµοστούν. Μόνη διέξοδος, η επιµήκυνση της δι-

άρκειας των δανείων που έλαβε η χώρα µέσω του Μνηµονίου. ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΜΧ

ελλειµµάτων είναι µονόδροµος και προβλέπει ύφεση και το 2011 µε µείωση του αεπ 2,6%. Και όταν χαθεί η εµπιστοσύνη οι κίνδυνοι είναι µεγάλοι, αν ληφθεί υπόψη και η συµπεριφορά αγέλης των επενδυτών που δίνει διαστάσεις εκτός πραγµατικότητας στα προβλήµατα. Ένας από αυτούς, όπως τονίζει ο οικονοµολόγος του ΟΟΣΑ, Hans Blommestein, είναι να αναγκα-στούν οι χώρες να µειώσουν απότοµα τα ελ-λείµµατά τους στραγγαλίζοντας την ανάπτυξη. Σε αυτό το περιβάλλον και πολύ σύντοµα η Ελ-λάδα θα πρέπει να αρχίσει να αποπληρώνει τα δάνεια που έλαβε από τον Μηχανισµό Στήρι-ξης. Πόσο εφικτό είναι αυτό; Η µόνη διέξοδος είναι η επιµήκυνση της διάρκειας των δανείων του Μνηµονίου µετά το 2013. Το ΔΝΤ δεν έχει αντίρρηση και όπως δηλώνει ο επικεφαλής του η απόφαση εναπόκειται στους Ευρωπαίους. Η Γερµανία αρνείται την αλλαγή των όρων δανει-σµού. Όµως, όπως έδειξαν και οι διαπραγµα-τεύσεις για το Μνηµόνιο Στήριξης της χώρας, προ του αδιεξόδου τελικά αποδέχτηκε το ανα-πόφευκτο. Τη διετία 2014-15 λήγουν κρατικά οµόλογα 145 δισ. ευρώ από τα οποία τα 68 δισ. αφορούν δάνεια από τον Μηχανισµό. Πώς θα καλυφθούν αφού τότε θα έχει λήξει ο Μη-χανισµός; Ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, δηλώνει ότι η Ελλάδα θα µπορεί να βγει στις αγορές για να αντλήσει κε-φάλαια στα τέλη του 2011. Προϋπόθεση όµως είναι να έχουν υποχωρήσει τα spreads στα ελληνικά οµόλογα από το τωρινό 7%, εξέλιξη αµφίβολη µε δεδοµένο ότι το δηµόσιο χρέος προβλέπεται να είναι τότε υψηλότερο από ότι σήµερα, κατά το ΔΝΤ θα ξεπεράσει το 150% του αεπ από 135% σήµερα. Ένα τέτοιο spread ισοδυναµεί µε απροθυµία των αγορών να µας δανείσουν. Συνεπώς µόνο η επέκταση της χρο-νικής διάρκειας του Μηχανισµού θα επιτρέψει την οµαλή εξυπηρέτηση των δανείων µας. Συγ-χρόνως θα αποδυναµώσει τα σενάρια όσων εκτιµούν ότι η Ελλάδα αναγκαστικά θα προχω-ρήσει σε αναδιάρθρωση του χρέους της αφού οι αριθµοί απλά «δεν βγαίνουν».

ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Την επόµενη διετία οι λήξεις οµολό-γων είναι µεγάλες, ώστε εύλογη να εί-ναι η εκτίµηση ότι µόνο µια επέκταση της χρονικής διάρ-κειας του Μηχανι-σµού Στήριξης θα επιτρέψει την οµα-λή εξυπηρέτηση των δανείων µας.

σΣτην πρόσφατη έκδοσή του για τις προ-σΣτην πρόσφατη έκδοσή του για τις προ-οπτικές της παγκόσµιας οικονοµίας, το ΔΝΤ σοπτικές της παγκόσµιας οικονοµίας, το ΔΝΤ αναφέρει ότι οι επιπτώσεις της µείωσης των σαναφέρει ότι οι επιπτώσεις της µείωσης των δηµόσιων ελλειµµάτων στον ρυθµό ανάπτυξης σδηµόσιων ελλειµµάτων στον ρυθµό ανάπτυξης είναι µεγαλύτερες όταν όλες οι χώρες συγχρό-σείναι µεγαλύτερες όταν όλες οι χώρες συγχρό-σσ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

17

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

18

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Κόσµος Δύο χρόνια µετάΔριµύτερη επιστρέφει η επιτροπή της Βασιλείας για να νοικοκυρέψει και πάλι το αύριο του χρηµατοπιστωτικού καπιταλισµού. Το ενδεχόµενο µίας νέας κρίσης δεν

µπορεί ακόµη να αποκλειστεί. Αντίθετα ...κινεί τα νήµατα των εξελίξεων. ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΜΧ

δΔύο χρόνια µετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και αφότου οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έθεσαν στη διάθεση των τραπε-ζών τους ενισχύσεις ίσες µε το 1/4 περίπου του συνολικού ακαθάριστου εγχώριου προϊό-ντος των χωρών τους για να τις στηρίξουν, µε ανάλογη στήριξη και στις ΗΠΑ, η επιτροπή της Βασιλείας που καθορίζει το ρυθµιστικό πλαί-σιο των τραπεζών, επανέρχεται δριµύτερη για να προλάβει µια νέα κρίση.

Η συµφωνία του περασµένου Σεπτεµβρίου θέτει νέα πολύ αυστηρότερα πλαίσια κεφαλαι-ακής επάρκειας για τις τράπεζες, ποσοτικά και ποιοτικά, µε στόχο να αυξήσει τη δυνατότητά τους απορρόφησης ζηµιών. Συγχρόνως προ-βλέπει ένα πρόσθετο ανάχωµα, που εφόσον οι τράπεζες δεν το διαθέτουν, θα τίθενται αυ-τοµάτως περιορισµοί στα µερίσµατα που δι-ανέµουν και στα bonus των στελεχών τους. Η εµπειρία της προηγούµενης διετίας έδειξε ότι το ισχύον ρυθµιστικό πλαίσιο ήταν µεροληπτι-κό υπέρ των τραπεζών: Αν τα πράγµατα εξελίσ-σονταν οµαλά, τα οφέλη καρπώνονταν οι µέτο-χοι και τα υψηλόβαθµα στελέχη, όταν όµως οι

ΏΡΑ ΓΙΑΝΕΑ ΜΕΤΡΑΚΑΙ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ

Ο Ευρωπαίος κεντρικός τραπε-ζίτης, Ζαν Κλοντ Τρισέ, παρέχει στις τράπεζες απεριόριστη ρευ-στότητα µε την ελπίδα ότι αυτή θα διοχετευθεί στην πραγµατική οικονοµία. Οι τράπεζες όµως στην επιδίωξη ισχυροποίησης της κεφαλαιακής τους θέσης είναι ιδιαίτερα φειδω-λές στις χορηγή-σεις δανείων.

κίνδυνοι γίνονταν πραγµατικότητα, για µεγάλο µέρος των ζηµιών καλείτο ο φορολογούµενος να εγγυηθεί και να πληρώσει. Έτσι, πλέον οι τράπεζες πρέπει να διαθέτουν µεγαλύτερα κε-φάλαια για να µπορούν να ανταπεξέλθουν σε µια κρίση. Οι ελάχιστες απαιτήσεις για το µετο-χικό τους κεφάλαιο διπλασιάζονται και, µε την πρόβλεψη ενός πρόσθετου περιθωρίου ασφα-λείας, τριπλασιάζονται. Ενώ σήµερα το ελάχι-στο ποσοστό µετοχικού κεφαλαίου ως προς το σταθµισµένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό είναι 2%, το ποσοστό αυξάνεται στο 4,5%. Συγχρόνως απαιτείται, αναλόγως του ενεργη-τικού κάθε τράπεζας, ένα πρόσθετο ανάχωµα 2,5%, οπότε το ποσοστό φθάνει το 7%. Αν µια τράπεζα βρίσκεται µεταξύ του 4,5% (ελάχιστο) και 7% (απαιτούµενο όριο) και όσο πιο κοντά βρίσκεται στο ελάχιστο όριο τόσο µεγαλύτεροι θα είναι οι περιορισµοί στη διανοµή κερδών (µερίσµατα, bonus). Το ελάχιστο ποσοστό επο-πτικού κεφαλαίου πρώτης διαβάθµισης (tier I), που περιλαµβάνει εκτός από το µετοχικό κεφάλαιο και αποθεµατικά, αυξάνεται από 4% σε 6%, και µε το περιθώριο ασφαλείας φθάνει το 8,5%, ώστε να διασφαλιστεί ότι σε περίο-δο κρίσης οι τράπεζες έχουν επαρκή κεφάλαια για να στηρίξουν τη λειτουργία τους. Δυσκο-λότερα γίνονται τα πράγµατα για τις τράπεζες µε διεθνείς δραστηριότητες, που είναι και οι συστηµικά σηµαντικές τράπεζες, οι οποίες θα πρέπει να προχωρήσουν σε σηµαντικές αυξή-σεις κεφαλαίου. Και αυτό γιατί µε την ποιοτική αναβάθµιση των κριτηρίων υπαγωγής στο tier I ορισµένα κεφάλαια αµφίβολης ποιότητας δεν υπολογίζονται πλέον σε αυτό (π.χ. τον µη υπο-λογισµό των συµµετοχών των εγχώριων επεν-δυτών σε θυγατρικές του εξωτερικού και τον αποκλεισµό ορισµένων υβριδικών) ώστε το τωρινό ελάχιστο ποσοστό 4% είναι ισοδύναµο µε 2% σύµφωνα µε τα νέα κριτήρια. Συνεπώς απαιτείται τριπλασιασµός των κεφαλαίων της τράπεζας για να φθάσει το ελάχιστο 6% του νέου καθεστώτος και τετραπλασιασµός για να φθάσει το απαιτούµενο 8,5%.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

19

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

20

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Κόσµος Νέο πρότυπο κεφαλαίωνΟι τράπεζες ανά τον κόσµο µπροστά στη µεγάλη πρόκληση της αύξησης της

κεφαλαιακής τους βάσης σύµφωνα µε τους κανόνες της Βασιλείας ΙΙΙ.Τα υπέρ και τα κατά στο τραπέζι της συζήτησης σε µόνιµη βάση.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΜΧµΜετά τους νέους αυστηρότερους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας της Βασιλείας ΙΙΙ, προ-φανές είναι το γιατί όλοι µιλούν για αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών. Από την πλευρά τους οι τράπεζες αντιτείνουν ότι οι νέοι κα-νόνες συνεπάγονται αυξηµένο κόστος άντλη-σης κεφαλαίων καθώς οι επενδυτές απαιτούν υψηλότερες αποδόσεις από τους καταθέτες. Το υψηλότερο αυτό κόστος θα µετακυλισθεί στους δανειολήπτες µε τη µορφή υψηλότερων επιτοκίων χορηγήσεων, µε συνέπεια χαµηλό-τερη ανάπτυξη της πραγµατικής οικονοµίας. Επίσης, προειδοποιούν ότι αν η πίεση που δέχονται από τις αγορές και τους επενδυτές για υπερκάλυψη των κριτηρίων Βασιλείας ΙΙΙ τις οδηγήσει σε «έναν αγώνα δρόµου προς την κορυφή» αναπόφευκτη συνέπεια θα είναι η απότοµη µείωση του ενεργητικού (ο παρα-νοµαστής του κλάσµατος ώστε να αυξηθεί ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας) και των χορη-γήσεων δανείων. Όλα αυτά επηρεάζουν και τις ελληνικές τράπεζες. Τα πρόσφατα stress tests των ευρωπαϊκών και των ελληνικών τραπεζών έγιναν µε βάση το νέο όριο κεφαλαιακής επάρ-

κειας tier I 6%. Οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των 6 µεγαλύτερων τρα-πεζών κυµαίνονται από 8,4% ως 17,1% γ ια το 2009 µε τη βοήθεια και των προνοµιούχων µετο-χών που αγόρασε το Ελ-ληνικό Δηµόσιο, κάτι βέ-βαια που έγινε αντίστοιχα και γ ια τ ις ευρωπαϊκές τράπεζες. Στο δυσµενές σενάριο των ασκήσεων προσοµοίωσης ακραίων καταστάσεων ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας µειώνεται από 3 ως 7 πο-σοστιαίες µονάδες αναλό-γως της τράπεζας. Ακόµη όµως και στο ακραίο αυτό

σενάριο οι πέντε µεγάλες τράπεζες περνούν µε επιτυχία το όριο του 6% για τα εποπτικά κεφά-λαια ανώτερης διαβάθµισης, µε τη µόνη τρά-πεζα που απέτυχε την Αγροτική. Εφόσον όµως οι εξελίξεις δροµολογούν νέα υψηλότερα όρια κεφαλαιακής επάρκειας, από 6% (ελάχιστο) ως 8,5% (το απαιτούµενο από τη Βασιλεία ΙΙΙ για τις τράπεζες µε διεθνείς δραστηριότητες), εύ-λογο είναι οι ελληνικές τράπεζες να αναζητούν νέα κεφάλαια. Οι νέοι κανονισµοί θα τεθούν σε ισχύ το 2013 µε περίοδο µετάβασης ως το 2017. Στην Ελλάδα την αρχή έκανε η Εθνική µε αύξηση κεφαλαίου 1,8 δις. ευρώ. Στη Γερµανία η Deutsche Bank µε 10 δισ. ευρώ. Σύντοµα θα ακολουθήσουν και άλλες. Στις διαπραγµατεύ-σεις οι Αγγλοσαξονικές χώρες και η Ελβετία υποστήριξαν την εφαρµογή ακόµη αυστηρό-τερων κανόνων. Στις προτάσεις τους αντιτά-χθηκε η Γερµανία, καθώς οι περιφερειακές της τράπεζες (Landesbanken) θα αντιµετώπιζαν µεγάλα προβλήµατα κεφαλαιακής επάρκειας και χρειάζονται µεγαλύτερο διάστηµα για να βελτιώσουν την ποιότητα των κεφαλαίων τους. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι κάθε εθνική επο-πτική αρχή θα µπορεί, µε τη διακριτική της ευχέρεια, να θέτει υψηλότερα όρια, πχ η Βρε-τανία ήδη εξετάζει να θέσει ως όριο το 10% για τα εποπτικά κεφάλαια πρώτης διαβάθµι-σης αντί του 8,5%. Πιο προνοητική, η Ελβετία ζητά από τις µεγάλες της τράπεζες, τη UBS και την Credit Suisse να αυξήσουν ακόµη περισ-σότερο τα ίδια κεφάλαιά τους, µε το ποσοστό να φθάνει ως και το 19% του σταθµισµένου ενεργητικού τους ως ασφάλεια έναντι µελλο-ντικών κρίσεων. Τους δίνει βέβαια τη δυνατό-τητα εκτός από την αύξηση κεφαλαίου και τη διακράτηση κερδών να εκδώσουν οµόλογα µετατρέψιµα σε µετοχές αν το ποσοστό κεφα-λαιακής επάρκειας υποχωρήσει κάτω από ένα ορισµένο επίπεδο, τα λεγόµενα Cocos (conti-gent convertible bonds). To ερώτηµα όµως εί-ναι κατά πόσο στις παρούσες συνθήκες αυτά είναι ελκυστικά στους επενδυτές.

ΠΡΑΞΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Οι τράπεζες προειδοποιούν ότι αν πίεση που δέχονται από τις αγορές για υπερ-κάλυψη των κρι-τηρίων Βασιλείας ΙΙΙ τις οδηγήσει σε «έναν αγώνα δρόµου προς την κορυφή» όπως τον περιέγραψε ο επικεφαλής της Deutsche Bank, Josef Ackerman, συνέπεια θα εί-ναι η απότοµη µείωση του ενερ-γητικού και των χορηγήσεων.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

21

2010

Communication Supporter

Topics to be discussed:

Confirmed speakers:

December 9th, 2010 Divani Apollon Palace & Spa Kavouri, Athens

• Measures to be taken in order to achieve stability and future economic growth

•How is Greece responding?

•To what extent is Europe responding to global recovery?

•Why should France and Germany support the bailout programmes?

•Will these efforts preserve euro from collapsing?

•Evaluating Greece’s progress

•How can confidence in the European economy be restored?

•Will the Euro zone emerge stronger from the crisis?

•The need for a stronger economic governance and sustainable development in order to avoid future hazards

• Is the stability programme leading Greece to growth and prosperity?

Vassilis RapanosPresident

Hellenic Bank Association

George PapaconstantinouGreek Minister of Finance

IT Sponsor

Keeping the euro aliveand Greece’s economic recovery

SponsorMedia Sponsorin association with Official Communication Sponsor Internet Communication Sponsors

Hazlis & Rivas Co.Ltd Tel: 210 94 08 750 www.hazliseconomist.com www.economistconferences.eu

Daniel FranklinExecutive EditorThe Economist

ΧρόνιαΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

Ε Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ ΗΕ Π Ε Τ Ε Ι Α Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η

Χρόνια

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

VALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

Η ετήσια έκδοση Μηχανισµοί του Χρήµατος

από την πρώτη της εµφάνιση ανέδειξε

τις τάσεις και την καινοτοµία στο προϊόν

«χρήµα».Η έκδοση συµπληρώνει φέτος

20 χρόνια κυκλοφορίας. Στις σελίδες που

ακολουθούν παρουσιάζει χαρακτηριστικά

σηµεία από τις συνεντεύξεις και τα άρθρα

20 managers του χρηµατοπιστωτικού

τοµέα που άνοιξαν τον διάλογο µε τις

επερχόµενες, κάθε φορά, εξελίξεις.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

24

ΛΟΥΚΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ

Το πρόβληµα που «κούρασετον εαυτό του»Ανατρέχοντας κανείς στις θέσεις και τις απόψεις των opinion leaders δέκα και είκοσι χρόνια πριν, διαπιστώνει ότι η Ελλάδα κινείται στα ίδια προβλήµατα. Ήξερε και ξέρει ποια είναι η λύση, δεν κατάφερε να πείσει τους πολιτικούς να πράξουν αναλόγως. Απόψεις του Λουκά Παπαδήµου το 1998 από τη θέση του διοικητή της ΤτΕ που προφανώς και λόγω των εξελίξεων, δεν πρέπει να είναι διαφορετικές σήµερα, από τη θέση του ως συµβούλου του Πρωθυπουργού.

Όπως είχε υποστηρίξει: «Οι κυριότεροι παράγοντες που ενίσχυαν και συ-ντηρούσαν τις πιέσεις στη δραχµή ήταν: Πρώτον, η απώλεια ανταγωνιστικότητας που είχε σηµειωθεί τα προηγούµενα χρόνια και το σχετικά µεγάλο έλλειµµα τρε-χουσών συναλλαγών. Δεύτερον, το υψηλό συνολικό εξωτερικό χρέος της χώρας, το οποίο καθιστούσε την αγορά συναλλάγµατος ευαίσθητη σε απότοµες µετα-βολές της συµπεριφοράς των ξένων επενδυτών. … Η επίτευξη διατηρήσιµης σταθερότητας και η πλήρης αξιοποίηση των δυνητικών ωφελειών από την υιο-θέτηση του ευρώ και τη συµµετοχή της χώρας στην έντονα ανταγωνιστική ενιαία ευρωπαϊκή αγορά απαιτούν επίµονη και ευρύτερη προσπάθεια µεγαλύτερης διάρκειας για δύο κυρίως λόγους: πρώτον, επειδή η διαδικασία δηµοσιονοµικής εξυγίανσης πρέπει να συνεχιστεί και µετά την υιοθέτηση του ενιαίου νοµίσµατος και, δεύτερον, επειδή η µονιµότερη άνοδος του βιοτικού επιπέδου της χώρας θα εξαρτηθεί από τη συνεχή ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας κατά τα επόµενα χρόνια, όχι µε την προσαρµογή της ισοτιµίας αλλά µε τη βελτίωση της παρα-γωγικότητας της οικονοµίας και της ποιότητας των ελληνικών προϊόντων. Αναµ-φίβολα, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, ποσοτικά και ποιοτικά, πρέπει να αποτελέσει άµεση προτεραιότητα».

Νικόλαος Νανόπουλος 1994

Λουκάς Παπαδήµος 1998

ΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

ΜΧ ΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗΕΚΔΟΣΗ

ΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗΕΚΔΟΣΗΧρόνια

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

25

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΝΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Τα του Καίσαρος τω ΚαίσαριΜπροστά από την εποχή του το 1994 ο Νικόλαος Νανόπουλος, διευθύνων σύµβουλος της Eurobank, τότε και σήµερα, απέδιδε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι διαπιστώνοντας σε άρθρο του στους ΜτΧ την ατολµία της πολιτικής εξουσίας. Πρόβληµα που συντηρήθηκε για άλλη µια δεκαπενταετία περίπου µε τη γνωστή σε όλους µας σηµερινή δεινή θέση της χώρας, ως κατάληξη.

Συγκεκριµένα, είχε διατυπώσει: «Η νοµισµατική κρίση του Μαΐου 1994 προκλήθηκε κυρίως από την εκτίµηση στην εσωτερική αγορά ότι η αναµενόµενη τότε απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων θα συνδυαζόταν µε επαναπροσδιορισµό της ισοτιµίας της δραχµής. … Χωρίς αµφιβολία, η σταθερότητα της δραχµής θα ενισχυόταν από έναν ταχύτερο ρυθµό σύγκλισης. Όµως, όλα τα οικονοµικά προγράµµατα που υιοθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια ήταν άτολµα και δεν προέβλεπαν ταχύ ρυθµό προσαρµογής. Αυτό είναι κάτι που αυξάνει το πολιτικό κόστος, αλλά και εγκυµονεί κινδύνους για την κοινωνική ανοχή των σταθεροποιητικών προγραµµάτων. Θα ήταν χρήσιµη µια αλλαγή φιλοσοφίας και νοοτροπίας που θα συνεπαγόταν µεταστροφή προσανατολισµού από προσπάθεια διαχείρισης του προβλήµατος σε προσπάθεια επίλυσής του».

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ

Έλεγχος, αξιολόγηση & ηθικήΥπέρµαχος της διαφάνειας ο αείµνηστος Θεόδωρος Καρατζάς από τη θέση του διοικητή της Εθνικής Τράπεζας το 1996 υπερθεµατίζει υπέρ µιας τραπεζικής δοµής που αυξάνει τον έλεγχο στις τράπεζες. Υπό άλλες συνθήκες και από διαφορετική σκοπιά κάτι ανάλογο δεν ζούµε και την τελευταία διετία;

Όπως χαρακτηριστικά είχε τότε διατυπώσει: «Η αύξηση της συµµε τοχής ιδιωτ ικών κεφαλαίων σ τ ις τράπεζε ς του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα ενισχύει τη δυναµική της αγοράς για ορθή και αποτελεσµατική αξιολόγηση της πορείας τους. Η αγορά, είτε εκπροσωπούµενη από τους θεσµικούς είτε από τους ιδιώτες επενδυτές, είναι σε θέση να κρίνει τις επιλογές της διοίκησης. … Μπορεί να κρίνει την ορθότητα των επενδυτικών και άλλων επιλογών των τραπεζών του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα, επιλογών που αφορούν τελικά την αξιοπιστία των διοικήσεών τους. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η κρίση µπορεί να δικαιώσει επιλογές των διοικήσεων, εδραιώνοντας την αξιοπιστία τους σε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς. Σε άλλες µπορεί να λειτουργήσει αποδοκιµαστικά αφυπνίζοντας έτσι τον κύριο µέτοχο. Πιστεύω δηλαδή πως η µεγαλύτερη συµµετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων θα βελτιώσει µηχανισµούς ελέγχου και αξιολόγησης. Αυτή η βελτίωση θα ωφελήσει και τις τράπεζες του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα αλλά και το ίδιο το Δηµόσιο».Δύο χρόνια µετά το 1998, ο Θεόδωρος Καρατζάς υπεραµύνεται της ανάγκης για ήθος στην επιχειρηµατική ζωή της χώρας. Αυτό που δεν έµελλε να ζήσει ήταν τα δεινά της απληστίας ευρύτερα στην παγκόσµια σφαίρα και τα αποτελέσµατα της κατασπατάλησης του δηµόσιου χρήµατος σ την Ελλάδα. Συγκεκριµένα ε ίχε

τονίσει στους ΜτΧ: «Η ανάγκη να αποκτήσουµε χαρακτηριστικά ώριµης οικονοµίας καταδεικνύει την έµφαση που πρέπει να αποδώσουµε στην ποιοτική αναβάθµιση των υποδοµών του χρηµατοοικονοµικού συστήµατος και του πνεύµατος που διέπει τις συναλλαγές και την οικονοµική δραστηριότητα εν γένει. Τα στοιχεία που οφείλουµε να ‘µεταγγίσουµε’ στην ελληνική οικονοµία έχουν µια έντονη θεσµική διάσταση αλλά και µια άµεση σχέση µε τις επιλογές και τις αντιδράσεις του καθενός από εµάς. … Η ανάπτυξη θα είναι σταθερή, µακροχρόνια και ωφέλιµη, όταν πέρα από µια καλή µακροοικονοµική επίδοση συνοδεύεται και από µια γενικότερη αλλαγή ήθους στην επιχειρηµατική αλλά και στην καθηµερινή ζωή. … ».

Θεόδωρος Καρατζάς 1996

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

26

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

26

ΔΟΥΚΑΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Άλλοι καιροί,ίδια προβλήµαταMάνατζερ της ασφαλιστικής αγοράς µε βαθιά γνώση των αδύνατων σηµείων της στην Ελλάδα. Ο Δούκας Παλαιολόγος αρθρογραφεί στους ΜτΧ το 1992, από τη θέση τότε του προέδρου της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος. Από όσα κακώς κείµενα θίγει για το τότε, πολύ λίγα έχουν γίνει έως σήµερα, περίπου είκοσι χρόνια µετά. Τι είχε διατυπώσει;

«Το δηµογραφικό πρόβληµα θα χειροτερεύει όλο και περισ-σότερο, όπως εξάλλου συµβαίνει στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώ-ρες, γεγονός που ωθεί τις κυβερνήσεις στην αναζήτηση νέων τρόπων για την αντιµετώπιση του προβλήµατος της κοινωνικής ασφάλισης, µεταξύ των οποίων και η ανάθεση τµήµατος αυτής συµπληρωµατικά

σε ιδιωτικές εταιρείες. Στην Ελλάδα το ζήτηµα αυτό δεν έχει ακόµα αποτελέσει αντικείµενο διαλόγου. Πρέπει να παρασχεθεί η δυνατό-τητα όσων επιθυµούν να ασφαλιστούν σε ιδιωτικό φορέα αλλά και

να παρασχεθούν κίνητρα, κυρίως η ίση φορολογική µεταχείριση της ιδιωτικής µε την κοινωνική ασφάλιση».

Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος 1992

Δούκας Παλαιολόγος 1992

ΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

ΜΧ ΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗΕΚΔΟΣΗ

ΜΧΕΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗΕΚΔΟΣΗΧρόνια

KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Μακροχρόνια ανάπτυξηΜόνιµος προβληµατισµός το ύψος των τραπεζικών κερδών και η ανάκαµψη των εθνικών οικονοµιών. Τότε, όπως διατύπωνε ο Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος το 1992 στους ΜτΧ από τη θέση του αναπληρωτή γενικού διευθυντή της τότε Τράπεζας Πίστεως, σηµερινής Alpha Bank.

Όπως µας είπε τότε: «Η ανάγκη κεφαλαιακής επάρκειας θα αποτελέσει σοβαρή πρόκληση, όχι µόνο για τις ελληνικές αλλά και για όλες τις τράπεζες της Κοινότητας. … Είναι σκόπιµο να αναφερθούµε στο ύψος των κερδών των τραπεζών. Συχνά και ιδιαίτερα σε περιόδους υφέσεως χαρακτηρίζονται υψηλά και συνεπώς, διατυπώνεται η άποψη ότι η µείωσή τους, ενώ θα έθετε σε κίνδυνο την αποτελεσµατικότητα του τραπεζικού συστήµατος, θα βοηθούσε στην ανάκαµψη των εθνικών οικονοµιών. … Τυχόν συµπίεση των κερδών των τραπεζών τις οδηγεί αναπόφευκτα σε χορηγήσεις υψηλού πιστωτικού κινδύνου, µε άµεση συνέπεια την αύξηση των επισφαλειών. … Πρέπει να τονισθεί ότι δεν µπορεί να υπάρξει µακροχρόνια ανάπτυξη και οικονοµική ισορροπία µε ασταθές και αδύναµο τραπεζικό σύστηµα».

SIR BRIAN UNWIN

Η αξία του να έχεις ευσεβείς στόχουςΣήµερα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, µε πλούσια δραστηριότητα στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, ετοιµάζεται να διοχετεύσει σηµαντικά επενδυτικά κεφάλαια στη χώρα µας. Αρχές στις οποίες µένει πιστή επί σειρά ετών. Ο πρόεδρός της, Sir Brian Unwin το 1994, το καθιστά σαφές.

Όπως είχε υποστηρίξει στους ΜτΧ: «Η ΕΤΕπ ενισχύει τη διευρωπαϊκή συνεργασία µε σκοπό τη µείωση της εξάρτησης της Κοινότητας από τις εισαγωγές πετρελαίου. Σε αυτή την κατηγορία έργων περιλαµβάνονται οι αγωγοί που εντάσσονται σε ένα διευρυµένο δίκτυο παροχής φυσικού αερίου. Στην Ελλάδα έχει χρηµατοδοτήσει σταθµούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υδραυλικές πηγές και λιγνίτη, που είναι οι κύριες εγχώριες πηγές. … Η ΕΤΕπ είναι διατεθειµένη να πράξει περισσότερα για το περιβάλλον στην Ελλάδα. Κάθε καλοκαίρι καίγονται χιλιάδες στρέµµατα δασών. Το τελευταίο δάνειο της ΕΤΕπ για τη δασική ανάπτυξη χρονολογείται από το 1979 και η Τράπεζα θεωρεί ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα στον τοµέα αυτό».

Sir Brian Unwin 1994

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

28

ΜΙΡΑΝΤΑ ΞΑΦΑ

Τελικά, το αύριοδεν είναι µία άλλη µέραΣτην Ελλάδα τα τελευταία τουλάχιστον είκοσι χρόνια διακρίνει κανείς δύο βασικά χαρακτηριστικά στις κυβερνήσεις: Γνώση του προβλήµατος και αδυναµία επίλυσής του. Οι µεταρρυθµίσεις µπορούσαν πάντα να µετατεθούν στην επόµενη µέρα και πάντα οι επόµενες κυβερνήσεις µπορούσαν να κάνουν όσα δεν ήθελε να αναλάβει να εκτελέσει η τρέχουσα, κάθε φορά, κυβέρ-νηση για να µην ταράξει τις εγκατεστηµένες ισορροπίες. Μέχρι που «ο χρόνος σταµάτησε» και αύριο δεν υπήρ-χε. Η Μιράντα Ξαφά, σύµβουλος της Salomon Smith Barney το 1999 αναδεικνύει στους ΜτΧ την πραγµατι-κότητα αυτή ιδιαίτερα εύστοχα.

«Η αδυναµία της Κυβέρνησης να σφίξει τη δηµοσιονοµική πολιτική προεκλογικά την οδηγεί σε άλλες λύσεις, δηλαδή στην ανατίµηση της κεντρικής ισοτιµίας. Μία τέτοια κίνηση θα περιόριζε τη χαλάρωση της νοµισµατικής πολιτικής, συγχρόνως όµως θα ‘κλείδωνε’ την ισοτιµία της δραχµής σε λιγότερο ανταγωνιστικό επίπεδο από αυτό που θα µπορούσε να επιτευχθεί. Και πάλι το βάρος της αντιπληθωριστικής πολιτικής θα πέσει στη συναλλαγµατική πολιτική, εις βάρος του ελλείµµατος τρεχουσών συναλλαγών, λόγω της αδυναµίας της Κυβέρνησης να περιορίσει τις δαπάνες του Δηµοσίου και να αυξήσει τον ανταγωνισµό ώστε να µην θιγούν συµφέροντα».

Γιάννης Στουρνάρας 2001

Μιράντα Ξαφά 1999

ΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

ΜΧ ΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

ΜΧΕΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗΧρόνια

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

29

Γ ΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ

Ο δανειστής έσχατης ανάγκης«Των φρονίµων τα παιδιά πριν πεινάσουν µαγειρεύ-ουν». Ο Γιάννης Στουρνάρας, από τη θέση του προέ-δρου και του διευθύνοντος συµβούλου της Εµπορικής Τράπεζας, ήδη από το 2001, µε διορατικότητα προέ-βλεψε τα τωρινά προβλήµατα της Ευρωζώνης. Σήµερα, από τη θέση του επιστηµονικού διευθυντή του ΙΟΒΕ, συνεχίζει να αναφέρεται στις µεγάλες αλήθειες που θα βρούµε µπροστά µας …αργότερα.

Χαρακτηριστικά είχε υποστηρίξει το 2001 στους ΜτΧ: «Η αξιόπιστη λειτουργία του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος σ τηρίζεται και σ την υπεύθυνη συµπεριφορά εκ µέρους των φορέων της αγοράς. … Κρίνεται επιτακτικό, ειδικά µετά τις πρόσφατες εξελίξεις στην παγκόσµια οικονοµία, να ξεκαθαριστεί το ζήτηµα του δανειστή έσχατης ανάγκης (lender of last resort) στο σύστηµα της Ευρωζώνης, θέµα το οποίο δεν ξεκαθαρίστηκε µε την έναρξη λειτουργίας της ΕΚΤ. Πιθανόν το θέµα αυτό να είναι ακόµα σηµαντικότερο και από αυτό της προληπτικής εποπτείας και δεν πρέπει να περιµένει κανείς να υπάρξει µια µείζων κρίση για να το αντιµετωπίσει».

ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΛΛΑΣ

Η αξία της αυτογνωσίαςΗ Ελλάδα «δεν είναι Ευρώπη». Και αυτό, αποδείχτηκε καλό. Ο Μιχάλης Σάλλας, το 2001 αναφέρεται στους ΜτΧ στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έκαναν την πραγµατικό-τητα του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος διαφορετική από την ευρωπαϊκή.

Είχε συγκεκριµένα, υποστηρίξει: «Το ελληνι-κό τραπεζικό σύστηµα παρουσιάζει µια φυσιολο-γική υποχώρηση κερδών στα πλαίσια της πτώσης του ελληνικού Χρηµατιστηρίου, της µείωσης της ζήτησης για επενδύσεις και της ισχυρής µείωσης της ψαλίδας µεταξύ επιτοκίων χορηγήσεων και καταθέσεων. Όµως το τραπεζικό σύστηµα της χώ-ρας µας έχει ορισµένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία καλό είναι να µην τα ξεχνάµε. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν µεγάλες και δυσκίνητες τράπεζες. Ακόµα και η Εθνική, η µεγαλύτερη ελληνική τρά-πεζα, είναι µια µεσαίου µεγέθους ευρωπαϊκή τρά-πεζα. Αυτό αποτελεί από µόνο του ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα προσαρµογής στις νέες συνθήκες. Οι ελληνικές τράπεζες κινούνται µε ισχυρά ανοδικούς ρυθµούς στις χορηγήσεις δανείων. Έτσι, έστω και αν επηρεαστεί ακόµη περισσότερο η ζήτηση, οι ελληνικές τράπεζες θα διατηρήσουν ηπιότερους

αλλά και πάλι αυξητικούς ρυθµούς σε σχέση µε τους ευρωπαίους εταίρους τους». Τέσ-σερα χρόνια µετά ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς πιάνει το νήµα της ανάπτυξης από άλλη σκοπιά, αυτή που υποστηρίζει ότι οι τράπεζες είναι η ατµοµηχανή της ελληνικής οικονοµίας. Συγκεκριµένα, το 2005, τονίζει στους ΜτΧ: «Είναι φανερό ότι το µεγαλύτερο περιθώριο ανάπτυξης στην Ελλάδα βρίσκεται στον χώρο της τραπεζικής των επιχειρήσεων. Συνεπώς, συνιστά πραγµατική ευκαιρία για τις ελληνικές τράπεζες να κινηθούν µε τρόπο συστηµατικό προς µεθόδους ολοκληρωµένης εξυπηρέτησης της µοντέρνας ελληνικής επι-χείρησης. Σύγχρονα εργαλεία όπως αυτά της τµηµατοποίησης της αγοράς (segmentation), της διαχείρισης της πελατειακής σχέσης µέσω εξελιγµένων συστηµάτων διαχείρισης (CRM), της διαµόρφωσης ειδικού πλαισίου συνερ-γασίας για τις αποδοτικότερες σχέσεις, της εξυπηρέτησης µέσω πολλών διαφορετικών εναλλακτικών δικτύων (περιφερειακά κέντρα επιχειρηµατικής πίστης, εξειδικευµένοι σύµ-βουλοι επιχειρήσεων, ηλεκτρονική τραπεζι-κή, κινητή τηλεφωνία) θα «δώσουν τον τόνο» στις µονάδες τραπεζικής επιχειρήσεων των ελληνικών τραπεζών».

Μιχάλης Σάλλας 2001

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

30

ΧρόνιαΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

DAVID WATSON

Το El Dorado της βαλκανικής Σηµαντική κίνηση εξωστρέφειας και δυνατότητα της χώρας να µπει µε αξιώσεις σε τρο-χιά ανάπτυξης. Οι επενδύσεις στη ΝΑ Ευρώπη από τις τράπεζες µας έδειξαν τον δρόµο. Το επεσήµανε από τη θέση του συµβούλου διοίκησης της EFG Eurobank Ergasias το 2002 ο David Watson στους ΜτΧ.

Είχε συγκεκριµένα διατυπώσει: «Πρέπει να παρατηρήσουµε ότι ξεπερνώνται τώρα πολλά από τα προβλήµατα που εµφανίστηκαν στην αρχική περίοδο εγκατάστασης των ελ-ληνικών τραπεζών στις χώρες της Βαλκανικής. Είναι αλήθεια ότι αυτό που είχε, αρχικώς, εµφανιστεί ως ‘εύκολη υπόθεση’, χρειάστηκε µεγαλύτερη προσπάθεια συνεννόησης και, συχνά, διαπραγµάτευσης, ώστε να εξευρεθούν λύσεις και να προωθηθούν νέα επιχειρηµα-τικά σχήµατα, ικανά να απελευθερώσουν τον δυναµισµό των τραπεζικών ιδρυµάτων. … Η Ελλάδα αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια ως ένας από τους µεγάλους εµπορικούς εταί-ρους των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, γεγονός που δρα καθοριστικά και στην ανάπτυξη των τραπεζικών εργασιών. Οι επιχειρηµατικές επενδύσεις ακολουθούν επίσης ανοδικό ρυθµό και, παράλληλα, επεκτείνονται σε νέους τοµείς της οικονοµίας, δηµιουργώ-

ντας κι αυτές έναν σπουδαίο λόγο τραπεζικής παρουσίας».

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΡΤΣΟΣ

Κίνδυνοιαφερεγγυότητας

Λόγος, κριτική και αντίλογος περί της κεφαλαιακής επάρκειας την εποχή που έµπαιναν οι βάσεις του

πλαισίου της Βασιλείας. Επί της ουσίας επισηµάνσεις του Χρήστου Γκόρτσου, γενικού γραµµατέα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών στους ΜτΧ το 2003, τότε

και σήµερα, όσων συνάντησε ο κόσµος µπροστά του µερικά χρόνια µετά.

«Το υπό διαµόρφωση κανονιστικό πλαίσιο της Επιτρο-πής της Βασιλείας για την κεφαλαιακή επάρκεια έχει υποστεί από ειδικούς της αγοράς και την ακαδηµαϊκή κοινότητα ισχυρή κριτική… Δεδοµένου ότι η πιθανότητα αδυναµίας του οφειλέτη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του συναρτά-

ται κατά τρόπο αντιστρόφως ανάλογο µε τον οικονοµικό κύκλο, σε κάθε περίοδο που υπάρχει µείωση της οι-κονοµικής δραστηριότητας θα συνεπάγεται αύξηση

των κινδύνων αφερεγγυότητας. Έτσι, οι κεφαλαιακές υποχρεώσεις θα αυξάνονται κατά την περίοδο ύφε-σης της οικονοµικής δραστηριότητας. Αποτέλεσµα των προηγούµενων θα είναι ο περιορισµός των χο-ρηγήσεων σε µια προσπάθεια των τραπεζών να απο-σείσουν κεφαλαιακές επιβαρύνσεις, συµβάλλοντας µε τον τρόπο αυτό στην έτι περαιτέρω ενίσχυση της ύφεσης. …».

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

30

ανοδικό ρυθµό και, παράλληλα, επεκτείνονται σε νέους τοµείς της οικονοµίας, δηµιουργώ-ντας κι αυτές έναν σπουδαίο λόγο τραπεζικής παρουσίας».

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΡΤΣΟΣ

Κίνδυνοιαφερεγγυότητας

Λόγος, κριτική και αντίλογος περί της κεφαλαιακής επάρκειας την εποχή που έµπαιναν οι βάσεις του

πλαισίου της Βασιλείας. Επί της ουσίας επισηµάνσεις του Χρήστου Γκόρτσου, γενικού γραµµατέα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών στους ΜτΧ το 2003, τότε

και σήµερα, όσων συνάντησε ο κόσµος µπροστά του µερικά χρόνια µετά.

«Το υπό διαµόρφωση κανονιστικό πλαίσιο της Επιτρο-πής της Βασιλείας για την κεφαλαιακή επάρκεια έχει υποστεί από ειδικούς της αγοράς και την ακαδηµαϊκή κοινότητα ισχυρή κριτική… Δεδοµένου ότι η πιθανότητα αδυναµίας του οφειλέτη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του συναρτά-

ται κατά τρόπο αντιστρόφως ανάλογο µε τον οικονοµικό κύκλο, σε κάθε περίοδο που υπάρχει µείωση της οι-κονοµικής δραστηριότητας θα συνεπάγεται αύξηση

των κινδύνων αφερεγγυότητας. Έτσι, οι κεφαλαιακές υποχρεώσεις θα αυξάνονται κατά την περίοδο ύφε-σης της οικονοµικής δραστηριότητας. Αποτέλεσµα των προηγούµενων θα είναι ο περιορισµός των χο-ρηγήσεων σε µια προσπάθεια των τραπεζών να απο-σείσουν κεφαλαιακές επιβαρύνσεις, συµβάλλοντας µε τον τρόπο αυτό στην έτι περαιτέρω ενίσχυση της ύφεσης. …».

Χρήστος Γκόρτσος 2003

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

31

ΙΑΚΩΒΟΣ ΓΕΩΡΓΑΝΑΣ

Όσα άλλαξε η χρηµατοπιστωτική κρίσηΟ Ιάκωβος Γεωργάνας µιλά στους ΜτΧ το 2005, από τη θέση του προέδρου της Ελληνικά Χρηµατιστήρια ΑΕ – σήµερα είναι και οικονοµικός σύµβουλος και µέλος δ.σ. της Τράπεζας Πειραιώς. Το 2005 η Ελλάδα ζούσε στον απόηχο της επιτυχίας των Ολυµπιακών Αγώνων της Αθήνας. Διαβάζοντας κά-ποιος τις απόψεις του, συνειδητοποιεί ότι ακόµα µία ευκαιρία χάθη-κε, αφού προτιµήσαµε να εισπράξουµε τα οφέλη χωρίς να προφυ-λαχθούµε από τους κινδύνους!

Είχε χαρακτηριστικά υποστηρίξει: «Η ελληνική εµπειρία µπορεί να µας δώσει µια εικόνα του προτύπου ανάπτυξης της ΝΑ Ευρώπης τα επόµενα χρόνια. Και να δείξει τα οφέλη που µπορούµε να αποκο-µίσουµε από τη συµµετοχή στο ευρωπαϊκό εγχείρηµα, αλλά και τους κινδύνους από τους οποίους πρέπει να προφυλαχθούµε. Χωρίς αµφι-βολία, τα οφέλη θα είναι πολύ µεγαλύτερα από το κόστος. Το βιοτικό επίπεδο θα βελτιωθεί, τείνοντας να συγκλίνει προς το µέσο της ΕΕ. Και αυτό δεν είναι απλά ένα σενάριο. Επενδυτές από όλο τον κόσµο, µετα-ξύ των οποίων και ελληνικές επιχειρήσεις, έχουν δεσµεύσει κεφάλαια και στελέχη τους στις οικονοµίες της περιοχής µε στόχο να αποκοµίσουν τα οφέλη από αυτή τη σύγκλιση. … Οι πόροι, που εισέρευσαν στην ελ-ληνική οικονοµία από πιο προηγµένες και ώριµες αγορές, είναι ίσοι, αν όχι µεγαλύτεροι από τα κεφάλαια που µεταβίβασε η ΕΕ στην Ελλάδα τα 24 χρόνια που αποτελεί µέλος της».

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗΣ

Έτσι λειτουργούν οι τράπεζεςΚάθε εποχή µε τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της. Ο Ιωάννης Πεχλιβανίδης από τη θέση του αναπληρωτή διευθύνοντος συµβούλου της Εθνικής Τράπεζας – σήµερα α’ αναπληρωτής διευθύνων σύµβουλος στην Τράπεζα Κύπρου– το 2005 αναφέρεται στην πρόκληση που αποτελεί η επέκταση των τραπεζών σε νέα εγχειρήµατα.

Χαρακτηριστικά είχε τονίσει σε συνέντευξή του στους ΜτΧ: «Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι τράπεζες εξετάζουν µε προσοχή τη χρηµατοδότηση σχεδίων υψηλού κινδύνου, όπως συµβαίνει να είναι πολλά από τα νέα εγχειρήµατα. Οι τράπεζες έχουν µεγάλη ευθύνη απέναντι στους καταθέτες που τους εµπιστεύονται τα κεφάλαιά τους, αλλά και στους µετόχους τους. Η δυσκολία των τραπεζών να παράσχουν χρηµατοδότηση σε νέες επιχειρηµατικές δραστηριότητες πρέπει να καλύπτεται από επιχειρηµατικά κεφάλαια (venture capital). ... Οι ελληνικές τράπεζες σήµερα είναι ο δεύτερος µεγαλύτερος ξένος επενδυτής στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα των Βαλκανίων, έχοντας επενδύσει συνολικά κεφάλαια που αγγίζουν το 1 δισ. ευρώ. Είναι ευνόητο ότι στις χώρες αυτές οι ελληνικές τράπεζες στράφηκαν στη λιανική τραπεζική, η οποία αναπτύσσεται ταχέως την τελευταία διετία και σε πολλές αγορές είναι πρωτοπόροι στην εισαγωγή προϊόντων και υπηρεσιών. … Δεν κερδίζουν µόνον οι επενδυτές στις χώρες αυτές, κερδίζουν οι κοινωνίες, οι πολίτες, κερδίζουν όλοι».

Ιωάννης Πεχλιβανίδης 2005

Ιάκωβος Γεωργάνας 2005

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

32

ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΠΡΑΛΟΣ

Ζήτηµα αξιοπιστίας & διαφάνειαςΤα προβλήµατα της έλλειψης διαφάνειας και αξιοπιστίας δεν ήταν ξένα µε την ελληνική πραγµατικότητα πριν φθάσουµε στην τωρινή δεινή θέση της χώρας. Οι ενέργειες όµως για την επίλυσή τους ή δεν έγιναν ή δεν ήταν ποτέ όσες θα έπρεπε. Ο Σπύρος Καπράλος που πρόσφατα αποχώρησε από τη θέση του προέδρου του Χρηµατιστηρίου Αθηνών, αναφέρεται ως πρόεδρος του ΧΑ, σε αυτή την πραγµατικότητα το 2005 στους ΜτΧ.

«Υπάρχει ένα σοβαρό θέµα: οι αναδοχές. Πολλές εταιρείες λίγο καιρό µετά την εισαγωγή τους στο χρηµατιστηριακό ταµπλό διαπραγµατεύονται πολύ κάτω από την τιµή εισαγωγής. Σε αυτή την περίπτωση –προφανώς– κάτι δεν έχει πάει καλά. Στόχος µας είναι η αξιοπιστία της αγοράς. … Δεν είναι αποδεκτό να πωλούνται µετοχές, την πρώτη µέρα εισαγωγής, σε τιµή χαµηλότερη από την τιµή που οι ίδιοι οι φορείς όρισαν σαν τιµή εισαγωγής. Έχω έρθει σε επαφή µε τους αναδόχους και τους θεσµικούς επενδυτές που είναι εκείνοι που καθορίζουν τις τιµές εισαγωγής. Σταµατήσαµε να δεχόµαστε την εισαγωγή µικροµεσαίων επιχειρήσεων µέχρι το τέλος του 2005 µέχρις ότου διαµορφώσουµε ένα καινούργιο αντικειµενικότερο καθεστώς». Έναν χρόνο µετά, το 2006, σε συνέντευξή του στους ΜτΧ υπερθεµατίζει πάνω στην ίδια πραγµατικότητα, αυτή της έλλειψης διαφάνειας. Όπως συγκεκριµένα, µας είπε: «Συντονίζονται ενέργειες στην κατεύθυνση της εξωστρέφειας και του εκσυγχρονισµού της εγχώριας χρηµατιστηριακής αγοράς. Προτεραιότητα έχει δοθεί, τα τελευταία έτη, στην αποκατάσταση του ρόλου του Ελληνικού Χρηµατιστηρίου τόσο στα µάτια των επενδυτών (θεσµικών και ιδιωτών) όσο και στα µάτια των επιχειρηµατιών. Αυτό σήµανε την επιβολή σύγχρονων πρακτικών διαφάνειας στην αγορά από όλους τους φορείς της αγοράς και τη θεσµοθέτηση µιας σειράς µέτρων που εξασφαλίζουν τη διαφάνεια και την εύρυθµη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς. Ας σηµειώσουµε ότι στη µακρόχρονη ιστορία του θεσµού του Χρηµατιστηρίου Αθηνών τα φαινόµενα της κερδοσκοπίας δεν ήταν κάτι άγνωστο. Σήµερα εργαζόµαστε για τη διαφάνεια και τη θωράκιση των θεσµών της κεφαλαιαγοράς».

Χρόνια

Σπύρος Καπράλος2005

ΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

33

ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΜΠΟΥΛΟΥΤΑΣ

Ο πλούτος, πέντε χρόνια πρινΤο 2005 ο Ευθύµιος Μπουλούτας από τη θέση του γενικού διευθυντή Private Banking της Eurobank –διευθύνων σύµβουλος σήµερα της Marfin Popular Bank– σχολιάζει σε άρθρο του στους ΜτΧ τις καλές επιδόσεις της χώρας στη διαχείριση πλούτου. Επιδόσεις που κλόνισε η διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση όπως και την εµπιστοσύνη επενδυτών-διαχειριστών στο παγκόσµιο σκηνικό µε τις σχέσεις τους σήµερα να έχουν αποκατασταθεί σηµαντικά.

Ας δούµε όµως τι είχε διατυπώσει τότε ο κ. Μπουλούτας. «Κάτω από την «οµπρέλα» του Private Banking βρίσκονται σήµερα επενδεδυµένα περίπου 15 δισ. ευρώ στις ελληνικές τράπεζες. Ο ετήσιος ρυθµός ανάπτυξης είναι περίπου διπλάσιος του ρυθµού αύξησης καταθέσεων στο τραπεζικό σύστηµα και εκτιµάται σε 20%, δηλαδή περίπου 3 δισ. ευρώ νέα κεφάλαια κατά το 2005. Περίπου το ένα τέταρτο της αύξησης προέρχεται από αύξηση στην αποτίµηση των επενδύσεων και το υπόλοιπο από νέα χρήµατα τόσο νέων όσο και υφισταµένων πελατών που εισρέουν στα τµήµατα Private Banking. … Η τάση υπέρ των διεθνών τοποθετήσεων αυξάνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια».

ΜΑΝΩΛΗΣ ΞΑΝΘΑΚΗΣ

Μεγάλες προσδοκίεςΑνατρέχοντας προς τα πίσω, διαπιστώνει κανείς ότι µόνιµη διαπίστωση των σοβαρών και σκεπτόµενων manager ήταν ότι από τους πολιτικούς στην Ελλάδα δεν απουσιάζει η έµπνευση αλλά η πράξη. Το διατύπωσε µε σαφήνεια στους ΜτΧ το 2006 ο τότε αντιπρόεδρος της Marfin Popular Bank, Μανώλης Ξανθάκης.

«Διατυπώσαµε, ως χώρα, τη στρατηγική οικονοµικής διε ίσδυσης-επέκ τασης της Ελ λάδας σ την ευρύτερη περιφέρειά της, που υστερούσε αναπτυξιακά και βρισκόταν σε κρίση. … Επιχειρώντας τώρα έναν απολογισµό αυτής της πορείας, θα καταγράφαµε στα θετικά την επένδυση σηµαν τ ικών κεφαλαίων ελλην ικής προέλευσης σ την εξεταζόµενη περιοχή, ιδίως από τις τράπεζες. Βέβαια, τα επενδεδυµένα κεφάλαια θα µπορούσαν ίσως να είναι περισσότερα. Οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες, αν και υπήρξαν, τόσο στην Αλβανία µέσω του αναπτυξιακού νόµου όσο και στις Βουλγαρία-Ρουµανία µε ειδικά σχηµατισµένο κεφάλαιο, δεν µπορούν να χαρακτηριστούν επιτυχείς. Σε κάθε περίπτωση, δεν έκαναν τη διαφορά, όπως επιθυµούσαν οι εµπνευστές τους. Τελικά, εύκολα θα συµφωνούσαµε οι περισσότεροι ότι τα αποτελέσµατα υστέρησαν σηµαντικά σε σχέση µε τις προσδοκίες µας».

Ευθύµιος Μπουλούτας 2005

Μανώλης Ξανθάκης 2006

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

34

Γ ΙΩΡΓΟΣ ΚΩΤΣΑΛΟΣ

Όλα είναι δρόµοςΕίτε ως απευθείας πώληση το δούµε είτε στη λογική του cross selling των τραπεζών µε την ονοµασία bancassurance, το ζήτηµα είναι ότι η χώρα υπολείπεται σηµαντικά σε σχέση µε την ΕΕ στη συνείδηση ασφάλισης. Το πνεύµα της εποχής του 2008, αποτυπώνει στους ΜτΧ ο Γιώργος Κώτσαλος, δι-ευθύνων σύµβουλος της Interamerican, τότε και σήµερα.

«Η ελληνική αγορά είναι τυχερή καθώς µε όλες τις νέες ρυθµίσεις, τα νέα λογιστικά πρότυπα, το Solvency II, την αλλαγή στη λογική των αντασφαλιστών, την αλλαγή στις νοµοθεσίες οδηγούνται οι εταιρείες σε µεγαλύτερη υπευθυνότητα µε αποτέλεσµα να εξυγιαίνεται και να αναπτύσσεται ο κλάδος και

να δηµιουργούνται νέα πεδία δράσεων για τις ασφαλιστικές εταιρείες. … Το bancassurance αποτελεί ένα καταπληκτικό σχήµα εισόδου των καταναλωτών στις ασφάλειες. Δεν είναι όµως κατ’ ανάγκη το καλύτερο σύστηµα καθώς παρατηρούµε µικρά ποσοστά διατηρισιµότητας σε σύγκριση µε τα κλασικά ασφαλιστικά προϊόντα και τον κλασικό τρόπο πώλησης. Αναµφισβήτητα, γεννά ασφαλισµένους, … δεν θα είχαµε σήµερα αυτές τις χιλιάδες των ασφαλισµένων χωρίς τη συµβολή του».

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

34

Γ ΙΩΡΓΟΣ ΚΩΤΣΑΛΟΣ

Όλα είναι δρόµοςΕίτε ως απευθείας πώληση το δούµε είτε στη λογική του cross selling των τραπεζών µε την ονοµασία bancassurance, το ζήτηµα είναι ότι η χώρα υπολείπεται σηµαντικά σε σχέση µε την ΕΕ στη συνείδηση ασφάλισης. Το πνεύµα της εποχής του 2008, αποτυπώνει στους ΜτΧ ο Γιώργος Κώτσαλος, δι-ευθύνων σύµβουλος της Interamerican, τότε και σήµερα.

ρυθµίσεις, τα νέα λογιστικά πρότυπα, το Solvency II, την αλλαγή στη λογική των αντασφαλιστών, την αλλαγή στις νοµοθεσίες οδηγούνται οι εταιρείες σε µεγαλύτερη υπευθυνότητα µε αποτέλεσµα να εξυγιαίνεται και να αναπτύσσεται ο κλάδος και

να δηµιουργούνται νέα πεδία δράσεων για τις ασφαλιστικές

Νικόλαος Γκαργκάνας2006

Γιώργος Κώτσαλος 2008

ΧρόνιαΜΧΕΠΕΤΕΙΑΚΗ

ΕΚΔΟΣΗ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

35

ΜΙΝΩΣ ΖΟΜΠΑΝΑΚΗΣ

Το αµάρτηµα του πλανητάρχηΟι πλανητάρχες που «έβαλαν τα χεράκια τους και έβγαλαν τα µάτια όλων µας», όπως θα έλεγε ο απλός Έλληνας πολίτης που συνήθισε την τελευταία διετία να διαβάζει ότι η διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση ξεκίνησε στις sub prime αγορές των ΗΠΑ! Τον δρόµο που θα ακολουθούσε στη συνέχεια η Αµερική, σκιαγραφεί ο Μίνως Ζοµπα-νάκης, πατέρας των κοινοπρακτικών δανείων στην Ευρώπη και αρχιτέκτονας ουσι-αστικά ενός συστήµατος που προσέφερε ρευστότητα σε παγκόσµια κλίµακα. Από τους ΜτΧ το 2009.

«Η κρίση κλονίζει το status των ΗΠΑ ως οικονοµικής υπερδύναµης. Οδηγούµαστε σε µια αναδιάταξη ισορροπιών, µε την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία, τη Βραζιλία και την Ιαπωνία να παίζουν µεγαλύτερο ρόλο στη διακίνηση εµπορίου και κεφαλαίων. Τι σηµαίνει αυτό για το δολάριο; Πολλά. Είναι φανερό ότι το δολάριο δεν µπορεί να συνεχίζει να παίζει τον ρόλο του κατ΄ εξοχήν αποθεµατικού νοµίσµατος, στο σηµείο που µέχρι σήµερα το έκανε. … Αν αυτό συµβεί, πράγµα που για µένα είναι αναπόφευκτο, η Αµερική θα αναγκαστεί σε µια δηµοσιονοµική πειθαρχία και σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας της για να µπορέσει να εξυπηρετήσει τα εξωτερικά της χρέη στο νόµισµα που δηµιουργούνται. Πάµε δηλαδή για ένα καινούργιο Bretton Woods, που πιστεύω θα είναι προς όφελος της παγκόσµιας οικονοµίας».

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΚΑΡΓΚΑΝΑΣ

Crash test τραπεζικής αντοχήςΠολύ πριν τη διενέργειά τους φέτος, ο διοικητής της ΤτΕ το 2006, Νικόλαος Γκαργκάνας διατύπω-νε έντονα την ανάγκη για ορθή αξιολόγηση κινδύνων, µέσω δοκιµών «προσοµοιώσεων κρίσης».

Χαρακτηριστικά είχε διατυπώσει: «Αν και οι κεφαλαιακές απαιτήσεις για την κάλυψη του κινδύνου αγοράς στον οποίο είναι εκτεθειµένες οι ελληνικές τράπεζες αποτελούν µικρό τµήµα των συνολικών κεφαλαιακών τους απαιτήσεων, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής των αρµόδιων αρχών και των τραπεζών η έλλειψη διαφάνειας στις στρατηγικές ορισµένων επενδυτικών εταιρειών, όπως οι επενδυτικές εταιρίες υψηλής µόχλευσης (hedge funds) και η αυξανόµενη χρήση προϊόντων καινοτοµίας από τις τράπεζες διεθνώς --αν και προς το παρόν σε σχετικά µικρό βαθµό από τις ελληνικές. Οι συνθήκες αυτές, σε συνδυασµό µε ενδεχόµενη αύξηση της µεταβλητότητας στις διεθνείς αγορές χρήµατος και κεφαλαίων, αποτελούν παράγοντες που µπορεί να αυξήσουν σηµαντικά τους κινδύνους αγοράς στους οποίους εκτίθενται οι τράπεζες. Η Τράπεζα της Ελλάδος θεωρεί ότι είναι άµεσης προτεραιότητας η εφαρµογή ενδεδειγµένων πρακτικών και τεχνικών για την αξιολόγηση των κινδύνων στις περιπτώσεις αυτές, µεταξύ άλλων µε τη διενέργεια κατάλληλων προσοµοιώσεων κρίσης».

Μίνως Ζοµπανάκης 2009

Το πόσο ασφαλής δηµοσιονοµι-κά χώρα είναι οι ΗΠΑ µπορεί κανείς να διαπιστώσει εάν συ-γκρίνει, όχι τον λόγο χρέους/ΑΕΠ όπως συνηθίζεται, αλλά τον κρισι-µότερο δείκτη του χρέους/εσόδων που έχει κάθε κράτος: εδώ οι ΗΠΑ πρωταγωνιστούν µε 358% έναντι 312% της Ελλάδας, 248% της Ιρλανδίας, 187% της Ιταλίας και 185% της Πορτογαλίας.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

38

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

39

ΚΟΣΜΟΣ

Οικονοµική κρίσηεκτός

ελέγχουΥψηλές ταχύτητες αναπτύσσει το χρέος της Αµερικής η οποία προσπαθεί

να βάλει φρένο τυπώνοντας νέο χρήµα. Στην άλλη πλευρά της υφηλίου, η Ιαπωνία φλερτάρει µε το ενδεχόµενο να βγει στις αγορές για δανεισµό για να αναχρηµατοδοτήσει το τεράστιο δηµόσιο χρέος της, εξέλιξη που θα ζήσουµε το

επόµενο διάστηµα εάν συνεχισθεί η πολιτική υψηλών δηµόσιων ελλειµµάτων και η µείωση της ιδιωτικής αποταµίευσης και του εµπορικού πλεονάσµατος. Στην Ελλάδα

το σκηνικό της αβεβαιότητας δείχνει να είναι µόνιµο φόντο στον ορατό ορίζοντα.

Μ ε τά το έ τος της α ν ά ν η ψ η ς τ ω ν

αγορών από τη χρηµατοπιστωτική κρίση που ήταν το 2009, φέτος φαίνεται να έχουµε ένα έτος δοκιµασίας και έντονων διακυµάνσεων που είναι ευθέως ανάλογες των εναλλαγών στα αισθήµατα των επενδυτών µεταξύ της σι-γουριάς και του ενθουσιασµού για την οριστι-κή έξοδο από την κρίση και της αµφιβολίας και των ανησυχιών ότι η ανάκαµψη είναι εφήµερη και µη βιώσιµη. Από τις αρχές του χρόνου οι αγορές µετοχών βρίσκονται σε πλήρη σύγ-χυση, µε άλλες να κερδίζουν ελαφρά (3-4% π.χ. οι δείκτες σε ΗΠΑ, Γερµανία) και άλλες να χάνουν σηµαντικό έδαφος (π.χ.-14% ο Nikkei στην Ιαπωνία). Αντίθετα, οι αγορές οµολόγων των µεγάλων οικονοµιών καταγράφουν συνε-χή άνοδο τιµών από την άνοιξη και µετά µε αποτέλεσµα οι αποδόσεις τους να έχουν πέσει σε νέα χαµηλά (π.χ.2,5% στα δεκαετή οµόλο-

γα των ΗΠΑ). Η µεταστροφή αυτή ήλθε σαν αποτέλεσµα της φυγής των επενδυτών προς την ποιότητα και την ασφάλεια, εξαιτίας της αβεβαιότητας των µετοχικών αγορών αλλά και της δηµοσιονοµικής κρίσης µικρότερων υπερ-χρεωµένων οικονοµιών όπως της Ελλάδας και άλλων χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Από την πλευρά τους, τα εµπορεύµατα σηµεί-ωσαν συνολικά µικρή κάµψη (-3% ο δείκτης CRB) στο πρώτο 9µηνο του 2010, αν και µε εσωτερικές διαφοροποιήσεις ανά κατηγορία αφού, για παράδειγµα, πολύτιµα µέταλλα και αγροτικά προϊόντα σηµειώνουν εµφανή άνο-δο τιµών σε αντίθεση µε τα ορυκτά καύσιµα και ορισµένα βιοµηχανικά µέταλλα τα οποία βαραίνει η αβεβαιότητα της ανάκαµψης. Τέλος, όσον αφορά τις βασικές ισοτιµίες, από τις αρ-χές του έτους µέχρι τα τέλη Σεπτεµβρίου το ευ-ρώ υποχώρησε 10% έναντι του δολαρίου και το δολάριο χάνει 6% περίπου έναντι του γιεν,

ΑΠΟ ΤΟΝ

Κ. ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

40

ΚΟΣΜΟΣ

Οικονοµική κρίση

αν και οι τάσεις αυτές τελευταία δείχνουν να αντιστρέφονται µετά τις σοβαρές οικονοµικές µεταλλαγές και τις παρεµβάσεις των κεντρικών νοµισµατικών αρχών. Η ασάφεια αυτή στην κατεύθυνση των αγορών δεν µπορεί να κρα-τήσει πολύ. Σύντοµα θα φανεί πόσο βάσιµες είναι οι προσδοκίες ανάκαµψης της αµερικανι-κής και παγκόσµιας οικονοµίας.Σήµερα, οι εκτιµήσεις του κυρίου ρεύµατος των αναλυτών συγκλίνουν στην άποψη πως η ανάκαµψη θα είναι υποτονική αλλά θα συνεχί-σει και πως απλά στο β’ µισό του 2010 οι ρυθ-µοί ανάπτυξης θα είναι πιο χαµηλοί συγκριτικά

µε τις αρχές του έτους. Τίποτε δεν είναι, όµως, περισσότερο αβέβαιο. Δεν είναι λίγοι αυτοί, όπως ο καθηγητής Ρουµπινί, που βλέπουν επιστροφή σε καθεστώς ύφεσης εξαιτίας της συνεχιζόµενης αύξησης της ανεργίας και της αδυναµίας ή απροθυµίας των καταναλωτών να δαπανήσουν, της εξάντλησης των δηµοσιονο-µικών περιθωρίων κρατικής παρέµβασης για την τόνωση της οικονοµίας και τη λήψη περιο-ριστικών δηµοσιονοµικών µέτρων σε αρκετές αναπτυγµένες χώρες (ΕΕ, Βρετανία, ίσως και ΗΠΑ) µε συνέπεια την περαιτέρω εξασθένι-ση της ανάκαµψης. Και ενώ µέχρι πρότινος το πρόβληµα επικεντρωνόταν στην Ευρώπη και τη δηµοσιονοµική και τραπεζική της κρίση, σήµερα η κρίση αυτή δείχνει να απλώνει πά-λι τα πλοκάµια της στη µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου, τις ΗΠΑ, και στην Ιαπωνία, µε κίνδυνο να λάβει σαφείς κοινωνικές και πολι-τικές διαστάσεις. Όχι τυχαία, τον κίνδυνο αυτό υπογράµµισε πρόσφατα σχετική έκθεση του ΔΝΤ για τις αναπτυγµένες οικονοµίες της Δύ-σης συνιστώντας σχετική χαλάρωση στα αυ-στηρά µέτρα λιτότητας και ταυτόχρονη ενίσχυ-ση των νοµισµατικών ενισχύσεων στις οικονο-µίες (βλ.: διατήρηση χαµηλών επιτοκίων και επανάληψη των πολιτικών ποσοτικής χαλάρω-σης, δηλαδή αύξησης της ρευστότητας). Έτσι, στις ΗΠΑ η οικονοµική ανάπτυξη σταθερά εξανεµίζεται από τρίµηνο σε τρίµηνο και φαί-νεται να καθίσταται εκ νέου αρνητική προς τα τέλη του 2010, η ανεργία δεν έχει σταµατήσει να αυξάνεται αφού µέσα σε 6 µήνες έχασαν τη δουλειά τους πάνω από 2 εκατοµµύρια εργαζόµενοι (ορισµένοι εκτιµούν τη πραγµα-τική ανεργία σε 20%), η αµερικανική αγορά κατοικίας παραµένει σε ιστορικά χαµηλά επί-πεδα και πιθανολογείται νέα κάµψη στο 4ο τρίµηνο του 2010, ενώ τέλος ο µέσος αµερι-κανός καταναλωτής θα συνεχίσει να εξοικο-νοµεί χρήµατα και να απέχει από την κατανά-λωση στον βαθµό που παραµένει βουτηγµέ-νος στα χρέη, είναι αφερέγγυος και φοβάται για την απασχόληση και το εισόδηµά του. Στο µεταξύ τα επίσηµα χρέη της αµερικανικής κυβέρνησης ανέρχονται σε 14 τρισ. δολ. και αυξάνουν κατά 1,5-2 τρισ. ετησίως χωρίς να υπολογίσουµε δυνητικές υποχρεώσεις από το σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης, την υγεία ή τα οµόσπονδα κράτη που αντιµετωπίζουν το φάσµα της χρεοκοπίας. Εάν συνεχίσει η αµερικανική οικονοµία στον σηµερινό δρό-µο και απλώσει το κύµα των χρεοκοπιών και διασώσεων από το κράτος, τότε υπολογίζεται οι υποχρεώσεις των ΗΠΑ στα επόµενα χρό-νια να υπερβούν τα 30 τρισ. δολ.

Με τον ρυθµό που αυξάνονται οι υποχρεώσεις του αµερικανικού δη-µοσίου, το δηµόσιο χρέος της χώρας θα έχει κατά πολύ ξεπεράσει τις προ-βλέψεις του ΔΝΤ που το ανεβάζουν στο 110% του αεπ το 2015. Αυτός εί-ναι ο λόγος που η πραγµατικά µεγά-λη δηµοσιονοµική κρίση που βρίσκε-ται στον ορίζοντα είναι αυτή των ΗΠΑ και όχι της Ευρώπης όπως συνήθως λέγεται.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

41

Ο µεγάλος ασθενήςH πραγµατικά µεγάλη δηµοσιονοµική κρίση που βρίσκεται στον ορίζοντα είναι αυτή των ΗΠΑ και όχι της Ευρώπης. Εάν δεν έχει φανεί µέχρι τώρα, αυτό οφείλεται στη συνεχή νο-µισµατοποίηση του χρέους που κάνει η Fed µέσω της εκτύπωσης χρήµατος και της πλη-θωριστικής αναχρηµατοδότησης του χρέους και, βεβαίως, χάρη στη σκόπιµη εστίαση της προσοχής στην ελληνική κρίση και την κρίση του ευρώ που ευνόησε επί ένα χρόνο τα αµε-ρικανικά (και γερµανικά) οµόλογα ως ασφαλέ-στερο επενδυτικό καταφύγιο. Το πόσο ασφα-λής δηµοσιονοµικά χώρα είναι οι ΗΠΑ µπορεί κανείς να διαπιστώσει εάν συγκρίνει όχι τον λόγο χρέους/ΑΕΠ όπως συνηθίζεται, αλλά τον κρισιµότερο δείκτη χρέους/εσόδων: εδώ οι ΗΠΑ πρωταγωνιστούν µε 358% έναντι 312% της Ελλάδας, 248% της Ιρλανδίας, 187% της Ιταλίας και 185% της Πορτογαλίας.Η Ευρώπη βρίσκεται σε µία φάση όπου από τη µία η οικονοµική ανάκαµψη δείχνει να επι-βραδύνει και από την άλλη η δηµοσιονοµική κρίση πλήττει τώρα εκτός από την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία µε αµέσως επό-µενες τις Ισπανία, Βέλγιο και Βρετανία. Οι αµ-φιβολίες για την ουσιαστική ενεργοποίηση του νέου µηχανισµού διάσωσης, οι αρνητικές ανα-πτυξιακές προσδοκίες από τις επιπτώσεις των αυστηρών µέτρων λιτότητας σε σειρά χωρών-µελών και η βραδύτητα έως και ασυµφωνία στον τρόπο µε τον οποίο πρέπει να προχωρή-σει η Ευρωζώνη σε µία στενότερη δηµοσιονο-µική συνεργασία, οικονοµική ολοκλήρωση και πολιτική ενοποίηση, θέτουν το περίγραµµα της ξεχωριστής ευρωπαϊκής οικονοµικής κρίσης.Τέλος, η Ιαπωνία οδεύει ολοταχώς προς µία κρίση αποταµιεύσεων και εµπορικών πλε-ονασµάτων που αµφότερα βρίσκονται σε συρρίκνωση. Η δυνητική σύγκρουση µεταξύ µεγαλύτερων δηµοσίων ελλειµµάτων και χα-µηλότερων ποσοστών ιδιωτικής αποταµίευσης (βασικός χρηµατοδότης τους ως σήµερα) θα µπορούσε να έχει ισχυρές αρνητικές επιπτώ-σεις στην ιαπωνική και παγκόσµια οικονοµία. Το ποσοστό αποταµίευσης των νοικοκυριών στην Ιαπωνία ανερχόταν σε 15% του εισοδή-µατος στις αρχές της δεκαετίας του ’80, 5% στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και µόλις 2% το 2009. Στο µεταξύ, το εµπορικό πλεόνασµα της χώρας µειώθηκε για πρώτη φορά πρόσφατα θέτοντας σε συναγερµό τις αρχές που έσπευ-σαν να παρέµβουν για την αποτροπή νέας

ανατίµησης του γιεν. Αν συνεχισθούν τα δη-µόσια ελλείµµατα και η µείωση των ιδιωτικών αποταµιεύσεων και παράλληλα συµπιεσθεί το εµπορικό της πλεόνασµα, τότε η Ιαπωνία θα χρειαστεί να εξέλθει στις διεθνείς αγορές για να δανεισθεί προκειµένου να αναχρηµατοδο-τήσει το τεράστιο δηµόσιο χρέος της (200% του ΑΕΠ). Και αυτό θα σηµάνει την άνοδο των πολύ χαµηλών επιτοκίων (1%) που απολαµβά-νει, εξωθώντας σε άνοδο και τα διεθνή επιτό-κια. Μία αύξηση του επιτοκίου κατά 2% µε το χρέος στα 200% θα διογκώσει τις πληρωµές τόκων σε 4% του ΑΕΠ αυξάνοντας το δηµό-σιο έλλειµµα σε 11% του ΑΕΠ από 7% σήµε-ρα. Στα παραπάνω χαρακτηριστικά της κρίσης των τριών µεγάλων οικονοµιών του πλανήτη

πρέπει να προσθέσουµε την εξαιρετικά δυσχε-ρή θέση πολλών µεγάλων τραπεζών που δεν έχουν καθαρίσει τους ισολογισµούς τους από τα τοξικά δάνεια και περιουσιακά στοιχεία, την τάση δηµογραφικής γήρανσης που µακροχρο-νίως επιβαρύνει τη δηµοσιονοµική τους απο-κατάσταση, καθώς επίσης την κλιµάκωση των ανταγωνιστικών υποτιµήσεων και εµπορικών προστριβών (πχ ΗΠΑ-Κίνας, Κίνας-Ιαπωνίας) που συνθέτουν ένα εύφλεκτο υπόβαθρο για µία νέα έξαρση της διεθνούς χρηµατοπιστωτι-κής κρίσης. Η απάντηση που η επίσηµη οικο-νοµική πολιτική δίνει στον κίνδυνο υποτροπής της ύφεσης είναι ο νοµισµατικός πληθωρισµός (υποτιµήσεις νοµισµάτων, εκτύπωση χρήµα-τος) και πιθανότατα ο προστατευτισµός που αργά αλλά σταθερά αυξάνει. Συνταγές πρό-σφατα δοκιµασµένες χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία (χρόνος µόνον κερδήθηκε) και ιστορικά απο-τυχηµένες αφού µία διολίσθηση στον προστα-τευτισµό θα είναι ολέθρια για την παγκόσµια οικονοµία και την ανάπτυξή της. Σε αυτό το σκοτεινό σκηνικό είναι που η Ελλάδα παλεύει να επιβιώσει. Αλίµονο, το οικονοµικό πρόβλη-µα δεν είναι ελληνικό. Ούτε η Ελλάδα είναι αι-τία κάποιας διεθνούς ή ευρωπαϊκής κρίσης.

Η απάντηση που η επίσηµη οικο-νοµική πολιτική δίνει στον κίνδυνο υποτροπής της ύφεσης είναι ο νο-

µισµατικός πληθωρισµός και πιθα-νότατα ο προστατευτισµός που αργά

αλλά σταθερά αυξάνει.

ΟΟ µεγάλος ασθενήςΟΟ µεγάλος ασθενήςH πραγµατικά µεγάλη δηµοσιονοµική κρίση ΟH πραγµατικά µεγάλη δηµοσιονοµική κρίση που βρίσκεται στον ορίζοντα είναι αυτή των Ο

που βρίσκεται στον ορίζοντα είναι αυτή των Ο

ΗΠΑ και όχι της Ευρώπης. Εάν δεν έχει φανεί

ΟΗΠΑ και όχι της Ευρώπης. Εάν δεν έχει φανεί µέχρι τώρα, αυτό οφείλεται στη συνεχή νο-

Οµέχρι τώρα, αυτό οφείλεται στη συνεχή νο-

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

42

ΚΟΣΜΟΣ

Οικονοµική κρίση

ΟΙ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ

Οι οικονοµολόγοι και οι κυβερνήσεις του κόσµου αναζητούν ακόµα την οδό για την ανάκαµψη. Λιτότητα ή τόνωση της οικονοµίας; Υπάρχουν σχολές σκέψεις και για τις δύο απόψεις. Όσο όµως οι τωρινοί διαχειριστές των αγορών λειτουργούν ως οι αλχηµιστές του σήµερα, αποµακρύνοντας τον καπιταλισµό από τις αρχές που εντυπωσίασαν ακόµη και τους αρνητές του, όπως ο Μαρξ, η ανηθικότητα που κυριαρχεί µοιραία θα οδηγήσει το σύστηµα στην καταστροφή του.

ΧΡΗΜΑΤΟΣ& τα όρια της θεωρίας

ΑΠΟ ΤΟΝ

Α. ΛΙΒΙΕΡΑΤΟ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

43

Δεν έχει µείνει τίποτα από τις ηθικές αξίες που θεµελίω-ναν τις θεωρίες και τις ιδέες για µια νέα κοινωνία. Ο σηµερινός χρη-µατοπιστωτικός καπιταλισµός δεν είναι παρά η ωµή µετα-φορά πλούτου, ανωνύµως και ανεξέλεγκτα από τους λα-ούς προς τους συλλέκτες χρή-µατος για µια ακαταλόγιστη ευηµερία τους. Οι λεγόµενοι «επενδυτές» δεν είναι παρά απλοί κερδο-σκόποι και οι «αγορές» απλή µεταµφίεση της τοκογλυφίας.

Οι Έλληνες κατάπληκτοι για πρώτη φορά αντιλαµβάνονται τι σηµαίνουν για τον καθέ-να λέξεις όπως δηµόσιο χρέος, ιδιωτικό χρέ-ος, µηχανισµοί του χρήµατος, spreads, κλπ. Και αν είχαν ακούσει ή διαβάσει ότι υπάρχει διαχείριση του δηµοσίου χρέους, ελάχιστοι µπορούσαν να καταλάβουν το αντικείµενο και τις επιπτώσεις του στην καθηµερινότητά τους. Τώρα από spread σε spread, o πολίτης µετρά τι αποµένει από το βιοτικό του επίπεδο. Έκπλη-κτος βλέπει και κάτι άλλο, την εκλεγµένη κυ-βέρνηση να έχει υιοθετήσει την, πρωτόγνωρη για τους ιθαγενείς, υποταγή στους δανειστές, µην έχοντας, όπως ισχυρίζεται άλλη οµαλή σχετικά διέξοδο, στέλνοντας τους Έλληνες ίσως και είκοσι χρόνια πίσω στις προσδοκίες τους για ένα καλύτερο µέλλον.Δεν είναι παρηγοριά ότι ακόµη και οι πλου-σιότεροι λαοί, µε έκπληξη επίσης, βλέπουν την ανάγκη µιας ελληνικής προσέγγισης στα προβλήµατα διαχείρισης της οικονοµίας. Εκεί-νο όµως που ανησυχεί τους οικονοµολόγους, τους ειδικούς στο θέµα είναι ότι οι κυβερνή-σεις στερούνται πυξίδας πλεύσης γιατί… «Η οικονοµική κρίση αποκαλύπτει τα όρια των θεωριών και οι οικονοµολόγοι αδυνατούν να υποδείξουν στους κυβερνώντες την οδό της ανάπτυξης»… (Robert Samuelson στην Καθη-µερινή 12/8/2010). Τί έχει συµβεί και ανάµεσα στις µυριάδες οικονοµολόγων δεν έχει βρεθεί ένα φωτεινό µυαλό, ικανό να αποτυπώσει τα τεκταινόµενα και κατ’ επέκταση την αναγκαία πορεία; Η απάντηση είναι απλή: Γιατί δεν υπάρχει πια ο καπιταλισµός της προτεσταντι-κής ηθικής, όπως τον ενέπνευσαν οι ιδέες του Λούθηρου, του Καλβίνου, του Άνταµ Σµιθ, ο

ΟΟΟΟΟι Έλληνες κατάπληκτοι για πρώτη φορά Οι Έλληνες κατάπληκτοι για πρώτη φορά αντιλαµβάνονται τι σηµαίνουν για τον καθέ-Οαντιλαµβάνονται τι σηµαίνουν για τον καθέ-να λέξεις όπως δηµόσιο χρέος, ιδιωτικό χρέ-Ονα λέξεις όπως δηµόσιο χρέος, ιδιωτικό χρέ-ος, µηχανισµοί του χρήµατος, spreads, κλπ.

Οος, µηχανισµοί του χρήµατος, spreads, κλπ.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

44

ΚΟΣΜΟΣ

Οικονοµικήκρίση

καπιταλισµός που εντυπωσίασε ακόµη και τους αρνητές του όπως οι Μαρξ και Έγκελς (βλ.: Κο-µουνιστικό Μανιφέστο). Δεν έχει µείνει τίποτα από τις ηθικές αξίες που θεµελίωναν τις θεωρί-ες και τις ιδέες για µια νέα κοινωνία. Ο σηµερι-νός χρηµατοπιστωτικός καπιταλισµός δεν είναι παρά η ωµή µεταφορά πλούτου, ανωνύµως και ανεξέλεγκτα από τους λαούς προς τους συλλέ-κτες χρήµατος για µια ακαταλόγιστη ευηµερία τους. Οι λεγόµενοι «επενδυτές» δεν είναι παρά απλοί κερδοσκόποι και οι «αγορές» απλή µε-ταµφίεση της τοκογλυφίας.Στην υπηρεσία, τώρα, επενδυτών και αγορών, τα µαθηµατικά, η πληροφορική και βέβαια µερικά Nobel Οικονοµίας, όπως π.χ. οι Myron

Sholes και Robert Merton (γνωστοί και από το hedge fund Long term Capital Management, το οποίο δι-ασώθηκε από την οµοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης το 1998, για να κλείσει το 2000, και να αποτελέσει το πρώτο παράδειγµα

ηθικού κινδύνου στις αγορές, µε την έννοια ότι η διάσωσή του επιβράβευσε τη ριψοκίν-δυνη συµπεριφορά των δια-χειριστών του), θεµελιωτές, προαγωγοί και σχεδιαστές της «Θεωρητικής Χρηµα-τοοικονοµικής Επισ τή-µης», δηλαδή του φύλλου συκής των «επενδυτών». Έχουν κιόλας διαµορφώ-σει ένα µικρό στράτευµα στις υπηρεσίες τους, τους quantitative analysts ή quants. Στην ουσία, η εν λόγω «επιστήµη» και οι

επιστήµονές της δεν είναι παρά προϊόντα της εγκατά-λειψης των ηθικών αξιών και εγκατάστασης µιας κυνικής στάσης. Η µόνη αξία είναι το

(µαύρο ή λευκό) κέρδος. Για µε-ρικούς αιώνες η αλχηµεία και οι

αλχηµιστές επιχείρησαν τη µετα-τροπή των αγενών µετάλλων σε

ευγενή, σε χρυσό. Οι προσπάθειές τους απέβησαν άκαρπες, αλλά η

προσδοκία παρέµεινε και οι σύγχρο-νοι quants, µαγειρεύοντας µαθηµατι-

κούς τύπους, ως ένα σηµείο πέτυχαν την «παραγωγή» πλούτου ως προϊόν

χρηµατοπιστωτικών αλχηµειών. Σε

αυτόν τον κόσµο, σε αυτή τη διάταξη της οι-κονοµίας, κάποιες λέξεις που ξεφεύγουν από τον έλεγχο του αρµόδιου καθ’ ύλην, π.χ. του κ. Παπακωνσταντίνου, δηµιουργούν πλούτο ανεβάζοντας τα spreads στις χίλιες µονάδες βάσης –δηλαδή σε πάνω από 10% τα επιτόκια δανεισµού του ελληνικού δηµοσίου. Ο χρη-µατοπιστωτικός καπιταλισµός δεν είναι παρά η παρακµή του καπιταλισµού, και η διαστρο-φή του, εξ’ ου και η δυσκολία διάγνωσης και θεραπείας του ανήθικου φαινοµένου.

Το νέο πρόσωπο του ΔΝΤ

Λίγο πριν από τη λήξη του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου, διαµορφώθηκε η διάταξη της πα-γκόσµιας οικονοµίας, που ισχύει µέχρι και σήµερα, που θα επέτρεπε αφενός την ανασυ-γκρότηση του κατεστραµµένου περίγυρου και αφ’ ετέρου την οµαλή λειτουργία του νέου πε-ριβάλλοντος. Οι θεσµοί που ιδρύθηκαν ήταν η Παγκόσµια Τράπεζα, η οποία θα συνέδραµε την ανασυγκρότηση και το Διεθνές Νοµισµα-τικό Ταµείο. Βέβαια η πρώτη δεν είχε τη µορ-φή µιας παγκόσµιας κεντρικής τράπεζας, όπως επεδίωκε ο Keynes. Η λυσσώδης αντίδραση των Αµερικανών τραπεζιτών ανέτρεψε τα σχέ-διά του. Ο δεύτερος παγκόσµιος θεσµός, το ΔΝΤ, θα ήταν ο παγκόσµιος ρυθµιστής των συναλλαγµατικών σχέσεων, ο επιβλέπων τη νοµισµατική πολιτική των κρατών και ο δα-νειστής της ύστατης ανάγκης των κρατών που έχαναν την ισορροπία του νοµίσµατός τους. Αν π.χ. η επιπολαιότητα των διαχειριστών µιας εθνικής οικονοµίας –βλ. Ελλάδα– στράγγιζε τα συναλλαγµατικά αποθέµατα, τα απαραίτητα για τις διεθνείς υποχρεώσεις µιας χώρας και το εθνικό νόµισµα κατέρρεε, το ΔΝΤ βοηθούσε και βοηθά, θέτοντας όµως σκληρούς όρους, πρώτον γιατί δανείζει µε χρήµατα των χωρών που του έχουν εµπιστευθεί τα κεφάλαια που χρησιµοποιεί και δεύτερον γιατί οφείλει να ξα-ναµαζέψει σε σύντοµο διάστηµα τα κεφάλαια που έχει δανείσει. Σε αυτές τις συνθήκες έγι-νε «µισητό» για τη σκληρότητα των όρων του. Όµως το µισητό ΔΝΤ σήµερα, παρόλο που φέ-ρει το βάρος του παρελθόντος του, έχει αλλά-ξει τακτική. Στη συνεδρίαση της Κωνσταντινού-πολης (2009), ο νέος διευθυντής του, ο Γάλλος πολιτικός και οικονοµολόγος, Ντοµινίκ Στρος Καν, έπεισε τους συνέδρους αφ ενός να διαθέ-σουν ένα τρισεκ. δολάρια ως κεφάλαια και να χαλαρώσει το Ταµείο τους όρους δανεισµού. Άλλωστε, µόνο έτσι είχε αποδεχθεί τη θέση

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

44

τα µαθηµατικά, η πληροφορική και βέβαια µερικά Nobel Οικονοµίας

Sholes και και από το Capital Managementασώθηκε από την οµοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης το για να κλείσει το αποτελέσει το πρώτο παράδειγµα

ηθικού κινδύνου στις αγορέςµε την έννοια ότι η διάσωσή του επιβράβευσε τη ριψοκίν-δυνη συµπεριφορά των δια-χειριστών τουπροαγωγοί και σχεδιαστές της «Θεωρητικής Χρηµα-τοοικονοµικής Επισ τή-µης»συκής των «επενδυτών»Έχουν κιόλας διαµορφώ-σει ένα µικρό στράτευµα στις υπηρεσίες τουςquantitativequantsλόγω «επιστήµη» και οι

επιστήµονές της δεν είναι παρά προϊόντα της εγκατά-λειψης των ηθικών αξιών και εγκατάστασης µιας κυν ικής στάσης

(µαύρο ή λευκόρικούς αιώνες

αλχηµιστές επιχείρησαν τη µετα-τροπή των αγενών µετάλλων σε

ευγενή, σε χρυσότους απέβησαν άκαρπες

προσδοκία παρέµεινε και οι σύγχρο-νοι quants, µαγειρεύοντας µαθηµατι-

κούς τύπους, την «παραγωγή» πλούτου ως προϊόν

χρηµατοπιστωτικών αλχηµειών

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

45

Παράλληλα µε το ΔΝΤ, και επιφανειακά επιει-κέστερα, χρήµατα παρέχουν οι «επενδυτές» και οι «αγορές». Επιφανειακά, γιατί στην ου-σία µε τη λειτουργία της αγοράς οµολόγων, οι δανειζόµενος δεν µπορεί να «αναπνεύσει» χωρίς συνέπειες. Με αυτούς η Ελλάδα συ-νυπήρχε τα τελευταία τριάντα χρόνια, αρχής γενοµένης µε τον καθηγητή Οικονοµικών, Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος κρατού-σε ο ίδιος πάντα το τιµόνι, αλλάζοντας τους υπουργούς όπως άλλαζε πουκάµισο. (Λάζα-ρης, Κουλουριάνος, Δρετάκης, κ.ά.). Μέχρι το τέλος του 2009, η Ελλάδα δεν δυσκολευόταν να συνεχίζει το παίγνιο, µε το χρέος της να αυξάνεται συνεχώς, όταν ο νέος Πρωθυπουρ-γός ενηµέρωσε το σύνολο της αγοράς ότι η χώρα βρισκόταν στο χείλος της χρεοκοπίας εξ’ αιτίας του ανεύθυνου και διεφθαρµένου χειρισµού της οικονοµίας από την απελθού-σα κυβέρνηση. (Όχι πως δεν ήταν, αλλά άλλο να το λένε οι αναλυτές και άλλο ο Πρωθυ-πουργός της χώρας. Ο Γιώργος Παπανδρέου επεδίωξε τη συντριβή του πολιτικού του αντι-πάλου και όποιον πάρει ο Χάρος). Η λογική συνέπεια ήταν να αξιοποιηθεί από τις σαρκο-βόρες αγορές η σχετική φιλολογία µε προε-κτάσεις προς την Ευρωζώνη και το ευρώ. Οι συζητήσεις, η αρθρογραφία, τα δοκίµια σχετικά µε τη νέα κρίση πολλά και αντιφατι-κά. Π.χ. η λύση προς την ανάκαµψη είναι η αυστηρή λιτότητα, η φορολογική επιδροµή ή η τόνωση (stimulus) της αγοράς; Υπάρχουν κιόλας σχολές και για τη µία και για την άλλη άποψη (Economist 14/8/10). To πρόβληµα για την Ελλάδα είναι ότι από τους Ευρωπαίους εταίρους και χρηµατοδότες επελέγη η αυ-στηρή λιτότητα, δίκην τιµωρίας ατακτούντος µαθητή. Ας επιτραπεί λοιπόν στον γράφο-ντα και µια άλλη ιδέα για την τιθάσευση των αγορών. Έχει κιόλας προταθεί από τον κα-θηγητή Τόµπιν η φορολόγηση, παγκοσµίως, των διασυνοριακών χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών (για την τιθάσευση των χρηµα-ταγορών και την αποκατάσταση της εθνικής οικονοµικής κυριαρχίας κατά τον εµπνευστή του), απορριφθείσα µετ’ επαίνων µε το αιτι-ολογικό ότι θα πλήξει την ανάπτυξη. Τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέρχεται και προ-τείνει την υιοθέτησή του. Ο γράφων τολµάει να υπενθυµίσει ότι η ανηθικότητα που κυρι-αρχεί στο σύστηµα µοιραία θα το οδηγήσει στην καταστροφή του. (Είναι ιστορικός κανό-νας του τέλους της όποιας παρακµής).

του. Πληροφορίες των New York Times (σε Κα-θηµερινή, 27/7/2010) επιτρέπουν µια θεώρηση της νέας τακτικής. Μέχρι τώρα η βοήθεια πα-ρεχόταν ύστερα από σκληρές διαπραγµατεύ-σεις για τη σύναψη της δανειακής συµφωνίας και µετά την υπογραφή της (µε το µαχαίρι στον λαιµό του δανειζόµενου). Τώρα πλέον µπορεί και το πράττει, να βοηθήσει αµέσως και πριν τη σύναψη της σύµβασης. Επιπλέον υπάρχει αλλαγή στα µέτρα λιτότητας που απαιτεί. Κα-τά τους New York Times… «η φιλοσοφία του (ΔΝΤ) έχει εξελιχθεί. Πρέπει φυσικά να απαιτεί από τους δανειζόµενους τη δέσµευσή τους σε συνετή δηµοσιονοµική πολιτική. Όµως, ολοένα και περισσότερο αποδέχεται την άποψη ότι οι χώρες πρέπει να διατηρήσουν ένα βιώσιµο δί-χτυ κοινωνικής προστασίας, ώστε να προστα-τευθούν οι ευάλωτες κοινωνικές οµάδες. Επί πλέον έχει πάψει να δίνει έµφαση στα κριτήρια των διαρθρωτικών αλλαγών, τις ιδιωτικοποιή-σεις, το κανονιστικό πλαίσιο των τραπεζών και την εµπορική πολιτική».

ΠΠαράλληλα µε το ΔΝΤΠΠαράλληλα µε το ΔΝΤ, Π, Παράλληλα µε το ΔΝΤ, Παράλληλα µε το ΔΝΤΠΠαράλληλα µε το ΔΝΤ, Παράλληλα µε το ΔΝΤ και επιφανειακά επιει-Πκαι επιφανειακά επιει-κέστεραΠκέστερα, Π, χρήµατα παρέχουν οι «επενδυτές» Πχρήµατα παρέχουν οι «επενδυτές» και οι «αγορές»Πκαι οι «αγορές». Π. ΕπιφανειακάΠΕπιφανειακά, Π, γιατί στην ου-Πγιατί στην ου-Πσία µε τη λειτουργία της αγοράς οµολόγωνΠσία µε τη λειτουργία της αγοράς οµολόγωνοι δανειζόµενος δεν µπορεί να «αναπνεύσει» Ποι δανειζόµενος δεν µπορεί να «αναπνεύσει»

Ο χρηµατοπι-στωτικός κα-πιταλισµός δεν είναι παρά η παρακµή του καπιταλισµού, και η διαστρο-φή του, εξ’ ου και η δυσκολία διάγνωσης και θεραπείας του ανήθικου φαι-νοµένου.

Η ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ & Η ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΤΩΝ

ΑΓΟΡΩΝΠεντακόσια χρόνια προ Χριστού, η Αθηναϊκή Δηµοκρατία, η οποία λίγα χρόνια αργότερα

θα κυριαρχούσε στη Μεσόγειο, βρισκόταν στα πρόθυρα κοινωνικής έκρηξης. Τότε εχέφρονες πλούσιοι, οι οποίοι έβλεπαν τα σύννεφα στον

ορίζοντα να αθροίζονται, απευθύνθηκαν σε ένα σοφό και ενάρετο πολίτη, έµπορο στο επάγ-

γελµα, ο οποίος έχαιρε της εκτίµησης όλων των πολιτών, τον Σόλωνα και του ζήτησαν να ανα-διοργανώσει την πόλη (Πλούταρχος). Ο Σόλων µετά από πολλούς δισταγµούς, γιατί φοβόταν

«τη φιλοχρηµατία των πλουσίων και την αλαζο-νεία των πτωχών» ανέλαβε το έργον. Κατ’ αρχή επέβαλε τη Σεισάχθεια, δηλαδή όχι µόνο τη δια-γραφή των χρεών που έπνιγαν τον λαό αλλά και την επανόρθωση των αδικιών. Κάτι µπορεί να

γίνει και τώρα. Είναι δυνατή, και τη ζητούν απε-γνωσµένα τα φτωχά κράτη, η απαλοιφή µέρους ή του συνόλου των χρεών τους παρόλο που θα φρυάξουν οι επενδυτές. Όµως και αυτό δεν θα είναι αποτελεσµατικό αν δεν τεθεί ένα όριο στα επιτόκια δανεισµού, π.χ. το 3%. Η πρόταση αυ-τή δεν είναι παρά µια διανοητική πιρουέτα, για-τί η απληστία των αγορών είναι δεδοµένη και η

σωτηρία του καπιταλισµού …ένα όραµα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Τράπεζες

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

46

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

47

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ

Προετοιµασία για τη µεγάλη µάχη. Το σηµείο ακριβώς που βρίσκονται σήµερα οι τράπεζες ανά τον κόσµο και στην Ελλάδα. Γιατί όταν ανακάµψει η ζήτηση, θα πρέπει να διαθέτουν την απαραίτητη ρευστότητα για να ανταποκριθούν. Και οι Έλληνες τραπεζίτες τη διαθέτουν σε µία διατύπωση «εντός, εκτός και επί τα αυτά» και όχι ακριβώς. Γιατί αυτό που διαθέτουν σήµερα είναι η στενότητα ρευστότητας και η δυσκολία άντλησης κεφαλαίων στις αγορές. Προκλήσεις των καιρών για δυνατούς µονοµάχους!

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

& η µεγάλη µάχη της Οικονοµίας

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Τράπεζες

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

48

ΘΘα µπορούσε κανείς να πει ότι ο τραπεζικός τοµέας διεθνώς βρίσκεται σήµερα σε µεταίχ-µιο εποχής. Από τη µία πλευρά µε τις νέες ρυθµίσεις της Βασιλείας ΙΙΙ δροµολογείται η µετάβαση σε µια νέα εποχή, όπου η ανά-ληψη κινδύνων θα έχει πολύ µεγάλο κόστος. Από την άλλη πλευρά, η αυστηροποίηση των κριτηρίων χορήγησης δανείων και η περιορι-σµένη, ακόµα, στην Ευρώπη, ζήτηση δανείων, περιορίζουν τις δυνατότητες κερδοφορίας από τη βασική τραπεζική. Και όπως τονίζει ο Ευ-ρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης, Ζαν Κλοντ Τρι-σέ, η πρόκληση για τις τράπεζες είναι να δια-θέσουν την απαραίτητη ρευστότητα στην οικο-νοµία όταν η ζήτηση ανακάµψει περισσότερο. Όλα αυτά βέβαια ισχύουν και για τις ελληνικές τράπεζες. Μόνο που για τις τελευταίες υπάρ-χει µια άµεση πρόκληση: η µεγάλη στενότητα ρευστότητας που αντιµετωπίζουν λόγω της δι-αρροής καταθέσεων και από το γεγονός ότι οι διεθνείς χρηµαταγορές είναι κλειστές γι αυτές εξαιτίας των δηµοσιονοµικών προβληµάτων. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, Βασίλης Ρά-πανος, αναφερόµενος στις συνθήκες στο ελ-ληνικό τραπεζικό σύστηµα και τα αιτήµατα για µεγαλύτερη ροή δανείων στην οικονοµία: «Η στρόφιγγα δεν είναι κλειστή, η δεξαµενή είναι άδεια».

Η ύφεση στην οικονοµία οδηγεί σε δι-αρροή καταθέσεων από το σύστηµα, καθώς νοικοκυριά κυρίως αλλά και επιχειρήσεις αποσύρουν κεφάλαια για την αντιµετώπιση τρεχουσών αναγκών µετά τη διαρροή το 1ο εξάµηνο λόγω της κρίσης εµπιστοσύνης στις προοπτικές της χώρας. Αν προσθέσουµε και το γεγονός ότι η διατραπεζική αγορά και οι αγορές χρήµατος είναι κλειστές για τις ελλη-νικές τράπεζες λόγω των δηµοσιονοµικών προβληµάτων της χώρας, µόνη πηγή ρευστό-τητας αποµένει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπε-ζα µε τις πράξεις παροχής ρευστότητας. Από την οποία όµως η χρηµατοδότηση είναι γι αυτές πιο ακριβή από ότι για τους ευρωπαί-ους οµολόγους τους, καθώς η ΕΚΤ επιβάλλει σηµαντικές εκπτώσεις (haircuts) στα οµόλογα

που προσκοµίζουν ως εγγύηση (που φθάνει το 15% της αξίας των ενεχύρων).

Συγχρόνως καταγράφουν αποµείωση της αξίας του χαρτοφυλακίου τους τίτλων, εξαιτί-ας της µείωσης της αξίας των κρατικών οµο-λόγων. Τα οποία αποτελούν εν δυνάµει πηγή µεγαλύτερων απωλειών. Οι τράπεζες έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους περίπου 50 δισ. κρα-τικού χρέους και στα πρόσφατα stress tests το ακραία δυσµενές σενάριο προβλέπει αποµεί-ωση της αξίας των κρατικών τίτλων κατά 23%! Πρόσθετη δυσχέρεια για τις τράπεζες είναι η αρνητική επίπτωση στις τιτλοποιήσεις τους από τον κίνδυνο χώρας, όπως αποτυπώνεται στη µεγάλη υποβάθµιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας. Σε αυτό το περιβάλ-λον το πρόσφατο πακέτο κρατικών εγγυήσεων για άντληση ρευστότητας από την ΕΚΤ, των 25 δισ. ευρώ, θα διευκολύνει τη ροή δανείων στην οικονοµία, όµως η έκταση της διευκόλυν-σης µάλλον θα είναι περιορισµένη στην πα-ρούσα φάση. Η κυβέρνηση ζητά από τις τρά-πεζες το ένα τρίτο των εγγυήσεων να διοχετευ-θεί στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις µέσω προ-γραµµάτων τύπου ΤΕΜΠΜΕ κ.λπ. Πόσο αυτό είναι εφικτό είναι συζητήσιµο, δεδοµένου ότι οι ανάγκες ρευστότητας είναι µεγάλες και η τά-ση µείωσης των καταθέσεων, αν και αποδυνα-µώνεται, διατηρείται. Μέχρι στιγµής ο ρυθµός µεταβολής της χρηµατοδότησης της οικονοµί-ας διατηρείται θετικός, αν και πλέον έχει περι-οριστεί στο οριακό 1,5%, ενώ µέχρι το τέλος του έτους οι εκτιµήσεις µιλούν για µηδενισµό του ή και υποχώρηση του υπολοίπου των δα-νείων. Στο περιβάλλον αυτό, της υποχρέωσης αύξησης των εποπτικών κεφαλαίων από το νέο καθεστώς της Βασιλείας ΙΙΙ και της επιδεί-νωσης του ενεργητικού τους λόγω της ύφεσης στην οικονοµία, οι συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από το ενδεχόµενο συγχωνεύσεων για την ισχυροποίησή τους και τις αναγκαίες αυξή-σεις κεφαλαίου. Όσον αφορά τις αυξήσεις κε-φαλαίου, που πέρα από την ενίσχυσή τους για την αντιµετώπιση των κραδασµών που φέρνει η ύφεση θα ενισχύσουν την εικόνα τους στις ξένες αγορές ώστε να ανοίξει και αυτή η πηγή χρηµατοδότησής τους στο µέλλον, στο τωρινό περιβάλλον χαµηλών αποτιµήσεων στο Χρη-µατιστήριο Αθηνών είναι δύσκολες. Την αρχή έκαναν η Εθνική Τράπεζα µε 1,8 δισ. ευρώ και η Τράπεζα Κύπρου µε 345 εκατ. Η Εθνική µε την επιτυχηµένη αύξηση κεφαλαίου, η οποία υπερκαλύφθηκε κατά 1,8 φορές, ανοίγει τον δρόµο για την επιστροφή της στις διεθνείς αγορές για άντληση κεφαλαίων, καθώς µετά την αύξηση δέχθηκε προσφορές από µεγά-

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

49

λες επενδυτικές τράπεζες του εξωτερικού για χρηµατοδότησή της. Ενισχύει δε περισσότε-ρο τα κεφάλαιά της µε την πώληση του 20% της θυγατρικής της στην Τουρκία Finansbank. Θα πρέπει εδώ να αναφερθεί και η πρώτη, µετά την κρίση των ελληνικών οµολόγων την περασµένη άνοιξη, κίνηση άντλησης κεφαλαί-ων από τις αγορές του εξωτερικού ελληνικής τράπεζας, της Eurobank, µε ενέχυρο ελληνικά οµόλογα στα τέλη Οκτωβρίου. Η κίνηση αυτή σηµατοδοτεί τη σταδιακή επάνοδο των ελλη-νικών τραπεζών στη διατραπεζική αγορά, κα-θώς βελτιώνεται η δηµοσιονοµική εικόνα της χώρας. Όσον αφορά τις συγχωνεύσεις, πέρα

από τα σενάρια δηµιουργίας κρατικού πυλώνα µε πόλο το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο και δο-ρυφόρους την Αγροτική Τράπεζα και το Ταµείο Παρακαταθηκών και Δανείων, για τις µεγάλες ιδιωτικές τράπεζες τη διαφορά θα έκανε η συ-νεργασία µε µεγάλο όµιλο του εξωτερικού. Συ-νεπώς το τωρινό περιβάλλον είναι περιβάλλον αυξηµένων προκλήσεων. Μια από αυτές είναι και η διατήρηση της ισχυρής παρουσίας τους στα Βαλκάνια. Πόσο µάλλον που οι δραστηρι-ότητες στην περιοχή επιστρέφουν στην κερδο-φορία, εξέλιξη ιδιαίτερα σηµαντική σε περίο-δο απωλειών στην εσωτερική αγορά λόγω των αυξανόµενων προβλέψεων για τις επισφάλειες που φέρνει η ύφεση.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Πλήρωσαν ακριβά την ελληνική δηµοσιονοµική κρίση µε αποκλεισµό τους από τη διατραπεζική αγορά. Σήµερα, η αύξηση κεφαλαίου της Εθνικής και η άντληση κεφαλαίων από τη Eurobank µε ενέχυρο οµόλογα του ελληνικού Δηµοσίου αποτελούν τις πρώτες ενδείξεις ότι το σκηνικό αλλάζει για τις τράπεζες. Η πρόκληση για τους τραπεζίτες τώρα είναι η µεγαλύτερη θωράκιση των οργανισµών που διοικούν, καθώς η ύφεση φέρνει επισφάλειες και η Βασιλεία ΙΙΙ απαιτεί τράπεζες µε ισχυρότερη σε σχέση µε το παρελθόν, κεφαλαιακή βάση.

Απόστολος Ταµβακάκης, Εθνική Τράπεζα Μιχάλης Σάλλας, Τράπεζα Πειραιώς

Νικόλαος Νανόπουλος, Eurobank EFG

Γιάννης Κωστόπουλος, Alpha Bank

Ανδρέας Ηλιάδης, Τράπεζα Κύπρου

Ευθύµιος Μπουλούτας, Marfin Bank

BANKINGΟι ελληνικές τράπεζες πρόσωπο µε πρόσωπο µε τις προκλήσεις των καιρών. Ανασυντάσσουν τις δυνάµεις τους, προετοιµάζονται για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις της Βασιλείας ΙΙΙ και θέτουν τις προϋποθέσεις για να γίνουν οι χρηµατοδότες της ανάπτυξης µόλις ξεκινήσει η ανάκαµψη.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

52

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ανάπτυξη

Στο παρά πέντεΗ πλειονότητα της ελληνικής επιχειρηµατικότητας βρίσκεται σε θέση αναµονής, περιµένοντας σηµάδια ανάκαµψης της οικονοµίας προ-κειµένου να προβεί σε αναπτυξιακές ενέργειες, εκτιµά ο Κώστας Μη-τρόπουλος, πρόεδρος δ.σ. της Eurobank EFG Equities και Head of Global Equities, Investment Banking, Brokerage and Private Equity του Οµίλου Eurobank EFG ΑΠΟ ΤΗ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

Σηµαντικά κέρδη, βλέπουµε ότι καταγράφουν οι µεγάλες τράπεζες του εξωτερικού από τις δραστηριότητες επενδυτικής τραπεζικής, που αντισταθµίζουν απώλειες σε άλλους τοµείς. Πόσο αυτό ισχύει στην Ελλάδα; Η κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών τα τελευταία χρόνια προέρχεται κυρίως από παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες και πολύ λιγότερο από χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και έσοδα προµηθειών από εργασίες στην κεφαλαιαγορά. Αντίθετα στο εξωτερικό και ιδίως στις µεγάλες τράπεζες η συµµετοχή των δραστηριοτήτων κεφαλαιαγοράς στην κερδοφορία είναι ιστορικά µεγάλη. Επιπρόσθετα, η φετινή χρονιά είναι και µια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για τις δραστηριότητες κεφαλαιαγορών και επενδυτικής τραπεζικής των ελληνικών τραπεζικών οµίλων δεδοµένων των µακροοικονοµικών εξελίξεων, µε αποτέλεσµα να είναι αντίστοιχα µικρή η συνεισφορά αυτών των δραστηριοτήτων στα κέρδη.

ΣΣΣηµαντικά κέρΣΣηµαντικά κέρεπενδυτικής τραπεζικήςΣεπενδυτικής τραπεζικήςΗ κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών τα τελευταία χρόνια προέρχεται κυρίως από ΣΗ κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών τα τελευταία χρόνια προέρχεται κυρίως από παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες και πολύ λιγότερο από χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και Σπαραδοσιακές τραπεζικές εργασίες και πολύ λιγότερο από χρηµατοοικονοµικές συναλλαγές και έσοδα προµηθειών από εργασίες στην κεφαλαιαγοράΣέσοδα προµηθειών από εργασίες στην κεφαλαιαγοράµεγάλες τράπεζες η συµµετοχή των δραστηριοτήτων κεφαλαιαγοράς στην κερδοφορία είναι Σµεγάλες τράπεζες η συµµετοχή των δραστηριοτήτων κεφαλαιαγοράς στην κερδοφορία είναι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΚΩΣΤΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Το τωρινό περιβάλλον της ύφεσης στην Ελλάδα, µε τη στενότητα τραπεζικών δανείων, προσφέρεται για να αντλήσουν οι επιχειρήσεις κεφάλαια από τις αγορές κε-φαλαίων; Πόσο έχει επηρεαστεί η πιστοληπτική τους ικανότητα από τα προβλήµατα της χώρας; H περιορι-σµένη ρευστότητα της αγοράς και η δυσκολία µε την οποία αντλούν οι τράπεζες κεφάλαια, αναµφισβήτητα επιδρούν αρνητικά τόσο στη λειτουργία όσο και στην ανάπτυξη των ελλη-νικών επιχειρήσεων. Η πλειονότητα των ελλη-

νικών εταιρειών βρίσκεται σε ‘stand still’ περι-µένοντας σηµάδια ανάκαµψης της οικονοµίας προκειµένου να προχωρήσουν σε αναπτυξια-κές κινήσεις. Αναµφισβήτητα η πιστοληπτική ικανότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και µάλιστα των µεγαλύτερων επηρεάζεται αρνη-τικά από την πιστοληπτική ικανότητα της χώ-ρας και εν γένει τα δηµοσιονοµικά προβλήµα-τα του Δηµοσίου. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έχουν πρακτικά τη δυνατότητα άντλησης

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

53

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

54

δανειακών κεφαλαίων απευθείας από τις αγο-ρές µε την έκδοση οµολόγων αλλά ακόµα και αν είχαν τη δυνατότητα πρόσβασης το κόστος θα ήταν απαγορευτικό µια και θα καθοριζόταν από το spread του δηµόσιου χρέους. Η λύση της χρηµατοδότησης τους µε άντληση ιδίων κεφαλαίων από τις κεφαλαιαγορές προϋποθέ-τει ενδιαφέρουσες ‘επενδυτικές ιστορίες’ ικα-νές να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των υφι-στάµενων µετόχων και των νέων επενδυτών και ικανοποιητικές αποτιµήσεις για τους µετό-χους. Ενώ η πλειονότητα των ελληνικών επιχει-ρήσεων χρειάζεται ίδια κεφάλαια οι προϋπο-θέσεις αυτές δεν µπορούν να ικανοποιηθούν αυτήν την περίοδο και για αυτό οι αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου στην ελληνική αγορά το τελευταίο διάστηµα έχουν σταµατήσει.

Πώς βλέπετε το περιβάλλον στο Χρηµατιστήριο στην Ελ-λάδα και τον κόσµο; Υπάρχουν τµήµατα της αγοράς που προσφέρουν επενδυτικές ευκαιρίες; Με τις τωρινές απο-τιµήσεις είναι οι ελληνικές εισηγµένες υποτιµηµένες; Το κύριο χαρακτηριστικό των περισσότερων αγο-ρών το τελευταίο διάστηµα είναι η επαναφο-ρά της νευρικότητας, καθώς έχουν επανεµφα-νιστεί οι ανησυχίες για εξάπλωση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. Οι προβληµατισµοί είναι εντονότεροι για τις περιφερειακές αγο-ρές της Ευρώπης, και κυρίως για την Ιρλανδία, καθώς οι επενδυτές θεωρούν πλέον αρκετά πιθανή την προσφυγή της στον µηχανισµό στήριξης. Παράλληλα, τα προγράµµατα δηµο-σιονοµικής πειθαρχίας που έχουν επιβάλλει οι χώρες της ΕΕ απειλούν την εύθραυστη ανάκαµ-ψη και επαναφέρουν στο προσκήνιο σενάρια διπλής ύφεσης. Αυτό το περιβάλλον αβεβαιό-τητας πιθανόν να εξακολουθήσει να επηρεάζει και το ελληνικό χρηµατιστήριο βραχυπρόθε-σµα, ελλείψει καταλυτών που θα µπορούσαν να αλλάξουν θετικά το κλίµα. Η πορεία του ελ-ληνικού χρηµατιστηρίου εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την πορεία εξυγίανσης της ελληνι-κής οικονοµίας και την ταχύτητα της ανάκαµ-ψης. Η σωστή εκτέλεση του προϋπολογισµού, κυρίως µέσω του ελέγχου των δαπανών και της καταπολέµησης της φοροδιαφυγής, είναι απαραίτητη για την ανάκτηση της εµπιστοσύ-νης των επενδυτών και κατ΄επέκταση για την προσέλκυση επενδύσεων. Με βάση τις εκτι-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κώστας Μητρόπουλος

µήσεις της Eurobank EFG Equities, η ελληνική αγορά βρίσκεται σε παρόµοιο επίπεδο αποτί-µησης µε τις ευρωπαϊκές αγορές. Δεν φαίνεται υποτιµηµένη, λαµβάνοντας µάλιστα υπόψη ότι η ελληνική οικονοµία θα είναι σε ύφεση και το 2011, τη στιγµή που άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη εισέλθει σε φάση ανάκαµψης. Αυτό δεν σηµαίνει ότι δεν υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες. Τέτοια παραδείγµατα αποτελούν µε-τοχές εταιρειών που έχουν έκθεση σε οικονο-µίες που θα ανακάµψουν ταχύτερα από την ελ-ληνική ή που δραστηριοποιούνται σε κλάδους που είναι πιο ανθεκτικοί σε περιόδους οικο-νοµικής κρίσης. Επίσης, ευκαιρίες µπορούν να αναζητηθούν και σε µετοχές επιχειρήσεων που θεωρούνται στόχοι αποκρατικοποίησης, κα-θώς και σε εταιρείες που διαθέτουν σταθερές ταµειακές ροές και περιορισµένη µόχλευση.

Η δραστηριότητα στις εξαγορές και συγχωνεύσεις ανα-κάµπτει στις ξένες αγορές. Ποιες οι προοπτικές στην Ελλάδα; Πιστεύετε ότι θα αποτελούσαν διέξοδο για ισχυροποίηση των ελληνικών επιχειρήσεων; Είναι γε-γονός ότι οι εξαγορές και συγχωνεύσεις διε-θνώς ανακάµπτουν και µε µεγάλη ταχύτητα. Αντιθέτως στην Ελλάδα οι αντίστοιχες συναλ-λαγές είναι πολύ περιορισµένες. Αυτό σε σηµα-ντικό βαθµό έχει να κάνει µε το γεγονός ότι οι περισσότερες ελληνικές εταιρείες έχουν βασικό µέτοχο που συνήθως είναι φυσικό πρόσωπο ή οικογένειες. Συνεπώς πολλές και σηµαντικές στρατηγικές αποφάσεις δεν λαµβάνονται µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Δηλαδή πιθανές συ-ναλλαγές οι οποίες θα είχαν νόηµα από άποψη στρατηγικής και δηµιουργίας οικονοµικής αξίας για τους µετόχους προσκρούουν πολλές φορές σε προσωπικές θεωρήσεις και φιλοδοξίες. Παρά ταύτα, η σηµερινή οικονοµική δυσπραγία και η µειωµένη ρευστότητα θα αποτελέσουν το έναυ-σµα για συνενώσεις και µεγεθύνσεις εταιρειών µε εξαγορές που θα οδηγήσουν στον εξορθολο-γισµό ολόκληρων κλάδων της οικονοµίας.

Στο τωρινό περιβάλλον αναταραχής στις αγορές κρα-τικών οµολόγων και αβεβαιότητας για την εξέλιξη των τιµών των εµπορευµάτων και των ισοτιµιών, υπάρχουν ευκαιρίες για τα τµήµατα trading των τραπεζών; Πόσο επηρεάζεται η αποδοτικότητα των δραστηριοτήτων αυ-τών από τις ρυθµίσεις της Βασιλείας ΙΙΙ που απαιτούν

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

55

από τις τράπεζες µεγαλύτερα κεφάλαια έναντι των κιν-δύνων που απορρέουν από τις δραστηριότητες αυτές; Σίγουρα σε περιβάλλον αυξηµένης µεταβλητό-τητας όλων των διαπραγµατεύσιµων αξιογρά-φων πράγµατι δηµιουργούνται ευκαιρίες για τα τµήµατα trading των τραπεζών. Είναι γεγο-νός ότι οι νέες αυξηµένες απαιτήσεις στα βα-σικά εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών (4,5% µέχρι το 2015 συν 2,5% στα επόµενα 8 χρό-νια) µπορεί να οδηγήσουν τις τράπεζες στον περιορισµό, ως ένα βαθµό, των θέσεων τους σε αξιόγραφα και στους κινδύνους που συ-νεπάγονται. Αυτό βέβαια θα είναι συνάρτηση της οριακής αποδοτικότητας των κεφαλαίων σε κάθε δραστηριότητα µιας Τράπεζας. Στην Ελλάδα, τα µεγέθη των τµηµάτων trading των τραπεζών είναι συγκριτικά µικρά σε σχέση µε τη συνολική δραστηριότητα των τραπεζών, και έτσι οι συνέπειες από την εφαρµογή της Βασι-λείας ΙΙΙ θα είναι µάλλον αµελητέες.

Από πού µπορεί να προέλθει η ανάκαµψη στην ελληνι-κή οικονοµία; Η κυβέρνηση περιορίζει το Πρόγραµµα Δηµοσίων Επενδύσεων αφού δεν διαθέτει τα κεφάλαια για να το χρηµατοδοτήσει. Μήπως όµως έτσι περιορίζει ένα σηµαντικό πολλαπλασιαστή της οικονοµίας; Ποιες είναι οι εκτιµήσεις σας για το επόµενο –κρίσιµο– για τη χώρα διάστηµα; Οι δηµόσιες δαπάνες σε περί-οδο ύφεσης, όπως αυτή που βιώνουµε στην ελληνική οικονοµία, αναµφισβήτητα βοηθούν έστω και παροδικά στον περιορισµό των επι-πτώσεων της και στην επανεκκίνηση της οικο-νοµίας. Από την άλλη πλευρά, η πίεση για τον περιορισµό του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος έχει οδηγήσει σε µεγάλη συρρίκνωση του προγράµµατος δηµόσιων επενδύσεων µε προ-φανή επίπτωση στην οικονοµική δραστηριό-τητα ορισµένων κλάδων. Ωστόσο ακόµα και αν το πρόγραµµα των δηµοσίων επενδύσεων εκτυλίσσονταν κανονικά, ένα µακροπρόθεσµο µοντέλο ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας βασισµένο σε νέες µεγάλες επενδύσεις µε τη συµµετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων παραµένει το κύριο ζητούµενο. Το µοντέλο ανάπτυξης το οποίο µέχρι πρότινος βασιζόταν στην κατανά-λωση, τις κατασκευές, τις υπηρεσίες και στην παραοικονοµία έχει πλέον παρέλθει. Το µέλ-λον πρέπει κατά την άποψή µου, να στηριχθεί σε τρεις άξονες: αναβάθµιση και επέκταση

υποδοµών, διεύρυνση της πράσινης οικο-νοµίας και εξωστρέφεια. Αυτό προϋποθέτει µεγάλες και στοχευµένες επενδύσεις αλλά και ταχύτητα εφαρµογής. Η συγκέντρωση πόρων σε έργα µεγάλης σηµασίας δεν µπορεί να γίνει µε την πολυκατανοµή κεφαλαίων που δηµιούργησαν οι παλιοί αναπτυξιακοί νόµοι. Χρειάζεται µια άλλη αντίληψη, στηριγµένη στις φοροαπαλλαγές, η οποία θα επιτρέψει την υλοποίηση µεγάλων επενδύσεων αλλά θα δώσει ταυτόχρονα και ζωή σε πολλές ΜΜΕ που αναπτύσσονται γύρω από αυτές. Τέλος, η απουσία ενιαίου πλαισίου χωροθέτησης δεν ευνοεί τη µεγάλου µεγέθους επενδυτική δρα-στηριότητα. Η γρήγορη τακτοποίηση αυτού του θέµατος µαζί µε τη γρήγορη αδειοδότηση θα επιταχύνει πολλές επενδύσεις που λιµνά-

ζουν λόγω γραφειοκρατικών εµπλοκών. Στην όλη πάντως προσπάθεια προέλκυσης κεφα-λαίων για φυσικές επενδύσεις είναι αναγκαίο να αντιληφθούµε την κεφαλαιώδη σηµασία δύο παραγόντων: της συνέπειας λόγων και πράξεων και της ταχύτητας. Η κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων µπορεί να γίνει µόνο σε συνθήκες φορολογικής και νοµοθετικής σταθερότητας και ταχείας λήψης αποφάσεων, κάτι που απαιτεί ριζική αλλαγή αντίληψης στη δηµόσια διοίκηση.

«Η κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων µπορεί να γίνει µόνο σε συνθήκες φορολογικής και νοµοθετικής στα-θερότητας και ταχείας λήψης αποφάσεων, κάτι που απαιτεί ριζική αλλαγή αντίληψης στη δηµόσια διοίκηση.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

56

BANKING

Χορηγήσεις

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

57

Ρευστότηταa la française

Παρά την οικονοµική κρίση, η Εµπορική Τράπεζα δεν έχει µε-ταβάλει τα κριτήρια χορήγησης δανείων καθώς ως µέλος του γαλλικού οµίλου της Credit Agricole έχει πρόσβαση στις διε-θνείς αγορές και διαθέτει την απαιτούµενη ρευστότητα, υποστη-ρίζει µε συνέντευξή του στους ΜτΧ ο Κωνσταντίνος Βαρλαµίτης, διευθυντής ανάπτυξης προϊόντων της Εµπορικής Τράπεζας. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΗ ΝΤΟΒΟΛΟ

Ο ρυθµός αύξησης των τραπεζικών χορηγήσεων κινείται σε µηδενικά σχεδόν επίπεδα. Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για αυτήν την εξέλιξη; Μειωµένη ζήτηση, αυστηρότερα κριτήρια δανεισµού ή και τα δύο; Πράγµατι, τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος καταδεικνύουν τη γενικότερη επιβράδυνση που καταγράφεται στην πιστωτική επέκταση το τελευταίο διάστηµα. Η έλλειψη ρευστότητας από τις τράπεζες, λόγω της µη πρόσβασης στις διεθνείς χρηµαταγορές και της µείωσης των καταθέσεων, το υψηλό επίπεδο δανεισµού από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, η µείωση του διαθέσιµου εισοδήµατος των νοικοκυριών, η µεταβολή των κριτηρίων πιστοληπτικής αξιολόγησης από τις τράπεζες, είναι µερικοί από τους παράγοντες που συµβάλλουν στη µείωση της χρηµατοδότησης που παρέχουν οι τράπεζες. Η Εµπορική Τράπεζα, ως µέλος της

OΟ ρυθµός αύξησης των τραπεζικών χορηγήσεων κινείται σε µηδενικά σχεδόν επίπεδαOΟ ρυθµός αύξησης των τραπεζικών χορηγήσεων κινείται σε µηδενικά σχεδόν επίπεδαευθύνονται για αυτήν την εξέλιξηOευθύνονται για αυτήν την εξέλιξητα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος καταδεικνύουν τη γενικότερη επιβρOτα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος καταδεικνύουν τη γενικότερη επιβρπου καταγράφεται στην πιστωτική επέκταση το τελευταίο διάστηµαOπου καταγράφεται στην πιστωτική επέκταση το τελευταίο διάστηµα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΑΡΛΑΜΙΤΗΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

58

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

58

Credit Agricole, του µεγαλύτερου τραπεζικού οµί-λου στη Γαλλία, έχει πρόσβαση στις διεθνείς αγο-ρές, διαθέτει την απαιτούµενη ρευστότητα και στη-

ρίζει τα ελληνικά νοικοκυριά σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Παρέχουµε

δάνεια µε υπευθυνότητα, χωρίς να έχουµε µεταβάλει τα πιστωτικά µας κριτήρια, προσφέροντας παράλληλα ένα ασφαλές τραπεζικό πε-ριβάλλον.

Η εικόνα είναι η ίδια είτε µιλάµε για ιδιώτες πελάτες είτε για επιχειρήσεις;

Υπάρχουν τοµείς χορηγήσεων που πα-ρουσιάζουν έστω και αυτή τη δύσκολη

περίοδο µία αυξηµένη κινητικότητα; Η πιστωτική επέκταση ακολουθεί

πτωτικούς ρυθµούς τόσο στη χρη-µατοδότηση επιχειρήσεων όσο και

στη χρηµατοδότηση ιδιωτών. Συγκε-κριµένα όµως, σε ό,τι αφορά στα δάνεια

προς ιδιώτες, θα έλεγα ότι εµφανίζεται µία οριακά ανοδική τάση στα στεγαστικά δάνεια,

δεδοµένου ότι τα ακίνητα, πέραν της κάλυψης αναγκών στέγασης, θεωρούνται ως η ασφαλέ-στερη επένδυση. Αντίθετα, πτωτική τάση κατα-γράφεται στη ζήτηση για καταναλωτικά δάνεια, λόγω της µείωσης των καταναλωτικών δαπανών

των νοικοκυριών. Ωστόσο, το τελευταίο διάστη-µα ιδιαίτερο ενδιαφέρον εκδηλώνεται για τα

λεγόµενα «πράσινα δάνεια», τα οποία απο-σκοπούν στη χρηµατοδότηση της ενερ-

γειακής αναβάθµισης κτ ιρίων και εγκαταστάσεων. Σε ό,τι αφορά στη

χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων παρατηρείται µικρή αύξηση των χορηγήσεων, βεβαίως σε πολύ χαµηλότερους ρυθµούς από ό,τ ι σ το παρελθόν. Αυτό εν µέρει οφείλεται και στη µεί-ωση των πραγµατικών ανα-γκών για κεφάλαια κίνησης λόγω του περιορισµού της συνολικής δρασ τηριότη-τας. Για το επόµενο χρονι-κό διάστηµα εκτιµάται ότι

ο ρυθµός αυτός θα κινείται

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κωνσταντίνος Βαρλαµίτης

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

59

αυξητικά, µε χαµηλούς όµως ρυθµούς, κατ’ αντιστοιχία των αναδιαρθρώσεων στην ελ-ληνική αγορά.

Ποιά στοιχεία συνθέτουν την εικόνα στον τοµέα των κα-ταθέσεων; Ο τοµέας των καταθέσεων δεν απο-κλίνει από τη γενικότερη εικόνα επιβράδυν-σης το τελευταίο διάστηµα. Αυτό οφείλεται τόσο στο γενικότερο κλίµα ανησυχίας για την πορεία της ελληνικής οικονοµίας, όσο και στη µείωση του διαθέσιµου εισοδήµατος των κα-ταναλωτών, οι οποίοι χρησιµοποιούν τις απο-ταµιεύσεις για την κάλυψη των αναγκών τους. Ωστόσο, σύµφωνα µε τα τελευταία δηµοσιο-ποιηµένα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η τάση µείωσης αντιστράφηκε τον Αύγουστο του 2010, καθώς ανακτάται σταδιακά η εµπι-στοσύνη στην ελληνική οικονοµία.

Ποιές αλλαγές έφεραν τα νέα οικονοµικά δεδοµένα στην πολιτική της Εµπορικής Τράπεζας απέναντι στην πελατεία της; Στην Εµπορική Τράπεζα έχουµε λάβει τη δέσµευση και τη στρατηγική απόφαση να σταθούµε στο πλευρό των νοικοκυριών, των επαγγελµατιών και των επιχειρήσεων, παρέ-χοντας δάνεια και ένα αξιόπιστο τραπεζικό περιβάλλον, ιδιαίτερα εν µέσω αυτής της δύ-σκολης οικονοµικής συγκυρίας. Αυτή η από-φασή µας υλοποιείται καθηµερινά µέσα από τη δηµιουργία προϊόντων και υπηρεσιών που καλύπτουν τις ανάγκες των πελατών µας, και τους προσφέρουν προστιθέµενη αξία. Εν µέ-σω ενός τραπεζικού περιβάλλοντος που διέρ-χεται σηµαντικές δοµικές αλλαγές, η Εµπορι-κή είναι σε θέση να αξιοποιεί τη ρευστότητα, το κύρος και την εξειδίκευση που µας εξα-σφαλίζει ο µεγαλύτερος τραπεζικός όµιλος στη Γαλλία, παρέχοντας στους πελάτες µας τραπεζικές λύσεις που προσφέρουν ασφά-λεια, ευελιξία και σταθερότητα. Παράλληλα, συνεχίζουµε να επενδύουµε στην αναβάθµι-ση του δικτύου καταστηµάτων µας, εφαρµό-ζοντας το νέο µοντέλο λιανικής τραπεζικής της Credit Agricole, ενώ βελτιώνουµε και συγκεντρώνουµε σε κεντρικές υπηρεσίες τις εσωτερικές µας διαδικασίες, εξασφαλίζοντας ταχύτερη και αποτελεσµατικότερη εξυπηρέ-τηση των πελατών µας.

Σε επίπεδο προϊόντων τί νέο προσφέρει η Εµπορική Τράπεζα το τελευταίο διάστηµα; Υπάρχουν τοµείς ερ-γασιών που θέλετε να αποκτήσετε αυξηµένο µερίδιο; Στο πλαίσιο της δέσµευσής µας να στηρίξου-µε τους πελάτες µας, έχουµε δηµιουργήσει µία σειρά προϊόντων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πελατών µας, και µε κύ-ριο στόχο να παρέχουµε πρόσθετα οφέλη στους καταναλωτές. Χαρακτηριστικότερο παράδειγµα αποτελεί το καταναλωτικό δά-νειο ‘Xpress’, το οποίο εξασφαλίζει στους πελάτες µας άµεση ρευστότητα, µε εκταµί-ευση ακόµα και αυθηµερόν, για την κάλυ-ψη των έκτακτων αναγκών τους, µε χαµη-λή σταθερή δόση για καλύτερο οικονοµικό προγραµµατισµό. Παράλληλα όµως το δά-νειο ‘Xpress’ παρέχει ευελιξία αποπληρω-µής και προστασία του δανειολήπτη σε πε-ρίπτωση επαγγελµατικής δυσκολίας.

«Στη χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων παρα-τηρείται µικρή αύξηση

των χορηγήσεων, βεβαί-ως σε πολύ χαµηλότε-ρους ρυθµούς από ό,τι

στο παρελθόν.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

60

BANKING

Λιανική Τραπεζική

Το νέο δόγµαΈνα από τα µαθήµατα της κρίσης που διανύουµε είναι η κρισιµότητα του risk management, εκτιµά ο Στέλιος Πιρπινιάς, επικεφαλής λιανικής τραπεζικής &

marketing της HSBC Ελλάδας. Σχολιάζει τις επιπτώσεις της ύφεσης και διατυπώνει µε βεβαιότητα, ότι η µάχη της τιµολόγησης των τραπεζικών προϊόντων καθοδηγείται πλέ-ον από την ιδιαίτερη σχέση εµπιστοσύνης ή µη που έχει η τράπεζα µε τον πελάτη της.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΙΡΠΙΝΙΑΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

61

Ποιές είναι οι εκτιµήσεις σας για την εξέλιξη των επισφα-

λών δανείων ευρύτερα στο τραπεζικό σύστηµα αλλά και

στην HSBC; Επειδή η εξέλιξη των επισφαλειών στα δάνεια είναι συνήθως ευθέως ανάλογη µε την πρόοδο της οικονοµίας, όλες οι έως τώρα εξελίξεις, ιδιαιτέρως όσον αφορά την ύφεση και τις προβλέψεις για την ανεργία, δείχνουν µια τάση προς περαιτέρω αύξηση των επι-σφαλειών στην αγορά τουλάχιστον κατά τη

Στο πνεύµα των καιρών και τις απαιτήσεις της εποχής, το «relationship based pricing» µετατοπίζει το κέντρο βάρους του ανταγωνι-σµού στην κα-λύτερη εξυπηρέ-τηση και τις πιο ανταγωνιστικές τιµές στους πε-λάτες µε τους οποίους έχει «χτίσει» σχέση εµπιστοσύνης.

«Η έλλειψη ρευστότη-τας, οι κεφαλαιακές πιέ-σεις, τα ακριβά επιτόκια δανεισµού για τις ελληνι-κές τράπεζες και η φυγή καταθέσεων έχουν οδη-γήσει σε έναν πόλεµο τι-µών στις καταθέσεις. »

ΣΣτην εποχή της ύφεσης, µε τα προβλήµατα ρευστότητας να είναι έντονα στην αγορά πώς βλέπετε να εξε-λίσσεται ο κλάδος λιανικής τραπεζικής; Ο τραπεζικός κλάδος και κατ’ επέκταση ο κλάδος της λιανικής τραπεζικής εισέρχεται παγκοσµίως σε µια νέα εποχή, µε νέα δεδοµένα και προοπτικές ως αποτέλεσµα της πρόσφατης κρίσης η οποία οδηγεί τις ρυθµιστικές αρχές παγκοσµίως σε πλαίσια πολύ αυστηρότερα από αυτά των προηγούµενων χρό-νων. Η νέα εποχή επιτάσσει τη δηµιουργία ισχυρών τραπεζικών ιδρυµάτων µε υψηλή ρευστότητα αλλά και ισχυρές κεφαλαιακές βάσεις, οδηγώντας ουσιαστικά σε µεσο-πρόθεσµη συγκέντρωση του τραπεζικού κλάδου παγκοσµίως. Ήδη οι αρχές της Βασι-λείας ΙΙΙ που ανακοινώθηκαν πρόσφατα δίνουν το στίγµα προς αυτή την κατεύθυνση. Η ρευστότητα είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες για την ανάπτυξη της λιανικής τραπεζικής εφόσον ουσιαστικά χρηµατοδοτεί τα νοικοκυριά µιας οικονοµίας. Εποµέ-νως όλα τα παραπάνω επηρεάζουν ευθέως και τη λιανική τραπεζική.

διάρκεια του 2011. Η HSBC, τώρα, έχει ένα από τα πιο υγιή χαρτοφυλάκια δανείων στην Ελληνική αγορά. Παρά την κρίση των τελευ-ταίων χρόνων, το ποσοστό δανείων σε κα-θυστέρηση της τράπεζας είναι κατά πολύ χα-µηλότερο από τον µέσο όρο της αγοράς και αυτό οφείλεται ξεκάθαρα στη στρατηγική της τράπεζας να χορηγεί δάνεια µε τρόπο υπεύ-θυνο και προσεκτικό.

Σχεδιάζετε να ‘’ρίξετε’’ κάποια νέα προϊόντα στην αγορά,

προσαρµοσµένα στις ανάγκες των καταναλωτών; Ακρι-βώς, µέσα σε όλη αυτή την καταιγίδα αρνητι-κών ειδήσεων αλλά και την έλλειψη εµπιστο-σύνης για την Ελλάδα και τις προοπτικές της, η HSBC λάνσαρε πρόσφατα στην αγορά το προϊόν World Selection. Τo World Selection επενδύει στις αναδυόµενες αγορές ανά τον κόσµο και είναι διαχειρίσιµο από τοπικούς και παγκόσµιους επενδυτές µε την τεχνογνω-σία της HSBC 24 ώρες το 24ωρο. Το World Selection δίνει την ευκαιρία στον Έλληνα πελάτη να εκµεταλλευτεί τη ραγδαία, για τα σηµερινά δεδοµένα, ανάπτυξη που παρουσι-άζουν οι αναδυόµενες αγορές και να βάλει τα

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

62

χρήµατά του να δουλεύουν για αυτόν σε όλο τον κόσµο µέσω της παγκόσµιας παρουσίας και

τεχνογνωσίας της HSBC.

Με ποια κριτήρια θα γίνεται από εδώ και πέρα η τι-µολόγηση των προϊόντων σας; Ένα από τα µα-θήµατα της κρίσης που διανύουµε είναι η σηµαντικότητα, ή ακόµη καλύτερα, θα έλε-

γα, η κρισιµότητα του risk manage-ment. Η HSBC παγκοσµίως αλ-λά και στην Ελλάδα τιµολογεί µε βάση το ρίσκο (risk based pricing). Ως εκ τούτου πολύ βασική αρχή στην τιµολόγη-ση των προϊόντων είναι το παγκοσµίως γνωστό «Know Your Customer» ώστε να µπορεί η τράπεζα να κάνει ορθή αξιολόγηση του ρί-σκου. Πέραν όµως της τιµο-

λόγησης µε βάση το ρίσκο, η HSBC οδηγείται µέσω της παγκό-

σµιας στρατηγικής της σε αυτό που λέµε «relationship based pricing». Έτσι, ως µια παγκόσµια τράπεζα προ-άγουµε και τιµάµε «τη σχέση» µε τον πελάτη είτε σε τοπικό είτε σε διασυνο-ριακό επίπεδο. Πάνω σε αυτή τη σχέ-ση εµπιστοσύνης που χτίζεται σε όλο

το εύρος των χρηµατοοικονοµικών ανα-γκών του πελάτη, η τράπεζά µας καθορί-ζει την τιµολόγησή της ανάλογα.

Σχεδιάζετε να περιορίσετε κάποια προϊόντα που µπορεί ενδεχοµένως να είναι ζηµιογόνα για την τράπεζα; Η HSBC στην Ελλάδα δεν έχει περι-ορίσει το προϊοντικό της µίγµα από την αρ-χή της κρίσης έως σήµερα και δεν έχει στα πλάνα της να κάνει κάτι τέτοιο.

Τα στεγαστικά δάνεια δείχνουν µικρότερες καθυστε-ρήσεις σε σχέση µε τα καταναλωτικά. Μπορούµε να µιλήσουµε για µια «κόντρα» µεταξύ στεγαστικών και

καταναλωτικών δανείων ως προς την διάθεση καθώς τα πρώτα έχουν µικρότερες επισφάλειες; Δεν θα

µιλούσα για κόντρα µεταξύ των δύο κατη-γοριών δανείων. Πρόκειται για δύο τύπους δανείων µε διαφορετικό προφίλ ρίσκου και φυσικά τελείως διαφορετικά περιθώρια κέρ-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Στέλιος

Πιρπινιάς

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

63

δους. Ο διαχωρισµός µεταξύ των δύο είναι ξεκάθαρα θέµα στρατηγικής τοποθέτησης, “risk appetite” αλλά και υποδοµών και πό-ρων της κάθε τράπεζας. Για παράδειγµα µια τράπεζα 400 καταστηµάτων δεν θα είχε την πολυτέλεια να επιλέξει µεταξύ στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων γιατί πολύ απλά υπό αυτές τις προϋποθέσεις δεν θα έκανε βέλτιστη χρήση των παγίων της για να µεγι-στοποιήσει την απόδοση σε αυτά (ROA) αλ-λά και στα ίδια κεφάλαια της (ROE).

Το κράτος έδωσε σηµαντικά κεφάλαια για κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών και την ανατροφοδότηση της πραγµατικής οικονοµίας µέσω δανείων σε µικρές και µε-σαίες επιχειρήσεις. Πώς έχει γίνει η κατανοµή αυτή και ποια είναι τα προβλήµατα που εµφανίζονται µέχρι τώρα;

Η HSBC πουθενά στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα δεν συµµετείχε σε πακέτο ενίσχυσης τραπεζών και ως εκ’ τούτου δεν θα ήθελα να κάνω κάποιο περαιτέρω σχόλιο σχετικά µε τις λεπτοµέρειες του πακέτου στην Ελλάδα.

Ποια είναι η αλήθεια για όσα λένε οι ενώσεις καταναλω-τών για το ότι οι τράπεζες δεν κατανοούν τα προβλήµατα των υπερχρεωµένων νοικοκυριών. Ως τράπεζα εσείς τι

διευκολύνσεις παρέχετε; Η HSBC και σε συνέχεια της προηγούµενης ερώτησης χρηµατοδοτεί αδιάκοπα τα ελληνικά νοικοκυριά καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης παρά τη µη συµµε-τοχή της στα πακέτα της κυβέρνησης και της τρόικας. H παγκόσµια δύναµη της τράπεζας σε κεφάλαια και ρευστότητα µας δίνει αυτή τη δυνατότητα την οποία και χρησιµοποιού-µε για να συνεισφέρουµε, στο µερίδιο που µας αναλογεί, στην επιστροφή της ανάπτυξης στην Ελλάδα µέσω της χρηµατοδότησης των νοικοκυριών. Πέραν αυτού, η HSBC στην Ελ-λάδα παρέχει κάποια από τα πιο ανταγωνιστι-κά επιτόκια σε στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια στην αγορά. Όλα αυτά σε συνδυασµό µε τον πλούτο των υπηρεσιών και προϊόντων Wealth Management σε παγκόσµια κλίµα-κα, δίνουν ουσιαστικά ένα µοναδικό «Value Proposition» στον Έλληνα πελάτη.

Τέλος ποιες είναι οι τάσεις για τα επιτόκια καταθέσεων

και χορηγήσεων; Η έλλειψη ρευστότητας, οι κεφαλαιακές πιέσεις, τα ακριβά επιτόκια δα-

νεισµού για τις ελληνικές τράπεζες και η φυ-γή καταθέσεων στο εξωτερικό έχουν οδηγή-σει τους τελευταίους µήνες σε έναν πόλεµο τιµών για τις καταθέσεις, γεγονός που στοι-χίζει ακριβά στην κερδοφορία του συστήµα-τος. Προφανώς οι τράπεζες προσπαθούν να ισοσταθµίσουν αυτές τις πιέσεις µέσω ακρι-βότερων επιτοκίων στα δάνεια των οποίων ούτως η άλλως η διάθεση έχει µειωθεί αι-σθητά λόγω έλλειψης ρευστότητας, και αυτό είναι εµφανές στο ότι δεν υπάρχει ανάπτυξη στη διάθεση δανείων. Σταδιακά, καθώς η κατάσταση της Ελληνικής οικονοµίας οµαλο-ποιείται αυτές οι πιέσεις για τις καταθέσεις

λογικά θα ελαχιστοποιηθούν και θα επανα-φέρουν τα καταθετικά επιτόκια πιο κοντά στα επίπεδα του κεντρικού επιτοκίου. Αυτό θα βοηθήσει στο να ισορροπήσουν και τα επιτόκια δανείων σε χαµηλότερα επίπεδα ευνοώντας τη χρηµατοδότηση των Ελληνι-κών νοικοκυριών. Αξίζει να σηµειώσουµε ότι το επίπεδο των επιτοκίων και η δυνα-τότητα των τραπεζών να αντλήσουν φθηνή ρευστότητα, επηρεάζεται όχι µόνο από την αγορά και τη δυνατότητα της κάθε τράπεζας να αντλήσει διαθέσιµα από τους καταναλω-τές, αλλά και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και το αν θα συνεχίσει το πρό-γραµµα ρευστότητας και µετά από τις αρχές του 1ου τριµήνου του 2011.

«Ένα από τα µαθή-µατα της κρίσης που

διανύουµε είναι η ση-µαντικότητα, ή ακόµη καλύτερα, θα έλεγα,

η κρισιµότητα του risk management.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

64

VALUE FOR MONEYΜία κατάσταση βίαιης προσαρµογής στα νέα δεδοµένα βιώνουµε, αναµφισβήτητα, σήµερα στην ελληνική αγορά. Ως εκ τούτου, η κατάσταση στην αγορά της λιανικής τραπεζικής έχει επηρεαστεί σηµαντικά µε κύριο ζητούµενο το «value for money». ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ ΓΙΑΝΝΗΣΗ

Αν κοιτάξουµε ανά κατηγορία θα δούµε ότι στην καταναλωτική πίστη η ζήτηση είναι πλέον πολύ χαµηλή καθώς και ο τζίρος των πιστωτικών καρτών ως αποτέλεσµα της µείωσης της κατανάλωσης. Στη στεγαστική πίστη η κατάσταση είναι ελαφρώς διαφορετική, υπάρχει κάποια µικρή κινητικότητα. Παρόλ’ αυτά, συγκρινόµενη µε δύο έτη πριν, τα επίπεδα ζήτησης είναι επίσης χαµηλά. Με δε-δοµένο το stock των ακινήτων προς διάθεση ,αλλά και της προτε-ραιότητας που έχει η αγορά ιδιόκτητης κατοικίας για την Ελληνική οικογένεια, θεωρούµε ότι στη συγκεκριµένη αγορά θα συνεχίσουν να υπάρχουν συναλλαγές µε χαµηλούς, ωστόσο, ρυθµούς. Τα ελ-ληνικά νοικοκυριά αυτή τη στιγµή, είναι σε φάση προσαρµογής στα νέα δεδοµένα του µικρότερου πλέον διαθέσιµου εισοδήµα-τος. Ως αποτέλεσµα, είναι πολύ πιο επιφυλακτικοί για νέες αγορές ή επενδύσεις και πολύ πιο διερευνητικοί. Το ζητούµενο για έναν πελάτη, πλέον, είναι το «Value for Money». Για παράδειγµα στα πλαίσια της αγοράς µια νέας κατοικίας, ο υποψήφιος αγοραστής θα κάνει πολλαπλάσιες επισκέψεις και θα δαπανήσει πολύ περισ-σότερο χρόνο για την επιλογή της κατοικίας.

Στην Marfin Egnatia Bank αναγνωρίζοντας τα σηµεία των και-ρών και µε δεδοµένη την ενεργή τοποθέτησή µας στο retail bank-ing, συνεχίζουµε την εφαρµογή της φιλοσοφίας µας για προσφορά Value for Money ευέλικτων προϊόντων, σε συνδυασµό µε υψηλού επιπέδου παροχή υπηρεσιών, µε επίκεντρο τον πελάτη και στόχο τη δηµιουργία µακροχρόνιας, αµοιβαίας, επωφελούς σχέσης. Ει-δικότερα στα στεγαστικά δάνεια, ο ρόλος µας είναι η παροχή τέ-τοιων υπηρεσιών, ώστε να καθοδηγήσουµε τον πελάτη σε σωστές επιλογές στη µακροχρόνια επένδυση που κάνει. Ως προς τις νέες τάσεις πράσινης ανάπτυξης, σχεδιάζουµε νέα προϊόντα και ήδη έχουµε λανσάρει τη σειρά «Marfin Sun Στο σπίτι σου», για εγκα-τάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων στις στέγες κατοικιών. Στον τοµέα των µικρών επιχειρήσεων, παρατηρούµε ότι η πτώση των

Ο Α. Γιαννήσης είναι deputy retail directorτης Marfin Egnatia Bank.

BANKING

ΛιανικήΤραπεζική

ΑΑν κοιτάξουµε ανά κατηγορία θα δούµε ότι στην καταναλωτική ΑΑν κοιτάξουµε ανά κατηγορία θα δούµε ότι στην καταναλωτική πίστη η ζήτηση είναι πλέον πολύ χαµηλή καθώς και ο τζίρος των Απίστη η ζήτηση είναι πλέον πολύ χαµηλή καθώς και ο τζίρος των πιστωτικών καρτών ως αποτέλεσµα της µείωσης της κατανάλωσηςΑπιστωτικών καρτών ως αποτέλεσµα της µείωσης της κατανάλωσηςΣτη στεγαστική πίστη η κατάσταση είναι ελαφρώς διαφορετικήΑΣτη στεγαστική πίστη η κατάσταση είναι ελαφρώς διαφορετικήυπάρχει κάποια µικρή κινητικότηταΑυπάρχει κάποια µικρή κινητικότηταµε δύο έτη πρινΑµε δύο έτη πρινΑ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

65

οικονοµικών και η κατάσταση στην αγορά έχει οδηγήσει σε προβληµατισµό. Με δεδοµένο ότι η συγκεκριµένη κατηγορία αποτελούσε και θα αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονοµίας, στόχος µας είναι η διαρκής αλληλεπίδραση µε τους πελάτες µας και η παροχή διαρκούς στήριξης, προκει-µένου να επαναξιολογήσουν και να ορθολογικοποιήσουν το µοντέλο λειτουργίας της επιχείρησής τους και να επανατο-ποθετηθούν σωστά στην αγορά. Παράλληλα, δηµιουργού- µ ε διαρκώς νέες σειρές προϊόντων και υπηρεσιών εστιασµένες στις ειδικότε-ρες ανάγκες επιλεγµένων κλάδων (για παράδειγµα η σειρά Marfin Phar-macy, η σειρά Marfin Business Professionals, η σειρά Marfin Business για τον κλάδο τροφίµων κοκ) και συµµετέχουµε σαν ενδιάµεσος φορέας στις Δράσεις του ΕΣΠΑ, ΤΕΜΠΕ κ.λπ. Στη Marfin Egnatia Bank, πιστεύουµε ότι παρόλη την κατάσταση της αγοράς, εµφανίζονται αρκετές νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη και προς αυτή την κατεύθυνση έχουµε τοποθετηθεί.

οικονοµικών και η κατάσταση στην αγορά έχει οδηγήσει σε Με δεδοµένο ότι η συγκεκριµένη κατηγορία

αποτελούσε και θα αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής στόχος µας είναι η διαρκής αλληλεπίδραση µε

τους πελάτες µας και η παροχή διαρκούς στήριξης, προκει-και να ορθολογικοποιήσουν το

µοντέλο λειτουργίας της επιχείρησής τους και να επανατο-Παράλληλα, δηµιουργού- µ ε

διαρκώς νέες σειρές προϊόντων και υπηρεσιών εστιασµένες στις ειδικότε-για παράδειγµα η σειρά Marfin Phar-

«Στη Marfin Egnatia Bank, πιστεύουµε ότι, παρά την κατάσταση της αγοράς, εµφανίζονται αρκετές νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη και προς αυτή την κατεύθυνση έχουµε τοποθετηθεί.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

66

BANKING

ΛιανικήΤραπεζική

ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΑΙαεί ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΟΣ

Η διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση και οι επιπτώσεις της αποτελούν για τον Δηµήτρη Ρωµοσσιό, αναπληρωτή διευθύνοντα σύµβουλο της Millennium Bank, µίας πρώτης τάξεως εκπαιδευτική ύλη για όλα όσα πρέπει να έχουµε κατά νου στο διαρκές παιχνίδι των εναλλαγών ανάµεσα στην ύφεση και την ανάπτυξη.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΩΜΟΣΣΙΟΣ

Κρίση και µαθήµατα. Τι θα µπορούσατε να σχολιάσετε

σχετικά κ. Ρωµοσσιέ; Πράγµατι, αρκετά είναι τα µαθήµατα που αντλούνται από την τρέχουσα κρίση. Πρώτο από όλα: η αυτοχρηµατοδότηση και η ορθή τιµολόγηση είναι ζωτικής σηµασί-ας. Η παλιά ‘επιτυχηµένη συνταγή’ για ταχεία πιστωτική ανάπτυξη, µέσω φθηνής χρηµατο-δότησης από τις χρηµαταγορές, στην οποία οι περισσότερες τράπεζες στηρίχθηκαν µέχρι το 2008, δεν είναι πλέον βιώσιµη. Η ισχνή ρευ-στότητα και η αποκάλυψη της πραγµατικής φύσης του πιστωτικού κινδύνου, είχαν δύο ση-µαντικές συνέπειες: ο ρυθµός αύξησης των πι-στώσεων δεν θα επανέλθει στα προ της κρίσης επίπεδα –λόγω της ανάγκης χρηµατοδότησης µέσω των καταθέσεων των πελατών, αλλά και των πιο αυστηρών κεφαλαιακών απαιτήσεων – και η πίστωση θα είναι πιο ακριβή. Ένα δεύ-

ΚΚΚρίση και µαθήµατα. Τι θα µπορούσατε να σχολιάσετε ΚΚρίση και µαθήµατα. Τι θα µπορούσατε να σχολιάσετε

σχετικά κ. Ρωµοσσιέ;Κσχετικά κ. Ρωµοσσιέ;

µαθήµατα που αντλούνται από την τρέχουσα Κµαθήµατα που αντλούνται από την τρέχουσα κρίσηΚκρίση. Κ. Πρώτο από όλαΚΠρώτο από όλακαι η ορθή τιµολόγηση είναι ζωτικής σηµασί-Κκαι η ορθή τιµολόγηση είναι ζωτικής σηµασί-αςΚας. Κ. Η παλιά ‘επιτυχηµένη συνταγή’ γιαΚΗ παλιά ‘επιτυχηµένη συνταγή’ γιαπιστωτική ανάπτυξη, µέσω φθηνής χρηµατο-Κπιστωτική ανάπτυξη, µέσω φθηνής χρηµατο-δότησης από τις χρηµαταγορέςΚδότησης από τις χρηµαταγορές

τερο δίδαγµα είναι ότι οι retail τράπεζες πρέπει να επικεντρωθούν στη σχέση µε τους πελάτες µε µια ολιστική και δια βίου, προοπτική. Οι πε-λάτες, περισσότερο από ποτέ, έχουν σήµερα την ανάγκη να αισθάνονται ότι η τράπεζά τους είναι αξιόπιστη και τους στηρίζει και δεν είναι µία απλή ‘µηχανή’ χορήγησης πιστώσεων. Η ικανό-τητα της τράπεζας να εµβαθύνει στις σχέσεις µε τους πελάτες, να αυξάνει τον αριθµό των απο-ταµιευτών και των σταυροειδών πωλήσεων, θα καθορίσει την επιτυχία της. Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σηµαντικό, η κρίση έχει καταδείξει ότι το να είναι κάποιος ευέλικτος και λειτουργικός είναι ζωτικής σηµασίας. Οι ευκίνητες και αποτε-λεσµατικές τράπεζες είναι περισσότερο σε θέση να προσαρµοστούν σε απροσδόκητα γεγονότα και είναι έτσι καλύτερα προετοιµασµένες για να επιβιώσουν σε µεγάλες κρίσεις.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

67

Μας «φοβίζουν» ακόµη τα επισφαλή δάνεια ή πρόκειται για µία ελεγχόµενη κατάσταση; Λαµβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες επιδόσεις και τις προοπτικές για την ελληνική οικονοµία και το χρηµατο-πιστωτικό σύστηµα, και κυρίως την συνεχιζόµενη επιδείνωση στην αγορά εργασίας, αναµένουµε το βάρος των δανείων σε καθυστέρηση να αυξηθεί, από 9% του συνόλου των πιστώσεων που χορηγούν οι ελληνικές τράπε-ζες τον Ιούνιο 2010, σε περισσότερο από 10% µέχρι το τέλος του έτους. Ο αριθµός αυτός αναµένεται να κο-ρυφωθεί στο 12% το 2011, αντανα-κλώντας τη σηµαντική αύξηση της ανεργίας. Παρά το γεγονός τώρα ότι η Millennium bank κατέχει ένα από τα καλύτερα πιστωτικά χαρτοφυλάκια στην ελληνική αγορά (τα δάνεια σε καθυστέρηση περισσότερο από 90 ηµέρες ήταν στο 5,3% των συνολικών τον Ιούνιο 2010), οι καθυστερήσεις έχουν ωστόσο αυξηθεί.

Σχεδιάζετε νέα προϊόντα προσαρµοσµένα στις απαιτήσεις της εποχής; Η Millennium bank είναι µια αποταµιευτική τράπεζα µε πλήρη γκάµα καταθετικών προϊόντων τα οποία συνεχώς εµπλουτίζονται. Ενδεικτικά αναφέρω την κλιµακωτή προθεσµιακή κατάθεση που λανσάρα-µε πρόσφατα για να γιορτάσουµε την 10η επέτειο της Millennium bank, η οποία προσέλκυσε 500 εκατ. ευρώ σε νέα κεφάλαια. Παρακολουθούµε την αγορά, προκειµένου να προσαρµό-ζουµε τα προϊόντα µας στις µεταβαλ-λόµενες συνθήκες και να λανσάρουµε νέα προϊόντα ανάλογα µε τις εκάστοτε ανάγκες. Τα προϊόντα που πρόκειται να λανσαριστούν τους επόµενους µή-νες θα συνεχίσουν να επικεντρώνο-νται στις καταθέσεις πελατών, ιδίως στις όψεως.

Με ποιά κριτήρια θα γίνεται από εδώ και πέρα η τιµολόγηση των προϊόντων σας; Η τιµο-λογιακή µας πολιτική ακολουθεί µια

διαφοροποιηµένη προσέγγιση που βασίζεται σε τέσσερις βασικούς άξο-νες: το προφίλ κινδύνου των πελατών (κυρίως το ιστορικό αποπληρωµής), την ποιότητα των εξασφαλίσεων, το κόστος της χρηµατοδότησης και τη δυναµική του καταναλωτή. Αυτός ο τε-λευταίος άξονας είναι κυρίως µια αξι-ολόγηση της πιθανής ή ήδη υπάρχου-σας σχέσης του πελάτη µε την τράπεζα Millennium.

Τέλος ποιές είναι οι τάσεις για τα επιτόκια κα-ταθέσεων και χορηγήσεων; Ένα νέο πρότυ-πο έχει αναδυθεί από την κρίση: δεν είναι πλέον δυνατή η πιστωτική ανά-πτυξη µέσω φθηνής χρηµατοδότησης από τις χρηµαταγορές. Λαµβάνοντας αυτό υπόψη, καθώς και τις κανονιστι-κές απαιτήσεις για τα κεφάλαια των τραπεζών και τις θέσεις ρευστότητας, η τιµολόγηση των δανείων δεν προ-βλέπεται να επανέλθει στα πολύ χαµη-λά επίπεδα που είχαν σηµειωθεί µέχρι το 2008. Όσον αφορά στις καταθέσεις, η ανησυχία για τα δηµόσια οικονοµι-κά της Ελλάδας είχε ως συνέπεια την έλλειψη ρευστότητας στις χρηµατοπι-στωτικές αγορές, µε αποτέλεσµα να ξεκινήσει ένας «πόλεµος» για τη χρη-µατοδότηση των πελατών µε παρά-λογες τιµές. Όταν αυτές οι ανησυχίες υποχωρήσουν σε κάποιο βαθµό, τα επιτόκια των καταθέσεων θα επιστρέ-ψουν σε πιο βιώσιµα επίπεδα διευκο-λύνοντας έτσι και τη µείωση των επι-τοκίων δανεισµού.

«Η κρίση έχει κα-ταδείξει ότι το να είναι κάποιος ευέλικτος και λειτουργικός είναι ζω-

τικής σηµασίας.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

68

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

69

BANKING Λιανική Τραπεζική

Την ανάγκη ανάπτυξης νέων εξειδι-κευµένων προϊόντων, τα οποία θα είναι προσαρµοσµένα στις ανάγκες των ιδιωτών - πελατών καταδεικνύ-ει σε συνέντευξή του στους Μηχανι-σµούς του Χρήµατος, ο Κωνσταντίνος Αθανασιάδης, διευθυντής ιδιωτών & ανάπτυξης της FBBank, αποτυπώνο-ντας µε λόγια και αριθµούς την αρ-νητική εικόνα της αγοράς δανείων, έτσι όπως διαµορφώνεται, αλλά και τους λόγους που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσµα. Δυσοίωνος στις προ-βλέψεις σχετικά µε την εξέλιξη των χορηγήσεων αλλά και επιφυλακτικά αισιόδοξος για το νέο πακέτο χρη-µατοδότησης που ετοιµάζεται να δώ-σει η κυβέρνηση στις τράπεζες µε τη µορφή εγγυήσεων.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΜΕΡΑΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

70

Θ α µπορούσαµε σήµερα κ. Αθανασιά-δη, να χαρακτηρίσουµε ως πολύπαθη την αγορά του retail banking; Να σας πω. Ο κλάδος της λιανικής

τραπεζικής έχει επηρεασθεί αρνητικά από την οικονοµική κρίση και θα πρέπει να αναµένου-µε σηµαντικές εξελίξεις, που θα σηµατοδοτή-σουν την έναρξη µίας εποχής µε νέα πιο εξει-δικευµένα προϊόντα συµβατά µε τις σύγχρονες ανάγκες του ιδιώτη πελάτη. Σε ό,τι αφορά στην αγορά δανείων, το τελευταίο διάστηµα κατα-γράφεται επιβράδυνση σε όλες τις κατηγορίες δανείων και ιδιαίτερα στην καταναλωτική πίστη που έχει περάσει σε αρνητικούς ρυθµούς ανά-πτυξης (-0,7%). Συνολικά, ο ρυθµός πιστωτικής επέκτασης στους ιδιώτες επιβραδύνθηκε τον Ιούλιο στο 1,1% από 3,1% τον Δεκέµβριο του 2009 και µέχρι το τέλος του έτους είναι πιθανό να γίνει αρνητικός. Αυτή η συνεχιζόµενη επι-βράδυνση του ρυθµού ανόδου οφείλεται στη γενικότερη κάµψη της οικονοµικής δραστηρι-ότητας αλλά και σε µια σειρά παραγόντων, οι οποίοι είναι οι εξής:

• Δραστική µείωση στη ζήτηση για αγορά ακινήτων, η οποία οφείλεται τόσο στις προσ-δοκίες για πτώση των τιµών τους, όσο και στη βαριά φορολόγηση τους σε συνδυασµό µε τη γενικότερη µείωση των εισοδηµάτων. Αυτό έχει ως συνέπεια τη µείωση της ζήτησης για στεγαστικά δάνεια από τους ιδιώτες.

• Μείωση στη ζήτηση για καταναλωτικά δάνεια, καθώς πολλά νοικοκυριά είναι υπερ-χρεωµένα και µε δυσκολία ανταποκρίνονται στις µηνιαίες υποχρεώσεις τους.

• Σηµαντική µείωση της προθυµίας των τραπεζών να χορηγήσουν νέα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, κυρίως λόγω των προ-βληµάτων ρευστότητας που αντιµετωπίζουν, αλλά και λόγω της συνεχιζόµενης αύξησης των µη εξυπηρετούµενων δανείων. Αξίζει να σηµειωθεί ότι στα στεγαστικά, τα οποία απο-τελούν παραδοσιακά την πλέον ασφαλή κατη-γορία δανείων, λόγω των εξασφαλίσεων που λαµβάνονται, τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ηµερών έχουν φτάσει στο 9% του συ-νόλου, ποσοστό ανησυχητικά υψηλό.

• Πολύ αυστηρά πιστωτικά κριτήρια στην αξιολόγηση δανείων από τις τράπεζες και µε-γάλο ποσοστό απορρίψεων αιτήσεων.

Εκτιµώ ότι η επιβράδυνση του ρυθµού ανάπτυξης της λιανικής πίστης θα συνεχιστεί πιθανόν και τους πρώτους µήνες του 2011, καθώς η ύφεση στην ελληνική οικονοµία βα-θαίνει και το πρόβληµα ρευστότητας στο τρα-πεζικό σύστηµα παραµένει. Η ενεργοποίηση του νέου πακέτου χρηµατοδότησης των 25 δισ. ευρώ προς τις τράπεζες µέσω εγγυήσεων του Δηµοσίου θα αποκαταστήσει εν µέρει τη ρευστότητα στο σύστηµα. Ωστόσο η ρευστό-τητα αυτή θα είναι βραχυπρόθεσµη, καθώς η καταθετική βάση των τραπεζών παραµένει ακόµα ρευστή και οι καταθέσεις που έφυγαν στο εξωτερικό δεν έχουν ακόµα επαναπατρι-στεί πλήρως. Αυτό σηµαίνει ότι οι τράπεζες θα παραµείνουν επιφυλακτικές στη χορήγη-ση νέων δανείων. Αντίστοιχα, στην αγορά των πιστωτικών καρτών, παρατηρείται σηµαντική µείωση τόσο στον αριθµό των πιστωτικών καρτών όσο και στα πιστωτικά υπόλοιπα και στη χρήση της κάρτας (ενδεικτικά αναφέρω ότι ο τζίρος το Β’ Τρίµηνο του 2010 µειώθηκε 12% σε σχέση µε το Α’). Εκτιµώ ότι η χρήση πιστωτικών καρτών ως µέσο δανεισµού θα συνεχίσει να µειώνεται, καθώς οι κατανα-λωτές σταδιακά εξοφλούν τις κάρτες τους ή υποκαθιστούν τον υψηλότοκο δανεισµό µέσω πιστωτικών καρτών µε πιο χαµηλότοκο δανει-σµό µέσω καταναλωτικών δανείων. Σε αυτό βοηθούν και οι ιδιαίτερα συµφέρουσες προ-σφορές πολλών τραπεζών για µεταφορά των οφειλών από πιστωτικές κάρτες σε ένα δάνειο

«Μεγαλύτερη θα είναι το 2011 η ζήτηση για χρεωστικές κάρτες

ή προπληρωµένες κάρτες, καθώς πολλοί

καταναλωτές θα συνεχίσουν να αποστρέφονται τις πιστωτικές κάρτες.»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κωνσταντίνος Αθανασιάδης

µε χαµηλό επιτόκιο. Εκτιµώ ότι η τάση στη χρήση καρτών θα αντιστραφεί το 2011, µετά την απόφαση της κυβέρνησης για υποχρεωτι-κή χρήση καρτών (ή δίγραµµων επιταγών) σε συναλλαγές άνω των 1.500 ευρώ. Μεγαλύτε-ρη θα είναι η ζήτηση για χρεωστικές κάρτες ή προπληρωµένες κάρτες. Αυξηµένη ζήτηση αναµένεται να παρουσιάσουν τα επενδυτικά προϊόντα, ιδιαίτερα σε ξένες αγορές, καθώς οι διεθνείς αγορές ανακάµπτουν. Σηµαντικό ρόλο αναµένεται να παίξουν το επόµενο διά-στηµα και εξειδικευµένα προϊόντα για συγκε-κριµένες χρήσεις όπως δάνεια για εγκατάστα-ση οικιακών φωτοβολταϊκών συστηµάτων και τακτοποίηση ηµιυπαίθριων χώρων.

Ποιό είναι το σχόλιό σας για το ζήτηµα των επισφαλει-ών που προβληµατίζει την αγορά; Οι συνολικές επι-σφάλειες στις τράπεζες συνεχίζουν να αυξά-νονται και ανέρχονται πλέον στα επίπεδα του 10%-12%. Σαν αποτέλεσµα, όλες οι τράπεζες έχουν ως πρώτη προτεραιότητα την πιο απο-

τελεσµατική διαχείριση των καθυστερήσεων, ενώ είναι ιδιαίτερα αυστηρές στη χορήγηση νέων δανείων. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν αυξήσει κατά 2,1% την δανειακή τους επιβάρυνση από το 2009, καθώς αν και δεν έχει αυξηθεί ο δανεισµός τους έχει µειωθεί το ακαθάριστο ει-σόδηµά τους µε αποτέλεσµα ο λόγος του χρέους προς το ακαθάριστο διαθέσιµο εισόδηµα να έχει επιδεινωθεί στο 72,8% από 70,9%. Η εφαρµογή του Προγράµµατος Σταθερότητας θα οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση των εισοδηµάτων και των επιχειρηµατικών κερδών το 2011, αυξάνοντας πε-

ραιτέρω τον λόγο του χρέους προς το εισόδηµα των νοικοκυριών και κάνοντας ακόµα δυσκολό-τερη την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων τους. Κατά συνέπεια θεωρώ ότι τα επισφαλή δάνεια σε όλες τις κατηγορίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται και πιθανόν να κορυφωθούν στα µέσα του 2011.

Με ποια κριτήρια θα γίνεται από εδώ και πέρα η τιµο-λόγηση των προϊόντων σας; Θα λέγαµε ότι δύο είναι τα βασικά κριτήρια που καθορίζουν την τιµολόγηση των προϊόντων µας: α) οι συνθή-κες της αγοράς και ο ανταγωνισµός και β) ο πιστωτικός κίνδυνος, καθώς χρησιµοποιούµε εξατοµικευµένη τιµολόγηση για κάθε πελάτη ανάλογα µε τον κίνδυνο που παρουσιάζει (risk based pricing).Με τις καινούργιες συνθήκες που στην αγορά, η τιµολόγηση στα δάνεια θα γίνεται περισσότερο µε κριτήριο την επιθυµη-τή κερδοφορία σε σχέση µε τον κίνδυνο και λιγότερο τις ανταγωνιστικές προσφορές. Σε ό,τι αφορά τις καταθέσεις, η τιµολόγηση εξαρ-τάται από το επιθυµητό επίπεδο ρευστότητας, κάθε τράπεζας, καθώς και από τις µελλοντικές ανάγκες χρηµατοδότησης νέων δανείων.

Ποιές είναι οι τάσεις στα επιτόκια καταθέσεων και χο-ρηγήσεων; Σε ό,τι αφορά τα επιτόκια χορηγή-σεων, εκτιµώ ότι θα παραµείνουν αµετάβλητα στα σηµερινά υψηλά επίπεδα για το επόµενο διάστηµα, καθώς οι τράπεζες θα συνεχίσουν να αντλούν χρηµατοδότηση µε υψηλό κόστος, ενώ πρωταρχικός στόχος θα είναι η ενίσχυ-ση της κερδοφορίας τους µέσω ενίσχυσης του καθαρού περιθωρίου επιτοκίου. Σε ό,τι αφορά τις καταθέσεις, εκτιµώ ότι τυχόν αποκλιµάκωση των επιτοκίων από τα πολύ υψηλά σηµερινά επίπεδα θα εξαρτηθεί από δύο σηµαντικούς παράγοντες: τον επανα-πατρισµό ή όχι των σηµαντικών καταθέσε-ων που χάθηκαν από το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα µέσα στο 2010 και β) το σταδιακό άνοιγµα ή όχι της διατραπεζικής αγοράς και της αγοράς οµολόγων για τις ελληνικές τρά-πεζες για την άντληση πιο µακροπρόθεσµης ρευστότητας. Και οι δύο αυτοί παράγοντες σε µεγάλο βαθµό θα εξαρτηθούν από την επιτυχία του Προγράµµατος Σταθερότητας και την επίτευξη των δηµοσιονοµικών στό-χων για το 2010 και 2011.

«Τα επισφαλή δάνεια σε όλες τις κατηγορίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται και πιθανόν να κορυφωθούν στα µέσα του 2011.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

71

BANKING

Εξωστρέφεια

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

72

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

73

Τονωτική ένεση για τις ελληνικές τράπεζες ήταν τα αποτελέσµατα α’ εξαµήνου από τις θυγατρικές τους στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης δικαιώνοντας τη στρατηγική επιλογή επέκτασης στην ευρύτερη περιοχή. Μετά το δύσκολο 2009 οι διεθνείς δραστηριότητες ενίσχυσαν την κερδοφορία των τραπεζικών οµίλων αντισταθµίζοντας σε κάποιο βαθµό τα κακά οικονοµικά αποτελέσµατα που παρουσίασαν εντός συνόρων λόγω των ζηµιών που υπέστησαν από τους τίτλους του Ελληνικού Δηµοσίου αλλά και τις αυξηµένες προβλέψεις έναντι επισφαλών απαιτήσεων. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΗ ΝΤΟΒΟΛΟ

Μια διασάλευ-ση της χρηµα-τοπιστωτικής σταθερότητας στη Νοτιοανα-τολική Ευρώπη στο κοντινό χρονικό διά-στηµα θα επη-ρέαζε σοβαρά τα µητρικά ιδρύµατα στην Ελλάδα ως προς τη συνο-λική κερδοφο-ρία τους και ως προς την έκθεσή τους σε κίνδυνο.ΗΗ τάση ενίσχυσης της συµµετοχής των

κερδών του εξωτερικού στη συνολική κερδο-φορία του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος αναµένεται να συνεχιστεί διότι, σε αντίθεση µε την ελληνική οικονοµία, τα οικονοµικά µε-γέθη των χωρών της ΝΑ Ευρώπης παρουσιά-ζουν σταδιακά τάσεις σταθεροποίησης ή και ανάκαµψης, µε διαφορετικό ωστόσο ρυθµό για κάθε χώρα. Σύµφωνα µε τα όσα αναφέρει η πρόσφατη Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Χρηµατοπιστωτική Σταθερότητα, η οικο-νοµία της Τουρκίας και, σε µικρότερο βαθµό, οι οικονοµίες της Σερβίας και της ΠΓΔΜ έχουν θετικές προοπτικές, ενώ αντίθετα η ανάκαµψη στην περίπτωση των οικονοµιών της Βουλγαρί-ας, της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, της Κροατίας και της Ρουµανίας, αν τελικά προκύψει, θα εί-ναι αναιµική. Οι αργοί ρυθµοί ανάκαµψης που παρατηρούνται στις περισσότερες χώρες της περιοχής οφείλονται σε δύο κυρίως λόγους: α) στο γεγονός ότι οι συγκεκριµένες οικονοµίες εξαρτώνται σε αξιόλογο βαθµό από την οικο-νοµική κατάσταση των ανεπτυγµένων χωρών της Ευρώπης, οι οποίες όµως αντιµετωπίζουν σηµαντικές αβεβαιότητες και συνεπώς έχουν περιορισµένες προοπτικές ταχείας ανάκαµψης, και β) στο ότι η εγχώρια ζήτηση παραµένει

αδύναµη, καθώς η συµπίεση των εισοδηµά-των αλλά και η συνεχιζόµενη αποµόχλευση του τραπεζικού συστήµατος επιδρούν αρνητι-κά στη συνολική καταναλωτική δαπάνη. Ενδει-κτικό αυτής της αντιφατικής εικόνας είναι ότι η Τουρκία εξήλθε από την ύφεση το τελευταίο τρίµηνο του 2009 και παρουσίασε εντυπωσι-ακή ανάκαµψη στο πρώτο τρίµηνο του 2010 (12%) ενώ αναµένεται υψηλός θετικός ρυθµός και στο υπόλοιπο του έτους. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε προς τα πάνω αναθεώρηση του ρυθµού ανάπτυξης για το 2010 (7,8%). Αντίθε-τα στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης η οικονοµική δραστηριότητα παρέµεινε συµπιε-σµένη το πρώτο εξάµηνο του έτους. Εκτιµάται µείωση της οικονοµικής δραστηριότητας και το 2010 συνολικά αλλά σε χαµηλότερα επίπεδα (-1,1%) σε σύγκριση µε το προηγούµενο έτος (-5,5%) ενώ για το 2011 προβλέπεται ρυθµός ανάπτυξης 2,3%. Όµως παρά τις σοβαρές προ-κλήσεις που αντιµετωπίζουν ακόµη οι χώρες της ΝΑ Ευρώπης οι ενδείξεις δείχνουν ότι το χειρότερο σηµείο της οικονοµικής κρίσης έχει ξεπεραστεί. Την οµαλοποίηση της κατάστασης και τις νέες ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν στο µέλλον αναµένει το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα το οποίο έχει αποκτήσει σηµαντική

BANKINGΕξωστρέφεια

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

74

ΔΑΝΕΙΣΜΟΣΠΑΝΤΟΥ!

Οι ελληνικές τράπεζες, για να αποκαταστήσουν την αδυναµία διοχέτευ-σης ρευστότητας στις

θυγατρικές τους, δανεί-ζονται κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Τρά-πεζα για την Ανα-συγκρότηση και την Ανάπτυξη (EBRD) τα οποία στη συνέχεια

θα διοχετεύσουν στους πελάτες τους.

Η Eurobank, ειδικότερα, υπέγραψε τρεις δανειακές συµβά-σεις συνολικού ύψους 230 εκατ. ευρώ µε τις θυγατρικές τρά-πεζες του οµίλου στη Ρουµανία, τη Βουλγαρία και τη Σερβία

(συγκεκριµένα, η Bancpost Ρουµανίας θα λάβει 95 εκατ. ευρώ, η Eurobank EFG Bulgaria (Postbank) 75 εκατ. ευρώ και η Eurobank EFG Beograd 60 εκατ. ευρώ). Η συµφωνία της Τράπεζας Πειραιώς µε την EBRD αφορά την παροχή πι-στωτικών γραµµών, συνολικού ύψους 200 εκατ. ευρώ προς τις θυγατρικές του οµίλου στη Ρουµανία, τη Βουλγαρία και την Αλβανία (ειδικότερα, η Piraeus Bank Romania θα λάβει 90 εκατ. ευρώ, η Piraeus Bank Bulgaria 70 εκατ. ευρώ και η Tirana Bank 40 εκατ. ευρώ). Σηµειώνεται ότι η EBRD έχει υπογράψει δύο συµβάσεις και µε τις θυγατρικές της Alpha Bank, την Alpha Bank Romania και την Alpha Bank Serbia, ύψους 200 εκατ. ευρώ. Η πρώτη θα λάβει 150 εκατ. ευρώ,

ενώ η δεύτερη θα λάβει τα υπόλοιπα 50 εκατ. ευρώ.

παρουσία στις χώρες της Αναδυόµενης Ευ-ρώπης τα τελευταία 15 χρόνια. Η στρατηγική επιλογή της διεύρυνσης των τραπεζικών δρα-στηριοτήτων στην ΝΑ Ευρώπη εξυπηρετούσε κυρίως 2 βασικούς στόχους: να αποτελέσουν οι ελληνικές τράπεζες τον απαραίτητο συνερ-γάτη των 8.000 ελληνικών επιχειρήσεων που ασκούν δραστηριότητα στην περιοχή και πα-ράλληλα να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που παρουσίαζε µια «παρθένα» τραπεζική αγορά σε ένα περιβάλλον υψηλών ρυθµών ανάπτυ-

ξης. Το ενεργητικό των ελληνικών τραπεζικών οµίλων στην ευρύτερη περιοχή αντιστοιχεί σε 12% του συνολικού ενεργητικού τους και στο 22% του ελληνικού ΑΕΠ. Η σηµαντικότερη παρουσία, ως ποσοστό του συνολικού ενερ-γητικού του ελληνικού τραπεζικού συστήµα-τος (4,5%), εµφανίζεται στην Τουρκία, ενώ σε άλλες χώρες (π.χ. Βουλγαρία) οι ελληνικές τρά-πεζες κατέχουν ένα σηµαντικό µερίδιο (κοντά στο 1/3 περίπου) των εκεί αγορών. Συνολικά οι ελληνικές τράπεζες έως στο τέλος του 2009: α) είχαν αναπτύξει ένα σύνολο ενεργητικού 87,6 δισ. ευρώ, το οποίο χρηµατοδοτείται κατά το 40% περίπου από τοπικές καταθέσεις (συνολι-κού ύψους 37,8 δισ. ευρώ), β) είχαν χορηγήσει δάνεια συνολικού ύψους 61,9 δισ. ευρώ, γ) εί-χαν αναπτύξει ένα δίκτυο µε περισσότερα από 3.400 καταστήµατα στα οποία απασχολούνται περισσότεροι από 50.000 εργαζόµενοι, και δ) παρουσίασαν κέρδη προ φόρων συνολικού ύψους 607 εκατ. ευρώ.

Οι µεγάλες προκλήσεις

Όµως η «χρυσή εποχή» έχει παρέλθει, τουλάχιστον προσωρινά. Η παγκόσµια χρη-µατοπιστωτική κρίση ανέδειξε τις µεγάλες µα-κροοικονοµικές ανισορροπίες αλλά και τις ση-µαντικές αδυναµίες του τραπεζικού τοµέα των χωρών της περιοχής, κίνδυνοι που κάθε άλλο παρά έχουν εκλείψει. Μια διασάλευση της χρηµατοπιστωτικής σταθερότητας στη Νοτιοα-νατολική Ευρώπη στο κοντινό χρονικό διάστη-µα θα επηρεάσει σοβαρά τα µητρικά ιδρύµατα στην Ελλάδα τόσο ως προς τη συνολική κερ-δοφορία τους όσο και προς την έκθεσή τους σε κίνδυνο. Η κατάσταση δυσκολεύει ακόµη περισσότερο λόγω και της αδυναµίας πρό-σβασης των ελληνικών τραπεζών στις αγορές χρήµατος και κεφαλαίων. Γεγονός που αναγκα-στικά θα οδηγήσει στη µείωση της εξάρτησης των θυγατρικών από τις µητρικές τράπεζες, εξοµαλύνοντας σταδιακά µια «ανωµαλία» του παρελθόντος. Ειδικότερα στις αγορές αυτές η πιστωτική επέκταση ακολούθησε αλµατώδεις ρυθµούς, µε αποτέλεσµα ο δείκτης δανείων προς καταθέσεις στις χώρες των Βαλκανίων να έχει διαµορφωθεί γύρω στο 120%. Και όταν

ΔΑΝΕΙΣΜΟΣΠΑΝΤΟΥ

Οι ελληνικές τράπεζεςγια να αποκαταστήσουν την αδυναµία διοχέτευ-σης ρευστότητας στις

θυγατρικές τουςζονται κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Τρά-πεζα για την Ανα-συγκρότηση και την Ανάπτυξη οποία στη συνέχεια

θα διοχετεύσουν στους πελάτες τους

σε ένα περιβάλλον υψηλών ρυθµών ανάπτυ-

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

75

η εγχώρια κρίση υποχρέωσε τις ελληνικές τράπεζες να µειώσουν δραστικά τη χρηµα-τοδότηση των δανείων στη ΝΑ Ευρώπη από κεφάλαια των µητρικών στην Ελλάδα, αναγκά-στηκαν να πληρώνουν πολύ ακριβά επιτόκια καταθέσεων ώστε να προσελκύσουν τις εγχώ-ριες καταθέσεις. Αυτός όµως ο συνδυασµός, υψηλός λόγος δανείων προς καταθέσεις και ακριβά επιτόκια καταθέσεων, δηµιουργούσε σοβαρούς κινδύνους για τη σταθερότητά των ελληνικών τραπεζών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Σύµφωνα µε την Τράπεζα της Ελλάδος οι προκλήσεις για τους ελληνικούς τραπεζικούς οµίλους που δραστηριοποιούνται στην περιοχή έχουν να κάνουν µε:

• Τον αυξηµένο πιστωτικό κίνδυνο. Η επι-δείνωση των οικονοµικών συνθηκών από το δ’ τρίµηνο του 2008 οδήγησε σε σηµαντική αύξηση των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων σε όλες τις χώρες της περιοχής (Δεκέµβριος 2009: 6,3%, Δεκέµβρι-ος 2008: 2,9%), µε τις µονάδες των ελληνικών τραπεζικών οµίλων να σχηµατίζουν σηµαντικά αυξηµένες, κατά 87%, προβλέψεις. Αν και ο ρυθµός αύξησης των δανείων σε καθυστέρη-ση επιβραδύνεται το 2010, η εύθραυστη µα-κροοικονοµική κατάσταση στις χώρες αυτές δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασµό.

• Την ανάγκη διατήρησης επαρκούς ρευ-στότητας και κεφαλαιακής επάρκειας στις κα-τά τόπους επιχειρησιακές µονάδες (θυγατρι-κές και καταστήµατα). Οι ελληνικοί τραπεζικοί όµιλοι, λόγω της οικονοµικής συγκυρίας στην

Εθνική EurobankAlpha Bank

Πειραιώς Αγροτική Εµπορική Marfin

Αλβανία 4,78% 8,1% 9,6% 3,38%Βουλγαρία 11,50% 8,5% 4,5% 6,2% 0,68%ΠΓΔΜ 24,5% 3%Ρουµανία 2,6% 4,4% 6,5% 4,1% 0,44% 0,21% 0,6%Σερβία 4% 6,5% 4,9% 2,4%Τουρκία 3,6% 0,46%

ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ (31/12/2009)

Εθνική EurobankAlpha bank

Πειραιώς Αγροτική Εµπορική Marfin

Αλβανία 30 47 47 23

Βουλγαρία 272 209 120 101 28

ΠΓΔΜ 68 25

Ρουµανία 151 286 200 186 34 34 27

Σερβία 177 119 166 47

Τουρκία 461 42

ΣΥΝΟΛΟ 1159 656 558 381 34 85 27

ΕΘΝΙΚΗ: Ενεργητικό 21.688 εκατ. ευρώ, Χορηγήσεις 19.375 εκατ. ευρώ, Καταθέσεις 13.598 εκατ. ευρώ

EUROBANK: Ενεργητικό 13.536 εκατ. ευρώ, Χορηγήσεις 8.708 εκατ. ευρώ, Καταθέσεις 5.163 εκατ. ευρώ

Alpha Bank: Ενεργητικό 8754 εκατ. ευρώ, Χορηγήσεις 6.749 εκατ. ευρώ, Καταθέσεις 2.897 εκατ. ευρώ

Πειραιώς: Ενεργητικό 5736 εκατ. ευρώ, Χορηγήσεις 4.211 εκατ. ευρώ, Καταθέσεις 2.361 εκατ. ευρώ

Αγροτική: Ενεργητικό 336 εκατ. ευρώ, Χορηγήσεις 212 εκατ. ευρώ, Καταθέσεις 116 εκατ. ευρώ

Εµπορική: Ενεργητικό 647 εκατ. ευρώ, Χορηγήσεις 549 εκατ. ευρώ, Καταθέσεις 229 εκατ. ευρώ

Marfin: Ενεργητικό 508 εκατ. ευρώ. Χορηγήσεις 357 εκατ. ευρώ, Καταθέσεις 138 εκατ. ευρώ

Σηµείωση: Σε όρους ενεργητι-κού του τραπεζικού συστήµατος κάθε χώ-ρας, υπολογιζόµενο κατ΄εκτίµηση της κάθε τράπεζας-µέλους της ΕΕΤ που απέστειλε στοιχεία στην Ένωση.

ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ (31/12/2009)

ΒΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ

Ελλάδα, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσε-κτικοί στον προγραµµατισµό των χρηµατοδο-τικών αναγκών τους. Εξίσου προσεκτικοί πρέ-πει να είναι οι ελληνικοί τραπεζικοί όµιλοι και στον προγραµµατισµό των κεφαλαιακών ανα-γκών τους, λαµβάνοντας υπόψη την επίδραση της αύξησης των δανείων σε καθυστέρηση. Δεδοµένης της υποτονικής δραστηριότητας των κεφαλαιαγορών στις χώρες της περιοχής, αλλά και των αναµενόµενων αυξηµένων κεφα-λαιακών αναγκών στην Ελλάδα, οφείλουν να αξιοποιούν τις δυνατότητες εσωτερικής χρη-µατοδότησης στις µονάδες του εξωτερικού.

BANKING

Εξωστρέφεια

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

76

Η Τουρκία αποκτά ειδικό βάρος για την ανάπτυξη του Οµίλου Eurobank, από τη στιγµή µάλιστα που η χώρα βιώνει µια περίοδο σταθερότητας

και έντονης ανάπτυξης. Αυτό επισηµαίνει σε συνέντευξή του στους ΜτΧ ο Γιώργος Μαρίνος, επικεφαλής της γενικής διεύθυνσης Corporate Banking

Group της Eurobank EFG. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΗ ΝΤΟΒΟΛΟ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ

ΩΡΑ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Η κρίση που έπληξε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη αλλά και τη χώρα µας πώς επηρέασε την παρουσία των ελληνικών τραπεζών και ιδιαίτερα της Eurobank στην ευρύτερη πε-ριοχή; Παραµένει µια στρατηγική επιλογή ή όλα πλέον

επανεξετάζονται εκ νέου; Τα αποτελέσµατα των θυγατρικών µας επηρεάστηκαν από την κρίση στο βαθµό που επηρεάστηκαν και οι οικονο-µίες των χωρών στις οποίες δραστηριοποιού-µαστε. Επίσης, τα τοπικά σχέδια πιστωτικής ανάπτυξης αναπροσαρµόσθηκαν έτσι ώστε να αντικατοπτρίζουν τις προοπτικές των οικο-νοµιών αυτών. Η παρουσία της Eurobank στην περιοχή της Κεντρικής & Νοτιοανατολικής Ευρώπης ήταν και παραµένει µια µακροπρό-θεσµη επιλογή στρατηγικής σηµασίας. Πλέον του 20% των δανείων του Οµίλου Eurobank EFG, αφορούν δάνεια της Νέας Ευρώπης και µάλιστα στη Βουλγαρία, Ρουµανία και Σερβία, όπου οι θυγατρικές της Eurobank είναι από τις µεγαλύτερες τράπεζες των χωρών αυτών. Για να συντηρηθεί η ανάπτυξη στην περιοχή, η Eurobank έχει εξασφαλίσει ρευστότητα για τις θυγατρικές της από διεθνείς οργανισµούς όπως η ΕΙΒ, EBRD και το IFC. Πρόσφατα µάλι-στα εκκίνησε και τη διαδικασία εύρεσης στρα-

ΗΗΗ κρίση που έπληξε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη αλλά και ΗΗ κρίση που έπληξε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη αλλά και τη χώρα µας πώς επηρέασε την παρουσία των ελληνικών Ητη χώρα µας πώς επηρέασε την παρουσία των ελληνικών τραπεζών και ιδιαίτερα της Eurobank στην ευρύτερη πε-Ητραπεζών και ιδιαίτερα της Eurobank στην ευρύτερη πε-ριοχή; Παραµένει µια στρατηγική επιλογή ή όλα πλέον Ηριοχή; Παραµένει µια στρατηγική επιλογή ή όλα πλέον

τηγικού επενδυτή για την Πολωνία έτσι ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η ανάπτυξη της τράπεζας στην χώρα.

Ειδικότερα για την Τουρκία πώς διαµορφώνεται το οι-

κονοµικό σκηνικό στη χώρα; Θα µπορούσαµε να πούµε ότι η Τουρκία, όχι µόνο έχει εξέλθει της οικονοµικής κρίσης (πέρυσι σηµειώθηκε πτώση 4,7% στο ΑΕΠ) αλλά βιώνει µια περίο-δο σταθερότητας και έντονης ανάπτυξης. Πρό-σφατα ανακοινώθηκε από τη στατιστική υπη-ρεσία της Τουρκίας, ρυθµός ανάπτυξης δευτέ-ρου τριµήνου 10% και το ΔΝΤ συνεχώς ανα-θεωρεί προς τα πάνω τις εκτιµήσεις του για τη χώρα. Στην τελευταία ανάλυσή του, προβλέπει ότι το 2010 η ανάπτυξη θα κινηθεί στο 7,8%. Δεν πρέπει να ξεχνάµε επίσης ότι από το 1999 έως το 2003, η Τουρκία βίωσε µια βαθειά οι-κονοµική κρίση που είχε ως αποτέλεσµα το ΔΝΤ να επέµβει συµβάλλοντας µε 20 δισ. ευ-ρώ. Η τελική απεµπλοκή του Ταµείου κατέστη δυνατή το 2008, αφήνοντας ως σηµαντική παρακαταθήκη στη χώρα, την εµπειρία αντι-µετώπισης κρίσεων. Σηµαντικό ρόλο στις µα-

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

77

κροχρόνιες προοπτικές κάθε χώρας και στη δυνατότητά τους να αντιµετωπίζουν κρίσεις, παίζουν και τα δηµογραφικά στοιχεία. Η Τουρ-κία είναι µια χώρα όπου το 70% του πληθυ-σµού έχει ηλικία µικρότερη των 35 ετών.Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι πρόσφατα η Moody’s αναβάθµισε τις προοπτικές της χώ-ρας σε positive από neutral. Μάλιστα ανα-βάθµισε και το outlook για την αξιολόγηση των καταθέσεων σε ξένα νοµίσµατα 16 τρα-πεζών σε θετικό, συµπεριλαµβανοµένων και των θυγατρικών των Ελληνικών τραπεζών – Finansbank και EurobankTekfen. Τέλος, δείγµα της εµπιστοσύνης της επενδυτικής κοινότητας αποτελεί και το ύψος των άµεσων ξένων επενδύσεων που από 2 δισ. δολ. ετη-σίως το 2003 έχουν φτάσει στα 18 δισ. δολ ετησίως το 2009 παρά την κρίση.

Ποιούς στόχους έχετε θέσει για την παρουσία σας στην

αγορά της Τουρκίας; Λαµβάνοντας υπόψη τις προοπτικές ανάπτυξης της γείτονος χώρας, σε συνάρτηση µε την ύφεση που βιώνει η Ελλάδα και οι γειτονικές βαλκανικές χώρες, η Τουρκία αποκτά ειδικό βάρος για την ανάπτυξη του Οµίλου Eurobank EFG. Επίσης η συνεργασία µας µέχρι τώρα µε τους Τούρκους συνάδελ-φους και τις εποπτικές αρχές, είναι εξαιρετική. Υπό αυτό το πρίσµα, η Eurobank Tekfen έχει καταρτίσει ένα φιλόδοξο σχέδιο επέκτασης της παρουσίας της σε 200 σηµεία έως το 2014. Μέ-χρι σήµερα, η τράπεζα είχε επικεντρωθεί στην τραπεζική µικροµεσαίων και µεγάλων επιχει-ρήσεων. Μέσω της επέκτασης του δικτύου της, προσβλέπει να προσεγγίσει και µικρές επιχει-ρήσεις και να δραστηριοποιηθεί και στη λιανική τραπεζική. Για να υποστηριχτεί το φιλόδοξο σχέδιο ανάπτυ-ξης, γίνονται και οι ανάλογες επενδύσεις. Πρό-σφατα µάλιστα, ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση του καινούργιου µηχανογραφικού συστήµατος της τράπεζας και ήδη µέσα στο 2010, το δίκτυο των καταστηµάτων και Business Centres επε-κτάθηκε από 40 σε 50 ενώ το απασχολούµενο προσωπικό φθάνει πλέον τα 820 άτοµα.Επίσης, θα πρέπει να επισηµάνω ότι ο όµιλος δραστηριοποιείται στην Τουρκία και στον χώ-ρο της κεφαλαιαγοράς µέσω της θυγατρικής

εταιρείας EFG Istanbul Securities, η οποία έχει ηγετική θέση στον χώρο. Tο τµήµα ανά-λυσης αγορών της εταιρείας έχει βραβευτεί αρκετές φορές από διεθνείς οίκους (πρόσφα-τα διακρίθηκε από την Thomson Reuters Extel Survey ως η κορυφαία εταιρεία στην Τουρκία για το τµήµα της Ανάλυσης). Επίσης η εταιρεία έχει επιδείξει επιτυχηµένη δραστηριότητα στην παροχή συµβουλών και υπηρεσιών και στους τοµείς των ιδιωτικοποιήσεων, εξαγορών και συγχωνεύσεων εταιρειών καθώς και στη διάθεση, µε ιδιωτική τοποθέτηση, µετοχών ει-σηγµένων εταιρειών.

«Πλέον του 20% των δανείων του Οµίλου Eurobank EFG, αφορούνδάνεια της Νέας Ευρώπης.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

78

ΝΕΟΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ Ηθική

& Επενδύσεις

ΜΕΤΡΑ &ΑΝΤΙΜΕΤΡΑ

Ο χρηµατοπιστωτι-κός καπιταλισµός

αναµετρά τις δυνά-µεις του στο σκηνι-κό της ύφεσης και της αβεβαιότητας και διαπιστώνει

απώλειες στα ση-µεία. Κοινή πα-

ραδοχή πλέον για τους επενδυτές ο συνυπολογισµός

και άλλων κριτηρί-ων, που ξεπερνούν τα όρια των χρη-µατοοικονοµικών

αναλύσεων, και τα οποία προσθέτουν αξία για τον επεν-δυτή σε µεσοπρό-θεσµο ορίζοντα.

δυτή σε µεσοπρό-θεσµο ορίζοντα.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

79

Η δύναµη της ηθικήςΕκτελεστικός διευθυντής του Ethos Fund, καθηγητής του µεταπτυχιακού τµήµα-τος Ηθική και Οικονοµία του πανεπιστηµίου του Fribourg και µέλος του διοι-

κητικού συµβουλίου του European Corporate Governance Service, ο Ντοµινίκ Μπίντερµαν ήταν από τους πρώτους που έκαναν πράξη τις αρχές της διατηρήσι-µης ανάπτυξης και της εταιρικής διακυβέρνησης στην επενδυτική στρατηγική.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΝΤΟΜΙΝΙΚ ΜΠΙΝΤΕΡΜΑΝ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

80

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ντοµινίκ Μπίντερµαν

Κύριε Mπίντερµαν, είσαστε ο πρώτος, από τη θέση σας στο Ethos fund, που αγωνίστηκε για τη δηµοσιοποίηση των αµοιβών των ανώτατων στελεχών των εισηγµένων στα χρηµατιστήρια επιχειρήσεων. Αυτό ήταν ένα σηµα-ντικό βήµα για την ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρ-νησης και της διαφάνειας. Βλέπουµε ότι τώρα ανάλογα βήµατα κάνουν οι ρυθµιστικές αρχές για τις µεγάλες τράπεζες µε διεθνείς δραστηριότητες. Σας κάνει αυτό να αισθάνεστε πιο αισιόδοξος, µε την έννοια ότι ο ακτι-βισµός των µετόχων µπορεί να ωθήσει την ηθική στις πρώτες θέσεις της εταιρικής λειτουργίας; Ως θεσµικός επενδυτής µε µακροχρόνιο ορίζοντα, επιδιώ-κουµε να συµβιβάσουµε τα συµφέροντά µας ως µετόχων µε εκείνα των µάνατζερ. Στον τοµέα των αµοιβών των στελεχών, υπεισέρ-χονται τρία επίπεδα. Πρώτο, απευθυνόµαστε

«Η επαναφορά στην οµαλότητα θα απαιτήσει πολλά χρόνια. Η µεγά-λη µεταβλητότητα των αγορών θα διατηρηθεί για αρκετό διάστηµα, το οποίο σηµαίνει ότι απαι-τείται µεγάλη σύνεση.»

Τσε εταιρείες που µας παρουσιάζουν µε δια-φάνεια το σύστηµα αµοιβών τους. Αυτό είναι απαραίτητο προκειµένου να µπορούµε να αξιολογήσουµε αν το σύστηµα αµοιβών είναι συµβατό µε τους διεθνείς κανόνες χρηστής διακυβέρνησης. Και τέλος, είναι απαραίτητο οι µέτοχοί µας να έχουν ένα ελάχιστο επίπεδο δικαιωµάτων στις γενικές συνελεύσεις όσον αφορά τις αµοιβές. Στην πράξη, από τη θέση τους ως ιδιοκτητών της εταιρείας, θα πρέπει να µπορούν να αντιταχθούν σε ένα σύστηµα που οδηγεί σε υπέρογκες αµοιβές και συχνά χωρίς επαρκή κριτήρια απόδοσης. Τα τελευ-ταία δύο χρόνια στην Ελβετία, το Εthos fund, προώθησε µε επιτυχία πολλές καµπάνιες «Say on Pay» για να δώσει τη δυνατότητα στους µε-τόχους να εκφράσουν την άποψή τους, έστω και µε µη δεσµευτικό ρόλο, στο θέµα των αµοιβών. Η στήριξη πολλών θεσµικών επεν-δυτών, Ελβετών και αλλοδαπών, µας επέτρεψε να ασκήσουµε πίεση στις εταιρείες. Σήµερα 21 εισηγµένες εταιρείες έχουν αποδεχθεί εθελο-ντικά την οργάνωση µιας ψηφοφορίας των µε-τόχων για τις αµοιβές.

Η ενσωµάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και κρι-τηρίων διακυβέρνησης στις εταιρικές αξιολογήσεις και συνεπώς στην επενδυτική στρατηγική σας είναι σε πλή-ρη αντίθεση µε την επιδίωξη άµεσου κέρδους, η οποία συνέβαλλε στην πρόσφατη κρίση. Ενώ η στρατηγική σας συµβάλλει στη διατηρήσιµη ανάπτυξη, πόσο επι-κερδής αποδείχθηκε για έναν διαχειριστή επενδυτικών κεφαλαίων; Ως διαχειριστές των κεφαλαίων των συνταξιοδοτικών ταµείων, ακολουθούµε µια

Το Ethos Fund, όπως λέει και το όνοµά του, προωθεί µια νέα ηθική στις επιχειρήσεις. Δηµιούργηµα αρχικά των δύο µεγαλύτερων συνταξιοδοτικών ταµείων της Γενεύης το 1997, σήµερα συµµετέχουν σε αυτό 99 θεσµικοί επενδυτές και διαχειρίζεται κεφάλαια περίπου 2 δισεκ. ελβετικών φράγκων. Με την πίεση που ασκούσε για διαφάνεια στις αµοιβές και τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης, ο Ντοµινίκ Μπίντερµαν έκανε κολοσσούς όπως η Nestle να υποκύψουν στις πιέσεις του για διαφάνεια και ενηµέρωση και των µικρών επενδυτών για τις αµοιβές των ανώτατων στελεχών και συνεπώς για µεγαλύτερο κοινωνικό έλεγχο. Σήµερα που η χρηµατοπιστωτική κρίση έδειξε ότι ένα στρεβλό σύστηµα αµοιβών µπορεί να οδηγήσει σε µεγάλη κρίση, οι απόψεις του έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

81

επενδυτική στρατηγική µε µακροπρόθεσµο ορίζοντα. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν αρκεί να αναλύουµε και να αξιολογούµε τις εταιρείες µε τα κλασικά χρηµατοοικονοµικά κριτήρια. Στην πράξη οι εταιρείες αντιµετωπίζουν πληθώρα περιορισµών και κινδύνων, περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβέρνησης. Είναι λοιπόν λογικό να αναλύουµε και παράγοντες εξω-χρη-µατοοικονοµικούς, οι οποίοι σε µεσο-µακρο-πρόθεσµο ορίζοντα επηρεάζουν τα αποτελέ-σµατά τους. Σε ορίζοντα περισσότερων ετών, ο συνυπολογισµός των περιβαλλοντικών και κοι-νωνικών διαστάσεων όπως και της εταιρικής δι-ακυβέρνησης προσθέτει αξία για τον επενδυτή.

Θα λέγατε ότι ο χρηµατοοικονοµικός τοµέας σήµερα ικανοποιεί τα κριτήριά σας; Μεγάλες αλλαγές επιβάλ-λονται στον τοµέα από τις ρυθµιστικές αρχές, όµως θα υποστηρίζατε ότι απαιτείται και αλλαγή νοοτροπίας; Και ποιός θα µπορούσε να πιέσει για µια τέτοια αλλαγή; Ο

ακτιβισµός των µετόχων; Ζούµε σε ένα κόσµο φι-λελεύθερο και φυσικά θα προτιµούσαµε την αυτορρύθµιση από τους νέους κανόνες. Όµως θα πρέπει πλέον να αναγνωρίσουµε ότι αυτή δεν λειτουργεί πάντα. Σε ορισµένες περιπτώ-σεις, είναι απαραίτητο οι ρυθµιστικές αρχές (κρατικοί θεσµοί, χρηµατιστήρια, αρχές επο-πτείας των χρηµαταγορών κ.λπ.) να ορίσουν ελάχιστους κανόνες συµµόρφωσης για να προστατεύσουν τους επενδυτές και να περι-ορίσουν τις δυσλειτουργίες των αγορών. Δυ-στυχώς, πολύ συχνά χρειάζεται να επέλθει µια κρίση για να συνειδητοποιήσουν οι διάφοροι παράγοντες των αγορών ότι απαιτείται µια αλ-λαγή νοοτροπίας. Και αυτό συνέβη στον χρη-µατοπιστωτικό τοµέα, όπου πολλές τράπεζες ιδιωτικοποιούσαν τα κέρδη για πολλά χρόνια και περιµένουν τώρα από τα κράτη να κοινω-νικοποιήσουν τις ζηµίες. Εµείς δεν µπορούµε να το αποδεχτούµε αυτό. Και γι αυτό ζητούµε νέους κανόνες που ενισχύουν σηµαντικά τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών ώστε να µπορούν να απορροφούν τις ζηµίες τους.

Ποιοι είναι οι τοµείς που θα µπορούσαν να αποφέρουν κέρδη για τον διαχειριστή ενός fund που αναζητεί απο-δόσεις για τους θεσµικούς επενδυτές; Οι οποίοι µε τη σειρά τους χρειάζονται τις υψηλές αποδόσεις για να χρηµατοδοτήσουν τις µελλοντικές συνταξιοδοτικές

υποχρεώσεις; Δεν έχουµε κάποια προτίµηση

σε συγκεκριµένο κλάδο. Κυρίως αναζητούµε σε κάθε κλάδο τις καλύτερες εταιρείες (best in class) από την άποψη της δυναµικής τους σε µεσοπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο ορίζο-ντα. Αυτό συνεπάγεται ότι πρέπει να κάνουµε αναλύσεις που ξεπερνούν τα όρια των βραχυ-πρόθεσµων χρηµατοοικονοµικών αναλύσεων. Για παράδειγµα ο συνυπολογισµός των περι-βαλλοντικών περιορισµών και των κοινωνικών επιπτώσεων σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος, αλλά και της τήρησης των καλύτερων πρακτικών εταιρικής διακυ-βέρνησης της εταιρείας, είναι για εµάς πολύ σηµαντικός.

Πώς βλέπετε τις µελλοντικές εξελίξεις; Υπάρχουν νέοι κίνδυνοι για την παγκόσµια και την ευρωπαϊκή ανά-καµψη που θα σας έκαναν, ως διαχειριστή κεφαλαίων, να τηρείτε αµυντική στάση; Η παγκόσµια χρηµα-τοπιστωτική κρίση ταχύτατα µετατράπηκε σε οικονοµική κρίση. Σήµερα σε ορισµένες περιο-χές οδήγησε σε κοινωνική κρίση. Σε µια τέτοια κατάσταση, η επαναφορά στην οµαλότητα θα απαιτήσει πολλά χρόνια. Η µεγάλη µεταβλητό-τητα των αγορών θα διατηρηθεί για αρκετό διά-στηµα, το οποίο σηµαίνει ότι απαιτείται µεγάλη σύνεση. Συγχρόνως όµως ο µακροπρόθεσµος επενδυτής πρέπει, αναγκαστικά, να αναλαµβάνει ορισµένους κινδύνους. Αυτή είναι η περίπτωση των συνταξιοδοτικών ταµείων που καλούνται να µπορούν να χρηµατοδοτήσουν τις µελλοντι-κές αυξανόµενες συντάξεις και, συνεπώς, δεν έχουν τα περιθώρια να τηρούν µια υπερβολικά αµυντική επενδυτική συµπεριφορά.

«Η στήριξη πολ-λών θεσµικών επεν-δυτών, Ελβετών και αλλοδαπών, µας επέτρεψε να ασκή-σουµε πίεση στις εταιρείες.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

82

ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΤο εγχώριο τραπεζικό σύστηµα στρέφεται στο πεδίο της «Πράσινης Ανάπτυξης» προσφέροντας µια νέα γενιά δανειακών προϊόντων που αφορούν κυρίως την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων σε κατοικίες και την ενεργειακή αναβάθµιση κτιρίων. Και αυτά είναι µόνο η αρχή. Στο επόµενο διάστηµα η πράσινη χρηµατοδότηση θα επεκταθεί και σε άλλους τοµείς της οικονοµίας. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΗ ΝΤΟΒΟΛΟ

Σ το δύσκολο τοπίο της τραπεζικής χρηµατοδότησης, µε τις πιστώσεις σε νοικοκυ-ριά και επιχειρήσεις να δίνονται πολύ πιο προσεκτικά και µε πολύ αυστηρότερα κριτήρια σε σχέση µε παλαιότερες εποχές, υπάρχει µια όαση που ακούει στο όνο-

µα «Πράσινα Τραπεζικά Προϊόντα». Τραπεζικά στελέχη υποστηρίζουν ότι τα πράσινα δάνεια είναι ίσως η µοναδική κατηγορία χορηγήσεων που δείχνει, αυτή τη στιγµή, δυναµισµό και έχει αξιόλο-γες προοπτικές ανάπτυξης. Η ζήτηση για αυτού του είδους τα προϊόντα είναι αυξηµένη, ενώ και οι τράπεζες δείχνουν µεγαλύτερη προθυµία να ικανοποιήσουν τις σχετικές αιτήσεις δανειοδότησης διότι έχουν σηµαντικές εξασφαλίσεις. Ειδικά για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων το εισόδηµα του ιδιοκτήτη της εγκατάστασης είναι εγγυηµένο για 25 έτη! Επιπλέον εντός των προ-σεχών εβδοµάδων ξεκινά το πρόγραµµα του υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγω-

BANKING

Green Banks

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

83

νιστικότητας µε την επωνυµία «Εξοικονοµώ Κατ’ Οίκον» το οποίο προβλέπει επιδοτήσεις ή άτοκα /χαµηλότοκα δάνεια για νοικοκυριά χαµηλού και µεσαίου εισοδήµατος, προκειµέ-νου να µειώσουν την κατανάλωση ενέργειας µε αντικατάσταση/αναβάθµιση του καυστή-ρα, µονώσεις, αντικατάσταση κουφωµάτων, κ.λπ. Η κρατική συµµετοχή στο πρόγραµµα είναι 400 εκατ. ευρώ ενώ οι 7 τελικά τράπε-ζες που θα συµµετέχουν στο πρόγραµµα θα συνεισφέρουν επιπλέον 400 εκατ. ευρώ. Λό-γω και της σηµαντικής δηµόσιας στήριξης τα λεγόµενα «πράσινα δάνεια» χορηγούνται µε ευνοϊκότερους όρους σε σύγκριση µε τα υπό-λοιπα προϊόντα της ίδιας κατηγορίας. Όταν χορηγούνται µε όρους στεγαστικών-επισκευ-αστικών δανείων τα επιτόκια ξεκινούν από τα επίπεδα του 4%, ενώ όταν χορηγούνται ως καταναλωτικά δάνεια το επιτόκιο είναι 2-3 ποσοστιαίες µονάδες χαµηλότερο από τα ισχύοντα επιτόκια καταναλωτικής πίστης. Η σύµπραξη δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα στο πεδίο της Πράσινης Ανάπτυξης εκδηλώνε-ται και σε άλλο πεδίο. Αξίζει να αναφέρουµε ότι φέτος ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλης Σάλλας, η τότε υπουργός Οικονοµί-

ας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, Λούκα Κατσέλη και η υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέρ-γειας και Κλιµατικής Αλλαγής, Τίνα Μπιρµπίλη ανακοίνωσαν πρόγραµµα Πράσινων Επενδύ-σεων συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ που θα υλοποιηθούν σε βάθος τετραετίας και µε στό-χο τη δηµιουργία 12.000 νέων θέσεων εργασί-ας. Το πρόγραµµα αφορά την περιβαλλοντική αναβάθµιση των υπαρχουσών βιοµηχανικών περιοχών και τη δηµιουργία ενός νέου προτύ-που «πράσινων επιχειρηµατικών πάρκων». Οι επενδύσεις θα πραγµατοποιηθούν µέσω της εταιρείας ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ- στην οποία συµµετέχουν η Τράπεζα Πειραιώς µε 65% και το Δηµόσιο µε 35%- και επιχειρήσεων του ιδιωτικού το-µέα που θα υποστηριχθούν τόσο από το ΕΣΠΑ όσο και από τον νέο αναπτυξιακό νόµο. Το σχέδιο περιλαµβάνει πέντε άξονες: τον βιολο-γικό καθαρισµό (70 εκατ. ευρώ), τις βιοµηχα-νικές φωτοβολταϊκές στέγες (350 εκατ. ευρώ), 10 µονάδες ανακύκλωσης και κοµποστοποί-ησης απορριµµάτων (80 εκατ. ευρώ), νέες πράσινες βιοµηχανικές περιοχές - ΒΙΠΕ (440 εκατ. ευρώ) και 10 περιβαλλοντικά πάρκα σε 10 ήδη επιλεγµένα νησιά σε Ιόνιο και Αιγαίο (560 εκατ. ευρώ).

ΈΞΟΔΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ«Το ενδιαφέρον τόσο ιδιωτών όσο και επιχειρήσεων για δάνεια που αφορούν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων είναι µεγάλο», υποστηρίζει µιλώντας στους «Μηχανισµούς του Χρήµατος», ο Γρηγόρης Τζανέτος, διευθυντής χορηγητικών και καταθετικών προϊόντων του Τοµέα Ιδιωτών της Τράπεζας Κύπρου.

Η Τράπεζα Κύπρου, µας είπε ο Γρηγόρης Τζανέτος, χρηµατοδότησε πρόσφατα την εγκατάσταση ενός µεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου στη Βόρεια Ελλάδα όπου το ύψος της επένδυσης έφτασε τα 14 εκατ. ευρώ και συνέχισε: «Μπαίνουµε δυναµικά στο κοµµάτι των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στηριζόµενοι στα ισχυρά θεµελιώδη µεγέθη µας και στη µεγάλη ρευστότητα που διαθέτουµε. Θέλουµε να κατακτήσουµε µερίδιο υψηλότερο από το µερίδιο που έχουµε γενικά στην εγχώρια τραπεζική αγορά». Ο ίδιος διευκρίνισε αµέσως µετά ότι «οι όροι χορήγησης των λεγόµενων πράσινων δανείων είναι ευνοϊκότεροι από τα αντίστοιχα κλασσικά προϊόντα διότι η δανειοδότηση για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων δεν περιέχει ιδιαίτερους κινδύνους. Δεν απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις, τα έσοδα είναι βεβαιωµένα, ενώ και ο τοµέας αυτός παρουσιάζει ιδιαίτερες προοπτικές ανάπτυξης».

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

84

BANKING

ΠράσινηΟικονοµία

Green BankingΟ τραπεζικός τοµέας ως ένας από τους βασικούς µοχλούς ανάπτυξης έχει τη δυνατότη-τα να διαδραµατίσει κοµβικό ρόλο στη «µόχλευση» της πράσινης ανάπτυξης, υποστη-ρίζει σε συνέντευξή του στους ΜτΧ ο Σταύρος Ιωάννου, γενικός διευθυντής εργασιών,

τεχνολογίας και οργάνωσης της τράπεζας Eurobank EFG. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΗ ΝΤΟΒΟΛΟ

Η έννοια της πράσινης ανάπτυξης φαίνεται να αποκτά

κεντρικό ρόλο στις συζητήσεις και απόψεις πολιτικών,

οικονοµολόγων και παραγόντων της αγοράς στην Ελ-

λάδα τον τελευταίο καιρό. Έχει πράγµατι η πράσινη

ανάπτυξη αισιόδοξη προοπτική ως νέο µοντέλο; Είναι αλήθεια ότι τελευταία στην Ελλάδα η έννοια της Πράσινης Ανάπτυξης προωθείται ως µο-νόδροµος για την έξοδο από την κρίση, τη δηµιουργία ευηµερίας και θέσεων εργασί-ας. Αυτό όµως είναι κάτι που δεν προέκυψε ξαφνικά. Οι «ζυµώσεις» σχετικά µε την ανά-γκη ποιοτικής διαφοροποίησης του µοντέλου ανάπτυξης είχαν αρχίσει εδώ και πάρα πολ-λά χρόνια και υπήρχαν αρκετά σηµάδια που προοιώνιζαν τον ερχοµό της. Ας µην ξεχνάµε τη χρονολογία ορόσηµο για τα θέµατα αυτά, το 1987, όταν στη διεθνή διάσκεψη του ΟΗΕ υιοθετήθηκε η έννοια της βιώσιµης/διατηρή-σιµης (sustainable) ανάπτυξης ως αναγκαία και ικανή συνθήκη για την αντιµετώπιση των προκλήσεων του καιρού µας σε οικονοµι-κό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Η πράσινη ανάπτυξη είναι µία από τις συνι-στώσες του µοντέλου αυτού. Έτσι, σε όλο τον κόσµο αλλά ιδιαίτερα στον λεγόµενο δυτικό,

ΗΗ έννοια της πράσινης ανάπτυξης φαίνεται να αποκτά ΗΗ έννοια της πράσινης ανάπτυξης φαίνεται να αποκτά

κεντρικό ρόλο στις συζητήσεις και απόψεις πολιτικών, Ηκεντρικό ρόλο στις συζητήσεις και απόψεις πολιτικών,

οικονοµολόγων και παραγόντων της αγοράς στην Ελ-Ηοικονοµολόγων και παραγόντων της αγοράς στην Ελ-

λάδα τον τελευταίο καιρό. Έχει πράγµατι η πράσινη Ηλάδα τον τελευταίο καιρό. Έχει πράγµατι η πράσινη

ανάπτυξη αισιόδοξη προοπτική ως νέο µοντέλο;Ηανάπτυξη αισιόδοξη προοπτική ως νέο µοντέλο;

αλήθεια ότι τελευταία στην Ελλάδα η έννοια Ηαλήθεια ότι τελευταία στην Ελλάδα η έννοια της Πράσινης Ανάπτυξης προωθείται ως µο-Ητης Πράσινης Ανάπτυξης προωθείται ως µο-νόδροµος για την έξοδο από την κρίση, τη Ηνόδροµος για την έξοδο από την κρίση, τη δηµιουργία ευηµερίας και θέσεων εργασί-Ηδηµιουργία ευηµερίας και θέσεων εργασί-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΣΤΑΥΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

85

«Με δύο λέξεις θα ήταν πολύ δύσκολο να οριοθετήσω την πράσινη ανάπτυξη. Εάν το τολ-µούσα σίγουρα οι δυο λέξεις που θα χρησιµο-ποιούσα θα ήταν καθή-κον και ευκαιρία.»

το «πράσινο» ως επιθετικός προσδιορισµός συνοδεύει όλο και περισσότερα προϊόντα, υπηρεσίες κ.λπ. Πράσινα αυτοκίνητα, σπίτια, κεφάλαια, επιχειρήσεις, τράπεζες, πράσινες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, και ο κατάλογος συνεχώς µεγαλώνει. Ειδικά δε µετά την έναρξη της τρέχουσας οικονοµικής κρίσης παρατηρήθηκε µία ραγδαία αύξηση της τάσης αυτής. Η άποψή µου είναι ότι η εν-δυνάµωση αυτής της τάσης ούτε τυχαία είναι αλλά ούτε και ξαφνική. Οι κινητήριες δυνά-µεις πίσω από αυτές τις εξελίξεις, οι λεγόµε-νοι drivers είναι ιδιαίτερα ισχυροί και έχουν προετοιµαστεί ακούσια και εκούσια από όλους τους εµπλεκόµενους.

Ποιοί θεωρείτε ότι είναι αυτοί οι drivers? Κατ’ αρχήν η αδιαµφισβήτητη πλέον πραγµατικότητα των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Το φυσικό περιβάλλον, ο πλανήτης δεν µπορεί πλέον να θεωρείται αστείρευτη πηγή πόρων και ακό-ρεστος αποδέκτης των αποβλήτων της παρα-γωγικής διαδικασίας. Το οικονοµικό µας σύ-στηµα παραγωγής, διάθεσης, κατανάλωσης και απόρριψης υλών, υλικών, προϊόντων και παραπροϊόντων πρέπει πλέον να λαµβάνει υπόψη την αλληλεπίδραση των δραστηριοτή-των αυτών µε το περιβάλλον. Κατά δεύτερον, η αντίληψη του κόσµου για τα προβλήµατα αυτά έχει πλέον αυξηθεί και συναντάµε όλο και πιο πολλούς ευαισθητοποιηµένους πολί-τες έτοιµους να στηρίξουν και να υποστηρί-

ξουν την προστασία του πλανήτη. Όλοι πλέον γνωρίζουν ότι ο πλανήτης έχει όρια και αν τα ξεπεράσουµε θα θέσουµε σε κίνδυνο όχι µόνο την ευηµερία και την παραγωγή πλού-του αλλά και την ίδια τη ζωή στη γη. Τρίτος παράγοντας η νοµοθεσία. Οι νόµοι για την προστασία του περιβάλλοντος γίνονται πε-ρισσότεροι και πιο αυστηροί. Οι κίνδυνοι από παραβάσεις, ειδικά µε την νέα αντίληψη της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», γίνονται πλέον µετρήσιµοι και διόλου αµελητέοι, και ακόµη και οι λιγότερο ευαίσθητοι στο θέ-µα έχουν αρχίσει να το λαµβάνουν σοβαρά υπόψη τους. Τέλος, οι ευκαιρίες. Οι νέες τε-χνολογίες, οι νέες τάσεις, και το νέο όραµα της πράσινης οικονοµίας είναι το κατάλληλο υπόβαθρο για την απελευθέρωση νέων υγι-ών δυνάµεων ανάπτυξης, εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας.

Τί σηµαίνει για τον τραπεζικό τοµέα η πράσινη ανά-πτυξη; Ποιός είναι ο ρόλος των τραπεζών; Ο τραπεζικός τοµέας ως ένας από τους βασικούς µοχλούς ανάπτυξης έχει τη δυνατότητα να δια-δραµατίσει κοµβικό ρόλο στη «µόχλευση» της πράσινης ανάπτυξης. Με προφανείς ή λιγότερο προφανείς αλλά εξίσου σηµαντικούς τρόπους.

Αντιλαµβάνοµαι ότι ως προφανείς τρόπους εννοείτε τα λεγόµενα πράσινα τραπεζικά προϊόντα στον τοµέα της ενέργειας που έχουν κάνει ήδη την εµφάνισή τους από τις περισσότερες τράπεζες. Ορθά το εντοπίζετε. Πράγµατι ένα από τα βασικά εργαλεία των τραπεζών είναι η παροχή χρηµατοδότησης για την ενίσχυση της πράσινης οικονοµίας όπως το παράδειγµα της ενέργειας που ανα-φέρατε. Φαίνεται ότι στο όχι και τόσο µακρι-νό µέλλον τα πράσινα τραπεζικά προϊόντα και υπηρεσίες θα εξειδικεύονται και θα ανα-πτύσσονται περαιτέρω, όχι µόνο στον κλάδο της ενέργειας αλλά σε όλους τους κλάδους της οικονοµίας. Στη γεωργία, τον τουρισµό, τη µεταποίηση, παντού. Δεν σταµατά όµως µόνο εκεί ο ρόλος των τραπεζών, είναι πιο ευρύς και πρέπει να αναφερθεί. Μην ξεχνά-µε ότι οι τράπεζες απασχολούν δεκάδες χι-λιάδες εργαζόµενους, διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή µας. Έτσι, η ανάπτυξη περιβαλλοντικής κουλτούρας

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

86

στον ίδιο το χώρο εργασίας έχει πολύ ση-µαντικό κοινωνικό αντίκτυπο. Εξορθολογι-σµός της χρήσης χαρτιού και άλλων υλικών, ανακύκλωση, εξοικονόµηση ενέργειας κλπ, είναι στοιχεία της διαχείρισης του «περιβαλ-λοντικού αποτυπώµατος» από τη λειτουργία των ίδιων των τραπεζών και η κινητοποίηση των εργαζοµένων προς αυτήν τη συµµετο-χική διαδικασία παράγει πολλαπλά οφέλη. Παράλληλα έχουµε τις προµήθειες. Η κα-τάρτιση των ανθρώπων που ασχολούνται µε τις προµήθειες ως προς το περιβαλλοντικό προφίλ των προµηθευτών αλλά και αυτών καθ΄ αυτών των προµηθευόµενων προϊό-ντων ενθαρρύνει την πράσινη στροφή των επιχειρήσεων ώστε να είναι και στο µέλλον αποδεκτοί συνεργάτες µίας τράπεζας.Ιδιαίτερα σηµαντική είναι τέλος η δυνατότητα των τραπεζών να αναπτύσσουν τεχνογνωσία

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σταύρος Ιωάννου

εντοπισµού των κινδύνων που απορρέουν από την περιβαλλοντική συµπεριφορά των πελατών τους. Των κινδύνων που, όπως προ-αναφέρθηκε, δεν είναι πάντα αµελητέοι και που µπορούν να απειλήσουν και την ίδια τη σχέση του πελάτη µε την τράπεζά του. Εδώ βέβαια εδράζονται και σηµαντικές ευκαιρίες παροχής ολοκληρωµένων λύσεων και υπο-στήριξης προς τους πελάτες, ιδιαίτερα στην τρέχουσα δύσκολη οικονοµική συγκυρία, ώστε να αποκτήσουν περιβαλλοντική τεχνο-γνωσία και να βελτιώσουν το προφίλ τους µε παράπλευρο όφελος την ενίσχυση της αντα-γωνιστικότητάς τους στο ιδιαίτερα απαιτητικό πλέον εγχώριο και διεθνές περιβάλλον.

Είναι όµως σε θέση οι τράπεζες να ανταπεξέλθουν σε αυ-

τές τις προκλήσεις; Πόσο εύκολο είναι για έναν µεγάλο

τραπεζικό όµιλο όπως η Eurobank να ενσωµατώσει αυ-

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

87

τή τη νέα οπτική; Για εµάς στον Όµιλο Eurobank αυτά τα πράγµατα δεν είναι καινούργια. Αντί-θετα έχουµε εδώ και αρκετά χρόνια ξεκινήσει να εργαζόµαστε συστηµατικά προς αυτό για το οποίο σήµερα µπορώ να πω ότι είµαστε πε-ρήφανοι να µοιραζόµαστε µε όλα τα ενδιαφε-ρόµενα µέρη. Και αυτό είναι η ολοκληρωµένη µας προσέγγιση στα περιβαλλοντικά θέµατα. Ενδεικτικά, το 2003 υιοθετήσαµε την περιβαλ-λοντική µας πολιτική που δίνει µε απλό αλλά εµπεριστατωµένο τρόπο το στίγµα µας για τα περιβαλλοντικά θέµατα. Από το 2004 και µε-τά είµαστε η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα και µία από τις λίγες στην Ευρώπη που εφάρµοσε ένα πιστοποιηµένο κατά ISO14001 σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης, µε σκοπό την τεκµηριωµένη µε διαδικασίες και δείκτες επί-δοσης αντιµετώπιση των έµµεσων και άµε-σων αλληλεπιδράσεων του οργανισµού µας µε το περιβάλλον. Των επιπτώσεων δηλαδή που προκύπτουν από την καθηµερινή µας λει-τουργία (διαχείριση πόρων, ανακύκλωση, κλπ) και εκείνων που προκύπτουν από την παροχή των υπηρεσιών µας (πράσινα προϊόντα, κίν-δυνοι, προµηθευτές, εργολάβοι κλπ). Μάλιστα από το 2008 έχουµε καταχωρηθεί στο Ευρω-παϊκό Μητρώο των οργανισµών που τηρούν των Ευρωπαϊκό κανονισµό για την περιβαλ-λοντική διαχείριση το γνωστό πια EMAS (Eco-Management and Audit Scheme), η ανώτερη δυνατή διάκριση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και η σηµαντικότερη εξωτερικά επικυρωµένη προσή-λωση στη διαφάνεια και την αξιοπιστία. Αξίζει να σηµειωθεί ότι αυτή η προσπάθεια επιβρα-βεύτηκε για 2η χρονιά φέτος µε την απονοµή του εθνικού βραβείου στον ετήσιο διαγωνισµό EMAS 2010. Στο πλαίσιο αυτό, οι εργαζόµενοι, οι πελάτες, οι προµηθευτές, οι µέτοχοι και όλα τα υπόλοιπα ενδιαφερόµενα µέρη αντιµετω-πίζονται µε ενιαίο τρόπο κατά τη χάραξη της περιβαλλοντικής µας στρατηγικής. Παράλληλα φροντίζουµε συνεχώς να είµαστε σε επαφή µε τις σηµαντικότερες εξελίξεις στον κλάδο µέσα από την ενεργό συµµετοχή µας σε εθνικά και διεθνή φόρα και πρωτοβουλίες. Η συµµετο-χή µας στο Global Steering Committee και η προεδρία στην Ευρωπαϊκή Οµάδα Δράσης της Χρηµατοοικονοµικής Πρωτοβουλίας του Περι-

βαλλοντικού Προγράµµατος του ΟΗΕ (UNEP FI) είναι ένα παράδειγµα της προσπάθειάς µας να φέρουµε όχι µόνο στον Όµιλό µας αλλά γενικό-τερα στον κλάδο µας στην Ελλάδα και την ευ-ρύτερη περιοχή την τελευταία λέξη από πλευ-ράς τεχνογνωσίας στα θέµατα της πράσινης οικονοµίας. Ιδιαίτερη σηµασία βέβαια δίνουµε στη σχέση µε τους πελάτες µας, αναπτύσσοντας κατάλληλα και επίκαιρα «πράσινα προϊόντα» στον χώρο των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας όπως για παράδειγµα τα δάνεια για εγκατάστα-ση φωτοβολταϊκών συστηµάτων ή τα δάνεια για εξοικονόµηση ενέργειας στις κατοικίες. Πα-ράλληλα εµβαθύνουµε, σε συνεργασία µε διε-

θνείς οργανισµούς αλλά και τις εθνικές αρχές, τις διαδικασίες ανάλυσης και διαχείρισης του περιβαλλοντικού κινδύνου, ώστε να είµαστε σε θέση µαζί µε τους πελάτες µας να αντιµετωπί-ζουµε σηµεία που χρήζουν προσοχής καθώς και να εντοπίζουµε και να υποστηρίζουµε µε την εξειδικευµένη τεχνογνωσία µας τις αντί-στοιχες ευκαιρίες που προκύπτουν σε αυτό το νέο και ορµητικό, θα έλεγα, «κύµα» της πράσι-νης ανάπτυξης.

Καταλήγοντας κ. Ιωάννου, µε δύο λέξεις πώς αντιλαµβά-νεστε ως τραπεζικός την πράσινη ανάπτυξη; Με δύο λέξεις θα ήταν πολύ δύσκολο να οριοθετήσω την πράσινη ανάπτυξη, αφού σίγουρα θα στε-ρούσα την ευρύτητα, το βάθος αλλά και την προοπτική του όρου. Εάν όµως το τολµούσα σίγουρα οι δυο λέξεις που θα χρησιµοποιού-σα θα ήταν καθήκον και ευκαιρία.

«Η ανάπτυξη περι-βαλλοντικής κουλτούρας στον ίδιο τον χώρο εργασίας έχει πολύ σηµαντικό κοινωνικό αντίκτυπο.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

88

BANKING Wealth

management

Ιστορίες χρήµατος& το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΙΣΚΟ

Οι Έλληνες επενδυτές έχουν υπερβολικά µεγάλο ποσοστό των κεφαλαίων τους σε ελληνικό ρίσκο, ενώ, στα πλαίσια της διασποράς του κινδύνου, θα έπρεπε σταδι-ακά το χαρτοφυλάκιό τους να αποκτήσει έναν πιο διεθνή χαρακτήρα, τονίζει σε

συνέντευξή του στους ΜτΧ ο Δηµοσθένης Αρχοντίδης, γενικός διευθυντής /Head of Group of Private Banking της Eurobank EFG. Μία συνέντευξη για τις νέες ισορρο-πίες στη διαχείριση πλούτου και τα όρια της εµπιστοσύνης ανάµεσα σε επενδυτές-διαχειριστές, που κλόνισε στο ξέσπασµά της η διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση.

ΑΠΟ ΤΗ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΗΗΗ χρηµατοπιστωτική κρίση είχε ως αποτέλεσµα να κλο-νιστεί η εµπιστοσύνη των επενδυτών προς τις εταιρείες wealth management, περισσότερο στο εξωτερικό, λιγό-τερο ίσως στην Ελλάδα. Έχει αποκατασταθεί η εµπιστο-σύνη; Η κρίση εµπιστοσύνης η οποία προέ-κυψε ως αποτέλεσµα της παγκόσµιας χρηµα-τοπιστωτικής κρίσης δεν έχει αποκατασταθεί στις µέρες µας απλά διότι οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις των επενδυτών από τους Asset Managers έχουν αλλάξει ριζικά και οριστικά. Η εύκολη πρόσβαση σε φθηνή χρηµατοδό-τηση, η σχεδόν µονοσήµαντη άνοδος των χρηµατιστηριακών αξιών και των αγορών χρεογράφων πριν από το 2008 καθώς και η εξάπλωση επενδυτικών σχηµάτων, τα οποία χρησιµοποιούσαν πολύπλοκες και συχνά αδιαφανείς σ τρατηγ ικέ ς (hedge /pr ivate equity funds, proprietary index trackers,

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΑΡΧΟΝΤΙΔΗΣ

strategy replicators) µε αντάλλαγµα υψη-λές δυνητικές αποδόσεις, ε ίχε οδηγήσει τους επενδυτές σε αποδοχή πολύ χαλαρών κριτηρίων ελέγχου της επενδυτικής διαδι-κασίας, εναποθέτοντας παράλληλα εξαιρε-τικά µεγάλη εµπιστοσύνη σε διαχειριστές αµφίβολης ικανότητας, εµπειρίας και µερι-κές φορές επιλήψιµης ηθικής. Οι διεθνείς επενδυτές του σήµερα έχουν επιστρέψει σε πολύ απλές µορφές επενδύσεων, επιδιώ-κουν πλήρη ενηµέρωση και δίνουν µεγάλη έµφαση στη ρευστότητα των επενδυτικών θέσεων, την ευρεία διασπορά του ρίσκου αγοράς και την ικανότητα /φήµη των δια-χειριστών σε βάθος χρόνου πριν προχωρή-σουν σε κάποια συνεργασία. Έχουν δηλαδή πλέον κριτήρια τα οποία αποκλίνουν σηµα-ντικά από εκείνα της προ-κρίσης εποχής. Σε

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

89

αυτό το πλαίσιο, η εµπιστοσύνη επιστρέ-φει σταδιακά αλλά σε αυστηρά επιλεκτική βάση και µε εντελώς άλλη µορφή από αυτή που γνωρίζαµε µέχρι σήµερα.

Με ποιόν τρόπο διαχειρίζεται ένα τµήµα wealth management την επιφυλακτικότητα που εξακολουθεί να διακρίνει τους επενδυτές, δεδοµένης της δύσκολης οικονοµικής συγκυρίας για τη χώρα; Το έργο του Έλληνα Asset Manager έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο λόγω της δηµοσιονοµικής κρίσης, η οποία κατέδειξε µε εµφατικό τρόπο εδώ και ένα χρόνο τη σηµασία του συστηµικού ρίσκου στη διαχείριση κεφαλαίων, σε συνδυασµό µε την εταιρική οντότητα των παρόχων τέτοιων υπηρεσιών στην Ελλάδα. Ο φόβος της κατάρ-ρευσης της εθνικής οικονοµίας, υπό το βάρος των σοβαρών δηµοσιονοµικών προβληµάτων,

δηµιούργησε ένα κύµα πανικού στους επενδυ-τές οι οποίοι επένδυαν παραδοσιακά το µεγα-λύτερο µέρος της κινητής τους περιουσίας σε ελληνικό ρίσκο. Ακόµα και όσοι είχαν φροντί-σει έγκαιρα να αποκτήσουν µια σταθµισµένη έκθεση και σε αξίες εκτός Ελλάδας, αντιµετώ-πισαν µε σκεπτικισµό την κλασσική δοµή των περισσότερων παρόχων επενδυτικών υπηρε-σιών που ανήκουν σε εγχώριους τραπεζικούς οµίλους, µε αποτέλεσµα τη συχνή επιλογή ξέ-νων οίκων για τη διαχείριση των χαρτοφυλα-κίων τους. Αν και τα πρώτα σηµάδια από την εφαρµογή του Μνηµονίου Σταθερότητας και Ανάπτυξης είναι αναµφίβολα ενθαρρυντικά, η ανάκαµψη των επενδυτικών κεφαλαίων θα είναι διστακτική και σταδιακή και η διαφο-ροποίηση ενός παρόχου επενδυτικών υπηρε-σιών από το γενικότερο πλαίσιο των τοπικών

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

90

εξελίξεων απαιτεί πλουραλισµό διεθνών επεν-δυτικών επιλογών, ποιοτική και έγκαιρη ενη-µέρωση και σωστή και άµεση πρόσβαση στις αγορές επενδυτικού ρίσκου.

Ζούµε την εποχή της διατήρησης της περιουσίας; Ποιές οι δυνατότητες διεύρυνσής της τουλάχιστον για τους περισσότερο επιθετικούς πελάτες; Υπάρχουν ευκαιρίες που µπορεί να βρει ένας επενδυτής στο σκηνικό της ελ-ληνικής οικονοµίας που δυσκολεύεται να µπει σε τροχιά ανάκαµψης; Τί αποδόσεις πρέπει να περιµένει σήµερα ένας επενδυτής; Οι δυνατότητες ανάπτυξης ενός επενδυτικού χαρτοφυλακίου είναι σήµερα ση-µαντικά περισσότερες σε σχέση µε την εποχή πριν από την παγκόσµια χρηµατοπιστωτική κρίση. Οι διεθνείς αγορές έχουν µέχρι στιγ-µής δώσει σηµαντικές αποδόσεις σε µετο-χές και οµόλογα µετά το πρώτο τρίµηνο του

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Δηµοσθένης Αρχοντίδης

2009 και λόγω της αυξηµένης µεταβλητότητας ως απόρροια της µεγαλύτερης επαγρύπνησης των διεθνών επενδυτών στις διακυµάνσεις των αγορών, παρουσιάζονται σηµαντικές ευκαιρίες τόσο για τακτικές όσο και για στρατηγικές το-ποθετήσεις. Στον Ελληνικό χώρο, οι ακραίες διακυµάνσεις στις µετοχικές αξίες, τα οµόλογα Ελληνικού Δηµοσίου και τα εταιρικά οµόλογα τους τελευταίους 12 µήνες, έχουν ήδη δώσει την ευκαιρία δηµιουργίας επικερδών θέσεων σε χαρτοφυλάκια τα οποία επιθυµούν την ανάληψη υψηλών κινδύνων. Οι δυνητικές αποδόσεις που µπορεί να προσδοκά ένα διεθνές επενδυτικό χαρτοφυλάκιο µεσαίου ρίσκου µε αναπτυξιακό προσανατολισµό κυµαίνονται κατά µέσο όρο σε ετήσια βάση στα επίπεδα του 5-8% (που συνε-πάγεται 4%-7% πάνω από το EURIBOR) µε ορί-ζοντα 5ετίας αλλά µε τη σηµαντική επισήµανση ότι η επίτευξή τους απαιτεί ανοχή σε σαφώς µε-γαλύτερα επίπεδα ενδιάµεσης µεταβλητότητας σε σχέση µε το πρόσφατο παρελθόν, στοιχείο το οποίο αποτελεί µια σηµαντική διαφοροποίη-ση ως προς τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά.

Ας µείνουµε στην ελληνική οικονοµία και την αδυναµία της να περάσει στην επόµενη φάση. Ποιά είναι η εκτί-µησή σας για την πορεία της οικονοµίας και πώς αυτή θα επηρεάσει τις επιλογές των επενδυτών; Τα πρώτα καλά σηµάδια στη βελτίωση των δηµοσιο-νοµικών προβληµάτων της χώρας από την εφαρµογή των όρων του Μνηµονίου είναι ήδη εµφανή και έχουν προκαλέσει το ενδι-αφέρον πολλών επενδυτών του εξωτερικού, οι οποίοι πριν από µερικούς µήνες δεν έδι-ναν καµιά πιθανότητα στη χώρα µας να βγει από το αδιέξοδο και έπλεκαν διάφορα σενά-ρια περί χρεοκοπίας και αναδιάρθρωσης του χρέους µας. Η τάση αυτή έχει αλλάξει από τον Ιούλιο και µετά οπότε και παρατηρούµε όλο και περισσότερους ξένους επενδυτές να ανα-λύουν τις ελληνικές αγορές (οµολογιακή και µετοχική) όπου οι δυνητικές αποδόσεις είναι ιδιαίτερα σηµαντικές. Αυτό σηµαίνει ότι είναι διατεθειµένοι να αναλάβουν ελληνικό ρίσκο, κάτι το οποίο δεν ήθελαν να «αγγίξουν» πριν τον Ιούλιο. Τα δύο µεγάλα στοιχήµατα για την χώρα µας για τους επόµενους 12 µήνες είναι: 1) Η ανάπτυξη που θα οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ και εποµένως σε αύξηση των εσόδων

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

91

του κράτους από φόρους και κυρίως εξισορ-ρόπηση της αύξησης της ανεργίας που είναι αναπόφευκτο αποτέλεσµα της ύφεσης. Βασική προϋπόθεση είναι η προσέλκυση ξένων επεν-δύσεων όπου ήδη έχουµε δει θετικά σηµάδια µε την υπογραφή µνηµονίων συνεργασίας µε τις κυβερνήσεις του Κατάρ και της Κίνας αλ-λά και η βελτίωση των συνθηκών ρευστότη-τας στο ελληνικό χρηµατοπιστωτικό σύστηµα ώστε να ενισχυθούν οι ελληνικές επιχειρή-σεις και να προχωρήσουν σε αναπτυξιακές δραστηριότητες. 2) Η εξωστρέφεια της ελλη-νικής οικονοµίας η οποία ήταν περιορισµένη τις περασµένες δεκαετίες και η οποία θα µας οδηγήσει σε αύξηση των εξαγωγών που συνε-πάγεται και αύξηση του ΑΕΠ. Για να πετύχει η ελληνική οικονοµία, βέβαια, χρειάζεται πολι-τική βούληση ώστε να συνεχιστούν οι βαθιές τοµές και µεταρρυθµίσεις στην ελληνική οι-κονοµία. Οι αλλαγές αυτές είναι δύσκολες και επίπονες για όλους σχεδόν τους Έλληνες αλλά ταυτόχρονα απαραίτητες και αποτελούν µονό-δροµο. Η εκτίµησή µου είναι ότι θα τα κατα-φέρουµε καθώς υπάρχουν τα σηµάδια αυτής της πολιτικής βούλησης για αλλαγές. Για τους Έλληνες επενδυτές αυτό σηµαίνει ότι το σηµα-ντικό ποσοστό του χαρτοφυλακίου τους που είναι επενδυµένο σε ελληνικό ρίσκο θα πάει καλύτερα τους επόµενους 12 µήνες. Εδώ όµως πρέπει να τονίσουµε, στα πλαίσια διασποράς του ρίσκου, ότι οι Έλληνες επενδυτές έχουν υπερβολικά µεγάλο ποσοστό των κεφαλαίων τους σε ελληνικό ρίσκο, ενώ θα έπρεπε σταδι-ακά να έχουν ένα πιο global χαρτοφυλάκιο.

Ποιό τελικά πιστεύετε ότι είναι το µυστικό της επιτυχίας ενός private banker? Έχουν οι Έλληνες private bankers να ζηλέψουν σήµερα κάτι από τους Ελβετούς; Τα µυ-στικά της επιτυχίας είναι καλή και ειλικρινής σχέση µε τον πελάτη, συχνή παρακολούθηση του χαρτοφυλακίου του και ενηµέρωσή του, και καλή κατάρτιση σε σχέση µε τις αγορές σε επίπεδο που ξεπερνά τις βασικές γνώσεις. Ο πελάτης θέλει να έχει απέναντί του ένα συ-νοµιλητή που είναι ειλικρινής, νοιάζεται για αυτόν και την οικογένειά του και γνωρίζει τις αγορές οι οποίες έκρυβαν σηµαντικές εκπλή-ξεις τα τελευταία δύο χρόνια. Κατά τη γνώµη µου τα µόνα πράγµατα που έχει να ζηλέψει ο

Έλληνας private banker από τον Ελβετό είναι η ιστορία και το brand name των ελβετικών τραπεζών. Οι διαφορές στην εξυπηρέτηση και την προϊοντική γκάµα έχουν εκµηδενιστεί τα τελευταία χρόνια ενώ οι χρεώσεις στην ελ-ληνική αγορά είναι σαφώς χαµηλότερες.

Υπάρχει η άποψη ότι οι private bankers µπορούν να συµβάλλουν στη στήριξη της ελληνικής οικονοµίας, προσελκύοντας µεγάλα επενδυτικά χαρτοφυλάκια από το εξωτερικό. Πώς µπορεί να γίνει αυτό στην πράξη; Αυτό ήδη γίνεται. Κατά τη διάρκεια της ελλη-νικής κρίσης, οι private bankers µπορεί να µην µπορούσαν να προσελκύσουν κεφάλαια αλλά συγκράτησαν σηµαντικά κεφάλαια από φυ-γή στο εξωτερικό παρουσιάζοντας αξιόπιστες

λύσεις στους πελάτες τους ώστε να µειώσουν την έκθεσή τους σε ελληνικό ρίσκο χωρίς να χρειάζεται να µεταφέρουν τα κεφάλαια σε τράπεζες του εξωτερικού. Τους τελευταίους δύο µήνες, Σεπτέµβριο και Αύγουστο, έχουµε θετική εισροή κεφαλαίων στο private banking, µε αργούς ρυθµούς βέβαια. Αυτό γίνεται γιατί ανακτάται η εµπιστοσύνη στην Ελλάδα, οι Έλ-ληνες επενδυτές βλέπουν πως τα καταστροφι-κά σενάρια δεν επιβεβαιώνονται και αντιλαµ-βάνονται ότι µπορούν να έχουν επενδυµένα κεφάλαια στην Ελλάδα χωρίς να έχουν ελλη-νικό ρίσκο. Εκτιµούµε ότι ο επαναπατρισµός κεφαλαίων, επίσης, εφόσον παραταθεί και επι-κοινωνηθεί σωστά, µπορεί να συντελέσει σε µια αθρόα εισροή κεφαλαίων και ρευστότητας στην Ελλάδα που θα βοηθήσει την ελληνική οικονοµία προς την ανάκαµψη και ανάπτυξη.

«Το µόνο που έχει να ζηλέψει ο Έλληνας private banker από τον Ελβετό είναι η ιστορία και το brand name των ελβετικών τραπεζών.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

92

BANKING

Factoring

ΡΕΥΣΤΟmaniaΜέσα σ’αυτή την ιδιαίτερα δυσµενή συγκυρία που βιώνουν σήµερα οι επιχειρήσεις δεν σηµαίνει ότι δικαίωµα στη χρηµατοδότηση θα πρέπει να έχουν µόνο αυτές που είναι κερδοφόρες. Είναι απαραίτητο να χρηµατοδοτηθούν και ζηµιογόνες επιχειρήσεις µε την προϋπόθεση ότι οι χρηµατοδοτικοί οργανισµοί είναι σε θέση να προσδιορίσουν ποιοτικά και ποσοτικά την ανάγκη ρευστότητας που έχει προκύψει από τη ζηµιογόνο δραστηριότητα, αφού αξιολογήσουν κατά πόσο η ζηµιά είναι δοµική δηλαδή εγκλωβισµένη σε υψηλές ανελαστικές δαπάνες και επισφάλειες ή είναι αποτέλεσµα της µείωσης της δραστηριότητας. ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Η επίκαιρη συζήτηση της δύ-σκολης εποχής που διανύου-

µε και το µέγα ζητούµενο για την ελληνική οι-κονοµία είναι αναµφισβήτητα η εξασφάλιση της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Κάτω από τις παρούσες συνθήκες κράτος και χρηµατοπιστω-τικό σύστηµα πρέπει να παρακολουθούν και να διοχετεύουν µε αυστηρότητα την εσωτερική ρευστότητα του συστήµατος. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει: α) Να διασφαλίζεται µε επάρκεια το ποιός παίρνει χρηµατοδότηση και κυρίως για ποιό σκοπό. Σηµαντική ευθύνη επιµελούς επο-πτείας έχουν οι τράπεζες και β) Να διασφαλίζε-ται η πορεία της ρευστότητας µετά την παροχή της από το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Αξίζει να θυµηθούµε ότι σε παλαιότερες εποχές όπου η πρόσβαση στις αγορές του εξωτερικού ήταν επιλεκτική, οι τράπεζες προωθούσαν έντονα την έγκριση πιστωτικών γραµµών αποκλειστικά για χρηµατοδότηση εισαγωγών ή προχρηµατο-δότηση εξαγωγών. Είναι επίσης σηµαντικό να συνδέεται η χρηµατοδότηση µε άλλες υπηρεσί-ες συναλλαγών (payment services) περιοδικού χαρακτήρα όπως η πληρωµή ΦΠΑ, πληρω-

µή ασφαλιστικών υποχρεώσεων, µισθοδοσία προσωπικού, πληρωµές ΔΕΚΟ. Το παράλληλο όφελος για το κράτος είναι προφανές. Είναι, παράλληλα, επιτακτικό τώρα όσο ποτέ, όσο και να φαίνεται ότι επιστρέφουµε σε «πατερ-ναλιστικές» εποχές, να διασφαλιστεί στο µέγι-στο δυνατό ότι το προϊόν της χρηµατοδότησης µιας επιχείρησης δεν θα αναλωθεί σε κατα-βολές µερισµάτων, χρηµατικές διευκολύνσεις σε εταίρους ή ανώφελες επενδύσεις, χωρίς να σηµαίνει ότι θα πρέπει να πάµε σε εποχή µηδε-νικών µερισµάτων ή ότι οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο στην απόδοση µερι-σµάτων ή επενδύσεων. Η στοχευµένη παροχή ρευστότητας έναντι στοιχείων ενεργητικού εξα-σφαλίζει επίσης τον χρηµατοπιστωτικό οργα-νισµό σε µεγάλο βαθµό, ότι δεν χρηµατοδοτεί ανεξέλεγκτα «ζηµιές».

Focus στη χρηµατοδότηση

Όλα αυτά πρέπει να οδηγήσουν την Ελλάδα, όπως έχει ήδη γίνει σε προηγµένες αγορές, σε µεγαλύτερη επικέντρωση στην χρηµατο-

Ο Γ. Καραγιαννόπουλος είναι γενικός διευθυντής της Eurobank EFG Factors.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

93

δότηση έναντι στοιχείων ενεργητικού (Asset Based Financing), στο Factoring ειδικότερα και στη χρη-µατοδότηση της εφοδιαστικής αλυσίδας (Supply Chain Financing) γενικότερα. Το κράτος θα πρέπει να προωθήσει τα εκάστοτε προγράµ-µατα ρευστότητας που διαχειρίζεται µέσα από οχήµατα στοχευµένης χρηµατοδό-τησης. Ενα από αυτά τα οχήµατα είναι και οι εταιρείες Factoring, που σκοπό έχουν την παροχή ρευστότητας έναντι εµπορικών απαιτήσεων. Ο κλάδος του Factoring στην Ελλάδα αναπτύσ-σεται δυναµικά και βρίσκεται σε αρ-κετά ώριµο επίπεδο τόσο θεσµικά όσο και σε επίπεδο αποδοχής από τον επιχειρηµατικό κόσµο. Δυστυχώς όµως ακόµα, για καθαρά λειτουργι-κούς λόγους, δεν έχει καταφέρει να απευθυνθεί µε επάρκεια προς τις µικρές επιχειρήσεις, που το έχουν και µεγαλύ-τερη ανάγκη. Ανακεφαλαιώνοντας, πέρα από τα οφέλη σε µικροοικονοµικό επίπε-δο, το factoring πρέπει να τύχει µεγαλύτερου θεσµικού ενδιαφέροντος γιατί αποτελεί βασικό εργαλείο ενίσχυσης της µικροµεσαίας επιχειρηµατι-κότητας αλλά και θωράκισης του χαρτοφυλακίου του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Και αναµφισβήτη-τα, η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόµι που τα έχει ανάγκη και τα δύο σε υπερθετικό βαθµό.

ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΑΛΛΟΥΤο Factoring στις δυτικές χώρες, αλλά και σε χώρες των οποίων οι οικονοµίες στηρίζονται σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις, κερδίζει τα

τελευταία 20 χρόνια συνεχώς έδαφος και τυγχάνει όλο και περισσότερου θεσµικού και εµπορικού ενδιαφέροντος.

Στη Γερµανία, ο βραχυπρόθεσµος τραπεζικός δανεισµός υποκαθίσταται όλο και περισσότερο από το Factoring, Στην Γαλλία, ήδη αποτελεί το κυριότερο εργαλείο χρηµατοδότησης αναγκών κεφαλαίου κίνησης. Στην Βρετανία, ο τζίρος της προεξόφλησης εµπορικών απαιτήσεων ισούται µε το 19% του ΑΕΠ της χώρας.

Η δε Ιταλία, βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια στην πρώτη τριάδα όταν το factoring ήρθε ως φυσικό υποκατάστατο της καταργηθείσας µεταχρονολογηµένης επιταγής. Το Μεξικό είναι ένα τυπικό παράδειγµα όπου οι τοπικές κοινωνίες άντλησαν µέγιστο όφελος από τον θεσµό. Πολλές µικρές επιχειρήσεις τοπικής

εµβέλειας αποτέλεσαν και αποτελούν προµηθευτές µεγάλων πολυεθνικών εργοστασίων ή αλυσίδων λιανικής µε δραστηριότητα στη χώρα. Οι επιχειρήσεις αυτές στην πλειονότητά τους δεν είχαν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστηµα της χώρας. Το δε κυριότερο περιουσιακό τους στοιχείο ήταν τα εµπορικά τους συµβόλαια

µε τις πολυεθνικές. Εκχωρώντας τιµολογηµένες απαιτήσεις από αυτά τα συµβόλαια σε οχήµατα factoring κατάφεραν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κεφάλαια για τη λειτουργία τους.

TECH BANKING & CommunicationΕνέργειες, δράσεις και σενάρια από το εργαστήρι της τεχνολογικής προόδου στην καθηµερινή λειτουργία της τραπεζικής πραγµατικότητας. Μίας πραγµατικότητας που στο επικοινωνιακό κοµµάτι της προβολής της αλλάζει προτεραιότητες σύµφωνα µε τις ανάγκες της εποχής.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

96

TECH BANKING

Social Media ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ του social networking

Aκολουθώντας τα σηµεία των καιρών, δεν αρκεί µια τράπεζα να στήσει µια σελίδα στο facebook ή ένα account στο twitter και να νοµίζει ότι έχει «καλύψει» και αυτό το κανάλι επικοινωνίας: τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης ήρθαν για να

αλλάξουν ριζικά τη σχέση µιας τράπεζας µε τον πελάτη της. ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΩΤΗΡΗ ΣΥΡΜΑΚΕΖΗ

Τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης (Social Media) δεν αποτελούν πλέον ένα παροδικό φαινόµενο: ήρθαν για να µείνουν. Και για-τί όχι, αφού τα social media δεν είναι παρά µια ακόµη µορφή για

να εκδηλώσουµε την κοινωνικότητά µας. Τα πολυπληθή youtube, facebook και twitter, το µικρότερο αλλά εξειδικευµένο LinkedIn αλλά και η (όχι και τόσο) νέα άφιξη foursquare, όλα αυτά έχουν εισβάλει στην καθηµερινή µας ζωή επηρεάζοντας τον τρόπο που αλληλεπιδρούµε µε τον κοινωνικό µας περίγυρο. Κυρίως όµως, έχουν αλλάξει ριζικά τον τρόπο και τη φύση της online επικοινωνίας: για το internet, έχει περάσει πλέον για τα καλά η φάση όπου ένα brand παράγει περιεχόµενο (content) το οποίο «περνά» στους πελάτες του µέσω του επίση-µου website του. Η πρακτική αυτή αποτελού-σε ουσιαστικά τη «µετάφραση» των offline µεθόδων επικοινωνίας στον online χώρο. Τώ-ρα πλέον, οι χρήστες έχουν γίνει παραγωγοί περιεχοµένου και αναδεικνύουν οι ίδιοι τη θεµατολογία που κρίνουν ως σχετική και ση-µαντική. Η παρουσία ενός Οργανισµού δεν περιορίζεται πλέον στα στενά όρια του website του αλλά συνυπάρχει µε όσα οι ίδιοι οι χρή-στες γράφουν για τον Οργανισµό σε πάµπολλα άλλα σηµεία στο web. Η αγοραστική απόφαση

ενός χρήστη δεν βασίζεται αποκλειστικά στις πληροφορίες που βρίσκει σε επίσηµες πηγές καθώς µεγάλη βαρύτητα αποκτά πλέον η γνώ-µη του κοινωνικού του περίγυρου µε τον οποίο και συναναστρέφεται σε καθηµερινή βάση µέ-σω των πλατφορµών Κοινωνικής Δικτύωσης.Πώς προσαρµόζονται οι τράπεζες στα νέα αυτά δεδοµένα; Τουλάχιστον αµήχανα. Οι πε-ρισσότερες συνεχίζουν να λειτουργούν και να επικοινωνούν την εταιρική τους ταυτότητα µόνο µε τους παλιούς, παραδοσιακούς τρό-πους. Ορισµένες άλλες ενστερνίζονται τη νέα πραγµατικότητα και προσαρµόζονται αναλό-γως. Οι νέες αυτές πρακτικές συναντιούνται συστηµατικά πλέον ακόµα και στον «συντη-ρητικό» τραπεζικό χώρο µε τράπεζες όπως η Bank of America να έχουν έντονη παρουσία στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το twitter, λόγω της real-time φύσης του, προσφέρεται για την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και λειτουργεί συµπληρωµατικά στα παραδοσι-ακά κανάλια υποστήριξης όπως το call center. Προσφέρεται επίσης για ανακοινώσεις νέων και ειδήσεων, προσφορών και εκπτώσεων σε προϊόντα και υπηρεσίες. Κυρίως όµως, απο-τελεί την πιο άµεση «φωνή» των πελατών και η τράπεζα πρέπει πάντα να ακούει τον πελάτη της, όπου κι αν αυτός «µιλάει». Από την άλλη, το facebook, έχοντας λίγο πιο έντονο ψυχαγω-

Ο Σωτήρης Συρµακέζης είναι αναπληρωτής γενικός διευθυντής της winbank της Τράπεζας Πειραιώς.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

97

γικό χαρακτήρα, αποτελεί ιδανικό χώρο για να αναπτύξεις µια πιο χαλαρή και ανθρώπινη σχέση µε τους πελάτες σου µοιραζόµενος µαζί τους χρήσιµες πληροφορίες, συµβουλές, ιδέες και απόψεις χωρίς να προβάλεις µε επιθετικό τρόπο τα προϊόντα σου. Μην ξεχνάµε ότι στο facebook σχετίζεσαι µε «φίλους» και δύσκολα κάποιος θα χρησιµοποιούσε αυτή τη λέξη για την τράπεζά του. Φανταστείτε βέβαια να το έκανε... Αντίστοιχα, ένα channel στο youtube, επιτρέπει σε µια τράπεζα να συγκεντρώσει όλα τα διαφηµιστικά σποτ (tvc), να αναρτήσει εκπαιδευτικά video κ.ο.κ. Και βέβαια, σύντο-

Το twitter, λόγω της real-time φύσης του, προσφέρεται για την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και λειτουρ-γεί συµπληρωµατικά στα παραδοσι-ακά κανάλια υποστήριξης όπως το call center. Αποτελεί την πιο άµεση «φωνή» των πελατών και η τράπεζα πρέπει πάντα να ακούει τον πελάτη της, όπου κι αν αυτός «µιλάει».

µα θα βλέπουµε τα τραπεζικά καταστήµατα στο foursquare µε τους πελάτες να γίνονται οι ambassadors των νέων σηµείων.Το πιο σηµαντικό που πρέπει κανείς να θυµά-ται είναι το εξής: ακολουθώντας τα σηµεία των καιρών, δεν αρκεί µια τράπεζα να στήσει µια σελίδα στο facebook ή ένα account στο twitter και να νοµίζει ότι έχει «καλύψει» και αυτό το κανάλι επικοινωνίας: τα µέσα κοινωνικής δικτύ-ωσης ήρθαν για να αλλάξουν ριζικά τη σχέση µιας τράπεζας µε τον πελάτη της. Έχει πλέον και εκείνος το βήµα για να εκφέρει τη γνώµη του, έχει τα µέσα ώστε η γνώµη του να ακουστεί και να µεγεθυνθεί. Επιπρόσθετα, επιλέγει εκεί-νος πότε θα αφιερώσει χρόνο σε ένα brand, πότε θα ακούσει τι έχει να του προσφέρει και πότε θα θελήσει να µάθει περισσότερα για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του. Η µονόδροµη, ad hoc επικοινωνία που η τράπεζα είχε µαζί του έχει µεταλλαχθεί πλέον σε µια αµφίδροµη σχέση όπου ο όρος «σχέση» υπονοεί και τον µακροπρόθεσµο ορίζοντα του πράγµατος: µια τράπεζα δεν µπορεί πλέον να σταθεί απέναντί του µε τυποποιηµένα προωθητικά µηνύµατα αλλά οφείλει να παράγει, µε συνέπεια και συ-στηµατικότητα, περιεχόµενο µε αξία το οποίο ο πελάτης θα βρει χρήσιµο, θα το εκτιµήσει και, τελικά, θα επιλέξει ενσυνείδητα να την κά-νει «follow» και να της χαρίσει το «Like» του.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

98

TECH BANKING

Τεχνολογία

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

99

TECH SPIRITΕίναι, από το 1994, διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας Mellon Technologies και του οµίλου που έχει προκύψει από αυτή. Η εταιρεία του δραστηριοποιείται κυρίως στον τοµέα των τραπεζών. Ο Νίκος Πετρακόπουλος, από τη θέση του,

δικαιούται να έχει γνώµη για τον χώρο – και µια συζήτηση µαζί του δείχνει πως γνωρίζει τον τραπεζικό τοµέα και την ελληνική αγορά. Αλλά κοιτά και προς τα

έξω, επιµένοντας πως η εξωστρέφεια θα είχε οδηγήσει πολλές ελληνικές επιχει-ρήσεις σε καλύτερη µοίρα από τη σηµερινή!.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗ

Η

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Η δουλειά σας είναι να παρέχετε υπηρεσίες και προϊόντα υποστήριξης προς τον τραπεζικό τοµέα. Πώς βλέπετε να προχωρά η τραπεζική αγορά; Ακούγονται πολ-λά, αλλά το βέβαιο είναι πως πολλά από όσα λέγονται... δεν θα συµβούν. Το θέµα είναι να αντιληφθεί κάποιος πού πάνε τα πράγµατα...

Πού πάνε, λοιπόν, τα πράγµατα; Κοιτάξτε, υπάρ-χουν ποικίλες εξωγενείς πιέσεις για αλλαγές. Αυτό που βιώνουµε εµείς είναι πως οι τρά-πεζες –δραστηριοποιούµενες και αυτές όπως όλοι µας εντός της ελληνικής πραγµατικότη-τας– είναι τώρα περισσότερο επικεντρωµένες σε θέµατα risk και compliance.

Να γυρίσουµε λίγο προς τα πίσω; Μήπως δεν πρόσεξαν αρκετά; Μήπως οι εκτιµήσεις τους δεν ήταν τόσο κοντά στην πραγµατικότητα; Προσέξτε: γεγονός είναι πως πριν από δύο χρόνια συνέβη κάτι που ουδείς περίµενε, ούτε µπορούσε να προ-βλέψει πως θα συµβεί – εννοώ την υπόθεση Lehman Brothers. Οι τράπεζές µας πιέστηκαν από καταστάσεις έξω από αυτές. Η εσωτερι-κή τους δοµή ήταν, µάλλον, πολύ καλή σε σχέση µε τις ξένες (χαρτοφυλάκια κ.λπ.).

Και ως προς το πλήθος τους; Πολλοί υποστηρίζουν πως –όπως συµβαίνει και σε άλλους τοµείς του επιχει-ρείν στη χώρα µας– είναι µάλλον πολλές για την εγχώ-ρια αγορά– εσείς τι νοµίζετε; Αυτό λέγεται συχνά, αλλά να σας πω την αλήθεια, εγώ δεν το έχω καταλάβει. Χώρος για µικρές τράπεζες προ-φανώς και υπάρχει. Την καλύτερη εξυπηρέτη-ση ο πελάτης πάντοτε είναι διατεθειµένος να την πληρώσει. Και η ιστορία αυτό έχει δείξει, πως όπου δηµιουργούνται ορισµένα µεγάλα τραπεζικά σχήµατα δίνεται η ευκαιρία και για τη δηµιουργία µικρότερων, µε σηµαντικότερο πλεονέκτηµα την ευελιξία και την αρτιότερη εξυπηρέτηση. Τώρα, ανακατατάξεις πάντο-τε γίνονται. Αυτή τη στιγµή φαίνεται πως το κλίµα ευνοεί τη συνεργασία ξένων τραπεζών µε ελληνικές, συνεργασία που αναµένεται να προσδώσει περισσότερο ρευστό στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα. Το θέµα, βέβαια, είναι αν οι ξένες τράπεζες είναι προετοιµασµένες στην παρούσα συγκυρία να κάνουν αυτό το άλµα. Αυτή τη στιγµή, πιστεύω πως η Εθνική Τράπε-ζα έχει δώσει ένα πολύ καλό δείγµα εξόδου από τη δύσκολη συγκυρία, δείχνει έναν ισχυ-ρό δρόµο προς τα έξω. Γιατί το να περιµένου-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Νίκος

Πετρακόπουλοςµε, σήµερα, να ενωθούν ελληνικές τράπεζες µε σκοπό τη βελτίωση της συνολικής κατά-στασης, αυτό είναι λίγο δύσκολο. Μην ξεχνάτε πως σε τέτοιες περιπτώσεις, µέχρι την επίτευ-ξη του τελικού στόχου, απαιτείται και χρόνος και χρήµα. Σήµερα, επικρατεί ακόµη διστακτι-κότητα εκ µέρους των ξένων τραπεζών, όταν όµως αλλάξει η εικόνα της χώρας µας στο εξωτερικό, τότε πιθανόν και οι ελληνικές τρά-πεζες να έχουν βρει τον δρόµο προς τις αγο-ρές. Συνεπώς, αν δεν περάσουν µερικοί µήνες –έως ένας χρόνος– να «καθίσει η σκόνη», θα θεωρούσα δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο.

Αρχίζουν, πλέον, οι τράπεζες να δίνουν περισσότερη ση-µασία στην εκτίµηση του ρίσκου; Βέβαια. Μα είναι και προφανές, το ρίσκο είναι πολύ σηµαντι-κό ζήτηµα και η εκτίµησή του είναι ιδιαίτερα λεπτή δουλειά: αν το εκτιµάς περισσότερο απ’ όσο πρέπει, διοχετεύεις λιγότερη ρευστότητα στην αγορά, αν το εκτιµάς λιγότερο απ’ όσο πρέπει, τότε κινδυνεύεις ως τράπεζα και ως θεσµός. Φυσικά, είναι δύσκολη η εκτίµηση σε αυτούς τους καιρούς. Σίγουρα υπάρχουν σήµε-ρα πελάτες µε καλό προφίλ κινδύνου, οι οποίοι δυσκολεύονται να βρουν χρηµατοδότηση.

Την τεχνολογία την αξιοποιούν όσο χρειάζεται οι τρά-πεζες; Ναι, αλλά σηµειώστε πως, τόσο καιρό, η τεχνολογία ήταν στηµένη και προσαρµοσµέ-νη για αγορές µε ρυθµό ανάπτυξης ανοδικό. Ξαφνικά τώρα, χρειάζεται να αποκτήσουµε την ικανότητα να τη χειριστούµε σε εποχές µε αντίθετο πρόσηµο ανάπτυξης. Και το φαινό-µενο που ζούµε, ξέρετε, δεν είναι αριθµητικό, είναι οικονοµικό, κοινωνικό, πολιτικό, έχει ένα σωρό προεκτάσεις. Επίσης, η τεχνολογία στη-ρίζεται σε µοντέλα που έχουν να κάνουν µε το παρελθόν. Και µέχρι τώρα, το παρελθόν ήταν καλό και ολοένα γινόταν καλύτερο.

Συνεπώς, από πλευράς στατιστικής, είναι χρήσιµο που περνάµε αυτή την περίοδο κρίσης, ώστε στο µέλλον να έχουµε πίσω µας και δείγµατα κακής περιόδου, κάτι που θα βοηθήσει στην ακριβέστερη αποτύπωση της πραγµα-τικότητας. Έχετε δίκιο. Και προσέξτε και το εξής: όλοι οι φόβοι και οι προσδοκίες, όσο επιβε-βαιώνονται από τα γεγονότα, τόσο ενισχύο-νται. Όταν, λοιπόν, τα γεγονότα συστηµατικά αρχίζουν να δείχνουν πως δεν επιβεβαιώνο-νται, τότε ακριβώς είναι η κρίσιµη στιγµή, από την οποία και ύστερα οι προσδοκίες αρχίζουν να αλλάζουν φορά. Το ίδιο συνέβη και µετά την πτώση του ανατολικού µπλοκ, όπου στην αρ-χή όλοι µιλούσαν για κατάρρευση, κάτι τέτοιο όµως δεν έγινε, το αντίθετο µάλιστα. Έτσι και τώρα, πολλοί βλέπουν τόσα πολλά προβλήµα-τα για την Ελλάδα, που αργά ή γρήγορα θα φα-

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

100

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

101

νεί πως... δεν είναι δυνατό να επιβεβαιωθούν όλοι. Θυµηθείτε και αυτά που έλεγαν ορισµέ-νοι για µεγάλη έκθεση των ελληνικών τρα-πεζών στις ανατολικές χώρες, γεγονός, για το οποίο αργότερα είπαµε «καλά που είχαµε και αυτή την έκθεση», αφού τελικά βγήκε σε καλό. Μετά κάποιοι έλεγαν για τη ναυτιλία– ανέβη-κε και αυτή. Κατόπιν για τον τουρισµό, πως θα έπεφτε 30%– δεν έπεσε ποτέ τόσο πολύ.

Πού οφείλεται αυτό; Φήµες, κακές πληροφορίες, λαθε-µένες εκτιµήσεις; Και γιατί επηρεαζόµαστε τόσο πολύ; Καταρχήν µην νοµίζετε πως είναι µόνο ελληνι-κό φαινόµενο. Διεθνείς µελέτες συχνά µεταφέ-ρουν µηνύµατα καταστροφολογίας.

Άρα; Καταλήγουµε σε αυτό που στη µηχανική ονοµά-ζουµε απλά αστοχία; Ακριβώς. Είναι απλό: όταν µιλάς για απειλή εκατό κινδύνων, δεν µπο-ρούν να συµβούν τελικά και οι εκατό! Ξέρε-τε, η απειλή είναι ισχυρότερη από την πραγ-µατοποίησή της! Από την άλλη, είναι σηµα-ντικό να τεθεί και ένα σταθερό πλαίσιο από το κράτος, ως προς τα νέα δεδοµένα, µε τα οποία θα λειτουργεί η ελληνική κοινωνία σε όλους τους τοµείς. Μόνο οι αλλαγές στον δη-µόσιο τοµέα θα επηρεάσουν όλη την κοινω-νία, σε κάθε επίπεδο. Αυτό από µόνο του θα δηµιουργήσει µια δυναµική.

Θετική. Ναι, θετική, για αυτούς που είναι σε θέση να την αντιληφθούν και να την παρα-κολουθήσουν. Αρνητική, για αυτούς που δεν έχουν την ευελιξία ή αρνούνται να το κάνουν. Πιστεύω ότι ένας νέος, σήµερα, παρά τις δυ-σκολίες, ξέρει πως θα µπει στην αγορά εργα-σίας σε µια καινούργια εποχή για την Ελλάδα, όπου λιγότερα πράγµατα θα είναι πλέον δεδο-µένα, άρα θα έχει -εν τέλει- περισσότερες ευ-καιρίες. Φυσικά ευκαιρίες νέου τύπου, όχι του τύπου «να µπω στο Δηµόσιο, να τελειώνω µια για πάντα»! Αυτός ο άνθρωπος, πιστεύω ότι θα αντικρίσει µια κοινωνία σε µετεξέλιξη και θα βρει τον δρόµο του σε αυτή.

Εσείς, προχωρώντας προς τη νέα κοινωνία, είστε δυνα-τοί; Εµείς έχουµε δείξει ευελιξία και προσαρ-µογή στα δεδοµένα και πάµε καλά. Είναι µε-γάλη κουβέντα να το λέει αυτό κάποιος, αλλά είναι έτσι. Έχουµε και δραστηριότητα στο εξωτερικό, η οποία και αυτή παρουσιάζει πο-λύ καλή δυναµική. Η επιλογή µας στον τοµέα αυτό ήταν πολύ σηµαντική – δίχως αυτή την εξωστρέφεια δεν θα βρισκόµασταν σήµερα σε τόσο καλή κατάσταση. Πιστεύω πως οι ελλη-νικές επιχειρήσεις οφείλουν να δείχνουν όσο µεγαλύτερη εξωστρέφεια γίνεται – δεν είναι

εύκολο ούτε απλό, αλλά είναι πολύ σηµαντι-κό. Και εντός Ελλάδας, όµως, πάµε καλά και πιστεύω ότι και του χρόνου θα συνεχίσουµε αυτή την πορεία.

Έχετε πολύ µεγάλη τεχνογνωσία στον τοµέα των καρ-τών, βρίσκεστε στον χώρο από το 1994. Τί καινούργιο θα δούµε στον τοµέα αυτό; Μια σηµαντική αλ-λαγή, γενικότερα, είναι η εξέλιξη της κάρτας chip, η οποία, πλέον, έγινε υποχρεωτική στον τραπεζικό τοµέα. Αυτό δίνει και σε µας µεγάλη ώθηση – αλλάζουν οι κάρτες, τα συστήµατα ανάγνωσης κ.ο.κ. Και µε την τάση, στη χώρα µας, τα συστήµατα πληρωµών να γίνουν όσο πιο ψηφιακά γίνεται (και για λόγους διαφάνει-ας, π.χ. φοροκάρτα), η ανάπτυξη αναµένεται

µεγάλη. Είναι πολλοί, ξέρετε, όσοι µέχρι σή-µερα δεν είχαν ή δεν έκαναν συναλλαγές µε πιστωτική κάρτα. Τώρα θα το κάνουν µε κάρτα όχι πιστωτική, αλλά, πάντως, πλαστική κάρτα µε µαγνητική ταινία. Αυτό θα τους βελτιώσει σηµαντικά την καθηµερινότητα. Φυσικά, πρέ-πει να πειστούν γι’ αυτό. Ξέρετε, δεν µπορείς µε την τεχνολογία να πείσεις κάποιον να αλλά-ξει συµπεριφορά – θα το κάνει µόνος του, θα επιλέξει να αλλάξει, όταν διαπιστώσει ο ίδιος τη βελτίωση. Στη χρήση της πλαστικής κάρτας, γενικά, ο κόσµος δείχνει όλο και πιο εξοικει-ωµένος. Εξάλλου και τα συστήµατα γίνονται ολοένα και πιο φιλικά. Θα βοηθήσει πολύ και η εισαγωγή της συλλογής πόντων, µέσω των αγορών. Μια άλλη µεγάλη επανάσταση στον τοµέα της κάρτας, είναι η νέα κάρτα για την πραγµατοποίηση «ανέπαφων συναλλαγών»: δεν θα χρειάζεται να εισάγεται η κάρτα σε κά-ποιο µηχάνηµα ανάγνωσης, απλά θα περνά δί-πλα από αυτό. Αυτή η νέα κάρτα είναι ιδιαίτε-ρα ευκολόχρηστη, ειδικά σε σηµεία µε πολλές και ταχύτατες συναλλαγές. Επίσης, έχει βγει κάρτα µε οθόνη και πληκτρολόγιο επάνω της! Έχουµε πολλά πράγµατα να δούµε ακόµη.

«Το κλίµα ευνοεί τη συνεργασία ξένων τρα-πεζών µε ελληνικές, που θα προσδώσει περισσό-τερο ρευστό στο τραπε-ζικό σύστηµα.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

102

EEΈχετε παρατηρήσει αλλαγή στην επενδυτική συµπεριφο-

ρά των Ελλήνων στις παρούσες οικονοµικές συνθήκες; Πράγµατι, στην Ελλάδα διανύουµε ιδιαίτε-ρα δύσκολες και πρωτοφανείς συγκυρίες. Ωστόσο, η παρούσα δυσµενής οικονοµική κατάσταση δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει σε µεγάλο βαθµό τους Έλληνες επενδυτές ως προς την πραγµατοποίηση επενδύσεων, µέχρι στιγµής. Σε κάθε περίπτωση, οι Έλλη-νες επενδυτές διατηρούν µία συντηρητική –ακόµα και επιφυλακτική στάση– ως προς την ανάληψη υψηλού ρίσκου, λόγω της αβε-βαιότητας και αστάθειας που επικρατεί τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο, ενώ παράλληλα παρατηρείται µία στροφή προς τα ξένα χρηµατιστήρια για τη διαφοροποί-ηση του χαρτοφυλακίου τους. Επιπλέον, πι-στεύω ότι η έκταση που έλαβε το θέµα των Ελληνικών και ξένων κρατικών οµολόγων έχει οδηγήσει µεγάλη µερίδα Ελλήνων επεν-δυτών να ενδιαφερθούν περισσότερο για τα εν λόγω προϊόντα και εν τέλει να διαφορο-ποιούν το χαρτοφυλάκιό τους, επενδύοντας

σε κρατικά οµόλογα, µε τη µεγαλύτερη ζή-τηση να καταγράφεται στα δεκαετή γερµανι-κά οµόλογα, στα οµόλογα των ΗΠΑ καθώς και σε άλλα ευρωπαϊκά κρατικά οµόλογα µε αξιολόγηση AAA.

Πώς βλέπετε να διαµορφώνεται η αγορά των online

επενδύσεων στην Ελλάδα; Είναι γεγονός ότι το τελευταίο διάστηµα στην Ελλάδα οι online επενδύσεις έχουν γνωρίσει µεγάλη ανάπτυ-ξη, και αναµένουµε ότι η τάση αυτή θα συ-νεχιστεί. Η ευελιξία, οι πολλαπλές επιλογές που προσφέρουν στους επενδυτές, σε συν-δυασµό φυσικά µε το χαµηλότερο κόστος για την πραγµατοποίηση των συναλλαγών αποτελούν τους βασικούς παράγοντες που έχουν συντελέσει σε αυτή την εξέλιξη. Ση-µαντικό παράγοντα σ την προτίµηση των επενδυτών για τις online επενδύσεις φαίνε-ται να έχει διαδραµατίσει και η απώλεια της εµπιστοσύνης τους προς τους χρηµατοοικο-νοµικούς συµβούλους τους, και ως εκ τού-του προτιµούν πλέον να λαµβάνουν µόνοι

Μέρες ΧρηµατιστηρίουΗ πορεία της ελληνικής οικονοµίας και οι διεργασίες για συγχωνεύσεις και

εξαγορές στις τράπεζες αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες που θα επη-ρεάσουν σε βραχυ-µεσοπρόθεσµο ορίζοντα το XA, υποστηρίζει ο Εµµανουήλ Λεµονάκης, διευθυντής του γραφείου της Saxo Bank σε Ελλάδα και Κύπρο.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΗ ΝΤΟΒΟΛΟ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΛΕΜΟΝΑΚΗΣTECH BANKING

On line trading

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

103

τους τις αποφάσεις και να διαχειρίζονται οι ίδιοι τα κεφάλαιά τους. Δεν είναι όµως µόνον αυτά. Η αγορά των online συναλ-λαγών στην Ελλάδα έχει εξελιχθεί σηµα-ντικά τα τελευταία χρόνια, τόσο ως προς τ ις προσφερόµενες υπηρεσίες και την ένταση του ανταγωνισµού όσο και ως προς τη ζήτηση από τους Έλληνες επεν-δυτές. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα τη συνε-χή βελτίωση των προσφερόµενων προϊ-όντων και υπηρεσιών, κάτι που ωφελεί πρωτίστως τους ίδιους τους επενδυτές. Φυσικά, η άφιξή µας στην Ελλάδα αποτε-λεί έµπρακτη επιβεβαίωση της εµπιστο-σύνης µας στις προοπτικές ανάπτυξης της εγχώριας αγοράς διαδικτυακών συναλλα-γών, και της επιδίωξής µας ότι θα συνεχί-σουµε να είµαστε από τους βασικούς πά-

ροχους για online επενδύσεις σε µετοχές, ισοτιµίες συναλλάγµατος, οµολόγα, ETFs και δείκτες.

Ποιο είναι το προφίλ του µέσου Έλληνα επενδυτή

της Saxo Bank; Ένα βασικό χαρακτηριστικό του επενδυτή της Saxo Bank είναι ότι επι-διώκει την αυτονοµία του, τόσο ως προς τη λήψη όσο και ως προς την εκτέλεση των επενδυτικών αποφάσεών του. Στο πλαίσιο αυτό, ο επενδυτής της Saxo Bank θέλει να έχει –και έχει– πρόσβαση στα κατάλληλα εργαλεία και στην απαραίτητη πληροφόρηση, που θα του επιτρέψουν να λαµβάνει αποφάσεις µόνος του, ενώ παράλληλα έχει τη δυνατότητα να διαφο-ροποιεί το χαρτοφυλάκιό του και να ελα-χιστοποιεί τον κίνδυνο των επενδύσεών του, µέσα από ένα µόνο λογαριασµό στον οποίο έχει πρόσβαση 24 ώρες το 24ωρο,

«Δύο είναι τα ζητήµατα που θα επηρεάσουν την αγορά µετοχών τους 6 επόµενους µήνες περίπου. Το πρώτο αφορά στη Βασιλεία ΙΙΙ και το δεύτερο, στην άφιξη των αγορών στο 'παράθυρο αναγνώρισης'.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

104

7 ηµέρες της εβδοµάδας. Σε ό,τι αφορά στις κεφαλαιακές δυνατότητες, υπάρχουν διαβαθ-µίσεις στην αξία του χαρτοφυλακίου των πε-λατών µας – µε το ελάχιστο ποσό για άνοιγµα λογαριασµού τα 10 χιλ. δολάρια ΗΠΑ, µε τους επενδυτές που διαθέτουν χαρτοφυλάκιο αξίας άνω των 100 χιλ. δολαρίων (ή το ισόποσο σε κάποιο άλλο νόµισµα) να ανήκουν στην κατη-γορία Premium.

Και ποιες είναι οι επενδυτικές του προτιµήσεις; Οι Έλ-ληνες επενδυτές εστιάζουν κυρίως σε γνω-στές µετοχές υψηλής κεφαλαιοποίησης από Ευρωπαϊκά και Αµερικανικά Χρηµατιστήρια, καθώς και σε µετοχές από τις αναδυόµε-νες Ασιατικές αγορές. Ιδιαίτερη προτίµηση υπάρχει για τις µετοχές τραπεζών και εται-ριών ενέργειας και τεχνολογίας. Επιπλέον, λόγω και της µεγάλης δηµοσιότητας που έχει λάβει το θέµα των κρατικών οµολόγων το τελευταίο διάστηµα, πολλοί επενδυτές ζητούν περισσότερες πληροφορίες για γερ-µανικά οµόλογα ή οµόλογα άλλων κρατών µε αξιολόγηση ΑΑΑ, ενώ µερίδα επενδυτών έχει επενδύσει σε οµόλογα, διαφοροποιώ-ντας έτσι το χαρτοφυλάκιό τους.

Πώς βλέπετε να διαµορφώνεται το περιβάλλον στις διε-

θνείς αγορές; Να σας πω. Για την ώρα οι αγο-ρές µετοχών δεν φαίνεται να έχουν κάποια σταθερή κατεύθυνση, ενώ είναι σαφές ότι υπάρχουν διακυµάνσεις, καθώς οι αγορές

φαίνεται να κινούνται σύµφωνα µε την κα-θηµερινή ειδησεογραφία . Η αγορά δηλαδή «παρασύρεται» από ειδήσεις, κατευθυνόµε-νη πότε προς τα πάνω και πότε προς τα κά-τω. Πιστεύω ότι επί του παρόντος δύο είναι τα ζητήµατα που δηµιουργούνται και που θα επηρεάσουν την αγορά µετοχών κατά τους 6 επόµενους µήνες περίπου. Το πρώτο αφορά στη Βασιλεία ΙΙΙ και το δεύτερο στην άφιξη των αγορών στο «παράθυρο αναγνώρισης», ένα φαινόµενο που αναφέρεται στη συνειδη-τοποίηση από τους επενδυτές ότι η οικονοµι-κή ύφεση παραµένει.

Ποια είναι η εκτίµησή σας για το Χρηµατιστήριο Αθη-

νών; Τόσο οι διάφορες εκτιµήσεις για την πορεία της ελληνικής οικονοµίας, όσο και οι διεργασίες για συγχωνεύσεις και εξαγο-ρές στον επιχειρηµατικό κόσµο –και κυρίως στον τραπεζικό κλάδο– αποτελούν τους κυ-ριότερους παράγοντες που φαίνεται να επη-ρεάζουν σε βραχυ-µεσοπρόθεσµο ορίζοντα το Χρηµατιστήριο Αθηνών, πέραν των δια-κυµάνσεων των ξένων αγορών, που σαφώς έχουν αντίκτυπο και στο ελληνικό Χρηµατι-στήριο. Σε κάθε περίπτωση, η ανάκαµψη σε µακροπρόθεσµο ορίζοντα θα εξαρτηθεί από την αποτελεσµατική υλοποίηση των µέτρων που προβλέπονται στο Μνηµόνιο που έχει υπογραφεί µε την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ για τη χρηµατοδότηση της Ελλάδος µε στόχο την ανάκαµψη της ελληνικής οικονοµίας.

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η άφιξη της Saxo Bank στην Ελλάδα πραγµατοποιήθηκε µόλις ένα χρόνο πριν, τον Σεπτέµβριο του

2009. Η διοίκηση της Saxo Bank έλαβε τη στρατηγική απόφαση να λειτουργήσει γραφείο και στην

Ελλάδα, ανταποκρινόµενη στην αύξηση του αριθµού των Ελλήνων πελατών της και στην ανάπτυξη

του internet και των διαδικτυακών χρηµατιστηριακών υπηρεσιών στην ευρύτερη περιοχή της Νότιας

Ευρώπης. Η ελληνική αγορά, παρά τις σηµαντικές αλλαγές που συντελούνται το τελευταίο διάστηµα,

από τις οποίες επηρεάζονται όλες οι πτυχές του ιδιωτικού και δηµόσιου βίου, εµφανίζει αξιόλογες

προοπτικές ανάπτυξης και περιλαµβάνεται στις 10 σηµαντικότερες αγορές για τη Saxo Bank. Η Saxo

Bank διαφοροποιείται σηµαντικά και προσφέρει στους Έλληνες επενδυτές ένα ολοκληρωµένο πακέτο

υπηρεσιών και προϊόντων, το οποίο περιλαµβάνει εργαλεία για πραγµατοποίηση online συναλλαγών

στις διεθνείς αγορές και διαχείριση κεφαλαίων και χαρτοφυλακίου –σε ανταγωνιστικές τιµές– προνό-

µια στα οποία µέχρι τώρα πρόσβαση είχαν µόνο οι θεσµικοί επενδυτές. Ο διευθυντής του γραφείου

της Saxo Bank στην Ελλάδα πιστεύει ότι οι προσπάθειες της τράπεζας έχουν δικαιωθεί και αυτό φαί-

νεται από την ανταπόκριση του επενδυτικού κοινού στην Ελλάδα στις προσφερόµενες υπηρεσίες.

TECH BANKING

Εµµανουήλ Λεµονάκης

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

106106

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

107

BANKING

Επικοινωνία & διαφήµισηΗ ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣΈνα εκατοµµύριο λιγότερες πιστωτικές κάρτες κυκλοφορούσαν στην ελληνική αγορά το 2009 έναντι του 2008, ενώ για το 2010 η περαιτέρω µείωσή τους αναµένεται να φθάσει το 10%. Κατά τις πρόσφατες θερινές εκπτώσεις, µόλις το 18% των καταναλωτών χρησιµοποίησε πιστωτική κάρτα, ενώ το 82% προτίµησε τη χρήση µετρητών. Την ίδια στιγµή, τα «κόκκινα» δάνεια έφθασαν στα 1,8 δις ευρώ, εξέλιξη που προβληµατίζει τις τράπεζες και τους καταναλωτές. Τα δεδοµένα και οι προτεραιότητες στα τραπεζικά προϊόντα αλλάζουν άρδην, επηρεάζοντας στον µέγιστο βαθµό και την επικοινωνιακή στρατηγική τους. ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΡΔΕΡΑ

Μείωση κονδυ-λίων, έµφαση στη στρατηγική και στοχευµένη επικοινωνία. Οι τράπεζες αναρριχώνται στο όρος της ύφεσης και δείχνουν ότι ξέρουν να βαδί-ζουν σύµφωνα µε τις ανάγκες των καιρών.

Σ την παρούσα φάση, είναι σαφές ότι θα ήταν αδιανόη-

το για τις τράπεζες να εστιάσουν την επικοινω-νιακή στρατηγική τους στις πιστωτικές κάρτες. Όπως επίσης, θα ήταν αδιανόητο να δώσουν έµφαση στη διαφήµιση καταναλωτικών δανεί-ων. Η δύσκολη οικονοµική συγκυρία οδηγεί τους τραπεζικούς οργανισµούς σε δύο παράλ-ληλους δρόµους. Από τη µία στο να δώσουν επικοινωνιακή έµφαση στη δηµιουργία εικό-νας κύρους και ασφάλειας στους καταναλωτές και από την άλλη στο να στοχεύσουν σε πε-ρισσότερο ασφαλή τραπεζικά προϊόντα, όπως είναι π.χ. οι προθεσµιακοί καταθετικοί λογα-ριασµοί, τα προϊόντα που αφορούν στη µετα-φορά υπολοίπων δανείων και καρτών σε ένα δάνειο, αλλά και στη στρατηγικά στοχευµένη διαφήµιση δανείων κατοικίας. Κάθε µια από τις παραπάνω κινήσεις είναι πλέον προσεκτι-

κά µελετηµένη, στηρίζεται σε ρεαλιστικούς επιχειρηµατικούς στόχους και σε καµία περί-πτωση δεν αποτελεί προϊόν επιπόλαιων στρα-τηγικών, όπως συνέβαινε σε αρκετές περιπτώ-σεις στο πρόσφατο παρελθόν. Αν σε όλα αυτά προσθέσουµε και το ενδεχόµενο συγχωνεύσε-ων τραπεζών τους προσεχείς µήνες –κάτι που µάλλον θα πρέπει να θεωρηθεί δεδοµένο– γί-νεται κατανοητό ότι η επικοινωνιακή στρα-τηγική των τραπεζών αλλάζει εκ βάθρων. Το 2008, στο ξεκίνηµα της κρίσης, αλλά και µέχρι το πρώτο 6µηνο του 2010, όταν η ανησυχία των Ελλήνων για την τύχη της οικονοµίας της χώρας είχε φτάσει στα ύψη, οι τράπεζες αφού ξεπέρασαν το αρχικό σοκ των εξελίξεων, εστί-ασαν επικοινωνιακά στη δηµιουργία εικόνας κύρους, αξιοπιστίας και ασφάλειας. Αυτό ήταν το ζητούµενο για τους καταναλωτές. Εκείνη την περίοδο ήταν κάτι παραπάνω από εµφανής η προσπάθεια της διαφήµισης να «µιλήσει» στο

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

108

BANKING

Επικοινωνία & διαφήµιση

συναίσθηµα του καταναλωτή. Γι’ αυτό και οι διαφηµίσεις της περιόδου είχαν χρώµα, µουσική γεµάτη συναίσθηµα, εικόνες µιας ασφαλούς και ήρεµης οικογενειακής ζωής, το χιούµορ δεν υπήρχε πλέον, ενώ τα νούµερα περνούσαν σε δεύτερη µοίρα. Παράλληλα, οι τράπεζες που είναι συνδεδεµένες µε µε-γάλους ευρωπαϊκούς χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς, «πέρναγαν» αυτό το µήνυµα µέσα από την επικοινωνία τους. Πλέον, χαρα-κτηριστικό παράδειγµα η Γενική Τράπεζα που σε κάθε της διαφήµιση τόνιζε τη σύνδεσή της µε την Société Générale. Κάτι αντίστοιχο έκα-νε και η Εµπορική Τράπεζα, µέλος της γαλλι-κής Credit Agricole. Με την υπογραφή του Μνηµονίου διάσωσης της χώρας µας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, οι φόβοι περί χρεοκοπίας, τουλάχιστον προ-σωρινά, υποχώρησαν. Ήταν το πράσινο φως για τις τράπεζες να περάσουν στο επόµενο στάδιο, στο λανσάρισµα νέων προϊόντων που ακολουθούσαν το πνεύµα της εποχής. Τα οποία βέβαια δεν είχαν –και δεν έχουν– κα-µία σχέση µε τη λογική της προ κρίσης επο-χής, η οποία έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Τα νέα τραπεζικά προϊόντα αφορούν περισσότερο concepts επιπρόσθε-των υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας, τα οποία επιβραβεύουν τη σχέση των πελατών µε την τράπεζά

τους, καθώς και τη χρήση συγκεκριµένων προ-ϊόντων. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αυτής της τακτικής είναι η σύνδεση καταθετικών προ-γραµµάτων µε προγράµµατα υγείας, τα οποία λάνσαραν τράπεζες όπως η Marfin Egnatia Bank, η ΕFG Eurobank Ergasias κ.ά. Ισχυρή ώθηση δόθηκε εξάλλου από τους τραπεζικούς οργανισµούς και στο e-banking, προϊόν που αξιοποιεί στον µέγιστο βαθµό την εντυπωσια-κή πλέον διείσδυση του internet στην καθηµε-ρινότητα των Ελλήνων. Έτσι, µετά το Win Bank-ing της Τράπεζας Πειραιώς, είδαµε την EFG Eu-robank Ergasias να λανσάρει το Live Banking, σε µια τάση που θα έχει συνέχεια. Ίσως όµως η πλέον δυναµική τάση που θα επηρεάσει και την επικοινωνία των τραπεζών, είναι η λεγό-µενη «πράσινη ανάπτυξη» και η ενσωµάτωση οικολογικών «πρακτικών» σε πολλούς τοµείς της καθηµερινότητας. Το τελευταίο διάστηµα πληθαίνουν οι διαφηµίσεις για δάνεια «πρά-σινης κατοικίας», αλλά και τα δάνεια για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων σε ιδιόκτητους χώρους. Στο εγγύς µέλλον, τέτοιου είδους διαφηµίσεις θα αυξάνονται µε µαθη-µατική ακρίβεια και θα προσφέρονται από ολοένα και περισσότερες τράπεζες, δεδοµέ-νου ότι πρόκειται για µια ασφαλή επένδυση, τόσο για τα τραπεζικά ιδρύµατα, όσο και για τους καταναλωτές. Τέτοιου είδους δάνεια προ-σφέρουν τράπεζες όπως η Τράπεζα Πειραιώς, η EFG Eurobank Ergasias, η Alpha Bank, το Τα-χυδροµικό Ταµιευτήριο, η Marfin, η Εµπορική, η Εθνική, η Τράπεζα Κύπρου κ.ά. Τέλος, µια ακόµα τάση που θα δούµε εντονότερα τους προσεχείς µήνες θα αφορά στην επικοινωνία ενεργειών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, το-µέα που οι τράπεζες κάθε άλλο παρά έχουν θέσει σε δεύτερη µοίρα, όπως ίσως θα περί-µενε κανείς.

Όσο ο ανταγωνισµός των τραπεζών εντεί-νεται, τόσο ο τοµέας εξυπηρέτησης του πε-λάτη θα αποτελεί τον πλέον ασφαλή τρόπο διαφοροποίησης. Στο πλαίσιο αυτό κινούνται πλέον αρκετές διαφηµίσεις. Όσον αφορά στα µέσα τα οποία θα προσεγγίσει η τραπεζική δι-αφήµιση από εδώ και πέρα, είναι πλέον σαφές ότι η τηλεόραση θα εξακολουθήσει να έχει τη µερίδα του λέοντος, έστω κι αν τα επενδυόµε-να διαφηµιστικά κονδύλια θα είναι µικρότερα. Στους κερδισµένους σίγουρα θα είναι το inter-net –ήδη η τάση αυτή έχει φανεί.

Η οικονοµική συγκυρία οδηγεί τους τραπεζι-

κούς οργανισµούς σε δύο παράλληλους δρό-µους. Από τη µία στο να δώσουν επικοινωνιακή έµφαση στη δηµιουρ-

γία εικόνας κύρους και ασφάλειας στους κα-

ταναλωτές και από την άλλη στο να στοχεύσουν σε περισσότερο ασφαλή

τραπεζικά προϊόντα.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

109

ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗΣ

ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 2000

ΈτοςΣύνολο τεκµαρτής

διαφηµιστικής δαπάνης

2000 68.248.916

2001 56.463.779

2002 61.630.490

2003 69.515.773

2004 73.391.459

2005 101.380.297

2006 125.929.364

2007 167.485.946

2008 172.437.788

2009 157.361.365

2010 (8µηνο) 66.538.689

Ποσά σε ευρώ. Στοιχεία: Media Services

Η συνολική µείωση της διαφηµιστικής δαπάνης υπολογίζεται ότι θα αγγίξει το 2010 το 30% σε σχέση µε το –ήδη κακό

διαφηµιστικά– 2009. Πολύ κοντά στο νούµερο αυτό είναι και η µείωση της διαφηµιστικής δαπάνης των χρηµατοοικονοµικών οργανισµών το 8µηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2010, η οποία σε τεκµαρτά ποσά έφτασε στο -25%, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Media Services. Μια µατιά στα ποιοτικά στοιχεία της δαπάνης οδηγεί σε ενδιαφέροντα συµπεράσµατα, µε την έννοια ότι υπάρχουν κατηγορίες δαπάνης που σηµείωσαν αύξηση. Τέτοια κατηγορία είναι αυτή που αφορά στη διαφήµιση εταιρειών αµοιβαίων κεφαλαίων, που σηµείωσε αύξηση 62%, ενώ αύξηση είχε και η δαπάνη που αφορούσε κατηγορία πιο εξειδικευµένων οικονοµικών οργανισµών –όπως π.χ. η Ένωση Θεσµικών Επενδυτών, το Εκπαιδευτικό Κέντρο της Αγροτικής Τράπεζας, εταιρείες leasing κ.ά.– , η οποία επίσης σηµείωσε αύξηση, µε ποσοστό 14%. Οι ελληνικές τράπεζες µείωσαν τη διαφηµιστική τους δαπάνη κατά 26% το 8µηνο του 2010 σε σχέση µε το 2009, ενώ οι ξένες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη χώρα µας δεν ακολούθησαν τον ίδιο ρυθµό µείωσης, αφού περιόρισαν την τεκµαρτή δαπάνη τους µόλις κατά -4%. Όπως αναφέρθηκε, η συνολική µείωση της διαφηµιστικής δαπάνης το 8µηνο του 2010 σε σχέση µε το 8µηνο του 2009 έφθασε στο -25%.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

Οικονοµικός φορέας Αύγουστος

2010

Αύγουστος

2009

Διαφορά

(%)

Ιαν.- Αύγ.

2010

Ιαν.-Αύγ

2009

Διαφορά

(%)

Τράπεζες 2.431.842 3.822.609 -36 51.142.049 69.816.319 -26

Ξένες Τράπεζες 109.894 190.982 -42 4.901.589 5.130.753 -4

Εταιρείες αµοιβαίων κεφαλαίων 148.357 163.581 -9 1.996.665 1.226.380 +62

Εκπτωτικές κάρτες 0 0 - 220.168 293.193 -24

Διάφορα οικονοµικών οργανισµών 52.122 25.460 +104 1.437.872 1.252.810 +14

Σύνολο κατηγορίας οικονοµικών οργανισµών 2.932.197 4.344.573 -32 66.538.689 89.023.392 -25

Πηγή: Media Services

ΤΑ UPS & DOWNS ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝO τραπεζικός κλάδος αποτελούσε ανέκαθεν την ατµοµηχανή της διαφηµιστικής δαπάνης στη χώρα µας κι αυτό αποδεικνύεται ακόµα µια φορά σήµερα.

INSURANCEΜύθοι και αλήθειες της ασφαλιστικής αγοράς σε καιρούς απαιτήσεων και αβεβαιότητας. Μanagers του ασφαλιστικού κλάδου προσεγγίζουν και ιχνηλατούν τις τάσεις στην αγορά του ασφαλιστικού χρήµατος.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

112

INSURANCE Θέσεις

& Απόψεις

Τα πλεονεκτήµατα και τις θετικές προοπτικές του Bancassurance στην Ελλάδα αναφέρει σε συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, ο Τριαντάφυλλος Λυσιµάχου, γενικός διευθυντής Ασφαλιστικών Εργασιών στην Τράπεζα

Πειραιώς. Δεν παραλείπει να επισηµάνει τις ευκαιρίες που δίνει το Solvency II για ανάπτυξη και εξυγίανση της ασφαλιστικής αγοράς, αλλά και τις νέες ευκαιρίες που διαφαίνονται στην ανάπτυξη των

συνταξιοδοτικών προγραµµάτων και επαγγελµατικών ταµείων, όπως αυτές προκύπτουν από τις αλλαγές στην κοινωνική ασφάλιση.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Ο κλάδος ιδιωτικής ασφάλισης πέρασε µέσα από πολλά εµπόδια τον τελευταίο καιρό. Από εδώ και πέρα πώς βλέπετε την πορεία του; Εκτιµάτε ότι οι επιπτώσεις της παγκόσµιας χρηµατοπιστωτικής κρίσης και της ύφεσης στην Ελλάδα για τον κλάδο είναι µεγαλύτερες ή περισ-σότερο αντιστρατεύονται την ανάπτυξή του τα χρόνια προβλήµατα της ασφαλιστικής αγοράς; Μετά από δυο χρόνια οικονοµικής κρίσης έχει γίνει φανερό ότι η διεθνής αλλά και η ελληνική ασφαλιστική αγο-ρά δεν επηρεάστηκαν στον βαθµό που συνέβη σε άλλους τοµείς της οικονοµίας όπως π.χ. στον χρηµατοοικονοµικό τοµέα και κυρίως στις τρά-πεζες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ασφα-λιστικές εταιρίες δεν είχαν εκτεθεί επικίνδυνα σε ‘τοξικές’ επενδύσεις. Επίσης, το αίσθηµα ανα-σφάλειας που δηµιουργήθηκε λόγω της κρίσης

στους πολίτες, επηρέασε µάλλον θετικά τους κα-ταναλωτές για να επιβεβαιωθεί για µια άλλη φο-ρά η άποψη ότι η ανασφάλεια οδηγεί στις ασφα-λίσεις. Μια δυσµενής εξέλιξη που συνδέεται µε την κρίση είναι η αύξηση των καθυστερήσεων στις πληρωµές των ασφαλίστρων. Επίσης, πα-ρατηρήθηκαν πρόσκαιρα αυξηµένες ακυρώσεις ή εξαγορές συµβολαίων ζωής λόγω αδυναµίας συνέχισης καταβολής ασφαλίστρων είτε για να καλυφθούν συγκεκριµένες οικονοµικές ανάγκες των ασφαλισµένων. Το φαινόµενο αυτό δεν πα-ρατηρήθηκε για τα νοσοκοµειακά προγράµµατα όπου αντίθετα υπήρξε αύξηση για ευνόητους λόγους. Εκτιµώ ότι τα επόµενα δυο χρόνια θα αυξηθούν οι καθυστερήσεις καταβολής ασφα-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΛΥΣΙΜΑΧΟΥ

ΕΞΩ ΒΡΕΧΕΙΜΕΣΑ ΟΧΙ

OOΟ κλάδος ιδιωτικής ασφάλισης πέρασε µέσα από πολλά OΟ κλάδος ιδιωτικής ασφάλισης πέρασε µέσα από πολλά εµπόδια τον τελευταίο καιρό. Από εδώ και πέρα πώς Oεµπόδια τον τελευταίο καιρό. Από εδώ και πέρα πώς βλέπετε την πορεία του; Εκτιµάτε ότι οι επιπτώσεις της Oβλέπετε την πορεία του; Εκτιµάτε ότι οι επιπτώσεις της παγκόσµιας χρηµατοπιστωτικής κρίσης και της ύφεσης Oπαγκόσµιας χρηµατοπιστωτικής κρίσης και της ύφεσης στην Ελλάδα για τον κλάδο είναι µεγαλύτερες ή περισ-Oστην Ελλάδα για τον κλάδο είναι µεγαλύτερες ή περισ-σότερο αντιστρατεύονται την ανάπτυξή του τα χρόνια Oσότερο αντιστρατεύονται την ανάπτυξή του τα χρόνια προβλήµατα της ασφαλιστικής αγοράς; Oπροβλήµατα της ασφαλιστικής αγοράς;

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

113

«Το αίσθηµα ανασφά-λειας που δηµιουργήθηκε

λόγω της κρίσης στους πολίτες, επηρέασε µάλλον θετικά τους καταναλωτές για να επιβεβαιωθεί για άλλη µια φορά η άποψη ότι η ανασφάλεια οδηγεί

στις ασφαλίσεις.»

λίστρων. Θα δηµιουργηθεί όµως ένα καλύτερο περιβάλλον για την προώθηση συνταξιοδοτι-κών ασφαλίσεων δεδοµένου ότι έχει γίνει πλέον αντιληπτό στους πολίτες ότι η κοινωνική ασφά-λιση δεν αρκεί για να καλυφθούν οι αντικειµενι-κές τους ανάγκες µετά τη συνταξιοδότηση.

Η εφαρµογή του Solvency II θα φέρει περεταίρω εξε-λίξεις στην ασφαλιστική αγορά γενικά και πώς επηρε-άζεται το Bancassurance από την εφαρµογή του; Η εφαρµογή του Solvency II όχι µόνο θα προκα-λέσει εξελίξεις στην ασφαλιστική αγορά αλλά θα δηµιουργήσει αναστάτωση που όµως θα οδηγήσει στην εξυγίανση. Ως γνωστό το κανο-νιστικό πλαίσιο του Solvency II προβλέπει την ενίσχυση των κεφαλαίων των ασφαλιστικών εταιριών ανάλογα µε τη σύνθεση του χαρτοφυ-λακίου τους, τις επενδύσεις τους και τον τρόπο διαχείρισης και προώθησης των προϊόντων τους. Στην Ελλάδα τόσο από την υπάρχουσα εµπειρία όσο και από το ύψος των κεφαλαίων των ασφαλιστικών εταιριών, διαφαίνεται ότι θα χρειαστεί να ενισχυθούν σηµαντικά τα κεφά-λαια σχεδόν όλων των ασφαλιστικών εταιριών που λειτουργούν στην Ελλάδα. Επειδή όµως αφενός µεν δεν φαίνεται να υπάρχει η ανα-γκαία ρευστότητα αφετέρου δε οι αποδόσεις των επενδύσεων σε ασφαλιστικές εταιρίες εί-ναι από τις χαµηλότερες της αγοράς, δεν είναι εύκολο να βρεθούν πρόθυµοι επενδυτές. Το πιο πιθανό το οποίο αναµένεται είναι κάποιες εταιρίες να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις ή απορροφήσεις µε σκοπό να προκύψουν κεφα-λαιακές ενισχύσεις. Σε άλλες περιπτώσεις, κά-ποιες ασφαλιστικές εταιρίες ίσως µετατραπούν σε διαµεσολαβητικές. Θα δηµιουργηθεί δηλα-δή µια ασφαλιστική αγορά µε λιγότερες και πιο δυνατές ασφαλιστικές εταιρίες προς όφελος του θεσµού της ασφάλισης και των καταναλωτών. Το Bancassurance επειδή ασκείται στην Ελλάδα από τράπεζες που συνδέονται µε ασφαλιστικές εταιρίες θυγατρικές τραπεζών ή ισχυρές πολυ-εθνικές ασφαλιστικές εταιρίες είναι εύλογο ότι θα συνεχίσει να αναπτύσσεται προσφέροντας αξιόπιστες υπηρεσίες και δεν αναµένεται να επηρεαστεί από το Solvency II.

Και, η µεταφορά της ΕΠΕΙΑ στην Τράπεζα της Ελλάδος πι-στεύετε ότι θα συµβάλει θετικά στη λειτουργία της αγο-ράς; Είναι γεγονός ότι η εποπτεία των ασφαλιστι-κών εταιριών πριν ενεργοποιηθεί η ΕΠΕΙΑ ήταν πληµµελής και ευθύνεται σε µεγάλο βαθµό για τη στρεβλή ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης στην χώρα µας. Η δραστηριοποίηση της ΕΠΕΙΑ τα τέσσερα τελευταία χρόνια ανέδειξε σηµαντι-κά προβλήµατα και µε τις αποφάσεις που έλαβε επιτεύχθηκε κάποιος βαθµός εξυγίανσης που ήταν

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

114

απαραίτητος. Πολλά όµως ακόµα θα πρέπει να γί-νουν προς την κατεύθυνση αυτή ώστε να αποκα-τασταθεί η αξιοπιστία της αγοράς στους κατανα-λωτές. Με την ανάληψη του ρόλου της εποπτείας από την Τράπεζα της Ελλάδος αναγνωρίζεται ότι οι νόµοι και οι κανονισµοί λειτουργίας της ασφα-λιστικής αγοράς θα εφαρµόζονται µε µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα και αυστηρότητα λόγω της µεγάλης εµπειρίας που διαθέτει η Τράπεζα της Ελλάδος. Θεωρώ δε ότι η διευθέτηση που έγινε για την µετάβαση ήταν επιτυχής ώστε να αποφευ-χθούν λειτουργικά κενά που θα είχαν σαν αποτέ-λεσµα την καθυστέρηση των εξελίξεων.

Πώς βλέπετε να διαγράφεται η πορεία του Bancassurance σ τ η ν Ε λ λ ά δ α ; Έ χ ε ι γ ί ν ε ι απο δ ε κ τ ό ό τ ι τ ο Bancassurance συνέβαλε ώστε να αναβαθµιστεί ο θεσµός της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα µας διότι συνέδεσε τα τραπεζικά προϊόντα µε τα ασφαλιστικά. Η ασφάλιση δηλαδή των περιουσι-ακών στοιχείων τα οποία αποκτώνται µε δάνεια,

αλλά και των ίδιων των δανειοληπτών συνέτεινε στο να αυξηθεί η διεισδυτικότητα των ασφαλι-στικών προϊόντων συγχρόνως δε να µειώσει το ρίσκο των τραπεζών σε σχέση µε τα δάνεια τα οποία χορηγούνταν. Συνεχώς σχεδιάζονται νέα προϊόντα που συνδυάζονται µε τις τραπεζικές συναλλαγές και αυξάνουν τα ασφαλιστικά χαρτο-φυλάκια που διαθέτουν οι τράπεζες. Το νέο προ-εδρικό διάταγµα 190/2006 δηµιούργησε έναν εξορθολογισµό στις ασφαλιστικές δραστηριότη-τες των τραπεζών διότι αναφέρεται στις προϋπο-θέσεις µε βάση τις οποίες οι πωλήσεις ασφαλι-στικών προϊόντων από τα τραπεζικά δίκτυα θα είναι και ποιοτικές και συµφέρουσες για τον πε-λάτη. Η ανάπτυξη του Bancassurance τα επόµενα χρόνια στην Ελλάδα θα συνεχιστεί περίπου µε τους ίδιους ρυθµούς περισσότερο για τις ασφα-λίσεις ζωής όπου αναµένεται να ξεπεράσει το 30 - 35% σαν µερίδιο αγοράς, ενώ για τις ασφαλί-σεις γενικών κλάδων θα ξεπεράσει το 20- 25%.

Ποιά θα µπορούσαµε να πούµε ότι είναι τα πλεονεκτήµα-τα που αποκοµίζει ο πελάτης, αγοράζοντας ένα ασφαλι-

INSURANCE

Τριαντάφυλλος Λυσιµάχου

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

115

στικό προϊόν µέσω θυγατρικής µιας τράπεζας. Οι τρά-πεζες λειτουργούν σε ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο και διαθέτουν προωθηµένα τεχνολογικά – λειτουργικά συστήµατα, υψηλή τεχνογνωσία και επαγγελµατισµό που τις καθιστά ιδιαίτερα φερέγγυες τόσο στην πώληση όσο και στην δι-αχείριση των προϊόντων που διαθέτουν µέσω των δικτύων της. Τα ασφαλιστικά προϊόντα που προωθούνται µέσω των δικτύων των Τραπεζών, κατά κανόνα κατασκευάζονται για να καλύπτουν κινδύνους που συνδυάζονται µε τραπεζικά προϊ-όντα ή τραπεζικές συναλλαγές. Λαµβάνεται µέρι-µνα ώστε οι όροι κάλυψης των συµβολαίων αυ-τών και το ύψος των ασφαλίστρων να είναι ελ-κυστικά για τους πελάτες και να γίνονται εύκολα κατανοητά τόσο από τον πωλητή που τα προω-θεί όσο και τον πελάτη που ασφαλίζεται. Επίσης, οι αυτοµατισµοί οι οποίοι χρησιµοποιούνται για την διάθεση των ασφαλιστικών προϊόντων µέσω των τραπεζών απλουστεύουν τις συναλλαγές και φυσικά µειώνουν τα σχετικά κόστη.

Το ασφαλιστικό δηµιουργεί νέες προϋποθέσεις για συ-νταξιοδοτικά προγράµµατα. Θα υπάρξουν πιστεύετε κάποιες νέες προοπτικές για το κλάδο; Οι προοπτικές που θα υπάρξουν για τον κλάδο λόγω των αλ-λαγών στην κοινωνική ασφάλιση είναι ιδιαίτερα θετικές. Είναι φανερό ότι η µείωση των συντάξε-ων και η επέκταση του χρόνου της υποχρεωτικής εργασίας για την εξασφάλιση σύνταξης θα οδη-γήσουν τους εργαζόµενους στην ιδιωτική ασφά-λιση είτε σαν συµπληρωµατική είτε σαν κύρια, ανάλογα µε την οικονοµική τους δυνατότητα. Εκτιµώ ότι σύντοµα θα δραστηριοποιηθεί ο τρί-

τος ασφαλιστικός πυλώνας ιδιωτικής ασφάλισης στην Ελλάδα όπως έχει συµβεί και σε άλλες πιο προηγµένες οικονοµικά χώρες. Στο πλαίσιο αυτό εκτός από τα ατοµικά συνταξιοδοτικά προγράµ-µατα θα δηµιουργηθούν επαγγελµατικά ταµεία ή συνταξιοδοτικά κεφάλαια – ταµεία τα οποία θα εγγυώνται ιδιωτικές συντάξεις στους ασφαλι-σµένους. Βασική προϋπόθεση είναι η αυστηρή εποπτεία από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Ποιοί είναι οι στόχοι της Τράπεζας Πειραιώς σε ό,τι αφο-ρά τις ασφαλίσεις; Η Τράπεζα Πειραιώς δραστηρι-οποιείται τα τελευταία χρόνια στις ασφαλίσεις Ζωής και Γενικών Ασφαλίσεων λειτουργώντας διαµεσολαβητικά µέσω του δικτύου της και των δυο θυγατρικών εταιριών διαµεσολάβη-σης. Συνεργάζεται αποκλειστικά µε την ING για τις Ασφαλίσεις Ζωής και τη Victoria για τις Γενικές Ασφαλίσεις ενώ µε την υπόλοιπη αγο-ρά για ασφαλίσεις που δεν καλύπτονται από τις πιο πάνω συµβάσεις (Οµαδικές, Νοσοκοµειακά, Ειδικούς Κινδύνους κτλ.). Το 2010 η παραγωγή στους Γενικούς Κλάδους εξελίσσεται πολύ θετικά ενώ στις Ασφαλίσεις Ζωής υπάρχει µια αναµενό-µενη κάµψη. Για το 2011 εκτιµούµε ότι θα υπάρ-ξει µια σηµαντική αύξηση των νέων εργασιών στον κλάδο Ζωής κυρίως µέσω των προϊόντων Σύνταξης και των προϊόντων που απευθύνονται σε παιδιά και νέους. Επίσης, θα συνεχιστεί µε υψηλούς ρυθµούς η αύξηση στις Ασφαλίσεις Γενικών κλάδων που προωθούνται µέσω των δικτύων της Τράπεζας. Τα ασφαλιστικά προϊόντα είναι στρατηγικού χαρακτήρα για τον Όµιλο της Τράπεζας Πειραιώς.

«Η ανάπτυξη του Bancassurance τα

επόµενα χρόνια στην Ελλάδα θα συνεχιστεί περίπου µε τους ίδιους ρυθµούς. Στις ασφα-

λίσεις ζωής όπου ανα-µένεται να ξεπεράσει το 30-35% σαν µερί-διο αγοράς, ενώ στις ασφαλίσεις γενικών

κλάδων το 20-25%.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

116

INSURANCE Θέσεις

& Απόψεις

ασφάλισης και ο σηµαντικός ρόλος που δια-δραµατίζει ο θεσµός της ιδιωτικής ασφάλισης στην ελληνική κοινωνία.

Σύµφωνα πάντα µε τις εκτιµήσεις, πιστεύετε ότι η εφαρ-µογή του Solvency II αποτελεί προϋπόθεση για την εύρυθµη λειτουργία της αγοράς; Ασφαλιστικοί κύκλοι αναφέρουν ότι µπορεί να δηµιουργήσει και προβλήµα-τα. Ποια ενδεχοµένως να είναι αυτά; Το νέο θεσµικό πλαίσιο του Solvency ήδη παίζει καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις στον κλάδο, καθώς πολύ σύντοµα, από το 2012, θα οδηγήσει σε ένα εντελώς ανανεωµένο πλαίσιο δραστηριότητας για τις εταιρίες του χώρου, κύρια χαρακτηρι-στικά του οποίου θα είναι η µεγαλύτερη δι-αφάνεια, οι υγιείς βάσεις ανταγωνισµού και η αντικειµενικότητα. Από τα παραπάνω δεν προκύπτει κανένα πρόβληµα για τη λειτουργία της αγοράς –το αντίθετο µάλιστα, καθώς µπο-ρεί να δηµιουργήσει µία αναπτυξιακή δυναµι-κή– και δεν διακρίνεται κανένας κίνδυνος για όσες εταιρίες θα ανταποκριθούν στις απαιτή-σεις του νέου κανονισµού.

Σχετικά µε την εποπτεία µεγάλων χρηµατοπιστωτικών οργανισµών, η Κοµισιόν προτείνει να δοθεί τέλος στην

Η ασφαλιστική αγορά επί σειρά ετών αντιµετωπίζει ζητήµατα έλλειψης διαφάνειας και υγιούς ανταγωνισµού. Σκηνικό που αλλάζει δραστικά το νέο θεσµικό πλαίσιο του Solvency. Στην αναµορφωµένη ασφαλιστική αγορά εκτιµά ο Giuseppe Zorgno, διευθύνων σύµβουλος της Chartis,

η δραστηριότητα θα χαρακτηρίζεται από µεγαλύτερη διαφάνεια, υγιείς βάσεις ανταγωνισµού και αντικειµενικότητα. ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - GIUSEPPE ZORGNO

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟΣΤΟΙΧΗΜΑ

Τον τελευταίο καιρό, ο κλάδος ιδιωτικής ασφάλισης αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα. Οι ανακλήσεις αδει-ών έπληξαν το κύρος του. Ποιά πιστεύετε ότι θα είναι η επόµενη ηµέρα; Αναµφισβήτητα, ορισµένες δυ-σάρεστες εξελίξεις έχουν συµβάλλει στην ενί-σχυση της αρνητικής εικόνας που υπάρχει για τον κλάδο από αρκετούς καταναλωτές. Οι µε-µονωµένες αυτές περιπτώσεις δεν µπορούν να εξισωθούν µε την τεράστια προσφορά της ασφάλισης στην ελληνική κοινωνία. Ο κλάδος στηρίζει σήµερα έµπρακτα δεκάδες χιλιάδες ελληνικές οικογένειες, οι οποίες βρέθηκαν µέσα σε µία εξαιρετικά δύσκολη οικονοµική συγκυρία να πρέπει να αντιµετωπίσουν ένα δυσάρεστο γεγονός µε σηµαντικές οικονο-µικές συνέπειες. Παράλληλα, ασφαλιστικές εταιρίες και διαµεσολαβούντες βρίσκονται ουσιαστικά δίπλα σε επαγγελµατίες και επι-χειρήσεις στην προσπάθεια τους να συνε-χίσουν απερίσπαστα την αναπτυξιακή τους πορεία και να αντιµετωπίσουν τις προκλήσεις που γεννά το αβέβαιο επιχειρηµατικό σκη-νικό. Μέσα από τη στήριξη του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας, αναδεικνύεται σήµερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, η αξία της

ΤΤ Τον τελευταίο καιρό, ο κλάδος ιδιωτικής ασφάλισης Τ Τον τελευταίο καιρό, ο κλάδος ιδιωτικής ασφάλισης αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα. Οι ανακλήσεις αδει-Ταντιµετώπισε πολλά προβλήµατα. Οι ανακλήσεις αδει-ών έπληξαν το κύρος του. Ποιά πιστεύετε ότι θα είναι η Τών έπληξαν το κύρος του. Ποιά πιστεύετε ότι θα είναι η επόµενη ηµέρα; Τεπόµενη ηµέρα;

σάρεστες εξελίΤσάρεστες εξελί

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

117

ρύθµιση που προβλέπει την επιλογή µεταξύ τραπεζικής και ασφαλιστικής εποπτείας όταν µια τράπεζα εξαγοράζει µεγάλο µερίδιο από µια ασφαλιστική και αντιστρόφως.

Ποιά είναι η θέση σας πάνω σε αυτό; Πιστεύω ότι πε-ρισσότερη σηµασία από τον εποπτικό φορέα –Τράπεζα της Ελλάδος ή ΕΠΕΙΑ– έχει η απρό-σκοπτη συνέχιση της αποτελεσµατικής επο-πτείας που υπάρχει τα τελευταία σχεδόν τρία χρόνια. Είναι εξαιρετικά σηµαντικό να περά-σουµε οµαλά στο νέο εποπτικό πλαίσιο χωρίς να υπάρξει αδράνεια ή κενό στη λήψη αποφά-σεων. Από αυτή την εξέλιξη, όλοι οι εµπλεκό-µενοι στον κλάδο, ασφαλιστές, διαµεσολαβού-ντες, και κυρίως οι ασφαλιζόµενοι ιδιώτες και επιχειρήσεις θα είναι κερδισµένοι.

Ένα µεγάλο µέρος από τις αποζηµιώσεις του κλάδου γε-νικών ασφαλειών αφορά την αστική ευθύνη οχηµάτων. Πιστεύετε ότι οι αποζηµιώσεις αυτές θα δηµιουργήσουν πρόβληµα στην οµαλή πορεία του κλάδου και αν ναι πώς θα πρέπει να αντιµετωπιστεί; Βλέπουµε, επίσης, τα τιµο-λόγια του κλάδου αυτοκινήτου να ανεβαίνουν διαρκώς λόγω της αύξησης των ορίων αποζηµίωσης. Για µεγάλο διάστηµα, τα ασφάλιστρα στον κλάδο αυτοκι-νήτου ήταν πολύ χαµηλά. Μάλιστα, ο όρος που είχε χρησιµοποιηθεί σε πολλές σχετικές δηµο-σιογραφικές αναφορές ήταν ‘πτωχευτικά’. Τον τελευταίο χρόνο, τα αποτελέσµατα των εταιρι-ών στον κλάδο αστικής ευθύνης αυτοκινήτων δείχνουν µία τάση αύξησης των ασφαλίστρων. Λόγω των εγχώριων οικονοµικών συνθηκών, η αγορά πιέζει το κόστος της ασφάλισης και οι ασφαλιστικές εταιρίες, τις περισσότερες φο-ρές, ανταποκρίνονται µε µικρότερες αυξήσεις. Προσπαθούµε να προσαρµόζουµε σταδιακά και ήπια το ύψος των ασφαλίστρων. Σε αυτή τη διαδικασία, η υψηλή εξειδίκευση που δια-θέτουµε στην Chartis και το παραµετρικό µο-ντέλο τιµολόγησης που χρησιµοποιούµε, µάς επιτρέπει να αξιολογούµε σωστά κάθε κίνδυ-νο και ταυτόχρονα, να είµαστε ανταγωνιστικοί. Ως αποτέλεσµα, διαχρονικά µπορούµε και δι-ατηρούµε λογικά ασφάλιστρα για τους κατα-ναλωτές και, παράλληλα, κερδοφόρα εικόνα στον κλάδο της αστικής ευθύνης αυτοκινήτων.

Ποιοι είναι οι στόχοι της Chartis για τα επόµενα 3 χρό-

νια; Σχεδιάζετε να εκδώσετε κάποια νέα προϊόντα; Στην Chartis Greece συνεχίζουµε να εργαζόµαστε συστηµατικά µε βάση το πενταετές business plan που έχουµε σχεδιάσει και υλοποιούµε για την περίοδο 2010-2015 και που προβλέπει ρεαλιστικούς αλλά και φιλόδοξους στόχους για τα επόµενα 5 χρόνια, µε ικανοποιητικό ρυθ-µό ανάπτυξης και κερδοφόρα αποτελέσµατα. Σύµφωνα µε την εικόνα που έχουµε στο εννε-άµηνο, το 2010 θα κινηθεί σε ιδιαίτερα υψη-λά επίπεδα ανάπτυξης της παραγωγής µας,

που θα κυµανθεί στα 100 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σηµειώσουµε πως σηµαντικό µέρος των νέων εργασιών για το 2010 θα προέλθει από τον κλάδο αυτοκινήτου όπως επίσης και από νέα προϊόντα, όπως το ‘Private Client’ Group, που παρουσιάσαµε πρόσφατα και απευθύνο-νται αποκλειστικά σε ιδιώτες και οικογένειες µε µεγάλης αξίας περιουσιακά στοιχεία. Στην ανάπτυξή του χαρτοφυλακίου µας, πιστεύουµε ότι θα συµβάλλουν ουσιαστικά ασφαλιστικά προϊόντα ‘αιχµής’, όπως οι ασφαλίσεις Περι-βαλλοντικής Ευθύνης Επιχειρήσεων καθώς και µία σειρά νέων προϊόντων και καλύψεων για ιδιώτες και επιχειρήσεις που σχεδιάζουµε για το επόµενο διάστηµα.

«Η ασφαλιστική αγορά στηρίζει σήµερα έµπρα-κτα δεκάδες χιλιάδες ελληνικές οικογένειες, οι οποίες βρέθηκαν µέσα σε µία εξαιρετικά δύσκολη οικονοµική συγκυρία.»

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

118

INSURANCE Θέσεις

& Απόψεις

Προβλήµατα αλλά, και ευκαιρίες για την ανάκτηση και ενίσχυση της εµπιστοσύνης των πελατών έφερε η κρίση στις ασφαλιστικές εταιρείες.

Η Solvency II από την άλλη ρίχνει γερά θεµέλια για την υγιή και µε διαφάνεια ανάπτυξη του κλάδου ενώ, ταυτόχρονα προσφέρει µια ισχυρή ασπίδα προστασίας στους καταναλωτές, υποστηρίζει ο Γιώργος Κώτσαλος,

διευθύνων σύµβουλος της Interamerican. ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΤΣΑΛΟΣ

Η ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ& ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

H οικονοµική κρίση, κ. Κώτσαλε, δηµιούργησε µια νέα κατάσταση πραγµάτων και στην ασφαλιστική αγορά. Ποιες είναι οι συνέπειές της για την ιδιωτική ασφάλιση στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα; Πραγµα-τικά, η ασφαλιστική βιοµηχανία –µολονότι η επίδραση της οικονοµικής κρίσης και ύφεσης είναι µικρότερη σε αυτήν από ό,τι σε άλλους κλάδους χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών– βρίσκεται σε φάση αναζήτησης νέων ισορρο-πιών και κατευθύνσεων. Οι ισορροπίες συ-ναρτώνται µε τις διαµορφούµενες απαιτήσεις λειτουργίας και βιωσιµότητας των ασφαλιστι-κών εταιρειών στο σύγχρονο ευµετάβλητο οικονοµικό περιβάλλον, ενώ οι κατευθύνσεις αναπροσδιορίζονται µε βάση τις εξελισσόµε-νες κοινωνικές ανάγκες. Είναι γεγονός ότι η κρίση υποχρεώνει τον ασφαλιστικό κλάδο να γίνει σχολαστικά επίµονος στην αξιολόγηση και αποτίµηση της έκθεσής του σε κινδύνους, ώστε να µπορεί να προβλέπει και να διαχειρί-ζεται µε αποτελεσµατικότητα κρίσιµα γεγονό-τα, συνεπώς να γίνει πολύ πιο συντηρητικός. Ταυτοχρόνως όµως, αυτή η πραγµατικότητα θωρακίζει τις ασφαλιστικές εταιρείες και δη-µιουργεί µια βάση σταθερή για την ανάκτηση και ενίσχυση της εµπιστοσύνης του κατανα-λωτή. Στη χώρα µας η σχέση εµπιστοσύνης µεταξύ εταιρειών και ασφαλισµένων έχει

ΗΗHΗH οικονοµική κρίσηΗ οικονοµική κρίσηκατάσταση πραγµάτων και στην ασφαλιστική αγοράΗκατάσταση πραγµάτων και στην ασφαλιστική αγοράΠοιες είναι οι συνέπειές της για την ιδιωτική ασφάλιση ΗΠοιες είναι οι συνέπειές της για την ιδιωτική ασφάλιση στηνΗστην Ευρώπη και ειδικότερα στην ΕλλάδαΗ Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

119

πληγεί ιδιαίτερα, καθώς αναπτύχθηκαν πα-θογένειες και στρεβλώσεις στην ασφαλιστική αγορά κάτω από ένα καθεστώς ανεπαρκούς εποπτείας, που δεν είναι ευθύνη της αγοράς, αλλά της πολιτείας.

Η εποπτεία περνά τον Δεκέµβριο 2010 στην Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ «επί θύραις» βρίσκεται και η εφαρµογή του Solvency II. Τί αλλάζει; Η εποπτεία έχει δύο κύριες συνιστώσες. Η πρώτη είναι το θεσµικό πλαίσιο αναφοράς για τους ελεγχόµενους –νο-µοθεσία, οδηγίες, βασικές αρχές διακυβέρνη-σης– µε άλλα λόγια οι κανόνες του παιχνιδιού, που προϋποθέτουν κοινή αναγνώριση και αποδοχή για να είναι µια εταιρεία ‘παίκτης’. Η δεύτερη, είναι ο ελεγκτικός µηχανισµός και η επάρκεια της λειτουργίας του. Είναι γεγονός ότι η Εποπτική Αρχή τα δύο τελευταία χρόνια έκα-νε ένα αποφασιστικό βήµα για τη λειτουργία του απαραίτητου πλαισίου αναφοράς και των αναπόφευκτων «επεµβάσεων» στην αγορά µε όλες τις συνεπακόλουθες οδύνες, αλλά δεν επιτυγχάνεται διαφορετικά η εξυγίανση που ζητείται για να αποκατασταθεί η εµπιστοσύνη του καταναλωτή στον θεσµό. Αυτό που χρει-άζεται είναι ο ελεγκτικός µηχανισµός για την εφαρµογή του στη δική µας αγορά να έχει συ-νέπεια και συνέχεια και επ’ αυτού εκτιµώ ότι η Τράπεζα της Ελλάδος θα επιτελέσει επαρκώς τον ρόλο της. Σε µια αγορά όπως η δική µας που είναι ‘φορτωµένη’ από εταιρείες ποικίλων ταχυτήτων, είναι προφανές ότι η εφαρµογή του Solvency II θα οδηγήσει σε συγκέντρωση. Όµως, η συγκέντρωση δεν σηµαίνει και µονο-πώλιο και είναι βέβαιο ότι από την εφαρµογή του ο καταναλωτής θα βγει ωφεληµένος. Αυτό άλλωστε είναι το κορυφαίο ζητούµενο. Το Sol-vency II τώρα που θα τεθεί σε εφαρµογή περί τα τέλη του 2012, θεσπίζει ένα ενιαίο σύστηµα υπολογισµού των απαιτήσεων κεφαλαιακής επάρκειας των ασφαλιστικών εταιρειών σε όλες τις χώρες της ΕΕ, εισάγοντας ακόµη τεχνικές δι-αχείρισης κινδύνων, εταιρικής διακυβέρνησης και διαφάνειας. Ωστόσο, αποτελεί θέµα προς συζήτηση το ύψος των κεφαλαίων που ζητού-νται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφαλίσεων (CEA) έχει διατυπώσει ενστάσεις, θεωρώντας την αύξηση των απαιτήσεων υπέρµετρη.

Με την προοπτική, λοιπόν, θεαµατικών αλλαγών, πού οδηγείται η ελληνική ασφαλιστική αγορά; Οδηγείται σε ένα ρόλο υψηλών απαιτήσεων. Διαµορφώ-νονται συνθήκες µιας περισσότερο δραστικής συµµετοχής της ιδιωτικής ασφάλισης στις συ-ντάξεις και στην υγεία, όπου είναι φανερή η φθίνουσα πορεία της κοινωνικής ασφάλισης.

Βεβαίως, η δυναµική αυτής της συµπληρωµα-τικότητας θα κριθεί από το κατά πόσο θα είναι ελκυστική και προσιτή οικονοµικά η ιδιωτική ασφάλιση και προς τούτο, πέρα από τη σχέ-ση κόστους-οφέλους των ασφαλιστικών προ-γραµµάτων για τον καταναλωτή, καθοριστικές θα είναι οι ενθαρρύνσεις από τη νοµοθεσία για τις ασφαλιστικές εταιρείες και τους ασφα-λιζόµενους. Τέτοιες ενθαρρύνσεις, όπως εί-ναι οι φοροαπαλλαγές και η ευελιξία-ευκολία για τη δηµιουργία Ταµείων Επαγγελµατικής Ασφάλισης, προς το παρόν δεν υπάρχουν. Θέ-µα επίσης υφίσταται στη χώρα µας και µε τη σύσταση του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής και µε πρόβλεψη υψηλής ετήσιας εισφορά από τις ασφαλιστικές εταιρείες Ζωής, µε αναδροµική µάλιστα ισχύ για την κάλυψη των υποχρεώσε-ων προς τους ασφαλισµένους των εταιρειών που έκλεισαν. Ενώ επί της αρχής η απόφαση για τη δηµιουργία του Εγγυητικού Κεφαλαί-ου είναι σωστή, το ύψος της εισφοράς και η αναδροµικότητα εξοντώνουν τον κλάδο Ζωής, στον οποίο οι ασφαλιστικές εταιρείες θα βρε-θούν να µειονεκτούν ανταγωνιστικά έναντι των τραπεζών που προωθούν ανάλογα προϊ-όντα. Ωστόσο, από τα ίδια τα πράγµατα είναι νοµοτελειακή η στροφή προς την ιδιωτική ασφάλιση. Σε δύσκολες καταστάσεις της αγο-ράς, όπως αυτές που ζούµε, αναδεικνύονται προκλήσεις για τις υγιείς και δυνατές εταιρεί-ες, οι οποίες θα έχουν τον πρώτο λόγο στην αγορά που διαµορφώνεται. Η Interamerican έχει αδιαµφισβήτητα ηγετικά γνωρίσµατα και την επόµενη µέρα θα είναι µεταξύ των πρωτα-γωνιστών στον χώρο των ασφαλίσεων.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

120

INSURANCE Θέσεις

& Απόψεις

Η σχέση τιµής/καλυπτόµενων και ποιοτικών υπηρεσιών Υγείας σε ένα ασφαλιστικό συµβόλαιο ήταν πάντα ένας ευαίσθητος τοµέας στην προώ-θηση των ασφαλιστικών συµβολαίων αυτής της κατηγορίας. Στη σηµερινή ύφεση, γίνεται νευραλγικός και αδιαπραγµάτευτος. Αυτό ήταν και το πνεύµα της συζήτησής µας µε τον Βασίλη Λυµπέρη, διευθυντή του Τµήµατος Προσω-πικών Ατυχηµάτων και Υγείας της Alico. ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΥΜΠΕΡΗΣ

ΣΤΑΘΕΡΗ ΑΞΙΑ

ΤΤΤι πρέπει να προσέχει ο πελάτης κατά την αγορά ενός ασφαλιστικού συµβολαίου Υγείας; Ένα ατοµικό πρόγραµµα υγείας ενισχύει την προστασία που µπορεί να εξασφαλίσει κανείς για τον ίδιο και την οικογένειά του σε περίπτωση κάποιου προβλήµατος υγείας. Ακριβώς, λοι-πόν, επειδή αφορά στο πολυτιµότερο αγαθό, την υγεία, είναι σηµαντικό για τον υποψήφιο πελάτη να επιλέξει το συµβόλαιο εκείνο που εξυπηρετεί καλύτερα τις δικές του ανάγκες, σε σχέση και µε τις οικονοµικές του δυνα-τότητες. Επιλέγοντας ένα πρόγραµµα υγείας, ο πελάτης πρέπει να επιλέγει ουσιαστικά το τρίπτυχο Εταιρία- Ασφαλιστής- Συµβόλαιο µε βάση την αξιοπιστία, τη φερεγγυότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών, εξασφαλίζο-ντας τη µεγαλύτερη ανταποδοτικότητα. Πολύ σηµαντικό επίσης για τον πελάτη που επιλέ-γει ένα πρόγραµµα Υγείας είναι να γνωρίζει τις εξαιρέσεις, τους όρους και τους περιορι-σµούς στις καλύψεις του συµβολαίου του. Η Alico διατυπώνει πάντα σαφέστατα τις καλύ-ψεις των προγραµµάτων της και τους όρους που τις διέπουν, ώστε να είναι το συµβόλαιο απόλυτα κατανοητό στον ασφαλισµένο.

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2010

121

Πώς διαµορφώνονται οι τιµολογιακές πολιτικές και πόσο µπορεί να κοστίσει ένα συµβόλαιο υγείας; Η τιµή του κάθε προγράµµατος είναι άµεσα συνδεδεµένη µε τις καλύψεις του και µε το επίπεδο νοσοκο-µειακής περίθαλψης που προσφέρει στον πελά-τη, έτσι ώστε το τελικό όφελος από το πρόγραµ-µα να δικαιολογεί το κόστος του. Η συµµετοχή του πελάτη σε µέρος των εξόδων νοσηλείας (εκ-πιπτόµενο ποσό, συνασφάλιση), η οποία βέβαια στα προγράµµατα της Alico µπορεί και να µη-δενιστεί µέσα από την παράλληλη αξιοποίηση και άλλων ασφαλιστικών παροχών που έχει στη διάθεσή του ο ασφαλισµένος (Ταµείο, Οµαδική ασφάλιση), επιτρέπει ένα ιδιαίτερα προσιτό κό-στος στο πρόγραµµα. Κι αυτό γιατί, ειδικά στις σηµερινές οικονοµικές συγκυρίες, πρωταρχικός στόχος της εταιρίας µας στον τοµέα της Υγείας είναι η προώθηση ρεαλιστικών οικονοµικά προ-γραµµάτων, προσιτών στον µέσο καταναλωτή, που µπορούν όµως να εξασφαλίσουν αποτελε-σµατική οικονοµική υποστήριξη για την αποκα-τάσταση της υγείας του ακόµα και στα πλέον σο-βαρά προβλήµατα υγείας που συχνά προκαλούν καταστροφικά οικονοµικά αποτελέσµατα.

Ποιες είναι οι τάσεις στην αγορά και πώς µπορεί ο πε-λάτης να προστατευτεί απέναντι στον Φ.Π.Α; Η αγορά ασφαλιστικών προγραµµάτων υγείας παρου-σιάζει σαφώς τάσεις ανάπτυξης, ιδιαίτερα στο σηµερινό περιβάλλον οικονοµικής αβεβαιό-τητας και ανασφάλειας. Βλέπουµε επίσης την τάση συγκέντρωσης της αγοράς στις εταιρίες εκείνες που επιλέγουν να τοποθετούνται µε προγράµµατα και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις σηµερινές ανάγκες του καταναλωτή και µε κόστος στο οποίο ο ίδιος µπορεί να ανταποκριθεί. Η πρόσφατη ρύθµιση για εφαρµογή ΦΠΑ και στις υπηρεσίες υγείας καταλήγει σε ακόµα µεγαλύτερη αύξηση του –ήδη υψηλού– κόστους νοσηλείας, σε επίπεδα σαφώς υψηλότερα του γενικού δείκτη τιµών καταναλωτή και την οποία κα-λούνται να υποστηρίξουν τα προγράµµατα υγείας. Για την προστασία των ασφαλισµέ-νων της, η Alico έχει δηµιουργήσει –και συνεχώς ενισχύει– ένα σύστηµα Υγείας, το Alico Benefit Club, που, µέσα από τις συνεργασίες του µε τα µεγαλύτερα ιδιωτικά νοσηλευ-τήρια της χώρας, εξασφαλίζει στον ασφαλισµένο µας υψηλή ποιότητα υπηρεσιών υγείας, επιτυγχάνο-ντας ταυτόχρονα τη διατήρηση του συνολικού κόστους νοσηλείας σε λογικά επίπεδα.

Τέλος, τί καλύψεις παρέχουν τα συµβόλαια Υγείας της Alico σε ό,τι αφορά στην ιατρική και νοσοκοµειακή περί-θαλψη; Η Alico διαθέτει µια ευρεία γκάµα προ-γραµµάτων υγείας, τα οποία, είτε µεµονωµένα είτε συνδυαζόµενα µεταξύ τους, µπορούν να δώσουν αξιόπιστες λύσεις στις διαφορετικές ανάγκες του κάθε υποψήφιου πελάτη, µε βάση και το διαθέσιµο προς ασφάλιση εισόδηµα. Τα προγράµµατα Υγείας της Alico µπορούν να κα-λύψουν ακόµη και το σύνολο των εξόδων νο-σηλείας του ασφαλισµένου ή/και να παρέχουν επιδόµατα για την ενίσχυση του επιπέδου νο-σηλείας του ασφαλισµένου και για την υποστή-ριξή του στην αποθεραπεία. Επιπλέον των προ-γραµµάτων κάλυψης εξόδων της Εταιρίας, διατί-θενται επίσης προγράµµατα που εξασφαλίζουν υψηλά ποσά κάλυψης και εξειδικευµένες παρο-χές σε περίπτωση διάγνωσης κάποιας σοβαρής πάθησης, για τη γρήγορη και αποτελεσµατική αντιµετώπιση της οποίας θα χρειαστούν σίγου-ρα πολλά χρήµατα. Όλα τα προγράµµατα υγείας της εταιρίας αξιοποιούν το σύστηµα του Alico Benefit Club, που, µέσα από τη συνεργασία µε τα µεγαλύτερα ιδιωτικά νοσηλευτήρια της χώ-ρας, εξασφαλίζει πλήθος υπηρεσιών και προ-νοµίων στους ασφαλισµένους, µεγιστοποιώ-ντας έτσι τα οφέλη που µπορεί να έχει κάποιος από το πρόγραµµα υγείας που επιλέγει.

Σχεδιασµός και παραγωγή κάθε είδους εντύπου. ∆ηµιουργία καταχωρίσεων για έντυπα και internet.

∆ηµιουργία banner και pop-up windows. Παραγωγή πολυσέλιδων εντύπων και business cards.

Μελέτη και σχεδιασµός εταιρικής ταυτότητας /εφαρµογές, σχεδιασµός και κατα-σκευή συσκευασίας, σχεδιασµός και παραγωγή εταιρικού περιοδικού - newsletter.

Σχεδιασµός και παραγωγή Εταιρικού Απολογισµού - Μετατροπή σε ηλεκτρονική έκδοση.

Για περισσότερες πληροφορίες: τηλ. 210 6401850, e-mail: creative@allmedia.gr

AllmediaCreativeΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΤΥΠΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

& , 1 -2

©

& , 3 -4

©

& , 5 -6

& , 7 -8

©- Corporate Value

µ ©

& , 9 -10

©

& , 11 -12

0

5

25

75

95

100

0

5

25

75

95

100

0

5

25

75

95

100

0

5

25

75

95

100