EPILOGI 2010/03

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

Η καθηµερινότητα της ύφεσης, ο λόγος και ο αντίλογος στις κυβερνητικές προθέσεις και οι εξελίξεις µέσα από το πολύπειρο βλέµµα ενός κορυφαίου συµβούλου επιχειρήσεων.

Opinion Leaders

Ε ΤΟΣ 48 ο ΜΑΡΤΙΟΣ 2010 • T IMH 5.00 €

ΜΑΡΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ

Οικονοµία

Η ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΕΝΤΟΛΗΟ Πρωθυπουργός µπροστά στην πρόκληση να εφαρµόσει όλα όσα αρνούνταν οι κυβερνήσεις τα τελευταία τριάντα χρόνια.

Κόσµος

ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΧΡΕΟΥΣΙσορροπίες άντλησης δανεικών κεφαλαίων σε ανατροπή. Το δηµόσιο χρέος στον κόσµοεκτροχιάζεται και εκτροχιάζει.

ΣΥΝΕΤΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΟΙ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΝΙΣΚΙΔΗΣ MILLENNIUM ΒANK

Στην εποχή της κρίσης, αξία έχει να µπορείς να πεις τα πράγµατα µε το όνοµά τους!

Banker’s Club

KPMG

Η ισορροπία του ευρωπαϊκού κύκλου και οι λόγοι για τους οποίους όταν υπάρχει κίνδυνος, µόνο η αλληλεγγύη διασφαλίζει τα κεκτηµένα, ακόµα και των ισχυρών.

ΟΙ

√ ŸÌÈÏÔ˜ ∂Ù·ÈÚÈÒÓ ∞.°.∂.∆. ∏ƒ∞∫§∏™ Â›Ó·È Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ·Ú·ÁˆÁfi˜ÙÛÈÌ¤ÓÙÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÌÂ ·Ú·ÁˆÁÈÎ‹ Î·È ÂÌÔÚÈÎ‹ ·ÚÔ˘Û›· ÛÂÔÏfiÎÏËÚË ÙË ¯ÒÚ·. ø˜ Ì¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ √Ì›ÏÔ˘ Lafarge, ·ÁÎfiÛÌÈÔ˘ ËÁ¤ÙË Î·ÈÌfiÓÔ˘ ÔÌ›ÏÔ˘ ‰ÔÌÈÎÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ «100 ¶ÈÔ ∞ÂÈÊfiÚˆÓ ∂È¯ÂÈÚ‹ÛÂˆÓ ¶·ÁÎÔÛÌ›ˆ˜», ¤¯Ô˘ÌÂ ı¤ÛÂÈ ÙË ‚ÈÒÛÈÌË·Ó¿Ù˘ÍË ˆ˜ ÎÈÓËÙ‹ÚÈ· ·Ú¯‹ ÙË˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎ‹˜ Ì·˜.

µÈÒÛÈÌË ·Ó¿Ù˘ÍË ÛËÌ·›ÓÂÈ ÁÈ· Ì·˜ ·fiÏ˘ÙË ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ ˘ÁÂ›·Î·È ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ì·˜, ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÒÓ ÛÙË ‰ÈÔ›ÎËÛËÙË˜ ÂÙ·ÈÚÂ›·˜, Î·ıÒ˜ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÔ‡ ·ÔÙ˘ÒÌ·ÙÔ˜·fi ÙÈ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¤˜ Ì·˜, ÚÔ˜ ÙÔ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓ ÙˆÓ ÂÚÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ Ì·˜,ÙˆÓ ÌÂÙfi¯ˆÓ Ì·˜, ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ì¤Û· ÛÙÈ˜ ÔÔ›Â˜·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘ÌÂ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÌÂ ÙÚfiÔ Ô˘ Î¿ÓÂÈ ·ÂÈÊfiÚÔ ÙÔ ÎÔÈÓfiÌ·˜ Ì¤ÏÏÔÓ.

2 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

Εσωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 €, Τράπεζες - Ασφά-λειες - Δηµόσιο - ΝΠΔΔ - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχα-νικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα 125 €, Φοιτητές 48 €

Εξωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 165 €, Φοιτητές 115 €

περιεχοµεναΜΑΡΤΙΟΣ 2010

06 ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΚΟΣΜΟΣ & ΕΛΛΑΔΑ// ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»

08 Ευρωπαϊκή Οικονοµία – Οι όροι και τα όρια // Ευρωπαϊκή Ένωση – Η ελληνική υπόθεση // Ελληνική Οικονοµία – Λάθη και παραλείψεις // Ελλάδα – Το τέλος της ουτοπίας // Ελλάδα – Οι µεγάλες αλήθειες των καιρών // Επισηµάνσεις από την Ελλάδα και τον Κόσµο

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ20 Η Ελλάδα και η ευρωπαϊκή στήριξηΞΥΠΟΛΗΤΟΙ ΠΡΙΓΚΗΠΕΣ // Από τον Παναγιώτη Μαυρίδη

22 Στασιµοπληθωρισµός και ανεργία ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ // Από τον Χρήστο Κώνστα

24 Το βλέµµα των εταίρων στη χώρα ΑΠΕΡΑΝΤΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ// Από τον Νίκο Μπέλλο

BANKING // Από το Επιτελείο της «Ε»30 Επιτόκια & spread – Οι τραπεζίτες προειδοποιούν // Στην Ελλάδα και τον κόσµο – Εξελίξεις και τάσεις // Οικονοµικά µεγέθη και τραπεζικές προκλήσεις – Το µεγάλο άλµα // Τα σηµαντικά νέα από τον κόσµο των τραπεζών στην Ελλάδα.

Παγκόσµια οικονοµία Πανδηµία χρέους

Τα δηµόσια χρέη αυξάνονται και µαζί µε αυτά αυξάνεται ο ανταγωνισµός για την άντλησηκεφαλαίων αναχρηµατοδότησής τους.

48

4 ΕΠΙΛΟΓΗ

Θεοφάνους 19, 115 23 ΑθήναΤηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: [email protected]: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗTηλ. 210 64 01 852 email: [email protected]

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗTηλ. 210 64 23 688 email: [email protected]

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 849

email: [email protected]

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟTηλ. 210 64 01 850 email: [email protected]

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ,

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ

ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΣ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗΣ,

ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ,ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ, ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥ

ART DIRECTORALLMEDIA CREATIVE

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗΑ. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ:ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260

ΙΔΡΥΤΗΣΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, ανα-παραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση

του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλε-κτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή

άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν

στην Ελλάδα.

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

ΘΕΜΑΤΑ52 Ελληνική ΟικονοµίαΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΕΝΤΟΛΗ// Από τον Λουκά Κατσώνη

56 Η Ελλάδα & η ΕΕΟΙ ΣΥΝΕΤΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΟΙ // Από τον Παναγιώτη Μαυρίδη

58 Γεωργία ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ // Από τον Νίκο Μπέλλο

SPECIAL ISSUESΑνθρώπινο Δυναµικό60 Intelligent Management

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΡΑΙΜΩΝ ΗΓΕΤΩΝ// ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

64 Coaching

ΗΜΕΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

69 Business EducationΕΠΕΝΔΥΣΗ ΟΥΣΙΑΣ// ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΙΜΟ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟ

70 Business Education

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΞΙΩΣΕΩΝ// ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΙΜΟ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟ

76 Factoring

ΟΤΑΝ Η ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ// ΑΠΟ ΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΒUSINESS SECTION

82 – 91 Νέα της επιχειρηµατικής αγοράς – Εξελίξεις, υπηρεσίες, προϊόντα, δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης // Οικονοµικός οδηγός – Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

92 ΒΛΑΣΗΣ ΦΡΥΣΙΡΑΣ – Ο συνήγορος της τέχνης//Συνέντευξη στον Γιώργο Παπαχατζή

94 Έκθεση γλυπτικής /χαρακτικών ΥΠΟΘΕΣΗ THOMAS SCHUTTE // Από τον Γιώργο Παπαχατζή

96 Ο Ανδρέας Ριζόπουλος ψά-χνει, αναδεικνύει και σχολιάζει την εκτροχιασµένη πραγµατικότητα!

26

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΩΝ

Opinion Leaders ΜΑΡΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ

36 Bankers’ ClubΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΝΙΣΚΙΔΗΣ

Τράπεζεςστην ΕλλάδαΗ πολιορκία της αυτοκρατορίας και τα τείχη των µετόχων

40

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

Σήµερα σταδιακά αναθεωρούνται πρακτικές, βαθιά ριζωµένες στη συνείδηση του Έλ-ληνα. Το βασικό µήνυµα, ότι το Δηµόσιο δεν µπορεί να δαπανά χρήµατα µε χαλαρά κριτήρια, φαίνεται ότι έχει φθάσει και στον τελευταίο πολίτη.

Σήµερα, λίγο πριν την κατάρρευση, έγινε σαφές ότι ανάπτυξη για την Ελλάδα, δεν µπορεί να σηµαίνει να ενισχύεται η κατανάλωση µε τραπεζικά «εορτοδάνεια» και «διακοποδάνεια», ούτε φυσικά µε µέτρα για τόνωση της αγοράς αυτοκινήτων, όπως αυτά που κάποιοι εµπνεύσθηκαν ως προτεραιότητες, µεσούσης της κρίσης!

Σήµερα, έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό, ότι η αποδοχή συναλλαγής χωρίς φορολο-γικό παραστατικό (που παλιότερα γινόταν µέσα σε κλίµα συνωµοτικής αλληλεγγύης), στην πραγµατικότητα αποτελεί συναλλαγή µεταξύ θύµατος και θύτη. Το θύµα ανα-λαµβάνει τις φορολογικές υποχρεώσεις του αντισυµβαλλόµενου!

Πάθηµα – µάθηµα, δηλαδή.

Στη δηµόσια διοίκηση, οι πρακτικές που έχουν επικρατήσει επί δεκαετίες, συνιστούν εξόφθαλµη παραβίαση των αρχών που θα διδασκόταν ένας φοιτητής.

Για παράδειγµα, όλοι µιλούν για το πρόβληµα του ασφαλιστικού συστήµατος και την αδυναµία του να αντεπεξέλθει στις αυξανόµενες δαπάνες. Ας γίνει κάτι λοιπόν ώστε να σταµατήσουν να πληρώνουν οι ασφαλιστικοί φορείς συντάξεις σε «µη δικαιού-χους». Γνωρίζουµε (και από τα στοιχεία αναπηρικών συντάξεων ανά νοµό) ότι µεγά-λος αριθµός αναπηρικών συντάξεων θέλει «επανέλεγχο» (για να χρησιµοποιήσουµε µία κοµψή έκφραση). Και δεν είναι µόνον οι ύποπτες αναπηρικές συντάξεις, αλλά και οι συντάξεις σε πεθαµένους, που συνεχίζει να πληρώνει το ασφαλιστικό σύστηµα, σφυρίζοντας ανέµελα από τη µία πλευρά, ενώ από την άλλη στύβει τους υπόλοιπους ασφαλισµένους και συγχρόνως αγωνιά για την επόµενη µέρα! Το ελάχιστο µέτρο που θα περιµέναµε, είναι η υπό προειδοποίηση διακοπή όλων των ύποπτων συντάξε-ων, ώστε µέσα σε εύλογο διάστηµα λίγων µηνών να προσκοµίσει ο δικαιούχος τα έγ-γραφα που θα αποδεικνύουν, πρώτον ότι είναι εν ζωή και δεύτερον, ότι η αναπηρία του ...συνεχίζει να υφίσταται. Μετά, ας συνεχίσουµε να αναζητούµε απάντηση στο αφελές (ή ρητορικό) σύνθηµα «που πήγαν τα κλεµµένα». Ας κοιταχτούµε πρώτα στον καθρέφτη!

Έναν βουλευτή ανά 35.000 κατοίκους έχει σήµερα η Ελλάδα των 11 εκατ. κατοίκων, όταν η Γερµανία έχει έναν προς 130.000. Πολύ λιγότερους έχει και η Γαλλία. Ας περι-ορίσουµε λοιπόν, τον αριθµό των βουλευτών, ώστε να µπορούµε να τους αµείβουµε και καλύτερα.

Πρέπει κάποτε το κράτος να πείσει τον πολίτη ότι σέβεται τον κόπο και το χρήµα του, να αρχίσει να υπάρχει και η πολυπόθητη φορολογική συνείδηση. Κάποτε αυτό πρέ-πει να γίνει πράξη!

Χρήστος Παπαϊωάννου

από τον εκδότη

Η β α σ ι κ ή α ρ χ ή που κατά σύστηµα ‘’ταλαιπώρησαν’’ οι πολιτικοί µας είναι ότι για να υπάρχει φορολογ ική συ-νείδηση, πρέπει το κράτος να πείσει τον πολίτη ότι σέ-βεται τον κόπο και το χρήµα του.

Βήµατα µπροστά

8 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η επόµενη µέρα

ΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑΗ ανθεκτικότητα και οι αντοχές της Ευρωζώνης στο µικροσκόπιο των αγορών.

Το παιχνίδι σε εξέλιξη, οι κίνδυνοι για την ευρωπαϊκή ιδέα, σηµαντικοί.

Πολλοί διεθνείς αναλυτές υποστηρίζουν πως η «τρα-γωδία» ήταν αναπόφευκτη από τη στιγµή που η Ελλάδα

έγινε δεκτή στην Ευρωζώνη µε τόσο εύθραυστη δηµοσιονοµική κατάσταση. Άλλοι ισχυρίζονται ότι η ετερόκλητη νοµισµατική ένωση της Ευρώπης θα αντιµετώπιζε µε την πρώτη ουσιαστι-κή κρίση προβλήµατα οµοιογένειας και κάποια από τις αδύναµες χώρες του Νότου θα µετατρεπόταν στον «αδύναµο κρίκο». Η κατάσταση που διαµορφώνεται µε τα κρατικά οµόλογα είναι ιδιαίτερα εύθραυστη. Πιο άµεσα από όλους κινδυνεύει η Ελλάδα, λόγω του µεγάλου εξωτερικού της χρέους, που σε συνδυασµό µε τα υψηλά δηµό-σια ελλείµµατα, οδήγησε σε απώλεια εµπιστοσύνης στα ελληνικά οµόλογα. Έχουµε µία µικρή οικονοµία µε µεγάλο πρόβληµα αλλά υπάρχουν και άλλοι αδύναµοι κρίκοι στην Ευρωζώνη, όπως η Ισπανία, µία µεγάλη οικονοµία µε όχι τόσο µεγάλο πρόβληµα το οποίο όµως αν επιδεινωθεί λόγω της υψηλής και αυξανόµενης ανεργίας θα προκα-λέσει τριγµούς στο κοινό νόµισµα. Από την άλλη είναι ο φόβος των Γερµανών ότι αν συνδράµουν την Ελλάδα, το µοντέλο αντιµετώπισης της ελληνικής περίπτωσης µπορεί να γενικευθεί ή να θεωρηθεί κατά κάποιον τρόπο «δεδι-κασµένο». Τότε θα απειληθεί η σταθε-ρότητα της Ευρωζώνης, καθώς όλο και περισσότερες χώρες θα αναλαµβάνουν δηµοσιονοµικούς κινδύνους έχοντας διασφαλίσει τη διάσωση, σε µια γενί-κευση του ηθικού κινδύνου. Βεβαίως το θέµα του ηθικού κινδύνου είναι πολύ σηµαντικό. Όµως ηθικός κίνδυνος δεν υπήρχε και όταν οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες των µε-γάλων χωρών, συντονισµένα και µε χρήµατα των φορολογούµενων, διέ-σωσαν τις µεγάλες τράπεζες που µε τις δραστηριότητές τους έθεσαν σε κίνδυνο την παγκόσµια οικονοµία; Αυτό που πρυτάνευσε ήταν η αίσθηση του επείγοντος και σε αυτό τον τοµέα η

Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ιδιαίτερα φει-δωλή στη στήριξη της Ελλάδας, η οποία πληρώνει τώρα πολύ ακριβά τα λάθη της σπάταλης διαχείρισης του παρελθό-ντος. Οι διεθνείς αγορές που επιτίθενται στην Ευρωζώνη, όπως ερµηνεύτηκε από πολλούς η επίθεση που δέχθηκαν τα ελληνικά κρατικά οµόλογα, προστα-τεύουν τις επενδύσεις τους, οι οποίες κινδυνεύουν από την υπερβολική έκθε-ση σε χρέος ορισµένων κυβερνήσεων σε συνδυασµό µε την απροθυµία των υπολοίπων να εγγυηθούν ότι θα τις συνδράµουν εάν οι πρώτες αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους. Υπό την πίεση των εξελίξεων οι διεργασίες για τη δηµιουργία ενός µηχανισµού συνδροµής των χωρών σε περίπτωση ανάγκης, του Ευρωπαϊκού Νοµισµατι-κού Ταµείου, έχουν ήδη ξεκινήσει, ώστε να αποµακρυνθεί η αβεβαιότητα. Στο πλαίσιο της οποίας εντάσσονται και οι κερδοσκοπικές επιθέσεις. Τελικά, αν και δεν ήταν στις προθέσεις τους, οι αγορές ουσιαστικά µε τη στάση τους δοκίµασαν τις αντοχές του υφιστάµενου µοντέλου της Ευρωζώνης. Και κατέστησαν σαφές ότι κινδυνεύει.

Επιτελείο «Ε»

Ο φόβος των Γερµανών είναι ότι αν συν-δράµουν την Ελλάδα, το µοντέλο αντι-µετώπισης της ελληνικής περίπτωσης µπορεί να γενικευθεί ή να θεωρηθεί κα-τά κάποιον τρόπο «δεδικασµένο». Ο Γερ-µανός υπουργός Οικονοµικών, Βόλφαγκ Σόιµπλε, πάντως υποστήριξε ότι η Ευρω-ζώνη χρειάζεται ένα θεσµό που θα έχει τις δυνατότητες παρέµβασης του ΔΝΤ για να προστατευθεί η σταθερότητά της.

ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ!

10 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ Η ελληνική υπόθεση

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ, ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ & ΤΟ ΜΑΘΗΜΑΚαλή η ιδέα, όχι άσχηµη η πορεία, προβληµατικό το αποτέλεσµα του πειράµατος.

Ό,τι αποκάλυψε δηλαδή η περίπτωση της Ελλάδας για την Ευρωπαϊκή ιδέα.

Α λλάζουµε ή βουλιάζουµε εί-πε ο πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου. Υπάρχουν όµως σοβαροί λόγοι για τους οποί-

ους και η Ευρωζώνη, τουλάχιστον όπως την εµπνεύστηκαν οι δηµιουργοί της, έχει µεγάλη ανάγκη αλλαγής. Οι πρόσφατες εξελίξεις έδειξαν ότι το πρόβληµα της Ευρωζώνης αλλά και του ευρώ δεν είναι (µόνο) ελληνικό. Η µεγάλη αδυναµία της είναι ότι υπάρχει µία κεντρική τράπεζα, αλλά πολλές εθνικές κυβερνήσεις που δρουν διαφορετικά και όχι πάντοτε απο-τελεσµατικά. Η νοµισµατική πολιτική εί-ναι αποκλειστικά αφοσιωµένη στην επί-τευξη του στόχου της σταθερότητας των τιµών και της υπεράσπισης του ενιαίου νοµίσµατος. Η πορεία του τελευταίου ωστόσο επηρεάζεται από τη δηµοσιονο-µική κατάσταση των χωρών µελών. Και τούτο διότι από την τελευταία εξαρτάται το ύψος των δανειακών αναγκών της κυ-βέρνησης κάθε χώρας. Η δηµοσιονοµική πολιτική όµως προσδιορίζεται από την πολιτική κάθε χώρας υπό τον περιορι-σµό του Συµφώνου Σταθερότητας. Το τελευταίο είναι εύλογο να χαλαρώνει σε περιόδους οικονοµικής ύφεσης αλλά συχνότατα και µε τη βοήθεια της λεγό-µενης «δηµιουργικής λογιστικής». Αυτό που αναδεικνύει η πρόσφατη κρίση είναι οι αδυναµίες µιας νοµισµατικής ένωσης που δεν συνοδεύεται από κάποιου είδους οικονοµική διακυβέρ-νηση, στην οποία αντιτίθεται η συνετή δηµοσιονοµικά Γερµανία. Και από αυτή την άποψη οι τωρινές ζυµώσεις µπορεί µεσοπρόθεσµα να αποτελέσουν τον κατα-λύτη για αλλαγή. Γιατί η εµπειρία δείχνει ότι κρίσεις ή αφορµές για κρίσεις πάντα θα υπάρχουν, καθώς οι αγορές γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, στην πρόσφατη συνέντευ-ξη τύπου που ανακοίνωσε τη διατήρηση του επιτοκίου του ευρώ στο 1%, είπε ότι δεν µπορεί να εκτιµηθεί η επίπτωση της δραστηριότητας των hedge funds στην πρόσφατη αναταραχή στις αγορές των ελληνικών οµολόγων. Το θέµα είναι να µπορεί η Ευρωζώνη να προλαµβά-

νει τις κρίσεις και να τις αντιµετωπίζει χωρίς µεγάλους τριγµούς. Η πιθανότητα πτώχευσης µιας χώρας µέλους της Ευρω-ζώνης φαίνεται στο τέλος της ηµέρας αδύνατη λόγω του φόβου ενός ντόµινο, που θα συµπαρα-σύρε ι κα ι άλ λους αδύναµους κρίκους της. Αν η Ελλάδα για παράδειγµα πτωχεύσει, το κόστος δανεισµού για άλλα µέλη του ευρώ που αντιµετωπίζουν δηµοσιονο-µικό πρόβληµα θα εκτιναχθεί µε αποτέλεσµα να κλονιστούν οι τράπεζες που κατέχουν οµό-λογα των προβληµατικών χωρών. Τράπεζες, κρατικά οµόλογα, πραγµατική οικονοµία, εισο-δήµατα Βορείων και Νοτίων 10 χρόνια µετά την εισαγω-γή του ενιαίου νοµίσµατος έχουν γίνει ένα απίστευτα πολύπλοκο νευρωνικό δίκτυο. Σε κάθε επέµβαση σε αυτό φαί-νεται πολύ δύσκολος ο υπολογισµός του τελικού αποτελέσµατος. Το έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών της Πορτογαλίας είναι σχεδόν όσο της Ελλάδας. Αντίστοιχο µε το ελληνικό είναι και το δηµόσιο χρέος της Ιταλίας αλλά µικρότερο το έλλειµµά της, ενώ η ιταλική αγορά οµολόγων είναι η τρίτη µεγαλύτερη στον κόσµο. Πολύ επι-κίνδυνο να την αγγίξουν οι κερδοσκόποι. Μπορεί να καούν από τα ίδια τους τα παι-χνίδια. Τι έδειξε λοιπόν το ελληνικό πρό-βληµα; Όταν ενώνεις µια οµάδα ετερό-κλητων χωρών σε µια νοµισµατική ζώνη χωρίς κεντρική δηµοσιονοµική αρχή για την αντιµετώπιση των εσωτερικών ανι-σορροπιών κατασκευάζεις ένα επικίνδυνο ηλεκτρικό κύκλωµα. Ο γονιδιακά µονετα-ριστής Βορράς τροφοδοτεί την ανάπτυξή του µε τις εξαγωγές και αποταµιεύει, ενώ ο βιολογικά κευνσιανός Νότος στηρίζει τις καταναλωτικές δαπάνες έχοντας ασθενή δηµόσια οικονοµικά χρηµατοδοτούµενος µε πλεονασµατικά ξένα κεφάλαια που ζη-τούν τοκοφόρα απόδοση.

// Επιτελείο «Ε»

Τι έδειξε το ελληνικό πρόβληµα; Όταν ενώνεις µια οµάδα ετερόκλητων χωρών σε µια νοµισµατική ζώνη χωρίς κεντρική δηµοσιονοµική αρχή για την αντιµετώπιση των εσωτερικών ανισορροπιών κατασκευ-άζεις ένα επικίνδυνο ηλεκτρικό κύκλωµα.

ΒΡΑΧΥΚΥΚΛΩΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

12 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Το βλέµµα των αγορών

ΛΑΘΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙΣΟι σκηνές του εθνικού δράµατος συνεχίζουν να γυρίζονται καρέ-καρέ. Εάν το δράµα

θα έχει happy end ή όχι, θα εξαρτηθεί από τους χειρισµούς της κυβέρνησης.

Ηταν το ελληνικό πρόβληµα αναπόφευκτο; Ας ορίσουµε κατ’ αρχήν το πρόβληµα και µετά βλέπουµε. Προφανώς

δεν µιλάµε για τις δοµικές ανισορροπίες των δηµοσίων οικονοµικών, δηλαδή το µεγάλο χρέος και το µεγάλο έλλειµµα. Και δεν µιλάµε για αυτές διότι υπάρχουν βιοµηχανικές χώρες µε υψηλότερες των δικών µας. Και αν η ΗΠΑ µπορούν να τυπώνουν δολάρια και η Ιαπωνία να υποτιµά το γεν, ο υπόλοιπος Ευρωπαϊ-κός Νότος δεν είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Τότε, γιατί η Ελλάδα και γιατί µετά τις εκλογές και όχι νωρίτερα; H δηµοσιονοµική µας κατάσταση ήταν πλήρως γνωστή στα αρµόδια ευρωπα-ϊκά όργανα, στις χρηµατοοικονοµικές αγορές και στις εποπτικές αρχές όλου του κόσµου. Ήταν απλό για τις αγορές να περιµένουν µέτρα ιρλανδικού τύπου και άκουσαν τον πρώην πρωθυπουργό να τα αναγγέλλει προκηρύσσοντας εκλογές, από τις οποίες ήταν προφανές ότι θα προέκυπτε ισχυρή κυβέρνηση, ικανή να µην υπολογίσει το πολιτικό κόστος, ο υπολογισµός του οποίου ήταν η αχίλλειος πτέρνα όλων των ελληνικών κυβερνήσεων. Οι αγορές ηρέµησαν και έµειναν απαθείς θεατές των εξελίξεων. Το µεγάλο λάθος της νέας κυβέρνησης ήταν η καθυστέρηση ανακοίνωσης αυ-στηρών µέτρων, αψηφώντας το πολιτικό κόστος και τις ισχυρές αντιδράσεις των θιγοµένων. Αν η κατάσταση είχε παρου-σιασθεί µε πλήρη διαφάνεια πιθανότατα η κοινωνία να είχε αποδεχθεί τα µέτρα. Αντί αυτών καταργήθηκε ο νόµος για τους ηµι-υπαίθριους και τα τεκµήρια εισοδήµατος που προϋπολογίζονταν στα έσοδα ενώ µεταφέρθηκαν δαπάνες στο 2009 για να ελαφρύνει το 2010. Συ-νέπεια αυτού ήταν η εκτόξευση του δη-µόσιου ελλείµµατος στο 12,7% το 2009. Όταν άρχισαν να ανακοινώνονται µέτρα για την αντιµετώπιση του ελλείµµατος ήταν πια αργά, η φυγή των επενδυτών από τα ελληνικά οµόλογα είχε ξεκινήσει, τα spreads των οµολόγων εκτοξεύ-θηκαν στα ύψη και οι κερδοσκοπικές

επιθέσεις επέτειναν το πρόβληµα. Με αποτέλεσµα να συζητηθεί ως και η προσφυγή στο Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο στην περίπτωση που δεν εκδη-λωθεί έµπρακτα η στήριξη της ΕΕ στην προσπάθεια της χώρας να αντλήσει κεφάλαια από τις διεθνείς χρηµατα-γορές. Επιστρέφοντας στο αρχικό µας ερώτηµα, τελικώς, το πρόβληµα του φετινού χειµώνα δεν ήταν το ιστορικό δοµικό πρόβληµα χρέους-ελλείµµατος. Ήταν η νευρικότητα στις αγορές µετά την έκρηξη των ανησυχιών ότι αυτό δεν ήταν επαρκώς αντιληπτό από την κυβέρνηση. Οι µόνοι που θα µπορούσαν να κατευνάσουν τις αγορές ήσαν οι Ευρωπαίοι εταί-ροι µας, που δεν το έκαναν, όντας έξαλλοι µε τα λογιστικά παιχνίδια που είχαν εκθέσει τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η αβεβαιό-τητα για την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης προκάλεσε παροξυσµό στις αγορές οµολόγων. Μένει να αποδειχθεί κατά πόσο οι εξελίξεις θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να αντλήσει κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές και µε ανεκτά επιτόκια. Γιατί όπως έδειξε η πρόσφατη έκδοση 10ετούς κοινοπρα-κτικού οµολόγου οι αγορές είναι προς το παρόν πρόθυµες να δανείσουν τη χώρα, το επιτόκιο όµως που ζήτησαν (6,3%) είναι διπλάσιο του µέσου ευ-ρωπαϊκού.

Επιτελείο «Ε»

Το λάθος της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου, ήταν η καθυστέρηση ανα-κοίνωσης αυστηρών µέτρων περιορισµού του δηµοσίου ελλείµµατος, αψηφώντας το πολιτικό κόστος και τις ισχυρές αντιδρά-σεις των θιγοµένων (που ήδη τώρα εκδη-λώνονται). Αν η κατάσταση είχε παρουσι-ασθεί µε πλήρη διαφάνεια, πιθανότατα η κοινωνία να είχε αποδεχθεί τα µέτρα.

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ!

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κρατική οργάνωση

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣΜέτρον άριστον και όχι «άχρηστον». Ίσως επιτέλους η χώρα κατανοήσει

ότι η αξιολόγηση κάθε δαπάνης είναι υπόθεση, ιδιαίτερα, σοβαρή.

Ο ι συλλογικές ευθύνες για την κατάσταση των δηµοσιονοµικών µας είναι δύσκολο να προ-

σωποποιηθούν. Αφορούν όχι µόνο όλες τις κυβερνήσεις αλλά και τους ψηφοφόρους που πίεσαν προς την κατεύθυνση διόγκωσης του κρατι-κού Λεβιάθαν... Από αυτή την άπο-ψη η τωρινή κρίση ίσως αποτελέσει τη µεγάλη ευκαιρία για αλλαγή. Που θα αφορά την προσαρµογή της χώρας σε µια νέα πραγµατικότητα, κυρίαρχο συστατικό της οποίας θα είναι µια νέα αντίληψη για την οι-κονοµία, το κράτος, τις επιχειρήσεις και κυρίως µια νέα αντίληψη για τον ρόλο του κράτους στη διαχείριση του χρήµατος του Έλληνα φορολο-γούµενου. Μια ορθολογική οργά-νωση του κράτους που θα καταπο-λεµά τη σπατάλη και θα εξετάζει κάθε δαπάνη από µηδενικής βάσης. Τώρα που έγινε απολύτως αντιλη-πτό και µε τον πιο σκληρό τρόπο ότι η Ελλάδα δεν µπορεί να συ-νεχίζει να στηρίζεται στον βαθ-µό που µέχρι τώρα το έκανε σε δανειακά κεφάλαια, ίσως η αξι-ολόγηση κάθε δαπάνης γίνει σε πιο ορθολογική βάση. Γιατί άραγε πρέπει µια υπερχρεωµένη χώρα να δαπανήσει κεφάλαια για την κατα-σκευή εγκαταστάσεων σε Λάρισα και Βόλο για τη διενέργεια των Με-σογειακών Αγώνων του 2013 όταν οι ολυµπιακές εγκαταστάσεις στην Αθήνα παραµένουν αναξιοποίητες; Παραδείγµατα παραλογισµού υπάρ-χουν πολλά. Από την άλλη πλευρά η κρίση στα ελληνικά οµόλογα ίσως αποτελέσει καταλύτη αλλαγών και στην παγκόσµια οικονοµία και τους µηχανισµούς της. Ένας από αυτούς είναι τα ασφάλιστρα κινδύνου στα κρατικά οµόλογα τα περίφηµα σή-µερα credit default swaps (CDS). Τα συµβόλαια αυτά διαπραγµατεύονται

εξωχρηµατιστηριακά και αποτελούν πεδίο δόξης λαµπρό για κερδοσκόπους, καθώς λειτουργούν περί-που όπως το short selling στις µετοχές, οδηγώντας σε ένα καθοδικό σπιράλ τους κρατικούς τίτλους και σε ανοδικό τους κινδύνους για τα οικονοµικά µιας χώρας. Μόλις υπάρξει ένα σήµα κινδύνου σε µια αγορά, όπως η κακή κατάσταση των δηµοσίων οικονοµικών της Ελλάδας, ο µηχανισµός τίθεται σε λειτουργία, οι traders αναλαµβάνουν δρά-ση, µεγεθύνοντας το πρό-βληµα και οδηγώντας στα όρια αντοχής το υποκείµε-νο της κερδοσκοπίας δη-λαδή τη χώρα εκδότη των οµολόγων, η οποία βέβαια έδωσε λαβή για µια τέτοια µεταχείριση. Σε µια τέτοια περίπτωση όµως τίθενται θέµατα υπονόµευσης της σταθερότητας µιας χώρας, ώστε το ερώτηµα είναι κα-τά πόσο είναι επιθυµητή η κατεύθυνση που έχουν πάρει τα πράγµατα. Πόσο µάλλον, όταν τα naked swaps, η τοπο-θέτηση σε CDS χωρίς την κατοχή του υποκείµενου οµολόγου, επιτρέπει κερ-δοσκοπικές κινήσεις καθώς αποφέρει κέρδη στον κάτοχό τους η υποβάθµιση του οµολόγου και η «καταστροφή» της χώρας εκδότη του. Στην ουσία η πρακτική αυτή συνίσταται σε αγορά ασφάλισης για κίνδυνο στον οποίο δεν είναι εκτεθιµένος ο αγοραστής, ο οποί-ος έχει συµφέρον να αυξήσει τεχνητά τους κινδύνους (που συνεπάγονται άνοδο των CDS) ώστε να αποκοµίσει µεγάλα κέρδη από την πώλησή τους. Προφανώς η χρήση των naked CDS δεν γίνεται για την ασφάλιση κινδύνου και η ΕΕ σχεδιάζει να τα απογορεύσει.


Ιδιαίτερα εύγλωττα έθεσε το θέµα ελέγχου των αγορών ο επίτροπος εσωτερικής αγο-ράς, Μισέλ Μπαρνιέ, σε συνέντευξή του στους Financial Times «Οι αγορές πρέπει να είναι στην υπηρεσία της οικονοµίας και όχι το αντίθετο», είπε χαρακτηριστικά.

ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ

16 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Απαιτήσεις των καιρών

To πρόβληµα αξιοπιστίας της ελληνικής οικονοµίας έχει πλέον λάβει διαστάσεις πολύ ευρύτερες αυτών που

συχνά φανταζόµαστε. Δεν περιορίζε-ται στους φόβους και τις ανησυχίες του διεθνούς επενδυτικού κοινού. Ισχύει το ότι αν δεν ανακτήσουµε την εµπιστοσύνη των αγορών, ίσως δεν µπορέσουµε να αναχρηµατοδοτή-σουµε το χρέος των 20 περίπου δισ. ευρώ που εκπνέει τον Απρίλιο και τον Μάιο. Η Ευρωζώνη χρειάζεται λόγω των αδυναµιών της, την αλληλεγγύη µεταξύ των εταίρων της. Άλλωστε, µεγάλες ανισορροπίες βρίσκουµε σε κάθε µεγάλη νοµισµατική ζώνη ακόµα και στις Ηνωµένες Πολιτείες. Η Ελλάδα αγωνίζεται να συγκεντρώσει κεφά-λαια, το ίδιο όµως και η Καλιφόρνια, που ευθύνεται για πολύ µεγαλύτερο µέρος της αµερικανικής παραγωγής από όσο είναι η συνεισφορά της Ελλά-δας στο προϊόν της Ευρωζώνης. Στην πρώτη περίπτωση, ωστόσο, τον κύριο όγκο φορολογίας και δηµοσίων δα-πανών έχει αναλάβει η οµοσπονδιακή κυβέρνηση. Τέτοιος µηχανισµός δεν υπάρχει στην Ευρωζώνη. Συνεπώς, η αλληλεγγύη σε περιόδους κρίσης είναι απαραίτητη όσο και ο σεβασµός των κανόνων στην περίοδο ανόδου (κάτι που βέβαια δεν έπραξε η Ελλάδα). Το πρόβληµα είναι ότι αν µία χώρα δεν κάνει το δεύτερο δεν νοµιµοποιείται ηθικά να ζητά το πρώτο. Με άλλα λόγια, ακόµη και αν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί κάµψουν τις δικές τους αντιρρήσεις για την υποστήριξη της χώρας είτε µε την έκδοση ευρωο-µολόγου είτε µε οποιαδήποτε άλλη διευκόλυνση όπως εγγύηση των εκδόσεων ελληνικών οµολόγων, θα πρέπει να πείσουν την κοινή γνώµη των χωρών τους που σε ορισµένες κρίσιµης σηµασίας περιπτώσεις είναι εναντίον µας. Και δεν είναι πρόβληµα κόστους διάσωσης αλλά ηθικής νοµιµοποίησης. Μέσα σε τρεις

Καλύτερα να σου βγει το µάτι παρά το όνοµα, υποστηρίζει ο λαός. Σήµερα καλείται να υποστηρίξει και τα δύο, την οικονοµία και την αξιοπρέπεια της χώρας.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

µήνες, το όνοµα της Ελλάδος έχει κυρι-ολεκτικώς διασυρθεί διεθνώς λόγω της οµολογίας παραποίησης των στατιστι-κών της στοιχείων, το µεγάλο πλήθος αρνητικών δηµοσιευµάτων του ξένου Τύπου και τις αγχωµένες δηλώσεις αξιωµατούχων άλλων χωρών του Ευ-ρωπαϊκού Νότου για να διευκρινίσουν τις διαφορές τους από την Ελλάδα, δηµιουργώντας ένα επικίνδυνο στε-ρεότυπο. Διαβάζοντας τα σχόλια ανα-γνωστών σε ιστοσελίδες εφηµερίδων, είναι φανερό ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι µας έχουν χάσει την υποµονή τους µα-ζί µας. Για να µην υπεραπλουστεύουµε όµως την εικόνα, το µάθηµα που πρέ-πει να αντληθεί από την τωρινή κρίση είναι πως για να καταστεί η Ευρωζώνη ένας ισχυρός πόλος της παγκόσµιας οικονοµίας και όχι ένα κλαµπ ισχυρών (Γερµανία, Γαλλία) µε περιφερειακούς δορυφόρους πρέπει, εκτός από τους κανόνες όσον αφορά τα δηµόσια οικο-νοµικά, οι πολιτικές που αφορούν σε παραγωγικότητα και ανταγωνιστικό-τητα να έχουν δεσµευτικό χαρακτήρα. Μόνον έτσι θα αποφευχθούν κρίσεις όπως η τωρινή.


Εάν διαβάσει κανείς τα σχόλια των αναγνωστών στις ιστοσελί-δες των διεθνών εφηµερίδων, είναι φανερό ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι µας έχουν χάσει την υπο-µονή τους µαζί µας. Αισθάνονται όπως ο µέρµηγκας στον σχετικό µύθο που δεν επιθυµεί να δει τις οικονοµίες του να πηγαίνουν για τη διάσωση του τζίτζικα.

Ο ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ ΚΑΙ Ο ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόσµος - Ελλάδα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΤΟΥ

Το κόστος των ταξιδιών του προέδρου της, Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο, το 2009 έφτασε τις 700 χ ιλ. ευρώ. Από τα 66 ταξίδια του, µόνο τα 10 ήταν εκτός ΕΕ. Αυτά σύµφωνα µε τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ε π ι τ ρ ο π ή ς . Μ ή π ω ς τ ο µ έ γ ε θ ο ς α υ τ ό ε ί ν α ι υπερβολικό, µε δεδοµένη τ η ν ε λ λ ε ι µ µ α τ ι κ ό τ η τ α σχεδόν όλων των χωρών-µελών της Ε.Ε;

OΧΙ ΣΤΟΝ ΥΨΗΛΟΤΕΡΟ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΗ πρόσφατη χρηµατοπιστωτική κρίση έδειξε ότι η δυνατότητα των κεντρικών τραπεζών του πλανήτη να αναθερµάνουν την οικονοµία µειώνοντας τα ήδη χαµηλά επιτόκιά τους είναι περιορισµένη. Με τα επιτόκια σήµερα σε Αµερική και Ιαπωνία κοντά στο µηδέν και το επιτόκιο του ευρώ στο 1%, οι δυνατότητες της νοµισµατικής πολιτικής εξαντλούνται. Στον προβληµατισµό αυτό παρεµβαίνει ο επικεφαλής οικονοµολόγος του Διεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, Olivier Blanchard, που θεωρεί ότι ένας υψηλότερος στόχος για τον πληθωρισµό, π.χ. 4%, που θα συνεπαγόταν και υψηλότερα ονοµαστικά επιτόκια, θα άφηνε µεγαλύτερα περιθώρια στην οικονοµική πολιτική για την αντιµετώπιση κρίσεων. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει ‘’το κόστος για την οικονοµία είναι πολύ υψηλότερο όταν ο πληθωρισµός είναι 4% αντί του 2%; Θα πρέπει να επανεξετάσουµε τα κόστη και τα πιθανά οφέλη του πληθωρισµού και το ενδεχόµενο το κόστος να υπερκαλύπτεται από τα µεγαλύτερα περιθώρια χειρισµών που θα είναι διαθέσιµα για την αντιµετώπιση κρίσεων.’’ Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, όµως όταν ρωτήθηκε για το ενδεχόµενο αναθεώρησης του στόχου για πληθωρισµό στο 2%, το απέρριψε κατηγορηµατικά. Με δεδοµένη τη ρευστότητα που επικρατεί, µένει να αποδειχθεί προς τα που τελικά θα γείρει η πλάστιγγα.

ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ!

Η Ελ λάδα αποτέ λεσε την πρώτη σε ευρωπαϊκό επί-πεδο περίπ τωση κερδο -σκοπικών επ ιθέσεων σ ε κρατικά οµόλογα. Το γιατί οι επιθέσεις ξεκίνησαν από την Ελλάδα ενώ υπάρχουν και άλλοι αδύναµοι κρίκοι είναι απλό: Όλοι βρίσκονται σε καλύτερη θέση, τουλάχι-στον προς το παρόν. Η Ιρ-λανδία, που αναφέρεται ως πιθανός επόµενος αδύνα-µος κρίκος, έλαβε εγκαίρως µέτρα δραστικής περικοπής δαπανών, που διατήρησαν την εµπιστοσύνη των επεν-δυτών, και δανείζεται από τις αγορές µε επιτόκιο πολύ χαµηλότερο του ελληνικού. Το δηµόσιο έλλειµµα όµως θα αυξάνεται φέτος και του χρόνου όπως και το δηµό-σιο χρέος. Η Ισπανία βρί-σκεται σε καλύτερη θέση, µε σηµαντικούς κινδύνους λό-γω της υψηλής ανεργίας. Το δηµοσιονοµικό της έλλειµµα φέτος προβλέπεται στο 10% του ΑΕΠ της έναντι 8,7% για την Ελλάδα αλλά το δηµόσιο χρέος της είναι µόλις 66% του ΑΕΠ έναντι 125% του ελληνικού. Σε καλύτερη θέση είναι και η Πορτογαλία. Στο

ερώτηµα γιατί οι κερδοσκό-ποι δεν επιτέθηκαν στους µεγάλους υπερχρεωµένους του κόσµου, η απάν τηση είναι απλή: ισχύει το δίκαιο του ισχυρότερου. Η Ιαπωνία έχει σχεδόν διπλάσιο δηµό-σιο χρέος από το ελληνικό, 200% του ΑΕΠ της και υψη-λό δηµόσ ιο έ λλε ιµµα. Τα κρατικά της οµόλογα όµως προσφέρουν απόδοση µό-λις 1,4%, καθώς η εµπιστο-σύνη στην οικονοµία είναι υψηλή ενώ είναι οι συνετοί Ιάπωνες κυρίως, µε τις υψη-

λές αποταµιεύσεις τους, που χρηµατοδοτούν το κρατικό χρέος. Το αµερικανικό δη-µόσιο έλλειµµα προβλέπε-ται στο 13% του ΑΕΠ ενώ το δηµόσιο χρέος αυξάνεται. Μπορεί η χρηµατοδότησή του να οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων που προσφέ-ρει το κράτος στους επεν-δυτές, όµως ο δυναµισµός της οικονοµίας την καθιστά ελκυστική στην τοποθέτηση κεφαλαίων και, µέχρι στιγ-µής, απρόσιτη στους κερδο-σκόπους.

ΕΠΙΛΟΓΗ 19

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 2020ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΗ πρόσφατη ύφεση ανέδειξε τ ις αδυναµίες της Ευρωπαϊκής προσέγγ ισης των πραγµάτων αλλά και τα ισχυρά της σηµεία. Ανέδειξε επίσης και το πόσο αλληλοεξαρτώµενες είναι οι οικονοµίες της σε βαθµό που είτε κολυµπάµε µαζί ή βουλιάζουµε µαζί. Με αυτά τα λόγια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προλογίζει τη νέα της στρατηγική για την επόµενη δεκαετία. Μετά την αποτυχία της Στρατηγικής της Λισαβόνας, που δέκα χρόνια πριν στόχευε στο να καταστήσει την ΕΕ την πιο ανταγωνιστική οικονοµία του κόσµου, η νέα στρατηγική στοχεύει στην ενίσχυση της αναπτυξιακής της δυναµικής διατηρώντας συγχρόνως το ευρωπαϊκό κοινωνικό µοντέλο. Όπως τόνισε ο πρόεδρός της, Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο, οι επιδόσεις της Ευρωπαϊκής οικονοµίας ήδη πριν από την κρίση έδειξαν ότι το τωρινό µοντέλο ζωής δεν ήταν διατηρήσιµο χωρίς αλλαγές. Αναφέροντας ότι οι ηγέτες της ΕΕ πλέον αναγνωρίζουν την ανάγκη στενότερου συντονισµού της οικονοµικής πολιτικής στην Ευρωζώνη, παρουσίασε τη νέα στρατηγική που στοχεύει στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη διασφάλιση καλύτερης ζωής στους κατοίκους της.Οι ποσοτικοί στόχοι που έχουν τεθεί αφορούν την εκπαίδευση (µείωση του ποσοστού αυτών που εγκαταλείπουν το σχολείο και αύξηση αυτών που έχουν πτυχίο πανεπιστηµίου), την έρευνα και ανάπτυξη (αύξηση του ποσοστού του ΑΕΠ που διατίθεται γι αυτό το σκοπό στο 3% για να προσεγγίσει το αµερικανικό και ιαπωνικό ποσοστό), τη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου και την προώθηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στα πλαίσια της στρατηγικής 202020, την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης και τη µείωση του ποσοστού των φτωχών στον πληθυσµό. Η στρατηγική αυτή αφορά την προώθηση µιας οικονοµίας "χαµηλού άνθρακα", που αναπτύσσει νέα καινοτόµα προϊόντα και δηµιουργεί νέες θέσεις εργασίας.Μένει να αποδειχθεί αν η στρατηγική αυτή ακολουθήσει την τύχη της Λισαβόνας, καθώς θα περιλαµβάνει δεσµευτικές για κάθε κράτος στόχους, χωρίς όµως να προβλέπονται κυρώσεις για τα κράτη µέλη που δεν συντονίζονται µε την όλη προσπάθεια.

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΣΟΧΗ

Αν δεν αλλάξουµε πολιτ ική, η ζήτηση ενέργειας θα αυξάνεται 1,5% ετησίως ως το 2030 και τα 3/4 της ζήτησης θα συνεχίσουν να καλύπτονται από ορυκτά καύ-σ ιµα, αυξάνοντας τ ις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου αλλά και την εξάρτηση από τους µεγάλους παραγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου. Με αυτά τα λόγια ο πρόεδρος του Διεθνούς Οργανι-σµού Ενέργειας, Νοµπούο Τανάκα, περιέγραψε το µέλλον στην οµιλία του στο πρόσφατο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύ-σεων στη Θεσσαλονίκη. Αυτό το ενεργειακό µοντέλο δεν είναι βιώ-σιµο οικονοµικά, περιβαλλοντικά αλλά ούτε και κοινωνικά. Θεωρεί την ενεργειακή αποτελεσµατικό-τητα το πιο σηµαντικό συστατικό της στρατηγικής µείωσης των αε-ρίων του θερµοκηπίου, στο άµε-σο και µεσοπρόθεσµο µέλλον. Απαιτείται µια επανάσταση στον τρόπο που παράγουµε και χρησι-µοποιούµε την ενέργεια, που θα οδηγήσει σε µικρότερη εξάρτηση από εισαγόµενα καύσιµα και τους παραγωγούς τους αλλά και σε δια-φοροποίηση των πηγών ενέργειας. Όπως τόνισε, ενεργειακή ασφά-λεια και περιβάλλον είναι θέµατα εγγενώς αλληλοσυνδεόµενα.

ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΕΔΩΗ ελληνική κυβέρνηση ζήτησε από τις ανάδοχες τράπεζες στην πρόσφατη έκδοση κρατικού οµολόγου να αποκλείσουν τα hedge funds από τη διάθεση των τίτλων. Ίσως αυτό αποτελέσει µια πρώτη κίνηση, πέρα από τη συζήτηση για τον ρόλο τους στην εκτόξευση της τιµής των CDS στα ελληνικά οµόλογα, στον περιορισµό της κερδοσκοπίας στις αγορές. Γιατί όπως έδειξαν οι πρόσφατες εξελίξεις: «Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται».

Ξυπόλητοι ΠρίγκηπεςΣχετικά σύντοµα οι Έλληνες πολίτες θα γνωρίζουν αν σήµερα η κυβέρνηση δια-πραγµατεύεται µε τη γαλλο-γερµανοκρατούµενη ΕΕ ένα προσωρινό «µπάλωµα» της κατάστασης ή εάν η συγκεκριµένη κυβέρνηση διαθέτει ανθεκτικότητα, ικανό-τητα, ευελιξία και διορατικότητα να επιτύχει το καλύτερο για το εθνικό συµφέρον.

20 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πολιτική

Πρώτο στάδιο στη διαχεί-ριση µιας κρίσης είναι ο έλεγχος των ζηµιών. Πρώ-τα περιορίζεις την αιµορ-

ραγία, επουλώνεις το τραύµα και µε-τά συνεχίζεις. Ο Γιώργος Παπανδρέ-ου δεν είχε άλλη επιλογή. Έπρεπε να πιει το «πικρό ποτήρι» των σκληρών µέτρων για να ηρεµήσει κάπως τις αγορές και να επανακτήσει τη δυνα-τότητα να δανείζεται η χώρα σε λογι-κά επιτόκια. Γνωρίζοντας το πολιτικό

κόστος της επιλογής, προσπαθούσε επί έξι µήνες να την αποφύγει. Τελικά διαπίστωσε πως το πρόβληµα υπερέ-βαινε τα εθνικά σύνορα. Την οικονο-µική κρίση δεν δηµιουργούσε µόνο το έλλειµµα αξιοπιστίας της χώρας -όπου µε κινήσεις ανάκτησης της θα την ξεπερνούσε. Το ελληνικό πρόβλη-µα ήταν µια ακόµα αφορµή για να τε-θούν επί τάπητος κορυφαία ζητήµατα των ηµερών. Από τη διαµάχη πολιτι-κών ηγεσιών µε τα ισχυρά οικονοµικά

κέντρα για τον έλεγχο του διεθνούς χρηµατοπιστωτικού συστήµατος και την επιβολή κανόνων στην ανεξέλε-γκτη δράση των αγορών µέχρι την επικυριαρχία του δολαρίου έναντι του ευρώ. Κι από τον επαναπροσδιορισµό της ηγεµονικής θέσης της Γερµανίας στην Ευρωζώνη και την επικυριαρχία της σε ασθενέστερες χώρες, µέχρι την ανάγκη επανεξέτασης των Συνθηκών του Μάαστριχτ και της Λισσαβόνας και τον σχεδιασµό νέων βηµάτων

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ

Τι λες, η δυναµική

της κυβέρνησης θα εξαντληθεί στη

διαπραγµάτευση µε την ΕΕ, για το µέτρο

και το µέγεθος της περιστολής µισθών,

συντάξεων και επιδοµάτων ή θα προωθήσει

τους όρους για τη ριζική ανασύσταση της

παραγωγικής βάσης της χώρας;

Αν γίνει έτσι, τότε µήπως περιµένουµε άδικα;

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

Ώρα να επαναπροσδιορίσουµε τις σχέσεις µας µε τους Εταίρους

προς την κατεύθυνση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης. Όλα αυτά ακούγονται πολύπλοκα στον µέσο Έλληνα πολίτη που καλείται να πε-ριορίσει τις ανάγκες του. Το ζητούµενο για την κυβέρνηση είναι να αποτρέψει έκρηξη των κοι-νωνικών αντιδράσεων που θα τινάξουν στον αέρα την προσπάθεια δηµοσιονοµικής εξυγίαν-σης -η οποία έτσι κι αλλιώς ήταν επιβεβληµένη χρόνια τώρα. Αυτό είναι και το δεύτερο µεγά-λο πρόβληµα που θα κληθεί να διαχειριστεί ο Γιώργος Παπανδρέου. Αναµφισβήτητα δεν είναι και ό,τι καλύτερο για τον Πρωθυπουργό. Πλην όµως είναι αναγκαίο. Διότι, οι πολίτες πρέπει να πειστούν για την αναγκαιότητα των µέτρων και να εµπιστευτούν την κυβέρνηση. Και µε εκ-κλήσεις περί του πατριωτισµού των Ελλήνων το πρόβληµα δεν λύνεται. Διότι, µπορεί σήµερα οι πολίτες να εµφανίζονται έτοιµοι για «θυσίες», αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο, πως αύριο δεν θα βγουν στους δρόµους όταν διαπιστώσουν πως αυτές έγιναν από τους πολλούς προς όφε-λος κάποιων λίγων.

Το µεγάλο διακύβευµα

Η αλλαγή της κατάστασης προϋποθέτει τον ριζικό επαναπροσδιορισµό της εταιρικής σχέ-σης πολίτη-κράτους, που πέραν του αναγκαίου εξορθολογισµού των κρατικών δαπανών, θα επιτρέψει στην Ελλάδα να αναδιαµορφώσει το µοντέλο ανάπτυξής της και να διασφαλίσει θέσεις εργασίας για τους Έλληνες πολίτες. Συ-νεπώς, σχετικά σύντοµα και πάντως αρκετά νωρίτερα της εκπνοής του εκλογικού χρόνου, οι πολίτες θα γνωρίζουν αν σήµερα η κυβέρ-νηση διαπραγµατεύεται µε τη γαλλο-γερµανο-κρατούµενη ΕΕ το µέγεθος της περιστολής µι-σθών, συντάξεων και κοινωνικών επιδοµάτων που θα οδηγήσουν σε νέα ύφεση και σε νέες θυσίες χωρίς αντίκρισµα. Ή διαπραγµατεύεται εκ παραλλήλου το πλαίσιο και τους όρους ριζι-κής ανασύστασης της παραγωγικής βάσης της χώρας που αποσάθρωσε η ένταξη της χώρας στην ΕΕ και το έλλειµµα της οποίας, επί χρόνια, υποκαθιστούσαν τα προς κατανάλωση πακέτα ενισχύσεων που «χρύσωναν» το χάπι µιας επί-πλαστης (καθόσον δανεικής) ευµάρειας. Αν λοι-πόν το διακύβευµα δεν είναι απλώς η προσω-ρινή διάσωση της χώρας, αλλά η ανασυγκρότη-ση της πολύ περιορισµένης πλέον παραγωγικής της βάσης, το κριτήριο για τους πολίτες θα είναι αν και κατά πόσο η συγκεκριµένη κυβέρνηση διέθετε ανθεκτικότητα, ικανότητα, ευελιξία και διορατικότητα να επιτύχει το βέλτιστο για το εθνικό συµφέρον.

ΚΑΙ ΦΤΩΧΟΙ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΙ

Η φτώχια φέρνει γκρίνια, συνηθίζει να λέει ο λαός. Σήµερα ελπίζουµε να δεχτούµε τη φτώχια και να εί-µαστε και χαρούµενοι. Να συµβιβάσουµε τα ασυµ-βίβαστα. Ο Έλληνες για να δεχτούν την κατάσταση και να υποστηρίξουν την προσπάθεια πρέπει να πει-σθούν ότι σε αυτή θα συνεισφέρουν όλοι δίκαια.

Ο Χρήστος Παπουτσής έχει δίκιο όταν ζητά να εξηγηθεί στους πολίτες πως τα µέτρα «αφορούν µια έκτακτη κατά-σταση της χώρας. Επιπλέον πρέπει να συνοδευτούν µε τα µέτρα της ανάπτυξης, µια γενναία δέσµη αναπτυξιακών µέ-τρων, όπως επίσης και µε το φορολογικό νοµοσχέδιο για να πιστοποιείται η κοινωνική δικαιοσύνη». Συνεπώς το κρί-σιµο ζητούµενο είναι ακριβώς η πιστοποίηση της κοινωνι-κής δικαιοσύνης. Πως θα γίνει; Ο καιρός θα δείξει. Μέχρι τότε η τοποθέτηση του Δηµήτρη Ρέππα «δεν µε ενοχλεί το περίσσευµα διαφωνίας, µε ενοχλεί το έλλειµµα πίστης», ηχεί ως πολιτικό αναλγητικό για την πλειονότητα των στε-λεχών του ΠΑΣΟΚ. Πίστη πως η κατάσταση θα αλλάξει και πλέον η φτώχεια δεν θα φέρνει γκρίνια.

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Οικονοµία

Η διεθνοποίηση του «ελ-λην ικού ζητήµατος» απέναντι στην ανεξέλε-γκτη κερδοσκοπία των hedge funds που έχουν

αναστατώσει την παγκόσµια αγορά κρατικών οµολόγων, είναι αναµφι-σβήτητα µια σηµαντική επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και του Πρωθυπουργού. Η µικρή και κα-ταχρεωµένη Ελλάδα, από αδύναµος κρίκος της ζώνης του ευρώ, µετατρά-πηκε σε καταλύτη θεσµικών εξελίξεων που κυριολεκτικά βάζουν θεµέλια για

ένα νέο ευρωπαϊκό οικοδόµηµα. Δυ-στυχώς το πρόβληµα στο εσωτερικό της χώρας είναι πολύ σοβαρότερο. Η Ελλάδα υποφέρει σήµερα από τον αργό, αντιπαραγωγικό και υπερβολι-κά ακριβό για τον Έλληνα φορολογού-µενο δηµόσιο τοµέα. Το «µαξιλάρι της µαύρης οικονοµίας» που υποτίθεται ότι µπορεί να τη βγάλει από το αδι-έξοδο δεν είναι πλέον αρκετό για να κινητοποιήσει τις παραγωγικές δυνά-µεις της χώρας. Οι Έλληνες δηµιούρ-γησαν την «παραοικονοµία» σε µια απεγνωσµένη προσπάθεια να παρα-

κάµψουν το αναποτελεσµατικό Κρά-τος. Σήµερα το Κράτος αυτό γιγαντώ-θηκε, µετατράπηκε σε Λερναία Ύδρα που απαγορεύει τη λειτουργία οιου-δήποτε παραγωγικού µηχανισµού… Το αποτέλεσµα είναι απλό και φυσικά ορατό: Στασιµοπληθωρισµός. Οι τι-µές ανεβαίνουν παράλογα, ενώ το ει-σόδηµα θα παραµένει στάσιµο ή στις περισσότερες περιπτώσεις θα βαίνει µειούµενο για πολλά χρόνια. Οι µι-σθοί δεν θα ανεβαίνουν αλλά οι τιµές, οι φόροι και η αναποτελεσµατικότητα θα συµπιέζουν το εισόδηµα. Η λύση

Από τον ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑ

Απλά µαθηµατικάΣτασιµοπληρωθισµός και ανεργία. Αυτή είναι η κατάσταση στη χώρα. Η λύση είναι απλή: Θα πρέπει τα αγαθά και οι υπηρεσίες να τιµολογηθούν µε τις πραγ-µατικές τους αξίες, αυτές που είχαν το 2001-2002. Μέχρι να συµβεί αυτό, είµαστε καταδικασµένοι στο πληθωριστικό χρήµα και την οικονοµική στασιµότητα.

ΕΠΙΛΟΓΗ 23

Ούριος άνεµος στην εξωτερική πολιτική, βροχή στο εσωτερικό της χώρας

στο πρόβληµα είναι απλή: Θα πρέπει οι τιµές στην Ελλάδα να επιστρέψουν -µε κάποιο «µαγικό» τρόπο- στα επίπεδα του 2001-2002. Όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες πρέπει να τιµολογηθούν µε τις πραγµατικές τους αξίες και διαστά-σεις. Μέχρι να συµβεί αυτό, η Ελλάδα είναι καταδικασµένη στον αργό θάνατο του πληθωριστικού χρήµατος και της οικονοµικής στασιµότητας.

Η σηµασία της αξιοπιστίας

Το πρόβληµα της Ελλάδας σήµερα είναι τα δηµόσια οικονοµικά της. Το δηµοσιονοµικό έλλειµµα είναι υπερ-τριπλάσιο του επιτρεπόµενου ορίου από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και το δηµόσιο χρέος έχει υπερβεί το 100% του ΑΕΠ. Η δυνατότητα να αντλήσει κεφάλαια από τ ις διεθνείς αγορές είναι κρίσιµη για τη χώρα, ώστε να αποδείξει ότι είναι αξιόπιστη στις χρηµαταγορές. Στο εσωτερικό η κυ-βέρνηση θα προσπαθεί να τιθασεύσει τα ιλιγγιώδη ελλείµµατά και να ελέγ-ξει τις διαµαρτυρίες και τις κινητοποι-ήσεις των θιγόµενων από τα µέτρα δραστικής περικοπής των δαπανών στο Δηµόσιο. Η αξιοπιστία της στις χρηµαταγορές είναι ζωτικής σηµασί-ας καθώς η Ελλάδα έχει εκχωρήσει το κυριαρχικό δικαίωµά της να τυπώ-νει το δικό της νόµισµα στην ΕΚΤ και εξαρτάται από τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα που συνεισέφεραν στη δη-µιουργία της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Έχουν προταθεί πολλές εναλ-λακτικές στην Ελλάδα: Να διακόψει προσωρινά τη συµµετοχή της στην Ευρωζώνη ή και να αποσχισθεί ολο-κληρωτικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση και να κηρύξει αναστολή πληρωµών των δανείων που έχει λάβει σε ευρώ. Επίσης να ζητήσει την «ελεηµοσύνη» των ισχυρότερων χωρών-µελών του ευρώ ή να καταφύγει στο ΔΝΤ ζητώ-ντας την οικονοµική του βοήθεια.

Δυστυχώς, όλες αυτές οι εναλ-λακτικές θα είναι πολύ επώδυνες για µια οικονοµία που βρίσκεται ήδη σε βαθιά δηµοσιονοµική τρύπα. Τα µέ-τρα σκληρής λιτότητας θα µειώσουν την απασχόληση, τους µισθούς και τα έσοδα γενικότερα και θα πλήξουν καίρια τη ζήτηση, επιτείνοντας τ ις

συνθήκες ύφεσης στην οικονοµία. Η λύση του ΔΝΤ είναι προβληµατική και πολλές χώρες της Ευρωζώνης τη θεωρούν αδιανόητη από ιδεολογικής απόψεως, καθώς σηµαίνει πως η ΕΕ εκχωρεί τον έλεγχο της µακροοικο-νοµικής πολιτικής σε έναν εξωτερικό διεθνή οργανισµό που βρίσκεται υπό την επιρροή των ΗΠΑ. Η Γερµανία και η Γαλλία δεν δείχνουν καµία προθυ-µία να προσφέρουν τα πολύτιµα ευρώ τους για την ενίσχυση της Ελλάδας. Υποθέτουν δικαιολογηµένα πως θα ακολουθήσουν άλλες χώρες της ευρω-παϊκής περιφέρειας όπως η Ισπανία

και η Πορτογαλία που αντιµετωπίζουν εσωτερικές απειλές από τα υψηλά ελ-λείµµατα και χρέη και εξωτερικές από την κερδοσκοπία που αναζητά το επό-µενο θύµα της. Το µπαλάκι είναι σε µας, σε µια παρτίδα µε στοίχηµα την εξυγίανση των οικονοµικών µας και τη δηµιουργία συνθηκών ανάπτυξης, ώστε να µην βρεθούµε ποτέ ξανά στη θέση ανάγκης που βρεθήκαµε. Να αντιµετωπίζουµε απαξιωτικά σχόλια του διεθνούς τύπου, την επίθεση των κερδοσκόπων, την «κηδεµονία» της ΕΕ και την αγωνιώδη αναζήτηση πολύ ακριβής χρηµατότησης.

ΜΟΝΑ ΖΥΓΑ

«Το δικό µου, δικό µου και το δικό σου, επίσης δικό µου». Η απλή αυτή συµπεριφορά δανεισµένη

από τον κόσµο των παιδιών, γίνεται στα χέρια των µεγάλων επικίνδυνο εργαλείο. Όπως ακριβώς συνέβη µε τις επενδυτικές τράπεζες και το

«παιχνίδι» τους µε την Ελλάδα.

Από το 2001 και µέχρι τον Νοέµβριο του 2009, οι επενδυτικές τράπεζες δηµιούργησαν χρηµατοπιστωτικά ερ-γαλεία για να συγκαλύπτουν το χρέος των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτές οι τρά-πεζες όχι µόνο βοήθησαν την Ελλάδα να συγκαλύψει το αυξανόµενο χρέος της, όχι µόνον την ενθάρρυναν να δα-νειστεί περαιτέρω αλλά στοιχηµάτισαν στη συνέχεια µεγάλα ποσά µε τα συµ-βόλαια ασφάλισης κινδύνου (CDS) στην προοπτική να πτωχεύσει. Ενδέχεται, άλλωστε, καθώς επιδεινώνονταν οι οι-κονοµικές συνθήκες, να τοποθετήθηκαν και πάλι στοιχηµατίζοντας υπέρ της πτώ-χευσης της Ελλάδας, οδηγώντας σε νέα διεύρυνση των spreads των CDS. Αυτά, µε τη σειρά τους, οδήγησαν σε υποβαθµίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλά-δας, µε αποτέλεσµα την περαιτέρω εκτίναξη των spreads των οµολόγων της χώρας. Εν ολίγοις, οι επενδυτικές τράπεζες της Wall Street συνεισέφεραν στη συσσώρευση του ελληνικού χρέους και στη συνέχεια συµµετείχαν στην πρόκληση υστερίας για το ενδεχόµενο πτώχευσης που οδήγησε στην άνοδο των τιµών των CDS και στη ραγδαία υποβάθµιση της Ελλάδας από τις εταιρείες πιστοληπτικής αξιολόγησης. Οι υποβαθµίσεις έχουν σαν αποτέλεσµα την αύξηση των επιτοκίων που πρέπει να πληρώνει για τα οµόλογά της η Ελλάδα, µε αποτέλεσµα να διογκώνεται περαιτέρω το χρέος, καθώς δεν µπορεί να µειώσει επαρκώς τις δαπάνες και να αυξήσει τους φόρους τόσο όσο χρειάζεται για να περιορίσει το έλλειµµά της. Το αποτέλεσµα ήταν να φθάσει η χώρα στα πρόθυρα οικονοµικής κατάρρευσης.

Απέραντη επιτήρησηΥπό στενή επιτήρηση τίθενται οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις στη χώρα. Η διαδικασία βασίζεται στο άρθρο 121.4 της Συνθήκης της Λισαβόνας, το οποίο θέτει υπό στενή επιτήρηση τις χώρες που δεν εφάρµοσαν τις κατευθυντήριες γραµµές της οικονοµικής πολιτικής που εγκρίνει κάθε χρόνο η ΕΕ.

24 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Ευρωπαϊκή ΄Ενωση

Ο ι συστάσεις της Κοµισιόν για τις διαρθρωτικές µε-ταρρυθµίσεις καλύπτουν πάνω από 5 σελίδες του κειµένου, ενδεικτικό του

«εργοταξίου» που καλείται να ξεκινή-σει η κυβέρνηση. Ειδικότερα, η Ελλά-δα καλείται να προχωρήσει σε αλλα-γές στους εξής τοµείς:

••• ΜΙΣΘΟΙ: Θέσπιση κοινών κα-νόνων για τους µισθούς δηµοσίων υπάλληλων και ΔΕΚΟ, ενίσχυση ευε-

λιξίας στο σύστηµα συλλογικών συµ-βάσεων εργασίας προωθώντας πιο αποκεντρωµένες διαπραγµατεύσεις µισθών.

••• ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ: Ολοκληρωµένη µε-ταρρύθµιση του συνταξιοδοτικού συστήµατος. Διασφάλιση και ευθυ-γράµµιση των ορίων συνταξιοδότη-σης µεταξύ γυναικών και ανδρών και εισαγωγή παραµέτρων που να προ-σαρµόζουν αυτοµάτως το ύψος της σύνταξης και του ορίου ηλικίας συ-

νταξιοδότησης στις αλλαγές των δη-µογραφικών και οικονοµικών παρα-γόντων. Περιεκτικές µεταρρυθµίσεις της αγοράς εργασίας που θα υποστη-ρίξουν την αύξηση της απασχόλησης προκειµένου να επεκταθεί η βάση ει-σφορών. Αλλαγή του συστήµατος κα-θορισµού ύψους σύνταξης µε ενίσχυ-ση της σχέσης µεταξύ καταβεβληµέ-νων συνταξιοδοτικών εισφορών και συντάξεων και τιµαριθµοποίηση των συντάξεων. Αύξηση του µέσου όρου ηλικίας εξόδου από την εργασία µέ-

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

ΕΠΙΛΟΓΗ 25

Οι εταίροι αναλαµβάνουν δράση στα καθ’ ηµάς

σω θέσπισης αυστηρότερων κριτιρίων για πρόωρη συνταξιοδότηση. Απλούστευση του κατακερµατισµένου συνταξιοδοτικού συστήµατος.

••• ΥΓΕΙΑ-ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ : Αναδιάρθρωση της υπάρχουσας κατακερµατισµένης δοµής του συστήµατος υγείας και της διοικητικής δοµής του. Ενίσχυση της ποιότητας των πα-ρεχόµενων υπηρεσιών των κύριων οργανι-σµών υγείας. Εκσυγχρονισµός του τρόπου διοίκησης νοσοκοµείων.

••• ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ : Προώθηση στρατηγικής για ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσµατικότητας της δηµόσιας διοίκησης. Εξέταση της λειτουργικότητας της δηµόσιας διοίκησης από ανεξάρτητο φορέα. Συγκέντρωση (µείωση) του αριθµού των δήµων και των τοπικών συµβουλίων, µε σηµαντικής εξοικονόµησης δαπανών. Λήψη µέτρων ώστε οι δηµόσιες συµβάσεις να εκτελούνται µε διαφανή, αποδοτικό και ανταγωνιστικό τρόπο.

••• ΑΓΟΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ-ΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Απλοποίηση διαδικα-σιών για έναρξη, αδειοδότηση και λειτουρ-γία επιχειρήσεων. Απλοποίηση του ρυθµι-στικού συστήµατος. Υιοθέτηση και εφαρ-µογή σαφούς πλαισίου για την πολιτική για τον ανταγωνισµό. Ενίσχυση της Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισµού. Άµεση εφαρµο-γή των κανόνων της κοινοτικης Οδηγίας για τις Υπηρεσίες. Ανάληψη αποτελεσµατικής δράσης για αύξηση του ανταγωνισµού στα κλειστά επαγγέλµατα. Περαιτέρω απορ-ρύθµιση στον τοµέα των µεταφορών και της ενέργειας.

••• ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: Άµεση λήψη µέτρων για καταπολέµηση της αδήλωτης εργασίας. Επανεξέταση των κανονισµών για την αγο-ρά εργασίας, περιλαµβανοµένης της νοµο-θεσίας που προστατεύει τη θέση εργασίας από απόλυση, µε στόχο την ενίσχυση της απασχόλησης. Υποστήριξη της ζήτησης ερ-γασίας µέσω ενίσχυσης στοχευµένων µειώ-σεων του κόστους εργασίας. Εισαγωγή µε-ταρρυθµίσεων στο εκπαιδευτικό σύστηµα ώστε να βελτιωθεί το επίπεδο δεξιοτήτων του εργατικού δυναµικού και να υπάρξει καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες της αγοράς. Η Ελλάδα καλείται να λάβει όλα τα απαραίτητα µέτρα για να βελτιώσει την απορρόφηση των κοινοτικών πόρων.

ΓΙΑ ΕΜΑΣ, ΧΩΡΙΣ ΕΜΑΣ

Οι Βρυξέλλες και οι εταίροι θα αποφασίζουν την Ελλάδα, χωρίς τη ψήφο της, για θέµατα που σχετίζονται µε την πορεία της οικονοµίας. Αυτό θα διαρκέσει έως ότου το δηµόσιο έλλειµµα επανέλθει κάτω του 3% του ΑΕΠ.

Η είσοδος της Ελλάδας σε καθεστώς στενής επιτήρησης, τουλάχιστον µέχρι το τέλος του 2012, που αποφάσισε το Συµβούλιο Υπουργών Ecofin τον Φεβρουάριο, σηµατοδοτεί και την έναρξη της δυσκολότε-ρης περιόδου για τη χώρα µας από την ένταξη της στην ΕΕ. Το άρθρο 126.9 της Συνθήκης της Λισαβόνας στο οποίο βρίσκεται η Ελλάδα, είναι το τελευταίο στάδιο της διαδικασίας περί υπερβολικού ελλείµ-µατος. Στο εξής οι Βρυξέλλες και οι εταίροι θα αποφασίζουν για µας, χωρίς την ψήφο µας, για θέµατα που έχουν να κάνουν µε την πορεία της οικονοµίας και αυτό θα διαρκέσει έως ότου το δηµόσιο έλλειµµα επανέλεθει κάτω του 3% του ΑΕΠ. Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι κάθε απόκλιση θα καλύπτεται αυτόµατα µε τη λήψη πρόσθετων µέτρων, που θα έχουν τη µορφή της περαιτέρω µείωσης των δηµόσιων δα-πανών, της αύξησης των φορολογικών εσόδων ή και των δυο µα-ζί. Οι έλεγχοι θα είναι ασφυκτικοί. Σε µηνιαία βάση, υπάλληλοι της Κοµισιόν, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Eurostat θα επισκέπτονται την Αθήνα και θα ελέγχουν όλους τους εθνικούς λο-γαριασµους έχοντας ελεύθερη πρόσβαση στο Λογιστήριο του Κρά-τους και σε όποια υπηρεσία συλλέγει και επεξεργάζεται στατιστικά δηµοσιονοµικά στοιχεία. Επιστρέφοντας θα υποβάλουν πορίσµατα στην ιεραρχία των οργάνων που υπηρετών, ενώ η Ευρωπαική Επι-τροπή µε βάση τα πορίσµατα θα συντάσει έκθεση κάθε τρεις µήνες για την πορεία της ελληνικής οικονοµίας και θα την υποβάλει στους υπουργούς οικονοµικών της Ευρωζώνης. Εάν υπάρξει και νέα αποτυ-χία, τότε η διαδικασία εξαντλείται και αρχίζει η επιβολή κοινοτικών κυρώσεων όπως: καταβολή προστίµου στην ΕΕ ίσου µε το 0,5% του ΑΕΠ, αναστολή των χρηµατοδοτήσεων από το Ταµείο Συνοχής, ο πε-ριορισµός της πρόσβασης σε χαµηλότοκα δάνεια από την Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων. Το βέβαιο είναι ότι τα επόµενα τρία χρόνια θα είναι επώδυνα, το πόσο επώδυνα θα εξαρτηθεί από τους χειρισµούς της κυβέρνησης, εάν θα µπορέσει δηλαδή να προστατεύσει τις ασθε-νέστερες οικονοµικά οµάδες του πληθυσµού, ώστε να αποφύγει την κοινωνική αναταραχή.

26 ΕΠΙΛΟΓΗ

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

ΕΠΙΛΟΓΗ 27

ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ

προβλήµατος. Ο δηµόσιος τοµέας απασχολεί δι-πλάσιο αριθµό ατόµων σε σχέση µε όσους χρειά-ζεται. Σε κάποιο στάδιο λοιπόν οι µισοί θα πρέπει να φύγουν. Κανείς δεν εισηγείται ότι αυτό µπο-ρεί να γίνει εύκολα ή σύντοµα. Δείχνει όµως ότι ένα µεγάλο κοµµάτι του προβλήµατος είναι αυτή η δαπάνη που κάθε χρόνο επωµιζόµαστε χωρίς να υπάρχει αποτέλεσµα. Υπήρξε µία µείωση των αποδοχών των δηµοσίων υπαλλήλων, περιορί-στηκαν τα επιδόµατα, αλλά χρειάζεται µία πιο ρι-ζική αντιµετώπιση. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι από το 2011 για κάθε 5 δηµόσιους υπαλλήλους που αποχωρούν, θα προσλαµβάνεται ένας. Αλλά τέτοιες ανακοινώσεις ακούσαµε και πριν 5 ή 10 χρόνια. Στην πράξη, όταν υπάρξει πίεση από κοµ-µατικά στελέχη, κάθε κυβέρνηση προσλαµβάνει τους δικούς της. Το πρόβληµα δεν λύνεται, µεγα-λώνει. Και όσο µπορούσαµε να δανειζόµαστε και να πληρώνουµε αυτές τις δαπάνες, αναβάλαµε τη χρηστή διοίκηση για την επόµενη µέρα. Σήµερα αποδεικνύεται περίτρανα ότι αυτό το µοντέλο λει-τουργίας δεν µπορεί να συνεχιστεί άλλο. Ξέρετε, όλοι εµείς που ταξιδεύουµε στο εξωτερικό συνα-ντούµε ανθρώπους που έχουν το θάρρος να µας µιλήσουν πιο ανοιχτά και είτε µε κοµψό ή άκοµψο τρόπο είτε κάνοντας ένα αστείο, µας λένε: «Έχου-µε βαρεθεί να σας ταΐζουµε».

Έχει σήµερα, κ. Κυριάκου ο πυρήνας της ελληνικής επι-χειρηµατικότητας συνειδητοποιήσει το µέγεθος του

προβλήµατος της χώρας; Πιστεύω ναι. Και έχει νιώσει τον αντίκτυπο της κρίσης. Νοµίζω όµως ότι υπάρχει µία υπεραισιοδοξία που συ-νοψίζεται στη φράση: «Εµείς πάντα τα καταφέρναµε, θα τα καταφέρουµε και τώρα». Αυτή η τάση σίγουρα είναι θετική αλλά δεν είµαι σίγουρος εάν κρύβει µία έλλειψη συνειδητοποίησης της κατάστασης.

Το ίδιο ισχύει και για τον πολιτικό κόσµο;Νοµίζω ότι υπάρχει µία µερίδα του πολιτικού κό-σµου που σκέπτεται µε τον ίδιο τρόπο. Που λέει ότι θα τα καταφέρουµε, θα βρούµε λύσεις. Όµως αν τους ρωτήσεις ποιες θα είναι αυτές, δεν νοµίζω ότι µπορεί κανείς να απαντήσει.

Η κρίση στη χώρα δεν σχετίζεται µόνο µε το δηµόσιο χρέος. Εάν δεν βρεθεί τρόπος να συγκλίνουν οι χώρες σε παραγωγικότητα – ανταγωνιστικότητα, τότε ανάλογες κρίσεις θα παρουσιάζονται. Ποιες αλλαγές πρέπει να γί-νουν ώστε να µην είµαστε τόσο ελλειµµατικοί; Γιατί αυτό συζητείται τώρα στην Ευρωζώνη. Δεν είναι µόνο ότι µία χώρα είναι σπάταλη, συµβαίνει ταυτόχρονα κάτι ακόµη για να προκύπτουν προβλήµατα όπως της Ελλάδας.

Κοιτάξτε, πρέπει να δούµε ορισµένα βασικά πράγµατα που φωτογραφίζουν και το µέγεθος του

Τα πράγµατα έχουν δύο όψεις. Η µία όψη είναι αυτή της σπάταλης Ελλάδας. Το ξέρουν οι Ευρωπαίοι και το χρησιµοποιούν για να υποχρεώσουν τη χώρα να νοι-κοκυρέψει τα του οίκου της. Η άλλη ίσως δεν είναι τόσο ευδιάκριτη µε την πρώτη µατιά, αλλά είναι όψη ουσίας. Την αναδεικνύει ο πολύπειρος Μάριος Κυριάκου, διευθύνων σύµβουλος της KPMG. Εκτιµά ότι η Ελλάδα, ως µέλος της ΕΕ, πολλές φορές ακολούθησε πολιτικές και έλαβε µέτρα που δεν οφέλησαν τη χώρα αλλά αντίθετα από αυτά οφελήθηκαν οι εξαγωγικές χώρες της Ευρώπης.

OPINION LEADERS #8

ΜΑΡΙΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ

Συνέντευξη στις ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #8

Δώσαµε λαβή όµως.Ναι δώσαµε λαβή. Όχι µόνο σήµερα. Τη φράση «εσείς οι Έλληνες ζείτε καλά και εµείς πληρώνου-µε για να ζείτε εσείς καλά» την ακούσαµε και πριν 10-15 χρόνια.

Οι επιθέσεις που δέχεται η Ελλάδα όµως είναι δυσα-νάλογα µεγάλες. Πιστεύω ότι θα έπρεπε οι υπηρεσίες ελεγκτικής να εφαρµόζονται και στις κυβερνήσεις, να υπάρχει αποτελεσµατική οργάνωση και στην ΕΕ όπως και αποτελεσµατικότητα στην εφαρµογή πολιτικών. Γιατί αν κάθε χώρα που έχει προβλήµατα τίθεται εκτός Ευρω-ζώνης, τότε θα προκύψουν χειρότερα για το ευρώ. Ίσως αυτή η κρίση δείξει ότι πρέπει να υπάρχει µεγαλύτερος έλεγχος σε όλα τα επίπεδα.Αυτό θα συµβεί τώρα µε τον έλεγχο που θα ασκή-σουν οι Βρυξέλλες στη χώρα. Γιατί σε κάποιο στά-διο ξεχάσαµε ότι αυτός που πληρώνει θα πρέπει να δει πως αξιοποιούνται τα χρήµατά του. Δεν εί-ναι όµως µόνον αυτά. Είναι και πράγµατα που η χώρα δεν κατάφερε να επικοινωνήσει στην Ευρώ-πη και έτσι δυσκόλεψε η κατάσταση. Να σας δώ-σω ένα παράδειγµα. Στη θητεία της προηγούµενης κυβέρνησης και µόλις άρχισε να γίνεται αισθητή η κρίση, φώναξαν οι έµποροι των καινούριων αυ-τοκινήτων ότι είχαν µεγάλο πρόβληµα να πουλή-σουν τα αυτοκίνητά τους. Αυτό έγινε στην Αγγλία και τη Γαλλία, µε τη διαφορά ότι αυτές οι χώρες παράγουν αυτοκίνητα, οπότε δίνοντας κίνητρα βοηθούσαν την παραγωγή τους. Στην Ελλάδα δό-θηκαν κίνητρα για να αγοράσουν οι Έλληνες και-νούρια αυτοκίνητα κάτι που για µένα ήταν εντε-λώς παράλογο για τις συνθήκες της χώρας. Τι έγινε στην πράξη; Οι Έλληνες έσπευσαν να αγοράσουν καινούρια αυτοκίνητα σε µία δύσκολη στιγµή και αυτά κατέληξαν στις εταιρείες που παράγουν αυ-τοκίνητα, στη Γερµανία, τη Γαλλία κ.λπ., κάτι που για µένα σηµαίνει ότι µάλλον ασκήθηκε πίεση στην κυβέρνηση για τη λήψη του µέτρου. Αλλιώς δεν µπορώ να καταλάβω γιατί λήφθηκε.

Η υποχώρηση του τζίρου των εισαγωγέων στην Ελλάδα είχε φτάσει στο 40% περίπου εκείνη την εποχή.Δεν ισχυρίζοµαι ότι το συγκεκριµένο µέτρο δεν προσέφερε ταυτόχρονα και τόνωση στην αγορά. Την ίδια στιγµή όµως καταστράφηκε η αγορά του µεταχειρισµένου αυτοκινήτου που έχασε την αξία της. Στην πράξη φάνηκε να λύνεται ένα πρόβλη-µα, δηµιουργήθηκε όµως ένα άλλο. Να σας το πω µε απλά λόγια. Ο λόγος της Ευρώπης ήταν: «Είσαι µέρος της ΕΕ, έχουµε πρόβληµα µε τα εργοστάσια µας, βοήθησέ µας και εσύ». Και ο δικός µας αντί-λογος θα έπρεπε να είναι: «Με πίεσες να πληρώ-σω, να εκταµιεύσω και να δηµιουργήσω πρόβλη-µα στο δικό µου ισοζύγιο και ενδεχοµένως στην

αγορά µου για να πάρεις εσύ τα χρήµατα. Και τώ-ρα έρχεσαι και µου λες ότι έχω µεγάλο έλλειµµα». Αυτό δεν το επικοινωνήσαµε σωστά. Γιατί σε µια Ευρώπη ενωµένη θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι: «εσύ µε πίεσες και έδωσα χρήµατα και τώρα εί-σαι καλύτερα ενώ εγώ έχω αποκτήσει το πρόβλη-µα, άρα τώρα βοήθησέ µε». Και αυτό δεν είναι το µόνο σηµείο όπου η Ελλάδα προσέφερε στην Ευρώπη. Συγκεκριµένα, στη λογική της «παγκο-σµιοποίησης» µέσα στα ευρωπαϊκά σύνορα, για να µειωθούν τα κόστη κλ.π., έφυγαν οι παραγωγι-κές µονάδες από µικρές χώρες όπως η Ελλάδα και συγκεντρώθηκαν σε µία ή δυο µεγάλες χώρες µε σκοπό τη δηµιουργία οικονοµιών κλίµακας. Αυτό δηµιούργησε πρόβληµα στην Ελλάδα. Είτε µε την ανεργία είτε µε αυξηµένα κόστη στην παραγωγή κ.ά. Για να συνοψίσω, δεν είναι ότι η Ελλάδα δεν φέρει ευθύνη για τα σηµερινά προβλήµατα που αντιµετωπίζει. Ταυτόχρονα όµως είναι και µία σει-ρά από άλλα θέµατα που έφεραν τη χώρα στη ση-µερινή κατάσταση και για τα οποία δεν ευθύνεται αποκλειστικά αυτή. Η Ελλάδα είχε υποστεί πίεση για να κάνει κάποια πράγµατα τα οποία δεν ήταν προς όφελός της και από τα οποία επωφελήθηκαν οι εξαγωγικές χώρες της Ευρώπης. Είναι ο καιρός να µας βοηθήσουν για να συνεχίσουµε να αγορά-ζουµε και να τους δίνουµε τα χρήµατά τους πίσω. Τα εργοστάσια της Γερµανίας που προµηθεύουν την Ελλάδα δεν παίρνουν τα χρήµατά τους πίσω;

Ας περάσουµε, κ. Κυριάκου, στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και συγκεκριµένα στην έλ-λειψή της.Κοιτάξτε, το Δηµόσιο δηµιουργεί σοβαρά προβλή-µατα στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων µε τη γραφειοκρατία και µε νόµους που περιορίζουν την ευελιξία στις εργασίες µιας επιχείρησης. Είναι επίσης η φορολογία. Ο µεγαλύτερος συνεταίρος στις επιχειρήσεις σήµερα είναι το κράτος.

Είναι που πάντα γνωρίζαµε την τροχοπέδη της γραφειο-κρατίας αλλά ποτέ δεν άλλαξε κάτι.Έτσι, είναι. Και θα σας πω ένα παράδειγµα σχετι-κά. Υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που για κάποιο λόγο πρέπει να έχουν έδρα στην Ελλάδα αλλά δεν έχουν δραστηριότητα στη χώρα και δεν χρειάζεται να ενοικιάσουν γραφεία. Αναλάβαµε και χειριστή-καµε τέτοιες περιπτώσεις. Τι συνέβη λοιπόν; Ήρ-θε η εφορία και µας είπε ότι για να υπάρξει έδρα της επιχείρησης στη χώρα πρέπει τουλάχιστον να νοικιάσουν 5 τετραγωνικά µέτρα. Δεν χρειάζονται πέντε τετραγωνικά µέτρα, δεν χρειάζονται κανένα τετραγωνικό, ήταν η απάντησή µας. Και να γίνω πιο συγκεκριµένος. Πριν χρόνια είχαµε δύο εται-ρείες που έκαναν εισαγωγή κρεάτων. Για σκοπούς

ΕΠΙΛΟΓΗ 29

Μάριος Κυριάκου

δικούς τους έπρεπε οι δύο εταιρείες να κά-νουν την εισαγωγή κρεάτων στην Ελλάδα και να τα πουλάνε εδώ. Αλλά η εισαγωγή και η πώληση γινόταν από το εξωτερικό. Δη-λαδή αυτοί έστελναν τα κρέατα στην Ελλά-δα, ήταν ήδη πουληµένα σε κάποιον Έλληνα που αναλάµβανε όλη τη διαδικασία εκτελω-νισµού τους, οπότε το µόνο που έµενε σε εµάς ήταν να καταχωρήσουµε την αγορά και την πώληση καθώς και τα µικροέξοδα που αφορούσαν αυτή τη δραστηριότητα. Μας είχαν εξουσιοδοτήσει να κάνουµε αυτά που σας είπα. Συνεπώς δεν χρειαζόντουσαν τε-τραγωνικά µέτρα. Η Εφορία από την πλευρά της µας επέβαλε ότι πρέπει 5-10 τ.µ. να τα αφιερώσουµε σε αυτούς και να µας δίνουν και ενοίκιο µάλιστα. Τι σηµαίνει αυτό στην πράξη; Ότι δεν µπορούµε να είµαστε η έδρα 100-200 επιχειρήσεων γιατί δεν µπορούµε να αφιερώσουµε 10 τ.µ. σε κάθε µία. Αυτό όµως δεν συµβαίνει σε χώρες του εξωτε-ρικού. Γιατί να πρέπει να έχουν 10 τ.µ.; Το πολύ-πολύ να τους δώσουµε ένα ράφι, αυτό που κρατάµε τα βιβλία τους.

Και ο Κώδικας Βιβλίων Στοιχείων;Συχνά µιλάµε για αυτόν. Πρέπει να καταλά-βουµε ότι έχει τρία µέρη. Το ένα προσδιορί-ζει τι βιβλία θα πρέπει να τηρούνται. Το δεύ-τερο περιλαµβάνει γραφειοκρατικές και τυ-πολατρικές διαδικασίες. Και το τρίτο µέρος είναι οι κανόνες αποτίµησης. Τα πρώτα δύο δεν χρειάζονται και αυτά είναι που δηµιουρ-γούν το µεγαλύτερο πρόβληµα. Ορισµένα από αυτά που προβλέπουν είναι καλές πρα-κτικές για την επιχείρηση αλλά δεν αφορούν την Εφορία. Το τρίτο κοµµάτι είναι αυτό που πρέπει να υπάρχει και το οποίο πρέπει να ενσωµατωθεί σε ένα γενικό φορολογικό νό-µο. Το κράτος πρέπει να ορίσει τους κανό-νες αποτίµησης, να τους διατυπώσει για να µπορούν οι επιχειρήσεις να φθάνουν στο φορολογητέο τους αποτέλεσµα. Αυτό το κά-νουν όλες οι χώρες. Οι κανόνες αποτίµησης πρέπει να υπάρχουν γιατί πρέπει να ξέρου-µε όλοι, κράτος, επιχειρήσεις, ελεγκτές πώς θα καταλήγουµε στο αποτέλεσµα. Επίσης µεγάλη γραφειοκρατία ήταν η καταγραφή όλων των δαπανών που εκπίπτονται, χωρίς να έχει ξεκαθαριστεί ότι αυτές οι δαπάνες, ασχέτως ύψους, θα γίνονται αποδεκτές από την Εφορία. Παραδείγµατος χάρη, η δαπάνη για χαρτοµάντιλα είναι εκπιπτόµενη δαπάνη. Αγοράζεις 10 κουτιά χαρτοµάντιλα, ο εφο-ριακός διατείνεται ότι χρειάζεσαι 5 και σου

απορρίπτει τα άλλα 5. Άρα δεν αλλάξαµε τίποτα στην ουσία από το προηγούµενο κα-θεστώς. Γιατί το καθεστώς που αναφερόταν στις παραγωγικές δαπάνες δεν ήταν η ουσία του προβλήµατος. Η καρδιά του προβλήµα-τος ήταν πάντα η «αυθαίρετη» τοποθέτηση της Εφορίας ότι δεν χρειαζόµαστε τα 5 επι-πλέον κουτιά χαρτοµάντιλα, για να ολοκλη-ρώσω τη σκέψη µου µε βάση το παράδειγµα που σας έδωσα. Και αυτό δεν έχει αλλάξει. Θα πρέπει να πάµε σε κάτι που να είναι ρι-ζικά διαφορετικό. Δεν το τόλµησε κανείς εκτός από τη σηµερινή κυβέρνηση που του-λάχιστον έχει αναγγείλει κάποιες πραγµατι-κές αλλαγές. Το θέµα είναι να δούµε εάν θα µπορέσει αν τις εφαρµόσει.

Η διαφθορά είναι ένα ακόµη µεγάλο αγκάθι. Με το καθολικό πόθεν έσχες πόσο βοηθάµε στην πά-ταξη του φαινοµένου;Θα µπορούσε αλλά έχει ήδη αρχίσει να νε-ρώνει το κρασί. Περιµένουµε να δούµε ποια µέτρα θα καταλήξουν στον σχετικό νόµο αλ-λά ήδη έχουν αρχίσει οι πιέσεις και οι προ-βληµατισµοί. Τα οµόλογα και οι καταθέσεις, λόγου χάρη, µάλλον θα µείνουν εκτός του πόθεν έσχες. Τι σηµαίνει αυτό; Δηλαδή εάν έχω κλέψει και καταθέσω τα κλεµµένα χρή-µατα στην τράπεζα και µετά χρησιµοποιήσω τον τραπεζικό µου λογαριασµό, αυτά θα εί-ναι νόµιµα; Το βρίσκω άκρως απογοητευτι-κό γιατί ήταν µια καλή ευκαιρία να λύσουµε και αυτά τα προβλήµατα.

Ίσως το καθολικό πόθεν έσχες είναι και ένα µέτρο εξυγίανσης της πολιτικής ζωής και ενίσχυσης της φορολογικής συνείδησης. Γιατί ο λαός σκέφτεται «οι ψηλά ιθύνοντες γλιτώνουν και από µένα ζη-τούν µία εντιµότητα που δεν έχει αντιστοιχία».Έτσι ακριβώς. Υπάρχουν όµως αντιδράσεις για ένα καθολικό πόθεν έσχες. Ήδη σας είπα ότι φαίνεται ότι τα οµόλογα και οι καταθέ-σεις θα µείνουν εκτός. Και αυτό συµβαίνει γιατί φοβηθήκαµε τη φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό. Εάν αυτό συνέβη, δεν οφείλεται στο πόθεν έσχες. Γιατί κάλλιστα θα µπορού-σε το κράτος να ζητήσει από τις τράπεζες τη λίστα µε όσους διατηρούσαν λογαριασµό µέχρι πέρυσι και να δει τι έγιναν τα χρήµα-τα. Εποµένως, εάν υπήρξε φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, αυτή συνέβη λόγω του κιν-δύνου πτώχευσης της χώρας. Ας µην συγ-χέουµε τις καταστάσεις και οδηγούµαστε σε λανθασµένα συµπεράσµατα. Να αναιρέσου-µε δηλαδή ένα καθολικό πόθεν έσχες.

30 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Επιτόκια & spread

Οι τραπεζίτες ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΟΥΝ Μειώστε τα δηµόσια ελλείµµατα για να αποφύγουµε ανοδικές πιέσεις στα επιτόκια και τα spreads των οµολόγων. Αυτό ήταν το σαφές µήνυµα που έστειλαν οι µεγάλοι τραπεζίτες του κόσµου, µετά την πρόσφατη τριµηνιαία σύνοδο του Institute of International Finance, που τους αντιπροσωπεύει.

Οι µεγάλοι τραπεζίτες του κόσµου τόνισαν ότι η απόσυρση των µέτρων στήριξης της ρευστότητας από τις

κεντρικές τράπεζες και των µέτρων στήριξης της οικονοµίας από τις κυβερ-νήσεις αναπόφευκτα θα επηρεάσει το τραπεζικό σύστηµα. Άµεσα καθώς η απόσυρση των µέτρων στήριξης του τραπεζικού συστήµατος θα οδηγήσει σε µείωση της διαθέσιµης ρευστότη-τας για χορηγήσεις δανείων. Π.χ. προ-βλέπουν ότι η διακοπή της αγοράς τίτ-λων στεγαστικών δανείων (mortgage backed securities) από την αµερικανική Fed -πρόγραµµα που έδωσε ανάσα στην αγορά κατοικιών το 2009- θα οδηγήσει σε άνοδο των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων και σε νέα µεί-ωση των τιµών των κατοικιών, ενόσω αυξάνονται ακόµα οι κατασχέσεις, κα-θώς οι δανειολήπτες αντιµετωπίζουν negative equity (η τιµή της κατοικίας έχει υποχωρήσει κάτω από το ύψος του δανείου ώστε ο δανειολήπτης να έχει κίνητρο να παραδώσει τα «κλει-διά» στην τράπεζα). Έµµεσα θα επη-ρεασθούν από την απόσυρση της στήριξης της πραγµατικής οικονοµίας, καθώς θα πιέσει πτωτικά τη ζήτηση µε αποτέλεσµα τη µείωση της ζήτησης δανείων από επιχειρήσεις και νοικο-κυριά. Συγχρόνως τα υψηλά δηµόσια ελλείµµατα θα απαιτήσουν πληθώρα εκδόσεων κρατικών οµολόγων για τη χρηµατοδότησή τους οι οποίες θα ασκήσουν ανοδικές πιέσεις στα επιτό-κια και συγχρόνως θα εκτοπίσουν τον ιδιωτικό τοµέα από τις χορηγήσεις των τραπεζών, καθώς ήδη αρκετές µεγάλες τράπεζες έχουν µεγάλη έκθεση σε κρα-

ΕΛΛΟΧΕΥΟΥΝΚΙΝΔΥΝΟΙ

Μπορεί σήµερα οι αγορές να εστιάζουν στα προβλή-µατα ορισµένων χωρών της Ευρωζώνης όµως η προσο-χή µπορεί να στραφεί και σε συστηµικά σηµαντικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ. Αυτά δια στόµατος ορισµένων από τους µεγάλους τραπε-ζίτες του κόσµου.

τικά οµόλογα µε συνακόλουθη µείωση των χορηγήσεών τους. Το γενικό τους συµπέρασµα είναι ότι όσο και αν η διαγραφόµενη απόσυρση των µέτρων στήριξης της οικονοµίας θα τις επηρε-άσει αρνητικά βραχυπρόθεσµα, η µεί-ωση των δηµοσίων ελλειµµάτων είναι µονόδροµος αν θέλουµε να αποφύγου-µε άνοδο των επιτοκίων µεσοπρόθε-σµα και περιορισµό της χρηµατοδότη-σης της πραγµατικής οικονοµίας. Όπως τόνισαν ορισµένοι τραπεζίτες µπορεί σήµερα οι αγορές να εστιάζουν στα προβλήµατα ορισµένων χωρών της Ευ-ρωζώνης όµως η προσοχή µπορεί να στραφεί και σε συστηµικά σηµαντικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ. Οι ανησυχίες για τα υψηλά δηµόσια ελλείµµατα, αν δεν υιοθετηθούν αξιόπιστα προγράµµατα µείωσής τους, µπορούν να αποστα-θεροποιήσουν τις χρηµατοπιστωτικές αγορές, ιδίως αν οι ρυθµοί ανάπτυξης αποδειχθούν ανεπαρκείς για τη σταθε-ροποίηση του λόγου χρέους /αεπ.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «Ε»

Σχεδιασµός και παραγωγή κάθε είδους εντύπου. ∆ηµιουργία καταχωρίσεων για έντυπα και internet.

∆ηµιουργία banner και pop-up windows. Παραγωγή πολυσέλιδων εντύπων και business cards.

Μελέτη και σχεδιασµός εταιρικής ταυτότητας /εφαρµογές, σχεδιασµός και κατα-σκευή συσκευασίας, σχεδιασµός και παραγωγή εταιρικού περιοδικού - newsletter.

Σχεδιασµός και παραγωγή Εταιρικού Απολογισµού - Μετατροπή σε ηλεκτρονική έκδοση.

Για περισσότερες πληροφορίες: τηλ. 210 6401850, e-mail: [email protected]

AllmediaCreativeΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΤΥΠΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΓΙΑ ΠΟΛΥ ΚΑΙΡΟ ΣΤΑ ΧΑΜΗΛΑ!

Χαµηλά θα διατηρήσει η Fed τα επιτόκια για παρατεταµένο διάστηµα, σύµ-φωνα µε τον επικεφαλής της, Μπεν Μπερνάνκε. Καταθέτοντας στην επιτρο-πή Οικονοµικών Υποθέσεων του Κογκρέσου, δηλώνει ότι οι προβλέψεις της κεντρικής τράπεζας µιλούν για ανάκαµψη της οικονοµίας 3% περίπου το 2010 και 4% το 2011. Ωστόσο δηλώνει ότι η υψηλή ανεργία, η αργού-σα δυναµικότητα στην οικονοµία, η αβέβαιη ακόµη ανάκαµψη της κατανά-λωσης και σταθεροποίηση της αγοράς κατοικιών, καθώς και η υποχώρηση των δανείων, αλλά και η απουσία πληθωριστικών προσδοκιών συνεπάγο-νται τη διατήρηση του ιδιαίτερα χαµηλού βασικού της επιτοκίου για αρκετό διάστηµα. Ωστόσο προετοιµάζει το έδαφος, λέγοντας ότι καθώς η ανάκαµψη θα εδραιώνεται θα καταστεί αναγκαία η αύξηση των επιτοκίων για πρόλη-ψη πληθωρισµού. Μέχρι στιγµής αφήνει να εκπνεύσουν σταδιακά τα µέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας καθώς οι συνθήκες στις χρηµαταγορές βελτιώ-νονται και αυξάνει οριακά το επιτόκιο µε το οποίο δανείζονται οι τράπε-ζες από τη Fed από 0,25% σε 0,75% διατηρώντας ωστόσο το άλλο βασικό της εργαλείο (µε το οποίο ελέγχει την προσφορά χρήµατος) στο 0-0,25%. Εξάλλου νίκη στα σηµεία πέτυχε η Fed. Διατηρεί την εποπτεία των µεγάλων τραπεζών (µε κεφάλαια άνω των 100 δισ. δολ., 23 στο σύνολό τους στην αµερικανική αγορά), κάτι που της αµφισβητείτο από την επιτροπή Τραπε-ζικών Υποθέσεων της Γερουσίας λόγω της αποτυχίας της στον έλεγχο των συστηµικών κινδύνων που οδήγησαν στη χρηµατοπιστωτική κρίση, µε την εποπτεία των υπολοίπων να µεταφέρεται σε ενιαία ρυθµιστική αρχή.

BANKING Κόσµος - Ελλάδα

ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣΘΟΛΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣΗ οµαλότητα στις συνθήκες χρηµατοδότησης των τραπεζών δεν έχει ακόµα αποκατασταθεί όσον αφορά τη διαθεσιµότητα µεσο-µακροπρόθεσµης χρηµατοδότησης. Η ανάκαµψη του τραπεζικού τοµέα είναι ακόµα εύθραυστη, καθώς η αδύναµη οικονοµία και η αυξανόµενη ανεργία, πιθανότατα θα οδηγήσουν σε διαγραφές δανείων. Οι τράπεζες είναι φειδωλές στις χορηγήσεις τους- η Έρευνα Χορηγήσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δείχνει ότι οι τράπεζες υιοθετούν αυστηρότερα κριτήρια χορηγήσεων, κάτι που έχει µεγαλύτερες επιπτώσεις σ τ ις µικροµεσαίε ς επιχε ιρήσεις. Σύµφωνα µε την έρευνα αυτή το ποσοστό των µικροµεσαίων επιχειρήσεων που δηλώνουν ότι έχουν ανάγκη µεγαλύτερων τραπεζικών δανείων αυξάνεται. Συγχρόνως µειώνεται το ποσοστό των µεγάλων επιχε ιρήσεων που αναφέρουν αρνητ ική σ τάση από µέρους των τραπεζών σ τη χορήγηση δανείων ενώ το ποσοστό σ τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις διατηρείται σταθερό. Περίπου το 1/3 των µικροµεσαίων δηλώνουν ότι αυξάνονται τα επιτόκια των δανείων, ενώ στις µεγάλες επιχειρήσεις τα επιτόκια των δανείων µειώθηκαν. Η αύξηση των απορρίψεων αιτήσεων δανειοδότησης µικροµεσαίων επιχειρήσεων από µέ ρους των τ ραπεζ ών αποτ ε λ ε ί πηγή ανησυχίας για την αβέβαιη ακόµα ανάκαµψη,

καθώς οι επιχειρήσεις αυτές αποτελούν περίπου το 90% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και δηµιουργούν θέσεις εργασίας. Γενικά προβλέπεται µείωση των χορηγήσεων δανείων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά το επόµενο διάστηµα, καθώς και η ζήτηση δανείων σε περιβάλλον αβεβαιότητας όπως το τωρινό, είναι περιορισµένη. Στην Ευρωζώνη τα δάνεια των επιχειρήσεων υποχωρούν για 5ο συνεχόµενο µήνα. Στην Ελλάδα ο ρυθµός ανόδου των χορηγήσεων επιβραδύνει ραγδαία, ώστε οι προβλέψεις να µιλούν και για αρνητικό ρυθµό µέσα στο έτος.

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

ΚΙΝΑΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣΟ διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Κίνας, Ζου Χιαοτσουάν, ένα χρόνο πριν δήλωνε ότι σε σύγκριση µε τις άλλες µεγάλες οικονοµίες του κόσµου, η κινεζική οικονοµία διατηρούσε υψηλό ρυθµό ανάπτυξης, αποτέλεσµα των άµεσων και αποτελεσµατικών µέτρων που έλαβε η κυβέρνηση και που αποδεικνύουν την ανωτερότητα του συστήµατός της. Ένα χρόνο µετά και παρά τις ανησυχίες για δηµιουργία συνθηκών φούσκας στην κτηµαταγορά, που προκαλεί η ταχύτατη άνοδος των δανείων -προσεγγίζει το 30% παρά τα µέτρα που λαµβάνει η κεντρική τράπεζα για τον περιορισµό τους-, ο πρόεδρος της χώρας Γουέν Ζιαµπάο δηλώνει ότι θα συνεχιστεί η επεκτατική νοµισµατική και δηµοσιονοµική πολιτική καθώς η ανάπτυξη δεν είναι ακόµη ικανοποιητική. Σε µια στροφή όµως από την προηγούµενη στάση της χώρας, ο κεντρικός τραπεζίτης της ανέφερε ότι η πολιτική σύνδεσης του νοµίσµατός της µε το δολάριο -από τα µέσα του 2008 και η οποία είχε ως συνέπεια την υποτίµησή του καθώς το αµερικανικό νόµισµα υποχωρούσε- έχει ηµεροµηνία λήξης. Το πότε δεν αποκάλυψε. Όπως είπε όµως, ήταν ένα µέτρο για την αντιµετώπιση των επιπτώσεων της χρηµατοπιστωτικής κρίσης. Την ανατίµηση του κινεζικού νοµίσµατος ζητούν εµµέσως οι ΗΠΑ αλλά και η Ευρώπη, καθώς θεωρούν ότι η τωρινή ισοτιµία ενισχύει τεχνητά την ανταγωνιστικότητα των κινεζικών προϊόντων που κατακτούν τις αγορές.

ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

ΤΟ ΡΙΣΚΟ & Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ

O περιορισµός του συστηµικού κινδύνου είναι η µεγάλη πρόκληση µε την οποία είναι αντιµέτωπες οι κυβερνήσεις και οι ρυθµιστικές αρχές ανά τον κόσµο. Πρόσφατα ο επικε-φαλής της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισµών, της «κεντρι-κής» τράπεζας των κεντρικών τραπεζών του κόσµου, Haim Caruana, εκτός από το πεδίο δράσης των ρυθµιστικών αρχών προχώρησε στην οριοθέτηση της ευθύνης της νοµισµατικής πολιτικής στη δηµιουργία συστηµικών κινδύνων. Εστιάζοντας στην πρόληψη προτείνει οι συναλλασσόµενοι µε µια σηµα-ντικά συστηµική τράπεζα να µην προστατεύονται από τις ζηµιές που θα επωµισθούν αν η τράπεζα αυτή καταρρεύσει. Με αυτό τον τρόπο θα είναι πιο προσεκτικές στις τοποθε-τήσεις τους και η πειθαρχία της αγοράς θα δρα προληπτικά. Όσον αφορά τη φορολόγηση των τραπεζών ανάλογα µε το µέγεθός τους, ώστε να προληφθούν περιπτώσεις too big to fail, κάτι που ήδη σχεδιάζεται στις ΗΠΑ, αµφισβητεί την αποτελεσµατικότητά της και τάσσεται υπέρ των µεγαλύτερων απαιτήσεων κεφαλαιακής επάρκειας. Σε µια όµως αναζήτηση ευρύτερων συνεργιών, τονίζει ότι οι όποιες ρυθµίσεις που στοχεύουν στην καλύτερη εποπτεία των τραπεζών δεν θα είναι αρκετές για να εµποδίζουν τη δηµιουργία συστηµικών κινδύνων. Θα χρειαστεί και η στήριξη της νοµισµατικής πο-λιτικής. Από αυτή την άποψη καλεί τις κεντρικές τράπεζες να

µην εστιάζουν µόνο στον στόχο της σταθερότητας των τιµών αλλά και στις επιπτώσεις στη σταθερότητα του συστήµατος από τις χρηµατοοικονοµικές καινοτοµίες και τη συνεχή αναζήτηση υψηλότερων αποδόσεων. Οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να µην αντιδρούν µόνο όταν µια φούσκα στις αγορές σκάει, µε αποτέλεσµα τη ζηµιά στην πραγµατική οικονοµία, αλλά προληπτικά στο στάδιο της δηµιουργίας της. Τα χαµηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών, όπως έδειξε η πρόσφα-τη χρηµατοπιστωτική κρίση, οδήγησαν σε υποεκτίµηση του κινδύνου από τις τράπεζες, ωθώντας τις σε χορήγηση επισφαλών δανείων και ανάληψη µεγαλύτερων κινδύνων. Αυτό που αγνοήθηκε από τις κεντρικές τράπεζες είναι ο συν-δετικός κρίκος µεταξύ των χαµηλών επιτοκίων τους και της αντίληψης και τιµολόγησης του κινδύνου από τις τράπεζες. Οι φούσκες στις αγορές κατοικιών πολλών χωρών αλλά και στα τιτλοποιηµένα δάνεια ήταν το αποτέλεσµα.

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 35

BANKERS’CLUBΑΞΙΑ ΕΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

Γεώργιος Τανισκίδης

Millennium Βank

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

Έτος ύφεσης κ. Τανισκίδη για τη χώρα, το ευρύτερο κλίµα έγινε πιο βαρύ µετά και τη λήψη των σκληρών, αναγκαίων

όµως µέτρων από την κυβέρνηση. Πόσο επηρεάζονται οι ελληνικές τράπεζες από τη δυσµενή αυτή εικόνα;Να σας πω. Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι δεν έχουµε παραδεισένια ατµόσφαιρα στη χώρα. Και δεν υπάρχει αµφιβολία ότι οι τράπεζες περνούν µία πολύ δύσκολη ατραπό. Αντιµετωπίζουν, σήµερα, πολλά θέµατα που καλούνται να επιλύσουν, µε κυριότερο το ζήτηµα της ρευστότητας. Εξίσου σοβαρό θέµα που απασχολεί τις τράπεζες είναι το γεγονός ότι αυξάνονται ραγδαία, µήνα µε τον µήνα µάλιστα, τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια. Σε αυτά µπορούµε να προσθέσουµε ένα ακόµη στοιχείο. Η ελληνική κοινωνία αντιµετωπίζει τις τράπεζες µε επιφυλακτικότητα. Η αλήθεια είναι ότι ο κόσµος ξεχνά ότι, στην ουσία, οι τράπεζες στάθηκαν πάντοτε αρωγοί της ανάπτυξης. Και ξέρετε γιατί συµβαίνει αυτό; Μόνο και µόνο από το γεγονός ότι έχουµε δανειστεί. «Τι ωραία που είναι να µην πληρώσουµε ποτέ το δάνειο µας!», σκέφτεται µία µεγάλη µερίδα του κόσµου. Και αυτές οι σκέψεις οδηγούν τις εξελίξεις σε µία πιο δύσκολη καµπή.

Παρά τις δυσκολίες όµως, ανάπτυξη σηµαίνει και αύξηση των χορηγήσεων. Η ροή δανείων πώς µπορεί να αναθερµανθεί;Νοµίζω ότι αυτή τη στιγµή είναι αρκετά δύσκολο. Και αυτό γιατί, όπως σας είπα, η ρευστότητα είναι κάτι που απασχολεί γενικότερα το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα.

ΠΥΡΙΝΑ ΛΟΓΙΑ

Συνέντευξη στις ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Ο πρόεδρος της Millennium Βank, δεν τρέφει ψευδαισθήσεις. Δεν καταδέχεται τις εύκολες λύσεις, δεν κρύβεται πίσω από τα άλλοθι της όποιας συγκυρίας. Η πραγµατικότητα είναι εδώ, πρέπει να αντιµετωπιστεί χωρίς να υποτιµηθεί, ούτε να υπερτιµηθεί. Αυτή είναι και η φιλοσοφία του Γεωργίου Τανισκίδη. Πιστεύει ότι στη σηµερινή ιδιαίτερα απαιτητική συ-γκυρία, αν δεν πούµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, εάν δεν καταφέρουµε να συνειδητο-ποιήσει κάθε Έλληνας ότι δεν µπορούµε, ως χώρα, να ξοδεύουµε περισσότερα από όσα παράγουµε, καµία καλύτερη µέρα δεν θα ξηµερώσει στον τόπο.

Αλλά και πέρα από αυτό εάν κοιτάξουµε τα νοµοθετήµατα, και αναφέροµαι στη ρύθµιση οφειλών των επιχειρήσεων, διαπιστώνουµε ότι ένα νοµοσχέδιο που το αποκαλούµε «νοµοσχέδιο για την ενίσχυση της ρευστότητας», µόνο τη ρευστότητα δεν ενισχύει. Τα δάνεια δεν µπορούν να επιστραφούν στις τράπεζες και αυτό δυσκολεύει την κατάσταση. Στην πράξη το σχετικό νοµοσχέδιο θα έπρεπε να έχει άλλο τίτλο. Θα έπρεπε να το ονοµάσουµε «νοµοσχέδιο περί µη ρευστότητας». Τουλάχιστον σε αυτή την περίπτωση θα γνωρίζαµε τι µας συµβαίνει.

Τι χαρακτηριστικά θα έπρεπε δηλαδή να έχει; Το νοµοσχέδιο λέει «όποιοι χρωστάνε, ρυθµίστε». Δεν υπάρχει νοµοσχέδιο που να προβλέπει «βάλτε λεφτά στην αγορά». Εκείνο που θα µπορούσε να γίνει είναι, απλά, να αντιληφθούν οι Έλληνες ότι είναι σηµαντικότερο να γίνεται η απονοµή της δικαιοσύνης πολύ ταχύτερα. Δεν είναι δυνατόν, παραδείγµατος χάρη, να απαιτούνται έξι µήνες για να βγει µία διαταγή πληρωµής. Επίσης, και εξίσου σηµαντικό: Θα πρέπει να αντιληφθεί ο καθένας µας ότι όταν δανείζεται, δεν δανείζεται τα λεφτά κάποιας τράπεζας, δανείζεται τα λεφτά του ελληνικού λαού, των καταθετών. Αυτά δανείζει η τράπεζα. Και δεν είναι µόνο αυτό. Πρέπει να αντιληφθεί ο κάθε Έλληνας τον ορισµό της έννοιας λαϊκισµός. Και εµένα µου αρέσει να λαϊκίζω. Όµως όταν θα αποφασίσω να λαϊκίσω, θα λαϊκίσω µε το 90-95%. Δεν αντιλαµβάνοµαι καθόλου, το πώς λαϊκίζω µε το 5% που δεν πληρώνει τις οφειλές του στην τράπεζα, ενώ το υπόλοιπο 95% δεν αντιλαµβάνεται

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΝΙΣΚΙΔΗΣ

Α«Aποκαλούµε το νοµοσχέδιο για τη ρύθµιση οφειλών των επιχειρήσεων, ‘νοµοσχέδιο για την ενί-σχυση της ρευστότητας’. Μόνο τη ρευ-στότητα όµως δεν ενισχύει. Στην πράξη το σχετικό νο-µοσχέδιο θα έπρεπε να έχει άλλο τίτλο. Θα έπρεπε να το ονοµάσουµε ‘νοµοσχέδιο περί µη ρευ-στότητας’.»

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

ότι στο τέλος της ηµέρας αυτό θα κληθεί να πληρώσει τον λογαριασµό. Πρέπει να εξηγηθούν τα πράγµατα στον κόσµο. Ότι όταν κάποιος δεν πληρώνει, κάποιος άλλος ή θα πληρώσει πολύ περισσότερο ή δεν θα πάρει ποτέ δάνειο γιατί τα κριτήρια θα δυσκολέψουν πάρα πολύ. Βρισκόµαστε λοιπόν στο σηµείο όπου πρέπει να πούµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους. Γιατί χαϊδεύοντας τα αυτιά των κακοπληρωτών, το µόνο που κάνουµε είναι να χτυπάµε έντονα τους συνεπείς δανειολήπτες. Πρόσφατα, σηµειώθηκαν αυξήσεις στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων από όλες τις τράπεζες. Γιατί; Γιατί ακόµα και στα στεγαστικά δάνεια καταφέραµε να δηµιουργήσουµε µία προσδοκία ότι "και να µην πληρώσεις δεν πειράζει διότι έχουµε αναστείλει τους πλειστηριασµούς ή γιατί θα βγει κάποιο άλλο νοµοσχέδιο που θα σου χαρίσει τις οφειλές ή κάτι άλλο". Οι τράπεζες βλέπουν τι συµβαίνει, και εύλογα αµύνονται για το καλό των καταθετών τους. Και η άµυνά τους είναι η αύξηση των επιτοκίων.

Τι ποσοστό των δανείων µπορεί να επηρεάσει ο πρόσφατος νόµος για τις ρυθµίσεις; Μόλις ένα 5% όπως είπατε;Ο πρόσφατος νόµος αναφέρεται και στα ενήµερα και στα µη ενήµερα δάνεια. Άρα λογικά δεν υπάρχει ποσοστό για το οποίο µπορούµε να µιλήσουµε, δεν υπάρχει διαχωρισµός σε ενήµερα και µη ενήµερα.

Και δεν είναι µόνον αυτά. Νοµίζω ότι οι τράπεζες βρίσκονται σήµερα ανάµεσα σε δύο αντικρουόµενες δυνάµεις. Από τη µία βρίσκονται οι κεντρικοί τραπεζίτες και λένε σας στηρίξαµε στην κρίση όχι για σας αλλά για να ενισχύσετε την οικονοµία και από την άλλη, η πραγµατικότητα που περιγράφετε.Πρέπει να εξηγήσω κάτι που αφορά τη χώρα µας. Ενώ η Ισλανδία και η Ιρλανδία ήταν δύο χώρες όπου οι τράπεζες λύγισαν, οι τράπεζες στην Ελλάδα διατήρησαν την υγιή οικονοµική τους εικόνα, έχουν µε δυο λόγια κάνει τον λογαριασµό τους. Στην Ελλάδα δεν λύγισαν οι τράπεζες. Λυγίζει το κράτος. Αυτή η διαφορά είναι πολύ σοβαρή.

Θα συνεχίσω στο ίδιο µήκος κύµατος. Σήµερα, είναι αυστηρότερες οι απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας για τις τράπεζες. Ζητείται να κρατούν περισσότερα αποθέµατα και ταυτόχρονα να παρέχουν περισσότερα δάνεια.Θα µου επιτρέψετε να σας πω, πολύ απλά, ότι δεν µπορούµε να δώσουµε περισσότερα δάνεια αν δεν έχουµε περισσότερα κεφάλαια, περισσότερες καταθέσεις, µεγαλύτερη ρευστότητα. Με ευχολόγια δεν γίνεται κάτι.

Επανερχόµαστε, εποµένως, στο θέµα της πολιτικής εξουσίας και το ρόλου της.Από πλευράς τραπεζών, σας τονίζω ότι οι Ελληνικές

τράπεζες στηρίζουν µε θέρµη το κράτος. Η πολιτική εξουσία, και νοµίζω ότι το έχει αντιληφθεί, εκείνο που πρέπει να κάνει είναι να επαναφέρει νοικοκυροσύνη στον τόπο. Δεν µπορούµε να ξοδεύουµε περισσότερα από όσα βγάζουµε. Επίσης πρέπει να αντιληφθούµε, όλοι οι Έλληνες, ότι δεν γίνεται να αποµυζούµε συνεχώς το κράτος. Ό,τι είχε µας το έδωσε. Το σπαταλήσαµε, ό,τι και εάν συνέβη τελείωσε. Τώρα πια πρέπει να βγάζουµε εµείς οι ίδιοι λεφτά για να τρέφουµε την οικογένεια.

Το έχουµε συνειδητοποιήσει αυτό κ. Τανισκίδη;Δεν είµαι σίγουρος πόσο το έχουµε συνειδητοποιήσει. Κάθε µέρα όµως που περνά, θεωρώ ότι όλο και περισσότεροι πυκνώνουν τις τάξεις αυτών που το συνειδητοποιούν. Όλο και περισσότεροι αντιλαµβάνονται ότι αυτός ο τόπος πρέπει κάτι να παράγει.

Ο επικείµενος επενδυτικός νόµος τι χαρακτηριστικά θα πρέπει να έχει; Ποιους τοµείς θα έπρεπε να στηρίξει ώστε να ανοίξουν ευκαιρίες χρηµατοδότησης από τις τράπεζες για να κινηθεί η οικονοµία; Μήπως είναι η υπερεκτιµηµένη η πράσινη οικονοµία που προβάλλεται τόσο;Η πράσινη ανάπτυξη είναι µία πάρα πολύ ωραία ιδέα. Φοβάµαι όµως ότι για να έχουµε εκκίνηση αυτής της προσπάθειας, και πάλι ο κόσµος προσβλέπει στο κράτος να βάλει το χέρι στην τσέπη. Δηλαδή περιµένει να υπάρχει επιδότηση για να κάνει ένα αιολικό πάρκο ή ένα φωτοβολταϊκό πάρκο. Στο µέτρο που αυτό ισχύει πάλι ζητάµε από ένα φτωχό κράτος, αντί εµείς να αναπτύξουµε ιδιωτική πρωτοβουλία και καινοτοµία.

Από το ΈΣΠΑ; Τουλάχιστον ας αξιοποιήσουµε επαρκώς τα ευρωπαϊκά κονδύλια.Όλα τα ευρωπαϊκά κονδύλια καλό είναι να τα αξιοποιούµε. Αν καταφέρουµε και τα αξιοποιήσουµε µε παραγωγικό σκοπό τότε νοµίζω ότι θα πάµε πολύ καλύτερα.

Από την εµπειρία σας πιστεύετε ότι οι αγκυλώσεις που προκαλεί η γραφειοκρατία, ο βραδυκίνητος κρατικός µηχανισµός είναι που κάνει την Ελλάδα να υστερεί σε επιχειρηµατικότητα ή είναι η επιχειρηµατικότητα πιο διστακτική στην Ελλάδα σε σχέση µε άλλες χώρες;Νοµίζω ότι η επιχειρηµατικότητα στην Ελλάδα δεν νοσεί επειδή οι Έλληνες αρνούνται να αναλάβουν κίνδυνο. Θέλω, δε, να σας πω το εξής: Πώς είναι δυνατόν ο Έλληνας να βγαίνει στο εξωτερικό, να αναλαµβάνει κινδύνους σε ξένο περιβάλλον και να µεγαλουργεί, αλλά στην Ελλάδα το όνειρο του µέσου Έλληνα να είναι να πάει στο Δηµόσιο, να δουλεύει κάποιες ώρες και µετά να φεύγει χωρίς να έχει κάνει τίποτα το παραγωγικό; Άρα δεν µπορώ να πιστέψω ότι οι Έλληνες υστερούν σε επιχειρηµατικότητα σε σχέση µε άλλους λαούς. Αντίθετα

θα έλεγα ότι υπερέχουν. Είναι το θεσµικό περιβάλλον που βάζει εµπόδια και η νοοτροπία που έχει δηµιουργηθεί, όχι η έλλειψη ικανότητας του Έλληνα.

Οι χορηγήσεις πώς αναµένετε ότι θα κινηθούν φέτος;Πάρα πολύ χαµηλά. Πάρα πολύ προσεκτικά.

Ο ρυθµός ανόδου των δανείων έχει υποχωρήσει στο 4%. Πιστεύετε ότι θα υποχωρήσει και άλλο;Να σας το πω αντίστροφα. Δεν βλέπω να αυξάνεται. Τα πιστωτικά κριτήρια σαφώς θα είναι πιο αυστηρά γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Σήµερα οι δουλειές έχουν περιοριστεί. Περιορίζονται σε οποιοδήποτε κλάδο. Το µυαλό κάθε ανθρώπου που ονειρεύεται την ανάπτυξη δεν είναι σήµερα στην ανάπτυξη. Δεν είναι στην επίθεση. Είναι στην άµυνα.

Κλείνοντας κ. Τανισκίδη, ποιες είναι σήµερα οι προκλήσεις που αντιµετωπίζουν οι τράπεζες;Νοµίζω ότι πρέπει να αντιληφθούµε ότι οι τράπεζες δεν µπορούν να δίνουν δάνεια αφειδώς. Σε επίπεδο προκλήσεων, η τράπεζα που θα έχει το χαµηλότερο ποσοστό επισφαλειών, θα αντικρύσει µε σιγουριά την επόµενη ηµέρα. Οσον αφορά στην Τράπεζα Millennium, το 2010

θα δώσουµε απόλυτη βαρύτητα στη στήριξη των αναγκών των πελατών µας.Μια µεγάλη πρόκληση όµως, για το σύνολο του Τραπεζικού κλάδου, είναι το να ωριµάσει ο καταναλωτής, σε όλα τα επίπεδα. Επιτρέψτε µου να σας φέρω ένα παράδειγµα: Διατυπώνεται κριτική στις τράπεζες του τύπου «Πώς είναι δυνατόν να δώσατε σε κάποιον επτά πιστωτικές κάρτες;» Από την άλλη πλευρά, είµαι βέβαιος ότι αυτοί που διατυπώνουν αυτή την κριτική συγχρόνως θα υποστηρίζουν ότι η βάση δεδοµένων του Τειρεσία πρέπει να διατηρεί στοιχεία συναλλακτικής συµπεριφοράς µόνο της περασµένης εβδοµάδας! Άρα σε αυτή τη χώρα θέλουµε να µην δηλώνουµε το πραγµατικό µας εισόδηµα, να µην υπάρχουν ιστορικά στοιχεία πιστωτικής συµπεριφοράς αλλά, παρόλα αυτά, οι τράπεζες να χορηγούν συνέχεια και αφειδώς το σύστηµα. Αυτά δεν γίνονται. Ή θα πούµε ότι σοβαρευόµαστε, ότι θέλουµε πράγµατι να έχουµε ένα καλύτερο σύστηµα, µε τον Τειρεσία όπως έχει, και τους συµπατριώτες µας να δηλώνουν τα πραγµατικά εισοδήµατά τους ή ξεχάστε το, δεν µπορούµε να προχωρήσουµε άλλο έτσι. Και όσο δεν τα λέµε αυτά στον κόσµο τόσο τον κρατάµε σε άγνοια και η άγνοια δεν φέρνει καµία καλύτερη άνοιξη!

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΝΙΣΚΙΔΗΣ

ν

«Πολύ απλά: Δεν µπορούµε να δώσουµε περισσότερα δάνεια, αν δεν έχουµε περισσότερα κεφάλαια, περισσότερες καταθέσεις, µεγαλύτερη ρευστότητα. Με ευχολόγια δεν γίνεται κάτι.»

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

40 ΕΠΙΛΟΓΗ40 ΕΠΙΛΟΓΗ 404040 ΕΠΙΛΟΓΗΕΠΙΛΟΓΗΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

σύστηµα σε όλες αυτές τ ις χώρες, ήταν η δυνατότητα χρηµατοδότη-σής του µε όρους ευρώ και spread ευρωπαϊκά. Όταν, για παράδειγµα, µια από τις µεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες τοποθετήθηκε στην αγορά της Ουκρανίας, οι τοπικές τράπεζες δανε ίζον ταν κεφάλαια µε spread 800 µονάδων βάσης, δηλαδή 8% ή 7% ακριβότερα από τις ελληνικές τράπεζες. Με τον τρόπο αυτό οι ελ-ληνικές τράπεζες προσέφεραν στους πολίτες των χωρών της Βαλκανικής και της Ανατολικής Ευρώπης, υπη-ρεσίες και σταθερότητα ευρωπαϊκή, προϊόντα ανταγωνιστικά και ταυτό-χρονα την προοπτική µιας νέας επο-χής. Το όνοµα της Ελλάδας σε όλες αυτές τις χώρες ήταν συνώνυµο της αξιοπιστίας, της ευελιξίας αλλά και της ευρωπαϊκής προοπτικής.

Τα πράγµατα σήµερα έχουν αλ-

λάξει. Η Ελλάδα δεν πείθει πλέον τους εταίρους της οι οποίοι απαι-τούν την εφαρµογή σκληρών µέ-τρων για να συναλλάσσονται µαζί της. Η Ελλάδα δανείζεται µε επιτό-κια που δεν ταιριάζουν σε χώρα µε νόµισµα το ευρώ. Και τα επιτόκια δανεισµού του ελληνικού Δηµοσί-ου συµπαρασύρουν ανοδικά και το κόστος άντλησης κεφαλαίων για τις ελληνικές τράπεζες, καθώς ο κίνδυ-νος χώρας τις επιβαρύνει υπέρµε-τρα. Το συγκριτικό πλεονέκτηµα των ελληνικών τραπεζών έχει χαθεί. Τώρα δανείζονται µε επιτόκια αντίστοιχα των χωρών τις οποίες υποτίθεται ότι εν ισχύουν στην αναπτυξιακή τους προσπάθε ια. Οι βασ ικοί µέ τοχοι των ελληνικών τραπεζών δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να στηρίξουν κεφαλαιακά τις αυξηµένες απαιτήσεις των νέων δραστηριοτήτων. Η λογική

BANKING Τράπεζες στην Ελλάδα

Με τη δαµόκλειο σπάθη του υψηλού spread µε το οποίο δανείζεται η χώρα και την απώλεια του ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος των χαµηλών επιτοκίων που είχαν στην επέκταση τους στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, µε την οικονοµία σε ύφεση που περιορίζει τη ζήτηση δανείων αλλά και αυξάνει τις επισφάλειες, το τοπίο στην Ελλάδα επιβάλλει συντήρηση δυνάµεων και συγχρόνως αφήνει ανοικτό το παράθυρο σε αλλαγές, εξαγορές ή συγκέντρωση δυνάµεων.

Π ρ ι ν α π ό µ ε ρ ι κ ά χρόνια, οι Έλληνες

τραπεζίτες αφού εκθρόνισαν τους ξένους από την πολυετή κυριαρχία τους στην ελληνική επικράτεια, τη δεκαετία του ’90, αναβάθµισαν το επίπεδο των χρηµατοπισ τωτ ικών υπηρεσιών σε τέτοιο βαθµό ώστε το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα κατέ-στη εξαγώγιµο ανταγωνιστικό προ-ϊόν. Με χαρακτηριστική ευκολία οι ελληνικές τράπεζες απλώθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάν ια και τη Λεκάνη της Μεσογείου προ-σφέροντας ανταγωνιστικά προϊόντα σε χώρες που περνούσαν όλα όσα πέρασε η Ελλάδα τη δύσκολη δε-καετία της προσαρµογής στα στενά περιθώρια του Συµφώνου του Μά-αστριχτ. Το βασικό συγκριτικό πλε-ονέκτηµα των ελληνικών τραπεζών σε σχέση µε το εγχώριο τραπεζικό

Από τον ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑ

Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ &

ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

λέει πως η απότοµη αύξηση των προ-βλέψεων και η αύξηση του κόστους χρήµατος θα επηρεάσουν αρνητικά τα τραπεζικά κέρδη λόγω της µείωσης της οικονοµικής δραστηριότητας στην Ελλάδα και στις αγορές της ΝΑ Ευ-ρώπης. Η αύξηση της ανεργίας και η µείωση του διαθέσιµου εισοδήµατος µπορεί να οδηγήσει σε πρόσθετες πι-έσεις το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα που αντιµετωπίζει ήδη την επιδείνω-ση της ποιότητας του ενεργητικού του και της κερδοφορίας του. Η υψηλή µεταβλητότητα στις χρηµαταγορές έχει αυξήσει τις προκλήσεις χρηµα-τοδότησης για το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα. Την ίδια στιγµή, η δυσκολία χρηµατοδότησης από τη διατραπεζι-κή και τις άλλες πηγές έχει οδηγήσει τις ελληνικές τράπεζες σε αυξηµένη εξάρτηση από το πρόγραµµα βραχυ-πρόθεσµης χρηµατοδότησης της Ευ-ρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Από την άλλη πλευρά φυσικά υπάρχει η σ ταθερή καταθετ ική βάση, που αντιπροσωπεύει το 60% περίπου των συνολικών υποχρεώσεων. Υπάρχει η αναπ τυξ ιακή δυνα τότ ητα που προσφέρει στο σύνολό της η ελληνική οικονοµία, αρκεί να αποφασίσουν ο ι Έ λ ληνε ς πως η πε ρίοδος τ ης υπερ-κατανάλωσης µε δανεικά έχει οριστικά παρέλθει.

Εποχή παραδοξότητας

Στο παρελθόν, τα µεγάλα δηµο-σιονοµικά ελλείµµατα ήταν χρήσιµα εργαλεία στην προώθηση της οικο-νοµικής ανάπτυξης. Γιατί θεωρούνται σήµερα απειλή; Τα ελλείµµατα παρα-µένουν χρήσιµα και σήµερα αφού εί-ναι ο κύριος λόγος που η παγκόσµια οικονοµία δεν έχει καταρρεύσει. Τα ελλείµµατα αντιπροσωπεύουν την ενεργή παρέµβαση του δηµόσιου τοµέα στη στήριξη της απασχόλησης, την ενθάρρυνση των δηµόσιων επεν-δύσεων και τον προσανατολισµό µιας στρατηγικής κατεύθυνσης µε στόχο την οικονοµική ανάπτυξη. Οι δηµόσι-ες επενδύσεις και οι βιοµηχανικές πο-λιτικές προκαλούν τον ηγεµονικό ρό-λο των τραπεζών και των εταιρειών. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κα-

νείς γιατί φωνές αντιτάσσονται έντονα στην αύξηση των δηµοσίων ελλειµµά-των για την αντιµετώπιση της κρίσης -υπερχρέωση, άνοδος επιτοκίων δα-νεισµού, crowding out του ιδιωτικού τοµέα στην αγορά δανείων. Υπάρχουν όµως και φωνές που εναντιώνονται σ τα δηµόσια ελλείµµατα γ ια έναν συγκεκριµένο λόγο: Φοβούνται ότι η αποτελεσµατική χρήση των δηµόσιων πόρων για την αναζωογόνηση της οι-κονοµικής δραστηριότητας ανταγωνί-ζεται άµεσα τη χρήση των τραπεζικών δανείων για το ίδιο αποτέλεσµα.

Κατά αυτόν τον τρόπο, τα µεγάλα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα που συν-δέονται µε µεγάλα προγράµµατα απα-σχόλησης και επένδυσης, όπως αυτά επί Ρούσβελτ την περίοδο της Μεγά-λης Ύφεσης του ‘30, τείνουν να κατα-

στήσουν σαφές ότι δεν χρειαζόµαστε έναν χρηµατοοικονοµικό και τραπεζι-κό τοµέα τόσο µεγάλο ή ανεξάρτητο όσο αυτόν που υπάρχει σήµερα.

Ασταθές υπόβαθρο

Η τρέχουσα κρίση έχει αποκα-λύψει πόσο ασταθές είναι το έδαφος πάνω στο οποίο στέκεται η ΕΕ. Η κερ-δοσκοπία είναι άγρια, και η έλλειψη στήριξης της ΕΕ προς τα κράτη-µέλη, οι οικονοµίες των οποίων συντρίβο-νται από τις επιπτώσεις του υψηλού δανεισµού, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, είναι απογοητευτική.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οικοδοµή-θηκε πάνω στην αισιόδοξη υπόθεση ότι κρίσεις, όπως η παρούσα, δεν θα εµφανίζονταν ποτέ. Η αρχιτεκτονική της ΕΕ στερείται της απαραίτητης ικα-νότητας για µαζική δηµοσιονοµική στήριξη σε χώρες-µέλη που επηρεά-ζονται από την παγκόσµια ύφεση και η ηγεσία της ΕΕ φαίνεται απρόθυµη να χρησιµοποιήσει τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για τη στήριξη των χωρών που αντιµετωπίζουν συν-θήκες έκτακτης ανάγκης όπως η Ελ-λάδα. Γι’ αυτόν το λόγο, η ΕΕ εµφα-νίζεται ανίκανη να σταθεροποιήσει την παραγωγή και την απασχόληση στην Ευρώπη. Το πρόβληµα της Ελ-λάδας είναι ότι δεν είναι προφανώς εφικτό για µια µικρή υπερχρεωµένη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρµόσει µια πολιτική ενίσχυσης της οικονοµίας σε περίοδο ύφεσης (και να επιτρέψει στους αυτόµατους σταθεροποιητές να λειτουργήσουν, τους οποίους βέβαια δεν επέτρεψε να λειτουργήσουν και στην περίοδο της ανάπτυξης ώστε να συσσωρεύσει τότε πλεονάσµατα) και συγχρόνως να χρηµατοδοτήσει τον εαυτό της στις οµολογιακές αγορές. Αυτό είναι ένα πρόβληµα το οποίο πρέπει να εξε-ταστεί από την ΕΕ. Γιατί το θέµα δεν είναι να εγκλωβιστεί µια χώρα στην ύφεση αλλά να µπορέσει να ανακάµ-ψει, αντλώντας βέβαια τα µαθήµατα της. Η πολιτική της αυστηρής τιµω-ρίας, όπως προτείνουν οι Γερµανοί στο σχέδιο για ένα Ευρωπαϊκό Νο-

ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΜΜΗ

Η ΕΚΤ διατηρεί το πλαίσιο χορή-γησης απεριόριστης ρευστότητας στις τράπεζες τουλάχιστον ως τον Οκτώβριο καθώς οι συνθή-κες σ τ ις χρηµαταγορές έχουν µεν βελτιωθεί, όµως η ροή δα-νείων στην οικονοµία υποχωρεί. Όπως τονίζει ο πρόεδρός της, Ζαν Κλον τ Τρισέ, οι τράπεζες µειώνουν τη µόχλευσή τους (και τους κινδύνους στους ισολογι-σµούς τους) όµως η πρόκληση είναι να προχωρήσουν στη δια-δικασία αυτή διασφαλίζοντας τη διαθεσιµότητα χρηµατοδότησης στην οικονοµία. Το ευρώ µιλά τη γλώσσα του κοινού πολιτισµού και συγχρόνως της διαφορετι-κότητας είπε ο κ. Τρισέ, εγκαινι-άζοντας την έκθεση «Η γλώσσα του χρήµατος» στο Μουσείο της Επικοινωνίας στη Φραγκφούρτη. Τώρα το ευρώ, µε αφορµή τα προβλήµατα της Ελλάδας, αντι-µετωπίζει τη µεγαλύτερη πρό-κληση της δεκάχρονης ιστορίας του: Να µιλήσει τη γλώσσα της αλληλεγγύης.

BANKING Τράπεζες στην Ελλάδα

ΕΠΙΛΟΓΗ 43

µισµατικό Ταµείο (που θα επιβάλλει διακοπή της χρηµατοδότησης της χώρας από τα Ταµεία της ΕΕ, αφαίρε-ση του δικαιώµατος ψήφου στα Συµ-βούλια Υπουργών και πιθανώς έξοδο από την Ευρωζώνη) µε αντάλλαγµα τη στήριξη της χώρας για τη χρηµα-τοδότηση ελλειµµάτων θα δρα απο-τρεπτικά για τους «άτακτους» όµως σ την κρίση θα κάνει τα πράγµατα χειρότερα.

Εν τω µεταξύ η ελληνική κυβέρ-νηση έχει αναγκαστεί να επιβάλει δρακόντεια δηµοσιονοµικά µέτρα περικοπής δαπανών και αύξησης των φόρων- που θα επιδεινώσουν την οικονοµική απόδοση της χώρας. Η κυβέρνηση κάνει ό,τι καλύτερο µπο-ρεί σε ένα σκληρό περιβάλλον που επιβάλλεται κατά ένα µεγάλο µέρος από το εξωτερικό. Αλλά τώρα, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτύχει να έρθει σε βοήθεια της Ελλάδας (και άλλων χωρών σε παρόµοιες καταστάσεις) το ερώτηµα «τι θα συµβεί στο ελληνι-κό τραπεζικό σύστηµα;» σίγουρα θα προκύψει αναπόφευκτα.

Η µία επιλογή είναι να πουλήσουν. Όπως συνέβη στη Ρουµανία ή στην Ουκρα-νία. Το τοπικό τραπεζικό σύστηµα αφού δεν µπορούσε να ανταποκριθεί στις αυξηµένες κεφαλαιακές απαιτήσεις, παραδόθηκε στο ξένο κεφάλαιο. Σήµερα υπάρχει µόνο µία Ρουµανική τράπεζα στη Ρουµανία. Αν οι βασικοί µέτοχοι των ελληνικών τραπεζών επιλέξουν αυτό τον δρόµο, πολύ σύντοµα η ιδιοκτησία του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος θα περάσει σε χέρια Γάλλων, Γερµανών, Αµερικανών ή Ιαπώνων. Το spread δανεισµού των ελληνικών οµολόγων δεν θα έχει πλέον σηµασία αφού οι τράπεζές µας θα δανείζονται µε επιτόκια Γαλλίας, Γερµανίας, Αµερικής ή Ιαπωνίας.

Η δεύτερη επιλογή είναι η συγκέντρωση. Είναι γνωστή η προφητική ρήση του προέδρου της Alpha Bank, Γιάννη Κωστόπουλου: «Στην Ελλάδα υπάρχει χώρος για 2,5 το πολύ τράπεζες». Οι βασικοί µέτοχοι θα χάσουν τα προνόµιά τους, οι διοικήσεις θα προσαρµοστούν και το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα θα αποκτή-σει 2, το πολύ 4, ισχυρούς τραπεζικούς οµίλους, ικανούς να διακριθούν και να ανταγωνιστούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Δεν είναι εύκολη η απάντηση στο ερώτηµα τι τελικά πρέπει να γίνει προς όφε-λος της ελληνικής οικονοµίας. Η δυσκολία της επιλογής σχετίζεται µε την αδυνα-µία πρόβλεψης των εξελίξεων στην ευρωπαϊκή οικονοµία. Η οικονοµική κρίση ανέδειξε όλες τις αδυναµίες του ενιαίου νοµίσµατος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οικοδοµήθηκε πάνω στην υπόθεση ότι κρίσεις όπως η σηµερινή δεν θα εµφανίζονταν ποτέ και γι’ αυτό δεν έχει την ικανότητα να προσφέρει τη στήριξη που χρειάζονται οι χώρες-µέλη για να ξεπεράσουν την κρίση. Βρισκόµαστε στον τρίτο χρόνο της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Το

Ευρωπαϊκό χρηµατοπιστωτικό σύστηµα έχει σταθεροποιηθεί, όµως δεν έχει αναδοµηθεί, η ζήτηση είναι στην κατιούσα και η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται.

Αρχικά, σε όλες τις προηγµένες χώρες οι κυβερνήσεις διαδραµάτισαν κρί-σιµο ρόλο στη σταθεροποίηση της οικονοµικής δραστηριότητας και στην αποτροπή -έως τώρα- µιας δεύτερης µεγάλης ύφεσης. Πώς έγινε αυτό; Ο πλέον σηµαντικός παράγοντας ήταν η αύξηση των δαπανών για τα επιδό-µατα ανεργίας και άλλα µέτρα στήριξης του εισοδήµατος και η δραµατική πτώση στις εισπράξεις φόρων. Οι οικονοµολόγοι αποκαλούν αυτούς τους παράγοντες «αυτόµατους σταθεροποιητές» επειδή είναι ενσωµατωµένοι στο σύστηµα και δεν απαιτούν πολιτικές αποφάσεις. Είναι πολύ σηµαντικοί σε όλες τις µεγάλες χώρες, όπως ακριβώς συνέβη και στην Ελλάδα.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ και αλλού, οι επεκτατικές οι-κονοµικές πολιτικές, «τα νοµοσχέδια στήριξης», είναι πολύ σηµαντικές και δίχως αυτές η αγορά εργασίας θα ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι είναι τώρα. Οι οικονοµολόγοι της αµερικανικής κυβέρνησης υποτίµη-σαν την κρίση. Οι επεκτατικές πολιτικές τους ήταν πολύ αδύναµες για να έχουν αποφασιστική επίδραση στην αποκατάσταση της απασχόλησης και την αύξηση της ζήτησης και εναπόθεσαν πολύ µεγάλη πίστη στη δυνατότητα και την προθυµία των τραπεζών να τονώσουν τη ζήτηση, αναζωογονώντας την επέκταση της πίστωσης στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

Η Ευρώπη έχει τα ίδια προβλήµατα: µια οικονοµική/πολιτική ηγεσία που επα-νειληµµένως έχει υποθέσει ότι η ανάκαµψη αποκαταστάθηκε αντί να λάβει απο-φασιστικά µέτρα, όπως απαιτούνται, για την ανάκαµψη της οικονοµίας.

Σήµερα η έκβαση των εξελίξεων στην οικονοµία, και όχι µόνο την ελληνική, θα δείξει τελικά και προς τα που θα γείρει η πλάστιγγα στο τραπεζικό σύστη-µα, κατά πόσο η σηµερινή εικόνα θα διατηρηθεί ή θα καταστούν αναγκαίες δοµικές αλλαγές στον χάρτη του τραπεζικού συστήµατος για να αντιµετωπι-σθούν οι προκλήσεις του µέλλοντος.

ΣΥΣΚΕΨΗ ΣΤΙΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣΠωλήσεις σε ξένους ή συγκέντρωση δυνάµεων; Το ερώ-τηµα είναι πώς θα αντιδράσουν σήµερα οι µεγαλοµέτοχοι των ελληνικών τραπεζών στην αλλαγή του µακροοικονοµι-κού περιβάλλοντος, του περιβάλλοντος που οδήγησε στη µεγάλη ανάπτυξη των προηγούµενων ετών.

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

Από την ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Π αρά το γεγονός ότι οι τράπεζες µε συνέπεια

έχουν διαχειριστεί και τις δύο πλευρές των ισολογισµών τους καταγράφοντας κέρδη προ προβλέψεων και επιδεικνύ-οντας τη δέσµευση τους για µια ορ-θολογική διαχείριση των διαθέσιµων κεφαλαίων τους, δεν µπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι τα µεγέθη τους δεν επη-ρεάζονται από την οικονοµική ύφεση και τα µακροοικονοµικά προβλήµατα της χώρας. Αυτό το ζήτηµα θέσαµε στον Πάνο Αλεξόπουλο, αναλυτή στο Τµήµα Διεύθυνσης Ανάλυσης της ΑΤΕ Χρηµατιστηριακή. Εκτιµά ότι «η πρό-βλεψη για τα µεγέθη των ελληνικών τραπεζών για το 2010 είναι η δυσκο-λότερη των τελευταίων χρόνων», ενώ τονίζει «πιθανότατα τα χρηµατοοικο-

Το στοίχηµα του καλού ισολογισµού και το στοίχηµα του να σταθούν αρωγοί στη δύσκολη συγκυρία που αντιµετωπίζει η χώρα, είναι αυτό που, µε δύο λόγια, θα απασχολεί τις τράπεζες για το διάστηµα των επόµενων µηνών.

νοµικά τους κέρδη θα περιοριστούν σε σχέση µε το 2009, αλλά το µέγεθος της πτώσης είναι αβέβαιο, καθώς έχει αυξηθεί δραµατικά η µεταβλητότητα στις τιµές των οµολόγων του ελληνι-κού δηµοσίου - στα οποία οι τράπε-ζες διατηρούν επενδύσεις σηµαντικού ύψους». Σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα των τραπεζών να αυξήσουν τον ρυθµό των χορηγήσεων τους και άρα να κινη-θούν ανοδικά, ο ίδιος εκτιµά ότι «σε καλύτερη θέση βρίσκονται οι τράπε-ζες µε χαµηλό λόγο χορηγήσεων προς καταθέσεις, γιατί µπορούν να αντλούν ρευστότητα µε χαµηλότερο κόστος και να διατηρούν έτσι ικανοποιητικό επιτοκιακό περιθώριο. Οι υπόλοιπες εξαρτώνται περισσότερο από την εξέ-λιξη των επιτοκίων στην ευρωπαϊκή

αγορά χρήµατος, τα οποία αναµένεται να αυξηθούν µέσα στο 2010, καθώς οι ισχυρές ευρωπαϊκές οικονοµίες θα εξέρχονται από την κρίση». Από την πλευρά του ο Arnaud Tellier, γενικός διευθυντής της BNP Paribas στην Ελλά-δα αναφέρει ότι «οι κύριες ελληνικές τράπεζες έχουν επαρκή ρευστότητα και υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια, έχο-ντας ισχυροποιηθεί από το 2009 µε το πακέτο στήριξης της ελληνικής κυβέρ-νησης, καθώς και για ορισµένες, από την αύξηση του µετοχικού κεφαλαίου µέσω των χρηµαταγορών» προσθέτο-ντας ότι συγκεκριµένα µέτρα για τον έλεγχο των εξόδων έχουν εφαρµοστεί από τις αρχές του έτους ενώ τα δάνεια σε καθυστέρηση συνεχίζουν να αυξά-νονται αλλά µε µικρότερη ταχύτητα.

Το µεγάλο άλµα

BANKING Μεγέθη και προκλήσεις

ΕΠΙΛΟΓΗ 45

«Οι τράπεζες θα έχουν πρόσβαση στην ΕΚΤ µέχρι το τέλος του 2010, ενώ θα αντικαταστήσουν προοδευτικά αυτή την πηγή χρηµατοδότησης µέσω χρηµατοδότησης από τις αγορές, που θα βασίζεται στην ποιότητα του ενεργητικού τους»,

Arnaud Tellier, γενικός διευθυντής της BNP Paribas στην Ελλάδα

«Πιθανότατα τα χρηµατοοικονοµικά κέρδη των τραπεζών θα περιο-ριστούν φέτος σε σχέση µε το 2009, αλλά το µέγεθος της πτώσης είναι αβέβαιο, καθώς έχει αυξηθεί δραµατικά η µεταβλητότητα στις τιµές των οµολόγων του ελληνικού δηµοσίου - στα οποία οι τράπεζες διατηρούν επενδύσεις σηµαντικού ύψους»,

Πάνος Αλεξόπουλος, αναλυτής στο Τµήµα Διεύθυνσης Ανάλυσης της ΑΤΕ Χρηµατιστηριακή

Δεν υπάρχει αµφιβολία όµως ότι το δύσκο-λο κλίµα στην αγορά έχει οδηγήσει τα χρη-µατοπιστωτικά ιδρύµατα σε αναδιάρθρωση των δανειακών τους χαρτοφυλακίων, κλεί-νοντας σε πολλές περιπτώσεις τη στρόφιγγα χορήγησης δανείων, µειώνοντας τις εγκρί-σεις για χορηγίες, αυξάνοντας τα επιτόκια δανεισµού, προοιωνίζοντας το κλείσιµο του κύκλου φθηνού χρήµατος µέσα στο β’ εξά-µηνο του 2010, κάτι άλλωστε που επιβεβαί-ωσε πρόσφατα και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργος Προβόπουλος, στην Ενδιάµεση Έκθεση για τη Χρηµατοπιστωτική Σταθερότητα. Αξίζει να σηµειώσουµε ότι ο ίδιος πρόσφατα, µίλησε για ανάγκη πλήρους αναδιάταξης της οικονοµικής πολιτικής και συναίνεσης από τα κόµµατα, κοινωνία και επιχειρηµατίες προκειµένου να βγει η χώρα από την κρίση. Επεσήµανε ότι δεν πρέπει να αγκυλωθούµε στα κεκτηµένα καθώς και σε νοοτροπίες γρήγορου και εύκολου κέρδους, ζητώντας την εκ βάθρων αλλαγή νοοτροπίας στην ελληνική κοινωνία. Ο κ. Προβόπουλος υπογράµµισε την κρισιµότητα της κατάστα-σης και ζήτησε άµεσα µέτρα µε προοπτική και έµπνευση.

Επιστρέφοντας στο κόστος του χρήµα-τος, αυτό φαίνεται να παίρνει την ανιούσα, ενώ οι εγκρίσεις δανείων, εάν δεν πάρουν την κατιούσα, δύσκολα θα καταφέρουν ση-µειώσουν άνοδο. Κανένα όµως από τα δύο δεν θα αφορά σε φερέγγυους πελάτες δια-τείνονται οι τραπεζίτες. Χαρακτηριστική εί-ναι η σχετική επισήµανση του κ. Tellier: «η BNP Paribas δραστηριοποιείται σε ένα εξει-δικευµένο τοµέα της επενδυτικής και επι-χειρηµατικής τραπεζικής στην Ελλάδα, που περιλαµβάνει µεγάλες επιχειρήσεις, εφο-πλιστικούς οµίλους και χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα. Για τα επόµενα χρόνια εκτιµούµε ότι θα συνεχίσουµε να στηρίζουµε την ελ-ληνική οικονοµία, παραµένοντας επιλεκτικοί όµως ως προς την ανάληψη ρίσκου». Αξίζει να σηµειώσουµε τέλος, ότι σύµφωνα µε τον ίδιο στην ερώτηση που του απευθύναµε λί-γο πριν το τέλος της συζήτησής µας σχετικά µε το πώς θα εξελιχθεί κατά την εκτίµησή του το 2010 η άντληση χρήµατος από τις τράπεζες, σηµείωσε ότι «οι τράπεζες θα έχουν πρόσβαση στην ΕΚΤ µέχρι το τέλος του 2010, ενώ θα αντικαταστήσουν προ-οδευτικά αυτή την πηγή χρηµατοδότησης µέσω χρηµατοδότησης από τις αγορές, που θα βασίζεται κατά πάσα πιθανότητα στην ποιότητα του ενεργητικού τους».

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΤΕΠ // ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Πρόσ θε τ ε ς χρηµατοδοτήσε ις από την προσφορά πιστώσεων σε µικρο-µεσαίες επιχειρήσεις µέχρι τη χρη-µατοδότηση των έργων του ΕΣΠΑ προσφέρε ι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων /ΕΤΕπ σε συνεργασία µε οκτώ εµπορικές ελληνικές τράπεζες, συµβάλλοντας ενεργά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας, σύµφωνα µε ανακοίνωση του αντιπροέδρου της τράπεζας, Πλούταρχου Σακελλάρη. Ο ίδιος µεταξύ των άλλων τόνισε ότι η ΕΤΕπ έχει τη δυνατότητα να προσφέ-ρει επιτόκια κατά 250µ.β., ενώ πρό-σθεσε ότι «είµαστε διατεθειµένοι να επεκτείνουµε την συνεργασία µας σε ό,τι αφορά τη συγχρηµατοδότηση της Σύµπραξης Δηµοσίου και Ιδιωτικού τοµέα». Παράλληλα, ο κ. Σακελλάρης ανέφερε ότι η ΕΤΕπ θα συνεχίσει να χορηγεί πιστώσεις στο κράτος ακόµα και στην περίπτωση µιας περαιτέρω πιστοληπτικής υπο-βάθµισης. Αξίζει να σηµειωθεί ότ ι το ύψος των χορηγήσεων που δύναται να προσφέρει η ΕΤΕπ µπορε ί να αγγ ίξε ι το 1 δισ. ευρώ ή και περισσότερο. Τέλος, σχετ ικά µε την πορεία των µεγεθών της τράπεζας, να σηµειώσουµε ότι στο 1,6 δισ. ευρώ έφτασαν οι χορηγήσεις της στην Ελλάδα το περασµένο έ τος καταγράφον τας αύξηση 39% σε σχέση µε το 2008.

MILLENIUM BANK // ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Την επέτειο των 10 χρόνων λειτουργίας της γιόρτασε πρόσφατα η Millenium Bank µε ειδι-κή εκδήλωση, παρουσία του Οικουµενικού Πατριάρχη Βαρθολοµαίου. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ο Οικουµενικός Πατριάρχης µίλησε για τον θεσµό και τις σηµερινές πρωτοβουλίες του Οικουµενικού Πατριαρχείου, αναφέρθηκε στην αρχή της οικουµε-νικότητας, τις ανθρώπινες σχέσεις, την αγάπη για το Θεό και τον συνάνθρωπο κ.λπ. Να σηµειώσουµε τώρα για τις οικονοµικές επιδόσεις της τράπεζας ότι τα µετά φό-ρων κέρδη της για το 2009 διαµορφώθηκαν στα 9 εκατ. ευρώ από 15,1 εκατ. ευρώ το 2008. Η πελατειακή βάση της τράπεζας το περασµένο έτος ξεπέρασε τους 540 χιλ. πελάτες, ενώ η νέα πρόσκτηση πελατείας πέρυσι διαµορφώθηκε περί του 40 χιλ. νέους πελάτες. Συνοπτικά για τα υπόλοιπα µεγέθη της τράπεζας να αναφέρου-µε ότι οι καταθέσεις ανήλθαν στα 3,5 δισ. ευρώ, οι χορηγήσεις µε καθυστέρηση άνω των 90 ηµερών αποτελούν το 3,8% του δανειακού χαρτοφυλακίου, ενώ η επίπτωση της οικονοµικής ύφεσης επί του πιστωτικού κινδύνου εξισορροπή-θηκε από τα χαρακτηριστικά του δανειακού χαρτοφυλακίου. Στο τέλος του 2009, η Millennium bank είχε σύνολο ενεργητικού αξίας 6,7 δισ. ευρώ, ση-µειώνοντας αύξηση 9% σε σχέση µε το 2008.

EUROBANK // EΓΚΑΙΡΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Την πρώτη σειρά καλυµµένων οµολογιών ύψους 500 εκατ. ευρώ µε πιστοληπτική αξιολόγηση Αα2 του διεθνούς οίκου Moody’s εξέδωσε πρόσφατα η Eurobank EFG στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την αξιοποίηση των στοιχείων του ενεργητικού της και την περαιτέρω ενίσχυση της ρευστότητας της για την ανάπτυξη των εργα-σιών της. Σύµβουλοι της έκδοσης ήταν η Deutche Bank και η HSBC. Η έκδοση έχει διάρκεια πέντε ετών -µε δυνατότητα παράτασης δέκα ετών- και επιτόκιο, το επιτόκιο αναφοράς ΕΚΤ πλέον περιθωρίου 250 µ.β. Το συγκεκριµένο οµόλογο έχει ως κάλυµ-µα κυρίως απαιτήσεις της τράπεζας από στεγαστικά δάνεια ιδιωτών. Το καλυµµένο οµόλογο των 500 εκατ. ευρώ εντάσσεται σε πρόγραµµα, που εγκρίθηκε κατά τη συ-νεδρίαση του Διοικητικού Συµβουλίου της Eurobank EFG στις αρχές Μαρτίου και σύµφωνα µε το οποίο η Eurobank θα µπορεί, κατά την κρίση της, να εκδώσει καλυµ-µένα οµόλογα µέχρι του ποσού των 5 δις ευρώ, αξιοποιώντας στοιχεία ενεργητικού της. Η Eurobank EFG προγραµµατίζει και άλλες εκδόσεις καλυµµένων οµολογιών στη διάρκεια του έτους. Στα οικονοµικά της µεγέθη τώρα, τα καθαρά κέρδη του Οµί-λου Eurobank διαµορφώθηκαν στα 362 εκατ. ευρώ για το 2009, µειωµένα 45% ένα-ντι του 2008. Οι χορηγήσεις πέρυσι έφθασαν τα 57,5 δισ. ευρώ, οι καταθέσεις στα 1,2 δισ. ευρώ και τα ιδία κεφάλαια τα 4,3 δισ. ευρώ, αυξηµένα κατά 712 εκατ. ευρώ σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Τέλος το σύνολο του ενεργητικού διαµορφώθηκε σε 84,3 δισ. ευρώ πέρυσι έναντι 82,2 δισ. ευρώ το 2008.

BANKING Ελλάδα

Η συµπαράσταση έχει αξία να παρέχεται την κατάλληλη στιγµή. Αυτό έκανε και ο Πλούταρχος Σακελλάρης, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, τονίζοντας δηµόσια πρόσφατα ότι «η ΕΤΕπ θα συνεχίσει να χορηγεί πιστώσεις στο κράτος ακόµα και στην περίπτωση µιας περαιτέρω πιστοληπτικής υποβάθµισης».

ΕΠΙΛΟΓΗ 47

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Η ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ

Την πρώτη νέα δέσµη µέτρων για διαφάνεια και τιµολογιακή πολιτική ανα-κοίνωσε η Εθνική Τράπεζα. Τα συγκεκριµένα µέτρα στοχεύουν στην ενίσχυ-ση της διαφάνειας και στην διαµόρφωση νέων προτύπων συναλλακτικής ηθικής στις σχέσεις της µε τους πελάτες. Αναλυτικά και σε ό,τι αφορά τις συµβάσεις επαναδιατυπώνονται οι όροι αυτών ώστε είναι σε απλή γλώσ-σα και ευκολονόητοι, ενώ τα έντυπα της προσυµβατικής ενηµέρωσης καθώς και τα υποδείγµατα συµβάσεων για τα βασικά προϊόντα της τράπεζας προς ιδιώτες και µικροµεσαίες επιχειρήσεις, θα αναρτηθούν σε ειδικό σηµείο της ιστοσελίδας της Εθνικής (www.nbg.gr). Σε ό,τι αφορά την τιµολογιακή πολιτική καταργείται µέχρι το τέλος του έτους η εφάπαξ δαπάνη 150 ευρώ που εισπράττεται κατά τη χορήγηση επιδοτούµενων στεγαστικών δανείων για δικαιούχους του Οργανισµού Εργατικής Κατοικίας, καταργείται από τις νέες δανειακές συµβάσεις ο όρος που παρέχει στην τράπεζα τη δυνατότητα αναπροσαρµογής του κυµαινοµένου επιτοκίου ως το διπλάδιο της ΕΚΤ, ενώ η αναπροσαρµογή του κυµαινοµένου επιτοκίου εφεξής θα είναι ισόποση µε τη µεταβολή του επιτοκίου αναφοράς της κάθε σύµβασης (euribor ή βασικό επιτόκιο ΕΚΤ). Παράλληλα, αδρανοποιείται ο ίδιος όρος σε όλες τις υφιστά-µενες δανειακές συµβάσεις και δεν θα εφαρµόζεται. Να τονισθεί τέλος ότι η ΕΤΕ µε σκοπό τη συνεχή αναβάθµιση των σχέσεων µε την πελατεία της, καθιέρωσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον θεσµό του «Συνήγορου του Πελάτη» (Ombudsman) κατά τα διεθνή πρότυπα.

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΠΡΩΤΟΣΤΑΤΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Σχέδιο δράσης στον τοµέα της πράσινης ανάπτυξης µε επενδύ-σεις συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ σε βιοµηχανικές υποδοµές, «πράσινες επιχειρήσεις» και δηµιουργία 12.000 νέων θέσεων εργασίας, ό,τι µε δυο λόγια ανακοίνωσαν πρόσφατα οι υπουρ-γοί Οικονοµίας, Λούκα Κατσέλη και Περιβάλλοντος, Τίνα Μπιρ-µπίλη µε τον πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλη Σάλλα. Το σχέδιο δράσης αποτελείται από 5 άξονες: α) τον βιολογικό καθαρισµό ύψους 70 εκατ. ευρώ, β) τις βιοµηχανικές φωτοβολ-ταϊκές στέγες, ύψους 350 εκατ. ευρώ, γ) δέκα µονάδες ανακύ-κλωσης και κοµποστοποίησης απορριµµάτων, ύψους 80 εκατ. ευρώ, δ) νέες πράσινες βιοµηχανικές περιοχές – ΒΙΠΕ, ύψους 440 εκατ. ευρώ και ε) τη δηµιουργία 10 περιβαλλοντικών πάρ-κων σε αντίστοιχα επιλεγµένα νησιά σε Ιόνιο και Αιγαίο, ύψους 560 εκατ. ευρώ. Κατά την παρου-σίαση του σχεδίου η υπουργός Οικονοµίας υπο-γράµµισε ότι περί τα 200 εκατ. ευρώ µπορούν να εξασφαλιστούν και µέσω του αναπτυξιακού νό-µου, η υπουργός Περιβάλλοντος Από την πλευρά της τέλος, η κυρία Μπιρµπίλη επιβεβαίωσε για την ψήφιση του νόµου για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι µέσα στην ερχόµενη τετραετία οι πράσινες επεν-δύσεις σε ολόκληρη τη χώρα θα φτάσουν τα 12 δισ. ευρώ, χρηµατοδοτούµενες κατά 8 δισ. ευ-ρώ από τις τράπεζες και δηµιουργώντας περί τις 40.000 νέες θέσεις εργασίας.

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙΈντονος είναι ο προβληµατισµός που επικρατεί στον κλάδο ιδιωτικής ασφάλισης ενόψει του επικείµενου νοµοσχεδίου που αφορά στη µεταφορά της ΕΠΕΙΑ στην ΤτΕ και τις προτάσεις για τη δηµιουργία εγγυητικού κεφαλαίου Ζωής. Μάλιστα στη πρόσφατη γενική συνέλευση της Ένωσης Ασφαλιστικών Εται-ρειών Ελλάδος /ΕΑΕΕ, τονίστηκε µεταξύ άλλων ότι δεν πρέπει να υπάρξει κενό εποπτείας. Σχετικά µε τη µεταφορά εγγυητι-κού κεφαλαίου σοβαρός προβληµατισµός εκφράστηκε για τον τρόπο που θα γίνουν οι διαδικασίες µεταφοράς συµβολαίων από τις εταιρείες που ήδη έχει ανακληθεί η άδεια λειτουργίας τους αλλά και κυρίως µε τη συνδροµή της τάξης του 1,5% επί των ασφαλιστηρίων συµβολαίων. ζωής, κίνηση που αν γίνει θα «γονατίσει» την αγορά καθώς µπορεί το κόστος να µετακυ-ληθεί στον τελικό καταναλωτή.

Τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης µε έµφαση στη διαφάνεια προωθεί µέχρι σήµερα, µε ιδιαίτερο ζήλο ο Απόστολος Ταµβακάκης, διευθύνων σύµβουλος της Εθνικής Τράπεζας από την αρχή κιόλας της µεγάλης του επιστροφής στην τράπεζα (υποδιοικητής την εποχή που τα ηνία του πιστωτικού ιδρύµατος είχε ο αείµνηστος Θ. Καρατζάς) τον περασµένο Ιανουάριο.

48 ΕΠΙΛΟΓΗ

Καθώς τα δηµόσια χρέη αυξάνονται, ο ανταγωνισµός για την άντλη-ση κεφαλαίων για την αναχρηµατοδότησή τους αυξάνεται. Μπορεί οι ισχυρές χώρες πχ. Γερµανία, Γαλλία, ΗΠΑ και Ιαπωνία, να µην αντι-µετωπίσουν πρόβληµα, αυτό όµως θα είναι σε βάρος των υπολοίπων και θα µεταφρασθεί σε υψηλότερα επιτόκια δανεισµού. Η επόµενη διετία θα είναι εξαιρετικά επιβαρυµένη στις διεθνείς αγορές οµολό-γων για άντληση δανεικών κεφαλαίων.

ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΧΡΕΟΥΣ

Από τον ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η δηµοσ ιονοµική κρίση της χώρας βρίσκεται σε

πλήρη εξέλιξη. Ο κίνδυνος της χρεοκοπίας φαίνεται να αποµακρύνθηκε επί του παρό-ντος µε τις δηλώσεις συµπαράστασης των Ευρωπαίων, τις συζητήσεις για τη δηµιουργία ένός µηχανισµού στήριξης που θα µπορούσε να χρησιµοποιήσει η Ελλάδα σε περίπτωση ανάγκης και τη διακήρυξη του Έλληνα πρω-θυπουργού ότι θα πράξουµε ό,τι χρειάζεται για να ελεγχθεί η κατάσταση. Όµως δεν έπα-ψε να υπάρχει. Και δεν αποκλείεται να οξυν-θεί εάν το προσεχές δίµηνο η Ελλάδα δεν µπορέσει να αντλήσει από τις αγορές τα 20 περίπου δισ. που χρειάζεται. Η αβεβαιότητα που εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τις ελληνι-κές προοπτικές συνδέεται προφανώς µε την αναξιοπιστία της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας

(βλ. εσφαλµένα στατιστικά στοιχεία επί σειρά ετών), τη καθυστερηµένη ανακοίνωση συ-µπληρωµατικών σταθεροποιητικών µέτρων από την τωρινή κυβέρνηση, αλλά και τη δυνα-µική της δηµοσιονοµικής κρίσης η οποία τρο-µάζει τους Ευρωπαίους. Γιατί είναι πλέον εµ-φανές πως εδώ δεν έχουµε να κάνουµε µε µία ελληνική κρίση, ούτε καν µε µία µεσογειακή ή «γουρουνίσια» (PIIGS), αλλά µε µία ευρω-παϊκή και παγκόσµια οικονοµική κρίση. Σύµ-φωνα µε µελέτη του καθηγητή του Χάρβαρντ, Κένεθ Ρογκόφ, όταν µία χώρα υπερβαίνει σε κρατικό χρέος το 90% του ΑΕΠ της αντιµετω-πίζει σοβαρό πρόβληµα ανάπτυξης γιατί το χρέος λειτουργεί σαν φρένο σε αυτήν (παγίδα χρέους καθώς για την εξυπηρέτησή του αφαι-ρούνται πόροι που θα µπορούσαν να διατε-θούν για τη χρηµατοδότηση της πραγµατικής

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ & Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 49

50 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

οικονοµίας, την άσκηση κοινωνικής πο-λιτικής κλπ.). Από το 2007 έως σήµερα τα επίπεδα χρέους των οικονοµιών που περισσότερο επλήγησαν από την κρίση αυξήθηκαν 75%! Σήµερα, Ελλάδα και Ιταλία έχουν χρέος πάνω από 100%, η Ιαπωνία πάνω από 200%. Έως το 2014 οι Βρετανία, ΗΠΑ, Ιταλία, Γερµανία και Γαλλία θα έχουν χρέος µεταξύ 90% και 100% του ΑΕΠ, ενώ της Ιαπωνίας θα έχει ξεπεράσει το 240% ! Συνάγεται λοιπόν πως, ούτως ή άλλως, η υποτο-νική διεθνής ανάκαµψη δεν έχει άµεσο µέλλον. Και τα δηµόσια ελλείµµατα και χρέη πολλών αναπτυγµένων οικονοµι-ών δεν θα µπορούν να αναχρηµατοδο-τηθούν καθόλου εύκολα. Το 2010 και το 2011 είναι έτη πολύ φορτωµένα µε χρέη τραπεζικά και κρατικά που λήγουν στην ΕΕ και πρέπει να αναχρηµατοδο-τηθούν. Αυτό καθιστά όλη αυτή τη δι-ετία εξαιρετικά επιβαρυµένη από πλευ-ράς άντλησης κεφαλαίων, εξ ου και ο ανταγωνισµός που προκαλεί δυνητικά αύξηση των επιτοκίων. Υπολογίζεται τα χρέη των ευρωπαϊκών τραπεζών που ωριµάζουν το 2010 ανέρχονται σε 560 δισ. ευρώ, ενώ τα αντίστοιχα του 2011 θα φθάσουν τα 540 δισ. ευρώ.

Παροµοίως, στις ΗΠΑ το πρόβληµα του κρατικού χρέους γίνεται ήδη σο-βαρότατο (12,5 τρισ. σήµερα), αφού µέσα στη διετία υπολογίζεται να έχει υπερβεί το 100% του ΑΕΠ, ενώ το CBO (επίσηµη αµερικαν ική αρχή) εκτ ιµά πως τα επόµενα 10 χρόνια η χώρα θα επιβαρυνθεί µε τεράστια ελλείµµατα, ο ρυθµός ανάπτυξης θα είναι υποτο-νικός και τα επιτόκια αυξηµένα. Μέχρι τέλους του 2010, υπολογίζεται (Morgan Stanley) πως τα επιτόκια για το αµερι-κανικό χρέος θα αυξηθούν από 3,5% σε 5,5%! Αυτό σηµαίνει πως στα 12,5 τρισ. χρέος θα πρέπει ετησίως να κα-ταβάλλονται 600 δισ. περίπου σε τό-κους! Το µεγαλύτερο πρόβληµα για τις ΗΠΑ έγκειται στην απροθυµία των Κι-νέζων να αγοράσουν άλλα αµερικανικά κρατικά οµόλογα. Ήδη έχουν σχεδόν µηδενίσει τις αγορές αυτές, αφού το 2006 απορροφούσαν το 47% των νέων οµολογιακών εκδόσεων των ΗΠΑ, το 2008 το ποσοστό αυτό είχε πέσει στο 20% και το 2009 µόλις στο 5%. Εκτι-

µάται πως το 60-80% των νέων κρατι-κών οµολογιακών εκδόσεων των ΗΠΑ το τελευταίο έτος χρηµατοδοτήθηκαν µε εκτύπωση χρήµατος από τη Fed. Το πρόβληµα είναι πως τα προγράµµατα τέτοιας νοµισµατικής χρηµατοδότησης έληξαν 31 Οκτωβρίου 2009 (για 300 δισ.) και σ τ ις 31 Μαρτίου 2010 (γ ια 1,25 τρισ.) σύµφωνα µε τη στρατηγι-κή εξόδου των ΗΠΑ από την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης. Αυτό σηµαίνει πως θα αυξηθεί κατακόρυφα ο ανταγω-νισµός στις διεθνείς αγορές οµολόγων για άντληση δανεικών κεφαλαίων, εξ ου και το άδηλο ενδιαφέρον των αγ-γλοσαξόνων να παραγκωνισθεί η ΕΕ µε πλήγµα κατά της Ελλάδας, των λοι-πών «γουρουνιών» και του ευρώ, µε τις κερδοσκοπικές επιθέσεις στο ευρώ να µπορούν να ενταχθούν σε ένα γεω-στρατηγικό παιχνίδι αντιπαλότητας των ισχυρών του πλανήτη.

Μακρύς δρόµος

Ο καθηγητής Ρουµπίνι του Πανεπι-στηµίου της Ν. Υόρκης και οι καθηγη-τές Κένεθ Ρογκόφ και Νηλ Φέργκιου-σον του Χάρβαρντ, θεωρούν πως η κρίση της Ελλάδας είναι η αρχή µιας αλυσίδας κρίσεων χρεών που θα ξε-περάσει τη Ν. Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) και θα πλήξει χώρες όπως οι Ιρλανδία, Βρετανία, Ρουµα-νία, Ουγγαρία, χώρες Βαλτικής, ΗΠΑ, Ιαπωνία. Πρόκειται για µία παγκόσµια δηµοσιονοµική κρίση η οποία αυτή τη φορά θα περάσει από τις πλάτες του κράτους στις τράπεζες και στον ιδιωτι-κό τοµέα. Η Ελλάδα είναι απλώς η αρ-χή ενός δεύτερου κύµατος κρατικών χρεών και χρεοκοπιών.

Αν οι παραπάνω εκτιµήσεις είναι σωστές και δεν υπάρχει λόγος να πι-σ τέψουµε πως λαθεύουν, τότε όσο γρηγορότερα διευθετηθεί µε εσωτερι-κά σκληρά µέτρα αλλά και εξωτερική οικονοµική βοήθεια το ελληνικό δηµο-σιονοµικό πρόβληµα, τόσο καλύτερα θα ανταπεξέλθουµε στις δυσκολίες των επόµενων ετών και τις διαφαινόµενες δυσκολίες της αγοράς οµολόγων. Για-τί δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστη-ρίζουν ότι η επόµενη κρίση θα είναι στις αγορές οµολόγων, καθώς έχουν

Η κρίση της Ελλάδας είναι η αρχή µιας αλυσίδας κρίσεων χρεών που θα ξεπεράσει τη Ν. Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) και θα πλήξει χώρες όπως οι Ιρλανδία, Βρετανία, Ρουµανία, Ουγγαρία, χώρες Βαλτικής, ΗΠΑ, Ιαπωνία. Αυτά, σύµφωνα µε τις απόψεις του καθηγητή Ρουµπίνι του Πανε-πιστηµίου της Ν. Υόρκης και των επίσης καθηγητών Κένεθ Ρογκόφ και Νηλ Φέργκιουσον του Χάρβαρντ. Γιατί όλες αυτές οι χώρες χρηµατοδότησαν τη στήριξη της οικονοµίας τους αυξάνοντας δηµόσια ελλείµµα-τα και χρέη. Η ώρα της «πλη-ρωµής» φαίνεται να έρχεται συντοµότερα.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΕΡΝΕΙ ΤΟΝ ΧΟΡΟ

το 2011 είναι έτη πολύ φορτωµένα µε χρέη τραπεζικά και κρατικά που λήγουν στην ΕΕ και πρέπει να αναχρηµατοδο-τηθούν. Αυτό καθιστά όλη αυτή τη δι-ετία εξαιρετικά επιβαρυµένη από πλευ-ράς άντλησης κεφαλαίων, εξ ου και ο

οι χώρες χρηµατοδότησαν τη στήριξη της οικονοµίας τους αυξάνοντας δηµόσια ελλείµµα-

ρωµής» φαίνεται να έρχεται συντοµότερασυντοµότερα

ανταγωνισµός που προκαλεί δυνητικά αύξηση των επιτοκίων. Υπολογίζεται τα

ωριµάζουν το 2010 ανέρχονται σε 560 δισ. ευρώ, ενώ τα αντίστοιχα του 2011 θα φθάσουν τα 540 δισ. ευρώ.

Παροµοίως, του κρατικού χρέους γίνεται ήδη σο-βαρότατο (12,5 τρισ

υπερβεί το 100% επίσηµη αµερικαν ική αρχή

πως τα επόµενα επιβαρυνθεί µε τεράστια ελλείµµατα

υπερβεί το επίσηµη αµερικαν ική αρχή

νικός και τα επιτόκια αυξηµένατέλους του

ο ρυθµός ανάπτυξης θα είναι υποτο-νικός και τα επιτόκια αυξηµένανικός και τα επιτόκια αυξηµένα

2010, τέλους του StanleyStanleyκανικό χρέος θα αυξηθούν από σε 5,5%!κανικό χρέος θα αυξηθούν από

Αυτό σηµαίνει πως στα Αυτό σηµαίνει πως στα χρέος θα πρέπει ετησίως να κα-

Αυτό σηµαίνει πως στα τρισ. χρέος θα πρέπει ετησίως να κα-ταβάλλονται περίπου σε τό-

Το µεγαλύτερο πρόβληµα για τις ΗΠΑ έγκειται στην απροθυµία των Κι-νέζων να αγοράσουν άλλα αµερικανικά

κους! Το µεγαλύτερο πρόβληµα για τις

Ήδη έχουν σχεδόν µηδενίσει τις αγορές αυτές

47% 2006 απορροφούσαν το οµολογιακών εκδόσεων των ΗΠΑ2008 το ποσοστό αυτό είχε πέσει στο 20%

απορροφούσαν το

ΕΠΙΛΟΓΗ 51

ΤΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

δηµιουργηθεί συνθήκες φούσκας σε ορισµένα τµήµατά της. Για την Ελλάδα τα σκληρά και αναπόφευκτα µέτρα θα είναι σε βάρος της ανάπτυξης. Όσον αφορά το εξωτερικό της περιβάλλον δεν θα υπάρξει διεθνώς ανάπτυξη για αρκετά χρόνια. Στις συνθήκες αυ-τές η Ελλάδα είναι υποχρεωµένη να αντιµετωπίσει µόνη της την κρίση. Η σ τάση πληρωµών, η έξοδος από το ευρώ και η προσφυγή σ το ΔΝΤ θα ήταν οι χειρότερες δυνατές λύσεις αν σκεφθούµε πως (α) η επιστροφή -έστω προσωρινή- στη δραχµή, κο-στίζει και στο µεταξύ θα αντιµετωπί-ζαµε φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό που θα επιδείνωνε το δηµοσιονοµικό πρόβληµα, (β) το ελληνικό χρέος είναι σε ευρώ και η περαιτέρω υποτίµηση της δραχµής θα καθιστούσε αδύνατη την εξυπηρέτησή του, (γ) η υποτίµηση βοηθά οικονοµίες µε ισχυρή παραγω-γική και εξαγωγική βάση γι’ αυτό και σ το παρελθόν δεν βοήθησε ουσια-στικά την Ελλάδα, (δ) η ενίσχυση από το ΔΝΤ θα έχει πολύ ακριβό αντίτιµο (µαζικές απολύσεις δηµοσίων υπαλ-λήλων, δραστικές µειώσεις αµοιβών κ.λπ.) χωρίς να είµαστε βέβαιοι για την τήρηση των δεσµεύσεών του (βλ. περίπτωση Αργεντινής το 2001), (ε) τα ελληνικά spreads των CDS θα εκτινα-χθούν στα ύψη σε περίπτωση εξόδου από την Ευρωζώνη, αφού αυτός είναι ο λόγος που σήµερα η χώρα έχει το 10ο υψηλότερο κίνδυνο κατάρρευσης στον κόσµο µετά τις Ουκρανία, Βενε-ζουέλα, Αργεντινή, Λετονία, Ισλανδία, Ντουµπάϊ, Λιθουανία, Ρουµανία και Λίβανο), διαφορετικά θα βρισκόταν στην 1η θέση επικινδυνότητας.

Συνεπώς, είτε µιλάµε για σοβαρές περικοπές δαπανών, είτε για αύξηση της φορολογίας και αναδιάρθρωση του εσωτερικού τµήµατος του δηµοσίου χρέους, η Ελλάδα είναι υποχρεωµένη να επιλέξει και να πορευτεί έναν επώ-δυνο αλλά τον λιγότερο επαχθή και πε-ρισσότερο αποτελεσµατικό δρόµο δη-µοσιονοµικής ανάνηψης, λαµβάνοντας παράλληλα διαρθρωτικά µέτρα για την τόνωση της οικονοµίας. Η όποια οικο-νοµική βοήθεια από την ΕΕ θα είναι επι-κουρική και µόνον, καθώς όλοι σήµερα φοβούνται για το δικό τους σπίτι.

84%Το δηµόσιο χρέος στην Ευρωζώνη έφθασε το 84% του αεπ από 66% το 2007 πριν από την κρίση, νέα άνοδος πεοβλέπεται για το 2011.

100%Ελλάδα και Ιταλία έχουν, σήµερα,δηµόσιο χρέος πάνω από 100% του αεπ.

560 δισ.Υπολογίζεται ότι τα χρέη των ευρωπαϊκών τραπεζών που ωριµάζουν το 2010 ανέρχονται σε 560 δισ. ευρώ, ενώ τα αντίστοιχα του 2011 θα φθάσουν τα 540 δισ. ευρώ.

90-100% Έως το 2014 οι Βρετανία, ΗΠΑ, Ιταλία, Γερµανία και Γαλλία θα έχουν χρέος µεταξύ 90% και 100% του αεπ, ενώ της Ιαπωνίας θα έχει ξεπεράσει το 240%!

200%Υπάρχουν και χειρότερα. Το χρέος της Ιαπωνίας σήµερα έχει ξεπεράσει το 200% του αεπ.

66%Μπορεί το ποσοστό του χρέους της Ισπανίας στο ΑΕΠ να µην δηµιουργεί πρόβληµα µε την πρώτη µατιά, όµως η αυξανόµενη ανεργία στη χώρα, ελλοχεύει κινδύνους ραγδαίας επιδείνωσής του.

52 ΕΠΙΛΟΓΗ

H 11η ΕΝΤΟΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 53

Από τον ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

H 11η ΕΝΤΟΛΗ

Πάταξη της διαφθοράς. Περιορισµός της γραφειοκρατί-ας. Ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας για τη δηµιουργία θέσεων εργασίας. Σταθερό φορολογικό περιβάλλον και δηµιουργία συνθηκών για προσέλκυση ξένων επενδύ-σεων. Ενίσχυση της καινοτοµίας και αποτελεσµατικό εκ-παιδευτικό σύστηµα. Σεβασµός του χρήµατος του Έλληνα φορολογούµενου και καταπολέµηση της σπατάλης στον

δηµόσιο τοµέα. Αξιοκρατική στελέχωση του δηµόσιου τοµέα και ρήξη µε το πε-λατειακό κράτος. Ευέλικτη κυβέρνηση στην υπηρεσία του πολίτη. Ευελιξία και ασφάλεια στην αγορά εργασίας. Αποτελεσµατικό κοινωνικό κράτος. Αυτές είναι οι βασικές και σε όλες τις µέχρι σήµερα κυβερνήσεις, γνωστές «εντολές» για τη χρηστή διακυβέρνηση της χώρας. Ο Γιώργος Παπανδρέου σήµερα βρίσκεται αντιµέτωπος µε την 11η εντολή. Αυτή που δεν σεβάστηκαν οι κυβερνήσεις της τελευταίας τριακονταετίας. Δεν είναι άλλη από την εφαρµογή των δέκα προη-γούµενων «εντολών», σε µία ρήξη µε το παρελθόν που θα απελευθερώσει τη δυναµική της χώρας εξασφαλίζοντας βιώσιµη άνοδο του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της. Αυτή είναι και η µεγάλη πρόκληση για τον πρωθυπουργό. Η ανα-τροπή των δυνάµεων αδράνειας της ελληνικής κοινωνίας που διατήρησε ένα status quo το οποίο έφερε τη χώρα στο χείλος του γκρεµού.

Ας δούµε όµως τα πράγµατα µε µία κοντινότερη µατιά. Γιατί στην πράξη ο κύβος ερρίφθη. Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, πήρε τελικά τη δύσκο-λη απόφαση, έστω και µε καθυστέρηση. Ανακοίνωσε και το δεύτερο «πακέτο» µέτρων δηµοσιονοµικής προσαρµογής, παίρνοντας έτσι απόσταση από όσους πίστευαν ότι µε τη δική του ηγεσία η δηµοσιονοµική κρίση θα είχε µικρότερη

Ο Πρωθυπουργός βρίσκεται σήµερα αντιµέτωπος µε όλα όσα δεν σεβάστηκαν οι κυβερνήσεις της τελευταίας τριακονταετίας. Αλλά η ενδεκάτη εντολή είναι τε-λικά η πιο σηµαντική: «Κάνε πράξη τις βασικές αρχές χρηστής διοίκησης, χω-ρίς να υπολογίσεις το βραχυχρόνιο κόστος, αλλά υπηρετώντας το όραµα µιας χώρας µε πολίτες που ευηµερούν και επιχειρήσεις που προοδεύουν».

54 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

επίπτωση στην οικονοµία και την κοινωνία έναντι όσων είχε αρχίζει να εφαρµόζει η κυβέρνηση Καραµανλή. Ήταν σαφές από την αρχή, έστω και εάν δεν το είχαµε ως χώρα συνειδητοποιήσει σε όλο του το βάθος, ότι ο δρόµος της αναβλητικότητας προσαρµογής προς τα ευρωπαϊκά δεδοµένα που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα χρόνια αργά ή γρήγορα θα έφθανε στο τέλος του. Και αυτό το τέλος ήλθε και παρήλθε. Η δηµοσιονοµική προσαρµογή ήταν µονόδροµος στην πολιτική φαρέτρα της χώρας που τελικά εναρµονίστηκε πλήρως µε τα ζητούµε-να από τις Βρυξέλλες και τις διεθνείς αγορές.

Το µήνυµά του Γιώργου Παπανδρέου είναι σαφές: Θα κάνουµε ως χώρα ό, τι χρειαστεί προκειµένου να µην µπει σε περαιτέρω κίνδυνο ο ευρωπαϊκός προσανα-τολισµός της Ελλάδας και η µελλοντική της συµµετοχή στον «σκληρό πυρήνα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διεθνείς οικονοµικοί παράγοντες χαιρέτισαν τα νέα µέτρα δη-λώνοντας ότι µε την εφαρµογή τους «ξαναχτίζεται η εµπιστοσύνη για την ελληνική

οικονοµία». Γι’ αυτό και τα spreads των ελληνικών οµολόγων έπεσαν αµέσως µετά την ανακοίνωση των µέτρων κάτω από τις τρεις πο-σοστιαίες µονάδες.

Η επόµενη µέρα

Μετά την λήψη των µέτρων, τα αυξηµένα δηµόσια έσοδα και οι µειωµένες µισθολογικές δαπάνες του δηµοσίου θα βοηθήσουν στη δηµοσιονοµική προσαρµογή. Το επείγον ζήτηµα της ελληνικής οικονοµίας δείχνει να αντιµετωπίζεται επί του παρόντος. Όµως, µε τη γρήγορη δηµοσιονοµική προσαρµογή λύνεται το πρόβληµα της ελληνικής οικονοµίας; Και αυτό είναι το πιο κρίσιµο ερώτηµα. Τα

µέτρα ήταν αναγκαία αλλά δεν λύνουν το πρόβληµα. Η απάντη-ση εποµένως στο ερώτηµα είναι όχι, και, µάλιστα, σε αυτό

συµφωνεί η κυβέρνηση. Ήδη ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, παραδέχθηκε ότι τα νέα µέ-

τρα είναι αντιαναπτυξιακά και πλήττουν την πραγµατική οικονοµία. Γιατί µε την εφαρµογή τους υπονοµεύεται περαιτέρω η ρευστότητα στην εγχώρια αγορά. Η αύ-ξηση των συντελεστών στον ΦΠΑ, στο εισόδηµα και

στο τρίπτυχο τσιγάρα - ποτά - βενζίνη, προκαλεί µεί-ω σ η εισοδήµατος στα νοικοκυριά αλλά και µεγάλη ανασφά-λεια στους έχοντες και κατέχοντες, αυτούς δηλαδή που µπορούν να καταναλώνουν. Η κατανάλωση πλήττεται και από τις µειώσεις στο εισόδηµα των δηµοσίων υπαλλήλων. Τα κεφάλαια που θα εξοικονοµηθούν, µε αύξηση φόρων και περικοπές δαπανών, και που υπολογίζονται σε επιπλέον 4,8 δισ. ευρώ για το 2010, θα λείψουν από τις άλλες οικονοµικές δραστηριότητες που γεννούν πλούτο. Ο ρυθµός ανάπτυξης για το 2010 υπολογιζόταν στο -0,3% αλλά είναι βέβαιο ότι η συρρίκνωση της οικονοµίας θα είναι µεγαλύτερη. Η χώρα θα εισέλθει σε πιο βαθιά ύφεση.

Εχθρός του χειρότερου το χείριστο

Υπάρχει όµως και µεγαλύτερος κίνδυνος. Το κρά-τος δεν θα µπορεί να αντλεί αυξηµένα φορολογικά έσοδα εις το διηνεκές. Θα του αποµείνουν ως εργα-

λεία δηµοσιονοµικής πολιτικής οι αιµατηρές οικονοµίες στον δηµόσιο τοµέα και τα ακριβά οµολογιακά δάνεια.

Το έλλειµµα ναι µεν µπορεί να πέσει από το 12,7% του ΑΕΠ που το υπολόγισε η κυβέρνηση στο 8,7%

ΕΠΙΛΟΓΗ 55

ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ, ΑΛΛΑ ΑΣ ΓΥΑΛΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΑ ΑΣΗΜΙΚΑ!

Το κράτος οφείλει να ξυπνήσει γρήγορα από τον αυτάρεσκο ύπνο του. Να πείσει ότι είναι αποφασισµένο να δράσει δίκαια: Να πληρώσει δηλαδή και το ίδιο για τα λάθη του, όχι πάλι µόνο οι πολίτες. Άλλωστε, η δηµόσια περιουσία εξακολουθεί να είναι αχανής. Και αναξιοποίητη. Εκτός από τις αποκρατικοποιήσεις από τις οποίες µπορούν να αντληθούν έσοδα που θα υποκαθιστούν φορολογικές αυξήσεις, το κράτος διαθέτει ακίνητη περι-ουσία που περιµένει αγκυλωµένη στη γραφειοκρατία π.χ. της Κτηµα-τικής Εταιρείας του Δηµοσίου και της Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα ΑΕ. Ταυτόχρονα µπορεί -επιτέλους- να περικόψει τις σπατάλες του, που π.χ. στον χώρο της Υγείας συνεχίζονται µε αµείωτο ρυθµό, κοστίζουν ένα ολόκληρο δισεκατοµµύριο ευρώ το χρόνο. Αν αυτά, ή µερικά από αυτά, δεν συµβούν συντο-µότατα, τότε µας περιµένουν ακόµα χειρότερες µέρες.

το 2010 αλλά πολύ δυσκολότερα θα αποκλιµακωθεί το δηµόσιο χρέος από τα 300 δισ. ευρώ που βρίσκεται σήµερα. Και δεν είναι µόνο αυ-τά. Η ελληνική οικονοµία δεν θα έχει την απαραίτητη ρευστότητα να προχωρήσει σε (ιδιωτικές) επενδύσεις και (ιδιωτική) κατανάλωση, τους δύο βασικούς µοχλούς της ανάπτυξης. Ο κίνδυνος για παρατεταµένη ύφεση είναι υπαρκτός. Η Ελλάδα θα δει ως θεατής, για µια ακόµη φο-ρά στην πρόσφατη ιστορία της, τα άλλα σοβαρά κράτη να επιστρέφουν στην ανάπτυξη και να επωφελούνται από τη νέα εποχή που θα σηµάνει η λήξη της κρίσης. Δεν θα µπορεί να συµµετέχει. Επιπροσθέτως, η αυ-ξηµένη φορολογία θα ενισχύσει τις τάσεις φοροδιαφυγής. Και βέβαια θα συνεχιστεί η διαρροή κεφαλαίων στο εξωτερικό, πρωτίστως για λό-γους φορολογικής ασφάλειας και δευτερευόντως γιατί στο εξωτερικό η ανάπτυξη ήδη κάνει δειλά την εµφάνισή της. Άρα, οι αποδόσεις των κεφαλαίων εκεί θα είναι καλύτερες και πιο σίγουρες.

Αν, λοιπόν, δεν υπάρξει και σοβαρό «αναπτυξιακό πακέτο» η δη-µοσιονοµική προσαρµογή από µόνη της δεν µπορεί να προστατεύσει την οικονοµία. Πολύ δε περισσότερο την κοινωνία, η οποία υφίσταται ήδη αφόρητες πιέσεις, καθώς ήταν αδικαιολογήτως καλοζωϊσµένη επί δεκαετίες και τώρα είναι απροετοίµαστη να προσαρµοστεί στις εξελί-ξεις. Η χρεοκοπία δεν θα είναι επίσηµη θα είναι όµως απολύτως ορατή στους πολίτες. Την πραγµατικότητα µάλιστα αυτή έσπευσε να αποδε-χτεί ο υπουργός Οικονοµικών, Γ. Παπακωνσταντίνου δηλώνοντας ότι θα υπάρξει και δέσµη αναπτυξιακών και κοινωνικών µέτρων. Πράγµα-τι, αν αποφασίσει η Ελλάδα να σοβαρευτεί και θέλει να πείσει περί αυ-τού τους διεθνείς εταίρους της οφείλει να προχωρήσει και στον θεσµι-κό εκσυγχρονισµό της. Αν δεν µειωθεί η διάχυτη γραφειοκρατία (που θρέφει τη διαφθορά και την ανοµία) η πολυπόθητη ανάκαµψη δεν πρό-κειται να εµφανιστεί σύντοµα στη χώρα. Τα ξένα επενδυτικά κεφάλαια, όπως και πριν, θα τοποθετούνται στην Ελλάδα µόνο ευκαιριακά, σε µη παραγωγικές επενδύσεις. Η επιχειρηµατικότητα θα παραµένει «ελληνι-κού τύπου»: Περιστασιακή, κηδεµονευόµενη από το κράτος ή… ηρωϊ-κή. Οι εξαγωγές ποτέ δεν θα προσεγγίσουν σε αξία τις εισαγωγές. Το παραγωγικό δυναµικό θα συρρικνώνεται, όπως και η όποια ανταγωνιστικότητα έχει αποµείνει στο ελληνικό προϊόν.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ήδη αφόρητες πιέσεις, καθώς ήταν αδικαιολογήτως καλοζωισµένη επί δεκαετίες και τώρα βρίσκεται απροετοίµαστη να καταλάβει και να προσαρµοστεί στις εξελίξεις.

56 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ο Γιώργος Παπανδρέου ζήτησε τα αυτονόητα. Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και πολιτική στήριξη. Και την πήρε µε ένα κοινό ανακοινωθέν περί δι-ατήρησης της διµερούς συνεργασίας σε ένα ευρύ φάσµα οικονοµικών δραστηριοτήτων. Ωστόσο για την ταµπακιέρα… ούτε λόγος!

ΟΙ ΣΥΝΕΤΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΟΙ

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ

ε αντίθεση µε τον Κωνσταντίνο Μητσο-τάκη, τον Κώστα Σηµίτη και τον Κώστα Καραµανλή, ο Γιώργος Παπανδρέου δεν µιλά γερµανικά. Τα αγγλικά του όµως -ακριβέστερα τα αµερικανικά του- είναι άπταιστα. Εύλογα, χηµεία µε την Άνγκε-λα Μέρκελ είναι λίγο δύσκολο να έχει. Πόσο µάλλον όταν έχει πειστεί -ίσως όχι αδίκως πως η ευρωπαϊκή πολιτική της Γερµανίας επιδιώκει την ηγεµονία και την

επικυριαρχία -µε τη δύναµη των πανίσχυρων γερ-µανικών επιχειρήσεων- επί των αδυνάτων εταίρων της και την παραδειγµατική τιµωρία των άτακτων χωρών που αψήφισαν το Σύµφωνο Σταθερότητας... Ίσως αυτός να ήταν και ο σηµαντικότερος λόγος που απέφευγε να συναντήσει κατ’ ιδίαν την Γερµανίδα Καγκελάριο για όσο διάστηµα η Ελλάδα δεχόταν τις επιθέσεις των κερδοσκόπων και την απαξίωση των γερµανικών ΜΜΕ. Ίσως αυτός να ήταν και ο λόγος που αρνούνταν να ζητήσει την οικονοµική βοήθεια της Γερµανίας που προφανώς θα αύξανε την εξάρ-τηση της Ελλάδας από τον ισχυρό ευρωπαϊκό εταί-ρο της. Κάπως έτσι, κυριολεκτικά στο παρά πέντε και αφού προηγουµένως είχε καταστήσει σαφή την απειλή του να προσφύγει στο ΔΝΤ -καταλύτης της ευρωπαϊκής συνοχής και διαλυτικό στοιχείο της ισχύος του ευρώ- ήρθε το γερµανικό αίτηµα για συ-νάντηση στο Βερολίνο όπου ο Γιώργος Παπανδρέου

ζήτησε το αυτονόητο: Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και πολιτική στήριξη. Και την πήρε, ως φάνηκε, διευκο-λύνοντας το σταδιακό λιώσιµο των πάγων στις ελλη-νο-γερµανικές σχέσεις µε ένα ασαφές κοινό ανακοι-νωθέν περί διατήρησης της διµερούς συνεργασίας σε ένα ευρύ φάσµα οικονοµικών δραστηριοτήτων.

Ευλόγως, ωστόσο, γ ια την ταµπακιέρα ούτε λόγος. Όλως τυχαίως (;) τόσο το έντονο γερµανικό ενδιαφέρον για την πλήρη παράδοση του ΟΤΕ στην Deutsche Telekom, όσο και µια σειρά διακρατικών deals που µένει να ολοκληρωθούν δεν βρήκαν θέ-ση στις επίσηµες διατυπώσεις. Ουδείς όµως πι-στεύει πως το ιδιότυπο µπρα ντε φερ δεν θα έχει συνέχεια. Όχι µόνο λόγω της ύψιστης στρατηγικής σηµασίας που έχει για το Βερολίνο η έκβαση της υπόθεσης (µέσω του ΟΤΕ οι Γερµανοί θα µπορούν µελλοντικά να ελέγχουν το σύνολο των τηλεπικοι-νωνιών στα Βαλκάνια). Αλλά κυρίως για λόγους κύ-ρους και ισχύος. Διότι, τυχόν ατυχή για τα γερµανι-κά συµφέροντα έκβαση της υπόθεσης κινδυνεύει να καταστεί «καταλύτης» για τον σταδιακό περιορισµό της γερµανικής οικονοµικής κυριαρχίας στην Ελλά-δα και τα τεράστια οικονοµικά οφέλη που έως τώρα έχει αποφέρει στη Γερµανία και ευρύτερα και στους Γερµανούς φορολογούµενους. Οι εξελίξεις έδειξαν ότι η ΕΕ -και η Γερµανία- αναγκαστικά οδηγούνται στη δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού µηχανισµού για την αντιµετώπιση κρίσεων όπως η ελληνική.

Σ

ΕΛΛΑΔΑ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 57

Τα πλεονάσµατα της συνετής Γερµα-νίας αντικρίζονται στα ελλείµµατα άλλων εταίρων. Η ελλειµµατική Ελ-λάδα σίγουρα πρέπει να αλλάξει, το ίδιο όµως και η Γερµανία. Εξάλλου όλοι οι διεθνείς οργανισµοί καλούν τις πλεονασµατικές χώρες να τονώ-σουν την εγχώρια ζήτησή τους για να περιοριστούν οι ανισορροπίες της παγκόσµιας οικονοµίας που σε µικρότερη κλίµακα ισχύουν στην Ευρωζώνη. Συνεπώς τα πράγµατα δεν είναι τόσο απλά. Μεταξύ εταί-ρων θα περίµενε κανείς αλληλεγ-γύη σε περίοδο κρίσης. Αν στηρί-ζουµε την ευρωπαϊκή ιδέα, στον κίνδυνο πρέπει να ισχύει το: «Όλοι για έναν και ένας για όλους». Υπό όρους φυσικά. Και οι όροι που επι-βάλλει η ΕΕ στην Ελλάδα είναι πολύ αυστηροί, αντίστοιχοι αυτών που θα επέβαλλε το Διεθνές Νοµισµατι-κό Ταµείο.

ΟΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

58 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η µερική επανεθνικοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όπου τα κράτη µέλη θα αναλάβουν τη χρηµατοδότηση του 50% των εισοδηµατικών ενισχύσεων προς τους αγρότες και το υπόλοιπο θα συνεχίσει να το καλύπτει η ΕΕ, είναι η τάση που επικρατεί σήµερα στον κοινοτικό βορρά και τις Βρυξέλλες.

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ & ΓΕΩΡΓΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

Η κοινοτική διαπραγµάτευ-ση που θα ξεκινήσει τον επόµενο χρόνο γ ια τον καθορισµό των ιδίων πό-ρων της ΕΕ της περιόδου 2014-2020, αναµένεται να

οδηγήσει σε δραµατική µείωση των γεωρ-γικών δαπανών. Η µεγάλη διαπραγµάτευση για τον καθορισµό των ιδίων πόρων της ΕΕ θα γίνει µε βάση «πακέτο» προτάσεων της Ευρωπαικής Επιτροπής, όπου όλα θα ξεκι-νήσουν απο µηδενική βάση, σύµφωνα µε την απόφαση που είχαν λάβει οι Ευρωπαί-οι ηγέτες όταν καθόρισαν τους κοινοτικούς πόρους της περιόδου 2007-2013. Από το 1989 µε την εισαγωγή των σταθεροποιητι-κών µηχανισµών για τον έλεγχο της παρα-γωγής, οι γεωργικές δαπάνες βρίσκονται συνεχώς στο «στόχαστρο» των χωρών του κοινοτικού βορρά, οι οποίες κατάφερναν να τις µειώνουν σε κάθε διαπραγµάτευση για τον καθορισµό των ιδίων πόρων, αλλά όχι σε βαθµό που να δηµιουργεί σοβαρό πρόβληµα στην οµαλή λειτουργία της ΚΑΠ. Οι γεωργικές δαπάνες αντιπροσώπευαν το 2008 το 47% του κοινοτικού προϋπο-λογισµού (57 δισ. ευρώ επί συνόλου 116 δισ. ευρώ). Τα 37,5 δισ. ευρώ αφορούσαν απευθείας εισοδηµατικές ενισχύσεις στους αγρότες, τα 4,5 δισ. ευρώ µέτρα στήριξης των αγορών γεωργικών προιόντων και τα υπόλοιπα 15 δισ. ευρώ τη χρηµατοδότηση προγραµµάτων ανάπτυξης της υπαίθρου.

Το τέλος του εύκολου χρήµατος

Οι Έλληνες παραγωγοί ε ισέπραξαν το 2008 περίπου 3,44 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,5 δισ. ευρώ ήταν απευθείας εισοδηµατικές ενισχύσεις. Πρόκειται για το ψηλότερο ποσό που έλαβε κράτος µέλος σε σχέση µε τον πληθυσµό του. Η Γαλλία, η Γερµανία, η Ισπανία και το Ηνωµένο Βα-σίλειο που εισέπραξαν µεγαλύτερα ποσά σε απόλυτους αριθµούς έχουν πληθυσµό από τετραπλάσιο µέχρι οκταπλάσιο σε σχέση µε την Ελλάδα. Τη δεκαετία 1999-2008 το Γεωργικό Ταµείο της Ευρωπαικής Ένωσης διέθεσε στην Ελλάδα περίπου 30 δισ. ευρώ µε το 80% να ενισχύει το εισό-δηµα των παραγωγών. Συνολικά η ΕΕ κα-λύπτει σήµερα µέσω των ενισχύσεων από 30% έως 40% του συνολικού ετήσιου ει-σοδήµατος των παραγωγών. Σήµερα µετά

τις απανωτές µεταρρυθµίσεις της ΚΑΠ τα τελευταία χρόνια, έχει πλέον ελάχιστη ση-µασία το προϊόν που παράγει ο αγρότης, διότι οι κοινοτικοί πόροι έχουν τη µορφή της απευθείας εισοδηµατικής ενίσχυσης. Αυτό έγινε προκειµένου να εγκαταλείψουν οι παραγωγοί πλεονασµατικές καλλιέργειες και να στραφούν σε προϊόντα που έχουν πραγµατική ζήτηση. Έτσι, ένας αγρότης που παλαιότερα έπαιρνε την επιδότηση µε βάση την καλλιεργήσιµη έκταση ή την ποσότητα παραγωγής ενός συγκεκριµένου προϊόντος, τώρα παίρνει την ενίσχυση ακόµη κι αν δεν παράγει τίποτα. Η αποδέσµευση της επιδό-τησης από το προϊόν, διευκολύνει τη µεί-ωση των κοινοτικών γεωργικών δαπανών σήµερα διότι δεν χρειάζεται πλέον συζήτη-ση ανά προϊόν, αλλά µπορεί να αποφασι-στεί µια οριζόντια µείωση όλων των εισο-δηµατικών ενισχύσεων. Οι υπηρεσίες της Κοµισιόν έχουν αρχίσει την προετοιµασία των προτάσεων και οι πρώτες διαρροές που δεν διαψεύστηκαν κινούνται προς την κατεύθυνση της δραµατικής µείωσης των γεωργικών δαπανών. Τα πράγµατα γίνονται ακόµη δυσκολότερα εξαιτίας της οικονοµι-κής κρίσης και της δεινής δηµοσιονοµικής θέσης στην οποία βρίσκονται όλα τα κράτη µέλη, κυρίως εκείνα, όπως η Γερµανία, που καλύπτουν το µεγαλύτερο µέρος του κοινο-τικού προϋπολογισµού. Το 2011 που ανα-µένεται να ξεκινήσει η διαπραγµάτευση για τους ιδίους πόρους, οι περισσότερες κοινο-τικές χώρες θα έχουν ως πρώτη προτεραιό-τητα τη δηµοσιονοµική εξυγίανση. Αυτό θα κάνει τη Γερµανία, τη Σουηδία, την Ολλαν-δία, το Βέλγιο, ή ακόµη και την Ιταλία που έχουν και τη µεγαλύτερη καθαρή συνει-σφορά στον κοινοτικό προυπολογισµό, ιδι-αίτερα σκληρές στις διαπραγµατεύσεις. Σε αυτές θα πρέπει να προστεθεί και η Μεγά-λη Βρεταννία που είναι ο µεγαλύτερος πο-λέµιος της ΚΑΠ. Η τάση που επικρατεί στον κοινοτικό βορρά και στις Βρυξέλλες είναι να προωθηθεί η µερική επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ, και τα κράτη µέλη να αναλάβουν τη χρηµατοδότηση του 50% των εισοδηµα-τικών ενισχύσεων προς τους αγρότες και τα υπόλοιπα να συνεχίσει να τα καλύπτει η ΕΕ. Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τους Έλληνες παραγωγούς, διότι είναι αδύνατο να αντέ-ξει η ελληνική οικονοµία το βάρος µιας τέ-τοιας χρηµατοδότησης.

Οι Ευρωπαίοι αγρότες άρχισαν ήδη να προ-σαρµόζονται στην επό-µενη µέρα. Στην Ελλά-δα που θα επηρεαστεί περισσότερο από τ ις αλλαγές, δεν υπάρχει σχέδιο. Η συζήτηση για τα προβλήµατα της ελ-ληνικής γεωργίας γίνε-ται µόνο όταν οι αγρό-τες προχωρούν στους α π ο κ λ ε ι σ µ ο ύ ς τ ω ν αυτοκινητοδρόµων για την ικανοποίηση προ-σωρινών εισπρακτικού χαρακτήρα αιτηµάτων, και φυσικά τερµατίζε-ται όταν εγκαταλείπουν τα µπλόκα. Κανέ νας προβληµατ ισµός δεν διατυπώνεται γ ια την απουσία των ελληνικών οπωροκηπευτικών και άλλων προϊόντων από τα ράφια των αλυσίδων τροφίµων του κοινο-τικού βορρά. Κανένας δεν προβληµατίστηκε όλα αυτά τα χρόνια που το βαµβάκι εξελίχθη-κε σε µονοκαλλιέργεια απλώς κα ι µόνο γ ια την κοινοτική επιδότη-ση. Κανένας δεν θέλει να σκεφτεί ότι κάποια στιγµή θα σταµατήσει η ΕΕ να καλύπτ ε ι µε επιδοτήσεις το 40% του συνολικού εισοδήµατος των αγροτών.

ΧΩΡΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

60 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ

ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΩΝ & ΨΥΧΡΑΙΜΩΝ

ΗΓΕΤΩΝΗ παγκόσµια οικονοµία σε ύφεση. Ιδού πεδίον δόξης λαµπρό για τους εκπροσώπους του top management. Το χάρισµα, το ταλέντο, το πνεύ-µα καινοτοµίας παραµένουν απαραίτητα προσόντα ενός ηγέτη, αλλά ενδεχοµένως δεν αρκούν. Πλάι σε αυτά αναδεικνύεται τον τελευταίο καιρό η ανάγκη για εφόδια που εδράζονται στην πολύπλευρη εκπαί-δευση, στην πλατειά µόρφωση και σε δεξιότητες που σχετίζονται όχι µόνο µε την οικονοµία, αλλά και µε την ψυχολογία, τη συµβουλευτι-κή, τη διπραγµάτευση, την επικοινωνία. Οι managers, λοιπόν, κάθο-νται εκ νέου στα θρανία, παρακολουθούν προγράµµατα coaching και υπόσχονται ότι θα γίνουν καλύτεροι από τους εκπαιδευτές τους.

Aπό τον ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ INTELLIGENT MANAGEMENT

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

Σ ε τακτική πλέον βάση οι ειδήσεις από τον διεθνή επιχειρηµατικό

στίβο αποπνέουν την προσπάθεια των ηγετι-κών στελεχών να πορευθούν όσο γίνεται κα-λύτερα σε µία αδύναµη ακόµη παγκόσµια οι-κονοµία. Οι κινήσεις των µεγάλων επιχειρηµα-τικών οµίλων και, ειδικά των πρωτοκλασάτων στελεχών τους βρίσκονταν στο διεθνές µικρο-σκόπιο. Σήµερα, η ενδελεχής παρατήρηση του τι πράττουν τα ηγετικά στελέχη, πώς το πράτ-τουν και κυρίως το πότε το πράττουν και µε τι κόστος, αποκτά ιδιαίτερη σηµασία. Η περίο-δος 2008-2010, είναι άλλωστε σίγουρο ότι θα …διδάσκεται µελλοντικά στις σχολές διοίκη-σης επιχειρήσεων, ως παράδειγµα πολύπλευ-ρης και παρατεταµένης κρίσης, ενώ οι κινή-σεις π.χ. του διευθύνοντα συµβούλου της Ford Motor, Άλαν Μούλαλι, του Ουαλού διευθύνο-ντα συµβούλου της Sony, Χάουαρντ Στρίνγκερ και της προέδρου της Xerox Corporation, Άνι Mulcahy, θα αποτελέσουν υλικό για επιχειρη-µατικά βιβλία. Μετά τον πανικό των πρώτων µηνών της διεθνούς χρηµατοπιστωτικής κρί-σης, οπότε και αντικαταστάθηκε η ηγεσία σε πολλούς επιχειρηµατικούς οµίλους σε όλο τον κόσµο και αποµακρύνθηκαν, εν µια νυκτί, επι-κεφαλείς εταιρειών µε προϋπηρεσία δεκαετιών στα ίδια καθήκοντα, ακολούθησε µια µεγάλη περίοδος σταθερότητας στις θέσεις που κρατά µέχρι τις µέρες µας. Είναι η περίοδος των χα-ρισµατικών και ιδιαίτερα ψύχραιµων ηγετών, των ανθρώπων που αψήφησαν το ιδιαίτερα δυσµενές περιβάλλον και συσπείρωσαν δίπλα τους όλες τις διαθέσιµες δυνάµεις, προκειµέ-νου να διέλθουν της κρίσης. Επιχειρηµατίες που συνεργάστηκαν ακόµα και µε ορκισµέ-νους εχθρούς, προκειµένου να επιβιώσουν οι οργανισµοί που διοικούν. Οι αποφάσεις που έλαβαν, οι τεχνικές που χρησιµοποίησαν στην επίλυση οξυµένων προβληµάτων και ακραίων καταστάσεων, αλλά και η µεθοδολογία µε την οποία οργάνωσαν τα του οίκου τους, αποτελεί ένα ακόµα «επιχειρηµατικό θαύµα» των ηµε-ρών µας. Ορισµένοι µάλιστα από αυτούς, όπως οι επικεφαλής των µεγάλων γερµανικών βιοµη-χανιών ή των παραδοσιακά δοµηµένων ως οι-κογένειες ιαπωνικών οµίλων, τράβηξαν από τη χοάνη της καταστροφής ακόµα και ολόκληρες κοινωνίες. Πίσω από τα ποµπώδη δηµοσιεύµα-τα των διεθνών φύλλων και τις γενικές συνελεύ-

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

σεις που αποκτούν µεγαλύτερη δηµοσιότητα από κάθε άλλη επιχειρηµατική δραστηριότητα, πίσω από τις ηχηρές συγχωνεύσεις και τις επαφές υψη-λού επιπέδου µε κεντρικούς τραπεζίτες και υπουρ-γούς Οικονοµικών, οι άνθρωποι που διοικούν τις επιχειρήσεις και λαµβάνουν καθοριστικές απο-φάσεις, έπρεπε να ανταπεξέλθουν σε διάφορες εκδοχές της κρίσης και να αντιµετωπίσουν πρωτό-γνωρες καταστάσεις: από τις µαζικές αυτοκτονίες που παρατηρήθηκαν σε κλυδωνιζόµενες αµερικα-νικές και γαλλικές εταιρείες, µέχρι οικογενειακές διαµάχες και πολιτικές παρεµβάσεις. Όπως επι-σηµαίνεται συνεχώς στα διεθνή επιχειρηµατικά περιοδικά, οι νέοι ηγέτες χρειάζονται πληθώρα νέων ικανοτήτων τις οποίες, ορισµένες φορές, δεν έχουν. Εδώ αναλαµβάνουν οι σύγχρονες Χά-ριτες του «επιχειρείν». Εξειδικευµένες εταιρείες που παρέχουν συµβουλευτικές υπηρεσίες, ψυχο-λογική υποστήριξη, µεθόδους κινητοποίησης του

εργατικού δυναµικού, αξιοποίηση των άυλων πόρων. Μερικές από τις µεθόδους αυτές,

πέρασαν πολύ γρήγορα τον Ατλαντικό, βρήκαν πρόσφορο έδαφος στην πά-

ντα δεκτική σε καινοτοµίες Αγγλία κι από εκεί, διαχύθηκαν σε όλη

την Ευρώπη. Σε γενικές γραµµές µιλώντας, η Ελλάδα δεν είναι από τις αγορές που δέχεται εύ-

κολα …υποδείξεις και οι Έλληνες

επιχειρηµατίες, κουβαλώντας πολλά παραδοσιακά χαρακτηριστικά πάνω τους, δεν είναι όσο ανοι-χτόµυαλοι όσο οι Ευρωπαίοι συνάδελφοί τους. Υπάρχουν βέβαια και εδώ, αρκετές εξαιρέσεις!

Στην αµερικανική επιχειρηµατική αγορά τώ-ρα, όπου οι ηγετικές προσωπικότητες άρχισαν να σπανίζουν ή αργούν πολύ να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία και να δείξουν τη λάµψη τους, αναπτύχθηκαν µια σειρά εργαλεία τα οποία στο-χεύουν στην παροχή εξειδικευµένων επιχειρηµα-τικών συµβουλών σε ηγέτες επιχειρήσεων, αλλά και ανώτατα στελέχη τα οποία αντιµετωπίζουν ωκεανούς προβληµάτων. Ο συµβουλευτικός κλά-δος έχει στη διάθεσή του σειρά εργαλείων για την παρακίνηση, την καθοδήγηση και την αποδοτι-κότητα/αποτελεσµατικότητα των επιχειρηµατιών που λαµβάνουν σηµαντικές αποφάσεις. Μάλιστα αυτές οι υπηρεσίες δεν συνδέονται µε τη διεθνή χρηµατοπιστωτική κρίση- απλώς σε ορισµένες πε-ριπτώσεις η κρίση εκτίναξε τη ζήτησή τους. Δύο από τα σηµαντικότερα εργαλεία που αναπτύχθη-καν στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας είναι το mentoring και το coaching, διαδικασίες ιδιαίτε-ρα ταιριαστές στην αµερικανική επιχειρηµατική κουλτούρα και ψυχοσύνθεση, οι οποίες, όχι µόνο τυγχάνουν ολοένα και ευρύτερης αποδοχής, αλλά, όπως αναφέρουν τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων, «εξάγονται» πλέον και σε άλλες κοινότητες ηγε-τών, όπως οι πολιτικοί, οι καλλιτέχνες, οι προβε-

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ

Είναι σίγουρο. Η περίοδος 2008- 2010 θα διδάσκεται µελλοντικά στις σχολές διοί-κησης επιχειρήσεων ως το πιο ενδιαφέρον παράδειγµα πολύπλευρης και παρα-τεταµένης κρίσης, ενώ οι κινήσεις π.χ. του προέδρου και διευθύνοντα συµβούλου της Ford Motor Co, Άλαν Μούλαλι, του Ουαλού προέδρου και διευθύνοντα συµβούλου της Sony, σερ Χάουαρντ Στρίνγκερ και της προέδρου της Xerox Corporation, Άνι Μούλκαχι,

θα αποτελέσουν υλικό για επιχειρηµατικά

βιβλία. Ο πρώτος κλήθηκε να αντιµετωπίσει προβλήµατα, αρχικά άσχετα µε την κρίση που εξετάζουµε, καθώς ήρθε στη Ford το 2006 για να σώσει µια αιωνόβια εταιρεία- σύµβολο, έχοντας µακρά καριέρα στην Boeing. Αντιµετώπισε όµως από τη µια πλευρά τη βύθιση των πωλήσεων αυτοκινήτων αµέσως µετά το ξέσπασµα της κρίσης και από την άλλη τη γενικευµένη δυ-σπιστία Πολιτείας και κοινωνίας προς τις αυτοκινητοβιοµηχανίες, πετυχαίνοντας τόσο συµφω-νίες εργασιακής ειρήνης µε τα πανίσχυρα συνδικάτα όσο και συµφωνίες γενναίας χρηµατοδό-τησης µε την κυβέρνηση. Ο σερ Χάουαρντ Στρίνγκερ, ο πρώτος στην ιστορία της εταιρείας µη Ιάπωνας πρόεδρος, πεπειραµένο

στέλεχος του ειδησεογραφικού CBS, βρέθηκε κι αυτός στο τιµόνι του τεχνολογικού και ψυχαγωγι-κού κολοσσού πριν την κρίση, το 2005. Κλήθηκε να αντιµετωπίσει και αυτός πτώση πωλήσεων και την πρώτη, εδώ και µισό αιώνα, ζηµιογόνο περίοδο της εταιρείας. Η µάχη του έγινε πιο απαιτητι-κή µετά την κρίση και σήµερα συνεχίζεται: περικόπτει θέσεις εργασίας, πωλεί θυγατρικές, αποσύρεται από τοµείς που δεν έχουν πλέον µεγάλο ενδιαφέρον (έκανε λόγο για µεγάλα λάθη της Sony σε ζητήµατα internet και µουσικής τεχνολογίας κι αποκά-λεσε «µπελά της ιαπωνικής βιο-µηχανίας ηλεκτρονικών» τον Στιβ Τζοµπς της Apple) και προσπαθεί να αποκρούσει τον ανταγωνισµό από Κορεάτες και Κινέζους. Η

σηµαίνεται συνεχώς στα διεθνή επιχειρηµατικά περιοδικά, οι νέοι ηγέτες χρειάζονται πληθώρα νέων ικανοτήτων τις οποίεςδεν έχουν. Εδώ αναλαµβάνουν οι σύγχρονες Χά-ριτες του «επιχειρείν»που παρέχουν συµβουλευτικές υπηρεσίεςλογική υποστήριξη

εργατικού δυναµπόρων. Μερικές από τις µεθόδους αυτές

πέρασαν πολύ γρήγορα τον Ατλαντικόβρήκαν πρόσφορο έδαφος στην πά-

ντα δεκτική κι από εκεί

την Ευρώπηµιλώνταςαπό τις αγορές που δέχεται εύ-

κο

Η ΤΕΧΝΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ

Είναι σίγουρο. 2008- 2010 θα διδάσκεται µελλοντικά στις σχολές διοί-κησης επιχειρήσεων ως το πιο ενδιαφέρον παράδειγµα πολύπλευρης και παρα-τεταµένης κρίσης, ενώ οι κινήσεις π.χ. του προέδρου και διευθύνοντα συµβούλου της Ford Motor Co, Άλαν Μούλαλι, του Ουαλού προέδρου και διευθύνοντα συµβούλου της Sony, σερ Χάουαρντ Στρίνγκερ και της προέδρου της Xerox Corporation, Άνι Μούλκαχι,

θα αποτελέσουν υλικό για επιχειρηµατικά

Άνι Μούλκαχι, Xerox Corporation

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ INTELLIGENT MANAGEMENT

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

βληµένοι αθλητές κ.ά. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα προγράµµατα coaching ξεφεύγουν πλέον από τον επείγοντα ή συγκυριακό χαρακτήρας τους, καθώς µέχρι σήµερα αυτή ήταν η κύρια χρήση και µετατρέπονται σε σ ταθερή επιχειρηµατι-κή δαπάνη που όλο και περισσότερες εταιρείες δέχονται να καταβάλουν. Να αναφέρουµε εδώ ότι η εταιρεία Sherpa Coaching στις ΗΠΑ πραγ-µατοποίησε πρόσφατα την έρευνα «The 2009 Sherpa Executive Coaching Survey», στην οποία καταγράφονται σηµαντικά, αριθµητικά πλέον, ευρήµατα σχετικά µε το coaching. Το πρώτο και σηµαντικότερο στοιχείο είναι ότι όλο και περισ-σότερες επιχειρήσεις καταφεύγουν στη µέθοδο αυτή: το 50% των εταιρειών του δείγµατος της έρευνας (στην αµερικανική αγορά), έχει πληρώ-σει για κάποιο πρόγραµµα coaching στελεχών της, ενώ το ίδιο ποσοστό πριν µια πενταετία ήταν 43%. Την ίδια στιγµή, η χρήση του coaching για την αντιµετώπιση έκτακτων καταστάσεων ή µιας «συγκεκριµένης πρόκλησης» υποχώρησε, δείγµα του ότι οι επιχειρήσεις αντιµετωπίζουν τη µέθο-δο σε βάθος χρόνου κι όχι …πυροσβεστικά. Στην ίδια έρευνα αποδεικνύεται ότι το 42% των εται-ρειών που εφαρµόζουν προγράµµατα coaching, εντάσσει σε αυτά µεγάλο µέρος των ανώτερου και ανώτατου προσωπικού, ενώ το 47% πληρώ-νει τέτοια προγράµµατα αυστηρώς και µόνο για όσους βρίσκονται ψηλά στο management.

τρίτη, Βρετανίδα στο τιµόνι µιας αµερικανικής πολυεθνικής (σταθερά µέσα στις 20 ισχυρότερες γυναίκες του κόσµου), είναι «παιδί» της Xerox στην οποία εργάζεται από το 1976. Για µια δεκαετία (2000- 2009) ήταν διευθύνουσα σύµβουλος και µόλις το καλοκαίρι που µας πέρασε εγκα-τέλειψε τα διοικητικά της καθήκοντα για να µείνει µόνο µε τον τίτλο της προέδρου. Η σκληροπυρηνική Βρετανίδα απέκρουσε µε επιτυχία

πτυχές της κρίσης στην εταιρείας της, έκανε τα απαραίτητα «πράσι-να» βήµατα πιο γρήγορα από τις περισσότερες εταιρείες διαχείρισης εγγράφων και συνεχίζει ακόµα και σήµερα να εκφωνεί πύρινους λόγους σε αµερικανικά πανεπιστήµια «κατά του turbo καπιταλισµού που αφήνει ανέπαφες τις ολιγαρχίες σε πολλά µέρη του κόσµου και δεν αναδιανέ-µει σωστά το παραγόµενο προϊόν!», όπως σηµειώνει.

Άλαν Μούλαλι, Ford Motor Co

Σερ Χάουαρντ Στρίνγκερ, Sony

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στην Ελλάδα τώρα οι εταιρείες ή οι σύµβου-λοι επιχειρήσεων που προσφέρουν υπηρεσίες coaching αυξάνονται µε γεωµετρική πρόο-δο. Η εταιρεία Humans2gO ασχολείται µε το coaching και συνεργάζεται µε τον αµερικανι-κό εκπαιδευτικό οργανισµό Corporate Coach U. Η ελληνική εταιρεία φέρνει στην Ελλάδα το ειδικό πρόγραµµα Coaching Clinic, το οποίο δεν …θεραπεύει µόνο επιχειρηµατίες που βρίσκονται αντιµέτωποι µε ανυπέρβλητα προ-βλήµατα, αλλά, κυρίως, καθοδηγεί… Όπως µας ενηµέρωσε η εταιρεία έχει ήδη αναπτύξει συνεργασίες µε µια σειρά ελληνικές επιχειρή-σεις και οµίλους και παρέχει υπηρεσίες στις Αlpha Bank, Coca Cola, ΙΚΕΑ, Lafarge Beton, Kraft, Παπαστράτος /Philip Morris κ.ά. Στην καινούργια αγορά του coaching χρειάζονται στελέχη και προς αυτή την κατεύθυνση κι-νούνται διάφορες εταιρείες προσφέροντας εκπαιδευτικά προγράµµατα σε συµβούλους που θέλουν να µάθουν τις τεχνικές coaching. H Impact Premium Consulting Services είναι µια από τις εταιρείες που παρέχει το Diploma in Executive coaching and Organisational De-velopment. Τέλος, εδώ κι ένα χρόνο περίπου αντιπροσώπευση στην Ελλάδα έχει αποκτήσει και η International Coach Federation, που θε-ωρείται η µεγαλύτερη οµοσπονδία coaching στον κόσµο και στις τάξεις της ανήκουν περί-που 11.000 coaches σε 80 χώρες.

64 ΕΠΙΛΟΓΗ

Παρέχουν συµβουλευτικές υπηρεσίες, ανεβάζουν την ψυχολογία και τη διανοητική κατάσταση, «προπονούν» -χωρίς σφυρίχτρα και χρονόµετρο-, και προετοιµάζουν στελέχη και εργαζοµένους για τις µεγάλες αποφάσεις που θα κληθούν να πάρουν σε απαιτητικές καταστάσεις ή απλά για να γίνουν πιο αποδοτικοί. Ο λόγος για τον Κώστα Ζούλια, Human Capital Consulting Director στην ICAP Group και τη Νάνσυ Μαλλέρου, διδάσκουσα marketing στο τµήµα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισµού του Παντείου Πανεπιστηµίου, που γνωρίζουν καλά την αξία µιας σωστής συµβουλής.

Από τoν ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΗΜΕΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ COACHING

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

Η συζήτησή µας µε τον Κώστα Ζούλια ξεκινά από την οικο-νοµική κρίση και την ύφε-

ση που θα ταλανίσει τη χώρα µας και φέτος. «Μιλάµε µε πολλούς ανθρώπους στην αγορά και αυτό που έχουµε ως πρώτη εικόνα είναι η προσπάθεια των επιχειρήσεων για περιστολή των εξόδων. Περιστολή των κονδυλίων που κατευθύνονται σε βραχυπρόθεσµες επενδύ-σεις. Είναι µια ανακλαστική κίνηση. Αυτή η κίνηση όµως κόβει αντίστοιχα τα έσοδα όλων των συνεργαζόµενων επιχειρήσεων- ειδικά όσων πουλάνε υπηρεσίες όπως εκπαίδευση, συµβουλευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες επικοι-νωνίας και διαφήµισης κ.λπ.». Και οι πολυδια-φηµιζόµενες «ευκαιρίες εν καιρώ κρίσεως»; Είναι ένας επιχειρηµατικός «µύθος»; Σύµφωνα µε τον Κώστα Ζούλια επιχειρηµατικές ευκαι-ρίες υπάρχουν σε περιόδους κρίσεων, αλλά δεν είναι τόσο …προφανείς όσο ισχυρίζονται κάποιοι. «Δεν στηρίζονται µόνο στο ένστικτό τους οι επιχειρηµατίες για να πάρουν αποφά-σεις. Θα πρέπει οι ευκαιρίες που παρουσιάζο-νται να είναι συγκεκριµένες, θα πρέπει ο το-µέας που δραστηριοποιούνται να ‘δηµιουργεί’ ευκαιρίες». Πράγµατι, σύµφωνα µε το συνο-µιλητή µας αυτό το διάστηµα παρουσιάζονται ευκαιρίες στον κλάδο των εταιρειών που δια-χειρίζονται πιστώσεις, που προβλέπουν ρίσκο κ.ά. καθώς είναι φυσικό να έχουν περισσότερη δουλειά σε καιρό ανασφάλειας. Κινητικότητα υπάρχει και στις εταιρείες διάθεσης προσω-πικού, τοµέας στον οποίο δραστηριοποιείται (και) η ICAP.

Εργασία σε ζήτηση

«Η κρίση έχει διάφορες αιτίες και διάφορες επιδράσεις- η επίδραση στο ανθρώπινο δυνα-µικό είναι µια από αυτές», µας είπε στη συνέ-χεια ο Κώστας Ζούλιας για να προσθέσει: «Η αυξηµένη ανασφάλεια οδηγεί σε χαµηλότερη κατανάλωση κι έτσι, η κρίση ανατροφοδοτεί-ται. Η κρίση επηρέασε την εργασία, επηρέασε το ηθικό των ανθρώπων και αύξησε τα επί-πεδα ανασφάλειας των εργαζοµένων. Αυτή η κατάσταση όµως δεν είναι κάτι καινούριο. Εδώ και µια δεκαετία, στη δυτική Ευρώπη πιο έντονα αλλά και στην Ελλάδα, ο εργαζόµενος έχει αρχίσει να «εκπαιδεύεται» στην ιδέα ότι δεν θα εργάζεται σε έναν εργοδότη για όλη του τη ζωή. Έχει κατανοήσει ότι θα πρέπει να

έχει εργασιακές ικανότητες που να µπορεί να τις µεταφέρει από τον έναν εργοδότη στον άλ-λο». Μέσα σε ένα περιβάλλον επιχειρηµατικής κρίσης και εργασιακής ανασφάλειας, η υλο-ποίηση επιχειρηµατικών στόχων, η αναζήτηση εργαζοµένων και η διευθέτηση εργασιακών θεµάτων αποκτούν -καλώς ή κακώς- κορυφαί-ες διαστάσεις στην καθηµερινότητα των επιχει-ρήσεων. Η ζήτηση ανθρώπινου δυναµικού έχει ασφαλώς µειωθεί αυτό το διάστηµα, υπάρχουν όµως κλάδοι που αναζητούν εργαζόµενους: η φαρµακοβιοµηχανία είναι πάντα πρόθυµη να απασχολήσει, ενώ οι νέες µορφές ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά, αναζητούν µηχανικούς και ηλεκτρολόγους σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Καθοδήγηση επιχειρηµατιών

Συνεχίζουµε τη συζήτησή µας µε τον κ. Ζού-λια, ανοίγοντας ένα άλλο µεγάλο θέµα: τις νέες τάσεις στη διοίκηση των επιχειρηµατικών ορ-γανισµών που έρχονται και στην Ελλάδα και έχουν να κάνουν αφενός µε την καθοδήγηση επιχειρηµατιών µέσα στο θολό τοπίο της σύγ-χρονης πραγµατικότητας, και αφετέρου την κινητοποίηση όλων των υπαρκτών δυνάµεων του ανώτερου και ανώτατου προσωπικού µιας επιχείρησης, προκειµένου να επιτευχθούν στόχοι. Η διείσδυση τέτοιων µορφών επιχει-ρηµατικών υπηρεσιών δεν είναι µεγάλη, όπως όµως µας επισηµαίνει ο συνοµιλητής µας, από το 2002 µέχρι σήµερα οι διαπιστευµένοι coaches στην Αγγλία έχουν πολλαπλασιαστεί καθώς «πρόκειται για µια νέα τάση ακόµα και σε ανεπτυγµένες αγορές όπως η βρετανική». Σήµερα το coaching προσφέρεται στην Αγγλία από πολλούς ειδικούς συµβούλους, υπάρ-χουν διεθνείς πιστοποιήσεις, ενώ όλο και πε-ρισσότεροι επαγγελµατίες από τον χώρο των συµβουλευτικών υπηρεσιών επιθυµούν να προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες στους πελάτες τους. «Είναι µια υπηρεσία η οποία προσφέρε-ται ατοµικά, από έναν άνθρωπο δηλαδή, σε έναν άλλο, προκειµένου ο δεύτερος να ‘βελτι-ωθεί’, για να γίνει ικανός στο να πετύχει στό-χους. Και αυτό γίνεται σε διάφορα επιχειρη-µατικά επίπεδα, σε διάφορους κλάδους. Έχει γίνει µόδα παγκοσµίως, πιστεύω όµως ότι έχει ιδιαίτερα µεγάλη αξία» υποστηρίζει ο συνοµι-λητής µας. Ο κ. Ζούλιας θεωρεί ότι οι τάσεις αυτές έχουν προσλάβει «αρνητική» χροιά δι-ότι στα πολύ πρώιµα στάδιά του, το coaching

66 ΕΠΙΛΟΓΗ

χρησιµοποιήθηκε σε ανθρώπους που αντιµε-τώπιζαν προβλήµατα (απόδοσης, συµπεριφο-ράς κ.ά.). «Αυτό το είδος ανήκει στο παρελ-θόν, διότι σήµερα έχει αποκτήσει θετική από-χρωση. Coaching χρειάζονται οι ηγέτες και τα ανώτατα στελέχη διότι τους ζητούνται πλέον καινούργιες ικανότητες ή απλώς, χρειάζονται κάποιον τον οποίο να εµπιστεύονται και να συζητούν µαζί του. Ο coach δίνει ερεθίσµα-τα…». Όπως µας είπε ο κ. Ζούλιας, εκτός από το επιχειρηµατικό coaching υπάρχει και το Life coaching, το οποίο αφορά το σύνολο των δρα-στηριοτήτων ενός προσώπου και στον εξωε-παγγελµατικό του χώρο. Όσο για τη διαφορά του coaching µε το mentoring, ένα άλλο εργα-λείο µε το οποίο διαµορφώνονται συµπεριφο-ρές στον σύγχρονο επιχειρηµατικό κόσµο, ο κ. Ζούλιας διευκρινίζει «στο mentoring, ένας µεγαλύτερος σε ηλικία και πολύ πιο έµπειρος παρακολουθεί ένα επιχειρηµατικό στέλεχος, τη δουλειά και τη συµπεριφορά του και, πο-λύ συχνά, δίνει συµβουλές. Στο coaching δεν έχουµε συµβουλές, αλλά συζήτηση, ερωτή-σεις και απαντήσεις. Συζήτηση η οποία όµως έχει αντικειµενικούς στόχους. Ποιοι είναι αυ-τοί; Μα, οι στόχοι που έχει θέσει αυτός που δέχεται το coaching. Ο coach, µέσω συνεδρι-ών, θα πρέπει να ‘βγάλει’ τις λύσεις, δεν θα τις υποδείξει ο ίδιος». Ο κ. Ζούλιας θεωρεί ότι αυτή τη στιγµή µεγαλύτερη ζήτηση έχει στη χώρα µας το management ή leadership development, µέρος του οποίου είναι, σε κά-ποιες περιπτώσεις, το coaching. «Συχνά µας ζητάνε να αναπτύξουµε ένα workshop για την οµάδα του management µιας επιχείρησης, στο πλαίσιο του οποίου µπορεί να περιλαµβάνεται ένα διήµερο training προσωπικοτήτων/συµπε-ριφορών και στη συνέχεια να έχει µια ‘ουρά’ µε ορισµένες συνεδρίες coaching» µας είπε το στέλεχος της ICAP. Η Ελλάδα, αν και απέχει αι-σθητά από το µέσο ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει αρκετές εταιρείες που αναζητούν και πληρώ-νουν για τόσο σύνθετες και επιστηµονικές λύ-σεις στο πρόβληµα του management, ενώ το µείζον πρόβληµα είναι η απουσία µεθοδολο-γίας, προσαρµοσµένης µάλιστα στα ελληνικά δεδοµένα. «Είναι περισσότερο ζήτηµα νοοτρο-πίας πιστεύω, παρά ζήτηµα διαθεσιµότητας ή µη µιας υπηρεσίας. Ο αγγλοσαξονικός κόσµος, για παράδειγµα, είναι πολύ πιο εξοικειωµένος και δεκτικός σε τέτοια πρότυπα. Θεωρούν ότι όταν κάποιος χρειάζεται µια βοήθεια, κάποιος άλλος πρέπει να την προσφέρει µε µορφή υπηρεσίας. Στη συνέχεια θέτουν το πλαίσιο της υπηρεσίας, την τυποποιούν, δηµιουργούν φο-

ρείς πιστοποίησης κ.ό.κ. Στη Γερµανία και τη Γαλλία υπάρχει υστέρηση παρά το γεγονός ότι πρόκειται για οικονοµικά και επιχειρηµατικά ανεπτυγµένες κοινωνίες», εκτιµά ο κ. Ζούλιας. Μπορεί το coaching να αλλάξει τον προσωπο-παγή χαρακτήρα των ελληνικών επιχειρήσεων και την οικογενειακή διαδοχή µέσω της οποίας επιζούν οι περισσότερες από αυτές. Όπως µας διευκρινίζει ο κ. Ζούλιας οι νέες µέθοδοι στη διαχείριση επιχειρηµατικών ηγεσιών και τη δι-αµόρφωση συµπεριφορών, ελάχιστα έχουν να κάνουν µε την οικογενειοκρατία στις ελληνικές εταιρείες, µπορούν όµως να βοηθήσουν στην εισαγωγή νέων µεθόδων και πρακτικών, νέας φιλοσοφίας governance και, φυσικά, να οδη-γήσουν σε νέο τρόπο λήψης αποφάσεων, σα-φώς πιο αντικειµενικό από τον µάλλον …υπο-κειµενικό τρόπο µε τον οποίο λαµβάνονται οι αποφάσεις σήµερα.

Αποδοτικοί managers

Στέλεχος πολυεθνικών επιχειρήσεων σε µάχιµες θέσεις marketing, διδάσκουσα marketing στο τµήµα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισµού του Παντείου Πανεπιστηµίου εδώ και 8 χρόνια, σύµβουλος επιχειρήσεων πλέον και συγγραφέ-ας, η Νάνσυ Μαλλέρου ασχολείται το τελευταίο διάστηµα µε το coaching έχοντας διαπιστώσει ότι ο συγκεκριµένος τοµέας των επιχειρηµατι-κών υπηρεσιών έχει ενδιαφέρον. Έχοντας µια δική της πλέον επιχείρηση, την Market Inc, παρέχει συµβουλευτικές υπηρεσίες σε θέµατα στρατηγικής, µάρκετινγκ και επικοινωνίας, ενώ τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως life coach (www.lifecoachinggreece.gr). Τη συναντήσαµε στην έδρα της επιχείρησής της και, µε αφορµή την ενασχόλησή της µε το coaching, αλλά κυρί-ως τη µακρά εµπειρία της στο χώρο των επιχει-ρήσεων, ζητήσαµε να µάθουµε πώς βλέπει την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά. «Βλέπω το άγχος που υπάρχει στα στελέχη και τους επιχειρηµατίες εξαιτίας της οικονοµικής κρίσης -η οποία θα µας πλήξει κυρίως το 2010- αλ-λά την ίδια στιγµή, βλέπω πως οι παίκτες της αγοράς είναι πιο συνειδητοποιηµένοι. Πέρυσι

ΚΩΣΤΑΣ ΖΟΥΛΙΑΣ

«Στο coaching δεν έχουµε συµβουλές, αλλά συζήτηση, ερω-τήσεις και απαντήσεις. Συζ ή τ ησ η η οπο ία όµως έχει αντικειµε-νικούς στόχους. Ποιοι ε ίναι αυτοί; Μα, οι στόχοι που έχει θέσει αυτός που δέχεται το coaching. Ο coach, µέσω συνεδριών, θα πρέπε ι να ‘βγάλε ι’ τις λύσεις, δεν θα τις υποδείξει ο ίδιος.»

Α

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ COACHING

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

έβλεπα στα µάτια πολλών τη σύγχυση και την έλλειψη προσανατολισµού, σήµερα βλέπω ότι η αγορά είναι πιο στιβαρή. Πέρυσι µιλάγαµε για την κρίση, φέτος την αντιµετωπίζουµε κι αυτό µας κάνει όλους πιο προσγειωµένους» υποστηρίζει η Ν. Μαλλέρου. Όπως είναι ανα-µενόµενο, σε µια τέτοια περίοδο, σε ένα τόσο οξυµένο κλίµα, οι υπηρεσίες coaching, αν και στοιχίζουν, ζητούνται από όλο και περισσό-τερους επιχειρηµατίες και ανώτατα στελέχη. Η συνοµιλήτριά µας επικροτεί την άποψη ότι στις υψηλές θέσεις λήψης αποφάσεων, πε-ρισσεύει στις µέρες µας η ανησυχία για τις επιδόσεις και η ανησυχία αυτή δεν θα πρέ-πει µε κανένα τρόπο να διαχέεται µέσα στον οργανισµό µιας εταιρείας. «Υπάρχει µοναξιά στην κορυφή, αυτό το γνωρίζουµε εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Εκεί ψηλά, πέρα από την κριτική και ενίοτε την αµφισβήτηση των κα-τώτερων, υπάρχει και η αυτο-αµφισβήτηση. Εσύ είσαι ο σκληρότερος κριτής του εαυτού σου. Όταν είσαι κλητήρας σε µια επιχείρη-ση σου ζητούνται δύο- τρία πράγµατα, όταν είσαι διευθύνων σύµβουλος σου ζητάνε 50 και µάλιστα από διάφορες πλευρές» µας λέει η σύµβουλος και marketer. Θυµίζουµε στην Ν. Μαλλέρου ότι από τους σηµερινούς CEOs των ΗΠΑ ζητείται πλέον (εκτός από το να εί-ναι καλοί στη διοίκηση οργανισµών), να είναι εξίσου καλοί στις αθλητικές επιδόσεις για να παρακολουθούν τα αθλητικά προγράµµατα των εταιρειών, γλωσσοµαθείς για να συνεν-νοούνται στη µητρική γλώσσα µε όσους πε-ρισσότερους από τους συναδέλφους τους µπορούν, επικοινωνιακοί για να µιλάνε σε διεθνή συνέδρια ακόµα και …ψυχολόγοι ή ψυχίατροι για να αντιµετωπίζουν τα ‘νέου τύ-που’ προβλήµατα των εργαζοµένων- κάποια από αυτά απότοκα της οικονοµικής κρίσης, όπως η κατάθλιψη και οι τάσεις αυτοκτονίας. Θα ζήσουµε κάτι τέτοιο και στην Ελλάδα; « Ναι, αλλά ασφαλώς µε πιο αργούς ρυθµούς απ΄ ότι στις ΗΠΑ» µας είπε και µας εξήγησε: «Δεν χωράει αµφιβολία ότι εκτός από διοι-κητικές ικανότητες, ο σύγχρονος επιχειρηµα-τικός ηγέτης πρέπει να έχει ‘συναισθηµατική νοηµοσύνη’. Όταν τα πράγµατα ‘έβαιναν κα-λώς’, η ανάγκη τέτοιων ικανοτήτων ήταν πε-ριορισµένη, σήµερα η οικονοµική κρίση έχει δηµιουργήσει νέες ανάγκες. Το κεκτηµένο της απόστασης του Management από τη βάση δούλευε ικανοποιητικά- σήµερα όµως υπάρ-χει ζήτηµα επικοινωνίας. Ο CEO δεν θα γίνει ποτέ ψυχολόγος, αν γίνει δεν θα κάνει σωστά τη δουλειά για την οποία πληρώνεται, αλλά οι

αποστάσεις έχουν µειωθεί και µια νέα φιλο-σοφία έχει περάσει στις επιχειρήσεις και την εσωτερική επικοινωνία».

O coach ξέρει!

Η Ν. Μαλλέρου έχει εργαστεί κυρίως σε πολυ-εθνικές επιχειρήσεις όπου η οικογενειοκρατία που χαρακτηρίζει το δικό µας επιχειρηµατικό υπόδειγµα είναι σχεδόν άγνωστο φαινόµενο- εντούτοις κάποιοι κώδικες επικοινωνίας των συµβούλων επιχειρήσεων µε τους ιδιοκτήτες (στην ελληνική επιχειρηµατική εκδοχή) ή τα επαγγελµατικά στελέχη (στο πολυεθνικό µο-ντέλο) είναι κοινοί. Σύµφωνα µε την ίδια, είτε απευθύνεσαι σε έναν επιχειρηµατία, είτε σε ένα στέλεχος καριέρας κάποια πράγµατα είναι ίδια. «Καµία σχέση δεν είναι απρόσωπη. Ακόµα κι αν σου ανατεθεί από έναν πολυεθνικό όµιλο το coaching ενός υψηλόβαθµου στελέχους, η δου-λειά σου έχει να κάνει µε έναν άνθρωπο σαν όλους τους άλλους που παλεύει σε δύσκολες συνθήκες να κάνει τη δουλειά του, που ενδια-φέρεται για τη βιωσιµότητα της επιχείρησης και την τύχη των εργαζοµένων της. Πρέπει να σε εµπιστευτεί, πρέπει να τον κερδίσεις. Θα αγγί-ξεις τις ίδιες χορδές…» µας είπε ανακαλώντας παραδείγµατα από την πρόσφατη εµπειρία της. Η Ν. Μαλλέρου µας ενηµερώνει ότι το coaching πηγαίνει ένα βήµα παραπέρα από τις παλιές, δοκιµασµένες µεθόδους των συµβουλευτικών εταιρειών οι οποίες, µέχρι πρότινος περιορίζο-νταν σε ζητήµατα leadership, sales techniques, public speaking και αύξηση της παραγωγικό-τητας. Οι νέες ανάγκες όµως και κυρίως η νέα φιλοσοφία της επιχειρηµατικότητας που θέλει στελέχη και εργαζόµενους εκτός από αποδο-τικούς και …ευτυχισµένους, απαιτούν ανα-βάθµιση των προσφερόµενων υπηρεσιών. «Τo coaching υπήρχε στους επιχειρηµατικούς ορ-γανισµούς, διαφοροποιηµένο ίσως κάτω από την ετικέτα του leadership, σήµερα όµως απέ-κτησε επίσηµη µορφή κι όταν χρειάστηκε να καλυφθούν ισορροπίες και αναδείχθηκαν νέα ζητήµατα στην ενδοεπιχειρηµατική ζωή, εµφα-νίστηκε το executive coaching. Ξεκίνησε µε το ερώτηµα ‘πώς θα γίνουν καλύτεροι executives’, αλλά γρήγορα αντικαταστάθηκε από το ερώτη-µα ‘πώς θα είναι πιο ευτυχισµένοι executives’» µας είπε η Ν. Μαλλέρου. Και συνεπώς πιο απο-δοτικοί να προσθέσουµε. Γιατί κατά τα ψέµατα, το πάλαι ποτέ «εργασία και χαρά» είναι άµεσα συνυφασµένο µε την αποτελεσµατικότητα, ιδί-ως σήµερα που οι καταστάσεις απαιτούν ισχυ-ρές δόσης διάθεσης για προσπάθεια.

ΝΑΝΣΥ ΜΑΛΛΕΡΟΥ

«Τo coaching υπήρ-χε στους επιχειρηµα-τ ικούς οργανισµούς, δ ι α φ ο ρ ο π ο ι η µ έ ν ο ίσως κά τ ω από τ ην ετικέτα του leadership, σήµερα όµως απέκτη-σε επίσηµη µορφή κι όταν χρε ιάσ τηκε να καλυφθούν ισορροπί-ες και αναδείχθηκαν ν έα ζ η τ ήµα τ α σ τ ην ενδοεπιχε ιρηµατ ική ζωή, εµφανίστηκε το executive coaching. Ξεκίνησε µε το ερώ-τηµα ‘πώς θα γίνουν καλύτεροι executives’, αλ λά γρήγορα αν τ ι -καταστάθηκε από το ερώτηµα ‘πώς θα εί-ναι πιο ευτυχισµένοι executives’.»

ΕΠΙΛΟΓΗ 69

Ησηµερινή κρίση κάνει πιο ορατό το περιβάλλον σε όλους µας, το οποίο έχει αλλάξει σηµαντικά και είναι πολυσύνθετο και εξαιρετικά γρήγορο. Για να επιζήσει οποιαδήποτε επιχείρηση επιβάλλεται ανάπτυξη µιας πολύ γρήγορης δοµής µε ικανότητα συνεχούς εξέλιξης

και γρήγορης προσαρµογής σε τελείως δυναµικές συνθήκες». Αυτά τονίζει η πολύπειρη Λίτσα Παναγιωτοπούλου, διευθύνουσα σύµ-βουλος της OTEAcademy. «Αποδεδειγµένα, η εκπαίδευση είναι η γρηγορότερη, ευκολότερη και φθηνότερη λύση που διαθέτουµε για να αντιµετωπίσουµε τα προβλήµατά µας και να αναβαθµίσουµε τη χώρα µας και τους ανθρώπους µας ώστε να γίνουµε πιο αποτελε-σµατικοί, να πάψουµε να υστερούµε και να διακριθούµε επιτέλους και ως χώρα και ως πολίτες», τονίζει. Βάσει των λεγοµένων της, καινοτοµία χωρίς εκπαίδευση δεν υφίσταται. «Παρά το γεγονός ότι η επιχειρηµατική κοινότητα δηλώνει ότι σε κάθε ευκαιρία ενισχύει την έννοια της Μάθησης δηλαδή της συνεχούς Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης/Εξέλιξης/Κατάρτισης στην πράξη αποδεικνύεται ότι η εκπαίδευση και η καινοτοµία είναι δύο εργαλεία που σήµερα ελάχιστα εφαρµόζουµε, ελάχιστα χρησιµοποιούµε, ελάχιστα εκµε-ταλλευόµαστε. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι στην παραµικρή δυσκολία και ιδιαίτερα σε περιόδους οικονοµικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουµε, τα πρώτα κονδύλια του προϋπολογισµού κάθε εταιρείας που περικόπτονται είναι εκείνα της εκπαίδευσης». Έτσι, καταλήγουµε να έχουµε ως µοναδική οικονοµική πηγή για δαπάνες επιχειρηµατικής εκπαίδευσης τις παροχές του ΛΑΕΚ -αν φυσικά αποφασίσουν να τις αξιοποιήσουν οι εταιρείες. Για το τέλος, η επικεφαλής της OTEAcademy υποδεικνύει τρόπους όπου η εκπαίδευση µπορεί στρατηγικά να έρθει στην πρώτη γραµµή του ενδιαφέροντος. Να, τι θα έπρεπε να κάνουν οι επιχειρήσεις: «α).στον ετήσιο προϋπολογισµό της κάθε επιχείρησης το κονδύλι που θα αντιστοιχεί στην εκπαίδευση του Ανθρώπινου Δυναµικού πρέπει να είναι εκείνο το οποίο όχι µόνο έχει και τη µεγαλύτερη βαρύτητα αλλά είναι και ανάλογο των αναγκών εκπαίδευσης και όχι το πρώτο που «µειώνεται», β). ο ετήσιος σχεδιασµός της εκ-παίδευσης πρέπει να στηρίζεται και να συµβαδίζει απόλυτα µε τη στρατηγική, τους στόχους και την εξέλιξη της εταιρείας και γ). να στοχεύει στη δηµιουργία Εργαζοµένων πολλαπλών Ικανοτήτων σε Συνεχή Οριζόντια Εξέλιξη».

Σε περιόδους κρίσης, τα αντίµετρα στο επιχειρείν δεν έχουν να κάνουν µόνο µε τις περικοπές, τη µείωση των εξόδων και την αφαίρεση του λεγόµενου «λίπους». Η εκπαίδευση και η καινοτοµία παραµένουν τα κατεξοχήν εργαλεία ανάπτυξης και υπέρβασης, εργαλεία που αν και θεωρητικά όλοι αναγνωρίζουν και αποδέ-χονται, στην πράξη αποδεικνύονται τα πρώτα «θύµατα» των χαλεπών καιρών.

ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΟΥΣΙΑΣ

Από τον ΣΙΜΟ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟ

Λίτσα Παναγιωτοπούλου, OTEAcademy

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ BUSINESS EDUCATION

70 ΕΠΙΛΟΓΗ

Μπορεί κάποιες αξίες να είναι αδιαπραγµάτευτες όπως η επαγγελµατική εκπαί-δευση, όµως η αντιµετώπιση της διεθνούς χρηµατοπιστωτικής συγκυρίας που κλυ-δώνισε το παγκόσµιο οικοδόµηµα, δεν άφησε ανεπηρέαστες ακόµη και αυτές. Η επιχειρηµατικότητα ξανακοιτά τις δαπάνες της από την αρχή, περιορίζοντας ακόµα και τα πιο αναγκαία. Τα εργαλεία της ανάπτυξής της, που δεν είναι άλλα από την ικανότητα των στελεχών της να βρίσκονται ένα βήµα µπροστά από τις εξελίξεις της αγοράς, συµµετέχοντας σε προγράµµατα µετεκπαίδευσής τους.

Από τον ΣΙΜΟ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΑΞΙΩΣΕΩΝ


ΕΠΙΛΟΓΗ 71

Σ τ ην Ε λ λ ά δ α η π ρ α γ µ α -τ ικότητα αυτή ε ίνα ι π ιο

έντονη, µε τις επιχειρήσεις να δοκιµά-ζουν τις αντοχές και τις δυνάµεις τους φέτος. Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο του Δηµήτρη Μπουραντά, διευθυντή του Executive MBA και συν-διευθυντή Msc in Human Resources Management σ το Οικονοµικό Πανεπισ τήµιο Αθη-νών: «Το 2009 δεν καταλάβαµε τίποτα, τώρα είναι τα δύσκολα! Συγκεκριµένα, το διάστηµα Σεπτέµβριος-Δεκέµβριος 2009 τα πράγµατα ήταν πολύ καλύτε-ρα, υπήρχε αρκετή δουλειά και αρκετό ενδιαφέρον από την πλευρά των επιχει-ρήσεων. Όµως δεν συµβαίνει το 1ο εξά-µηνο φέτος, όπου µέχρι τον Ιούλιο τα πράγµατα θα είναι εξαιρετικά περιορι-σµένα. Ήδη το µισό σχεδόν σχετικό δι-άστηµα έχει παρέλθει και η εικόνα που δίνει η αγορά είναι αυτή ακριβώς». Στο ίδιο µήκος κύµατος ο Κυριάκος Κυρια-κόπουλος, επίκουρος καθηγητής Στρα-τηγικής και Μάρκετινγκ, και Ακαδηµα-ϊκός Διευθυντής στo Τµήµα Ανάπτυξης Στελεχών του ALBA Graduate Business School µας πληροφορεί ότι «Η διεθνής εµπειρία δείχνει περικοπές στα κονδύ-λια εταιρικής εκπαίδευσης σε ποσοστό περίπου 30% καθώς πολλές εταιρείες αντιµετωπίζουν αυτές τις δαπάνες ως περιττές. Ταυτόχρονα, τα τµήµατα προ-σωπικού βρίσκονται σε εγρήγορση για να βρουν πιο αποδοτικούς τρόπους εκ-παίδευσης των στελεχών τους».

Για να λέµε όµως τα πράγµατα µε το όνοµά τους καθώς δεν υπάρχουν επίση-µα στοιχεία µετρήσεων και οι απόψεις διίστανται ως προς το ποσοστό πτώσης της συγκεκριµένης αγοράς, όλοι συµφω-νούν ότι «τα χειρότερα έρχονται µέσα στο 2010», µε το γενικότερο οικονοµικό κλίµα στη χώρα να συνηγορεί στη διατήρηση

των σχετικών απόψεων. Όπως χαρακτη-ριστικά µας είπε ο Δηµήτρης Μπουραντάς «Τα πρόσφατα µέτρα της κυβέρνησης, οι επιπλέον φόροι, το ενδεχόµενο να µπουν και άλλοι φόροι τον Ιούνιο, τα παιχνίδια των αγορών, όλα αυτά έχουν τροµάξει τις επιχειρήσεις µε αποτέλεσµα να περικό-πτουν όλα τους τα προγράµµατα. Η αγορά είναι σφιγµένη κι όλο αυτό δηµιουργεί έναν φαύλο κύκλο». Πρόκειται για µία κα-τάσταση µας είπε στη συνέχεια ο Κυριά-κος Κυριακόπουλος του ALBA Graduate Business School που έχει βαθύτερα αίτια. «Στην Ελλάδα δεν έχουµε δει σηµαντική αλλαγή µιας και η εταιρική εκπαίδευση δεν έχει ακόµη αποκτήσει κεντρικό ρό-λο και δεν αποτελεί κεντρική επιλογή για πολλές επιχειρήσεις. Διεθνώς αλλά και στη χώρα µας, οι εξωστρεφείς εταιρείες συνεχίζουν να εστιάζουν στο βασικό ερώ-τηµα, δηλαδή πώς µπορούν να αναπτύσ-σουν και να διατηρούν το ταλέντο στην επιχείρησή τους και ειδικότερα πώς να αναπτύξουν την ηγεσία τους ακόµα και εν µέσω της τρικυµίας της κρίσης». Μάλιστα, ο Κώστας Στάµκος, διευθυντής της Busi-ness Seminars, θυγατρικής του Οµίλου Καριέρα θεωρεί ότι η διεθνής χρηµατο-πιστωτική κρίση µπορεί να συµβάλει στη συνολική ποιοτική ανάπτυξη του χώρου καθώς ξεκαθαρίζει τους «αλεξιπτωτιστές» από εκείνους που παρέχουν υπηρεσίες προστιθέµενης αξίας. Συγκεκριµένα µας είπε: «Η κρίση έχει πλήξει σοβαρά τους αλεξιπτωτιστές του χώρου, εκείνους τους καιροσκόπους που χωρίς ουσιαστικές λύσεις κατόρθωναν στο παρελθόν απλώς να επιβιώνουν. Αυτό όµως είναι καλό για τον κλάδο, καθώς βοηθά να αναδειχθούν οι εκπαιδευτικές εταιρείες που παρέχουν ‘όπλα’ στους συµµετέχοντες των εκπαι-δευτικών τους προγραµµάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι στην ίδια χρονική περίοδο -

«Η κρίση έχει πλήξει σο-βαρά τους αλεξιπτωτιστές του χώρου, εκείνους τους καιροσκόπους που χωρίς ουσ ιασ τ ικέ ς λύσε ις κα -τόρθωναν σ το παρελθόν απλώς να επιβιώνουν. Αυ-τό όµως είναι καλό για τον κλάδο, καθώς βοηθά να αναδειχθούν οι εκπαιδευ-τικές εταιρείες που παρέ-χουν ‘όπλα’ στους συµµετέ-χοντες των εκπαιδευτικών τους προγραµµάτων. »Κώστας Στάµκος, Όµιλος Καριέρα

«Τα πρόσφατα µέτρα της κυβέρνησης, οι επιπλέον φόροι, το ενδεχόµενο να µπουν κι άλλοι φόροι τον Ιούνιο, τα παιχν ίδια των αγορών, όλα αυτά έχουν τροµάξει τις επιχειρήσεις µε αποτέλεσµα να περικόπτουν όλα τους τα προγράµµατα. Η αγορά είναι σφιγµένη κι όλο αυτό δηµιουργεί έναν φαύλο κύκλο.»Δηµήτρης Μπουραντάς, Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΑΛΕΞΙΠΤΩΤΙΣΤΩΝ

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

72 ΕΠΙΛΟΓΗ

στον καιρό της κρίσης- υπάρχουν ακόµα εταιρίες που γεµίζουν όλα τους τα ανοι-κτά σεµινάρια και diplomas, και κάνουν επαναληπτικά groups στα περισσότερα των αντικειµένων τους».

Σανίδες σωτηρίας

Η επαγγελµατική εκπαίδευση είναι ιδιαίτερα σηµαντική σύµφωνα µε τον Δηµήτρη Μπουραντά του Οικονοµικού Πανεπισ τηµίου Αθηνών ωστόσο δεν είναι ένα θέµα που αντιµετωπίζεται µε τη διαδικασία του κατεπείγοντος. «Είναι ζήτηµα σηµαντικό αλλά όχι επείγον και αυτή την περίοδο όλοι ασχολούνται µε τα επείγοντα και σηµαντικά» µας είπε χαρακτηριστικά. Αυτά για τη γενική ει-κόνα. Στην ειδική τώρα, η µετεκπαίδευ-ση σε τεχνικά θέµατα δεν αναβάλλεται για την επόµενη µέρα, καθώς είναι ερ-γαλείο χωρίς το οποίο οι επιχειρήσεις δεν µπορούν να δουλέψουν ούτε στο σήµερα. Ο Δηµήτρης Στάµκος του Οµί-λου Καριέρα υποστηρίζει σχετικά: «Τα τεχνικά θέµατα εκπαίδευσης αποτελούν τη µερίδα του λέοντος στο προγραµµα-τισµό εκπαίδευσης των τµηµάτων HR. Τα προγράµµατα ‘πολυτελείας’ µπαί-νουν σε δεύτερη µοίρα. Σε αυτά συµπε-ριλαµβάνονται όλες οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που δεν µετουσιώνο-νται σε άµεσο όφελος από τη επόµενη ηµέρα εφαρµογής τους. Στο περιθώριο επίσης µπαίνουν οι εξαιρετικά ακριβές εκπαιδευτικές προτάσεις του παρελθό-ντος, δίνοντας χώρο σε µικρές, ευέλι-κτες και οικονοµικές προτάσεις, απο-τελεσµατικές και εφαρµόσιµες από την επόµενη κιόλας µέρα».

Η κρίση αποτελεί αφορµή για αλλα-γές και καθιέρωση τάσεων που είχαν δι-αφανεί στο παρελθόν. Ο Κυριάκος Κυρι-ακόπουλος επισηµαίνει δύο τέτοιες νέες κατευθύνσεις της εκπαίδευσης: «Τα τελευ-ταία χρόνια, πριν ακόµα από την κρίση, η αγορά είχε αρχίσει να στρέφεται από την τεχνική εκπαίδευση προς µια εκπαίδευ-

ση ηγεσίας και από τα εργαλεία συγκε-κριµένων γνωστικών αντικειµένων όπως τα χρηµατοοικονοµικά, τα λογιστικά ή το µάρκετινγκ προς µία ευρύτερη ολιστική σκέψη και ικανότητα σύνθεσης. Η κρί-ση επιταχύνει αυτές τις αλλαγές µιας και επαυξάνει την κρισιµότητα της ικανότητας αλλαγής, συνεχούς µάθησης και προσαρ-µοστικότητας». Μια άλλη αλλαγή που αρ-χίζει πλέον να διαφαίνεται καθαρά είναι η µεγαλύτερη χρήση του online learning. Αν και η εξέλιξη δεν είναι καινούργια και πολλές εταιρείες και πάροχοι online learning επένδυσαν πολλά ποσά ήδη την τελευταία δεκαετία, η µάθηση εξ αποστά-σεως δεν κατάφερε να αποτελέσει ουσια-στικό εργαλείο εκπαίδευσης. Το ερώτηµα τώρα είναι πώς µπορεί σήµερα εν µέσω της κρίσης η τεχνολογία να δηµιουργή-σει συµµετοχή και ουσιαστική επίδραση στους εκπαιδευόµενους. Αναπόφευκτα, η τάση είναι η υιοθέτηση ενός µίγµα-τος online και offline learning, αυτό που αποκαλείται ευρύτερα blended learning. Η συµµετοχή και η αλληλεπίδραση των συµµετεχόντων µε τους εκπαιδευτές είναι καταλύτης µάθησης και αλλαγής.

Εν τω µεταξύ, τα προγράµµατα του ΛΑΕΚ έχουν αποτελέσει ένα µαξιλάρι προστασίας της εταιρικής εκπαίδευσης από την κρίση. Οι εταιρείες είναι υπο-χρεωµένες να καταβάλλουν στο ΛΑΕΚ ένα ποσό για την εκπαίδευση των στε-λεχών τους. Βέβαια, οι προϋποθέσεις επιστροφής της παρακράτησης παραµέ-νουν ανελαστικές. Το σίγουρο είναι ότι οι εταιρείες απαιτείται να προγραµµατί-σουν την εκπαίδευση των στελεχών τους µε ακριβή σχεδιασµό εκ των προτέρων για να απορροφήσουν αυτά τα ποσά. Το πρόγραµµα συνεχίζεται κανονικά µέσα στο 2010. Στην πράξη αυτό που συµ-βαίνει είναι ότι, ενώ τις προηγούµενες χρονιές οι εταιρείες χρησιµοποιούσαν το ΛΑΕΚ συµπληρωµατικά στα δικά τους εκπαιδευτικά κονδύλια, φέτος πολλές από αυτές έχουν περιοριστεί στο 0,45%

«Οι εταιρείες σήµερα κ ι ν δ υ ν ε ύ ο υ ν ν α π έ -σουν στο -παγκοσµίως γνωστό αλλά δυστυχώς συνεχιζόµενο- σφάλµα του «management του παρανοµαστή». Δυστυ-χώς η -στα χαρτιά- εύ-κολη λύση του να περι-κοπεί ο παρανοµαστής, δηλ. το investment (και µέσα σε αυτό η εκπαί-δευση του προσωπι -κού) για να αυξηθεί το αποτέλεσµα, αποδίδει µόνο στη θεωρία.»Κυριάκος Κυριακόπουλος, ALBA Graduate Business School

ΤΟ MANAGEMENT ΤΟΥ ΠΑΡΑΝΟΜΑΣΤΗ


ΕΠΙΛΟΓΗ 73

του δηµόσιου προγράµµατος για να κα-λύψουν τις επιτακτικές ανάγκες τους.

Στρατηγική σκέψη

Η κρίση στον τοµέα της εκπαίδευσης και η µείωση των κονδυλίων αποτελεί ευ-καιρία για εσωστρέφεια και επανεξέταση των στόχων των εταιρειών. Σύµφωνα µε όσα µας είπε ο Κυριάκος Κυριακόπουλος η κρίση αποτελεί µια ευκαιρία για τις εταιρίες να θέσουν κρίσιµα ερωτήµατα για τις διαδικασίες, τις λειτουργίες και τους καθιερωµένους τρόπους οργάνωσης και σκέψης. Συχνά, αποδεικνύεται πως πολλά από αυτά τα «τοτέµ» έχουν χάσει τον λό-γο ύπαρξής τους και δεν ανταποκρίνονται στις εξωτερικές συνθήκες. Αν και η κατα-νόηση της ανάγκης αλλαγής τους είναι ση-µαντικό βήµα, αυτές οι αλλαγές απαιτούν την ανάπτυξη πρωτοβουλίας, την απελευ-θέρωση της ενέργειας και καινοτοµίας και την ύπαρξη στιβαρής και εµπνευσµέ-νης ηγεσίας του ανθρώπινου παράγοντα. «Αυτή είναι η στιγµή για τις εταιρείες να επενδύσουν στους εργαζόµενους, το πιο πολύτιµο στοιχείο του ενεργητικού τους», υπερθεµάτισε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Κυριακόπουλος και συµπλήρωσε ότι είναι πολύ σηµαντικό η εταιρική εκπαίδευση να στραφεί σε ειδικά προγράµµατα για οµά-δες ηγεσίας που χαράσσουν στρατηγική και µεταφράζουν την εφαρµογή της σε όλα τα επίπεδα του οργανισµού έτσι ώστε να βοηθήσουν την εταιρεία να λάβει τις αποφάσεις εκείνες που θα τη διαφοροποι-ήσουν εν µέσω ή µετά την κρίση.

Από την πλευρά του ο Δηµήτρης Στάµ-κος του Οµίλου Καριέρα µας είπε στη συνέχεια: «Όταν η αγορά αναπτύσσεται δεν είναι εύκολο να φανούν τα λάθη, οι ατέλειες ή οι παραλείψεις µας. Σε καιρό κρίσης όµως όλα τα προβλήµατα έρχονται στην επιφάνεια», µας είπε για να εστιάσει στους κινδύνους που εγκυµονεί σήµερα η µεγάλη µείωση των επιχειρηµατικών κεφαλαίων που κατευθύνονται στον το-µέα της εκπαίδευσης των στελεχών τους.

Έτσι, ο Κυριάκος Κυριακόπουλος τονίζει ότι οι εταιρείες σήµερα κινδυνεύουν να πέσουν στο -παγκοσµίως γνωστό αλλά δυστυχώς συνεχιζό-µενο- σφάλµα του «management του παρανο-µαστή». Ο δείκτης ROI (Return on Investment), ο δείκτης δηλαδή που µετρά την απόδοση της προσπάθειας της κάθε εταιρίας, αυξάνεται µε 3 τρόπους µόνο: µε αύξηση εσόδων, µε µείω-ση κόστους ή και µε τα 2 προηγούµενα µαζί. Δυστυχώς η -στα χαρτιά- εύκολη λύση του να

περικοπεί ο παρανοµαστής, δηλ. το invest-ment (και µέσα σε αυτό η εκπαίδευση του

προσωπικού) για να αυξηθεί το απο-τέλεσµα, αποδίδει µόνο στη θεωρία.

Στην πράξη δηµιουργεί ένα domino effect, καθώς καταστρέφει το κλί-

µα, την προσπάθεια και εν τέλει την απόδοση (return). Μόνο

οι λίγοι που στους δύσκο-λους καιρούς επενδύουν σε νέα γνώση, θα βγουν ωφεληµένοι. Οι εταιρεί-

ες πρέπει να προσέξουν και να µείνουν µακριά από

το κοντόφθαλµο management του παρανοµαστή». Ανάλογες είναι και οι θέσεις του Κυριά-κου Κυριακόπουλου του ALBA Graduate Business School για

το ζήτηµα αυτό. Οι εταιρείες θα πρέπει να επενδύσουν στην εν-

σωµάτωση της µάθησης στην επιχείρηση, µας είπε συγκε-κριµένα, και όχι απλώς στον διαχωρισµό της από αυτή,

όπως δυστυχώς είναι σήµερα ο κανόνας. «Το τµήµα προσωπικού

θα πρέπει να γίνει ο ‘πρωταγωνιστής’ στην εµπλοκή της ηγετικής οµάδας στη µάθηση και ανέλιξη του επόµενου ‘κύµατος’ ηγεσίας. Ο νέ-ος κανόνας της µάθησης είναι 70-20-10: µα-θαίνουµε 70% στην εργασία µας, 20% µέσω coaching και mentoring και µόνο 10% µε τον κλασσικό τρόπο της µάθησης µέσω προγραµ-µάτων. Αυτό το 10% µπορεί να έχει πολλαπλα-σιαστικά οφέλη όταν µπολιάσει την καθηµερι-νότητα των εκπαιδευµένων.

74 ΕΠΙΛΟΓΗ

-

Α ναγνωρίζοντας τις ανάγκες των ελληνικών επιχει-ρήσεων και ανταποκρινόµενη στις διαρκώς αυξη-µένες απαιτήσεις της επιχειρηµατικής πελατείας

της, η Εθνική Τράπεζα αποφάσισε να επενδύσει στον το-µέα του factoring, όπου υπάρχουν σηµαντικά περιθώρια ανάπτυξης στη χώρα µας το προσεχές µέλλον.

Ήδη από το 1994, η Εθνική Τράπεζα ξεκίνησε να δρα-στηριοποιείται στην παροχή υπηρεσιών Factoring. Το 2009, η Τράπεζα, στο πλαίσιο στρατηγικής της απόφασης για ανάπτυξη των εργασιών πρακτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων, ίδρυσε την εξειδικευ-µένη εταιρεία Εθνική Factors (www.nbgfactors.gr) µε στόχο την πληρέστερη ικανοποίηση των απαιτή-σεων της διαρκώς διευρυνόµενης και αναπτυσσό-µενης αγοράς Factoring τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις λοιπές χώρες παρουσίας του Οµίλου.

Ειδικότερα και λαµβάνοντας υπ’ όψιν το κανονιστικό πλαίσιο, έχουν ήδη συσταθεί εταιρείες factoring στην Τουρκία (Finans Factors), τη Βουλγαρία (UBB Factors) και επίκειται η σύσταση εταιρείας στη Ρουµανία.

Η Εθνική Factors µέλος του µεγαλύτερου χρηµατοπιστωτικού Οµίλου στην Ελλάδα

Η Εθνική Τράπεζα (http://www.nbg.gr/), η µεγαλύτε-ρη και πιο ιστορική ελληνική τράπεζα, µε δυναµικό προφίλ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, ηγείται σήµερα του ισχυρότερου Οµίλου χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών στην Ελλάδα.

Όραµα της Εθνικής Factors είναι η κα-τάκτηση της ηγετικής θέσης στην αγο-ρά του Factoring στις χώρες παρουσίας του Οµίλου της Εθνικής Τράπεζας και

η δηµιουργία πρόσθετης αξίας για τους πελάτες και µετόχους της, µέσω της

εξειδικευµένης γνώσης και εµπειρίας των ανθρώπων της.

EΘΝΙΚΗ FACTORS

Λειτουργεί δυναµικά σε 11 χώρες, σε 2 ηπείρους, όπου ελέγχει 8 τράπεζες και 64 εταιρείες παροχής χρηµατοοικονοµικών και λοιπών υπηρεσιών. Βρίσκεται ανάµεσα στις κορυφαίες ευρωπαϊκές τράπεζες τόσο όσον αφορά στην επάρκεια και ποιότητα κεφαλαίων, όσο και στην ρευστότητα και τη λειτουργική κερδοφορία και αποτελεί έναν από τους σηµαντικότερους πρεσβευτές της ελληνικής οικονοµίας στον κόσµο. Απασχολεί 37.000 εργαζόµενους ως Όµιλος, και αποτέλεσε τον πρώτο ελληνικό χρηµατοοικονοµικό οργανισµό που εισήγαγε µε επιτυχία τις µετοχές του στη µεγαλύτερη κεφαλαιαγορά του κόσµου, το Χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης. Βρίσκεται στην 67η θέση και είναι η πρώτη ελλη-νική παρουσία στη λίστα µε τις 100 µεγαλύτερες

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ένας αξιόπιστος συνεργάτηςγια κάθε επιχείρησηΈνας αξιόπιστος συνεργάτηςγια κάθε επιχείρηση

-

τράπεζες στον κόσµο, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα έρευνας του περιοδικού “The Banker”.

Τι προσφέρει η συνεργασία µε την Εθνική Factors

Η Εθνική Factors, µε το έµπειρο προσωπι-κό και την υψηλή τεχνογνωσία που διαθέ-τει απευθύνεται σε επιχειρήσεις που δρα-στηριοποιούνται σε όλους τους κλάδους της οικονοµίας, προσφέροντας ένα ευρύ φάσµα ολοκληρωµένων υπηρεσιών πρα-κτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων. Το Factoring είναι ένα πολύτιµο προϊόν ενίσχυσης ρευστότητας των επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα, αποτελεί ένα σύγχρονο και αποτελεσµατικό εργαλείο χρηµατοδότησης και µοχλό ανάπτυξης των επιχειρήσεων.

Η συνεργασία µε την Εθνική Factors αποτελεί στρατηγικής σηµασίας απόφαση για κάθε επι-χείρηση που θέλει να επωφεληθεί τόσο από τη χρήση των υπηρεσιών Factoring, όσο και από τη συνεργασία µε τον Όµιλο της Εθνικής Τράπεζας, καθώς προσφέρει:

••• Εξασφάλιση ρευστότητας ανάλογα µε τις πωλήσεις της επιχείρησης και διευκόλυνση του οικονοµικού προγραµµατισµού

••• Αποτελεσµατικότητα στην είσπραξη των απαιτήσεων και πλήρη έλεγχο των όρων πίστωσης

••• Διαχειριστική και λογιστική παρακο-λούθηση των απαιτήσεων µε µείωση του λειτουργικού κόστους

••• Έλεγχο φερεγγυότητας των οφειλετών ή / και κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου

••• Διευκόλυνση της εξαγωγικής και εισα-γωγικής δραστηριότητας

••• Τεχνογνωσία και εµπειρία από εξειδι-κευµένο προσωπικό.

Η συνεργασία µε την Εθνική Factors σηµαίνει:

• Συνεργασία µε τον ισχυρότερο χρηµατοοικονοµικό Όµιλο της χώρας

• Υποστήριξη από το µεγαλύτερο δίκτυο καταστηµάτων

• Δυνατότητα σύνδεσης µε άλλα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα του Οµίλου της Εθνικής Τράπεζας.

Επιλέγοντας µια επιχείρηση να συνεργαστεί µε την Εθνική Factors, επιλέγει έναν αξιόπι-στο συνεργάτη µε κύρος, εµπειρία και µε το µέγεθος του µεγαλύτερου χρηµατοπιστωτι-

κού οργανισµού της χώρας.

ΕΘΝΙΚΗ FACTORS Α.Ε. Λεωφόρος Αθηνών 128-132 & Ιφιγενείας, 104 42 Αθήνα, Τηλέφωνο: + 30 210 5181088, Fax: +30 210 5181090

Το Factoring στην Ελλάδα

Στη δεύτερη δεκαετία παρουσίας του στην Ελλάδα, το factoring έχει στηρίξει την ανά-πτυξη πολλών εγχώριων επιχειρήσεων, που αξιοποίησαν τις συγκεκριµένες υπη-ρεσίες, ενώ, παράλληλα, το εξαγωγικό και εισαγωγικό factoring έχει συνδράµει ση-µαντικά στην ανάπτυξη του διεθνούς εµπορίου. Λαµβάνοντας µάλιστα υπό-ψη τη διείσδυση του θεσµού στην ελληνική οικονοµία, µε δεδοµένο ότι το factoring ως οικονοµική δραστηριότητα αποτελεί περίπου το 3,7% του ΑΕΠ της χώρας (στοιχεία 2008), ο συνολικός κύκλος εργασιών της εν λόγω αγοράς στην Ελλάδα µπορεί να αυξηθεί σηµαντικά. Σηµειώνεται ότι πρόσφατα (στην Ελλάδα) ανακοινώθηκε η σύσταση της Ελληνικής Ένω-σης Factoring, οργανισµός ο οποίος αποτελεί τη θεσµική έκφραση του συγκεκριµένου χρη-µατοοικονοµικού προϊόντος στη χώρα µας.

Το Factoring στο σύγχρονο οικονοµικό περιβάλλον

Η τρέχουσα χρηµατοοικονοµική κρίση που αντιµετωπίζει η χώρα µας και ειδικότερα, η µείωση του ρυθµού ανάπτυξης, η υποχώρη-

ση των πωλήσεων σε πολλούς κλάδους και η συγκράτηση των επενδύσεων αποτελούν µια σοβαρή δοκιµασία για το factoring, που καλείται να αποδείξει ότι αποτελεί µια ώριµη αγορά µε ισχυρά θεµέλια και έναν αξιόπιστο συνεργάτη της επιχειρηµατικότη-τας, στα πλαίσια του ευρύτερου εγχώριου χρηµατοοικονοµικού οικοδοµήµατος.

Σε αυτό το περιβάλλον, οι factors (εταιρείες πρακτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων, θυγατρικές Τραπεζών ή εξειδικευµένα τµήµατα Τραπεζών) συνδυάζουν τη µοναδική ευχέρεια υιοθέτησης τραπεζικών µοντέλων αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου, αλλά και παρακολού-θησης της συναλλακτικής συµπεριφοράς των αγοραστών στην εµπορική τους πρακτική. Το συγκεκριµένο χαρακτηριστικό σε συνδυα-σµό µε τις σηµαντικού όγκου βάσεις δεδοµένων προσδίδει στο συγκεκριµένο κλάδο ιδιαίτερη τεχνογνωσία στην αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου, θεµελιώδη αρχή στις µέρες µας για την άσκηση υγιούς επιχειρηµατικότητας.

Ένας αξιόπιστος συνεργάτηςγια κάθε επιχείρηση

76 ΕΠΙΛΟΓΗ

FACTORING

Σχετικά πρόσφατο χρηµατοοικονοµικό εργαλείο στη χώρα µας, το Factoring ή αλλιώς η πρακτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσεων αναδεικνύεται µέσα στην ύφεση καθώς έχει τη δυνατότητα να τονώσει τη ρευστότητα των επιχειρήσεων.

Από την EΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

ΟΤΑΝ Η ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ

ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 77

Η αγορά του Factor ing ε ί χ ε τ ι ς µ ικ ρό τ ε ρε ς

επισφάλειες το περασµένο έτος σε σύγκριση µε τους λοιπούς χρηµατο-οικονοµικούς κλάδους, µε τον κλάδο να κινείται στο ίδιο µήκος κύµατος και φέτος, σύµφωνα µε στελέχη της αγοράς. Πρόκειται εν πολλοίς γ ια µία αγορά της τάξεως των 10 δισ. ευ-ρώ στην Ελλάδα, κλάδος που συνει-σφέρει στις αναπτυγµένες αγορές το 10% του ΑΕΠ. Στην Ελλάδα η χρήση της πρακτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων αυξήθηκε σηµαντικά ως αποτέλεσµα της αύξησης των µετα-χρονολογηµένων επιταγών, απόρ-ροια της ύφεσης που ακολούθησε τη διεθνή χρηµατοπιστωτική κρίση. Μάλιστα και οι τράπεζες στράφηκαν στον έλεγχο τιµολογίων πώλησης, ως εγγράφων που αποδεικνύουν τις εµπορικές συναλλαγές προκειµένου να χορηγούν δάνεια µε αξιογραφική κάλυψη. Η στάση αυτή ώθησε αριθ-µό επιχειρήσεων να προσεγγίσει το factoring προκειµένου να ενισχυθεί απρόσκοπτα η ρευστότητά τους µέσω των πωλήσεών τους. Οι µεγάλοι τώρα παίκτες της αγοράς είναι κατά βάση θυγατρικές εταιρείες ή και τµήµατα µεγάλων τραπεζών (Εθνική, Alpha, Εµπορική, Marfin, Eurobank, Πειραι-ώς, Αγροτική) οι οποίες και δραστη-ριοποιούνται δυναµικά στον χώρο.

Αντίστροφη πρακτορεία

Ανάλογα µε τον σκοπό της διευ-κόλυνσης, το Factoring διακρίνεται σε τέσσερις κατηγορίες: Tο Εγχώριο Factoring, το Εισαγωγικό Factoring, το Εξαγωγικό Factoring και η Προεξόφλη-ση τιµολογίων. Η νέα τάση της αγοράς σήµερα ακούει σ το όνοµα Reverse factoring. Πρόκειται για την παροχή ρευστότητας στους δεκάδες µικροµε-σαίους προµηθευτές µεγάλων επιχει-ρηµατικών συγκροτηµάτων έναντι της εκχώρησης των απαιτήσεων που έχουν οι πρώτοι από τους δεύτερους. Εται-ρείες που είχαν πρόσβαση σε τραπεζι-κό δανεισµό µόνο παρέχοντας εµπράγ-µατες εξασφαλίσεις (προσηµειώσεις

κ.λπ.), µέσω του Reverse Factoring αντλούν πλέον ρευστότητα χρησιµο-ποιώντας αποκλειστικά τα εισπρακτέα από τις πωλήσεις τους. Η επιτυχία του Reverse Factoring είναι ιδιαίτερα εµφα-νής σε χώρες της Λατινικής Αµερικής µε παρουσία εργοστασίων µεγάλων πολυεθνικών οµίλων που προµηθεύο-νται από τοπικές κοινωνίες.

Ξεκάθαρο φορολογικό πλαίσιο

Στη διεθνή πραγµατικότητα τώρα υπάρχουν δύο τρόποι θεσµικής ανα-γνώρισης και εποπτικής αντιµετώπισης του factoring. Η µία προσέγγιση θεω-ρεί το factoring ως πιστωτικό προϊόν και το τοποθετεί υπό την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας. Η άλλη προσέγ-γιση το θεωρεί χρηµατοοικονοµικό προϊόν, εποπτευόµενο από ειδικούς ανεξάρτητους εποπτικούς χρηµατο-οικονοµικούς οργανισµούς. Επίσης, οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη, δεν εντάσσουν το factoring κάτω από το πλαίσιο εποπτείας της Basel II, κα-θώς το συγκεκριµένο πλαίσιο αφορά σε χρηµατοπιστωτικά και όχι µόνο χρηµατοδοτικά ιδρύµατα και αποσκο-πεί, µεταξύ άλλων, στην προστασία των ιδιωτών καταθετών. Οι εξελίξεις στην αγορά ήδη από τα µέσα του 2009 έως σήµερα ανέδειξαν, ότι το πλαίσιο αυτό µάλλον «τιµωρεί» τις εµπορικές δραστηριότητες και χρηµατοδοτήσεις, αφού επιβάλλει σ τις εταιρείες fac-toring στις χώρες που εφαρµόζεται, όρους και ελέγχους τραπεζικών χρη-µατοδοτήσεων. Ήδη ακούγονται όλο και περισσότερες φωνές κατά της Basel II ακόµη και από ανεπτυγµένες αγορές όπως αυτή της Αγγλίας, ενώ στη Γερ-µανία το factoring παραµένει εκτός αυτών των ρυθµίσεων. Στην Ελλάδα, εκτιµούν στελέχη του κλάδου, η έµφα-ση πρέπει να δοθεί στην ολοκλήρωση ενός ξεκάθαρου και αποτελεσµατικού φορολογικού πλαισίου και στη σαφή οριοθέτηση του προϊόντος, µε αντί-στοιχη προσαρµογή του εποπτικού µηχανισµού.

Παρέχει κεφαλαιακή ρευστότητα στην επιχείρηση αµέσως µετά την πα-ράδοση του εµπορεύµατος.

Η µεγάλη βάση δεδοµένων, την οποία έχει στη διάθεσή του ο

Factor, εξασφαλίζει τον προσεκτικό έλεγχο των στοιχείων του κάθε πελά-τη ούτως ώστε να µπορεί να προειδο-ποιηθεί έγκαιρα η συναλλασσόµενη εταιρεία.

Μειώνει σηµαντικά το ύψος των ανείσπρακτων απαιτήσεων των

εταιρειών, ενώ ταυτόχρονα σηµαντι-κή είναι η συρρίκνωση του κινδύνου µη εξόφλησης των υποχρεώσεων.

Συµβάλλει έµµεσα στην αύξηση του όγκου των πωλήσεων, µέσω

της απελευθέρωσης ανθρώπινων πόρων.

Βελτιώνει κατά πολύ την εικόνα του ισολογισµού µιας εταιρείας

καθώς µειώνονται οι δανειακές υπο-χρεώσεις και εµφανίζεται αυξηµένη ρευστότητα.

Μειώνεται το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης αναφορικά µε τη

διαχείριση και τη λογιστική παρακο-λούθηση των εµπορικών απαιτήσεων.

Προσφέρεται η δυνατότητα πα-ροχής ειδικών εκπτώσεων στις

επιχειρήσεις που ασχολούνται µε τις προµήθειες.

1

ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ & ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ

ΟΙ 7 ΛΟΓΟΙ που κάνουν το Factoring πολύτιµο συνεργάτη ανάπτυξης

2

3

4

5

6

7

78 ΕΠΙΛΟΓΗ

FACTORING

ΕΠΙΛΟΓΗ 79

Οι χρήσεις του πολλές. Η σηµαντικότερη όµως είναι ότι διοχετεύει την υφι-στάµενη ρευστότητα στη σωστή κατεύθυνση. Ο λόγος για το Factoring και τις

µεγάλες δυνατότητές του να αξιοποιηθεί ως ανάχωµα της ύφεσης µε σκοπό την τόνωση της επιχειρηµατικής ρευστότητας εκεί όπου είναι αναγκαίο.

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ, γενικό διευθυντή της Eurobank EFG Factors

Η ελληνική κρίση έχει πα-ράπλευρες συνέπειες και

αυτές είναι πολλές και δρουν αλυσι-δωτά επιβαρύνοντας την επικίνδυνη φαυλότητα στην οποία έχει εισέλθει η επιχειρηµατικότητα της χώρας. Θα περιοριστώ σε δύο από αυτές τονίζο-ντας την αναγκαιότητα ενίσχυσης του θεσµού του factoring.

Πρώτον, η τεράστια ανάγκη τώρα όσο ποτέ, να διοχετευτεί η περιορι-σµένη ρευστότητα του συστήµατος σ τη σωσ τή κατεύθυνση µε σκοπό την ενίσχυση των επιχειρήσεων που αποδεδειγµένα πλήττονται. Κλασσικό παράδειγµα αποτελούν πολλές ξένες πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στη χώρα µας οι οποίες έχουν λάβει οδηγίες να αποδεσµεύσουν ρευστό-τητα στέλνοντας τη στις µητρικές τους. Έτσ ι παρατηρούν ται πλέον συχνά φαινόµενα επιβολής µεγαλύτερης πι-στωτικής περιόδου στους εγχώριους προµηθευτές τους. Το ελληνικό χρη-µατοπιστωτικό σύστηµα οφείλει να συνδράµει τις Ελληνικές µικροµεσαίες επιχειρήσεις που δέχονται ή θα δε-χτούν πιέσεις από τους πολυεθνικούς πελάτες τους για να αυξήσουν τις πα-

τράπεζες και το Κράτος το ίδιο, αν αυ-τό επιθυµούσε να διοχετεύσει µέρος του προγράµµατος έκτακτης ρευστό-τητας µέσα από αυτόν τον δίαυλο.

Το factoring από τη φύση του χρη-µατοδοτεί πραγµατικές και υγιείς πω-λήσεις και µπορεί κάλλιστα να απο-τελέσει τον προποµπό της σταδιακής υποκατάστασης του προβληµατικού θεσµού των µεταχρονολογηµένων επιταγών. Με την ίδια λογική, διασφα-λίζει ότι οι µεταχρονολογηµένες επι-ταγές αφορούν σε πραγµατικές πω-λήσεις αγαθών /υπηρεσιών αποκλείο-ντας έτσι την ύπαρξη επιταγών «διευ-κόλυνσης» που αποτελούν µάστιγα για την ελληνική οικονοµία. Παρενθετικά τέλος, αξίζει να ειπωθεί ότι οφείλουµε να βοηθήσουµε τις εξαγωγικές επιχει-ρήσεις, αφού απ’ ό,τι φαίνεται, η ανά-καµψη των υπολοίπων εµπορικών µας εταίρων θα έρθει πολύ πιο γρήγορα από αυτή της ελληνικής οικονοµίας. Συνεπώς, οι εξαγωγικές επιχειρήσεις θα βρεθούν πιο γρήγορα µε την «ευ-χάριστη» αγωνία της χρηµατοδότησης των αυξανόµενων εξαγωγών τους. Το factoring θα βρίσκεται εκεί, έτοιµο να συνδράµει σε αυτή τη προσπάθεια.

ρεχόµενες πιστώσεις. Ο εξειδικευµέ-νος κλάδος του factoring, ως µέρος του χρηµατοδοτικού µηχανισµού, ήδη έχει ξεκινήσει να στηρίζει ενεργά αυ-τές τις ανάγκες, χρηµατοδοτώντας τις εν λόγω πωλήσεις και υποκαθιστώ-ντας τ ις διευρυµένες εµπορικές πι-στώσεις. Η στοχευµένη αυτή προσπά-θεια λειτουργεί αµιγώς πυροσβεστικά σε ένα πρόβληµα που έχει διογκωθεί από την Ελληνική οικονοµική κρίση και αναδεικνύει τη θεσµική ανάγκη του factoring. Μια δεύτερη παρά-πλευρη συνέπεια της κρίσης αφορά στην αδυναµία του ελέγχου της κα-τεύθυνσης των κονδυλίων ενίσχυσης ή των επιλεκτικών τραπεζικών χρηµα-τοδοτήσεων που λαµβάνουν σήµερα οι όποιες επιχειρήσεις. Το σύστηµα οφείλει να πείσει τον επιχειρηµατία ότι θα τον συνδράµει µε την προϋπό-θεση ότι κι αυτός θα κάνει χρήση της ρευστότητας µε αποκλειστικό στόχο τη συντήρηση της επιχειρηµατικής του δραστηριότητας. Το factoring εµ-φανίζεται και σε αυτή την περίπτωση ως παράδειγµα στοχευµένης παροχής ρευστότητας, λειτουργώντας παράλ-ληλα ως ελεγκτικός µηχανισµός για τις

FACTORING:Αξιόπιστη Χρηµατοοικονοµικήλύση σε Περιόδους Κρίσης

Α πό τα τέλη του 2008, όλοι όσοι ασχολούµαστε ενερ-γά στις συναλλαγές των χρηµατοοικονοµικών αγορών,

έχουµε βιώσει διαδοχικές αλλαγές και σηµαντικές ανατροπές του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος. Αυτές, επικεντρώνονται στην δυσκολία πρόσβασης των επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστηµα, στην αύξηση των επισφαλειών, στην δυσκολία µεταβίβασης /πώ-λησης του πιστωτικού κινδύνου, στην αύξηση του κόστους χρηµα-τοδότησης και βασικότερο όλων, στη µείωση της ζήτησης κατανα-λωτικών και επενδυτικών προϊόντων.

Οι παραπάνω εξελίξεις συνθέτουν µία νέα οικονοµική πραγ-µατικότητα, στην οποία καλούνται να αναπροσαρµόσουν τη λει-τουργία τους όλες οι δυνάµεις της αγοράς.

Το Factoring, ως εργαλείο commercial finance, αναγνωρίζει και διαχειρίζεται αποτελεσµατικά τις διαφορετικές συναλλακτικές συµπεριφορές πωλητών και αγοραστών προϊόντων, παρέχει ρευ-

στότητα στην αγορά κατευθείαν µέσα από τις πραγµατοποιούµενες εµπορι-κές συναλλαγές και ελέγχει ταυτόχρονα τον πιστωτικό και λει-τουργικό τους κίνδυνο.

Από την φύση του το Factoring, λόγω της αγοράς των τι-µολογηµένων πωλήσεων µίας εταιρείας προς τους πελάτες της, αντιµετωπίζει σαφώς χαµηλότερο πιστωτικό κίνδυνο από άλλα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα, καθώς συµµετέχει ενεργά στην δι-αχείριση και είσπραξη των σχετικών προϊοντικών και χρηµατικών ροών που συνεπάγονται οι εµπορικές συναλλαγές.

Επιπρόσθετα, παρέχει ρευστότητα σε εταιρείες οι οποίες δεν πληρούν τα κριτήρια της παραδοσιακής χρηµατοδότησης τους από το τραπεζικό σύστηµα, αλλά εν τούτοις, διαθέτουν καλό προϊόν, µε ζήτηση και υγιές κανάλι διάθεσής του στην αγορά.

Το Factoring είναι ένα πολυδιάστατο προϊόν που καλύπτει και τις χρηµατοδοτικές ανάγκες όλων των ενεχοµένων στα διάφορα

ΠΑ

ΡΟ

ΥΣΙΑ

ΣΗ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΕΡΙΒΟΛΑMarketing Manager

επίπεδα της εφοδιασ τ ικής

αλυσίδας. Ο συν-δυασµός όµως των

υπηρεσ ιών του, πέρα από την απλή παροχή ρευ-

στότητας, είναι αυτό που το χα-ρακτηρίζει και το διαφοροποιεί τελικά.

Η συνετή διαχείριση των εµπορικών απαιτήσεων, η επαγγελ-µατική συµφωνία των εισπρακτέων λογαριασµών και η τελική εί-

σπραξή τους από εξειδικευµένους outsourcers (factors) αναβαθµίζουν την ποιότητα λειτουργίας και την εικόνα της συνεργαζόµενης επιχείρησης,

περιορίζοντας ταυτόχρονα τα λειτουργικά της έξοδα. Η παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών όσον αφορά στο πελατολόγιο της εταιρείας και η

πιστωτική ανάλυση του από τα credit τµήµατα των εταιρειών factoring, (συνδέουν πληροφο-ρίες από διάφορους κλάδους της αγοράς και συνθέτουν πολύπλευρη και συνολική εικόνα για επιχειρήσεις και αγορές προϊόντων) προσθέτει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και πληροφό-ρηση, ενώ µπορεί να συνδυαστεί και µε κάλυψη του κινδύνου αφερεγγυότητας µέρους του πελατολογίου.

Στη σηµερινή συγκυρία, µε περιορισµένους πόρους και πηγές χρηµατοδότησης και τους αυξηµένους κινδύνους της αγοράς, γίνεται περισσότερο αναγκαία η επαγγελµατική διαχεί-ριση και είσπραξη των απαιτήσεων των επιχειρήσεων, αλλά και η ανάθεση της πιστωτικής ανάλυσης σε εξειδικευµένους οργανισµούς.

Το factoring, ως δέσµη χρηµατοοικονοµικών προϊόντων, δίνει λύση στις σύγχρονες ανά-γκες των επιχειρήσεων και ιδιαίτερα κάτω από τη σηµερινή δυσµενή για την επιχειρηµατική δραστηριότητα πραγµατικότητα. Με πιστή τήρηση των κριτηρίων του, µπορεί και διασφα-λίζει την υγεία τόσο της επιχειρηµατικής του πελατείας όσο και του χαρτοφυλακίου του και διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην τόνωση και υγιή επανάκαµψη των αγορών.

Δ ι ε θ ν έ ς F a c t o r i n gΤο Διεθνές Factoring αφορά ειδικότερα σε εταιρείες που έχουν έντονα εξαγωγική ή εισα-

γωγική δραστηριότητα. Συνδυάζει την ασφάλιση των εξαγωγών µε ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους και την άντληση ρευστότητας, ενώ στις εισαγωγικές εταιρείες παρέχει εναλλακτικές προτάσεις παροχής εγγυήσεων και σύνδεσης των οφειλών προς τους προµηθευτές τους µε τις πωλήσεις προς το πελατολόγιό τους.

Δεδοµένου του έντονα εισαγωγικού χαρακτήρα της ελληνικής οικονοµίας το εν λόγω προ-ϊόν αποτελεί ιδανική και υγιή λύση για πολλές επιχειρήσεις.

Η Marfin Factors & Forfaiters δραστηριοποιείται επιτυχηµένα στις αγορές ενδιαφέροντός της και διεισδύει αποτελεσµατικά στους

ενδεδειγµένους για factoring κλάδους της οικονοµίας. Με την ανάπτυξή της (25% για το 2009 και 30% για το 2010 µε στοιχεία Φεβρουαρίου) επι-βεβαιώνει τη θέση της σηµειώνοντας ότι οι τρέχουσες συνθήκες δεν πρέπει να αποτελέσουν αιτία για εγκατάλειψη ή συρρίκνωση των αγορών, αλλά κίνη-τρο για ουσιαστικότερη αναγνώριση των αναγκών τους, συστηµατική στόχευση και στήριξη υγιών συνεργασιών.

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS νέα της αγοράς

PRICEWATERHOUSECOOPERS // ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ OUTSOURCING

Αυξάνεται η ζήτηση των υπηρεσιών Outsourcing στον κόσµο, σύµ-φωνα µε έρευνα της PricewaterhouseCoopers /PwC σε συνεργασία µε το Offshoring Research Network του Duke University. Η έρευνα που βασίστηκε σε δείγµα 514 εταιρειών Οutsourcing από 50 χώρες. Με-ταξύ των βασικών της συµπερασµάτων είναι: α) Ο κλάδος µεταµορ-φώνεται λόγω της εµφάνισης νέων παρόχων σε όλο τον κόσµο, κα-θώς και της προσπάθειας των υφιστάµενων εταιρειών Outsourcing να επεκταθούν σε νέες αγορές, β) Οι εταιρείες Outsourcing στη Βόρειο Αµερική και στην Ινδία, που εδώ και καιρό κυριαρχούν στον κλάδο, αντιµετωπίζουν ανταγωνισµό από τη Λατινική Αµερική, την Ανατολι-κή Ευρώπη και την Ασία σε τοµείς υπηρεσιών που ξεκινούν από την ανάθεση της εταιρικής επικοινωνίας και των υπηρεσιών πληροφορι-κής και καταλήγουν σε ολοκληρωµένες υπηρεσίες εξωτερικής ανάθε-σης, γ) Η εξελισσόµενη οικονοµική κρίση δίνει ιδιαίτερη έµφαση στη σηµασία της περικοπής δαπανών και στη βελτίωση της αποδοτικότη-τας ως δύο από τους πιο σηµαντικούς λόγους για Outsourcing, εκτός από εκείνον της πρόσβασης σε εξειδικευµένο προσωπικό, δ) Ένας µε-γάλος αριθµός εταιρειών Outsourcing αναµένει την υπογραφή συµ-βολαίων ανάπτυξης νέου λογισµικού και παροχής υπηρεσιών πληρο-φορικής µέσα στους επόµενους 18 µε 36 µήνες και ε) Ο αριθµός των εταιρειών Outsourcing που πρόκειται να προσφέρουν χρηµατοοικο-νοµικές και λογιστικές υπηρεσίες, αλλά και υπηρεσίες ανθρωπίνων πόρων διπλασιάστηκε σε σχέση µε τον προηγούµενο χρόνο.

ICAP GROUP // BUSINESS ΣΤΗ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗ Εκτεταµένες παρουσιάσεις σε επιχειρηµατικούς φορείς σε Βουλ-γαρία, Ρουµανία και Σερβία πραγµατοποίησε πρόσφατα η ICAP Groups µε σκοπό την ενίσχυση της παρουσίας της στη ΝΑ Ευρώ-πη. Οι παρουσιάσεις επικεντρώθηκαν στις υπηρεσίες Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου και Υπηρεσιών Συµβούλων Επιχειρήσεων και Ανθρώπινου Δυναµικού που παρέχει η εταιρεία και στην ελληνική αγορά. Να σηµειώσουµε ότι στο πλαίσιο της έµφασης που δίνει η εταιρεία στην περιοχή ανέθεσε στον Βασίλη Γκατζογιάννη την πε-ραιτέρω διερεύνηση των επενδυτικών της σχεδίων. Ο Βασίλης Γκα-τζογιάννης προέρχεται από τη θέση του Regional Director της UPS. Να σηµειώσουµε επίσης, ότι η ICAP µε στόχο την ταχεία ανάπτυξη των Συµβουλευτικών Υπηρεσιών προχώρησε πρόσφατα στην ίδρυ-ση της Διεύθυνσης Enabling Technologies της οποίας τη διεύθυνση ανέλαβε ο Γιώργος Μητρόπουλος, µέχρι πρόσφατα Global Systems Engineering Leader της Sun Microsystems.

ΝΟΥΝΟΥ // ΝΕΑ ΙΝΤΕΡΝΕΤΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

Με νέες επιλογές και λειτουργίες βγήκε πρόσφατα στον αέρα, το ανανεωµένο site της Νουνού, www.noynoy.gr ή www.nounou.gr Περιέχει γενικές πληροφορίες για την FrieslandCampina στον κόσµο και στην Ελλάδα, για τις εταιρικές αξίες, το πρόγραµµα Εταιρικής Κοινωνικής Ευ-θύνης καθώς και για τις κατηγορίες προϊόντων που δρα-στηριοποιείται η εταιρία στην Ελλάδα.

SATURN // ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ!

Το πρώτο της κατάστηµα στη Θεσσαλονίκη εγκαινίασε πρόσφατα η γερµανική Saturn που αποτελεί το τρίτο κατά σειρά κατάστηµα της εταιρείας στην Ελλάδα. Διαθέτει µοντέρνα αισθητική και χώρους συνολικής έκτασης 4.000 τ.µ. καθώς και 300 θέσεις parking.

ΕΠΙΛΟΓΗ 83

VOLTALIA - THE.GE.RO // ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΙΣΟΔΟΣΗ The.Ge.Ro. θυγατρική ε ται-ρεία του γαλλικού εισηγηµένου σ το Χρηµατ ισ τήριο του Παρι-σ ιού Οµίλου Voltalia που ήδη δραστηριοποιείται στη Γουϊνέα, Γαλ λία και Βραζιλία ξεκ ινά τη δραστηριότητά της σ την Ελλά-δα, αναθέτοντας µετά από σχε-τ ικό διαγωνισµό στην εταιρεία Positive Energy, ε ταιρε ία που δρασ τηριοποιε ίται σ την κατα-σκευή φωτοβολταϊκών πάρκων και σ την παροχή ολοκληρωµέ-νων λύσεων φωτοβολταϊκής τε-χνολογίας, την υλοποίηση φωτο-βολταϊκών σταθµών συνολικού ύψους 3,4MWp σε όλη την Ελλά-δα. Για την The.Ge.Ro ο Γεώργιος Οικονόµου, γενικός διευθυντής και µέτοχος της εταιρείας συγκε-κριµένα σηµείωσε: «Ξεκινάµε δυναµικά την υλοποίηση ενός φιλόδοξου επενδυτικού σχεδί-ου µακροπρόθεσµης διάρκειας σε µια χώρα µε σηµαντικά συ-γκριτικά πλεονεκτήµατα για την αξιοποίηση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, όπως η µορ-φολογία, το κλίµα και τα κίνητρα που δηµιουργούνται για «πράσι-νη» ανάπτυξη». Από την πλευρά του ο Kωνσταντίνος Μαύρος, δι-ευθύνων σύµβουλος της Positive Energy, τόνισε: «Πρόκειται γ ια µια εξαιρετικά σηµαντική συνερ-γασία στρατηγικής σηµασίας και αξ ίας γ ια την Positive Energy, που θα συνεχίσει την πορεία της µε γνώµονα την υψηλή ποιότητα και τη συνέπεια που την έχει χα-ρακτηρίσει µέχρι σήµερα, σε κά-θε έργο που αναλαµβάνει». Να σηµειωθεί ότι η συνεργασία της The.Ge.Ro µε την Positive Energy αφορά µόνο το κατασκευαστικό κοµµάτι.

FIAT GROUP AUTOMOBILES HELLAS // ΠΡΑΣΙΝΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ COCA-COLA 3Ε

Τη νέα τους συνεργασία στην Ελλάδα ανακοίνωσαν Coca-Cola Τρία Έψιλον και Fiat Group Automobiles Hellas για «πράσινα οχήµατα», αναδεικνύοντας έτσι τη δέσµευση τους στην προστασία του περιβάλλοντος και τη µείωση των εκποµπών CO2. Η συνεργασία προβλέπει την απόκτηση στόλου «πράσινων» αυτοκινήτων Fiat Group Automobiles Hellas προς την Coca-Cola Τρία Έψιλον στην Ελλάδα, αυτοκινήτων τα οποία περιλαµβάνουν το πρωτοποριακό σύστηµα eco:Drive, σύ-στηµα εξοικονόµησης καυσίµων και χρηµάτων και φυσικά µείωσης των εκποµπών CO2. Να σηµειωθεί ότι το σύστηµα eco:Drive συνέβαλε µέχρι σήµερα στη βελ-τίωση του τρόπου οδήγησης περισσότερων από 30.000 οδηγών, µειώνοντας κατά 2,5 τόνους τις εκποµπές CO2.

ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΑ // H ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΜΠΥΡΑΣ FIX

Την πρώτη της εταιρική εµφάνιση στο ελληνικό εµπορικό και επαγγελµατικό κοινό πραγµατοποίησε η Ολυµπιακή Ζυθοποιία, συµµετέχοντας στην 23η Διεθνή Έκθε-ση Τροφίµων & Ποτών, που πραγµατοποιήθηκε τον περασµένο Φεβρουάριο, στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, η διοίκηση Ολυµπιακής Ζυθοποιίας παρουσίασε την µπύρα βιολογικής γεωργίας B29 και τη νέα µπύρα Fix Hellas, που επανέρχεται δυναµικά στην αγορά τον Απρίλιο. Η βιο-λογική µπύρα Β29 παράγεται και εµφιαλώνεται στις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της Ολυµπιακής Ζυθοποιίας, στη Ριτσώνα Ευβοίας, ενώ αντίστοιχη διαδικασία θα ακολουθηθεί και για τη Fix Hellas, από το τέλος Μαρτίου.

84 ΕΠΙΛΟΓΗ

Στείλτε µια κάρτα γεµάτη ζωή.ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ UNICEF - ΑΘΗΝΑ: Ξενίας 3, Πλ. Μαβίλη, τηλ. 210 7799 056 - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ι. ∆έλλιου 2, Πλ. Συντριβανίου, τηλ. 2310 286916 - ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ: Μιχελιδάκη 19, τηλ. 2810 283442 - ΧΑΝΙΑ: Μπονιαλή 25, τηλ. 28210 20325 ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ UNICEF: Πλ. Κοραή & Σταδίου (όλο το Μάρτιο)

Ευχα

ριστ

ούµε

το

έντυ

πο γ

ια τ

η φ

ιλοξ

ενία

του

ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ ΟΛΟ ΤΟ 24ΩΡΟ801 500 12345

www.unicef.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ UNICEF ΑΝΔΡ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 8 & ΤΖ. ΚΕΝΝΕΝΤΥ 37, 161 21 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ, ΤΗΛ. 210 7255 555, ΦΑΞ 210 72 52555

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

BUSINESS CSR

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ // ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

Μια σηµαντική µελέτη για την ιστορία του ελληνικού τραγου-διού µε τίτλο «Το ελληνικό τραγούδι από το 1821 έως τη δε-καετία του 1950», του διακεκριµένου εθνοµουσικολόγου και καθηγητή του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Λάµπρου Λιάβα, χορή-γησε η Εµπορική Τράπεζα. Η παρουσίαση της έκδοσης πραγµα-τοποιήθηκε σε ειδική εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη. Το βι-βλίο πραγµατεύεται την πορεία και εξέλιξη του ελληνικού τρα-γουδιού σε σχέση µε τα ιστορικά γεγονότα και τις κοινωνικές συνθήκες κάθε εποχής, από την περίοδο της Εθνεγερσίας και της ίδρυσης του νεώτερου ελληνικού κράτους µέχρι και το πρώ-το µισό του 20ού αιώνα. Η µελέτη του Λάµπρου Λιάβα αναδει-κνύει τα επιµέρους µουσικά είδη και τους δηµιουργούς του και ταξιδεύει τον αναγνώστη µε λόγο µεστό και τεκµηριωµένο στα µουσικά µονοπάτια της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Σηµειώ-νεται ότι η έκδοση στηρίζεται σε σπάνιες αρχειακές πηγές και πλούσιο εικονογραφικό υλικό.

GENESIS PHARMA / EUROSCIENCE // ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΑΚΡΙΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

Μέσω του προγράµµατος «Άσε τη γνώση να πετάξει» η Euroscience µε την υποστήριξη της Genesis Pharma, συνέλεξαν µεταχειρισµένους ηλεκτρονικούς υπολο-γιστές, οι οποίοι επισκευάστηκαν και αποστάλθηκαν σε σχολεία ακριτικών περιοχών, ώστε να καλύψουν τις σχετικές ανάγκες. Παράλληλα, αγόρασαν επιστηµονικά βιβλία και τα διέθεσαν σε σχολικές και δηµοτικές βιβλι-οθήκες. Συγκεκριµένα, επτά ακριτικά νησιά αποτέλεσαν τους σταθµούς του προγράµµατος για το πρώτο εξάµη-νο του 2010, Καστελόριζο, Αγαθονήσι, Λειψοί, Χάλκη, Τήλος, Σύµη και Νίσυρος.

ΔΕΗ // ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΟΥΣ

Το πολύ επιτυχηµένο «µοντέλο» ταχύτατης ανάπτυξης των Ανανεώσι-µων Πηγών Ενέργειας και της Διεσπαρµένης Παραγωγής στην Πορτογα-λία παρουσίασε ο Joao Abel Pecas Lopes, καθηγητής του Πανεπιστηµίου του Πόρτο και της INESC, σε πρόσφατη ειδική εκδήλωση της ΔΕΗ ΑΕ. Σε χαιρετισµό του στην εκδήλωση, ο πρόεδρος και διευθύνων σύµβου-λος της ΔΕΗ, Αρθούρος Ζερβός υπογράµµισε ότι, η Ελλάδα µπορεί να αντλήσει πολύ χρήσιµα συµπεράσµατα από την πολιτική που ακολού-θησε η Πορτογαλία, η οποία, αν και ξεκίνησε µε πολύ µεγάλη καθυστέρηση έχει καταφέρει να διαθέτει σήµερα Αιολικά Πάρ-κα συνολικής ισχύος άνω των 3.500 MW. Από την πλευρά του ο Joao Abel Pecas Lopes, βασι-κός συντελεστής της µεγάλης δι-είσδυσης ΑΠΕ στην Πορτογαλία, ανέφερε, µεταξύ των άλλων, ότι κύριοι παράγον τε ς επιτυχ ίας ήταν: α) Ο σαφής καθορισµός και η χωροθέτηση των περιο-χών της Πορτογαλίας που δι-αθέ τουν ανανεώσιµες πηγές, β) Η προώθηση της ανάπτυξης νέων µεγάλων υδροηλεκτρικών έργων συνολικής ισχύος 2.000 MW και γ) Η υλοποίηση ενός οργανωµένου σχεδίου για την επέκταση και ανάπτυξη δικτύων µεταφοράς παραγόµενης ηλε-κτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στα κέντρα κατανάλωσης.

ΤΙΤΑΝ // ΟΡΑΜΑ ΑΡΜΟΝΙΑΣ

Στη χάραξη ενός οδικού χάρτη ενεργειών και δράσεων προχώρησε η Βιοµηχανία Τσιµέντων ΤΙΤΑΝ σε συνερ-γασία µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, Τοπικών Συνδικα-λιστικών Οργανώσεων και της Διοίκησης του ΤΙΤΑΝΑ µε στόχο την ενεργό συµµετοχή στις τοπικές και πα-γκόσµιες προκλήσεις. Βάσει του σχεδίου αυτού προ-βλέπονται σηµαντικές παρεµβάσεις για την ανάπλαση και αναβάθµιση της περιοχής και των εγκαταστάσεων του Τιτάνα, προς όφελος της κοινωνίας της Ελευσίνας. Να σηµειωθεί ότι µεταξύ των συµφωνηθέντων είναι η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, η ανάπλαση των παλαιών λατοµείων της εταιρείας, η δηµιουργία ζωνών πρασίνου, η χάραξη νέων οδών για την απο-συµφόρηση του οδικού δικτύου, κυρίως από τα δι-ερχόµενα φορτηγά αυτοκίνητα προς και από το Εργο-στάσιο Ελευσίνας. Στη διάρκεια της ίδιας διαβούλευ-σης αξίζει να σηµειωθεί ότι η εταιρεία δεσµεύθηκε να διακόψει οριστικά τη λειτουργία των περιστροφικών κλιβάνων Ελευσίνας, στα επόµενα 7 χρόνια.

86 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΤΕ // ΚΙΝΗΤΗ …ΑΝΑΝΕΩΣΗ

Το γνωστό σε όλους µας Conn-x ανανεώνεται και προσφέρει εκτός από απεριόριστο Internet και χρόνο οµιλίας προς σταθερά τηλέφωνα, χρόνο οµιλίας και προς κινητά. Η συγκεκριµένη προσφορά απευθύνεται σε οικιακούς καταναλωτές, ενώ το κύριο χαρακτηριστικό της είναι ότι διατίθεται

BUSINESS Πληροφορική & Τηλεπικοινωνίες

ΠΛΑΙΣΙΟ // ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ SONY BRAVIA

Οι νέες σειρές LCD τηλεοράσεων της Sony είναι διαθέσιµες και στα 22 καταστήµατα Πλαίσιο για το 2010. Οι συγκεκριµένες σειρές Sony BRAVIA Essential & Cinematic περιλαµβάνουν τις πιο σύγχρονες καινοτοµίες ήχου & εικόνας, ενώ η σειρά BRAVIA Εssential παρέχει κορυφαία απόδοση µε προσιτή τεχνολογία, µε Full HD και HD Ready µοντέλα από 32 έως και 55 ίντσες, και τέλος η σειρά BRAVIA Cinematic προσφέρει αξεπέραστη ποιότητα εικόνας και ήχου, µε Full HD τηλεοράσεις στις 40 και 46 ίντσες και εντυπωσιακό σχεδιασµό Monolithic Design.

VODAFONE// ΒΑΛΤΕ ΤΗN ΜΠΡΙΖΑ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ

Καινοτοµεί … αυτή τη φορά στην κατεύθυνση της πράσινης ανάπτυξης και της φιλικής περιβαλλοντικής λειτουργίας. Η Vodafone διέθεσε στην αγορά τον ηλιακό φορτιστή κινητών τηλεφώνων δίνοντας την ευκαιρία σε όλους τους κατόχους να µειώσουν την κατανάλωση ενέργειας για τη χρήση του κινητού τους. Να τονίσουµε ότι ο ηλιακός φορτιστής της Vodafone παρέχει συµβατότητα µε µεγάλη ποικιλία κινητών τηλεφώνων, επιτρέποντας την αλλαγή κινητού τηλεφώνου διατηρώντας τον ίδιο φορτιστή, ενώ παράλληλα µπορεί να χρησιµοποιηθεί οπουδήποτε, αρκεί να υπάρχει πρόσβαση σε ηλιακό φως.

ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ// ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

Νέος, µορφωµένος και κάτοικος µεγάλου αστικού κέντρου. Αυτό είναι το προφίλ των Ελλήνων που διατηρούν τα πρωτεία στη χρήση του διαδικτύου, σύµφωνα µε το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Ειδικότερα: α) Τα πρω-τεία στη χρήση του διαδικτύου κατέχουν οι άνδρες, οι νέοι ηλικίας 16-24 ετών, τα άτοµα υψηλού µορφωτικού επιπέδου και οι κάτοικοι των µεγάλων αστικών κέντρων, β) Σε περιφε-ρειακό επίπεδο, σηµαντικές αποκλίσεις παρουσιάζονται µε-ταξύ των µεγάλων αστικών και των αγροτικών περιοχών, γ) Οι γυναίκες υπολείπονται των ανδρών στη χρήση του διαδι-κτύου, ενώ µένουν σταθερά πίσω και από τον ευρωπαϊκό µέ-σο όρο, γ) Υπάρχει σύγκλιση µεταξύ των νέων της χώρας µας ηλικίας 16-24 και των συνοµήλικών τους στην Ε-27, η οποία επιτεύχθηκε µε εντυπωσιακή άνοδο στη χρήση Η/Υ και δια-δικτύου µεταξύ 2007 και 2008.

σε ενιαία τελική τιµή, περιλαµβάνοντας το πάγιο της τηλεφωνικής γραµµής µε 43,90 ευρώ το µήνα. Να σηµειωθεί ότι η νέα προσφορά για Internet & Οµιλία µπορεί να συνδυαστεί και µε το Conn-x TV, την τηλεόραση από τον ΟΤE.

88 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣΤΟ 10,2%Η ΑΝΕΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 9,9% ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΏΝΗ

Στο 10,2% υποχώρησε το ποσοστό ανεργίας στην Ελ-λάδα τον Δεκέµβριο 2009 από 10,6% τον Νοέµβριο,

το υψηλότερο σχεδόν επίπεδο από το 2006. Ο αριθµός των ανέργων φθάνει πλέον τις 505 χιλ. άτοµα. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στην Αν. Μακεδονία και Θράκη (14,2%), τα Ιόνια Νησιά (15%), στην Αττική το ποσοστό

αυξήθηκε στο 9,2% . Ο αριθµός των απασχολούµενων µειώθηκε το τε-λευταίο 12µηνο κατά 5,6 χιλ. άτοµα και των ανέργων αυξήθηκε κατά 70 χιλ. Για το 2010 προβλέπεται άνοδος του ποσοστού στο 10,5%. Στην Ευρωζώνη διατηρήθηκε στο 9,9% τον Ιανουάριο, το υψηλότε-

ρο επίπεδο από το 1998, µε τον αριθµό των ανέργων να αυξήθηκε κατά 38 χιλ. µέσα

στον µήνα. Οριακή υποχώρηση στο 18,8% στην Ισπανία, οριακή άνοδος στη Γαλλία στο 10,1%, σταθερή στο 7,5% στη Γερµανία. Η Ελλάδα έχει το 4ο µεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρωζώνη µετά την Ισπανία, τη Σλοβακία (13,7%) και την Ιρλανδία (13,8%). Στην ΕΕ διατηρήθηκε στο 9,5% , στη Βρε-τανία σταθερή στο 7,8%. Στις ΗΠΑ διατηρήθηκε στο 9,7% τον Φεβρουάριο, µε τον αριθµό των ανέργων στα 15 εκατ.Στην Ιαπωνία υποχώρησε τον Ιανουάριο στο 4,9% από 5,2% τον Δεκέµβριο. Οι µέσες αποδοχές στην Ελλάδα αυξήθηκαν 2,8% το 2009 και το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 2,9%.

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

ΑΝΑΚΑΜΠΤΕΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑ-ΝΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ

Η καθοδική πορεία της παραγωγής της ελληνικής οικονοµίας συνεχίζεται και το 2010. Η παραγωγή της µεταποίησης τον Ιανουάριο µειώθηκε 0,5% (σύγκριση µε Ιαν. 2009). Η µείωση αυτή ωστόσο είναι η χαµηλότερη της τελευταίας διετίας. Η βιοµηχανική παραγωγή (ορυχεία-µεταλ-λεία- ενέργεια) µειώθηκε 2,5%. Πρόσθετο αρνητικό το ότι σε µηνιαία βάση µειώθηκε 6%. Στην Ευρωζώνη για πρώτη φορά από τον Μάιο 2008 σε ετήσια βάση η βιοµη-χανική παραγωγή αυξάνεται. Τον Ιανουά-ριο ήταν 1,4% υψηλότερη σε σύγκριση µε το 2009, αποτέλεσµα κυρίως της αύξησης κατά 3% στη Γερµανία, 2% στη Γαλλία, και 0,1% στην Ιταλία. Στην ΕΕ αυξήθηκε 1,5%, στη Βρετανία µειώθηκε 0,2%. Το 2009 συ-νολικά µειώθηκε 15% στην Ευρωζώνη και 14% στην ΕΕ. Στην αµερικανική οικονοµία η παραγωγή της βιοµηχανίας αυξάνεται, έστω και οριακά, µετά από µεγάλο διάστηµα συ-

νεχούς µείωσης, τον Ιανουάριο ήταν 0,9% υψηλότερη από τον Ιαν 2009. Συγχρόνως ο ρυθµός ανάπτυξης το 4ο τρίµηνο 2009 ενι-σχύθηκε στο 5,9% από 2,2% το 3ο. Οι βιο-µηχανικές παραγγελίες στην Ελλάδα µειώ-θηκαν 11% τον Δεκέµβριο, και 29% σε ολό-κληρο το 2009. Στην Ευρωζώνη αυξήθηκαν 9,5% τον Δεκέµβριο, µετά από µείωση 0,6% τον Νοέµβριο, ενώ µειώθηκαν 23%

το 2009 συνολικά. Θετικό το ότι σε µηνιαία βάση αυξάνονται και πάλι. Στο ιδιο κλίµα για την Ελλάδα, ο δείκτης υπευθύνων προ-µηθειών, υποχώρησε τον Φεβρουάριο, σε χαµηλό 10 µηνών, παραµένοντας κάτω από το όριο του 50, που σηµαίνει συρρίκνωση

της βιοµηχανίας, καθώς παραγγελίες, πα-ραγωγή και απασχόληση υποχωρούν. Στο -2,6% ο ρυθµός ανάπτυξης της Ελλάδας το 4ο τρίµηνο 2009 (σύγκριση µε 4ο 2008) µε -2,5% το 3ο. Σε σύγκριση µε το προηγού-µενο τρίµηνο το αεπ µειώθηκε 0,8%. Για το 2009 συνολικά ο ρυθµός ανάπτυξης αναθε-ωρήθηκε προς τα κάτω, στο -2%. Ανάλογη µείωση προβλέπεται για το 2010. Στην Ευ-

ρωζώνη ο ρυθµός ανάπτυξης το 2009 ήταν αρνητικός, -4,1%, όµως σε τριµηνιαία βάση βρίσκεται για 2ο τρίµηνο σε θετική περιοχή, 0,3% το 3ο και 0,1% το 4ο. Ωστόσο, η επι-βράδυνση του ρυθµού δείχνει αβεβαιότητα για τη διατηρισιµότητα της ανάκαµψης.

µ, %

2009 2010 2007 2008 2009*

-2,5 … 4,5 2,0 -2,0

µ -17,3 -0,6 2,2 -4,7 -11,2

µ -10,8 2,2 -1,9 -28,6

µ

.

4 µ

.

µ, %

2008 2009 2007 2008 2009

. , µ . µ 6,5 2,8 6,1 6,5 2,8

/µ , / 5,6 2,9 4,3 5,6 2,9

8,9 10,2 8,3 7,7 9,4

µ

.-.

µ

.-.

67891011

2008 2009

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

-11% ΣΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΟ 2009 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΙΚΡΗ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Με χαµηλότερη µείωση, κατά 0,5% τον Δεκέµβριο 2009, συνεχίζεται η καθοδική πορεία του όγκου των λιανικών πωλήσε-ων για 14 συνεχόµενους µήνες. Το 2009 συνολικά ο όγκος µειώθηκε 11% µε µεί-ωση 2,3% στην Ευρωζώνη. Στην Ευρω-ζώνη ο όγκος των λιανικών πωλήσεων τον Ιανουάριο (σύγκριση µε Ιαν. 2009)

µειώθηκε 1,3% µετά από µείωση 0,5% τον Δεκέµβριο, στη Γερµανία η µείωση εί-ναι 0,2%, στη Γαλλία 2,6%, στην Ισπανία 2,6%. Στην ΕΕ µειώθηκε 1,6%, στη Βρε-τανία και τη Σουηδία αυξάνεται, 0,7% και 3,4% αντίστοιχα. Θετικές οι ενδείξεις στις ΗΠΑ, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν για 3ο µήνα τον Ιανουάριο, 4,7% µετά από άνοδο 5,9% τον Δεκέµβριο. Οι πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων στην Ελλάδα το 2µηνο Ιαν.-Φεβρουαρίου αυξήθηκαν 12%, λόγω της ανόδου τον Ιανουάριο. Η ιδιω-τική κατανάλωση υποχωρεί, µετά από µείωση 1,9% το 3ο τρίµηνο 2009

µειώθηκε 1.6% το 4ο (σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008). Συνολικά το 2009 µειώθη-κε 1,8%, οι εκτιµήσεις µιλούν για µείωση 1% το 2010, καθώς οιταναλωτές σε περι-βάλλον αυξανόµενης ανεργίας και αβεβαι-ότητας περιορίζουν τις δαπάνες τους.

ΜΕΓΑΛΗ ΠΤΩΣΗ ΣΤΙΣ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ

Κατακόρυφη ήταν η υποχώρηση της οικοδοµικής δραστηριότητας το 2009. Ο όγκος των νέων οικοδοµών µειώθηκε 22% τον Δεκέµβριο (σύγκριση µε Δεκ. 2009). Η καθοδική πορεία µεταφράζεται σε µείωση των αδειών οικοδοµών κατά 14% και του όγκου κατά 28% σε ολόκληρο το 2009. Οι επενδύσεις σε κατοικίες το 2009 εκτιµάται ότι µειώθηκαν 22%, ενώ για το 2010 προβλέπεται µικρότερη µείωση, 15%. Ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού στα κεφαλαιακά αγαθά υποχώρησε το 2009, και η υποχώρηση συνεχίζεται και φέτος. Οι δαπάνες για δηµόσιες επενδύσεις µειώθηκαν 2,8% το 2009 ενώ αρνητική είναι η εικόνα στις αρχές του 2010. Οι επενδύσεις υποχώρησαν κάθετα το 2009, καταγράφοντας µείωση 14%. Μεγάλη είναι η συρρίκνωση των επενδύσεων σε µηχανολογικό εξοπλισµό, -21% το 3ο τρίµηνο 2009 από -33% το 2ο σε σύγκριση µε το 2008, στα µεταφορικά µέσα -19% και στις λοιπές κατασκευές µε µείωση 14%. Για το 2010 προβλέπεται να συνεχιστεί η µείωση των επενδύσεων αλλά ηπιότερη, -1,6%.

µ, %

2009 2010 2007 2008 2009*

, µ -11,3 … 2,2 1,3 -11,3

-36,8 11,7 4,6 -4,7 -17,4

4 µ -1,6 … 3,3 2,3 -1,8

µ

. - .

. - µ.

µ, %

2009 2010 2007 2008 2009 4 µ -19 … 4,6 -7,4 -13,9

µ (m3) .-. -27,6 … -5,0 -17,1 -27,6

µ µ µ , %,

76,6 70,3 80,4 77,5 73,4

µ

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

ΕΠΙΛΟΓΗ 89

90 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΙΟ ΠΑΝΩΣΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΚΑΙ ΣΤΗΝ ΥΦΕΣΗ

Στο 2,8% αυξήθηκε ο πληθωρισµός τον Φεβρουάριο από 2,4% τον Ιανουάριο, αποτέλεσµα κυρίως της αύξησης των τι-µών των καυσίµων αλλά και αυξήσεων σε άλλες κατηγορίες. Η Ελλάδα, εν µέσω ύφε-σης, έχει τον 2ο υψηλότερο πληθωρισµό στην Ευρωζώνη, όπου υποχώρησε οριακά στο 0,9% τον Φεβρουάριο από 1% τον Ιανουάριο (0,7% χωρίς την ενέργεια). Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία (εγχώρια αγορά) αυξήθηκαν 5,3% τον Ιανουάριο σε σύγκριση µε Ιανουάριο 2009, µετά από άνοδο 4,5% τον Δεκέµβριο, λόγω της ενί-σχυσης των τιµών του πετρελαίου. Χωρίς

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

τον ενεργειακό κλάδο οι τιµές αυξήθηκαν 0,6% µόνο καθώς η ύφεση περιορίζει τη ζήτηση. Στην Ευρωζώνη οι τιµές της βιοµηχανίας υποχωρούν, αλλά µε χαµη-λότερο ρυθµό, -1% τον Ιανουάριο από -2,9% τον Δεκέµβριο, χωρίς τον κλάδο ενέργειας µειώθηκαν 1% επίσης. Σε µη-νιαία βάση ωστόσο οι τιµές αυξάνονται.

PRICES

µ, %

2009 2010 2007 2008 2009

. µ 1,6 2,8

12µ 3,7 1,4 2,9 4,2 1,2

µ µ -. -3,4 5,3 4,1 10,1 -5,9

µ

Page 1

Στις ΗΠΑ ο πληθωρισµός αυξάνεται, λό-γω της ανόδου των τιµών του πετρελαί-ου. Ετσι ο πληθωρισµός τον Ιανουάριο βρισκόταν στο 2,6%, χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιµα όµως υποχώρησε οριακά στο 1,6%. Στην Ιαπωνία ο πληθωρισµός στο -1,3% τον Ιανουάριο από -1,7% τον Δεκέµβριο.

ΝΕΑ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Η ΕΚΤ διατήρησε το επιτόκιό της στο 1% στις 4/3/2010, η αµερικανική Fed το διατήρησε στο 0-0,25% στις 27/1/2010. Η ρευ-στότητα στην Ευρωζώνη, µετά συνεχή επιβράδυνση που ξεκίνησε στις αρχές του 2008 και υποχώρηση το τελευταίο δίµηνο του 2009, ανακάµπτει οριακά τον Ιανουάριο. Στο 3,8% υποχώρησε η άνοδος της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ελλάδα τον Ιανουάριο, σε συνέχεια της ραγδαίας επιβράδυνσης στη διάρκεια του 2009. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων επιβραδύνει στο 4,5% τον Ιανουάριο από 5,1% τον Δεκέµβριο, µε τη χρηµατοδότηση της βιοµηχανίας σε αρνητική περιοχή για 3ο συνεχόµενο µήνα. Στα νοικοκυριά η άνοδος υποχώρησε στο 2,9% από 3,1% εξαιτίας της αναδίπλω-σης στα καταναλωτικά δάνεια όπου η καθαρή ροή δανείων ήταν αρνητική ενώ η επιβράδυνση στα στεγαστικά είναι οριακή, στο 3,6% από 3,7%, στα καταναλωτικά στο 1,6% από 2%. Για το 2010 προβλέπεται συνεχιζόµενη επιβράδυνση και ίσως µείωση του υπολοίπου των δανείων. Στην Ευρωζώνη τα δάνεια, ακολουθούν αρνητική πορεία για 5ο συνεχόµενο µήνα και µάλιστα µε εντεινόµενη τη µείωση, που οφείλεται στην εντεινόµενη µείωση των επιχειρηµατικών δανείων ενώ τα δάνεια των νοικοκυριών ανακάµπτουν. Τα δάνεια των επιχειρήσεων υποχωρούν τον Ιανουάριο µε ρυθµό 2,7% µετά από µείωση 2,2% τον Δεκέµβριο 2009 και των νοικοκυριών αυξάνονται µε ρυθµό 1,6% από 1,3% αντίστοιχα. Σε σύγκριση µε τους προηγούµε-νους µήνες η χρηµατοδότηση των νοικοκυριών ενισχύεται ελαφρά ενώ στις επιχειρήσεις η υποχώρηση εντείνεται.

MONEY

µ, %*

2009 2010 2007 2008 2009

µ 3, 6,0 0,1 11,6 7,6 -0,2

µ 4,6 ... 13,8 15,1 ...

µ ( µ)

15,2 3,8 21,5 15,9 4,2

µ 18,4 4,5 20,6 18,7 5,1

µ µ 15,2 -2,9 11,2 15,8 -3,5

11,8 2,9 22,4 12,8 3,1

14,7 1,6 22,4 16,0 2,0

10,6 3,6 21,9 11,5 3,7

, %* 5,5 4,5 6,6 6,8 4,6

" * 4,7 3,2 5,6 6,1 3,7

µ µ A (1980=100) 1.660 1.955 22 -30 -36

% µ

* µµ 1 1 . ,

XHMA

Page 1

ΕΠΙΛΟΓΗ 91

LEADING INDICATORS

µ 2008 2009

µ µ 75,9 76,1 72,4 93,4 70,6

µ. µ, 71,0 75,8 72,6 91,9 72,1

µ -44 -47 -51 -46 -46

µ µ 94,1 96,0 95,9 89,9 76,1

µ µ -16 -14 -13 -9 -29

µ -16 -16 -17 -17 -25

µ µ

µ µ 100,5 101,4 102,3

µ µ 100,5 101,7 103,0

µ µ 103,2 103,3 103,5

: , , , µ: µ

Page 1

ΠΡΩΤΟΙ ΣΤΗΝ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΟΙ ΈΛΛΗΝΕΣ

Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος στην Ελλάδα υποχώρησε σηµαντικά τον Φεβρουάριο, αποτέλεσµα της υποχώρησης στη βιοµηχανία, το εµπόριο, τις υπηρεσίες και τις κατασκευές. Τα νοικοκυριά είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξα όσον αφορά τη γενική οικονοµική κατάσταση αλλά και τη δική τους, µε τον δείκτη να καταγράφει την χειρότερη επίδοση στην ΕΕ. Με µέσο όρο -17 στην Ευρωζώνη, ο ελληνικός δείκτης είναι -51. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία µετά από σηµαντική άνοδο τον Ιανουάριο, υποχωρεί και πάλι, αποτέλεσµα των χαµηλότερων εκτιµήσεων για την παραγωγή το επόµενο τρίµηνο. Το 25% των επιχειρήσεων προβλέπει µείωση των θέσεων εργασίας. Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη τo οικονοµικό κλίµα δεν µεταβλήθηκε, µετά την ανοδική πορεία του τελευταίου 12µήνου. Στην Ευρωζώνη ανοδικά κινήθηκε στη βιοµηχανία (για 8ο µήνα) και τις υπηρεσίες ενώ στο εµπόριο υποχώρησε όπως άλλωστε

υποχώρησε και η εµπιστοσύνη των καταναλωτών. Σηµαντική είναι η βελτίωση στην Πολωνία, µικρότερη σε Γερµανία, Ισπανία και Ολλανδία. Οι δείκτες συγκυρίας στην αµερικανική οικονοµία δείχνουν ενίσχυση της ανάκαµψης, ανοδικοί και στην Ιαπωνία. Στις αναπτυσσόµενες χώρες,

της Κίνας δείχνουν χαµηλότερη δυναµική, όπως και της Ινδίας και της Βραζιλίας ενώ ενισχύεται η δυναµική της Ρωσίας.

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

92 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗ

Ο ιδρυτής και ιθύνων νους του Μουσείου Φρυσίρα στην Πλάκα, µιλάει για την όµορφη τρέλα της τέχνης, εκείνη που οδηγεί τους ανθρώπους να ξεπεράσουν

τις δυνάµεις τους και να αφιερωθούν στο µεγάλο ιδανικό. Το Μουσείο θεωρείται σήµερα η κιβωτός των µοντέρνων τάσεων στη ζωγραφική και αποτελεί έργο ζωής

ενός διαπρεπούς και φιλότεχνου δικηγόρου.

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ

ΒΛΑΣΗΣ ΦΡΥΣΙΡΑΣ o ΣΥΝΗΓΟΡΟΣΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 93

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Διαδροµές

πλευρά της ζωής. Στέκοµαι στο πνεύµα του ανθρώπου και δεν µε απασχολούν τόσο τα δηµιουργήµατά του ή η φύση που τον περιβάλλει. Αυτό θεωρώ ότι καθιστά τη συλλογή µοναδική.

Επενδύετε σε ολόκληρες συλλογές καλλιτε-χνών που φτάνουν ακόµη και τα 100 έργα. Αυτό το πάθος αφορά στους καλλιτέχνες που αγαπάτε ή στην ιδιοσυγκρασία σας;Με εξαίρεση τα έργα του Σακαγιάν που φτάνουν τα 300. Ο συλλέκτης είναι µια δύσκολη προσωπικότητα και ας µη λησµονούµε ότι η συλλεκτική διά-θεση είναι µια µορφή ψυχικής διατα-ραχής που σχετίζεται µε τη µανία. Έτσι λειτουργώ και στη ζωή µου. Ποτέ δεν αγοράζω µόνο ένα ζευγάρι παπούτσια.

Πώς οδηγηθήκατε από τη δικηγορία στην τέχνη;

Τη δικηγορία την υπηρέτησα 44 χρόνια µε αξιοπρέπεια και ήταν το µέσο για να δηµιουργήσω το έργο µου. Γιατί µέσα από το δικηγορικό γραφείο αλλά και τη στήριξη κάποιων σηµαντικών ανθρώ-πων όπως του Κωνσταντίνου Καψάσκη, διοικητή τότε της Τράπεζας Εργασίας, που για χρόνια στήριζε το δικηγορικό µου γραφείο, αποκτήθηκαν οι συλλογές και τα κτήρια και έτσι πραγµατοποιήθη-κε το όνειρό µου. Ξέρετε η τέχνη είναι ακριβό χόµπι. Το να αγοράσεις ένα κτί-ριο και να εντάξεις σε αυτό τη συλλογή σου είναι το ήµισυ. Το υπόλοιπο ήµισυ είναι η λειτουργία του Οργανισµού που πρέπει µε αξιοπιστία και προοπτική να συνδράµει τον πολιτισµό. Θεωρώ ότι αυτό το πέτυχα κάνοντας σπουδαίες εκ-θέσεις διεθνούς βεληνεκούς που σπά-νια γίνονται στην Ελλάδα, και όλα αυτά µέσα από ένα δικηγορικό γραφείο.

Σας κατηγόρησαν κάποιοι ποτέ για το ότι από ένα δικηγορικό γραφείο δηµιουργή-σατε όλα αυτά;Όχι, και δεν βλέπω τον λόγο να το κά-νουν. Να µε ζηλέψουν, ναι. Κάποιος σπουδαίος άνθρωπος µου είχε πει, ότι στην Ελλάδα όταν κάποιος «ψηλώνει» οι άλλοι, αντί να τον µιµηθούν, του κό-βουν τα πόδια για να τον κοντύνουν. Το θυµάµαι πάντα.

Αναµφισβήτητα, ωστόσο το να δηµιουρ-γήσετε ένα µουσείο στην Ελλάδα δεν είναι και το ευκολότερο εγχείρηµα. Αυτό µου το λέει συχνά η γυναίκα µου. Αλλά όταν το πάθος είναι µεγάλο ξεπερ-νάς κάθε όριο και κάνεις την υπέρβαση. Αυτό καθρεπτίζεται απόλυτα στη δική µου προσπάθεια. Δεν ήµουν εφοπλι-στής, από το υστέρηµα και την εργασία µου έγιναν όλα. Άφησα τα πάντα στην άκρη και η µόνη προτεραιότητα ήταν να κάνω αυτό το έργο γιατί πίστεψα σε αυτό.

Μια απαράβατη «αρχή» του µουσείου σας αφορά στη θεµατολογία των έργων, η οποία είναι αµιγώς ανθρωποκεντρική. Ο λόγος;Έχω µια ανθρωποκεντρική φιλοσοφία. Μου αρέσει ο άνθρωπος. Το σύνολο της συλλογής µου απαρτίζεται από έργα που δεν δείχνουν πάντα την ευχάριστη

Όσον αφορά τα έργα, όταν προσεγγί-σεις περισσότερο ένα νέο καλλιτέχνη, πριν καταξιωθεί και τα έργα του γίνουν «απλησίαστα», επενδύοντας στο έργο του, τον στηρίζεις ηθικά και υλικά και τον ενισχύεις προκειµένου να προο-δεύσει. Αν αποδειχθεί καλός, τότε γί-νεσαι ευτυχέστερος συλλέκτης. Ύστερα από τόση εµπειρία, πάντως, δύσκολα «πέφτω» έξω.

Εσείς ζωγραφίζετε; Λένε πώς πίσω από έναν επιτυχηµένο συλλέκτη κρύβεται ένας αποτυχηµένος ζωγράφος...Ίσως και να ισχύει. Ζωγραφίζω αγαπηµέ-να µου πρόσωπα, ερασιτεχνικά πάντα.

Οι καλλιτέχνες διακατέχονται από µια πο-λυπλοκότητα. Νιώσατε ποτέ να σας κουρά-ζουν;Μονίµως. Οι καλλιτέχνες τους οποίους ευτυχώς ή δυστυχώς συναναστράφηκα διακατέχονται σε µεγάλο βαθµό από µια φιλοδοξία που υπερβαίνει τα µέτρα τους. Η πικρή µου διαπίστωση είναι µια: «Όσο σπουδαιότεροι καλλιτέχνες είναι, τόσο πιο απλοί και ευγενείς είναι στη συµπεριφορά και στη σκέψη τους. Και λέω «πικρή», γιατί στήριξα πολλούς χωρίς να το αξίζουν. Το «ευχαριστώ» το έχω ακούσει µόνο από τους ξένους. Από αυτούς ένιωσα τη µεγαλύτερη ευ-γνωµοσύνη και όχι από κάποιους νεό-κοπους καλλιτέχνες που αυτοθαυµάζο-νται ενώ δεν έχουν «βγει» ποτέ εκτός συνόρων.

Μιλάτε και δραστηριοποιήστε συνεχώς γύρω από τέχνη ή ενίοτε απέχετε για να κάνετε συντήρηση δυνάµεων; Αδύνατον. Η τέχνη είναι έµµονη ιδέα για εµένα. Αθεράπευτο πάθος.

Σας απασχολεί τι θα απογίνει όλο αυτό το έργο µελλοντικά;Απόλυτα. Το µουσείο ανήκει στον κό-σµο και επιθυµία µου είναι να παράγει πολιτισµό στο διηνεκές. Τα παιδιά µου πιστεύω ότι θα είναι άξιοι συνεχιστές. Ο Χέοπας όταν έφτιαξε τις Πυραµίδες ενταφίασε πολλούς ανθρώπους στα θεµέλια, αλλά είπε ότι η Αίγυπτος στα µελλοντικά της χρόνια θα ζει από τις Πυραµίδες. Το ίδιο συµβαίνει και µε τα χώρους που παράγουν και διαφυλάσ-σουν τον πολιτισµό.

INFO

••• Το Μουσείο Φρυσίρα εί-ναι το µοναδικό Μουσείο Σύγ-χρονης Ευρωπαϊκής Ζωγραφι-κής στον ελλαδικό χώρο.

••• Ιδρύθηκε από την οικο-γένεια Βλάση Φρυσίρα, βρί-σκεται στην Πλάκα (Μονής Αστερίου 3) και άνοιξε τ ις πύλες του το 2000.

••• Οι συλλογές του απαρ-τ ίζον ται από έργα ζωγρα-φικής, σχεδίων, γλυπτικής και χαρακτικών µέσα από τα οποία γίνεται προσπάθεια να καταγραφούν οι τάσεις, τα πρόσωπα και η φιλοσοφία της ανθρωποκεντρικής ευ-ρωπαϊκής ζωγραφικής µετά το 1940.

••• Στο Μουσείο εκτίθενται περί τα 3500 έργα καλλι-τ ε χνών όπως οι Hockney, Blake, Rustin, Dado, Segu, Rego, Velickov ic, Arroyo, Adami, Μόραλη, Θεοφυλα-κτόπουλου, Βυζάντιου, Χρι-στοφόρου, Kirby, Howson, Corpet, Martinelli, Smith, Pasieka, Marrey, Μισούρα, Μαν τζαβίνο, Δασκαλάκη, Σκουλάκη, Πατρασκίδη, Τά-ταρη, Mammel, Loutz, Bisky, Xiang, Roig.

94 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ε κείνο που τον καθιστά έναν από τους πιο σηµαντικούς και

καταξιωµένους σύγχρονους Γερµανούς καλλιτέχνες έγκειται στο γεγονός ότι το έργο του είναι σύγχρονο, χωρίς όµως να πέφτει σε νεωτερισµούς και φτηνούς εντυπωσιασµούς. Η υποκειµενικότητα που το χαρακτηρίζει είναι απαλλαγµένη από κάθε ίχνος εγωϊσµού, αφήνοντας κυρίως να αναδυθεί η ανησυχία του δηµιουργού να αναπαραστήσει την ανθρωπότητα όπως πράγµατι είναι. Ο συλλέκτης Ζαχαρίας Πορταλάκης επέλεξε να φιλοξενήσει πρόσφατα κυρίως έργα του, προκειµένου να προβάλει τη δηµιουργικότητα του καλλιτέχνη που εξωτερικεύεται µε διάφορους τρόπους. Γιατί ο Schutte επεξεργάζεται µε την ίδια µαεστρία πολλές καλλιτεχνικές µεθόδους, όπως τη χαρακτική, τη φωτογραφία, τη ζωγραφική, το σχέδιο, την κεραµική, τη γλυπτική και την υδατογραφία. Στην έκθεση θα έχετε την ευκαιρία να θαυµάσετε έργα γλυπτικής (Witche- Άθλιοι, Zombies- Ζωντανοί Νεκροί), κεραµικής (Klotzkopfe- Χοντροκέφαλοι), καθώς επίσης και τις σειρές των χαρακτικών (Silly Lilies, Frauen, Architektur Modelle), που αφορούν στην κατεξοχήν γραφιστική δραστηριότητα του Schutte. Όταν επισκεφθήκαµε την έκθεση παραµείναµε για αρκετή ώρα να περιεργαζόµαστε τα «Zombies» και τις προτοµές «Wichte». Αιχµαλωτίζουν µεµιάς τη µατιά του κάθε επισκέπτη γιατί είναι από

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Έκθεση γλυπτικής – χαρακτικών

ΥΠΟΘΕΣΗ THOMAS SCHUTTE

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗ

Ένας πολύπλευρος, µυστηριώδης καλλιτέχνης που έχει γράψει τη δική του ιστορία στο κεφάλαιο της σύγχρονης τέχνης, φιλοξενείται αυτήν την περίοδο στη Συλλογή Πορταλάκη. Υλικά, σχήµατα και χρώµατα ενός ειρωνικού και παράδοξου σύµπαντος εκτίθενται στα µά-τια του αθηναϊκού κοινού και του ζητούν να δώσει τις δικές του ερµηνείες και προσεγγίσεις.

εκείνα τα έργα που διέπονται από έναν έντονο καλλιτεχνικό χαρακτήρα που δεν έχει παρά να µας προβληµατίσει και να κάνει τον καθέναν από εµάς να δώσουµε τις απαντήσεις µας στα ερωτήµατα που εγείρει. Τα µεν Zombies είναι γλυπτικοί σωροί από αποφύσεις, κορµούς και κεφάλια που προέρχονται από τις µορφές του Grosse Geister («Μεγάλα Πνεύµατα») επίσης του Schutte, και αποκαλύπτουν την εµµονή του καλλιτέχνη µε την αποτυχία, ως µια δραµατική κίνηση προκειµένου να συλλάβει τον κόσµο στην ουσία

THOMAS SCHUTTE

ΕΠΙΛΟΓΗ 95

του. Όσον αφορά τις προτοµές Witche, αυτές αποδίδουν τόσο αριστοτεχνικά το στοιχείο της κυνικότητας που πρυτανεύει στον σύγχρονο τρόπο ζωής και αντανακλάται άµεσα στην ανθρώπινη φιγούρα. Στον αντίποδα κινείται η φιλοσοφία των Klotzkopfe καθώς τα συγκεκριµένα αντικατοπτρίζουν το ύφος της κλασικής γλυπτικής όπου αρκούν µόνο ελάχιστες αδρές γραµµές για να µεταδώσουν τη µοναδική παραστατικότητα της ανθρώπινης έκφρασης.Η έκθεση δίνει τη δυνατότητα µιας σφαιρικής θεώρησης της πολύπλευρης δηµιουργικότητας του καλλιτέχνη, µέσα από αντιπροσωπευτικές επιλογές πρόσφατων κυρίως έργων του, που ξεκινούν από τη δεκαετία του 1980 και φτάνουν ως σήµερα.

TΑΥΤΟΤΗΤΑΠου: Εκθεσιακός χώρος της Συλλογής Πορταλάκη, Πεσµαζόγλου 8, 8ος όροφος. τηλ. 2103318933Πότε: Τετάρτη 12:00-20:00 µ.µ & Σάββατο 11:00 π.µ.-15:00 µ.µ.Έως: Ιούνιος 2010

Ζωντανός Νεκρός VI (Ζόµπι VI), 2007 Αλουµίνιο (62 χ 75 109 εκ.)

Άθλιος, 2006 Ορείχαλκος, ατσάλι 67χ35χ32 εκ

Χοντροκέφαλοι, 2009 στιλβωµένο κεραµικό, ατσάλι κεφάλια: 16χ15χ15 εκ. βάθρο: 122,5 χ διαµ. 22εκ.

Άθλιος, 2006 Ορείχαλκος, ατσάλι 67χ35χ32 εκ.

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΑΠΤΕΡΟΕΝΤΑ

Ελπίζω ότι η Κυβέρνηση αφού δώσει προειδοποίηση ενός µήνα θα απαλλάξει τους δρόµους από τα αυτοκίνητα που δεν έχουν πινακί-δες ή δεν έχουν το σήµα πληρωµής των τελών κυκλοφορίας. Μπορεί και να ανασάνουν οι πόλεις. Αν το Κράτος δεν διαθέτει την υποδοµή τότε ας το αναθέσει σε ιδιωτική γερµανική εταιρία µε αµοιβή.

Υποθέτω ότι οι αστυνοµικοί αλλά και οι αξιωµατικοί της Αστυ-νοµίας ξεκουράζονται µε αστυνο-µικές ταινίες.Συγκρατούν τίποτα από τα υποδόρια µηνύµατα ή πε-ριορίζονται στο να πυροβολούν µε στιλ, λυγίζοντας ελαφρά τα γόνα-τα; Οι ένοπλοι υποχρεώνονται εκεί σε συνεχή εκπαίδευση και κάθε φορά που δηµιουργείται πρόβλη-µα επεµβαίνει αµέσως η υπηρεσία εσωτερικών υποθέσεων. Εδώ;

Ακόµα και αν δεν υπήρχε το φορολογικό κίνητρο για τη διατή-ρηση των αποδείξεων, οι επώνυµοι κάθε είδους και επιπέδου θα έπρεπε να τις φυλάνε σύµφωνα µε τα νέα ήθη των ΜΜΕ. Μόνο έτσι θα µπορούν να αποδεικνύουν πόσα πλήρωσαν το Σαββατοκύριακο στο θέρετρο που βρέθηκαν, πόσο αγό-ρασαν τα νέα τους παπούτσια ή το κόσµηµα που φέρουν. Βλέπεται ότι ο Καλβινισµός επανήλθε πασπαλι-σµένος µε άφθονο λαϊκισµό.

Το προκλητικό βέβαια είναι ότι οι διάφοροι κήνσορες συνήθως είναι νεόπλουτοι και επιδειξιοµα-νείς του πλούτου τους.

Έξι. Και η µεν απόφαση του Αρείου Πά-γου πιθανόν θα αποκαταστήσει ηθικά τους εκτελεσθέντες, αλλά οι εξεταστικές επιτρο-πές λόγω της παραγραφής όλων σχεδόν των αδικηµάτων απλώς θα έχουν κάποιες παράπλευρες απώλειες µη-πολιτικών γιατί οι διάφοροι Υπουργοί είναι προστατευµέ-νοι από το τεφλόν της παραγραφής.Και τώρα µια ανίερη σύγκριση για να δι-καιολογήσω την εικόνα του κυνικού. Έχω προσωπική γνώση ότι οι Παπαδοπουλικοί θεωρούν τους Ιωαννιδικούς πραξικοπηµα-τίες και χουνταίους και τούµπαλιν. Και εκεί-νοι -όσοι ζουν ακόµα 35 χρόνια µετά- δεν έχουν τίποτα παραγωγικότερο να κάνουν. Οι πολιτικοί όµως της Νέας Δηµοκρατίας δεν βρίσκουν τίποτα παραγωγικότερο από το να αναφέρονται στο χάος που υποτίθε-ται ότι παρέλαβαν; Και όντως παρέλαβαν µια προβληµατική κατάσταση. Τι έκαναν επ’ αυτού;. Ένας είρωνας φίλος το χαρα-κτήρισε µε µια «λόγια» φράση: Βελτίωσαν την κατάσταση επί τα χείρω.

Ιδρυµατικές καταστάσεις

Επαναφέρεται συνεχώς στην επικαιρότη-τα η παγκόσµια πρωτοτυπία που λέγεται Ιδρύµατα Προσωπικοτήτων. Παντού αλ-λού κάποιοι πλούσιοι αποφασίζουν να επιστρέψουν στην κοινωνία µέρος από τα πλούτη τους και έτσι δηµιουργούν κάποιο ίδρυµα ώστε να φροντίσουν την υστερο-φηµία τους. Εξαίρεση του κανόνα είναι οι ΗΠΑ όπου έχει σχεδόν καθιερωθεί οι απερχόµενοι Πρόεδροι να δηµιουργούν ένα ίδρυµα το οποίο να στεγάζει το αρχείο τους. Αλλά αυτά τα ιδρύµατα χρηµατοδο-τούνται από φίλους του εκάστοτε Προέ-δρου και όχι από το Κράτος.Μόνο στην Ελλάδα τελικά υπάρχει το εκτεταµένο φαινόµενο των ιδρυµάτων πολιτ ικών προσωπικοτήτων τα οποία ουσιαστικά λειτουργούν χάρη στις επι-χορηγήσεις του Κράτους δηλαδή τα δικά σας και τα δικά µου χρήµατα. Και βεβαί-ως επειδή λειτουργούν µε ξένα κόλλυβα συνεχώς αυξάνουν τις οικονοµικές τους απαιτήσεις οργανώνοντας µεγαλειώδεις εκδηλώσεις προσπαθώντας να ξεπερά-σουν το παράδειγµα των Φαραώ.

ΣΚΝΙΠΕΣ

Αφροσύνας το τέλος δυστυχία

Από τον ΑΝΔΡΕΑ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟ

Η φράση αυτή από τις Βάκ-χες του Ευριπίδη γυρίζει συνέχεια στο µυαλό µου

τους τελευταίους µήνες. Όποιος δεν συνειδητοποιεί ότι η κατά-σταση της χώρας είναι ιδιαίτερα σοβαρή στο οικονοµικό και στο κοινωνικό επίπεδο θα υποστεί

σοκ µε ό,τι πρόκειται να επακολουθήσει αν δεν αναθεωρήσει τις προτεραιότητές του. Και µετά από τη λαϊκότροπη αυτή συµβουλή, για να δούµε τι συµβαίνει µε τα κόµµατα τα οποία επιλέξαµε να ενερ-γούν για το δικό µας συµφέρον.Πρώτα το εύκολο σχόλιο. Τα κόµµατα δια-µαρτυρίας έχουν τη δυνατότητα να υπόσχο-νται τα πάντα και να προτείνουν οτιδήποτε χωρίς πραγµατικό κόστος γιατί δεν πρόκει-ται να κληθούν να εφαρµόσουν τις προτά-σεις τους. Έτσι πέρα από το να επικρίνουν τα δύο κόµµατα εξουσίας παρακινούν τον κόσµο σε ενέργειες, όπως απεργίες, που µόνο θα επιδεινώσουν την οικονοµική κα-τάσταση. Ταυτόχρονα σε αυτό το σηµείο τα δύο κόµµατα εξουσίας µε τη συµπεριφορά τους ρίχνουν λάδι στη κοινωνική φωτιά µε τη συγκροτηµένη συµπεριφορά τους και να δύο παραδείγµατα.Ας δεχθώ ότι οι αµοιβές των βουλευτών µετά βίας καλύπτουν τα έξοδα που είναι απαραίτητα προκειµένου να ασκήσουν ευπρεπώς το έργο τους και εποµένως δεν µπορεί να µειωθούν –έστω και συµβολι-κά- ώστε να υπάρξει έµπρακτη συµµετοχή στην προσπάθεια να πλεύσει η βάρκα που «κάτσαµε». Υπάρχει όµως προβλεπόµενη εξοικονόµηση ως 33% τουλάχιστον των δαπανών διακυβέρνησης µε τη µείωση του αριθµού των βουλευτών σε 200 όπως προβλέπεται από το Σύνταγµα (άρθρο 51). Η µείωση του αριθµού, άλλωστε, έχει ανα-φερθεί και σε άλλες συνθήκες. Σκεφθείτε και συγκρίνατε τους πληθυσµούς και τη γεωγραφική έκταση άλλων Ευρωπαϊκών χωρών και τα δικά µας και µετά συγκρίνα-τε τους αριθµούς βουλευτών κάθε χώρας.Δεύτερο, µε τον ρυθµό που µετακινούνται προς τα πίσω µε εξεταστικές επιτροπές για διερεύνηση ευθυνών κοντεύουµε να ξε-περάσουµε και τη διαδικασία του Αρείου Πάγου για την αναψηλάφιση της Δίκης των

EPILOGI 2010/03

Documents

Transcript of EPILOGI 2010/03