EPILOGI 2009/10

Ε ΤΟΣ 47 ο ΟΚ ΤΩΒΡΙΟΣ 2009 • T IMH 5.00 €

www.economics.gr

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΣΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ

Opinion Leaders

Γιάννης ΣτουρνάραςΓράµµα στον Πρωθυπουργό

Οι µεγάλες προσδοκίες από τη νέα κυβέρνηση, ο κλοιός των ελλειµµάτων, το βλέµµα επιτήρησης της ΕΕ και όλοι οι λόγοι για τους οποίους ο νέος πρωθυπουργός

θα πρέπει να βγάλει γρήγορα τους άσσους από το µανίκι του

Οι ελληνικές παθογένειες και το νέο ωστικό κύµα της ανάπτυξης

ΣΧΕΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΤΟ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... ΕΠΙ ΧΑΡΤΟΥ

Τα χίλια πρόσωπα των επίγειων µεταφορών και η σύγχρονη εκδοχή της πιο κλασσικής µας ανάγκης

OΙ ΜΙΚΡΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΦΑΡΜΑΚΟΥ

Η «σιδηρά κυρία» σε δρόµους προκλητικούς και απρόβλεπτους

EΠΟΧΗ ΓΙΑ ΕΞΠΡΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Το ζήτηµα της ασφάλειας επιστρέφει από την πίσω πόρτα

ΕΠΙΛΟΓΗ 1

2 ΕΠΙΛΟΓΗ

06 ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΔΙΕΘΝΗΣ & ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ // ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»Οι εξελίξεις και οι τάσεις που σκιαγραφούν την επόµενη ηµέρα στον Κόσµο και την Ελλάδα.

08- 18 Ελληνική Οικονοµία – Η ώρα του θερισµού // Ελλάδα – Αγώνας ανώµαλου δρόµου για τη νέα κυβέρνηση // Πολιτική – Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι // Παγκόσµια Οικονοµία – Γερµανοί ενα-ντίον Αγγλοσαξώνων για τα µπόνους // Επισηµάνσεις από την Ελλάδα και τον Κόσµο

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

20 ΠΟΛΙΤΙΚΗ – Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ // ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΜε µεγάλες προσδοκίες οι Έλληνες έδωσαν ψήφο εµπιστοσύνης στον Γιώργο Παπανδρέου. Η αντίστροφη µέτρηση για την ικανοποίηση των προσδοκιών τους έχει ήδη αρχίσει!

22 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΑΠΕΡΑΝΤΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ// ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΛΟΥΓια τις Βρυξέλλες, η περίοδος χάριτος στη νέα κυβέρνηση για τη µείω-ση των δηµοσίων ελλειµµάτων, έληξε πριν καν αρχίσει η θητεία της.

24 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΒΑΡΥ ΚΑΘΗΚΟΝ// ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΝέοι πονοκέφαλοι για τους κεντρικούς τραπεζίτες, καθώς ο λαβύριν-θος της ύφεσης δείχνει να έχει πολλά ακόµη ανεξιχνίαστα µονοπάτια.

BANKING SECTION// ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»

Εξελίξεις, αναλύσεις, συνεντεύξεις, νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η εργασιακή πραγµατικότητα, οι προβληµατισµοί και οι αξίες του σύγ-χρονου τραπεζίτη στον κόσµο και την Ελλάδα.

26 Εποπτεία – Από το Πίτσµπουργκ στη Βασιλεία ΙΙΙ // Στρατηγική και αγορές – Νέες ισορροπίες // Back to Banks – Οι Έλληνες και η σχέση τους µε τις τράπεζες // Συνέντευξη – Γιάννης Μούργελας, πρόεδρος της Τειρεσίας ΑΕ // Insurance – Το οδοιπορικό των αλλα-γών // Εξελίξεις και προϊόντα από τον κόσµο του χρηµατοπιστωτι-κού συστήµατος

ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣΕσωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 €, Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο - ΝΠΔΔ - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα 125 €, Φοιτητές 48 €Εξωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 165 €, Φοιτητές 115 €

ΠΕΡ ΙΕΧΟΜΕΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

Θεοφάνους 19, 115 23 ΑθήναΤηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: [email protected]: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗTηλ. 210 64 01 852 email: [email protected]

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗTηλ. 210 64 23 688 email: [email protected]

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 849

email: [email protected]

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟTηλ. 210 64 01 850 email: [email protected]

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ,

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑ-ΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩ-

ΝΙΟΥ, ΕΛΛΗ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕ-ΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΧΑΡΑΛΑ-ΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ,

ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ, ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ

ΑΡΛΕΤΑ ΖΙΩΓΚΑ

ART DIRECTORALLMEDIA CREATIVE

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗΑ. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ:ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260

ΙΔΡΥΤΗΣΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, ανα-παραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση

του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιον-δήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό,

φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς

Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

www.economics.gr

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

4 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΘΕΜΑΤΑ

58 ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ // ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΛΟΥΜέρκελ και Σαρκοζί µπορεί να χαµογελούν καθώς οι οικονοµί-ες τους µάλλον βγαίνουν από την ύφεση, όµως υπάρχουν άλλοι που προειδοποιούν ότι ασφαλέστερη είναι η επιφυλακτικότητα!

62 ΕΠΟΧΗ ΓΙΑ ΕΞΠΡΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ// ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΥΗ έξοδος από την οικονοµική κρίση θα σηµάνει την είσοδο στην ενεργειακή. Πόσο έτοιµοι είµαστε να την αντιµετωπίσουµε;

68 ΣΧΕΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΤΟ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ... ΕΠΙ ΧΑΡΤΟΥ // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥΤα µεγάλα οδικά έργα που ολοκληρώνονται, τα νέα που σχε-διάζονται και οι προεκτάσεις του Μετρό σε ένα αναπτυξιακό µοντέλο που δεν µπορεί να λειτουργήσει χωρίς άσφαλτο, γέφυ-ρες, σήραγγες και …παρακαµπτηρίους.

76 ΟΙ ΜΙΚΡΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΤΗΣ ΣΙΔΗΡΑΣ ΚΥΡΙΑΣ// ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥΣε περιβάλλον οικονοµικής ύφεσης, η φαρµακοβιοµηχανία αποδεικνύεται ισχυρό χαρτί. Μπορεί η ζήτηση για τα προϊόντα της να είναι ανελαστική, όµως επηρεάζεται από άλλους παράγοντες εξίσου, αν όχι περισσότερο, απρόβλεπτους.

ΒUSINESS SECTIONΕπιχειρηµατικές εξελίξεις, έρευνες, θέµατα και συνεντεύξεις, οδηγός οικονοµίας, προϊόντα και υπηρεσίες. Όλα όσα αξίζουν την προσοχή του σύγχρονου επιχειρηµατία!

80 – 97 Ξένες επενδύσεις – Μπροστά µε την όπισθεν // Ναυ-τιλία – Γερό σκαρί οι Έλληνες πλοιοκτήτες // Management & Advertising // Οικονοµικός οδηγός // Αγορά Αυτοκινήτου – Οι-κολογικότερη αυτοκίνηση // Συσκευές κινητών – επιστροφή στο µέλλον // Business News // Techbusiness // Techproducts

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ98 Όταν το όραµα γίνεται πραγµατικότητα – ο Μιχάλης Αδάµ, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος του Badminton µιλά για τη νησίδα πολιτισµού που δηµιούργησε τα τελευταία χρόνια στην καρδιά της Αθήνας.

102 Γυναικών Λατρείες – η συµµετοχή των γυναικών στη λα-τρεία, σε τελετουργίες και εορταστικά δρώµενα µέσα από την ειδική έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗΟ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΣΕ ΡΟΛΟ JAMES BOND// ΤΩΝ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ & ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΜΑΥΡΙΔΗ

Οι µεγάλες προσδοκίες που δηµιούργησε προεκλο-γικά η νέα κυβέρνηση και όλα τα ανοιχτά µέτωπα που για να τα αντιµετωπίσει θα πρέπει επιστρατεύ-σει τη δεξιοτεχνία του James Bond. Σελ.: 52

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

OPINION LEADERS #6

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ

// ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΙΣ Θ. ΜΕΛΙΔΟΥ ΚΑΙ Ε. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Το σύνδροµο της νεοελληνικής φαυλοκρατίας στην πολιτική. Σελ.: 46

ΕΠΙΛΟΓΗ 5

www. .comprintecgroup

Slovakia870 atms8.500 eft/pos

Slovenia1.100 atms1.000 eft/pos

Croatia1.300 atms18.500 eft/pos

Serbia & Montenegro800 atms2.000 eft/pos6 aps

Albania490 atms500 eft/pos

Greece110.000 eft/pos420 aps

Cyprus15.000 eft/pos

Bulgaria4.300 atms

18.000 eft/pos10 aps

Bosnia & Herzegovina300 atms4.400 eft/pos Kosovo

206 atms

Ukraine350 atms

Moldova225 atms

3.190 eft/pos

Romania4.990 atms

51.000 eft/pos230 aps

E-Payment Systems

Branch Automation

Banking Software

Card Applications

Printec Group is

the leading provider of transaction

automation solutions in South Eastern Europe

Yourpartner in

southeasternEurope

trusted

INF

INI.D

ES

IGN

TM

TM

Enterprise Solutions

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

Στην πρώτη του οµιλία στο υπουργικό συµβούλιο, ο πρωθυπουργός, Γιώργος Πα-πανδρέου, είπε στα στελέχη του “Nα γίνουµε εµείς καταλύτες της αλλαγής και όχι απολογητές της εξουσίας’’. Ίσως αυτό είναι το πιο σηµαντικό από όσα είπε. Γιατί η Ελλάδα σίγουρα χρειάζεται αλλαγή. Σε όλα τα επίπεδα. Και ίσως οι νέοι

άνθρωποι που µπήκαν στην κυβέρνηση να έχουν τις ικανότητες και τη δύναµη, που δί-νει η αισιοδοξία του πρωτοεισερχόµενου, ώστε να αποδώσουν αποτελέσµατα για τη χώρα και τους ψηφοφόρους τους.

Γιατί σηµασία έχει οι εξαγγελίες να γίνουν πράξεις και πρακτική εξουσίας. Η δέσµευση για διαφάνεια, µε την ανάρτηση στο internet των υπουργικών αποφάσεων και η κωδι-κοποίηση της νοµοθεσίας για την κατάργηση της πολυνοµίας, είναι από µόνες τους πολύ σηµαντικές. Το γενικότερο έργο, όµως που θα απαιτηθεί, είναι τιτάνιο γιατί απαιτούνται ριζικές αλλαγές σε όλους τους τοµείς:

Στη δηµόσια διοίκηση, που είναι σπάταλη και αναποτελεσµατική και ενίοτε διεφθαρµέ-νη, µε αποτέλεσµα να αναφέρεται σε όλες τις εκθέσεις διεθνών οργανισµών ως ο σηµα-ντικότερος παράγοντας για τη χαµηλή ανταγωνιστικότητα της χώρας αλλά και ως εµπό-διο στην ανάπτυξη της εγχώριας και ξένης επιχειρηµατικότητας. Στο αναποτελεσµατικό κοινωνικό κράτος, που παρόλα τα τεράστια κεφάλαια που διαχειρίζεται, όσα σχεδόν αναλογικά οι Ευρωπαίοι εταίροι µας, δεν καταφέρνει να αποδώσει ανάλογα αποτελέ-σµατα στην κοινωνία.

Στην παιδεία, που ενώ ο Έλληνας φορολογούµενος την πληρώνει ακριβά, µε τις αγκυλώ-σεις του συστήµατος, δεν βλέπει έστω ένα από τα πανεπιστήµιά µας, σε αξιοπρεπή θέση στις διεθνείς κατατάξεις. Στο περιβάλλον, όπου ο δρόµος για την υπεύθυνη διαχείριση, από κυβέρνηση και πολίτες, είναι ακόµη µακρύς.

Αλλά κυρίως, στον µετασχηµατισµό της οικονοµίας, από όπου όλα αρχίζουν και τελει-ώνουν τελικά, γιατί η άνοδός της εξασφαλίζει και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Το στοίχηµα εδώ βρίσκεται. Στον µετασχηµατισµό της, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γιάννης Στουρνάρας, επιστηµονικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, σε συνέντευξή του στην "Ε", ώστε να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες που διαµορφώνει το διεθνές περι-βάλλον. Όχι στα λόγια, αλλά στην πράξη. Πώς θα στραφεί από κλάδους που δύουν σε κλάδους που ανατέλλουν. Χωρίς στερεότυπα που αναφέρονται σε σταθερές του παρελ-θόντος. Υπάρχουν παραδείγµατα χωρών που τα κατάφεραν, π.χ. η Ιαπωνία, που αρχι-κά στηρίχθηκε στην κλωστοϋφαντουργία, στη συνέχεια στη βαριά βιοµηχανία, µετά στα ηλεκτρονικά και τώρα, που ούτε σε αυτά είναι ανταγωνιστική, στρέφεται στη βιοτεχνο-λογία. Ο µετασχηµατισµός αυτός όµως προϋποθέτει όραµα, ευελιξία και τοµές σε όλα τα επίπεδα που αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Μόνο έτσι, µπορεί η νέα κυβέρνηση να γίνει καταλύτης της αλλαγής, να κάνει την αρχή για έναν ενάρετο ανοδικό κύκλο για όλους.

Σηµ.: Στο άµεσο µέλλον βέβαια, πρωταρχικό µέληµα πρέπει να είναι ο περιορισµός των δηµο-σίων ελλειµµάτων. Μπορεί η ΕΕ να είναι ελαστική όσον αφορά τα χρονικά περιθώρια, τώρα που οι περισσότερες χώρες της βρίσκονται στο κόκκινο, οι αγορές όµως µπορεί να αποδει-χτούν πιο αυστηρές.

Χρήστος Παπαϊωάννου

από τον εκδότη

Καταλύτες της αλλαγής

Ο µετασχηµατι-σµός της οικονο-µίας, από κλάδους που δύουν σε κλά-δους που ανατέλ-λουν, πρέπει να γίνει πράξη.

Alpha ��µ��

�� Alpha ��µ�� , �� µ�� µ�� µ�� :• �� µ� �� Alpha �� µ��, ��-�� -��, µ� ��µ�� • �� µ� �� , µ� �� Alpha ��µ�� µ�� 1�� 10%* �� • �� -µ�� µ� �� Alpha ��µ��, µ� �� .* H �� .

��µµ� ��µ�� µ�� 801 11 20 120� 210 326 0120

(�� ) (�� )

Η Alpha Bank στηρίζει καθηµερινά τις ανάγκες κάθε επαγγελµατία.

8 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Δηµοσιονοµικός εκτροχιασµός

Ηδη αρκετά πριν από τις εκλογές, και µετά από πεντέµισι χρόνια διακυβέρνησης από τη

Νέα Δηµοκρατία, είχε αρχίσει να προβάλλει η εικόνα της οικονοµίας που παραδίνεται στα χέρια του νέου οικονοµικού επιτελείου. Ανεξάρτητα από το εάν η αιτία των προβληµάτων συνδέεται µε την ίδια τη σφοδρότη-τα της διεθνούς οικονοµικής κρίσης που ενσκήπτει και στην Ελλάδα µε τη γνωστή χρονική υστέρηση ή εάν οφείλεται στο γεγονός ότι η πολιτική της ήπιας προσαρµογής δεν προστά-τεψε την ελληνική οικονοµία ή αν οι φοροεισπρακτικοί χειρισµοί της πρόσφατης περιόδου επιδείνωσαν το οικονοµικό κλίµα, το βέβαιο είναι ότι τα προβλήµατα είναι τεράστια εξαλείφοντας τους όποιους βαθµούς ελευθερίας έχει η νέα κυβέρνηση για να ξεδιπλώσει κάποιο κοινωνικό πρόγραµµα. Πράγµατι, η χωρίς προη-γούµενο υστέρηση των εσόδων και ο εκτροχιασµός των δαπανών οδηγούν το έλλειµµα σε επίπεδα κοντά στο 10% του αεπ. Μόνο στο εννεάµηνο του έτους τα έσοδα µειώθηκαν 2,5%, έναντι στόχου για αύξηση 14,7%. Οι δαπάνες αυξήθηκαν 15%, έναντι στό-χου για συγκράτηση στο 9,7%.Και δεν είναι δυστυχώς αποτέλεσµα µόνο της ύφεσης που σηµαίνει λιγότε-ρα κέρδη και λιγότερους φόρους. Οι έκτακτες εισφορές, οι ρυθµίσεις των ηµιυπαίθριων αλλά και οι περαιώσεις οδηγούν στην περαιτέρω ελαστικο-ποίηση της ούτως ή άλλως ελαστικής στην Ελλάδα φορολογικής συνείδη-σης. Τι µπορεί να περιµένει κανείς από το νέο οικονοµικό επιτελείο Παπα-κωνσταντίνου – Κατσέλη; Όχι βέβαια να εισάγει ρηξικέλευθες αλλαγές µε µακροχρόνια αποτελέσµατα. Το πρώτο µέληµα θα είναι η άµεση διαχείριση των κρίσεων. Δεν είναι µία. Μπορεί να αλληλοσυνδέονται αλλά δυστυχώς δεν είναι µόνο µία. Είναι πρωτίστως

Οι Έλληνες περιµένουν να θερίσουν σύντοµα καρπούς από τη νέα κυβέρνηση.Πρώτα, όµως, πρέπει να λυθεί -άµεσα- το πρόβληµα της κρατικής ρευστότητας.

Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΜΟΥ

κρίση δηµοσιονοµική, δηλαδή κρίση ρευστότητας του ελληνικού κράτους. Δεύτερον, είναι κρίση ρευστότητας της ελληνικής οικονοµίας. Το τραπεζικό σύστηµα διαχειρίζεται πλέον συνετά τους κινδύνους µετά τα χρόνια της απληστίας µε αποτέλεσµα να κλείνει τις κάνουλες της ρευστότητας φοβούµενο την πιστοληπτική ικανότητα επιχειρή-σεων και νοικοκυριών. Υπάρχει όµως σοβαρή πιθανότητα να εµπλακούµε σε φαύλο κύκλο, δηλαδή στην παγίδα της αυτοπραγµατοποιούµενης προφητείας. Γιατί, µειώνοντας τις πιστώσεις προς τις ασθενικές και συνεπώς υψηλού κινδύ-νου οικονοµικές µονάδες, αυξάνονται οι πιθανότητες αυτές να πτωχεύσουν. Τρίτον, υπάρχει µία απίστευτη κρίση ανταγωνιστικότητας που πλήττει ακόµη και την τουριστική βιοµηχανία, το πιο ισχυρό µας χαρτί. Φαίνεται ότι τα αποθέµατα ρευστών διαθεσίµων του Δηµοσίου εξαντλούνται, εξέλι-ξη που θα οδηγήσει πιθανόν σε νέο δανεισµό τους επόµενους µήνες. Η κυβέρνηση έχει ήδη στείλει στην Ευ-ρωπαϊκή Επιτροπή τις αναθεωρηµένες προβλέψεις για το έλλειµµα και µε βάση τα στοιχεία αυτά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αποφασίσει τον χρονικό ορίζοντα της παράτασης για τη µείωση του ελλείµµατος σε επίπεδα κάτω του 3% του ΑΕΠ. Συνεπώς τουλάχιστον για τη δηµοσιονοµική κρίση η νέα κυβέρνηση δεν έχει πολλούς δρόµους για να διαλέξει. Είναι περίπου αυτός που περιέγραψε ο Κώστας Καραµανλής στα προεκλογικά debate χωρίς βέ-βαια να εξηγεί γιατί δεν τα έκανε στην πρώτη θητεία του µε τη νωπή εντολή. Δηλαδή, η δραστική µείωση των δη-µόσιων δαπανών µε τη λήψη µόνιµων µέτρων, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η εφαρµογή ενός µεσοπρό-θεσµου προγράµµατος δηµοσιονοµι-κής πειθαρχίας, µε στόχο τον περιορι-σµό του δηµοσίου χρέους.

// Επιτελείο «Ε»

Τι µπορεί να περιµένει κανείς από το νέο οικονοµικό επιτελείο Πα-πακωνσταντίνου–Κατσέλη; Όχι βέβαια να εισάγει ρηξικέλευθες αλλαγές µε µακροχρόνια αποτελέ-σµατα. Το πρώτο µέληµα θα είναι η άµεση διαχείριση των κρίσεων. Γιατί δεν είναι µία αλλά αλληλο-συνδεόµενες. Είναι πρωτίσ τως κρίση δηµοσιονοµική, κρίση ρευ-στότητας του ελληνικού κράτους. Δεύτερον, είναι κρίση ρευστότη-τας της ελληνικής οικονοµίας. Τρί-τον, υπάρχει µία κρίση ανταγωνι-στικότητας που πλήττει ακόµη και την τουριστική βιοµηχανία, το πιο ισχυρό µας χαρτί.

ΑΜΕΣΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

10 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Οι κίνδυνοι καλά κρατούν

ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣΗ κυβέρνηση πρέπει γρήγορα να βγάλει τους κρυµµένους άσσους της,

καθώς οι ακάλυπτες επιταγές πληθαίνουν και υπάρχει πρόβληµα ρευστότητας.

Μετά από ένα τραυµα-τισµένο τουριστικά ελληνικό καλοκαίρι µε τις εισπράξεις από αλ-

λοδαπούς επισκέπτες µειωµένες κατά 15% και τις αφίξεις κατά 10% περί-που, µε τη βιοµηχανία να υποχωρεί σε όρους παραγωγής (-12%) και πα-ραγγελιών (-33%), µε τις ναυτιλιακές εισπράξεις που στήριζαν το ισοζύγιο πληρωµών 30% χαµηλότερες φέτος, καθώς το διεθνές εµπόριο υποχωρεί και µαζί του η ζήτηση µεταφορικών υπηρεσιών, µε την ανεργία σε άνοδο, τον καταναλωτή να περιορίζει τις δα-πάνες του, µε τη χρηµατοδότηση της οικονοµίας να επιβραδύνει ταχύτατα, καθώς τόσο οι τράπεζες καθιστούν αυστηρότερους τους όρους χορήγη-σης δανείων, ενώ και η ζήτησή τους υποχωρεί σε περιβάλλον οικονοµικής αβεβαιότητας, οι επόµενοι µήνες θα αποδειχθούν ιδιαίτερα δύσκολοι για τη νέα κυβέρνηση. Το λουκέτο σε πέντε ασφαλιστικές εταιρείες πιθα-νότατα θα προσθέσει στις τάξεις των ανέργων άλλους 600 ανθρώπους, και η νέα απειλή του γερµανικού οµί-λου Thyssen Krupp, ο οποίος έθεσε θέµα παραµονής του στα Ναυπηγεία Σκαραµαγκά, επέτεινε την αγωνία στους 1.400 εργαζοµένους τους. Όσο και αν είναι τραυµατικό για την πραγµατική οικονοµία να κλείσουν κάποιες ασφαλιστικές άλλο τόσο είναι εξυγιαντικό το µέτρο. Η αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών έχει ιδι-αίτερη σηµασία για µια κοινωνία. Η απόφαση της κυβέρνησης και της αρµόδιας αρχής να διακόψουν τη λειτουργία ορισµένων αφερέγγυων ασφαλιστικών εταιρειών αποτελεί µια εξαιρετικά θετική εξέλιξη, αν και προκαλεί ερωτήµατα για το ποιος επέτρεψε τα τελευταία χρόνια σειρά παρανοµιών. Η δι-καιοσύνη οφείλει να διερευνήσει µε αυστηρότητα την υπόθεση και τις παρανοµίες ορισµένων επιχειρηµα-

τιών έτσι ώστε η εµπιστοσύνη των πολιτών στον ασφαλιστικό κλάδο να αποκατασταθεί. Ενδεικτική της πορεί-ας της πραγµατικής οικονοµίας είναι η πορεία των ακάλυπτων επιταγών και των δανείων σε καθυστέρηση. Τα τελευταία φαίνεται να έφθασαν ήδη το 7%, εκτίµηση που είναι εξαιρετικά ανησυχητική, λόγω του αρνητικού διεθνούς κι ελληνικού οικονοµικού περιβάλλοντος. Η Τράπεζα της Ελ-λάδος έχει δώσει εντολή για ακόµη αυστηρότερους ελέγχους στην εφαρ-µογή των όρων και των κριτηρίων διαχείρισης των πιστωτικών κινδύνων από τις τράπεζες. Το παρήγορο είναι ότι σχετικά χαµηλά εξακολουθούν να είναι τα ποσοστά καθυστερήσεων στα στεγαστικά δάνεια όπου λόγω και των καλύτερης ποιότητας εξασφαλίσεων το πρόβληµα εξακολουθεί να είναι µι-κρό. Συνολικά όµως το ποσοστό των µη εξυπηρετούµενων δανείων στην Ελλάδα είναι υψηλό σε σύγκριση µε τα δεδοµένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.


Υψηλό µε τα ευρωπαϊκά δεδοµένα είναι το ποσοστό 7% των µη εξυπηρετούµενων δα-νείων στην Ελλάδα. Ανάλογα υψηλό ποσο-στό έχει µόνο η Ιταλία µε 5,5% και η Ισπα-νία µε 4,6%. Στη Γαλλία το ποσοστό είναι 3%, στη Βρετανία 1,6%, στη Φινλανδία και τη Σουηδία χαµηλότερο του 1%. Δυ-σµενέστερη είναι η εικόνα στις χώρες της Νέας Ευρώπης. Στη Βουλγαρία τα µη εξυ-πηρετούµενα δάνεια αναλογούν στο 5,5% του συνόλου, στη Ρουµανία στο 14%, στην Πολωνία στο 6% και σε διψήφια ποσοστά στις χώρες της Βαλτικής. Στην αµερικανική οικονοµία, παρά τα µεγάλα προβλήµατα στην αγορά κατοικιών, το ποσοστό των µη εξυπηρετούµενων δανείων είναι µόλις 4%, καθώς τα προβλήµατα στις τράπεζες προ-ήλθαν από τις τιτλοποιήσεις.

ΤΕΛΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

12 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Μερικές µέρες µετά

ΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙΣΑΡΟΣ ΤΩ ΚΑΙΣΑΡΙΗ συνταγή του «ώριµου φρούτου», αλλιώς η γνωστή πια πολιτική πρακτική, αυτή τη φορά λειτούργησε µε τους συνήθεις πρωταγωνιστές σε αντίστροφους ρόλους.

Ο ι ψηφοφόροι που ανήκουν πράγµατι στον λεγόµενο µε-σαίο χώρο, αυτοί οι

οποίοι µετακινούνται από κόµµα σε κόµµα «δίνοντας κυβερνήσεις», αυτή τη φορά φαίνεται ότι ήταν ιδιαίτερα απογοητευµένοι από τη διακυβέρνηση της ΝΔ. Αλλά και αυτή απέτυχε προεκλογικά να υπενθυµίσει στους ψηφοφόρους της το όποιο έργο ολοκλήρωσε ως τις 4 Οκτωβρίου. Οι χλιαρές θεσµι-κές παρεµβάσεις της περιόδου της «ήπιας προσαρµογής» θάφτηκαν κάτω από το εντυπωσιακό γεγονός της πώλησης της Ολυµπιακής. Τα πολυάριθµα και έγκαιρα µέτρα αντιµετώπισης των επιπτώσεων της κρίσης, πνίγηκαν στον βάλτο των ανακριβειών περί των «28 δισ. που χαρίστηκαν στις τράπεζες» και της «αποποµπής Αλογοσκούφη». Ακόµα και η δέσµευση Καραµανλή για αυξήσεις στις αποδοχές των χαµηλόµισθων και των χαµηλοσυ-νταξιούχων χάθηκε στο «πάγωµα των µισθών και των συντάξεων στο δηµόσιο». Από την άλλη, το ΠΑΣΟΚ αρκέστηκε µάλλον να επενδύσει προεκλογικά περισσό-τερο στη φθορά του αντιπάλου, παρά σε ιδιαίτερα συγκεκριµένες λύσεις. Κάπως έτσι η µέθοδος του «ώριµου φρούτου» αυτή τη φορά λειτούργησε µε τους συνήθεις πρωταγωνιστές σε αντίστροφους ρόλους. Στην όλη εικόνα θα πρέπει κανείς να βάλει και τα Μέσα Μαζι-κής Ενηµέρωσης τα οποία έπαιξαν πάλι τον κύριο ρόλο στη δηµιουρ-γία εντυπώσεων. Όλες οι δηλώσεις της ΝΔ προς το ΠΑΣΟΚ για την οικονοµία συµπυκνώθηκαν στο δήθεν αγωνιώδες ερώτηµα «Πού θα βρείτε τα λεφτά»; Το οποίο

επίσης αποδείχθηκε προσχηµατικό: Η δι-ατύπωσή του και µόνον κρίθηκε αρκετή από τα ΜΜΕ, χωρίς να δοθεί περαιτέρω συνέχεια. Και εν µέσω όλων αυτών, ο «µεσαίος χώρος», φαίνεται τελικά να συνειδητοποιεί ότι οφείλει να εµπλακεί στη διαδικασία ανάδειξης νέων ηγετικών µορφών στα κόµµατα προκειµένου να εισέλθει µε κάποιες αξιώσεις στη νέα εποχή. Ο Γιώργος Παπανδρέου δείχνει να τα αντιλαµβάνεται όλα αυτά και απόδειξη η σύνθεση της κυβέρνησης που ανακοίνωσε που απαρτίζεται από πολλά νέα πρόσωπα. Η θέληση του λαού δεν έδωσε το κοινοβουλευτικό pass σε πολλά έµπειρα στελέχη. Αντίθετα, πε-ρί τα 75 µέλη του Κοινοβουλίου, απ’ όλα τα κόµµατα, ανέλαβαν για πρώτη φορά καθήκοντα βουλευτή.


Η ηττηµένη από τις εκλογές ΝΔ αναγκαστι-κά οδηγείται σε µια διαδικασία επαναπρο-σέγγισης των θέσεών της. Ο νικητής των εκλογών, το ΠΑΣΟΚ, καλείται να αντιµετω-πίσει τα αυξηµένα προβλήµατα της οικο-νοµίας, διαρθρωτικά και µη. Τα Μέσα Μα-ζικής Ενηµέρωσης αρχίζουν να αντιλαµ-βάνονται ότι η περίοδος της ελαφρότητας τελειώνει καθώς οι σκεπτόµενοι πολίτες χάνουν την εµπιστοσύνη τους σε αυτά.

ΕΠΟΧΗ ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗΣ

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ανάληψη κινδύνου και µπόνους

ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΩΝΠέτρα του σκανδάλου τα υψηλά µπόνους των traders των τραπεζών. Τα υπέρ και

τα κατά ρίχτηκαν στο τραπέζι του διαλόγου στο Πίτσµπουργκ των ΗΠΑ.

Δύο µέτωπα διαµορφώθη-καν στη σύνοδο κορυφής των 20 πλουσιότερων κρατών του πλανήτη στο

Πίτσµπουργκ των ΗΠΑ. Από τη µία πλευρά βρίσκεται η Γερµανία που επιθυµεί αυστηρούς κανόνες στις χρηµαταγορές, από την άλλη πλευρά ο αγγλοσαξονικός κόσµος, δηλαδή ΗΠΑ και Βρετανία, που προτείνουν ένα πιο χαλαρό ρυθµιστικό πλαί-σιο. Σε ποιο, όµως βαθµό αυτές οι απόψεις αντανακλούν αυθεντικές πολιτικές πλατφόρµες των εν λόγω δυνάµεων δεν µπορεί να διαπιστωθεί αυτή τη στιγµή. Η γερµανική στάση είναι πιθανό να επηρεάστηκε σηµα-ντικά από την προεκλογική περίοδο στην προσπάθεια της γερµανίδας κα-γκελαρίου να τονώσει το λαϊκό προφίλ της. Η στάση των αγγλοσαξόνων είναι σχεδόν βέβαιο ότι επηρεάζεται σηµα-ντικά από τις πιέσεις οµάδων ειδικών συµφερόντων που κατοικοεδρεύουν στο λονδρέζικο City και τη Wall street. O µεγαλύτερος υπέρµαχος για τον έλεγχο των bonus των traders των τραπεζών, o Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί εµφανίστηκε πιο συµβιβαστικός στη σύνοδο δηλώ-νοντας ότι η επιβολή ενός ενιαίου, διεθνούς ορίου στα µπόνους µπο-ρεί να επιβληθεί χωρίς να δηµιουρ-γήσει πρόβληµα στην επίτευξη των στόχων κερδοφορίας των τραπεζών και να συνδυαστεί µε αυστηρότε-ρους όρους για την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Ο φόβος ότι τα υψηλά µπόνους των τραπεζικών στελεχών ενθαρρύνουν την ανάληψη µεγάλου επενδυτικού κινδύνου, που οδήγη-σε το παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα σε διαγραφές και απώλειες µεγαλύτερες των 3 τρισ. δολαρίων και την κατάρρευση κολοσσών όπως η Lehman Brothers και τη διάσωση άλλων όπως η American International Group και η Citigroup µε δισ. δολάρια από χρήµατα των φορολογουµένων,

ώθησε τη γαλλική και τη γερµανική πλευρά να προτείνουν να καθοριστούν τα µπόνους σε συνάρτηση µε τη µα-κροπρόθεσµη απόδοση των τραπε-ζών ή ως ποσοστό των λειτουργικών κερδών µιας τράπεζας. Οι Αµερικανοί, από την άλλη πλευρά, αντιπρότειναν να αυξηθούν τα όρια κεφαλαιακής επάρκειας, δηλαδή να οπλιστούν οι τράπεζες µε περισσότερα κεφάλαια ακόµη και σε οµαλές περιόδους της οικονοµίας. Κατά τον τρόπο αυτό, τον κίνδυνο από την άπληστη συµπερι-φορά των διευθυντικών στελεχών θα τον φέρουν οι µέτοχοι, οι οποίοι θα έχουν κάθε λόγο να µην αµείβουν γενναιόδωρα κοντόφθαλµες πολιτικές βραχυχρόνιου κέρδους και ανάληψης υψηλών κινδύνων.


Οι traders των τραπεζών διαχειρίζονται τεράστια κεφάλαια σε µια οικονοµία όπου στις χρηµαταγορές κυκλοφορούν κεφάλαια ως και δέκα φορές µεγαλύτερα από το µέγεθος της παγκόσµιας οικονοµί-ας. Με το παγκόσµιο προϊόν να υπολογί-ζεται στα 60 τρισ. δολάρια περίπου, η θε-ωρητική αξία των εξωχρηµατιστηριακών συναλλαγών παραγώγων φθάνει τα 592 τρισ. (σύµφωνα µε το Διεθνές Νο-µισµατικό Ταµείο), µε τον κύριο όγκο να αφορά συµβόλαια επιτοκίων, που αφο-ρούν κυρίως τις τράπεζες. Και µόνο από τα µεγέθη αυτά γίνεται φανερό πώς εκτός ελέγχου συµπεριφορές µπορούν να κλυ-δωνίσουν το σύστηµα.

ΜΕΓΑΛΟ ΡΙΣΚΟ

16 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόσµος - Ελλάδα

TΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣΔεκαπέντε εκατ. θέσεις εργασίας έχουν χαθεί στις χώρες µέλη του από τα µέσα του 2008 έως σήµερα εκτιµά ο Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης στην πρόσφατη έκ-θεσή του για τις προοπτικές της αγοράς εργασίας. Και µάλιστα προβλέπει ότι οι τάξεις των ανέργων θα αυξηθούν κατά άλλα 10 εκατ. µέχρι τα τέλη του 2.010, οπότε συνολικά οι άνεργοι στις ανεπτυγµένες χώρες θα φτάσουν τα 57 εκατ. ή 10% του εργατικού δυναµικού.Η αγορά εργασίας θα βγει τελευταία από την ύφεση, καθώς ναι µεν τα πρώτα σηµάδια της ανάκαµψης στην πραγµατική οικονοµία είναι ήδη ορατά, όµως η ανάπτυξη θα κινείται σε αρνητική περιοχή ως τα µέσα του 2010 και η αγορά εργασίας ακολουθεί µε χρονική υστέρηση πάντα τις εξελίξεις στην οικο-

νοµία. Συστήνει στις κυβερνήσεις να δώσουν έµφαση στα προγράµµατα κατάρτισης των ανέργων, γιατί η κρίση θα επιταχύνει τις αλλα-γές στην αγορά εργασίας. Και αναφέρει ρητά ότι τα προγράµµατα δηµιουργίας θέσεων εργα-σίας στον δηµόσιο τοµέα συνήθως δεν εφοδιά-ζουν τα άτοµα που συµµετέχουν µε δεξιότητες που θα χρειαστούν στην αγορά µόλις η κρίση παρέλθει. Γι’ αυτό και πρέπει να σχεδιαστούν κατάλληλα ώστε να προετοιµάσουν τους ανέρ-γους για την αγορά. Σας λεει κάτι για το δικό µας πρόσφατο STAGE;

ΠΙΟ ΑΥΣΤΗΡΟΙ ΣΤΟΥΣ ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΟΥΣΜεγαλύτερες απαιτήσεις σε κεφαλαιακή επάρκεια και µεγαλύ-τερους περιορισµούς στη µόχλευσή τους (δανεισµό για επέ-κταση δραστηριοτήτων) για τις συστηµικά σηµαντικές τράπε-ζες και άλλους χρηµατοοικονοµικούς οργανισµούς σχεδιάζει ο Αµερικανός υπουργός Οικονοµικών, Τιµ Γκάιτνερ. Συγκεκρι-

µένα, θέλει να προχωρήσει ένα βήµα πιο µπροστά, ώστε στο µέλλον ο φορολογούµενος να µην χρειαστεί να διασώσει µε τα

χρήµατά του τις τράπεζες που είναι τόσο µεγάλες ώστε η χρεο-κοπία τους να θέτει σε κίνδυνο το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Για να µην υπάρξει στο µέλλον προσφυγή στο αξίωµα too big to fail, ο κ. Γκάιτνερ τόνισε στην αρµόδια επιτροπή του Κο-γκρέσου ότι ‘’είναι απολύτως απαραίτητο οι µεγάλες τράπεζες, το µέλλον των οποίων µπορεί να απειλήσει την οικονοµία συ-νολικά, να υπόκεινται σε µεγαλύτερους περιορισµούς στη µό-χλευσή τους, αλλά και σε υψηλότερες απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας ώστε να µπορούν µόνες τους να απορροφήσουν τις ζηµιές που προέρχονται από δικά τους λάθη.’’ Για πρώτη φορά το µέγεθος, από µόνο του, φέρνει νέους πονοκεφάλους στους κολοσσούς των χρηµαταγορών. Μάλιστα, το ΔΝΤ θεωρεί ότι η µεγάλη πρόκληση σήµερα για τις εποπτικές αρχές είναι η απο-τροπή των σήµερα συστηµικά µεγάλων τραπεζών από το να µεγαλώσουν ακόµα περισσότερο.

ΕΠΙΛΟΓΗ 17

Πάντα υπάρχουν κάποιοι που ελπίζουν ότι θα τετραγωνίσουν τον κύκλο. Πλην όµως, κάποια στιγµή βρίσκονται αντιµέτωποι µε το αναπόφευκτο: τη σκληρή πραγµατικότητα ότι αυτό ανήκει στη σφαίρα της ουτοπίας. Ο πρόεδρος της Κούβας, Ραούλ Κάστρο, αποφάσισε να καταργήσει όλων των ειδών τις επιδοτήσεις (από δωρεάν διακοπές σε ορισµένους ως µεγάλες επι-δοτήσεις του ηλεκτρικού ρεύµατος και των τροφίµων, διατηρώντας τη δωρεάν υγειονοµική περίθαλψη, εκπαίδευση και την εγγυηµένη από το σύνταγµα πλήρη απασχόληση) καθώς διαπίστωσε ότι εξασθενούν το κίνητρο προς εργασία και αποδείχθη-καν αναποτελεσµατικές στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Κουβανών. Όπως δήλωσε «δεν µπορεί κανείς να ζήσει µόνο µε ιδέες, όσο καλές και αν είναι. Τελικά το κράτος δεν µπορεί να δίνει αυτά που δεν έχει». Στόχος του η άνοδος των µισθών ώστε ο πολίτης να έχει δικαίωµα επιλογής στη δαπάνη του εισοδήµατός του. Η παγκοσµιοποίηση (και ο ανταγωνισµός) φτά-νουν και σε ένα από τα τελευταία προπύργια του κοµµουνισµού.

ΠΡΟΣΓΕΙΩΣΗ ΣΤΟ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ

ΣΤΑ 3,4 ΤΡΙΣ. ΔΟΛ. ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣΣτα 3,4 τρισ. δολ. εκτιµά το ΔΝΤ τις απώλειες από τη χρηµατοοι-κονοµική κρίση για τις τράπεζες από τα µέσα του 2007 ως το 2010. Και για να έχουµε µια αί-σθηση του µεγέθους, αυτό αντι-στοιχεί στο ένα τέταρτο σχεδόν της αµερικανικής οικονοµίας. Η εκτίµηση αυτή είναι βελτιωµένη σε σχέση µε την προηγούµενη του διεθνούς οργανισµού, οι ζηµιές υπολογίζονται κατά 600 εκατ. δολάρια χαµηλότερες.Στο Financial Stability Report, εκτι-µά ότι οι διαγραφές δανείων και οι προβλέψεις απωλειών από τα µέσα του 2009 ως τα τέλη του 2010 θα φτάσουν το 1,5 τρισ δολάρια. Μέχρι στιγµής οι τρά-πεζες της Ευρωζώνης είχαν µι-κρότερες απώλειες από τις αµε-ρικανικές. Το επόµενο διάστηµα ως τα τέλη του 2010 όµως, οι απώλειες για τις τράπεζες της Ευρωζώνης θα φτάσουν τα 460 δις. δολάρια, ενώ για τις αµερι-κανικές θα είναι χαµηλότερες, στα 400 δισ. Στα θετικά, το ΔΝΤ βελτίωσε τις εκτιµήσεις του για την πορεία της παγκόσµιας οι-κονοµίας το 2010, µε τον ρυθµό ανάπτυξης στο 3,1% από 2,5% την περασµένη άνοιξη. Στις ανε-πτυγµένες οικονοµίες η άνοδος προβλέπεται αναιµική, 1,3%, 1,5% στις ΗΠΑ, 0,3% στην Ευ-ρωζώνη και 1,7% στην Ιαπω-νία. Οι αναπτυσσόµενες χώρες αποδεικνύονται ανθεκτικές, ο ρυθµός ανάπτυξης θα φθάσει το 5,1%, µε πρωταθλητές την Κίνα µε 9% και την Ινδία µε 6,4%.

Η ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΗΠεριβαλλοντικό φόρο για τις εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα σχεδιάζει να επιβάλλει η Γαλλία από το 2010 στις εισαγωγές. Με το σκεπτικό ότι θα πρέπει να προστατευθεί η εγχώρια βιοµηχανία και απασχόληση από τον ανταγωνισµό χωρών που δεν συµµορ-φώνονται µε τις δεσµεύσεις για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, είναι η πρώτη χώρα που θεσπίζει τέτοιο φόρο. Με 17 ευρώ ανά τόνο εκποµπών, αρχικά θα επιβαρύνει ελαφρά την τιµή των καυσίµων και τη χρήση ενέργειας στη χώρα. Ο Νικολά Σαρκοζύ (εδώ µε τη σύζυγό του, Κάρλα Μπρούνι στην πρόσφατη σύνοδο του G20 στο Πίτσµπουρκ) δηλώνει ότι θα αγωνιστεί για την επιβολή ενός περιβαλλοντικού φόρου στα σύνορα της ΕΕ, εξέλιξη που θα αποτελέσει αφορµή τριβών µε µεγάλους αναπτυσσόµενους παραγωγούς όπως η Κίνα και η Ινδία. Ήδη η Κίνα κατηγορεί τις ΗΠΑ για προστατευτισµό, µετά την επιβολή δασµών 35% στα εισαγόµενα από την Κίνα ελα-στικά, καθώς η ραγδαία άνοδός τους οδήγησε σε µεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας στην αµερικανική παραγωγή.

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΝΝΕΝΗΝΤΑ ΕΚΑΤ. ΣΕ ΑΠΟΛΥΤΗ ΦΤΩΧΕΙΑΔραµατικές επιπτώσεις της παγκόσµιας κρίσης στις φτωχές χώρες προβλέπει το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο. Εκτιµά ότι 90 εκατ. άνθρωποι στις χώρες αυτές θα οδηγηθούν σε απόλυτη φτώχεια. Σε οµιλία του στον ΟΗΕ, ο επικεφαλής του, Ντοµινίκ Στρος Καν, τόνισε ότι αυτό µπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αναταραχή και πολιτική αστάθεια. Και καθώς η κρίση δεν έχει τελειώσει, το ανθρώπινο και κοινωνικό κόστος µπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται πριν αρχίσει να µειώνεται. Ευλογώντας βέβαια τα γένια του ΔΝΤ -αναφέρθηκε στη στήριξη των χωρών αυτών από τον Οργανισµό, και όχι µόνο-έδωσε έµφαση στη σηµασία της οικονοµικής και κοινωνικής σταθερότητας και της οικονοµικής συνεργασίας για την εδραίωση της ειρήνης στον κόσµο. Όπως είπε, ένα από τα µαθήµατα του 20ου αιώνα είναι ότι η απουσία οικονοµικής συνεργασίας µετά τον 1ο Παγκόσµιο Πόλεµο και η επιβολή εξοντωτικών όρων στη Γερµανία οδήγησαν στην οικονοµική καταστροφή της, η οποία µε τη σειρά της αποτέλεσε µια από τις αιτίες του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. Και επανέλαβε τα λόγια του υπουργού Οικονοµικών των Η.Π.Α. Μοργκεντάου στο Bretton Woods το 1944, οπότε αποφασίστηκε η δηµιουργία του ΔΝΤ, «Η οικονοµική επιθετικό-τητα δεν µπορεί παρά να οδηγήσει στον πόλεµο. Και ξέρουµε ότι οικονοµικές συγκρού-σεις αναπτύσσονται όταν τα κράτη προσπαθούν ξεχωριστά να αντιµετωπίσουν οικονοµι-κά προβλήµατα, που όµως έχουν διεθνή - παγκόσµια διάσταση». Ο κ. Καν θεωρεί ότι τα χειρότερα πέρασαν για την παγκόσµια οικονοµία που κινδύνευσε µε κατάρρευση.

Με παρτίδα πόκερ –µε υψηλά στοιχήµατα– όπου οι διαπραγµατευτές κρατούν κλειστά τα χαρτιά τους παροµοιάζει ο καθηγητής του πανεπιστηµίου Κολούµπια, Τζέφρυ Σακς, τις διαπραγµατεύσεις ενόψει της Διάσκεψης της Κοπεγχάγης για την κλιµατική αλλαγή που θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο που λήγει το 2012. Οι προτάσεις αναφέρονται σε µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου από 25% έως 40% των επιπέδων του 1990 ως το 2020 για τις αναπτυγµένες χώρες και 15%-30% για τις αναπτυσσόµενες από τα σηµερινά όµως επίπεδα. Η Κίνα - ο δεύτερος µεγαλύτερος ρυπαντής µετά τις Η.Π.Α., κρατά κλειστά τα χαρτιά της, µιλώντας µόνο για αύξηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή στο 15%, η Ιαπωνία θέτει φιλόδοξους στόχους για µείωση των εκποµπών στο 75% του επιπέδου του 1990, ο πρόεδρος Οµπάµπα δεν έχει ακόµα αποφα-σίσει αν θα συµµετάσχει στη διάσκεψη ενώ στο τραπέζι παραµένουν οι επιδοτήσεις της τιµής του πετρελαίου στις αναπτυσσό-µενες χώρες που φθάνουν τα 150 δισ. δολ. ετησίως και συµβάλλουν στην σπατάλη του. Αυτό που χρειάζεται, τονίζει, δεν είναι διαπραγµατευτές, αλλά επιστήµονες που θα παρουσιάσουν αυτό που µπορεί να γίνει µε ανοικτά χαρτιά.

ΠΑΡΤΙΔΑ ΠΟΚΕΡ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ

ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ Η ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝΚατά την παρουσίαση της εξαµηνι-αίας έρευνας για την αγορά ακινή-των, στη διάρκεια του τέταρτου Red Βusiness Forum που διοργανώνει το περιοδικό «Real Εstate» ο Στέ-λιος Παναγιώτου, επικεφαλής του τµήµατος αναλύσεων αγοράς ακι-νήτων της Τράπεζας της Ελλάδος, επισήµανε πως η κρίση δεν µείωσε τις τιµές της κατοικίας στην Ελλάδα, αφού σύµφωνα µε την Τράπεζα της Ελλάδος έπεσαν µόνο κατά 5% στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου. Μείωση που θεωρείται αρκετά µι-κρή σε σχέση µε τις µεταβολές που σηµειώθηκαν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως για παράδειγµα σε Ιρ-λανδία, Ισπανία και Βρετανία. Σύµ-φωνα µε τα στοιχεία της έρευνας οι τιµές των κατοικιών στην Αθήνα µειώθηκαν µε µέσο ετήσιο όρο 2,9% στο πρώτο 6µηνο του έτους. Ειδικά, στο πρώτο τρίµηνο η υπο-χώρηση περιορίστηκε µόλις στο 1,4% και στο δεύτερο έφτασε στο 4,4%. Οι µεταβολές των ενοικίων ωστόσο δεν ακολούθησαν αυτές των τιµών των ακινήτων, προφα-νώς γιατί η µείωση του αγοραστι-κού ενδιαφέροντος έχει στρέψει πολλούς στο ενοίκιο. Από το 13% του ΑΕΠ στο οποίο αντιστοιχούσαν οι επενδύσεις σε κατασκευές κατά την περίοδο 2000-2007, το 2008 υποχώρησαν κάτω του 11% και το 2009 ακόµη χαµηλότερα. Οι κτη-µατοµεσίτες προβλέπουν, σε πο-σοστό 49% ότι το επόµενο τρίµηνο η αγορά θα κινηθεί χειρότερα και το 47% στα ίδια επίπεδα. Τέλος, για τις τιµές το 98% των µεσιτικών γραφείων εκτιµά ότι θα παραµεί-νουν αµετάβλητες, ενώ µόνο ένα 2% αναµένει περαιτέρω πτώση.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόσµος - Ελλάδα

20 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πολιτική

Η Ελλάδα των αποφάσεωνΜε µεγάλες προσδοκίες οι Έλληνες έδωσαν ψήφο εµπιστοσύνης στον Γιώργο Παπανδρέου και τα στελέχη του. Κανείς δεν περιµένει να εκπληρώσει πλήρως όσα υποσχέθηκε. Περιµένει, όµως, να ικανοποιήσει την προσδοκία για µία κυβέρνηση που θα διαχειριστεί αποτελεσµατικά τη στρατηγική εξόδου από την κρίση και θα λειτουργήσει αξιοκρατικά. // Του Χρήστου Κώνστα

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

Αντίστροφη µέτρηση για την ικανοποίηση των µεγάλων προσδοκιών

Δεν επιλύονται µε παλιά εργαλεία και παραδοσιακές µεθόδους της παλαι-οκοµµατικής εποχής. Η Ελλάδα του Γιώργου Παπανδρέου δεν µπορεί να δανειστεί µε την ευκολία που δανειζό-ταν ο πατέρας του ως πρωθυπουργός τις δεκαετίες του ‘80 και ‘90. Αντιµε-τωπίζουν και οι δανειστές µας προ-βλήµατα. Οι κυβερνήσεις των µεγάλων χωρών της Ευρώπης δεν µπορούν να εξηγήσουν στους πολίτες τους ότι στη-ρίζουν µε το κύρος τους τα οµόλογα του Ελληνικού Δηµοσίου το οποίο όχι µόνον δεν µπορεί αλλά και δεν δείχνει διάθεση να περιορίσει τα ελλείµµατά του και το τεράστιο δηµόσιο χρέος. Επίσης η γεωπολιτική σηµασία της Ελλάδας δεν είναι ίδια µε εκείνη της εποχή του 1981. Η Ευρώπη αλλά και ο

πλανήτης ολόκληρος επεκτείνεται προς την Ανατολή και όχι προς τον Νότο. Οι µεγάλοι χρηµατοδότες θα ενισχύσουν χώρες που έχουν διάθεση να φιλοξε-νήσουν την υγιή επιχειρηµατικότητα και είναι φιλικές προς το επιχειρείν. Θα χρηµατοδοτήσουν δραστηριότητες που προσφέρουν συγκριτικό πλεονέ-κτηµα και στρατηγική τοποθέτηση.

Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως την ενίσχυση από το διεθνές επενδυ-τικό κεφάλαιο. Για να γίνει χώρα ελ-κυστική προς τους επενδυτές πρέπει πρώτα να υποστεί τη «δίαιτα» του δηµόσιου τοµέα. Ο δηµόσιος τοµέ-ας στην Ελλάδα είναι αργός, αναπο-τελεσµατικός, ενίοτε διεφθαρµένος και κυρίως είναι τραγικά µεγάλος. Σ’ έναν παχύσαρκο άνθρωπο η σωστή ιατρική συµβουλή είναι «κάνε δίαι-τα». Η συµβουλή «µην ανησυχείς για το πάχος σου, θα ψηλώσεις» είναι όχι

µόνον επιζήµια αλλά και κακόβουλη. Το ΠΑΣΟΚ υποσχέθηκε την «πράσινη ανάπτυξη» ως αντίδοτο για την πρω-τοφανή οικονοµική αδράνεια. Πριν όµως ξεκινήσει τις επενδύσεις για την «πράσινη ανάπτυξη» η νέα κυβέρνηση πρέπει να αναζητήσει – αµέσως – χρή-µατα για την καταβολή των συντάξεων, αλλά και για τη χορήγηση του εφάπαξ στους δηµοσίους υπαλλήλους. Πρέπει να αντιµετωπίσει το µείζον θέµα των δραµατικών ελλειµµάτων αλλά και ελ-λείψεων στα νοσοκοµεία. Το χρέη των νοσοκοµείων πέρυσι έφθασαν στα 5,8 δισ. ευρώ και πολλές φορές οδήγησαν τους προµηθευτές να αναστείλουν την παράδοση υγειονοµικού υλικού.

Το ΠΑΣΟΚ υποσχέθηκε τοµές στην Παιδεία την οποία ορθώς θεωρεί

επένδυση στο µέλλον. Πριν αρχίσουµε τις επενδύσεις ωστόσο, η νέα κυβέρ-νηση πρέπει να φροντίσει την οµα-λοποίηση στο µέτωπο των κολεγίων, όπου οι αντιδράσεις προοιωνίζονται ένα θερµό φθινόπωρο. Επίσης, πρέ-πει να ξεκαθαρίσει το τοπίο στο ζήτη-µα εισαγωγής στα ΑΕΙ, αλλά και στην αναβάθµιση των λυκείων, τα οποία θεωρούνται πλέον ο µεγάλος ασθενής της δηµόσιας εκπαίδευσης. Και πριν αρχίσουµε να υλοποιούµε τις πολιτικές της πράσινης ανάπτυξης θα πρέπει να βρούµε τρόπους να διαχειριστούµε τα σκουπίδια µας και να παράγουµε πε-ρισσότερη ενέργεια από τις άφθονες ανανεώσιµες πηγές που διαθέτουµε. ΟΙ Έλληνες έδειξαν εµπιστοσύνη στο ΠΑΣΟΚ. Ο Γιώργος Παπανδρέου πρέ-πει να αποδειχθεί αντάξιός της και να προχωρήσει στις τοµές που τόσο ανά-γκη έχει η Ελλάδα.

Η Ελλάδα του Γιώργου Παπανδρέου δεν µπορεί να δανειστεί µε την ευκολία που δανειζόταν ο πατέρας του. Οι κυβερνήσεις των µεγά-λων χωρών της Ευρώπης δεν µπορούν να εξηγήσουν στους πολίτες τους ότι στηρίζουν µε το κύρος τους τα οµόλογα του Ελληνικού Δη-µοσίου το οποίο, όχι µόνον δεν µπορεί, αλλά και δεν δείχνει διάθε-ση να περιορίσει τα ελλείµµατά του και το τεράστιο δηµόσιο χρέος.

Oι Έ λ λ η ν ε ς π ο λ ί τ ε ς έχουν µακρά εµπειρία πολλών, µεγάλων και οδυνηρών διαψεύσε-ων των πολιτικών τους

προσδοκιών. Η νέα κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου είναι υποχρεωµέ-νη να µην επαναλάβει τα τραγικά λάθη της προηγούµενης διοίκησης. Πρέπει να αξιοποιήσει την κοινωνική και πολιτική δυναµική των πρώτων 12 µηνών µε-τά τις εκλογές ώστε να θέσει τις βάσεις για τις απαραίτητες αλλαγές προκειµέ-νου να εφαρµοστεί το ολοκληρωµένο πρόγραµµα του ΠΑΣΟΚ. Η απελθούσα κυβέρνηση της Νέας Δηµοκρατίας, σπα-τάλησε πολύτιµο πολιτικό χρόνο στην αρχή και τελικώς απέτυχε. Όχι µόνον δεν αξιοποίησε τους πρώτους µήνες της διακυβέρνησής της, το 2004, αλλά κυρί-ως δεν τόλµησε να εφαρµόσει ούτε καν τους βασικούς πυλώνες της πολιτικής της ,υποχωρώντας κάτω από το βάρος του «πολιτικού κόστους». Ωστόσο δεν είναι δυνατόν να υπάρξει πολιτική και πολιτικός χωρίς πολιτικό κόστος. Ουδείς περιµένει από τη νέα κυβέρνηση να εκ-πληρώσει πλήρως τις υποσχέσεις που έδωσε κατά την προεκλογική περίοδο.

Οι Έλληνες ψηφοφόροι δεν τσι-γκουνεύτηκαν. Τίµησαν µε απεριόριστη εµπιστοσύνη όχι τόσο το πρόγραµµα του ΠΑΣΟΚ αλλά την ικανότητα των στελεχών του να διαχειριστούν όχι µό-νον την οικονοµική κρίση αλλά κυρίως την κρίση εµπιστοσύνης του πολιτικού µας συστήµατος. Είναι σηµαντικό για την Ελλάδα να επιτύχει η διακυβέρνη-ση του ΠΑΣΟΚ. ΟΙ Έλληνες ελπίζουν ότι η νέα κυβέρνηση Παπανδρέου θα µοιάζει πολύ περισσότερο µε την πρώ-τη κυβέρνηση Σηµίτη και λιγότερο µε τις πρώτες κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου. Η Ελλάδα χρειάζεται µια κυβέρνηση εθνικής ανάταξης, µια κυ-βέρνηση που θα διαχειριστεί αποτελε-σµατικά τη στρατηγική εξόδου από την οικονοµική κρίση αλλά κυρίως θα λει-τουργήσει µε βάση τις αρχές της αξιο-κρατίας που έχει απολύτως ανάγκη.

Νέα εργαλεία

Τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει σήµερα η Ελλάδα είναι νέου τύπου.

Απέραντη επιτήρησηΛόγο τιµής, στην ουσία, ζητούν από την Ελλάδα οι Βρυξέλλες για τη µείωση των δηµοσίων ελλειµµάτων. Μονόδροµος γιατί και αν ακόµη ήταν συµβιβαστικοί, οι αγορές θα είναι αµείλικτες, τιµωρώντας µας µε υψηλά επιτόκια δανεισµού. // Του Νίκου Μπέλλου

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Δηµοσιονοµικό έλλειµµα

Η αδυναµία της χώρας να τηρήσει τη δέσµευσή της σχετικά µε το χρο-νοδιάγραµµα µείωσης του δηµοσίου ελλείµ-

µατος (3,7% του ΑΕΠ φέτος και κά-τω από 3% του χρόνου), οδηγεί τη νέα κυβέρνηση σε πολύ δύσκολες διαπραγµατεύσεις µε την Κοµισιόν

για παράταση της προθεσµίας. Την περασµένη Άνοιξη το Συµβούλιο ECO-FIN, µε τά από ε ισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έθεσε την Ελλάδα, γ ια δεύτερη φορά τα τε-λευταία πέντε χρόνια, σε επιτήρηση, εξαιτ ίας του υπερβολικού ελλείµ-µατος που αυξήθηκε στο τέλος του 2008 στο 5,7% του ΑΕΠ. Το χρονο-

διάγραµµα συµµόρφωσης που κα-θορίστηκε (µέχρι το τέλος του 2010) ήταν σχετικά µικρό, διότι την περίο-δο εκείνη η χώρα µας δεν βρισκόταν σε ύφεση. Το Σύµφωνο Σταθερότη-τας που ελέγχει τα ελλείµµατα των χωρών της Ευρωζώνης προβλέπει τη χορήγηση µεγαλύτερων περιόδων διόρθωσης του ελλείµµατος, όταν

ΕΠΙΛΟΓΗ 23

του ελλείµµατος µέχρι το τέλος του 2010, αλλά ο στόχος αυτός θεωρεί-ται πλέον ανέφικτος. Γι’ αυτό ευθύ-νεται και η σφοδρότητα της κρίσης, αλλά και τα περιορισµένης αποτελε-σµατικότητας µέτρα που έλαβε.

Η νέα κυβέρνηση, µπορεί να ζητήσει περαιτέρω χρόνο κάνοντας επίκληση των ελαστικών διατάξεων του Συµφώνου Σταθερότητας σε πε-ρίοδο ύφεσης. Όµως δεν πρόκειται να υπάρξει «δωρεάν» ικανοποίηση του αιτήµατος. Η Επιτροπή και το Συµβούλιο Υπουργών θα καθορί-σουν το «αντίτιµο». Αυτό διευκρίνι-σε και ο κ. Αλµούνια µε τη δήλωση ότι η διαδικασία συνεχίζεται και θα τηρηθεί µέχρι τέλους. Με τη συνέ-χιση της διαδικασίας η Ελλάδα θα µετακινηθεί δύο σκαλοπάτια πιο κάτω στην κλίµακα του Συµφώνου Σταθερότητας και θα βρεθεί σ το τελευταίο, πριν από την επιβολή κυρώσεων Πρόκειται για την παρά-

γραφο 9 του άρθρου 104 της Συν-θήκης (σήµερα η χώρα µας είναι στην παράγραφο 7). Η οικονοµία θα τεθεί υπό στενή εποπτεία και η κυβέρνηση θα υποβάλει εκθέσεις προόδου κάθε τρίµηνο. Εάν υπάρ-ξει αδυναµία τήρησης και της νέας προθεσµίας θα βρεθεί αντιµέτωπη µε κυρώσεις, που θα έχουν τη µορ-φή: αναστολής εκταµίευσης κοινοτι-κών κονδυλίων από το Ταµείο Συνο-χής, επιβολής προστίµου ίσου µε το 0,5% του ΑΕΠ και περιορισµό της δανειοδότησης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Συνεπώς, µε το έλλειµµα να τρέχει σήµερα στο 10% του ΑΕΠ, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις

Η περίοδος χάριτος για τη νέα κυβέρνηση έληξε πριν αρχίσει η θητεία της!

της Τράπεζας της Ελλάδος, ακόµη κι αν δοθεί παράταση µέχρι το 2011, η νέα κυβέρνηση θα χρειαστεί να βρει 10 µε 12 δισ. ευρώ µέσα στα επόµενα δυο χρόνια. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος αφενός µεν θα απαιτηθεί άµε-ση λήψη µόνιµων µέτρων αύξησης των εσόδων και ταυτόχρονος περιορι-σµός των δηµόσιων δαπανών.

Για να γίνει αντιληπτό το µέγεθος του προβλήµατος θα πρέπει να ση-µειωθεί ότι στη διάρκεια της προη-γούµενης επιτήρησης (2004-2007), η οικονοµία «έτρεχε» µε ετήσιους ρυθµούς ανάπτυξης άνω του 4%. Σή-µερα και το έλλειµµα είναι ψηλότερο αλλά και η ανάπτυξη είναι αρνητική, που σηµαίνει πολύ χαµηλότερα φο-ρολογικά έσοδα. Θεωρείται επίσης βέβαιο ότ ι οι κοινοτ ικοί θα ζητή-σουν συγκεκριµένες δεσµεύσεις για την πραγµατοποίηση διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων (συνταξιοδοτικό, ασφαλιστικό, αγορά εργασίας, απε-

λευθέρωση κλειστών επαγγελµάτων). Ο κ. Αλµούνια υπογραµµίζει σε κάθε ευκαιρία τους τελευταίους µήνες ότι η δηµοσιονοµική εξυγίανση σε συν-δυασµό µε τη λήψη διαρθρωτικών µέτρων αποτελούν µονόδροµο για την Ελλάδα. Όχι µόνο γιατί υπάρ-χει δέσµευση της χώρας έναντι των εταίρων, αλλά γιατί διαφορετικά το επιτόκιο δανεισµού στα 10ετή οµό-λογα του δηµοσίου θα ξεπεράσει κα-τά πολύ το 6% (ρακόρ ευρωζώνης) του περασµένου Μαρτίου, που ήταν υπερδιπλάσιο των γερµανικών. Δη-λαδή ακόµη κι αν οι κοινοτικοί εµ-φανίζονταν συµβιβαστικοί, οι αγορές θα είναι αµείλικτες.

Ο επίτροπος Αλµούνια είναι σαφής. Δηλώνει ότι η Επιτροπή δεν πρόκειται να αλλάξει τους κανόνες του παιγνιδιού σχετικά µε την επιτήρηση της ελληνικής οικονοµίας. Το επόµενο στάδιο είναι η οικονοµία θα τεθεί υπό στενή εποπτεία και η κυβέρνηση θα υποβάλει εκθέσεις προόδου κάθε τρίµηνο.

η ενδιαφερόµενη χώρα βρίσκεται σε ύφεση. Κάτι που έγινε άλλωστε µε τις άλλες χώρες που τέθηκαν σε επιτήρηση, όπως η Ιρλανδία, η Γαλ-λία και η Ισπανία, στις οποίες δόθη-καν 3-4 χρόνια για δηµοσιονοµική προσαρµογή. Στο διάσ τηµα που µεσολάβησε από την απόφαση του ECO-FIN, η κατάσταση στο µέτωπο της πραγµατ ικής οικονοµίας επι-δεινώθηκε δραµατικά. Η χώρα µας βρίσκεται πλέον σε ύφεση, η οποία αλλάζει και τα δεδοµένα.

Από την άλλη πλευρά η κυβέρνη-ση της Ν.Δ. έλαβε µέτρα, κυρίως ει-σπρακτικού χαρακτήρα, τα οποία ικα-νοποίησαν εν µέρει µόνο τις Βρυξέλ-λες. Κι αυτό γιατί τα περισσότερα από αυτά είναι µιας χρήσης, που σηµαίνει ότι δεν οδηγούν σε βιώσιµη διόρθω-ση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος. Αντίθετα, η Κοµισιόν ζητούσε µέτρα µόνιµου χαρακτήρα. Είναι προφανές ότι η ραγδαία επιδείνωση της οικο-νοµίας σε συνδυασµό µε τον περιο-ρισµένο αντίκτυπο των µέτρων, δεν επιτρέπει την επαναφορά του ελλείµ-µατος κάτω του 3% του ΑΕΠ µέχρι το τέλος του επόµενου έτους.

Ο αρµόδιος Επίτροπος Χοακίν Αλ-µούνια, φρόντισε προεκλογικά να κα-ταστήσει σαφές προς τα δύο µεγάλα κόµµατα εξουσίας, ότι η Επιτροπή δεν πρόκειται να αλλάξει τους κανόνες του παιγνιδιού σχετικά µε την επιτή-ρηση της ελληνικής οικονοµίας. Μά-λιστα, ο Ισπανός Επίτροπος έκανε τη δήλωση παραβιάζοντας και την πάγια αρχή του, να µην κάνει ποτέ δηλώσεις για χώρα µέλος εν µέσω προεκλο-γικής περιόδου. Το έκανε συνειδητά προκειµένου να ξεκαθαρίσει σε όλους τους ενδιαφερόµενους στην Ελλάδα ότι ανεξάρτητα ποιος θα βρίσκεται στην κυβέρνηση, οφείλει να σεβαστεί τις δεσµεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα έναντι της ΕΕ.

Στις Βρυξέλλες επισηµαίνουν ότι το ζητούµενο για την Ελλάδα δεν εί-ναι η χορήγηση πρόσθετου χρόνου για την επαναφορά του ελλείµµατος κάτω του 3% του ΑΕΠ, αλλά τα µέ-σα που θα χρησιµοποιηθούν για την επίτευξη του στόχου. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεσµεύθηκε στη διόρθωση

Βαρύ καθήκονΟ λαβύρινθος της ύφεσης δείχνει να έχει ακόµη πολλά ανεξιχνίαστα µονοπάτια καθώς παρά τις επίσηµες διαβεβαιώσεις: Τα χρηµατιστήρια φρενάρουν µπροστά στις ανησυχίες για τη βιωσιµότητα της ανάκαµψης. Οι εξελίξεις αυτές, υποχρεώνουν τους κεντρικούς τραπεζίτες να διατηρούν οριακά χαµηλά τα επιτόκιά τους. // Του Κώστα Καλλωνιάτη

24 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Παγκόσµια οικονοµία

Τα πρώτα σηµάδια οικο-νοµικής ανάκαµψης που είχαµε µέσα στο καλοκαί-ρι σε ΗΠΑ και ΕΕ έδωσαν νέα πνοή στο χρηµατιστη-

ριακό ράλι τιµών που ξεκίνησε τον περασµένο Μάρτιο. Πλησιάζοντας, όµως, στο τέτρατο τρίµηνο του έτους, οι αγορές έχουν ανακόψει ταχύτητα περιµένοντας νέα στοιχεία ενδυνάµω-

σης των αναπτυξιακών ρυθµών στην οικονοµία προκειµένου να παρατεί-νουν το ράλι. Την αισιοδοξία τους – η οποία πηγάζει κυρίως από τις συνε-χείς χρηµατικές ενέσεις των κεντρι-κών τραπεζών – φαίνεται, ωστόσο, να µετριάζουν οι ανησυχίες των επενδυ-τών για τη βιωσιµότητα της τρέχου-σας τάσης ανάκαµψης των οικονοµι-ών. Παρά τις επίσηµες διαβεβαιώσεις

της Fed για το τέλος της ύφεσης (µε τη συµπληρωµατική δήλωση πως η ανάκαµψη θα είναι αργόσυρτη), αρκε-τοί οικονοµικοί δείκτες αµφισβητούν τον ισχυρισµό αυτό. Για παράδειγµα, οι πωλήσεις παλαιών κατοικιών στις ΗΠΑ µειώθηκαν τον Αύγουστο, οι κα-τασχέσεις κατοικιών αυξήθηκαν, µε µόνο ενθαρρυντικό τη µικρή άνοδο των τιµών τους το τελευταίο τρίµη-

ΕΠΙΛΟΓΗ 25

άλλους χρηµατιστηριακούς δείκτες και αγορές από τις αρχές του έτους. Ακόµη χειρότερη, όµως, είναι επίδο-ση του δείκτη ξηρού φορτίου (BDI ή Βaltic Dry Index) ο οποίος καταγράφει τις διεθνείς τιµές των ναύλων και άρα τη δυναµική του διεθνούς εµπορίου. Ο δείκτης αυτός έπεφτε ακόµη και όταν αυξάνονταν οι τιµές πετρελαίου, ενώ υποχωρεί ξανά από τις αρχές Ιου-λίου έως σήµερα ακολουθώντας αντί-θετη πορεία από τον µετοχικό δείκτη S&P 500 σε µία καταφανή εκδήλωση «διαζυγίου» µεταξύ πραγµατικής οι-κονοµίας (διεθνές εµπόριο) και χρη-µατιστηριακής αγοράς. Έτσι, µολονότι σήµερα οι χρηµατιστηριακές αγορές έχουν ανακάµψει 40-50% από τα χα-µηλά του Μαρτίου και βρίσκονται

18-20% υψηλότερα από τις αρχές του έτους, πληθαίνουν οι φόβοι για τη δι-ατηρησιµότητα αυτού του ράλι. Σπα-νίως οι µετοχικές αγορές γνώρισαν ένα τόσο ισχυρό 6µηνο ράλι όπως το φετινό. Η κατά 46% άνοδος του Dow Jones ήταν µία από τις µόλις 6 συνο-λικά κούρσες τιµών παρόµοιας εµβέ-λειας που πραγµατοποιήθηκαν τα τε-λευταία 100 χρόνια. Όλα τα ανάλογης ισχύος ράλι τιµών έλαβαν χώρα τις δεκαετίες του ’30 και ’70, δηλαδή σε περιόδους έντονων αναταράξεων, και ποτέ δεν διατήρησαν τα κέρδη τους. Αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι βρι-σκόµαστε σήµερα σε παρόµοια φάση και ότι αυτός είναι ένας κρίσιµος λό-γος οι αγορές να γυρίσουν πτωτικά το επόµενο διάστηµα. Επικαλούνται τη στροφή των επενδυτών προς τα κρα-τικά οµόλογα, ένδειξη τάσης για µε-γαλύτερη ασφάλεια έναντι ενός υφε-

Νέοι πονοκέφαλοι για τους κεντρικούς τραπεζίτες

σιακού περιβάλλοντος: τα 10ετή αµε-ρικανικά οµόλογα γνωρίζουν συνεχή άνοδο της τιµής τους και αντίστοιχη κάµψη της απόδοσής τους (από 3,85% στις 10/8 σε 3,31% στις 24/9).

Στις συνθήκες αυτές η ελληνική αγορά δεν µπορεί να αποτελέσει εξαί-ρεση. Με 62% άνοδο από τα χαµηλά του Μαρτίου, ο γενικός δείκτης του Χρηµατιστηρίου Αθηνών µοιάζει ώρι-µος να διορθώσει και αυτό µπορεί να πραγµατοποιηθεί ανεξάρτητα από την πορεία των διεθνών αγορών. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί στη δυσµενή κατάσταση της ελληνικής οικονοµί-ας η οποία εκτιµάται ότι θα είναι σε ύφεση ακόµη και εάν ανακάµψουν οι ευρωπαϊκές οµόλογοί της. Επιπλέον, οι δοκιµασίες για τη νέα κυβέρνηση

είναι πολλές και άµεσες και οι αγορές λογικό είναι να φανούν καχύποπτες, τουλάχιστον στην αρχή, µέχρις ότου διαπιστωθεί που ακριβώς θα οδηγη-θεί η οικονοµία υπό τη νέα κυβέρνη-ση. Σε κάθε περίπτωση, οι επενδυτές σταθµίζουν το εύθραυστο στοιχείο της διεθνούς ανάκαµψης, καθώς η παγκόσµια οικονοµία χαρακτηρίζεται από µεγάλο πλεόνασµα παραγωγικής ισχύος, αναζωπύρωση των προστα-τευτικών τάσεων, µεγάλα δηµοσιονο-µικά ανοίγµατα που κανείς δεν γνω-ρίζει πώς και µε τι κόστος θα χρηµα-τοδοτηθούν, µεγάλο όγκο τοξικών τίτ-λων στο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα και νέο κύκλο επισφαλών τραπεζικών δανείων, ενώ η αύξηση της προσφο-ράς χρήµατος συνοδεύεται από µεί-ωση της ταχύτητας κυκλοφορίας του, µία εξέλιξη που δεν εµπνέει καµία αισιοδοξία για την αναθέρµανση της πραγµατικής οικονοµίας.

Ο διάσηµος πλέον νοµπελίστας καθηγητής οικονοµικών, Πολ Κρούγκµαν, παρότι πιστεύει πως µάλλον τελείωσε η ύφεση, τονίζει πως οι προοπτικές της παγκόσµιας οικονοµίας παραµέ-νουν θολές, ενώ επισηµαίνει πως «η κατάρρευση του παγκο-σµίου εµπορίου, η οποία ήταν το πραγµατικά τροµερό γεγονός της χρηµατοπιστωτικής κρίσης, εξακολουθεί να υφίσταται».

νο και οι αιτήσεις για επίδοµα ανερ-γίας παρέµειναν σε υψηλό επίπεδο (563.000 όταν για µία πορεία διατη-ρήσιµης ανάπτυξης θεωρείται απαραί-τητο να υποχωρήσουν στις 400.000). Συγχρόνως, τα αποθέµατα πετρελαίου αυξήθηκαν αντί να µειωθούν υποδη-λώνοντας κάµψη της ζήτησης, γεγονός που ώθησε τη τιµή του αργού πίσω στα 66$. Στη Γερµανία, ο δείκτης επι-χειρηµατικής εµπιστοσύνης Ifo εµφα-νίζει οριακή µόνο βελτίωση.

Οι εξελίξεις αυτές υποχρεώνουν τις κεντρικές τράπεζες να διατηρούν στα χαµηλότερα δυνατά επίπεδα τα επιτόκια, ενώ συζητούν την εγκατά-λειψη της προσαρµοστικής πολιτι-κής τους µόνον εφόσον παγιωθεί η οικονοµική ανάκαµψη. Παράλληλα, το ΔΝΤ, φοβούµενο τη διολίσθηση της παγκόσµιας οικονοµίας σε νέα ύφεση, προτρέπει τις κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα στην τό-νωση της οικονοµίας τους και να φροντίσουν αργότερα για τη µείω-ση των δηµοσίων ελλειµµάτων τους. Ακόµη και ο διάσηµος πλέον νοµπε-λίστας καθηγητής οικονοµικών, Πολ Κρούγκµαν, παρότ ι πισ τεύει πως µάλλον τελείωσε η ύφεση, τονίζει πως οι προοπτικές της παγκόσµιας οικονοµίας παραµένουν θολές τονί-ζοντας πως «η κατάρρευση του πα-γκοσµίου εµπορίου, η οποία ήταν το πραγµατικά τροµερό γεγονός της χρηµατοπισ τωτ ικής κρίσης, εξα-κολουθεί να υφίσταται». Κατά τον Κρούγκµαν, αυτό οφείλεται στο ότι ενώ ο αµερικανός καταναλωτής είναι εξουθενωµένος, το σχετικά µικρότε-ρο µέγεθος της κινεζικής οικονοµίας δεν της επιτρέπει να παίξει τον ρό-λο της ατµοµηχανής της παγκόσµιας οικονοµίας γ ια την έξοδο από την ύφεση.

Η σκιά της αµφιβολίας

Αυτός είναι ο λόγος που το µεν πετρέλαιο, µετά από µία άνοδο 33% από τις αρχές του 2009, δεν µπορεί να σπάσει το φράγµα των 70-72$, ο δε δείκτης εµπορευµάτων CRB (13%) εµφανίζει µαζί µε τον χρυσό (14%) την πιο ασθενική άνοδο απ’ όλους τους

26 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Εποπτεία

Με τη µετατόπιση του εν-δ ιαφ έ ρ ον τ ο ς απ ό τ ον έλεγχο των αµοιβών των

διαχειριστών κεφαλαίων και τραπε-ζικών στελεχών προς την αλλαγή και ενίσχυση του εποπτικού πλαισίου φαίνεται ότι η διεθνής κοινότητα κι-νείται ολοταχώς προς την υιοθέτηση µιας Βασιλείας ΙΙΙ. Τι θα είναι αυτή; Θα είναι πιο απλή και συνεπώς πιο κατανοητή από τους επόπτες ή θα στηριχτεί σε ακόµη µεγαλύτερη ανά-λυση των στοιχείων των τραπεζών µε στατιστικά µοντέλα; Στο τραπέζι του G20 πρόσφατα στο Πίτσµπουργκ των ΗΠΑ, φαίνεται ότι έπεσαν πολ-λές ιδέες. Οι τραπεζίτες υποστήριξαν ότι οι πολύ αυστηροί κανόνες, θα κάνουν τις τράπεζες υπερβολικά επι-φυλακτικές µε αποτέλεσµα τη χαµη-λότερη ανάπτυξη της οικονοµίας και λιγότερες θέσεις εργασίας. Υπάρχει

ένα trade off, όπως χαρακτηριστι-κά τόνισε ο πρόεδρος της Deutsche Bank, Τζόζεφ Άκερµαν. Οι απόψεις αυτές δεν έγιναν δεκτές βέβαια από τους υπουργούς Οικονοµικών. Όπως και να έχει οι τράπεζες θα πρέπει να ορθώνουν οχυρά µε περισσότερα κεφάλαια κάτι που θα περιορίσει την κερδοφορία τους. Συγκεκριµένες προτάσεις αναµένεται να έχουν δια-µορφωθεί από την Επιτροπή Τραπε-ζικής Εποπτείας της Βασιλείας µέχρι τα τέλη του 2010.

Στο σ τόχασ τρο τ έθηκαν και οι κεφαλαιαγορές. Συγκεκριµένα, αναφορά έγ ινε σ τ ις αγορές των εµπορευµάτων και ειδικότερα στην έντονη µεταβλητότητα στις τ ιµές του πετρελαίου. Το κλίµα δεν είναι ευνοϊκό ούτε για τα παράγωγα προ-ϊόντα, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ που επι-θυµούν την ενσωµάτωση των εξω-

χρηµατιστηριακών παραγώγων στις χρηµατιστηριακές αγορές. Για πρώτη φορά τίθεται, επίσης, προθεσµία σε παγκόσµια κλίµακα για τη χάραξη κοινών κανόνων λογιστικής βελτιώ-νοντας ουσιαστικά τα όσα επέτυχαν τα διεθνή λογιστικά πρότυπα. Μέχρι τον Ιούνιο του 2011 αναµένεται να έχει επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Τέ-λος, ένα από τα πιο µεγαλεπήβολα σχέδια του G20 είναι οι λεγόµενες «ζωντανές διαθήκες» µεγάλων χρη-µατοπιστωτικών οµίλων, µια πρό-ταση των Βρετανών και των Αµερι-κανών. Με βάση αυτή, οι όµιλοι θα πρέπει να έχουν χαράξει σχέδια για µια προγραµµατισµένη διάσπαση ή διάλυση των δραστηριοτήτων τους εάν βρεθούν στο χείλος της κατα-στροφής.


Από το Πίτσµπουργκ στη Βασιλεία III

Το µεγάλο µάθηµα που προέκυψε από την οικονοµική κρίση είναι – για αρκετούς οικονοµολόγους και διεθνούς φήµης αναλυτές – η ανάγκη ενίσχυσης της εποπτείας του χρηµατοπιστωτικού συστήµα-

τος. Οι κεντρικές τράπεζες σε αρκετές χώρες δεν έδειξαν την απαραίτητη πυγµή για να επιβάλουν κανόνες λειτουργίας στα χρηµατοπιστωτικά ιδρύ-µατα. Στην Ευρώπη ακούγονται φωνές για δηµιουργία ενός νέου εποπτικού σώµατος µε αποδυνάµωση του ρόλου των Κεντρικών Τραπεζών στην επο-πτεία των τραπεζών. Σκέψεις για ανεξάρτητο φορέα είχαν γίνει πριν αρκετά χρόνια, όταν σε διεθνές επίπεδο είχαν εκπονηθεί µελέτες για την ανεύρεση καλύτερου πλαισίου εποπτείας. Στα διεθνή συνέδρια που πραγµατοποιού-νται µε θέµα τις εξελίξεις στον τοµέα της διαχείρισης κινδύνων κατατίθενται προτάσεις που µιλούν για την ανάθεση του Risk Management των τραπεζών σε εταιρείες και φορείς που δεν ανήκουν στην οργανωτική δοµή των ιδρυ-µάτων, ενώ γίνεται έντονα λόγος για ελέγχους από ανεξάρτητες εταιρείες.

Το ερώτηµα που δηµιουργείται είναι αν µε τη δηµιουργία πολύπλοκων ελεγκτικών µηχανισµών θα επέλθει το επιθυµητό αποτέλεσµα ή τελικά θα δηµιουργηθούν µεγαλύτερα εµπόδια στην ανάπτυξη του χρηµατοπιστω-τικού συστήµατος. Γιατί και την περίοδο που ξέσπασε η οικονοµική κρίση υπήρχε πλαίσιο ορθής λειτουργίας των τραπεζών καθώς και ελεγκτικοί µηχανισµοί, οι οποίοι όπως αποδείχθηκε δεν επαρκούσαν.

Δύο όψεις

Οι «σκληροί» κανόνες και η αυξηµένη επο-πτεία των χρηµατοπι-στωτικών οργανισµών

αποτελούν µία λύση που µελλοντικά θα

συµβάλλει στο φρενά-ρισµα της ανάπτυξης;

// Του Νίκου Β. Τσίτσα

��

��

��

��

��

��

��

��

��

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Κόσµος - Ελλάδα

ΕΥΘΡΑΥΣΤΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣΛύση για την έξοδο από την παγκόσµια ύφεση, αναζήτησε η οµάδα του G20 στα τέλη Σεπτεµβρίου στο Πίτσµπουργκ. Οι «ενέσεις» δηµόσιου χρήµατος ανέκοψαν την απότοµη πτώση, αλλά η αβεβαιότητα και το σαθρό έδαφος της παγκόσµιας οικονοµίας που αναζητά νέες φούσκες εξακολουθούν να κρατούν σε εγρήγορση τους παγκόσµιους ηγέτες. Μιλούν για νέες κρατικές στηρίξεις, καθώς ορισµένοι οικονοµολόγοι προειδοποιούν ότι το τέλος της ύφεσης δεν είναι κοντά, φοβούµενοι νέα ύφεση. O πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Οµπάµα, άσκησε πιέσεις στους ηγέτες των χωρών του G20 για την ανασυγκρότηση της παγκόσµιας οικονοµίας. «Δεν µπορούµε να επιστρέψουµε στην εποχή όπου οι Κινέζοι ή οι Γερµανοί ή άλλες χώρες απλά πουλάνε τα πάντα σε εµάς, εµείς µαζεύουµε χρέη στις πιστωτικές κάρτες ή σε στεγαστικά δάνεια, αλλά δεν τους πουλάµε τίποτα», είπε ο Οµπάµα σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι CNN. Οι ΗΠΑ πρότειναν ένα νέο οικονοµικό πλαίσιο το οποίο θα αντιµετωπίζει τις παγκόσµιες ανισορροπίες. Οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν να δοθεί σηµαντικός ρόλος στο Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο στον συντονισµό της παγκόσµιας πολιτικής και να υπάρξει δέσµευση για τη χορήγηση στο ΔΝΤ 125 δισ. δολ. σε επιπλέον κεφάλαια, επιπλέον των 75 δισ. που είχαν συµφωνήσει νωρίτερα φέτος. Οι 27 πρότειναν επίσης η σύνοδος του G20 στο Πίτσµπουργκ να ορίσει δεσµευτικούς κανόνες για τα µπόνους των τραπεζιτών.υν .

ΣΤΟ 6% Η ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ

Σύµφωνα µε εκτιµήσεις ανα-λυτών και τραπεζικών στε-λεχών η εγχώρια πιστωτική επέκταση θα κλείσει στο 6% για το 2009. Η εξοµάλυνση στις χορηγήσεις δανείων από την πλευρά των τραπεζών, προβλέπουν ότι θα ξεκινήσει το δ’ τρίµηνο του έτους ενώ η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης το τελευταίο τρί-µηνο, θα επιτευχθεί αφενός λόγω της περαιτέρω ενίσχυ-σης της ρευστότητας των τρα-πεζών µε τον δανεισµό τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και αφετέρου από την τόνωση της ζήτησης δα-νείων, εφόσον επιβεβαιωθεί το «σενάριο» σταθεροποίη-σης των οικονοµιών.

ΧΑΜΗΛΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ο πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ (εδώ µε τον πρόσφατα επανεκλεγέντα πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Χοσέ – Μανουέλ Μπαρόζο) προειδοποίησε ότι η επόµενη δεκατεία θα χαρακτηριστεί από λιτότητα και χαµηλούς ρυθµούς ανάπτυξης στην Ευρώπη. Υπογραµµίζει ότι «η µεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας βρίσκεται µπρο-στά µας». Ωστόσο, επεσήµανε ότι η Ευρώπη έχει αφήσει πίσω της τα δυσκολότερα. Χαρακτήρισε «εύθραυστη» την κατάσταση, ενώ τόνισε ότι η οικονοµική ανάκαµψη προβλέπεται «διστακτική και συγκρατηµένη». Όπως ανέφερε, η ανάπτυξη της Ευρω-ζώνης θα παραµείνει καθηλωµένη περί το 1,5% ετησίως ανάµεσα στο 2010 και το 2020. Σύµφωνα µε τον Γιούνκερ, οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να προετοιµασθούν για τον αποφασιστικό περιορισµό των ελλειµµάτων και των χρεών τους.

ΑΚΡΙΒΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙΗ 10η ακριβότερη χώρα στην ΕΕ για τραπεζικές συναλλαγές αναδεικνύεται από τα στοιχεία της Κοµισιόν η Ελλάδα και οφεί-λεται κυρίως στα υψηλά έξοδα (π.χ. προµήθεια) που χρεώνουν οι ελληνικές τράπεζες για εµβάσµατα και για άλλες µεταφο-ρές χρηµάτων που κάνουν µέσω των τρεχούµενων λογαριασµών οι πελάτες τους. Βάσει των ευρηµάτων, πανάκριβοι είναι οι λογαριασµοί στην Ιταλία, στη Γαλλία και στην Ισπανία. Τα έξοδα που χρεώνουν οι τράπεζες στους πελάτες τους είναι πολύ υψηλά. Στην Ιταλία το µέσο κόστος ενός λογαριασµού είναι 253 ευρώ. Στην Ελλάδα η χρήση ενός λογαριασµού µπορεί να έχει κόστος για τον πελάτη-καταναλωτή ύψους 54 ευρώ. Ως προς τα µέσα πληρωµών οι Έλληνες εµφανίζουν µια ξεκάθαρη προτίµηση (53%) στις προσωπικές συναλλαγές που γίνονται στα γκισέ των τραπεζών, ενώ το ποσοστό των Ελλήνων που χρη-σιµοποιεί στις τραπεζικές συναλλαγές του το ίντερνετ και το τηλέφωνο (5% και 2% αντίστοιχα) είναι το χαµηλότερο στην ΕΕ µετά τη Ρουµανία και τη Βουλγαρία.

ΕΠΙΛΟΓΗ 29

ΕΝΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ

Δεύτερο «κύµα» χρηµατοδότησης µέσω τιτλοποιήσεων από την ΕΚΤ δωδεκάµηνης διάρκειας, το οποίο πραγµατοποιείται, αναµένεται να απεγκλωβίσει µεγαλύτερα κεφάλαια τραπεζών και να αυξηθούν οι χορηγήσεις προς την πραγµατική οικονοµία. Έτσι, θα βοηθηθεί η διαχείριση των αναγκών ρευστότητας σε επιχειρήσεις αλλά και ιδιώτες που µπορούν να τις χρησιµοποιήσουν για επενδυτικές κινήσεις και όχι µόνο για ανάγκες κεφαλαίου κίνησης. Η οµαλοποίηση των αγορών επιτρέπει στις τράπεζες να αντλούν πιο εύκολα και φθηνά κεφάλαια και να τονώνουν ακόµα περισσότερο τη ρευστότητά τους.

Θεσµοθετηµένη πάνω από µια δεκαετία σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλην της Ελλάδας και των χωρών του πρώην ανατολικού µπλοκ, είναι η πτώχευση των καταναλωτών. Στη Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ από το 1978 έχουν υιοθετήσει θεσµούς και κοινωνικές δοµές για την προστασία των υπερχρεωµένων πολιτών από τον κοινωνικό αποκλει-σµό και την περιθωριοποίηση. Μελέτες που έγιναν για τον υπερδανεισµό στα σκανδιναβικά κράτη, την Ολλανδία, τη Γαλλία και τη Γερµανία, έδειξαν ότι προκαλούνται σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική, πνευµατική και σωµατική υγεία του υπερχρεωµένου καταναλωτή. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότεροι από όσους προσέρχονταν για συµβουλές σε θέµατα δανεισµού ταυτόχρονα παρακολουθούνταν από ψυχολόγο και έπαιρναν φαρµακευτική αγωγή, ενώ σε πολλές περιπτώσεις διαταράσσονταν σοβαρά οι κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις.

ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

ΥΨΗΛΗ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ

O ΟΤΕ, η Εθνική Τράπεζα και η Cosmote περιλαµβάνονται στις πρώτες θέσεις κατάταξης των 200 πλέον κερδοφόρων Οµίλων στην Ελλάδα για το 2008, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα έρευνας στην έκδοση Business Leaders in Greece της ICAP Group. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της ICAP, για πρώτη φορά φέτος, παρουσιάζονται, εκτός από τις 500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις και οι 200 πιο κερδοφόροι Όµιλοι εταιρειών στην Ελλάδα βά-σει των κερδών EBITDA και δηµοσιευµένων ενοποιηµένων ισολογισµών του έτους 2008. Κορυφαίος όµιλος βάσει κερδοφορίας για το 2008 αναδείχθηκε ο όµιλος εταιρειών ΟΤΕ ΑΕ, ακολουθούµενος από τον όµιλο Εθνικής Τράπε-ζας ΑΕ και τον όµιλο Cosmote ΑΕ.

ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣε ηµερίδα που πραγµατοποιήθηκε πρό-σφατα στο Πανεπιστήµιο Τζονς Χόπκινς, ο πρόεδρος της Παγκόσµιας Τράπεζας, Ρό-µπερτ Ζέλικ απηύθυνε προειδοποίηση στις ΗΠΑ υπογραµµίζοντας ότι αναδύεται µία νέα τάξη πραγµάτων στην παγκόσµια οικονοµία. Δήλωσε ότι δεν θα πρέπει να θεωρούν δε-δοµένη την παντοδυναµία του δολαρίου. Επισήµανε επίσης ότι δεν θα πρέπει να θεωρούν δεδοµένο το καθεστώς του κυρί-αρχου αποθεµατικού νοµίσµατος, που απο-λαµβάνει σήµερα το δολάριο, καθώς όπως είπε «έρχονται συνεχώς στο προσκήνιο νέες

εναλλακτικές». «Χρειαζόµαστε ένα σύστηµα πολιτικής οικονοµίας, που θα αντανακλά αυτό το πολυπολικό σύστηµα ανάπτυξης» είπε χα-

ρακτηριστικά. Σχολιάζοντας τα αποτελέσµα-τα της πρόσφατης Συνόδου των ηγετών του G20, ο κ. Ζέλικ είπε ότι έγινε µεν µία «καλή αρχή» στο Πίτσµπουργκ προς την κατεύθυν-ση της στενότερης διεθνούς συνεργασίας, πρόσθεσε όµως ότι θα πρέπει να υπάρξει παγκόσµιος συντονισµός των ενεργειών των κυβερνήσεων. Σχετικά µε την ενίσχυση της εποπτείας του χρηµατοοικονοµικού τοµέα, ο κ. Ζέλικ αµφισβήτησε τα σχέδια της αµε-ρικανικής κυβέρνησης να δώσει περισσό-τερη εξουσία στη Federal Reserve. «Νοµίζω ότι περισσότερες αρµοδιότητες θα πρέπει να έχει το υπουργείο Οικονοµίας, το οποίο και λογοδοτεί στο Κογκρέσο, και όχι οι πα-νίσχυροι, ανεξάρτητοι τεχνοκράτες της FED» σχολίασε, ενώ ήταν ιδιαίτερα καυστικός ένα-ντι των κεντρικών τραπεζών, που όπως είπε «Κατάφεραν να τιθασεύσουν τον πληθω-ρισµό στις τιµές καταναλωτή, αλλά αποφά-σισαν ότι ήταν δύσκολο να αποτρέψουν µε τη νοµισµατική πολιτική τη ‘’φούσκα’’ στις τιµές των περιουσιακών στοιχείων».

30 ΕΠΙΛΟΓΗ30 ΕΠΙΛΟΓΗ

Οι τράπεζες θα εξακολουθήσουν να δανείζονται φθη-νά µε ενέχυρο τους τίτλους που κατέχουν και το πρώτο βασικό ερώτηµα που προκύπτει είναι: Τι θα τα κάνουν τα λεφτά; Στην Ελλάδα ο ρυθµός ανόδου των χορηγή-σεών τους υποχωρεί ραγδαία και στην Ευρωζώνη έχει σχεδόν µηδενιστεί. Το στοίχηµα για την έξοδο από την ύφεση είναι η τροφοδότηση της αγοράς µε νέο χρήµα. // Tου Χρήστου Κώνστα

Νέες ισορροπίες

BANKING Ανάλυση

ΕΠΙΛΟΓΗ 31

Δεν είναι απαραιτήτως κακό. Δεν είναι σίγουρα καλύτερο. Είναι απλώς διαφορετικό. Η νέα εποχή στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα προκαλεί δέος σε όσους είχαν συ-

νηθίσει να βιώνουν την εποχή των παχέων αγε-λάδων όπου ο τραπεζίτης δανειζόταν φθηνά, δά-νειζε ακριβά και κέρδιζε πολύ περισσότερα από τις επενδύσεις του. Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να αποδείξει ότι είναι νέα. Το ίδιο και οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να αποδεί-ξουν ότι έχουν τη δυνατότητα προσαρµογής στο νέο σκηνικό των αγορών. Το νέο σκηνικό είναι απλό: Ας ξεκινήσουµε µε τη µεγάλη εικόνα για να εντοπίσουµε την ελληνική πραγµατικότητα. Οι κεντρικές τράπεζες των ανεπτυγµένων οικονοµι-ών έλαβαν έκτακτα µέτρα για να αντιµετωπίσουν την κρίση. Η επόµενη πρόκληση που αντιµετωπί-ζουν είναι πώς θα κατορθώσουν να οδηγήσουν τη νοµισµατική τους πολιτική και πάλι στον δρό-µο της οµαλότητας. Το να επιτευχθεί αυτό – αν και δεν είναι τόσο κρίσιµο όσο η διάσωση της παγκόσµιας οικονοµίας – αποτελεί µία δύσκολη εξίσωση µε πολλές αγνώστους παραµέτρους. Σ’ αυτή την εξίσωση, ο παράγων πραγµατική οικονοµία είναι εξαιρετικά αρνητικός. Με την κατανάλωση να παραµένει χαµηλή ή και να υποχωρεί, την ανεργία να αυξάνεται και την πα-ραγωγή να ανακάµπτει διστακτικά, µία άκαιρη εφαρµογή «σφιχτής» νοµισµατικής πολιτικής µπορεί να αναστείλει την ανάκαµψη της πραγ-µατικής οικονοµίας. Γι’ αυτό, άλλωστε, δεν ανα-µένεται αύξηση επιτοκίων πριν από το δεύτε-ρο εξάµηνο του 2010 στις µεγάλες οικονοµίες. Αυτό µε απλά λόγια σηµαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες θα εξακολουθήσουν να δανείζονται φθηνά µε ενέχυρο τους τίτλους που κατέχουν και το πρώτο βασικό ερώτηµα που προκύπτει είναι: Τι θα τα κάνουν τα λεφτά; Θα στηρίξουν τη µικροµεσαία επιχείρηση µε τη σηµερινή της δοµή; Θα στηρίξουν νέου τύπου πολιτικές που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της ελλη-νικής οικονοµίας και σε ποιους τοµείς; Αυτές τις επιλογές οφείλει να προσδιορίσει από τις πρώ-τες κιόλας µέρες η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.Από την άλλη πλευρά, η παραµονή των επιτο-κίων σε τόσο χαµηλά επιτόκια ταυτόχρονα σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ιαπωνία σε συνδυασµό µε τα έκτακτα µέτρα ενίσχυσης της οικονοµίας για µε-γάλο χρονικό διάστηµα δηµιουργεί υπόβαθρο για έκρηξη του πληθωρισµού. Μέχρι σήµερα δεν έχουµε δει πληθωρισµό στις τιµές των βασικών αγαθών αλλά σίγουρα βλέ-πουµε πληθωρισµό στα στοιχεία του ενεργητι-

κού, στις µετοχές και τις τιµές των οµολόγων. Η ανακοίνωση µακροοικονοµικών στοιχείων καλύ-τερων των αναµενόµενων σε αρκετές χώρες – αν και αναµένεται περισσότερο ήπια πορεία τους στο µέλλον – αποδεικνύει πόσο δύσκολο είναι να προβλέψει κάποιος τον χρόνο της ανάκαµψης.

Νέο θεσµικό πλαίσιο

Η σύνοδος του Διεθνούς Νοµισµατικού Ταµεί-ου στην Κωνσταντινούπολη, τις µέρες που οι έλ-ληνες τραπεζίτες ασχολούνταν περισσότερο µε το αποτέλεσµα των εκλογών και λιγότερο µε το πα-γκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, µας δίδαξε πολλά. Πιέσεις να εκδώσουν πολύ περισσότερες µετοχές αντιµετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες, προκειµένου να αντεπεξέλθουν στο αυστηρό νέο διεθνές ρυθµιστικό πλαίσιο το οποίο ζητά µεγα-λύτερο και καλύτερο κεφαλαιακό «υπόστρωµα» για την αντιµετώπιση των σοκ. Είναι σαφές ότι ορισµένες τράπεζες επαναπαύτηκαν πολύ σε πε-ρίπλοκα χρεόγραφα, τα οποία δεν αποδείχτηκαν καλή άµυνα για τις µεγάλες ζηµίες. Ορισµένες τράπεζες εναρµονίζονται µε περισσότερες από τις µισές από τις υπάρχουσες ρυθµιστικές απαιτήσεις για κεφαλαιακή επάρκεια, µόνο χάρη στην έκδο-ση «υβριδικών» χρεογράφων, που είναι περισσό-τερο οµόλογα παρά µετοχικό κεφάλαιο.

Αυτό σηµαίνει ότι θα ασκηθεί πίεση στις τράπεζες να συγκεντρώσουν περισσότερα κε-φάλαια για να αντικαταστήσουν τα κυβερνητικά και άλλα υβριδικά κεφάλαια και να αναµορφώ-σουν τους ισολογισµούς τους. Τα στοιχεία του ΔΝΤ δείχνουν ότι ο µέσος συντελεστής µετο-χικού κεφαλαίου, που απαρτίζεται από κοινές µετοχές σε κυκλοφορία έναντι των ενεργητικών για τις ευρωπαϊκές τράπεζες στα τέλη του 2008, ήταν 2,5% έναντι 3,7% στις ΗΠΑ.

Συνεπώς, οι τράπεζες οφείλουν να συγκε-ντρώσουν πολύ περισσότερα κεφάλαια όταν εκτονωθεί η χρηµατοοικονοµική κρίση. Οι πο-λυσχιδείς χρηµατοπιστωτικοί οίκοι θα πρέπει να γράψουν «διαθήκες» στις οποίες θα σχεδιάζουν τη ρευστοποίησή τους, εάν προκύψει αυτή η ανά-γκη. Οι τράπεζες θα απαιτείται να κρατούν ένα τµήµα των δανείων, τα οποία επανατιτλοποιούν και πωλούν ως asset-backed χρεόγραφα. Το δι-εθνές περιβάλλον επιβάλει επίσης στις τράπεζες να µειώσουν τις πληρωµές προς τους µετόχους, δηλαδή να κρατήσουν µεγαλύτερο κοµµάτι από τα τρέχοντα κέρδη τους για να χτίσουν κεφάλαια και, όπου χρειάζεται, για να στηρίξουν τον δανει-σµό. Η παροχή άφθονων και φθηνών πιστώσεων προς τις τράπεζες από τις κυβερνήσεις και τις κε-

Η αµερικανική Fed και η Τρά-πεζα της Αγγλί-ας αποτελούν, πλέον, βασι-κούς «παίκτες» στις αγορές τιτλοποιηµένων στεγαστικών δανείων και τις αγορές κρατι-κών οµολόγων αντίστοιχα. Κανείς δεν γνω-ρίζει πώς θα λειτουργήσουν αυτές οι δύο αγορές εάν οι δύο τράπεζες σταµατήσουν να αγοράζουν τίτλους.

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

ντρικές τράπεζες είναι συγκυριακή. Το αύριο θα είναι πολύ δύσκολο για τους τραπεζίτες. Παρό-µοιες καταστάσεις είχαµε ζήσει και στις κρίσεις των ετών 1987, 1998 και 2001. Κάθε φορά το χρηµατοοικονοµικό σύστηµα κατόρθωνε να ανα-γεννηθεί -σαν άλλος φοίνικας- από τις στάχτες του. Στο παρελθόν, όµως, η αύξηση της ρευστό-τητας είχε στηρίξει και την ευρύτερη οικονοµία. Σήµερα, κάτι τέτοιο δεν είναι εµφανές. Η απα-σχόληση εξακολουθεί να υποχωρεί, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις επενδύσεις. Πρόκειται για µια πολύ λογική εξέλιξη. Άλλωστε, γιατί οι τράπεζες να προσφέρουν δάνεια και µάλιστα σε περίοδο κρίσης, όταν την ίδια στιγµή µπορούν «να βγουν κερδισµένες», επενδύοντας κεφάλαια στις αγο-ρές; Ορισµένοι πιστεύουν ότι ο ανεπτυγµένος κόσµος θα βρεθεί αντιµέτωπος µε πολλά χρόνια αδύναµης ανάπτυξης, καθώς θα προσπαθεί να µειώσει τα χρέη του. Πιθανώς. Το σίγουρο όµως είναι ένα: κάθε φορά που υπήρξε παροχή φθη-νού χρήµατος, προκειµένου να αντιµετωπιστεί µία κρίση, το τραπεζικό σύστηµα διογκώθη-κε. Τα µηδενικά επίπεδα των επιτοκίων και τα ογκώδη ποσά ρευστότητας που έχουν διοχε-τευτεί στις οικονοµίες από τις κεντρικές τράπε-ζες έχουν µεταφραστεί σε εκτίναξη των αξιών στις χρηµατοπιστωτικές αγορές, εγείροντας τον κίνδυνο για νέα κερδοσκοπική φούσκα.

Τέλος χρόνου για το φθηνό χρήµα

Σαφώς κάθε κεντρική τράπεζα έχει επιλέξει διαφορετική πολιτική. Η αµερικανική Fed θα δαπανήσει 1.750 δισ. δολάρια για την αγορά τιτ-λοποιηµένων στεγαστικών δανείων -για να ενι-σχύσει µε ρευστότητα την αγορά στεγαστικών δανείων- καθώς και άλλων τίτλων και κρατικών οµολόγων ως τον Μάρτιο του 2010. Επιβραδύ-νει βέβαια το πρόγραµµα αγορών, προετοιµά-ζοντας την οµαλή µετάβαση στην οµαλότητα. Η Τράπεζα της Αγγλίας ξεκίνησε την αγορά οµο-λόγων και τιτλοποιηµένων δανείων, ύψους 175 δισ. στερλινών. Η ΕΚΤ προσφέρει στις τράπεζες απεριόριστα κεφάλαια, µε 12µηνα δάνεια στα-θερού, και οριακού, επιτοκίου. Στην τελευταία µάλιστα τέτοια πράξη οι τράπεζες απορρόφη-σαν µόλις 75 δισ. ευρώ, ένδειξη ότι οι αγορά οµαλοποιείται, σε περιβάλλον όµως µηδενικής σχεδόν ανόδου των χορηγήσεων.

Η Τράπεζα της Ιαπωνίας προσέφερε επίσης κεφάλαια στις τράπεζες, η Τράπεζα του Καναδά φρόντισε να διατηρήσει χαµηλά τα επιτόκια. Οι κεντρικές τράπεζες διαθέτουν τα απαραίτη-

BANKING Ανάλυση

τα εργαλεία, να προχωρήσουν σε µείωση του ενεργητικού τους αλλά και σε αύξηση των επι-τοκίων όταν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Όµως η έξοδος από τις αγορές δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση. Η αµερικανική Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας αποτελούν, πλέον, βασικούς «παίκτες» στις αγορές τιτλοποιη-µένων στεγαστικών δανείων και τις αγορές κρατικών οµολόγων αντίστοιχα. Κανείς δεν γνωρίζει πώς θα λειτουργήσουν αυτές οι δύο αγορές εάν οι δύο τράπεζες σταµατήσουν να αγοράζουν τίτλους.

Η ΕΚΤ και άλλες τράπεζες, θεωρητικά, µπο-ρούν απλά να σταµατήσουν να προσφέρουν δάνεια. Στην πράξη όµως δεν µπορούν να προ-χωρήσουν σε µία τέτοια κίνηση αν οι αγορές χρήµατος δεν σταθεροποιηθούν. Το δύσκολο δεν είναι το «πώς» αλλά το «πότε» οι κεντρικές τράπεζες θα διακόψουν τα έκτακτα προγράµ-µατα ενίσχυσης της ρευστότητας. Επιπρόσθε-τα οφείλουν να προειδοποιήσουν έγκαιρα τις αγορές για τις προθέσεις τους. Σε αντίθετη πε-ρίπτωση θα διακινδυνεύσουν µία σοβαρή ανα-ταραχή τόσο στις αγορές οµολόγων όσο και σε αυτές του συναλλάγµατος.

Οι τράπεζες κινούν τα νήµατα

Οι ισολογισµοί των κεντρικών τραπεζών, από τον Ιούνιο του 2007 έως και τον Δεκέµ-βριο του 2008, έχουν ενισχυθεί στο 9% του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη, στο 10% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ, στο 11% του ΑΕΠ στη Βρετανία και ακό-µη υψηλότερα σε άλλες οικονοµίες, όπως αυτή της Ελβετίας όπου έφθασε στο 20% του ΑΕΠ, µε στόχο τη στήριξη του τραπεζικού συστήµα-τος και την οµαλή ροή δανείων στην οικονο-µία. Από την άλλη πλευρά, το ενεργητικό των εµπορικών-επενδυτικών τραπεζών έχει φθά-σει σε θεαµατικά υψηλά επίπεδα.

Σύµφωνα µε το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο αναλογεί στο 160% του παγκόσµιου αεπ. Μά-λιστα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό είναι πολύ υψηλότερο, 274% του αεπ, µε επόµενη την Ιαπωνία µε 204%. Στις ΗΠΑ είναι πολύ χαµηλό-τερο, 97% καθώς οι τοποθετήσεις τους σε εκτός ισολογισµού στοιχεία – που προκάλεσαν και τη χρηµατοπιστωτική κρίση- είναι πολύ µεγαλύτε-ρες από ότι στην Ευρώπη. Στη Γαλλία αναλογεί στο 365%, τη Γερµανία στο 178%, τη Βρετανία σε 460% και την Ελλάδα σε 155%. Οποιαδήποτε λοιπόν συνταγή εξόδου από την ύφεση δεν µπο-ρεί παρά να περιλαµβάνει την κινητοποίησή τους για τη χρηµατοδότηση της οικονοµίας.

Το ενεργητικό των τραπεζών

έχει φθάσει σε θεαµατικά

υψηλά επίπεδα. Σύµφωνα µε

το Διεθνές Νο-µισµατικό Τα-µείο αναλογεί στο 160% του

παγκόσµιου αεπ. Μάλιστα

στην Ευρωπα-ϊκή Ένωση το

ποσοστό είναι 274% του αεπ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

ΟΙ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΕ

Σ Κ

ΑΙ

Η Σ

ΧΕ

ΣΗ

ΤΟ

ΥΣ

ΜΕ

ΤΙΣ

ΤΡΑ

ΠΕ

ΖΕ

ΣΗ

σχέ

ση τρ

απε

ζών-

πελα

τών

βασί

ζετα

ι σε

δύο

πυλώ

νες:

Σε

ό,τι

θυµό

µαστ

ε κα

ι ό,τ

ι πα

ρατη

ρούµ

ε. Θ

υµόµ

αστ

ε ότ

ι οι τ

ράπε

ζες

τα τ

ελευ

ταία

χρό

νια

απο

τέλε

σαν

µοχλ

ό α

νάπτ

υξης

, ενώ

βλέ

πουµ

ε ότ

ι µέσ

α σ

την

ύφεσ

η, µ

ε ει

δικά

προ

ϊόντ

α, α

πευθ

ύνον

ται σ

τους

πελ

άτε

ς το

υς, ε

µπνέ

οντα

ς εµ

πιστ

οσύν

η.

//

Του

Νίκ

ου Τ

σίτσ

α

BACKBACKBACKTOTOTOBANKS

Οι ελληνικές τράπεζες µε την εµφάνιση της παγκόσµιας χρη-µατοπιστωτικής κρίσης µπορεί να έκλεισαν τις στρόφιγγες των τραπεζικών χορηγήσεων,

ακολούθησαν όµως µία συγκεκριµένη στρα-τηγική µε στόχο να ξεπεράσουν τη δύσκολη περίοδο που ξεκινούσε. Η «αποµόχλευση» ακολουθήθηκε ως παγκόσµια συνταγή σε µία περίοδο όπου η κρίση εµπιστοσύνης κυριαρ-χούσε στη διατραπεζική αγορά. Οι κρατικές εγγυήσεις που δόθηκαν µε τη συµβολή του Ταµείου Εγγυοδοσίας Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων, απελευθέρωσαν κεφάλαια αναγκαία για τη λειτουργία της αγοράς. Ακού-στηκαν πολλές απόψεις που κατέκριναν τις συγκεκριµένες πολιτικές θεωρώντας ότι δεν ήταν αρκετές για την αντιµετώπιση της επεί-γουσας κατάστασης που πρακολούσε η έλλει-ψη ρευστότητας. Η πραγµατικότητα ήταν και είναι όµως ότι η κατάσταση των ελληνικών τραπεζών είναι πολύ καλύτερη από την εικό-να που παρουσίασαν πολλές µεγάλες τράπε-ζες διεθνώς, οι οποίες εκτέθηκαν σε χρηµα-τοοικονοµικά προϊόντα υψηλού ρίσκου. Η πραγµατική ισχύς του τραπεζικού µας συστή-µατος έγκειται στη ρευστότητα που εµφανίζει λόγω των επενδύσεών του και στην αύξηση της αποτελεσµατικότητάς του. Οι ελληνικές τράπεζες επηρεάζονται και από την ακόµη δυσµενέστερη κατάσταση των γειτονικών οικονοµιών στις οποίες πολλές έχουν τοπο-θετήσεις και επένδυσαν σε αυτές στηρίζοντας την εξωστρεφή ελληνική επιχειρηµατικότητα. Οι περισσότερες ελληνικές τράπεζες προχώ-ρησαν σε επιτυχηµένες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου µέσα στο έτος, µε σηµαντικότερη αυτή της Εθνικής το περασµένο καλοκαίρι, ενώ παρουσίασαν σηµαντική κερδοφορία για το 2008 – αν και ήταν µειωµένη σε σχέση µε προηγούµενες χρονιές – σε µία περίοδο όπου οι ανακοινώσεις για λουκέτα σε τράπε-ζες στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη βρίσκονταν στην καθηµερινή ειδησεογραφία.

Σύµµαχοι ανάπτυξης

Η πιστωτική επέκταση στην Ελλάδα εµ-φανίζεται µειωµένη το 2009 σε σχέση µε το 2008 όµως βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Επιβράδυνση εµφάνισε ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της συνολικής χρηµατοδότησης προς τις εγχώριες επιχειρήσεις και νοικο-κυριά και διαµορφώθηκε τον Αύγουστο σε 6%, από 6,6% τον Ιούλιο του 2009 και 15,9% το Δεκέµβριο του 2008. Επιβράδυν-

BANKING Back to Βanks

ΙΣΧΥΡΟΙ ΔΕΣΜΟΙ

Η πραγµατικότητα που κα-ταγράφεται σε Ευρώπη και ΗΠΑ µε τον κλυδωνισµό της εµπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστηµα, έχει σχέση κυρίως µε τον αφανισµό σηµαντικών τραπεζών οι οποίες χτυπήθη-καν από τον ιό των subrimes και την ακατάσχετη όρεξη των στελεχών τους για γρήγορα και µεγάλα κέρδη. Στην Ελλάδα, η εικόνα είναι εντελώς διαφορε-τική χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι δεν υπήρξαν κλυδωνι-σµοί στην εµπιστοσύνη των καταναλωτών απέναντι στο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Αυτό κατάφερε όµως γρήγο-ρα να ξεπεράσει τους κραδα-σµούς. Οι λόγοι αφορούσαν τις παγκόσµιες εξελίξεις που επηρέασαν τη ψυχολογία των Ελλήνων καταναλωτών και λιγότερο την πιστοληπτική τους συµπεριφορά. Ένα χρόνο πριν σε έρευνα της Hellastat, η τελευταία διαθέσιµη, για τον βαθµό εµπιστοσύνης των Ελ-λήνων στο τραπεζικό σύστηµα και τη στάση τους στο γενικό πλαίσιο της οικονοµική κρίσης, τα αποτελέσµατα ήταν χαρα-κτηριστικά: Σε ποσοστό 70% οι Έλληνες καταναλωτές δήλω-ναν την εµπιστοσύνη τους στον τραπεζικό τοµέα.

ση παρατηρήθηκε στην πιστωτική επέκταση τόσο προς τις επιχειρήσεις στο 7,3% όσο και προς τα νοικοκυριά στο 4,8%. Αναλυτι-κότερα, η χρηµατοδότηση προς τις εγχώρι-ες επιχειρήσεις παρουσίασε τον Αύγουστο του 2009 καθαρή ροή 804 εκατ. ευρώ και ο ετήσιος ρυθµός της πιστωτικής επέκτασης επιβραδύνθηκε σε 7,3% από 7,9% τον προ-ηγούµενο µήνα (Δεκέµβριος 2008: 18,7%). Από την ανάλυση της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων κατά κλάδο οικονοµικής δρα-στηριότητας προκύπτει ότι επιβραδύνθηκε ο ετήσιος ρυθµός ανόδου της χρηµατοδό-τησης προς όλους τους κλάδους µε εξαίρεση τον κλάδο των «λοιπών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων» όπου επιταχύνθηκε µετά από κάθετη µείωση το προηγούµενο διάστηµα, τους κλάδους «Ηλεκτρισµός-Φωταέριο-Ύδρευση» και «επικοινωνιών, µεταφορών πλην ναυτιλίας» όπου παρέµεινε περίπου σταθερός. Ειδικότερα, για τους τρεις σηµα-ντικότερους κλάδους από πλευράς τραπεζι-κής χρηµατοδότησης προκύπτει ότι σε πολύ χαµηλό επίπεδο διαµορφώθηκε ο ρυθµός της πιστωτικής επέκτασης προς τη βιοµηχα-νία (Αύγουστος 2009: 0,2%, Ιούλιος 2009: 0,9%, Δεκέµβριος 2008: 15,8%) αλλά και τις κατασκευές (Αύγουστος 2009: 5,1%, Ιούλιος 2009: 9,4%, Δεκέµβριος 2008: 35,2%), ενώ ο ρυθµός της πιστωτικής επέκτασης προς το εµπόριο παρά την επιβράδυνσή του, συνέ-χισε να κινείται σε υψηλότερο επίπεδο από ό,τι προς το σύνολο των επιχειρήσεων (Αύ-γουστος 2009: 7,8%, Ιούλιος 2009: 10%, Δεκέµβριος 2008: 19,5%). Η ραγδαία υπο-χώρηση της πιστωτικής επέκτασης σε περί-οδο οικονοµικής ύφεσης είναι αναµενόµενη και οφείλεται τόσο στη µειωµένη ζήτηση από µέρους των επιχειρήσεων και των κατα-ναλωτών όσο και στην αυστηροποίηση των κριτηρίων χρηµατοδότησης από µέρους των τραπεζών. Σύµφωνα µε την Τράπεζα της Ελ-λάδος, τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια έχουν πλέον φθάσει στο 7% των συνολικών στο τέλος του 1ου εξαµήνου και οι εκτιµήσεις µι-λούν για άνοδο στο 9% στο τέλος του έτους από 5% ένα χρόνο πριν. Μεγαλύτερες είναι οι επισφάλειες στα καταναλωτικά δάνεια, τα µη εξυπηρετούµενα αγγίζουν το 10%, ενώ στα στεγαστικά κινούνται στο 6,7%. Στα επι-χειρηµατικά δάνεια το ποσοστό είναι 6%, και αυτό γιατί µε την αναχρηµατοδότηση των δανείων από τις τράπεζες για να στηρίξουν τους πελάτες τους, καλύφθηκε η αδυνασµία των επιχειρήσεων να τα εξυπηρετήσουν. Οι

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Back to Βanks

να προσφέρουν δάνεια και πιστωτικές κάρτες στους πελάτες τους, µε επιτόκιο ανάλογο της πιστοληπτικής ικανότητας και της συµπεριφοράς τους ως δανειο-ληπτών. Τέλος στα καταθετικά προϊόντα οι τράπεζες ενισχύουν τα συγκεκριµένα προϊόντα µε την παροχή δωρεάν πρό-σβασης σε διαγνωστικές εξετάσεις και άλλα προνόµια ή παροχές που έχουν απήχηση στο κοινό. Με αυτόν τον τρό-πο, επιχειρείται η προσέλκυση καταθέ-σεων, ως αντίβαρο στην πτωτική τάση των επιτοκίων.

Σχέσεις στοργής

Τελικά οι Έλληνες καταναλωτές εµπιστεύο-νται το τραπεζικό σύστηµα; Είναι σαφές ότι έχουν ήδη δώσει την ψήφο εµπιστοσύνης τους στα χρη-

ελληνικές τράπεζες για να αντιµετωπί-σουν τον κίνδυνο νέων επισφαλειών εκσυγχρόνισαν τα συστήµατα προσω-πικής αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών και µπορούν να διαµορφώσουν το επιτόκιο µε βάση την πιστοληπτική συµπεριφορά του υποψήφιου πελάτη. Ο συνεπής θα ανταµείβεται, ενώ ο ασυνεπής πελάτης θα πληρώνει περισσότερο.

Τα προϊόντα της ύφεσης Στοχεύοντας στην αύξηση της ζήτη-

σης οι ελληνικές τράπεζες δηµιουργούν προϊόντα που να ανταποκρίνονται στις νέες ανάγκες των καταναλωτών. Βασι-κά στοιχεία των νέων προϊόντων είναι οι αναδιαρθρώσεις των οφειλών και η ατοµική τιµολόγηση στις χορηγήσεις, καθώς και υπηρεσίες «προστιθέµενης αξίας» στα καταθετικά προγράµµατα. Σηµαντικό στοιχείο της περιόδου που διανύουµε είναι τα ιδιαιτέρως χαµηλά επιτόκια αυτής της περιόδου, κυρίως στη στεγαστική πίστη. Η παρούσα πε-ρίοδος προσφέρει τα χαµηλότερα επι-τόκια στεγαστικών δανείων ιστορικά. Στο επίπεδο του euribοr πλέον 2,8%, δηλαδή στο 3,6% περίπου κινείται το πιο ακριβό στεγαστικό κυµαινόµενου επιτοκίου, ενώ οι τράπεζες προχω-ρούν σε µειώσεις και στις σταθερές περιόδους. Στη στεγαστική πίστη, δεν αναµένονται νέα προϊόντα, καθώς το πρόβληµα εντοπίζεται στις τιµές των ακινήτων και στη ψυχολογία των αγο-ραστών. Οι αναχρηµατοδοτήσεις, που πραγµατοποιούνται ήδη σε µεγάλη έκταση, κατ’ αρχάς καλύπτουν τις ανά-γκες των δανειοληπτών που δυσκολεύ-ονται να ανταποκριθούν στις υποχρε-ώσεις τους. Η επιµήκυνση του χρόνου αποπληρωµής και η µείωση της µηνι-αίας δόσης επιτρέπει στους ιδιώτες να πάρουν ανάσα, ενώ διευκολύνουν και τις ίδιες τις τράπεζες, όσον αφορά στο κοµµάτι των καθυστερήσεων που κα-ταγράφουν. Παράλληλα στα νέα προϊ-όντα υπάρχουν εξασφαλίσεις για τον δανειολήπτη σε περίπτωση που χάσει τη δουλειά του και µείνει για ένα µεγά-λο χρονικό διάστηµα στην ανεργία. Με τη βοήθεια των νέων υπηρεσιών του «Τειρεσία», σε συνδυασµό µε τα δικά τους συστήµατα, οι τράπεζες µπορούν

µατοπιστωτικά ιδρύµατα της χώρας µε αρκετά από τα οποία συνδέονται µε ισχυρούς δεσµούς για πολλές δεκαετίες. Η αρνητική ψυχολογία που είχε δηµιουργηθεί στους καταναλωτές µετά την κατάρρευση κολοσσών του διεθνούς τραπεζικού συστήµατος, ήταν τελικά λογική και αναµενόµενη. Ακόµα και η διεκδίκηση από πλευράς των κατα-ναλωτών για µειώσεις στις χρεώσεις που επιβάλ-λουν οι τράπεζες µπορεί να κριθεί ως στοιχείο µιας ισχυρής σχέσης που ενισχύεται µε τον καιρό. Το σίγουρο είναι ότι έχουµε αφήσει πίσω µας τις εποχές της µεγάλης ανάπτυξης και θα πρέπει τράπεζες και καταναλωτές να συγχρονιστούν µε τις ανάγκες µίας ώριµης τραπεζικής αγοράς όπως είναι σήµερα η ελληνική, η οποία απαιτεί µεγαλύ-τερη εξειδίκευση και που στο επίκεντρό της είναι οι ανάγκες των πελατών που θα απολαύσουν τα «αγαθά» του έντονου ανταγωνισµού.

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

Οι Έλληνες και η σχέση τους µε τις Τράπεζες

Η αµφισβήτηση δεν είναι ελληνική!

Τριγµοί στη σχέση τραπε-

ζών µε τους πελάτες τους

µπορεί να προκύπτουν

από πρόσφατη έρευνα

των FT, παρ’ όλα αυτά,

οι περισσότεροι Βρετανοί,

οι µισοί Γάλλοι και ένα

µεγάλο ποσοστό Ιταλών,

Ισπανών, Γερµανών και

Αµερικανών δηλώνουν

ότι έχουν εµπιστευθεί το

µεγαλύτερο µέρος των κα-

ταθέσεων και των επενδύ-

σεών τους στις τράπεζες.

Η πρόσφατη οικονοµική κρίση δη-

µιούργησε – µεταξύ άλλων – ση-

µαντικά ρήγµατα στις σχέσεις των κα-

ταναλωτών µε το χρηµατοπιστωτικό

σύστηµα. Σύµφωνα µε τους Financial

Times οι πολίτες εµπιστεύονται πε-

ρισσότερο τους εαυτούς τους για τη

διαχείριση των καταθέσεων και των

επενδύσεών τους, παρά τις τράπεζες,

ή τους ανεξάρτητους χρηµατοοικονο-

µικούς συµβούλους. Η έρευνα πραγ-

µατοποιήθηκε σε Γαλλία, Γερµανία,

Ιταλία, Ισπανία, Μεγάλη Βρετανία και

ΗΠΑ. Στο ερώτηµα ποιον εµπιστεύο-

νται περισσότερο για τις καταθέσεις

και τις επενδύσεις τους, η πλειοψηφία

των ερωτηθέντων σε όλες τις χώρες

απάντησαν τον εαυτό τους. Ακολου-

θούν οι τράπεζες στη δεύτερη θέση,

ενώ στην τρίτη θέση µε απόσταση βρί-

σκονται οι επενδυτικές και οι χρηµα-

τιστηριακές εταιρείες. Στην ερώτηση

ποιον εµπιστεύονται λιγότερο εν µέσω

της οικονοµικής κρίσης απάντησαν τις

τράπεζες, τις εταιρείες συµβούλων και

τις επενδυτικές εταιρείες. Οι περισ-

σότεροι ερωτηθέντες σε Ευρώπη και

ΗΠΑ απάντησαν ότι δεν έχουν περιο-

ρίσει το επενδυτικό ρίσκο που λαµβά-

νουν. Ωστόσο τρεις στους δέκα Αµερι-

κανούς, ένας στους τέσσερις Γάλλους,

και Γερµανούς και ένας στους πέντε

Ιταλούς και Βρετανούς, δήλωσαν ότι

έχουν περιορίσει το επενδυτικό ρί-

σκο. Οι περισσότεροι Βρετανοί, οι

µισοί Γάλλοι και ένα µεγάλο ποσοστό

Ιταλών, Ισπανών, Γερµανών και Αµερι-

κανών δήλωσαν ότι έχουν εµπιστευθεί

το µεγαλύτερο µέρος των καταθέσεων

και των επενδύσεών τους σε τράπεζες.

Ακολουθούν οι επενδύσεις σε ακί-

νητα στην Ιταλία, την Ισπανία και τη

Γερµανία και σε µετοχές και οµόλογα

στη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Στη Γαλλία

οι επενδύσεις σε ακίνητα και µετοχές

εµφανίζονται εξίσου δηµοφιλείς.

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Συνέντευξη

Τον τελευταίο καιρό οι ακάλυπτες επιτα-γές που καταχωρούνται στα αρχεία της

Τειρεσίας παρουσιάζουν σηµαντική αύξη-ση, αν και από τις αρχές του περασµένου καλοκαιριού επιβραδύνθηκε ο ρυθµός αύ-ξησής τους. Τι σηµαίνει αυτό κ. Μούργελα;

Στο αρχείο αθέτησης υποχρεώσε-ων καταχωρούνται και οι πληροφορί-ες για τις ακάλυπτες, σφραγισµένες, επιταγές, οι οποίες πράγµατι εµφανί-ζουν αύξηση, όσον αφορά τόσο στον αριθµό τους, όσο και στα ποσά. Η αύ-ξηση αυτή καταγράφεται ήδη από το 2008, ενώ το 2009 είναι πρωτόγνω-ρα µεγάλη. Το 2007 καταχωρήθηκαν 89.000 ακάλυπτες επιταγές συνολικού ποσού 922 εκατ. ευρώ, που ήταν κατά περίπου 20% λιγότερες από το 2006. Το 2008 καταχωρήθηκαν 33% περισ-σότερες επιταγές (118.000) συνολικού ποσού 40% υψηλότερου από αυτό του 2007 (1,3 εκατ. ευρώ). Τους οκτώ µήνες του 2009 ο αριθµός των ακά-λυπτων επιταγών έφθασε τις 219.400,

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΡΓΕΛΑΣ Ο πρόεδρος της Τειρεσίας ΑΕ πιστεύει ότι οι επιταγές πρέπει να χρησιµοποιούνται σαν εργαλείο πληρωµής, γιατί έτσι σχεδιάστηκαν και όχι σαν ερ-γαλείο µετάθεσης των οικονοµικών υποχρεώσεων στο µέλλον µε στόχο τη ρευστότητα. Ο λόγος για τις µεταχρονολογηµένες επιταγές, πρακτική που άνθισε περισσότερο στις συν-θήκες της ύφεσης. // Συνέντευξη στη Θώµη Μελίδου

Με το βλέµµα του Μάντη

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

συνολικού ποσού 2,1 εκατ. ευρώ, καταγρά-φοντας αύξηση 226% και 203% αντίστοιχα. Όµως εάν συγκρίνουµε τα µεγέθη από µήνα σε µήνα, θα διαπιστώσουµε ότι, ενώ µέχρι και τον Μάιο 2009 καταγράφονταν αυξήσεις που υπερέβαιναν το 30%, από τον Ιούνιο κα-ταγράφεται µια αυξανόµενη µείωση, που τον περασµένο Αύγουστο πέρασε το 24% στα τε-µάχια και το 29% στα ποσά, σε σχέση µε τον προηγούµενο Ιούλιο. Αυτό ίσως είναι ένδει-ξη σύνεσης στην έκδοση επιταγών µεσούσης της οικονοµικής κρίσης ή και ένδειξη ότι τα δυσµενή αποτελέσµατα της κρίσης σταδιακά περιορίζονται, που όλοι ευχόµαστε. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο χρόνος των τριών µη-νών δεν είναι επαρκής για ασφαλή συµπερά-σµατα.

Υπάρχουν όµως και οι περιπτώσεις που η καθυστέ-ρηση κάλυψης της επιταγής µπορεί να είναι θέµα µόλις λίγων ηµερών.

Ναι, προς αυτή την κατεύθυνση και µε στόχο να µη δηµιουργείται µια εικόνα δια-φορετική από την πραγµατικότητα σε ό,τι αφορά την αύξηση των ακάλυπτων επιταγών ήδη, δεδοµένων των συνθηκών της κρίσης από την αρχή του έτους σχεδόν, σύµφωνα µε διάταξη νόµου, εάν µια ακάλυπτη επιταγή που σφραγίσθηκε εξοφληθεί εντός 8 ηµερών από την ηµεροµηνία της σφράγισης δεν κα-ταχωρείται στο αρχείο και συνεπώς δεν έχει συνέπειες. Πρόκειται για µέτρο ανακούφισης κυρίως του απρόσεκτου εκδότη που του «ξέ-φυγε» µια επιταγή ή και εκείνου του οποίου η επιταγή δεν θα σφραγιζόταν εάν «έληγε» λίγες ηµέρες αργότερα.

Αυτή η εξέλιξη αναµφίβολα δηµιουργεί µεγάλα προβλήµατα σε πολλές επιχειρήσεις που κινούνται κυρίως µε µεταχρονολογηµένες επιταγές. Πρόκει-ται για έναν τρόπο άτυπης χρηµατοδότησης που συνεπάγεται αυξηµένο κίνδυνο και συµβάλλει στην αύξηση των ακάλυπτων επιταγών. Τι συµβαί-νει στις άλλες χώρες και πώς αυτό µπορεί να αντι-µετωπισθεί;

Η Ελλάδα είναι η µόνη χώρα της Ευρώ-πης στην οποία κυκλοφορούν µεταχρονολο-γηµένες επιταγές. Γιατί οι επιταγές στην Ελ-λάδα από εργαλεία πληρωµής, µετατράπη-καν σε µέσο πίστης ή εγγύησης. Η έκδοση µεταχρονολογηµένης επιταγής συνεπάγεται αυξηµένους κινδύνους για τον εκδότη, εφό-σον η επιταγή µπορεί να εµφανισθεί προς πληρωµή οποτεδήποτε από την ηµεροµηνία κατά την οποία πράγµατι εκδόθηκε, µέχρι

και οκτώ ηµέρες µετά από την ηµεροµη-νία που είναι σηµειωµένη στο σώµα της. Συνεπώς ο εκδότης µεταχρονολογηµένης επιταγής αναλαµβάνει τον κίνδυνο αυτή να εµφανισθεί οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια του προαναφερθέντος διαστήµατος, αλλά και τον κίνδυνο, όταν φθάσει η ηµεροµη-νία που είναι σηµειωµένη στο σώµα της, να έχουν µεταβληθεί οι συνθήκες ή και να µην έχουν επαληθευθεί οι προβλέψεις του και η επιταγή να µην εξοφληθεί και να σφραγι-σθεί. Λόγω ακριβώς του µοναδικού τρόπου χρήσης των επιταγών στη χώρα µας πολ-λοί έχουν διατυπώσει διάφορα αιτήµατα για «ευνοϊκή» µεταχείριση των ακάλυπτων επιταγών. Όµως τα αιτήµατα αυτά οδηγούν στη συγκάλυψη προβληµάτων και όχι στη λύση τους. Την 5ετία (1996-2000) το µέσο ποσό ανά επιταγή ήταν της τάξης των 5.000 ευρώ, την επόµενη 5ετία (2001-2005) ανήλ-θε στα 7.600 ευρώ και από το έτος 2006 και µετά η µέση επιταγή ανέρχεται σ τα 9.600 ευρώ. Από το 2006 έως σήµερα το 50% των επιταγών που σφραγίζονται είναι κάτω των 6.800 ευρώ. Από τα παραπά-νω στοιχεία καθίσταται νοµίζω σαφές ότι προτάσεις όπως η µη καταχώριση σφραγι-σµένων επιταγών ποσού µικρότερου των 3.000 ευρώ, δεν λύνουν το πρόβληµα. Το πρόβληµα απλά κουκουλώνεται, για να εµ-φανισθεί λίγο αργότερα πολύ µεγαλύτερο.

Και η λύση;Προσωπική µου άποψη είναι ότι η µό-

νη λύση του προβλήµατος είναι η σταδιακή κατάργηση των µεταχρονολογηµένων επι-ταγών, ώστε η επιταγή και στη χώρα µας να χρησιµοποιείται για τον σκοπό για τον οποίο σχεδιάσθηκε, ως εργαλείο πληρωµής. Βέβαια αυτό απαιτεί νοµοθετική ρύθµιση, µε την οποία το πρόβληµα θα «σβήσει» στα-διακά σε βάθος τριών ή τεσσάρων ετών. Η πρόταση αυτή ούτε τόσο πρωτότυπη είναι, ούτε απραγµατοποίητη. Στη Γαλλία µόλις τον περασµένο Απρίλιο, νοµοθετήθηκε ο σταδι-ακός περιορισµός του χρόνου πίστωσης για την εξόφληση οποιασδήποτε οφειλής όπως π.χ. ενός τιµολογίου, από τις 70 ηµέρες στις 45. Ήταν ένα από τα µέτρα που λήφθηκαν για την αντιµετώπιση της οικονοµικής κρί-σης και τη σταθεροποίηση της αγοράς. Θα ήταν ευχής έργο και στην Ελλάδα, η κρίση να αποτελέσει την αφορµή για τη λήψη µέ-τρων εξυγίανσης της οικονοµίας και των συ-ναλλαγών, µονιµότερου χαρακτήρα.

Η εµπειρία του Τειρεσία•• Ο εκδότης ακάλυ-πτης επιταγής έχει 53% πιθανότητες να αθετήσει την επόµενη οικονοµική του υποχρέωση.

•• Ο εκδότης ακάλυπτης επιταγής, την οποία εξό-φλησε µετά τη σφράγιση, έχει πάνω από 28% πιθα-νότητες να εκδώσει νέα ακάλυπτη επιταγή εντός των επόµενων 4 ετών.

•• Από το σύνολο των εκδοτών ακάλυπτων επι-ταγών µόνο το 24% έχει µόνο µία σφραγισµένη επιταγή, το 47% έχει από 2 έως 10 σφραγισµένες επιταγές και το υπόλοιπο 29% έχει πάνω από 10. Το 86% του συνόλου των εκδοτών ακάλυπτων επι-ταγών οφείλει, µόνο από την αιτία αυτή, ποσά άνω των 5.000 ευρώ

40 ΕΠΙΛΟΓΗ

INSURANCE Ανάπτυξη

Το οδοιπορικό των αλλαγώνΣε νέες βάσεις θέτει τις ισορροπίες στον κλάδο ασφαλειών το κλείσιµο των εταιρειών του Οµίλου Ασπίς, σε µία αγορά µε χρό-νια και στοιβάζοντα προβλήµατα, τροχοπέδη της ανάπτυξής της. Η Επιτροπή Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης, αποδεικνύει ότι εί-ναι όργανο που δεν διστάζει να λάβει αποφάσεις όταν πρέπει για την εξυγίανση της αγοράς, διαµορφώνοντας νέους ρόλους στο παιχνίδι της ιδιωτικής ασφάλισης. // Του Νίκου Τσίτσα

λιστικής τοποθέτησης και σε σχετικές προηγούµενες αποφάσεις της Επιτρο-πής». Η απάντηση της Ασπίς Πρόνοια έρχεται τέσσερις µέρες αργότερα, στις 3 Απριλίου, όπου στην έκτακτη γενι-κή συνέλευση των µετόχων αποφασί-ζεται η αύξηση του µετοχικού κεφα-λαίου της εταιρείας κατά το ποσό των 150 εκατ. ευρώ µε καταβολή µετρη-τών από τους µετόχους. Ο χρονικός ορίζοντας για την ολοκλήρωση της διαδικασίας προσδιορίστηκε στις αρ-χές Σεπτεµβρίου. Ακολούθησε, ωστό-σο, νέα απόφαση του δ.σ. της Επο-πτικής Αρχής στις 21/4, σύµφωνα µε την οποία η ΕΠΕΙΑ αποφάσισε τη δέ-σµευση των περιουσιακών στοιχείων στις εταιρείες ΑΣΠΙΣ Πρόνοια ΑΕΓΑ και ΑΕΑΖ καθώς και της Commercial Value, ως προληπτικό µέτρο έπειτα από την καταγραφή µεγάλων ελλειµ-µάτων τα οποία εντόπισαν οι έλεγχοι των υπηρεσιών της αρχής. Η ΕΠΕΙΑ µε τη συγκεκριµένη απόφαση προ-σπάθησε να αποτρέψει περαιτέρω αύξηση των συµµετοχών θυγατρικών στα κεφάλαια «αδελφών» εταιρειών που βρίσκονται υπό την οµπρέλα της Ασπίδας. Οι «αλληλοσυµµετοχές» των εταιρειών του οµίλου υπολογίζονται στα 250 εκατ. ευρώ. Για λογαριασµό

του Οµίλου Ασπίς εκδόθηκε ανακοί-νωση από την Commercial Value η οποία δήλωνε προθυµία να συνερ-γαστεί µε την Εποπτική αρχή και να προχωρήσει σε νέα αύξηση µετοχι-κού κεφαλαίου αν χρειαστεί. Στα τέλη Ιουλίου η διοίκηση της Ασπίδας, σύµ-φωνα µε πληροφορίες, αιτήθηκε από την ΕΠΕΙΑ δίµηνη παράταση µέχρι το τέλος Νοεµβρίου για την ολοκλήρω-ση της ΑΜΚ. Η Εποπτική Αρχή παρα-χώρησε µία επιµήκυνση του χρόνου µέχρι τις 15 Σεπτεµβρίου ενώ ζήτησε την αύξηση του ποσού της ΑΜΚ από τα 150 στα 205 εκατ. ευρώ, λόγω κε-νών που διαπιστώθηκαν στα αποθε-µατικά της εταιρείας µετά από νέους ελέγχους.

Ακολούθως, στις 4 Αυγούστου το Διοικητικό Συµβούλιο της εταιρείας ανακοινώνει την σύγκληση έκτακτης γενικής συνέλευσης στις 28 Αυγού-στου οπότε και αποφασίστηκε τελικά η αύξηση του µετοχικού κεφαλαίου κατά 143,5 εκατ. ευρώ – σύµφωνα µε την ανακοίνωση της εταιρείας – µε καταβολή µετρητών από τους µετό-χους και έκδοση 205 εκατ. νέων κοι-νών ονοµαστικών µετά ψήφου µετο-χών ονοµαστικής αξίας 0,70 ευρώ και µε τιµή διάθεσης 1,00 ευρώ εκάστης.

Μόλις 15 ηµέρες πριν από τις εκλογές, η Επιτροπή Εποπτείας Ιδ ιωτ ικής Ασ φ ά -λισης έδε ιξ ε πως

είναι αποφασισµένη να προχωρήσει στην υλοποίηση των µέτρων εκείνων που θα εξυγιάνουν τον κλάδο των ασφαλιστικών εταιρειών. Έπειτα από αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις για τα «κενά» που είχαν καταγραφεί στα αποθεµατικά του 2ου σε παραγω-γή ασφαλιστικού οµίλου στη χώρα – όπως είχε καταταγεί ο Όµιλος της Ασπίδας µε βάση τις πωλήσεις – και αφού αυτά δεν καλύφθηκαν µέχρι την ηµεροµηνία που είχε προσδιοριστεί, προχώρησε στο κλείσιµο των εταιρει-ών που τον απαρτίζουν.

Το χρονικό των εξελίξεων

Στις 31 Μαρτίου ανακοινώνεται απόφαση του διοικητικού συµβουλί-ου της ΕΠΕΙΑ σύµφωνα µε την οποία επιβαλλόταν πρόστ ιµο ύψους 1,3 εκατ. ευρώ στις εταιρείες Ασπίς Πρό-νοια ΑΕΓΑ, Ασπίς Πρόνοια ΑΕΑΖ και Commercial Value λόγω «εξακολου-θητικής µη συµµόρφωσής τους στις διατάξεις της νοµοθεσίας περί ασφα-

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

Η επόµενη µέρα µετά το κλείσιµο της Ασπίς

«Κάθε µέτοχος θα δικαιούται να λάβει 2,8 νέες µετοχές για κάθε µια παλαιά, µε καταβολή του αναλογούντος πο-σού. Το σύνολο των κεφαλαίων από την αύξηση ανέρχεται σε 205 εκατ. ευρώ», ήταν η απόφαση της γενικής συνέλευσης. Σύµφωνα µε την ανακοί-νωση το ποσό των 61,5 εκ ευρώ (η διαφορά των 143,5 εκατ. ευρώ από τα 205 εκατ. ευρώ του συνόλου της ΑΜΚ) θα αναζητούνταν και από νέους επενδυτές, ενώ τα 143,5 εκατ. ευρώ θα καταβάλλονταν αποκλειστικά από παλαιούς µετόχους. Μετά τα γεγονότα είναι λίγο ως πολύ γνωστά. Ο Παύλος Ψωµιάδης διαβεβαίωνε ότι θα επιτύ-

Α. Ο πρόεδρος της Εποπτικής Αρ-χής, Γ. Πέτσας έδειξε ότι είναι αποφα-σισµένος να φτάσει το µαχαίρι στο κό-καλο. Όχι µόνο ανακάλεσε τις άδειες λειτουργίας των εταιρειών του Οµίλου Ασπίς αλλά σε συνέντευξή του ανέφε-ρε πως επέρχονται νέες ανακλήσεις αδειών στην ασφαλιστική αγορά. Την ίδια στιγµή η Επιτροπή Ανταγωνισµού επέβαλε πρόστιµα συνολικού ύψους 32,5 εκατ. ευρώ σε τέσσερις ασφαλι-στικές εταιρείες, από τις µεγαλύτερες της αγοράς καθώς, όπως ανακοίνωσε η αρχή, καθόριζαν ενιαία τιµή εργατο-ώρας στα συνεργαζόµενα συνεργεία αυτοκινήτων, περιορίζοντας παράλ-

χει το στόχο της ΑΜΚ και κατέθεσε επιταγή η οποία θεωρήθηκε πλαστή µε αποτέλεσµα να επακολουθήσει η γνωστή απόφαση της ΕΠΕΙΑ.

Τα αποτελέσµατα

Η καταγραφή του χρονικού απο-δεικνύει ότι η Εποπτική Αρχή εξά-ντλησε τα περιθώρια συνεννόησης µε την ηγεσία της Ασπίδας. Από την άλλη πλευρά εφάρµοσε κατά γράµµα τις δια-τάξεις σχετικά µε τη συµµόρφωση των εποπτευόµενων εταιρειών στο πνεύµα και το γράµµα του νόµου. Τα συµπερά-σµατα που εξάγονται από την ιστορική απόφαση της ΕΠΕΙΑ είναι τα εξής:

ληλα την ελεύθερη διαπραγµάτευση των τιµών προς τα κάτω. Τα πρόστιµα που επιβλήθηκαν είναι τα ακόλουθα: 13.563.494 ευρώ στην Εθνική Ασφα-λιστική, 5.281.238ευρώ στην Αγρο-τική Ασφαλιστική, 8.554.851 στην Interamerican και 5.119.562 ευρώ στην Groupama Φοίνιξ. Τα πρόστιµα αντιστοιχούν στο 1,5% του κύκλου εργασιών για τον κλάδο ζηµιών σε όλη την επικράτεια. Η επιβολή των αντίστοιχων προστίµων δείχνει ότι οι ελεγκτικοί µηχανισµοί του κράτους είναι αποφασισµένοι να επιβάλουν συνθήκες υγιούς ανταγωνισµού σε έναν κλάδο που τζιράρει ετησίως πε-ρίπου στα 5,3 δισ. και έχει σηµαντι-κή προοπτική ανάπτυξης στο µέλλον.

B. Επειδή οι «παροικούντες την Ιερουσαλήµ» γνώριζαν ότι αρκετά λουκέτα σε ασφαλιστικές εταιρείες

θα γίνονταν πράξη µέσα στο 2009, σηµαντικό ρόλο έχει διαδραµατίσει και η νοµοθετική ρύθµιση που έχει ψηφιστεί από το ελληνικό κοινοβού-λιο σχετικά µε τον ορισµό Επόπτη Χαρτοφυλακίου Ζωής στις εταιρείες που πρόκειται να κλείσουν. Μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε καµία πρόβλε-ψη για τα «ορφανά» συµβόλαια ζωής όπου οι κάτοχοί τους σε περίπτωση κατά την οποία έκλεινε η εταιρεία τους έχαναν όλα τα χρήµατα που είχαν δώ-σει. Για τα ασφαλιστήρια συµβόλαια των αυτοκινήτων υπάρχει η πρόβλεψη του Επικουρικού Κεφαλαίου το οποίο τα καλύπτει για ένα µήνα από το κλεί-σιµο της εταιρείας. Επειδή δεν έχει ακόµα θεσµοθετηθεί το αντίστοιχο Εγγυητικό Κεφάλαιο για τα σύµβολα ζωής, προβλέπεται όταν διακόπτε-

ται η λειτουργία µίας ασφαλιστικής εταιρείας, να υπάρχει η περίπτωση της µε ταβίβασης των συµβολαί-ων ζωής σε άλλη, υγιή εταιρεία. Αν αυτό δεν επιτευχθεί τότε σύµφωνα µε την τροπολογία του υπουργείου Οικονοµικών ορίζεται Επόπτης χαρ-τοφυλακίου ζωής ο οποίος αναλαµ-βάνει να διαχειριστεί τα «ορφανά» συµβόλαια ζωής. Για τη µεταβίβασή τους σε άλλη εταιρεία µπορεί να αξι-οποιήσει – υπό προϋποθέσεις – τις οικονοµικές εγγυήσεις που παρέχει το Δηµόσιο υπέρ της αναδόχου εται-ρείας. Σε περίπτωση που δεν βρεθεί ανάδοχος εταιρεία τότε η εγγύηση του Δηµοσίου θα παρασχεθεί στον ασφαλισµένο ο οποίος διατηρεί το συµβόλαιό του. Με αυτό τον τρόπο θωρακίζονται οι καταναλωτές σε κά-θε περίπτωση και ανοίγει ο δρόµος

για την άµεση δηµιουργία εγγυητι-κού κεφαλαίου ζωής.

Γ. Περίπου 7% υπολογίζεται ότι θα επιβαρυνθούν τα ασφάλιστρα των αυτοκινήτων το επόµενο διάστη-µα, για να µπορέσουν να καλύψουν οι ασφαλιστικές εταιρείες τη συµµε-τοχή τους στο Επικουρικό Κεφάλαιο, το οποίο θα καταβάλει τις αποζηµι-ώσεις στους δικαιούχους ασφαλι-σµένους των πέντε εταιρειών που έκλεισαν. Το συνολικό κόστος για το Επικουρικό Κεφάλαιο από τις περί-που 150.000 εκκρεµείς υποθέσεις θα υπερβεί τα 400 εκατ. ευρώ.

Δ. Από τις εταιρείες που έκλεισαν τα ασφαλιστήρια σύµβολαια αυτοκι-νήτου που θα αναζητήσουν νέα εται-ρεία για να συνεργαστούν ανέρχονται σε 837.965, από τα οποία η Ασπίς

Πρόνοια ΑΕΑΖ έχει τα 310.420, η Ασπίς Πρόνοια ΑΕΓΑΣ τα 4.715, η Σκούρτης ΑΕΓΑ τα 56.785, η General Union ΑΕΓΑ τα 368.417 και η General Τrust ΑΕΑΖ τα 97.628. Αντίστοιχα 227.000 ασφαλισµένοι έχουν υπο-γράψει συµβόλαιο ζωής ή συνταξι-οδοτικό µε τις εταιρείες του Οµίλου Ασπίς. Στη µάχη για τη νοµή της πί-τας των 230.000 συµβολαίων ζωής του οµίλου «Ασπίς» καθώς και των 838.000 ασφαλιστηρίων αυτοκινή-των ρίχνονται οι µεγάλες ασφαλιστι-κές εταιρείες του κλάδου, βάζοντας ταυτόχρονα έναντι του Δηµοσίου τους δικούς τους όρους για την από-κτησή τους. Ήδη πέντε ασφαλιστικές, οι Interamerican, Εθνική, Αγροτική, Alico και International Life, έχουν εκ-δηλώσει ενδιαφέρον πρωτίστως για το χαρτοφυλάκιο των προγραµµάτων ζωής της «Ασπίς». Το νέο µοίρασµα της «πίττας» θα διαµορφώσει και-νούργιους συσχετισµούς στην ελλη-νική ασφαλιστική αγορά.

Ε. Παρά την κρίση αξιοπιστίας που περνά ο ασφαλιστικός κλάδος στη χώρα, παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι οι συγκεκριµένες αποφάσεις θα ενισχύσουν µακρο-πρόθεσµα την αξιοπιστία του κλά-δου. Το ερώτηµα είναι αν οι ξένες εταιρείες που έχουν επενδύσει τα κεφάλαια τους στον πολλά υποσχό-µενο ασφαλιστικό κλάδο της χώρας θα αποχωρήσουν από την ελληνική αγορά ή θα παραµείνουν αναµένο-ντας τα µακροπρόθεσµα αποτελέ-σµατα του υγιούς ανταγωνισµού.

Στ. Στελέχη της αγοράς αναφέ-ρουν ότι το νέο περιβάλλον που δι-αµορφώνεται θα περιλαµβάνει λίγες εταιρείες, υψηλότερα ασφάλιστρα και ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον το οποίο θα ευνοεί τους καταναλω-τές. Το «στοίχηµα» για την ελληνι-κή οικονοµία είναι να καταφέρει να διατηρήσει την παρουσία των ξέ-νων ασφαλιστικών εταιρειών στην ελληνική επικράτεια. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στα άµεσα σχέδια κάποιων ασφαλιστικών εταιρειών ξένων συµφερόντων είναι να απο-χωρήσουν από την ελληνική αγορά.

Ο πρόεδρος της Εποπτικής Αρχής, Γ. Πέτσας έδειξε ότι είναι αποφασισµένος να φτάσει το µαχαίρι στο κόκαλο. Όχι µόνο ανακάλεσε τις άδειες λειτουργίας των εταιρειών του Οµίλου Ασπίς αλλά σε συνέντευξή του ανέφερε πως επέρχονται νέ-ες ανακλήσεις αδειών στην ασφαλιστική αγορά.

INSURANCE Ανάπτυξη

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

Επιθυµούµε την αγορά αντιτύπων της έκδοσης: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Για την παράδοση των αντιτύπων, µπορείτε να επικοινωνήσετε µε:

τον (την) κύριο (κυρία) .................................................................. στο τηλέφωνο ...............................................

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ:

ΙΔΙΟΤΗΤΑ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX:

E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΙΔΙΟΤΗΤΑ

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX: E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Επιθυµούµε την εγγραφή συνδροµής στο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ και να παραλάβουµε (από τα γραφεία σας) ως δώρο την έκδοση: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ.

Ετήσια συνδροµή € 88 (ιδιώτες, επιχειρήσεις), €125 (Τράπεζες, Ασφάλειες, Δηµόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισµοί)

Η έκδοση διατίθεται προς 65€ *

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ:Για 5 αντίτυπα, έκπτωση 10%Για 10 αντίτυπα, έκπτωση 20%Για περισσότερα από 10 αντίτυπα, έκπτωση 25%

* συν έξοδα αποστολής

ΕΛΛΑΔΑ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΙΜΕΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ EΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ, ΥΓΕΙΑ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ

ΚΑΙ ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝΤΙΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣπλήρως δίγλωσση [ελληνικά και αγγλικά]

ΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 328 ΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

29o

ΕΤΟ

Σ

Για την παραγγελία σας τηλεφωνήστε: 210 640 1850 ή στείλτε το παρακάτω κουπόνι στο fax: 210 642 4850

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING – INSURANCE Εξελίξεις & προϊόντα

MARFIN EGNATIA BANK

ΝΕΕΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ

Η Marf in Egnatia Bank, σ ε σ υ ν ε ρ γ α σ ί α µ ε τ η MasterCard Europe, κυ-κλοφόρησε δύο νέες πι-σ τωτ ικέ ς κάρτε ς τύπου M a s t e r Ca rd . H M a r f in MasterCard Standard και η Marfin MasterCard Gold παρέχουν δωρεάν συνδρο-µή για όσο διάστηµα ο λο-γαριασµός της κάρτας είναι ενήµερος, καθώς και µεί-ωση επιτοκίου αγορών και ανάληψης µετρητών σε ενή-µερους λογαριασµούς, έως και 3 µονάδες. Ταυτόχρονα, παρέχουν πλήρη έλεγχο των συναλλαγών µε από-λυτη ασφάλεια, χάρη στην τεχνολογία chip που διαθέ-τουν. Οι κάτοχοι της Marfin MasterCard Standard έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν µεταξύ δύο χρωµάτων για το πλασ τ ικό της κάρτας τους, µπλε ή ροζ.

INTERAMERICAN - ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΣΤΟΛΟΥ

Τρία νέα σύγχρονα ασθενοφόρα οχήµατα πρόσθεσε στον στόλο της ηInteramerican, ενισχύοντας την υποδοµή της στον τοµέα Άµεσης Ιατρικής Βοήθειας. Τα ασθενοφόρα είναι πλήρως εξοπλισµένα για την ασφαλή µεταφορά και καθ’ οδόν υποστήριξη κά-θε περιστατικού ασθένειας ή τραυµατισµού, µε απηνιδωτή, αναπνευστήρα, σύστηµα καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης κ.λπ., σύµφωνα µε τις πιο πρόσφατες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος της εταιρείας είναι η συστηµατική ανανέωση του στόλου οχηµάτων και του εξοπλισµού που φέρουν, µε ό,τι καλύτερο παρέχει η σύγχρονη ιατρική τεχνολογία, σε συνδυασµό µε την επι-στηµονική επάρκεια των ιατρών συνοδών και του εξειδικευµένου νοσηλευτικού προσωπικού. Με την προσθήκη των νέων ασθενοφό-ρων, η εταιρεία θέτει στη διάθεση των ασφαλισµένων της 20 ιδιόκτητα ασθενοφόρα, τρία ελικόπτερα και ένα αεροπλάνο υγειονοµικής µεταφοράς, ενώ λειτουργεί σε 24ωρη βάση η ειδική τηλε-φωνική γραµµή υποστήριξης «Γραµµή Υγείας» 1010. Επισηµαίνεται ότι κατά το οκτάµηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου η Άµεση Ιατρική Βοήθεια Interamerican ανταποκρίθηκε σε 17.976 κλήσεις, εκ των οποίων οι 47 ήταν αεροµεταφο-ρές και οι 2.379 µεταφορές µε ασθενοφόρο.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ

Την υ π η ρ ε σ ία η λ ε κ τ ρ ο ν ι -κής τραπεζικής Hellenic Net

Banking αναβαθµίζει η Ελληνική Τράπεζα, εισάγοντας την τεχνολο-γία Digipass, η οποία προσδίδει σ τους χρήστες ακόµη µεγαλύ-τερη ασφάλεια στις συναλλαγές τους. Το Digipass είναι µια µικρή συσκευή που παρέχεται στο χρή-στη του Hellenic Net Banking. Με το πάτηµα ενός κουµπιού, το Digipass δηµιουργεί ένα µοναδι-κό εξαψήφιο κωδικό που πρέπει να καταχωρείται κατά τη διάρ-κεια έγκρισης συγκεκριµένων ειδών συναλλαγών, όπως µετα-φορές-πληρωµές προς τρίτους. Το Digipass χρησιµοποιείται µό-νο από έναν συνδροµητή, παρέ-χοντας έτσι υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας. Οι συνδροµητές του Hellenic Net Banking µπορούν να προµηθευτούν τη συσκευή Digipass από τα καταστήµατα της Ελληνικής Τράπεζας. Η αναβάθµι-ση της ασφαλείας των συναλλα-γών και υπηρεσιών της αποτελεί σηµαντικό στόχο της Ελληνικής Τράπεζας. Πέραν της ε ισαγω-γής του Digipass, η τράπεζα έχει πρόσφατα εισαγάγει τις κάρτες µε τεχνολογία chip καθώς επίσης και την υπηρεσία SMS alerts για τις συναλλαγές των καρτών της.

SAXO BANK

ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για δι-εθνή επέκταση της τράπεζας η δανέ-ζικη Saxo Bank που διαθέτει υψηλή εξειδίκευση στις online συναλλαγές, ανακοίνωσε τη λειτουργία της στην ελληνική αγορά. Η παρουσία της στην Ελλάδα αντικατοπτρίζει τόσο την αύ-ξηση του αριθµού των Ελλήνων πε-λατών της όσο και την ανάπτυξη της παροχής Ιnternet και των διαδικτυα-κών χρηµατιστηριακών υπηρεσιών στην περιοχή της Νότιας Ευρώπης. Η Saxo Bank AS Ελλάς θα προσφέρει στους επενδυτές εργαλεία για πραγ-µατοποίηση online χρηµατιστηριακών συναλλαγών, διαχείριση κεφαλαίων και χαρτοφυλακίου, µε πρόσβαση σε διεθνείς αγορές και µε την υποστήρι-ξη οµάδας στελεχών. Μέσω της πλατ-φόρµας της Saxo Bank, «SaxoTrader», η οποία προσφέρεται στα ελληνικά, οι επενδυτές µπορούν να έχουν πρό-σβαση σε περισσότερους από 155 συνδυασµούς συναλλάγµατος, «καλά-θια» µετοχών από 20 χρηµατιστήρια, παράγωγα προϊόντα κ.λπ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 45

EΤΕΠ - ΔΑΝΕΙΟ 15 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ

Δάνειο ύψους 15 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της δραστηριότητας των µικροµεσαίων επιχειρήσεων στην Κρήτη, καθώς και στο σύνολο της χώρας, παραχώρησε η Ευρω-παϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), στην Παγκρήτια Συνεταιριστική Τράπεζα, ανανε-ώνοντας τη συνεργασία τους. H νέα αυτή σύµβαση αποτελεί την τρίτη συνεργασία µεταξύ των δύο εταίρων από το 2007, γεγονός που αποδεικνύει την ταχεία και απο-τελεσµατική διοχέτευση των κεφαλαίων της ΕΤΕπ από την Παγκρήτια Συνεταιριστική Τράπεζα σε επενδύσεις µικρής και µεσαίας κλίµακας. Η συµµετοχή της ΕΤΕπ αναµέ-

νεται να αποφέρει οφέλη στις χρηµατοδοτούµενες επενδύσεις, διότι προσφέρει τη δυνατότητα δανειοδοτήσεων µε

µεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωµής, χαµη-λότερο κόστος χρηµατοδότησης και

βελτιωµένους όρους για τις επι-χειρήσεις. Η νέα αυτή χρηµατο-δοτική διευκόλυνση, η οποία είναι απλούστερη και πιο ευέλικτη από παλαιότερες, θα διευκολύνει τη

χρηµατοδότηση επενδύσεων και δαπανών κάθε µορφής (επενδύσεις σε ενσώµατα ή άυλα στοιχεία ενεργητι-κού ή κεφάλαιο κίνησης) που είναι απαραίτητες για

την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων οι οποίες απασχολούν λιγότε-ρους από 250 εργαζοµένους.

HSBC

ΝΕΟ ΠΡΟΙΟΝ ΕΓΓΥΗ-ΜΕΝΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Η HSBC, αναγνωρίζοντας νέ-ες επενδυτικές ευκαιρίες στα έν τονα σηµάδια µεταβολής που παρουσ ιάζουν τον τε-λευταίο καιρό οι παγκόσµιες συναλλαγµατικές ισορροπίες, δηµιούργησε τη νέα κατάθεση εγγυηµένου κεφαλαίου στη λήξη BRIC FX. Πιο συγκεκρι-µένα, νέες τάσεις φαίνεται να διαµορφώνονται σχετικά µε τη µονοκρατορία του «πράσινου» νοµίσµατος, µε καθοριστική τη στάση των αποκαλούµενων χωρών BRIC (Βραζιλία Ρωσία, Ινδία και Κίνα) οι οποίες φα-νερώνουν πλέον µε σαφήνεια την επιθυµία τους οι εµπορικές συναλλαγές τους να οριστικο-ποιούνται στα νοµίσµατά τους και όχι σε Δολάριο ΗΠΑ. Η δυ-ναµική αυτή συναλλαγµατική σχέση και οι νέες παράµετροι που τη διαµορφώνουν, συγκε-ντρώνουν έντονα το ενδιαφέ-ρον του κοινού τον τελευταίο καιρό. Στο πλαίσιο των εξελί-ξεων αυτών, δηµιουργήθηκε από την HSBC η νέα κατάθεση εγγυηµένου κεφαλαίου στη λήξη BRIC FX, της οποίας η απόδοση καθορίζεται από τη συναλλαγµατική σχέση του δολαρίου µε τα νοµίσµατα: Ρε-άλ Βραζιλίας, Ρούβλι Ρωσίας, Ρουπία Ινδίας και Ρενµινπί Κί-νας, νοµίσµατα τεσσάρων από τις πιο δυναµικές οικονοµίες στο παγκόσµιο στερέωµα. Η µικτή συνολική απόδοση της κατάθεσης στη λήξη θα είναι ίση µε τον µέσο όρο του κα-λαθιού των προαναφερθέντων συναλλαγµατικών αποδόσεων, αν αυτός είναι θετικός, πολ-λαπλασιασµένος κατά 150%. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η απόδοση της κατάθεσης είναι µηδενική ενώ το κεφάλαιο του πελάτη είναι εγγυηµένο στη λήξη. Η διάρκεια του προϊό-ντος είναι 3,5 έτη, µε ελάχιστο ποσό κατάθεσης 3.000 ευρώ, Δολάρια ΗΠΑ ή Λίρες Αγγλίας. Η προεγγραφή ξεκίνησε στις 7 Σεπτεµβρίου 2009 ολοκληρώ-θηκε στις 7 Οκτωβρίου 2009.

νεται να αποφέρει οφέλη στις χρηµατοδοτούµενες επενδύσεις, διότι προσφέρει τη δυνατότητα δανειοδοτήσεων µε

µεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωµής, χαµη-λότερο κόστος χρηµατοδότησης και

βελτιωµένους όρους για τις επι-χειρήσεις. Η νέα αυτή χρηµατο-δοτική διευκόλυνση, η οποία είναι απλούστερη και πιο ευέλικτη από παλαιότερες, θα διευκολύνει τη

χρηµατοδότηση επενδύσεων

την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων οι οποίες απασχολούν λιγότε-ρους από 250 εργαζοµένους.

EMPORIKI BANK - ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ

Η Εµπορική Τράπεζα ανακοίνωσε πρόσφατα το νέο Σχέδιο Αναδιάρθρωσης και Ανάπτυ-ξής της για την περίοδο 2009 – 2013, το οποίο στοχεύει στην επιστροφή της τρά-πεζας στην κερδοφορία µέχρι το τέλος του 2011 και στη θεµελίωση της µελλοντικής της ανάπτυξης. Το νέο Σχέδιο έχει δύο βασικούς στόχους. Ο πρώτος στόχος είναι η επιστρο-φή στην κερδοφορία έως το τέλος του 2011, όταν η τράπεζα θα αποκοµίσει πλήρως τα οφέλη από την εφαρµογή των πρωτοβου-λιών που έχει ανακοινώσει και ο δεύτερος στόχος είναι µέχρι το 2013, η τράπεζα, σε πλήρη εναρµόνιση µε τα πρότυπα του Οµί-λου της Crédit Agricole, να καταγράφει κερ-δοφόρο αναπτυξιακή πορεία και να είναι σε θέση να αξιοποιεί όλες τις ευκαιρίες που πα-ρουσιάζονται στην αγορά. Η Εµπορική Τρά-πεζα, στο πλαίσιο του Σχεδίου, προγραµµα-τίζει την ενίσχυση των κεφαλαίων της τύπου Tier 1 (πρώτης διαβάθµισης) ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ, µε στόχο την ενίσχυση των δεικτών φερεγγυότητάς της και την επιτυχή υλοποίηση του Σχεδίου.

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΝΕΟ ΚΤΙΡΙΟΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Το νέο σύγχρονο κτήριο Πληρο-φορικής και Οργάνωσης στο Γέ-ρακα Αττικής συνολικής επένδυ-σης 40 εκατ. ευρώ, εγκαινίασε ο πρόεδρος και διευθύνων σύµβου-λος της Εθνικής Τράπεζας, Τάκης Αράπογλου, παρουσία τοπικών αρχών, συνεργατών οι οποίοι συνετέλεσαν στην περάτωση του κτηρίου, µελών της διοίκησης της τράπεζας και των 900 εργαζοµέ-νων. Ο κ. Αράπογλου τόνισε ότι οι εργασίες για την κατασκευή του κτηρίου συνολικής έκτασης 38.000 τ.µ. ξεκίνησαν το 2004 και ολοκληρώθηκαν το 2008, ενώ το data center που δηµιουργήθηκε είναι το µεγαλύτερο στην περιοχή των Βαλκανίων, εξυπηρετώντας τα συστήµατα πληροφορικής της Εθνικής και σταδιακά τα συστή-µατα των θυγατρικών του οµίλου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ - Ε

πεξε

ργασ

ία A

LLM

EDIA

CRE

ATIV

E

ΕΠΙΛΟΓΗ 47

Τώρα όµως έχουµε εξειδικεύσει και το πώς. Με ποιον τρόπο δηλαδή, βήµα προς βήµα, ένα νέο µοντέλο ανάπτυξης της χώρας µπορεί να είναι υλοποιήσιµο. Στην έκθεση που αναφερθήκατε πε-ριγράφεται ακριβώς το νέο αναπτυξιακό µοντέλο, όπως περιγράφεται και σε έκδοση του ΙΟΒΕ πριν ένα χρόνο περίπου. Άρα, όπως σας είπα, είναι γνωστό του που θέλουµε να πάµε και µε ποιον τρόπο. Αποµένει η πολιτική βούληση να γίνουν αυτά τα πράγµατα. Πρόκειται για µέτρα που είναι αρκετά ήπια. Δεν προτείνουµε ριζικά πράγµατα. Είµαστε ρεαλιστές και βλέπουµε ότι τα κόµµατα, τουλάχιστον τα δύο µεγάλα µε τα οποία έχουµε συζητήσει, δεν διαφωνούν ριζικά µε τις υποδεί-

Κοινός τόπος τα τελευταία χρόνια ότι η χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο, τις ισορροπίες του οποίου δεν φάνηκε να βρήκε µέ-

χρι πέρυσι. Το ίδιο αίτηµα πιο έντονα προβάλλει σήµερα στις συνθήκες της ύφεσης. Το διατυπώνει σαφώς και η πρόσφατη έκθεση των 5 διµερών Επιµελητηρίων που υπογράφετε. Τελικά µπορούµε να πάµε σε ένα νέο ανα-πτυξιακό µοντέλο ή όχι;Ναι, αλλά θα χρειαστεί χρόνος και επίµονη προσπά-θεια, χωρίς ανατροπές που θα σχετίζονται µε τον πολιτικό κύκλο. Πρέπει, δηλαδή, να υπάρξει µία συ-ναίνεση. Γιατί πλέον ξέρουµε που θέλουµε να πάµε.

Γνώση όµως που έχουµε κατακτήσει εδώ και χρόνια. Στην πράξη όµως δεν τα έχουµε καταφέρει.

Μπορεί η κρίση να ανέδειξε τα χρόνια και διαρθρωτικά προβλήµατα της ελληνικής οικονοµίας και όχι µόνο, αλλά για να µπει η χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά πρέπει να συντρέχουν τέσσερις προϋποθέσεις. Πρώτον, να διαθέτουµε έναν ισχυρό ηγέτη που θα καταφέρει να υπερκεράσει τα κοµµατικά, επιχειρηµατικά και συνδικαλιστικά συµφέροντα, δεύτερον, να αποκτήσουµε ευέλικτους εργαζόµενους, τρίτον, να επικεντρωθούµε στους κλάδους που ανατέλλουν και τέταρτον να αποδεχτούµε ότι το νέο ωστικό κύµα ανάπτυξης θα έρθει µόνο µέσα από την απελευθέρωση των αγορών. Αυτός είναι ο πυρήνας της σκέψης του Γιάννη Στουρνάρα, επιστηµονικού διευθυντή του ΙΟΒΕ και καθηγητή του Πανεπιστηµίου Αθηνών, που πρόσφατα επιµελήθηκε έκθεση των πέντε διµερών Επιµελητηρίων της χώρας. Στόχος της έκθεσης είναι να καταδείξει τον τρόπο και τις µεθόδους µε τις οποίες η χώρα µπορεί να περάσει σε µια περίοδο διατηρήσιµης ανάκαµψης. // Συνέντευξη στις Θώµη Μελίδου και Ευαγγελία Παπαϊωάννου

OPINION LEADERS #6

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ

ΓΡΑΜΜΑΣΤΟΝ

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΩΣΤΙΚΟ ΚΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

48 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #6

ξεις αυτές. Μένει λοιπόν η υλοποίηση µίας σειράς µέτρων που µπορούν να τοποθετή-σουν τη χώρα στην αρχή µίας νέας αναπτυ-ξιακής περιόδου ως αποτέλεσµα της συσ-σωρευµένης πια εµπειρίας. Είναι στην πρά-ξη ένα σύνολο 123 δράσεων για 10 τοµείς, περίπου 12 δράσεις για κάθε τοµέα.

Τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήµατα της ελλη-νικής οικονοµίας που αναδείχθηκαν µέσα στην ύφεση, µπορούν να σταθούν τροχοπέδη σε αυτή την κατεύθυνση;Ναι, αλλά θα το πω αλλιώς. Για τις χώρες που είχαν φρένα στην κάθοδο και αυτά τα φρένα χρησιµοποιήθηκαν ως ανάχωµα, δυ-στυχώς τα ίδια φρένα θα είναι και ανάχωµα στην ανάκαµψη. Η Ελλάδα έχει πολλά τέτοια φρένα. Ο ΟΟΣΑ µας κατατάσσει σχεδόν τε-λευταίους στην ένταση του ανταγωνισµού, µε κλειστά επαγγέλµατα, µε κατώτατες τιµές, µε συνιστώµενες τιµές. Και δεν είναι µόνον αυτά. Οι περισσότεροι κλάδοι της οικονοµί-ας, ακόµα και σήµερα, παρά τις λεγόµενες απελευθερώσεις που έγιναν, έχουν κρατική παρέµβαση. Πρόκειται στην ουσία για «µού-µιες» µέτρων που λήφθηκαν πριν από 50-60 χρόνια για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες και τους στόχους µίας άλλης εποχής. Λόγου χάρη, από το καµποτάζ χάνουµε σήµερα πε-ρίπου 1 δισ. ευρώ τον χρόνο. Και υποτίθε-ται ότι εάν απελευθερωθεί το καµποτάζ, θα πληγούν περίπου 200 οικογένειες. Τα κέρ-δη όµως από το 1 δισ. είναι περισσότερο από αρκετά για να αποζηµιωθούν και αυτές και τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. Το στοίχηµα, λοιπόν, στην πολιτική οικονοµία της µεταρρύθµισης είναι να βρεις τον τρόπο να πείσεις τον κόσµο ότι τα κέρδη που θα υπάρξουν από την απελευθέρωση θα µοι-ραστούν κοινωνικά δίκαια.

Οι φωνές που µιλούν για την ανάγκη της χώρας να προχωρήσει σε µεταρρυθµίσεις, σε βελτίωση τις ανταγωνιστικότητάς της, δεν είναι καινοφα-νείς. Τα αποτελέσµατα όµως των όποιων πρωτο-βουλιών και δράσεων τα τελευταία χρόνια είναι περιορισµένα.Χρειάζεται ένα στιβαρό χέρι για να προχω-ρήσει η χώρα µπροστά. Χρειάζονται κυβερ-νήτες που δεν θα κυβερνούν µε βάση τις δηµοσκοπήσεις αλλά µε βάση το καλό του τόπου.

Και όχι µε βάση το πολιτικό κόστος.Ακριβώς. Ή καλύτερα όχι µε βάση το βρα-χυπρόθεσµο κόστος. Γιατί στην ουσία δεν υπάρχει πολιτικό κόστος. Εµείς έχουµε υπο-λογίσει ότι τα οφέλη από την απελευθέρωση είναι γύρω στο 45% του αεπ. Είναι λοιπόν τεράστια. Βέβαια θέλουνε χρόνο. Θέλουνε 4-5 τουλάχιστον χρόνια για να αρχίσουν να υλοποιούνται. Τα έχουν κάνει όµως όλες οι χώρες. Λόγου χάρη η Ιαπωνία πέρασε από πολλούς κύκλους. Από την κλωστοϋφα-ντουργία που έδυε ως κλάδος, πήγε στη βα-ριά βιοµηχανία. Έδυσε και αυτός ο κλάδος. Στράφηκε στην ηλεκτρονική τεχνολογία. Δύει ως κλάδος. Θα πάει στη βιοτεχνολογία. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, υπάρχουν αντιστά-σεις. Όταν όµως έχεις αντιστάσεις, δεν µπο-ρείς να προχωρήσεις. Τα συγκριτικά πλεονε-κτήµατα της χώρας µας εξανεµίζονται καθώς η τεχνολογία αλλάζει µε καταιγιστικούς ρυθ-µούς. Πρέπει να εκπαιδεύσουµε τους εργα-ζόµενους ώστε να µπορούν να µετακινη-θούν στην αγορά εργασίας. Γιατί το µεγάλο στοίχηµα είναι οι ευέλικτοι εργαζόµενοι και όχι οι ευέλικτες αγορές. Η χώρα χρειάζεται ευέλικτους εργαζόµενους που να είναι µορ-φωµένοι, εκπαιδευµένοι και να µπορούν, σύµφωνα µε το σκανδιναβικό υπόδειγµα, να µετακινούνται από κλάδους που δύουν σε κλάδους που ανατέλλουν. Και το κράτος, βέ-βαια, να έχει ένα δίχτυ ασφαλείας από κάτω. Όλα αυτά τα πονήµατα, για τα οποία µιλή-σαµε πρωτύτερα, δείχνουν την κατεύθυνση για την ανάπτυξη. Προτείνουν να απελευθε-ρώσουµε την οικονοµία, να αφήσουµε τις παραγωγικές δυνάµεις να απελευθερωθούν και το κοινωνικό κράτος να έρθει, ταυτόχρο-να, αρωγός.

Αρκεί να το αποκτήσουµε. Γιατί κοινωνικό κράτος σήµερα, µε βάση τα µοντέλα του εξωτερικού, δεν µπορούµε να πούµε ότι διαθέτουµε.Βεβαίως. Χρειαζόµαστε ένα διαφορετικό κοινωνικό κράτος, πιο αποτελεσµατικό. Γιατί πράγµατι η έννοια του κοινωνικού κράτους σήµερα στην Ελλάδα εξαντλείται στις συντά-ξεις Και αυτό δεν αρκεί πια.

Μιλήσατε για εκπαίδευση, για δυνατότητα των ερ-γαζοµένων να µετακινούνται στην αγορά εργασίας εκεί όπου κάθε φορά δίνεται η έµφαση ανάπτυξης, έχοντας προηγηθεί η κατάλληλη µετεκπαίδευση τους. Αυτό, πόσο εύκολο είναι για τον Έλληνα; Κα-

«Πρέπει να ξεκινήσουµε από το µεγάλο πρόβληµα που λέγεται τρίγω-νο της γνώσης – παιδεία, έρευ-να, καινοτοµία. Η Ελλάδα είναι πίσω στην αντα-γωνιστικότητα γιατί είναι πίσω στο τρίγωνο της γνώσης. Τα υπόλοιπα, περί µοναδιαίου κό-στους εργασίας κ.λπ. πολύ µι-κρή επίπτωση έχουν.»

ΕΠΙΛΟΓΗ 49

Γιάννης Στουρνάρας

θώς απαιτεί έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης και νοοτρο-πίας που σήµερα δεν φαίνεται ότι διαθέτουµε.Δεν είναι πολύ εύκολο. Η παιδεία µας δεν διδά-σκει αλτρουισµό από την παιδική ηλικία. Εδώ δυστυχώς διακρινόµαστε από τη νοοτροπία του γρήγορου κέρδους, του πλουτισµού κ.λπ. Και αυ-τό είναι ένα τεράστιο λάθος. Πρέπει να µάθουµε στα µικρά παιδιά τον αλτρουισµό – και το είδαµε τώρα στην κρίση, που προήλθε από υπερβολική ανάληψη ρίσκου από τους traders µε σκοπό τα µπόνους. Αυτές οι συµπεριφορές αποκαλύπτουν την έλλειψη κοινωνικής ευθύνης.

Συλλογικότητας και οµαδικότητας κατά κάποιον τρόπο.Λέγεται εταιρική κοινωνική ευθύνη, λέγεται συλ-

λογικότητα ή οµαδικότητα, πείτε το όπως θέλετε. Πρέπει να διδάσκουµε αυτές τις έννοιες στα παι-διά. Από τη µικρή τους κιόλας ηλικία. Η Ελλάδα όµως έχει και άλλα προβλήµατα. Φέτος διάβασα ένα εξαιρετικό βιβλίο του Ευάγγελου Κοροβίνη περί νεοελληνικής φαυλοκρατίας. Βλέπω λοιπόν ότι προβλήµατα που υπάρχουν τώρα και τα οποία περιγράφονται από τον όρο φαυλοκρατία, υπήρ-χαν από το 1830, δηλαδή από την απελευθέ-ρωση µέχρι σήµερα. Λίγοι χαρισµατικοί ηγέτες προσπάθησαν να σπάσουν αυτόν τον γόρδιο δε-σµό. Ορισµένοι το κατάφεραν, όπως ο Χαρίλαος Τρικούπης. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι όταν ο Δεληγιάννης τον κέρδισε στον πολιτικό στίβο, κατήργησε τον νόµο του, σύµφωνα µε τον οποίο

50 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #6

οι δηµόσιοι υπάλληλοι προσλαµβάνονται αξιο-κρατικά. Γιατί; Γιατί προφανώς, τον ‘ενοχλούσε’. Όπως και ο Κωλέτης έβγαλε από το σύνταγµα του 1826 τη φράση ‘δοτήρ πάντων η αξιότης’. Δυστυχώς, τέτοια φαινόµενα υπάρχουν. Τα φω-τεινά παραδείγµατα ήταν λίγα. Θέλω όµως να ελπίζω ότι, επειδή από το 1800 µέχρι σήµερα η πρόοδος της ελληνικής οικονοµίας, παρά τα όποια πισωγυρίσµατα, ήταν µεγάλη – τότε ήµα-σταν µία φτωχή επαρχία της οθωµανικής αυτο-κρατορίας, σήµερα ανήκουµε στις 27 πλουσιό-τερες χώρες του κόσµου – υπάρχει ελπίδα. Ότι τελικά το πολιτ ικό σύστηµα θα ανταποκριθεί στα αιτήµατα των καιρών. Να σας το πω απλά. Ο µεγάλος ασθενής είναι σήµερα το κράτος. Για-τί; Και ας αφήσουµε τις περίπλοκες αναλύσεις. Γιατί είναι δεµένο µε τρεις αλυσίδες. Η µία είναι τα επιχειρηµατικά συµφέροντα, η άλλη είναι τα συνδικαλιστικά συµφέροντα και η τρίτη είναι τα κοµµατικά συµφέροντα. Όποιος ηγέτης πάρει το σπαθί και κόψει αυτές τις τρεις αλυσίδες θα µεί-νει στην ιστορία.

Και θα καταφέρει έτσι να εισάγει το µεγάλο ζητούµενο. Ένα νέο δηλαδή αναπτυξιακό µοντέλο για τη χώρα;Ακριβώς. Γιατί ο απλός κόσµος σκέφτεται και διατυ-πώνει ανάλογα: ‘γιατί να πληρώσω εγώ, ο τάδε και ο τάδε που φοροδιαφεύγει δεν συλλαµβάνεται’.

Είναι και ζήτηµα νοοτροπίας.Ακριβώς. Υπάρχει όµως. Και δεν πρέπει να κλεί-νουµε τα µάτια µπροστά σε αυτή την κατεστηµένη νοοτροπία. Πρέπει να δώσουµε το καλό παράδειγ-µα. Γιατί γνωρίζουν όλοι, λίγο ή πολύ, ότι υπάρ-χουν πολίτες, επώνυµοι µάλιστα, που ξέρουµε ότι φοροδιαφεύγουν και δεν τους ενοχλεί κανείς. Τι παράδειγµα δίνουµε έτσι στην κοινωνία;

Και τελικά πόσο εύκολο είναι να κόψουµε αυτές τις τρεις αλυσίδες {επιχειρηµατικά, συνδικαλιστικά και κοµµατικά συµφέροντα};Πιστεύω ότι δεν είναι δύσκολο. Ένας διορατικός ηγέτης που θα αισθανθεί ασφαλής και δυνατός µε τον εαυτό του, θα ξέρει ότι µπορεί να έχει προ-βλήµατα για έξι µήνες, για ένα χρόνο αλλά τα οφέλη θα είναι τεράστια, οπότε επανερχόµαστε σε αυτή τη σχέση κόστους και οφέλους για την οποία µιλήσαµε.

Παρατηρούµε ότι οι αδυναµίες και οι αγκυλώσεις στη διοίκηση είναι τόσο µεγάλες που η πολιτική πολλές φο-ρές δεν µπορεί να περάσει. Γιατί αρκετοί πολιτικοί έχουν ισχυριστεί ότι θα πάρουν µέτρα που θα ενισχύσουν την

ανταγωνιστικότητα. Στην πράξη όµως πολύ λίγα γίνονται σε σχέση µε τις προθέσεις ή τις εξαγγελίες.Θα σας πω. Το πρόβληµα δεν είναι µόνο οικονοµι-κό. Είναι και πολιτικό και κοινωνικό. Για παράδειγ-µα, οι ιδέες, τελευταία, περί αλλαγής του εκλογι-κού νόµου και κατάργησης του σταυρού προτίµη-σης, είναι ένα βήµα προς τη σωστή κατεύθυνση. Στην πράξη θα είναι ένα πάρα πολύ µεγάλο βήµα για την πάταξη της φαυλοκρατίας και της αιχµα-λωσίας των βουλευτών και του κράτους από τα ποικίλα συµφέροντα. Επίσης, κάτι που προτείναµε και στην πρόσφατη έκθεση των 5 Επιµελητηρίων, πρέπει να προχωρήσουµε στο µέτρο των µόνι-µων υφυπουργών κατά το βρετανικό πρότυπο. Να υπάρχει δηλαδή ένα ενδιάµεσο στάδιο, µεταξύ της εκλεγόµενης πολιτικής ηγεσίας και της δηµό-σιας διοίκησης, που να είναι άνθρωποι υψηλού κύρους, εµπειρίας και να τοποθετούνται µε θητεία πενταετή ή επταετή. Οι Βρετανοί το κάνουν αυτό. Ακριβώς για να σπάσει αυτή η πίεση των διαφό-ρων συµφερόντων στη δηµόσια διοίκηση και στο κράτος. Άρα λύσεις υπάρχουν. Το ερώτηµα είναι ποιος θα τις εφαρµόσει.

Ας επιστρέψουµε όµως σε αυτή τη στροφή που µας εί-πατε της χώρας από κλάδους που δύουν σε κλάδους που ανατέλλουν. Που πρέπει να δοθεί η βαρύτητα;Η αιχµή σήµερα της ενίσχυσης πρέπει να είναι στην έρευνα και την καινοτοµία. Εκεί πάσχει η Ελλάδα σήµερα. Πρέπει να ξεκινήσουµε λοιπόν από το µεγάλο πρόβληµα που λέγεται τρίγωνο της γνώσης – παιδεία, έρευνα, καινοτοµία. Η Ελλάδα είναι πίσω στην ανταγωνιστικότητα γιατί είναι πί-σω στο τρίγωνο της γνώσης. Τα υπόλοιπα, περί µοναδιαίου κόστους εργασίας κ.λπ. πολύ µικρή επίπτωση έχουν διότι ακόµα και χώρες που έχουν αύξηση του µοναδιαίου κόστους εργασίας, όπως η Δανία και η Γερµανία είναι πάρα πολύ ανταγω-νιστικές. Γιατί είναι η ποιότητα του προϊόντος που µετράει, το design το οποίο πουλάνε, το τεχνολο-γικό περιεχόµενο. Εκεί εµείς υστερούµε. Έχουµε όµως πάρα πολύ µεγάλες δυνατότητες και στους τρεις τοµείς, πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογε-νή. Πιστεύω ότι αν συνδυάσουµε τα παραδοσιακά µας συγκριτικά πλεονεκτήµατα µε τις νέες τεχνο-λογίες και το εκπαιδευµένο ανθρώπινο δυναµικό, καταλήγουµε στο νέο αναπτυξιακό πρότυπο που χρειάζεται η χώρα. Και πιστεύω είναι σε λάθος βάση το ερώτηµα που έχει πολλές φορές διατυ-πωθεί: ‘Που µπορεί να επενδύσει η Ελλάδα όταν έχει να ανταγωνιστεί κολοσσούς του εξωτερικού;’ Σύµφωνα µε τη θεωρία του συγκριτικού πλεονε-κτήµατος, εξειδικεύεσαι εκεί που συγκριτικά εί-

ΕΠΙΛΟΓΗ 51

Γιάννης Στουρνάρας

σαι καλύτερος. Και η Ελλάδα είναι µία χώρα που έχει ήλιο, που έχει θάλασσα, που έχει παιδεία, που έχει πολιτισµό.

Βρίσκεις τα ταλέντα σου και τα αναδεικνύεις δηλαδή;Απόλυτα. Και να σας πω κάτι ακόµη; Σε λίγα χρόνια θα πάρουν σύνταξη οι λεγόµενοι baby boomers, η γε-νιά δηλαδή που γεννήθηκε αµέσως µετά τον πόλεµο. Ξέρετε ότι αυτοί ονειρεύονται να έρθουν να ζήσουν στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία. Ξέρετε πόσους ανθρώπους µπορούµε να υποδεχτού-µε; Τι χρειαζόµαστε; Κέντρα αποκατάστασης γιατί αναφερόµαστε σε µεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώ-πους και τουριστική κατοικία.

Η ανταγωνιστικότητα και οι ξένες επενδύσεις, δύο από τα µεγάλα προβλήµατα, τροχοπέδη ανάπτυξης, κ. Στουρνάρα. Αν κοιτάξει κανείς τους σχετικούς τίτ-λους στον Τύπο θα διαπιστώσει ότι πριν δέκα χρό-νια γινόταν λόγος για σηµαντικό έλλειµµα ανταγωνι-στικότητας και πενιχρές ξένες επενδύσεις. Τίτλοι που είναι δόκιµοι και σήµερα.Από τότε µέχρι σήµερα όµως υπάρχει µεγάλη πρό-οδος. Γιατί, παρά τις χαµηλές επιδόσεις µας, έχουµε συγκλίνει µε τους Ευρωπαίους εταίρους µας. Τότε ήµασταν περίπου στο 70% του κατά κεφαλή αεπ στην Ευρωζώνη, σήµερα έχουµε φτάσει στο 90%, άρα υπήρξε πρόοδος.

Οι επιδόσεις µας όµως στην προσέλκυση ξένων επενδύσε-ων εξακολουθούν να είναι χαµηλές. Για το 2008 λόγου χάρη, µε βάση τα πρόσφατα στοιχεία που ανακοινώθηκαν, αν δεν ήταν η ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ, θα είχαµε µεγάλη µείωση.Όντως. Να σας το πω όµως αλλιώς. Η Ελλάδα ανα-πτύχθηκε µε ωστικά κύµατα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Είχαµε το ωστικό κύµα του ευρώ που έριξε τα επιτόκια και αποκατέστησε τις συνθήκες αξιοπι-στίας στη νοµισµατική πολιτική. Ακολούθησαν τα µεγάλα έργα προετοιµασίας για τους Ολυµπιακούς του 2004. Είχαµε τη µεγάλη πιστωτική επέκταση από την απελευθέρωση του χρηµατωπιστωτικού συστήµατος. Και τα τρία έχουν εξαντληθεί. Το νέο ωστικό κύµα θα είναι η απελευθέρωση των αγορών. Για να γίνει όµως µε σωστό τρόπο, πρέπει να υπάρ-χει παράλληλα και ένα κοινωνικό κράτος για να µην δηµιουργούνται κοινωνικά θέµατα. Και πρέπει να το συνειδητοποιήσουµε. Δεν υπάρχει άλλο ωστικό κύ-µα πλην της απελευθέρωσης των αγορών. Εκτός εάν η Ελλάδα ανακαλύψει πετρέλαιο ή αν στηριχθεί στις πλούσιες ηλιακές της ακτίνες ή σε κάποιο θαύµα. Χρειαζόµαστε λοιπόν απλοποίηση διαδικασιών και λειτουργίας. Και αυτή η απλοποίηση είναι που θα δηµιουργήσει το νέο ωστικό κύµα.

«Θέλω να ελπίζω ότι, επειδή από το 1800 µέχρι σήµε-ρα η πρόοδος της ελληνικής οικονο-µίας ήταν µεγάλη – τότε ήµασταν µία φτωχή επαρχία της οθωµανικής αυτο-κρατορίας, σήµερα ανήκουµε στις 27 πλουσιότερες χώρες του κόσµου – υπάρ-

χει ελπίδα. Ότι τελικά το πολιτικό σύστηµα θα ανταποκριθεί στα

αιτήµατα των καιρών. Να σας το πω απλά. Ο µεγάλος ασθενής είναι σήµερα το κράτος. Γιατί; Γιατί είναι δεµένο µε τρεις αλυσίδες. Η µία είναι τα επιχειρηµατικά συµφέ-ροντα, η άλλη είναι τα συνδικαλιστικά συµφέ-ροντα και η τρίτη είναι τα κοµµατικά συµφέροντα. Όποιος ηγέτης πάρει το σπαθί και κόψει αυτές τις τρεις αλυσίδες θα µείνει στην ιστορία».

«Θέλω να ελπίζωότι, επειδή από το 1800 ραελληνικής οικονο-µίας– τότε ήµασταν µία φτωχή επαρχία της οθωµανικής αυτο-κρατορίαςανήκουµε στις πλουσιότερες χώρες του κόσµου – υπάρ-

χει ελπίδατο πολιτικό σύστηµα θα ανταποκριθεί στα

αιτήµατα των καιρώνΝα σας το πω απλά. µεγάλος ασθενής είναι σήµερα το κράτοςΓιατί είναι δεµένο µε τρεις αλυσίδεςεπιχειρηµατικά συµφέ-ροντα, η άλλη είναι τα συνδικαλιστικάροντα και η τρίτη είναι τα κοµµατικάΌποιος ηγέτης πάρει το σπαθί και κόψει αυτές τις τρεις αλυσίδες θα µείνει στην ιστορία

52 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 53

Το τέλος των εκλογών σφράγισε ταυτόχρονα και την εξάντληση των όποιων περιθωρίων είχε η ελληνική οικονοµία να µείνει προσκολληµένη σε συνήθειες και πρακτικές του παρελθόντος. Ο πολιτικός γύρος της αναµέτρησης όµως στην πράξη τώρα ξεκινά. Η Ελλά-δα εναπόθεσε στο ΠΑΣΟΚ τις ελπίδες της για βελτίωση της οικονοµίας, του κράτους και του κοινωνικού προ-φίλ του. Με δυο λόγια, τη βελτίωση της καθηµερινότη-τας πολιτών και επιχειρήσεων. Με βάση αυτά θα κρί-νει πολύ σύντοµα την επιλογή της, της 4η Οκτωβρίου. Η πρόκληση για τον Γιώργο Παπανδρέου, αναµφισβή-τητα, είναι µεγάλη και ο χρόνος περιορισµένος καθώς αυτό που ζητά η λαϊκή ετυµηγορία, δεδοµένων των διαρθρωτικών, και όχι µόνο, προβληµάτων της ελλη-νικής οικονοµίας, είναι η νέα κυβέρνηση να διαθέτει την ικανότητα και τη δεξιοτεχνία του James Bond!

// Του οικονοµικού συντάκτη, Λουκά Γ. Κατσώνη & του πολιτικού συντάκτη, Παναγιώτη Κ. Μαυρίδη

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΣΕ ΡΟΛΟ JAMES BOND

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ

54 ΕΠΙΛΟΓΗ


Το 2004 ο Κώστας Καραµανλής πέ-τυχε µια µεγάλη εκλογική νίκη, µε

την επαγγελία της «επανίδρυσης του κράτους» και της «ηθικής διακυβέρνησης». Οι υποσχέσεις του έθιγαν τον πυρήνα του «ελληνικού προβλή-µατος» που δεν ήταν τίποτα άλλο από την επιβο-λή όρων διαφάνειας και ευνοµίας στον δηµόσιο βίο και την οριστική απαλλαγή του κράτους από την πελατειακή αντίληψη που υπονοµεύει την εύρυθµη λειτουργία του. Ως νέος πολιτικός, µε πολιτική παρακαταθήκη το «βαρύ όνοµά» του, έπεισε τους ψηφοφόρους ότι διέθετε και την ικανότητα, αλλά κυρίως τη βούληση να λύσει τον «γόρδιο δεσµό» που διαχρονικά εµποδίζει την πρόοδο του τόπου και ακυρώνει κάθε πάσης φύσεως αναπτυξιακή προσπάθεια – ανεξαρτήτως του τρόπου που εκδηλώνεται. Με απλά λόγια, οι πολίτες έχοντας κατανοήσει πλήρως πως ο «µε-γάλος ασθενής» (φράση που αποδίδεται στον κ. Καραµανλή) στην Ελλάδα είναι το κράτος, του έδωσαν δυο ευκαιρίες για να τον θεραπεύσει. Έξι χρόνια «νέας διακυβέρνησης» διαπιστώνεται πως το πρόβληµα παρέµεινε, η κατάσταση της υγεί-ας του «ασθενούς» χειροτέρευσε και είναι πλέον κρίσιµη. Ως πρωθυπουργός, ο κ. Καραµανλής δι-έψευσε τις προσδοκίες που καλλιέργησε, εξωθώ-ντας τους πολίτες να αναζητήσουν ...διαφορετικό τρόπο ίασης αλλά κυρίως, θεράποντα γιατρό. Έτσι, επήλθε η ανατροπή των πολιτικών συσχετι-σµών και η άνοδος του ΠΑΣΟΚ. Ο Γιώργος Παπαν-δρέου σε ένα πρώτο επίπεδο επαναδιατύπωσε το πρόβληµα, υιοθετώντας τα «αυτονόητα» επιχειρή-µατα που είχε υιοθετήσει έξι χρόνια νωρίτερα ο αντίπαλός του. Μίλησε δηλαδή για το πελατειακό κράτος που καταπνίγει κάθε πρωτοβουλία του πο-λίτη. Μίλησε για τη γραφειοκρατία και το συγκε-ντρωτισµό που πνίγει την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Μίλησε για την αδιαφάνεια και την ανοµία που αφήνει ανεξέλεγκτο το κράτος και το παραδί-δει στη διαφθορά.

Κατέδειξε έτσι, πως το ουσιαστικό διακύβευµα της «επόµενης µέρας» των εκλογών δεν είναι τόσο η οικονοµική πολιτική που θα εφαρµοστεί (άλλω-στε οι περιορισµοί της ΕΕ είναι δεδοµένοι) αλλά η επάρκεια του «µέσου» που θα την ασκήσει. Με απλά λόγια, χωρίς κράτος ως βασικό «εργαλείο» κάθε πολιτική είναι καταδικασµένη να παραµείνει ανεφάρµοστη. Άρα, πρώτιστο µέληµα της νέας κυ-βέρνησης είναι ανασύνταξη του κράτους. Κι εδώ απαιτούνται «ριζικές αλλαγές», «βαθιές τοµές» και «µεταρρυθµίσεις», την ανάγκη των οποίων αναγνωρίζουν οι πολίτες, αλλά στην περίπτωση

της διακυβέρνησης της ΝΔ έµειναν µόνο στο επί-πεδο της ρητορείας. Είναι αυτονόητο ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες προϋποθέτουν ρήξεις µε παγιωµένες αντιλήψεις και συγκρούσεις µε κατε-στηµένες λογικές. Είναι όµως µια µάχη που πρέπει να κερδηθεί, ώστε κι η Ελλάδα να αποκτήσει αυτό που όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν. Κράτος που να σέβεται και να προστατεύει τον πολίτη! Κράτος που θα εµπιστεύεται ο πολίτης! Στο πλαίσιο αυτό, η υλοποίηση των προεκλογικών δεσµεύσεων του ΠΑΣΟΚ είναι ζωτικής σηµασί-ας. Η αλλαγή του εκλογικού νόµου µε τη συναφή κατάργηση του σταυρού προτίµησης, αλλά κι η ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (µεταφορά αρµοδιοτήτων, αιρετός Περιφερειάρχης) είναι µε-ταρρυθµίσεις που πρέπει να προχωρήσουν άµεσα και δεν στοιχίζουν ούτε ένα ευρώ.

Το αγκάθι της οικονοµίας

Βασικό µέληµα της νέας κυβέρνησης θα πρέ-πει να είναι ο προσανατολισµός της οικονοµίας. Το «που θα βρείτε τα λεφτά» που κυριάρχησε κατά την προεκλογική περίοδο θίγει µια δευτερεύουσα πτυχή του προβλήµατος, όχι το σύνολο. Διότι, µια χώρα, κάθε χώρα, έχει τρόπους να βρίσκει χρή-µατα. Το ζήτηµα είναι που πηγαίνουν τα λεφτά. Έστω και τα ελάχιστα διαθέσιµα πώς αξιοποιού-νται για να αποδώσουν περισσότερο. Στο πλαίσιο αυτό έχει πολύ µεγάλη σηµασία το σχέδιο που η

ΤΩΡΑ ΞΕΚΙΝΑ Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ

Είναι χαρακτηριστικό ότι, για τους µυηµένους στα οικονοµικά ζητήµατα δεν υπήρχε ουσι-ώδης διαφορά ανάµεσα σε εκείνα που προέ-βαλλαν προεκλογικά τα δύο µεγάλα κόµµατα. Οι στόχοι ήταν οι ίδιοι, οι µέθοδοι παρόµοιες, η ρητορική διαφορετική… Ωστόσο αυτό δεν σηµαίνει ότι όλα είναι έτοιµα. Το αντίθετο. Η υλοποίηση της πολιτικής αυτής προϋποθέτει τιτάνια προσπάθεια προκειµένου από τη µία πλευρά να πείσει τους πολίτες να την εφαρµό-σουν και από την άλλη να πείσει τους κρατι-κούς µηχανισµούς να κάνουν ακριβώς το ίδιο: Να προχωρήσουν στην εφαρµογή της!

ΕΠΙΛΟΓΗ 55

νέα κυβέρνηση θα καταθέσει προς έγκριση στις Βρυξέλλες. Είναι σαφές ότι το κράτος πρέπει να βρει άµεσα ένα σηµαντικό ποσό για να καλύψει τις άµεσες ανάγκες του. Σε κάθε περίπτωση όµως ο τόπος θα κυβερνη-θεί. Κι ένας συνδυασµός δηµοσιονοµικής πειθαρχίας και αναπτυξιακής πολιτικής θα πρέπει να εφαρµοστεί.

Το νοικοκύρεµα του κράτους, η µείω-ση των δαπανών του, η συγκέντρωση των ανείσπρακτων φόρων, η καταπολέµηση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, είναι προβλήµατα που χρίζουν άµεσης αντ ιµετώπισης, προκειµένου να γ ίνει «επανεκκίνηση της οικονοµίας». Ήταν προβλήµατα που προϋπήρχαν της διε-θνούς οικονοµικής κρίσης, ήταν διαχρο-νικά και δεν αντιµετωπίστηκαν από τις κυβερνήσεις

της ΝΔ. Με ή χωρίς την κρίση πρέπει να λυθούν, ανεξαρτήτως οικονοµικής φιλοσοφίας. Εδώ η δι-αφορά µεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ εντοπίζεται στο που και πως επιτυγχάνεται η ανάπτυξη. Κατά την προεκλογική περίοδο, συζήτηση για την οικονο-µία δεν έγινε. Γενικά, µόνο, το ΠΑΣΟΚ µίλησε για µεταφορά πόρων στην έρευνα, την παιδεία, την µεταστροφή της γεωργίας σε επιλεγµένα ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, στη παραγωγή και εξαγωγή τεχνογνωσίας καθαρής ενέργειας. Η ΝΔ περιορί-στηκε να ρωτά το ΠΑΣΟΚ που θα βρει τα λεφτά.

Στο µυαλό του νέου Οικονοµικού Επιτελείου

Η διεθνής κρίση τώρα ανέδειξε τις διαρθρωτι-κές αδυναµίες της οικονοµίας µας, αδυναµίες που γνωρίζουµε από δεκαετίες. Και είναι αλήθέια ότι πολύ λίγα πράγµατα έγιναν για την απάλειψή τους από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Οι εξαγγελίες, τα προγράµµατα, οι εκλογές τέλος λοι-πόν. Είναι – αναγκαστικά – η ώρα των αποφάσε-ων. Οι επικεφαλής του οικονοµικού επιτελείου της

νέα κυβέρνηση θα καταθέσει προς έγκριση στις Βρυξέλλες. Είναι σαφές ότι το κράτος πρέπει να βρει άµεσα ένα σηµαντικό ποσό για να καλύψει τις άµεσες ανάγκες του. Σε κάθε περίπτωση όµως ο τόπος θα κυβερνη-θεί. Κι ένας συνδυασµός δηµοσιονοµικής πειθαρχίας και αναπτυξιακής πολιτικής θα πρέπει να εφαρµοστεί.

Το νοικοκύρεµα του κράτους, η µείω-ση των δαπανών του, η συγκέντρωση των ανείσπρακτων φόρων, η καταπολέµηση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, είναι προβλήµατα που χρίζουν άµεσης αν τ ιµετώπισης, προκειµένου να γ ίνει «επανεκκίνηση της οικονοµίας». Ήταν προβλήµατα που προϋπήρχαν της διε-θνούς οικονοµικής κρίσης, ήταν διαχρο-νικά και δεν αντιµετωπίστηκαν από τις κυβερνήσεις

κυβέρνησης έχουν πλέον να αντιµετωπίσουν ένα ασφυκτικό χρονοδιάγραµµα παρεµβάσεων προ-κειµένου να διασώσουν την ελληνική οικονοµία από το τέλµα βάζοντάς την ξανά σε αναπτυξιακή τροχιά και, µαζί, να διασώσουν το πολιτικό µέλ-λον το δικό τους και της παράταξής τους. Στις 19 και 20 Οκτωβρίου, οπότε θα πραγµατοποιηθούν τα Συµβούλια Eurogroup και EcoFin, τοποθετείται και το πρώτο ραντεβού του υπουργού Οικονοµι-κών, Γιώργου Παπακωνσταντίνου, µε τον Επίτρο-πο, Χοακίν Αλµούνια. Από τη συνάντηση αυτή θα διαφανεί αν η ευρωπαϊκή Επιτροπή θα στηρίξει τις προσπάθειες ανάταξης της οικονοµίας µας ή θα επιλέξει να δηµοσιοποιήσει αυστηρές συστάσεις. Στην δεύτερη, απευκταία περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση αφενός θα είναι σχεδόν υποχρεωµέ-νη να προχωρήσει σε σκληρές και βαθιές τοµές, αφετέρου θα έχει να αντιµετωπίσει και τη δυσα-ρέσκεια των αγορών. Μια τέτοια δυσαρέσκεια σπάνια µένει στα λόγια. Συνήθως στοιχίζει µερικά ακόµη δισεκατοµµύρια ευρώ σε αυξηµένο κόστος δανεισµού για το ελληνικό χαρτοφυλάκιο.

56 ΕΠΙΛΟΓΗ


H ATZENTA TΗΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣΤην πρώτη θέση στα «Επείγοντα» του νέου υπουργού, καταλαµβάνει δικαιωµατικά

η διευθέτηση του δηµοσιονοµικού προβλήµατος της χώρας. Με το έλλειµµα επι-

σήµως στο 6% του ΑΕΠ αλλά και µε υπολογίσιµες φωνές να το τοποθετούν στο

8% ή ακόµα και στο 11% είναι φανερό ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν πρέπει

να πείσουν άπαντες ότι είναι εφικτές και βιώσιµες. Αυτό σηµαίνει ότι: Πρώτον, τα µέτρα που αποφάσισε η προηγούµενη κυβέρνηση πρέπει σχε-

δόν στο σύνολό τους να εφαρµοστούν. Μέτρα όπως το ΕΤΑΚ, ή τα αυξηµένα τέλη

κυκλοφορίας των ΙΧ και τα τέλη στην κινητή τηλεφωνία, αν δεν εφαρµοστούν θα

εκτινάξουν το έλλειµµα του 2009 και θα αναβάλουν για το 2010 την εκκίνηση της

προσπάθειας αποκλιµάκωσής του, µε καταστροφικές συνέπειες για το δηµόσιο

χρέος και την εικόνα της χώρας στις αγορές.Δεύτερον, οι προσπάθειες για την ενθυλάκωση τµήµατος των ληξιπρόθεσµων

οφειλών προς το Δηµόσιο που ξεκίνησαν από την προηγούµενη κυβέρνηση θα

συνεχιστούν µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο.Τρίτον, πρέπει να λήξει άµεσα οποιαδήποτε εκκρεµότητα σχετικά µε τις αλ-

λαγές στο φορολογικό καθεστώς. Οι αλλαγές στη φορολογία αποτελούν ούτως ή

άλλως αντικίνητρο για επενδύσεις, για µεσοµακροπρόθεσµο σχεδιασµό, κ.λπ. Μι-

κρότερη ζηµιά θα γίνει όσο πιο γρήγορα εφαρµοστούν τα όποια νέα φορολογικά

µέτρα.Τέταρτον, να εφαρµοστούν τα όσα έχουν ήδη αποφασιστεί για τη µείωση

των δαπανών του δηµοσίου. Οι σχετικές αποφάσεις έχουν ήδη πάρει θεσµική

µορφή. Απλά δεν έχουν αρχίσει να υλοποιούνται µε διακριτό τρόπο, κυρίως λόγω

της ξαφνικής εκλογικής αναµέτρησης. Οι αποφάσεις, άλλωστε, αυτές δεν αποτε-

λούν µονοµερή στρατηγική. Έρχονται σαν αποτέλεσµα διαπραγµατεύσεων µε τις

Βρυξέλλες (κατ’ άλλους, αποφασίστηκαν µετά από διαχρονικές πιέσεις που έγιναν

πλέον αφόρητες…).

ΡΕΚΟΡ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΧΡΕΩΝΆλλες εποχές, ίδια προβλήµατα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1993 ο Ανδρέας Παπανδρέου διατύπωνε: «Είτε εµείς θα εξαφανίσουµε το δηµόσιο χρέος είτε το χρέος θα εξαφανίσει τη χώρα»! Από τότε µέχρι σήµερα όχι µόνο δεν «εξαφανίσαµε» το δηµόσιο χρέος αλλά τελευταία σηµειώσαµε αρνητικό ρεκόρ, στα 275 δισ. ευρώ ή 109% του αεπ της χώρας. Η πρόκληση µεγάλη για τον Γιώργο Παπανδρέου που θα χρειαστεί να επιστρατεύσει κάθε δύναµη της νέας κυβέρνησης για να εξοµαλύνει το αδηφάγο τέρας της οικονοµίας της χώρας.

ΕΠΙΛΟΓΗ 57

Η (ΑΝΑ)ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ

Ψηλά στο χαρτοφυλάκιο προτε-ραιοτήτων της νέας κυβέρνησης πρέπει να είναι η (ανα)διανοµή του πλούτου. Από τη στιγµή που το κράτος θα περιορίσει τις σπα-τάλες του και η χώρα θα µπει σε τροχιά ανάπτυξης – αν κι εφόσον υλοποιηθεί το πρόγραµµά της και αρχίσει να αποδίδει – το ζητούµε-νο είναι η ενίσχυση της µεσαίας τάξης και των ασθενέστερων κοι-νωνικών οµάδων. Το ΠΑΣΟΚ έχει κουλτούρα ενίσχυσης της «µεσαί-ας τάξης», που το διαφοροποιεί από τη ΝΔ, η οποία ως αµιγώς (νεο) φιλελεύθερο κόµµα, έδωσε µεγαλύτερη έµφαση στην ενίσχυ-ση και προστασία του µεγάλου κεφαλαίου και των τραπεζών. Δια-φοροποίηση πάντως που ελάχιστα επηρέασε το εκλογικό αποτέλεσµα της 4ης Οκτωβρίου.

Νέο αναπτυξιακό πρότυπο σε πρώτη ζήτηση

Τα δύσκολα είναι µπροστά έστω και εάν η νέα κυβέρνηση καταφέρει να τιθασεύσει το έλλειµµα Έτσι, ακόµα και αν το δηµοσιονοµικό σκηνικό βελ-τιωθεί θεαµατικά τους επόµενους µήνες, η αναζή-τηση ενός νέου βιώσιµου αναπτυξιακού προτύπου για την ελληνική οικονοµία δεν έχει σταµατήσει. Τα ζητήµατα της δαιδαλώδους πολυνοµίας, της γρα-φειοκρατίας στις υπηρεσίες των υπουργείων αλλά και της διαφθοράς στον δηµόσιο τοµέα πλέον δεν επιτρέπεται να παραµείνουν στο απυρόβλητο. Οι παθογένειες αυτές εκθρέφουν την παραοικονοµία συµπιέζοντας τα δηµόσια έσοδα αλλά, το κυρι-ότερο, υπονοµεύουν την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού προϊόντος. Το ίδιο κάνουν ανοιχτές υπο-θέσεις όπως το «τρύπιο» ασφαλιστικό σύστηµα, τα θεσµικά προσκόµµατα για την ένταση του ανταγω-νισµού στην εσωτερική αγορά (π.χ. το ζήτηµα των λεγόµενων κλειστών επαγγελµάτων), οι αγκυλώσεις στην εργασιακή νοµοθεσία, οι ατέλειες του φοροε-λεγκτικού και του εισφοροελεγκτικού µηχανισµού, το απαρχαιωµένο λογιστικό σύστηµα σε µια σειρά από υπηρεσίες του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα και των ΟΤΑ.

Ακόµα και διαρθρωτικά προβλήµατα που φαι-νοµενικά δεν έχουν σχέση µε την οικονοµία, τελι-κώς αναζητούν άµεσα µέτρα βελτίωσης καθώς οι στρεβλώσεις που δηµιουργούν πλέον εξοργίζουν τους πολίτες και διώ-χνουν οικονοµική δραστηριότητα είτε προς την παραοικονοµία είτε στο εξωτερικό. Κορυφαίο παρά-δειγµα είναι ο βραδύτατος ρυθ-µός απόδοσης της δικαιοσύνης, ο οποίος, αν µη τι άλλο, αποτρέπει εγχώριες και ξένες επενδύσεις που είναι πολύτιµες για την ελληνική οικονοµία. Υπό το πρίσµα των ανωτέρω, το διακύβευµα των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου δεν ήταν «Ποια πολιτική;» αλλά περισσότερο «Ποιος µπορεί να εφαρµόσει καλύτερα την ίδια πολιτική;».

Οι πολίτες χρέωσαν στην κυβέρνηση της Νέας Δηµοκρατίας τις καθυστερήσεις της «ήπιας προσαρµογής» αλλά και το επικοινωνιακό έλλειµ-µα σε µια περίοδο που η κρίση εξελισσόταν ταυτό-χρονα µε τη λήψη πλειάδας µέτρων που δεν έδειχναν να έχουν ειρµό. Από την άλλη πλευρά, ο λεγόµενος µεσαίος χώρος δεν έχει πεισθεί από την ικανότητα του ΠΑΣΟΚ να παίρνει σκληρές αποφάσεις και να τις εφαρµόζει. Μένει να δούµε το νέο του πρόσωπο που ευαγγελίστηκε στην προεκλογική περίοδο, τους επόµενους µήνες. Γιατί αυτό το ΠΑΣΟΚ ψήφισαν τε-λικά οι πολίτες την 4η Οκτωβρίου.

58 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣΤΟΧΟΣ Η ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Η πρόσφατα επανεκλεγείσα Άνγκελα Μέρκελ και o Νικολά Σαρκοζί µπορούν να χαµογελάσουν

πριν συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για την έξοδο των οικονοµιών τους από την ύφεση. Γερµανία και Γαλλία, οι

δύο µεγαλύτερες οικονοµίες της Ευρωζώνης, έχουν τεχνικά βγει από την ύφεση, δεδοµένου ότι εµφάνισαν θετική

εξέλιξη στο ΑΕΠ το δεύτερο τρίµηνο του έτους. Εφησυχασµός, όµως, δεν µπορεί να υπάρξει καθώς σε ετήσια

βάση και οι δύο είναι στο «κόκκινο». Μάλιστα, στον προεκλογικό της αγώνα, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ,

υποσχέθηκε µειώσεις στη φορολογία εισοδήµατος που θα φθάσουν τα 15 δισ. ευρώ σε ορίζοντα τετραετίας.

Κίνηση-στροφή στις προτεραιότητές της αφού µέχρι πρότινος υποστήριζε ότι, µετά το πακέτο στήριξης της

οικονοµίας των 80 δισ. ευρώ, προέχει η µείωση του ελλείµµατος και η επιστροφή στη δηµοσιονοµική πειθαρχία.

Δηλώνει τώρα ότι προτεραιότητά της είναι η επανεκκίνηση της οικονοµίας, καθώς η έξοδος από την ύφεση δεν είναι

βέβαιη, µε τη δέσµευση να είναι η Γερµανία, µαζί µε τις ΗΠΑ και την Κίνα, οι πρώτες χώρες που θα ανακάµψουν.

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

Για πρώτη φορά τα τελευταία δύο χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αναθεώρησε προς το χειρό-τερο τις προηγούµενες προβλέψεις της για την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής οικονοµίας. Αντίθετα για τη Γερµανία και τη Γαλλία θεωρεί ότι η εικόνα θα είναι πλέον λιγότερο αρνητική. Όµως αφήνει ανοικτό το ενδεχόµενο οι θετικές εξελίξεις να αποδειχτούν πρόσκαιρες. // Του Νίκου Μπέλλου

ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΕΥΡΩΠΗ

60 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΥΡΩΠΗ

ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΜΙΣΙΟΝ ΓΙΑΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΕΕ (2009)

ΑΕΠΠληθω-ρισµός

Γερµανία -5,1% 0,3%

Γαλλία -2,1% 0,0%

Ιταλία -5,0% 0,9%

Ισπανία -3,7% 0,0%

Ολλανδία -4,5% 1,1%

Ευρωζώνη -4,0% 0,4%

Πολωνία +1,0% 3,8%

Ην. Βασίλειο -4,3% 1,9%

ΕΕ 27 -4,0% 0,9%

Συγκρατηµένη αισιοδοξία για τη βελτίωση βασικών δεικτών της ευρωπαϊκής οικονοµίας το τε-λευταίο διάστηµα επικρατεί στην έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σ τις Βρυξέλλες, αλλά κανένας

αξιωµατούχος της Ευρωζώνης δεν διακινδυ-νεύει µια σίγουρη πρόβλεψη σχετικά µε το αν πρόκειται για βραχυπρόθεσµη ή µόνιµη ανάκαµψη. Τεχνικά, οι δύο µεγαλύτερες οικονοµίες της Ευρωζώνης, η γερµανι-κή και η γαλλική, έχουν βγει από την ύφεση, δεδοµένου ότι εµφάνισαν θετική εξέλιξη στο ΑΕΠ το δεύτερο τρίµηνο του έτους. Όµως, σε ετήσια βάση και οι δύο ε ίναι σ το «κόκκινο». Στη Γερµανία το ΑΕΠ εκτιµάται ότι θα υποχωρήσει το 2009 κατά 5,1% και στη Γαλλία 2,1%. Πάντως, είναι η πρώτη φορά τα τελευταία δύο χρόνια, που η Επιτροπή δεν υποχρεώθηκε στο πλαίσιο της ενδιάµεσης έκθεσης του Σεπτεµβρίου να αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις του περασµένου Μαΐου για την ευρωπαϊκή οικονοµία. Η Επιτροπή εκτιµά ότι το ΑΕΠ θα µειωθεί το 2009 κατά 4% στην Ευρωζώνη και στο σύνολο της ΕΕ. Την ίδια ακριβώς εκτίµηση είχε κάνει και κατά την πα-ρουσίαση των εαρινών προβλέψεων, τον περασµένο Μάιο.

Εκείνο που κάνει συγκρατηµένα αι-σιόδοξη την Επιτροπή είναι ότι, ενώ το πρώτο τρίµηνο του έτους ήταν χειρότε-ρο του αναµενόµενου, το δεύτερο προ-έκυψε ανέλπιστα θετικό για τις περισσότε-ρες οικονοµίες της Ευρωζώνης, ενώ θετικές είναι και οι πρώτες ενδείξεις για το τρίτο τρίµηνο που ολοκληρώθηκε στο τέλος Σε-πτεµβρίου. Οι ευνοϊκές εξελίξεις άρχισαν να ισχυροποιούνται στη διάρκεια του κα-λοκαιριού, καθώς η παγκόσµια οικονοµία άρχισε να σταθεροποιείται, εν µέρει λόγω των σηµαντικών πολιτικών παρεµβάσεων. Με τη βοήθεια των βελτιωµένων χρηµατο-πιστωτικών συνθηκών, η µείωση του ΑΕΠ στην ΕΕ σηµείωσε αισθητή επιβράδυνση στη διάρκεια του δεύτερου τριµήνου (σε -0,2% από τρίµηνο σε τρίµηνο µετά από -2,4% το πρώτο τρίµηνο του 2009). Καθώς τα εµπορικά αποθέµατα έχουν πλέον υποχωρήσει αρκετά

ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΜΙΣΙΟΝ ΓΙΑΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΗΣ ΕΕ

Γερµανία

Γαλλία

Ιταλία

Ισπανία

Ολλανδία

Ευρωζώνη

Πολωνία

Ην. Βασίλειο

ΕΕ 27

υγκρατηµένη αισιοδοξία για τη βελτίωση βασικών δεικτών της ευρωπαϊκής οικονοµίας το τε-λευταίο διάστηµα επικρατεί στην έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σ τις Βρυξέλλες, αλλά κανένας

αξιωµατούχος της Ευρωζώνης δεν διακινδυ-νεύει µια σίγουρη πρόβλεψη σχετικά µε το αν πρόκειται για βραχυπρόθεσµη ή µόνιµη ανάκαµψη. Τεχνικά, οι δύο µεγαλύτερες οικονοµίες της Ευρωζώνης, η γερµανι-κή και η γαλλική, έχουν βγει από την ύφεση, δεδοµένου ότι εµφάνισαν θετική εξέλιξη στο ΑΕΠ το δεύτερο τρίµηνο του έτους. Όµως, σε ετήσια βάση και οι δύο ε ίναι σ το «κόκκινο». Στη Γερµανία το ΑΕΠ εκτιµάται ότι θα υποχωρήσει το 2009 κατά 5,1% και στη Γαλλία 2,1%. Πάντως, είναι η πρώτη φορά τα τελευταία δύο χρόνια, που η Επιτροπή δεν υποχρεώθηκε στο πλαίσιο της ενδιάµεσης έκθεσης του Σεπτεµβρίου να αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις του περασµένου Μαΐου για την ευρωπαϊκή οικονοµία. Η Επιτροπή εκτιµά ότι το ΑΕΠ θα µειωθεί το 2009 κατά 4% στην Ευρωζώνη και στο σύνολο της ΕΕ. Την ίδια ακριβώς εκτίµηση είχε κάνει και κατά την πα-ρουσίαση των εαρινών προβλέψεων, τον περασµένο Μάιο.

Εκείνο που κάνει συγκρατηµένα αι-σιόδοξη την Επιτροπή είναι ότι, ενώ το πρώτο τρίµηνο του έτους ήταν χειρότε-ρο του αναµενόµενου, το δεύτερο προ-έκυψε ανέλπιστα θετικό για τις περισσότε-

ες οικονοµίες της Ευρωζώνης, ενώ θετικές είναι και οι πρώτες ενδείξεις για το τρίτο τρίµηνο που ολοκληρώθηκε στο τέλος Σε-

Οι ευνοϊκές εξελίξεις άρχισαν να ισχυροποιούνται στη διάρκεια του κα-

καθώς η παγκόσµια οικονοµία άρχισε να σταθεροποιείται, εν µέρει λόγω των σηµαντικών πολιτικών παρεµβάσεων. Με τη βοήθεια των βελτιωµένων χρηµατο-πιστωτικών συνθηκών, η µείωση του ΑΕΠ στην ΕΕ σηµείωσε αισθητή επιβράδυνση στη διάρκεια του δεύτερου τριµήνου (σε -0,2% από τρίµηνο σε τρίµηνο µετά από -2,4% το πρώτο τρίµηνο του 2009). Καθώς τα εµπορικά αποθέµατα έχουν πλέον υποχωρήσει αρκετά

Η ευρωπαϊκή οικονοµία στα-θεροποιείται και σε βραχυ-χρόνιο ορίζοντα η βελτίωση θα συνε χ ισ τ ε ί, δηλώνε ι ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, φροντίζοντας παράλ-ληλα να αναφέρει ότι η αβε-βαιότητα για τις εξελίξεις είναι µεγάλη. Τονίζει ότι οι απαιτή-σεις των καιρών µιλούν για προσοχή και επαγρύπνηση. Η πρόβλεψη του επιτελείου του για ρυθµό ανάπτυξης της οικονοµίας της Ευρω-ζώνης από -0,5% ως 1% το 2010 είναι ενδεικτική του ότι όλα τα ενδεχόµενα είναι ακόµα ανοικτά. Γιατί µπορεί οι κίνδυνοι για την οικονοµία να υποχωρούν και υπάρχει η πιθανότητα η πρόσφατη άνοδος των τιµών των περιουσιακών σ τοιχε ίων (µε τοχές και ακίνητα) και των δεικτών εµπισ τοσύνης να ε ίναι η αρχή ε νός ανοδικού

σπιράλ για την οικονοµία. Όπως τονίζει όµως η κε-

ντρική τράπεζα της χώρας, στην πρόσφατη έκθεσή της,

η εµπειρία από τις προηγού-µενες χρηµατοοικονοµικές κρίσεις δείχνει ότι υπάρχουν και «απατηλές» έξοδοι κα-θώς χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να οµαλοποιηθεί η οικονοµία.

ΣΤΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΤΟΥ ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ!

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

ώστε να αναµένεται πλέον ανάκαµψη της πα-ραγωγής για την αναπλήρωσή τους και παρα-τηρείται βελτίωση της εµπιστοσύνης σε σχε-δόν όλους τους τοµείς και τις χώρες, οι βραχυ-πρόθεσµες προοπτικές φαίνονται ευνοϊκές.

Με βάση αυτές τις τάσεις, οι αναπτυξια-κές εκτιµήσεις για το δεύτερο µισό του έτους έχουν αναθεωρηθεί ελαφρά προς τα πάνω στις πρόσφατες προβλέψεις της Επιτροπής. Οι προοπτικές χρηµατοδότησης είναι ευνοϊκότε-ρες, ενώ η ιδιωτική όσο και η δηµόσια κατα-νάλωση αποδείχθηκαν αρκετά ανθεκτικές.

Κλίµα αβεβαιότητας

Φαίνεται, ωστόσο, να κυριαρχεί ακόµη κλίµα αβεβαιότητας, και ενώ η ανάκαµψη µπο-ρεί να εµφανίσει απροσδόκητα ευνοϊκή εξέλι-ξη σε πολύ βραχυπρόθεσµη βάση, δεν µπορεί να προεξοφληθεί ότι ο χαρακτήρας της θα εί-ναι µόνιµος. Κι αυτό γιατί, οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και στα δηµόσια οικονοµικά δεν έχουν ακόµη γίνει πλήρως αισθητές και η διόρθωση στη αγορά κατοικιών εξακολουθεί να αναστέλλει τις επενδύσεις σε αρκετές χώ-ρες. Συνεπώς, η ανάκαµψη µπορεί να αποδει-χθεί ασταθής και να απαιτήσει ακόµη µεγαλύ-τερο χρονικό ορίζοντα, αναφέρει η Κοµισιόν.

Ο αρµόδιος Επίτροπος, Χοακίν Αλµούνια εµφανίζεται ιδιαίτερα ανήσυχος για την ανερ-γία, η οποία ακόµη κι αν επιβεβαιωθεί το καλό σενάριο, δηλαδή της σταθερής εξόδου από την ύφεση, θεωρεί βέβαιο ότι θα συνε-χίζουν να χάνονται θέσεις απασχόλησης στην Ευρώπη τουλάχιστον για τα επόµενα 2-3 τρί-µηνα. Κι αυτό γιατί η αύξηση ή µείωση της απασχόλησης ακολουθεί πάντα µε καθυστέ-ρηση κάποιων τριµήνων τους οικονοµικούς κύκλους. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στην ΕΕ η ανεργία άρχισε να αυξάνεται µαζικά από το τέλος του φθινοπώρου του 2008, ενώ η κρίση στην πραγµατική οικονοµία είχε ξεκι-νήσει αρκετά νωρίτερα.

Ο συνολικός αριθµός των ανέργων στην ΕΕ ανήλθε τον Ιούλιο (τελευταία διαθέσιµα στοι-χεία της Eurostat) σε 21,8 εκατοµµύρια στις 27 χώρες µέλη, εκ των οποίων 15,1 εκατοµµύρια αφορούσαν τις χώρες της Ευρωζώνης. Τους τε-λευταίους 12 µήνες χάθηκαν 5,1 εκατοµµύρια θέσεις εργασίας.

Ο Επίτροπος Αλµούνια υποστηρίζει ότι πρέπει να χαράξουµε µια σαφή, αξιόπιστη και συντονισµένη στρατηγική «εξόδου» από τα προγράµµατα τόνωσης της οικονοµίας µε στόχο να επαναφέρουµε σταδιακά τα δηµόσια

οικονοµικά σε βιώσιµη πορεία και να βρούµε τους απαραίτητους πόρους για να αυξήσουµε το δυναµικό ανάπτυξης και απασχόλησης της Ευρώπης. Για τον πληθωρισµό που ήταν και ο δεύτερος δείκτης µετά το ΑΕΠ, που αφορού-σε η ενδιάµεση έκθεση της Κοµισιόν για τις µεγάλες οικονοµίες της ΕΕ, οι Βρυξέλλες δεν ανησυχούν. Δεν υπάρχουν πληθωριστικές πι-έσεις, καθώς εξακολουθεί να καταγράφεται σηµαντική υποχώρηση της οικονοµικής δρα-στηριότητας και αναµένεται επιβράδυνση της αύξησης των µισθών. Συνολικά, οι προβλέψεις για τον πληθωρισµό παραµένουν αµετάβλητες σε σχέση µε τις εαρινές προβλέψεις, µιλούν για ποσοστό 0,9% στην ΕΕ το 2009.

ΕΠΙΦΥΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

Αναµφίβολα η εικόνα της οικονοµίας είναι καλύτερη από ό,τι στην αρχή του χρόνου, όµως είµαι επιφυλακτικός για την πορεία της ανάκαµψης, δηλώνει ο γενικός διευ-θυντής της Τράπεζας Διεθνών Διακανονι-σµών, Χαϊµ Καρουάνο. Όπως αναφέρεται στην πρόσφατη έκθεση της, οι εξελίξεις σ τις αγορές οµολόγων δείχνουν ότι οι επενδυτές είναι επιφυλακτικοί για τη δυ-ναµική της ανάκαµψης ενώ όσον αφορά τις τράπεζες υπάρχουν ερωτηµατικά για την ποιότητα και τη διατηρησιµότητα της πρό-σφατης κερδοφορίας τους.

Σχεδόν 3,3 εκατ. άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους το τελευταίο δω-δεκάµηνο στην Ευρωζώνη και 5,1 εκατ. στην ΕΕ. Έτσι, η στρατιά των ανέργων έχει φθάσει τα 21,8 εκατ. µε το πο-σοστό ανεργίας στο 9,5% στην ΕΕ. Και έπεται και συνέχεια αφού η πορεία της αγοράς εργασίας ακολουθεί µε κάποια υστέρηση τις εξελίξεις στην πραγµατική οικονοµία.

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η έξοδος από την οικονοµική κρίση θα σηµάνει την είσοδο στην ενεργειακή κρίση, καθώς η κατανάλωση ενέργειας θα αυξηθεί και πάλι. Η προηγούµενη κυβέρνηση απέκλεισε την αύξηση της συµµετοχής των στερεών καυσίµων στο µίγµα της ηλεκτροπαρα-γωγής. Όµως πόσο ασφαλής είναι µακροπρόθεσµα ο επαρκής εφοδιασµός µε φυσικό αέριο; Αναγκαστικά, και παρά τις αντι-δράσεις, θα πρέπει να πάρουµε αποφάσεις για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. //Του Αντώνη Λιβιεράτου

ΠΗΓΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

τηγικής την οποία και σχολίασε ο γράφων στην «Ε». Με τον τίτλο «Μακροχρόνιος Ενεργειακός Σχεδιασµός» Έκθεση 2009, το Συµβούλιο επανέρχεται. Η Έκθεση 2009 έχει διαφορές µε την προηγούµενη εξαιτίας της αλλαγής της ηγεσίας του ΥΠΑΝ, τον πε-ρασµένο Ιανουάριο. Η νέα ηγεσία απέκλει-σε τα στερεά καύσιµα από τη νέα παραγω-γή ηλεκτρικής ενέργειας, εν προκειµένω τον λιθάνθρακα, και την έστω και απλή πα-ρακολούθηση των τεκταινοµένων στον το-µέα της πρωτογενούς πυρηνικής ενεργείας. Όµως η ηλεκτροπαραγωγή από πυρηνικούς αντιδραστήρες διάσπασης (fission) έχει επιστρέψει απανταχού του πλανήτη είτε ως όραµα, είτε ως µελέτη, είτε ως κατασκευή. Η έκθεση του Συµβουλίου παραθέτει εκτε-νώς στοιχεία τόσο από τις παγκόσµιες όσο και από τις Ευρωπαϊκές εξελίξεις στην πα-ραγωγή ενέργειας και εντέλει βέβαια, και κυρίως, τις εξελίξεις και τις προτάσεις της Εθνικής Στρατηγικής. Ο γράφων δεν θα ασχοληθεί µε τις τελευταίες, στο παρόν πόνηµα τουλάχιστον, από έλλειψη χώρου,

Παρά το ότι η κυβέρνηση πριν ένα χρόνο δήλωσε µέσω του υπουργού Aνάπτυξης ότι η ενεργε ιακή ασφάλεια της Ελλάδας δεν θα στηρίζεται

πλέον στα στερεά καύσιµα, η πρόσφατη Έκθεση του Συµβουλίου Εθνικής Ενεργει-ακής Στρατηγικής (Σ.Ε.Ε.Σ.) συνιστά τη µε-γαλύτερη συµµετοχή τους στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας καθώς έχουν ανα-πτυχθεί λιγότερο ρυπογόνες τεχνολογίες. Γιατί τελικά ενεργειακή ασφάλεια σηµαίνει επαρκής κάλυψη των µελλοντικών της, αυ-ξανόµενων, ενεργειακών αναγκών και αυτό δεν συµβαδίζει ούτε µε το να αποκλείουµε κάποια πρωτογενή µορφή ενέργειας ούτε και να στηριζόµαστε υπέρµετρα στο φυ-σικό αέριο. Οι πιέσεις µάλιστα είναι τόσο µεγάλες που οι γειτονικές µας χώρες αυξά-νουν τις επενδύσεις τους στην ηλεκτροπα-ραγωγή από πυρηνικά. Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα µε τη σειρά. Την άνοιξη του 2008 το Σ.Ε.Ε.Σ. εξέδωσε και κυκλοφόρη-σε προς διαβούλευση µια πρόταση στρα-

ΕΠΟΧΗ ΓΙΑ ΕΞΠΡΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

64 ΕΠΙΛΟΓΗ


επιφυλασσόµενος να επανέλθει. Όµως θα σηµειώσει τις παρακάτω επισηµάνσεις του προέδρου τoυ, Ραφαήλ Μωυσή, διατυπω-µένες κατά το καθήκον του.

...«Παρ’ όλη την προβλεπόµενη επάρ-κεια, η Έκθεση επαναφέρει το θέµα του ανώτατου επιθυµητού ποσοστού συµµε-τοχής του φυσικού αερίου στην ηλεκτρο-παραγωγή που υπαγορεύεται από λόγους κόστους, χαµηλής θερµοδυναµικής απόδο-σης σε σχέση µε έξω–ηλεκτρικές χρήσεις, και ασφάλειας εφοδιασµού». Αφού στη συνέχεια σχολιάζει κάθε άλλη συµβατική πηγή κάλυψης φορτίων ηλεκτροπαραγω-γής στο τέλος του ορίζοντα (το 2030) και µη θεωρώντας πιθανό ότι οι µέθοδοι απο-θήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας θα έχουν εξελιχθεί τεχνικά και οικονοµικά σε τέτοιο βαθµό ώστε οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέρ-γειας να αποτελέσουν την κύρια πηγή ηλε-κτροπαραγωγής, σηµειώνοντας επίσης ότι το 2030 θα λειτουργούν λιγνιτικές µονάδες ισχύος µόλις 1400 MW, η Έκθεση συνιστά τον εµπλουτισµό της τεχνογνωσίας που έχει αποκτήσει η χώρα στην καύση του λιγνίτη, όσο και των άλλων στερεών καυ-σίµων, ώστε να γίνει αποδεκτός στο µέλ-λον ο εµπλουτισµός του µείγµατος πηγών ηλεκτροπαραγωγής µε πρόσθετα και λιγό-τερο ρυπογόνα στερεά καύσιµα. Τα µέλη του Σ.Ε.Ε.Σ. συµµερίζονται την άποψη ότι µια χώρα που δεν έχει άφθονους και αδιά-λειπτα διαθέσιµους ενεργειακούς πόρους, δεν έχει την πολυτέλεια να αποκλείει δογ-µατικά και δια παντός τη χρήση οποιασδή-ποτε πρωτογενούς πηγής ενέργειας. Παρά ταύτα, η Έκθεση, συµµορφούµενη προς το κυρίαρχο κοινωνικό και πολιτικό κλίµα δεν αναφέρεται σε προοπτική χρησιµοποίησης της πυρηνικής ενέργειας, ακόµη και στον ορίζοντα οράµατος.

Ο γράφων προσυπογράφει χωρίς εν-δοιασµούς τα γραφόµενα του κ. Μωυσή, για να προσθέσει ότι το φαινόµενο της υποταγής στο εκάστοτε, ανεύθυνα, δη-µιουργούµενο κλίµα το έχει δυστυχώς συναντήσει στη συνεργασία του µε αρκε-τούς από τους αποφασίζοντες. Το φαινό-µενο της µη οµολογούµενης άγνοιας, είναι, όπως και ήταν, ένα σοβαρό πρόβληµα. Στην «Έκθεση 2009» δεν λείπει ο παράγων της αποδεξιµότητας, όµως η διακριτική αναφορά σε αυτόν υποβαθµίζει τη σηµα-σία του. Αυτός ο παράγων, κρίσιµος έως κρισιµότατος, επικαλούµενος πολλές φο-

ρές από τους αποφασίζοντες δηµιουργεί προβλήµατα και πολλάκις ζηµίες στο µέλ-λον της χώρας. Ίσως ακόµη και σήµερα, ο λαός µας να µην έχει συνειδητοποιήσει σε βάθος ότι η ενέργεια και η οικονοµία, και πρόσφατα και το περιβάλλον είναι µία και αδιάσπαστη ενότητα και π.χ. η έξοδος από την οικονοµική κρίση θα σηµάνει την είσο-δο στην ενεργειακή. Αλλά αν οι Έλληνες, µε τις σκοτούρες και τα βάσανά τους, ακο-λουθούν πολλές φορές ακόµη και άκριτα δηµαγωγούς, δεν υπάρχει δικαιολογία για τους αποφασίζοντες είτε να ακολουθούν είτε να παράγουν τη συνθηµατολογία.

Η µέθοδος της σύγκρισης

Η ενεργειακή ένταση είναι ένα απλό αλλά εξαιρετικά χρήσιµο µέγεθος που µε-τράει την αποδοτικότητα της χρήσης της ενέργειας στην οικονοµία. Είναι η κατανά-λωση ενέργειας ανά µονάδα παραγόµενου αγαθού. Δεδοµένου ότι η πλέον προσιτή και αµέσου αξιοποιήσεως «πρωτογενής» πηγή ενεργείας είναι η ορθολογική χρή-ση της, είναι αναγκαία µια απεικόνιση της ενεργειακής έντασης της Ελληνικής οικονο-µίας. Η λήψη µέτρων, όπως πολλές φορές σηµειώνεται στην «Έκθεση 2009» θα γίνει αποδοτικότερη αν η ενεργειακή ένταση συγκριθεί µε αντίστοιχα µεγέθη άλλων ευ-ρωπαϊκών χωρών. Η Ελλάδα δαπανά πολύ περισσότερη ενέργεια για την παραγωγή του ακ. προϊόντος της από ό,τι αναλογι-κά η Γερµανία, η Γαλλία, το Ην. Βασίλειο, η Ιταλία και η Σουηδία. Με 182 κιλά ισο-δυνάµου πετρελαίου ανά 1000 ευρώ αεπ, βρίσκεται αρκετά υψηλότερα από τον µέσο όρο των 151 κιλών της ΕΕ των 15 χωρών.

Η Έκθεση του ΣΕΕΣ φέρνει στο µυαλό την ανάγκη να ξεκαθαριστούν οι βασικές έννοιες που χρησιµοποιούνται στις αποφά-σεις. Περιµένoντας το Συµβούλιο G8 στην Αγία Πετρούπολη, το 2006, ο Daniel Vergin, από τους κορυφαίους µελετητές της Ενέργει-ας (Το βιβλίο του για το πετρέλαιο µε τίτλο «The Prize» παραµένει αξεπέραστο) επιχει-ρεί µε άρθρο του στην «Wall Street Journal» (11/7/06) να κωδικοποιήσει τις βασικές έννοιες που προσδιορίζουν τον στοχασµό στο θέµα της Ενέργειας, αυτού του µυστηρι-ώδους φυσικού φαινοµένου. Το άρθρο του φέρει τον τίτλο «What Is Energy Security?». Οι βασικοί όροι στη διαχείρισή της είναι: Energy Security, Energy Independence, En-ergy diversification, Security margin.

ΣΤΟΧΟΣΤΟ ΑΔΥΝΑΤΟ!

Η οικονοµία ε ίναι σε κρίση, αλλά όταν σε κά-ποια στιγµή στο µέλλον ξαναπάρε ι το δρόµο της, θα οδηγηθούµε σε ενεργειακή κρίση και κατ’ επέκταση σε επι-δείνωση του φαινοµέ-νου της κλιµατικής αλ-λαγής. Η εξισορρόπηση των σχέσεων απαιτε ί µια άλλη, εν τελώς δι-αφορε τ ική, πολι τ ική αντίληψη που δεν έχει ακόµη διαµορφωθεί, που δεν έχει αναδείξει ακόµη τους στοχαστές της, ή /και ένα τεχνο-λογικό άλµα στη χρήση της ηλιακής ενέργειας που δε ν έ χ ε ι ακόµη βρει τον Ντίζελ του. Η πράσ ινη τ ε χ νολογ ία του σήµερα δεν µπορεί να αποτελέσει επαρκή παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας βάσης. Όµως παρόλο που το πρό -βληµα µοιάζει να είναι παγκόσµιο κατά περίερ-γο τρόπο µεσοβραχυ-πρόθεσµα είναι τοπικό. Κάθε κράτος µπορε ί και οφείλει να διαµορ-φώσει το νοικοκυριό του. Είναι δυνατό; Είναι. Με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν νοικοκυρεµέ-να νοικοκυριά – ας επι-τραπεί ο σολοικισµός – και ανοικοκύρευτα νοικοκυριά, υπάρχουν νοικοκυρεµένα αλλά και ανοικοκύρευτα κράτη. «Και ας επιδιώξουµε το Αδύνατο», να νοικοκυ-ρευτεί η χώρα µας.

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

Μια χώρα που δεν έχει άφθονους και αδιάλειπτα διαθέσι-µους ενεργειακούς πόρους, δεν έχει την πολυτέλεια να αποκλείει δογµατικά τη χρήση οποιασδή-ποτε πρωτογενούς πηγής ενέργειας.

Πολιτική µε όραµα

Ο όρος Ενεργειακή Ασφάλεια είναι ιδιαίτε-ρα σηµαντικός, χρησιµοποιείται κατά κόρον, όµως δεν υπάρχει οµοφωνία για το περιεχό-µενό του. Αυτό εξαρτάται από τη θέση µιας χώρας στη γραµµή από την εξόρυξη ως την κατανάλωση, αν δηλαδή ο χρήστης είναι πα-ραγωγός-εξαγωγέας ή καταναλωτής-εισαγω-γέας. Αν κανείς ανήκει στους πρώτους επιθυ-µεί και επιδιώκει τιµές αρκετά υψηλές ώστε ... «να βγάζει τα έξοδά του, να κερδίζει, αλλά και να µπορεί να χρηµατοδοτεί τις αναγκαίες επενδύσεις που θα του επιτρέπουν τη δι-ατήρηση των εξαγωγών». Αν ανήκει στους δεύτερους επιθυµεί τιµές που να στηρίζουν µε ασφάλεια τον παραγωγικό ιστό και την καθηµερινότητα των πολιτών. Δεν χρειάζεται περαιτέρω ενηµέρωση και του απλού πολίτη για να συνειδητοποιήσει τα τεράστια προ-βλήµατα που δηµιουργούν αυτές οι πραγ-µατικότητες. Ο δεύτερος όρος, η Ενεργειακή Ανεξαρτησία, όπως προβλήθηκε για πρώτη φορά από τον πρόεδρο Νίξον εξαιτίας της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του 70 εί-ναι «αέρας φρέσκος». Οι ίδιες οι ΗΠΑ που τον υιοθέτησαν, τότε εισαγωγείς του ενός τρί-του των αναγκών τους σε πετρέλαιο, σήµερα είναι εισαγωγείς των δυο τρίτων. Η επανα-

φορά του όρου από τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ, προβάλλοντας ως λύση τα βιοκαύσιµα, δεν ήταν παρά άλλο ένα πυροτέχνηµα της κυβέρνησης Μπους. Ο τρίτος όρος, ένα πρω-ταρχικό αξίωµα, είναι η Διαφοροποίηση των πηγών πρωτογενούς ενέργειας. Αφορά τόσο στους υδρογονάνθρακες, πετρέλαιο-φυσικό αέριο, όσο και στην προσθήκη άλλων πηγών πρωτογενούς ενέργειας. Αποτελεί το σηµείο εκκίνησης του στοχασµού για την ενεργεια-κή ασφάλεια. Σηµαίνει αντιµετώπιση νέων πραγµατικοτήτων. Έτσι, χρόνο µε τον χρόνο, το πρόβληµα γίνεται πιο περίπλοκο τόσο από άποψη λειτουργίας της οικονοµίας όσο και από άποψη πολιτικής γιατί προϋποθέτει αποφασίζοντες µε όραµα. (Ποιος θυµάται τον κ. Πεπονή που πήρε την άξια του µέλ-λοντος απόφαση για την εγκατάσταση του σταθµού υγροποιηµένου αερίου στη Ρε-βυθούσα και πόσοι ξέρουν την οραµατική απόφαση του κ. Σιούφα να διπλασιάσει το δυναµικό της, σε εποχή που οι αποφάσεις έµοιαζαν µάλλον φουτουριστικές). Τα παρα-πάνω οδηγούν στον τελευταίο και κρίσιµο όρο, το Περιθώριο Ασφάλειας. Δεδοµένου του υψηλού κόστους των ενεργειακών εγκα-ταστάσεων, οι αποφάσεις ζυγίζονται µεταξύ κοινωνικών δαπανών και δαπανών για το µέλλον της ενεργειακής κάλυψης, και είναι εξαιρετικά δύσκολες.

66 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗ παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς αντιδραστήρες έρχεται και πάλι στο προσκήνιο καθώς η παγκόσµια κοινότητα βρίσκεται αντιµέτωπη µε την πιεστική ανάγκη να µειώσει τις εκποµπές αερίων του θερ-µοκηπίου που προκαλεί η καύση των υδρογονανθράκων, αλλά και την ανάγκη απεξάρτησης από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και τους λίγους αριθµητικά αλλά ισχυρούς παραγωγούς τους. Σε πολλές χώρες η κατα-σκευή νέων αντιδραστήρων είναι αποδεκτή από την κοινή γνώµη ως µια καθαρή, από άποψη εκποµπών, πηγή ενέργειας, δίνοντας µικρότερο βάρος στο πρόβληµα της διαχείρισης των αποβλήτων της διαδικασίας. Σήµερα βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής 50 πυρηνικοί αντιδραστήρες ανά τον κόσµο για την παραγωγή ηλεκτρι-κής ενέργειας, σύµφωνα µε την Παγκόσµια Ένωση Πυρηνικής ενέργειας. Άλλοι 137 βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασµού, ενώ στο στάδιο της µελέτης βρίσκονται 295. Σήµερα λειτουργούν 436 πυρηνικοί αντιδραστήρες που παράγουν 15% της παγκόσµιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας


ΚαναδάςΛειτουργούν 18 πυρη-νικοί αντιδραστήρες, 2 βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής, προ-γραµµατίζεται η κατα-σκευή άλ λων 4, ε νώ π ρ ο τ ε ί νον τ α ι 3 ν έο ι αντιδραστήρες.

ΗΠΑΛειτουργούν 104 πυρη-νικοί αντιδραστήρες και προγραµµατίζεται η κα-τασκευή άλλων 11, ενώ προτείνονται 19 νέοι.

ΒραζιλίαΛειτουργούν 2 πυρη-νικοί αντιδραστήρες, 1 βρίσκε ται σ το σ τάδιο του προγραµµατισµού ενώ υπάρχουν προτά-σεις για 4 νέους.

ΑργεντινήΛειτουργούν 2 πυρη-ν ικοί αν τ ιδρασ τήρες, 1 κατασκευάζεται και υπάρχουν σχέδια και προτάσεις για άλλους 2.

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

Βρετανία Λειτουργούν 19 αντιδραστήρες και σχεδι-άζεται η κατασκευή άλλων 8.

ΓαλλίαΜελετά την κατασκευή 2 νέων αντιδρα-στήρων, ενώ ήδη παράγει το 75% των αναγκών της σε ηλεκτρισµό από πυρηνικά

ΙΤΑΛΙΑΥπάρχουν προτάσεις για την κατασκευή 10 αντιδραστήρων µε στόχο το 25% της ηλεκτροπαραγωγής να προέρχεται από αυτούς το 2030.

ΓερµανίαΛειτουργούν 17 πυρηνικοί αντιδραστή-ρες και παράγουν το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Υπάρχουν προτάσεις

να αναστραφεί η νοµοθετική ρύθµιση που προβλέπει απόσυρσή τους το 2021.

ΙσπανίαΛειτουργούν 8 πυρηνικοί αντιδραστήρες και παράγουν το 20% της ηλεκτρικής ενέρ-γειας της χώρας. Επί του παρόντος η Ισπα-νία δεν σχεδιάζει την κατασκευή νέων.

ΒουλγαρίαΠαράγει το 1/3 της ηλεκτρικής της ενέρ-γειας από τους πυρηνικούς σταθµούς του Κοζλοντούι και σχεδιάζει 2 νέους αντιδρα-στήρες 3ης γενιάς στο Belene, στα σύνορα µε τη Ρουµανία, η κατασκευή των οποίων θα αρχίσει το 2010 και 2011 αντίστοιχα.

ΡουµανίαΣχεδιάζει να προσθέσει στο πυρηνικό

δυναµικό της, που αποτελείται από 2 αντιδραστήρες που καλύπτουν το 1/5 των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια, 2 νέους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Ανά-λογες βλέψεις έχει και η Τουρκία, παρά τις περιπέτειες στο σχέδιο κατασκευής πυρηνικού σταθµού στο Akkuyu.

ΦινλανδίαΛειτουργούν 4 πυρηνικοί αντιδραστή-ρες, 1 κατασκευάζεται και προτείνεται η κατασκευή 1 νέου.

ΣουηδίαΛειτουργούν 10 πυρηνικοί αντιδραστή-ρες που παράγουν το 42% της ηλεκτρι-κής ενέργειας της χώρας. Δεν υπάρχουν σχέδια για νέους αντιδραστήρες.

Ρωσία Λειτουργούν 31 πυρηνικοί αντιδραστήρες, 9 κατασκευάζονται, 7 είναι στο στάδιο του σχεδιασµού και υπάρχουν προτάσεις για επιπλέον 37.

Κίνα Κατασκευάζει 16 πυρηνικούς αντιδραστήρες, ενώ στο στάδιο του σχεδιασµού και της εξέτασης βρίσκονται 125. Ήδη λειτουργούν 11

Ιαπωνία Λειτουργούν 53 πυρηνικοί αντιδραστήρες, 2 κατασκευάζονται και προγραµµατί-ζεται η κατασκευή άλλων 13.

Ινδία Λειτουργούν 17 πυρηνικοί αντιδραστήρες, κατασκευάζονται 6 νέοι, ενώ στο στάδιο του σχεδιασµού βρίσκονται 23 και υπάρχουν προτάσεις για επιπλέον 15.

Νότια Αφρική Λειτουργούν 2 πυρηνικοί αντιδραστήρες, 3 είναι στο στάδιο του σχεδια-σµού και υπάρχουν προτάσεις για επιπλέον 24.

ΕΠΙΛΟΓΗ 69ΕΠΙΛΟΓΗ 69

Οι οδικές µεταφορές υπήρξαν η µεγάλη αναπτυξιακή πλατφόρµα όλων των ελληνικών κυβερνήσεων για πάνω από δύο δεκαετίες και στις ευρύχω-ρες λωρίδες τους επενδύθηκαν και επενδύονται τεράστια ποσά. Παρά τις σοβαρές ενστάσεις στα υπό κατασκευή ή σχεδιασµό έργα, ενστάσεις επι-στηµονικές, επιχειρηµατικές και περιβαλλοντικές, το αναπτυξιακό µοντέλο που υιοθετούµε δεν µπορεί να λειτουργήσει χωρίς άσφαλτο, γέφυρες, σή-ραγγες και …παρακαµπτηρίους. // Του Θανάση Αντωνίου

Σχέδια στην άσφαλτο και ανάπτυξη …επί χάρτου

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ & ΜΕΣΑ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ

70 ΕΠΙΛΟΓΗ


M πορεί να κατηγορήθηκε για πολλά και να έστρε-

ψε πάνω του την αρνητική δηµοσιότητα, αρκε-τές φορές κατά τη µακρά θητεία του στο κοµ-βικό αυτό υπουργείο, ο προηγούµενος υπουρ-γός ΠΕΧΩΔΕ, Γιώργος Σουφλιάς, δεν µπορεί να κατηγορηθεί όµως ότι αµέλησε να φτιάξει …δρόµους. Το αντίθετο θα λέγαµε. Τα δηµό-σια έργα και ειδικά οι οδικοί άξονες µονοπώ-λησαν, για µια ακόµα φορά στη µακρόχρονη πορεία αυτού του τόπου, όχι µόνο τα κονδύλια αλλά και το ενδιαφέρον της πολιτικής ηγεσίας. Ήταν τόση η εµµονή του µε τον σχεδιασµό των οδικών αξόνων, των διαδικασιών δηµοπράτη-σης νέων έργων και την τήρηση των χρονοδι-αγραµµάτων, που στο ενδιάµεσο των συνεχών επισκέψεών του στα εργοτάξια και των συσκέ-ψεων µε µηχανικούς και συγκοινωνιολόγους, ο Θεσσαλός πολιτικός …ξέχασε το περιβάλλον. Όχι πως δεν είναι σηµαντικό για τη χώρα µας να αποκτήσει ένα ευρύ, σύγχρονο και λειτουρ-γικό οδικό δίκτυο το οποίο να συνδέει την εν-δοχώρα µε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια. Όχι πως δεν είναι αναγκαίο πλέον να φτάσουµε το επίπεδο ταχύτητας και ασφάλειας των οδικών αξόνων που διαθέτουν τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Το βάρος όµως που δόθηκε στη συγκεκριµέ-νη αναπτυξιακή υποδοµή ή για να το θέσουµε διαφορετικά, η υστέρηση που παρατηρήθηκε σε άλλες αναγκαίες για τον εκσυγχρονισµό της χώρας υποδοµές, δηµιούργησε έντονη δυσα-ρέσκεια σε µεγάλα τµήµατα του πληθυσµού και σε µερίδα της αγοράς. Δεν είναι τυχαίο ότι µέχρι και τη δωδέκατη ώρα, την 1η Σεπτεµβρί-ου 2009 και λίγες µόνο ώρες πριν την προκή-ρυξη των πρόωρων εκλογών, ο Γιώργος Σου-φλιάς, απτόητος, ανακοίνωνε χρονοδιαγράµ-µατα και λεπτοµέρειες οικονοµικής φύσης για τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού, αµυνόµενος µάλιστα απέναντι σε όσους τον κατηγορούσαν για υπέρµετρο, «κατασκευαστικό ζήλο».

Έργα παντού!

Τα οδικά έργα που βρίσκονταν σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια και για τα οποία γράφτη-καν και ακούστηκαν πολλά, εκτείνονται γεω-γραφικά σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, περιλαµ-βάνουν δε, (α) την ολοκλήρωση των οδικών

ΤΡΙΑ (ΑΠΟ ΤΑ) ΜΕΓΑΛΑ ΟΔΙΚΑ ΕΡΓΑ

Εγνατία. Η ολοκλήρωση και η παράδοση στις 30/5 της Εγνα-τίας Οδού – συγκεκριµένα των κύριων αξόνων της καθώς ορισµέ-να τµήµατα των κάθετων αξόνων θα παραδοθούν µέχρι τα τέλη του έτους- υπήρξε ένα τιτάνιο έργο. Είναι ο µεγαλύτερος αυτοκι-νητόδροµος στην Ελλάδα, µε παρελθόν χάραξης που χάνεται στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄70, µε έναρξη των πρώτων ερ-γασιών στα µέσα της δεκαετίας του ‘80 και µε το 46% του έργου να έχει κατασκευαστεί µέχρι το 2004 (369 χλµ. στον κύριο άξονα και 69 στους κάθετους άξονες). Τα τελευταία χρόνια, κάτω από την ασφυκτική πίεση του ίδιου του υπουργού Γιώργου Σουφλιά, ολο-κληρώθηκε το υπόλοιπο 54%, δηλαδή 509 χλµ. – 76 χλµ. σε κάθε-τους δρόµους θα παραδοθούν µέχρι τα τέλη του έτους. Η Εγνατία είναι ένας κλειστός αυτοκινητόδροµος µε τρεις λωρίδες κυκλοφο-ρίας ανά κλάδο και διαχωριστική νησίδα ανάµεσά τους, εκτείνεται σε 670 χλµ. στο κύριο κλάδο και συνολικά σε 947 χλµ., ενώνει πέ-ντε περιφέρειες, 10 πρωτεύουσες νοµών, τέσσερα λιµάνια και έξι αεροδρόµια, ενώ χρειάστηκε να κατασκευαστούν 73 σήραγγες και 135 γέφυρες . Αξίζει να αναφέρουµε ότι οι περιοχές από τις οποίες διέρχεται και επηρεάζει το σηµαντικό αυτό έργο αντιστοιχούν πε-ρίπου στο 50% της συνολικής έκτασης της ελληνικής επικράτειας και στο 45% των εξαγωγών.

Ιονία Οδός. Έργο αµφισβητούµενο και µε αρκετό παρασκήνιο, αφού θεωρήθηκε ως το «χρυσωµένο χάπι» για τη συγκατάθεση των κατοίκων της Δυτικής Ελλάδας στην επιδιωκόµενη εκτροπή του Αχελώου υπέρ του θεσσαλικού κάµπου, η Ιονία Οδός έχει προϋπολογισµό ύψους 1,4 δισ. ευρώ- «µεγαλύτερος από τη ζεύγη Ρίου Αντιρρίου», υποστηρίζουν ορισµένοι από όσους αντιτίθενται στο έργο, θεωρώντας ότι η επιλογή της δηµιουργίας ενός ακόµα οδικού άξονα επιβαρύνει το περιβάλλον στη Δυτική Ελλάδα. Ο αυτοκινητόδροµος ξεκινάει από το Ρίο και φτάνει µέχρι τα Ιωάν-νινα, έχει µήκος 196 χλµ. και από αυτά τα 117 κατασκευάζονται στον νοµό Αιτωλοακαρνανίας. Το πιο καίριο από τα τµήµατά της, το Αντίρριο- Αγρίνιο θα ολοκληρωθεί, σύµφωνα πάντα µε τα χρο-νοδιαγράµµατα µέχρι την άνοιξη του 2011, ενώ όλο το έργο θα πρέπει να παραδοθεί µέχρι τα τέλη του 2013. Ήδη έχει παραδοθεί το τµήµα Παράκαµψη Αγρινίου, µήκους 34 χλµ.

Πέταλο Μαλιακού. Έργο «µυθικό» αφού η ανάγκη κατασκευ-ής του διατυπώθηκε εδώ και πάνω από 20 χρόνια- χρειάστηκε να σκοτωθούν δεκάδες άνθρωποι στις κακοφτιαγµένες στροφές του πριν ξεκινήσει η πολιτεία τον νέο αυτοκινητόδροµο. Τα έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και έχουν δοθεί ήδη τα 54 από τα 77 χλµ. του συνολικού µήκους µε όριο περάτωσης του έργου το 2010 και κόστος το οποίο θα ανέλθει σε 800 εκατ. ευρώ. Το έργο θα συµπληρωθεί από δύο παράπλευρα, εξίσου όµως σηµαντικά και (ακόµα πιο) δαπανηρά έργα: την κατασκευή του οδικού άξονα Ρά-χες Μαλιακού – Κλειδί Ηµαθίας και τον Ε-65, τον οδικό άξονα της κεντρικής Ελλάδας, µήκους 175 χλµ. ο οποίος συνδέει τον ΠΑΘΕ µε την Εγνατία Οδό. Ο συνολικός προϋπολογισµός των έργων αυ-τών ανέρχεται στα 3,7 δισ. ευρώ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 71

ΜΕΤΡΟΑΘΗΝΑ – ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΥ

Η γραµµή U, η οποία θα ξεκινάει από το Γαλάτσι, και θα ακολουθεί τη διαδροµή Δικαστήρια, Πανεπιστήµιο (κέντρο), Παγκράτι κι επι-στροφή στο Μαρούσι, µήκους 20 χλµ. αποτελεί σύµφωνα µε τους υπευθύνους το νέο µεγάλο στοίχηµα των συγκοινωνιών σε σταθερή τροχιά διότι αναµένεται να απαλλάξει από υπερβολική κυκλοφορία µεγάλες οδικές αρτηρίες όπως η πολύπαθη Κηφισίας. Δίπλα στο έρ-γο έχει προβλεφθεί σύγχρονος ποδηλατόδροµος σε ανταπόκριση µε τους σταθµούς, κάτι που χαροποίησε ιδιαίτερα τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους φίλους των ήπιων µορφών κυκλοφορίας στα αστικά κέντρα. Η γραµµή U, µαζί µε την επέκταση του µετρό προς τα δυτικά προάστια και κατάληξη στο Πειραιά, είναι τα δύο µεγάλα έργα που πρέπει να περιµένουµε. Το δεύτερο έργο θα έχει µήκος 7,6 χλµ. και θα περνάει από Αγία Βαρβάρα, Κορυδαλλό, Νίκαια, Μανιάτικα και Πειραιά, καταλήγοντας στο Δηµοτικό Θέατρο του µεγάλου λιµα-νιού. Προς το παρόν και µετά την παράδοση πριν µερικές εβδοµάδες του σταθµού στο Νοµισµατοκοπείο, αναµένουµε στο άµεσο µέλλον τους νέους σταθµούς σε Χολαργό, Χαϊδάρι, Περιστέρι και Ανθούπολη µέχρι τα τέλη του 2009, τους σταθµούς σε Ηλιούπολη, Άλιµο, Αργυ-ρούπολη και Ελληνικό µέχρι την άνοιξη του 2010, ενώ σε περίπου ένα χρόνο από σήµερα θα παραδοθεί ο σταθµός στην Αγία Παρασκευή.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ΒΟΛΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΜΑΡΑΜπορεί οι πολιτικοί µηχανικοί του έργου στο µετρό της Θεσσαλο-νίκης να «βασανίζουν» το µυαλό τους για το πως θα περάσουν τη γραµµή χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο τη στατικότητα της Αψίδας του Γαλερίου, την ιστορική και συµβολική Καµάρα, οι πολίτες όµως της πρωτεύουσας της Μακεδονίας, περιµένουν µε ανυποµονησία το έρ-γο: το µήκος του είναι 9,6 χλµ. και προβλέπεται ότι θα φτιαχτούν 13 σταθµοί που θα ανακουφίσουν µια ανυπόφορη συγκοινωνιακά αλλά πάντα γοητευτική πόλη.

αξόνων Πάτρα- Αθήνα- Θεσσαλονίκη- Εύζωνοι (ΠΑΘΕ), τα έργα Εγνατία Οδός, Ιονία Οδός και Τρίπολη- Καλαµάτα- Σπάρτη, (β) την ανάπτυ-ξη των Διευρωπαϊκών και Διαπεριφερειακών οδικών αξόνων και των τροφοδοτικών τους αξόνων, καθώς και των συνδέσεων µε κοµ-βικά σηµεία της χώρας, (γ) την αντιµετώπι-ση ασυνεχειών των κύριων περιφερειακών οδικών αξόνων και (δ) τις παρακάµψεις των κύριων αστικών κέντρων και τις συνδέσεις των λιµένων τους µε το Διευρωπαϊκό Οδικό Δίκτυο. Απέναντι σε αυτόν τον κατασκευαστι-κό οργασµό, βρίσκονται αρκετά σε αριθµό, αλλά οπωσδήποτε µικρότερου κόστους έργα σε υφιστάµενα δίκτυα ή σε επεκτάσεις δικτύ-ων για τα µέσα µαζικής µεταφοράς. Σε όλα τα «µέτωπα» οι εξελίξεις είναι ενδιαφέρουσες, τα αποτελέσµατα απτά και η πρόοδος ορατή, χωρίς να λείπουν όµως τα κλασικά φαινόµενα παθογένειας που χαρακτηρίζουν πάντα τον ελληνικό κατασκευαστικό χάρτη: υπερβάσεις στους προϋπολογισµούς, κακοτεχνίες, υψηλά διόδια, αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών για δι-άφορους λόγους, µεγάλες καθυστερήσεις και πληµµελή περιβαλλοντική µέριµνα. Η επίση-µη έναρξη του τελευταίου «κύκλου» ανάπτυ-ξης και επενδύσεων στον χώρο των οδικών µεταφορών συµπίπτει µε την πρώτη συνε-δρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Ενίσχυση της Προσπελασιµότητας 2007-2013», βάσει του οποίου υλοποιείται η αναπτυξιακή στρατηγι-κή της Ελλάδας στον τοµέα των µεταφορών. Το πρόγραµµα «Ενίσχυση της Προσπελασιµό-τητας», αποτελεί την κοινή συνισταµένη των επιµέρους Επιχειρησιακών Προγραµµάτων που έχουν σχεδιαστεί και υλοποιούνται στο ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά και στο υπουργείο Μεταφο-ρών και, όπως είναι γνωστό, αφορά σε όλα τα µεταφορικά υποσυστήµατα: τις οδικές µετα-φορές, τον σιδηρόδροµο (και τον προαστια-κό ο οποίος είναι πλέον οργανικά ενταγµένος στον ΟΣΕ), τις θαλάσσιες µεταφορές και τα λι-µάνια, αλλά και τις αεροπορικές µεταφορές. Ο συνολικός προϋπολογισµός ανέρχεται σε 7,4 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 4,353 δισ. ευρώ, δηλαδή το 59% αφορά στις οδικές µεταφορές. Γιατί τέτοια «προτίµηση»; Ζητήσαµε από τον τοπογράφο µηχανικό και συγκοινωνιολόγο, Δηµήτρη Μηλάκη, να µας περιγράψει τη φιλο-

72 ΕΠΙΛΟΓΗ


σοφία που διέπει το επιχειρησιακό πρόγραµ-µα. Η επιλογή µας δεν είναι τυχαία καθώς ο συγκεκριµένος επιστήµονας, διδάκτορας στον Τοµέα Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδι-ασµού στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο και µέλος της Μονάδας Βιώσιµης Κινητικότητας, έχει εδώ και χρόνια ταχθεί υπέρ πιο φιλικών προς το περιβάλλον συστηµάτων µεταφοράς αν-θρώπων και εµπορευµάτων. «Για µία ακόµη φορά, η χώρα µας διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οι οποίες στρέφονται σε επενδύσεις κατ’ εξοχήν φιλοπεριβαλλοντι-κές στον τοµέα των µεταφορών και δίνει τη µερίδα του λέοντος – στις ρυπογόνες οδικές µεταφορές, παρά το γεγονός ότι στο διεθνές περιβάλλον παγιώνονται πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε αντίθετη κατεύθυνση, όπως η λήψη ριζοσπαστικών µέτρων αντιµετώπισης του κορεσµού των οδικών δικτύων και των διαθέσιµων χώρων στάθµευσης στις πόλεις».

Κραδασµοί στις κατασκευές

Η ελληνική κατασκευαστική βιοµηχα-νία βγήκε ενισχυµένη από το πρόγραµµα ανάπτυξης οδικών αξόνων. Έντονος όµως

προβληµατισµός επικρατεί στην κατασκευα-στική αγορά όσο αφορά και στο υφιστάµενο θεσµικό καθεστώς των δηµοσίων έργων. Τα µεγάλα ζητήµατα που θέτουν οι εργοληπτικές οργανώσεις και φορείς όπως η Πανελλήνια Ένωση Διπλωµατούχων Μηχανικών Εργολη-πτών Δηµοσίων Έργων (ΠΕΔΜΕΔΕ), έχουν να κάνουν µε τη διαφάνεια στους διαγωνισµούς, την απλούστευση των διαδικασιών και των ποικίλων γραφειοκρατικών κωλυµάτων, ενώ η στρέβλωση του ανταγωνισµού και το θέµα της χρηµατοδότησης είναι µείζονα προβλήµατα. Για το τελευταίο αυτό, είναι χαρακτηριστική η παρατήρηση του προέδρου της ΠΕΔΜΗΕΔΕ (ηλεκτρολόγοι µηχανικοί) Στάθη Μανδηλαρά σε πρόσφατη ηµερίδα του κλάδου ότι «ο χρη-µατοδότης των δηµόσιων έργων τα τελευταία χρόνια είναι ο εργολάβος, όχι µόνο λόγω κα-θυστέρησης αποπληρωµής των έργων, αλλά και γιατί παρατηρείται το φαινόµενο ο εργολά-βος να φροντίζει να διασφαλιστούν οι πιστώ-σεις για την κατασκευή του έργου». Η εποχή Γ. Σουφλιά στο υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ συνοδεύτηκε (και σηµαδεύτηκε...) από µια νέα φιλοσοφία στη χρηµατοδότηση και την υλοποίηση των

1 Τµήµα της Εγνατίας Οδού στα Γρεβενά. Τα εγκαίνια του πραγµατοποιήθηκαν τον περασµένο Μάϊο. Η Εγνατία οδός, η κατασκευή της οποίας ξεκίνησε το 1996, είναι ένας αυτοκινητόδροµος κλειστός µήκους 670χλµ και ενώνει του Κήπους του Έβρου µε την Ηγουµενίτσα σε περίπου 6 ώρες. Συνολικά 73 σήραγγες και 135 γέφυρες κατασκευάστηκαν στον µεγαλύτερο αυτοκινητόδροµο της χώρας ο οποίος διέρχεται από περιοχές που αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% της ελληνικής επικράτειας.

2 Αττική Οδός. Σηµάδια συµφόρησης, πολλές µέρες τον χρόνο και για αρκετές ώρες παρουσιάζει πλέον η Αττική Οδός. .

3 (α) Κατεχάκη. Στο βάθος ο πολύπαθος Υµηττός, στον οποίο προβλέπονται νέες χαράξεις για τη δηµιουργία αυτοκινητόδροµων. Περιβαλλοντικές οργανώσεις, κάτοικοι των όµορων δήµων και µερίδα συγκοινωνιολόγων αντιδρούν στο έργο. (β) Η πεζογέφυρα Καλατράβα στη συµβολή των Λεωφόρων Μεσογείων και Κατεχάκη.

1 3(α)

2

ΕΠΙΛΟΓΗ 73

δηµόσιων έργων, καθώς µια σειρά νέοι όροι µπήκαν στην κατασκευαστική πραγµατικό-τητα µε σκοπό να την εξυγιάνουν: συµβάσεις παραχώρησης και ΣΔΙΤ, νόµος απόλυτης µει-οδοσίας κ.ά. Πρόκειται για µια προσπάθεια να αλλάξει το καθεστώς ανάθεσης δηµόσιων έργων, µεταξύ αυτών και των έργων οδοποιί-ας, προσπάθεια η οποία δεν στέφθηκε πάντα µε επιτυχία – το γεγονός ότι είχαµε και στην συγκεκριµένη περίοδο αρκετές κακοτεχνίες ή καθυστερήσεις έργων είναι απόδειξη της πε-ριορισµένης ισχύος που έχουν οι νόµοι στην ελληνική πραγµατικότητα.

Το νέο µοντέλο και η - µία από τα ίδια - πραγµατικότητα

Οι µεγάλες οδικές παρεµβάσεις όπως ο οδικός άξονας ΠΑΘΕ και η Εγνατία Οδός βαί-νουν πλέον προς ολοκλήρωση ενώ αρκετά µικρότερα έργα έχουν ήδη πάρει τον δρόµο τους. Η στιγµή είναι κατάλληλη να θέσουµε εκ νέου το ερώτηµα περί του ποιου αναπτυξια-κού µοντέλου χρειαζόµαστε ως χώρα το επό-µενο διάστηµα στον τοµέα των µεταφορών και των συγκοινωνιών και, φυσικά, του πως θα το

4 Μαλιακός. Ήταν ένα από τα επικίνδυνα σηµεία στην εθνική Οδό Αθήνας- Θεσσαλονίκης και κόστισε τη ζωή σε δεκάδες συνανθρώπους µας. Το πέταλο του Μαλιακού βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης. Θεωρήθηκε ένα από τα δυσκολότερα έργα, εξαιτίας των σαθρών πετρωµάτων της Φθιώτιδας. Ανάλογα προβλήµατα αντιµετωπίζει και η χάραξη της νέας γραµµής του ΟΣΕ στην ίδια περιοχή (Καλλίδροµο).

5 Μετρό Θεσσαλονίκης. Έργο µεγάλης κυκλοφοριακής σηµασίας για την ταλαιπωρηµένη συγκοινωνιακά συµπρωτεύουσα, το Μετρό πέρασε από «σαράντα κύµατα», αλλά η υλοποίησή του δεν είναι µακριά.

6 Μετρό Αθήνας. Οι νέες χαράξεις του και οι νέοι σταθµοί που δηµιουργούνται στα βόρεια προάστια, τη δυτική Αθήνα και στον άξονα της Βουλιαγµένης, αναµένεται να ανακουφίσουν την κυκλοφορία σε πολλούς περιφερειακούς κόµβους.

4

5

6

3(β)

74 ΕΠΙΛΟΓΗ


υλοποιήσουµε. Ο Δ. Μηλάκης θεωρεί ότι µέχρι σήµερα δεν έχει τεθεί στην Ελλάδα το ζήτηµα των εναλλακτικών προς το αυτοκίνητο µέσων γι΄ αυτό και υστερούν σε υποδοµές τα άλλα µέσα µεταφο-ράς. Μήπως γιατί οι πολιτικές ηγεσίες στα υπουρ-γεία Μεταφορών και ΥΠΕΧΩΔΕ των τελευταίων δεκαετιών ήθελαν απλώς να παράγουν εύκολα ορατό έργο; «Δεν γνωρίζω τα βαθύτερα κίνητρα αυτής της επιλογής και ούτε είναι αυτό το θέµα στη συζήτηση για τη βιώσιµη κινητικότητα» µας είπε και πρόσθεσε ότι «έργο και µάλιστα σηµαντικό θα µπορούσε να παρουσιαστεί από κάθε κυβέρνηση αν αναπτύσσονταν σωστές υποδοµές και στα άλλα µέσα. Υπάρχουν µέσα µεταφοράς για τα οποία κάθε επένδυση δηµιουργεί αντιδράσεις, διότι ανατρέπει την καθηµερινότητά µας, ενώ υπάρχουν έργα, όπως το Μετρό, τα οποία είναι υπόγεια, έχουν λιγοστές επιπτώσεις στη ζωή της πόλης και γίνονται εύκολα αποδεκτά. Σας θυµίζω µόνο ότι η πεζοδρόµηση της Ερµού είχε δηµιουργήσει πολλές αντιδράσεις, ενώ η πεζοδρόµηση της Βουκουρεστίου είχε προκα-λέσει πανικό στους µαγαζάτορες- σήµερα είναι οι εµπορικότεροι και ακριβότεροι δρόµοι της χώρας». Κλείνουµε τη συζήτησή µας µε ένα σχόλιό του για

την επέκταση της Αττικής Οδού και τους νέους αυ-τοκινητόδροµους που ανακοίνωσε πρόσφατα ο Γ. Σουφλιάς . « Η επέκτα-ση αυτή θα ενθαρρύνει την επέκταση του αστι-κού ισ τού της Αθήνας προς τα Μεσόγεια. Με τον τρόπο αυτό οδηγού-µαστε στη δηµιουργία µιας νέας Αθήνας, δίπλα στην υφιστάµενη, οδη-γούµαστε δηλαδή σε δι-

πλασιασµό της πόλης, κάτι το οποίο υπό τις παρού-σες περιβαλλοντικές και κλιµατολογικές συνθήκες στην Αττική είναι εντελώς λανθασµένο».

Ζητείται ανάσα στο νέο Ρυθµιστικό για τις συγκοινωνίες

Η προσπάθεια να συνδεθούν οι µαζικές µετα-φορές, η οδοποιία και το συγκοινωνιακό µε ένα νέο ρυθµιστικό πλαίσιο για τη χωροταξία στο λεκανοπέδιο της Αθήνας (αλλά και της Θεσσαλο-νίκης…) είναι µια αξιέπαινη πράξη, το αποτέλε-σµά της όµως θα εξαρτηθεί, σε µια πρώτη φάση, από το αποτέλεσµα της δηµόσιας διαβούλευσης και στη συνέχεια από τις επιλογές της πολιτείας. Το Νέο Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας- Αττικής το οποίο δεν πρόλαβε να γίνει νόµος του κράτους

λόγω του πρόωρου κλεισίµατος της Βουλής την καλοκαιρινή περίοδο και της προκήρυξης πρό-ωρων εκλογών το Σεπτέµβριο, περιέχει ενδια-φέρουσες προτάσεις για τον χωρικό σχεδιασµό στην Αττική. Συνδέεται όµως µε δύο εξαιρετικά αµφισβητούµενες κινήσεις: α) τη δηµιουργία νέ-ων αυτοκινητόδροµων στην ανατολική πλευρά της Αθήνας, ως προεκτάσεις της Αττικής Οδού και τη σύνδεση της τελευταίας µε τα Μεσόγεια και τα νότια προάστια και β) το νέο Προεδρικό Διάταγµα για την «Προστασία του Υµηττού» το οποίο θεωρείται από πολλούς Κερκόπορτα για περαιτέρω δόµηση και υποβάθµιση του βουνού. Κινήσεις τις οποίες αµφότερες απορρίπτουν τό-σο το σύνολο των περιβαλλοντικών και οικολο-γικών οργανώσεων, όσο και µερίδα του τεχνικού κόσµου (π.χ. ΤΕΕ) . Ασφαλώς δεν είναι µόνο οι αυτοκινητόδροµοι που χαρακτηρίζουν το Νέο Ρυθµιστικό Σχέδιο, προϊόν µακράς πορείας δι-αβουλεύσεων, 25 χρόνια µετά το ιστορικό Ρυθ-µιστικό του 1985. Σε έναν από τους επτά άξονές του προβλέπει τη δηµιουργία ενός δικτύου 8 γραµµών µετρό, συνολικού µήκους πάνω από 220 χιλιόµετρα και µε περίπου 200 σταθµούς. Παράλληλα, το Σχέδιο προβλέπει επεκτάσεις σε άλλα µέσα σταθερής τροχιάς (ήδη η γραµµή τραµ προς την Πειραιά βρίσκεται σε στάδιο µελέτης), δηµιουργία αυτοκινητόδροµων και αναπλάσεις στο κέντρο της πρωτεύουσας µε ταυτόχρονη ‘απελευθέρωση’ δρόµων (µονοδροµήσεις, πε-ζοδροµήσεις, ορισµένες υπογειοποιήσεις ακόµα και µέσα στο κέντρο της Αθήνας κ.ά.). Το ζήτηµα της δηµιουργίας νέων οδικών αξόνων στην πρω-τεύουσα είναι κεφαλαιώδους σηµασίας και ειδι-κά σήµερα, πέντε χρόνια µετά την ολοκλήρωση της Αττικής Οδού, επιχειρείται από διάφορες πλευρές η εξαγωγή συµπερασµάτων για κυρίως για την πολιτική που ακολουθείται. «Επειδή ο δείκτης ιδιοκτησίας Ι.Χ. στην Ελλάδα έχει ακό-µα µεγάλα περιθώρια ανόδου σε σχέση µε τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, η δηµιουργία νέ-ων αυτοκινητόδροµων δεν θα οδηγήσει σε απο-συµφόρηση της κυκλοφορίας, αλλά σε ακόµα µεγαλύτερη χρήση του αυτοκινήτου και τελικά σε συµφόρηση ειδικά στους κόµβους» µας είπε πολιτικός µηχανικός που δραστηριοποιείται σε µια από τις περιοχές όπου αναµένονται οι νέοι αυτοκινητόδροµοι. Συµπλήρωσε δε πως «το υφι-στάµενο δίκτυο δρόµων και χώρων στάθµευσης δεν έχει την απαιτούµενη χωρητικότητα για την εξασφάλιση της οµαλής σύνδεσης µε τους νέους αυτοκινητόδροµους», θυµίζοντάς ότι και στην Αττική Οδό, πέντε χρόνια µετά την κατασκευή της, υπάρχει συµφόρηση σε πολλά σηµεία, και για αρκετές από τις ώρες αιχµής.

Οι έλληνες κατασκευαστές βγήκαν ενισχυµένοι από το πρόγραµµα ανάπτυξης οδικών αξόνων, αν και οι ενστάσεις, κυρίως, από τις µικρές και τις µεσαίες εταιρείες δεν λείπουν.


Οι µικρέςΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

τηςΣΙΔΗΡΑΣ κυρίας!

ΑΓΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΟΥ

Η φαρµακοβιοµηχανία είναι, σε παγκόσµιο επίπεδο, µια σταθερή αγο-ρά που δεν παύει ωστόσο να γνωρίζει διακυµάνσεις, όχι όµως σαν αυτές που ταλανίζουν άλλους κλάδους σήµερα. Χαρακτηριστικό εί-ναι ότι σε Χρηµατιστηριακούς κύκλους της Ευρώπης οι «αµυντικοί τίτ-λοι» των φαρµακοβιοµηχανιών αποτέλεσαν και αποτελούν λύση ανά-γκης για τους επενδυτές που βλέπουν το αδιέξοδο σε άλλους κλάδους. Οι εταιρείες παραγωγής φαρµάκων όµως δεν βρίσκονται στο απυ-ρόβλητο παρά την ανελαστική ζήτηση των προϊόντων που παράγουν. Επηρεάζονται από άλλους παράγοντες που είναι το ίδιο απρόβλεπτοι.// Του Σίµου Κοσµετάτου

ΕΠΙΛΟΓΗ 77

Η αγορά των φαρµάκων σ ήµε ρα παραµέ ν ε ι σταθερή, µε τις τιµές να διαµορφώνον ται κεντρικά (στην Ελλά-

δα η τιµή των φαρµάκων καθορίζεται από τον µέσο όρο των τριών χαµηλό-τερων τιµών στην EE) µε αποτέλεσµα να µην υπάρχουν µεγάλες εκπλήξεις στα οικονοµικά των εταιρειών. Όµως οι εκπλήξεις έρχονται από µια σειρά άλλους παράγοντες.

Τα φάρµακα λαµβάνουν όλο και µεγαλύτερο ποσοστό στις δαπάνες

ΣΚΟΥΠΑ ΤΟΥ ΙΚΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΕΞΑΡΣΗΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ

9,2% Τόσο αυξήσα-µε την κατανάλωση φαρµάκων που συ-νταγογραφούνται από το ΙΚΑ φέτος !

6,5 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ Τόσο κοστίζει στο ΙΚΑ το ηλεκτρονικό σύ-στηµα- αντίδοτο που θέτει σε εφαρµογή στις αρχές του έτους για να ελέγξει την αύ-ξηση των φαρµακευ-τικών δαπανών.

300 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ Το ποσό που εκτι-µάται ότι θα εξοικο-νοµήσει το ΙΚΑ από την εφαρµογή του ηλεκτρονικού συστή-µατος!

υγείας των ασφαλιστικών ταµείων. Σήµερα, σύµφωνα µε τον διοικητή του ΙΚΑ, Θεόδωρο Αµπατζόγλου, το 48% των δαπανών του Οργανισµού αφορά φάρµακα, ποσοστό που αναλογεί σε 2,19 δισ. ευρώ σε σύνολο 4,578 δισ. ευρώ που είναι οι συνολικές δαπά-νες. Τα παλαιότερα έτη, σύµφωνα µε έκθεση του Ιδρύµατος Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), του Ινστιτούτου του ΣΕΒ, οι δαπάνες για φάρµακα ήταν χαµηλότερες, 42% των συνολικών δαπανών το 2007. Το 2006 ο απόλυτος αριθµός ήταν 2.566

δισ. ευρώ όταν το 2001 ξεπερνούσαν ελάχιστα το 1 δισ. ευρώ. Η αύξηση των δαπανών σε φάρµακα αποδίδε-ται εν µέρει στις φαρµακοβιοµηχανί-ες που λάνσαραν πιο αποτελεσµατικά αλλά και πιο ακριβά φάρµακα που έρχονται να αντικαταστήσουν προη-γούµενες, οικονοµικότερες, εκδόσεις. Στην έκρηξη των δαπανών συνέβαλαν επίσης, τόσο η κατάργηση της λίστας συνταγογραφούµενων σκευασµάτων όσο και οι πλασµατικές δαπάνες προς τα διαγνωστικά κέντρα. Το ΙΚΑ, ανα-γνωρίζοντας την αύξηση των ποσών

78 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΓΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΟΥ

ΙΟΣ ΤΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ;Κάτι παρόµοιο µπορεί να συµβεί και σε περίπτωση έκτακτης ανά-γκης σε πολλές χώρες που δεν θα διστάσουν να αγοράσουν φάρµα-κα που δεν σέβονται τις πατέντες προκειµένου να γλιτώσουν από µια πανδηµία. Οι αρχές φοβού-νται ότι κάτι παρόµοιο µπορεί να συµβεί και µε τα φάρµακα γ ια τη νέα γρίπη, εκδοχές των οποίων κυκλοφορούν ήδη στο διαδίκτυο. Αν και προς το παρόν η ζήτηση καλύπτεται ήδη από τη φαρµακοβιοµηχανία ωστόσο η ικανότητα παραγωγής εµβολίων είναι περιορισµένη. Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας οι µεγάλες φαρµακοβιοµηχανίες µπορούν να παράγουν κάθε χρό-νο τρία δισεκατοµµύρια δόσεις του εµβολίου για τον ιό Η1Ν1. Η ποσότητα αυτή καλύπτει τις ανά-γκες του µισού πληθυσµού της γης καθώς µία δόση είναι αρκε-τή για να εξασφαλίσει ανοσία. Στις µεγαλύτερες φαρµακοβιοµη-χανίες που θα παρασκευάσουν τα εµβόλια περιλαµβάνονται οι Sanofi-Aventis, Novartis, Baxter, Solvay, GlaxoSmithKline. Η Βρε-τανική µάλιστα GlaxoSmithKline αναµένεται να δει τα κέρδη της να εκτοξεύονται καθώς έχει ήδη παραγγελίες από 16 χώρες για 195 εκατ. εµβόλια και εκκρεµούν συµφωνίες µε άλλες 50 χώρες. Η εταιρία έχει αρχίσει την παρα-γωγή του εµβολίου από τον πε-ρασµένο Ιούνιο και το φάρµακο Relenza σηµείωσε πωλήσεις 99 εκατ. δολ. το πρώτο εξάµηνο του 2009 όταν πέρυσι είχε σηµειώσει πωλήσεις µόλις 5 εκατ. δολ. Η γρίπη όµως αποτελεί µία παρο-δική ευκαιρία που δεν φαίνεται ότι µπορεί να αλλάξει ριζικά τις ισορροπίες στον κλάδο.

που δαπανούν ται σ τα φάρµακα, προχώρησε

στην ανάπτυξη ενός νέου συστήµατος ελέγχου των

συνταγών το οποίο θα τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2010 από τη Unisystems. Με το νέο σύστηµα το ΙΚΑ

θα µπορεί να διασταυρώνει τα στοιχεία έτσι ώστε να διαχειρίζεται καλύτερα τους πόρους και να επιλέγει φάρµακα που είναι αποτελεσµατικά και σε λογικές τιµές. Η εξέλιξη αυτή αναµένεται να θέσει νέους κανόνες και πρακτικές σε ολόκληρο τον κλάδο καθώς στοχεύει αρχικά στη συγκρά-τηση και στη συνέχεια στον περιορι-σµό της φαρµακευτικής δαπάνης.

Στα πάνω και τα κάτω

Ο κλάδος τώρα βλέπει µε καλό µάτι τον εξορθολογισµό των δαπα-νών του ΙΚΑ καθώς το καθεσ τώς σύγχυσης και αταξίας δεν ευνοεί την ανάπτυξη των εταιρειών και τη χάραξη ξεκάθαρης στρατηγικής. Οι εταιρείες τα τελευταία χρόνια συνε-χίζουν να έχουν θετικά οικονοµικά αποτελέσµατα – και εδώ να σηµει-ώσουµε ότι η πλειονότητα των εται-ρειών του κλάδου είναι πολυεθνικές – και να σηµειώνουν ανάπτυξη µε κάποιες από αυτές να παρουσιάζουν σηµαντικά έσοδα και να αυξάνουν το προσωπικό τους εν µέσω οικονο-µικής ύφεσης. Βέβαια αυτή η εποχή δεν είναι για όλες τις εταιρείες µια «ανθισµένη άνοιξη». Η Eli Lilly, που ιδρύθηκε το 1876, είναι χαρακτηρι-στικό παράδειγµα φαρµακοβιοµηχα-νίας που ένιωσε βαθιά την οικονοµι-κή ύφεση. Η εταιρεία αναγκάστηκε να προχωρήσει σε σηµαντική µεί-ωση των εξόδων της, ύψους 1 δισ. δολαρίων και απέλυσε το 14% του

ανθρώπινου δυναµικού της, δηλα-δή 5.500 εργαζοµένους. Μετά την αναδιοργάνωση η εταιρεία σκοπεύ-ει να προχωρήσει σε εξαγορές, µε πιθανούς «σ τόχους» την ImClone Systems και την Posilac έτσι ώστε να επανέλθει στην αγορά δυναµικά. Η αµερικάνικη όµως Eli Lilly δεν είναι η µόνη που δέχθηκε ισχυρές πιέσεις καθώς πολλές µεγάλες Ευρωπαϊκές φαρµακοβιοµηχανίες βρίσκονται σε κατάσταση άµυνας από την απότοµη πτώση του δολαρίου. Τους τελευταί-ους 5 µήνες µάλιστα το δολάριο έχα-σε συνολικά το 15% της αξίας του µε αποτέλεσµα οι ευρωπαϊκές αγορές να είναι πιο εκτεθειµένες καθώς το 49% των πωλήσεων φαρµάκων των ευρωπαϊκών εταιρειών πραγµατο-ποιείται εκτός Γηραιάς Ηπείρου. Οι διακυµάνσεις των νοµισµάτων έχουν άµεσο αντίκτυπο στα οικονοµικά των εταιρειών αλλά τα παιχνίδια του δο-λαρίου δεν είναι µόνο αρνητικά. Η εξασθένιση της στερλίνας έναντι του δολαρίου ωφέλησε την Βρετανική GlaxoSmithKline που εξάγει πάνω από το 40% των προϊόντων της στην αµερικάν ικη αγορά. Κινητ ικότητα στο τοµέα των εξαγορών καταγρά-φεται τελευταία, µε την εξαγορά της βελγικής Solvac από την αµερικανική

ΕΠΙΛΟΓΗ 79

Abbott Laboratories έναντι 5 δισ. ευρώ. Ειχε προηγηθεί η εξαγορά της Wyeth από την Pfizer έναντι 68 δισ. δολ. και της Genentech από την ελβετική Roche.

Πρόστιµα ρεκόρ

Στους µη υπολογίσιµους παρά-γοντες συγκαταλέγονται και τα πρό-στιµα που επιβάλλονται είτε από τα τοπικά υπουργεία Υγείας, είτε από την ΕΕ. Πρόσφατα η Pfizer, η µεγα-λύτερη φαρµακοβιοµηχανία στον κόσµο, συµφώνησε να πληρώσει πρόστιµα 2,3 δισ. δολαρίων για ανάρµοστο τρόπο προώθησης των προϊόντων της. Σύµφωνα µε τις δη-λώσεις του αµερικανικού υπουργεί-ου Δικαιοσύνης, είναι το υψηλότε-ρο πρόστιµο που επιβάλλεται ποτέ σε περίπτωση παραβάσεων στον τοµέα της υγείας.

Ακήρυχτος πόλεµος

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι αυτό του «πολέµου» της Βρα-ζιλίας ενάντια στις ΗΠΑ. Η Βραζιλία επέτρεψε στις αρχές Σεπτεµβρίου σε όλες τις φαρµακοβιοµηχανίες να παράγουν αντίγραφα φαρµάκων (generic- γενόσιµων). Έτσι κάθε εται-ρεία µπορεί να παράγει φάρµακα για τα οποία υπάρχουν κατοχυρω-µένες πατέντες από αµερικανικές εταιρείες. Η απόφαση βόµβα της Βραζιλίας, που έχει επαναληφθεί αρκετές φορές ως πρόθεση από άλλες χώρες, κυρίως της Ασίας, αλ-λά δεν έχει υλοποιηθεί, έρχεται ως επιχειρηµατικό αντίποινο στην από-φαση των ΗΠΑ να επιδοτήσουν τους βαµβακοπαραγωγούς. Έτσι ο κλάδος της φαρµακοβιοµηχανίας χρησιµο-ποιείται ως όπλο στην διένεξη δύο κρατών για άλλα εµπορικά θέµατα. Οι διεθνείς φαρµακοβιοµηχανίες γνωρίζουν ότι είναι αδύναµες να αντιδράσουν σε τέτοια φαινόµενα κάτι που απέδειξε και η απόφαση της Ταϊλάνδης να αγοράσει φάρµα-κα για το AIDS που αποτελούσαν αντίγραφα του γνωστού φαρµάκου Efavirenz, η πατέντα του οποίου ανήκει στην Merck.

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ Η ΕΡΕΥΝΑΗ πραγµατική λύση για την ανάπτυξη των εταιρειών είναι η έρευνα που απο-τελεί τον δύσκολο δρόµο στο µονοπάτι της επιτυχίας. Αν και µακριά από τα κέντρα των εξελίξεων, οι ελληνικές εταιρείες αποδεικνύουν ότι µπορούν να καινοτοµήσουν στον τοµέα της ανάπτυξης. Χαρακτηριστικό παράδειγµα η ελ-ληνική Pharmathen που, κόντρα στο πνεύµα της οικονοµικής ύφεσης, κατάφε-ρε να καταταχθεί 44η βάσει των επενδύσεων στην έρευνα, ανάµεσα σε 4.500 φαρµακευτικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη. Οι προσπάθειες της Pharmathen αποδίδουν 10-12 φαρµακευτικά προϊόντα ετησίως, τα οποία σε συνεργασία µε µεγάλες φαρµακευτικές εταιρείες του εξωτερικού εξάγονται σε 84 χώρες διε-θνώς. Η εταιρεία στηρίζεται κυρίως σε ανθρώπινο δυναµικό από τα ελληνικά Πανεπιστήµια τα οποία αποδεικνύουν ότι µπορούν να δηµιουργήσουν άξιους ερευνητές που θα πρωταγωνιστήσουν στο διεθνές τοπίο. Άλλο ένα παράδειγµα παραγωγικής έρευνας έρχεται από τη Θεσσαλονίκη και το τµήµα Χηµείας του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου που παρουσίασε «έξυ-πνα» φάρµακα εντοπισµένης χρήσης που κατευθύνουν τις θεραπευτικές ουσί-ες στο συγκεκριµένο σηµείο του σώµατος το οποίο νοσεί, αντί να απλώνονται σε όλο τον οργανισµό. Τα νέα φάρµακα παρουσιάστηκαν στο 4ο Παγκόσµιο Συνέδριο για Διεπιφάνειες Φυσαλίδων και Σταγόνων που πραγµατοποιήθηκε πρόσφατα και αποτελεί άλλη µια προσπάθεια Ελλήνων επιστηµόνων να απο-δείξουν ότι στη χώρα µας µπορούµε να καινοτοµήσουµε και να αποτελέσουµε κέντρο παγκόσµιας προσοχής.

80 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η ι δ ι ω τ ι κο -ποίηση του ΟΤ Ε ε κ τ ό -ξ ε υ σ ε τ ι ς

πενιχρές, για την Ελλά-δα, ξένες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια στα 5,09 δισ. δολάρια το 2008, σηµειώνο-ν τας αύξηση περίπου 165% σε σ χέση µε το προηγούµενο έτος, σύµ-φωνα µε την έκθεση «World Investment Report 2009» της Διάσκεψης για το Εµπόριο και την Ανάπτυξη του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών (UNCTAD). Η εξαγορά µάλιστα του ΟΤΕ από την Deutsche Telecom βρίσκεται ανάµεσα στις 73 µεγαλύτε-ρες εξαγορές και συγχωνεύσεις (51η θέση) που σηµειώθηκαν σε παγκόσµιο επίπεδο το 2008. Όσο για το σκηνικό των υπόλοιπων εξαγορών και συγχω-νεύσεων το 2008. στη χώρα σηµειώ-θηκαν πωλήσεις αξίας 6,04 δισ. δολα-ρίων και αγορές στο εξωτερικό αξίας 2,63 δισ. δολ.

Κάπως έτσι η Ελλάδα κατέλαβε την 49η θέση το 2008 στην παγκόσµια κατάταξη των πιο ελκυστικών επενδυ-τικών προορισµών – σε σύνολο 206 χωρών – σε σχέση µε τη 73η θέση το 2007 και εάν δεν υπάρξει άλλη µεγάλη ιδιωτικοποίηση σύντοµα, η χώρα µάλ-λον θα επιστρέψει και πάλι στα πέριξ της παλιάς της θέσης στην κατάταξη των χωρών που προσελκύουν ξένες επενδύσεις. Οι ιδιωτικοποιήσεις τώρα δεν φαίνεται να είναι στα σχέδια της νέας κυβέρνησης. Το αντίθετο µάλιστα

συµβαίνει, θα ήθελε δηλαδή κάποιες να τις «πάρει πίσω» αλλά της λείπουν οι πόροι... Ταυτόχρονα, το δηµοσιο-νοµικό έλλειµµα της χώρας είναι ήδη στα ύψη, οπότε είναι και φυσικό εκεί να τους κατευθύνει εάν τους βρει, πε-δίο για το οποίο άλλωστε δεχόµαστε πιέσεις για νοικοκύρεµα από την ΕΕ. Το αναµενόµενο σενάριο εποµένως είναι η ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισµού να κινη-θεί στα γνωστά χαµηλά επίπεδα – για 2009-2010 – εκτός και εάν η νέα κυ-βέρνηση καταφέρει σύντοµα αυτό που φαντάζει σήµερα ακατόρθωτο στη χώ-ρα και αποτελεί έναν άλλον σηµαντικό παράγοντα τροχοπέδη στην εισροή επενδύσεων. Να τιθασεύσει τη γρα-φειοκρατία. Γιατί ας µην ξεχνάµε ότι οι επικεφαλής τεσσάρων ισπανικών οµίλων παρουσία του Ισπανού πρω-θυπουργού Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο, δήλωσαν µόλις πέρυσι

(Ιούλιος 2008) ότι «θέλουµε να επενδύσουµε 4 δισ. ευρώ στην Ελλάδα αλλά µας αποτρέπει η γραφειοκρατία». Ο λόγος, θυµί-ζουµε, για επενδύσεις στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Πρά-σινη επένδυση δηλαδή. Και ευρύτερα ουδέν σχόλιον επ’ αυτού ...µόνο άλλη µία µεγάλη πρόκληση για τη νέα κυ-βέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

Οι επιδόσεις των άλλων

Να σηµειώσουµε ότι οι χώρες µε τις καλύτερες επιδόσεις στην προσέλ-κυση ξένων άµεσων επενδύσεων εί-ναι οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Κίνα, το Ηνω-µένο Βασίλειο και η Ρωσία.

Αλλάκαι η εξωστρέφεια µας πε-ριορίστηκε πέρυσι. Οι εκροές ξένων άµεσων επενδύσεων της Ελλάδας πε-ριορίστηκαν στα 2,65 δισ. δολάρια το 2008, περίπου 50% χαµηλότερες από το 2007. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 39η θέση (σε σύνολο 158 χωρών) από 37η το 2007. Παγκοσµίως, στην κορυφή της κατάταξης βρίσκονται οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Γερµανία, η Ιαπωνία και το Ηνωµένο Βασίλειο.

Μπροστά µε την όπισθενΣτα «αζήτητα» έµεινε και πάλι η Ελλάδα στο χαρτοφυλάκιο των ξένων επενδύσεων για το 2008, µε τις άµεσες ξένες επενδύσεις στο προηγούµενο έτος, εάν εξαιρεθούν τα 4 δισ. δολ. της Deutsche Telecom για την εξαγορά του ΟΤΕ, να φθάνουν µόλις το 1 δισ. ευρώ. //Επιτελείο Ε

BUSINESS Ξένες Επενδύσεις

ΕΠΙΛΟΓΗ 81

Tον τ ε λ ευ τ α ίο ε νάµ ισ η χρόνο, η ποντοπόρος ναυτιλία, υπό το βάρος της διεθνούς οικονοµικής κρίσης, παρουσίασε ακραία µετα-βλητότητα διανύοντας, σε διάστηµα µόλις 6 µηνών, την απόσταση µεταξύ ενός ιστορικoύ υψηλού στις τιµές των σύνθετων ναύλων (Ιούνιος 2008) και ενός χαµηλού 12-ετίας (Δεκέµβριος 2008), σύµφωνα µε πρόσφατη µελέ-τη της Εθνικής Τράπεζας. Οι εξελίξεις αυτές αντανακλούν τόσο την κάµψη της διεθνούς ζήτησης για ναυτιλια-κές υπηρεσίες – µε εξαίρεση την Κίνα – όσο και την αβεβαιότητα αναφορι-κά µε την επίδραση της εισόδου στην αγορά ενός εξαιρετικά υψηλού αριθ-µού νεότευκτων πλοίων εξαιτίας του πρωτόγνωρου επιπέδου παραγγελιών κατά την τελευταία διετία, καθώς και τις δυσκολίες χρηµατοδότησης του εµπορίου. Βασικό συµπέρασµα της ανάλυσης της ΕΤΕ είναι ότι η επιβε-βληµένη άσκηση µιας επιθετικής πο-λιτικής αναφορικά µε τις ακυρώσεις και αποσύρσεις πλοίων θα επιτρέψει την εξισορρόπηση της αγοράς και τη διαµόρφωση των ναύλων σε αποδε-κτά επίπεδα, µέσα σε ένα σχετικά σύ-ντοµο χρονικό διάστηµα.

Ο ελληνόκτητος στόλος τώρα δι-ατηρεί την ηγετική του θέση στην αγορά παραµένοντας ο µεγαλύτερος στον κόσµο (αντιπροσωπεύοντας το 15% της παγκόσµιας χωρητικότητας) παρά τον σφοδρό ανταγωνισµό από άλλες χώρες και ιδιαίτερα από την Άπω Ανατολή. Παράλληλα συνεχίζεται η ποιοτική αναβάθµιση και ανανέωσή του µε τη µέση ηλικία των πλοίων να µειώνεται περαιτέρω στα 11.9 έτη συ-γκριτικά µε 12.9 έτη για τον µέσο όρο

Γερό σκαρί οι Ελληνες πλοιοκτήτεςΟ ελληνόκτητος στόλος παρά την φουρτούνα της ύφεσης, διατηρεί την ηγετική του θέση στην αγορά παραµένοντας ο µεγαλύτερος στον κόσµο – αντιπροσωπεύοντας το 15% της παγκόσµιας χωρητικότητας εν µέσω σφοδρού ανταγωνισµού από άλλες χώρες και ιδιαίτερα από την Άπω Ανατολή. //Επιτελείο «Ε»

BUSINESS Ποντοπόρος Ναυτιλία

του παγκόσµιου στόλου. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες επέδειξαν αξιοσηµείωτα αντανακλαστικά µε το ξέσπασµα της κρίσης προβαίνοντας σε σηµαντικές πωλήσεις παλαιότερων πλοίων πριν από την κατακρήµνιση των τιµών τους, στα τέλη του 2008, ενώ εµφανίζονται – µαζί µε τους Κινέζους – ως οι πιο ενεργοί στην εκµετάλλευση αγορα-στικών ευκαιριών στην αγορά νεότευ-κτων πλοίων κατά το πρώτο εξάµηνο του 2009. Δεδοµένου του διεθνούς περιβάλλοντος, µια αναπροσαρµογή των παραγγελιών των ελλήνων πλοιο-κτητών µε µείωση κατά 28% και 36% του εκτιµώµενου συνολικού αποθέ-µατος παραγγελιών δεξαµενοπλοίων και πλοίων µεταφοράς ξηρού φορ-τίου αντιστοίχως, θεωρείται εύλογη, επιτρέποντας ωστόσο τη διατήρηση ενός σταθερού µεριδίου στον παγκό-σµιο στόλο σε όρους χωρητικότητας. Ωστόσο οι ανταγωνιστικές πιέσεις αναµένεται να οξυνθούν εξαιτίας τό-

σο του εντεινόµενου ανταγωνισµού από τους δυναµικά αναπτυσσόµενους ναυτιλιακούς κλάδους χωρών της Άπω Ανατολής – που απολαµβάνουν σε πολλές περιπτώσεις κρατικής στήριξης και προνοµιακής πρόσβασης στο τρα-πεζικό σύστηµα (βλ. Κίνα και Κορέα) – καθώς και της αυξηµένης διαπραγ-µατευτικής ισχύος ισχυρών εταιριών εξόρυξης βιοµηχανικών µεταλλευµά-των. Η σηµαντική κάµψη των διεθνών ναύλων και της δραστηριότητας στον τοµέα, και η αναµενόµενη συγκρατη-µένη ανάκαµψη της ζήτησης κατά την επόµενη διετία, αναµένεται να οδηγή-σουν σε µείωση των καθαρών εσόδων από τη ναυτιλία το 2009, για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία, µε απο-τέλεσµα η επίδραση στο ρυθµό οικο-νοµικής ανάπτυξης να είναι αρνητική το 2009 και το 2010 – της τάξης των 0,4 ποσοστιαίων µονάδων ετησίως – και να επανέλθει σε θετικό έδαφος (0,3 ποσοστιαίες µονάδες) το 2011.

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS Εξελίξεις

AIR LIQUIDE // ΣΤΟ ΟΜΑΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Την έναρξη λειτουργίας νέων µονάδων στο Οµάν και στην Αίγυπτο ανακοίνωσε πρόσφατα η Air Liquide, ο πρώτος διεθνής όµιλος που δραστηριοποιείται στη Μέση Ανατολή στον χώρο των βιοµηχανικών αερίων. Οι µονάδες αυτές προστίθενται στις πρόσφατες εξαγορές της Al Khafrah και της Pure Helium, και αντιπροσωπεύουν µία επένδυση ύψους 150 εκατ. δολαρίων, η οποία συνεισφέρει στην ανάπτυξη του Οµίλου κατά το 2009. Η έναρξη λειτουργίας τους αποτελεί για την Air Liquide µία νέα εξέλιξη στην πορεία ανάπτυξής της στην συγκεκριµένη περιοχή. Πιο αναλυτικά, στο Οµάν, η θυγατρική του Οµίλου «Air Liquide Sohar Industrial Gases» υπέγραψε ένα µακροπρόθεσµο συµβόλαιο µε το διυλιστήριο ORPC. Στο πλαίσιο της συγκεκριµένης συµφωνίας, η Air Liquide κατασκεύασε και έθεσε σε λειτουργία µία νέα µονάδα παραγωγής αζώτου, µε σκοπό να καλύψει τις ανάγκες του διυλιστηρίου. Η µονάδα αυτή είναι η τρίτη κατά σειρά στην χώρα, µετά την έναρξη λειτουργίας δύο µονάδων το 2006 και το 2008 στο βιοµηχανικό πάρκο της περιοχής Sohar.

ANEK LINES // ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟ «ΈΛΥΡΟΣ»

Το βραβείο στην κατηγορία της Καλύτερης Μετασκευής Πλοίου κέρδισε το υπερπολυτελές ΕΓ/ΟΓ «Έλυρος» της ΑΝΕΚ LINES από τα ShipPax Award. Το βραβείο έρχεται µετά και την βράβευσή της ΑΝΕΚ ως «H καλύτερη εταιρεία της χρονιάς 2008 για την Επιβατηγό Ναυτιλία», από τους Lloyd’s List. Το «Έλυρος» αποκτήθηκε από την ΑΝΕΚ το 2007. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών µετασκευής του, το «Έλυρος» ανήκει στην πρώτη γραµµή επιβατηγών πλοίων που πλέουν στις ελληνικές θάλασσες.

ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ // ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑΤην τρισδιάστατη αναπαράσταση της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών µπο-ρούν πλέον να βλέπουν όλοι οι χρήστες του Διαδικτύου στο Google Earth (http://3d.athens-agora.gr/), χάρη στo έργο «Αρχαία Αγορά των Αθηνών» που ανέπτυξε το Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού. Με τον τρόπο αυτό, η εµπειρία της τρισδιάστατης περιήγησης στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας γίνεται πλέον εφικτή και εξ αποστάσεως, καθώς κάθε πολίτης του κόσµου µπορεί µέσα από το Google Earth να περιπλανηθεί στα κτήρια και τα µο-νοπάτια της Αρχαίας Αγοράς, ακριβώς όπως ήταν στην Αρχαιότητα. Η ανα-παράσταση της Αγοράς γίνεται σε τρεις διαφορετικές στιγµές της ιστορίας της, την Κλασική, την Ελληνιστική και τη Ρωµαϊκή περίοδο, δίνοντας τη δυνατότητα στον επισκέπτη να αντιληφθεί την εξέλιξή της µέσα στο χρόνο και τη µεταβολή των λειτουργιών του χώρου από εποχή σε εποχή. To έρ-γο «Αρχαία Αγορά των Αθηνών» του ΙΜΕ έλαβε το 1ο βραβείο σε διεθνή διαγωνισµό που αφορούσε την ανάπτυξη 3D περιεχοµένου στο Web µε τη χρήση του COLLADA, ενός διεθνώς αναγνωρισµένου προτύπου για την αξιοποίηση τρισδιάστατων εφαρµογών στο Διαδίκτυο.

ΙΚΕΑ // ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Το πέµπτο κατάστηµα της House Market A.E. σε Ελλάδα και Κύπρο άνοιξε στα µέσα Οκτωβρίου στη Θεσσαλία και συγκεκριµένα στη Λάρισα. Το κατάστηµα ΙΚΕΑ Θεσσαλίας έχει έκταση 18.500 m2 και διαθέτει ποικιλία 7.500 προϊόντων για το σπίτι. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στους ειδικά διαµορφωµένους χώρους και να βρει ολοκληρωµένες λύσεις για κάθε σπίτι σε µια έκθεση µε 48 δωµάτια και 3 πλήρως εξοπλισµένα διαµερίσµατα, διαλέγοντας αυτό που ταιριάζει στον προσωπικό του χώρο. Να σηµειώσουµε τέλος ότι το κατάστηµα απασχολεί 290 υπαλλήλους και χωρίζεται σε τρία διαφορετικά τµήµατα.

ΕΠΙΛΟΓΗ 83

FRIESLANDCAMPINA HELLAS/ΝΟΥΝΟΥ // ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ ΠΡΩΤΑΚΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ Τα σχολεία ξεκίνησαν και στα µέσα του περασµένου µήνα η FrieslandCampina Hellas/ΝΟΥΝΟΥ, ως επίσηµος χορηγός της Ένω-σης Πολυτέκνων Αθηνών (ΕΠΑ), αγκάλιασε µε θέρµη τη γιορτή-θεσµό της πολυτεκνικής κοινότητας η οποία είναι αφιερωµένη στα παιδιά των οικογενειών-µελών της που ξεκινούν τη σχολική τους σταδιοδροµία. Το ξενοδοχείο Park που φιλοξένησε την εκδήλωση γέµισε µε χαρούµενες φωνές 800 και πλέον παιδιών τα οποία δι-ασκέδασαν µε το πλούσιο ψυχαγωγικό πρόγραµµα το οποίο περι-λάµβανε θεατρική µουσική παράσταση, κλόουν, ήρωες των Looney Tunes Σιλβέστρο και Τουίτυ καθώς και φουσκωτά παιχνίδια για ατε-λείωτο παιχνίδι. Οι µικροί φίλοι συµµετείχαν µε αµέριστο ενθου-σιασµό βιώνοντας στιγµές διασκέδασης και χαράς. Στη συνέχεια τα παιδιά έλαβαν τα δώρα της Ένωσης και του µεγάλου χορηγού Νου-νού, ανανεώνοντας το ραντεβού τους για την επόµενη εκδήλωση της κοινότητας των πολυτέκνων.

VODAFONE // ΦΟΡΕΣΕ ΤΑ ΓΙΟΡΤΙΝΑ ΤΗΣΗ Vodafone ήταν ο επίσηµος χορηγός του Fashion Forward International Thessaloniki (FFIT) που διοργάνωσε για 5η συνεχό-µενη φορά στη Θεσσαλονίκη η HELEXPO στα πλαίσια της 74ης ΔΕΘ. Τo Fashion Forward πραγµατοποιήθηκε από τις 5 έως τις 13 Σεπτεµβρίου, στο Palais Des Sports, µε συνολικά 27 επιδείξεις µόδας. Στο FFIT 2009 συµµετείχαν καταξιωµένοι σχεδιαστές µέ-σα από την εβδοµάδα «Hellenic Couture», που διοργανώθηκε σε επίσηµη συνεργασία µε τον Πανελλήνιο Σύλλογο Σχεδιαστών Μόδας και προέβαλε τις δηµιουργίες όλων των µεγάλων Ελλήνων σχεδιαστών, καθώς και καταξιωµένων σχεδιαστών από διάφορες χώρες όπως Κύπρο, Γαλλία, Τουρκία, Ν. Αφρική και Ινδία. Πα-ράλληλα, στο πλαίσιο του 5ου Business Forum της 74ης ΔΕΘ, η Vodafone απέσπασε βραβείο για την επενδυτική της δραστηριό-τητα στην κατηγορία «Ανάπτυξη-Εκσυγχρονισµός Δικτύου», κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για τη βράβευση των πιο δυναµικών σε επενδύσεις ελληνικών επιχειρήσεων.

MICROSOFT // ΑΝΤΑΛΛΑΞΤΕ ΙΔΕΕΣ...Η Microsoft είναι ο βασικός υποστηρικτής της νέας πρωτοβουλίας CodePlex Foundation για την ενθάρρυνση της ανταλλαγής κώδικα και ιδεών µεταξύ εταιριών εµπορικού λογισµικού και κοινοτήτων που αναπτύσσουν λογισµικό ανοιχτού κώδικα. Σηµειώνεται ότι το συγκεκριµένο ίδρυµα έχει ως κεντρικό υποστηρικτή τη Microsoft για την έναρξη λειτουργίας του, ωστόσο η δράση του θα είναι εντε-λώς ανεξάρτητη από την εταιρία. Επιπλέον, αναζητούνται χορηγοί και υποστηρικτές από τον ευρύτερο χώρο της τεχνολογίας για την ενίσχυση των δράσεων του οργανισµού. Περισσότερες πληροφο-ρίες σχετικά µε τη σύσταση και τη δράση του οργανισµού CodePlex Foundation είναι διαθέσιµες στο site www.codeplex.org.

BUSINESS Csr news

MISKO // ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΙΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣH Misko φέρνει τα Χριστούγεννα νωρίτερα για όλους, µε τον δι-αγωνισµό «Κάνε µια ευχή και… MISKO» µε στόχο να προσφέρει πλούσια δώρα στους µικρούς και τους µεγάλους φίλους της. Οι καταναλωτές των προϊόντων της µπορούν να αναζητήσουν το τυ-χερό τους αστέρι στο πίσω µέρος των συσκευασιών Misko όπου αναγράφονται οι σχετικές οδηγίες συµµετοχής στον διαγωνισµό και να δοκιµάσουν ...την τύχη τους. Τέσσερις τυχεροί θα κερδί-σουν 5.000 ευρώ ο καθένας!

NESTLÉ ΕΛΛΑΣ // BETTER LIFEΗ Nestlé Ελλάς εγκαινίασε πρόσφατα το πρόγραµµα «Ναι Ζούµε Καλύτερα» το οποίο περιλαµβάνει µία σειρά από δραστηριότητες που στόχο έχουν να εκπαιδεύσουν και να ενηµερώσουν όλη την οικογένεια σε θέµατα σωστής διατροφής και φυσικής άσκησης.Πε-ριλαµβάνει δύο βασικές δράσεις: α) Διαδραστικά εκπαιδευτικά παι-χνίδια και ενηµέρωση από διατροφολόγους σε 4 Σαββατοκύριακα στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, και β) Το εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Σκέφτοµαι και Τρώω». Πιο συγκεκριµένα, τα έως και 31/10-1/11 η Nestlé Ελλάς θα υποδέχεται στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο τους µικρούς φίλους της. Ο 2ος άξονας του προγράµµατος «Ναι Ζούµε Καλύτερα» της Nestlé Ελλάς υποστηρίζει το Ελληνικό Ινστιτούτο Διατροφής (ΕΙΔ) και το εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Σκέφτοµαι & Τρώω», που τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραµµατείας Νέας Γε-νιάς του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, απευ-θύνεται σε µαθητές ηλικίας 11-14 ετών σε ιδιωτικά και δηµόσια σχολεία και ξεκίνησε στις 12 Οκτωβρίου. Το πρόγραµµα έχει στό-χο να ενηµερώσει τα παιδιά που βρίσκονται πριν από την εφηβεία για τις θεµελι-ώδεις αρχές της ισορροπηµένης διατροφής και τον καθοριστικό ρόλο που παίζει τόσο στη σω-µατική όσο και στην πνευµατική τους ανάπτυξη.

84 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣτο ουδέτερο 0% διαµορφώνεται το ισοζύγιο των προοπτικών απασχόλησης της ελληνικής αγοράς εργασίας για το 4ο τρίµηνο του 2009, σύµφωνα µε την τριµηνιαία έρευνα της Manpower για τις προοπτικές απασχόλησης. Το 76% των Ελλήνων εργοδοτών

δεν αναµένει µεταβολές στον αριθµό των απασχολούµε-νων ατόµων, ενώ το υπόλοιπο 24% χωρίζεται ισόπο-σα σε όσους δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν σε προ-σλήψεις (12%) το προσεχές τρίµηνο και σε εκείνους που δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν σε µειώσεις προσωπικού (12%). Το ποσοστό των εργοδοτών που δήλωσαν αβέβαιοι ως προς τη µεταβολή στον αριθ-µό των ατόµων που απασχολούν είναι, για πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησε η έρευνα στην Ελλάδα, µηδενικό. Σηµαντική κινητικότητα αναµένεται στον τοµέα του δηµοσίου και των κοινωνικών υπηρεσι-ών, +16%. Συγκρατηµένα αισιόδοξοι εµφανίζονται οι εργοδότες στον τοµέα των χρηµατοοικονοµικών, ασφαλειών, ακίνητης περιουσίας και παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις, όπου οι συνολι-κές προοπτικές απασχόλησης καταγράφονται στο +5%, και στον τοµέα των κατασκευών, +3%.

ANAΓΝΩΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ICAP

Η ICAP Group αναγνωρίστηκε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ως αποδεκτή πηγή πιστοληπτικών αξιολογήσεων (Credit Assessment Source) για ελληνικές επιχειρήσεις (Greek non-financial corporations) στο πλαί-σιο εφαρµογής του Ευρωσυστήµατος. Έτσι, η εταιρεία συγκαταλέγεται πλέον ανάµεσα στους 11 οργανισµούς (6 εταιρείες και 5 Κεντρικές Ευρω-παϊκές Τράπεζες) που έχουν αυτήν τη σηµαντική αναγνώριση, θέτοντας άµεσα και πρωτογενώς την παρουσία της δίπλα στις Moody’s, Standard & Poor’s, Fitch Ratings, DBRS, Deutsche Bundesbank, Banco de Espa�a, Banque de France, Oesterreichische Nationalbank, Central Bank και Lince SpA. Η αναγνώριση αυτή µεταφράζεται πρακτικά στο ότι οι ελληνικές τράπεζες θα µπορούν πλέον να αιτούνται ρευστότητα από το Ευρωσύ-στηµα παρέχοντας ως εγγυήσεις ενήµερα δάνεια εταιρικών πελατών τους οι οποίοι έχουν διαβαθµιστεί από την ICAP Group στις βαθµίδες rating ΑΑ – Α – ΒΒ. Του βήµατος αυτού είχε προηγηθεί η αναγνώριση της ICAP

(2008) από την Τράπεζα της Ελλάδος ως Εξωτερικού Οργανισµού Πι-στοληπτικών Αξιολογήσεων (Ε.Ο.Π.Α.) στo πλαίσιο εφαρµογής των Οδηγιών της Βασιλείας ΙΙ και της Ε.Ε.

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣτο ουδέτερο 0% διαµορφώνεται το ισοζύγιο των προοπτικών απασχόλησης της ελληνικής αγοράς εργασίας για το 4ο τρίµηνο του 2009, σύµφωνα µε την τριµηνιαία έρευνα της Manpower για τις προοπτικές απασχόλησης. Το 76% των Ελλήνων εργοδοτών

δεν αναµένει µεταβολές στον αριθµό των απασχολούµε-νων ατόµων, ενώ το υπόλοιπο 24% χωρίζεται ισόπο-σα σε όσους δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν σε προ-σλήψεις (12%) το προσεχές τρίµηνο και σε εκείνους που δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν σε µειώσεις προσωπικού (12%). Το ποσοστό των εργοδοτών που δήλωσαν αβέβαιοι ως προς τη µεταβολή στον αριθ-µό των ατόµων που απασχολούν είναι, για πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησε η έρευνα στην Ελλάδα, µηδενικό. Σηµαντική κινητικότητα αναµένεται στον τοµέα του δηµοσίου και των κοινωνικών υπηρεσι-ών, +16%. Συγκρατηµένα αισιόδοξοι εµφανίζονται οι εργοδότες στον τοµέα των χρηµατοοικονοµικών, ασφαλειών, ακίνητης περιουσίας και παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις, όπου οι συνολι-κές προοπτικές απασχόλησης καταγράφονται στο +5%, και στον τοµέα των κατασκευών, +3%.

στηµα παρέχοντας ως εγγυήσεις ενήµερα δάνεια εταιρικών πελατών τους οι οποίοι έχουν διαβαθµιστεί από την ICAP Group στις βαθµίδες rating ΑΑ – Α – ΒΒ. Του βήµατος αυτού είχε προηγηθεί η αναγνώριση της ICAP

(2008) από την Τράπεζα της Ελλάδος ως Εξωτερικού Οργανισµού Πι-στοληπτικών Αξιολογήσεων (ΕΟδηγιών της Βασιλείας ΙΙ και της Ε

«ΤΣΟΥΝΑΜΙ» ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΩΝΌταν αρχίσει η οικονοµική ανάκαµψη, πολλά τα-λαντούχα στελέχη θα αναζητήσουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να προετοιµαστούµε για ένα «τσουνάµι βιογραφικών», σηµείωσε ο Νίκος Βασιλικιώτης, υπεύθυνος του Τµήµατος Συµβουλευτικών Υπηρεσιών για θέµατα Ανθρώπινου Κεφαλαίου της Deloitte στην Ελλά-δα, σχολιάζοντας πρόσφατη έρευνα της Deloitte. Η έρευνα εξετάζει το πώς οι επιχειρήσεις διαφοροποι-ούν τις προτεραιότητες και τις στρατηγικές τους σε θέµατα διαχείρισης ταλέντου. Σύµφωνα µε την έρευ-να, το 65% των ερωτηθέντων ανησυχούν σε µεγάλο ή πολύ µεγάλο βαθµό ότι θα χάσουν µία κρίσιµη µάζα ταλαντούχων στελεχών όταν τελειώσει η ύφεση. Τα στελέχη θεωρούν ότι οι νεότεροι σε ηλικία εργαζόµενοι συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες να απο-χωρήσουν. Το 63% των στελεχών προβλέπει αύξηση αποχωρήσεων στους εργαζόµενους που ανήκουν στη Γενιά Υ (κάτω των 30 ετών). Η Γενιά Χ (30-44 ετών) ακολουθεί µε 46%, ενώ µόνο ένας στους τέσ-σερις προβλέπει ότι θα υπάρξει αύξηση των αποχωρήσεων από τη γενιά των Baby Boomers (45-64 ετών) ή από τους βετεράνους (άνω των 65 ετών). Τέλος, παρά τα µέτρα για τη µεί-ωση του κόστους, 47% των σ τ ε λε-χών σκοπεύουν να προσλάβουν περισσότερους ταλαντούχους ε ρ γ α ζ ό µ ε -νους γ ια να αν τ επεξ έ λ -θουν στις δυ-σκολίε ς της τ ρ έ χ ο υ σ α ς οικονοµικής περιόδου.

MANAGEMENT & ADVERTISING Εξελίξεις

ΑΥΡΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣΤη νέα του εικόνα στον Διεθνή Αερολιµένα Αθηνών και στα Καταστήµατα Αφορολογήτων Ειδών παρουσίασε το Μetaxa, το οποίο ανήκει σταθερά στα 30 ταχύτερα αναπτυσσόµενα ποτά στην αγορά travel retail. Εστιάζοντας στη νέα ετικέτα του Μetaxa 5*, προϊόντος – ναυαρχίδας της οικογένειας, η νέα εικόνα επικοινωνεί τα διαχρονικά στοιχεία της ταυτότητας του διάσηµου ελληνικού ποτού: Ελληνικότητα - το λαµπερό χρυσοκίτρινο χρώµα που παραπέµπει απευθείας στον ήλιο και το φως της Ελλάδας -, αυθεντικότητα και ποιότητα - ‘the original Greek spirit’, η συνταγή του οποίου παραµένει η ίδια από το 1888. Η νέα εικόνα εφαρµόζεται σε σειρά διαφηµιστικών πινακίδων σε εµφανή σηµεία του αεροδροµίου καθώς και στις προβολές εντός των Καταστηµάτων Αφορολογήτων ειδών. Επιπλέον, στα Καταστήµατα Αφορολογήτων Ειδών, οι ειδικές προθήκες του Μetaxa σχεδιάσθηκαν εκ νέου, ώστε να δίνουν τη δυνατότητα στον καταναλωτή να ξεχωρίζει εύκολα τα χαρακτηριστικά των διαφορετικών τύπων Μetaxa.

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

ΤΕΝΤΩΜΕΝΟ ΣΧΟΙΝΙΠερισσότερες από µία στις τέσσερις επιχειρή-σεις στην Ευρώπη, αναµένουν φέτος µείωση του προσωπικού τους. Οι προβλέψεις είναι περισσότερο αισιόδοξες για την Ελβετία και τη Γαλλία, χειρότερες όµως για τη Σουηδία και τη Ρωσία. Εξάλλου, πάνω από 1 στους 5 Ευρω-παίους προβλέπουν µείωση στα budgets που αφορούν στην εκπαίδευση, την ανάπτυξη και γενικότερα το ανθρώπινο δυναµικό. Τέλος, πε-ρισσότερη απαισιοδοξία επικρατεί στις ΗΠΑ, όπου οι εταιρείες πρέπει να διατηρήσουν την ψυχραιµία τους και να επαναπροσδιορίσουν τους όρους «µακροπρόθεσµα» και «επιτυχία». Αυτά είναι ορισµένα από τα πλέον σηµαντικά ευρήµατα έρευνας της PricewaterhouseCoopers (PwC), σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Η έρευνα αντικα-τοπτρίζει τις απόψεις 700 στελεχών τµηµάτων Ανθρωπίνων Πόρων σε 13 χώρες. Σε ορισµέ-νες χώρες οι επιχειρήσεις αντιµετωπίζουν µε ψυχραιµία τις βραχυπρόθεσµες πιέσεις για περικοπή των budgets και µείωση προσωπι-κού, ενώ άλλες αγωνίζονται να επιβιώσουν. Για παράδειγµα, στη Ρωσία, όπου η τιµή του πετρελαίου θα µπορούσε να έχει ζωτική σηµα-σία για την ανάκαµψη της οικονοµίας, περίπου οι µισοί από τους συµµετέχοντες στην έρευνα (46%) προβλέπουν µείωση του προσωπικού στην επιχείρησή τους. Παρόµοια αποτελέσµα-τα εµφανίζονται στη Σουηδία και στην Ιρλαν-δία, µε αντίστοιχα ποσοστά 52% και 40%. Αντιθέτως, θετικές είναι οι προβλέψεις σε Ελ-βετία, Τουρκία, Βέλγιο, Πολωνία, Γερµανία και Τσεχία, όπου ένα µεγάλο ποσοστό εταιρειών σχεδιάζουν να αυξήσουν το προσωπικό τους

αντί να το µειώσουν.

EΜΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

H Ricardo.gr, η πύλη ηλεκτρονικών αγορών, πωλήσεων και δηµοπρασιών, λάνσαρε την ανανεωµένη ιστοσελί-δα της www.ricardo.gr, καθώς και τη νέα διαφηµιστι-κή της καµπάνια µε τίτλο «Γίνε έµπορος στη Ricardo». Στη νέα ιστοσελίδα της, δίνεται ιδιαίτερη έµφαση στους νέους χρήστες, όπου µέσα από ειδικευµένο εικαστικό οδηγούνται σε ξεχωριστή σελίδα µε τις απαραίτητες πληροφορίες για εγγραφή τους, καθώς και τα βασικά βήµατα αγοράς και πώλησης στη Ricardo.gr. Επιπρό-σθετα, η Ricardo.gr δίνει το σύνθηµα για ηλεκτρονικές αγορές και πωλήσεις µέσω της νέας διαφηµιστικής της εκστρατείας. Η Ricardo.gr προσφέρει τη δυνατότητα σε όλους τους χρήστες να γίνουν «Έµποροι στη Ricardo», κερδίζοντας χρήµατα από αντικείµενα που δεν χρειά-ζονται ή δεν χρησιµοποιούν πλέον πουλώντας τα µέσα από τις 25 διαφορετικές κατηγορίες της, όπως ρούχα, ηλεκτρονικά, έπιπλα, βιβλία, CDs κλπ. Η καµπάνια δηµιουργήθηκε από τη διαφηµιστική εταιρεία Lowe Athens και περιλαµβάνει ραδιοφωνικά µηνύµατα, κα-ταχωρίσεις, internet banners, viral και videos. Τα πρώτα θέµατά της είναι ο «Έµπορος Οργάνων» και ο «Έµπο-ρος Όπλων».

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΑΖΙ!

«Δηµιουργούµε Επι-κοινωνία Μαζί» είναι το µήνυµα της νέας καµπάνιας που δηµι-ουργήθηκε από τη δι-αφηµιστική εταιρεία Cream µε αφορµή την πλήρη ενσωµά-τωση της Tellas στο δίκτυο της Wind. Η νέα εταιρική καµπά-νια εξελίσσεται αυτή την περίοδο σε όλα τα ΜΜΕ, έντυπα και ηλε-κτρονικά, καθώς και σε outdoor και κινη-µατογράφους. Κύριος άξονας της καµπάνιας είναι το τηλεοπτικό σποτ που γυρίστηκε στην πλατεία Κλαυθ-µώνος τον περασµένο Αύγουστο, το οποίο εξελίχθηκε σε ένα πο-λύ µεγάλο event για όσους βρέθηκαν εκεί. Την παραγωγή επι-µελήθηκε η εταιρεία Pepper.

ΚΑΙ ΟΙ EΛΛΗΝΕΣ CEO ΕΧΟΥΝ ΤΟ CLUB ΤΟΥΣ!Το CEO Clubs International, το παλαιότερο και µεγαλύτερο exclusive Club για ανώτατα στελέχη και επιχειρηµατίες σε όλο τον κό-σµο, αποκτά πλέον και ελληνικό παράρτηµα. Τα εγκαίνια του CEO Clubs Greece θα πραγ-µατοποιηθούν στις 3 Δεκεµβρίου στο ξενο-δοχείο Grande Bretagne, µε κύριους προ-σκεκληµένους τους επικεφαλείς όλων των διεθνών παραρτηµάτων. Στην εκδήλωση θα παρευρεθεί ο ιδρυτής και πρόεδρος του CEO Clubs International, Dr. Joe Mancuso. Το CEO Clubs International, ιδρύθηκε από τον Dr. Joe Mancuso πριν 30 χρόνια στις ΗΠΑ ως µια µη κερδοσκοπική οργάνωση µε έδρα την Νέα Υόρκη, µε στόχο να προσφέρει στους ηγέ-

τες των επιχειρήσεων το περιβάλλον εκείνο, στο οποίο θα µπορούσε να

καλλιεργηθεί και να µεγιστοποιη-θεί η ποιότητα, η κερδοφορία των

οργανισµών τους και η προ-σωπική ανάπτυξή τους, µέσα από τη δικτύωση µε τα άλλα µέλη σε όλο το κόσµο. Πρόκειται για

έναν από τους πιο ισχυρούς οργανι-σµούς δικτύωσης επιχειρηµατιών και ηγε τ ικών σ τε λε-χών παγκοσµίως, µ ε δ ι ε θ ν ή π α -

ραρτήµατα από το 2002 στην Ασία και Ευρώπη, επιπλέον της Αµερικής.

86 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣΕ ΝΕΟ ΥΨΗΛΟ Η ΑΝΕΡΓΙΑ ΣΕ ΕΕ & ΗΠΑΣτο 8,6% αυξήθηκε το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο από 8,5% τον Μάιο. Τα υψηλότερα

ποσοστά καταγράφονται σε Αττική (8,3%), Ήπειρο (11,5%) και Αν. Μακεδονία

και Θράκη (11,6%). Για το 2009 συνολικά προβλέπεται άνοδος στο 9%. Στην Ευρωζώνη αυξήθηκε στο 9,6% τον Αύγουστο από 9,5% τον Ιούλιο, νέα άνοδος στο 18,9%

στην Ισπανία, µικρή στη Γαλλία στο 9,9%, σταθερή στο 7,7% στη Γερµανία.

Η Eurostat υπολογίζει το ελληνικό ποσοστό ανεργίας στο 9,2%, και

µε βάση αυτό η Ελλάδα έχει το 5ο µεγαλύτερο ποσοστό

στην Ευρωζώνη µετά την Ισπανία, την Ιρλανδία

(12,5%), τη Σλοβακία (11,6%) και τη Γαλλία. Στην ΕΕ το ποσοστό αυξήθηκε στο 9,1% τον Αυγουστο από 9% τον Ιούλιο. Στις ΗΠΑ αυξήθηκε στο 9,8% τον Σεπτέµβριο από 9,5% τον Αύγουστο µε τις απώλειες θέσεων εργασίας στις 263 χιλ. µέσα στο µήνα. Στην στην Ιαπωνία υποχώρησε οριακά στο 5,5%.Οι µέσες αποδοχές στην Ελλάδα στον µη τραπεζικό επιχειρηµατικό τοµέα οι µέσες αποδοχές αυξάνονται 2,8%. Το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος στον επιχειρηµατικό τοµέα εκτιµάται ότι αυξάνεται 2,6%.

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

Η παραγωγή της µεταποίησης τον Ιούλιο µειώθηκε 9% (σε σύγκριση µε Ιουλ. 2008) µετά από µείωση 12% τον Ιούνιο, µε µε-γαλύτερη συµβολή στη µείωση των τρο-φίµων (-9%), των µη µεταλλικών ορυκτών (-20%), των βασικών µετάλλων (-15%) και µηχανολογικού εξοπλισµού (-30%). Συνολικά η βιοµηχανική παραγωγή (ορυ-χεία-µεταλλεία- ενέργεια) µειώθηκε 9%. Στην Ευρωζώνη η βιοµηχανική παραγωγή τον Ιούλιο µειώθηκε 16% σε σύγκριση µε Ιούλιο 2008 µετά από µείωση 17% τον Ιούνιο, αποτέλεσµα κυρίως της µείωσης κατά 18% στη Γερµανία, 12% στη Γαλλία, 17% στην Ισπανία και 18% στην Ιταλία. Στην ΕΕ συνολικά µειώθηκε 16%, στη Βρε-τανία 11%. Στην αµερικανική οικονοµία, η παραγωγή της βιοµηχανίας µειώνεται µε χαµηλότερο ρυθµό, -11% τον Αύγουστο, και σε µηνιαία βάση το τελεταίο δίµηνο αυξάνεται οριακά. Οι βιοµηχανικές πα-ραγγελίες στην Ελλάδα µειώθηκαν 34% τον Ιούλιο (σύγκριση µε Ιουλ. 2008) µετά

από µείωση 36% τον Ιούνιο, αποτέλεσµα κυρίως της µείωσης σε βασικά µέταλλα (-54%), χηµικά (-35), κλωστοϋφαντουργία (-28%) και µηχανήµατα (-27%). Στην Ευ-ρωζώνη τον Ιούλιο µειώθηκαν 24% µετά από µείωση 26% τον Ιούνιο. Θετικό στοι-χείο το ότι σε µηνιαία βάση αυξήθηκαν, για 2ο µήνα, κατά 3%. Ο δείκτης υπευθύ-

νων προµηθειών στην Ελλάδα, που απο-τελεί συνδυασµένο δείκτη της εικόνας της βιοµηχανίας, µετά από σύντοµη ανάκαµψη τον Αύγουστο, τον Σεπτέµβριο υποχώρη-σε και πάλι στο 48,5, αντανακλώντας τη συρρίκνωση της βιοµηχανίας. Τιµές πά-

νω από το 50 σηµατοδοτούν αύξηση της δραστηριότητας. Στο -0,3% ο ρυθµός ανά-πτυξης της Ελλάδας το 2ο τρίµηνο 2009 (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008) µε 0,3% το 2ο, λόγω της µεγάλης µείωσης των επενδύσεων και των εξαγωγών και σε µικρότερο βαθµό της κατανάλωσης. Σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο το

αεπ αυξήθηκε 0,2%. Για το 2009 συνολικά προβλέπεται υποχώρηση 1%. Στην Ευρω-ζώνη ο ρυθµός ανάπτυξης αναθεωρήθηκε ελαφρά προς τα κατω, είναι αρνητικός για 3ο συνεχόµενο τρίµηνο, -4,8% το 2ο τρί-µηνο 2009 από -4,9% το προηγούµενο.

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� 3,4 � -0,3 4,5 4,0 2,9

�� µ�� -3,1 � -11,4 0,8 1,8 -4,2

�� µ�� 11,0 � -33,7 14,9 2,3 -2,3

��

��

��.- ��

��

2� ��µ��

�� . ��

��µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� . ��, µ� ��. �� µ�� 6,5 � 2,8 6,8 6,1 6,5

�� /µ�� , ��/�� 4,7 � 2,6 3,8 4,8 4,7

�� 7,3 � 8,6 8,9 8,3 7,7

��

��µ��

��.-��.

��

��.-��.

��

6

7

8

9

2008 2009

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΦΡΕΝΟ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

O όγκος των λιανικών πωλήσεων, εκτός καυσίµων, υποχωρεί για 8ο συνεχόµενο µήνα. Τον Ιούλιο µειώθηκε 10% (σε σύ-γκριση µε Ιούλ. 2008), µετά από µείωση 14% τον Ιούνιο και µειώσεις το προη-γούµενο διάστηµα. Μειώθηκε 4% στα καταστήµατα ειδών διατροφής, 14% στα καταστήµατα εκτός διατροφής, 15% στα πρατήρια καυσίµων, 18% στα καταστήµατα επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών, µειώθηκε 4% στα σούπερ µάρκετ και 13% στα πολυ-καταστήµατα. Στην Ευρωζώνη ο όγκος των

λιανικών πωλήσεων τον Αυγουστο (σε σύ-γκριση µε Αυγ. 2008) µειώθηκε 2,6%, µετά από µείωση 2% τον Ιούλιο, στη Γερµανία η µείωση είναι 2,7%, στη Γαλλία υποχωρούν οριακά, στην Ισπανία -4%αυξάνονται ελα-φρά. Στην ΕΕ ο όγκος των λιανικών πωλή-σεων µειώθηκε 1,8%, στη Βρετανία και τη Σουηδία αυξάνεται. Οι πωλήσεις καινούρι-ων αυτοκινήτων στην Ελλάδα το εννεάµηνο 2009 µειώθηκαν 19% σε σύγκριση µε το 2008, µε αυξηµένες σηµα-ντικά τις πωλήσεις το δίµηνο Ιουλίου-Αυγούστου. Η ιδιω-τική κατανάλωση φρενάρει

απότοµα. Μετά από οριακή µείωση 0,1% το 1ο τρίµηνο, µειώθηκε 2% το 2ο (σε σύ-γκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008), κα-θώς οι καταναλωτές περιορίζουν δραστικά τις δαπάνες τους.

ΣΕ ΚΑΤΗΦΟΡΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ - ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Συνεχίζοντας την πορεία υποχώρησης της τελευταίας διετίας, ο όγκος των νέων οικοδοµών µειώθηκε 27% τον Ιούνιο (σύγκριση µε Ιούνιο 2008), ο αριθµός των αδειών µειώθηκε 15%. Ο όγκος των αδειών οικοδοµών το 1ο 6µηνο του έτους ήταν 28% χαµηλότερος από πέρυσι, στην Αττική µειώθηκε 21%. Οι επενδύσεις σε κατοικίες το 2008 µειώθηκαν 29%, το 2009 µειώνονται µε ρυθµό 20%.

Ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού στα κεφαλαιακά αγαθά υποχωρεί για 2ο συνεχόµενο έτος. Οι δαπάνες για δηµόσιες επενδύσεις αυξάνονται µε χαµηλότερους ρυθµούς το 2ο εξάµηνο, . Οι επενδύσεις υποχωρούν κάθετα το 2009. Μειώθηκαν 16,5% το 2ο τρίµηνο µετά από µείωση 6,3% το 1ο τρίµηνο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008). Πολύ µεγάλη είναι η συρρίκνωση των επενδύσεων σε µηχανολογικό εξοπλισµό, -33% το 2ο τρίµηνο σε σύγκριση µε πέρυσι, στα µεταφορικά µέσα -31% και στις κατοικίες µε µείωση 23%.

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� , �� µ�� 0,2 � -13,8 8,0 2,2 -1,4

�� -1,7 � -18,6 -0,6 4,6 -4,6

�� 2� ��µ�� 3,2 � -2,0 4,8 3,0 2,2

�� µ��

��. - ��.

��. - ��.

��

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

��µ�� µ�� µ�� , %, �� 78,0 � 72,0 76,7 80,4 77,5

�� µ�� (m3) ��.- �� -13,9 � -28,0 -19,5 -5,0 -17,1

�� 2� ��µ�� -14 � -16,5 9,2 4,9 -11,5

��

�� µ��

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

ΕΠΙΛΟΓΗ 87

88 ΕΠΙΛΟΓΗ

0,7% Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, -0,3% ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Στο 0,7% υποχώρησε οριακά ο πληθω-ρισµός τον Σεπτέµβριο από 0,8% τον Αύγουστο, αποτέλεσµα κυρίως της αύ-ξησης της τιµής της βενζίνης, µε εκτίµη-ση 1-1,4% για τον Οκτώβριο. Με βάση τον εναρµονισµένο δείκτη (για συγκρί-σεις µε ΕΕ) υποχώρησε στο 0,7%. Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισµός κινείται σε αρνητική περιοχή για 4ο συνεχόµενο µήνα, στο -0,3% τον Σεπτέµβριο από -0,2% τον Αύγουστο, λόγω των χαµη-λότερων τιµών του πετρελαίου φέτος, χωρίς αυτό κινείται στο 1%. Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

(εγχώρια αγορά) µειώθηκαν 8,2% τον Αύγουστο σε σύγκριση µε Αύγουστο 2008 κυρίως λόγω της υποχώρησης των τιµών του πετρελαίου και, σε µικρότερο βαθµό, λόγω της υποτονικής ζήτησης, µετά από µείωση 11% τον Ιούλιο. Χωρίς τον ενεργειακό κλάδο οι τιµές µειώθη-καν 1,2% µόνο. Στην Ευρωζώνη οι τιµές

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

��. ��µ�� µ�� 4,6 � 0,7

�� 12µ�� µ�� 4,3 � 1,4 3,2 2,9 4,2

��µ�� µ�� -��. �� 12,1 � -8,2 6,9 3,3 8,6 ��

��

�� µ��

παραγωγού στη βιοµηχανία υποχωρούν επίσης, µειώθηκαν 7,5% τον Αύγουστο (σύγκριση µε Αυγ. 2008), µετά από µεί-ωση 8,4% τον Ιούλιο, χωρίς τον κλάδο ενέργειας οι τιµές µειώθηκαν 4,2%. Συνεπώς, οι τιµές της βιοµηχανίας εκτός του ενεργειακού κλάδου αποδεικνύνται πιο ανθεκτικές στην κρίση στην Ελλάδα.

ΣΤΟ 6,6% Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ, ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Η ΕΚΤ διατήρησε το επιτόκιό της στο 1% στις 8/10/2009, η αµερικανική Fed το διατήρησε στο 0-0,25% στις 23/9/2009. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανόδου της ρευστότητας Μ3 επιβραδύνει ραγδαία, στο 2,5% τον Αύγουστο από 3% τον Ιούλιο, καθώς υποχωρεί η ροή δανείων στην οικονοµία. Στο 6% υποχώρησε η άνοδος της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ελλάδα (δάνεια, εταιρικά οµόλογα, τιτλοποιηµένα δάνεια και οµόλογα) τον Αύγουστο από 6,6% τον Ιούλιο. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων επιβραδύνει στο 7,3% τον Αύγουστο από 7,9% τον Ιούλιο, στη βιοµηχανία στο οριακό 0,2%. Τα νοικοκυριά φρενάρουν τον δανεισµό τους, η άνοδος της χρηµατοδότησης τους υποχωρεί στο 4,7% από 5,2%, 4,8% ο ρυθµός στα καταναλωτικά (5,8% τον Ιούλιο) και 4,8% στα στεγαστικά δάνεια (5,2%). Στην Ευρωζώνη η άνο-δος των δανείων υποχώρησε στο 0,1% τον Αύγουστο από 0,7% τον Ιούλιο, στο 0,7% των επιχειρήσεων από 1,6% και στο -0,2% των νοικοκυριών από 0%. Τα στεγαστικά δάνεια υποχωρούν µε ρυθµό 0,4%, τα καταναλωτικά µε 0,9%. Τα επιτόκια των νέων δανείων στην Ελλάδα κινήθηκαν οριακά πτωτικά τον Αύγουστο στα ανοικτά καταναλωτικά και οριακά ανοδικά στα επιχειρηµατικά µε επιτόκιο κυµαινόµενο ή σταθερό ως ένα έτος για ποσά κάτω του 1 εκατ. ευρώ. Στην Ευρωζώνη υπο-χώρησαν οριακά στις καταθέσεις και στα επιχειρηµατικά δάνεια κυµαινόµενου ή σταθερού επιτοκίου ως ένα έτος.

�� µ��, %*

�� 2008 2009 2006 2007 2008

�� µ�� 3, �� 8,8 � 2,5 9,9 11,4 7,3

�� 11,5 � 11,6 10,5 13,8 15,1

��µ�� (�� µ��)

�� 20,1 � 6,0 21,1 21,5 16,4

��µ�� 22,8 � 7,3 17,2 20,6 19,8

��µ�� µ�� 18,3 � 0,2 9,8 11,2 17,0

�� 17,2 � 4,7 25,7 22,4 12,8

�� 20,6 � 4,8 23,9 22,4 16,0

�� 15,8 � 4,8 26,3 21,9 11,4

�� , %* �� 7,1 � 4,4 5,8 6,6 6,8

" �� * �� 6,3 � 3,4 4,6 5,6 6,1

�� µ�� µ�� A�� (1980=100) ��µ�� 3.110 � 2.538 26 22 -30

�� % �� µ��

* �� µ��µ�� 1 �� 1 ��. ��,��

X�HMA

ΕΠΙΛΟΓΗ 89

��

�� µ�� 2007 2008

�� µ�� µ�� 57,2 � 59,2 � 63,8 108,8 87,0

�� µ. �� µ��, �� 73,8 � 75,5 � 80,4 102,8 91,9

�� µ�� -49 � -45 � -39 -29 -46

�� µ�� µ�� 76,0 � 80,8 � 82,8 109,0 89,9

�� µ�� µ�� -30 � -25 � -24 5 -9

�� µ�� -23 � -22 � -19 -4 -17

��

�� µ�� µ�� 92,8 � 94,4 � 96,0

�� µ�� µ�� 92,3 � 93,5 � 94,9

�� µ�� µ�� 96,4 � 98,0 � 99,4

��: ��, �� , ��, �� µ��: �� µ��

��

606570758085

��

��

��µ��

ΣΕ ΑΝΟΔΟ ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ

Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος στην Ελλάδα βελτιώθηκε τον Σεπτέµβριο, για 2ο συνεχόµενο µήνα, παραµένει όµως σε ιδιαίτερα χαµηλά επίπεδα, και αποτελεί την τέταρτη χειρότερη επίδοση στην ΕΕ µετά τη Λετονία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία και τη Ρουµανία. Το κλίµα βελτιώθηκε στη βιοµηχανία, το εµπόριο και τις κατασκευές, επιδεινώθηκε στις υπηρεσίες. Η εµπιστοσύνη των καταναλωτών βελτιώθηκε ελαφρά, παραµένει όµως σε πολύ χαµηλά αρνητικά επίπεδα, καθώς η Ελλάδα έχει µια από τις χειρότερες επιδόσεις στην εµπιστοσύνη των καταναλωτών. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία βελτιώθηκε για 2ο συνεχόµενο µήνα τον Σεπτέµβριο, στην Ελλάδα αποτέλεσµα των µεγαλύτερων εκτιµήσεων για τις παραγγελίες και τη ζήτηση από το εξωτερικό. Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη o δείκτης οικονοµικού κλίµατος βελτιώθηκε για 6ο συνεχόµενο µήνα, αν και η άνοδος φαίνεται να χάνει τη δυναµική της. Στην Ευρωζώνη ανοδικά κινήθηκε στη βιοµηχανία, τις υπηρεσίες και τους καταναλωτές. Σηµαντική είναι η βελτίωση στη Γαλλία και την Ολλανδία. Στις ΗΠΑ οι δείκτες συγκυρίας συνηγορούν προς ενίσχυση της ανάκαµψης, η εικόνα στην Ιαπωνία επίσης βελτιώνεται, ενώ η δυναµική ανάκαµψη της Κίνας συνεχίζεται.

ΔΕΙΚΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΚΛΙΜΑΤΟΣ, ΕΛΛΑΔΑ

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

90 ΕΠΙΛΟΓΗ

Σ την 63η ΙΑΑ παρουσιάστηκαν περισσότερα από 100 µο-ντέλα µε κατανάλωση κάτω των 5 λίτρων ανά 100 χλµ.,

καθώς και µε εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα κάτω από τα 130 γραµµάρια ανά χιλιόµετρο. Να τονιστεί ότι πολ-λές αυτοκινητοβιοµηχανίες παρουσία-σαν ηλεκτροκίνητα µοντέλα, η µαζική παραγωγή των οποίων θα αρχίσει – όπως υποστηρίζουν – σε δύο µε τρία χρόνια. Στο φετινό Σαλόνι, που θεωρείται ως η µεγαλύτερη έκθεση του είδους της ανά τον κόσµο, έδωσαν το «παρών» 780 εκθέτες, 25% λιγότε-ροι σε σχέση µε πέρυσι απόρροια της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης που

Με το βλέµµα στραµµένο στο πράσινο µέλλον της αυτοκίνησης πραγµατοποιήθηκε το 63ο Διεθνές Σαλόνι Αυτοκινήτου της Φρανκφούρτης. // Του Κώστα Χαλκιαδάκη

BUSINESS Αυτοκίνητο

έχει αφήσει έντονα τα σηµάδια της στον κλάδο της αυτοκινητοβιοµη-χανίας. Ο πρόεδρος του Γερµανικού Συνδέσµου Αυτοκινητοβιοµηχανίας, Ματίας Βίσµαν, ανέφερε πως παρα-µένει η σηµαντικότερη έκθεση αυτο-κινήτου και πρόσθεσε: «Εστιάζουµε στο πράσινο αυτοκίνητο. Το κάνου-µε τη σωστή στιγµή, καθώς έχουµε πιάσει τον πάτο της µεγάλης κρίσης που µας έπληξε από την κατάρρευση της Lehman Brothers Χαράσσουµε δρόµους εξόδου από την κρίση. Και στέλνουµε ένα µήνυµα ανάπτυξης για πολλές µάρκες. Η ΙΑΑ ακόµα και σε δύσκολες εποχές παραµένει ενδι-αφέρουσα, όπως ήταν πάντα».

Πράσινη συµµαχίαΕξαιρετικά σηµαντική είναι και η δη-µιουργία µίας πράσινης συµµαχίας, η οποία ανακοινώθηκε επίσηµα στη Φρανκφούρτη και έχει ως στόχο να επιταχύνει την εξέλιξη αυτοκινήτων µε ενεργειακές κυψέλες καυσίµου. Σε αυ-τή συµµετέχουν µεγάλες αυτοκινητο-βιοµηχανίες, οι οποίες θα ενώσουν τις δυνάµεις και την τεχνογνωσία τους σε αυτόν τον τοµέα, ευελπιστώντας ότι το 2015 θα κυκλοφορούν στον πλανήτη µας αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες οχή-µατα τέτοιας τεχνολογίας. Στο συγκε-κριµένο σχέδιο θα έχουν ενεργό ρόλο επίσης οι εταιρείες πετρελαίου ΟΜV, Τotal και Shell, όπως και η βιοµηχανία παραγωγής υδρογόνου Linde, ώστε να δηµιουργηθεί και ένα επαρκές δίκτυο πρατηρίων ανεφοδιασµού µε το συ-γκεκριµένο αέριο.

Οικολογικότερη Αυτοκίνηση

ΕΠΙΛΟΓΗ 91

63ο Διεθνές Σαλόνι Αυτοκινήτου – Φρανκφούρτη

ΒΑΛΤΕ ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΣΤΗΝ ΠΡΙΖΑ...

Πάντως, κι αν οι Γερµανοί δεν προκάνουν µε τα καινούρια πρατήρια

καυσίµων, που θα επαναφορτίζουν µπαταρίες, …θα είναι έτοιµοι οι Αµερικανοί. Ήδη, η Better Place δηµιούργησε ένα σχετικό σταντ

στην ΙΑΑ. Η αµερικανική εταιρεία κατασκευάζει δοκιµαστικά στο

Ισραήλ, στη Δανία και στην Αυστραλία ένα δίκτυο πρατηρίων αλλαγής

µπαταριών κίνησης αυτοκινήτων και προβάλλει τη δραστηριότητά της στην καρδιά της Ευρώπης. Μάλιστα, όπως

ανέφερε χαρακτηριστικά ο ιδρυτής και διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας, Shai Agassi, «όπως πηγαίνει κάποιος στο βενζινάδικο σήµερα, θα πηγαίνει αύριο στο πρατήριο της Better Place

και θα αλλάζει τις αποφορτισµένες µπαταρίες του αυτοκινήτου του µε

φορτισµένες». Πρόσθεσε, τέλος, πως είναι πλέον φανερό ότι οι συνθήκες

για τη δηµιουργία τέτοιων πρατηρίων έχουν ωριµάσει. «Τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα - συνέχισε - είναι πλέον

εδώ, οι υποδοµές είναι εδώ και φυσικά το επιχειρηµατικό µοντέλο. Οι αυτοκινητοβιοµηχανίες άρχισαν

ήδη να βγάζουν χρήµατα από τα ηλεκτροκίνητα. Η βιωσιµότητα

είναι διασφαλισµένη, όχι µόνο για το περιβάλλον, αλλά και για τις

επιχειρήσεις».

(1) Η πρόσφατα επενεκλεγείσα καγκελάριος της Γερµανίας, Άγκελα Μέρκελ ενηµερώνεται ...για το οικολογικό µέρος της αυτοκίνησης!

(2) Η νέα, οικολογική, πρόταση του citroen revolt, µε όλες τις προδιαγραφές του σύγχρονου design.

(3) Το παρόν στη µεγάλη γιορτή της αυτοκίνησης έδωσε και η Renault. Φιλικά προς το περιβάλλον τα νέα της µοντέλα και πάντα ...απαράµιλλης σχεδίασης.

(1)

(2)

(3)

Για την παράδοση των αντιτύπων, µπορείτε να επικοινωνήσετε µε:

τον (την) κύριο (κυρια) .................................................................. στο τηλέφωνο ...............................................

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ:

ΙΔΙΟΤΗΤΑ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX:

E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΙΔΙΟΤΗΤΑ



Επιθυµούµε την εγγραφή συνδροµής στο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ και να παραλάβουµε (από τα γραφεία σας) ως δώρο την έκδοση: ΝΟΜΟΙ.

Ετήσια συνδροµή € 88 (ιδιώτες, επιχειρήσεις), €125 (Τράπεζες, Ασφάλειες, Δηµόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισµοί)

Η έκδοση διατί8εται προς 55€ *

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ:Για 5 αντίτυπα, έκπτωση 10%Για 10 αντίτυπα, έκπτωση 20%Για περισσότερα από 10 αντίτυπα, έκπτωση 25%

* συν έξοδα αποστολής

Επιθυµούµε την αγορά αντιπύπων της έκδοσης: ΝΟΜΟΙ

Δείκτες Ευηµερίαςτων νοµών - περιφερειών

Αναλυτικοί Πίνακεςµε στοιχεία για νοµούς και περιφέρειες

ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ


Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 223 ΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

11o Ε

ΤΟΣ

Για την παραγγελία σας τηλεφωνείστε: 210 640 1850 ή στείλτε το παρακάτω κουπόνι στο fax: 210 642 4850

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ


Δείκτες Ευηµερίαςτων νοµών - περιφερειών

Αναλυτικοί Πίνακεςµε στοιχεία για νοµούς και περιφέρειες

ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ


ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ


ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 100 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΙΡΑ, ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ,ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 93

BUSINESS Συσκευές κινητής τηλεφωνίας

Επιστροφή στο ΜέλλονΤα κινητά τηλέφωνα έχουν τα τελευταία χρόνια αναβαθµίσει την ποιότητα της επικοινωνίας και της ψυχαγωγίας αφού τα περισσότερα ενσωµατώνουν ικανοποιητικές φωτογραφικές µηχανές, multimedia players, βίντεο και µουσική και δίνουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Όσο για το µέλλον, στα σηµεία θα κριθεί τα επόµενα χρόνια το παιχνίδι του ανταγωνισµού. Το λανσάρισµα πρωτότυπων συσκευών και η προσφορά νέων υπηρεσιών επικοινωνίας και ψυχαγωγίας πολλαπλών επιπέδων θα διαµορφώνουν ξανά και ξανά τη λίστα των ισχυρών. // Του Σίµου Κοσµετάτου

Με τ ά τ ο λα νσ ά ρ ισ µ α τ ο υ iPhone της Apple φέτος, τα κινητά τηλέφωνα επιτάχυ-

ναν τον ρυθµό ανάπτυξής, µε καινο-τοµίες που πριν µερικά χρόνια κανείς ίσως δεν µπορούσε να φανταστεί! Το iPhone εισήγαγε στην αγορά τις οθό-νες πολλαπλής αφής (multitouch), το ελκυστικό µενού διαχείρισης του τη-λεφώνου, τους αισθητήρες φωτός και τα επιταχυνσιόµετρα (που αντιλαµ-βάνονται την κίνηση του τηλεφώνου) ανεβάζοντας τον πήχη για τον ανταγω-νισµό. Η επιτυχία του iPhone οδήγησε τους κολοσσούς της βιοµηχανίας κινη-τών τηλεφώνων να δράσουν γρήγορα και να λανσάρουν ισχυρές συσκευές προκειµένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενός όλο και πιο απαιτητικού κοινού. Τα τελευταία µοντέλα µοιάζουν πιο πολύ σε φορητούς υπολογιστές πα-ρά σε τηλέφωνα καθώς σχεδιάζονται ακολουθώντας την τάση της εποχής για πρόσβαση στο ίντερνετ από παντού χωρίς να παραλείπουν χαρακτηριστικά όπως το Α-GPS και το Wi-Fi που προ-σφέρουν σύνδεση µε τον κόσµο της χαρτογράφησης και του ίντερνετ αντί-στοιχα. Οι χρήστες έχουν ανάγκη από συσκευές που θα τους επιτρέπουν να είναι συνεχώς συνδεδεµένοι στο ίντερ-νετ και να επικοινωνούν µε τους δικούς τους ανθρώπους, όχι µόνο µέσω φω-νητικών κλήσεων και SMS αλλά και µέ-σω των email, του Facebook, των blog,

του chat, του Twitter και των χαρτών. Έντονος είναι ο ανταγωνισµός και στο κοµµάτι της ψυχαγωγίας µε τα τηλέφω-να να αποκτούν όλο και πιο ισχυρές φωτογραφικές µηχανές. Σήµερα στην αγορά διατίθεται τηλέφωνο µε φωτο-γραφική µηχανή 12megapixel, ενώ και η λήψη βίντεο σε υψηλή ανάλυση είναι πλέον εφικτή. Σχεδόν όλα τα κινητά διαθέτουν ραδιόφωνο και αναπαρά-γουν κάθε µορφή αρχείου µουσικής, βίντεο και εικόνας. Την ίδια στιγµή δεκάδες παιχνίδια προσφέρουν ψυχα-γωγία εν κινήσει. Όµως το παιχνίδι της εξέλιξης των κινητών τηλεφώνων δεν παίζεται µόνο στις συσκευές αλλά και στις υπηρεσίες που αυτές παρέχουν. Με πρωτοπόρο πάλι την Apple και το App Store, το ψηφιακό κατάστηµα µέ-σα από το οποίο οι χρήστες µπορούν να αγοράζουν εφαρµογές, µουσική και ταινίες για το κινητό τους, οι εταιρείες εστιάζουν στη δηµιουργία ψηφιακών καταστηµάτων. Η Nokia ακολουθεί την Apple µε το Ovi Store, ενώ έτοιµα κα-ταστήµατα έχουν ήδη η Samsung και η LG. Το παιχνίδι είναι πολυσύνθετο και δεν εξαρτάται µόνο από τους µεγάλους κατασκευαστές καθώς η πρόσβαση στα ψηφιακά καταστήµατα γίνεται συ-νήθως µέσα από τα δίκτυα των παρό-χων που σήµερα διατηρούν σε υψηλά επίπεδα τις τιµές πρόσβασης σε πα-ρόµοιες υπηρεσίες κρατώντας µακριά τους χρήστες.

94 ΕΠΙΛΟΓΗ

NOKIA N900

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ

Το Nokia N900 περιέχει την τελευταία λέξη της τεχνολογίας στο κοµµάτι των smartphone κινητών τηλεφώνων καθώς εί-ναι η πρώτη συσκευή που δί-νει τη δυνατότητα στο χρήστη να έχει ταυτόχρονα πολλαπλές εφαρµογές ανοικτές. Το λεγό-µενο multitasking που θεω-ρούµε δεδοµένο στους υπολο-γιστές, δηλαδή η δυνατότητα να λειτουργούµε ταυτόχρονα το email, ένα κείµενο και µια σελί-δα ίντερνετ, πλέον είναι δυνατό µε το N900 χάρη στον ισχυρό επεξεργαστή, τη µεγάλη µνήµη 1GB και το νέο λειτουργικό σύ-στηµα Maemo της Nokia. Η φι-λανδική εταιρεία επενδύει στο N900 και το έχει εφοδιάσει µε τα τελευταία χαρακτηριστικά ενώ είναι από τα λίγα τηλέφωνα που προσφέρει εµπειρίες που θα ζήλευαν και τα netbooks. Το τηλέφωνο έχει πανοραµική, πλήρως εξατοµικευµένη αρχική οθόνη στην οποία ο χρήστης επιλέγει τα προγράµµατα και τις εφαρµογές στα οποία θέλει να έχει άµεση πρόσβαση. Το full QWERTY πληκτρολόγιο του τηλεφώνου κάνει την πληκτρο-λόγηση ιδιαίτερα εύκολη, ενώ ο ενσωµατωµένος αποθηκευτι-κός χώρος των 32GB θεωρείται πρωτοποριακός για την αγορά της κινητής τηλεφωνίας.

BUSINESS Συσκευές κινητής τηλεφωνίας

Επιλογές από ό,τι πιο in κυκλοφορεί στην αγορά κινητών τηλεφώνων. Οι συσκευές - εργαλεία για απαιτητικούς managers που θέλουν να προλαβαίνουν τις εξελίξεις και ενδίδουν σε αποδράσεις, πολλαπλών χρήσεων και υψηλής ευκρίνειας!

SONY ERICSSON X2

ΓΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

Το Sony Ericsson X2 είναι η επόµενη έκδοση από το X1, το πρώτο κινητό τηλέφωνο της Sony Ericsson µε λειτουργικό σύστηµα Windows Mobile. Μέχρι τον ερ-χοµό του X1 η Sony Ericsson δεν είχε λανσάρει κανένα τηλέφωνο µε το λογισµικό της Microsoft ενώ το Χ1 ήταν το πρώτο πραγµατικό smartphone της εταιρείας. Το X2 ανανέωσε την εµπειρία χρήσης µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως το καλώδιο TV out για σύνδεση του τηλεφώνου µε την τηλεόραση αλλά και µε A-GPS, Wi-Fi και κά-µερα 8.1MP. Το µενού πλοήγησης είναι ιδιαίτερα εύχρηστο χάρη στο Slide View µε το οποίο τα πάντα ελέγχονται µε µία κίνηση. Λίγους µήνες µετά την κυκλοφορία του X2, διέρρευσαν φωτογραφίες στο διαδίκτυο του αντικαταστάτη του, του X3 που φηµολογείται ότι θα έχει το νέο λειτουργικό σύστη-µα Android της Google αντί για Microsoft Windows Mobile.

ΕΠΙΛΟΓΗ 95

HTC TOUCH PRO 2

Η ΑΔΥΝΑΜΙΑΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ

Η HTC είναι η πρώτη εταιρεία που δηµιούργησε smartphone και σήµερα, αρκετά χρόνια µε-τά το πρώτο έξυπνο τηλέφωνο, και µε αρκετό ανταγωνισµό να την πλαισιώνει, δεν έχει παρά να προσφέρει την επιτοµή των επαγ-γελµατικών τηλεφώνων. Το HTC Touch Pro 2 έχει µεγάλη οθόνη 3.6 ιντσών και full QWERTY πλη-κτρολόγιο ιδανικά για εργασία. Ο επεξεργαστής του, Qualcomm MSM7200, των 528MHz, η µνήµη ROM 512MB και τα 288ΜΒ RAM θυµίζουν σε πολλούς τον πρώτο τους υπολογιστή όµως σήµερα η συγκεκριµένη τεχνολογία έχει εν-σωµατωθεί σε µια µικροσκοπική συσκευή. Η συσκευή είναι πλή-ρως εξοπλισµένη µε GPS, Wi-Fi, HSDPA, Bluetooth, ραδιόφωνο και µπαταρία 1500mAh που είναι ικανοποιητική γ ια την αυτονο-µία του τηλεφώνου. Το λογισµικό είναι Windows Mobile, γεγονός που διευκολύνει στο µέγιστο τους επαγγελµατίες που µπορούν να συγχρονίζουν τα αρχεία τους, τα email και τις επαφές τους µε τον υπολογιστή στο γραφείο.

LG GD900 CRYSTAL

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΔΙΑΦΑΝΟ ΚΙΝΗΤΟ

Η LG έκανε έ να βήµα π ιο µπροστά στο κοµµάτι του design και παρουσίασε µια συσκευή µε διάφανο πληκτρολόγιο. Η καινο-τοµία του τηλεφώνου δεν είναι µόνο ότι το πληκτρολόγιο είναι διάφανο αλλά ότι είναι παράλλη-λα και οθόνη αφής µε την οποία ο χρήστης έχει τον πλήρη έλεγχο της συσκευής. Το πληκτρολόγιο του τηλεφώνου είναι κατασκευασµένο από κρύσταλλο υψηλής αντοχής και έχει ενισχυθεί από µια στρώ-ση υγρού µετάλλου (Liquidmetal).

ΕΠΙΛΟΓΗ 95

Το τηλέφωνο έχει αναπτύξει ένα πολύ έξυπνο σύστηµα χειρισµού µε κινήσεις πάνω στη διάφανη επιφάνεια και το αποτέλεσµα εί-ναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Πέρα από την διάφανη καινοτοµία, το LG Crystal αποτελεί ένα ισχυρό multimedia κινητό για µουσική, βίντεο και φωτογραφίες ενώ είναι πλήρως εξοπλισµένο για πρόσβα-ση στο διαδίκτυο. Χάρη στη συ-νεργασία της LG µε τη Google οι χρήστες έχουν άµεση πρόσβαση στο Gmail, τη µηχανή αναζήτησης Google και τους Google Maps.

SAMSUNG I890 OMNIA HD

ΌΤΑΝ Η ΥΨΗΛΗ ΕΥΚΡΙΝΕΙΑ ...ΜΕΤΡΑΕΙ!

Μέχρι το Samsung Omnia HD τα κινητά τηλέφωνα δεν είχαν κα-µία επαφή µε τον κόσµο της εικόνας υψηλής ευκρίνειας (high definition). Το i890 διαθέτει µια εντυπωσιακή οθόνη αφής AMOLED ενώ ξεχω-ρίζει από τον ανταγωνισµό µε την κάµερα 8MP που µπορεί να βγάζει φωτογραφίες αλλά και βίντεο υψη-λής ευκρίνειας (σε ανάλυση 720p στα 24frames per second). Οι χρή-στες µπορούν να γυρίζουν βίντεο σε υψηλή ανάλυση και να τα προ-βάλλουν απευθείας στον υπολογι-στή ή την τηλεόρασή τους καθώς το τηλέφωνο διαθέτει έξοδο HDMI για γρήγορη σύνδεση υψηλής ποιότη-τας. Το τηλέφωνο λειτουργεί µε λει-τουργικό σύστηµα Symbian S60 v5 ενώ διαθέτει ενσωµατωµένο Wi-Fi, Bluetooth και A-GPS. Επίσης έχει πυξίδα, επιταχυνσιόµετρο για να αντιλαµβάνεται την θέση του και τις κινήσεις του χρήστη, και αισθητήρα φωτός που απενεργοποιεί την οθό-νη αφής όταν ο χρήστης τηλεφωνεί έτσι ώστε να αποφεύγονται τυχαία χτυπήµατα στην οθόνη αφής.

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS Tech news

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ // ΝΕΟ ΔΙΑΔΙ-ΚΤΥΑΚΟ ΚΑΤΑ-ΣΤΗΜΑ«Στον αέρα» βρίσκεται το νέο ηλεκτρονικό κατάστη-µα της Ηλεκτρονικής, που σχεδιάστηκε µε γνώµονα την καλύτερη εξυπηρέτηση του καταναλωτικού κοινού, µέσα από έναν πλήρη και αξιόπιστο δικτυακό τόπο. Ο ανανεωµένος δικτυακός τό-πος έχει την ίδια ηλεκτρονική διεύθυνση µε πριν ( www.electroniki.gr ) αλλά έχει δώσει µεγαλύτερη έµφαση στο εικαστικό µέρος, στο σωστό product mix, στην ευκολία χρή-σης του δικτυακού τόπου καθώς και στην άµεση εξυπηρέτηση των πελατών.

EXODUS // ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ …ΤΙΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣΤην υλοποίηση του έργου «Υλοποίηση Συστήµατος Ροών Αιτηµάτων Δανείων & Ηλεκτρονικής Αρχειοθέ-τησης Εγγράφων» για λογαριασµό του Οµίλου των Συνεταιριστικών Τραπεζών ανέλαβε η Exodus. Στόχος του έργου είναι η βελτιστοποίηση & επιτάχυνση εξυ-πηρέτησης αιτήσεων τραπεζικών προϊόντων, η ελαχι-στοποίηση του σχετικού λειτουργικού κόστους, η επί-τευξη οµοιοµορφίας των εργασιών για όλο το δίκτυο των Συνεταιριστικών Τραπεζών, αλλά και η βελτίωση της εσωτερικής πληροφόρησης σε περιβάλλον απόλυ-της ασφάλειας.

LAVISOFT // ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΙΟΝΣε υπογραφή σύµβασης προχώρησε η LAVISOFT Συ-στήµατα Πληροφορικής Α.Ε. για την εγκατάσταση των συστηµάτων της Personnel Master, Payroll Master και Time Master στη βιοµηχανία κακάο και σοκολάτας ΙΟΝ A.E.. Η ΙΟΝ, µία αµιγώς ελληνική εταιρεία, µε ιστορία που ξεκινά από το 1930, αποτελεί µία από τις 50 µεγαλύτερες εταιρείες στην Ελλάδα. Με κύκλο εργασιών για το έτος 2008 που ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ, η ΙΟΝ απασχολεί σήµερα πάνω από 1.000 ερ-γαζοµένους.

ΟΤΕ // WWW.OTENET.GR ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗΓρήγορη πρόσβαση σε πληροφορίες για την κίνηση στους δρόµους, αλλά και χρηστικές οδηγίες για διαδροµές εντός Αττικής, προσφέρει η νέα υπηρεσία χαρτών του Οµίλου ΟΤΕ στο www.otenet.gr. Μέσα από ένα ελκυστικό και εύχρηστο µενού, οι επισκέπτες µπορούν να βρουν τη διεύθυνση που θα επιλέξουν, τη διαδροµή µεταξύ δύο επιλεγµένων σηµείων, να ενηµερωθούν για τα σηµεία ενδιαφέροντος µιας περιοχής (δηµόσιες υπηρεσίες, χώρους ψυχαγωγίας, τράπεζες, κ.ά.), καθώς και να πληροφορηθούν για την κίνηση στους δρόµους. Πλοηγηθείτε λοιπόν στους χάρτες του otenet portal και αναζητήστε εύκολα και γρήγορα τον δρόµο σας στους 107 δήµους του νοµού Αττικής!

HOL // ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕ ΕΡΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣΟλοκλήρωσε την υλοποίηση υπηρεσιών σταθερής τηλεφω-νίας στην Τράπεζα Πειραιώς η «hellas online». Πλέον όλες οι κατηγορίες τηλεφωνικών κλήσεων αστικές, υπεραστικές, δι-εθνείς και κλήσεις προς κινητά όλων των υποκαταστηµάτων της τράπεζας σε όλη την Ελλάδα, αλλά και των κεντρικών εγκαταστάσεων της τράπεζας διεκπεραιώνονται µέσα από το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο της HOL.

ΕΠΙΛΟΓΗ 97

SONY // PSP®GO & DSLR-Α850ΣΥΜΜΑΧΕΙ ΜΕ ΤΗ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΚΑΙ ΤΗΝ ΥΨΗΛΗ ΑΠΟΔΟΣΗΜε ειδική προσφορά το φετινό φθινόπωρο η Sony προτρέπει στην απόκτηση του νέου φορητού συ-στήµατος ψυχαγωγίας PSP®go που κυκλοφόρησε στην ελληνική αγορά την 1η Οκτωβρίου 2009. Με την αγορά της νέας κονσόλας PSP®go ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να κατεβάσει την ειδική εικόνα (theme) Gran Turismo™ από το Playstation®Store για να αποκτήσει το best seller παιχνίδι αγώνων ταχύτητας Gran Turismo™ για το PSP™.

Ταυτόχρονα, η Sony διέθεσε στην αγορά τη νέα DSLR-α850 προσφέροντας στους λάτρεις της φωτο-γραφίας την ευκαιρία να κάνουν ένα βήµα µπροστά και να απολαύσουν τις δηµιουργικές δυνατότητες ενός αισθητήρα πλήρους καρέ (full-frame). Κατα-σκευασµένη για να ανταποκριθεί σε µεταχείριση και απαιτήσεις φωτογραφήσεων επαγγελµατικού στυλ, η α850 µοιράζεται το ίδιο αισθητήρα των 24.6 megapixel – και ουσιαστικά όλα τα χαρακτη-ριστικά – µε την ναυαρχίδα της σειράς, την DSLR-α900, η οποία παρουσιάστηκε τον περασµένο χρό-νο. Όπως και η επίσης πλήρους καρέ αδελφή της, η α850 εκµεταλλεύεται στο έπακρον τις δηµιουργικές δυνατότητες των φακών της σειράς ‘α’, η οποία περιλαµβάνει οπτικά στοι-χεία πλήρους καρέ της εταιρείας Carl Zeiss, κα-θώς και πέντε µοντέλα φακών G Lens, υψηλών προδιαγραφών.

BUSINESS Τech products

SAMSUNG //S1 MINIΤΟ ΝΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΖΕΣΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΟΝ!Τη νέα έκδοση του εξωτερικού σκληρού δίσκου S1 mini 1,8 ιντσών µε χωρητικότητα έως και 250GB παρουσίασε πρόσφατα η Samsung.O νέος σκληρός δίσκος S1 Mini 250GB περιέχει τον δίσκο Spinpoint N3U, µε ενσωµατωµένο USB controller, ο οποίος παρέχει 56% περισσότερο αποθηκευτικό χώρο σε σχέση µε το προηγούµενο µοντέλο των 160GB. Με µέγεθος που ισοδυναµεί µε µία πιστωτική κάρτα, ο σκληρός δίσκος S1 Mini 1,8 ιντσών της Samsung διατίθεται πλέον µε αποθηκευ-τικούς χώρους της τάξεως των 200GB και 250GB. Έτσι η χωρητικότητα του S1, που µέχρι τώρα έφτανε τα 120 GB και 160 GB, αυξάνεται για να ικανοποιήσει ακόµη και τους πλέον απαιτητικούς χρήστες.

ASUS // ROG MAXIMUS IIITO GAMING ΤΩΝ ΑΠΟΛΥΤΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝΗ Asus προσέθεσε στη σειρά motherboard υψηλών επιδόσεων της Republic of Gamers (ROG) το Maximus III Formula και το Maximus III GENE. Βασισµένα στο chipset P55 της Intel και σχεδιασµένα µε γνώµο-να το gaming, τα δύο αυτά motherboard είναι εξοπλισµένα µε µία πλη-θώρα αποκλειστικών, επικεντρωµένων στον gamer χαρακτηριστικών, που φέρνουν βελτιώσεις σε ολόκληρο το φάσµα της εµπειρίας gaming και overclocking – από βελτιωµένη εντός του παιχνιδιού ανταπόκριση και µειωµένη δικτυακή καθυστέρηση, έως άνετο, βα-σισµένο στο hardware tweaking, σε πραγ-µατικό χρόνο.

98 ΕΠΙΛΟΓΗ

Eργαστήκατε ως δάσκαλος σε δηµοτικά σχολεία, ως προπονητής µπάσκετ σε αρκετές οµάδες, ως διαφη-

µιστής σε µεγάλες εταιρείες, αλλά τελικά σας κέρδισε η δηµοσιογραφία – µιλάω σε συνάδελφο, δηλαδή; Ναι, µάλιστα ήµουν πρόσφατα, κατά κάποιον τρό-πο, ένας από τους απολυµένους εργαζόµενους του ραδιοφωνικού σταθµού City, αφού είχα µια εκπο-µπή εκεί, κάθε Σάββατο – από χόµπι, ένα... ωραίο χόµπι. Πάντοτε είχα µέσα µου αυτό το... ρεπορταζι-ακό, δηλαδή µε ενδιέφερε πιο πολύ να πω σε κά-ποιον κάτι που συνέβη, παρά η απόλαυση εκείνης της στιγµής που συνέβαινε! Μου άρεσε να µεταδί-δω τα πράγµατα και έτσι οδηγήθηκα στη δηµοσι-ογραφία.

Αλλά κάποια στιγµή την εγκαταλείψατε...Μα και αυτό που κάνω τώρα κάπως έτσι ξεκίνησε, από την ίδια ανάγκη που µε είχε οδηγήσει στη δη-µοσιογραφία: ήθελα τα πράγµατα που έβλεπα στη Νέα Υόρκη, στις ΗΠΑ γενικά, και µου άρεσαν, να µπορέσω να τα φέρω εδώ, για να τα απολαύσουν και οι φίλοι µου στην Ελλάδα.

Να πάµε λίγο στο παρελθόν. Πώς φύγατε από την Ελ-λάδα;Γνώρισα µια κοπέλα, πήγα στην Αµερική για να την επισκεφτώ για ένα µήνα και έµεινα... δεκαέξι χρό-νια! Εκεί ασχολήθηκα και µε τη δηµοσιογραφία - στην εφηµερίδα «Πρωινή», στον ραδιοφωνικό σταθµό «Cosmos FM», αλλά και ως ανταποκριτής

ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΔΑΜ O πρόεδρος - διευθύνων σύµβουλος της Athens Badminton Cultural Development (ABCD), µέσα από το Θέατρο Badminton έκανε πραγµατικότητα το όραµά του για τη δηµιουργία µιας «νησίδας πολιτισµού» στην Ελλάδα. Θεατρική πρεµιέρα για τη φθινοπωρινή σεζόν µε το Singing in the Rain, το φηµισµένο µιούζικαλ µε τραγούδια που όλοι ξέρουµε και µε αξεπέραστα χορευτικά από το καστ της πλούσιας λονδρέζικης παρα-γωγής. // Συνέντευξη στον Παναγιώτη Ανδριανέση

ΕΚΑΝΕ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

& ΤΡΑΓΟΥΔΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΒΡΟΧΗ

«H κρίση µας έχει επηρεάσει καθώς το κοινό µας επηρε-άστηκε πολύ από την ύφεση, αλλά πιστεύω ότι από την ερχόµενη σεζόν, η κατάσταση θα αρχίσει να αλλάζει».

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Συνέντευξη

ΕΠΙΛΟΓΗ 99

µε το περιοδικό «ΜΕΤΡΟ» για τη στήλη µε τίτ-λο «Γράµµα από τη Νέα Υόρκη». Το 1994 ίδρυσα στη Νέα Υόρκη µαζί µε τη σύζυγό µου, αρπίστρια Βανέσσα Αδάµ, την εταιρεία καλλιτεχνικών παρα-γωγών ADaM Productions (Arts, Dance and Music Productions). Ήθελα να συστήσω στο κοινό των Ηνωµένων Πολιτειών την ελληνική µουσικοχορευτ-ική σκηνή και παράλληλα να διαµορφώσω σταδι-ακά το κατάλληλο έδαφος για διεθνείς παραγωγές στην Ελλάδα – αυτό ήταν το όραµά µου. Η πρώτη παραγωγή της εταιρείας, το 1994, ήταν η µουσική παράσταση «Cafe Aman Amerika», αποτελούµενη από ελληνοαµερικανικά τραγούδια των δεκαετιών 1910 και 1950, διασκευασµένα και εκτελεσµέ-να από την «Cafe Aman Amerika Orchestra», µια ελληνοαµερικανική µπάντα που δηµιούργησα ο ίδιος. Το cd της παράστασης, που αποτελού-σε ταυτόχρονα µια έρευνα στο γλωσσικό ιδίωµα «Greeklish» των Ελλήνων στην Αµερική, σηµείω-σε εξαιρετική επιτυχία σε Ελλάδα και Η.Π.Α. Πα-ράλληλα, δηµιουργία της ADaM Productions, σε συνεργασία µε τον οργανισµό του «World Music Institute» ήταν και ο θεσµός του «Ελληνικού Φε-στιβάλ Μουσικής και Χορού» στη Νέα Υόρκη, µέσω του οποίου έχουν περιοδεύσει σε πολλές πόλεις των Η.Π.Α. περισσότεροι από 600 Έλληνες µουσικοί και χορευτές µέχρι σήµερα.

Και στην Αθήνα, ποια ήταν η πρώτη σας παραγωγή;Ήταν, σε συνεργασία µε το Φεστιβάλ Αθη-νών, οι συναυλίες του gospel συγκροτήµα-τος «MISSISSIPPI MASS CHOIR» στο Θέατρο Ηρώδου Αττικού, το 1995. Από τότε η ADaM Productions συνέχισε να παρουσιάζει στην Ελ-λάδα θεάµατα όπως τα «Tango Pasion», «St. Petersburg State Ice Ballet», «Cirque Έloize», «San Fransisco Ballet» κ.ά. Επίσης, το πρώτο µιούζικαλ της ADaM Productions, «Magic of Musicals», διαµόρφωσε το έδαφος για πολύ µε-γαλύτερες παραγωγές ξενόγλωσσων µιούζικαλ και διάσηµων show στην Ελλάδα. Το 2002 η πα-ρουσίαση του «Koyaanisqaatsi Live», του Philip Glass στο Θέατρο του Λυκαβηττού, αποτέλεσε την έναρξη της συνεργασίας της εταιρείας µας µε το ιστορικό «Half Note Jazz Club», η οποία και συνεχίζεται µέχρι σήµερα.

Και, νοµίζω, φτάνουµε... εδώ, στο χώρο που µιλάµε: στο Badminton. Σωστά. Το 2005, µε τη συνεργασία των αδελφών Γιώργου και Παναγιώτη Γεώργα, µισθώσαµε την αρένα του Badminton για να παρουσιάσουµε το µιούζικαλ «Cats». Τεράστια επιτυχία – το παρακο-λούθησαν 100.000 θεατές! Από τότε ακολούθη-σαν πολλές µεγάλες παραστάσεις: «Rocky Horror Show», «Bob Fosse», «Lord of the Dance», «Holiday

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑΟ αξεπέραστος Gene Kelly χορεύει στη βροχή, στο πιο φηµισµένο µιούζικαλ του αµερικανικού κινηµατογράφου. Το Singing in the Rain, η θεατρική εκδοχή της ταινίας του 1952 ,έρχεται στην Ελλά-δα στις 20 και 21 Οκτωβρίου στο θέατρο Badminton, µε όλη την κεφάτη µεγαλοπρέπειά της, για να µας ταξιδέψει στην εποχή της παρακµής του βωβού κινηµατογράφου και των πρώτων ταινιών µε διαλόγους και µουσική και να τραγουδήσουµε µαζί µε τον βραβευ-µένο Tim Flavin « I’m singing in the rain, Just singing in the rain, What a glorious feeling, I’m happy again...».

100 ΕΠΙΛΟΓΗ

ακές παραστάσεις δεν γεµίζουν το θέατρο. Τέτοιες παραστάσεις κάνει -και πολύ σωστά- το Φεστιβάλ Αθηνών. Αλλά θα συνεχίσουµε – µάλιστα θέλουµε να φτιάξουµε πίσω από τη µεγάλη σκηνή και ένα µικρό θεατράκι, ακριβώς για πρωτοποριακές και πειραµατικές παραστάσεις για πιο µικρό κοινό.

Και επεκτείνεστε και στα συνέδρια...Θα έλεγα, στις εταιρικές εκδηλώσεις, γενικά. Κοι-τάξτε, είναι ανάγκη των καιρών, αλλά και ανά-γκη ύπαρξης αυτού του χώρου. Οι χώροι του Badminton έχουν σχεδιαστεί για να εξυπηρετούν συνέδρια, παρουσιάσεις, ηµερίδες και σεµινάρια, συναυλίες, απαιτητικές θεατρικές παραγωγές, gala, banqueting ετερόκλιτων εταιρικών και ιδιωτικών εκδηλώσεων. Διαθέτουµε αµφιθέατρο (η κεντρική αίθουσα του θεάτρου Badminton και η µεγαλύτερη στο είδος της στην Ελλάδα, µε πάνω από 2.000 κα-θίσµατα µε δυνατότητα εύκολης προσαρµογής της χωρητικότητας στο ήµισυ), προθάλαµο υποδοχής (προορίζεται για την υποδοχή των επισκεπτών και οι συχνότερες χρήσεις του αφορούν στην παραλα-βή εισιτηρίων, την εγγραφή συνέδρων και τον έλεγ-χο ασφαλείας), άνω & κάτω φουαγιέ (το άνω, µε θέα στο Άλσος Στρατού, µε ειδική µελέτη φωτισµού και άπλετο φυσικό φως, αποτελεί ιδανικό χώρο για elegant receptions των επισκεπτών και για παρου-σιάσεις εταιρικών και ιδιωτικών εκδηλώσεων, το κάτω αποτελεί κατάλληλο χώρο για poster sessions και στήσιµο εκθεσιακών περιπτέρων). Επίσης, δι-αθέτουµε Conference Room (µε χωρητικότητα έως και 70 ατόµων, που προσφέρεται για συνεντεύξεις Τύπου, ολιγοµελείς συνεδριάσεις, λειτουργικό χώ-ρο, γραµµατειακή υποστήριξη και break-out area) και, τέλος, Grand Hall (αντιστοιχεί σε αίθουσα που µπορεί να διαιρεθεί σε δύο µικρότερους χώρους ή να παραµείνει ενιαία, ιδανική για γεύµατα εργασί-ας, εκθέσεις µεσαίου µεγέθους, θεµατικές παρου-σιάσεις ή poster sessions, ενώ διατίθεται, επίσης, για εταιρικές και ιδιωτικές εκδηλώσεις όπως, πα-ρουσιάσεις νέων προϊόντων, ηµερίδες, σεµινάρια, βραβεύσεις, δεξιώσεις και gala γεύµατα, κλειστές εκδηλώσεις φορέων, συλλόγων και ιδιωτών, τουρ-νουά επιτραπέζιων παιχνιδιών κ.ά.).

Κάντε µας, τέλος, µια γρήγορη σύγκριση του επιχειρείν στις ΗΠΑ και την Ελλάδα – έχετε δραστηριοποιηθεί και στις δύο χώρες.Έχει µεγάλη διαφορά. Το πιο βασικό είναι ότι στις ΗΠΑ σχεδόν όλα παίζονται µε ανοιχτά χαρτιά, µε κανόνες γνωστούς. Αν δεν συµµορφώνεσαι, το σύστηµα σε «ξεβράζει». Εδώ, αντίθετα, επικρατεί πλήρης δυσπιστία µεταξύ κράτους και πολιτών, γεγονός, που µεταφέρεται και στο επιχειρείν. Οι διαδικασίες είναι δαιδαλώδεις, όλο το σύστηµα πολύπλοκο.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Συνέντευξη - ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΔΑΜ

on Ice», «De La Guarda» «Disney’s Beauty and the Beast», «Jesus Christ Super Star», «MAMMA MIA», «West Side Story». Το «Cats» απετέλεσε ένα test event για την εγκατάσταση του Badminton.

Πετυχηµένο, έτσι δεν είναι;Βέβαια. Ο χώρος, η τοποθεσία και το µέγεθος της αρένας µας ώθησε να λάβουµε µέρος στον διεθνή διαγωνισµό, στον οποίο, το 2006, πλειοδοτήσα-µε µέσω της εταιρείας Athens Badminton Cultural Development ΑΕ, αναλαµβάνοντας τη διαχείριση της ολυµπιακής αρένας του Badminton. Διατηρήσα-µε το όνοµα και µε επένδυση ύψους 16 εκατ. ευρώ, το θέατρο Badminton αποτελεί πλέον µια υπερ-σύγχρονη εγκατάσταση υψηλών προδιαγραφών µε εξοπλισµό τελευταίας τεχνολογίας και δυνατότητα φιλοξενίας 2.500 θεατών. Στις 31 Ιανουαρίου του 2007 ο πολυχώρος Badminton άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του σε ένα θερµότατο κοινό. Από τότε φιλοξενεί µεγάλες διεθνείς παραγωγές αλλά και σηµαντικούς εναλλακτικούς καλλιτέχνες, τροπο-ποιώντας θετικά τον πολιτιστικό χάρτη της Αθήνας.

Επενδύσατε πολλά χρήµατα εδώ...Ναι. Ανακατασκευάσαµε το θέατρο και έγινε όπως το βλέπετε σήµερα! Το Θέατρο Badminton αποτελεί πλέον έναν από τους πιο δραστήριους πολυχώρους που φιλοξενεί εκδηλώσεις µεσαίας και µεγάλης κλί-µακας. Ο πολυχώρος Badminton διαθέτει συνολικά έξι χώρους, καθένας από τους οποίους κατασκευά-στηκε, ώστε να αξιοποιεί στο µέγιστο χρηστικές και πολυµορφικές δυνατότητες και να προσαρµόζεται εύκολα στις ανάγκες κάθε είδους διοργάνωσης. Ούτε η στάθµευση αποτελεί πρόβληµα για τους επι-σκέπτες του θεάτρου Badminton, αφού ο υπαίθριος χώρος περιµετρικά των εγκαταστάσεων έχει δυνα-τότητα υποδοχής περισσότερων από 800 οχηµάτων ή περισσότερων από 70 λεωφορείων. Παράλληλα, διαθέτει και υποστηρικτικούς χώρους, διαµορφω-µένοι µε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν τους διοργανωτές, ιδίως στη διεκπεραίωση των εκκρε-µοτήτων τους και στη φύλαξη του εξοπλισµού και των υλικών τους.

Δυόµισι χρόνια µετά, πώς κρίνετε την πορεία σας;Πάµε καλά. Βέβαια, η κρίση έχει επηρεάσει και εµάς. Σας θυµίζω ότι στηριζόµαστε αποκλειστικά στα έσοδα από τα εισιτήρια.

Σας προσάπτουν κάποιοι πως δεν φέρνετε πρωτοπορια-κές παραστάσεις;Μα φέρνουµε – κλασικό παράδειγµα οι Τάιγκερ Λίλις, αλλά και άλλες... Προσπαθούµε να έχουµε µια ισορροπία. Αλλά δεν θα µπορούσαµε να κά-νουµε µόνο αυτό. Όπως σας είπα βασιζόµαστε µόνο στα εισιτήρια και, δυστυχώς, οι πρωτοπορι-

102 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Διαδροµές

102 ΕΠΙΛΟΓΗ

Μέσα από 172 αρχαία αγγεία, γλυπτά και χάλκινα αντικεί-µενα παρουσιάζεται, µέχρι το τέλος Νοεµβρίου, η συµµε-τοχή των γυναικών στη λατρεία, σε τελετουργίες και εορτα-στικά δρώµενα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, σε µία συνεργασία του Μουσείου µε το Κοινωφελές Ίδρυµα Αλέ-ξανδρος Σ. Ωνάσης. // Της Έλλης Κοντονάσιου

Γυναικών λατρείες

ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

α) «Θεές», αφιερωµένη στη λατρεία γυναικείων θεοτήτων και συγκεκριµένα της Αθηνάς, της Αφρο-δίτης, της Άρτεµης, της Δήµητρας και της Κόρης, β) «Ιέρειες» µε µυθικές ιέρειες, όπως τη Θεανώ και την Ιφιγένεια, γ) «Οι γυναίκες στη λατρεία», που παρουσιάζει τις γυναίκες να συµµετέχουν σε λατρευτικά δρώµενα ως κανηφόροι, σπένδουσες ή συµµετέχουσες σε θυσία, δ) «Γιορτές», που παρουσιάζει µέσα από µελανόµορφα και ερυθρόµορφα αγγεία ελληνικών και ξένων µουσείων τη συµµετοχή των γυναικών σε µεγάλες γιορτές, όπως τα Παναθήναια ή σε αµιγώς γυναικείες γιορτές, όπως στα Αδώνια και στα Θεσµοφόρια, και ε) «Κύκλος της Ζωής» των γυναικών, όπως η γέννηση και η παιδική ηλικία, µε γλυπτά έργα κοριτσιών καθώς και αγγεία µε ανάλογες σκηνές.

ΕΠΙΛΟΓΗ 103

Παρουσιάζουµε στο σηµερινό κοινό µια άγνωστη πλευρά της γυναίκας της αρχαιότητας» µας λέει, µε δικαιολογηµένη ικανοποίηση, ο δρ. Νικόλαος Καλτσάς, διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού

Μουσείου. Η έκθεση µε τίτλο «Γυναικών λατρείες: Τελετουργίες και καθηµερινότητα στην Κλασική Αθήνα», παρουσιάστηκε αρχικά στη Νέα Υόρκη, στο Ίδρυµα Ωνάση. « Όταν την προετοιµάζαµε», θυµάται στη συνέχεια ο κ. Καλτσάς, «καθώς είναι και τα περισσότερα έργα από εδώ, σκέφτηκα να προτείνω να παρουσιαστεί και στην Αθήνα, φέτος, που έχουµε και την επέτειο των 180 χρόνων του Μουσείου. Η πρότασή µου αυτή έγινε δεκτή από το Ίδρυµα Ωνάση και αυτό οφείλω να οµολογήσω ότι είναι ιδιαίτερα σηµαντικό, επειδή άλλες εκθέσεις του Ιδρύµατος 'τελειώνουν' εκεί και δεν παρουσιάζονται κατόπιν και αλλού». «Πως πήγε η έκθεση στη Νέα Υόρκη;», αυτό ήταν και το επόµενό µας ερώτηµα. Να τι µας είπε ο δρ. Νικόλαος Καλτσάς: «Πολύ καλά. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν τεράστια. Αυτό στις ΗΠΑ ήταν πολύ σηµαντικό. Ήταν πολύ ωραία η αίσθηση να βλέπει κανείς µια έκθεση, που κοπιάζεις να την ετοιµάσεις, να την αντιµετωπίζει ο κόσµος µε τέτοιο ενθουσιασµό και τόσο µεγάλο ενδιαφέρον. Πιστεύω ότι είναι και το θέµα πρωτότυπο. Οι περισσότεροι νοµίζω ότι δεν έχουν σαφή εικόνα του τι γινόταν µε τη γυναίκα στην αρχαιότητα και αυτό είναι προκαλεί την περιέργεια και το ενδιαφέρον για κάποιον να επισκεφθεί την έκθεση». Στη συνέχεια του µεταφέρουµε την αίσθησή µας ότι η πλειονότητα των Ελλήνων, επειδή τα θέµατα της ελληνικής αρχαιότητας, τα θεωρεί λίγο πολύ δικά της, τα αντιµετωπίζει µε λιγότερο ενθουσιασµό σε σχέση µε τους ξένους. «Συµβαίνει πράγµατι αυτό;», τον ρωτάµε. Εκείνος συµφωνεί µαζί µας και µας εξηγεί: «Έχετε δίκιο. Πρέπει να γίνονται θεµατικές εκθέσεις, δηλαδή µία γενική έκθεση αριστουργηµάτων της αρχαιότητας δεν κινεί το ενδιαφέρον των Ελλήνων τόσο πολύ – τα έργα αυτά µπορεί να τα θαυµάσει µέσα στα Μουσεία. Σε τέτοιου είδους εκθέσεις, όµως, όπως αυτή τώρα σε µας, δεν εκθέτει κανείς τα έργα, αλλά τα χρησιµοποιεί για να πει κάτι άλλο, κάτι παραπέρα από τη δεδοµένη καλλιτεχνική αξία τους: να πει αυτό το ιστορικό, το κοινωνικό, το θρησκευτικό στοιχείο, οποιοδήποτε στοιχείο πέρα από την τέχνη, να τα εντάξει στο ιστορικό τους περιβάλλον, αλλά και για να αποδείξει µέσα από αυτά, ό,τι που επιθυµεί να βγάλει προς τα έξω. Στην παρούσα έκθεση, αυτό είναι η κοινωνική ζωή της γυναίκας µέσω της θρησκείας και της λατρείας, µε τη βοήθεια της εικονογραφίας στα αγγεία και τα γλυπτά, των επιγραφών, όπου η γυναίκα είχε τη δυνατότητα να αφιερώσει στη θεότητα ένα αντικείµενο. Όλα αυτά τα χρησιµοποιούµε για να κάνουµε πιο κατανοητό αυτό που θέλουµε να πούµε – γι’ αυτό οι εκθέσεις οφείλουν να είναι θεµατικές», τόνισε ολοκληρώνοντας τη σκέψη του ο διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

ΓΡΑΜΜΑΤΑ... ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ «Γυναικών λατρείες // Τελετουργίες και καθηµερινότητα στην Κλασική Αθήνα»Πού: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Πατησίων 44, 210-8217724, http://odysseus.culture.gr/h/1/gh151.jsp?obj_id=3249Πώς: Μετρό, γραµµή 1 (Βικτώρια)Πότε: Δε 13:30-20:00, Τρ-Κυ 08:00-20:00Μέχρι πότε: 30.11.2009Πόσο: 7 ευρώ (µειωµένο εισιτήριο: 3 ευρώ)

104 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΑΠΤΕΡΟΕΝΤΑ // Του Ανδρέα Ριζόπουλου

Κάθε χρόνο ‘ανεβαί-νει’ µια εναλλακτι-

κή ερµηνεία του έργου που παραπλανητ ικά ονοµάζε ται η ουσ ία της ενηµέρωσης σ το πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονί-

κης. Καλή ώρα όπως η Επίδαυρος απο-τελεί τη ‘δικαίωση’ των ηθοποιών και των διασκεδαστών συνάµα, έτσι και η Θεσσαλονίκη αποτελεί το απαύγασµα, το αγλάισµα της πολιτικής δικαίωσης. Όπως γνωρίζετε, ενώ στην Επίδαυρο µε κατάλ-ληλο ‘κονέ’ µπορεί και εγώ να διαβάσω κείµενά µου, στη ΔΕΘ πρέπει προηγου-µένως να ηγηθώ κόµµατος µε ελπίδα να βρίσκοµαι στην πεντάδα. Τώρα που το σκέφτοµαι ίσως και να είναι ευκολότερο να µε ακούσετε εκεί. Αναφέροµαι λοιπόν στους ηθοποιούς και τους κοµπάρσους. Καταρχήν το έργο σε όλες τις δηµοκρα-τικά υπανάπτυκτες χώρες (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερµανία κοκ.) έχει έναν πρωταγωνιστή (αυτόν που παρέχει τη λεγόµενη συνέ-ντευξη τύπου), έναν συντονιστή ο οποίος µοιράζει τις δυνατότητες ερώτησης, και τον χορό των δηµοσιογράφων οι οποίοι έχουν (;) προετοιµαστεί ώστε να υπο-βάλουν µια ερώτηση, άντε και µια διευ-κρινιστική δεύτερη, που θα έχουν στην ιδανική περίπτωση το τριπλό αποτέλε-σµα: Πρώτον να λάβουν απάντηση που θα απαντήσει κάποιο εκκρεµές πολιτικό ή φιλοσοφικό πρόβληµα που ταλανίζει τον τόπο. Δεύτερον (άκρως επιθυµητό αλλά εξίσου σπάνιο) απάντηση που θα φέρει σε δυσχερή θέση τον ερωτώµενο και Τρίτον την µε κάποιο τρόπο ανταµοι-βή του ερωτώντος.Στο διάστηµα που ερωτούν οι υπόλοιποι µύριοι δηµοσιογράφοι οι προηγηθέντες έχουν ευκαιρία να µας θυµίσουν τον Μαρσέλ Μαρσώ προσποιούµενοι ότι κρατάνε σηµειώσεις ή ότι αναλογίζονται τη σπουδαιότητα των στιγµών στο πλαί-σιο της παγκόσµιας ιστορίας.Και ενώ η παράσταση θα µπορούσε να θεωρηθεί ως κατεξοχήν προβλέψιµη οι διοργανωτές έχουν εντάξει µια παγκό-σµια πρωτοτυπία η οποία λιγάκι τη ‘ζω-ντανεύει’: Προσθέτουν ακροατήριο από

Σε κάθε ευκαιρία αλλά ακόµα και µερικές φορές ‘ξεκούδουνα’ ο κ. Καραµανλής τον τελευταίο καιρό διαβεβαίωνε ότι για κάθε ενέργειά του, γνώµονάς του είναι το εθνικό συµφέρον. Εγώ πάλι ξαναθυµήθηκα τη φράση του Ralph Waldo Emerson: Όσο εντονότερα αναφερόταν στην εντιµότητά του τόσο προσεκτικότε-ρα µετρούσαµε τα κουταλάκια µας.

Στο τέλος της προεκλογικής πε-ριόδου αφιερώθηκε πολύς χρόνος στα δελτία ειδήσεων για τις συσκέ-ψεις των δηµοσιογράφων που εξέ-ταζαν τους όρους συµµετοχής τους στα λεγόµενα debate των πολιτικών αρχηγών. Όταν οι δηµοσιογράφοι µετατρέπονται σε ρυθµιστές των επικοινωνιακών πολιτικών κατα-στάσεων τότε αυτοµάτως επιβεβαι-ώνεται ότι αποτελούν µέρος του προβλήµατος.

Και µε την ευκαιρία. Συνεχίζω να αναρωτιέµαι γιατί επιµένουµε να χρησιµοποιούµε είτε την αγγλόφω-νη έννοια του debate είτε τις νεό-κοπες προσπάθειες όπως τηλεµαχία και άλλα ηχηρά παρόµοια. Λες και δεν έχουν ξεκινήσει από τον τόπο µας οι Διάλογοι που θεµελίωσαν τη φιλοσοφική υπεροχή των προηγη-θέντων στην περιοχή µας.

Και για να τριτώσει το σχόλιο. Στις αγγλοσαξονικές χώρες όπου αναπτύχθηκε η διαδικασ ία του debate υπάρχει και η κατάλληλη υποδοµή η οποία ξεκινά µε εκπαί-δευση από το σχολείο µε τη διεξα-γωγή διαλόγων µε προκαθορισµένο θέµα ώστε από παιδιά να µαθαίνουν να εκφράζουν απόψεις και να τις υποστηρίζουν ισχυρά.

Η αντίστοιχη εκπαίδευση εδώ για µελλοντικούς δηµόσιους συνοµι-λητές είναι µε κατάλληλη έντονη φω-νητική ή και σωµατική παρέµβαση να εµποδίζεις τον συνοµιλητή σου να αναπτύξει κάποια σκέψη.

κοµµατικά στελέχη οι οποίοι λειτουρ-γούν περίπου ως ‘κλάκα’ επενδύοντας µια νότα πανηγυρισµού µε κατάλληλα χειροκροτήµατα και κραυγούλες ενθου-σιασµού σε κάθε ‘εύστοχη’ απάντηση του αρχηγού, αλλά και υπόκωφα σχόλια στα, κατά τη γνώµη τους άκαιρα, ερω-τήµατα των δηµοσιογράφων. Και αυτό ονοµάζεται ενηµέρωση.

Βουλευτές Επικρατείας

Όταν θα διαβαστεί(;) το παρόν οι εκλο-γές θα έχουν ολοκληρωθεί αλλά βεβαί-ως θα βρισκόµαστε αυτοµάτως στη νέα προεκλογική περίοδο µε σχεδόν γνωστό χρονικό ορίζοντα αυτή τη φορά. Έτσι ελ-πίζω ότι το σχόλιο δεν θα είναι έωλο, µε τη λεξικογραφική έννοια του µπαγιάτι-κου ή ανεπίκαιρου. Με δεδοµένο ότι ο αρχικός στόχος (;) του ψηφοδελτίου των βουλευτών επικρατείας δεν φαίνεται να ίσχυσε ποτέ, ίσως θα πρέπει να εξετα-σθεί η θεσµοθέτηση ενός κανόνα που θα συµβάλει στα οικτρά οικονοµικά δε-δοµένα των κοµµάτων.Εφόσον ορισµένοι τοποθετούνται στο Επικρατείας στην κατάληξη της σταδιο-δροµίας τους (ουάου) και µε δεδοµένο ότι εφόσον βρίσκονται σε εκλόγιµη θέ-ση εξασφαλίζουν πολλαπλά οικονοµικά οφέλη να καθοριστεί ειδική ‘ταρίφα’ ενί-σχυσης των κοµµάτων.Έτσι κάθε εκλεγόµενος Βουλευτής Επι-κρατείας να υποχρεούται να καταθέτει το µισό από την προβλεπόµενη επιτρεπό-µενη δαπάνη προεκλογικού αγώνα στην περιφέρεια όπου ήταν την τελευταία φο-ρά υποψήφιος. Παράλληλα να υποχρε-ούται να καταθέτει το µισό της καθαρής µηνιαίας αµοιβής του στο κόµµα για όλο το διάστηµα της θητείας του.Δεν νοµίζω ότι είµαι ιδιαίτερα αιθερο-βάµων. Άλλωστε πέρα από το γεγονός ότι όσοι βρίσκονται στο ψηφοδέλτιο Επι-κρατείας τα µόνα έξοδα που έχουν είναι να επισκέπτονται διάφορες εκδηλώσεις ανά την Ελλάδα, υποτίθεται ότι παρα-µένουν στην πολιτική µόνο και µόνο για να παράσχουν εθνική υπηρεσία. Κανείς δεν θέλει να πληρώνεται για να κάνει το (εθνικό) καθήκον του.

ΗΘΟΠΟΙΟΙ, ΚΟΜΠΑΡΣΟΙ: ΟΛΟΙ ΙΔΙΟΙ ΕΙΝΑΙ

ΣΚΝΙΠΕΣ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:



Κατηγορία Συνδροµής Ετήσια Διετής

Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 € 160 €

Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο 125 € 225 €

Φοιτητές(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 48 € 88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού 165 € 275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 115 € 185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 4,5%

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ:ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 785 (ALL MEDIA A.E.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.)ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.)ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)

ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

5 Eτήσιες Eκδόσεις* ΤΑΣΕΙΣ, H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, CORPORATE VALUE - ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ©, OI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

20% Έκπτωση στην ετήσια συνδροµή στις online στατιστικές βάσεις δεδοµένων του economics.gr για την Ελληνική Οικονοµία σε Αριθµούς και τους Νοµούς της Ελλάδος.

*Σας αποστέλλονται µε τον µηχανισµό διανοµής της Ε.

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ κερδίστε τις ετήσιες εκδόσεις και 20%

στις online συνδροµές του economics.gr

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.economics.gr

www.economics.gr

Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνατηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850

e-mail: [email protected]

EPILOGI 2009/10

Documents

Transcript of EPILOGI 2009/10