ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

Ε ΤΟΣ 48 ο ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚ ΔΟΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010 T IMH 5.00 €

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΜΙΔΑΚΗΣΟι πρακτικές που οδήγησαν τη χώρα στην τωρινή δεινή θέση και η επένδυση που σκοντάφτει στο παγόβουνο «Ελλάδα».

Opinion Leaders

H Eλλάδα αναµετρά τις δυνάµεις της και συνεχίζει τη δηµοσιονοµική προσαρµογή. Όλα όµως θα κριθούν στην επόµενη επίσκεψη της τρόικας τον Σεπτέµβριο!

ΜΗΝΕΣΠΡΟΘΕΣΜΙΑ

ROBERT ALIBERΤο πνεύµα του καπιταλισµού και η έλλειψη κοινής λογικής στη χώρα, µέσα από τη µατιά του πάλαι ποτέ συµβούλου της Αµερικανικής κυβέρνησης, της Fed, της Παγκόσµιας Τράπεζας και του ΔΝΤ.

BANKERS’ VALUE SECTIONΟι αξίες, οι δράσεις, οι πρωτοβουλίες που κινούν τα νήµατα στη χρηµατοπιστωτική αγορά.

Bankers’ Club

ΕΘΝΙΚΗ FACTORS ΝΕΛΛΗ ΤΖΑΚΟΥ-ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ & ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

Στην κρίση, αξία έχει να συµβάλλεις στην αύξηση της ρευστότητας και της διαφάνειας.

4 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

Τρεις γαµπροί, πολλές νύφεςΗ αλήθεια για τις κυοφορούµενες συγχωνεύσεις στις τράπεζες

56

BANKERS’ VALUE SECTION49

06 ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΚΟΣΜΟΣ & ΕΛΛΑΔΑ// ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»

10 Ελληνική Οικονοµία – Το στοίχηµα της ανάπτυξης // Κρίση & ανταγωνιστικότητα – συµβιβάζοντας τα ασυµβίβαστα // Ευρωπαϊκή Οικονοµία – Το σταυροδρόµι της αρετής και της κακίας // Δηµοσιονοµικά ελλείµµατα στην Ευρώπη – Η διαχωριστική γραµµή της διαφορετικότητας // Έλληνες ηγέτες που λένε τα πράγµατα µε το όνοµά τους // Ο φάκελος αποκρατικοποιήσεις και οι µετοχικές αξίες

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ24 Έλληνες πολιτικοίΤΕΤΡΑΓΩΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ// Από τον Παναγιώτη Μαυρίδη

26 Ευρωπαϊκή ΟικονοµίαΕΥΣΕΒΕΙΣ ΠΟΘΟΙ & ΛΥΣΕΙΣ ΠΑΓΙΔΑ // Από τον Κώστα Καλλωνιάτη

28 Ευρωπαϊκή ΈνωσηΗ ΝΕΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ// Από τον Νίκο Μπέλλο

2 ΜΗΝΕΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ36

ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

Εσωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 €, Τράπεζες - Ασφά-λειες - Δηµόσιο - ΝΠΔΔ - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχα-νικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα 125 €, Φοιτητές 48 €

Εξωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 165 €, Φοιτητές 115 €

περιεχοµενα

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΝΕΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Από το τεύχος αυτό, η ΕΠΙΛΟΓΗ παρουσιάζει νέο προγραµµατισµό για τις εκδόσεις της, 5 ετήσιες εκδόσεις και 6 διµηνιαία τεύχη ΕΠΙΛΟΓΗΣ σύµφωνα µε τον παρακάτω πίνακα.

Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα Τηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: a@allmedia.grweb: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗ Tηλ. 210 64 01 852 email: press@allmedia.gr

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Tηλ. 210 64 23 688 email: marketing@allmedia.gr

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 849

email: epilogi.subscribe@allmedia.gr

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Tηλ. 210 64 01 850 email: logist@allmedia.gr

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ,

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ

ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΣ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗΣ,

ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥ, ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ

ART DIRECTOR ALLMEDIA CREATIVE

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Α. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗ

ΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ: ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260

ΙΔΡΥΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, ανα-παραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτι-κή, κατά παράφραση ή διασκευή από-δοση του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογρά-

φησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος

2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαί-ου που ισχύουν στην Ελλάδα.

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

& , 1 -2

©

& , 3 -4

©

& , 5 -6

& , 7 -8

©- Corporate Value

µ ©

& , 9 -10

©

& , 11 -12

ΘΕΜΑΤΑ40 Δηµοσιονοµική προσαρµογήΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΛΜΑ // Από τον Γεώργιο Μέργο

42 ΑσφαλιστικόΟ ΑΝΕΛΕΗΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ// Επιτελείο

48 ΕλλάδαΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΣ//Επιτελείο

88 Η προσωπικότητα του ηγέτηΣΙΛΒΙΟ ΜΠΕΡΛΟΥΣΚΟΝΙ// Από τον Θανάση Αντωνίου

108 ΕργασίαΙΔΑΝΙΚΟΙ ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ// Από τον Δηµήτρη Κορδερά

SPECIAL ISSUE127 Όλοι µαζί Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ & ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ// Από τον Θανάση Αντωνίου

ΒUSINESS SECTION119 – 126 Νέα της επιχειρηµατικής αγοράς – Εξελίξεις, υπηρεσίες, προϊόντα, δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης // Οικονοµικό Βαρόµετρο – Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας // Προϊόντα µε ιστορία – Μπύρα Φιξ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ132 ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΡΟΥΤΖΟΥΝΗ Το πρόσωπο πίσω από την αναβίω-ση του Μεγάρου Υπατία //Από τον Γιώργο Παπαχατζή

134 ΈΚΘΕΣΗ «Το βλέµµα του ζωγράφου: Grzegorz Wnek» – Έτσι βλέπω τη ζωή //Από τον Γιώργο Παπαχατζή

138 Ο Ανδρέας Ριζόπουλος ψάχνει, αναδεικνύει και σχολιάζει τα σηµεία της εκτροχιασµένης πραγµατικότητας!

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ44 ROBERT ALIBER Το πνεύµα του καπιταλισµού και η έλλειψη κοινής λογικής στην Ελλάδα

61 ΝΕΛΛΗ ΤΖΑΚΟΥ-ΛΑΜΠΡΟΠΟΥ-ΛΟΥ & ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Το Factoring, ελιξίριο ρευστότητας και διαφάνειας

66 ΤΖΟΥΖΕΠΕ ΤΖΟΡΝΟ Μάχη στήθος µε στήθος στην τιµολόγηση των ασφαλειών

92 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΡΥΣΙΚΟΣ Ανήσυχοι καιροί για την αγορά των εµπορικών ακινήτων

96 PAUL ELLIOT Το στίγµα της εποχής για διαφηµιζόµενους και καταναλωτές

100 ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Φιλόδοξα τα σχέδια της γαλλικής Voltalia για την Ελλάδα

104 ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Η παραοικονοµία χρειάζεται «έξυπνες» λύσεις

106 ΒΕΝΕΤΙΑ ΚΟΥΣΙΑ Εργασιακές ισορροπίες και εκτροχιασµοί

32 OPINION LEADERSΚυριάκος Μαµιδάκης

8 ΕΠΙΛΟΓΗ

Υπό το φως των µέτρων λιτότητας η κοινωνία ανησυχεί, οι επιχειρήσεις βρίσκονται στο µε-ταίχµιο και το αγωνιώδες ερώτηµα είναι πώς

θα ξεκινήσει η αναπτυξιακή διαδικασία, που την αντι-µάχεται το µίγµα µέτρων ΕΕ–ΔΝΤ και ελληνικής κυβέρ-νησης. Πρόσφατα, ιδιαίτερο νόηµα είχε για την Ελλάδα η είδηση ότι το ΔΝΤ µπλόκαρε εκταµίευση δόσης δα-νείου προς τη Ρουµανία, επειδή το συνταγµατικό δικα-στήριο της χώρας έκρινε αντισυνταγµατικά κάποια από τα µέτρα περικοπής δαπανών, και συγκεκριµένα τη µεί-ωση των συντάξεων κατά 15%.

Ας κάνουµε µία σύγκριση του χρέους των περιπτώ-σεων Ρουµανίας και Ελλάδας, που έχουν κοινό τό-πο το ΔΝΤ. Το εξωτερικό χρέος της Ρουµανίας ανα-λογεί στο 73% του ΑΕΠ της, είναι δηλαδή 90 δισ. ευρώ περίπου. Το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας αναλογεί στο 170% του ΑΕΠ της, είναι δηλαδή 403 δισ. ευρώ.

Σύµφωνα µε την Τράπεζα των Διεθνών Διακανονι-σµών (BIS), το συνολικό ποσό ελληνικού χρέους που διακρατούν τράπεζες της Ευρωζώνης στο τέλος 2009 ανερχόταν στα 206 δισ. δολ., ποσό που αφο-ρά τον δηµόσιο τοµέα, τις τράπεζες και τον ιδιωτικό τοµέα συνολικά. Ειδικά για το ελληνικό κρατικό χρέ-ος τα ποσά που διακρατούν µόνον οι γαλλικές και οι γερµανικές τράπεζες είναι ιλιγγιώδη: οι γαλλικές 31 δισ. δολ. και οι γερµανικές 23 δισ. δολ. Και ακόµα περισσότερο: Η συνολική «ελληνική» έκθεση (προς δηµόσιο, τράπεζες και ιδιωτικό τοµέα) των γαλλικών τραπεζών φθάνει τα 78 δισ. δολ. και των γερµανι-κών τα 45 δισ. δολ.!

Τί συνέπειες, λοιπόν, θα είχε ένα ανάλογο µπλοκάρι-σµα εκταµίευσης στην περίπτωση της Ελλάδας; Εκτός

από την µη καταβολή µισθών των δηµοσίων υπαλ-λήλων και συντάξεων, θα προκαλούσε και αδυναµία κάλυψης των οµολόγων του ελληνικού δηµοσίου που λήγουν. Αυτό θα ισοδυναµούσε µε µία καταστροφική για την Ελλάδα χρεοκοπία. Ταυτόχρονα, θα επέφερε ένα «µοιραίο» πλήγµα στις ευρωπαϊκές τράπεζες, µε άµεση συνέπεια την πλήρη αποσταθεροποίηση της Ευρωζώνης!

Εποµένως είναι προφανές: Σε αυτή την περιπέτεια βα-δίζουµε χέρι – χέρι µε την ΕΕ και το ΔΝΤ. Η Ελλάδα δε διασώζεται για να χρεοκοπήσει αργότερα! Οι ενστά-σεις της ελληνικής διοίκησης για την επίδραση των µέτρων στην αναπτυξιακή διαδικασία, πρέπει (και να είµαστε σίγουροι ότι θα γίνει) να εξετάζονται προσε-κτικά από την τρόικα. Προϋπόθεση, να εφαρµόζεται αποφασιστικά ο περιορισµός του σπάταλου κράτους και των στρεβλώσεων στην αγορά.

Όµως, για το µίγµα των µέτρων που επιδρούν στις αναπτυξιακές διαδικασίες, ακόµα και για το καυτό θέµα των, µε συναίνεση των δανειστών, µεταβολών στη διάρκεια του κρατικού δανεισµού, η κυβέρ-νηση οφείλει να δώσει µεγάλη µάχη. Σήµερα, που εντείνεται ο προβληµατισµός ότι τα σκληρά µέτρα αντιµάχονται την ανάπτυξη, (µάλιστα, για ανάλο-γες περιπτώσεις κρατικών διασώσεων, επικρίνε-ται έντονα το ΔΝΤ), η ελληνική πλευρά, πρέπει να γνωρίζει ότι έχει αναβαθµισµένη θέση (εφόσον, βέβαια, πείθει για τη σοβαρότητά της), τόσο λόγω του µεγέθους του προβλήµατος και των κινδύνων που περικλείει για τρίτους, αλλά και λόγω της ιδι-όµορφης –στην περίπτωσή µας– συνεργασίας του ΔΝΤ µε την ΕΕ και την ΕΚΤ, σε µία συγκυρία που βρίσκει, όχι και στα καλύτερά του, τον παγκόσµιο τραπεζικό τοµέα.

Χρήστος Παπαϊωάννου

από τον εκδότη

Η µάχη για την ανάπτυξη

ΥΓ. Ποιοί κατέστρεψαν τη χώρα;Για τη θέση της χώρας δεν φταίνε ή διεφθαρµένοι πολιτικοί, ούτε οι επιχειρηµατίες που επέλαυναν στα ταµεία του κράτους!

Για την σηµερινή κατάντια φταίει κυρίως, η έλλειψη βασικών αρχών που πρέπει να διαθέτει µία Πολιτεία: ΑΠΟΝΟΜΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ & ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ.

Ντροπή, για τους δικαστές και εισαγγελείς, η απαράδεκτη έλλειψη αισθήµατος ευθύνης, θάρρους, αλλά και ήθους, που και σήµερα, δυστυχώς, συνεχίζεται:

Η εκτελεστική εξουσία αρνείται να εφαρµόσει (και κανείς δεν δίνει λόγο) αποφάσεις της δικαιοσύνης! (µπλοκάρισµα πλοίων σε λιµάνια).

Υποκρισία από τους υπηρέτες της δικαιοσύνης: Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος αποκαλύπτει ότι µέχρι 24/6/2010 δεν είχε λάβει αίτηµα από τη δικαιοσύνη για άνοιγµα των λογαριασµών Χριστοφοράκου, Δενδρινού, Καραβέλα, Μαυρίδη!

Όσοι πολιτικοί, µαζί µε όσους δικαστικούς ευθύνονται για το έλλειµµα στην Απονοµή Δικαιοσύνης και την εφαρµογή των Νόµων, αυτοί καταστρέφουν την χώρα!

10 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Δηµοσιονοµική προσαρµογή

Το στοίχηµα της ανάπτυξηςΟ αγώνας της δηµοσιονοµικής προσαρµογής σε πλήρη εξέλιξη, η αβεβαιότητα µεγάλη,το αποτέλεσµα αµφίρροπο. Η κυβέρνηση επί τω έργω για να δρέψει σύντοµα καρπούς.

Το τριε τές πρόγραµµα του Διε-θνούς Νοµισµατικού Ταµείου βα-σίζει την προτεινόµενη δηµοσιο-νοµική προσαρµογή πάνω σε συ-

γκεκριµένες εκτιµήσεις για τον ρυθµό ανά-πτυξης των επόµενων ετών. Πιθανή αποτυ-χία του προγράµµατος θα µας υποχρεώσει σε πρόσθετα περιοριστικά µέτρα έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η εκταµίευση των επό-µενων δόσεων του δανείου από την ΕΕ. Τα πρόσθετα δηµοσιονοµικά µέτρα, µπορεί να παρασύρουν την ελληνική οικονοµία σε έναν φαύλο κύκλο ύφεσης και αύξησης του δηµόσιου χρέους. Κατά συνέπεια ο πρώτος και –εκ των ουκ άνευ– αναπτυξιακός στόχος πρέπει να είναι η απαρέγκλιτη τήρηση των συµφωνηµένων µε το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έτσι ώστε να µην απαιτηθούν νέα µέτρα. Δεδοµένου ότι τα µέτρα λιτότητας και η περιστολή των δη-µοσίων δαπανών θα περιορίσουν δραστι-κά την κατανάλωση, δηµόσια και ιδιωτική, η κυβέρνηση οφείλει εκ παραλλήλου να αναζητήσει πολιτικές παρεµβάσεις που θα αντισταθµίσουν τις επιπτώσεις της µεγάλης

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣΟ πρωθυπουργός θα πρέπει να προχωρήσει σε ταχύτατη αξιολόγηση του κυβερνητικού έργου. Τη στιγµή που τα σηµάδια της ύφεσης ενισχύονται, η απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ κινείται σε εξαιρετικά χαµηλούς ρυθµούς και ο νέος αναπτυξιακός νόµος βρίσκεται ακόµη στο στάδιο της επεξεργασίας.

δηµοσιονοµικής προσαρµογής και θα επανα-φέρουν την οικονοµία σε τροχιά ανάκαµψης το ταχύτερο δυνατόν. Σύµφωνα µε τα στοι-χεία της νέας ελληνικής στατιστικής αρχής, στο πρώτο τρίµηνο το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της χώρας συρρικνώθηκε κατά 2,5% σε σχέση µε το αντίστοιχο περυσινό διάστη-µα, λόγω της κάµψης των επενδύσεων, αλλά και της µείωσης των δηµοσίων δαπανών. Και αυτό σε περιβάλλον ανόδου στις µεγάλες ευ-ρωπαϊκές οικονοµίες. Η µείωση του ΑΕΠ θα είναι ακόµη µεγαλύτερη τα επόµενα τρίµηνα, καθώς η ιδιωτική κατανάλωση θα επηρεα-στεί ακόµη περισσότερο από το πακέτο των πρόσθετων µέτρων λιτότητας που ελήφθη-σαν στο πλαίσιο του προγράµµατος στήρι-ξης από το ΔΝΤ και την Ευρωζώνη. Για τον λόγο αυτό και ο πρωθυπουργός θα πρέπει να προχωρήσει σε ταχύτατη αξιολόγηση του υπουργικού έργου έτσι ώστε να ανανεώσει και να ενισχύσει το πολιτικό του προσωπικό ακόµη και µε ανασχηµατισµό αν χρειαστεί. Δεν επιτρέπεται, για παράδειγµα, τη στιγµή που τα σηµάδια της ύφεσης ενισχύονται, η απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ να κινείται σε εξαιρετικά χαµηλούς ρυθµούς, περίπου 6% σύµφωνα µε τον υφυπουργό Οικονοµίας, Σταύρο Αρναουτάκη, ο οποίος αισιοδοξεί ότι θα πετύχει το 15% ως το τέ-λος του χρόνου. Θα πρέπει να αξιοποιηθεί η συνδροµή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύ-σεων, η οποία µε 2 δισ. ευρώ χρηµατοδοτεί την εθνική συµµετοχή σε επενδυτικά σχέδια, το ταχύτερο δυνατό. Ο νέος αναπτυξιακός νό-µος βρίσκεται ακόµη στο στάδιο της επεξερ-γασίας, ενώ το νοµοσχέδιο για την απλοποί-ηση της αδειοδότησης των επιχειρήσεων δεν αναµένεται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή πριν από τον Σεπτέµβριο. Στο µεταξύ η απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης νέ-ων επιχειρήσεων είναι ένα σηµαντικό πρώτο βήµα όµως το κρίσιµο είναι η αδειοδότηση. Αρκεί και µόνο να αναφέρει κανείς τον τερά-στιο αριθµό υπογραφών που χρειάστηκε για να ολοκληρωθούν ορισµένες µεγάλες τουρι-στικές επενδύσεις στη χώρα, όπως για παρά-δειγµα η επένδυση του Οµίλου Κωνσταντα-κόπουλου στη Μεσσηνία.

// Επιτελείο «Ε»

12 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ανταγωνιστικότητα

Τα στοιχεία της ελληνικής οικονο-µίας αποδεικνύουν ότι εκτός από τη δηµοσιονοµική κρίση υπάρχει ο τεράστιος κίνδυνος του ελλείµ-

µατος ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητάς της για τον οποίο η κυβέρνηση έως τώρα περιορίζεται σε διαπιστώσεις και αόριστες εξαγγελίες, παρά το γεγονός ότι σύσσωµος ο επιχειρηµατικός κόσµος τόνιζε την ανά-γκη για τη λήψη αναπτυξιακών µέτρων πα-ράλληλα µε τη λήψη των δηµοσιονοµικών µέτρων. Το περιβάλλον, πάντως, όπως έχει διαµορφωθεί έως σήµερα είναι ιδιαίτερα αρνητικό σε όλους τους τοµείς της επιχει-ρηµατικής δραστηριότητας και συνεπώς στην κατανάλωση. Η βιοµηχανική παρα-γωγή τον Απρίλιο του 2010 υποχώρησε σε σχέση µε τον Απρίλιο του 2009 κατά 4%. Η οικοδοµική δραστηριότητα βρίσκεται σε βαθιά κρίση µε τον όγκο των οικοδοµών να έχει µειωθεί σε ετήσια βάση κατά 36%. Τό-

σο το λιανεµπόριο όσο και το χονδρεµπόριο περνούν εξαιρετικά δύσκολες ηµέρες από τις αρχές του 2010 ως αποτέλεσµα όχι µόνο της περικοπής των εισοδηµάτων, αλλά κυρί-ως της αρνητικής ψυχολογίας που επικρατεί στους καταναλωτές. Χαρακτηριστικό είναι το ότι ο δείκτης εµπιστοσύνης των κατανα-λωτών καταγράφει νέο αρνητικό ρεκόρ. Στο περιβάλλον αυτό, η πρώτη και µόνη θετική ένδειξη είναι η αύξηση του όγκου των λιανι-κών πωλήσεων τον περασµένο Μάρτιο, που όµως οφείλεται στο ότι το Πάσχα φέτος ήταν νωρίτερα µε συνέπεια η άνοδος να είναι τε-χνητή. Αρκετοί καταναλωτές χρησιµοποιούν τις αποταµιεύσεις τους για να καλύψουν τρέ-χοντα έξοδα ή να αποπληρώσουν δάνεια. Οι περισσότεροι βέβαια απλώς δαπανούν τα χρήµατά τους πιο προσεκτικά, ενώ παράλ-ληλα κυνηγούν τις προσφορές. Από την άλλη πλευρά, οι επενδύσεις δεν φαίνονται ικανές να υποκαταστήσουν τον ρόλο της κατανάλω-σης στο ΑΕΠ λόγω της εξάρτησής τους από επιδοτήσεις και από τις κρατικές δαπάνες που στερεύουν λόγω της δηµοσιονοµικής κρίσης, αλλά και της δυσκολίας πρόσβασης σε χρηµατοδότηση εξαιτίας της αδυναµίας ρευστότητας του ελληνικού χρηµατοπιστω-τικού συστήµατος που επλήγη από την κα-τοχή ελληνικών κρατικών οµολόγων ενώ οι ξένες τράπεζες –εκτός από όσες δραστηρι-οποιούνται µε φυσική παρουσία στην Ελ-λάδα– δεν δίνουν δάνεια ούτε στο ελληνικό κράτος ούτε στις ελληνικές επιχειρήσεις. Το µόνο ευχάριστο στοιχείο έρχεται από την υποτίµηση του ευρώ. Μέσα σε λιγότερο από ενάµιση χρόνο έπεσε από την περιοχή του 1,60 στην περιοχή του 1,2. Αυτό που τρο-µάζει τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πολίτες είναι θετικό για την Ελλάδα. Δεν αποτελεί λύση στο δοµικό πρόβληµα ανταγωνιστι-κότητάς µας αφού οι βασικοί µας εµπορι-κοί εταίροι είναι οι Ευρωπαίοι, ενώ ταυτό-χρονα ακριβαίνει πολλά ασιατικά προϊόντα που αποκλιµάκωσαν τον πληθωρισµό. Είναι όµως ένα πρώτης τάξεως φάρµακο για τον τουρισµό όπου οι βασικές ανταγωνίστριες προς την Ελλάδα χώρες της Μεσογείου είναι εκτός ευρώ. Μην ξεχνάµε ότι ο τουρισµός είναι το τελευταίο όπλο που απέµεινε ενερ-γό στα χέρια της ελληνικής οικονοµίας.

Συµβιβάζοντας τα ασυµβίβασταΔηµοσιονοµική κρίση σε διαδικασία αναχαίτισης, έλλειµµα ανταγωνιστικότητας

σε έξαρση. Η κυβέρνηση αναλαµβάνει να παίξει ρόλο πυροσβέστη.

«ΠΟΝΗΡΟΙ» ΚΑΙΡΟΙΟι επενδύσεις δεν φαίνονται ικανές να υποκαταστήσουν τον ρόλο της κατανάλωσης στο ΑΕΠ λόγω και της δυσκολίας πρόσβασης σε χρηµατοδότηση εξαιτίας της αδυναµίας ρευστότητας του ελληνικού χρηµατοπιστωτικού συστήµατος, ενώ οι ξένες τράπεζες δεν δίνουν δάνεια ούτε στο ελληνικό κράτος ούτε στις ελληνικές επιχειρήσεις.

// Επιτελείο «Ε»

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Μεταίχµιο εποχής

Η Ευρώπη σε κατάσταση συναγερµού, η Ευρώπη σε διαρθρωτική διαδικασία. Ευσεβής πόθος της να ενισχύσει τη θέση της ως ισχυρός πόλος της παγκόσµιας οικονοµίας.

Φαίνεται πως η Ευρώπη βρίσκε-ται πλέον σε ένα από τα σηµα-ντικότερα σταυροδρόµια που αν τ ιµε τώπισε ποτέ. Όπως ο

Ηρακλής στο σταυροδρόµι της τύχης διά-λεξε τον δύσκολο και δύσβατο δρόµο της Αρετής, µε τον οποίο όµως θα κέρδιζε την αναγνώριση των συνανθρώπων του, έτσι και η Ευρώπη βαδίζει τελικά διστακτικά, µετά τις πρόσφατες αποφάσεις για στενό-τερο συντονισµό της οικονοµικής πολιτικής σε όλους τους τοµείς (βλ. σελίδα 33), τον δύσκολο δρόµο, τον µοναδικό που θα της επιτρέψει να διατηρήσει και να ενισχύσει τη θέση της ως ισχυρός πόλος στην παγκόσµια οικονοµία. Στην τελευταία, οι ισορροπίες αλλάζουν καθώς η αµερικανική οικονοµία ξαναβρίσκει µέρος του δυναµισµού της, ενώ οι αναδυόµενες οικονοµίες διεκδικούν µε επιτυχία αυξανόµενο µερίδιο της. Το κοι-νό ευρωπαϊκό οικοδόµηµα σείεται από τους µετασεισµούς που προκαλεί η παγκόσµια χρηµατοοικονοµική κρίση, οι περισσότεροι

ΤΑ ΒΑΡΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣΜία επιµήκυνση ή στάση πληρωµών του ελληνικού χρέους θα έστελνε την Πορτογαλία στον γκρεµό και αυτή µε τη σειρά της την Ισπανία. Στο τέλος, οι βορειοευρωπαϊκές χώρες θα βρίσκονταν µε ένα τεράστιο κόστος από την αναδιάρθρωση των χρεών.

από τους οποίους είναι πολύ πιο ισχυροί από τον αρχικό σεισµό του 2008. Τι συνέβη λοιπόν από τον Σεπτέµβριο του 2008 και µετά; Όπως συµβαίνει ιστορικά µε-τά από κάθε µεγάλη τραπεζική κρίση από το ’30 και µετά παρατηρείται µία µεγάλη ή µικρή δηµοσιονοµική αδυναµία των χωρών που επηρεάζονται από την κρίση και ύφεση. Ειδι-κά στην Ελλάδα, οι τράπεζες ξυπνούν έχοντας στα χέρια τους τα τοξικά οµόλογα του ίδιου του ελληνικού δηµοσίου. Αλλά δεν τα έχουν µόνο οι ελληνικές τράπεζες. Τα έχουν πολλές τράπεζες της Γαλλίας, της Γερµανίας, της υπερ-χρεωµένης Μ. Βρετανίας, της Πορτογαλίας κ.λπ. Όσο τα ασφάλιστρα κινδύνου στο ελλη-νικό χρέος αυξάνονταν, τόσο οι αγορές προ-έβλεπαν και στοιχηµάτιζαν σε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Παρατηρούν µάλιστα ότι τα δηµόσια οικονοµικά των άλλων χωρών του Νότου είναι σε οριακή κατάσταση. Για πα-ράδειγµα, µία επιµήκυνση ή στάση του ελλη-νικού χρέους θα έστελνε την Πορτογαλία στον γκρεµό και αυτή µε τη σειρά της την Ισπανία, της οποίας οι τράπεζες διακρατούν ένα µεγά-λο µέρος του πορτογαλικού χρέους. Στο τέλος, οι βορειοευρωπαϊκές χώρες θα βρίσκονταν µε ένα τεράστιο κόστος από την αναδιάρθρωση των χρεών. Έτσι, η Ευρωζώνη σε κατάσταση συναγερµού οδηγήθηκε στην απόφαση να συ-στήσει έναν προσωρινό µηχανισµό διάσωσης χωρών της Ευρωζώνης που αντιµετωπίζουν πρόβληµα χρέους, που φθάνει τα 500 δισ. ευ-ρώ στα οποία µπορεί να προστεθούν 250 δισ. από το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, δανειζό-µενη από την κεντρική ιδέα του µηχανισµού διάσωσης της Ελλάδας. Είναι αυτό αρκετό; Θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητά του να σταµατή-σει τη µετάδοση του ιού της κρίσης από χώρα σε χώρα. Όπως δείχνει η πρόσφατη κίνηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να παρεκ-κλίνει από τις «αρχές» της και να προχωρήσει σε αγορές ελληνικών (και ισπανικών, πορτογα-λικών και ιρλανδικών) κρατικών οµολόγων για να στηριχθεί η αγορά και να απαλλαγούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες που τα είχαν στην κατο-χή τους από τις ζηµιές από τη µείωση της αξίας τους, τίποτα δεν είναι ακόµα βέβαιο.

Το σταυροδρόµι της αρετής & της κακίας

// Επιτελείο «Ε»

16 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Δηµοσιονοµικά Ελλείµµατα

Η διαχωριστική γραµµή της διαφορετικότητας

Η Ευρώπη σε εγρήγορση για να αποφύγει τον «κίνδυνο Ελλάδα». Οι οµοιότητες και οι διαφορές καταγράφονται και αναλύονται. Η αβεβαιότητα σε πρώτο πλάνο.

Μετά την υποβάθµιση της Ισπα-νίας από τον οίκο αξιολόγη-σης πιστοληπτικής ικανότητας Fitch και ενώ η κυβέρνηση

της χώρας ανακοίνωνε µείωση µισθών στο δηµόσιο 5% και πάγωµα συντάξεων για να µειώσει το δηµόσιο έλλειµµα, αυτό που ανα-δεικνύεται ως το µεγάλο πρόβληµα για τις χώρες της Ευρωζώνης είναι πώς θα συµβι-βάσουν τη µείωση των δηµοσίων ελλειµ-µάτων για να διατηρήσουν την εµπιστοσύ-νη των επενδυτών στα οµόλογά τους µε τις αναγκαίες δράσεις για την προώθηση της ανάπτυξης. Ποιες είναι όµως οι κύριες οµοι-ότητες και διαφορές µεταξύ των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου και της Ιρλαδίας; Η πιο προφανής οµοιότητα συνδέεται µε το ύψος του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος. Με την εξαίρεση της Ιταλίας, όλες οι χώρες έχουν ελλείµµατα στην περιοχή του 10% του ΑΕΠ ή παραπάνω (Ιρλανδία) σε σύγκριση µε ένα µέσο όρο στην Ευρωζώνη 6,6%. Η Ιρλαν-δία και η Ελλάδα έχουν τα υψηλότερα ελ-λείµµατα αλλά το ιρλανδικό έλλειµµα αντα-νακλά - κατά ένα ποσοστό της τάξεως του 2,5% του ΑΕΠ - µία εφάπαξ κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών. Η ιταλική απόφα-ση οικονοµικής πολιτικής των περασµένων

ΕΝΤΟΣ, ΕΚΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΑ ΑΥΤΑΟ κίνδυνος µετάδοσης των ελληνικών προβληµάτων στις αγορές οµολόγων σε άλλες οικονοµίες είναι µεγάλος. Γι’ αυτό και ο Ιταλός πρωθυπουργός, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ανακοινώνοντας τα µέτρα λιτότητας είπε ότι θέλει να αποφύγει τον «κίνδυνο Ελλάδα». Η ελληνική κρίση όµως είναι περισσότερο µία κρίση δηµοσιονοµικής διαχείρισης και πολιτικής αξιοπιστίας παρά µία συνηθισµένη οικονοµική κρίση.

ετών να µην ακολουθηθεί µία πιο χαλαρή πολιτική λόγω της κρίσης οδήγησε σε ελλείµ-µατα χαµηλότερα του µέσου της Ευρωζώνης συµβάλλοντας σηµαντικά στη σταθερότητα των ιταλικών οµολόγων παρά τα υψηλά επί-πεδα του δηµοσίου της χρέους. Άλλες δύο οµοιότητες που αναφέρονται συχνά από αναλυτές αφορούν τις χαµηλές αναπτυξιακές προοπτικές και τα προβλήµατα ανταγωνιστι-κότητας µετά την υιοθέτηση του ενιαίου νο-µίσµατος που οδήγησαν σταδιακά σε υψηλό εξωτερικό χρέος. Υπάρχουν όµως και διαφο-ρές σε αυτό το σηµείο. Το εξωτερικό έλλειµ-µα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας οφείλε-ται σε επενδύσεις στην ιδιωτική οικονοµία, ενώ στην περίπτωση της Ελλάδας σε κρατικά οµόλογα και λιγότερο σε µετοχές ή τίτλους επιχειρήσεων. Από τη µία πλευρά αυτό συ-νεπάγεται καλύτερης ποιότητας επενδύσεις και αξιοποίηση του εξωτερικού δανεισµού στην Ιβηρική σε σχέση µε την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, αυτό αντανακλάται στο µι-κρότερο χρέος σήµερα των νοικοκυριών και επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Η ελληνική κρί-ση είναι περισσότερο µία κρίση δηµοσιονο-µικής διαχείρισης και πολιτικής αξιοπιστίας παρά µία συνηθισµένη οικονοµική κρίση και αυτό µας διαφοροποιεί από τους Ευρωπαί-ους εταίρους µας. Μπορεί η ΕΕ να έχει πλέον αντιληφθεί ότι το πρόβληµα δεν είναι µόνο ελληνικό, ο κίνδυνος µετάδοσης των ελληνι-κών προβληµάτων στις αγορές οµολόγων σε άλλες οικονοµίες είναι µεγάλος. Γι’ αυτό και ο Ιταλός πρωθυπουργός, Σίλβιο Μπερλου-σκόνι, ανακοινώνοντας τα µέτρα λιτότητας –πάγωµα µισθών στο Δηµόσιο και περικο-πές στους υψηλόµισθους–, είπε ότι θέλει να αποφύγει τον «κίνδυνο Ελλάδα». Η Ελλάδα ακολούθησε µόνιµα επεκτατική κευνσιανή πολιτική– ακόµη και την εποχή των παχιών αγελάδων – ενώ στην ίδια περίοδο οι υπό-λοιπες χώρες του Νότου και η Ιρλανδία υπά-κουαν στη δηµοσιονοµική πειθαρχία που επιθυµούσε το γερµανικό µοντέλο. Επόµενο ήταν να πληρώνουµε τώρα τον λογαριασµό.

// Επιτελείο «Ε»

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ηγέτες

Νικόλαος Νανόπουλος

Συνδυασµένη δράσηΑπό τη φύση του ηγέτης που µέσα στο συνονθύλευµα της κρίσης είναι ξεκάθαρος. Αντιλαµβάνεται που χτυπά η καρδιά του προβλήµατος στη χώρα και προτείνει σε αυτό να εστιάσουµε. Ο Νικόλαος Νανόπουλος, διευθύνων σύµ-βουλος της EFG Eurobank, διατύπωσε την πεποίθησή του ότι η έξοδος από την ύφεση είναι εφικτή αρκεί να δράσουµε συντονισµένα και συνδυαστικά.

«Η ελληνική οικονοµία πρέπει να επανέλθει το συντοµότερο δυνατό σε τροχιά θετικών ρυθµών ανάπτυξης. Κύρια προϋπόθεση εί-

ναι η αποκατάσταση της εµπιστοσύνης, για να οµαλοποι-ηθούν οι συνθήκες ρευστότητας και τα επιτόκια, ώστε να βελτιωθεί και το επιχειρηµατικό και το επενδυτικό κλίµα. Ο κλονισµός της εµπιστοσύνης των πολιτών στις προο-πτικές της χώρας οδηγεί σε απώλεια καταθέσεων, περιο-ρισµό της ρευστότητας, και αύξηση του κόστους του χρή-

Παρά τα όσα συζητήθηκαν τους τελευταίους µήνες, το «σενάριο επιστηµονικής φαντασίας», όπως ο ίδιος το είχε αποκαλέσει, επαληθεύτηκε: Ο Παναγής Βουρλούµης παραµένει πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος στον ΟΤΕ. Δείγµα ότι κάποιες αξίες, που έχουν συµβάλλει στην πρόοδο του ΟΤΕ, δεν διακυβεύονται. Σήµερα, ο Παναγής Βουρλούµης προσπαθεί να πείσει ότι η επέν-δυση του ΟΤΕ στα δίκτυα επόµενης γενιάς, είναι καίριας σηµασίας για την εξέλιξη της χώρας.

«Πριν από τρία χρόνια, ο ΟΤΕ πρότεινε στην τότε Κυβέρνηση ένα µεγάλο σχέδιο κάλυ-ψης της χώρας µε οπτική ίνα. Η Κυβέρ-

νηση, µε την πλήρη συµφωνία της Ρυθµιστικής Αρχής τότε, είπε στον ΟΤΕ να µην προχωρήσει και µάλιστα τον απείλησε ότι αν το έκανε θα του έβαζε εµπόδια σε άδειες και πρόσβαση. Παράλληλα άρχισε να διαφηµί-ζει ένα κρατικό έργο οπτικής ίνας σε συνδυασµό και µε ανώνυµους ιδιώτες, χρησιµοποιώντας συνθήµατα όπως ότι «η Ελλάδα από τελευταία θα γίνει πρώτη πηδώντας επάνω από τη Σουηδία», ότι «θα βάλει οπτική ίνα σε 2 εκατοµµύρια σπίτια και διάφορα τέτοια. Τυπώθηκαν και πανάκριβες µπροσούρες. Ακολούθησαν αργότερα και άλλες, ακόµα πιο φιλόδοξες ανακοινώσεις για 4 εκατοµµύρια σπίτια. Τελικά, όπως όλοι γνωρίζουµε δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα παρά µόνο µελέτες επί µε-λετών και σύµβουλοι επί συµβούλων. Αυτό στο οποίο όλοι συµφώνησαν είναι να µείνει ο ΟΤΕ απ’ έξω, ή να συνεργαστεί σε σχήµατα στην διαµόρφωση των οποίων δεν του επιτρέπεται να συµµετέχει. (…) Σήµερα, στα µέσα του 2010 ο ΟΤΕ συνεχίζει να θέ-λει και να µπορεί να εκτελέσει ένα έργο οπτικής ίνας, εθνικής εµβέλειας. Το έχει µελετήσει και µπορεί να το φέρει σε πέρας. Το έργο αποβλέπει στο να καλύψει τις ανάγκες της χώρας για µια περίοδο 7 περίπου ετών, µετά την οποία σταδιακά θα αντικαθίστανται µε άλλες ακόµα πιο προηγµένες τεχνολογίες. (…) Ο ΟΤΕ πιστεύει ότι συµφέρει τη χώρα το έργο να είναι υβριδικό ώστε να κοστίσει πολύ λιγότερο, να γίνει πολύ γρήγορα, και να είναι έτοιµο να αντικατασταθεί αργότερα µε FTTx.» Όσον αφορά την υλοποίηση του έργου αυτού, ο κ. Βουρλούµης δηλώνει ότι ο ΟΤΕ είναι έτοιµος. Από το Κράτος ζητά µόνον τις αδειοδοτήσεις. Αλλά συµπληρώ-νει, ότι θα χρειαστεί και η Ρυθµιστική Αρχή να απαντή-σει στο δίληµµα, επένδυση /ανάπτυξη ή ανταγωνισµός.

Παναγής Βουρλούµης

Μία κίνηση µε σηµασία

Όταν η πλάστιγγα γέρνει υπερβολικά προς τον ανταγω-νισµό χειροκροτούν οι πολιτικοί και οι καταναλωτές και ο Ρυθµιστής γίνεται δηµοφιλής. Αλλά για λίγο. Θυσιά-ζονται οι επενδύσεις, τα χρήµατα πηγαίνουν στη διαφή-µιση ή σε µείωση τιµών, η χώρα µένει πίσω και τελικά θα την πληρώσει πάλι ο καταναλωτής και η ανάπτυξη. Ακόµα, θα χρειαστεί να καταλάβει η Τοπική Αυτοδιοί-κηση τη σηµασία της οπτικής ίνας και των δικτύων νέας. Εάν οι τρεις παράγοντες – Κυβέρνηση, Ρυθµιστική Αρχή και Τοπική Αυτοδιοίκηση, δουν το πράγµα σωστά, τότε µέσα στα επόµενα δύο χρόνια η χώρα µπορεί να έχει ένα καλό δίκτυο νέας γενιάς.

Από την οµιλία του Παναγή Βουρλούµη στο 5 συνέδριο ΕΕΤΤ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 19

Απόψεις ηγετών που αξίζουν προσοχή

µατος για όλη την οικονοµία. (…) Όπως προκύπτει από τις αναλύσεις µας, όταν τεθούν σε πλήρη εφαρµογή τα µέτρα του Μνηµονίου, υπάρχουν οι προϋποθέσεις όχι µόνον για τήρηση των δεσµεύσεων της χώρας για περι-ορισµό του δηµοσιονοµικού µας ελλείµµατος αλλά ακό-µα και για θετική έκπληξη έναντι των αρχικών στόχων.

Βασίλης Ράπανος

Μαζί στην προσπάθεια

(…) Η έξοδος από την κρίση είναι εφικτή και εξαρτάται από µας. Προϋποθέτει δε συνδυαστικά µια σειρά από ενέργειες και εξελίξεις. Πρώτον, την πιστή εφαρµογή των όρων του Μνηµονίου, τόσο στο σκέλος της δηµοσιονοµικής προσαρµογής όσο και σε αυ-τό των διαρθρωτικών αλλαγών και µεταρρυθµίσεων, που θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας µας. Δεύτερον, την αποκατάσταση της εµπιστοσύνης στη σταθερότητα και τις προοπτικές της οικονοµίας µας, αλλά και της τρωθείσας αξιοπιστίας της χώρας µας διε-θνώς, που θα µας επιτρέψει την εκ νέου πρόσβαση του ελληνικού δηµοσίου στις διεθνείς αγορές. Τρίτον, την τόνωση της επιχειρηµατικότητας και την επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας µε βάση ένα νέο, σύγχρονο αναπτυξιακό πρότυπο. Τέταρτον, την οµαλή πρόσβαση του τραπεζικού συστή-µατος στις διεθνείς αγορές, µε ανταγωνιστικούς όρους, και την περαιτέρω ενεργοποίησή του για τη στήριξη της ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας.

Από την οµιλία του Νικόλαου Νανόπουλου στην ετήσια γενική συνέλευση της EFG Eurobank.

Πρόεδρος µίας ιστορικής τράπεζας που στη µακρό-χρονη ιστορία της συµµετείχε σε όλα τα µεγάλα ανα-πτυξιακά έργα στον τόπο, υποστηρίζοντας πάντα την καινοτοµία και την επιχειρηµατική πρωτοβουλία που έδειχναν τον δρόµο της ανόδου. Σήµερα, ο Βασίλης Ράπανος, δείχνει µε τη σειρά του, τον δρόµο που οδη-γεί στην έξοδο από την ύφεση. Και σε αυτόν καθορι-στικός θα είναι ο ρόλος των τραπεζών.

«Ησηµερινή κρίση δεν µας θέτει πλέον µπρο-στά σε διλήµµατα, αλλά σε µια αδήριτη επιλογή, εκείνη της δύσκολης πορείας για

την ανόρθωση της ελληνικής οικονοµίας και η οποία δεν µπορεί να είναι διατηρήσιµη αν δεν περιλαµβάνει: • τη µεταρρύθµιση και τον εκσυγχρονισµό των δοµών του κράτους,• την αλλαγή νοοτροπιών, οι οποίες για δεκαετίες στρέ-βλωναν τις επιλογές των πολιτικών ηγεσιών, αλλά και των επιχειρήσεων και των ατόµων, • τη διαµόρφωση µιας κοινωνίας που θα διανέµει δί-καια το προϊόν του µόχθου της και όχι µε βάση τα «κε-κτηµένα» άλλων εποχών,

• τη δηµιουργία ισχυρών θεσµών και την υιοθέτηση αποτελεσµατικών κανόνων που θα είναι σεβαστοί και θα τηρούνται από όλους. Σε αυτή την προσπάθεια της οικονοµικής ανόρθωσης της χώρας, οι τράπεζες θα πρωταγωνιστήσουν και πάλι, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση τους µε την κοινωνία, τους πελάτες τους και τους εργαζόµενους σε αυτές. Μόνο µέσα από µια νέα µορφή συντονισµέ-νων συλλογικών δράσεων θα µπορέσει η οικονοµία µας να ξεπεράσει τα προβλήµατά της και η κοινωνία µας να µπει σε µια νέα πορεία ανάπτυξης και βιώσι-µης ευηµερίας».

Από την οµιλία του Βασίλη Ράπανου στην ετήσια γενική συνέλευση της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών.

// Επιτελείο «Ε»

20 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΟΧΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΘΕ ΝΟΜΙΣΜΑ ΕΧΕΙ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ. ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΙΝΑΙ Η ΟΨΗ ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΤΟΥ 1 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΤΡΙΕΤΙΑ. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ, ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΚΑΛΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ.

Π ρόσκληση στους επενδυτές αποτελεί το κυβερνητικό πρό-γραµµα αποκρατικοποιήσεων. Η αξία του κρατικού µεριδίου

στις µετοχές εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο Αθηνών τον Ιανουάριο του 2010 ανερχόταν σε περίπου 9 δισ. ευρώ. Τα έσοδα από την αποκρατικοποίηση δηµόσιων επιχειρήσεων αποτελούν σηµαντική πηγή µείωσης των µεγάλων δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων και του δηµόσιου χρέους που αντιµετωπίζει η χώρα σήµερα. Από το 1991, που έγιναν οι πρώτες αποκρατικοποιήσεις στην Ελλάδα, µέχρι σήµερα το Ελληνικό Δηµόσιο άντλησε µέσω δηµόσιων και ιδιωτικών τοποθετήσε-ων συνολικά 27,4 δισ. ευρώ. Όπως δείχνει το γράφηµα 1, περίπου το 1/3 του συνόλου των αποκρατικοποιήσεων έγιναν τη δεκαε-τία του 1990 (3,1 δισ. ευρώ µόνο το 1999). Την περίοδο των αρνητικών χρηµατιστηρι-ακών αποδόσεων (2000-2002) η αξία των πωληθέντων δηµόσιων επιχειρήσεων ήταν 3,1 δισ. ευρώ, ενώ την εξαετία 2003-2008 το κράτος άντλησε περίπου 16 δισ. ευρώ.

Το µεγαλύτερο µέρος των εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις αντιπροσωπεύει η πώληση κρατικών τραπεζών (28%) και εται-ρειών τηλεπικοινωνιών (28%). Σηµαντική συνεισφορά είχαν και τα λιµάνια (17%), ο ΟΠΑΠ (10%) και τα Ελληνικά Πετρέλαια (6%). Ο αριθµός των εταιρειών που το κράτος είχε ή συνεχίζει να έχει συµµετοχή είναι µικρός σε σχέση µε τον συνολικό αριθµό εταιρειών που διαπραγµατεύονται στο Χρηµατιστήριο Αθηνών. Για παράδειγµα τον Φεβρουάριο 2010, σε σύνολο 272 µετοχών σε µόνο 20 µετοχές το κράτος είχε ή συνεχίζει να έχει µετοχική σχέση. Από πλευράς αξίας όµως, οι «δηµόσιες» µετοχές αποτελούν σηµαντι-κό ποσοστό της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χρηµατιστήριου Αθηνών. Στην εικοσαε-τία 1990-2009, κατά µέσο όρο, η κεφαλαι-οποίηση των δηµόσιων επιχειρήσεων που διαπραγµατεύονταν στο ΧΑ ήταν το 37% της

Άρθρο του Νικόλαου Τεσσαροµάτη* µετά από πρόσκληση της «Ε»

συνολικής. Το αντίστοιχο ποσο-στό σήµερα είναι στο 39%.

Την περίοδο 1990-2009 το Ελληνικό Χρηµατιστήριο είχε ετήσια απόδοση 7,8%. 100 ευ-ρώ επένδυση σε χαρτοφυλάκιο όλων των µετοχών που διαπραγ-µατεύονται σ το ΧΑ θα είχαν γίνει 414 ευρώ στο τέλος του 2009. Οι επενδύσεις στο Ελλη-νικό Χρηµατιστήριο είχαν όµως και σηµαντική µεταβλητότητα µε χρονιές εκρηκτικών αποδόσε-ων όπως το 1993 (+53%), 1997 (+54%), 1998 (+88% ), 1999 (+134%) αλλά και περιόδους σηµαντικών πτώσεων των µε-τοχικών αξιών όπως την περίοδο 2000-2002 (-73%) και το 2008 (-61%). Με δεδοµένο το βάρος των δηµόσιων εταιρειών στο ΧΑ, το βάρος των αποκρατικοποιηµένων επιχει-ρήσεων στα χαρτοφυλάκια των ασφαλιστι-κών ταµείων και το επικείµενο κύµα νέων αποκρατικοποιήσεων είναι ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς την απόδοση και τα χαρα-κτηριστικά χαρτοφυλακίου που αποτελείται εξολοκλήρου από µετοχές που το κράτος είχε ή και συνεχίζει να έχει µετοχές. Για τη δηµιουργία του χαρτοφυλακίου και τον υπο-λογισµό των αποδόσεών του από το 1990, θεωρήσαµε ως δηµόσιες εταιρείες αυτές που είτε το κράτος έχει ποσοστό πάνω από 50% του µετοχικού τους κεφαλαίου είτε ορί-ζει τη διοίκησή τους. Το γράφηµα 2 παρου-σιάζει τη διαχρονική αξία επένδυσης 100 ευρώ σε δυο χαρτοφυλάκια. Ένα χαρτοφυ-λάκιο που αποτελείται εξολοκλήρου από µε-τοχές δηµόσιων εταιρειών χρησιµοποιώντας την κεφαλαιοποίηση για τη στάθµιση των επί µέρους µετοχών και ένα χαρτοφυλάκιο που αποτελείται αποκλειστικά από µετοχές ιδιω-τικών συµφερόντων. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαεννέα ετών το δηµόσιο χαρ-τοφυλάκιο είχε µέση ετήσια απόδοση 7,8%, ενώ των ιδιωτικών εταιρειών 6,9%.

ΕΛΛΑΔΑ Χρήµα & Επενδύσεις

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΟΧΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΘΕ ΝΟΜΙΣΜΑ ΕΧΕΙ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ. ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΙΝΑΙ Η ΟΨΗ ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΤΟΥ 1 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΤΡΙΕΤΙΑ. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ, ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΚΑΛΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ.

Μέχρι το 1999, το ιδιωτικό χαρτοφυλά-κιο υπερείχε σηµαντικά σε αποδόσεις συ-γκριτικά µε το δηµόσιο χαρτοφυλάκιο. Η αξία του ιδιωτικού χαρτοφυλακίου στο τέ-λος του 1999 ήταν 1.320 ευρώ, ενώ το χαρ-τοφυλάκιο δηµόσιων µετοχών άξιζε 615 ευ-ρώ. Η «φούσκα» του 1999 φαίνεται ότι ήταν αποτέλεσµα κυρίως της ξέφρενης πορείας των µετοχών ιδιωτικών εταιρειών µικρής κεφαλαιοποίησης και πολύ λιγότερο των µε-τοχών δηµόσιου ενδιαφέροντος. Η πορεία των χαρτοφυλακίων ανεστράφη την περίοδο 2000-2009, µε το χαρτοφυλάκιο εταιρει-ών να χάνει το 66% της αξίας του, ενώ το χαρτοφυλάκιο δηµόσιων µετοχών να δείχνει µεγαλύτερη αντοχή στις πτωτικές τάσεις που χαρακτήρισαν την περίοδο 2000-2002 και τη χρηµατιστηριακή κρίση του 2008.

Μαθήµατα αποδόσεων

Θα µπορούσε η καλύτερη απόδοση του χαρτοφυλακίου δηµόσιων εταιρειών να οφείλεται στον αυξηµένο επενδυτικό κίνδυ-νο τέτοιων εταιριών; Στατιστική ανάλυση των αποδόσεων του χαρτοφυλακίου δείχνει ότι ο επενδυτικός κίνδυνος του χαρτοφυλακίου δη-µόσιων µετοχών είναι σηµαντικά χαµηλότε-ρος από ό,τι ενός χαρτοφυλακίου ιδιωτικών. Η ετήσια µεταβλητότητα του χαρτοφυλακίου δηµόσιων µετοχών είναι 36%, ενώ των ιδι-ωτικών 54%. Μεταβλητότητα της τάξης του 36% σηµαίνει ότι µε επενδυτικό ορίζοντα την εξαετία ένας επενδυτής θα έχει σε µια χρονιά αποδόσεις χαµηλότερες από τις αναµενόµε-νες, τουλάχιστον κατά 36%. Το Ελληνικό Χρη-µατιστήριο την περίοδο υπό διερεύνηση έχει σηµαντικά υψηλότερη µεταβλητότητα από ό,τι τα χρηµατιστήρια των ΗΠΑ (20%) και της Ευρώπης ( 23%). Η αµυντικότητα του χαρτο-φυλακίου δηµόσιων εταιριών επιβεβαιώνεται και από την έκθεση του χαρτοφυλακίου στον κίνδυνο της αγοράς. Ο συντελεστής βήτα που µετρά την ευαισθησία του χαρτοφυλακί-ου στις κινήσεις της αγοράς είναι 0,7 για τις

δηµόσιες µετοχές, ενώ το χαρτοφυλάκιο των ιδιωτικών µετοχών είναι σαφώς επιθετικότε-ρο µε συντελεστή βήτα 1,14.

Ποια είναι τα θεµελιώδη χαρακτηριστικά ενός χαρτοφυλακίου δηµόσιων µετοχών; Η µέση δηµόσια εταιρεία έχει κεφαλαιοποίη-ση 1.346 εκατ. ευρώ, ενώ η µέση ιδιωτική εταιρεία µόλις 181 εκατ. ευρώ.

Την περίοδο 1990-2009 η µέση αύξηση κερδών όλων των εταιρειών του Χρηµατιστή-ριου Αθηνών ξεπέρασε το 20%. Οι δηµόσιες εταιρείες είχαν µέση ετήσια αύξηση κερδών 29%, ενώ οι ιδιωτικές 19%. Η αύξηση των µερισµάτων ήταν 4% για τις µετοχές του δη-µοσίου και µόνο 1% για τις ιδιωτικές. Να σηµειωθεί ότι περίπου το 1/3 των µετοχών

Αξία Αποκρατικοποιήσεων 1991 - 2008

Σύγκριση Επενδύσεων σε Δηµόσιες & Ιδιωτικές µετοχές Γράφηµα 2

Γράφηµα 1

*Ο Ν. Τεσσαροµάτης είναι αναπληρωτής καθη-γητής Χρηµατοοικονοµι-κής στο ALBA Graduate Business School.Συνεργάστηκε ο Αθα-νάσιος Σάκκας, βοηθός έρευνας στο ALBA Graduate Business School.

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

που διαπραγµατεύονται στο ΧΑ δεν δίνουν µερίσµατα, ποσοστό που έχει διπλασιαστεί το 2009. Τα δάνεια αντιπροσωπεύουν περί-που το 70% των ιδίων κεφαλαίων και για τα δυο είδη µετοχών ενώ παρόµοιες είναι και οι αποδόσεις ιδίων κεφαλαίων. Ο χαµηλός λόγος κέρδους προς τιµή υποδεικνύει ότι το χαρτο-φυλάκιο είναι επενδυµένο σε µετοχές µε καλές προοπτικές ανάπτυξης (growth stocks). Με βάση τα παραπάνω θεµελιώδη, στον δεύτερο πίνακα εξηγούµε τη µέση απόδοση του χαρτο-φυλακίου των δηµόσιων εταιρειών την περί-οδο 1991-2009. Όπως δείχνει ο πίνακας η απόδοση της αγοράς είναι υπεύθυνη για το µεγαλύτερο µέρος της απόδοσης ( 11,2%). Η έκθεση του χαρτοφυλακίου σε µετοχές µεγά-λης κεφαλαιοποίησης και µετοχές ανάπτυξης είχε, εξαιτίας των υπό-αποδόσεων των µε-τοχών µε αυτά τα χαρακτηριστικά την περί-οδο 1991-2009, αρνητική συνεισφορά στην απόδοση του χαρτοφυλακίου (-1,2%). Τέλος, θετική ήταν η συνεισφορά (+2,6%) της επι-λογής µετοχών (alpha return).Επενδυτές που εµπιστεύτηκαν την τελευταία εικοσαετία δη-µόσια χαρτιά, πέτυχαν εξαιρετικές αποδό-σεις µε σχετικά χαµηλό επενδυτικό κίνδυνο. Το νέο πρόγραµµα αποκρατικοποιήσεων φέρνει µαζί του νέες επενδυτικές ευκαιρίες σε όσους επενδυτές προτιµούν αµυντικές µετοχές, µεγάλη κεφαλαιοποίηση και µετο-χές µε καλές προοπτικές ανάπτυξης.

ΕΛΛΑΔΑ Χρήµα & Επενδύσεις

Με σχετι-κά χαµηλό επενδυτικό κίνδυνο, οι επενδυτές που εµπι-στεύτηκαν την τελευταία εικοσαετία τις µετοχές εισηγµένων εταιρειών του Δηµοσί-ου πέτυχαν εξαιρετικές αποδόσεις.

Δηµόσιο ΙδιωτικόΕτήσια Αύξηση Κερδών 29% 19%

Ετήσια Αύξηση Μερισµάτων 4% 1%

Δανεισµός (Δάνεια/ Ίδιαα Κεφάλαια) 79% 72%

Απόδοση Ιδίων Κεφαλαίων 12% 12%

Μέση Κεφαλαιοποίηση 1,346,752,519 € 181,559,647 €

Μέσος Λόγος Κέρδους προς Τιµή 3,1% 5,4%

Μέση Μερισµατική απόδοση 2,4% 2%

Αγορά 11,2%

Κεφαλαιοποίηση -0,3%

Προοπτικές ανάπτυξης -0,9%

Υπερβάλλουσα απόδοση (alpha) 2,6%

Συνολική ετήσια απόδοση 12,5%

Παράγοντες που εξηγούν τιςαποδόσεις χαρτοφυλακίου δηµόσιων εταιρειών 1991-2009

Χαρτοφυλάκιο Δηµόσιων µετοχών vs Ιδιωτικών

Πηγή: EFFECT

Το µοντέλο της κρίσης

Μέσα από µία µεγάλη λίστα δηµόσιων εταιρειών και επιχειρήσεων υποδοµών που θα παραχωρη-θεί η διαχείρισή τους για ορισµένο χρονικό διά-στηµα, η κυβέρνηση προσβλέπει σε έσοδα του-λάχιστον 1 δισ. ευρώ. Ιδιώτες θα αναλαµβάνουν για ορισµένο χρόνο τη διαχείριση των δηµοσίων επιχειρήσεων και υποδοµών, ενώ εκτός της δια-χείρισης θα αγοράζουν για το διάστηµα αυτό και ποσοστό από το κράτος. Στη λίστα της κυβέρνη-σης περιλαµβάνονται µεταξύ άλλων:

•• Αρµοδιότητας του υπουργείου Υποδοµών: ο ΟΣΕ, µε πρόγραµµα αναδιάρθρωσής του και εκµε-τάλλευσης των ακινήτων του. Την ίδια στιγµή σχε-διάζεται η πώληση του 49% της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Επί-σης, συµβάσεις παραχώρησης θα γίνουν και για τα περιφερειακά αεροδρόµια, τους δρόµους και τα εµπορευµατικά κέντρα. Υπό εξέταση βρίσκεται και η καλύτερη διαχείριση των οπτικών ινών και του ψηφιακού φάσµατος, αλλά και η τύχη των ΕΛ-ΤΑ και του «Ελ. Βενιζέλος».

•• Αρµοδιότητας του υπουργείου Οικονοµίας: Σε αυτό εµπίπτουν τα λιµάνια, για τα οποία σχεδιάζε-ται η παραχώρησή τους σε ιδιώτες. Εκτός αυτών, δεν αποκλείεται να υπάρξει αλλαγή στο ιδιοκτη-σιακό καθεστώς της Helexpo Α. Ε. (Διεθνής Εκθε-ση Θεσσαλονίκης) και της εταιρείας ΕΤΒΑ Βιοµη-χανικές Περιοχές.

•• Αρµοδιότητας του υπουργείο Πολιτισµού: Η κυβέρνηση δεν προτίθεται να διαθέσει ποσοστό από το µετοχικό κεφάλαιο του ΟΠΑΠ, αλλά σχεδι-άζει να αποκοµίσει έσοδα από τη χρονική επέκτα-ση των αδειών για τα παιχνίδια του Οργανισµού. Παράλληλα, εντός του καλοκαιριού -γίνονται προ-σπάθειες να περάσει εντός του Ιουνίου- θα δοθεί σε διαβούλευση το νοµοσχέδιο για το διαδικτυ-ακό στοίχηµα και τα «φρουτάκια» και το «βιντε-ολόττο», µε στόχο την είσπραξη 700 εκατ. ευρώ τουλάχιστον. Ταυτόχρονα, το υπουργείο Πολιτι-σµού διαχειρίζεται και τον Οργανισµό Διεξαγωγής Ιπποδροµιών Ελλάδος (ΟΔΙΕ), την Εταιρεία Τουρι-στικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ), αλλά και τα καζίνο, όπου σχεδιάζεται η πλήρης αποχώρηση του κράτους.

•• Αρµοδιότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος: Η διάθεση του µάνατζµεντ και ποσοστού της ΔΕ-ΠΑ είναι µέσα στις πρωτοβουλίες που πιθανόν να λάβει η κυβέρνηση. Επίσης, εξετάζεται η παραχώ-ρηση µονάδων της ΔΕΗ.Σε ό, τι αφορά το µέλλον των δύο µεγαλύτερων εταιρειών ύδρευσης της χώρας, της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, η κυβέρνηση εξετάζει σοβαρά το ενδεχόµενο παραχώρησης του µάνατζµεντ, αλλά και µέρους του µετοχικού κεφαλαίου σε ιδιώτη, για συγκεκριµένο, όµως, χρονικό διάστηµα (π.χ. 30 χρόνια). Δεδοµένη πρέπει να θεωρείται και η πώληση πλειοψηφικού πακέτου της ΛΑΡΚΟ σε ιδιώτη.

Ποιο είναι το κατάλληλο µείγµα οικονοµικής πολιτικής; Πώς δηλαδή να συνυπάρχουν µέτρα λιτότητας και µέτρα ανάπτυξης; Μακάρι να το ήξεραν οι ηγέτες της ΕΕ. Μακάρι να το γνώριζε και η ελληνική πολιτική ηγεσία. Αλλά έως ότου βρουν τον τρόπο να ...τετραγωνί-σουν τον κύκλο, το σύστηµα θα κλυδωνίζεται επικίνδυνα.

24 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πολιτική

Ο υπουργός Απασ χό -λησης, Ανδρέας Λο-βέρδος, έβαλε τις τε-λευταίες πινελιές στο διπλό νοµοσχέδιο για

το Εργασιακό και το Ασφαλιστικό που είναι και το πρώτο µεγάλο crash test για την κυβέρνηση Παπανδρέου. Ήδη από το Μέγαρο Μαξίµου άρχισαν να διακινούνται σενάρια πρόωρων εκλο-γών που στη συνέχεια διαψεύδονταν

από τις επίσηµες κυβερνητικές πηγές. Όµως, η απειλή είναι σαφής. Ο Γιώρ-γος Παπανδρέου φέρεται να δηλώνει: «Εγώ δεν κυβερνώ µε 153 βουλευ-τές». Την ίδια στιγµή ουδείς αµφισβη-τεί ότι το εννοεί. Έχει βρεθεί κι άλλες φορές µε την πλάτη κολληµένη στον τοίχο και δεν δίστασε να ρισκάρει. Γιατί όχι και τώρα; Υπάρχει όµως µια διαφορά. Πριν από περίπου τρία χρό-νια ήταν το ένστικτο της πολιτικής αυ-

τοσυντήρησης που έκαµψε τους βου-λευτές του ΠΑΣΟΚ που προέρχονταν από µια συντριπτική ήττα. Τώρα λει-τουργεί το ένστικτο της προσωπικής επιβίωσης. Οι πολιτικοί στο σύνολό τους στοχοποιούνται. Και αν η λαϊκή δυσφορία µετατραπεί σε «οργή λα-ού», αυτή κατά πάσα βεβαιότητα θα ξεσπάσει στους ίδιους. Για βουλευτές λοιπόν που έχουν βρεθεί εκτεθειµένοι σε προπηλακισµούς, δηµιουργούνται

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ

Τετραγωνίζοντας τον κύκλο

ΕΠΙΛΟΓΗ 25

Η πολιτική διαφωνία, µηχανισµός απορρόφησης των κραδασµών

ευκαιρίες έγκαιρων ηρωικών εξόδων.Ωσ τόσο, έως ότου η κα τάσ ταση εκτραχυνθεί υπάρχει πάντα η αναζή-τηση του µείγµατος της οικονοµικής πολιτ ικής που πρέπει να ακολου-θηθεί. Πρόκειται για το µείγµα που προσφέρει ελπίδα και προοπτική και δίνει παράταση χρόνου σε εκεί-νον που το επικαλείται. Ευσχήµως, το επικαλείται ο Αντώνης Σαµαράς. Για τις επίµαχες ρυθµίσεις σε εργα-σιακό και ασφαλιστικό, ο πρόεδρος της ΝΔ δεν τάχθηκε κατά της ελαστι-κοποίησης των εργασιακών σχέσεων. Επέκρινε όµως την κυβέρνηση ότι προχωρά στην κατάλυση των εργασι-ακών δικαιωµάτων, χωρίς προηγου-µένως να έχει προβλέψει ένα κοινω-νικό δίχτυ που θα απορροφήσει τις απώλειες των χαµένων θέσεων ερ-γασίας. Ως φιλελεύθερος ο Αντώνης Σαµαράς έχει σοβαρό ενδοιασµό να αποδεχθεί το πλαίσιο διεκδικήσεων των συνδικάτων. Πολύ περισσότερο να επενδύσει στη συντήρηση ενός συστήµατος προστασίας των εργα-ζοµένων που κατά µια εκδοχή παρε-µποδίζει το επιχειρείν και περιορίζει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρή-σεων. Από την άλλη όµως, υπάρχει κι η πραγµατικότητα όσων κληθούν να πληρώσουν το µάρµαρο της ανατρο-πής µιας λογικής που περιόριζε την επιχειρηµατική ασυδοσία και δια-σφάλιζε ένα µίνιµουµ κοινωνικής ει-ρήνης. Έτσι, ο πρόεδρος της ΝΔ έχει κάθε λόγο να επιδιώκει και τα κοινω-νικά προσχήµατα να τηρήσει και τις ισορροπίες να κρατήσει. Κάπως έτσι, οι ανατροπές σ τα εργασιακά βρί-σκουν τα δυο µεγάλα κόµµατα να τις αποδέχονται ασθµαίνοντα, ως επι-βεβληµένες από τη διεθνή πρακτική και συγκυρία. Κι είναι όντως το ξή-λωµα του κοινωνικού κράτους και η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων που επιχειρείται στην Ευρώπη που εξαναγκάζουν την ελληνική ηγεσία να ακολουθεί τη ...µόδα. Κάπως έτσι, και ένας κατά τα άλλα σοσιαλιστής πρωθυπουργός εξαναγκάζεται να λά-βει αντιδηµοφιλή κοινωνικά µέτρα και ένας φιλελεύθερος πολιτικός να ψιθυρίζει για την ανάγκη διαφύλαξης των κοινωνικών κατακτήσεων.

Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΑΝΑΠΟΔΑ

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες χάνουν τα υψηλά ποσοστά δηµοφιλίας τους την ίδια στιγµή που οι δείκτες της ανεργίας ανεβαίνουν επικίνδυνα. Ταυτόχρονα, στις αγορές τα στοιχήµατα πέφτουν βροχή. Τώρα το ποντάρισµα δεν γίνεται στις χώρες που θα χρεοκοπήσουν. Γίνεται και στο ποια κυβέρνηση θα πέσει πρώτη..!

Όσο οι πολιτικοί θα «ψάχνουν», τόσο οι πολίτες των ευρωπαϊκών χωρών θα αποζητούν τις βεβαιότητες ενός κοινωνικού κράτους που οικοδοµήθηκε µε θυσίες, και τώρα ζητούνται νέες θυσίες για να δια-λυθεί µε πρόσχηµα την αποτροπή της ...διάλυσής του! Πριν ένα χρόνο θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για φάρσα. Πως ο παραλογισµός έχει όρια. Πως δεν είναι δυνατό να επιστρέψει η ανθρωπότητα στο Μεσαί-ωνα. Πως δεν είναι δυνατό να κλονιστεί το οικοδόµηµα της δυτικής ευµάρειας. Πως παρ’ όλα τα κενά και τα προβλήµατά του ο καπιταλι-σµός θα βρει τις απαντήσεις αφήνοντας ήσυχους και χορτάτους τους πολίτες – καταναλωτές, πάνω στους οποίους έτσι κι αλλιώς στηρίζει

τη διαιώνισή του. Κι όµως όλα ξαφνικά ήρθαν ανάποδα. Η κρίση της Ελλάδας, έγινε κρίση του ευρώ. Και η κρίση του ευ-ρώ έφερε στη γηραιά Ήπειρο το ΔΝΤ και µαζί του τη διάλυ-ση των εργασιακών σχέσεων σε όλη την Ευρώπη. Σύσσωµες οι ηγεσίες των Ευρωπαϊκών κρατών ζητούν «θυσίες» από τους πολίτες τους και εξαγγέλ-λουν προγράµµατα λιτότητας. Το παράδειγµα Ελλάδας χρη-σιµοποιείται ως υπόδειγµα και ως µπαµπούλας ταυτόχρονα. Υπόδειγµα για τον πολιτικό ηγέτη που προωθεί επώδυνες κοινωνικές αποφάσεις αδιαφο-ρώντας για το πολιτικό κόστος. Μπαµπούλας για τους Ευρω-παίους πολίτες που θα αµφι-σβητήσουν την αναγκαιότητα των σκληρών αποφάσεων και

θα οδηγηθούν στο χείλος της χρεοκοπίας όπως οι Έλληνες. Και στη µία και στην άλλη περίπτωση το αποτέλεσµα είναι το ίδιο και το αυτό. Πάγωµα (στην καλύτερη περί-πτωση) και δραστικές περικοπές σε µισθούς και συντάξεις. Σταδιακή διάλυση του κράτους πρόνοιας, µε ταυτόχρονη ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών αγαθών της ενέργειας, της υγείας, της παιδείας. Συσσώ-ρευση περισσότερου πλούτου από τους λίγους σε ακόµα λιγότερους. Σταδιακή κατάλυση της µεσαίας τάξης. Βίαιη υποβάθµιση του βιοτικού επιπέδου των πολλών. Αύξηση της ανεργίας και των συµπτωµάτων αλαζονικής επίδειξης πλούτου. Πριν από ένα χρόνο, µια τέτοια κατά-σταση θα περιγραφόταν ως καταστροφικό σενάριο. Σήµερα συνιστά ορατή πραγµατικότητα. Όλη η Ευρώπη βρίσκεται σε αναστάτωση. Απ’ άκρη σε άκρη οργανώνονται απεργιακές κινητοποιήσεις που θα κο-ρυφωθούν στις 29 Σεπτεµβρίου στην πρώτη πανευρωπαϊκή απεργία.

Η Ευρώπη επέλεξε τη µέθοδο της νοµισµατικής λύσης για τις οικονοµίες - µέλη της σε δηµοσιονοµική κρίση. Στην πράξη όµως οι χαµηλοί ρυθµοί ανάπτυξης και τα κρατικά χρέη που βρίσκονται σε έξαρση, συνθέτουν νέα αδιέξοδα.

26 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Ευρωπαϊκή Οικονοµία

Και ξαφν ικά, µέσα σε µία ηµέρα το σκηνικό άλλαξε και οι αγορές βρέθηκαν από την κό-λαση στον παράδεισο.

Οι τιµές των µετοχών εκτινάχθηκαν, το ευρώ ανέκαµψε (προσωρινά) και τα spreads έπεσαν θεαµατικά. Τι είχε συµβεί; Η απόφαση της ΕΕ και του ΔΝΤ για τη δηµιουργία ενός τερά-στιου πακέτου 750 δισ. ευρώ για τη διάσωση των προβληµατικών οικο-νοµιών όσων χωρών-µελών δέχονται πιέσεις από τις αγορές ήταν η βασική αιτία της αναπτέρωσης του ηθικού των επενδυτών που τις προηγούµε-νες εβδοµάδες είχαν σκιασθεί από τις παρενέργειες που µπορεί να είχε η

ελληνική κρίση χρεών στο τραπεζικό σύστηµα και σε άλλες ευάλωτες δη-µοσιονοµικά χώρες. Βεβαίως, τον µη-χανισµό διάσωσης ήλθαν να συµπλη-ρώσουν (α) η απόφαση της ΕΚΤ να προχωρήσει σε αγορές κρατικών και ιδιωτικών οµολόγων της Ευρωζώνης προκειµένου να ενισχύει µε ρευστό-τητα τις δυσλειτουργικές αγορές και (β) η απόφαση της αµερικανικής Fed να επαναλειτουργήσει το πρόγραµ-µα ανταλλαγής δολαρίων µε τα νοµί-σµατα των κεντρικών τραπεζών των αναπτυγµένων οικονοµιών (Ευρωζώ-νης, Βρετανίας, Ελβετίας, Ιαπωνίας, Καναδά) προκειµένου να ενισχυθεί µε ρευστότητα το σύστηµα. Η συ-ντονισµένη θεσµική παρέµβαση των

νοµισµατικών αρχών σε ΕΕ και ΗΠΑ να πληµµυρίσουν µε νέα ρευστότητα το σύστηµα ήλθε την τελευταία στιγ-µή να αποµακρύνει τους φόβους που είχαν δηµιουργηθεί για µία νέα χρη-µατοπιστωτική κρίση, τύπου Lehman Brothers (το 2008 παραλίγο να οδη-γήσει σε κατάρρευση την παγκόσµια οικονοµία) µε επίκεντρο την Ελλάδα και τις χώρες της Ν. Ευρώπης. Το ερώτηµα που ανακύπτει λοιπόν εί-ναι τι επιπτώσεις θα έχει αυτή η ουσι-αστική µεταστροφή της νοµισµατικής πολιτικής στην ΕΚΤ και ο εναρµονι-σµός της µε την επιθετική και επεκτα-τική νοµισµατική πολιτική εκτύπωσης χρήµατος της Fed. Αντιµετωπίζεται έτσι η δηµοσιονοµική κρίση και εάν

Από τον ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

Ευσεβείς πόθοι & λύσεις παγίδα

ΕΠΙΛΟΓΗ 27

Δηµοσιονοµική κρίση υπό µηχανισµό ανάσχεσης µε αβέβαιο φινάλε!

όχι τι ακριβώς επιτυγχάνεται; Ελάχι-στο χρονικό διάστηµα µετά τη συµ-φωνία για την παροχή αθρόας οικο-νοµικής βοήθειας προς την Ελλάδα, το πακέτο βοήθειας γιγαντώθηκε για να καλύψει και τους άλλους αδύνα-µους κρίκους της ευρωπαϊκής αλυσί-δας που βρέθηκαν υπό κλιµακούµενη κερδοσκοπική πολιορκία. Ήταν προ-φανές πως στόχος δεν ήταν η διάσω-ση µιας µεµονωµένης χώρας-µέλους αλλά του ίδιου του ευρώ, της Ευρω-ζώνης, του διεθνούς χρηµατοπιστω-τικού συστήµατος και της νεότευκτης παγκόσµιας οικονοµικής ανάκαµψης. Είναι χαρακτηριστικό πως το µέγε-θος του νέου πακέτου υπερκάλυψε τις απαιτήσεις των γερµανικών (330 δισ. δολ.), γαλλικών (307 δισ. δολ.) και βρετανικών (156 δισ. δολ.) τραπε-ζών έναντι της Ελλάδας, Ισπανίας και Πορτογαλίας. Ο συστηµικός κίνδυνος ήταν τόσο έντονος που κινδύνευαν να πάνε χαµένες όλες οι προηγούµε-νες προσπάθειες επανεκκίνησης της παγκόσµιας οικονοµίας. Πόσο, όµως, θαυµατουργή µπορεί να αποδειχθεί η νοµισµατική πληµµυρίδα; Και µέχρι που θα φθάσει η ΕΚΤ; Είναι πιθανόν να δούµε και απευθείας αγορές µετο-χών από την ΕΚΤ;

Μύθοι και αλήθειες

Ενώ, λοιπόν, τίποτα δεν µπορεί να αποκλεισθεί στην ιστορική περίοδο που ζούµε, αξίζει να θυµηθούµε ότι τα βασικά προβλήµατα της παγκό-σµιας οικονοµίας είναι οι όγκοι των χρεών (δηµοσίων και ιδιωτικών), οι υπερβολικές δαπάνες που υπερβαί-νουν τις δυνατότητες και µέσα που έχουµε στη διάθεσή µας, καθώς επί-σης οι µαζικές παραγωγικές και εµπο-ρικές ανισορροπίες που χαρακτηρί-ζουν την παγκόσµια οικονοµία. Καµία από τις προαναφερθείσες νοµισµατι-κές παρεµβάσεις δεν προσφέρει λύ-σεις στα θεµελιώδη αυτά προβλήµα-τα. Επιπλέον, τα υπερχρεωµένα κράτη της Ευρωζώνης πρέπει να αντλήσουν 2 τρισ. ευρώ τα επόµενα τρία χρόνια ώστε να αναχρηµατοδοτήσουν τα ληξιπρόθεσµα οµόλογα και να καλύ-ψουν τα δηµόσια ελλείµµατά τους. Η

Ιταλία αντιµετωπίζει τον µεγαλύτερο λογαριασµό, ακολουθούµενη από την Ισπανία, η Ελλάδα χρειάζεται 153 δισ. ευρώ, ενώ Πορτογαλία και Ιρλανδία χρειάζονται από 80 δισ. εκάστη.Εν τω µεταξύ, οι επίσηµες προβλέψεις των διεθνών οργανισµών έχουν προ-ειδοποιήσει ότι η ανάκαµψη θα είναι εύθραυστη όσο η ανεργία διατηρείται σε υψηλά επίπεδα, οι πραγµατικοί µι-σθοί µειώνονται και τα χρέη αντί να περιορίζονται αυξάνουν. Στην τάση αύξησης του νοµισµατικού πληθωρι-σµού ως µέσου αποφυγής των χρεο-κοπιών και µιας νέας Μεγάλης Ύφε-σης θα πρέπει να συνυπολογίσουµε δύο ακόµη τάσεις: την τάση αποπλη-θωρισµού των περιουσιακών στοιχεί-

ων (δηλ. των επενδυτικών αξιών) και την τάση αύξησης των φορολογικών βαρών για τη σταδιακή αποκατάστα-ση των δηµοσιονοµικών ισορροπιών. Και οι δύο αυτές τάσεις αποδυναµώ-νουν την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις µε συνέπεια τη συµπί-εση των αναπτυξιακών ρυθµών των αναπτυγµένων οικονοµιών. Με τους ρυθµούς ανάπτυξης να µην µπορούν να επανέλθουν στα επίπεδα της προη-γούµενης δεκαετίας, τα κρατικά χρέη να αυξάνουν και τον νοµισµατικό πληθωρισµό να οδηγεί σε αυξήσεις και των επιτοκίων, είναι πολύ δύσκο-λο να φανταστεί κανείς κάποια διέξο-δο στην εκκολαπτόµενη παγκόσµια δηµοσιονοµική κρίση.

ΜΑΧΗ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟΑγώνας δρόµου για να δηµιουργηθεί χρόνος στις τράπεζες να κλείσουν τις «τοξικές» τρύπες στους ισολογισµούς τους.

«Τα προβλήµατα της Ελλάδας είναι παγκόσµια» είχε δηλώσει πρόσφατα ο Alex Merk, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος της Merk Investments LLC στο Palo Alto της Καλιφόρνια. «Μπορεί να υπάρξουν ορισµένες χρεοκοπίες. Εάν όχι η Ελλάδα, τότε κάποια άλλη χώρα µπορεί να χρεοκοπήσει. Αυτό θα πλήξει πολύ σκληρά το τραπεζικό σύστηµα». Ακριβώς για να µην πληγεί το τραπεζικό σύστηµα από ενδεχόµενη κρατική χρεοκοπία η ΕΚΤ ακολουθεί πλέον µία νοµισµατική πολιτική, εναρµονισµένη µε την επεκτατική νοµισµατική πολιτική εκτύπωσης χρήµατος της Fed, ενώ η Ευρώπη συσπειρώθηκε δηµιουργώντας µηχανισµό οικονοµικής βοήθειας για τις χώρες µέλη µε οικονοµικά προβλήµατα. Γιατί ελπίδα όλων είναι να δυναµώσει η οικονοµική ανάκαµψη και µε τη βοήθεια του νοµισµατικού πληθωρισµού να ελαφρύνει το βάρος εξυπηρέτησης των χρεών. Στο µεσοδιάστηµα οι τράπεζες θα έχουν τον αναγκαίο χρόνο να κλείσουν αρκετές από τις τρύπες που τα τοξικά δάνεια έχουν αφήσει στους ισολογισµούς τους. Πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό; Γιατί εάν η κρίση χρεών αντιµετωπίζεται σαν κρίση ρευστότητας µε τη δηµιουργία νέων χρεών, τότε ο χρόνος που έτσι θα κερδηθεί θα είναι σε βάρος της τελικής εξόδου από µία βαθύτερη κρίση.

Ο µηχανισµός στήριξης χωρών µε σηµαντικά δηµοσιονοµικά προβλήµατα, που υιοθέτησαν οι ηγέτες της ΕΕ, οδηγεί σε ραγδαίες εξελίξεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, επιταχύνοντας αλλαγές, αλλά και αναδεικνύοντας σε «οιονεί εταίρο» της το ΔΝΤ.

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Ευρώπη

Αλλαγές απαίτησε η Γερ-µανία προκειµένου να συναινέσε ι τόσο σ το «πακέ το» διάσωσης της Ελλάδας συνολικού

ύψους 110 δισ. ευρώ (δάνεια 80 δισ. ευρω από χώρες της Ερωζώνης και 30 δισ. από το ΔΝΤ), όσο και στον ευρωπαϊκό µηχανισµό στήριξης χω-ρών µε οικονοµικά προβλήµατα των 750 δισ. ευρώ (40 δισ. ευρώ από τον κοινοτικό προύπολογισµό, 460 δισ. από διµερή δάνεια από κράτη-µέλη και 250 δισ. από ΔΝΤ).

η πρώτη απαίτηση του Βε-ρολίνου που ικανο-

ποιήθηκε, αφορά την ενεργό εµπλοκή

του ΔΝΤ στην οικονοµική λειτουργία της Ευρωζώνης. Κάτι που πριν από λί-γους µήνες αποτελούσε ταµπού, τώρα θεωρείται απολύτως θεµιτό. Η ανά-µιξη του διεθνούς οργανισµού στα τεκτενόµενα στην ΕΕ δείχνει ότι δεν υπάρχει όραµα πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης, η οποία αποδεικνύεται ανίκανη να επιλύσει µόνη της το πρώ-το δύσκολο πρόβληµα που παρουσιά-στηκε στην Ευρωζώνη στα 10 χρόνια από τη σύστασή της.

η δεύτερη σηµαντική εξέλι-ξη εχει να κάνει

µε τα δηµοσιονοµικά, όπου η εξυγί-ανση επιταχύνεται κατά ένα χρόνο και γίνεται πλέον πρώτη προτεραιότητα.

Κανένας δεν αµφιβάλει ότι η δηµοσι-ονοµική κατάσταση είναι εξαιρετικά ανησυχητική στις περισσότερες χώ-ρες της ΕΕ, ωστόσο η επιτάχυνση της εξυγίανσης απαιτεί την άµεση εγκα-τάλειψη των εθνικών προγραµµάτων στήριξης της πραγµατικής οικονοµίας. Με άλλα λόγια η ΕΕ κινδυνεύει να ξα-ναβρεθεί σε ύφεση. Μάλιστα, η γερ-µανική κυβέρνηση πίεσε να ξεκινήσει ταυτόχρονα µε συγκεκριµένο σχέδιο σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης, ώστε να µετριαστούν οι κοινωνικές αντιδράσεις. Υπό την πίεση των αγο-ρών οι κυβερνήσεις της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας ανακοί-νωσαν ήδη προγράµµατα περικοπής δαπανών για τη µείωση των κρατικών

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

Η νέα αρχιτεκτονική

ΕΠΙΛΟΓΗ 29

Η κρίση επιταχύνει την οικονοµική διακυβέρνηση στην Ευρωζώνη

ελλειµµάτων. Αλλά και η Γερµαν ίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, δίνοντας το «καλό παράδε ιγµα», ανακοίνωσε το µεγαλύτερο πρόγραµµα περικοπής δα-πανών στο κοινωνικό κρά-τος, τις αµυντικές δαπάνες καθώς και τέλος στις τρά-πεζες µε στόχο να µειωθεί το δηµόσιο έλλειµµα κατά 80 δισ. ευρώ στο 3% το αεπ ως το 2013. Επιπλέον, θα ενεργοποιείται η διαδι-κασία επιτήρησης και για το χρέος, ενώ µέχρι τώρα η επιτήρηση έπαυε να ισχύει από τη στιγµή που το έλ-λειµα µιας χώρας υποχω-ρούσε κάτω του 3% του ΑΕΠ, ανεξάρτητα εάν το χρέος υποχωρούσε ή όχι.

η τρίτη σηµαντική αλλαγή εί-

ναι η προώθηση της οικο-νοµικής διακυβέρνησης, η οποία δεν είναι αρνητική εξέλιξη υπό την προϋπό-θεση ότι απώτερος στόχος της θα είναι η οικονοµική σύγκλιση. Το σχέδιο της Κοµισ ιόν προβλέπει την ενεργό εµπλοκή της στην κα τάρτ ιση των εθν ικών προϋπολογισµών. Εκείνο που έγινε απολύτως κατανοητό µε την ελληνι-κή κρίση είναι ότι καµία χώρα της Ευρωζώνης δεν µπορεί να µείνει στο απυ-ρόβλητο. Για τον λόγο αυτό οι υπουργοί Οικονοµικών ενέκριναν την πρόταση της Επιτροπής να υποβάλλουν τα κράτη-µέλη το προσχέ-διο του εθνικού προϋπο-λογισµού στις Βρυξέλλες, προκειµένου να ελέγχεται η ποιότητα και η δυνατό-τητα η υλοποίησής του, ώστε να προλαµβάνονται οι δηµοσιονοµικοί εκτρο-χιασµοί. Aναφορικά µε τις

κυρώσεις, η Κοµισιόν δεν συµµερίζεται τη γερµανική θέση για τροποποίηση της Συνθήκης, ώστε να µπο-ρούν να αποβάλλονται από την Ευρωζώνη οι χώρες που εµφανίζουν συνεχώς δηµοσιονοµικά προβλή-µατα και δεν συµµορφώ-νονται. Δεν συµµερίζεται επίσης την αναστολή του δικαιώµατος ψήφου σ το Συµβούλιο που ζητά το Βερολίνο, όµως µετά και τη συναίνεση της Γαλλίας, φαίνεται ότι το µέτρο αυτό παραµένει στην ατζέντα. Αυτό που αποφασίστηκε (προς το παρόν) είναι να εφαρµόζονται ταχύτερα, και όχι ως έσχατο µέσο, οι οικονοµικές κυρώσεις, ό π ω ς η α ν α σ τ ο λ ή τ ω ν κοινοτικών χρηµατοδοτή-σεων. Παράλληλα, οι Βρυ-ξέλλες επικαλούµενες το άρθρο 136 της Συνθήκης της Λισαβόνας που καθι-στά υποχρεωτικό τον συ-ντονισµό των οικονοµικών πολιτικών των χωρών της ΕΕ, προτείνουν την επέκτα-ση της επιτήρησης και στις µακροοικονοµικές ανισορ-ροπίες. Με άλλα λόγια να καταστεί υποχρεωτικός ο πλήρης συν τον ισµός σε τοµείς, όπως η απασχό-ληση, το κόστος εργασί-ας, η παραγωγικότητα, η ανταγωνιστικότητα. Θα τί-θενται υποχρεωτικοί στό-χοι για κάθε χώρα και θα βαθµολογούνται µε βάση µια κλίµακα. Πριν από τη νέα Συνθήκη οι κατευθυ-ντήριες γραµµές οικονοµι-κής πολιτικής που εξέδιδε κάθε χρόνο το Συµβούλιο Υπουργών, είχαν τη µορφή σύστασης. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος γ ια τον πλήρη, και όχι µόνο δη-µοσιονοµικό, εκτροχιασµό της ελληνικής οικονοµίας.

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΜΕ OΦΕΛΗ

Η στενή οικονοµική διακυβέρνηση είναι αντίδοτο στα «άτακτα» µέλη της Ευρώπης, δηλώνει ο επίτροπος Όλι Ρεν. Ο «εταίρος» της πλέον, το ΔΝΤ, φθάνει στο σηµείο να συστήνει ως και αναθεώρηση της Συνθήκης της ΕΕ.

Για την Ευρώπη διανοίγονταν πλέον δύο πολιτικές προ-οπτικές. Η εκ νέου θεµελίωση του οικοδοµήµατος µε νέα πανίσχυρα υλικά ή η αποχώρηση από το πεδίο της κοινής πορείας. Μετά τη µάχη µε τις αγορές και µε το ευρώ να υποχωρεί, µονόδροµος ήταν για την Ευρώπη να προχωρήσει σε αυτό στο οποίο οι ισχυροί της αντι-δρούσαν: τη στενότερη οικονοµική διακυβέρνηση που αναγκαστικά θα συµµορφώνει τους «άτακτους», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο επίτροπος για τις οικονοµικές και νοµισµατικές υποθέσεις Όλι Ρεν. Από την πλευρά του το ΔΝΤ, που έχει αναδειχθεί σε άτυπο εταίρο της Ευ-ρωζώνης, σε πρόσφατη παρέµβασή του στο ECOFIN, κάλεσε όλους τους Ευρωπαίους ηγέτες να προχωρή-σουν σε µείωση των δηµοσίων ελλειµµάτων το αργό-τερο ως το 2011. Τονίζει µάλιστα την ανάγκη να αντι-µετωπιστεί άµεσα η δοµική αδυναµία της Ευρωζώνης, που συνίσταται στην ανεπαρκή συµµόρφωση των χω-ρών-µελών στους κανόνες που έχουν τεθεί. Όπως ανα-φέρει, το ιδανικό θα ήταν να υπάρχει κεντρική αρχή που θα µπορεί να επιβάλλει δεσµευτικούς στόχους για το έλλειµµα κάθε χώρας αναλόγως των συνθηκών της, κάτι όµως που θα απαιτούσε αλλαγή της Συνθήκης, την οποία µετά από περιπέτειες ψήφισαν οι χώρες-µέλη πριν από µερικούς µήνες. Επίσης, για την ενδυνάµωση της συνοχής της Ευρωζώνης και την ενίσχυση της δη-µοσιονοµικής πειθαρχίας προτείνει τη δυνατότητα µε-γαλύτερης χρήσης κοινοτικών πόρων ή την πρόσβαση σε ευρωοµόλογα από τη χώρα-µέλος που συµµορφώ-νεται µε τους στόχους του Προγράµµατος Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ένας ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ

έπρεπε. Μπήκαµε στην ΕΕ το 1981, εξασφαλίσαµε πα-ροχές για ανάπτυξη και εκσυγχρονισµό, όµως δεν τις διαθέσαµε στην κατεύθυνση για την οποία µας τις έδω-σαν. Τις χρησιµοποιήσαµε για καταναλωτικές ανάγκες, όπως έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου για να ανεβάσει το επίπεδο των οικονοµικά ασθενέστερων. Αυτό ήταν µια κοινωνικά σωστή ενέργεια, αλλά δεν ανεβάζεις το βιο-τικό επίπεδο χωρίς να το στηρίξεις, χωρίς να φτιάξεις την υποδοµή, τις βάσεις για τη συντήρησή του. Λοιπόν, µε τη βοήθειά και της παραοικονοµίας, δηµιουργήθηκε ένα πλασµατικό επίπεδο ζωής, που συνεχώς ανέβαινε, ζούσαµε πλουσιοπάροχα και πέρα από τις δυνατότητές µας, χωρίς ποτέ να λάβουµε υπόψη µας ότι κάποια µέ-ρα µπορεί να αναποδογυρίσουν τα πράγµατα. Και έτσι βρεθήκαµε σήµερα από εκεί που απολαµβάναµε ένα καλό επίπεδο ζωής και µια εκτίµηση στον κόσµο, να έχουµε, τον τελευταίο χρόνο, γελοιοποιηθεί παγκοσµί-ως. Ταξιδεύω ξέρετε πολύ και έχω επαφές µε ξένους. Στις ερωτήσεις που µου κάνουν αισθάνοµαι άσχηµα και δεν ξέρω πως να απολογηθώ...

Πιστεύετε ότι η τωρινή κρίση και η εικόνα που έχουµε δώσει στο εξωτερικό αδικεί την Ελλάδα και τους Έλληνες; Κοιτάξ-τε, ήταν στραβό το κλίµα, «το έφαγε και ο γάιδαρος». Με αυτό εννοώ ότι µέχρι το Σεπτέµβριο του 2009 η κατάσταση ήταν σε λανθάνουσα µορφή. Ο Κώστας Καραµανλής, ο οποίος από ό,τι αντιλαµβάνοµαι ήθε-λε να φύγει per mare per terra, είπε κάποια πράγµατα

Με βάση την πολύχρονη εµπειρία σας, κ. Μα-µιδάκη, θα θέλαµε να µας πείτε, αν θα µπο-ρούσε να περιγραφεί ως το χρονικό µιας προαναγγελθείσας κρίσης, το τωρινό αδιέ-ξοδο της υπερχρέωσης, της αρνητικής ανά-

πτυξης και της αύξησης της ανεργίας στην Ελλάδα; Το κατά-ντηµα στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα είναι πράγµατι φοβερό. Αξιολύπητο για τους κατοίκους της. Φαινόταν όµως ότι θα είχαµε αυτές τις εξελίξεις εδώ και πολλά χρόνια. Από την πορεία µου που µετρά περισσότερα από 50 χρόνια επαγγελµατικής σταδιοδροµίας, 50 χρό-νια που έζησα µέρα µε τη µέρα την ελληνική πραγµα-τικότητα, καταλήγω σε αυτό ακριβώς που σας είπα. Τα πράγµατα άρχισαν να στραβώνουν από το 1980. Από την πολιτική που ακολουθούσαν όλες οι κυβερνήσεις έκτοτε έλειπαν βασικά χαρακτηριστικά που απαιτού-νται για µια χώρα, όπως η στόχευση στη διατηρήσιµη ανάπτυξη. Είχαµε ανάπτυξη, και σε καλούς ρυθµούς, αλλά δεν την είχαµε στους τοµείς τους κατάλληλους για τη χώρα. Η Ελλάδα δεν είναι βιοµηχανική χώρα αλλά και δεν έχει ορυκτό πλούτο που άλλες χώρες έχουν και αξιοποιούν. Εποµένως, είχαµε λίγες εναλλακτικές διεξόδους, όπως η ναυτιλία η οποία προϋπήρχε, και στην οποία το κράτος δεν είχε ευτυχώς καµία ανάµιξη. Ο «φυσικός» µας πλούτος είναι ο τουρισµός, και γενι-κότερα οι υπηρεσίες και το διαµετακοµιστικό εµπόριο. Αυτές όµως οι δυνατότητες δεν αξιοποιήθηκαν όσο

Πάθος, ταλέντο και επιχειρηµατικό δαιµόνιο είναι το εκρηκτικό µείγµα της προσωπικότητας του Κυριάκου Μαµιδάκη, προέδρου της Mamidoil Jetoil, ενός Έλληνα επιχειρηµατία που έχει ζήσει χρόνο µε τον χρόνο τις καλές αλλά και τις κακές στιγµές της χώρας στα πενήντα χρόνια της επιχειρηµατικής του δράσης. Με κριτικό πνεύµα, σήµερα, διεισδύει στις πρακτικές που οδήγησαν τη χώρα στην τωρινή δεινή θέση, ιχνηλατεί τις τάσεις της επόµενης µέρας στην ενεργειακή αγορά και εξηγεί τη δική του επιχειρηµατική εκδοχή για το πως η επέν-

δυση των 30 εκατ. ευρώ που θέλει να κάνει στην Κρήτη, σκοντάφτει στο παγόβουνο «Ελλάδα».

OPINION LEADERS #9

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΜΙΔΑΚΗΣ

Συνέντευξη στις ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

« Ο επιχειρηµατίας

στην Ελλάδα, δυστυχώς,

εµφανίζεται εχθρός της

κοινωνίας»

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

στην προεκλογική του εκστρατεία. Ο Γιώργος Παπαν-δρέου έκανε ένα λάθος και ένα καλό. Το ένα σκέπασε το άλλο. Το λάθος ήταν ότι ξεκίνησε τη θητεία του µε την καταστροφολογία. Βουλιάζουµε, πτωχεύουµε κ.λπ. Αυτό ήταν η πραγµατικότητα αλλά την ώρα που ταυ-τοχρόνως θέλεις να δανειστείς, δεν λες στον πιστωτή σου ότι βρίσκεσαι στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Επό-µενο ήταν να εκτοξευθούν τα spreads των οµολόγων και αναγκάστηκε να τρέχει για να διορθώσει τα πράγ-µατα και να καλύψει τις ανάγκες που δεν µπορούσε να καλύψει µέσω του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Το καλό ήταν ότι πέτυχε τη στήριξη της Ευρώπης και του ΔΝΤ για την Ελλάδα που κινδύνευε µε χρεοκοπία και δόθηκε η ευκαιρία ο ελληνικός λαός να συνειδητοποι-ήσει το µέγεθος του προβλήµατος, σε κάποιο βαθµό γιατί στο σύνολό του δεν είναι εύκολο.

Μήπως δεν θέλει να το καταλάβει; Άµα είσαι «καλοµαθη-µένος», δύσκολα προσαρµόζεσαι. Εποµένως, τα µέτρα που παίρνονται τώρα είναι πολύ επώδυνα, πρέπει όµως να εφαρµοστούν, δεν γίνεται αλλιώς. Μπορεί η τρέχουσα εξέλιξη να φαίνεται σκοτεινή, όµως η λίγο µακρύτερη φαίνεται καλύτερη.

Δύο τρεις µήνες ή δυο τρία χρόνια; Μπορεί να το δούµε και γρήγορα. Μπορεί να βελτιωθεί η ψυχολογία της αγοράς, η οποία για µας, που ασχολούµαστε µε τις επιχειρήσεις, έχει µεγάλη σηµασία. Και εκεί ήταν το λάθος του κ. Παπανδρέου. Δηµιούργησε µια ψυχο-λογία καταστροφής, η οποία κατέστρεψε το κλίµα και έβαλε φρένο σε κάθε οικονοµική δραστηριότητα. Στη συνέχεια, βέβαια, πέτυχε αυτά που πέτυχε µε την ΕΕ και το ΔΝΤ. Εγώ, σαν πρακτικός άνθρωπος, αυτά τα καλύπτω µε την έκφραση ουδέν κακόν αµιγές καλού. Το θέµα είναι ότι από εδώ και πέρα θα δούµε δύσκο-λες µέρες, πολύ δύσκολες, αλλά έτσι και αρχίσει η ψυχολογία να ανεβαίνει, όχι µόνο στο εσωτερικό αλ-λά και στους κύκλους εκείνους που σχετίζονται µε την πρόοδο της χώρας, µεταξύ των οποίων και το χρηµα-τοπιστωτικό σύστηµα, ελπίζω να δούµε µια, µη ανα-µενόµενη, βελτίωση. Αυτό που είναι λυπηρό είναι ότι κακοµάθαµε και δύσκολα θα προσγειωθούµε. Πρέπει να το πάρουµε απόφαση, δεν µπορείς να καταναλώ-νεις περισσότερα από αυτά που παράγεις.

Πόσο υπεύθυνους µπορεί να χαρακτηρίσει κανείς τους πο-λιτικούς που δεν αψήφησαν το πολιτικό κόστος ώστε να κα-ταστήσουν κατανοητό στην κοινωνία ότι η βραχυπρόθεσµη ευηµερία έχει υψηλότατο κόστος που αργά η γρήγορα θα το πληρώσουν συνολικά πολίτες και επιχειρήσεις; Δυστυχώς δεν είχαµε ποτέ πολιτικούς που να δρουν µε βάση την πραγµατικότητα και να ενεργούν µε βάση τους περι-ορισµούς των αγορών. Όταν δανείζεσαι συνεχώς, όταν έχεις κάθε χρόνο ελλειµµατικό προϋπολογισµό, αυξάνεται το χρέος, ανεβαίνουν οι τόκοι, φτάνεις σε αδιέξοδο. Αν µε ρωτάτε για τους πολιτικούς και τους

εκάστοτε κυβερνώντες, µην το κάνετε, γιατί θα σας πω σκληρά λόγια. Τα τελευταία τριάντα χρόνια στην Ελλάδα, υπήρξαν και ανεύθυνοι και «αγράµµατοι» πολιτικοί. Δεν µπορείς να χειρίζεσαι υποθέσεις αν δεν «κατέχεις» το σύστηµα µιας χώρας.

Για να στραφούµε τώρα στον τοµέα σας. Το πετρέλαιο, σύµ-φωνα µε τον ΟΟΣΑ θα παραµείνει η βασική πρωτογενής µορφή ενέργειας τουλάχιστον για τα επόµενα 30 χρόνια. Εποµένως, αναγκαστικά θα παραµείνει ακριβό το πετρέλαιο. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τα ορυκτά καύσι-µα θα αποτελούν τη σπονδυλική στήλη της ενέργειας για πολλά χρόνια. Όλες οι µελέτες δείχνουν ότι ως το 2050 η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιµα θα είναι πά-νω από 50%. Από εκεί και πέρα θα αρχίσει να µει-ώνεται ως επακόλουθο της µείωσης της παραγωγής. Δεν είναι αιώνιο το πετρέλαιο, κάποτε θα αρχίσει να εξαντλείται. Εποµένως είναι σωστό που οι εναλλα-κτικές µορφές ενέργειας προωθούνται παγκοσµίως. Σαν επένδυση είναι κοστοβόρες αλλά το κόστος θα το απορροφήσει η ανάπτυξη αν όλα εξελιχθούν οµαλά. Αυτό όµως που γίνεται στην Ελλάδα, να πιστεύου-µε ότι θα µας λύσουν το πρόβληµα της ανάπτυξης οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, είναι αυτό που λέµε µη πραγµατοποιήσιµη επιθυµία. Στην Ελλάδα µπορεί ως το 2030 οι ΑΠΕ να καλύψουν ως το 30% της ηλεκτρι-κής ενέργειας, όχι παραπάνω. Σε ότι αφορά τα περι-βαλλοντικά θέµατα, αναµφισβήτητα η ορυκτή ενέρ-γεια µολύνει, όµως αν πάµε 20-30 χρόνια πίσω θα δούµε ότι σήµερα οι ποιότητες των καυσίµων είναι τελείως διαφορετικές και ρυπαίνουν πολύ λιγότερο.

Η στάση της πολιτικής και της κοινωνίας στην επιχειρηµατικό-τητα για ένα µεγάλο διάστηµα ήταν σχέση αγάπης και µίσους. Από τη µία πλευρά, θέλουµε θέσεις εργασίας, ταυτόχρονα αντιδρούµε σε µία επένδυση που µπορεί να δηµιουργήσει αυτές τις θέσεις εργασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγµα η επένδυση για τη δηµιουργία αποθηκών καυσίµων στη Δυτική Κρήτη, επένδυση που έχει προγραµµατιστεί εδώ και µία επτα-ετία από την εταιρεία σας, στην οποία αντιδρούν οι τοπικοί φορείς. Ο Έλληνας είναι γεννηµένος για πρωτοβουλίες. Και χάρη σε αυτό το χαρακτηριστικό του είχαµε εξάρ-σεις επιχειρηµατικού δαιµονίου, έχουµε πολλά παρα-δείγµατα. Όπου και να πάει κανείς, θα δει τον Έλληνα δραστήριο, σε όλες τις χώρες. Γιατί στο εξωτερικό; Γιατί εδώ δεν του παρέχονται οι συνθήκες για να ευοδωθούν τα σχέδιά του. Σε ατοµικό επίπεδο έχουµε πολλά φω-τεινά παραδείγµατα, σε συλλογικό επίπεδο τα χαλάµε τελείως. Όσον αφορά την επένδυση στην Κρήτη είναι µια άθλια ιστορία που προδίδει σε όλο της το µεγαλείο το γιατί φθάσαµε εδώ. Το 1970 αγοράσαµε µια έκταση στον κόλπο της Σούδας, στην τοποθεσία Πλατάνι, γι αυ-τό τον σκοπό. Όταν ξεκινήσαµε τις διαδικασίες για την υλοποίηση της επένδυσης διαπιστώσαµε ότι υπήρχε ένας νόµος του 1936 ο οποίος χαρακτήριζε µεγάλο µέ-ρος του κόλπου ως ναυτικό οχυρό και απαγόρευε κάθε

OPINION LEADERS #9

ΕΠΙΛΟΓΗ 35

είδους δραστηριότητα. Υπήρχε µόνο η ναυτική βάση. Το 2000 έγινε µια τροποποίηση η οποία περιόριζε το ναυτικό οχυρό στο ύψος του ναυ-στάθµου, το Πλατάνι το έβγαζε έξω και το χα-ρακτήριζε επιτηρούµενη ζώνη. Οπότε εµείς το 2002 ξεκινήσαµε τη διαδικασία να βγάλουµε άδεια για αποθηκευτικούς χώρους µε το σκε-πτικό ότι η Κρήτη έχει δυσανάλογα λίγους σε σχέση µε τις ανάγκες. Πήραµε τις εγκρίσεις και το 2004 πριν από τις εκλογές ο τότε (και τωρινός) περιφερειάρχης ενέκρινε την προκα-ταρκτική περιβαλλοντική µελέτη. Πάρθηκαν οι απαιτούµενες από τον νόµο εγκρίσεις. Ο δήµαρχος Σούδας και το δηµοτικό συµβού-λιο ήταν ενάντιοι στην επένδυση πιο πολύ για κοµµατικούς λόγους και λιγότερο για περιβαλ-λοντικούς, τους οποίους τώρα επικαλούνται και προσέφυγαν στο Συµβούλιο της Επικρατεί-ας.

Ποια ήταν η απόφασή του; Η απόφαση του ΣτΕ απέρριψε τις αιτιάσεις του δήµου οµόφωνα και εµείς αρχίσαµε πλέον να προετοιµαζόµα-στε για την έναρξη της κατασκευής των εγκα-ταστάσεων. Αγοράσαµε υλικά, εξαρτήµατα κ.λπ. και ήρθε πάλι ο Περιφερειάρχης και ανακάλεσε την έγκριση της µελέτης. Παράνο-µα, τόσο παράνοµα που διερωτώµαι πως δεν παρενέβη η διοίκηση σε αυτό το θέµα. Εκεί έχασα πάσα ιδέα για το κράτος. Kάναµε αί-

τηση ακύρωσης της απόφασης στο αρµόδιο υπουργείο, το ΥΠΕΚΑ. Η υπουργός, κ. Μπιρ-µπίλη, δια της µη απάντησης, απέρριψε την αίτησή µας. Εµείς έπρεπε πλέον να διεκδική-σουµε την ανάκληση δικαστικά, καταφύγαµε πάλι στο ΣτΕ αλλά αυτό θα πάρει καιρό. Επει-δή δε ήταν παράνοµη κατά τους νοµικούς η ανάκληση της έγκρισης της περιβαλλοντικής µελέτης κάναµε εξώδικο στον Περιφερειάρ-χη, ο οποίος δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον, οπότε προχωρήσαµε για να προστατέψουµε τα συµφέροντά µας καθώς αν δεν ευοδω-θεί το έργο θα έχουµε τεράστιες ζηµιές από δαπάνες που έχουµε ήδη κάνει. Είπαµε στον Περιφερειάρχη ότι θα διεκδικήσουµε αποζη-µίωση από το Δηµόσιο για τις δαπάνες που έχουµε κάνει αλλά και από τον ίδιο ευθύνες διότι ενήργησε κατά παράβαση του νόµου. Και επειδή δεν µου αρέσει να έχω αντιδικί-ες µε δηµόσιους λειτουργούς, τον πήρα τη-λέφωνο λέγοντάς του να επανεξετάσει πριν προχωρήσουµε νοµικά. Την επόµενη µέρα ο Περιφερειάρχης δήλωνε ότι τον απείλησα...

Γιατί κατά τη γνώµη σας αντιδρά ο δήµαρχος και το δηµοτικό συµβούλιο σε µια επένδυση που θα φέ-ρει θέσεις εργασίας; Δεν γνωρίζω. Πώς θέλου-µε να προσελκύσουµε νέες επενδύσεις όταν οι δροµολογηµένες δεν προχωρούν; Δεν έχω καµία αµφιβολία ότι οι λόγοι για τους οποί-ους δεν µπορούµε να προχωρήσουµε στην επένδυση δεν είναι περιβαλλοντικοί αλλά κοµ-µατικοί. Δεν υπήρξα ποτέ στέλεχος ούτε µέλος κόµµατος, υποστηρίζω τη φιλελεύθερη παρά-ταξη και νοµίζω ότι αυτό είναι το πρόβληµα. Η επένδυση αυτή θα δηµιουργήσει 30-50 θέσεις εργασίας και συνέργειες µε άλλες τοπικές δρα-στηριότητες. Μια εστία δραστηριότητας παρα-σύρει και άλλες. Μέχρι πρότινος στην Κρήτη δραστηριοποιούντο µόνο 5 εταιρείες εµπορί-ας πετρελαιοειδών από τις 20 που υπάρχουν, δεν υπήρχε ανταγωνισµός εξ ου και οι υψηλές τιµές. Αν γινόταν η επένδυσή µας, θα κατέβαι-ναν και άλλες εταιρείες, εµείς δεν θα εξυπηρε-τούσαµε µόνο τις δικές µας εταιρείες, η εγκα-τάσταση είχε σκοπό να είναι ένα central logis-tics center, όπου κάθε εταιρεία θα µπορούσε να διατηρεί αποθέµατα και θα τονωνόταν ο ανταγωνισµός. Μάλιστα ενόψει της επένδυσης άρχισαν να κατεβαίνουν εταιρείες στην Κρήτη.

Πιο σταθερό πλαίσιο για τον επιχειρηµατία, αυτό είναι που λείπει στην Ελλάδα; Ο επιχειρηµατίας στην Ελλάδα, δυστυχώς, εµφανίζεται εχθρός της κοινωνίας. Από εκεί και πέρα πρέπει να αποδείξεις ότι δεν είσαι λιοντάρι.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΜΙΔΑΚΗΣ

«Αν µε ρω-τάτε για τους πολιτικούς και τους εκάστοτε κυβερνώντες, µην το κάνετε γιατί θα σας πω σκληρά λόγια. Τα τελευταία τριάντα χρόνια στην Ελλάδα, υπήρξαν και ανεύθυνοι και «αγράµµατοι» πολιτικοί. Δεν µπορείς να χειρίζεσαι υπο-θέσεις αν δεν «κατέχεις» το σύστηµα µιας χώρας».

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

Από τον ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το να αναζητά κανείς ευθύνες σήµερα από εκείνους που µας οδή-γησαν σε αυτό που ο πρόεδρος Κάρολος Παπούλιας ονοµάζει

«το χείλος της Αβύσσου» είναι ιδιαίτε-ρα χρήσιµο στο µέτρο που αποφέρει δηµόσια έσοδα, εξαιρετικά χρήσιµο επικοινωνιακά στο µέτρο που ενισχύει το περί δικαίου αίσθηµα, σε κάθε άλλη περίπτωση είναι αφελές και άχρηστο. Διότι απλώς δεν έχει καµιά πρακτική σηµασία. Αυτό που έχει σηµασία σή-µερα είναι να καταλάβουµε ακριβώς ποια είναι η κατάσταση της χώρας, ποια είναι η κατάσταση διεθνώς και τι µπορούµε να κάνουµε για να επιβι-ώσουµε της κρίσης µε τις µικρότερες δυνατές απώλειες. Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα µε τη σειρά. Η ελληνι-κή οικονοµία υπέστη µια, εν πολλοίς, άδικη, επίθεση από παντού. Από τους εταίρους της στην Ευρώπη, οι οποίοι έχουν κουραστεί να δίνουν κεφάλαια από τα ταµεία των Βρυξελλών µόνο

Τα περιθώρια της ελληνικής κυβέρνησης για να εκπληρώσει τις δεσµεύσεις της έναντι του ΔΝΤ και της ΕΕ είναι εξαιρετικά περιορισµένα. Εάν τον προσεχή Σεπτέµβριο τα έσοδα και οι δαπάνες του Δηµοσίου δεν είναι στα προβλεπόµενα επίπεδα ή εφόσον δεν έχουν εφαρµοστεί οι θεσµικές αλλαγές, τα πράγµατα θα είναι πολύ δυσάρεστα για τους Έλληνες. Μέχρι στιγµής πάντως οι ελεγκτές της τρόικας δηλώνουν ότι η Ελλάδα προχωράει καλύτερα από ό,τι αναµενόταν. Συνεπώς, υπάρχει και το καλό σενάριο!

και µόνο για να ανακαλύπτουν νέες οµάδες διεφθαρµένων Ελλήνων και ψεύτικα στατιστικά στοιχεία. Από τους ανταγωνιστές της, για προφανείς λό-γους και από τις αγορές, οι οποίες εί-δαν µια πολύ καλή ευκαιρία να εισπρά-ξουν λίγα παραπάνω κέρδη από µια χώρα που επιµένει να είναι το «µαύρο πρόβατο» της παρέας. Βεβαίως, η διε-θνής οικονοµική σκακιέρα δεν εξελίσ-σεται µε όρους δίκαιου παρά µόνο µε όρους συµφέροντος. Ο πιο αδύναµος κρίκος είναι εκείνος που εκβιάζεται πρώτος. Τους τελευταίους µήνες ήταν η σειρά της Ελλάδας, καθώς αποδείχθη-κε ότι τα ελλείµµατά µας εκτινάχθηκαν µε την εµφάνιση της κρίσης (ελλείψει παραγωγικού βάθους στην οικονοµία µας) όπως και το δηµόσιο χρέος, κα-θώς η ελληνική οικονοµία είναι ρυθµι-σµένη να ζει µε δανεικά.

ΠΡΩΤΟΝ, έγινε φανερό ότι αν συνεχίζαµε να ζητάµε δανεικά από την διεθνή αγορά είτε δεν θα βρίσκα-µε χρήµατα είτε θα µας επιβαλλό-

ταν αποικιακό επιτόκιο. Μην ξεχνά-µε ότι το διαβόητο spread ξεπέρασε τις 1.000 µονάδες βάσης, δηλαδή αν δανειζόµασταν αυτό θα γινόταν µε επιτόκιο κατά 10 ποσοστιαίες µονά-δες υψηλότερο από το επιτόκιο µε το οποίο δανείζεται η Γερµανία. Με άλλα λόγια, οι αγορές µας απέβαλαν καθώς το χρέος µας εκτοξεύεται στα περίπου 326 δισ. ευρώ εντός του 2010 (δη-λαδή στο 133% του ΑΕΠ) χωρίς από πουθενά να φαίνεται ότι θα έχουµε τη δυνατότητα να το αποπληρώνου-µε χωρίς να συνάπτουµε νέα δάνεια. Φέτος και µέχρι το 2014 οι πληρωµές µας είναι υψηλότατες, από 26 έως 32 δισ. ευρώ ετησίως. Από το 2015 ως το 2019 η κατάσταση είναι ελαφρώς κα-λύτερη καθώς οι ετήσιες αποπληρω-µές κυµαίνονται από 11 δισ. µέχρι και 25 δισ. Από το 2020 ως και το 2057 (οπότε το ελληνικό χρέος θα έχει απο-πληρωθεί αν υποτεθεί ότι δεν ξανα-δανειζόµαστε καθόλου) οι πληρωµές είναι πολύ χαµηλότερες, από 1 δισ. ευρώ ως 10 δισ. ευρώ ετησίως…

ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΔΕΥΤΕΡΟΝ, αναγκαστήκαµε να προστρέξουµε για βοήθεια. Αλλά όπως παραδέχθηκε µε ειλικρίνεια ο υπουργός Οικονοµικών, Γιώργος Πα-πακωνσταντίνου, όταν ζητάς βοήθεια δεν βάζεις όρους. Αποδεχθήκαµε, λοιπόν, de facto µια σχέση προσωρι-νής υποτέλειας απέναντι στο ΔΝΤ και τις Βρυξέλλες. Αυτή η σχέση, µάλιστα, µετουσιώνεται σε απολύτως πραγµα-τικά και πρακτικά µέτρα, των οποίων τα αποτελέσµατα ακόµα δεν έχουν περάσει στην ελληνική κοινωνία. Συ-µπερασµατικά, και µας επιβάλλουν όρους και κινδυνεύουµε από κοινωνι-κή αναταραχή.

ΤΡΙΤΟΝ, γίνεται πλέον σαφές ότι τα µέτρα που ήδη συµφωνήσα-µε δεν επαρκούν για να επιστρέψει η ελληνική οικονοµία σε αναπτυξιακή τροχιά. Άρα, θα χρειαστούν κι άλλα µέτρα. Από τη µία πλευρά, αυτά που θέλουν οι Έλληνες εδώ και δεκαετίες αλλά δεν πραγµατοποιούνται ποτέ: Μείωση της γραφειοκρατίας, εξορ-θολογ ισµός των διαδικασιών του Δηµοσίου, ισονοµία και πάταξη της διαφθοράς, εν ολίγοις εκσυγχρονι-σµός της χώρας. Από την άλλη, αυτό που συνήθως συµβαίνει: Πώληση περιουσιακών στοιχείων του κράτους που είτε δεν θα έπρεπε εξ’ αρχής να τα διαθέτει (όπως µια σειρά από δη-µόσιες επιχειρήσεις που νοθεύουν τον ανταγωνισµό) είτε δεν θα έπρεπε ποτέ να ξεπουλήσει (όπως µια σειρά από ακίνητα και γαίες που αποτελούν την πραγµατική δηµόσια κληρονο-µιά). Βέβαια, πρόσφατα ο υπουργός Οικονοµίας, Γ. Παπακωνσταντίνου ξεκαθάρισε ότι οι αποκρατικοποι-

Το ΔΝΤ στην Αθήνα

Οι επαΐοντες ισχυρίζονται ότι τα περιθώρια της ελληνικής οικονοµίας στην προσπάθεια να εκπληρώσει τις δεσµεύσεις της έναντι του ΔΝΤ είναι εξαιρετ ικά περιορισµένα. Εάν τον προσεχή Σεπτέµβριο τα έσοδα και οι δαπάνες του Δηµοσίου δεν είναι στα προβλεπόµενα επίπεδα ή εφόσον δεν έχουν εφαρµοστεί οι άλλες θεσµικές αλλαγές π.χ. σ το ασφαλισ τ ικό, τα πράγµατα θα είναι πολύ δυσάρεστα για την κυβέρνηση και ακόµη περισ-σότερο για τους Έλληνες: Θα χρεια-στούν και νέα µέτρα που θα περιο-ρίζουν τα εισοδήµατα. Τότε η κοινω-νική έκρηξη θα είναι σχεδόν βέβαιη. Αν οι αποκρατικοποιήσεις δεν έχουν προχωρήσει ώστε να συµπληρώσουν τα δηµόσια έσοδα τότε το φάσµα της χρεοκοπίας θα είναι απολύτως ορα-τό. Με το ΔΝΤ και την Ε.Ε. ουσιαστι-κά να αρνούνται τη δανειοδότηση της Ελλάδας, η µόνη λύση θα είναι η στάση πληρωµών, η επαναδιαπραγ-µάτευση του χρέους και η αποχώρη-ση από το ευρώ.

Ωστόσο, αυτό δεν συµφέρει τε-λικά κανέναν, ούτε καν τις Ηνωµένες

ΤΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Σε δυσθεώρητα ύψηΤο πραγµατικό χρέος της χώρας ισούται µε το εξωτερικό χρέος (ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα) συν το χρέος του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα, συν τις εγγυήσεις του ελληνικού δηµοσίου, συν τις υποχρεώσεις των ασφαλιστι-κών ταµείων. Με δεδοµένο ότι το εξωτερικό χρέος της χώρας φθάνει πλέον τα 400 δισ. ευρώ, ο αριθµός που προκύπτει µπορεί να φθάσει σε δυσθεώ-ρητο ύψος!

Όσο για αυτά που µπορούν να υπολογιστούν, έχουν ως εξής:• Χρέος κεντρικής κυβέρνησης 2010 326 δισ. ευρώ• Δάνεια µε εγγύηση του δηµοσίου 25 δισ. ευρώ• Χρέος για «δεδουλευµένα» προς κατασκευαστικές, προµηθευτές κ.λπ. 8 δισ. ευρώ• Οµόλογα προς ΟΤΑ 2 δισ. ευρώ• Αποζηµιώσεις για την Ολυµπιακή 1,3 δισ. ευρώ• Αναδροµικά επιδόµατα 1 δισ. ευρώ

300 δισ. ευρώΤο αναλογιστικό άνοιγµα των ασφαλιστικών Ταµείων για το οποίο το Δη-µόσιο καλείται να συνδράµει είναι περίπου 300 δισ. ευρώ και, αν και δεν υπολογίζεται στο δηµόσιο χρέος, αποτελεί ωστόσο µια δαπάνη που κάποτε θα πρέπει να καταβληθεί.

ήσεις είναι ένα µεγάλο ζήτηµα και η κυβέρνηση θα εξετάσει προσεκτικά κατά πόσο ανταποκρίνονται στην αξία των εταιρειών οι τιµές που µπορεί να πάρει στην αγορά τη συγκεκριµένη συγκυρία. Και ενώ οι προθέσεις είναι ξεκάθαρες, το ζητούµενο είναι πόσο εφαρµόσιµες είναι σήµερα από µία χώρα που πιέζεται να βρει πόρους! Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πρό-γραµµα αποκρατικοποιήσεων που πε-ριλαµβάνει την πώληση του 23% της ΕΥΑΘ, του 10% της ΕΥΔΑΠ, του 39% των ΕΛΤΑ, του 49% της ΤΡΑΙΝΟΣΕ αλ-λά και συµβάσεις παραχώρησης για την αξιοποίηση των υποδοµών (λιµά-νια, αεροδρόµια, δρόµους, συγκοι-νωνίες, ακίνητα).

Μια ευνοϊκή εξέλιξη στο δηµοσιονοµικό ζήτηµα δεν σηµαίνει την απαλλαγή της ελληνικής οικονοµίας από τα προβλήµατά της. Χρειάζονται σοβαρές διαρθρωτικές παρεµβάσεις προκειµένου να παγιωθεί ένα περιβάλλον υγιούς ανταγωνιστικότητας στη χώρα µας.

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

Πολιτείες που ποτέ δεν «χώνεψαν» την Οικονοµική και Νοµισµατική Ένω-ση, αφού θεωρούν ότι µε τον τρόπο αυτό η Ευρώπη βαδίζει προς την ου-σιαστική ενοποίησή της, άρα και την ενίσχυση του γεωστρατηγικού της ρόλου µέσα από οικονοµικές διαδι-κασίες. Είναι βέβαιο ότι αν το ευρώ καταρρεύσει, είτε µε αφορµή τη µι-κρή ελληνική οικονοµία είτε από ένα φαινόµενο ντόµινο σε Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ιρλανδία, τα ισχυ-ρά κράτη της Ευρώπης, η Γερµανία και η Γαλλία θα εφαρµόσουν προστα-τευτικά µέτρα. Κάτι τέτοιο θα ωθήσει και τις ΗΠΑ σε ανάλογη αντίδραση µε αποτέλεσµα για τα επόµενα χρόνια η κάθε µεγάλη οικονοµία να προσπαθεί να τα βγάλει πέρα µόνη της. Οι ΗΠΑ δεν το αντέχουν αυτό. Με συνολικό δηµόσιο χρέος στο 100% του αµερι-

κανικού ΑΕΠ των 15 τρισ. δολαρίων και µε παραγωγικές δυνατότητες που έχουν επί δεκαετίες υπονοµευθεί από την εξαγωγή βιοµηχανιών σε τρίτες χώρες µε φθηνά χέρια, η αµερικανική οικονοµία χρειάζεται ισχυρό δολάριο και τουλάχιστον µια δεκαετία µέχρι να ξαναβρεί υγιείς ισορροπίες. Κάτι τέτοιο δεν µπορεί να συµβεί όταν ο κόσµος σηκώνει τα οικονοµικά σύνο-ρα για άλλη µια φορά.

Το καλό σενάριο

Ο υπουργός Οικονοµικών, Γ. Πα-πακωνσταντίνου το δήλωσε ευθαρ-σώς τις ηµέρες µετά τη συµφωνία µε το ΔΝΤ. Η Ελλάδα, είπε, ακολουθεί τον οικονοµικό κύκλο των µεγάλων οικονοµιών του κόσµου µε καθυστέ-ρηση περίπου 12 µηνών. Αν, λοιπόν, σήµερα, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη βλέ-

πουν το τέλος της κρίσης και το ΑΕΠ τους να γυρνά σε θετικό πρόσηµο, η Ελλάδα ζει τη χειρότερη φάση της και θα ανακάµψει µε τη σειρά της.

Πράγµατι, µε τα πρόσφατα µέτρα, η συµπίεση των εισοδηµάτων θα κά-νει την οικονοµία πιο ανταγωνιστική, µε αποτέλεσµα την πτώση των τιµών, γεγονός που θα έχει ευεργετική επί-δραση στην ανάκαµψη της κατανά-λωσης αλλά και των εξαγωγών. Αν συνυπολογίσει κανείς ότι οι µεγάλες αγορές των ελληνικών εξαγωγών εί-ναι οι βαλκανικές χώρες που προη-γήθηκαν στην κρίση, έλαβαν σκληρά µέτρα και θα ανακάµψουν νωρίτερα από την Ελλάδα, τότε οι εξαγωγές θα σηµειώσουν αξιόλογους θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης και µαζί και το ΑΕΠ. Αν αυτά όντως επιβεβαιωθούν τότε δεν θα χρειαστούν άλλα µέτρα και η κρίση θα τελειώσει κάπου εδώ. Το κόστος της θα παραµείνει ουσι-ασ τ ικά περιορισµένο καθώς σ την Ελλάδα εξακολουθεί να υπάρχει το «µαξιλάρι» των 70 δισ. ευρώ ετησίως που αφορά στην παραοικονοµία και που δεν προσµετράται στο ΑΕΠ. Στην περίπτωση που αυτά τα 70 δισ. ευρώ µπορούσαν να προσµετρηθούν τότε το ΑΕΠ θα έφτανε τα 340 δισ. δηλα-δή το χρέος θα ήταν κάτω του 100% του ΑΕΠ! Βεβαίως, όπως επεσήµα-νε και ο κ. Παπακωνσταντίνου, µια ευνοϊκή εξέλιξη στο δηµοσιονοµικό ζήτηµα δεν σηµαίνει την απαλλαγή της ελληνικής οικονοµίας από τα προ-βλήµατά της. Χρειάζονται σοβαρές διαρθρωτικές παρεµβάσεις προκει-µένου να παγιωθεί ένα περιβάλλον υγιούς ανταγωνιστικότητας στη χώρα µας. Τα ζητήµατα της καινοτοµίας, της αποτελεσµατικότητας της δηµόσιας διοίκησης, και της ταχύτητας στη λή-ψη και την εφαρµογή των αποφάσεων είναι ουσιαστικά ανέγγιχτα. Όσο δεν παίρνουµε µέτρα που θα διορθώνουν αυτές τις πάγιες διαρθρωτικές αδυ-ναµίες, τότε η όποια ανάκαµψη θα είναι ευάλωτη στις πιέσεις του κάθε κερδοσκόπου που θα θελήσει να εξυ-πηρετήσει τα δικά του συµφέροντα -ή εκείνα του καθοδηγητή του.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ

ΛΗΞΕΙΣ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ

40 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΛΜΑ

Το στοίχηµα για την επιτυχία της δηµοσιονοµικής προσαρµογής δεν είναι η αύξηση των εσόδων αλλά η µείωση των δαπανών. Ιδιαίτερα, το στοίχηµα είναι η µείωση της σπατάλης, που δεν

συνεπάγεται µείωση της ευηµερίας των πολιτών. Παραδείγµατα υπάρχουν πολλά, όπως η αναπο-τελεσµατικότητα των κοινωνικών δαπανών, και έχουν αναφερθεί στη µεγάλη συζήτηση για το µέγεθος της σπατάλης στην ελληνική οικονοµία. Βέβαια, η σπατάλη δεν είναι χαρακτηριστικό µόνο της ελληνικής οικονοµίας. Είναι γνωστή από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 η έµφαση της κυβέρνησης Κλίντον σε µια καλύτερη και λιγότερο δαπανηρή διακυβέρνη-

ση (From Red Tape to Results). Η Ελλάδα σήµερα για να ξε-

περάσει την κρίση χωρίς να διακινδυνεύσει µια παρατεταµένη ύφεση, έχει µόνο µια επιλογή: στοχευµένη µείωση δαπανών. Θα µπορούσε να πει κανείς ότι η επίκληση της µείωσης των δα-πανών από όλες τις κυβερνήσεις στην τελευταία δεκαετία ήταν µάλλον λεκτική και δεν συνοδευ-όταν από αντίστοιχη προσπάθεια. Αναµφίβολα, υπήρξε πράγµατι υστέρηση των φορολογικών εσόδων, όµως στη δηµοσιονοµική κρίση οδήγη-σε η υπέρµετρη αύξηση των πρωτογενών δαπα-νών. Εποµένως, το στοίχηµα δεν είναι η αύξηση των φόρων, αλλά η µείωση των δαπανών. Γιατί, η αύξηση της φορολογίας επιβαρύνει δυσανάλο-γα αυτούς που ωφελούνται ελάχιστα από τη δα-πάνη (µάλλον σπατάλη), ώστε τυχόν αντίδρασή τους (συχνά δικαιολογηµένη) να υπονοµεύει τη δηµοσιονοµική προσαρµογή. Δηλαδή, η µείωση δαπανών πρέπει να είναι επιλεκτική, στοχευµένη και όχι οµοιόµορφη.

Τα βασικά υλικά στη συνταγή της επιτυχίας

Η αύξηση των δαπανών συνήθως οφείλεται στον τρόπο κατάρτισης και εκτέλεσης του Προϋ-πολογισµού όλων των φορέων του δηµόσιου το-µέα. Ο Προϋπολογισµός δεν είναι δεσµευτικός ούτε παρακολουθείται η εκτέλεσή του. Συνήθως η δαπάνη γίνεται γνωστή πολύ αργότερα, συχνά το επόµενο έτος, όταν αποστέλλονται τα στοιχεία στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Επίσης, οι διοικήσεις των δηµοσίων φορέων έχουν πλήρη

ΕΛΛΑΔΑ & ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

Άρθρο του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕΡΓΟΥ* µετά από πρόσκληση της «Ε»

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΕΞΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΦΕΣΗ ΠΕΡΝΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΠΑΤΑΛΗΣ, ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ!

Θα µπορούσε να πει κανείς ότι η επίκληση της µείωσης των δαπανών από όλες τις κυβερνήσεις στην τελευταία δεκαετία ήταν µάλλον λεκτική και δεν συνοδευόταν από αντίστοιχη προσπάθεια. Σή-µερα σε µια επώδυνη διαδικασία προσπαθούµε να διορθώσουµε το πολύ κακό παρελθόν µας, κάνο-

ντας το αυτονόητο, εξορθολογίζοντας τις δαπάνες και περιορίζοντας τη σπατάλη και τη διαφθορά.

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

αδυναµία παρακολούθησης των δαπανών λόγω έλλειψης ικανοποιητικών µηχανισµών διοικητι-κής πληροφόρησης. Παραδείγµατα µπορούν να δοθούν πάρα πολλά.

Το Μνηµόνιο αναδεικνύει τη µείωση των δα-πανών ως κυρίαρχο ζήτηµα της προσαρµογής. Ειδικότερα (α) βελτίωση της παρακολούθησης της εκτέλεσης του προϋπολογισµού σε µηνιαία βάση, (β) διαφάνεια και αξιοπιστία των δηµοσι-ονοµικών στοιχείων, (γ) υιοθέτηση τριετών προ-ϋπολογισµών ανά Υπουργείο, (δ) αναβάθµιση της υποδοµής διοικητικής και λογιστικής πληρο-φόρησης (ΟΠΣ), (ε) ενδυνάµωση του ρόλου του Κοινοβουλίου στην παρακολούθηση της εκτέλε-σης του προϋπολογισµού.

Οι άξονες µείωσης των δηµοσίων δαπανών περιλαµβάνουν τις εξής περιοχές: 1. Μείωση του συνολικού εργασιακού κόστους στον δηµόσιο τοµέα και αύξηση της αποτελεσµατικότητας, επι-βράβευση της προσπάθειας των εργαζοµένων και σύνδεση µε αµοιβές και εργασιακή εξέλιξη, κα-τάργηση της αυτόµατης ανά τριετία προαγωγής. 2. πλήρη αποκατάσταση των οικονοµικών συν-θηκών λειτουργίας των ΔΕΚΟ µε βάση την πλήρη ανάκτηση κόστους και δηµόσια χρηµατοδότηση µόνο για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας ή τις Υπηρεσίες Γενικού Οικονοµικού Συµφέροντος. 3. Αποκατάσταση της βιωσιµότητας του ασφαλιστι-κού συστήµατος µε µοχλό την δηµιουργία κινή-τρων για παραµονή στην εργασία, διαχωρισµό των κλάδων σύνταξης και υγείας, πλήρη αντα-ποδοτικότητα στον κλάδο ασφάλισης της υγείας, διαχωρισµό των προνοιακών από τις ασφαλιστι-κές παροχές, εξορθολογισµό των ασφαλιστικών παροχών, αντιµετώπιση της σπατάλης και της απάτης. 4. Αύξηση της αποτελεσµατικότητας των δαπανών κοινωνικής πολιτικής, ιδιαίτερα στους τοµείς της υγείας, πρόνοιας και παιδείας. 5. Δη-µιουργία ενός συστήµατος διοικητικής και λογι-στικής παρακολούθησης των δαπανών των ΟΤΑ, που είναι υπεύθυνοι σε µεγάλο βαθµό για τον δηµοσιονοµικό εκτροχιασµό.

Παράγοντες επιτυχίας

Η µείωση δαπανών είναι επώδυνη διαδικα-σία που συχνά αποτυγχάνει γιατί εφαρµόζεται γενικευµένα και οµοιόµορφα σε όλες τις δαπάνες ανεξαρτήτως σκοπιµότητας. Στόχος της δηµοσιο-νοµικής προσαρµογής είναι η στοχευµένη µείωση σπατάλης και αναποτελεσµατικότητας, χωρίς µείω-ση, κατά το δυνατόν, της ποιότητας και του εύρους των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Προϋπόθεση επιτυχίας είναι η λεπτοµερής καταγραφή και αξι-ολόγηση της σκοπιµότητας όλων των πρωτογενών

*Ο Γεώργιος Μέργος είναι καθηγητής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών.

δαπανών (Public Expenditure Review). Ο σκοπός της αξιολόγησης είναι η συστηµατική ανάλυση όλων των δα-πανών από άποψη σκοπιµότητας, δη-λαδή επιτρέπει µια αναθεώρηση όλων των στρατηγικών επιλογών κατανοµής των δαπανών, τόσο µεταξύ όσο και εντός των διαφόρων κυβερνητικών προγραµµάτων. Με βάση τα αποτελέ-σµατα της αξιολόγησης καταρτίζεται πρόγραµµα µείωσης µε στόχους, µέ-σα, συνεκτική δοµή, διοικητικές προ-βλέψεις και χρονικό ορίζοντα. Ένα πρόγραµµα µείωσης των δαπανών και αύξησης της αποτελεσµατικότητας της δηµόσιας δαπάνης, µε βάση την εµπειρία άλλων χωρών, είναι επιτυχηµένο αν έχει συγκεκριµένη στόχευση και χρονικό ορίζοντα υλο-ποίησης, µετρήσιµους στόχους µε την πρόοδο να παρακολουθείται συνεχώς και πρόβλεψη διορθω-τικών κινήσεων στην πορεία, εσωτερική συνοχή µε συγκεκριµενοποίηση ευθυνών σε κάθε επίπεδο.

Η επιτυχ ία εξαρτάται, επίσης, σε µεγάλο βαθµό από την προετοιµασία, τις αναγκαίες θε-σµικές αλλαγές, τον προσδιορισµό των οµάδων που υφίστανται το κόστος ή απολαµβάνουν τα οφέλη των αλλαγών, τον χρόνο υλοποίησης, τη στρατηγική επικοινωνίας. Προαπαιτούµενο είναι ο προσδιορισµός των αναµενοµένων εµποδίων υλοποίησης και των οµάδων που ζηµιώνονται, καθώς και µηχανισµός αποζηµίωσης, η αντιµε-τώπιση της αβεβαιότητας από τις αλλαγές, ώστε να αναδειχθούν επικοινωνιακά οι ωφέλειες, να προσµετρηθούν στη σωστή βάση τα κόστη και να διαφανεί η ύπαρξη ενός καθαρού κοινωνικού οφέλους. Τέλος, αλλά κυρίως, ένα πρόγραµµα µείωσης των δαπανών πρέπει να το επιθυµεί και να το στηρίζει συνολικά η πολιτική ηγεσία. Και αυτό δεν είναι καθόλου αυτονόητο.

Η επιτυχία ενός προγράµµατος µείωσης των δαπανών εξαρτάται από την αντιµετώπιση της αβεβαιότητας από τις αλλαγές, ώστε να αναδειχθούν οι ωφέλειες και να διαφανεί η ύπαρξη κοινωνικού οφέλους. Αλλά, κυρίως, ένα τέτοιο πρόγραµµα, πρέπει να το στηρίζει συνολικά η πολιτική ηγεσία.

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

H ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

& Ο ΑΝΕΛΕΗΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Το ταξ ίδι τ ης χώρας σ την έξοδο από την κρίση και τη δηµιουρ-γία ενός διατηρήσιµου µοντέλου ανάπτυξης θα είναι πολύ δύσκο-

λο. Τα τρία επόµενα έτη σφοδρής λι-τότητας και απότοµης προσαρµογής των προσδοκιών µιας ζωής για όλους και όχι µόνο για τους σηµερινούς τριαντάρηδες και σαραντάρηδες θα οδηγήσουν σε µία νέα χώρα που θα πρέπει να στηρίξει ένα ακόµη υψηλό-τερο χρέος από το σηµερινό. Και αυτό διότι τα επόµενα χρόνια το έλλειµµα θα µειώνεται µεν αλλά θα υφίσταται έστω και µικρότερο. Άρα θα προστί-θεται στο χρέος µαζί βέβαια µε τους τόκους του. Σύµφωνα µε το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο σχεδόν θα αγγί-ξει το 150% του ΑΕΠ τη διετία 2012-2013 από 115% το 2009 αφού ταυτό-χρονα ο παρανοµαστής του κλάσµα-τος θα έχει σωρευτική απώλεια στην τριετία γύρω στο 7%.

Παράλληλα το ΔΝΤ προβλέπε ι συρρίκνωση της οικονοµίας κατά 4% φέτος και 2,6% το 2011 που θα

Η Ελλάδα ξεκίνησε ένα µακρύ ταξίδι οικονοµικών δυσχερειών, ταπεινωµένη από τον αυτο-εξευτελισµό της ως µία χώρα διαφθοράς που µαγειρεύει ακόµη και τα εθνικά της στατιστικά στοιχεία. Ξεκινά το δύσκολο ταξίδι της από πολύ χαµηλότερο σκαλί από όσο στην πραγµατι-κότητα της άξιζε. Στο περιβάλλον αυτό η Ελληνική κυβέρνηση, σύµφωνα µε τις επιταγές της ΕΕ και του ΔΝΤ, προχωρά σε οδυνηρή για τους ασφαλισµένους αναµόρφωση του συνταξιο-δοτικού συστήµατος. Μια αναµόρφωση που προσέκρουε πάντα σε έναν ιδιότυπο πόλεµο των γενεών και η οποία θα είχε µικρότερο κόστος για όλους αν είχε γίνει νωρίτερα.

έχει συνέπεια την άνοδο της ανερ-γίας στο 15% περίπου του εργατι-κού δυναµικού. Μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να εφαρµόσει αυτό το πρόγραµµα; Και αν το εφαρµόσει θα υπάρξει κοινωνική συναίνεση για την αναγκαστική συνέχισή του µετά από τρία εξουθενωτικά χρόνια; Ένα είναι σίγουρο. Δίχως τη γρήγορη ανάκαµ-ψη της οικονοµικής δραστηριότητας για την αιµοδότηση των δηµοσίων εσόδων δεν µπορεί να τιθασευτεί το τέρας του δηµοσίου χρέους. Γιατί το ΔΝΤ µιλά για περιορισµό του δηµοσί-ου χρέους στο 120% του αεπ το 2020 και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι η ελληνική οικονοµία θα επιστρέψει σε θετική ανάπτυξη 1,1% το 2012 και σε πρωτογενή πλεονάσµατα (αποτέλεσµα δηµόσιας διαχείρισης πριν από τους τόκους), που θα φθάσουν το 6% του αεπ το 2015. Ο κίνδυνος στο σενάριο αυτό; Το ενδεχόµενο η ύφεση στην οικονοµία να διαρκέσει περισσότερο και η συνεπαγόµενη µείωση των φο-ρολογικών εσόδων να µην επιτρέψουν την επίτευξη πρωτογενών πλεονασµά-των στον προϋπολογισµό µε συνέπεια

νέα άνοδο του δηµοσίου χρέους. Στο περιβάλλον αυτό και σύµφωνα µε τις επιταγές που περιλαµβάνονται στο Μνηµόνιο µε την ΕΕ και το ΔΝΤ (που υπογράφηκε µε τον µηχανισµό διάσωσης της Ελλάδας) η κυβέρνηση προχωρά σε οδυνηρή για τους ασφα-λισµένους αναµόρφωση του συντα-ξιοδοτικού συστήµατος. Μια ανα-µόρφωση που προσέκρουε πάντα σε έναν ιδιότυπο πόλεµο των γενεών και η οποία θα είχε µικρότερο κόστος για όλους αν είχε γίνει νωρίτερα.

Οι τοµές που καθυστέρησαν

Μελέτη του ΙΟΒΕ στις αρχές της δεκαετίας για το ασφαλιστικό σύστη-µα είχε τον αποκαλυπτικό τίτλο «Το Δίληµµα των γενεών». Ανέφερε δε, ότι κάθε καθυστέρηση διόρθωσης του προβλήµατος οδηγεί νοµοτελεια-κά σε µεγαλύτερο κόστος προσαρµο-γής για κάθε µελλοντικό σχετικό εγ-χείρηµα. Λίγο καιρό µετά, το 2001, η µεταρρυθµιστική προσπάθεια του τό-τε υπουργού, Τάσου Γιαννίτση έπεφτε στο κενό υπό το βάρος του πολιτικού κόστους που καλούνταν να επωµιστεί

ΕΠΙΛΟΓΗ 43

η κυβέρνηση. Τελικώς αποδείχτη-κε ότι επρόκειτο για έναν ανελέητο «πόλεµο των γενεών». Οι ηλικιακές οµάδες µε υψηλή εκπροσώπηση στον συνδικαλιστικό χώρο επέβαλλαν τη λύση που εξαντλούσε τις δυνατότητες του συστήµατος χρεώνοντας τον λο-γαριασµό στους σηµερινούς σαραντα-πεντάρηδες και τριανταπεντάρηδες.

Το επιχείρηµα της µη ανατροπής των λεγόµενων «ώριµων συνταξιοδο-τικών δικαιωµάτων» χρησιµοποιήθη-κε κατά κόρον οδηγώντας ουσιαστικά στην ανατροπή του προγραµµατισµού ζωής των επόµενων γενεών. Σήµερα, δέκα χρόνια µετά, οι παρεµβάσεις της κυβέρνησης, σηµατοδοτούν την επιστροφή στο σχέδιο Γιαννίτση για τη διάσωση του ασφαλιστικού αλλά µε µεγαλύτερες απώλειες για τους ασφαλισµένους. Πλήρη σύνταξη µετά από 40 χρόνια εργασίας στο 60ο έτος ηλικίας, ποσοστό αναπλήρωσης που θα αντιστοιχεί στο 48% των αποδο-χών στο 60ο έτος ηλικίας (από 70% και 35 χρόνια ασφάλισης µέχρι σή-µερα στο ΙΚΑ) και θα φθάνει το 64% στα 65 χρόνια όταν θα αρχίσει να κα-ταβάλλεται η προνοιακή σύνταξη των 360 ευρώ, µείωση της σύνταξης 6% κατ’ έτος σε περίπτωση συνταξιοδό-τησης µεταξύ 60ου και 65ου έτους αν δεν έχουν συµπληρωθεί τα 40 έτη ασφάλισης, γενικό όριο συνταξι-οδότησης το 65ο και ελάχιστο όριο το 60ο έτος, κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης. Αυτές είναι οι βασι-κές επιταγές της ΕΕ και του ΔΝΤ που περιλαµβάνονται στο νοµοσχέδιο για το ασφαλιστικό, τις οποίες δεν µπο-ρεί παρά να εφαρµόσει η ελληνική κυβέρνηση σε µια απότοµη προ-σγείωση προσδοκιών για όλους τους ασφαλισµένους. Η πλήρης εφαρµογή των ρυθµίσεων επισπεύδεται σταδια-κά στο 2015 από το 2018, στα θετικά η δυνατότητα αναγνώρισης (και εξα-γοράς) πλασµατικού χρόνου ασφάλι-σης από 4 ως 7 έτη.

Η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να µην επιµείνει στην εφαρµογή του όρου του Μνηµονίου που προβλέπει 40 έτη ασφάλισης για συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας και να διατηρηθεί

το δικαίωµα 37ετίας, χωρίς όµως επιτυχία. Μία σηµαντική και τοµή είναι η αναµόρφω-ση του καταλόγου των βαρέων και ανθυγιει-νών επαγγελµάτων και η σταδιακή µείωση του αριθµού των ασφαλιστικών ταµείων σε µόνο 3, µισθωτών, αυτοαπασχολουµένων και αγροτών. Τέλος, καταργούνται οι συντά-ξεις αγάµων θυγατέρων, διατηρούνται µόνο οι υφιστάµενες όπως και οι συντάξειςχηρείας κάτω από το 50ο έτος ηλικίας χωρίς εισοδη-µατικά κριτήρια.

Το τελικό συµπέρασµα είναι ότι κάθε κα-θυστέρηση στη λήψη των αναγκαίων µέτρων έχει κόστος. Αν είχαµε πάρει τα µέτρα νωρί-τερα ίσως το σοκ της προσαρµογής να ήταν µικρότερο. Οι γενναιόδωρες και πέραν των δυνατοτήτων του συστήµατος πρόωρες συ-νταξιοδοτήσεις των εργαζοµένων των απο-κρατικοποιούµενων δηµόσιων επιχειρήσεων είναι χαρακτηριστικό παράδειγµα µιας πολι-τικής που αγνοεί το κόστος για αυτούς που τις χρηµατοδοτούν. Όπως δείχνει η εµπειρία, στην ελληνική πραγµατικότητα τα µέτρα λαµ-βάνονται όταν έχουν πλέον τον χαρακτήρα του επείγοντος ή/και µας επιβάλλονται. Οι αντιδράσεις αυτών που θίγονται είναι δικαι-ολογηµένες, όµως ο εξορθολογισµός του συ-στήµατος είναι µονόδροµος αν στόχος είναι η εξασφάλιση των (έστω και χαµηλότερων) συ-ντάξεων των επόµενων συνταξιούχων.

••• ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ η κυβέρνηση Σαρκοζί αύξησε το ελάχιστο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 60

έτη, που ήταν από τα χαµηλότερα στην Ευρώπη, στα 62 για να αποτρέψει τη συσσώρευση ελλειµµάτων στο σύστηµα που θα µπορούσαν να φθάσουν τα 100 δισ. ευρώ το 2050. Το γαλλικό σύστηµα είναι ιδιαίτερα

γενναιόδωρο στους δηµοσίους υπαλλήλους, οι οποίοι συνταξιοδοτούνται µε βάση τις αµοιβές του τελευταίου εξαµήνου, ενώ στον ιδιωτικό τοµέα µε βάση τις αµοιβές της καλύτερης 25ετίας. Τα συνδικάτα αντέδρασαν µε

απεργίες.

••• ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ ο νέος υπουργός Εργασίας, Ντάνκαν Σµιθ, ξεκινά µε σχέδια αναµόρφωσης του συστήµατος πρόνοιας που εξασθενίζει το κίνητρο

για εργασία και του συστήµατος συνταξιοδότησης µε αύξηση του ορίου ηλικίας. Στόχος η επανένταξη των

ανέργων στην αγορά και η βιωσιµότητα του συστήµατος.

ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΑΛΛΟΥ

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - ROBERT ALIBER

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Robert

Aliber επισκέπτεται τη χώρα. Ήταν όµως

η πρώτη φορά που επισκέφθηκε το νέο Μουσείο της Ακρό-πολης. Συζητήσαµε µαζί του, στο εστια-τόριο του µουσείου,

για τις κυοφορού-µενες αλλαγές στο

διεθνές σκηνικό και την εύθραυστη ισορ-ροπία της χώρας µας

µέσα σε αυτό.Ph

oto

ΑΓΓ

ΕΛΟ

Σ Σ

ΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 45

Έχει διατελέσει σύµβουλος της Αµερικανικής κυβέρνησης, της Fed, της Παγκόσµιας Τράπεζας και του ΔΝΤ. Ο Robert Aliber, καθηγη-τής διεθνούς οικονοµίας και χρηµατοοικονοµικής του Πανεπιστηµί-

ου του Σικάγου, έχει παράλληλα εντρυφήσει στη µακρόχρονη πορεία του στη διεθνή οικονοµία και το διεθνές τραπεζικό σύστηµα. Πιστεύει

ότι αυτό που λείπει από τους πολιτικούς είναι η κοινή λογική. Η περίπτωση της Ελλάδας το αποδεικνύει περίτρανα.

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

& η έλλειψη κοινής λογικής στην Ελλάδα

Η παγκοσµιοποίηση, κ. Aliber, οδήγη-σε σε αυξανόµενη αλληλεξάρτηση των οικονοµιών. Η κρίση στην ελ-ληνική αγορά κρατικών οµολόγων είναι ένδειξη ότι στους στενότερους

δεσµούς υπάρχει ένα υπόστρωµα αυξανόµενων κινδύνων; Η παγκοσµιοποίηση συνεπάγεται κινδύνους γιατί πολύ µεγαλύτερος όγκος κε-φαλαίων ρέει από µια χώρα σε άλλη. Όσο τα κεφάλαια εισρέουν στη χώρα, πολύ συχνά η χώρα αντιµετωπίζει τη ροή κεφαλαίων σαν να ήταν µόνιµη, όµως αυτή ποτέ δεν είναι. Έτσι, όταν το χρήµα σταµατά να εισρέει η χώρα αυτή διαπιστώνει ότι βρίσκεται σε µε-γάλη δυσκολία.

Νοµίζετε ότι η τωρινή κρίση θα αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του σύγχρονου καπιταλισµού; Μπορούν οι νέες ρυθµίσεις που σχεδιάζονται να περιορίσουν την παντοδυναµία των αγορών; Θα υπάρξουν νέ-ες ρυθµίσεις, όµως δεν νοµίζω ότι θα έχουν σηµαντική επίπτωση. Πριν αναζητήσουµε νέες ρυθµίσεις, αυτό που χρειάζεται είναι συστήµατα παρακολούθησης και πληροφό-ρησης ώστε οι κυβερνήσεις να έχουν πλήρη γνώση των διασυνοριακών ροών κεφαλαί-ου, όταν συµβαίνουν, και όχι αφού έχουν συντελεστεί. Αν είχαµε πληρέστερη γνώση, δανειστές αλλά και οι δανειζόµενοι θα αντι-λαµβάνονταν νωρίτερα ότι οι δεύτεροι έχουν περιέλθει σε επισφαλή θέση. Και οι κυβερνή-σεις των δανειζόµενων ότι οι επισφαλείς αυ-τές θέσεις δεν είναι διατηρήσιµες. Και όλοι, κοινωνία και κυβερνήσεις, θα αναλογίζονταν ότι το παιχνίδι αυτό έχει τέλος και θα τους απασχολούσε το τι θα συµβεί όταν η ροή κε-φαλαίων στη χώρα µειωθεί.

Τα σηµάδια µιας επερχόµενης κρίσης πάντα υπάρ-χουν. Στην περίπτωση της Ελλάδας η κεντρική τράπε-ζα της χώρας εδώ και χρόνια χτυπούσε το καµπανάκι του κινδύνου για τα δίδυµα ελλείµµατά της. Οι πολι-τικοί υπέκυπταν στο πολιτικό κόστος των αναγκαίων αποφάσεων. Θα έπρεπε ίσως να υπάρχουν υποχρε-ωτικοί κανόνες στην πολιτική που θα απαγορεύουν στις κυβερνήσεις να συνεχίζουν µια πορεία µη δια-τηρήσιµη; Το πρόβληµα µε τους υποχρεωτικούς κανόνες είναι ότι οι πολιτικοί και η διοίκηση συνεχίζουν την ανεύθυνη στάση τους έως ότου χτυπήσουν στον τοίχο των υποχρεωτι-κών ρυθµίσεων. Οι πολιτικοί επαναπαύονται ότι αυτές θα προλάβουν το κακό και µπορεί να συνεχίσουν να είναι ανεύθυνοι, ενώ το ζητούµενο είναι η υπεύθυνη στάση. Εξάλλου ήδη υπάρχουν πολλές ρυθµίσεις (π.χ. το όριο

στην Ευρώπη για το δηµόσιο έλλειµµα) όµως αποδείχτηκαν αναποτελεσµατικές. Βέβαια δεν γνωρίζουµε πως θα ήταν τα πράγµατα αν αυ-τές δεν υπήρχαν!

Η καγκελάριος Μέρκελ, µετά την απόφαση για τη δη-µιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισµού Στήριξης των οικονοµιών σε κρίση, είπε ότι η κρίση στην Ευρώπη είναι µια µάχη των πολιτικών µε τις αγορές. Μετά τις κερδοσκοπικές επιθέσεις στο ευρώ που ακολούθη-σαν ποια είναι η γνώµη σας; Δεν νοµίζω ότι ήταν κερδοσκοπικές επιθέσεις. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργούν οι αγορές εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Οι επενδυτές κοιτούν να διασφαλίσουν τα χρήµατά τους. Αυτό που αποκαλύφτηκε είναι ότι οι πολιτικοί γνώριζαν εδώ και καιρό το πρόβληµα και δεν έκαναν τίποτα για να το προλάβουν. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αναγκαστούν οι πολι-τικοί να ενεργούν υπεύθυνα.

Η κερδοσκοπία όµως δεν µεγεθύνει το πρόβληµα; Δεν θα το έλεγα, αυτό που κάνει η κερδοσκοπία είναι να φέρνει το πρόβληµα στο προσκήνιο νω-ρίτερα από ό,τι θα εµφανιζόταν χωρίς αυτή.

Θα µπορούσαν οι επιθέσεις στο ευρώ να εντα-χθούν σε ένα πλαίσιο αναδιάταξης των παγκόσµιων ισορροπιών δύναµης. Ένα αδύναµο ευρώ σίγουρα

Συνέντευξη στην ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Οικονοµία

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - ROBERT ALIBER

Σύµφωνα µε στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακα-νονισµών τα εξωχρηµατιστηριακά παράγωγα έφθα-σαν το 2009 σε αξία 10 φορές το παγκόσµιο αεπ ενώ το τµήµα που κινήθηκε ανοδικά ήταν τα cds σε κρατικά οµόλογα. Πόσο αποσταθεροποιητικός µπο-ρεί να είναι ο ρόλος τους για τη σταθερότητα της παγκόσµιας οικονοµίας ή και µιας χώρας; Μπορεί σε αξία να είναι 10 ή 100 φορές µεγαλύτερα, ο αριθµός δεν έχει σηµασία. Τα περισσότερα συµβόλαια ανοικτών πωλήσεων αντισταθµί-ζονται από συµβόλαια αγοράς. Αυτό που προ-σφέρουν στους επενδυτές τα παράγωγα είναι πιο αποτελεσµατικούς τρόπους για να προστα-τεύουν τις θέσεις τους. Φυσικά σε µερικές πε-ριπτώσεις υπεισέρχεται η κερδοσκοπία. Συνε-πώς αυτό που πρέπει να αποφασίσουµε είναι αν τα πλεονεκτήµατα της αντιστάθµισης κινδύ-νου που προσφέρουν υπερτερούν των µειονε-κτηµάτων που συνεπάγονται οι κερδοσκοπικοί µηχανισµοί ανατροφοδότησης.

Τα εξωχρηµατιστηριακά παράγωγα όπως τα cds έχουν στοχοποιηθεί από διεθνείς οργανισµούς και κυβερνήσεις ως µια αδιαφανής αγορά που αποτελεί πεδίο κερδοσκοπίας και πηγή κερδών για τις µεγά-λες τράπεζες και ζητούν τον έλεγχο της αγοράς και διαφάνεια. Ποια είναι η γνώµη σας; Φυσικά και υπάρχουν ισχυρά επιχειρήµατα για όσο το δυνατόν µεγαλύτερη πληροφόρηση για την αγορά αυτή και κεντρική πλατφόρµα διακα-νονισµού ώστε να µην µπορεί ένας µεγάλος παίκτης να «στοιχηµατίσει» και να θέσει σε κίνδυνο µια αγορά. Αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι η λειτουργία αυτή είναι άχρηστη για την οικονοµία, µε την έννοια ότι παρέχει έγκαιρα σηµάδια για την κατάσταση της αγοράς. Οι πο-λιτικοί δεν καταλαβαίνουν τους µηχανισµούς της αγοράς, «προβλέπουν» πάντα τα περυσι-νά προβλήµατα αντί να τους απασχολούν αυτά που έρχονται. Συνεπώς θα ήταν πολύ επικίν-δυνο να στηριχθούµε στην κρίση των πολιτι-κών µόνο. Θα έκαναν και πάλι λάθος, καθώς έπρεπε να έχουν δει την κρίση που έρχεται.

Αυτό που είδαµε στην κρίση της Ελλάδας ήταν η κυ-ριαρχία των οίκων αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, οι οποίοι την υποβάθµιζαν, ως συνέπεια αυξάνονταν τα ασφάλιστρα κινδύνου(cds), ακολου-θούσε ως συνέπεια νέα υποβάθµιση σε ένα καθοδι-κό σπιράλ µε έντονο το στοιχείο της κερδοσκοπίας. Μπορούν οι οίκοι να θέσουν σε κίνδυνο την αγορά κρατικών οµολόγων και την ίδια τη σταθερότητα µιας χώρας; Δεν γνωρίζω λεπτοµέρειες για την Ελλάδα, αλλά η αίσθηση που έχω είναι ότι οι οίκοι αξιολόγησης γενικά ακολουθούν τις εξε-λίξεις στην αγορά και δεν τις προεξοφλούν.

βλάπτει την ανταγωνιστικότητα των αµερικανικών προϊόντων, από την άλλη πλευρά όµως µειώνει την απειλή που θα µπορούσε να αποτελέσει το ευρώ για την παγκόσµια κυριαρχία του δολαρίου. Κοιτάξτε, η υποχώρηση του ευρώ τους τελευταίους έξι µήνες είναι προσωρινή. Όσο υπάρχει αβεβαι-ότητα για τα δηµόσια οικονοµικά στην Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιρλανδία το ευρώ θα δέχεται πιέσεις. Όταν το πρόβλη-µα αντιµετωπισθεί, σε ένα µε δύο χρόνια το ευρώ θα ενισχυθεί. Ένας από τους λόγους εί-ναι ότι οι επενδυτές ανά τον κόσµο αναζητούν εναλλακτικές του δολαρίου τοποθετήσεις, δεν θέλουν να έχουν όλα τα αυγά τους στο ίδιο καλάθι και η µόνη σηµαντική εναλλακτική επι-λογή είναι το ευρώ. Σε ένα χρόνο από τώρα το ευρώ θα είναι ισχυρότερο, θα µπορούσε να φθάσει πάλι το 1,5 δολάρια.

Μήπως οι ανοικτές πωλήσεις, όπως το έντονο «σορ-τάρισµα» του ευρώ, έχουν κύριο χαρακτηριστικό τους την κερδοσκοπία και επιδεινώνουν το πρό-βληµα ανατροφοδοτώντας ένα καθοδικό σπιράλ; Μηχανισµοί ανατροφοδότησης υπάρχουν σε κάθε αγορά. Αυτό συνέβη για παράδειγµα µε το πετρέλαιο στα µέσα του 2008. Μόλις οι τιµές αυξάνονται η κερδοσκοπία µπαίνει στο παιχνίδι και οι µηχανισµοί ανατροφοδότησης έστειλαν τις τιµές του πετρελαίου στα 150 δολ. το βαρέ-λι. Το ίδιο ισχύει και στο χρηµατιστήριο ναύλων, το Baltic Exchange, η κερδοσκοπία είναι σηµα-ντικό στοιχείο της αγοράς. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργούν οι παγκόσµιες αγορές και αυτό ισχύει και για την αγορά συναλλάγµατος.

O ROBERT ALIBER επισκέφθηκε πρόσφατα τη χώρα µετά από πρόσκληση του Συλλόγου Αποφοίτων του Πανεπιστηµίου του Σικάγου και µίλησε στην Ελληνο-αµερικανική Ένωση, στο πλαίσιο του Chicago Booth Global Leadership Series. Ο καθηγητής Robert Aliber είναι ευρύτερα γνωστός για τη σηµαντική συγγραφική συνεισφορά του στον χώρο της διεθνούς οικονοµίας. Μεταξύ άλλων: The Reconstruction of International Monetary Arrangements (ed., Macmillan, 1986), The Handbook of International Financial Management (ed. Dow Jones Irwin, 1989 Global Portfolios (co-editor, Business One Irwin, 1991), Money, Banking, and the Economy (Norton, First Edition, 1981, Fourth Edition 1990), Manias, Panics, and Crashes: A History of Financial Crises (Palgrave MacMillan, 2005) και The International Money Game (Palgrave MacMillan, 2001).

Να σηµειωθεί ότι ο Σύλλογος Αποφοίτων του Πανεπιστηµίου του Σικάγο στη Ελλάδα ιδρύθηκε το 2003. Με πρόεδρο τον Ηλία Δευτεραίο (MBA 1985), ο σύλλογος έχει πάνω από 100 µέλη από όλες τις σχολές του Πανεπιστηµίου όπως Φυσική, Χηµεία, Νοµική, Πολιτικές Επιστήµες και Διεθνής Σχέσεις. Πάνω από 55 µέλη απoφοίτησαν µε ΜΒΑ από το Booth School of Business.Τα µέλη του Συλλόγου κατέχουν διοικητικές θέσεις στην ελληνική βιοµηχανία (ΕΛΠΕ, Βιοχάλκο, κ.α.), σε ελληνικές και ξένες Τράπεζες και χρηµατιστηριακές εταιρείες, αρ-κετοί διευθύνουν δικές τους επιχειρήσεις, ενώ πολλοί κάνουν ακαδηµαϊκή καριέρα.

Περισσότερα για τον σύλλογο µπορεί να βρει κανείς στο διαδίκτυο στο www.chicagobooth.edu/alumni/clubs/athens/events.aspx. Οι Έλληνες απόφοιτοι επικοινωνούν επίσης µέ-σω του Group «University of Chicago Hellenes (Greeks)» στο www.facebook.com/?sk=2361831622#!/group.php?gid=26313162803

INFO

Πρέπει όµως να πω ότι στις ΗΠΑ µεταξύ 2005 και 2008 οι οίκοι αξιολόγησης ήταν διεφθαρµένοι και είχαν «εξαγοραστεί» από τις τράπεζες. Δηµιούργησαν το πρόβληµα στην αγορά τιτλοποιηµένων δανείων; Ξέρω ότι δεν το δηµιούργησαν αλλά ότι το επέτει-ναν, η διαφθορά συνέβαλλε ώστε τα προ-βλήµατα να είναι πολύ µεγαλύτερα. Όσον αφορά το στοιχείο της κερδοσκοπίας, αυτό που κάνουν οι κερδοσκόποι είναι να προ-βλέπουν τα προβλήµατα µιας αγοράς και να τα φέρουν πιο κοντά χρονικά. Συνεπώς θα µπορούσατε να ρωτήσετε; Η Ελλάδα θα ήταν καλύτερα αν εδώ και δύο µε τρία χρόνια το περιοδικό σας δηµοσίευε σειρά άρθρων για τη µεγάλη αδυναµία των δηµόσιων οικονο-µικών της Ελλάδας και ότι οι τράπεζες κά-ποια µέρα θα άρχιζαν να µειώνουν τα δανει-ακά κεφάλαια που παρέχουν στην ελληνική κυβέρνηση;

Παροµοιάσατε τον εθισµό στον δανεισµό µε τον εθισµό στα ναρκωτικά. Όσο τα δάνεια έρχονται

όλα είναι ωραία, µόλις η ροή τους σταµατήσει ή µειωθεί το σοκ είναι µεγάλο. Για την Ελλάδα ήταν αναµενόµενο ότι οι τράπεζες θα περι-έρχονταν σε δύσκολη θέση. Η κυβέρνηση ζητούσε από τις τράπεζες να αγοράζουν κρατικό χρέος. Όσο όµως αυτό εντεινόταν, οι πλούσιοι Έλληνες καταθέτες τους είχαν λόγους να σκεφτούν ότι η Ελλάδα µπορεί να αναγκαζόταν να βγει από το ευρώ µε συνέ-πεια τη φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες και τη µεταφορά τους στη Ρώµη, τη Φρα-γκφούρτη κ.λπ. Έτσι οι τράπεζες παγιδεύτη-καν ανάµεσα στην κυβέρνηση που τους ζη-τούσε να αγοράσουν κρατικά οµόλογα και τη φυγή καταθέσεων. Η κυβέρνηση δεν προέ-βλεψε αυτή την εξέλιξη και είναι υπόλογη για το ότι δεν γνώριζε τι συµβαίνει στις αγορές.

Το δηµοσιονοµικό έλλειµµα είναι το σύµπτωµα του εξωτερικού ελλείµµατος. Για να γίνει η Ελλά-δα ανταγωνιστική όµως και να πουλάει στο εξω-

τερικό απαιτούνται διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις που χρειάζονται χρόνο για να αποδώσουν. Στο µεταξύ τί θα µπορούσε να έχει κάνει η ελληνική κυβέρνηση εδώ και ένα χρόνο; Έπρεπε να µει-ώσει τις δαπάνες νωρίτερα και να προσπα-θήσει να µειώσει το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Το δεύτερο µπο-ρούσε να γίνει µε προγράµµατα ενίσχυσης του τουρισµού, να βοηθήσει την εξαγωγική δραστηριότητα µε διάφορους τρόπους όπως φοροαπαλλαγές ή επιδοτήσεις.

Οι κανονισµοί της ΕΕ δεν επιτρέπουν τέτοιες ενι-σχύσεις. Να παλέψετε και να διεκδικήσετε. Θα µπορούσατε να πείτε στους τεχνοκράτες των Βρυξελλών, κοιτάξτε, έχουµε ένα εξω-τερικό έλλειµµα που δεν το αντέχει η οικο-νοµία. Αυτές είναι οι προτάσεις µας, είναι ευπρόσδεκτες οι δικές σας. Τα εξωτερικά ελ-λείµµατα δεν εξαφανίζονται αυτόµατα.

Οι παγκόσµιες ανισορροπίες που αποτέλεσαν το υπόβαθρο της χρηµατοπιστωτικής κρίσης επανέρ-χονται δριµύτερες καθώς ο κόσµος βγαίνει από την ύφεση. Σε µικρότερη κλίµακα ισχύουν στην Ευρώπη, µε µια µεγάλη πλεονασµατική οικονο-µία, τη Γερµανία, και τις ελλειµµατικές οικονοµίες του Νότου. Υπάρχουν οι σπόροι µιας νέας κρίσης; Οι Έλληνες, οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί θα έπρεπε να πάνε στις Βρυξέλλες και να πουν «κοιτάξτε η Γερµανία ακολουθεί µια beggar thy neighbour πολιτική (σ.σ. πολιτική που αποφέρει οφέλη σε µια χώρα σε βάρος άλ-λων χωρών των οποίων τα προβλήµατα επι-δεινώνει, όπως η περιοριστική µισθολογική πολιτική της Γερµανίας η οποία ενισχύει την ανταγωνιστικότητά της στηρίζοντας την ανά-πτυξή τις στις εξαγωγές και για την οποία δι-αµαρτυρήθηκε και η Γαλλία). Η Γερµανία έχει µεγάλα πλεονάσµατα εξωτερικών συναλλα-γών, ενώ συγχρόνως αρνείται να στηρίξει τις ελλειµµατικές χώρες. Η Γερµανία είναι για την Ελλάδα ό,τι η Κίνα για τις ΗΠΑ. Πώς θα µειώσουν οι χώρες της Νότιας Ευρώπης τα ελλείµµατά τους αν η Γερµανία δεν δεχθεί µείωση του τεράστιου πλεονάσµατός της;

Θα λέγατε ότι µια χώρα µε προβλήµατα θα έπρε-πε να φύγει από το ευρώ; Αν τα πράγµατα είναι εξαιρετικά δύσκολα, µε την έννοια µιας βαθιάς ύφεσης και υψηλής ανεργίας µε µικρές προο-πτικές ανάκαµψης, θα µπορούσε να υπάρξει ένα προσωρινό διαζύγιο από το ευρώ.

«Η Γερµανία είναι για την Ελλάδα ό,τι η Κίνα για τις ΗΠΑ. Πώς θα µειώσουν οι χώρες της Νότιας Ευρώπης τα ελλείµµατά τους αν η Γερµανία δεν δεχθεί µείωση του τεράστιου πλεονάσµατός της;»

Οικονοµία

48 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η Ελλάδα που πληγώνει

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ & ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΣ

1 ΚΡΑΤΙΚΗ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ & ZAPPING Σε ένα υπερ-χρεωµένο κράτος η Βουλή διατηρεί τηλεοπτικό σταθµό. Με δεδοµένο ότι ο Έλληνας φορολογούµενος χρηµατοδοτεί ήδη τρία κρατικά τηλεοπτικά κανάλια, υπάρχει άραγε λόγος ύπαρξής του; Δεν θα µπορούσε το ίδιο έργο να παράγεται σε ένα γραφείο της ήδη υπερστελεχωµένης κρατικής τηλε-όρασης;

2 ΚΑΠΟΙΟΙ ΘΑ ΒΡΙΣΚΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΔΟΥΛΕΙΑ! Ο αριθµός των εργαζοµένων στην ελληνική Βουλή αυξήθηκε σκανδαλωδώς τα τελευταία χρόνια, µάλιστα πρόσφατα προσλήφθηκαν άλλοι 200. Αφού δεν αυξήθηκε ο αριθµός των βουλευτών πώς δικαιολογείται η αύξηση αυτή, ενώ από χρόνια είναι γνωστή η υπερχρέωση του ελληνικού κράτους; Εκτός και αν επαρκής δικαιολογία είναι το βό-λεµα ηµετέρων.

3 ΠΟΝΗΡΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ Πώς δικαιολογείται η ύπαρ-ξη εφοριακών µε ακίνητα των οποίων η προέλευση δεν δικαιολογείται από τα εισοδήµατά τους; Γιατί έπρεπε να φθάσουµε στο ΔΝΤ για να κινητοποιηθεί ο µηχανισµός ελέγ-χου όλων όσων φοροδιαφεύγουν, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που έργο τους είναι η καταπολέµηση της φοροδια-φυγής;

4 ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΓΙΑ ΟΛΗ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Στο φώς της δηµοσιότητας ήρθαν περιπτώσεις σκανδαλωδών δαπανών υπουργείων για συσκέψεις (2,5 χιλ. ευρώ για νε-ρά, αναψυκτικά), γραφική ύλη και τηλεφωνικές επικοινωνί-ες. Και εδώ έπρεπε να φθάσουµε στα όρια της χρεοκοπίας για να γίνει κάτι;

5 ΣΤΕΙΡΟΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ!Η ανεργία έχει φθάσει στα ύψη. Στο περιβάλλον αυτό συν-δικαλιστές εµπόδιζαν τον κατάπλου κρουαζιερόπλοιων, τα οποία δεν απασχολούσαν µεν Έλληνες ναυτικούς όµως τονώνουν οικονοµικά τις τοπικές κοινωνίες. Γιατί πρέπει να

«ΟΥΔΕΝ ΚΑΚΟΝ ΑΜΙΓΕΣ ΚΑΛΟΥ». Ποτέ ίσως δεν θα ήταν πιο επίκαιρο το αρχαίο ρητό παρά στην τωρινή συγκυρία για την Ελλάδα. Και ίσως τα τωρινά δεινά της Ελλάδας οδηγήσουν σε µια πιο ορθολογική χρήση του χρήµατος του Έλληνα φορολογούµενου ώστε να αποφύγουµε κρίσεις όπως η τωρινή στο µέλλον. Ας δούµε µερικές µόνο πλευρές της ελληνικής πραγµατικότητας:

χάνονται θέσεις εργασίας και σε άλλους τοµείς;

6 ΤΡΙΑ ΠΟΥΛΑΚΙΑ! Τώρα, µε την πίεση των εταίρων µας, προχωράµε σε αλλαγές, όπως η απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης επιχει-ρήσεων. Μένει βέβαια ακόµη το δυσκολότερο στάδιο, αυτό της αδειοδότησης. Έπρεπε άραγε να φθάσουµε σε αυτό το σηµείο για να αντιληφθού-µε ότι µόνο αν διευκολυνθεί η επιχειρηµατικότητα θα υπάρξουν ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας.

7 ΛΟΓΙΑ, ΛΟΓΙΑ, ΛΟΓΙΑ Μέχρι πότε θα ακούγονται δηλώσεις για εξυγίανση του συστή-µατος προµηθειών στα νοσοκοµεία; Έπρεπε να φθάσουµε στα όριά του το σύστηµα για να κινη-θούµε µε πιο γρήγορους, ευρωπαϊκούς, ρυθµούς; Αυτά είναι µερικά µόνο από τα ερωτήµατα που περιγράφουν τα παράλογα της ελληνικής πραγµα-τικότητας. Σε γενικές γραµµές περιγράφουν ένα status quo αδιαφάνειας, αγκυλώσεων, ανεπαρ-κούς λογοδοσίας των κυβερνώντων προς τους κυβερνωµένους και προσκόλλησης σε δοµές που στραγγαλίζουν την οικονοµία και, τελικά, τη δια-τηρήσιµη ευηµερία των πολιτών. Η τωρινή συγκυ-ρία είναι ιδιαίτερα δύσκολη για την Ελλάδα. Οι όροι που µας έχουν θέσει η ΕΕ και το ΔΝΤ είναι σκληροί. Από την άποψη ότι βυθίζουν την οικονο-µία σε µεγαλύτερη ύφεση. Από την άλλη πλευρά όµως, τώρα που το κόστος της ανεπαρκούς πολι-τικής όλων των προηγούµενων κυβερνήσεων το αισθάνεται η κοινωνία, µπορεί να βγει και κάτι καλό από τις τωρινές περιπέτειες της Ελλάδας: διαφάνεια και υπευθυνότητα στην πολιτική δια-χείριση µε πολίτες που απαιτούν χρηστή διοίκηση και διαφάνεια καθώς πλέον έµαθαν, µε σκληρό τρόπο, πόσο υψηλό είναι για όλους το κόστος της επίπλαστης ευηµερίας όπως αυτή των προηγού-µενων ετών.

// Επιτελείο «Ε»

ΕΠΙΛΟΓΗ 49

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

VALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

ΔΡΑΣΕΙΣ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

ΠΡΟΪΟΝΤΑ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ

50 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ vALUE ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Oι κίνδυνοι για τη σταθερότηταΕν αναµονή της έκθεσης της ΕΚΤ για τη σταθερότητα του χρηµατοπιστωτικού

συστήµατος το Φθινόπωρο. Οι βασικοί όµως άξονες - εν δυνάµει κίνδυνοι, πάνω στους οποίους αναµένεται να κινηθεί, παρουσιάστηκαν πρόσφατα και καταδεικνύουν εκείνα

τα σηµεία στα οποία πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή και βαρύτητα.

Νέες διαγραφές δανείων 123 δισ. ευρώ για τις ευ-ρωπαϊκέ ς τ ράπεζ ε ς το 2010 και 105 δισ. το 2011,

µετά από διαγραφές 238 δισ. ευρώ τη διετία 2007-09, προέβλεψε συγκεκριµέ-να ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ. Οι κίνδυνοι και αδυναµίες της οικονοµίας που θα αποτελέσουν ισχυρές προκλήσεις για το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα είναι:

1. Ένταση της ανησυχίας στις αγορές για τη δηµοσιονοµική κατάσταση των χωρών, η οποία επηρεάζει τις τράπε-ζες που έχουν έκθεση σε κρατικό χρέος, αυξάνο-ντας το κόστος χρηµατο-δότησής τους αλλά και µειώνοντας την αξία του χαρτοφυλακίου τους.

2. Διατήρηση των υψηλών δηµοσίων ελλειµµάτων η οποία θα οδηγήσει σε υπερχρέωση τα κράτη. Σε αυτή την περίπτωση η απώλεια της εµπιστοσύνης των επενδυτών σε κρατι-κούς τίτλους θα οδηγήσει σε υψηλά spreads και για τις τράπεζες αλλά και υψη-λότερο κόστος δανεισµού για τον ιδιωτικό τοµέα, εκτοπίζοντας συγχρόνως τράπεζες και επιχειρήσεις από τις οµολογιακές αγορές, σε µια ανατροφοδότηση δυσµενών εξελίξεων.

3. Η πιθανότητα το υψηλό επίπεδο δανεισµού των επιχειρήσεων της Ευ-ρωζώνης, η χαµηλή κερδοφορία το 2008 και 2009 και η στενότητα χρη-µατοδότησης να οδηγήσουν σε πε-ρισσότερες πτωχεύσεις και απώλειες δανείων για τις τράπεζες.

4. Η ανεργία να αυξηθεί περισσότερο, καθιστώντας αναπόφευκτες την αδυ-

ναµία εξυπηρέτησης των δανείων των νοικοκυριών που επηρεάζονται και τις απώλειες για τις τράπεζες.

5. Η πιθανότητα να µην διατηρηθεί η πρόσφατη κερδοφορία των τραπεζών, µε αποτέλεσµα οι διαγραφές δανείων και οι απώλειες από τίτλους να κατα-στούν δυσβάστακτες. Η ΕΚΤ θεωρεί πάντως ότι σε αντίθεση µε τις απώ-λειες της περιόδου 2008-2009 που δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν, οι τράπεζες σήµερα είναι σε καλύτε-ρη θέση για να εκτιµήσουν το ύψος

των διαγραφών και έχουν σχηµατίσει επαρκείς προβλέψεις.

6. Η µεγάλη έκθεση των τραπεζών σε εµπορικά ακίνητα και τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η υποχώρηση των τιµών και των ενοι-κίων των εµπορικών ακινήτων µπο-ρεί να δηµιουργήσει κινδύνους για τις τράπεζες µε µεγάλη έκθεση στην αγορά αυτή. Όσον αφορά την έκθεση

στις χώρες της Κ.Α. Ευρώπης, σηµείο πιθανού κινδύνου είναι το γεγονός ότι το µακροοικονοµικό περιβάλλον έχει µεν βελτιωθεί στην περιοχή, όµως το υπόλοιπο των δανείων σε ευρώ παραµένει υψηλό και σε περιβάλλον αυξηµένων δανειακών υποχρεώσεων των χωρών περικλείει συναλλαγµατι-κό κίνδυνο για τις τράπεζες.

7. Πρόσθετος κίνδυνος είναι η αυ-ξηµένη µεταβλητότητα των χρηµα-τοοικονοµικών αγορών ιδίως αν οι µακροοικονοµικές συνθήκες αποδει-

χθούν κατώτερες των προσδοκιών.Σε σχόλιο του, ο µέχρι πρόσφατα αντι-πρόεδρος της ΕΚΤ, Λουκάς Παπαδήµος, τόνισε ότι κρίνοντας τη σηµασία των κινδύνων από την πιθανότητα υλοποί-ησής τους και τις επιπτώσεις τους, πιο σηµαντικοί είναι ο πρώτος και ο δεύτε-ρος. Συνεπώς, ο φόβος η ελληνική κρί-ση να αποτέλεσε το πρώτο επεισόδιο µιας γενικευµένης κρίσης κρατικών χρε-ών παραµένει η κυριότερη ανησυχία.

// Επιτελείο «Ε»

Λουκάς Παπαδήµος

52 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ vALUE EΞΕΛΙΞΕΙΣ & ΤΑΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΟΥΜΕ την τάξη µεγέθους της αξίας των παραγώγων αυτών θα πρέπει να αναφερθεί ότι ισοδυναµεί µε πάνω από 10 (!) φορές το µέγεθος του παγκόσµιου προϊόντος (58 τρισ. δολάρια το 2008). Η ονοµαστική αξία τους αυξήθηκε κατά 2% το τελευταίο εξάµηνο του 2009. Όσον αφορά τα γνωστά σε εµάς CDS, η ονοµαστική τους αξία µειώθηκε 9% το 2ο εξάµηνο του 2009 και η αγοραία αξία τους κατά 35% το 2009 συνολικά καθώς οι επενδυτές κατέγραψαν απώλειες, τις οποίες επεδίωξαν να αντισταθµίσουν στη διάρκεια της ελληνικής κρίσης. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της τράπεζας, η αξία των CDS µειώθηκε σε όλες τις κατηγορίες εκτός από τα κρατικά οµόλογα όπου αυξήθηκε 10%, καθώς η δηµοσιονοµική κατάσταση των χωρών επιδεινώθηκε λόγω των αυξανόµενων ελλειµµάτων και αποτέλεσε πεδίο κερδοσκοπικών επιθέσεων. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ονοµαστική αξία αναφέρεται στην αξία των συµβολαίων που έχουν συναφθεί αλλά εκκρεµεί η

Μια επικίνδυνη φούσκαΤα εξωχρηµατιστηριακά παράγωγα έφτασαν το ιλιγγιώδες επίπεδο των 615 τρισ. δολαρίων στο τέλος του 2009, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισµών, της κεντρικής τράπεζας των κεντρικών τραπεζών του πλανήτη.

εκκαθάρισή τους, και αποτελεί ένδειξη του µεγέθους της αγοράς ενώ η αγοραία αξία αποτελεί ένδειξη του µεγέθους του χρηµατοοικονοµικού κινδύνου που µεταβιβάζεται µε τα συµβόλαια αυτά. Η τεράστια αυτή αγορά αποτελεί εν δυνάµει κίνδυνο για την παγκόσµια

Η µεγάλη υποχώρηση των χρηµατιστηρίων, ιδίως των τιµών των τραπεζικών

µετοχών, απόρροια των συνεχών αναφορών σε διεθνή µέσα ενηµέρωσης για πιθανή χρεοκοπία της Ελλάδας και µετάδοση της κρίσης στην Ισπανία και την Πορτογαλία και σε άλλες

αδύναµες δηµοσιονοµικά χώρες αλλά και των συνεχών «περίεργων» υποβαθµίσεων από τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των χωρών αυτών µόλις ανακοινώθηκε ο ευρωπαϊκός µηχανισµός στήριξης, χτύπησε το καµπανάκι του κινδύνου στους

οικονοµία καθώς τα συµβόλαια κλείνονται διµερώς από τους traders στην οθόνη του υπολογιστή τους. Ο υπουργός Οικονοµικών των ΗΠΑ, Τιµ Γκάιτνερ, ζητά να υπάρξει διαφάνεια στην αγορά αυτή, κάτι που άλλωστε αποτελεί στόχο και του G 20, και τα παράγωγα αυτά να διαπραγµατεύονται και να εκκαθαρίζονται κεντρικά σε ηλεκτρονική πλατφόρµα. Μια τέτοια εξέλιξη θα αυξήσει το κόστος των συναλλαγών αυτών καθώς θα συνοδεύεται και από υποχρέωση διατήρησης περιθωρίων ρευστότητας, (επιχείρηµα που υποστηρίζουν περισσότερο οι traders εµπορευµάτων), όµως είναι ο µόνος τρόπος να αποτραπούν οι κερδοσκοπικές συναλλαγές που θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα της παγκόσµιας οικονοµίας. Παράδειγµα χαρακτηριστικό, η εκτόξευση των τιµών του πετρελαίου το καλοκαίρι του 2008 και πρόσφατα των CDS στα ελληνικά (και όχι µόνο) κρατικά οµόλογα.

Αφυπνίζονται οι επόπτες Καλύτερα αργά παρά ποτέ. Οι ευρωπαίοι χρηµατιστηριακοί επόπτες αναλαµβάνουν δράση για την εύρυθµη λειτουργία του συστήµατος. Στόχος να εντοπίσουν πιθανές παραβιάσεις των κανόνων και καταχρήσεις στις δυνάµεις της αγοράς.

Τιµ Γκάιτνερ

ΕΠΙΛΟΓΗ 53

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ενός φόρου στις τράπεζες σε παγκόσµιο επί-πεδο που θα καλύπτει το κό-στος διάσωσης των συστηµι-κά σηµαντικών ιδρυµάτων, ώστε να διασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισµού φαίνεται να µπαίνουν στο ράφι και τη θέση του να παίρνουν φόροι που θα επιβάλλει κάθε χώρα ξεχωριστά στην περίπτωση που τράπεζες έχουν διασω-θεί µε χρήµατα των φορολο-γουµένων. Υπέρ του φόρου σε παγκόσµιο επίπεδο είχαν ταχθεί η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερµανία και οι ΗΠΑ, όµως οι υπόλοιποι ηγέτες του G20, ιδίως ο Καναδάς αντέδρασαν. Η Βρετανία θέσπισε ήδη φόρο στις τράπεζες από τον οποίο θα εισπράξει 2 δισ λίρες το 2011, ε νώ ανάλογο φόρο έχουν ανακοινώσει η Γαλλία και από το 2012 η Γερµανία. Κατά του ενιαίου φόρου είχαν ταχθεί και οι µεγάλοι τραπεζί-τες του πλανήτη. Το κόστος

από την εκκαθάριση µιας τράπεζας που καταρρέει ή τη στήριξή της πρέπει να ανα-λαµβάνεται από τους επενδυ-τές-µετόχους, τους πιστωτές της και στην περίπτωση που υπάρξει επιπλέον κόστος αυτό πρέπει να αναληφθεί από τον τραπεζικό κλάδο της χώρας

µε έναν ex post φόρο. Αυτή είναι η άποψη του Institute of International Finance, µέλη του οποίου είναι οι 400 µεγα-λύτερες τράπεζες του κόσµου. Ο ε π ικεφ α λ ής τ ου, Pete r Sands , CEO τ ης Standard Chartered, προτείνει το όποιο ρυθµιστικό πλαίσιο αποφα-

σιστεί, να επιτρέπει στις αρ-χές να παρεµβαίνουν πριν η τράπεζα φτάσει στο όριο της κατάρρευσης, κάτ ι που θα µπορούσε να γίνει µε εκπτώ-σεις (haircut) στις απαιτήσεις των πισ τωτών της. Μόνον έτσι θα µπορεί να προληφθεί η ταχύτατη απώλεια εµπιστο-σύνης στην αγορά και η κα-τακρήµνιση αξίας τίτλων και άλλων στοιχείων που µπορεί να οδηγήσει σε συστηµική κρίση (βλ. Lehman Brothers). Αυστηροί πλέον και µε τον εαυτό τους, οι τραπεζίτες ζη-τούν ο φόρος να επιβάλλεται ex post. Μόνον έτσι περιο-ρίζεται ο ηθικός κίνδυνος. Η ύπαρξη ενός φόρου που θα επιβάλλεται προληπτικά µπορεί να συντηρήσει κακές πρακτικές καθώς θα ωθεί τις αρχές σε προσπάθεια διάσω-σης µιας τράπεζας µε χρήµα-τα άλλων και όχι στην οµαλή διάλυσή της χωρίς κινδύνους για το σύστηµα.

επόπτες των ευρωπαϊκών χρηµατιστηρίων και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε έκτακτη ανακοίνωσή της η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Ρυθµιστικών Αρχών δηλώνει ότι θα εντείνει την παρακολούθηση των χρηµατιστηριακών αγορών και των αγορών παραγώγων (ιδίως των εξωχρηµατιστηριακών, κάτι που τονίζεται ιδιαίτερα και στο κοινό ανακοινωθέν µετά τη σύνοδο του G20 στο Μπουσάν της Ν. Κορέας) ώστε να εντοπίσει πιθανές παραβιάσεις των κανόνων και κατάχρηση των δυνάµεων της αγοράς. Στο ίδιο κλίµα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία δηλώνει ότι µια από τις κύριες προτεραιότητές της είναι η ενίσχυση της διαφάνειας στις αγορές αλλά και η διερεύνηση του ρόλου των οίκων αξιολόγησης στην τρέχουσα αναταραχή αλλά και γενικότερα. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της Επιτροπής, Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο, προλειαίνοντας το έδαφος για έναν Ευρωπαϊκό οίκο αξιολόγησης: «Είναι

λογικό να έχουµε µόνο τρεις οίκους αξιολόγησης, να προέρχονται όλοι από µία χώρα και να µην υπόκεινται σε κανενός είδους εποπτεία;». Η Επιτροπή προτείνει εποπτεία των οίκων αξιολόγησης από τη νέα Ευρωπαϊκή Αρχή Αξιών και Αγορών και κανόνες διαφάνειας στη λειτουργία τους. Ο πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ χαρακτήρισε την πρόσφατη υποβάθµιση των ελληνικών κρατικών οµολόγων παράλογη και ο επίτροπος Όλι Ρεν άδικη.

Το κόστος στις τράπεζεςΦόρους στις τράπεζες θα επιβάλλει κάθε χώρα ξεχωριστά στην περίπτωση που αυτές έχουν διασωθεί µε τα χρήµατα των φορολογουµένων.

Μανουέλ Μπαρόζο

Πίτερ Σάντς

54 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το µάθηµα ΕλλάδαΑπό την επεκτατική δηµοσιονοµική πολιτική σε έναν κόσµο που, µε το παράδειγµα προς αποφυγή της χώρας µας, λαµβάνει µέτρα για τον περιορισµό των δηµόσιων ελλειµµάτων.Με το παράδειγµα προς αποφυγή της Ελλάδας, που καθυστέρησε να λάβει τα αναγκαία δραστικά µέτρα περικοπής δαπανών, η Ισπανία και η Πορτογαλία λαµβάνουν πρόσθετα µέτρα µείωσης των ελλειµµάτων τους σε «αρµονική» συµφωνία µε την αντιπολίτευση. Γιατί όπως δηλώνουν αυτό είναι µεγαλύτερη προτεραιότητα.

Σύµφωνα µε την Έλενα Σαλγάδο, την Ισπανίδα υπουργό Οικονοµικών, η µείωση των ελλειµµάτων στην τωρινή συγκυρία είναι πιο σηµαντική από την ανάπτυξη. Όπως τονίστηκε από τους υπουργούς Οικονοµικών και τους κεντρικούς τραπεζίτες του G20 µετά τη σύνοδό τους στο Μπουσάν της Ν.

Κορέας, οι πρόσφατες εξελίξεις στις αγορές κρατικών οµολόγων (έµµεση αναφορά στην περίπτωση της Ελλάδας) αναδεικνύουν σε άµεση προτεραιότητα τη µείωση των δηµοσίων ελλειµµάτων στις χώρες µε υψηλά ελλείµµατα. Αναγνωρίζοντας ότι η επεκτατική δηµοσιονοµική πολιτική δεν είναι πλέον επιλογή σε έναν κόσµο όπου η εµπιστοσύνη των επενδυτών στα κρατικά οµόλογα κινεί τα νήµατα και ο επικεφαλής του ΔΝΤ, Ντοµινίκ Στρος Καν, ο οποίος µέχρι πρότινος προειδοποιούσε για τους κινδύνους πρόωρης απόσυρσης των µέτρων

στήριξης της οικονοµίας πριν εδραιωθεί η ανάκαµψη –µε ασφαλή ένδειξη την αύξηση της απασχόλησης– επικροτεί τη στροφή πολιτικής.

Όπως όµως χαρακτηριστικά τόνισε η Γαλλίδα υπουργός, Κριστίν Λαγκάρντ: «Πρέπει να µειώσουµε τα ελλείµµατα και

συγχρόνως να στηρίξουµε την οικονοµία. Το πρόβληµα είναι πως να συνδυάσουµε τους δύο στόχους». Σε µια ιδιότυπη συµµαχία

και ο Αµερικανός υπουργός, Τιµ Γκάιτνερ, έχει τις ίδιες απόψεις καθώς η αύξηση της

απασχόλησης στην αµερικανική οικονοµία εξασθενεί, ένδειξη εξάντλησης των επιπτώσεων

των µέτρων στήριξης της αµερικανικής οικονοµίας. Από θέση ισχύος, βέβαια, καθώς µε το δολάριο παγκόσµιο αποθεµατικό νόµισµα και µε αυξανόµενο πληθυσµό που µειώνει τις πιέσεις στο ασφαλιστικό, δεν

αντιµετωπίζει τα προβλήµατα των οικονοµιών της Ευρώπης.

Ισπανία και η Πορτογαλία λαµβάνουν πρόσθετα µέτρα µείωσης των ελλειµµάτων τους σε «αρµονική» συµφωνία µε την αντιπολίτευσηΓιατί όπως δηλώνουν αυτό είναι µεγαλύτερη προτεραιότητα

Σύµφωνα µε υπουργό Οικονοµικώνελλειµµάτων στην τωρινή συγκυρία είναι πιο σηµαντική από την ανάπτυξητονίστηκε από τους υπουργούς Οικονοµικών και τους κεντρικούς τραπεζίτες του µετά τη σύνοδό τους στο Μπουσάν της Ν

Κορέαςαγορές κρατικών οµολόγων αναφορά στην περίπτωση της Ελλάδαςαναδεικνύουν σε άµεση προτεραιότητα τη µείωση των δηµοσίων ελλειµµάτων στις χώρες µε υψηλά ελλείµµαταΑναγνωρίζοντας ότι η επεκτατική δηµοσιονοµική πολιτική δεν είναι πλέον επιλογή σε έναν κόσµο όπου η εµπιστοσύνη των επενδυτών στα κρατικά οµόλογα κινεί τα νήµατα και ο επικεφαλής του ΔΝΤΣτρος Κανπροειδοποιούσε για τους κινδύνους πρόωρης απόσυρσης των µέτρων

στήριξης της οικονοµίας πριν εδραιωθεί η ανάκαµψη –µε ασφαλή ένδειξη την αύξηση της απασχόλησης– επικροτεί τη στροφή πολιτικής

Όπως όµως χαρακτηριστικά τόνισε η Γαλλίδα υπουργός«Πρέπει να µειώσουµε τα ελλείµµατα και

συγχρόνως να στηρίξουµε την οικονοµίαΤο πρόβληµα είναι πως να συνδυάσουµε τους δύο στόχους»

και ο Αµερικανός υπουργόςέχει τις ίδιες απόψεις καθώς η αύξηση της

απασχόλησης στην αµερικανική οικονοµία εξασθενεί, ένδειξη εξάντλησης των επιπτώσεων

των µέτρων στήριξης της αµερικανικής οικονοµίας. Από θέση ισχύοςµε το δολάριο παγκόσµιο αποθεµατικό νόµισµα και µε αυξανόµενο πληθυσµό που µειώνει τις πιέσεις στο ασφαλιστικό

αντιµετωπίζει τα προβλήµατα των οικονοµιών της Ευρώπης

Ντοµινίκ Στρος Καν

BANKERS’ vALUE EΞΕΛΙΞΕΙΣ & ΤΑΣΕΙΣ

Οι κεντρικοί τραπεζίτεςπροβλέπουν

Μπεν ΜπερνάνκεΠΙΟ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΣ για την πορεία της ανάκαµψης της αµερικανικής οικονοµίας, εµφανίστηκε ο πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκε στην πρόσφατη παρουσίαση των προοπτικών της στην Επιτροπή Οικονοµικών Υποθέσεων του Κογκρέσου. Εκτιµά ότι τα σχεδόν µηδενικά επιτόκια της κεντρικής τράπεζας και η ενίσχυση του τραπεζικού συστήµατος (τα µέτρα της Fed και του υπουργείου Οικονοµικών έφθασαν το 1 τρισ. δολ.) στήριξαν την οικονοµία ώστε αυτή να αναπτυχθεί φέτος και το 2011. Για φέτος προβλέπει ρυθµό ανάπτυξης της οικονοµίας 3,5%, που όµως θα συνδυαστεί µε περιορισµένη άνοδο της απασχόλησης. Όπως δήλωσε, θα απαιτηθεί µεγάλο διάστηµα µέχρι να ξανακερδηθούν τα 8,5 εκατ. θέσεων εργασίας που χάθηκαν τη διετία της ύφεσης 2008-09.

Ζαν Κλοντ ΤρισέΧΑΜΗΛΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, 1% περίπου, προβλέπει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για τη ζώνη του ευρώ τη διετία 2010-2011. Ο πρόεδρός της, Ζαν Κλοντ Τρισέ, εκτιµά ότι η ανάκαµψη της Ευρωζώνης θα συνεχισθεί µε διακυµάνσεις στο χρόνο και διαφορές ανάµεσα στις χώρες και ότι θα πιέζεται από την εξυγίανση των ισολογισµών των τραπεζών και των επιχειρήσεων και την υψηλή ανεργία. Θεωρεί ότι τα χαµηλά επιτόκιά της και τα προσωρινά µέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας παρέχουν την αναγκαία στήριξη στην οικονοµία. Δηλώνει ότι θα συνεχίσει την πολιτική αγοράς κρατικών τίτλων των χωρών-µελών της για να αποτρέψει την αποσταθεροποίηση της αγοράς αυτής (οι εκτιµήσεις µιλούν για αγορές αξίας 40 δισ. ευρώ ως τα µέσα Ιουνίου) και χορήγησης απεριόριστης ρευστότητας στις τράπεζες όσο οι συνθήκες το απαιτούν.

56 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 57

Καθώς συµπληρώνε-ται το πρώτο 6µηνο της πιο δύσκολης χρονιάς της τελευταίας 15ετίας για τον τραπεζικό κλάδο, ολοκληρώνεται και ο πρώτος βασικός κύκλος των συζη-τήσεων µεταξύ όλων των διοικήσεων για τα νέα σχήµατα που θα προκύ-ψουν από ένα µεγάλο κύµα εξαγορών και συγχωνεύσεων τραπεζών. Τα απο-τελέσµατα του πρώτου τριµήνου που δηµοσίευσαν οι εισηγµένες στο Χρη-µατιστήριο Ελληνικές τράπεζες οδη-γούν σε 3 βασικά συµπεράσµατα: 1. Οι τράπεζες δεν είναι πλέον διατεθει-µένες να πληρώσουν πάλι µια βαριά έκτακτη εισφορά. 2. Προτιµούν να χρησιµοποιούν τα κέρδη που πραγ-

BANKERS’ vALUE ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Πού θα καταλήξει το γαϊτανάκι των εξαγορών και συγχωνεύσεων στον τραπεζικό κλάδο στην Ελλάδα; Η χειρότερη πιθανή κατάληξη είναι να µην οδηγήσει πουθενά. Δεν υπάρχει όµως πιο δυσµενές σενάριο για το ελληνικό χρηµατοπιστωτικό σύστηµα

από το να παραµείνει στο τέλος του 2010 όπως ακριβώς ήταν στα τέλη του 2009.

Από τον ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑ

Τρεις γαµπροί,πολλές νύφες

Αξία έχει να ξέρουµε την αλήθεια για τις κυοφορούµενες συγχωνεύσεις

µατοποιούν για την εξυγίανση των ισολογισµών τους και 3. Μέσα σε ένα κλίµα έντονου λαϊκισµού και αλ-ληλο-καταγγελιών οι τραπεζίτες δεν θέλουν να αποτελέσουν στόχο για «υπερ-κέρδη» που «στραγγαλίζουν τους δανειολήπτες» και άλλα παρό-µοια. Από την άλλη όµως πλευρά οι λογιστικές καταστάσεις αναδεικνύουν τα σοβαρά προβλήµατα που προκαλεί στο τραπεζικό µας σύστηµα η χαµηλή αξιοπιστία του ελληνικού κράτους. Οι καταθέσεις εξακολουθούν να ταξιδεύ-ουν σε προορισµούς εκτός Ελλάδος έστω κι αν ο ρυθµός εκροής δείχνει να επιβραδύνεται σηµαντικά. Οι τρά-πεζες δυσκολεύονται να χρηµατοδο-

τήσουν την επέκταση των εργασιών τους και κυρίως την υποστήριξη των δανειακών τους προϊόντων. Οι ελλη-νικές τράπεζες δεν έχουν πρόβληµα κεφαλαιακής επάρκειας. Έχουν πρό-βληµα ρευστότητας καθώς το διαθέ-σιµο χρήµα εξακολουθεί να είναι πο-λύ ακριβό.

Είναι προφανές ότ ι οι Έλληνες τραπεζίτες έχουν δύο βασικές επιλο-γές: Η πρώτη είναι να υποκύψουν στις πιέσεις των συναδέλφων τους από το εξωτερικό και να ρευστοποιήσουν τις θυγατρικές τους στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη µε το χαµηλό τίµηµα που απαιτούν οι συγκυρίες. Η δεύτερη είναι να συµµαχήσουν µε-

58 ΕΠΙΛΟΓΗ

ταξύ τους, να ενώσουν τις δυνάµεις τους, να δηµιουργήσουν οικονοµίες κλίµακας περιορίζοντας τις λειτουργικές τους δαπά-νες, µε απλά λόγια να ενώσουν το Ενεργη-τικό και να µοιράσουν το Παθητικό. Ήδη, η κυβέρνηση έχει προετοιµάσει το έδαφος ώστε οι πρώτες κινήσεις προς την κατεύ-θυνση των συγχωνεύσεων να τύχουν ση-µαντικών και φορολογικών πλεονεκτηµά-των. Για παράδειγµα έχει αλλάξει το θεσµι-κό πλαίσιο για την ενοικίαση επαγγελµατι-κών χώρων και µέσα σε 4 µήνες είναι δυ-νατόν οι τράπεζες που θα συγχωνευτούν να περιορίσουν δραµατικά τον αριθµό των καταστηµάτων τους….Το υπουργείο Εργα-σίας έχει χαλαρώσει το θεσµικό πλαίσιο για τις απολύσεις (από 2% σε 5% µηνιαί-ως) αλλά και το κόστος της αποζηµίωσης. Συγχρόνως, Πρωθυπουργός και υπουρ-γός Οικονοµικών καλούν τις τράπεζες να προχωρήσουν σε στρατηγικές κινήσεις που θα διασφαλίσουν το µέλλον του συ-στήµατος. Όλα δείχνουν πως οι διοικήσεις των τραπεζών θα χρησιµοποιήσουν το νέο

θεσµικό πλαίσιο για την αναδιάρθρωση του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Σε πρώτη φάση, το µοντέλο που θα χρησιµο-ποιηθεί είναι η εξαγορά σωσίβιο της Αspis Βank από το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο. Η απόκτηση ποσοστού της Αspis Βank από το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο µπορεί να αποτελέσει οδηγό για άλλες, αντίστοιχες κινήσεις διάσωσης µικρότερων τραπεζών από την ασφυξία. Το Ταχυδροµικό Ταµιευ-τήριο συµµετείχε στην αύξηση µετοχικού κεφαλαίου της Αspis, εξασφαλίζοντας µε τον τρόπο αυτό ποσοστό λίγο κάτω από το 33,3% της τράπεζας, προκειµένου να απο-φύγει την υποβολή δηµόσιας προσφοράς. Η Αspis Βank λειτουργεί προς το παρόν ως θυγατρική του Ταχυδροµικού Ταµιευτηρί-ου. Η κυβέρνηση τώρα για να επιταχύνει τις εξελίξεις, έσπευσε να χρησιµοποιήσει τα πρώτα 5 δισ. ευρώ από τον Μηχανισµό Στήριξης της Ελληνικής οικονοµίας για την ίδρυση του Ταµείου Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο προικοδοτείται µε 10 δισ. ευρώ.

Ξεκινούν τα τεστ αντοχήςΑποστολή του Ταµείου είναι να υποβάλλει τις τράπεζες σε τεστ αντοχής, προκειµένου να διαπιστώσει εγκαίρως τις ανάγκες για κεφάλαια που θα προκύψουν µετά τις διαγραφές των επισφαλών απαιτήσεων.

Το Ταµείο θα έρχεται αρωγός στην περίπτωση που οι διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυµάτων γνωστοποιήσουν ότι δεν µπορούν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές από την αγορά (µέσω αύξησης κεφαλαίου). Είναι προφανές ότι οι Έλληνες τραπεζίτες θέλουν να αποφύγουν την προσφυγή στο Ταµείο µε κάθε τρόπο. «Οι ελληνικές τράπεζες θα περιορίσουν δραστικά τις πιθανότητες να υποχρεωθούν να προσφύγουν στο ταµείο εφόσον υπερβούν ορισµένα στερεότυπα του παρελθόντος, δεν µείνουν άβουλες και ακίνητες, αλλά µε σύνεση και ορθολογισµό λάβουν τις µεγάλες αποφάσεις που οι καιροί απαιτούν» δήλωσε στην πρόσφατη γενική συνέλευση των µετόχων ο διευθύνων σύµβουλος της Εθνικής Τράπεζας, Απόστολος Ταµβακάκης. Το πρόβληµα, βέβαια, κρύβεται στις αποτιµήσεις. Σήµερα το µετοχικό κεφάλαιο των 5 µεγαλύτερων τραπεζών (Εθνική, Eurobank, Alpha, Πειραιώς και Αγροτική) δεν ξεπερνά συνολικά τα 30 δισ. ευρώ. Στην περίπτωση που εξαντληθεί το κεφάλαιο των 10 δισ. ευρώ του Ταµείου Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας που διατίθεται για τη µετοχική στήριξη των τραπεζών, το 30% του µετοχικού κεφαλαίου του συστήµατος θα ελέγχεται από το Δηµόσιο. Με αυτή την ισχυρή συµµετοχή, το Δηµόσιο ενδεχοµένως να αναδειχθεί ο µεγαλύτερος µέτοχος, οδηγώντας έτσι στην κρατικοποίηση κάποιων πιστωτικών ιδρυµάτων. Αυτό ακριβώς προσπαθούν να αποφύγουν οι Έλληνες τραπεζίτες. Η Ελλάδα υπέφερε για πολλές δεκαετίες από το κρατικά ελεγχόµενο τραπεζικό σύστηµα. Σε καµία περίπτωση δεν πρέπει η Ελλάδα να κατρακυλήσει στο οδυνηρό παρελθόν. Η επόµενη δεκαετία για την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη θα είναι πολύ διαφορετική από αυτή που βιώσαµε µέχρι σήµερα. Ακόµη κι όταν θα επιστρέψει η οικονοµική ανάπτυξη, τίποτε δεν θα µοιάζει µε την περίοδο ανόδου που έχει προηγηθεί.

ΤΑΜΕΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ

Η Εθνική Τράπεζα, η Αγροτική και το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο θα είναι οι άξονες γύρω από τους οποίους θα υλοποιηθούν οι αλλαγές και οι τραπεζικοί γάµοι στη χώρα.

BANKERS’ vALUE ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

Τα «5» αγκάθια του τραπεζικού συστήµατος

1 ΟΜΟΛΟΓΑ. Η δραµατική πτώση στις αποτιµήσεις των οµολόγων, τόσο αυτών του Ελληνικού Δηµο-σίου όσο και των τραπεζικών, έχει εξασθενίσει τους ισολογισµούς των τραπεζών. Μόλις γίνει η αποτίµηση mark to market, οι τράπεζες θα

πρέπει να γράψουν λογιστικές ζηµιές αρκετών εκατοντάδων εκατοµµυρίων ευρώ, αφαιρώντας

τα ποσά αυτά από την καθαρή θέση τους.

2SPREADS. Η βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει όρια και περιορισµούς. Οι Ελληνικές τράπεζες είναι υποχρεωµένες να δανείζονται από

τις αγορές του εξωτερικού µε όρους Ελλάδας. Το κόστος δανεισµού των ελληνικών τραπεζών είναι υψηλό. Οι ξένοι επενδυτές εµφανίζονται

απρόθυµοι να τοποθετήσουν τα χρήµατά τους σε ελληνικές επιχειρήσεις.

3 ΔΑΝΕΙΑ. Η εκροή καταθέσεων έχει περιορίσει τη διάθεση των τραπεζών για νέες χορηγήσεις δανείων. Η παραδοσιακή πηγή κερδοφορίας

δηλαδή η χορήγηση νέων δανείων και η είσπραξη τόκων επιβραδύνεται µήνα µε το µήνα.

4 ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΕΣ. Τα επισφαλή δάνεια ενδέχεται να φτάσουν ακόµα και το 10% του συνολικού

χαρτοφυλακίου τους για το 2010. Με δεδοµένο το νοµοθετικό πλαίσιο «προστασίας των δανειο-ληπτών» που επινόησε η Κυβέρνηση, ακόµη και οι δανειολήπτες που µπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, έχουν κάθε λόγο να ανα-

βάλλουν τις πληρωµές.

5 ΘΥΓΑΤΡΙΚΕΣ. Οι περιοχές όπου δραστηριοποιούνται

οι Ελληνικές τράπεζες έχουν ανάγκη ισχυρής και σταθερής χρηµατοδότησης. Σε άλλες εποχές αυτός θα ήταν ο παράδεισος για το ελληνικό τραπεζικό

σύστηµα. Σήµερα η εικόνα έχει ανατραπεί.

Τραπεζικοί γάµοι

Το ποιος θα ενωθεί µε ποιόν δεν είναι θέµα συγκυριών, ούτε προσωπικών εκτιµήσεων και προτιµήσεων…Τα stress tests του Ταµείου Χρη-µατοπιστωτικής Σταθερότητας θα καθορίσουν τα ζευγάρια. Για να λειτουργήσει το σύστηµα θα πρέπει η Εθνική Τράπεζα να συνδεθεί µε όποια από τις µεγάλες ιδιωτικές (Eurobank, Alpha, Πειραιώς, Κύπρου κ.ά.) αντιµετωπίσει µε επι-τυχία τα stress tests της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς το πρόβληµα δεν είναι απλώς η συγχώ-νευση, αλλά η «βιωσιµότητα» του νέου σχήµα-τος στις αντίξοες συνθήκες των επόµενων ετών. Η Εθνική Τράπεζα, η Αγροτική και το Ταχυδρο-µικό Ταµιευτήριο θα είναι οι άξονες γύρω από τους οποίους θα υλοποιηθούν οι αλλαγές. Όσες από τις ιδιωτικές τράπεζες αντιµετωπίσουν δυ-σκολίες στα stress test, θα πρέπει να βρουν διέξοδο σε αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου από τους µεγαλοµετόχους τους είτε από νέους επεν-δυτές – αγοραστές. Διαφορετικά θα πρέπει να παραδώσουν το management στα στελέχη του Ταµείου Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας.

Από την άλλη πλευρά, ο µοναδικός ρεαλι-στικός φόβος για όποιον επενδύει σήµερα σε τραπεζικές µετοχές του ελληνικού χρηµατι-στηρίου είναι το ενδεχόµενο dilution των µε-τοχών. Αλλά κι αυτός έχει ήδη προεξοφληθεί στο έπακρο. Εφόσον κάποια τράπεζα υποχρε-ωθεί να προχωρήσει, τώρα µέσα στην αρνητι-κή συγκυρία σε µια αύξηση του µετοχικού της κεφαλαίου, η έκδοση νέων µετοχών θα µειώ-σει αµέσως την αξία των υφισταµένων. Ακόµη χειρότερη θα είναι η κατάσταση αν η τράπεζα προσφύγει στα 10 δισ. ευρώ που προβλέπει ο Μηχανισµός Στήριξης της ελληνικής οικονο-µίας. Αυτή τη στιγµή, οι διοικήσεις των ελλη-νικών τραπεζών δεν έχουν σκοπό να προχω-ρήσουν σε αυτές τις επιλογές. Η συµµαχία µε κάποιον ισχυρό ευρωπαϊκό όµιλο είναι µια περισσότερο εύπεπτη επιλογή. Εφόσον βασι-κός µέτοχος των ιδιωτικών ελληνικών τραπε-ζών καταστεί µια µεγάλη ισχυρή και αξιόπιστη κεντροευρωπαϊκή τράπεζα, τότε οι τράπεζες αυτές θα µπορούν να δανείζονται µε όρους Ευρώπης και όχι µε την αδύναµη πιστοληπτική αξιοπιστία του Ελληνικού Κράτους. Στο πλαίσιο αυτό τελευταία ακούγονται φήµες για την προ-σέγγιση της Eurobank µε µεγάλο (και εύρωστο κεφαλαιακά) ευρωπαϊκό όµιλο. Ανάλογες φήµες κυκλοφορούν και για την Alpha, για την οποία εµφανίζονται δηµοσιεύµατα εκδήλωσης ενδια-φέροντος από την Κεντρική Ευρώπη.

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

BANKERS’CLUBΑΞΙΑ ΕΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

ΕΘΝΙΚΗ FACTORS

Νέλλη Τζάκου-Λαµπροπούλου Αλέξανδρος Κοντόπουλος

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

ΕΛΙΞΙΡΙΟ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

Ανήκουν στους χρηµατοπιστωτικούς µάνατζερς που εστιάζουν στο πνεύµα και τις ανάγκες της εποχής τους µε µία διάθεση να αναπτύξουν εργασίες που µπορούν να συνδράµουν στην έξοδο της χώρας από την ύφεση. Ο λόγος για την Νέλλη Τζάκου-Λαµπροπούλου, γενική διευθύντρια Λειτουργιών και υπεύθυνη

των Ηλεκτρονικών Εργασιών και Εναλλακτικών Δικτύων καθώς και πρόεδρο της Εθνική Factors και τον Αλέξανδρο Κοντόπουλο, διευθύνοντα σύµβουλο της θυγατρικής εταιρείας factoring της Εθνικής Τράπεζας.

Θεσµός που λειτουργεί στην αγορά δεκαπέντε χρόνια περίπου, κα Τζά-κου και κ. Κοντόπουλε, η πρακτορεία επιχειρη-µατικών απαιτήσεων,

κατάφερε να αποκτήσει οντότητα στη χώρα µας µέσα στην κρίση, ακριβώς γιατί απο-τελεί αντίδοτο στην έλλειψη ρευστότητας. Αλέξανδρος Κοντόπουλος: Πράγµατι. Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να ει-σαχθεί στην αγορά και να γίνει ευρύ-τερα γνωστός στις επιχειρήσεις ο θε-σµός της πρακτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων. Δεν σας κρύβω ότι επειδή η έννοια του factoring ήταν κάπως πα-ρεξηγηµένη στην αρχή της εισαγωγής του θεσµού στην αγορά, χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να πειστεί το επι-χειρηµατικό κοινό για τα οφέλη του.

Τι µεγέθους είναι οι περισσότεροι πελάτες της αγοράς;Α. Κοντόπουλος: Εάν ορίσουµε έναν χώρο των µεσαίων επιχειρήσεων που κάνουν κύκλο εργασιών από 2,5 εκατ. έως 50 εκατ. ευρώ ετησίως, όπως και ορίζει σχετικά η ΤτΕ, εκεί συγκεντρώ-νεται το 80% του αριθµού των πελα-τών που κάνει χρήση των υπηρεσιών της πρακτορείας επιχειρηµατικών

απαιτήσεων. Βασική προϋπόθεση για µία εταιρεία να γίνει πελάτης του factoring είναι να έχει business to business. Το factoring δεν απευθύνεται στις εταιρείες που λειτουργούν retail.

Έχει γίνει λόγος για την αντικατάσταση των µεταχρονολογηµένων επιταγών, φαι-νόµενο που πήρε σηµαντικές διαστάσεις µέσα στην κρίση µε τις υπηρεσίες πρα-κτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων. Το θέµα όµως επί του παρόντος φαίνεται να εξαντλείται µόνο σε συζητήσεις και χωρίς ουσιαστικές θεσµικές αλλαγές.Νέλλη Τζάκου-Λαµπροπούλου: Θα θέλαµε να προωθηθεί η αντικατά-σ ταση των µε ταχρονολογηµένων επιταγών µε το factoring. Γιατί η πρα-κτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσεων µπορεί να προσφέρει µεγαλύτερη ασφάλεια στις συναλλαγές, µεγαλύ-τερη διαφάνεια, καλύτερο έλεγχο της πιστοδοτικής ικανότητας των οφειλε-τών και τελικά µία ουσιώδη λύση στο πρόβληµα των µεταχρονολογηµένων επιταγών. Είναι εξέλιξη που πρέπει να τη δούµε σταδιακά ως εφαρµο-γή αφού πρώτα θεσµοθετηθεί. Είναι σαφές ότι δεν µπορούµε να καταρ-γήσουµε τις επιταγές από τη µία µέρα στην άλλη. Εποµένως, πρέπει να λη-

φθεί η σχετική απόφαση, να δοθούν κίνητρα σ την επιχε ιρηµατ ικότητα ώστε µέσα σε ένα διάστηµα ενός µε δύο ετών ο τζίρος που γίνεται σήµε-ρα στις µεταχρονολογηµένες επιταγές να περάσει στο factoring. Η πρακτική των ιδιωτών να δίνουν µεταχρονολο-γηµένες επιταγές θα παραµείνει και είναι πρακτική που θα αργήσει να «πεθάνει», αφορά όµως µικρά µεγέ-θη. Ο µεγαλύτερος τζίρος γίνεται από τις επιχειρήσεις εάν δούµε το θέµα σε απόλυτα νούµερα, εποµένως εάν δοθούν κίνητρα στις επιχειρήσεις θα µπορέσει να υλοποιηθεί η µετάβαση. Πρακτική από την οποία θα έχει ση-µαντικά οφέλη και το Δηµόσιο καθώς θα εισπράττει µεγαλύτερους φόρους.

Το factoring µπορεί να βοηθήσει σηµα-ντικά το Δηµόσιο, ιδίως στη σηµερινή δύσκολη συγκυρία. Δεν αξιοποιείται όµως σε µεγάλο βαθµό. Α. Κοντόπουλος: Κοιτάξτε, η πρα-κτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσε-ων µπορεί να βοηθήσει οπουδήποτε παρατηρούνται σηµαντικοί χρόνοι πίστωσης και όπου µία κατά κανόνα επαναληπτική συµπεριφορά στη σχέ-ση ενός προµηθευτή και ενός αγορα-στή. Δυστυχώς ορισµένα κοµµάτια

Συνέντευξη στη ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΝΕΛΛΗ ΤΖΑΚΟΥ-ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

«.»

του δηµόσιου τοµέα έχουν εξαιρετικά µακροχρόνιες περιόδους αποπληρω-µής ή και άγνωστους χρόνους πληρω-µής. Παρόλα αυτά τολµώ να πω ότι το factoring είναι µέσα σε αυτήν την αγο-ρά σε ένα ποσοστό που του αναλογεί και έχει χρηµατοδοτήσει πολλές επι-χειρήσεις για τις απαιτήσεις που έχουν από το ελληνικό δηµόσιο. Κάτι όµως που θα βοηθούσε εξαιρετικά θα ήταν η σωστή λογιστική και µηχανογραφι-κή οργάνωση του Δηµοσίου ώστε ανά πάσα στιγµή να µπορεί να δίνει και στον «φάκτορα» ως εκδοχέα της απαί-τησης, µία αναµενόµενη ηµεροµηνία πληρωµής και τουλάχιστον το ακριβές ποσό που οφείλει. Κάποιος που αγο-ράζει µία απαίτηση, εν προκειµένω ο

«φάκτορας» πρέπει να ξέρει τι αξία έχει αυτό που αγοράζει. Αυτό είναι επί του παρόντος δύσκολο σε αρκετές περιπτώσεις. Να σας δώσω ένα παρά-δειγµα, τα νοσοκοµεία που δεν έχουν µηχανογραφηµένο σύστηµα. Είναι πολύ συχνό φαινόµενο να καλούµε τα νοσοκοµεία που έχουν ένα υπόλοιπο στους προµηθευτές τους και να µην µπορούµε να έχουµε συνολική αποτί-µηση της κατάστασης. Είναι µία διαδι-κασία εξαιρετικά δυσχερής.

Στη συγκεκριµένη συγκυρία οι τράπεζες πρέπει να παίξουν ρόλο-κλειδί. Να γίνουν οι χρηµατοδότες της ανάπτυξης. Ταυτό-χρονα τους ζητείται να είναι ιδιαίτερα προ-σεκτικές στο ρίσκο που αναλαµβάνουν. Ως

µάνατζερς του χρηµατοπιστωτικού τοµέα πως θα σχολιάζατε την πρόκληση;Ν. Τζάκου: Το ζητούµενο από τον κό-σµο σήµερα δεν είναι τα µεγάλα ανα-πτυξιακά έργα. Σε αυτά, τουλάχιστον η Εθνική Τράπεζα πάντα είχε συµµε-τοχή, από τη διώρυγα της Κορίνθου µέχρι σήµερα που δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη χρηµατοδότηση των ενεργειακών εγχειρηµάτων. Το πρό-βληµα όµως για τον κόσµο σήµερα είναι οι κακοπληρωτές, που είναι κυ-ρίως µικρές επιχειρήσεις.

Α. Κοντόπουλος: Να προσθέσω κάτι ακόµη. Οι προβλέψεις για το αεπ είναι αρνητικές για το 2010, ανεξάρτητα µε το δηµόσιο χρέος. Σε αρνητικές λοι-

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

64 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

πόν προβλέψεις και σε καθεστώς µειω-µένων εργασιών σίγουρα και η πιστωτι-κή επέκταση θα είναι είτε σταθερή είτε αρνητική. Άρα λογικά εάν δεν περιµέ-νουµε από τις ελληνικές επιχειρήσεις να παράξουν περισσότερο δεν θα πρέπει να περιµένουµε και από τις ελληνικές τράπεζες να χρηµατοδοτήσουν περισ-σότερο. Και αυτό είναι το ένα σηµείο. Το δεύτερο είναι, και η κα Τζάκου το ξέρει πολύ καλύτερα, ότι η πολιτική της Εθνικής Τράπεζας είναι να στηρίξει τους πελάτες της, να προστατέψει τις επιχει-ρήσεις που παραδοσιακά είναι πελάτες της. Συνεπώς παρά τις αρνητικές προ-βλέψεις, η τράπεζα είναι εδώ και σαφώς δεν έχει σταµατήσει τις χορηγήσεις.

Ν. Τζάκου: Θα προσέθετα και κάτι άλλο που σχετίζεται άµεσα µε το factoring. Στην ουσία, µε τη γνώση που έχουµε σαν τράπεζα από τις χρηµατοδοτήσεις και τις αναλύσεις των πελατών που συ-νεργαζόµαστε, που είναι η πλειονότητα των επιχειρηµατιών, προστατεύουµε και τους πελάτες που έρχονται σε µας να κά-νουν factoring. Γιατί δεν είναι ο πελάτης που έρχεται, στην ουσία είναι ο οφειλέ-της του. Εποµένως, µε τη γνώση και την τεχνογνωσία που διαθέτει η τράπεζα και κάνοντας χρήση των µοντέλων πιστωτι-κής αξιολόγησης, όταν έλθει ο πελάτης, µπορείς να του πεις «πρόσεξε αυτόν τον πελάτη σου, έχει κακή συµπεριφο-ρά». Και αυτό µε στόχο την προστασία του δικού µας πελάτη. Να σας το πω απλά: Οι τράπεζες έχουν καλά µοντέλα

«Θα θέλαµε να προωθηθεί η αντικα-τάσταση των µεταχρονολογηµένων επι-ταγών µε το factoring. Γιατί η πρακτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσεων µπορεί να προσφέρει µεγαλύτερη ασφάλεια στις συ-ναλλαγές, µεγαλύτερη διαφάνεια, καλύ-τερο έλεγχο της πιστοδοτικής ικανότητας των οφειλετών και ουσιαστικά µία ουσι-ώδη λύση στο πρόβληµα των µεταχρονο-λογηµένων επιταγών.»

ΝΕΛΛΗ ΤΖΑΚΟΥ-ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

αξιολόγησης πιστωτικού κινδύνου, οι θυγατρικές factoring έχουν τεράστιες βάσεις δεδοµένων που δείχνουν για τον κάθε πελάτη τους πόσο συνεπείς είναι απέναντι στον προµηθευτή του ή τους προµηθευτές του. Αυτές οι βάσεις δεδοµένων συνεχώς διευρύ-νονται. Το πάντρεµα της εµπειρίας της αγοράς, το πως δηλαδή συµπεριφέ-ρεται ένας πελάτης στην αγορά και το πως εµφανίζονται τα οικονοµικά του στοιχεία, είναι ένας µοναδικός συνδυ-ασµός που σκιαγραφεί το προφίλ ενός πελάτη. Από κει και πέρα οι τράπεζες έχουν εξοικειωθεί µε το factoring και µπορούν να διακρίνουν πολύ εύκολα ποια επιχείρηση ενδεχοµένως θα ήταν λιγότερο κατάλληλη για έναν παραδο-σιακό τραπεζικό δανεισµό αλλά πάρα πολύ καλή για το factoring. Και αυτό αποδεικνύεται στο πόσο έχουν διευ-ρυνθεί οι εργασίες του factoring τα τελευταία χρόνια. Ο αριθµός των επι-χειρήσεων που απευθύνονται σήµε-ρα στην πρακτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσεων σε σχέση µε 6-7 χρόνια πριν είναι αυξηµένος 150%. Και αυτό είναι προς όφελος της ελληνικής οικο-νοµίας. Χαρακτηριστικά να σηµειώσω ότι σαν ένδειξη του πόσο οι τράπεζες επενδύουν στο factoring, η Εθνική έκανε πέρυσι µία πολύ σοβαρή επέν-δυση συστήνοντας την Εθνική Factors, µε αρχικό µετοχικό κεφάλαιο 50 εκατ. ευρώ, που είναι και το µεγαλύτερο µε-τοχικό κεφάλαιο που είχε ποτέ ελληνι-κή εταιρεία. Το µέγεθος της επένδυσης αυτής δείχνει τη δέσµευση της τράπε-ζας σε αυτό το προϊόν που σκοπό έχει να χρηµατοδοτήσει το κεφάλαιο κί-νησης της ελληνικής επιχείρησης, της µικροµεσαίας ελληνικής επιχείρησης που είναι η καρδιά της οικονοµίας.

Ποιες είναι οι επιχειρήσεις σήµερα που κά-νουν χρήση του factoring;Α. Κοντόπουλος: Δεν υπάρχουν περιο-ρισµοί στους κλάδους, εµπόριο, βιοµη-χανία, υπηρεσίες µπορούν να είναι και είναι πελάτες του θεσµού. Π.χ. µία πο-λυεθνική που θα κάνει µόνο διαχειρι-στικές υπηρεσίες ή µόνο εισπρακτικές υπηρεσίες, µία πολυεθνική που θέλει να χρηµατοδοτηθεί τοπικά στην Ελλάδα γιατί αυτή τη γραµµή της έχει δώσει η

µητρική εταιρεία, µέχρι µία αµιγώς ελ-ληνική επιχείρηση, µία βιοτεχνία, ακό-µα και µία µικρή επιχείρηση που δεν έχει τον πάγιο εξοπλισµό ή άλλες εγγυ-ήσεις να παρέχει στην τράπεζα για πα-ραδοσιακό δανεισµό αλλά τι έχει; Την καθηµερινή της λειτουργία που λέγεται πωλήσεις. Αυτό και µόνο το στοιχείο, είναι ένα σηµαντικό στοιχείο που προ-σµετρείται θετικά για να κάνει µία επι-χείρηση factoring στην παρούσα χρο-νική στιγµή. Γιατί το ζητούµενο σήµερα είναι η ρευστότητα, η αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου και η κάλυψή του κάποιες φορές. Είναι σαφές ότι σήµερα οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε εγρήγορ-ση για να προστατευθούν και οι ίδιες. Π.χ. παλαιότερα δεν σκεφτόντουσαν τόσο πολύ να ασφαλίσουν τον κίνδυνο εκχωρώντας τις απαιτήσεις πληρωµής τους, σήµερα το κάνουν.

Ποιες οι επόµενες κινήσεις και οι στόχοι της Εθνική Factors; Ν. Τζάκου: Η στρατηγική µας προβλέ-πει κάθετη και οριζόντια ανάπτυξη. Στην κάθετη πρέπει να διεκδικήσουµε στην αγορά το µερίδιο που µας αντι-στοιχεί και στην οριζόντια πρέπει να αναπτυχθούµε στις χώρες παρουσίας του Οµίλου ΕΤΕ. Έχουµε ξεκινήσει τη θυγατρική στην Τουρκία, τη Βουλγα-ρία και µέχρι το Σεπτέµβριο θα έχου-µε και τη θυγατρική στη Ρουµανία. Στη Βουλγαρία, υπό κανονικές συνθή-κες, περιµένουµε να έχουµε τη δεύ-τερη θέση, ενώ στην Τουρκία µε τη Finansbank υπάρχει αντίστοιχα η επι-θετική στρατηγική να µπει µέσα στην πρώτη πεντάδα τα 2-3 πρώτα χρόνια λειτουργίας της.

«Το ζητούµενο σήµερα είναι η ρευστότητα, η αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου και η κάλυψή του κάποιες φορές. Είναι σαφές ότι σήµερα οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε εγρήγορση για να προστατευθούν και οι ίδιες. Π.χ. παλαιότερα δεν σκεφτόντουσαν τόσο πολύ να ασφαλίσουν τον κίνδυνο εκχωρώντας τις απαιτήσεις πληρωµής τους, σήµερα το κάνουν.»

66 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ vALUE ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ AΣΦΑ ΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΤΖΟΥΖΕΠΕ ΤΖΟΡΝΟ Ο νέος διευθύνων σύµβουλος της Chartis Greece προέρχεται από τη γειτονική µας Ιταλία, και ήδη έχει αναλάβει ενεργή δράση στη δύσκολη συγκυρία που αντιµετωπίζει η χώρα και µαζί µε αυτή η επιχειρηµατικότητά της. Πιστεύει ότι το διαθέσιµο εισόδηµα των νοικοκυριών και η ασφαλίσιµη ύλη των επιχειρήσεων ήδη έχουν αρχίσει να συρρικνώνονται, ενώ εκτιµά ότι η ασφαλιστική αγορά θα πρέπει να προσαρµοστεί άµεσα και για µακρύ χρονικό διάστηµα σε ένα σκηνικό µε αυξηµένο αριθµό ζηµιών και ταυτόχρονης συρρίκνωσης της ασφαλιστικής πίτας!

Συνέντευξη στην ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΕΤΡΟΒΑ

Προετοιµασία για µάχη στήθος µε στήθος

Ενώ η ύφεση εντείνεται στην αγορά κ. Τζόρνο, η ευρύτερη αίσθηση είναι ότι η ασφαλιστική αγορά, παρά τις συνθήκες, αυξάνει τις τιµές των προϊόντων της. Η γενικευµένη και, δυστυχώς, συχνά προβε-βληµένη αυτή άποψη δεν αντικατοπτρίζει την πραγµατικότητα.

Σήµερα, είναι διαθέσιµα ολοκληρωµένα προγράµµατα ασφάλισης για ιδιώτες και επιχειρήσεις, σε ιδιαιτέρα προσιτό κόστος, ως αποτέλεσµα της αυξανόµενης τεχνογνωσίας των ασφαλιστικών εταιρειών και του ανταγωνισµού. Ενδεικτικά, θα αναφέρω ότι µία οικογένεια µπορεί να ασφαλίσει την κατοικία της µε ένα ετήσιο κόστος που δεν ξεπερνά το 1 ευρώ το τετραγωνικό µέτρο και οι µικρές επιχειρήσεις µπορούν να αγοράσουν ένα πολύ-ασφαλιστήριο, που δεν διαφέρει πολύ από το κόστος ασφάλισης ενός αυτοκινήτου. Οι ήπιες τώρα αυξήσεις στον κλάδο αυτοκινήτου, λόγω της αύξησης των ορίων αποζηµιώσεων, και οι προσαρµογές του κόστους των νοσοκοµειακών προγραµµάτων στον ιατρικό πληθωρισµό, κρίνονται αναγκαίες για τη θωράκιση των συµφερόντων των ασφαλιζόµενων, µέσω της ενίσχυσης των αποθεµα-τικών και της περαιτέρω βελτίωσης των διαδικασιών και της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν οι εταιρίες.

Ευρύτερα, πώς κινήθηκε η τιµολόγηση των ασφαλιστικών προϊόντων την τε-λευταία διετία; Στις γενικές Ασφάλειες, η είσοδος νέων πελατών – ιδι-ωτών και επιχειρήσεων – είναι περιορισµένη τα τελευταία χρόνια. Αποτέλεσµα αυτού είναι ένας τιµολογιακός ανταγωνισµός, ο οποίος οδηγεί σε µία επικίνδυνη ανακύκλωση υφιστάµενων πελατών και ου-σιαστικά απορροφά την ασθενική παραγωγή που δηµιουργείται είτε µέσω νέων ασφαλισµένων είτε µέσω νέων προϊόντων, ειδικά στους πα-ραδοσιακούς κλάδους Περιουσίας, Μεταφορών κ.α. Παράλληλα, µετά από µία µακρά περίοδο «άναρχης» πολιτικής τιµολόγησης, ο κλάδος αυτοκινήτου δείχνει να κινείται πιο ορθολογικά τον τελευταίο ενάµιση χρόνο, ακολουθώντας ήπια αυξητική τάση. Σε αυτή την εξέλιξη συνετέ-

«Οι ήπιες αυξήσεις στον κλάδο αυτοκινήτου, και οι προσαρµογές του κόστους των νοσοκοµειακών προγραµµάτων στον ιατρικό πληθωρισµό κρίνονται αναγκαίες για τη θωράκιση των συµφερόντων των ασφαλιζόµενων, µέσω της ενίσχυσης των αποθεµατικών και της περαιτέρω βελτίωσης των διαδικασιών και της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν οι εταιρίες».

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

λεσαν καθοριστικά η αύξηση της εποπτείας στην εγχώρια αγορά, αλλά και µία σειρά από νέες ρυθµίσεις που ήδη διέπουν την ασφαλιστική δραστηριότητα ή προβλέπεται να ενεργοποιηθούν σύντοµα. Αυτές αφορούν στη σταδιακή προσαρµογή των υψη-λών ορίων στις αποζηµιώσεις υλικών και σωµατικών βλαβών που ήδη έχει αρχίσει, αλλά και στις κανονιστικές διατάξεις που ορίζει το Solvency II, στις οποίες θα πρέπει να προσαρµοστούν οι ασφαλιστικές εταιρίες µέχρι το τέλος του 2011.

Το δυσµενές σήµερα οικονοµικό κλίµα σε ποιό βαθµό δυσκόλεψε την τιµολόγηση των ασφα-λειών; Το ρήµα «δυσκόλεψε» που χρησιµοποιήσατε στην ερώτησή σας θα το έβλε-πα περισσότερο σε χρόνο µέλλοντα και όχι στιγµιαίο. Αναµφίβολα, µία σηµαντική παράµετρος στην τιµολόγηση των προϊόντων είναι η αγοραστική δύναµη των καταναλωτών και η αναπτυξιακή προοπτική των επιχειρη-µατικών πελατών. Από τη στιγµή που η ασφα-λιστική αγορά ακολουθεί την οικονοµική δρα-στηριότητα, τα επιχειρησιακά πλάνα των εται-ρειών, σε όλα τα επίπεδα και άρα και στον το-µέα των τιµών, δεν θα µείνουν ανεπηρέαστα σε ένα περιβάλλον ύφεσης. Οι προκλήσεις είναι πολλές και ιδιαίτερα σύνθετες.

Έχοντας ως δεδοµένο την κατάσταση του ασφαλι-στικού στην Ελλάδα, θεωρείτε ότι το µέλλον στις ασφάλειες ζωής και σύνταξης ανήκει στον ιδιωτικό τοµέα; Πόσο επηρεάζεται ή θα επηρεαστεί άµεσα η τιµολόγηση των ασφαλειών από αυτό; Η αγωνία που κυριαρχεί στην ελληνική κοινωνία για τη δηµόσια σύνταξη είναι πλέον εµφανής. Με µία αντικειµενική και ψύχραιµη αξιολό-γηση των δεδοµένων, ο θεσµός της ιδιωτικής ασφάλισης µπορεί να αποτελέσει τον καταλ-ληλότερο συµπληρωµατικό πυλώνα ασφά-λισης. Συστατικά όπως ο µακροπρόθεσµος προσανατολισµός, η µακρά τεχνογνωσία και εµπειρία αποτελούν εγγύηση για την επιτυχή ανάληψη του ρόλου αυτού από την ασφαλι-στική αγορά.

Συγκριτικά µε τις χώρες της ΕΕ τα ασφαλιστικά προϊόντα στη χώρα µας «πωλούνται» ακριβότερα; Εκτός από την ουσιαστική διαφορά των ασφαλιστι-κών συστηµάτων που αναµφισβήτητα στρέφει τον Έλληνα ασφαλισµένο στις ιδιωτικές ασφαλιστικές, υπάρχει άλλος λόγος που «αγοράζουµε» ακριβότερα τα ασφαλιστικά προϊόντα; Η απάντη-ση δεν είναι απλή και δεν δίνεται µονολεκτικά. Μπορούµε να εξετάσουµε περιπτώ-σεις στις οποίες οι Έλληνες καταναλωτές αγοράζουν ένα ασφαλιστήριο, για παρά-δειγµα κατοικίας, φθηνότερα από έναν Ευρωπαίο, αλλά και αντίστοιχες στις οποίες το κόστος ασφάλισης είναι υψηλότερο στην εγχώρια αγορά σε σύγκριση µε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σήµερα, παρατηρούµε σηµαντικές διαφορές, περισσότερες από οµοιότητες, στην εξέλιξη του ασφαλιστικού κλάδου στην Ελλάδα σε σύγκριση µε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η χαµηλή ασφαλιστική συνείδηση είναι ένας βαθύτερος και µάλλον ο ισχυρότερος παράγοντας που άµεσα και έµµεσα επηρεάζει την εξελι-κτική πορεία της αγοράς. Με βάση τα σηµερινά δεδοµένα, εποµένως θα µπορούσα να πως ότι βρισκόµαστε ίσως και σε διαφορετική βάση του κύκλου της αγοράς, µε κάθε σύγκριση να οδηγεί σε εσφαλµένα συµπεράσµατα και εντυπώσεις.

68 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ vALUE Web Banking

Το web banking δηµιουργεί ευκαιρίες για εύχρηστες και ελκυστικές υπηρεσίες που προσελκύουν όλο και περισσότερους χρήστες. Όπου ευκαιρία όµως καραδοκεί και η απειλή και έτσι το θέµα της ασφάλειας οδηγεί τις τράπεζες σε ενίσχυση των επενδύσεών τους στον τοµέα των υποδοµών και του ανθρώπινου δυναµικού. Τα τραπεζικά στελέχη των µεγαλύτερων ελληνικών τραπεζών συµφωνούν όµως σε ένα πράγµα: Αυτό που τα τελευταία 10 χρόνια αποκαλούσαµε «επανάσταση του διαδικτύου» είναι επιτέλους εδώ και θα το ζήσουµε. Και σίγουρα θα διαφοροποιήσει σηµαντικά τον τρόπο που λειτουργεί το τραπεζικό σύστηµα.

Από τον ΣΙΜΟ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟ

Οι ραγδαίες εξελίξεις στον τοµέα του διαδικτύου φθάνουν στο κατώφλι των υπηρεσιών web banking που πρέπει συνεχώς να εξελίσσονται για να ακολουθούν τις νέες τάσεις και ανάγκες των πελατών. Εξέλιξη που σαφώς επισείει υπολογίσιµες

επενδύσεις. Σύµφωνα µε την Ιουλία Δουκάκη, διευ-θύντρια Direct Banking της Εµπορικής Τράπεζας, «οι επενδύσεις σήµερα αφορούν κυρίως σε εξοπλισµό hardware, καθώς οι συνεχώς αυξανόµενες απαιτήσεις του χώρου οδηγούν σε συνεχείς αναβαθµίσεις των συστηµάτων για την αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτη-ση των πελατειακών αναγκών. Άλλο σηµαντικό τµήµα των επενδύσεων αφορά στον τοµέα της ασφάλειας, τόσο των εφαρµογών όσο και των συστηµάτων. Τε-χνολογίες όπως τα One Time Passwords (ΟΤΡ), virtual keyboards κ.λπ. διασφαλίζουν την ασφαλέστερη πρό-σβαση στα συστήµατα και την αποφυγή σε µεγάλο βαθµό παράνοµων και κακόβουλων ενεργειών». Οι επενδύσεις που χρειάζονται όµως δεν αρκούνται σε αυτό το επίπεδο, εξηγεί στη συνέχεια ο Θεόπεµπτος Βήχος από τη Διεύθυνση Διαχείρισης Έργων της Al-pha Bank: «Εκτός από τις επενδύσεις σε εξοπλισµό και τεχνολογική υποδοµή, εξελίσσονται και διευρύ-

Η επανάσταση που ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕ µία δεκαετία

νονται και οι σχετικές υποστηρικτικές λειτουργίες και διαδικασίες που αφορούν στην υποστήριξη των συνδροµητών, (τηλεφωνική ή µέσω e-mail), τη συνε-χή παρακολούθηση της λειτουργίας και τη διενέργεια ελέγχων». Η διαδραστικότητα µε τους πελάτες είναι ένα πολύ µεγάλο κοµµάτι σύµφωνα µε τον Αχιλλέα Σταθόπουλο, διευθυντή Υπηρεσιών e-Business της Eurobank καθώς «τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη έµ-φαση έχει δοθεί στην ενίσχυση της διαδραστικότητας και στην άµεση και αµφίδροµη επικοινωνία µε τους πελάτες µας όπως η δυνατότητα παραλαβής από τους πελάτες µας ειδοποιήσεων µε τη µορφή sms ή email σχετικά µε τη δραστηριότητα των τραπεζικών τους προϊόντων, καθώς και οι καινοτόµες τεχνικές ηλε-κτρονικής επικοινωνίας Τράπεζας – Πελάτη όπως τα Click2Call, Click2Chat, RSS feed, connecting toolbars. H τράπεζα µπορεί πλέον ‘να επικοινωνεί’ µε αµεσότη-τα στον πελάτη, όταν και όπου αυτός το χρειάζεται, για να τον ενηµερώνει, να τον ειδοποιεί ή να τον υπο-στηρίζει στις συναλλαγές του». Η έξυπνη διαχείριση και η οργάνωση των τµηµάτων είναι ζωτικής σηµα-σίας και κρίνουν τον τρόπο που εξυπηρετεί η τρά-πεζα τις ανάγκες της και τα κονδύλια που χρειάζεται να επενδύσει. Για παράδειγµα, η Τράπεζα Πειραιώς διαθέτει ένα κεντρικό εξειδικευµένο τµήµα που ασχο-

ΕΠΙΛΟΓΗ 69

«Το Internet Banking αποτελεί ένα από τα χαµηλότερα σε κόστος ανά συναλλαγή κανάλια εξυπηρέτησης, επιτρέπει στον πελάτη µας µε ελάχιστο ή συνηθέστερα µηδενικό κόστος από την πλευρά του, να έχει άµεση πρόσβαση στην τραπε-ζική πληροφόρηση και τις συναλλαγές που επιθυµεί.»

ΝΕΛΛΗ ΤΖΑΚΟΥ-ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ γενική διευθύντρια Λειτουργιών και υπεύθυνη των

Ηλεκτρονικών Εργασιών και Εναλλακτικών Δικτύων της Εθνικής Τράπεζας

«Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη έµφαση έχει δο-θεί στην ενίσχυση της διαδραστικότητας και στην άµεση και αµφίδροµη επικοινωνία µε τους πελάτες µας όπως η δυνατότητα παρα-λαβής από τους πελάτες µας ειδοποιήσεων µε τη µορφή sms ή email σχετικά µε τη δραστηριότητα των τραπεζικών τους προ-ϊόντων, καθώς και οι καινοτόµες τεχνικές ηλεκτρονικής επικοινωνίας Τράπεζας – Πε-λάτη όπως τα Click2Call, Click2Chat, RSS feed, connecting toolbars.»

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ, διευθυντής Υπηρεσιών e-Business της Eurobank

«Είναι πολύ δύσκολο να µετρήσεις και να συ-γκρίνεις το κόστος του φυσικού καταστήµατος µε το web banking. Πρέπει λοιπόν να υπο-λογίσεις πολλά πράγµατα. Από µια πρώτη εκτίµηση το κόστος ανά συναλλαγή στο κατάστηµα είναι από 2 έως 5 ευρώ. Στο web banking υπάρχουν στοιχεία ότι το κόστος είναι 0,1 ευρώ ανά συναλλαγή. Σύµφωνα µε την εταιρεία ερευνών For-rester Research, αν µετακυλίσει µια τρά-πεζα σαν την Τράπεζα Πειραιώς το 10% των συναλλαγών που γίνονται στα ταµεία προς τα εναλλακτικά δίκτυα, τότε θα κερδί-σει περίπου 4 εκατοµµύρια ευρώ.»

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΥΡΜΑΚΕΖΗΣ, αναπληρωτής γενικός διευθυντής στη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Τραπεζικής

της Τράπεζας Πειραιώς

«Το web banking όχι µόνο επανακαθο-ρίζει τις δυνατότητες και τις προοπτικές των προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και µετατρέπει σε µεγαλύτερο βαθµό τα κα-ταστήµατα σε σηµεία πώλησης και ποι-οτικότερης εξυπηρέτησης των πελατών, από σηµεία απλής διενέργειας συναλλα-γών που είναι σήµερα.»

ΙΟΥΛΙΑ ΔΟΥΚΑΚΗ, διευθύντρια Direct Banking της Εµπορικής Τράπεζας

λείται µε όλα τα εναλλακτικά δίκτυα και όλα τα κανάλια εξυπηρέτησης πελατών µε αποτέλεσµα η κεντρική οργάνωση να της επιτρέπει να προ-σφέρει υπηρεσίες προστιθέµενης αξίας.

Η εξίσωση των δαπανών

Οι απόψεις των στελεχών διίστανται στο κα-τά πόσο το web banking συµβάλει σε σηµαντική µείωση των λειτουργικών εξόδων. Σύµφωνα µε τον Θεόπεµπτο Βήχο της Alpha Bank, «η σηµα-ντική συµβολή του web banking για τις τράπεζες δεν αφορά τόσο στη µείωση του λειτουργικού κόστους, όσο στην ικανότητά του να διατηρεί ευ-χαριστηµένους πελάτες. Είναι γεγονός ότι το να έχεις την τράπεζα παντού και πάντα διαθέσιµη είναι σηµαντικό, και οι πελάτες το αναγνωρίζουν. Βεβαίως, το λειτουργικό κόστος των συναλλαγών µέσω internet είναι για την τράπεζα σηµαντικά χαµηλότερο από το αντίστοιχο των συναλλαγών στα καταστήµατα. Η µεταφορά των καθηµερι-νών συναλλαγών από τα γκισέ στο web δίνει τη δυνατότητα στα καταστήµατα να προσφέρουν ποιοτικότερες υπηρεσίες στους πελάτες για την εξυπηρέτηση των πιο σύνθετων προϊόντων και µάλιστα µε µεγαλύτερη άνεση χώρου και χρό-νου». Σε αυτό συµφωνεί και η Ιουλία Δουκάκη της Εµπορικής Τράπεζας, σύµφωνα µε την οποία το web banking αλλάζει τον χαρακτήρα των κα-ταστηµάτων: «το web banking όχι µόνο επανα-καθορίζει τις δυνατότητες και τις προοπτικές των προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και µετατρέπει σε µεγαλύτερο βαθµό τα καταστήµατα σε σηµεία πώλησης και ποιοτικότερης εξυπηρέτησης των πελατών, από σηµεία απλής διενέργειας συναλ-λαγών που είναι σήµερα».

Δυστυχώς οι µεγάλες ελληνικές τράπεζες δεν διαθέτουν συγκεκριµένα στοιχεία και δεδοµένα για τις τάξεις µεγεθών του web banking σε σύ-γκριση µε τα καταστήµατα ως προς το κόστος. «Η ανάλυση των δεδοµένων στην Εθνική Τράπε-ζα αλλά και στις µεγαλύτερες διεθνώς τράπεζες έχει δείξει ότι, κατά φθίνουσα σειρά κόστους, τα κανάλια εξυπηρέτησης κατατάσσονται µε πρώτο το Ταµείο Καταστήµατος, εν συνεχεία το ATM/APS, Phone Banking, Internet Banking/mobile banking και τέλος οι Πάγιες Εντολές διατείνεται η Νέλλη Τζάκου-Λαµπροπούλου, γενική διευθύ-ντρια Λειτουργιών και υπεύθυνη των Ηλεκτρο-νικών Εργασιών και Εναλλακτικών Δικτύων της Εθνικής Τράπεζας. «Το σηµαντικό µε το Internet Banking», σηµειώνει συγκεκριµένα, «είναι ότι πέραν του ότι αποτελεί ένα από τα χαµηλότερα σε κόστος ανά συναλλαγή κανάλια εξυπηρέτη-

70 ΕΠΙΛΟΓΗ

σης, επιτρέπει στον πελάτη µας µε εξίσου ελάχιστο ή συνηθέστερα µηδενικό κόστος από την πλευρά του, να έχει άµεση πρόσβαση στην τραπεζική πληροφό-ρηση και τις συναλλαγές που επιθυµεί. Ο πελάτης δεν προβληµατίζεται στο συγκεκριµένο κανάλι µε παράγοντες που σε άλλα κανάλια είναι συνδεδεµένοι άµεσα ή έµµεσα µε κόστος όπως π.χ. πλήθος συναλ-λαγών (επαναλαµβανόµενες ερωτήσεις υπολοίπου ή πληρωµές, κ.λπ.), χρόνος διεκπεραίωσης, ωράρια εξυπηρέτησης».

Από την πλευρά του, ο Σωτήρης Συρµακέζης, ανα-πληρωτής γενικός διευθυντής στη Διεύθυνση Ηλε-κτρονικής Τραπεζικής της Τράπεζας Πειραιώς έχει µια πιο συγκεκριµένη εκτίµηση αν και παραδέχεται ότι «είναι πολύ δύσκολο να µετρήσεις και να συγκρί-νεις το κόστος του φυσικού καταστήµατος µε το web banking. Πρέπει λοιπόν να υπολογίσεις πολλά πράγ-µατα. Από µια πρώτη εκτίµηση το κόστος ανά συναλ-λαγή στο κατάστηµα είναι από 2 έως 5 ευρώ. Στο web banking υπάρχουν στοιχεία ότι το κόστος είναι 0,1 ανά συναλλαγή. Σύµφωνα µε την εταιρεία ερευνών Forrester Research, αν µετακυλίσει µια τράπεζα σαν την Τράπεζα Πειραιώς το 10% των συναλλαγών που γίνονται στα ταµεία προς τα εναλλακτικά δίκτυα, τότε θα κερδίσει περίπου 4 εκατοµµύρια ευρώ». Οι πελά-τες όµως δεν θα σταµατήσουν ποτέ να πραγµατοποι-

ούν συναλλαγές µέσω των καταστηµάτων καθώς αυτό είναι πολύ δύσκολο. Σύµφωνα µε τον Σωτήρη Συρµα-κέζη, «για να µπορέσουν να επεκταθούν περαιτέρω οι συναλλαγές που γίνονται από τα εναλλακτικά δίκτυα, πρέπει να γίνουν µεγάλες αλλαγές στο τραπεζικό σύ-στηµα, να αλλάξει συνολικά όλη η φιλοσοφία της τρά-πεζας στην εξυπηρέτηση του συγκεκριµένου τοµέα».

Ασφάλεια, το Α και το Ω

Η ασφάλεια αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα για τα τµήµατα των ελληνικών τραπεζών που ασχο-λούνται µε το web banking κι αυτό φαίνεται από τον µικρό αριθµό συµβάντων απάτης που έχει καταγρα-φεί τα τελευταία χρόνια. Οι τράπεζες χρησιµοποιούν µηχανισµούς πρόσθετης πιστοποιήσεως όπως είναι οι συσκευές Πρόσθετου Κωδικού Ασφαλείας καθώς και πρόσθετα ψηφιακά πιστοποιητικά τα οποία εγκα-θίστανται στον υπολογιστή του χρήστη και δεν µπο-ρούν να αντιγραφούν. Οι τράπεζες χρησιµοποιούν όλα τα σύγχρονα συστήµατα ελέγχου όπως firewalls, Intrusion Detection Systems (IDS), Intrusion Preven-tion Systems (IPS) και κύριο µέληµά τους είναι να δια-φυλάξουν ακέραια τα κεντρικά συστήµατα των τραπε-ζών, κάτι που καταφέρνουν µε επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο στο θέµα της ασφάλειας υπάρχει ένα άλλο µεγάλο κεφάλαιο που σχετίζεται µε τους χρήστες. Σήµερα υπάρχουν δύο συνηθισµένες πρα-κτικές για την απάτη των χρηστών, η «µόλυνση» του υπολογιστή του χρήστη µε ιό που συλλέγει κωδικούς και τους µεταφέρει στον «κακόβουλο χρήστη» και η χρήση παραπλανητικών e-mail που οδηγούν τον χρή-στη σε σελίδα που µοιάζει µε αυτή της τράπεζας αλλά πρόκειται για ειδικά διαµορφωµένη σελίδα από τον hacker. Στην πρώτη περίπτωση, χρειάζεται η προσοχή του χρήστη, ώστε να έχει «καθαρό» PC φροντίζοντας για τις ανανεώσεις του λειτουργικού συστήµατος και για την εγκατάσταση προγραµµάτων προστασίας από ιούς. Η δεύτερη, αποφεύγεται µε την καλή συνήθεια να χρησιµοποιούµε το web banking µόνο από τη σε-λίδα της τράπεζας. Η τελευταία τάση στις απάτες είναι αυτό που ονοµάζεται «man in the middle». Για παρά-δειγµα, όταν ο χρήστης προσπαθεί να στείλει χρήµα-τα σε κάποιον, ο man in the middle µπαίνει ανάµεσα και αλλοιώνει τον αριθµό του λογαριασµού βάζοντας έναν δικό του στη θέση του λογαριασµού που θα πα-ραλάβει τα χρήµατα. Το ελπιδοφόρο είναι ότι τα τε-λευταία χρόνια οι χρήστες εµφανίζονται όλο και πιο «υποψιασµένοι» στις µεθόδους που χρησιµοποιού-νται από κακόβουλους χρήστες χάρη στις εκστρατείες ενηµέρωσης των ελληνικών τραπεζών. Την ίδια στιγµή το µεγάλο στοίχηµα για τις τράπεζες είναι η αντιµετώ-πιση της απάτης µέσα από την ανάλυση της συµπε-ριφοράς των πελατών. Σήµερα υπάρχουν εξελιγµένοι µηχανισµοί που αναλύουν τις κινήσεις και εντοπίζουν

BANKERS’ vALUE Web Banking

ΕΠΙΛΟΓΗ 71

αυτές που δεν ταιριάζουν µε το προφίλ του χρήστη. Αυτές τις κινήσεις τις επιβεβαιώνουν τηλεφωνικά συµβάλλοντας στη µείωση των περιστατικών απάτης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Τράπεζα Πειραιώς έχει χάσει µόλις 5.000 ευρώ σε 7 µε 8 πε-ριστατικά, ποσό ελάχιστο σε σχέση µε τα ποσά που χάνονται από τράπεζες του εξωτερικού. Αυτό γιατί στην Ελλάδα τα on line τραπεζικά συστήµατα είναι αρκετά καλά προστατευµένα. Σε κάθε περίπτωση οι Ελληνικές τράπεζες δεσµεύονται ότι θα καλύψουν οποιαδήποτε απώλεια χρηµάτων τυχόν προκύψει από τους λογαριασµούς πελατών τους, σε περίπτωση που αυτό γίνει µε ευθύνη της τράπεζας.

Η επανάσταση είναι εδώΤο web banking σήµερα βρίσκεται

σε τροχιά ανάπτυξης ύστερα από τις αρχικές καθυστερήσεις που σύµφωνα µε τον Σωτήρη Συρµακέζη της Τράπεζας Πειραιώς οφείλονται στο κοµµάτι του usage και όχι του offering. «Οι υπηρε-σίες που προσφέρουν ελληνικές τρά-πεζες µέσω ίντερνετ είναι εφάµιλλες µε αυτές που προσφέρουν άλλες τράπεζες του εξωτερικού. Η όποια καθυστέρηση εισαγωγής στην Ελλάδα ιντερνετικών τραπεζικών υπηρεσιών που έτρεχαν στο εξωτερικό έβρισκε την αιτία της στη χαµηλή διείσδυση του διαδικτύου στη χώρα. Είδαµε όµως µεγάλη διαφορά όταν έκανε την εµφάνισή του το ADSL, τότε είχαµε αύξηση 50% κάθε χρόνο. Σήµερα η διείσδυση του ίντερνετ βρί-σκεται πλέον στο 50%. Οπότε αναµέ-νουµε τα επόµενα χρόνια οι χρήστες να κάνουν σχεδόν το σύνολο των συναλλα-γών τους µέσω web banking. Άλλωστε οι νεαρότερες ηλικίες είναι πιο εξοικει-ωµένες. Αυτό που ονοµάζαµε επανά-σταση πριν από 10 χρόνια, την τραπε-ζική εξυπηρέτηση µέσω διαδικτύου και λέγαµε ότι θα έρθει, είναι εδώ».

Ωστόσο στοιχεία του «Παρατηρη-τηρίου» της Κοινωνίας της Πληροφο-ρίας δείχνουν για την Ελλάδα ότι µόνο ένας στους δέκα χρήστες internet είναι και χρήστης web bank-ing, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος είναι περίπου ένας στους δύο. «Οι αιτίες για τη σχετικά χαµηλή χρήση του internet στην Ελλάδα πρέπει να αναζητηθούν στη γενικότερη υστέρηση της ‘ηλεκτρονικής παιδείας’» λέει ο Θεόπεµπτος Βήχος. Όµως δεν φταίνε µόνο οι χρήστες. «Φταίνε και οι τράπεζες που δεν έχουν προωθήσει εντατικά τις υπηρεσίες, καθώς δίνουν το βάρος της προώθησης κυρίως σε προϊόντα και υπηρεσίες που αποφέρουν άµεσο οικονοµικό αποτέλεσµα», µας είπε χαρακτηριστικά.

Σήµερα, όλες οι µεγάλες τράπεζες παρουσιάζουν εκρηκτι-κή ανάπτυξη στον αριθµό των χρηστών που αρχίζουν να χρη-σιµοποιούν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες τους.

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

Τι θα ζήσουµε τα επόµενα χρόνια στα εναλλακτικά δίκτυα και το web banking

•• Μεγάλη ανάπτυξη εκτιµάται ότι θα παρατηρηθεί στις υπηρεσίες του «ασύρµατου internet» που κυρίως θα διατίθενται µέσω κινητών τηλεφώνων ή άλλων φορητών συσκευών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και η χρήση των συσκευών αυτών για διενέργεια µικρο- πληρωµών (π.χ. εισιτήρια, parking κ.λπ.). Στον τοµέα του «κλασικού» PC, οι νέες τεχνολογίες δίνουν δυνατότητες για πλουσιότερο περιεχόµενο και καλύτερη διαχείριση των περιφερειακών συσκευών.

•• Η χρήση της ψηφιακής υπογραφής θα ανοίξει το δρόµο για πληρέστερη τραπεζική εξυπηρέτηση µέσω internet, αφού θα µπορέσουν να «νοµιµοποιηθούν» πράξεις, όπως άνοιγµα λογαριασµού, υπογραφή συµβάσεως δανείου κ.λπ. µέσω internet.

•• Ειδικά για το θέµα των ψηφιακών υπογραφών, εκτός από την τεχνολογία που είναι διαθέσιµη, είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν συνέργειες µεταξύ τραπεζών, µεγάλων εταιρειών λιανικής, δηµοσίου, οργανισµών κ.λπ., ώστε να υπάρχει ένα συνολικώς αποδοτικό επιχειρηµατικό πλαίσιο, που να καλύπτει το µεγάλο κόστος υποδοµών και διαδικασιών.

•• Σταδιακά εκτιµάται ότι θα οδηγηθούµε σε πλήρως online τράπεζες στις οποίες δεν θα απαιτείται η επίσκεψη των πελατών σε κάποιο φυσικό κατάστηµα. Οι ψηφιακές υπογραφές θα βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση, κάτι που ήδη οι κυβερνήσεις προωθούν.

•• Ολοένα και περισσότερο θα διαπιστώνονται κινήσεις σύγκλισης του web banking µε το ηλεκτρονικό εµπόριο (e-commerce), µέσω της δυνατότητας που θα παρέχεται στα ηλεκτρονικά καταστήµατα για online πληρωµές µε χρέωση τραπεζικών λογαριασµών.

ΤΗΛΕΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣΟι ελληνικές τράπεζες δεν αρκέστηκαν στην απλή παρουσία στον τοµέα του web banking καθώς πραγµατοποίησαν σύνθετες επενδύσεις για να προσφέρουν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας όπως το σύστηµα τηλεειοδοποιήσεων που συνδυάζει το ίντερνετ, το email, το mobile banking και το SMS banking. Το σύστηµα αυτό επιτρέπει στους πελάτες να ενηµερώνονται σε πραγµατικό χρόνο για κινήσεις που γίνονται στους τραπεζικούς τους λογαριασµούς και τις πιστωτικές τους κάρτες είτε µέσα από τηλεφώνηµα από εκπρόσωπο της τράπεζας, είτε µε email και SMS. Έτσι ο πελάτης, όταν πραγµατοποιεί µια συναλλαγή σε κάποιον έµπορο, λίγα δευτερόλεπτα αργότερα δέχεται ένα SMS που τον ενηµερώνει ότι πραγµατοποιήθηκε η συγκεκριµένη συναλλαγή. Με αυτόν τον τρόπο είναι σίγουρος ότι δεν θα πραγµατοποιηθεί συναλλαγή χωρίς εκείνος να το γνωρίζει.

72 ΕΠΙΛΟΓΗ72 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ vALUE ΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ TΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ AΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ AΓΟΡΑ

Η µάχη µε µία σειρά κινδύνων που µπορούν να προκαλέσουν φθορά σε ένα έργο τέχνης, µε συνέπειες αντίστοιχα στην αξία της αρχικής επένδυσης, κρατά σε εγρήγορση τους φιλότεχνους επενδυτές. Ασπίδες

προστασίας προσφέρουν µε ειδικά προγράµµατα και προϊόντα όλο και περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες.

Από την ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Οι φιλότεχνοι επενδυτές

Γεώργιος Ιακωβίδης, «Νεαρό Αγόρι», Greek Sales, Sotheby's, Φθινόπωρο 2009. Πωλήθηκε έναντι 202.293 ευρώ. Αναπαριστά νεαρό αγόρι που χρονολογείται από το 1875.

ΕΠΙΛΟΓΗ 73

Η διαχρονική αντίληψη της ζωής µέσα από τη µατιά ενός επενδυτή αν τανακ λά τοποθε-τήσεις στη µοναδικό-τητα, τη σπανιότητα.

Τοποθετήσεις όπως τα έργα ζωγραφικής, τα γλυπτά, τα κοσµήµατα, τα ασηµικά κ.λπ. Οι επενδύσεις άλλωστε σε αν τ ικείµενα υψηλής καλλιτεχνικής αξίας πάντα συµπε-ριλαµβάνονταν στο επενδυτικό χαρτοφυ-λάκιο µίας σηµαντικής µερίδας φιλότεχνων επενδυτών, ενώ αποτελούσαν ελκυστική εναλλακτική επενδυτική διέξοδο σε «ρευ-σ τές» ή δύσκολες εποχές. Επενδύσεις, όµως, που το αντικείµενό τους υπόκειται σε κίνδυνο φθοράς. Κίνδυνος που η αντι-µετώπισή του είναι ιδιαίτερης αξίας για τη διατήρηση της αρχικής αξίας επένδυ-σης. Οι κίνδυνοι φθοράς από µία σειρά αιτιών των αντικειµένων υψηλής επενδυ-τικής αξίας µπορούν να αντιµετωπιστούν µέσω ειδικών προγραµµάτων ασφάλισης κινδύνων, τοµέας στον οποίο οι µεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες επιδίδονται όλο και πιο δυναµικά τελευταία. Στην πράξη οι ασφαλιστικές µέσω συµβολαίων ανά-ληψης κινδύνων που υπογράφουν µε τους επενδυτές, «επωµίζονται» µία σειρά από φθορές οι οποίες µπορούν να συµβούν στην επένδυση, παραδείγµατος χάρη, σε ένα έργο τέχνης. Συνολικά η ασφαλιστική αγορά ασφαλίζει το σύνολο των αντικειµέ-νων µεγάλης καλλιτεχνικής αξίας. Στην ίδια λογική εντάσσονται και τα ασφαλιστήρια συµβόλαια «Συλλογών» είτε πρόκειται για συλλογές έργων τέχνης, συλλογές νοµι-σµάτων κ.λπ.

Η αξιολόγηση της επένδυσης

Η αξιολόγηση είναι ένα από τα σηµαντικό-τερα τµήµατα στις ασφαλίσεις των συλλογών. Η διαδικασία αυτή περιλαµβάνει την αυτοψία, την αναλυτική καταγραφή και φωτογράφηση αντικειµένων, την έρευνα στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά και βιβλιογραφία, την επικοινω-νία µε τα ιδρύµατα των καλλιτεχνών, µε εµπο-ρικούς αντιπρόσωπους και µε επιστήµονες µε εξειδίκευση στο συγκεκριµένο αντικείµενο, µε γκαλερί µε κύριο στόχο τον προσδιορισµό των ασφαλιζοµένων αξιών. Να σηµειώσουµε ότι στη διαδικασία αυτή παίρνει µέρος και ο ίδιος ο συλλέκτης, ο οποίος θα πρέπει να προ-σκοµίσει όλα τα απαραίτητα έγγραφα που θα

του ζητηθούν και να δώσει πληροφορίες για τις συλλογές όπως, για παράδειγµα, τον χρό-νο απόκτησης και τον τόπο προέλευσής τους κ.λπ. Εάν διαπιστωθεί έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων και πιστοποιητικών, η ασφαλιστική αναλαµβάνει τη διαδικασία της έρευνας στο ίδιο µήκος κύµατος που αναφέραµε ώστε να γίνει µε εγκυρότητα και αξιοπιστία η αξιολό-γηση και η εκτίµηση ενός έργου τέχνης ή µίας συλλογής έργων.

Συµβόλαιο κατά κινδύνων

Στην πράξη, δεν διαφέρει και πολύ το πως ορίζουν οι ασφαλιστικές το έργο τέχνης σε σχέση µε το γενικό ορισµό που του έχει αποδοθεί. Έτσι, το έργο τέχνης από ασφα-λιστικής πλευράς ορίζεται από την ιδιαίτε-ρη καλλιτεχνική του αξία, καθώς και από τη µοναδικότητά του. Υπό αυτό το πρίσµα, έργα τέχνης αποτελούν οι πίνακες ζωγραφι-κής, τα γλυπτά, και γενικότερα τα αντικείµε-να ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας. Ωστόσο, στα ασφαλιστήρια συµβόλαια «Συλλογών» οι ασφαλιστικές µε σκοπό να παρέχουν ευ-ρεία και πλήρη κάλυψη προς τον πελάτη δεν αναφέρονται µόνο στις συλλογές έργων τέ-χνης, αλλά και σε άλλα είδη συλλογών όπως νοµισµάτων, γραµµατοσήµων, βιβλία µε την προϋπόθεση ότι είναι εφικτή η εκτίµησή τους από τους ειδικούς. Οι ασφαλίσεις συλ-λογών συνάπτονται στη βάση των συµφω-νηµένων αξιών, αποζηµιώνουν δηλαδή σε περίπτωση καλυπτόµενης ζηµίας στην αξία που έχει συµφωνηθεί κατά τη διαδικασία της εκτίµησης, αξιολόγησης και αναγράφε-ται στο ασφαλιστήριο συµβόλαιο. Σε περί-πτωση ζηµίας, η ασφαλιστική κάνει έλεγχο πριν την αποδοχή της απαίτησης ως προς την αιτία της ζηµιάς, αν δηλαδή είναι µε δόλο ή όχι, αν η ζηµιά έχει προκληθεί από αµέλεια ή όχι.

Κίνδυνοι που δεν καλύπτονται ασφαλι-στικά είναι ο κίνδυνος από δήµευση /κα-τάσχεση περιουσίας, ο κίνδυνος πολέµου, ανέντιµες – εγκληµατικές πράξεις του συλ-λέκτη, οι υφιστάµενες ζηµιές, ο κίνδυνος από σταδιακή επίδραση που µπορεί να προκαλέσει ζηµιά, ο κίνδυνος της στρέβλω-σης – συρρίκνωσης – σκουριάς που προ-καλεί φθορά σε συλλογές ασηµικών, γραµ-µατοσήµων, ο κίνδυνος απώλειας από την ύπαρξη ζωϋφίων, κάτι που αποδεικνύεται, τροµοκρατικές ενέργειες, ζηµιές από την παρουσία ραδιενεργών υλικών στο χώρο.

Αφήστέ το στους ειδικούς! Με γνώµονα τον πε-λάτη και την παροχή ολοκληρωµένων υπη-ρεσιών ασφάλισης η Chartis παρουσίασε το πρόγραµµα PCG

Ένα νέο πρόγραµµα ασφάλισης έργων τέ-χνης, το Private Client Group ή εν συντοµία PCG εισήγαγε το τελευταίο διάστηµα η Chartis. Το πρόγραµµα, µε private client group manager τη Σωτηρία Μαράκη, αντιµετωπίζει µε δια-κριτικότητα κάθε είδος συλλογών, τις οποίες τις διακρίνει η αξία που τους προσδίδει η µοναδικότη-τα και η σπανιότητά τους. Ενδεικτικά παραδείγµατα αποτελούν, χωρίς να περιορίζεται σε αυτές, οι συλλογές κρασιών, αυτο-κινήτων-αντίκες, κοσµη-µάτων, γραµµατοσήµων, νοµισµάτων, κ.ά. Αξίζει να σηµειωθεί ότι το PCG µπορεί να καλύψει ακό-µα τις πιο ασυνήθιστες συλλογές, αρκεί να µπο-ρούν να εκτιµηθούν από ειδικούς. Επιπλέον, το Private Client Group της Chartis καινοτοµεί, προ-σφέροντας αποζηµίωση έως και 200% παραπάνω της ασφαλιζόµενης αξίας, που ισχύει σε περίπτωση θανάτου του καλλιτέχνη ή και 150% παραπάνω της ασφαλιζόµενης αξίας, σε περίπτωση αύξησης της εµπορικής αξίας του έργου.

74 ΕΠΙΛΟΓΗ

Σχεδιασµός και παραγωγή κάθε είδους εντύπου. ∆ηµιουργία καταχωρίσεων για έντυπα και internet.

∆ηµιουργία banner και pop-up windows. Παραγωγή πολυσέλιδων εντύπων και business cards.

Μελέτη και σχεδιασµός εταιρικής ταυτότητας /εφαρµογές, σχεδιασµός και κατα-σκευή συσκευασίας, σχεδιασµός και παραγωγή εταιρικού περιοδικού - newsletter.

Σχεδιασµός και παραγωγή Εταιρικού Απολογισµού - Μετατροπή σε ηλεκτρονική έκδοση.

Για περισσότερες πληροφορίες: τηλ. 210 6401850, e-mail: creative@allmedia.gr

AllmediaCreativeΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΤΥΠΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 75

Team SpiritBanking - Insurance

Οι πρωτοβουλίες, οι τάσεις, οι υπηρεσίες, τα προϊόντα, η φιλοσοφία, η στρατηγική, που δείχνουν τον δρόµο της αειφόρου ανάπτυξης.

76 ΕΠΙΛΟΓΗ

EFG EUROBANK

@ Αξία έχει να ξέρεις ποιοι δρόµοι οδηγούν στην αειφορία

Η EFG Eurobank είναι από τις τράπεζες που έχουν αποδείξει ότι στηρίζουν τους τοµείς που οδηγούν στην ανάπτυξη ήδη πολύ πριν η κρίση ενσκήψει στη χώρα. Η παιδεία, η εξωστρέφεια και η καινοτοµία είναι οι άξονες, αιχµή του δόρατος στη στρατηγική της.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

Ν. Νανόπουλος, δ.σ. Eurobank EFG «Στη Eurobank υποστη-ρίζουµε εδώ και καιρό την ανάγκη να θεµελιώ-σουµε ένα νέο πρότυπο διατηρήσιµης ανάπτυξης, το οποίο θα ενισχύει την παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την εξωστρέφεια και την απασχόληση».

Μ ε σύνθηµα «Η Ελλάδα καινοτοµεί», η Eurobank και ο ΣΕΒ ανα-λαµβάνουν κοινή πρωτοβουλία µε στόχο την προώθηση της έρευνας και καινοτοµίας στη χώρα µας. Στο πλαίσιο αυτό, δι-οργανώνουν πανελλήνιο διαγωνισµό Εφαρµοσµένης Έρευνας

και Καινοτοµίας που απευθύνεται στους ανθρώπους της έρευνας, της και-νοτοµίας, της γνώσης και των νέων ιδεών. Στόχος είναι να κινητοποιηθούν δηµιουργικές δυνάµεις της ελληνικής κοινωνίας Ο διαγωνισµός σκοπεύει να αναδείξει προϊόντα εφαρµοσµένης έρευνας και προϊόντα ή υπηρεσίες καινο-τοµίας, που συµβάλλουν στη βελτίωση της καθηµερινής ζωής, στη βιώσιµη ανάπτυξη και στην ενίσχυση της εξωστρέφειας της οικονοµίας. Για τους λό-γους που οδήγησαν τους δύο φορείς στην πρωτοβουλία αυτή, ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Δηµήτρης Δασκαλόπουλος, τόνισε: «Η σύγχρονη επιχείρηση δεν έχει την πολυτέλεια της αδράνειας και της στασιµότητας. Στις επιχειρήσεις όποιος δεν ανανεώνεται, παρακµάζει. Όποιος δεν ανταποκρίνεται στην ανά-γκη της αλλαγής είναι καταδικασµένος. Το ίδιο ισχύει και για τις κοινωνίες».

Το µοντέλο της διατηρήσιµης ανάπτυξηςΑναφερόµενος στο διαγωνισµό, ο διευθύνων σύµβουλος της Eurobank EFG, Νικόλαος Νανόπουλος επεσήµανε: «Η πρωτοβουλία µας υπαγορεύεται από την ισχυρή µας πεποίθηση πως η καινοτοµία, οι νέες ιδέες, η επένδυση στη γνώση και την έρευνα, πρέπει να αξιοποιούνται και να βρίσκουν έδαφος εφαρµογής στην παραγωγική και επιχειρηµατική δραστηριότητα. Έτσι µόνον, ενισχύονται και αναβαθµίζονται συνεχώς η παραγωγικότητα, η ποιότητα, η προστιθέµενη αξία και η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και των υπηρεσι-ών που παράγουµε µε γνώµονα τις ανάγκες και τις απαιτήσεις ενός διεθνούς περιβάλλοντος που εξελίσσεται ραγδαία και γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστι-κό. Εµείς στην Eurobank υποστηρίζουµε εδώ και καιρό την ανάγκη να θεµελι-ώσουµε ένα νέο πρότυπο διατηρήσιµης ανάπτυξης, το οποίο θα ενισχύει την παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την εξωστρέφεια και την απασχόλη-ση. Για να το πετύχουµε αυτό πρέπει να θεµελιώσουµε την προσπάθειά µας πάνω στην καινοτοµία, την έρευνα, την Παιδεία, τη γνώση, τις νέες ιδέες και τη δηµιουργικότητα. Αυτά θα προικίσουν την ελληνική οικονοµία µε τα νέα συγκριτικά πλεονεκτήµατα που έχει ανάγκη ώστε να ανακτήσει το χαµένο έδα-φος στη δύσκολη και αέναη µάχη της διεθνούς ανταγωνιστικότητας».

Ο διαγωνισµός περιλαµβάνει δύο κατηγορίες βραβείων:••• Μία για την Εφαρµοσµένη Έρευνα & µια για την Καινοτοµία.••• Η προκήρυξη του διαγωνισµού, είναι αναρτηµένη στη διεύθυνση www. kainotomeis.gr Προθεσµία υποβολής υποψηφιοτήτων έως τις 30/9/2010.

78 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ανήκει στις τράπεζες που έχουν το βλέµµα στραµµένο πάντοτε στις τάσεις της επόµενης µέρας µε αποτέλεσµα να δηµιουργεί εκείνη τη στρατηγική που της επιτρέπει να προλαµβάνει τις εξε-λίξεις. Ο λόγος για τον Όµιλο Πειραιώς και την ιδιαίτερη βαρύ-

τητα που αποδίδει στις εργασίες ηλεκτρονικής τραπεζικής. Η Winbank, το ηλεκτρονικό όχηµα τραπεζικής του Οµίλου Πειραιώς συµπληρώνοντας φέτος δέκα χρόνια παρουσίας, προχώρησε στη δηµιουργία του πρώτου online κα-ναλιού πώλησης τραπεζικών προϊόντων στη χώρα, του winbank direct. Αξί-ζει όµως να θυµηθούµε ότι ο Όµιλος Πειραιώς, πριν δέκα χρόνια, εποχή που η διείσδυση στο internet ήταν χαµηλή στη χώρα, έκανε ήδη υπολογίσιµες επενδύσεις στα ηλεκτρονικά δίκτυα. Ήταν η εποχή που ουσιαστικά η Πειραι-ώς και η Eurobank έθεταν ιδιαίτερα ψηλά τον πήχη της ηλεκτρονικής τραπεζι-κής εξυπηρέτησης, µε «ψυχή» των προσπαθειών τους τον Σωτήρη Συρµακέζη για την Πειραιώς και τον Δηµήτρη Μαυρογιάννη για τη Eurobank. Από τότε µέχρι σήµερα όλες οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής παρουσιάζουν σηµαντική ωρίµανση, καθώς απορροφούν από 40% (πληρωµές πιστωτικών καρτών στα µηχανήµατα πληρωµής µε µετρητά) έως και 78% (αναλήψεις µε-τρητών στα ΑΤΜ).

Δέκα χρόνια λοιπόν µετά, ο Σωτήρης Συρµακέζης, αναπληρωτής γενι-κός διευθυντής της Winbank, παρουσίασε πρόσφατα τη νέα υπηρεσία της Winbank, τη winbankdirect, που απευθύνεται σε όλη την αγορά και όχι µόνο σε πελάτες της Πειραιώς. Σύµφωνα δε µε το διευθύνοντα σύµβουλο της Winbank, Σταύρο Λεκκάκο και τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύµβου-λο, Σπύρο Παπασπύρου, µε τη νέα αυτή υπηρεσία η τράπεζα επεκτείνει µε ελάχιστο κόστος τη γεωγραφική της κάλυψη εντός και εκτός Ελλάδας. Η winbank direct θα προσφέρει νέα ευέλικτα τραπεζικά προϊόντα ειδικά σχε-διασµένα για το προφίλ των online χρηστών. Το πρώτο προϊόν που θα προ-σφερθεί θα είναι µια ευέλικτη κατάθεση (θα µπορεί να επιλέγει ο πελάτης τη χρονική διάρκεια κατάθεσης, την κατανοµή των χρηµάτων µεταξύ δια-φορετικών µορφών λογαριασµού) µε επιτόκιο 5% για τους πρώτους 2.000 πελάτες που θα εγγραφούν. Το επιτόκιο θα παραµείνει ανταγωνιστικό και για τους επόµενους πελάτες. Τα νέα προϊόντα θα διατίθενται αποκλειστικά online από την ιστοσελίδα της υπηρεσίας (www.winbankdirect.gr) winbank direct και όχι από το δίκτυο καταστηµάτων της τράπεζας.

Η προσπάθεια του Οµίλου Πειραιώς να ενισχύσει το όραµα της ψηφιακής Ελλάδας ξεκίνησε πριν 10 χρόνια µε τη δηµιουργία της ηλεκτρονικής τράπεζας Winbank και συνεχίζεται σήµερα µε τη δηµιουργία του πρώτου online καναλιού πώλησης

τραπεζικών προϊόντων στη χώρα, του winbank direct.

ΤΟ AΥΡΙΟ ΕΙΝΑΙ EΔΩ

OΜΙΛΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

@ Αξία έχει να είσαι µπροστά από την εποχή σου!

150 χιλ. Οι πελάτες που επισκέπτονται τη Winbank

12 εκατ. Τόσες φορές ετησίως οι πελάτες της τράπεζας την επισκέπτονται online για να εκτελέσουν το µεγαλύτερο µέρος των συναλλαγών τους.

Ο Σωτήρης Συρµακέζης, αναπλη-ρωτής γενικός διευ-θυντής της Winbank, πίστευε στη δύναµη της ηλεκτρονικής τραπεζικής, στην cost effectiveness που προσφέρει στην τράπεζα και τους πελάτες της κα-θώς και στην καλύτερη διαχείριση χρόνου για τους δεύτερους, ήδη από την εποχή που η ψηφιακή πραγµατικότητα στη χώρα ήταν ακόµα θεωρητικό σκαρίφηµα.

80 ΕΠΙΛΟΓΗ

«Σας τιµούµε επειδή αποτελείτε το φω-τεινό παράδειγµα για χιλιάδες νέους και τους δείχνετε ένα δρόµο ζωής δια-φορετικό από εκείνο που υπόσχονται

οι σειρήνες του βολέµατος, του εύκολου πλουτισµού και της ήσσονος προσπάθειας». Με αυτά τα λόγια ο πρόεδρος του διοικητικού συµβουλίου της Εθνικής Τρά-πεζας, Βασίλης Ράπανος, απέδωσε τα εύσηµα σε πέντε Έλληνες αθλητές για τις πρόσφατες διακρίσεις τους στα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήµατα που συµµετείχαν. Η τράπεζα τους τίµησε µε βραβείο σε ειδική εκδήλωση που πραγ-µατοποιήθηκε πρόσφατα. Μάλιστα ο κ. Ράπανος απευ-θυνόµενους στους αθλητές τόνισε: «Η Εθνική Τράπεζα τιµά σήµερα στο πρόσωπό σας και όλους εκείνους και εκείνες που σιωπηλά, αθόρυβα και χωρίς να προσδο-κούν µεγάλες αµοιβές, αφιερώνουν το χρόνο τους και τα νιάτα τους σε γυµναστήρια και γήπεδα για να υπηρε-τήσουν το ιδεώδες ‘νους υγιής εν σώµατι υγιεί’».Η Εθνική Τράπεζα έχει αναδειχθεί σταθερός και ενερ-γός υποστηρικτής κάθε µορφής αθλητικής δραστηριό-τητας που προωθεί την άµιλλα και τα αθλητικά ιδεώ-δη στο πλαίσιο του «ευ αγωνίζεσθαι», επεσήµανε στη συνέχεια ο πρόεδρος του διοικητικού συµβουλίου της Εθνικής, για να προσθέσει αµέσως µετά: «Επιτρέψτε µου να ξεχωρίσω την ενίσχυση της δραστηριότητας της Ελληνικής Γυµναστικής Οµοσπονδίας για τη διάδοση και ανάπτυξη όλων των µορφών της αγωνιστικής γυµναστι-κής, την υποστήριξη της διοργάνωσης διεθνών αγώνων κλασικού αθλητισµού, καθώς και την παροχή βοήθειας σε µεµονωµένους αθλητές και αθλήτριες».

Οι αθλητές που τίµησε η Εθνική Τράπεζα••• Βλάσιος Μάρας. Χρυσό µετάλλιο στο µονόζυγο στο ευρωπαϊκό πρωτάθληµα που διεξήχθη στο Μπέρµιγχαµ της Αγγλίας από 21 έως 25 Απριλίου 2010. Ο Βλάσιος Μάρας, που ανακηρύχθηκε αθλητής της χρονιάς από τον ΠΣΑΤ για το 2009, έχει κατακτήσει πέντε χρυσά µε-τάλλια στο άθληµα αυτό, δηµιουργώντας ένα εντυπωσι-

ακό ρεκόρ που, όπως λένε οι ειδικοί, πολύ δύσκολα θα καταρριφθεί από οποιονδήποτε αθλητή.

••• Απόστολος Κουταβάς. Χρυσό µετάλλιο στο τραµπο-λίνο νέων, στο 22ο ευρωπαϊκό πρωτάθληµα, που διεξή-χθη στη Βάρνα της Βουλγαρίας, από 20 έως 24 Απριλίου 2010.

••• Ελευθέριος Κοσµίδης. Αργυρό µετάλλιο στις ασκή-σεις εδάφους στο ευρωπαϊκό πρωτάθληµα του Μπέρ-µιγχαµ (21 – 25 Απριλίου 2010).

••• Βασίλης Τσολακίδης. Αργυρό µετάλλιο στο δίζυγο στο ίδιο ευρωπαϊκό πρωτάθληµα.

••• Αλέξανδρος Νικολαΐδης. Χάλκινο µετάλλιο στο ταε κβο ντο, στους ευρωπαϊκούς αγώνες, που διεξήχθησαν στην Αγία Πετρούπολη στις 15 Μαΐου 2010.

••• Αγγελική Εξάρχου. Συµµετείχε στους ηµιτελικούς στα 50 µ. και τα 100µ. πρόσθιο στο ευρωπαϊκό πρω-τάθληµα κολύµβησης, που διεξήχθη τον περασµένο Δε-κέµβριο στην Κωνσταντινούπολη (σε πισίνα 25 µέτρων), καταρρίπτοντας τα αντίστοιχα πανελλήνια ρεκόρ.

@ Αξία έχει να στηρίζεις τα ευγενικά ιδεώδη

@ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ ΦΩΤΕΙΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΗ Εθνική Τράπεζα έχει αναδειχθεί σταθερός και ενεργός υποστηρικτής κάθε µορφής αθλητικής δραστηριότητας που προωθεί την άµιλλα και τα αθλητικά

ιδεώδη στο πλαίσιο του «ευ αγωνίζεσθαι».

Στιγµιότυπο από τη βράβευση των Ελλήνων αθλητών που διακρίθηκαν πρόσφατα στα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήµατα.

Στο κέντρο ο πρόεδρος της ΕΤΕ, Βασίλης Ράπανος.

ΕΠΙΛΟΓΗ 81

@ Αξία έχει να απαντάς στην απαισιοδοξία, πρωτοπορώντας

@ ΌΜΙΛΟΣ ΕΤΕ

ΠΡΟΤΥΠΗ AΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΜία νέα πρωτοβουλία της Εθνικής Τράπεζας στον τοµέα καινοτοµίας και

τεχνολογίας παρουσίασε πρόσφατα ο διευθύνων σύµβουλος της ΕΤΕ, Απόστολος Ταµβακάκης, µε τη φιλοδοξία να γίνει κίνητρο πρωτοπορίας στη χώρα.

«Γνωρίζουµε όλοι ότι η χώρα µας περνά δύσκολες στιγµές. Δεν είναι µόνο το µέγεθος των προβληµάτων που υπερ-βαίνει όλα όσα οι νεώτερες γενιές είχαν γνωρίσει. Είναι, κυρίως, ένα κλίµα απαισιοδοξίας και µοιρολατρίας, που

ενισχύουν τις δυνάµεις της αδράνειας και απειλούν να απαξιώσουν κάθε έννοια δηµιουργίας. Μέσα στην κρίση όµως, πολλές φορές γεννιέται η ευ-καιρία και δηµιουργείται η βάση για καινοτόµες ενέργειες και για µια νέα προσέγγιση του µέλλοντος. Σε συνθήκες κρίσης, η αναζήτηση φρέσκων, ρεαλιστικών και εφαρµόσιµων ιδεών, µπορεί να ανοίξει νέους δρόµους και να διαµορφώσει νέες πραγµατικότητες». Έτσι προλόγισε ο Απόστολος Ταµβακάκης, διεθύνων σύµβουλος της Εθνικής Τράπεζας, την καθιέρωση του ετήσιου ανοικτού διαγωνισµού i-bank Καινοτοµία και Τεχνολογία. Μέσω του διαγωνισµού η τράπεζα δίνει τη δυνατότητα σε κάθε Έλληνα και Ελληνίδα άνω των 18 ετών να συµµετέχει µε µία πρόταση καινοτοµίας, βασισµένη στις νέες τεχνολογίες που έχουν εισέλθει πλέον στην καθηµε-ρινότητά µας, σε τέσσερα πεδία: την ηλεκτρονική ενηµέρωση, το ηλεκτρο-νικό επιχειρείν, την κοινωνική δικτύωση και, τέλος, την προστασία του πε-ριβάλλοντος και την οικολογική διαχείριση των πηγών ενέργειας.Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας, του 1ου Διαγωνισµού «i-bank Καινοτοµία & Τεχνολογία», είναι να στηρίξει ουσιαστικά τη δηµιουργικότητα και την καινοτοµία στον τοµέα της τεχνολογίας στην Ελλάδα, σε συνεργασία µε έξι από τα εγκυρότερα Πανεπιστηµιακά Ιδρύµατα της χώρας. Οι πρωτότυπες προτάσεις που θα υποβληθούν θα πρέπει να κινούνται σε τέσσερις θεµα-τικές ενότητες: Ηλεκτρονικό Εµπόριο, Ηλεκτρονικές Εφαρµογές, Περιβάλ-λον και Τεχνολογία και Εναλλακτικά Κανάλια Τραπεζικής Εξυπηρέτησης.

Ιnfo ΚαινοτοµίαςΟ 1ος Διαγωνισµός i-bank Καινοτοµία & Τεχνολογία θα διεξαχθεί σε τρείς χρονικά φάσεις, οι οποίες συνολικά δι-αρκούν από τον Ιούνιο του 2010 έως τον Δεκέµβριο του 2010, οπότε προγραµµατίζεται και µεγάλη τελετή βράβευσης. Η υποβολή των προτάσεων στην Α’ Φάση θα ξεκινήσει την 19η Ιουλίου 2010 και θα διαρκέσει µέχρι την 31η Αυγούστου.

Θα βραβευθούν οι πρώτες 4 ιδέες οι οποίες θα συγκεντρώσουν την υψηλότερη βαθµολογία µετά από αξιολόγηση από καθηγητές των Πα-νεπιστηµίων και στελέχη της Εθνικής Τράπεζας, µε τα ποσά των 20 χιλ. ευρώ, 10 χιλ. ευρώ, 6 χιλ. ευρώ και 4 χιλ. ευρώ, αντίστοιχα. Χρηµατι-κά βραβεία και φορητοί υπολογιστές θα δοθούν σε όλους όσους προ-κριθούν στη Β’ Φάση του Διαγωνισµού. Επίσης, θα γίνει κλήρωση µε πλούσια δώρα για όλους τους συµµετέχοντες ανάλογα µε τη βαθµολο-γία που θα συγκεντρώσουν.

Και σπό το διαγωνι-σµό I-bank στη νέα γενιά καταστηµάτων I-bank που εισάγει η Εθνική , µε στόχο να προωθήσει τη χρήση των εξελιγµένων υπηρεσιών που προσφέρει στους πελάτες της. Τα νέα κατα-στήµατα θα αποτελέσουν µοντέλο καινοτοµίας στην εξυπηρέτηση και βασίζονται στα πρότυπα που έχουν θέσει διεθνείς τραπεζικοί οργανισµοί.Πρωτεργάτης του εγ-χειρήµατος ο Απόστολος Ταµβακάκης.

Ετήσιος Διαγωνισμός

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

@ Εξυπηρέτηση στην αιχµή του τραπεζικού δόρατος

@ PROTON BANK

Ο ΣΤΙΒΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣΠροσωποποιηµένες χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες σηµαίνει απλές, γρήγορες και αξιόπιστες λύσεις. Σε µια εποχή που η καθηµερινότητα πιέζει ολοένα και περισσότερο, η Τράπεζα πρέπει να δίνει τις λύσεις στον πελάτη κι όχι να τις

ζητάει απ’ αυτόν. Μετατρέποντας αυτή τη φιλοσοφία σε καθηµερινή πρακτική, η PROTON Bank, έκανε στόχο της τη µέγιστη δυνατή εξυπηρέτηση των

αναγκών των πελατών της και τη διασφάλιση των συµφερόντων τους.

Η PROTON Bank ιδρύθηκε το 2001, εστιάζοντας τις δραστηριότητες της στην επενδυτική τραπεζική. Με την ανάπτυξη των εργασι-

ών και της κερδοφορίας, οι δραστηριότητες της Τράπεζας επεκτάθηκαν στο σύνολο των χρηµατοοικονοµικών προϊόντων και υπη-ρεσιών. Βασικός µέτοχος της Τράπεζας από τον Δεκέµβριο του 2009 είναι ο κ. Λαυρέ-ντιος Λαυρεντιάδης, µε ποσοστό 31,9%. Από τον Μάρτ ιο του 2010, Διευθύνων Σύµβουλος της Τράπεζας είναι ο κ. Τρύφων Κολλίντζας. Η ίδρυση και η λειτουργία της PRΟΤΟΝ Bank βασίζεται στην ανάγκη «διε-θνοποίησης» των χρηµατοοικονοµικών επι-λογών της πελατείας της, µε παράλληλη ει-σαγωγή διεθνών τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών. Παρά το ότι η PROTON Bank προσφέρει το σύνολο των τραπεζικών προ-ϊόντων και υπηρεσιών, διατηρεί την εξειδί-κευσή της στην επενδυτική τραπεζική. Η PROTON Bank είναι πελατοκεν τρικός οργανισµός. Η στρατηγική της Τράπεζας αποσκοπεί στην παροχή προσωποποιη-µένων χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών που δηµιουργούν προσ τ ιθέµενη αξ ία γ ια τον πελάτη, σ τους τοµείς της επεν-δυτικής τραπεζικής, της επιχειρηµατικής τραπεζικής, της εµπορικής τραπεζικής,

ΕΠΙΛΟΓΗ 83

Η στρατηγική της PROTON Bank αποσκοπεί στην παροχή προσωπο-ποιηµένων χρη-µατοοικονοµικών υπηρεσιών στους τοµείς της επενδυτι-κής, επιχειρηµατικής και εµπορικής τρα-πεζικής, του private banking & διαχείρι-σης περιουσίας, των χρηµατιστηριακών συναλλαγών και των υπηρεσιών κε-φαλαιαγοράς.

του private banking & διαχείρισης περιουσίας, των χρηµατιστηριακών συ-ναλλαγών και των υπηρεσιών κεφαλαιαγοράς. Για να επιτύχει τους στόχους της, η Τράπεζα επενδύει στην τεχνολογία και στο ανθρώπινο δυναµικό. Το άρτια εκπαιδευµένο στελεχιακό δυναµικό της PROTON Bank είναι ανά πάσα στιγµή έτοιµο να ανταποκριθεί στις µεταβαλλόµενες ανάγκες της πελατείας σε ένα σύγχρονο και πολυσύνθετο χρηµατοοικονοµικό περιβάλλον.

Για τους εταιρικούς της πελάτες η PROTON Bank προσφέρει υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής που τους δίνουν τη δυνατό-τητα να προστατευτούν από τους κινδύνους και να αξιοποιήσουν τις ευκαι-ρίες που προσφέρει το παγκοσµιοποιηµένο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Στον τοµέα της Εταιρικής Τραπεζικής η Τράπεζα εστιάζει τη στρατηγική της στη διεύρυνση και παγίωση µακροχρόνιων σχέσεων µε τους πελάτες και απευθύνεται στις εταιρείες εκείνες που αναζητούν ευέλικτες και εξειδικευ-µένες υπηρεσίες. Η PROTON Bank προσφέρει όλο το φάσµα των εµπορι-κών εργασιών, προκειµένου να ικανοποιήσει ακόµα και τις πιο εξειδικευ-µένες ανάγκες σε κεφάλαια, είτε των µικροµεσαίων επιχειρήσεων, είτε των µεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά.

Στον τοµέα του Private Banking & WealthManagement, η PROTON Bank απευθύνεται σε ιδιώτες οι οποί-οι επιζητούν µέσα σε κλίµα εµπιστοσύνης, µια ευέλικτη προσέγγιση στο σύνολο των χρηµατοπιστωτικών τους αναγκών, µε σκοπό τη µέγιστη απο-τελεσµατικότητα στο ελάχιστο δυνατό κόστος. Διαθέτοντας µια καταξιω-µένη οµάδα επαγγελµατιών µε µεγάλη εµπειρία από την Ελληνική και τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, η PROTON προσφέρει υπηρεσίες που κυµαίνονται από την παροχή επενδυτικών συµβουλών, µέχρι την αποκλειστική διαχεί-ριση χαρτοφυλακίων.

Για την παροχή χρηµατιστηριακών υπηρε-σιών και υπηρεσιών κεφαλαιαγοράς, η PROTON Bank έχει επενδύσει σε τεχνολογία αιχµής, που επιτρέπει στους πελάτες της άµεση και χωρίς κόστος πρόσβαση σε ένα σύστηµα αυτοµατοποιηµέ-νων διεθνών χρηµατιστηριακών συναλλαγών, που εγγυάται ταχύτητα και ασφάλεια κατά την εκτέλεση και επιβεβαίωση των συναλλαγών.

Αναπτυξιακή τροχιά Η Τράπεζα διαθέτει δίκτυο 30 κατα-στηµάτων και τριών επιχειρηµατικών κέντρων ανά την Ελλάδα. Η PROTON δεν επιδιώκει την ταχύρρυθµη επέκταση του δικτύου της. Στόχος, είναι η παρουσία της Τράπεζας στα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Με νέα, και-νοτόµα καταθετικά προϊόντα, η Τράπεζα απευθύνεται στους πελάτες εκεί-νους που επιζητούν κάτι παραπάνω από τις παραδοσιακές εργασίες εµπορι-κής τραπεζικής. Ξεκινώντας το 2010 µε ικανοποιητική κερδοφορία κατά το Α’ τρίµηνο και βελτίωση όλων των επαναλαµβανόµενων εσόδων-εξόδων, η PROTON Bank διαθέτει λόγο χορηγήσεων προς καταθέσεις της τάξεως του 95% και δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας Tier I, 15,36%, που είναι από τους υψηλότερους του τραπεζικού συστήµατος. Παράλληλα συνεχίζεται και η πολιτική σχηµατισµού πρόσθετων προβλέψεων. Ως εκ τούτου η PROTON Bank παραµένει από τις υγιέστερες τράπεζες στην Ελλάδα και είναι σε θέ-ση να εκµεταλλευθεί αποτελεσµατικά τις τυχόν ευκαιρίες που οι τρέχουσες συγκυρίες φέρνουν στο Ελληνικό τραπεζικό σύστηµα.

84 ΕΠΙΛΟΓΗ

@ Αποτελεσµατική διαχείριση απαιτήσεων

@ MARFIN FACTORS

ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΔΟΜΗ & CREDIT ΤΟ Α ΚΑΙ ΤΟ Ω ΣΤΟ FACTORING

«Με όραµα να αναγνωριστεί ως ο πλέον αξιόπιστος και δυναµικός Χρηµατοοικονοµικός Οργανισµός factoring στη Ν.Α. Ευρώπη, µέσω αποτελεσµατικής

διαχείρισης των διαφορετικών αγορών, µε κατάλληλα προϊόντα που ικανοποιούν τις χρηµατοοικονοµικές τους ανάγκες και παράλληλα προάγουν τα συµφέροντα των

µετόχων της, η οµάδα της MARFIN Factors & Forfaiters δραστηριοποιείται στο περιβάλλον της αγοράς της, δοµηµένη µέσα από το cell system concept».

Το cell system αναγνωρίζει και σέβεται την ατο-µικότητα και συµµετοχή της µονάδας του αν-θρώπινου παράγοντα στη δηµιουργία αξιών, µέσα από συνεχή µάθηση, βελτίωση και ατο-µική ικανοποίηση. Είναι Multitask δραστηρι-

ότητα (πλήρες φάσµα και εικόνα της εταιρικής λειτουργί-ας), αποδέχεται και τοποθετεί το εξειδικευµένο προσωπι-κό, ως το πιο σηµαντικό κεφάλαιο και προϋπόθεση στην επιτυχή ενάσκηση οποιασδήποτε συστηµατοποιηµένης, µεθοδευµένης και καλά στοχευµένης επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Αποτελεί σχήµα και δοµή συνεχούς και ανοικτής επικοινωνίας, άντλησης, ανάλυσης και κεφαλαι-

οποίησης κάθε είδους πληροφορίας που αφορά στη δρα-στηριότητα της οµάδας, χαρακτηριστικά που δρουν ευερ-γετικά σε περιόδους κρίσης, καθώς έτσι µπορεί η οµάδα να ελίσσεται και να αντιµετωπίζει τις ταχύτατα µεταβαλ-λόµενες εξωτερικές συνθήκες. Ο συντονισµός δράσης των ανθρώπων µας στηρίζεται σε «κλήσεις συνεργασίας» και task force προσέγγιση, όπου απαιτείται, σε αντίθεση µε την παραδοσιακή λογική της εντολής. Η καθηµερινή λειτουργία τέλος, τόσο των εµπλεκοµένων υπηρεσιών και προϊοντικών µας µονάδων, όσο και των συναλλαγών µε την πελατεία και τους τρίτους, υποστηρίζεται από την εφαρµογή του Four eyes principle.

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

Το Factoring αποτελεί συµφωνία αγοράς βραχυπρόθεσµων εµπορικών απαιτή-σεων µιας εταιρίας προς επαναληπτικής αγοραστικής συµπεριφοράς επιχειρηµα-τικά πελατολόγια, από έναν ειδικευµένο χρηµατοοικονοµικό ενδιάµεσο (Factor), που µε σηµαντικά χαµηλότερο κόστος διαχειρίζεται λογιστικά και παρακολουθεί αυτές µέχρι την εκκαθάρισή τους. Επειδή ο Factor υποκαθιστά την εταιρία στις απαιτήσεις της και χρωστά σ’ αυτήν τις τιµολογηµένες αξίες που αγόρασε, µπο-ρεί και χορηγεί προκαταβολές µέχρι ένα ποσοστό της αξίας τους έως την τελική είσπραξη/ εκκαθάριση από τους αγοραστές – οφειλέτες. Εποµένως το Factoring, αντίθετα από ό,τι απλουστευτικά και αβασάνιστα θεω-ρείται από πολλούς στην Ελλάδα, δεν αποτελεί ένα ακόµα εναλλακτικό δανειακό προϊόν, αλλά µια δέσµη χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών που, ως ένα one-stop-shop, δηµιουργεί σηµαντικές αξίες στις συνεργαζόµενες επιχειρήσεις, αξιολογώ-ντας βαθιά τη δοµή, την πορεία και το µέλλον τους στην αγορά ενδιαφέροντός τους, και όχι µόνο τα οικονοµικά τους στοιχεία.

Η ειδοποιός διαφοράΤο credit που εφαρµόζει και οι κίνδυνοι που διαχειρίζεται ο factor είναι ση-µαντικά διαφορετικής προσέγγισης από ό,τι των τραπεζικών και ασφαλιστικών εταιρειών. Η ιστορικότητα της συναλλακτικής και αποπληρωτικής συµπεριφο-ράς πωλητών και αγοραστών, όπως αποτυπώνεται στα βιβλία του (λογαριασµοί εµπορικών απαιτήσεων και εµπορικών υποχρεώσεων), η φάση κύκλου ζωής των προϊόντων και η αναγνώριση των δυνατοτήτων και της αποτελεσµατικότητας του Management αλλά και των χρησιµοποιούµενων καναλιών διανοµής, αποτε-λούν τα βασικά κριτήρια αξιολόγησης και εκτίµησης της αξιοπιστίας της «φερεγ-γυότητας» των προϊοντικών και εγχρήµατων ροών που αναλαµβάνουν να δια-χειριστούν οι άνθρωποι του factoring. Όπως συστήνεται από την Factors Chain International, ο factor πρέπει να διαθέτει εξειδικευµένο µηχανισµό, οργάνωση, δεξιότητες και ανθρώπινο δυναµικό ώστε:

•• Να διακρίνει, ερµηνεύει και διαχειρίζεται τις διαφορετικές αποπληρωτικές συµπεριφορές,

•• Να κατανοεί και να διαχειρίζεται αποτελεσµατικά τις προϊοντικές και εγχρή-µατες ροές,

•• Να παρακολουθεί στενά και να αναγνωρίζει πως εµφανίζονται και εκδηλώνο-νται τα προβλήµατα στις εµπορικές διαδικασίες, συµφωνίες και συναλλαγές.

Αδιαπραγµάτευτος στόχος, η διασφάλιση της επιχειρηµατικής υγείαςΗ Marfin Factors & Forfaiters, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του προϊόντος, προχωρεί χέρι-χέρι µε τους πελάτες της δίνοντας λύσεις στις σύγχρονες ανάγκες τους, ιδιαίτερα κάτω από τη σηµερινή δυσµενή για την επιχειρηµατική δραστη-ριότητα πραγµατικότητα, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την υγεία τόσο της επιχει-ρηµατικής της πελατείας όσο και του χαρτοφυλακίου της. Να σηµειωθεί ότι, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Παγκόσµιας Οργάνωσης, Factors Chain Internation-al, που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, η εταιρεία κατετάγη για το 2009 στο Διεθνές Factoring ως η 11η καλύτερη µεταξύ 270 εταιρειών µελών του FCI στον κόσµο και 8η στην Ευρώπη. Οι εταιρείες µέλη της συγκεκριµένης οργάνωσης συνεισφέ-ρουν το 90% του παγκόσµιου τζίρου factoring (περί τα € 1,28 trillion).Τα κριτήρια αξιολόγησης αφορούν στο προϊοντικό know how, στην ποιότητα των υπηρεσιών, στην ανάπτυξη των εργασιών διεθνούς factoring και στην επιχειρη-σιακή επικοινωνία. Η εταιρεία σήµερα αποτελεί µία από τις πιο αναγνωρισµένες διεθνώς παρουσίες στο χώρο του factoring.

Άρθρο του Πάνου Παπαθεοδώρου, εκτελεστικού αντιπροέδρου της Marfin Factors & Forfaiters και µέλος του Executive Board της Factors Chain International.

Το Factoring είναι µία δέσµη χρη-µατοοικονοµικών υπηρεσιών που, ως ένα one-stop-shop, δηµιουργεί σηµαντικές αξίες στις συνεργαζό-µενες επιχειρή-σεις, αξιολογώντας βαθιά τη δοµή, την πορεία και το µέλλον τους στην αγορά ενδιαφέρο-ντός τους, και όχι µόνο τα οικονοµι-κά τους στοιχεία.

86 ΕΠΙΛΟΓΗ

@ Ασφαλιστικές προτάσεις που απαντούν στις σύγχρονες ανάγκες

@ INTERAMERICAN

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΚΑΙ YΠΕΥΘΥΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Μία σειρά νέων ασφαλιστικών προγραµµάτων που προσεγγίζουν τις πραγµατικές ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων, στη δύσκολη

συγκυρία, προωθεί η INTERAMERICAN.

Family Life Σύστηµα προστασίας εισοδήµατοςΤο «Family Life» περιλαµβάνει τέσσερα σχέδια ασφάλισης: για ένα άτοµο, για ζεύγος, για δύο γονείς και για ένα γονέα. Τα σχέδια χαρακτηρίζονται από διαφοροποιηµένες καλύψεις που αφορούν στην οικογενειακή κατάστα-ση και στις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή. Το σύστηµα προσφέρει ασφάλιση µηνιαίου εισοδήµατος, ασφάλιση ζωής, εγγύηση ασφαλισιµότη-τας για ασφάλιση ζωής, προστασία παροχών από τον πληθωρισµό, ειδικά επιδόµατα (νοµικής και ψυχολογικής στήριξης, κληρονόµων κ.ά.). Η ασφά-λιση ζωής αυξάνεται µε την αλλαγή της οικογενειακής κατάστασης, µέσω της εγγύησης ασφαλισιµότητας. Η ασφάλιση µε το σύστηµα «Family Life» ανανεώνεται ετησίως, µε λήξη στο 65ο έτος ηλικίας, παρέχει τη δυνατότη-τα επιλογής συµπληρωµατικών καλύψεων και υψηλότερων κεφαλαίων από τα προκαθορισµένα και βασίζεται στη διαφάνεια και απλότητα των όρων ασφάλισης. Τα ασφάλιστρα είναι προσιτά και κλιµακώνονται ανάλογα µε την επιλογή του ασφαλιζόµενου. Ενδεικτικά, τα µηνιαία ασφάλιστρα για ατοµικό σχέδιο, για έναν άνδρα 25 ετών ξεκινούν από 20 ευρώ, ενώ για µια γυναίκα της ίδιας ηλικίας από 12 ευρώ.

Με µία δέσµη ασφαλιστικών προγραµµάτων που είναι πλήρως ενταγµένα στη στρατηγική της εταιρείας για τη διαµόρφωση ασφαλιστικών προτάσεων στη λογική του συστήµατος και όχι των µεµονωµένων προϊόντων η INTERAMERICAN απαντά στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και της

επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Συγκεκριµένα, από την αρχή του έτους, η INTERAMERICAN παρουσίασε τα προγράµµατα «Family Life», «Business and Easy Business» και «MEDIplan Senior», ενώ αναβάθµισε και τα προγράµµατα οµαδικής ασφάλισης «Micro Group Protection».

ΕΠΙΛΟΓΗ 87

Micro Group Protection Οµαδική ασφάλιση µε αναβαθµισµένες παροχές Τη νέα έκδοση των προγραµµάτων Οµαδικής Ασφάλισης «Micro Group Protection» προωθεί η INTERAMERICAN, µε βασικό χαρακτηριστικό τις ση-µαντικές βελτιώσεις σε παροχές, σε συνδυασµό µε τη µείωση του κόστους ασφάλισης. Πρόκειται για προγράµµατα οµαδικής ασφάλισης Ζωής & Νοσο-κοµειακής Περίθαλψης (Βασικό Πρόγραµµα) που δοµούνται και µε συµπλη-ρωµατικές παροχές (όπως εξωνοσοκοµειακές καλύψεις, check-up, κάλυψη απώλειας εισοδήµατος κ.λπ.), ανάλογα µε τις ανάγκες και κυρίως, τις οικο-νοµικές δυνατότητες των σύγχρονων µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων στις οποίες και απευθύνονται. Παράλληλα, διατίθενται τα προγράµµατα «Micro Group Pension», µέσω των οποίων αξιοποιείται η πολυετής τεχνογνωσία της INTERAMERICAN στα οµαδικά συνταξιοδοτικά προγράµµατα. Η εταιρεία έχει επιτύχει ιδιαίτερα υψηλές αποδόσεις για τα οµαδικά συνταξιοδοτικά της προ-γράµµατα, που κατά την πενταετία 2005 - 2009 έφθασαν στο 5,03%.

«Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, η ιδιωτική ασφάλιση µπορεί να αντισταθµίσει την αβεβαιότητα για τη σύνταξη, τη φροντίδα της υγείας και την προστασία της περιουσίας. Η INTERAMERICAN έχει τις κατάλληλες προτάσεις για τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής». Αυτά επεσήµανε, σε πρόσφατη εκδήλωση, ο Διευθύνων Σύµβουλος του Οµίλου INTERA-MERICAN, Γιώργος Κώτσαλος.

Business and Easy Business Όλα όσα χρειάζονται οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις Στη µεγάλη αγορά των µικρών και µικροµεσαίων επιχειρήσεων, που υπολογίζο-νται σε περισσότερες από ένα εκατοµµύριο, απευθύνεται µε τα νέα προγράµµατα Business & Easy Business η INTERAMERICAN. Τα νέα προγράµµατα ακολουθούν τη λογική της τυποποίησης σε τρία απλοποιηµένα πακέτα –classic, extra και total– πα-ρέχοντας διευρυµένες καλύψεις µε προσιτό ασφάλιστρο. Ειδικότερα: •• Το INTERAMERICAN Business απευθύνεται σε µικρές επιχειρήσεις µε ασφαλιζόµενα κεφάλαια µέχρι 270 χιλ. ευρώ, καλύπτοντας 250 χρήσεις (γραφεία, εµπορικά καταστήµα-τα, εστιατόρια, ιατρεία, δικηγορικά γραφεία κ.ά.) µε περισσότερες από 20 διαφορετικές καλύψεις και επιλογή ασφάλισης για κτίριο ή/και περιεχόµενο της επιχείρησης. •• Το INTERAMERICAN Easy Business απευθύνεται σε επιχειρήσεις µε ασφαλιζό-µενα κεφάλαια µέχρι 1 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας επίσης 250 χρήσεις µε περισσό-τερες από 13 διαφορετικές καλύψεις και επιλογή ασφαλιζόµενου κεφαλαίου για κτίριο ή/και περιεχόµενο.

MEDIplan Senior Φροντίδα της τρίτης ηλικίαςΣτο πλαίσιο της ευρύτερης συνεργασίας τους, η INTERAMERICAN και η ΕΥΡΩΚΛΙΝΙ-ΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ανακοίνωσαν ένα πρωτοποριακό πρόγραµµα φροντίδας της υγείας για άτοµα ηλικίας άνω των 50 ετών. Πρόκειται για το σχέδιο υγείας MEDIplan SENIOR της INTERAMERICAN, το οποίο υποστηρίζεται στο επίπεδο των υπηρεσιών υγείας από την ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ. Το νέο πρόγραµµα απευθύνεται στην ιδιαίτερα ευαίσθητη σε θέµατα υγείας και δύσκολα ασφαλίσιµη πληθυσµιακή οµάδα της τρίτης ηλικίας. Το MEDIplan SENIOR προσφέρει ολοκληρωµένες υπηρεσίες υγείας στην ΕΥΡΩΚΛΙΝΙ-ΚΗ ΑΘΗΝΩΝ. Συγκεκριµένα, το πρόγραµµα περιλαµβάνει 2 δωρεάν προγραµµατισµένες επισκέψεις γενικής ιατρικής, απεριόριστες προγραµµατισµένες ιατρικές επισκέψεις πολύ χαµηλού κόστους (της τάξεως των 25 ευρώ), προνοµιακές τιµές για επιπλέον επισκέψεις σε επιµελητές και διευθυντές ιατρούς, στα εξωτερικά ιατρεία, 40% έκπτωση σε όλες τις διαγνωστικές και εργαστηριακές εξετάσεις κ.ά. παροχές. Ακόµη, µε το MEDIplan SENIOR παρέχονται οι υπηρεσίες Άµεσης Ιατρικής Βοήθειας της INTERAMERICAN.

88 ΕΠΙΛΟΓΗ

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Τρεις φορές πρωθυπουργός, εξολοθρεύοντας κάθε αντίπαλό του στην κεντροαριστερά. Δεινός επενδυτής και επιχειρηµατίας. Πρόεδρος της Μίλαν, της Φινινβέστ και του οίκου Μοντατόρι. Οικογενειάρχης (µέχρι πρόσφατα…) αλλά και «εραστής» (βίλες και κρεβατοκάµαρες πρωταγωνιστούν στη ζωή του εδώ και χρόνια). «Άνθρωπος του Θεού» που θα έλεγε και ο Ντον Καµίλο, ο συµπαθής ήρωας του Τζοβανίνο Γκουαρέσκι.

Silvio Berlusconi

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ από ΑΤΣΑΛΙ

«Ο Μπερλουσκόνι είναι ο µόνος θίασος στην πόλη. Ο Μπερλουσκόνι είναι ο πρωταγωνιστής, παντού και πάντα.

Στην εκκλησία είναι ο Πάπας, σε ένα γάµο είναι η νύφη, σε µια κηδεία ο τύπος µέσα στο φέρετρο. Ως κωµικός αγαπώ τον Μπερλουσκόνι. Ποιος µπορεί να γελάσει µε τον Πρόντι; Αλλά πέντε χρόνια είναι αρκετά. Έλεος...». Το χιούµορ και η αυτοκριτική δεν έλειψαν ποτέ από την ιταλική αριστερά- σε αντίθεση µε τη δική µας. Ο βραβευµένος µε Όσκαρ σκηνοθέτης, ηθοποιός και σεναριογράφος Ροµπέρτο Μπενίνι, στον οποίο αποδίδεται η παραπάνω δήλωση του 2006, είναι ένας µόνο από αυτούς που διαψεύστηκαν οικτρά κατά τη διάρκεια των χρόνων που ακολούθησαν.Μπορεί η ευχή του Ροµπέρτο Μπενίνι να έπιασε, όπως και άλλων προσωπικοτήτων της ιταλικής αριστεράς (ο Νάνι Μορέτι µεταξύ αυτών…), καθώς η δεύτερη κυβέρνηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι κατάρρευσε λίγους µήνες αργότερα, η συνέχεια όµως δεν ήταν

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

ΕΠΙΛΟΓΗ 89

Ο Σίλβιο Μπερ-λουσκόνι είναι ένας πολιτικός που θα µπορούσε να ήταν ακόµη και κονφερανσιέ! Εδώ προετοιµάζεται για να καλωσορίσει τον Εµίρη του Κουβέϊτ, σεΐχη Σαµπάχ Αλ-Αχµάντ Αλ-Ζαµπέρ, Μάιος 2010.

«προστατεύονται από αντιδηµοκρατικούς εκλογικούς νόµους». Όχι πια, όπως απέδειξαν οι τελευταίες εκλογές στη Γηραιά Αλβιόνα. O Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι θίασος τελικά ή φαινόµενο; Ανάχωµα στην ακροδεξιά ή οδοστρωτήρας της αριστεράς; Νέας κοπής σκοταδιστής µε την ανοχή της παπικής εκκλησίας ή απλώς ο πιο πετυχηµένος λαϊκιστής ηγέτης στην Ευρώπη; Αυτά και άλλα πολλά θα τα λύσει η ιστορία. Η δική µας εποχή καλείται να λύσει άλλα, εξίσου ακανθώδη ερωτήµατα: θα παραπεµφθεί τελικά ο ίδιος σε µια πραγµατικά τελειωτική για την καριέρα του δίκη ή θα «θυσιαστούν» κι άλλοι συνεργάτες του στον βωµό της αυτοκρατορίας; Θα καταφέρει να οδηγήσει οµαλά το καράβι της χώρας του σε απάνεµα λιµάνια, ξεπερνώντας τα κύµατα της κρίσης ή θα παγιδευτεί και η πάλαι ποτέ κραταιά Ιταλία στη δίνη των προβληµάτων των εθνικών οικονοµιών; Θα καταφέρει να απεµπλακεί από τα πολεµικά µέτωπα στα οποία τον έχουν σύρει οι Αµερικανοί ή θα παίξει µέχρι τέλους το χαρτί της απόλυτης αφοσίωσης στον υπερατλαντικό πλανητάρχη; Θα ολοκληρώσει το µακρόπνοο σχέδιό του για συνεργασία µε τις βορειοαφρικανικές χώρες (ενέργεια και µετανάστευση γαρ); Θα προχωρήσει στα πυρηνικά σχέδιά του; Ακόµα κι αυτά τα ερωτήµατα όµως δεν βρίσκουν απαντήσεις. Ολόκληρη η ζωή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι γεµάτη από αναπάντητα ερωτήµατα και «γκρίζες ζώνες». Όσοι πίστεψαν ότι µε την αποχώρηση του Μπετίνο Κράξι και του Τζούλιο Αντρεότι η ιταλική πολιτική ζωή θα έπαυε να έχει το σασπένς που είχε τις πρώτες τέσσερις µεταπολεµικές δεκαετίες, έπεσαν έξω. Ένα νέο αστέρι, αυτόφωτο και εκτυφλωτικό, έκανε την εµφάνισή του. Πώς τα κατάφερε; Σήµερα, απέναντι στην κρίση, φοβερίζοντας τους συµπατριώτες του πως αν δεν γίνουν δεκτές οι παρεµβάσεις του στη δηµοσιονοµική πολιτική του ιταλικού κράτους κινδυνεύουν να γίνουν «…σαν τους Έλληνες», µε την κοινωνία να αντιπαρατίθεται δηµιουργικά πια, αλλά εκτός παραδοσιακών ή νεόκοπων κοµµάτων (συνδικάτα βάσης δηµιουργούνται, ανεξάρτητα κινήµατα οργανώνουν διαµαρτυρίες σε βάρος του, η τέχνη κατεβαίνει στο πεζοδρόµιο

ανάλογη. Ενάµιση χρόνο µετά τον σχηµατισµό κυβέρνησης υπό τον Ροµάνο Πρόντι, η κεντροαριστερά κατέρρευσε κι αυτή και το 2008 βρίσκει και πάλι την Ιταλία κάτω από την µπότα του Μπερλουσκόνι- ήδη µετράµε τρία χρόνια τρίτης διακυβέρνησης. Μπότα; Όχι, δα… Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι θεωρείται από κάποιους ανάχωµα στην άνοδο της φασιστικής δεξιάς του Τζιανφράνκο Φίνι, µε τις γνωστές αποσχιστικές τάσεις, η οποία ήδη κυριαρχεί σε σηµαντικό τµήµα του ιταλικού Βορρά. Για µια ακόµα φορά ο ηγέτης της κεντροδεξιάς στάθηκε τυχερός: η κυβέρνηση Πρόντι ήταν τόσο κακή, κατά τον γνωστό µαρξιστή αναλυτή, Tariq Ali, όσο και οι αντίστοιχες των (Νέων) Εργατικών στην Αγγλία. Εκεί όµως οι κεντροαριστεροί

90 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η κατάρρευση του ιταλικού πολιτικού σκη-νικού τη δεκαετία του ‘80, µε τους κύριους «παίκτες», νεκρούς, γηραιούς, κατηγορού-µενους, υπόδικους ή κοινωνικά αποµονω-µένους, έδωσε στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι τη δυνατότητα να κυριαρχήσει εκτός από το επιχειρηµατικό και στο πολιτικό σκηνικό. Τό-σο θριαµβευτικά που ακόµα και η αποχώρη-σή του από την πολιτική να αποτελεί πλέον απειλή προς κάθε κατεύθυνση!

κ.ά.), ο πρωθυπουργός της Ιταλίας βαδίζει προς τη λήξη της τρίτης πρωθυπουργίας του. Η «µπογιά» του έχει περάσει, οι φίλοι λιγοστεύουν στο κόµµα και την πολιτεία, οι αχυράνθρωποι που πληρώνουν τα δικά του σπασµένα τον εγκαταλείπουν αλλά, όπως και σε αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν, ο Ιππότης (Καβαλιέρε) έχει ακόµα βέλη στη φαρέτρα του. Είναι όµως δηλητηριώδη;

Μια ζωή σκάνδαλα!

Κανένας άλλος πολιτικός ηγέτης, πλην ορισµένων παλαιότερων συµπατριωτών του, δεν χρεώθηκε τόσα πολλά σκάνδαλα

κατά τη διάρκεια της επιχειρηµατικής, προσωπικής και δηµόσιας ζωής του, όσα ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Η απάθεια (…αναισθησία για ορισµένους) µε την οποία αντιµετωπίζει το διασυρµό του, τις συνεχείς κλήσεις του σε δικαστικές αίθουσες και τις δεκάδες χιλιάδες σελίδων που αποτελούν οι δικογραφίες που τον αφορούν, είναι παροιµιώδης- εξοργιστική για κάποιους. Η σχέση του µε τα σκάνδαλα ξεκίνησε τη δεκαετία του ΄60, όταν συµµετείχε σε οµάδα εργολάβων οι οποίοι διαπλέχτηκαν µε την τοπική Χριστιανοδηµοκρατική ηγεσία του Μιλάνου για την ανάθεση και εκτέλεση δηµόσιων έργων (κατοικιών, δρόµων και υποδοµών). Η φράση Berlo-cita, η οποία αποδόθηκε στο Μιλάνο, αντικατοπτρίζει τον τρόπο µε τον οποίο ο Ιταλός επιχειρηµατίας έδεσε την ανάπτυξη της πόλης στο δικό του άρµα. Τη δεκαετία του ‘70 η κατίσχυσή του στα media (έχει τον έλεγχο του ραδιοτηλεοπτικού οργανισµού Mediaset) και η συρρίκνωση της δηµόσιας τηλεόρασης σε βάρος των δικών του τηλεοπτικών δικτύων, αποδόθηκε σε αθέµιτο ανταγωνισµό και σε εκβιασµούς του σε βάρος διαφηµιστικών οµίλων, ζητώντας τους την οικονοµική ασφυξία των δηµόσιων media. Ταυτόχρονα αποκεφάλισε τις ηγεσίες των εφηµερίδων που κατά καιρούς εξαγόρασε, τοποθετώντας ικανούς µεν, αλλά απόλυτα πιστούς σε αυτόν διευθυντές. Τα επόµενα χρόνια κι αφού µεταβίβασε µέρος της περιουσίας του (και προβληµάτων στον αδελφό του…), τα σκάνδαλα που τον αφορούσαν άρχισαν να παίρνουν διαστάσεις. Το όνοµά του εµπλέκεται στον κατασκευαστικό τοµέα, στην ανάπτυξη βιοµηχανικών ζωνών, τη διαχείριση συναλλάγµατος, ακόµα και στην ανοικοδόµηση της Άκουιλα, του µαρτυρικού σεισµόπληκτου χωριού, έβαλε το χέρι του… Αυτό το διάστηµα, νέες ανακρίσεις συνεργατών του και µια σειρά αστικές δίκες βρίσκονται σε εξέλιξη. Πρόσφατη εξέλιξη (Μάιος 2010), χωρίς όµως συνέπειες για τον Καβαλιέρε, η παραίτηση του υπουργού Βιοµηχανίας Κλαούντιο Σκαγιόλα, ο οποίος φέρεται να εµπλέκεται σε υπόθεση διαφθοράς (αγορά διαµερίσµατος). Τα τελευταία χρόνια µάλιστα, ο Ιταλός πρωθυπουργός, χρησιµοποιώντας την ευρεία πλειοψηφία

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ

Στιγµιότυπο από την επίσκεψη του Έλληνα Προέδρου της Δηµοκρατίας, Κάρολου Παπούλια στην Ιταλία το 2006.

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

ΕΠΙΛΟΓΗ 91

Ο «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ» SILVIO

Όπως όλοι οι ευρωπαίοι ηγέτες που αναγνωρίζουν την ενεργειακή πενία τους, ο Σ. Μπερλουσκόνι έθεσε από νωρίς τα ενεργειακά ως ζητήµατα ύψιστης εθνικής σηµασίας. Το αποτέλεσµα είναι ότι ο συγκεκριµένος τοµέας της πολιτικής του, καταγράφει περισσότερες επιτυχίες από τους υπόλοιπους.

«ΜΕΤΩΠΟ» ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ.Η Μπερλουσκόνι αναβάθµισε τις σχέσεις της Ιταλίας µε τις περισσότερες από τη χώρες του Μακχρέµπ και ειδικά εκείνες που έχουν ενεργειακούς πόρους. Συνδυάζοντας δύο µείζονα ζητήµατα (µετανάστευση/ενέργεια) µε µια πολιτική, αποκατέστησε σχέσεις µε τη Λιβύη, υπέγραψε σηµαντι-κές συµφωνίες µε την Αλγερία για το φυσικό αέριο ενώ είναι µέσα στο παιχνίδι του «DeserTe»’, του φιλόδοξου προγράµµατος για την παραγω-γή ηλεκτρικής ενέργειας µέχρι και 630.000 TWh (τερραβατώρες, περίπου 40 φορές τη σηµερινή παγκόσµια κατανάλωση ανά έτος) και τη µεταφορά τους µέσω υποβρυχίων καλωδίων από τη Σαχάρα στην Ιταλία και από εκεί σε όλη την Ευρώπη!

«ΜΕΤΩΠΟ» ΑΝΑΤΟΛΗΣ. Όταν εµείς ψάχναµε να βρούµε πως βρέθηκαν µαζί Μπερλουσκόνι, Ερ-ντογάν και Πούτιν, γύρω από το ίδιο τραπέζι τρωγοπίνοντας, ο Ιταλός ηγέ-της είχε ήδη υπογράψει σηµαντικές ενεργειακές συµφωνίες µε δύο χώρες που µέχρι πρότινος θεωρούνταν εκτός της «σφαίρας» επιρροής της Ιτα-λίας. Μας την «έφερε» κι εµείς, οι υποτιθέµενοι προνοµιακοί συνοµιλη-τές και µελλοντικοί συνεργάτες των ρωσικών ενεργειακών οµίλων, ακόµα «ψαχνόµαστε». Μετά το προπέρσινο χειµερινό κάζο που «πάγωσε» όλη την Ευρώπη (διακοπή αερίου λόγω κρίσης ρωσο-ουκρανικών σχέσεων), ο Σίλβιο είναι πιο προσεκτικός…

«ΜΕΤΩΠΟ» ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ.Στις αρχές του περασµένου Φεβρουαρίου εγκρίθηκε διάταγµα για τη δια-δικασία αναβίωσης της πυρηνικής ενέργειας στην Ιταλία. Το διάταγµα δι-ευθετεί ζητήµατα χωροθέτησης πυρηνικών σταθµών και χρηµατοδότησης επενδύσεων. Είχε προηγηθεί τον Ιούλιο του 2009 η ψήφιση ενός ιστορικού νοµοσχεδίου µε το οποίο παρακάµπτεται το απορριπτικό για την πυρηνική ενέργεια δηµοψήφισµα που είχε διεξαχθεί ένα χρόνο µετά την καταστροφή στο Τσέρνοµπιλ. Νίκη και µάλιστα κατά κράτος του Σίλβιο έναντι του αντι-πυρηνικού κινήµατος.

που διαθέτει, άρχισε να κατεδαφίζει το ίδιο το νοµικό καθεστώς που τον καταδιώκει. Αρχικά επιχείρησε, ανεπιτυχώς ύστερα από αντίδραση των δικαστών, να περάσει νόµο που προστατεύει τους εν ενεργεία πρωθυπουργούς, δηλαδή τον εαυτό του, από δικαστικές περιπέτειες. Πρόσφατο παράδειγµα νοµοθέτησης στο παρά πέντε ή …στο πόδι, είναι η αθώωση βρετανού δικηγόρου ο οποίος κατηγορείτο ότι χρησιµοποιήθηκε από τον Μπερλουσκόνι το 1998 για εξαγωγή συναλλάγµατος στο εξωτερικό. Πριν βέβαια αναλάβει ο Μπερλουσκόνι, µε θεατρικό όπως πάντα τρόπο, την καµπάνια επαναπατρισµού ιταλικών κεφαλαίων!

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

92 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΡΥΣΙΚΟΣ

«Δεν έχουµε στο χαρτοφυλάκιό µας επαγγελµατικούς χώρους µισθωµέ-νους στο Δηµόσιο. Σήµερα οι χώροι

αυτοί είναι µισθω-µένοι κατά 20% ή

30% υψηλότερα σε σχέση µε την πραγ-

µατική τους αξία µίσθωσης. Σε πε-

ρίπτωση που επα-ναµισθωθούν σε

επίπεδα αγοράς θα µας ενδιαφέρουν

ως επένδυση.»

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑ

ΥΡΑ

ΚΗ

Σ

ΕΠΙΛΟΓΗ 93

Μπορεί στο εξωτερικό τα εµπορικά ακίνητα να ανακάµπτουν, στην Ελλάδα όµως, «το έργο αυτό δεν έχει ξεκινήσει να προβάλ-λεται». Στα λιγότερο σύγχρονα κτίρια η εκλογίκευση τιµών έχει ξεκινήσει, στα σύγχρονα και σε εµπορική τοποθεσία, οι τιµές συ-

ντηρούνται. Η αγορά, εκτιµά ο Γεώργιος Χρυσικός, γενικός διευ-θυντής, εκτελεστικό µέλος του δ.σ. της Eurobank Properties, ζει για

πρώτη φορά το φαινόµενο της κυκλικότητας µετά από περίοδο συνεχούς ανόδου και διαφοροποιεί τη στρατηγική της από το high

street retail στα εµπορικά κέντρα..

ΑΝΗΣΥΧΟΙ ΚΑΙΡΟΙ Η επόµενη µέρα στα εµπορικά

ακίνητα, κτίρια γραφείων, εµπορικά καταστήµατα (high street

retail), εµπορικά κέντρα, logistics.

Ποιός κλάδος δέχθηκε τη µεγαλύτερη πίεση; Όλοι οι κλάδοι, ανεξαι-ρέτως, έχουν δεχθεί πίεση. Θα έλεγα όµως ότι τη µεγαλύτερη πίεση την έχουν δεχθεί τα εµπο-

ρικά καταστήµατα, δηλαδή το high street retail και αυτό επειδή η προσφορά είναι αρκετά µε-γάλη. Συγκεκριµένα, η ελληνική αγορά βασί-στηκε στην ανάπτυξη του high street retail και λιγότερο στα εµπορικά κέντρα, όπως π.χ. στην Αµερική, µε αποτέλεσµα σήµερα να υπάρχει µεγάλο στοκ προϊόντος. Αυτή τη στιγµή η ζή-τηση έχει πέσει γιατί η καταναλωτική δύναµη του Έλληνα έχει µειωθεί, ενώ πιέζονται περισ-σότερο οι εµπορικές αλυσίδες. Βέβαια να ση-µειώσω ότι στην ελληνική αγορά που υπήρχαν κάποιες πολύ καλές εµπορικές περιοχές όπως το Κολωνάκι, η Ερµού, η Γλυφάδα, η Κηφι-σιά, το Παγκράτι κ.λπ., περιοχές στις οποίες τα ενοίκια είχαν φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Θα το λέγατε φούσκα; Φούσκα όχι γιατί την πε-ρίοδο που το ενοίκιο στην Ερµού ήταν 300 ευρώ ανά τ.µ., το πλήρωναν οι επιχειρήσεις αλλά ο τζίρος τους ήταν τριπλάσιος, ακόµα και πενταπλάσιος σε σχέση µε σήµερα. Άρα, δεν θα το έλεγα φούσκα. Έµοιαζε περισσότερο µε έναν µικρό παραλογισµό! Υπήρχε βέβαια και το φαινόµενο του αέρα. Ήταν ένα front τίµηµα που πλήρωνε ο µισθωτής στον ιδιοκτήτη του ακινήτου λόγω καλής τοποθεσίας του εµπορι-κού καταστήµατος. Ούτως ή άλλως όµως µε την ανάπτυξη των εµπορικών κέντρων, τύπου Mall αλλά και των µεγάλων εµπορικών ανα-πτύξεων ευρύτερα, σίγουρα θα βλέπαµε µία υποχώρηση της δυναµικής του high street retail. Συνεπώς, αναπόφευκτα και ανεξάρτητα από την κρίση στη χώρα, θα παρατηρούσα-µε διορθωτικές εξελίξεις όπως αυτές που σας περιέγραψα. Εφόσον η χώρα διαφοροποιεί το µοντέλο των καταστηµάτων της και περνά από το καθαρό high street retail σε µεγάλες εµπο-ρικές αναπτύξεις (Malls) ήταν αναπόφευκτο τα επίπεδα των ενοικίων να εκλογικευθούν. Γιατί αυτή τη στιγµή αν το high street retail προσέ-φερε στον καταστηµατάρχη έναν αριθµό επι-σκεψιµότητας Χ, τον ίδιο αριθµό επισκεψιµό-τητας τον πετυχαίνει και σε ένα Mall, µε πολύ µικρότερο ενοίκιο. Οπότε ήταν φυσιολογικό να υπάρχει µία εξοµάλυνση και στον αέρα του high street retail και στα ενοίκια. Σε αντίθετη κατάσταση είναι τα επιτυχηµένα εµπορικά κέ-ντρα στα οποία τα επίπεδα ενοικίων είναι πιο ορθολογικά. Και εδώ η επισκεψιµότητα είναι

µεγάλη και υπάρχει απ’ όσο γνωρίζω και µε-γάλη λίστα αναµονής από καταστηµατάρχες που θέλουν να µπουν µέσα. Οπότε στο ερώτη-µα εάν τα εµπορικά κέντρα τύπου Mall, έχουν επηρεαστεί από την κρίση, θα έλεγα όχι.

Δειγµατοληπτικά και µόνο παρακολουθήσαµε την κίνηση σε εµπορικό κέντρο στην καρδιά της Αθή-νας σε διάστηµα µίας εβδοµάδας. Οι επισκέπτες το διάστηµα αυτό ήταν σαφώς λιγότεροι σε σχέση µε παλαιότερα. Κοιτάξτε, οι επενδύσεις µεγάλων αναπτύξεων είναι µακροπρόθεσµες και σίγου-ρα περνάνε τους κύκλους τους. Αυτό που δεν είχαµε συνηθίσει στην Ελλάδα είναι να περνά-ει ο κλάδος των ακινήτων, και των οικιστικών και των εµπορικών, κύκλους. Βλέπαµε συνέχεια µία ανοδική τάση. Όµως, όπως σε όλες τις χώ-ρες του κόσµου, µπήκε πλέον και στην ελληνική αγορά το φαινόµενο της κυκλικότητας. Δηλαδή θα δούµε και τις τιµές να υποχωρούν, όπως θα τις δούµε πάλι µετά από κάποια χρόνια να ανε-βαίνουν και πάλι. Το ίδιο πράγµα θα συµβεί και µε την επισκεψιµότητα των εµπορικών κέντρων.

Από τη ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

Εµπορικά Ακίνητα

94 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΡΥΣΙΚΟΣ

σύγχρονα γραφεία οι τιµές συντηρούνται. Και αυτό ισχύει και στη Θεσσαλονίκη. Δύσκο-λα βρίσκεις σύγχρονα κτίρια γραφείων. Εάν έβγαινε π.χ. ένα σύγχρονο κτίριο γραφείων στην Τσιµισκή θα γέµιζε αµέσως. Ακόµα και στην Κηφισίας υπάρχουν πολλά που ενοικιά-ζονται σήµερα. Αλλά από έξω καταλαβαίνεις ότι παρόλο που είναι καλή η τοποθεσία πρό-κειται για δεύτερης ποιότητας ακίνητα.

Και στα logistics; Είναι ένας κλάδος που δεν έχει αναπτυχθεί στην Ελλάδα για διάφορους λό-γους. Υπάρχει πολύ µικρή προσφορά, όλες οι αποθήκες είναι µισθωµένες, κακά τα ψέµατα δεν υπάρχει µία σύγχρονη αποθήκη σήµερα.

Υπάρχει όµως µεγαλύτερη ζήτηση σε σχέση µε την προσφορά του προϊόντος. Υπάρχει ναι, αλλά η κρίση οδηγεί σε µία πίεση σε όλες τις βιο-µηχανίες και σε όλους τους τοµείς, οπότε ου-σιαστικά θα έλεγα ότι έχει παγώσει απλώς η ανάπτυξη των logistics αλλά και η ανάπτυξη των επιχειρήσεων που ενδιαφερόντουσαν να δραστηριοποιηθούν σε αυτόν τον χώρο.

Η επένδυση στο Θριάσιο; Το Θριάσιο είναι ένα πάρα πολύ µεγάλο project, πάνω από 200 χιλ. τ.µ. αποθηκών. Είναι σε ιδανική τοποθε-σία αλλά για να βγει τέτοιου είδους επένδυση, τα ενοίκια που θα πρέπει να πληρώνει ο µι-σθωτής στις αποθήκες θα πρέπει να είναι λί-γο ακριβότερα από ό,τι ισχύει στην περιοχή. Οπότε εκεί το στοίχηµα είναι να δούµε κατά πόσο θα βρεθούν ενδιαφερόµενοι. Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα στους µισθωτές για να γε-µίσουν αυτούς τους χώρους καθώς πρόκειται για ένα µεγάλο στοκ που θα µπει στην αγορά µετά από 2-3 χρόνια όταν θα ολοκληρωθεί η επένδυση στο Θριάσιο. Βέβαια δεν ξέρου-µε ποιες θα είναι οι συνθήκες τότε, εάν είναι καλύτερες από σήµερα σίγουρα θα µιλάµε για διαφορετικές προοπτικές του project.

Τι θα συµβουλεύατε έναν επιχειρηµατία που θέλει να επενδύσει στην αγορά των εµπορικών ακινήτων σήµερα; Έχει δυο επιλογές. Ή απευθείας επέν-δυση, να αγοράσει δηλαδή ένα ακίνητο και να το µισθώνει σε µία εταιρεία ή η έµµεση επένδυση, να αγοράσει µετοχές εταιρειών που κάνουν αυτή τη δουλειά, όπως είναι οι ΑΕΕΑΠ (Ανώνυµες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία) ή όπως είναι οι εταιρείες αναπτύ-ξεως που είναι εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο. Η περίοδος σήµερα είναι πολύ ελκυστική για την έµµεση επένδυση γιατί αυτή τη στιγµή

Στην αγορά των γραφείων επίσης παρατηρείται ανθεκτικότητα στις τιµές. Έτσι, δεν είναι; Αυτό συµβαίνει γιατί καλώς ή κακώς δεν υπάρχει σήµερα µεγάλο στοκ σύγχρονων κτιρίων γρα-φείων. Στην Ελλάδα η πτώση θα ήταν πολύ µεγαλύτερη εάν υπήρχαν αυτή τη στιγµή µισό εκατοµµύριο τ.µ. από αυτό που αποκαλούµε grade A κτίριο γραφείων. Είναι ένα κτίριο γρα-φείων που παρέχει τα πάντα στους µισθωτές. Κατασκευασµένο µε σύγχρονη αρχιτεκτονική, υλικά, βιοκλιµατικό κ.λπ. Να σας δώσω ένα παράδειγµα. Ανάλογο φαινόµενο είδαµε στη Ρουµανία. Εκεί υπήρχε ένα µεγάλο στοκ κτι-ρίων γραφείων τα οποία λόγω της κρίσης δεν µπορούσαν να µισθωθούν και αυτό έφερε µία πτώση σηµαντική στις αξίες και τις τιµές των ενοικίων. Αυτή τη στιγµή στην Ελλάδα στοκ grade Α γραφείων δεν υπάρχει µεγάλο. Εάν θέλει ένα µεγάλος µισθωτής π.χ. η Coca Cola ή η Eurobank να ενοικιάσει ένα κτιριο γρα-φείων 30 χιλ. τ.µ., δεν υπάρχει στην ελληνική αγορά. Αυτό τί σηµαίνει; Υπάρχουν µικρότερα ακίνητα που δεν µπορούν να καλύψουν αυτή τη ζήτηση.

Σε ποιούς άξονες εντοπίζει κανείς τα grade A κτίρια γραφείων και ποια είναι η κατάσταση σήµερα µε τα λιγότερο σύγχρονα κτίρια; Να σας πω. Οι κύριοι άξονες των σύγχρονων κτιρίων γραφείων είναι η Κηφισίας, η Συγγρού και υπάρχει και ένα µι-κρό στοκ σύγχρονων γραφείων στο κέντρο της Αθήνας. Τα καλά τα κτίρια, τα σύγχρονα κτίρια έχουν πάρα πολύ µικρό ποσοστό κενότητας σήµερα (vacancy). Τα κτίρια δεύτερης ποιό-τητας και διαλογής, αυτά που λέµε grade C, grade D κτίρια γραφείων, κτίρια δηλαδή που δεν πληρούν τις σύγχρονες υποδοµές και που τα συναντούµε κατά µεγάλη πλειοψηφία στο κέντρο της Αθήνας και που µπορεί να έχουν προκύψει από µετατροπές πολυκατοικιών σε γραφεία ή κτίρια που βρίσκονται σε άλλες πε-ριοχές, αυτές που αποκαλούµε χαµηλότερης ζήτησης, σε αυτά λοιπόν υπάρχει µεγάλο από-θεµα γραφείων και µεγάλη πίεση σήµερα. Στα δεύτερης ποιότητας κτίρια εποµένως και σε αυτά που βρίσκονται σε λιγότερο εµπορικές περιοχές, υπάρχει σήµερα πρόβληµα ζήτησης, οι τιµές τους δεν είναι ελκυστικές και µάλιστα πρέπει να υποχωρήσουν πάρα πολύ για να γίνουν ελκυστικά. Πρόκειται όµως για ένα τε-λείως διαφορετικό προϊόν από αυτό το οποίο ζητά µία σύγχρονη επιχείρηση σήµερα. Οπό-τε και στα κτίρια των γραφείων υπάρχει αυτό που λέµε κυκλικότητα αλλά λόγω του ότι αυτή τη στιγµή στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλά

ΕΠΙΛΟΓΗ 95

στην ελληνική αγορά δεν έχουµε δει ιδι-αίτερη πτώση των τιµών των ακινήτων και ιδιαίτερες ευκαιρίες για άµεση επένδυση. Αντίθετα έχουµε δει όλες τις εισηγµένες, τις ΑΕΕΑΠ και τις εταιρείες αναπτύξεως, να εµ-φανίζουν σηµαντικά discounts σε σχέση µε την καθαρή τους θέση. Π.χ. η δική µας εται-ρεία διαπραγµατεύεται σήµερα µε discount πάνω από 50% σε σχέση µε την εσωτερική αξία της µετοχής της, πράγµα που αναδει-κνύει ευκαιρία επένδυσης. Συνεπώς, η επο-χή προσφέρεται για έµµεσες επενδύσεις στην αγορά ακινήτων εκτός αν για τον επεν-δυτή υπάρξει πραγµατικά µεγάλη ευκαιρία για απευθείας επένδυση.

Στο ίδιο µήκος κύµατος, προσφέρεται η εποχή για την αγορά επιχειρηµατικής στέγης; Θα πρέ-πει να περιµένει λίγο γιατί δεν έχουµε δει πτώση στις τιµές των ακινήτων, όπως σας είπα. Εξαρτάται όµως και σε τι είδους ακίνη-το θέλει να στεγαστεί. Εάν πρόκειται για µία µικρή επιχείρηση που δεν την ενδιαφέρει η

προβολή, που δεν την ενδιαφέρει να είναι σε κεντρικό άξονα, π.χ. στην Κηφισίας κ.λπ. και την ενδιαφέρουν π.χ. τα Μεσόγεια ή άλ-λες περιοχές όπως η νέα Ιωνία, το Παγκράτι, η Πατησίων, µη γραφειακές δηλαδή περιοχές σίγουρα υπάρχουν ευκαιρίες να στεγαστεί.

Πώς εκτιµάτε ότι θα κινηθεί η αγορά µεσοπρόθε-σµα; Στα σύγχρονα κτίρια γραφείων που εί-ναι σε καλές τοποθεσίες προβολής θα δούµε µία σταθεροποίηση και ίσως µία µικρή κάµ-ψη, πέριξ του 5% και θα έλεγα το αντίστοιχο ισχύει και για τα µεγάλα Malls και εµπορι-κά ακίνητα. Θα δούµε δηλαδή µία µείωση στις αξίες λόγω της µείωσης των τζίρων των επιχειρήσεων από την υποχώρηση της κατα-νάλωσης. Μεγαλύτερη πτώση περιµένουµε στα ακίνητα δεύτερης και τρίτης διαλογής καθώς και δεύτερης τοποθεσίας. Πτώση που

συνολικά µπορεί να φτάσει και το 15-20%, θα εξαρτηθεί όµως και από το πόσο θα πιε-στούν οι ιδιοκτήτες.

Πριν κλείσουµε τη συζήτησή µας, κ. Χρυσικέ, θα ήθελα να µιλήσουµε για το κερασάκι στην τούρ-τα στην εµπορική αγορά γραφείων και δη αυτών που είναι µισθωµένα στο Δηµόσιο. Είναι ευρύτε-ρα γνωστό ότι το 99,9% αυτών µισθώθηκαν σε τι-µές αρκετά έως πολύ πάνω από τα τρέχουσα επί-πεδα της αγοράς την εκάστοτε περίοδο ενοικίασής τους. Τί εξελίξεις παρατηρούµε σήµερα σε αυτήν την αγορά; Πράγµατι, ανεξάρτητα από την κρίση, οι διαδικασίες µε τις οποίες έχουν µι-σθωθεί στο παρελθόν ήταν διαδικασίες που οδηγούσαν τα ενοίκια σε επίπεδα πολύ πά-νω από την αγορά. Εµείς στο χαρτοφυλάκιό µας, αλλά και γενικώς όλες οι εισηγµένες οι ΑΕΕΑΠ δεν έχουν στην ιδιοκτησία τους κτί-ρια γραφείων που να είναι µισθωµένα στο Δηµόσιο. Όχι γιατί δεν θέλουµε το Δηµόσιο ως µισθωτή, αλλά δεν είχε κανένα νόηµα για µία εταιρεία όπως η Eurobank Properties να αγοράσει ακριβά ένα ακίνητο που το µι-σθώνει το Δηµόσιο, αντί για 18-19 ευρώ το τ.µ., 25 ευρώ το τ.µ. Για τον λόγο αυτό και οι ΑΕΕΑΠ στην ελληνική αγορά δεν διαθέ-τουν στο χαρτοφυλάκιό τους επαγγελµατι-κούς χώρους µισθωµένους στο Δηµόσιο. Και αυτό ήταν επιλογή των εταιρειών. Ένα ακίνητο που είναι µισθωµένο 20% ή 30% παραπάνω σε σχέση µε την πραγµατική του αξία µίσθωσης, δεν θεωρείται ελκυστικό για επένδυση. Γιατί ξέρεις ότι σε περίοδο κρί-σης θα είναι το πρώτο που θα µειωθεί και ουσιαστικά θα χάσεις λεφτά. Στο εξωτερικό Αµερική και δυτική Ευρώπη, οι κρατικές υπηρεσίες έχουν µισθώσει κτίρια γραφεί-ων σε λογικές τιµές, στα επίπεδα αγοράς και εποµένως εκεί αρκετά από αυτά τα ακίνητα ανήκουν σε εταιρείες σαν και µας.

Πόσο αναµένεται να αλλάξει αυτή η πραγµατι-κότητα µε την κρίση που οδηγεί σε εκλογίκευση των δαπανών του Δηµοσίου; Κοιτάξτε, σε περί-πτωση που τα κτίρια που µισθώνει το Δη-µόσιο επαναµισθωθούν σε επίπεδα αγοράς, η απάντηση είναι ναι, θα µας ενδιαφέρει σαν προϊόν για επένδυση. Γιατί είναι ελλη-νικό φαινόµενο ότι τα ακίνητα του Δηµοσί-ου έχουν µισθωθεί σε επίπεδα πάνω από την αγορά. Και αντιλαµβάνεστε για ποιους λόγους υπάρχει αυτό το φαινόµενο. Γιατί η διαδικασία των διαγωνισµών δεν ήταν αυτή που θα έπρεπε!

«Την περίοδο που το ενοίκιο στην Ερµού ήταν 300 ευρώ ανά τ.µ., το πλήρωναν οι επι-χειρήσεις αλλά ο τζίρος τους ήταν τριπλάσιος, ακόµα και πενταπλάσιος σε σχέση µε σήµε-ρα. Άρα, δεν θα το έλεγα φούσκα. Έµοιαζε περισσότερο µε έναν µικρό παραλογισµό!»

Εµπορικά Ακίνητα

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

Οι βασικές αλλαγές που συντελούνται σήµερα στο ευρύτερο σκηνικό της ελληνικής –αλλά και της διεθνούς– διαφήµισης έχουν ως αφετη-ρία τα λεγόµενα «νέα µέσα». Τα social networks, τα blogs, το CRM, η ψηφιακή τηλεόραση, η Mobile TV αποτελούν εφαρµογές στις οποίες η διαφήµιση θα στρέφεται ολοένα και περισσότερο, υποστηρίζει ο Paul Elliott, διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας επικοινωνίας One3Six. Ο ίδιος αποτελεί σηµαντικό όνοµα στον χώρο της ελληνικής διαφήµισης, έχοντας θητεύσει για πολλά χρόνια στην ανώτατη διοίκηση µεγάλων διαφηµιστικών εταιρειών της χώρας και δη πολυεθνικών.

Από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΡΔΕΡΑ

VALUE FOR MONEYΤο στίγµα της εποχής για διαφηµιζόµενους και καταναλωτές

Οπως αναµενόταν κ. Elliott, η οικονο-µική ύφεση έχει προκαλέσει ουσιώ-δεις αλλαγές και στο επικοινωνιακό γίγνεσθαι διεθνώς και στη χώρα µας. Αν έπρεπε να επισηµάνουµε τις ση-

µαντικότερες, ποιες θα ήταν αυτές; Σε παγκόσµιο επίπεδο, οι αλλαγές «έτρεχαν» ανεξάρτητα της κρίσης. Η επικοινωνία εκµεταλλεύεται την τε-χνολογική εξέλιξη και προχωράει µπροστά. Η κρίση σε άλλες περιπτώσεις µπορεί να επιβρα-δύνει την εξέλιξη και σε άλλες την βοηθάει. Στην περίπτωση της Ελλάδας η κρίση οδηγεί τους διαφηµιζόµενους και τις εταιρείες επικοι-νωνίας να αναζητήσουν αποτελεσµατικότερες επενδύσεις από την πεπατηµένη. Οι ευκαιρίες που δίνει η «σωστή» εκµετάλλευση του διαδι-κτύου εντάσσονται σε αυτές και είναι σταθερά αυξανόµενες. Άλλη σηµαντική αλλαγή είναι εκείνη της επικοινωνίας των ανθρώπων µετα-

ξύ τους, που δίνει ευκαιρίες σε επίπεδο Social Media, όπως είναι το Facebook και το Twitter. Η χρήση CRM µέσω των κινητών τηλεφώ-νων, που δεν είναι πια τηλέφωνα αλλά «pc χεριού», επίσης δείχνει το δρόµο των νέων εφαρµογών που αυτή τη στιγµή εξελίσσο-νται. Στη συνέχεια, η χρήση των κλασικών µέσων εστιάζεται πλέον στην υπενθύµιση της µάρκας και στο να παραµένει αυτή επίκαιρη στο µυαλό του καταναλωτή. Η πληροφόρηση όµως για την αξία ενός προϊόντος ή υπηρε-σίας έχει αλλάξει δραµατικά, τόσο παγκοσµί-ως, όσο και στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται στο ότι κάθε είδους πληροφορία είναι διαθέσιµη διαδικτυακά, χωρίς να απαιτεί ιδιαίτερη προ-σπάθεια αναζήτησής της. Έτσι, ο παράγοντας εντύπωση και share of mind –«το είδα στην TV»– πρέπει οπωσδήποτε να συµπληρώνε-ται από στρατηγικά επιλεγµένη διαβάθµιση media που να υποστηρίζει, σε κάθε επίπεδο έρευνας του καταναλωτή, την εικόνα, τη χρη-στικότητα και το «value for money». Το τελευ-ταίο αποτελεί πλέον το «moto» του παγκό-σµιου καταναλωτή. Συνεπώς, οι σηµαντικότε-ρες αλλαγές που βιώνουµε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό έχουν να κάνουν µε τη χρήση των διαθέσιµων µέσων επικοινωνίας µε τον καταναλωτή, µε τη σωστή στρατηγική χρήση τους και µε τη «διαφορετική» δηµιουργικότη-τα που απαιτείται για να είναι πετυχηµένες οι ενέργειες. Τέλος, ας σηµειωθεί πως όλο και περισσότερο, η µέτρηση πλέον της αποτελε-σµατικότητας είναι από τα βασικότερα ζητού-µενα. Συµπερασµατικά, οι αλλαγές βρίσκο-νται στο περιβάλλον των media όπως είναι τα social networks media, τα blogs, το CRM, η ψηφιακή TV και όλες οι εφαρµογές της κ.α. Σε συνδυασµό µε ό,τι ξέραµε µέχρι σήµερα, το παζλ της επικοινωνίας γίνεται πιο απαιτητικό, αλλά ταυτόχρονα πιο αποτελεσµατικό και µε-τρήσιµο.

Στη χώρα µας η διαφηµιστική αγορά ούτως ή άλλως είχε σηµαντικές στρεβλώσεις, ακόµα και πριν την κρίση. Η σηµερινή πραγµατικότητα µπορεί να είναι µια αφορµή να πάψουν να υπάρχουν; Υπάρχουν ελπίδες το νέο σκηνικό να είναι περισσότερο υγι-ές; Υπό ποιες προϋποθέσεις; Κατά τη γνώµη µου οποιαδήποτε αγορά λειτουργεί µε στρεβλώ-σεις είναι καταδικασµένη αργά ή γρήγορα να πληρώσει το τίµηµα της επανένταξής της στον ορθό δρόµο. Έτσι λοιπόν και η ελληνική αγορά είναι υποχρεωµένη να «παίξει» µε τους παγκό-σµιους κανόνες. Συνεπώς, η υπερβολική φορο-

Τάσεις στη Διαφήµιση & Κρίση

ΕΠΙΛΟΓΗ 97

λογία ή η επιβάρυνσή της µε λογιών λογιών τα-µεία, χαρτόσηµα και ό,τι άλλο έχει επινοήσει ο δηµιουργικός κρατικός λογιστής για να γεµίσει τις µη παραγωγικές τρύπες, είναι νοµοτελειακά λάθος. Όλα αυτά αποτελούν ανασταλτικούς πα-ράγοντες για την ανάπτυξη του κλάδου της Επι-κοινωνίας, οι οποίοι καταδικάζουν τη χώρα σε παγκόσµια οµηρία, όσον αφορά στα «Μέσα» και τις επιχειρήσεις. Συµπληρωµατικά, οι όποιες στρεβλώσεις -και είναι πολλές- λειτουργούν ως ανάχωµα και στην επιχειρηµατική ανάπτυξη. Προσωπικά βλέπω ηµίµετρα να εφαρµόζονται, χωρίς να διακρίνω πρόθεση και διάθεση από όλους όσους εµπλέκονται να θέλουν να δουν µια αυτονοµηµένη αγορά, τουλάχιστον για το εγγύς µέλλον. Μακροπρόθεσµα φυσικά θα συµβεί. Αλλά µπορεί και να είναι αργά.

Σήµερα λοιπόν που οι διαφηµιζόµενοι µειώνουν τα κονδύλιά τους για να τα επενδύσουν περισσό-τερο στρατηγικά, ποιους θέτουν ως πρωταρχικούς στόχους; Πού δίνουν έµφαση και πώς επιχειρούν να το επιτύχουν; Οι µεγάλοι διαφηµιζόµενοι εκµεταλλεύονται την παγκόσµια παρουσία τους. Συνεπώς είναι φθηνότερο γι’ αυτούς να

συνεχίσουν έστω µε µικρότερα κονδύλια να εφαρµόζουν µια στρατηγική 360ο. Αυτό για-τί το κόστος τους µοιράζεται µε το εξωτερικό σε µεγάλο βαθµό. Συνεπώς, εξακολουθούν να επενδύουν σε ένα πλήρες µείγµα µέσων και µηνυµάτων. Το περιεχόµενο των µηνυµάτων είναι αυτό που έχει αλλάξει σε µεγάλο βαθµό, προβάλλει περισσότερο το value for money και λιγότερο το corporate. Έτσι οι διαφηµιζόµενοι προστατεύουν την παρουσία τους στις αγορές στο επίπεδο retail δίνοντας µικρότερη έµφαση σε θέµατα corporate εικόνας. Οι εγχώριοι δι-αφηµιζόµενοι από την άλλη, «πασχίζουν» να διατηρήσουν το µερίδιο φωνής τους και έτσι

«Θέλει µεγάλη προσοχή όταν αρµέγεται µια αγελάδα, να µην την εξαντλήσουµε και από παραγωγική την πάµε για σφάξιµο».

Συνέντευξη - PAUL ELLIOTT

98 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - PAUL ELLIOTT

«Ο καταναλωτής σήµερα είναι έτοιµος λόγω της οικονοµικής συγκυρίας να αγκαλιάσει νέες µάρκες, προϊόντα και υπηρεσίες που του ταιριάζουν. Προϊόντα και υπηρεσίες που µιλούν τη γλώσσα του, αναγνωρίζουν τις ανάγκες του και είναι value for money».

ξής της. Επικοινωνιακά τα brands πρέπει να εκµεταλλευτούν το γεγονός ότι ο υποψήφιος πελάτης τους είναι πιο ανοικτός από ποτέ στο να αλλάξει µάρκα. Αρκεί αυτή να του ταιριά-ζει. Συνεπώς, η γνώση και ο στρατηγικός σχε-διασµός προσέγγισής του είναι τα βασικότερα στοιχεία επιτυχίας.

Πιστεύετε ότι η κρίση θα δηµιουργήσει ένα νέο µοντέλο διαφηµιστικής εταιρείας; Αν ναι, ποιο θα είναι αυτό και ποια τα χαρακτηριστικά του; Στη χώρα µας ήδη λειτουργεί άλλο µοντέλο διαφηµιστικής εταιρείας, µε επιµέρους εξει-δικευµένες εταιρείες. Το κατά πόσο σε µια χώρα του οικονοµικού µεγέθους της Ελλάδας αυτό είναι εφικτό, είναι αµφισβητήσιµο. Σί-γουρα πάντως η ελληνική διαφήµιση εξε-λίσσεται ραγδαία σε διεκπεραιωτικό κέντρο δηµιουργικών ιδεών του εξωτερικού. Εξαίρε-ση αποτελούν οι 5-10 ελληνικοί διαφηµιστι-κοί λογαριασµοί, που όµως µε το χρόνο θα εξαλειφθούν µιας και αυτοί οι οργανισµοί-εταιρείες θα απορροφηθούν από πολυεθνικά συµφέροντα. Στο δρόµο αυτό, το µοντέλο δι-αφηµιστικής εταιρείας στην Ελλάδα οφείλει να µετεξελιχτεί ώστε να µην καταλήξει σε µε-ταφραστικό διεκπεραιωτικό κέντρο. Ακόµα πιο σίγουρο είναι το γεγονός πως η αύξηση µεγέθους των διαφηµιστικών εταιρειών στην Ελλάδα µόνο µε εξαγορές και συγχωνεύσεις µπορεί να προχωρήσει.

Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, των εφαρµογών του διαδικτύου, του Web και Mobile TV, του IPTV και των social media, εκτιµάτε ότι µπορεί να δώσει ανάσες στη διαφήµιση; Ανάσες δεν ξέρω, αλλά ευκαιρίες ναι. Δηλαδή, η εξειδίκευση στους χώρους αυτούς µπορεί να προσδώσει σηµα-ντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα.

Πρόσφατα η κυβέρνηση επανέφερε τον φόρο τη-λεοπτικών διαφηµίσεων και µάλιστα στο 20%. Ποια είναι η δική σας άποψη για την αναγκαιότητα αυτή; Η αναγκαιότητα αυτή είναι ανασταλτική στην ανάπτυξη των µέσων της επιχειρηµατι-κότητας και εν γένει της επικοινωνίας στην Ελ-λάδα. Πρόκειται για έναν φόρο που εισπράτ-τεται για να κλείσει τρύπες άλλων και όχι για να προσδώσει κάτι στον κλάδο. Απλά θέλει µεγάλη προσοχή όταν αρµέγεται µια αγελάδα, να µην την εξαντλήσουµε και από παραγωγική την πάµε για σφάξιµο, κάτι το οποίο φοβάµαι πως είναι πιθανό στον δικό µας κλάδο, δεδο-µένης και της συγκυρίας.

είναι υποχρεωµένοι να περιορισθούν σε επί-πεδο retail επικοινωνίας, το οποίο σηµαίνει «πωλήσεις-πωλήσεις-πωλήσεις» για την επιβί-ωση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα να βλέπουµε πιο προβληµατισµένη χρήση των corporate, µε µεγαλύτερη τόλµη στην επένδυση σε µέσα που µπορούν να τους φέρουν σε µια πιο άµε-ση επαφή µε το κοινό τους.

Είναι λίγο κλισέ πλέον να το επαναλαµβάνουµε, αλλά θα θέσω το ερώτηµα. Στην κρίση υπάρχουν ευκαιρίες; Και αν ναι, ποιες είναι αυτές για τους δι-αφηµιζόµενους σήµερα; Οι κρίσεις δηµιουργούν νοµοτελειακά ευκαιρίες γιατί προτρέπουν στην αναζήτηση εναλλακτικών µοντέλων λειτουργί-ας και σκέψης. Η δηµιουργική χρήση των δι-αθέσιµων µέσων σήµερα, ηλεκτρονικών και µη, είναι η ευκαιρία, όπως και η αναζήτηση του σωστού µείγµατος σε κάθε µέσο. Η αυξα-νόµενη δυνατότητα επαφής µε τον καταναλωτή

σε επίπεδο one to one, επίσης είναι ευκαιρία. Κυριότερη ευκαιρία ωστόσο είναι το γεγονός ότι ο καταναλωτής είναι έτοιµος λόγω της οι-κονοµικής συγκυρίας να αγκαλιάσει νέες µάρ-κες, προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία του ται-ριάζουν. Προϊόντα και υπηρεσίες που µιλούν τη γλώσσα του, αναγνωρίζουν τις ανάγκες του και είναι value for money. Πρόκειται για µάρ-κες και υπηρεσίες µε τις οποίες πιστεύει πως µπορεί να κινηθεί διαχρονικά και να δηµιουρ-γήσει σχέση εµπιστοσύνης µαζί τους.

Κατά τη δική σας γνώµη, ποια τακτική πρέπει να ακολουθήσουν σήµερα τα brands; Υπάρχει κάποια κοινή συνταγή ή κάθε περίπτωση πρέπει να εξετά-ζεται ξεχωριστά; Δεν υπάρχει κοινός τόπος για όλες τις µάρκες. Συνεπώς, κάθε µάρκα χρειάζε-ται να αναπτυχθεί ανάλογα µε τις δυνατότητές της, τον ανταγωνισµό και τον µακροχρόνιο στό-χο της. Αρχής γενοµένης από το business plan της, τη ρευστότητά της και το χρονισµό ανάπτυ-

Τάσεις στη Διαφήµιση & Κρίση

100 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Με τον αέρα της πολυεθνικής, η γαλλική Voltalia ήρθε στη χώ-ρα µας, µέσω της θυγατρικής The.Ge.Ro, για να επενδύσει στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Ο γενικός διευθυντής και µέτο-χος του ελληνικού σχήµατος ήρθε κι αυτός από τη Γαλλία αλλά είναι Έλληνας. Ο Γιώργος Οικονόµου είναι φύσει αισιόδοξος αλλά, όπως οι περισσότεροι, φοβάται τον «κακό µας εαυτό».

Από τoν ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Η VOLTALIA ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ & ένα δισ. ευρώ!

Στην Ελλάδα έρχονται όλο και περισσό-τερες ενεργειακές εταιρείες της Ευρώ-πης. Εδώ και µια τριετία, στο club των πολυεθνικών που ήρθαν στη χώρα έχει προστεθεί η γαλλική ενεργειακή

εταιρεία Voltalia, εισηγµένη στο Χρηµατιστή-ριο των Παρισίων. Ασχολείται µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και δραστηριοποιείται, εκτός από τη Γαλλία και την Ελλάδα, στη Βραζι-λία και τη Γουιάνα. Η είσοδος πραγµατοποιήθηκε µέσω της θυγατρικής The.Ge.Ro. η οποία ιδρύ-θηκε το 2007. Η Voltalia, ένα δηµιούργηµα δύο διορατικών Γάλλων επιχειρηµατιών, των Robert Dardanne και Xavier Dejardins, δραστηριοποιείται από το 2005 που ιδρύθηκε σε ευρύ φάσµα ανα-νεώσιµων πηγών ενέργειας (υδροηλεκτρικά, φω-τοβολταϊκά, αιολικά και βιοµάζα). Το 2009, στο µετοχικό κεφάλαιο της Voltalia εισήλθε µια από τις σηµαντικότερες επιχειρηµατικές οικογένειες της Γαλλίας (η οικογένεια Mulliez, πέντε γενιές επιχειρηµατιών µε τζίρο το 2008, 66 δισ. ευρώ).

Η Ελλάδα της ηλιοφάνειας και των «κρυµµένων» ενεργειακών δυναµικών έγινε, αναµενόµενα, στό-χος του γαλλικού οµίλου. Το εταιρικό σχήµα της The.Ge.Ro στην Ελλάδα αποτελείται 80% από τη Voltalia, 17,5% από τον Γιώργο Οικονόµου και 2,5% από τον Jean Louis Hoorens, πρόεδρο της The.Ge.Ro. Το µετοχικό της κεφάλαιο ανέρχεται στα 2,24 εκατ. ευρώ. Η «Ε» συνάντησε στα γρα-φεία της εταιρείας, στη λεωφόρο Κηφισίας και συζήτησε µε τον γενικό διευθυντή και µέτοχο της The.Ge.Ro., τον οικονοµολόγο Γιώργο Οικονόµου που επέστρεψε στην Ελλάδα ύστερα από µια ει-κοσαετία στη Γαλλία.

Kύριε Οικονόµου, γνωρίζετε φαντάζοµαι ότι η ελ-ληνική ενεργειακή αγορά βρίσκεται σε φάση µετά-βασης από µια εποχή σε µια άλλη. Την ίδια στιγµή όµως οι επιχειρηµατίες που έχουν επενδύσει ανη-συχούν για τις καθυστερήσεις. Συµµερίζεστε αυτή την ανησυχία; Ξεκινήσαµε στην Ελλάδα τον Ιού-λιο του 2007. Οποιοσδήποτε επενδυτής δίνει περιθώριο χρόνου στην επένδυσή του και κάνει υποµονή κάποιο χρονικό διάστηµα. Δεν µπορεί όµως να περιµένει επ΄ άπειρον. Κάποια στιγµή θα αναγκαστεί να αποσυρθεί από την αγορά. Δυστυχώς, µέχρι σήµερα, δεν έχουµε δει κάποια θετική κίνηση από την πλευρά της πολιτείας µε ουσιαστικό αντίκτυπο στην αγορά. Ο νέος νόµος ασφαλώς κινείται σε θετική κατεύ-θυνση, αν εξαιρέσει κανείς την απροσδόκητη µείωση της τιµής αγοράς του ηλεκτρικού ρεύ-µατος από φωτοβολταϊκά, και περιµένουµε ότι θα βοηθήσει στην επιτάχυνση των επενδύσεων.

Τι είναι αυτό που σας ενοχλεί περισσότερο; Μα τι άλλο; Το ότι χρειάζεται να περάσεις από δέκα υπηρεσίες για να πάρεις µια άδεια, ότι ξοδεύεις αδικαιολόγητα πολύ χρόνο. Έχουµε κάνει αιτή-σεις εδώ και τρία χρόνια και ακόµα περιµένου-µε. Μπορείτε να το φανταστείτε αυτό, για µια εταιρεία η οποία σκοπεύει να επενδύσει περί-που ένα δισ. ευρώ; Σας παρακαλώ να λάβετε κι αυτό υπόψη σας: η µητρική εταιρεία, η Voltalia, είναι εισηγµένη στο Χρηµατιστήριο κι αυτό ση-µαίνει ότι θα πρέπει να δίνει ανά τακτά χρονικά διαστήµατα εξηγήσεις στους µετόχους της για την πορεία των εργασιών και την απόδοση των επενδυτικών προγραµµάτων της.

Ποιο ήταν το πνεύµα της έκθεσης που συντάξατε για τη Voltalia όταν πρωτοήρθατε στην Ελλάδα για επενδύσεις; Φαντάζοµαι ότι θα σας ζητήθηκε να περιγράψετε το «ελληνικό τοπίο»… Η κατάσταση τότε ήταν ιδανική. Υπήρχε αισιοδοξία. Τα πράγ-

ΕΠΙΛΟΓΗ 101

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΕΠΙ ΤΑΠΗΤΟΣΑν και σχετικά νέα στην ελληνική αγορά, η The.Ge.Ro, έχει να επιδείξει πλούσιο έργο και έντονη κινητικότητα, µε αφετηρία την Πάτρα. Είτε απ΄ ευθείας, είτε µέσω θυγατρικών της εταιρειών συµµετέχει στην ανάπτυξη σχεδίων παραγωγής ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθµούς σε όλη την Ελλάδα, συνολικής ισχύος 116 MW. Η εταιρεία έχει προχωρήσει στη φάση κατασκευής των πρώτων φωτοβολταϊκών πάρκων, συνολικής ισχύος 2,139 MW, αφού προηγουµένως εξασφάλισε όλες τις απαραίτητες άδειες και έχοντας ήδη υπο-γράψει συµβάσεις πώλησης της παραγόµε-νης ηλεκτρικής ενέργειας µε τον ΔΕΣΜΗΕ. Άλλα 12 έργα της εταιρείας, συνολικής ισχύος 1,3 MW σήµερα βρίσκονται στο στάδιο της περιβαλλοντικής αξιολόγησης από τις Περιφέρειες. Η εταιρεία µπήκε και στα αιολικά όπου επίσης µέσω θυγατρικών εταιρειών έχει καταθέσει επενδυτικά σχέ-δια συνολικής ισχύος 145,4 MW. Από αυτά έχουν εξασφαλίσει άδεια, έργα ισχύος 15 MW, στο όνοµα της συνδεδεµένης εται-ρείας Greek Wind Power. Το πλέγµα των εταιρειών που συνδέονται µε τη The.Ge.Ro είναι ευρύ: περιλαµβάνει εννέα θυγατρικές ανώνυµες εταιρείες, δύο κοινοπραξίες, επτά εταιρείες περιορισµένης ευθύνης, πέντε οµόρρυθµες εταιρείες και µια ετε-ρόρρυθµη. Οι άνθρωποι της The.Ge.Ro δεν µένουν µόνο σε όσα έχουν ήδη δρο-µολογηθεί, καθώς όπως µας ενηµέρωσαν το προσωπικό αλλά και οι συνεργάτες της, ελέγχουν και αξιολογούν αυτό το διάστηµα νέες επενδυτικές προτάσεις που σύντοµα θα αποτελέσουν πιθανά νέα έργα της.

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑ

ΥΡΑ

ΚΗ

Σ -

Επε

ξεργ

ασία

ALL

MED

IA C

REA

TIV

E

Πράσινη Οικονοµία & Επενδύσεις

102 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

µετωπίζουν πρόβληµα από εκεί που, ίσως, δεν το περίµεναν. Θα µας κάνετε ένα σχόλιο; Το δί-κτυο είναι θέµα που έπρεπε να έχει επιλύ-σει η ΔΕΗ και µάλιστα εδώ και χρόνια. Μετά από τόσα χρόνια δραστηριότητας, γνωρίζο-ντας ότι υπάρχουν τόσες αιτήσεις στη ΡΑΕ, θα έπρεπε κιόλας να έχει προχωρήσει στην αναβάθµιση του δικτύου. Στην Πελοπόννη-σο για παράδειγµα δεν υπάρχει δίκτυο για τα αιολικά. Υπάρχουν εταιρείες που έχουν καταθέσει άδειες εδώ και µια τετραετία και περιµένουν να γίνει δίκτυο. Έχουµε ακούσει γ ια την κατασκευή δικτύου 400MW στην Πελοπόννησο, µακάρι να γίνει αλλά, µε βά-ση τις αιτήσεις που έχουν ήδη κατατεθεί, θα είναι κιόλας ξεπερασµένο. Δεν µπορώ να το καταλάβω: η ελληνική κυβέρνηση προτιµά-ει να πληρώνει τεράστια ποσά σε εισαγωγές πετρελαίου και να είναι στο έλεος των κερ-δοσκόπων ή να πληρώνει εκατοµµύρια ευ-ρώ σε πρόστιµα εξαιτίας των δεσµεύσεων του Κιότο; Ή µήπως προτιµάµε σαν κράτος να καίµε ακόµα κάρβουνο, όπως γίνεται στα εργοστάσια της ΔΕΗ;

Η µητρική εταιρεία, η Voltalia ασχολείται µε ευ-ρύ φάσµα πηγών ενέργειας. Εσείς ποια προτιµάτε; Δεν είναι δυνατό η συννεφιασµένη Γερµανία να έχει εγκαταστήσει 22.000 MW φωτοβολταϊκά κι εµείς να µην εκµεταλλευόµαστε ένα τέτοιο δυνα-µικό. Φαντάζοµαι πως γνωρίζετε ότι το πρώτο αιολικό πάρκο του κόσµου εγκαταστάθηκε στην Κύθνο. Μέχρι και σήµερα ακόµα, οι αναλύσεις που έγιναν και τα επιστηµονικά συµπεράσµατα που εξήχθησαν από τη µελέτη εκείνου του πάρ-κου, χρησιµεύουν στον σχεδιασµό επενδύσεων στα αιολικά σε ξένα πανεπιστήµια και εταιρεί-ες. Είναι δυνατόν µετά από µια τέτοια εµπειρία, εµείς οι πρωτοπόροι, να είµαστε σήµερα τελευ-ταίοι στην Ευρώπη;.

Με τα υδροηλεκτρικά δεν φαίνεται πως θα ασχολη-θείτε… Δεν είναι εύκολο να δραστηριοποιηθεί κά-ποιος στα υδροηλεκτρικά στην Ελλάδα. Το µεγα-λύτερο πρόβληµα είναι τα ίδια κεφάλαια- χρειάζο-νται µεγάλα ποσά οι επενδύσεις στη συγκεκριµένη ΑΠΕ. Έχουµε δεχτεί προτάσεις για την κατασκευή υδροηλεκτρικών πάρκων διότι και επάρκεια κε-φαλαίων έχουµε και µεγάλη εµπειρία στη Βραζι-λία και τη Γουιάνα. Στην Ελλάδα όµως τα πράγµατα είναι δύσκολα. Η φετινή χρονιά ήταν πλούσια σε υδατοπτώσεις, ο συγκεκριµένος πόρος όµως δεν είναι πάντα σε επάρκεια. Τί θα γίνει τα επόµενα χρόνια; Γνωρίζετε ότι οι καιρικές συνθήκες γίνο-νται όλο και πιο δύσκολες στη χώρα µας.

µατα έδειχναν ότι θα προχωρούσαν γρήγορα και οµαλά και η αδειοδότηση για την κατα-σκευή και λειτουργία µονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από ανανεώσιµες πηγές θα ήταν µια πολύ εύκολη υπόθεση. Ειδικά για τα φωτοβολταϊκά… Ατυχήσαµε όµως! Ελπί-ζω ότι το καινούργιο νοµοσχέδιο θα βοηθή-σει τους επενδυτές που δραστηριοποιούνται στην πράσινη ενέργεια. Οι επενδυτές, από τον πιο µικρό µέχρι τον πιο µεγάλο, Έλληνες και ξένοι, πρέπει να στηριχθούν, διότι, αν το κα-λοσκεφτούµε, αυτή η χώρα δεν διαθέτει πολ-λούς πόρους για επενδύσεις…

Είστε λοιπόν µε το µέρος της «πράσινης ανάπτυξης». Ξέρετε εδώ, ο όρος τείνει να ξεπεράσει την οικονοµι-κή διάστασή του και να θεωρηθεί ένα εθνικό µοντέ-λο ανάπτυξης. Πώς το βλέπετε εσείς; Σκοπεύουµε να επενδύσουµε πάνω από 900 εκατ. ευρώ στον τοµέα της πράσινης ενέργειας και το µεγαλύτερο κοµµάτι αυτών των χρηµάτων θα έρθει από το εξωτερικό. Για τα 116 MW των φωτοβολταϊκών σταθµών που έχουµε αιτηθεί, θα εργαστούν πά-νω από 400 άτοµα στα πάρκα. Τεχνικοί, καθαρι-στές, φύλαξη κ.ά. Τι είναι αυτά αν όχι ανάπτυξη; Κι αυτά για τα επόµενα 20 χρόνια. Μετά το πέ-ρας αυτών των επενδύσεων, είναι φυσικό ότι θα έχουµε κι άλλες, δεν θα µείνουµε µε σταυρωµέ-να χέρια. Νέοι νόµοι θα έρθουν να αλλάξουν το καθεστώς λειτουργίας, νέες τεχνολογίες πάνελ θα αλλάξουν τα δεδοµένα κι εµείς θα είµαστε έτοιµοι κάθε φορά να ανταποκριθούµε…

Με αφορµή αυτό που είπατε για τα πάνελ, πώς βλέ-πετε την τεχνολογία που αναπτύσσεται στα φωτο-βολταϊκά; Σε γενικές γραµµές θα έλεγα ότι η τεχνολογία κινείται µε πολύ γρήγορους ρυθ-µούς και οι τιµές έχουν πέσει εντυπωσιακά σε σχέση ακόµα και µε το πρόσφατο παρελθόν. Αν λάβουµε σαν αφετηρία την περίοδο 2006-07 που ξεκίνησε ουσιαστικά ο κλάδος των φωτο-βολταϊκών στην Ελλάδα, οι τιµές έχουν πέσει κατά 50%. Τότε χρειάζονταν περίπου 6 εκατ. ευρώ για ένα MW, ενώ σήµερα η εγκατάστα-ση ενός MW κοστίζει περίπου 3,1- 3,15 εκατ. ευρώ µαζί µε τα έξοδα σύνδεσης. Δεν πιστεύω ότι θα πάει πιο κάτω, αλλά κι έτσι νοµίζω ότι η αγορά έχει περιθώρια ανάπτυξης. Εφόσον βέ-βαια δεν υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις που κοστίζουν.

Τα προβλήµατα του δικτύου µεταφοράς και δια-νοµής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα έχουν έρθει στο προσκήνιο το τελευταίο διάστηµα κα-θώς όλο και περισσότεροι συνάδελφοί σας, αντι-

«Δεν είναι δυ-νατό η συννε-φιασµένη και βροχερή Γερ-µανία να έχει εγκαταστήσει 22.000 MW φωτοβολταϊκά κι εµείς να µην εκµεταλλευό-µαστε ένα τέ-τοιο δυναµικό. Φαντάζοµαι πως γνωρίζετε ότι το πρώτο αιολικό πάρκο του κόσµου εγκαταστάθηκε στην Κύθνο».

Πρασινη Οικονοµια - Επενδυσεις

104 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η διευρυµένη χρήση του πλαστικού χρήµατος µπορεί να συν-δράµει ουσιαστικά στην καταπολέµηση της παραοικονοµίας και να µειώσει αποτελεσµατικά το κόστος των συναλλαγών στον Δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα. Αυτά πιστεύει ο Νίκος Καµπανό-πουλος, αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής της Visa για την Ελλάδα, την Κύπρο και την Βουλγαρία.

Από την ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Η ΠΑΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ «ΕΞΥΠΝΕΣ» ΛΥΣΕΙΣ

Η φοροδιαφυγή, κ. Καµπανόπουλε, στη χώρα µας έχει πάρει πολύ µε-γάλες διαστάσεις. Τον τελευταίο καιρό, από τον Γενικό Γραµµατέα του Υπουργείου Οικονοµικών, ανα-

κοινώθηκε ότι φτάνει µέχρι και το 40% του ΑΕΠ. Οι µέχρι σήµερα µηχανισµοί ελέγχου αποδείχτηκαν ανεπαρκείς. Τι σχολιάζετε σχετικά; Τα µετρητά εί-ναι η κινητήριος δύναµη της παραοικονοµί-ας, δεδοµένου ότι έτσι είναι πιο εύκολο να αποκρύψει κανείς την παροχή υπηρεσιών και αντίστοιχα πιο δύσκολο να εντοπιστεί η συ-ναλλαγή. Έχω αναφέρει και στο παρελθόν ότι η διεθνής πρακτική έχει δείξει ότι ένα από τα πιο αποτελεσµατικά εργαλεία αντιµετώπισης της παραοικονοµίας και κατά συνέπεια της φοροδι-αφυγής και ενίσχυσης της υγιούς ανάπτυξης της οικονοµίας, είναι η υιοθέτηση ενός εκτεταµέ-νου συστήµατος ηλεκτρονικών πληρωµών και χρήσης καρτών πληρωµών που παρέχουν µε-ταξύ άλλων διαφάνεια, ασφάλεια, ευκολία και ρευστότητα. Σύµφωνα µε σχετική µελέτη, όσο µεγαλύτερη είναι η διείσδυση των ηλεκτρονι-κών πληρωµών στις συναλλαγές, τόσο µικρό-

τερο είναι το ποσοστό της παραοικονοµίας. Πι-στεύω λοιπόν ότι η ευρεία χρήση των καρτών πληρωµών θα συνέβαλε καθοριστικά στη σω-στή λειτουργία του συστήµατος είσπραξης του ΦΠΑ και της ενίσχυσης των κρατικών εσόδων και ταυτόχρονα στη µείωση της φοροδιαφυγής, εφόσον είναι σχεδόν αδύνατη η διενέργεια συ-ναλλαγών χωρίς την έκδοση αποδείξεων –όπως π.χ. γίνεται µε τα µετρητά. Τέλος, η χρήση των καρτών πληρωµών ευνοεί την κατανάλωση κα-θώς και τη ρευστότητα της αγοράς, δεδοµένου ότι µεταξύ άλλων, οι καταναλωτές έχουν τη δυ-νατότητα να επωφεληθούν από τα προγράµµα-τα άτοκων δόσεων και να χρησιµοποιήσουν τις κάρτες για τη διευκόλυνση και καλύτερη διευ-θέτηση των συναλλαγών τους.

Ας επικεντρωθούµε όµως στον δηµόσιο τοµέα. Κρί-νετε θετικό το µέτρο που ανακοίνωσε η κυβέρνηση ότι όλες οι συναλλαγές άνω ενός ποσού θα γίνονται υποχρεωτικά µέσω χρεωστικών ή πιστωτικών καρ-τών; Σίγουρα είναι ένα µέτρο που µε βρίσκει σύµφωνο και εξήγησα τους λόγους παραπάνω. Θεωρώ όµως ότι θα ήταν περισσότερο αποτε-λεσµατικό αν επεκτεινόταν και σε συναλλαγές µικρότερες των 1.500 ευρώ για την περαιτέρω µείωση της φοροδιαφυγής και αν το κράτος έδινε το παράδειγµα προς αυτή την κατεύθυν-ση µε τη χρήση καρτών πληρωµών για όλες τις δαπάνες των κυβερνητικών υπαλλήλων και ορ-γανισµών που θα επέφερε σηµαντικά αποτελέ-σµατα. Να αναφέρω µερικά – εκσυγχρονισµός παλαιών πρακτικών µε µείωση της γραφειο-κρατίας για τη διαδικασία έγκρισης πληρωµών που οδηγεί σε µείωση του λειτουργικού κό-στους, διαφάνεια µε έλεγχο των συναλλαγών ανά χρήστη/ποσό/ηµεροµηνία/προµηθευτή, κ.λπ. και µέσω internet, και βέβαια παροχή αποδείξεων για όλες τις συναλλαγές!

Μπορούµε δηλαδή να µιλήσουµε και για µείωση του κόστους συναλλαγών στον δηµόσιο τοµέα; Βέβαια αν κρίνουµε από το παράδειγµα της Αγγλίας! Το πρόγραµµα Government Procurement Card Visa χρησιµοποιείται από περισσότερες από 1.300 δηµόσιες υπηρεσίες για ετήσια έξοδα της τάξης των 935 εκατοµµυρίων λιρών και υπολογίζεται ότι εξοικονοµούνται περί τα 167 εκατοµµύρια λίρες. Επιπλέον, µετά την επιτυ-χία του προγράµµατος Oyster στο Λονδίνο, η κυβέρνηση σχεδιάζει να υλοποιήσει σύστηµα «έξυπνων» εισιτηρίων στα µέσα µαζικής µε-ταφοράς µε τραπεζικές κάρτες ανέπαφων πλη-ρωµών (contactless) και κινητών τηλεφώνων

Φοροδιαφυγή & πλαστικό χρήµα

ΕΠΙΛΟΓΗ 105

κός τοµέας στην Ευρώπη ανέρχεται στο 2,1% του ΑΕΠ –που σηµαίνει ότι ξοδεύουµε περισ-σότερα για τη διαχείριση των πληρωµών απ’ ότι για την παραγωγή τροφής! Συµπερασµατι-κά, στην Ελλάδα το κόστος διαχείρισης των µε-τρητών ως 2% του ΑΕΠ µπορεί να είναι γύρω στα 5 δισ. ευρώ! Πιστεύω µε βάση πρόσφατη ανάλυση (Βλέπε σχετικό πίνακα) του δόκτω-ρα Friedrich Schneider του Πανεπιστηµίου Johannes Kepler του Linz ότι, αν στην Ελλάδα οι ηλεκτρονικές πληρωµές αυξάνονταν κατά 5%, 10% και 15%, η παραοικονοµία θα ανα-µενόταν να µειωθεί κατά 2%, 3% και 5% αντί-στοιχα – δηλαδή µεταξύ 1,3 δισ. ευρώ - 3,25 δισ. ευρώ! Σκεφθείτε ότι τα επιπλέον έσοδα για το κράτος µε 23% ΦΠΑ, θα ήταν περίπου 300 εκατ. ευρώ - 750 εκατ. ευρώ!

στοχεύοντας στην εξοικονόµηση 2 δισ. λιρών.Τέλος, πολλοί δήµοι και κοινότητες προωθούν τη χρήση καρτών για την πληρωµή τοπικών υπηρεσιών, φόρων, προστίµων, κ.λπ., καθώς και την καταβολή επιδοµάτων µέσω προπλη-ρωµένων καρτών.

Σε άλλες χώρες κυκλοφορούν ευρέως οι προπλη-ρωµένες κάρτες που χρησιµοποιούνται κυρίως από κυβερνητικούς και δηµόσιους οργανισµούς. Μά-λιστα αναφέρεται ότι µέσω της χρήσης των συγκε-κριµένων καρτών µειώνεται το λειτουργικό κόστος του δηµοσίου, παράλληλα ο έλεγχος που γίνεται είναι πιο αξιόπιστος. Είναι στα σχέδιά σας η έκδοση ενός νέου προϊόντος; Οι προπληρωµένες κάρ-τες είναι αρκετά διαδεδοµένες στην ελληνική αγορά (υπάρχουν περίπου 250.000 κάρτες) αλλά χρησιµοποιούνται από ιδιώτες και όχι από το δηµόσιο. Μέσα στις προτάσεις µας για την µείωση της παραοικονοµίας και φοροδι-αφυγής καθώς και στον καλύτερο έλεγχο των δαπανών/επιδοµάτων είναι και η χρήση των Prepaid καρτών σύµφωνα µε το παράδειγµα της Αγγλίας παραπάνω.

Σε τι ποσοστό µπορεί να µειωθεί η παραοικονοµία και τι ακριβώς θα µπορούσε να κερδίσει το δηµό-σιο από την αντικατάσταση των µετρητών µε τις πλαστικές κάρτες; Να σας πω αναφερόµενος και σε µερικά στοιχεία µελέτης µας. Η παραοικο-νοµία στην Ελλάδα σύµφωνα µε τις ανακοινώ-σεις του γενικού γραµµατέα του υπουργείου Οικονοµικών έχει φτάσει στο 40%. Σε πα-νευρωπαϊκό επίπεδο, η παραοικονοµία υπο-λογίζεται σε περίπου 2 τρισ. ευρώ. Σκεφθείτε λοιπόν τι απώλειες ΦΠΑ έχουν τα κράτη. Μά-λιστα, υπολογίζεται ότι τα 2/3 της παραοικο-νοµίας αφορούν σε αδήλωτη εργασία και το 1/3 σε ελλιπή δήλωση εργασιών και υπηρε-σιών από επιχειρήσεις, όπως µικρά εµπορικά καταστήµατα, περίπτερα, εστιατόρια, µπαρ, ταξί κ.λπ., τα οποία χρησιµοποιούν κατά κύριο λόγο µετρητά στις συναλλαγές τους και αρκε-τές φορές αποφεύγουν την έκδοση αποδείξε-ων. Επίσης, η χρήση των µετρητών δεν είναι δωρεάν. Σύµφωνα µε την Κοµισιόν, το ετήσιο κόστος διαχείρισης όλων των πληρωµών, δη-λαδή µετρητών, επιταγών και καρτών, ισούται κατά µέσο όρο µε 2%-3% του ΑΕΠ. Τα 2/3 του παραπάνω κόστους –δηλαδή περίπου 2% του ΑΕΠ– αποδίδεται στα µετρητά (κόστος µε-ταφοράς, καταµέτρησης, φύλαξης, ασφάλισης, κλπ.). Για να κατανοήσουµε το µέγεθος αυτό αρκεί να αναφερθεί ότι ολόκληρος ο αγροτι-

Συνέντευξη - ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

106 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη - ΒΕΝΕΤΙΑ ΚΟΥΣΙΑ

Οι πιέσεις στην παιδεία και την έρευνα δηµιουργούν εργαζόµενους ανέτοιµους σε πολλά επίπεδα. Παράλληλα αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την παραµονή στη χώρα µας αξιόλογων ατόµων, οι οποίοι επιλέγουν να εργαστούν στο εξωτερικό, εκτιµά η Βενετία Κου-σία, πρόεδρος και διευθύνουσα σύµβουλος της Manpower, πολυεθνι-κού οµίλου µε εκατοντάδες γραφεία σε δεκάδες χώρες και κύκλο ερ-γασιών που ξεπερνά παγκοσµίως τα 20 δισ. δολάρια.

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ & ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Τελευταία στην επιχειρηµατική και ερ-γασιακή πραγµατικότητα κυριαρχεί το συναίσθηµα της «καχυποψίας». Το νιώθετε και εσείς φαντάζοµαι… Αυτό το συναίσθηµα κυριαρχεί

ενδεχοµένως, δεν νοµίζω όµως ότι οφείλε-ται στους εργοδότες ή ότι καλλιεργείται από αυτούς.

Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα µπορούν να γίνουν βήµατα προς την αναβάθµιση του εργατικού δυ-ναµικού, όταν η παιδεία και η έρευνα δέχονται συνεχώς πιέσεις, από υποχρηµατοδότηση ως αναποτελεσµατική οργάνωση; Για να έχουµε ανεπτυγµένη αγορά εργασίας, θα έπρεπε να έχουν γίνει βήµατα προηγουµένως στους τοµείς που αναφέρατε. Οι πιέσεις σε αυτούς τους τοµείς δηµιουργούν εργαζόµενους ανέ-τοιµους σε πολλά επίπεδα να ανταποκρι-θούν στα ζητούµενα των επιχειρήσεων και παράλληλα αποτελούν ανασταλτικό παράγο-ντα για την παραµονή στη χώρα µας αξιό-λογων εργαζοµένων, οι οποίοι επιλέγουν να εργαστούν στο εξωτερικό, καθώς εδώ δεν βρίσκουν ευκαιρίες εξέλιξης.

Φαντάζοµαι ότι αυτό το διάστηµα, εσείς, ως κλά-δος, έχετε αυξηµένη ευθύνη… Οι εταιρείες αν-

θρώπινου δυναµικού µπορούν και πρέπει να παίξουν σηµαντικό ρόλο στην αναβάθµιση του ανθρώπινου δυναµικού, στηρίζοντας, επιµορφώνοντας και συµβάλλοντας στην αλλαγή αντιλήψεων, ώστε οι εργαζόµενοι να µπορούν τουλάχιστον να ανταποκρίνονται –αν όχι να διαµορφώνουν – στις συνεχείς αλ-λαγές της αγοράς εργασίας. Ως Manpower, τα τελευταία 10 χρόνια είµαστε σε συνεχή διάλογο µε την αγορά –επιχειρήσεις, υπο-ψηφίους και κοινωνικούς εταίρους– για ζη-τήµατα που αφορούν τη δια βίου µάθηση, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την απόκτηση νέων γνώσεων. Τα πρώτα βήµατα έχουν ήδη γίνει: το θέµα στο µάθηµα της Έκθεσης στις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις σχετιζόταν µε τη δια βίου εκπαίδευση. Στόχος µας είναι ο διάλογος να διευρυνθεί ακόµη περισσότε-ρο και να δούµε σύντοµα τα αποτελέσµατά του στην πράξη.

Στους νικητές του διαγωνισµού των Best Work Places, όπου µεταξύ άλλων βραβεύτηκε και η Manpower, πλειοψηφούν οι πολυεθνικές εται-ρείες, ενισχύοντας µάλιστα τις θέσεις τους. Οι πολυεθνικές εταιρείες πλειοψηφούν επειδή πλειοψηφούν στους καταλόγους των συµµε-τεχόντων. Η συµµετοχή τους σε ένα θεσµό όπως τα Best Work Places έρχεται ως φυσι-κή συνέχεια, ακριβώς επειδή έχουν κουλ-τούρα χρόνων στη χρήση εργαλείων και συ-στηµάτων παρακολούθησης και ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναµικού.

Πιστεύετε ότι η παρούσα οικονοµική κρίση, θα επιτείνει την πρωτοκαθεδρία των πολυεθνικών έναντι των εγχώριων; Παρατηρώ ότι τα τελευ-ταία χρόνια όλο και περισσότερες ελληνικές εταιρείες έχουν κάνει σηµαντικά βήµατα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης του τµήµατος που ασχολείται µε το ανθρώπινο δυναµικό, επενδύοντας σε ανθρώπους, συ-στήµατα και εργαλεία, και –κυρίως– αλλά-ζοντας την οπτική γωνία µε την οποία αντι-µετώπιζαν τους ανθρώπους. Η γνώµη µου είναι ότι του χρόνου θα έχουµε περισσότε-ρες ελληνικές συµµετοχές.

Εργασία

108 ΕΠΙΛΟΓΗ

Από τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΡΔΕΡΑ

Εκατόν σαράντα εταιρείες διακρίθηκαν για το εργασιακό τους περιβάλλον τα τελευταία οκτώ χρόνια που διοργανώνεται ο θεσµός των Best

WorkPlaces. Αν συνυπολογίσει κανείς σήµερα την ανεργία που αυξάνεται και το ευρύτερο κλίµα εργασιακής αβεβαιότητας, αντιλαµβάνεται το πόσο

σηµαντική είναι µία τέτοια διάκριση στην τωρινή συγκυρία.

Ιδανικοί Εργοδότες

Ο θ ε σ µ ό ς τ ω ν B e s t WorkPlaces Awards ξ εκ ίνησε σ την Ελ-λ ά δ α τ ο 2 0 0 3 . H ετήσια έρευνα Best Workplaces διοργα-

νώνεται από το Great Place to Work Institute Hellas και η αξιολόγηση των εταιρειών γίνεται σε συνεργασία µε το τµήµα εφαρµοσµένης έρευνας του ALBA Graduate Business School. Εί-ναι σαφές ότι ιδιαίτερη σηµασία έχει η πολυετής διάκριση µιας εταιρείας στο πλαίσιο του θεσµού αυτού, αφού η συνέχεια και η συνέπεια είναι αυτή που καθιερώνουν µια εταιρεία στη συνείδηση των εργαζόµενων και των καταναλωτών. Μελετώντας τα αποτελέ-σµατα και των 8 διοργανώσεων, διαπι-στώσαµε ότι υπάρχουν επτά εταιρείες

και όµιλοι εταιρειών που έχουν σταθε-ρή παρουσία σε αυτές. Μια µατιά στον πίνακα της διπλανής σελίδας, οδηγεί σε ενδιαφέρονται συµπεράσµατα. Από τις 7 περισσότερο βραβευµένες εταιρείες, οι 3 ανήκουν στον ευρύτερο κλάδο της φαρµακοβιοµηχανίας, η Genesis Pharma, η Abbot Laboratories και η Bristol Myers Squibb. Κυρίαρχη θέση σε αυτή την πραγµατικότητα κατέχει η Genesis Pharma, η οποία εµφανίζεται ως η πλέον πολυβραβευµένη και στα 8 χρόνια που διεξάγεται ο θεσµός. Η εταιρεία αυτή έχει δηµιουργήσει δια-χρονικά στιβαρούς, ουσιαστικούς και αποτελεσµατικούς δεσµούς µε τους εργαζοµένους της, πραγµατικότητα που αποτυπώνεται και στα οικονοµι-κά της αποτελέσµατα. Ιδιαίτερη ση-µασία έχει και η διάκριση του Οµίλου

της Τράπεζας Πειραιώς, ο οποίος µε-τρά 6 διακρίσεις από 3 εταιρείες του: την Piraeus Direct Services µε δύο δι-ακρίσεις, την Εxodus µε τρεις και την Τράπεζα Πειραιώς µε µία. Σε ένα δύ-σκολο επιχειρηµατικό και οικονοµικό περιβάλλον, το να καταφέρνει ένας χρηµατοπιστωτικός οργανισµός να δηµιουργεί και να συντηρεί ένα άρι-στο εργασιακό περιβάλλον, δείχνει πολλά για τη δυναµική, την αξιοπι-στία και το κύρος του. Στα χρόνια που θα έρθουν, το υγιές εργασιακό περι-βάλλον θα αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο σε καίριο άξονα ανάπτυ-ξης και αντίστασης στην κρίση.

Η µελέτη των εταιρειών που δι-ακρίθηκαν στα 8 χρόνια του θεσµού δείχνει ότι υπάρχουν αρκετές που συµµετέχουν σταθερά, αποσπώντας

ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΠΙΛΟΓΗ 109

διακρίσεις ανά τακτά χρονικά διαστή-µατα. Κάποιες από αυτές συµµετέχουν στο θεσµό για να αξιολογήσουν το ερ-γασιακό τους περιβάλλον, ενώ κάποιες που διεξάγουν τις δικές τους έρευ-νες, χρησιµοποιούν την έρευνα Best Workplaces για να διασταυρώσουν τα αποτελέσµατά τους και να επιβεβαι-ώσουν κάποια ευρήµατά τους. Τέλος, υπάρχει και µια άλλη κατηγορία εται-ρειών που δεν τους ενδιαφέρει τόσο η διάκριση, όσο το να γνωρίζουν απλά που βρίσκονται σε σχέση µε την υπό-λοιπη αγορά.

Η άποψη που σχηµατίζει κανείς συ-ζητώντας µε τις εταιρείες που συµµετέ-χουν στο θεσµό των Best Workplaces είναι ότι, όχι απλά τον στηρίζουν, αλ-λά είναι θερµοί υποστηρικτές του. Η Piscines Ideales π.χ. συµµετείχε στον

διαγωνισµό Best Workplaces για 5 συ-νεχείς χρονιές και από την 14η θέση το 2005 και την 2η το 2006, κατέκτησε για τρεις συνεχόµενες χρονιές (2007, 2008, 2009) την κορυφή, όχι µόνο ως το κα-λύτερο εργασιακό περιβάλλον στην Ελ-λάδα, αλλά και ως ένα από τα 10 καλύ-τερα της Ευρώπης. «Η αποκορύφωση των προσπαθειών µας ήρθε το 2009, µε τη βράβευσή µας ως ο καλύτερος εργοδότης, όχι µόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη» επισηµαίνει ο Στέ-λιος Σταυρίδης, διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας. Στα θετικά που αποκόµι-σε η εταιρεία του Στέλιου Σταυρίδη από τη συµµετοχή της στα Best Workplaces Awards είναι και η πολύ µεγάλη ανα-γνωρισιµότητα που απέκτησε – «απί-στευτη» την χαρακτηρίζει ο ίδιος. Όλες πάντως οι εταιρείες που έχουν κατά

Εταιρείες & όµιλοι εταιρείων µε τις περισσότερες διακρίσεις στα best workplaces awards

Α/Α ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ/ΟΜΙΛΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

1 Genesis Pharma 8

2 Όµιλος Τραπέζης Πειραιώς * 6

3 Abbot Laboratories Hellas 5

4 Piscines Ideales 5

5 Bristol Myers Squibb 4

6 International Life 4

7 Tasty Foods 4

* Οι διακρίσεις αφορούν στις εταιρείες του Οµίλου: Piraeus Direct Services (2), Exodus

(3) & Τράπεζα Πειραιώς (1)

110 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ, δ/νων σύµβουλος, Piscines IdealesΚΛΕΙΔΙ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ«Η αποκορύφωση των προσπαθειών µας ήρθε το 2009, µε τη βράβευσή µας ως ο καλύτερος εργοδότης, όχι µόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη». Αρχή της εταιρείας µας είναι η φράση: Ευτυχισµένοι Εργαζόµενοι = Ικανοποιηµένοι Πελάτες. Η ποιότητα είναι προσωπική υπόθεση του καθενός µας. Γι’ αυτό και η αξία του καλού εργασιακού περιβάλλοντος είναι ανεκτίµητη».

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΛΙΒΑΣ, δ/νων σύµβουλος, International Life AEAZΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΑΝΑΧΩΜΑΤο ανθρώπινο δυναµικό είναι εκείνο που προσδίδει αξία στα προϊόντα, στις υπηρεσίες, στους πελάτες και στην εικόνα της επιχείρησης. Είναι εκείνο που θα κληθεί να υλοποιήσει στρατηγικές ανάπτυξης που θα κάνουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα της επιχείρησης ακόµα πιο ισχυρό».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΗΣ, πρόεδρος και δ/νων σύµβουλος, Bristol-Myers Squibb ΗellasΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΙΚΗΤΗ«Η δηµιουργία ενός εργασιακού περιβάλλοντος, όπου καθένας εµπνέεται και ενδυναµώνεται να αναπτυχθεί µε αδιαπραγµάτευτη προσήλωση στην ακεραιότητα και το υψηλό ήθος, είναι µια στρατηγική επιλογή που συνδέεται άµεσα µε την επίδοση της εταιρείας, στη συγκεκριµέ-νη περίπτωση µιας εταιρείας που έχει διακριθεί 4 φορές στο θεσµό. Η θετική αύρα αυτού του υγιούς περιβάλλοντος τροφοδοτεί τη ‘Συµπεριφορά Νικητή’».

ΘΩΜΑΣ ΚΟΥΓΚΟΥΛΟΣ, HR Director, Abbot Laboratories HellasΌΛΑ ΕΙΝΑΙ ΔΡΟΜΟΣΓια την Abbott αποτελεί ζήτηµα µείζονος σηµασίας η προσαρµογή στις νέες ανάγκες, που επιβάλλει η εποχή, ώστε να διασφαλίσουµε την προσέλκυση, την εξέλιξη και τη διατήρηση ταλαντούχων συνεργατών. Η εταιρεία βρίσκεται στη λίστα των 100 καλύτερων εταιρειών για εργαζόµενες µητέρες.

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20101 Janssen-Cilag 1 Kraft Food Hellas 1 Unilever Hellas S.A 1 Colgate Palmolive Hellas 1 Piscines Ideales 1 Piscines Ideales 1 Coca-Cola HBC Greece 1 Coca-Cola HBC Greece

2 Piraeus Direct Services 2 Elais 2 Elais S.A 2 Piscines Ideales 2 Microsoft Hellas 2 Microsoft Hellas 2 Abbott Laboratories Hellas 2 GlaxoSmithKline Pharma

3 Novabank 3 SC Johnson & Son 3 SC Johnson Hellas S.A 3 Genesis Pharma 3 Xerox Hellas 3 Procter & Gamble Hellas 3 Millennium Bank 3 Abbott Laboratories Hellas

4 Sap Hellas 4 Intracom 4 Procter & Gamble Hellas Ltd. 4 Wyeth Hellas 4 Genesis Pharma 4 Genesis Pharma 4 Tasty Foods 4 Tasty Foods

5 Kraft Foods Hellas 5 Novo Nordisk 5 Genesis Pharma S.A 5 Procter & Gamble Hellas 5 Abbott Laboratories Hellas 5 Cadbury Hellas 5 Hewlett-Packard Hellas 5 Axa Insurance

6 Titan Cement 6 Titan Cement 6 Abbott Laboratories Hellas S.A 6 Chipita International 6 Kri Kri 6 AION 6 Club Hotel Casino Loutraki 6 Athenian Brewery

7 Abbot Laboratories Hellas 7 Genesis Pharma 7 International Life S.A 7 Cadbury Hellas 7 International Life Aeaz 7 Kraft Foods Hellas 7 Vivechrom 7 AstraZeneca

8 Genesis Pharma 8 Trofeklekt Masterfoods 8 Tasty Foods 8 Athenian Brewery 8 Johnsondiversey Hellas 8 Exodus 8 Hellenic Post Bank 8 Würth Hellas

9 Sc Johnson & Son Hellas 9 Unilever Hellas 9 Elinoil S.A 9 International Life A.E.A.Z. 9 Organon Hellas 9 Bristol-Myers Squibb 9 Marfin Egnatia Bank 9 Club Hotel Casino Loutraki

10 Trofeklet Masterfoods 10 L’Oreal 10 L’Oreal Hellas S.A 10 Citibank 10 Johnson & Johnson Hellas 10 Praktiker Hellas 10 Deloitte 10 Ericsson Hellas

11 Hellenic Aerospace Industry S.A 11 TNT (Hellas) 11 Trofeklekt Masterfoods 11 Hellenic Aerospace Industry (hai) 11 Piscines Ideales 11 Bristol-Myers Squibb

12 Citibank I plc 12 UCB 12 Bristol-Myers Squibb 12 Mellon Collection Services 12 Microsoft Hellas 12 Psimitis

13 Coca-Cola HBC S.A 13 Delta Holding 13 Velti 13 UCB 13 Bristol-Myers Squibb 13 Manpower

14 Piscines Ideales S.A 14 EMA 14 Citibank Consumer Bank 14 Tasty Foods 14 Cisco Hellas 14 Aion

14 Bank of Cyprus Ltd. 14 Diageo Hellas 14 Piraeus Bank 14 AIG Greece 14 AION 14 Data Communication

16 EMA S.A 16 Johnson & Johnson Hellas Medical Products 16 Nestle Hellas 16 Aldemar Hotels & SPA 16 Psimitis 16 Chartis Hellas

17 Exodus S.A 17 Xerox Hellas 17 Mellon Collection Services 17 Hewlett-Packard Hellas 17 3M Hellas MEPE 17 International Life AEAZ

18 Johnson Diversey Hellas S.A 18 Bee Culturing Co. “Attiki” – Alexandros Pittas 18 Pernod Ricard Hellas 18 Piraeus Direct Services 18 Genesis Pharma 18 Medtronic Hellas

19 EFG Factors S.A 19 Friesland Foods Hellas 19 Intralot 19 Eagles Palace Hotel & SPA 19 Exodus 19 Genesis Pharma

20 EPOM S.A / Pernod Ricard Hellas 20 AIG Greece 20 Hellenic Aerospace Industry (hai) 20 Hellenic Fabrics 20 Johnson Diversey Hellas 20 Xerox Hellas

καιρούς διακριθεί, συµφωνούν σε µια βασική και απαράβατη αρχή: ότι οι εργαζόµενοι αποτελούν γι’ αυτές το πιο πολύτιµο συστατικό τους. «Η συ-νέχεια και η συνέπεια στην επιτυχία είναι αυτό που κάνει µια εταιρεία να ξεχωρίζει» επιβεβαιώνει ο Γιώργος Κωνσταντέλλης, πρόεδρος και διευ-θύνων σύµβουλος της Bristol-Myers Squibb Ηellas, εταιρείας που έχει δια-κριθεί 4 φορές στον θεσµό. Η συγκε-κριµένη εταιρεία µάλιστα έλαβε πέρυ-σι το ευρωπαϊκό βραβείο «Great Place to Work® Special Credibility Award», για τη διαφανή επικοινωνία µεταξύ εργαζοµένων και διοίκησης, ενώ το 2009 αναγνωρίστηκε ως ένα από τα 10 καλύτερα εργασιακά περιβάλλοντα στην Ευρώπη. H Abbot Laboratories Hellas, άλλη µια εταιρεία µε διαχρονι-κή παρουσία στη λίστα των διακρίσεων των Best Workplaces Awards - 5 συνο-λικά -, βραβεύθηκε τη χρονιά που δια-νύουµε από το διεθνές επιχειρηµατικό περιοδικό Fortune ως «η εταιρεία που ο κόσµος θαυµάζει περισσότερο στη φαρµακευτική βιοµηχανία».

BEST WORKPLACES

ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΠΙΛΟΓΗ 111

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20101 Janssen-Cilag 1 Kraft Food Hellas 1 Unilever Hellas S.A 1 Colgate Palmolive Hellas 1 Piscines Ideales 1 Piscines Ideales 1 Coca-Cola HBC Greece 1 Coca-Cola HBC Greece

2 Piraeus Direct Services 2 Elais 2 Elais S.A 2 Piscines Ideales 2 Microsoft Hellas 2 Microsoft Hellas 2 Abbott Laboratories Hellas 2 GlaxoSmithKline Pharma

3 Novabank 3 SC Johnson & Son 3 SC Johnson Hellas S.A 3 Genesis Pharma 3 Xerox Hellas 3 Procter & Gamble Hellas 3 Millennium Bank 3 Abbott Laboratories Hellas

4 Sap Hellas 4 Intracom 4 Procter & Gamble Hellas Ltd. 4 Wyeth Hellas 4 Genesis Pharma 4 Genesis Pharma 4 Tasty Foods 4 Tasty Foods

5 Kraft Foods Hellas 5 Novo Nordisk 5 Genesis Pharma S.A 5 Procter & Gamble Hellas 5 Abbott Laboratories Hellas 5 Cadbury Hellas 5 Hewlett-Packard Hellas 5 Axa Insurance

6 Titan Cement 6 Titan Cement 6 Abbott Laboratories Hellas S.A 6 Chipita International 6 Kri Kri 6 AION 6 Club Hotel Casino Loutraki 6 Athenian Brewery

7 Abbot Laboratories Hellas 7 Genesis Pharma 7 International Life S.A 7 Cadbury Hellas 7 International Life Aeaz 7 Kraft Foods Hellas 7 Vivechrom 7 AstraZeneca

8 Genesis Pharma 8 Trofeklekt Masterfoods 8 Tasty Foods 8 Athenian Brewery 8 Johnsondiversey Hellas 8 Exodus 8 Hellenic Post Bank 8 Würth Hellas

9 Sc Johnson & Son Hellas 9 Unilever Hellas 9 Elinoil S.A 9 International Life A.E.A.Z. 9 Organon Hellas 9 Bristol-Myers Squibb 9 Marfin Egnatia Bank 9 Club Hotel Casino Loutraki

10 Trofeklet Masterfoods 10 L’Oreal 10 L’Oreal Hellas S.A 10 Citibank 10 Johnson & Johnson Hellas 10 Praktiker Hellas 10 Deloitte 10 Ericsson Hellas

11 Hellenic Aerospace Industry S.A 11 TNT (Hellas) 11 Trofeklekt Masterfoods 11 Hellenic Aerospace Industry (hai) 11 Piscines Ideales 11 Bristol-Myers Squibb

12 Citibank I plc 12 UCB 12 Bristol-Myers Squibb 12 Mellon Collection Services 12 Microsoft Hellas 12 Psimitis

13 Coca-Cola HBC S.A 13 Delta Holding 13 Velti 13 UCB 13 Bristol-Myers Squibb 13 Manpower

14 Piscines Ideales S.A 14 EMA 14 Citibank Consumer Bank 14 Tasty Foods 14 Cisco Hellas 14 Aion

14 Bank of Cyprus Ltd. 14 Diageo Hellas 14 Piraeus Bank 14 AIG Greece 14 AION 14 Data Communication

16 EMA S.A 16 Johnson & Johnson Hellas Medical Products 16 Nestle Hellas 16 Aldemar Hotels & SPA 16 Psimitis 16 Chartis Hellas

17 Exodus S.A 17 Xerox Hellas 17 Mellon Collection Services 17 Hewlett-Packard Hellas 17 3M Hellas MEPE 17 International Life AEAZ

18 Johnson Diversey Hellas S.A 18 Bee Culturing Co. “Attiki” – Alexandros Pittas 18 Pernod Ricard Hellas 18 Piraeus Direct Services 18 Genesis Pharma 18 Medtronic Hellas

19 EFG Factors S.A 19 Friesland Foods Hellas 19 Intralot 19 Eagles Palace Hotel & SPA 19 Exodus 19 Genesis Pharma

20 EPOM S.A / Pernod Ricard Hellas 20 AIG Greece 20 Hellenic Aerospace Industry (hai) 20 Hellenic Fabrics 20 Johnson Diversey Hellas 20 Xerox Hellas

Ο Όµιλος Τράπεζας Πειραιώς αποτελεί µια ξεχωριστή περίπτωση χρηµατοπιστωτικού οργανισµού, αφού είδε 3 διαφορετικές εταιρείες του να βραβεύονται στον θεσµό των Best Workplaces στις 8 διοργανώσεις του, 6 φορές συνολικά. Τα βραβεία αυτά αφορούν στις Piraeus Direct Services (2003, 2008), Exodus (2005, 2008, 2009) και Τράπεζα Πειραιώς (2007). Στην πρόσφατη διαφηµιστική επικοινωνία του, ο Όµιλος τονίζει ότι οι οικονοµικοί δείκτες πρέπει να υπηρετούν τον άνθρωπο. Ο ανθρωποκεντρισµός αυτός ξεκινάει από το εσωτερικό του οµίλου και από την εξέχουσα θέση που έχει σε αυτόν

το ανθρώπινο δυναµικό. «Σταθερή επιδίωξη είναι η ανάδειξη του δυναµικού των ανθρώπων, η εξασφάλιση της δέσµευσής τους στην επίτευξη εξαιρετικών αποτελεσµάτων και στη συνεχή υπέρβαση των προκλήσεων µέσα σε ένα ταχύτατα µεταβαλλόµενο περιβάλλον», αναφέρει ο Όµιλος σε σχετικό του σχόλιο. Σύµφωνα µε αυτό και µε στόχο να λειτουργεί ως employer of choice, υλοποιεί δράσεις και συστήµατα κινήτρων και ανάπτυξης για την προσέλκυση, την επιλογή και την αποτελεσµατική διαχείριση των ανθρώπινων πόρων του στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα, για την επιλογή και αξιολόγηση των υποψηφίων αξιοποιείται

µία σειρά ενιαίων εργαλείων τα οποία διαφοροποιούνται ανάλογα µε το επίπεδο εκπαίδευσης και εργασιακής εµπειρίας και διασφαλίζουν τη διάφανη και αντικειµενική αξιολόγησή τους. Ίσως όµως όλα αυτά να µην είχαν και τόση σηµασία, εάν δεν συνοδεύονταν µε την παροχή ευκαιριών και κινήτρων για επαγγελµατική ανάπτυξη, καλύπτοντας τις όποιες ανάγκες στελέχωσης κυρίως µέσω εσωτερικής επιλογής. Επιπλέον, σχεδιάζοντας και προσφέροντας ανταγωνιστικές αµοιβές και παροχές ο Όµιλος στοχεύει στο να προάγει κουλτούρα υψηλής απόδοσης. Η εκπαίδευση των στελεχών του αποτελεί κεντρικό άξονα πολιτικής του. Το ασφαλές και υγιεινό εργασιακό περιβάλλον, το οποίο εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες, σεβασµό στην ανθρώπινη αξία και τη διαφορετικότητα,

αποτελεί βασική στρατηγική του παράµετρο, η οποία συνοδεύεται µε µια ιδιαίτερη φροντίδα για τους εργαζόµενους στους οποίους παρέχει συµβουλευτική και προγράµµατα υποστήριξης. Βασικό εργαλείο αποτίµησης της εργασιακής ικανοποίησης των εργαζοµένων του αποτελεί η Έρευνα Ικανοποίησης Εργαζοµένων Οµίλου, η οποία υλοποιείται κάθε δύο χρόνια και παρέχει σηµαντική πληροφόρηση και συγκριτικά στοιχεία µε τους καλύτερους χρηµατοοικονοµικούς οργανισµούς στην ευρωπαϊκή, διεθνή και τοπική αγορά. Όπως δείχνουν τα αποτελέσµατα, ο Όµιλος Τράπεζας Πειραιώς έχει θετική εικόνα στην αντίληψη των εργαζοµένων και, κατά µέσο όρο, θετικές αποκλίσεις από τους οργανισµούς µε τους οποίους συγκρίνεται.

ΟΜΙΛΟΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ«ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ

ΝΑ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ»

112 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η σειρά αλλαγών στον τρόπο τιµολόγησης, µε µείωση έως και 27% της τιµής 12 χιλ. περίπου φαρµάκων αλλά και η εφαρµογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για τη µείωση του κόστους της φαρµακευτι-κής δαπάνης στα ασφαλιστικά ταµεία ανοιγόκλεισε, τους τελευταίους µήνες, το κουτί της Πανδώρας στην αγορά φαρµάκου. Τελευταία εξέλιξη στην αγορά, η ανακοίνωση στις 30/6, από το υπουργείο Οικονοµίας, νέων λιανικών τιµών σε 11.898 φάρµακα που υπολογίστηκαν µε το νέο συντελεστή ΦΠΑ 11%.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΩΝ

Αν τ ιδράσεις πυρο-δότησε στην αγορά φαρµάκου το νέο δελτίο τιµών για το 2010 που τέθηκε σε ισχύ στις αρχές Μα-

ΐου. Αφορά σε πάνω από 12.150 φάρ-µακα, µε τη µείωση τιµών να φθάνει έως και το 27% για φάρµακα άνω των 100 ευρώ. Από τις αρχές του έτους ήταν σαφής η πρόθεση της κυβέρνη-σης να προχωρήσει σε αυτή την αγο-ρανοµική διάταξη µε στόχο να νοι-κοκυρέψει τις υψηλές φαρµακευτικές δαπάνες –σηµειωτέον τα φάρµακα αποτελούν το 12% των συνολικών δα-πανών υγείας– πρόθεση και ενέργειες της κυβέρνησης που συνάντησαν την έντονη δυσαρέσκεια στους κόλπους των φαρµακευτικών εταιρειών και τις κινητοποιήσεις των φαρµακοποι-ών. Οι τελευταίοι πιέζονται από τον έντονο ανταγωνισµό και τις οφειλές του Δηµοσίου, ενώ διατείνονται ότι η µείωση των τιµών στα φάρµακα θα έχει αποτέλεσµα αρκετά από όσα δι-ατίθενται σήµερα στην ελληνική αγο-ρά, να διοχετεύονται κατευθείαν στο

ΦΑΡΜΑΚΑ & ΝΕΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΙΜΩΝ

Από τον ΣΙΜΟ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟ

ΕΠΙΛΟΓΗ 113

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΛΟΓΟΣ & ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ

Στα 5,1 δισ. ευρώ έφτασε το 2009 η φαρµακευτική δαπάνη στην Ελλά-δα, ποσό που εκτοξεύεται στα 9,2 δισ. αν υπολογιστεί το σύνολο της δαπάνης (ασφαλιστικοί οργανισµοί, νοσοκοµεία, φαρµακεία, φαρµακα-ποθήκες), τη στιγµή που στην Ισπα-νία των 47 εκατ. πολιτών το κόστος είναι µόλις 12 δισ. ευρώ. Τα σχετικά στοιχεία, παρουσίασε πρόσφατα ο καθηγητής πολιτικής της Υγείας στο LondoSchool of Economics και βου-λευτής του ΠΑΣΟΚ, Ηλίας Μόσιαλος. Τύπος, αγορά και πολίτες έσπευσαν να ερµηνεύσουν τα στοιχεία. Οι πε-ρισσότεροι θεώρησαν και θεωρούν ότ ι οι Έλληνες καταναλώνουν τα φάρµακα όπως τα είδη του σουπερ-µάκετ, δεν έλειψαν όµως και όσοι εν πολλοίς διατύπωσαν ότι « …δεν είναι δυνατόν να υπάρχει τόσο µεγά-λη κατανάλωση φαρµάκων. Άρα δύο πράγµατα µπορεί να συµβαίνουν ή οι φαρµακευτικές εταιρείες έχουν ανεβάσει πάρα πολύ το κόστος ή η διαφθορά ‘βρίθει’ στον κλάδο».

ΤΟ ΝΕΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΙΜΩΝ

Νέες λιανικές τιµές για 11.898 φάρµακα.•••

Νέες τιµές σε 22 φάρµακα (ΗΠΑΡΙΝΕΣ) µε διόρθωση της τιµής

τους έως 22,5%.•••

Διαγραφές 252 φαρµακευτικών προϊόντων.

εξωτερικό. Στο ίδιο µήκος κύµατος επίσηµες έρευνες θεωρούν ιδιαίτερα πιθανό η µείωση της δηµόσιας φαρ-µακευτικής δαπάνης να οδηγήσει σε απόσυρση ορισµένων φαρµάκων και αντικατάστασή τους από ακριβότερα από τις φαρµακοβιοµηχανίες. Από την πλευρά του ο Σύνδεσµος Φαρ-µακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος /ΣΦΕΕ µε πρόσφατη ανακοίνωσή του τόνισε ότι θεωρείται λανθασµένα ο αποκλειστικός «ένοχος» για την εκτό-ξευση των δαπανών υγείας. Τα ποσά πάντως για φάρµακα που πληρώνουν τα Ταµεία ανήλθαν σε 4,5 δισ. ευρώ το 2008 και εκτιµάται ότι ξεπέρασαν τα 5 δισ. ευρώ το 2009. Ο Σύνδεσµος σε γενικές γραµµές υπεραµύνεται της άποψης ότι για το σηµερινό πρόβλη-µα του υψηλού κόστους υγείας στα ασφαλιστικά ταµεία δεν ευθύνονται οι τιµές των φαρµάκων που συγκα-ταλέγονται µεταξύ των χαµηλότερων στην ΕΕ-27 αλλά η έλλειψη διαφά-νειας και ελέγχου που δηµιουργείται από την απουσία τεχνολογικού εκ-συγχρονισµού και µηχανοργανώσεως του συστήµατος υγείας. «Αυτό ακρι-βώς το έλλειµµα ευνοεί την κακοδι-αχείριση και εκτοξεύει τη σπατάλη», διατύπωσε συγκεκριµένα. Εάν τώρα σε όλα αυτά προστεθεί η εκτίµηση ότι οι Έλληνες ούτε λίγο ούτε πολύ κατα-ναλώνουν περισσότερα φάρµακα σε σχέση µε όσα έχουν ανάγκη αλλά και ότι από τον κλάδο δεν απουσιάζει η διαφθορά, καταλαβαίνει κανείς πως η φαρµακευτική δαπάνη έφθασε τα 5,1 δισ. ευρώ το 2009 στην Ελλάδα, ποσό που εκτοξεύεται στα 9,2 δισ. ευρώ αν υπολογιστεί το σύνολο της δαπάνης (ασφαλιστικοί οργανισµοί, νοσοκο-µεία, φαρµακεία, φαρµακαποθήκες), ενώ αντιλαµβάνεται τις παραµέτρους που διαµορφώνουν το επιχε ίρη-µα του ΣΦΕΕ. Βέβαια, στελέχη του υπουργείου Υγείας υποστηρίζουν ότι σηµαντικό ρόλο στην εκτόξευση των φαρµακευτικών δαπανών διαδραµάτι-σαν εταιρείες, οι οποίες εκµεταλλεύτη-καν την άστοχη, όπως αποδεικνύεται, µέθοδο τιµολόγησης που είχε επιλε-γεί. Ο νόµος προέβλεπε ότι οι τιµές ορίζονται µε βάση τον µέσο όρο των τριών φθηνότερων τιµών σε χώρες

της Ε.Ε. Όµως, οι εταιρείες φρόντιζαν τα νέα φάρµακά τους να κυκλοφορή-σουν πρώτα µόνο στις τρεις ακριβές χώρες, Γερµανία, Σουηδία και Ολλαν-δία, και ακολούθως να διαµορφωθεί η τιµή στην Ελλάδα, ουσιαστικά µε τον µέσο όρο των τριών ακριβότερων χω-ρών. Κατόπιν κυκλοφορούσαν τα νέα φάρµακά τους στις φθηνότερες χώρες της Ε.Ε., αφού όµως είχαν οριστεί οι ακριβές τιµές στην Ελλάδα. Και µέσα σε όλα αυτά, για τη συνολική εκτίµη-ση της κατάστασης θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψη ότι οι πωλήσεις των φαρµακευτικών σκευασµάτων το 2008 σε τιµές ex-factory ανήλθαν σε 5,5 δισ. ευρώ σηµειώνοντας αύξηση 15% σε σχέση µε τα 4,8 δισ. ευρώ το 2009, µε το 75% περίπου αυτών να αφορά στα φαρµακεία και τις φαρµακαποθήκες και το υπόλοιπο σε πωλήσεις προς τα νοσοκοµεία, σύµφωνα µε έρευνα της Hellastat που δηµοσιεύτηκε την περα-σµένη άνοιξη.Στελέχη πάντως των φαρµακοβιοµη-χανιών εκτιµούν ότι είναι λάθος που όλα τα µέτρα ελέγχου της φαρµακευ-τικής δαπάνης στα πλαίσια της κρίσης, στρέφονται κυρίως στον µηχανισµό των τιµών και του κόστους αγοράς των φαρµάκων καθώς αυτό επηρεά-ζει µόλις το 20% της φαρµακευτικής δαπάνης. Με µια περαιτέρω µείωση στις τιµές απειλείται άµεσα η οµαλό-τητα ενός µέχρι τώρα υγιούς κλάδου, προβάλλουν ως επιχείρηµα. Ο τοµέ-ας της υγείας χρειάζεται πραγµατικό εξορθολογισµό στη φαρµακευτική περίθαλψη και όχι τιµολογιακά µέτρα, υποστηρίζουν συγκεκριµένα. Οι θέ-σεις και οι απόψεις τους συνοψίζονται στα ακόλουθα: Τα τελευταία χρόνια, παρά το ότι η τιµή των φαρµάκων εί-ναι χαµηλή, οι δαπάνες για φάρµακα αυξήθηκαν. Αυτό έγινε, όχι γιατί δεν υπάρχει έλεγχος στην τιµή των φαρ-µάκων αλλά γιατί δεν υπάρχει έλεγ-χος στην κατανάλωση. Το ίδιο συµ-βαίνει και φέτος µε αποτέλεσµα κανέ-να από τα µέτρα που λαµβάνονται να µην επηρεάζει τον τρόπο που γίνεται η κατανάλωση. Αυτά εκτιµάται ότι θα οδηγήσουν σε προσωρινή πτώση της δαπάνης χωρίς όµως µακροχρόνιο εξορθολογισµό του συστήµατος.

116 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΓΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΟΥ

Δεδοµένα, τάσεις και εξελίξεις. Το Δηµόσιο προσπαθεί να νοικοκυρέψει τα εκτροχιασµένα έξοδα των φαρµακευτικών δαπανών του. Την ίδια ώρα η αγορά αναµετρά τις δυνάµεις της.

ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ ΟΙ ΞΕΝΟΙΒασικό χαρακτηριστικό της αγοράς φαρµάκου, σύµφωνα µε έρευνα της Hellastat τον Μάρτιο του 2010, είναι ότι στη χώρα δραστηριοποιούνται κυρίως θυγατρικές εταιρείες των ξένων φαρµακοβιοµηχανιών, οι οποίες επικεντρώνο-νται στους τοµείς της εµπορίας και του marketing.

ΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑ

1 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ Στον κλάδο δραστηριοποιούνται, ελληνικών συµφερόντων, φαρµακοβιοµηχανίες οι οποίες παράγουν κυρίως επώνυµα, ουσιωδώς όµοια φαρµακευτικά σκευάσµατα (γενόσηµα) ή /και σκευάσµατα για λογαριασµό των ξένων εταιρειών. Επίσης, πραγµατοποιείται σε µικρότερο βαθµό και πρωτότυ-πη έρευνα σε φάρµακα, η οποία έχει πολύ υψηλό κόστος. Οι εγχώριες παρα-γωγικές µονάδες ανέρχονται σε 30 περίπου και η αξία της παραγωγής προσέγ-γισε το 1 δισ. το 2009, ακολουθώντας διψήφιο ετήσιο µέσο ρυθµό µεταβολής τα τελευταία χρόνια.

15.000 ΑΤΟΜΑ Η απασχόληση στον κλάδο φαρµάκου συνολικά στη χώρα υπολογίζεται σε 15.000 εργαζόµενους.

ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ 4ΗΜΕΡΟ

Τα προβλήµατα στην αγορά φαρµά-κου είναι αλυσιδω-τά, ξεκινούν από το υπουργείο Υγείας και φτάνουν µέχρι τα φαρµακεία, µε το νοικοκύρεµα που επιχειρείται να υποστηρίζεται

ότι θα οδηγήσει σε συρρίκνωση του χαρτοφυλακίου

των φαρµακευτι-κών επιχειρήσεων και στη µείωση της απασχόλησης. Ήδη 3 ελληνικές επιχει-ρήσεις έχουν προ-

χωρήσει σε υποχρε-ωτικό τετραήµερο

ωράριο.

ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΤΙΚΗ Ο ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΕΛΑΤΗΣΑρνητικά επιδρά σήµερα το γεγονός ότι οι κύριοι πελάτες των φαρµακευτικών εταιρειών, οι φαρµακαποθήκες, αντιµε-τωπίζουν ολοένα και µεγαλύτερες δυσκολίες στην είσπραξη των απαιτήσεων τους από τα φαρµακεία, εξαιτίας των καθυ-στερήσεων εξόφλησης από το Δηµόσιο.

ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΛΟΓΩ ΒΡΑΔΥΤΗΤΑΣΣηµαντικές απώλειες σηµειώνονται και στον ζωτικό τοµέα της έρευνας. Η µείωση των κονδυλίων που προορίζονται για την έρευνα από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι το ένα µόνο κοµµάτι του παζλ. Το πιο σύνθετο πρόβληµα στον τοµέα της κλινική έρευνας είναι το παράλογο καθεστώς καθυστερήσεων που συµβαίνει λόγω γραφειοκρατίας και κακού συντονισµού. Οι περισσότερες κλινικές µελέτες σήµερα οργανώνονται σε παγκόσµιο επίπεδο µε αποτέλεσµα η Ελλάδα, λόγω καθυστερήσεων να µένει εκτός. Το τραγελαφικό είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις τα ελληνικά κέντρα έρευνας, αν και λαµβάνουν έγκριση για συµµετοχή σε µια κλινική έρευνα, στη συνέχεια ο γραφειοκρατικός µηχανισµός είναι τέτοιος που, όταν σε άλλες χώρες οι έρευνες έχουν ολοκληρωθεί, στην Ελλάδα δεν έχουν καν ξεκινήσει. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα να χάνονται σηµαντικά κονδύλια και εµπειρία, µε τη χώρα να δείχνει αρνητική εικόνα στην παγκόσµια επιστηµονική κοινότητα.

ΕΠΙΛΟΓΗ 117

SANOFI-AVENTIS Ηµισυ του παντός η αρχή

Τα εµβόλια κατά της γρίπης και οι υψη-λές πωλήσεις του σκευάσµατος κατά του

διαβήτη, Lantus, διέσωσαν τη µεγαλύτερη γαλλική φαρµακοβιοµηχανία, µε τα κέρ-

δη της στο πρώτο τρίµηνο να καταγρά-φουν άνοδο της τάξεως του 8,6%, στα 1,71 δισ. ευρώ, από 1,58 δισ. ευρώ πέρυσι. Οι πωλήσεις της αυξήθηκαν κατά 3,9% στα 7,39 δισ. ευρώ. Ο διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας, Κρίστοφερ Βαιµπάχερ που ανέλαβε τα ηνία της Sanofi-Aventis στις

αρχές του 2009, χαρακτήρισε τα αποτελέ-σµατα «µία καλή αρχή για το έτος». Αφό-του ανέλαβε την ηγεσία της εταιρείας ο κ. Βαιµπάχερ έχει δροµολογήσει πρόγραµµα

που θα επιτρέψει στη Sanofi-Aventis να ανταγωνιστεί τις εταιρείες του φθηνού

ανταγωνισµού και να αντικαταστήσει πα-λαιότερα φάρµακα της µε νέες θεραπείες. ASTRAZENECA

Χωρίς νέες προσαρµογέςΑύξηση παρουσίασαν τα κέρδη πρώτου τριµή-νου της αγγλο-σουηδικής AstraZeneca, στις 2,8 δισ. στερλίνες από 2,1 δισ. στερλίνες έναν χρόνο πριν. Οι πωλήσεις της ενισχύθηκαν στα 8,6 δισ. στερλίνες από 7,7 δισ. πέρυσι. Κατά τον επικεφαλής της εταιρείας, Νιάβιντ Μπρέναν, τα αποτελέσµατα του πρώτου τριµήνου αντα-νακλούν τη δυναµική απόδοση για κορυφαία προϊόντα της AstraZeneca όπως τα φάρµακα Crestor, Seroquel και Symbicort. Όπως και άλλες ε ταιρείες φαρ-µάκου, η AstraZeneca επ ισ ηµα ίν ε ι ό τ ι έ χ ε ι ήδη προεξοφλήσει στην απόδοσή της τις επιπτώ-σεις από τη µεταρρύθµι-ση στο σύστηµα υγείας των Ηνωµένων Πολιτει-ών και ότι δεν υπάρχει ανάγκη να προβεί σε προσαρµογές στην αγο-ρά αυτή που είναι η µε-γαλύτερη διεθνώς.

BAYERΚαλύτερα απ’ ό,τι περίµενε

Η Bayer, µία εταιρεία που έχει γίνει συνώνυµη µε την οµώνυµη ασπιρίνη ανακοίνωσε καθαρά κέρδη ύψους 693 εκατ. ευρώ στο τρίµηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2010, από 425 εκατ. έναν χρόνο πριν. Οι πωλήσεις της αυξή-θηκαν κατά 5,3%, στα 8,3 δισ. ευρώ, από 7,8 δισ. ευρώ το 2009. Μετά από τις ευοίωνες αυτές εξελίξεις, η Bayer αναβαθµίζει την εκτίµηση για την πορεία της µέσα στο 2010, στοχεύοντας σε αύξηση 15% των κερδών ανά µε-τοχή της. Η Bayer επισηµαίνει ότι η ενισχυµένη ζήτηση για τα πλαστικά που παράγει, αντιστάθµισε την επιβρά-δυνση στον τοµέα φυτοφαρµάκων και τις χαµηλότερες πωλήσεις στα φάρµακα της, µε τις υψηλότερες πωλήσεις. Σηµειωτέον ότι τον τοµέα αυτό ανέλαβε µέσα στον Απρί-λιο ο Γιοργκ Ράινχαρντ, πρώην στέλεχος της Novartis.

Είναι µεγάλοι και ισχυροί και δεν δείχνουν να έχουν σε κάτι να φοβηθούν τη συγκυρία. Ο λόγος για τις µεγάλες φαρµακευτικές εταιρείες, Bayer, Sanofi-Aventis, AstraZeneca και Bristol-Myers Squibb,

τα αποτελέσµατα των οποίων το πρώτο τρίµηνο του έτους, δείχνουν κέρδη ...και κέρδη!

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗ

BRISTOL-MYERS SQUIBBΖήτηµα στρατηγικής

Μεγάλη άνοδο 16% εµφάνισαν τα κέρδη της αµερι-κανικής φαρµακοβιοµηχανίας Bristol-Myers Squibb στο πρώτο τρίµηνο, στα 743 εκατ. δολάρια ή 43 σεντ n µετοχή, από 638 εκατ. ή 32 σεντ έναν χρόνο πριν. Οι καθαρές πωλήσεις της εταιρείας έκαναν άλ-µα 11%, στα 4,81 δισ. δολάρια. Η Bristol-Myers επε-δίωξε να εστιάσει στην ανάπτυξη νέων φαρµάκων, στρατηγική που δείχνει αποτελέσµατα!

2010

Hazlis & Rivas Co. Ltd Ôçë.: 210 94 08 750-2 URL: www.hazliseconomist.com E-mail: info@hazliseconomist.com

Communication Supporter

Topics to be discussed:

Confirmed speakers include:

Official Communication Sponsor

October 20th, 2010Athens Hilton Hotel

The green agenda after CopenhagenThe Second Sustainability Summit

•THE LATEST THINKING OF THE ECONOMIST AND THE EIU ON CORPORATE SUSTAINABILITY

•AFTER COPENHAGEN: WHAT IS THE NEW CLIMATE CHANGE AGENDA?

•WHO IS DRIVING THE GREEN AGENDA?

•IS SOCIETY DEMANDING CHANGE FROM BUSINESSES OR NOT?

•GREEN BUSINESS: A SUCCESSFUL BUSINESS?

•GREEN IT: HOW MUCH PROGRESS HAVE WE MADE?

•GREEN BANKING: OBSTACLES AND OPPORTUNITIES

•JOBS AND GROWTH THROUGH GREEN BUSINESS

•WHO PAYS FOR CLIMATE CHANGE?

•WILL WE WIN THE BET FOR A SUSTAINABLE WORLD?

•GREEN DEVELOPMENT IN SOUTH-EAST EUROPE: Theory and action

SponsorMedia Sponsor Internet Communication Sponsors

Fatmir MediuMinister of Environment,

Forestry and Water AdministrationAlbania

Prof. Costas CartalisMP & President, Standing Committee

for the Environment,Hellenic Parliament

John AndrewsConsultant Editor

The Economist

Kyriakos MitsotakisFmr President, Standing Committee

for the Environment, Hellenic Parliament,MP, Nea Dimokratia Party

Constantinos MichalosPresident

Athens Chamber of Commerce and Industry

Nikos ChryssogelosChemist-Environmentalist

Executive of EcogreensGreece

Nikos AnalytisPresident

Hellenic Network for CSR

ΕΠΙΛΟΓΗ 119

BUSINESS Εξελίξεις

ΣΤΥΛ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Ο Όµιλος Χαραγκιώνη αναπλάθει τον εµπορικό άξονα της Πατησίων- Η πρώτη ανάπλαση αφορούσε στο µέγαρο ΛΟΥΖΙΤΑΝΙΑ, στην Ευελπί-δων και Λευκάδος, που στεγάζει τα µεταπτυχιακά τµήµατα του Οικονο-µικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, την ΙΘ’ Οικονοµική Εφορία, τριώροφο parking και µια µικρή εµπορική στοά.

- Πολύ κοντά στο ΛΟΥΖΙΤΑΝΙΑ, το Μέγαρο «ΚΥΚΛΑΔΕΣ» στην οδό Κερκύρας, κατασκευάστηκε κατ’ εξοχήν σαν χώρος στάθµευσης.

- Στην οδό Ευελπίδων και Τροίας, απέναντι από τον «Πανελλήνιο Γ.Σ.», κατασκευάζεται το «PARK CANYON», προοριζόµενο για εκπαιδευτικό ίδρυµα µε τριώροφο υπόγειο σταθµό αυτοκινήτων.

- Στη συµβολή της Πατησίων µε την Κοδριγκτώνος κατασκευάζεται το PARK LANE, κτίριο καταστηµάτων και γραφείων.

- Το έργο όµως που θα αποτελέσει τοµή για την υπερτοπική αγορά της Πατησίων, είναι το συγκρότηµα ATHENIAN CAPITOL (Πατησίων Γ’ Σε-πτεµβρίου & Ιουλιανού), ένας πολυχώρος που συνδυάζει εµπόριο, πο-λιτισµό και αναψυχή. Το συγκρότηµα αποτελεί σηµαντική πολεοδοµική παρέµβαση, αφού ένα κτίριο και δύο, αδιέξοδοι σήµερα, δρόµοι της οδού Πατησίων θα ενωθούν µε την στοά και τους ακάλυπτους χώρους οκτώ οικοπέδων, που συνθέτουν την ανάπτυξη, δηµιουργώντας έτσι µία ελκυστική δίοδο στο εσωτερικό του µεγαλύτερου ίσως οικοδο-µικού τετραγώνου του κέντρου προς την οδό Γ’ Σεπτεµβρίου και τον Σταθµό του ΗΣΑΠ «ΒΙΚΤΩΡΙΑ». Με µικτή επιφάνεια που φτάνει τα 30.000τ.µ., πέραν των κοινοχρήστων χώρων, ενδυναµώνει την αγορά της Πατησίων µε µεγάλα και µικρά καταστήµατα, προσφέρει χώρους για το Ελληνικό Μουσείο Αυτοκινήτου, για την εκπαίδευση των παιδι-ών στην οδική ασφάλεια, συνεδριακό κέντρο, κινηµατογράφο 3D και µία όαση στο κέντρο του οικοδοµικού τετραγώνου µε πολλά εστιατό-ρια και café. Το άνοιγµα του προβλέπεται για το φθινόπωρο του 2010.

ΟΜΙΛΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ Αποχωρεί από τη διοίκηση της ΕΛΒΟ

Αποχωρεί από το management της ΕΛΒΟ ο Όµιλος Μυτιληναίος, διατηρώντας το µειοψηφικό ποσοστό (43%) που κατέχει στο µετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας. Η απόφαση αποχώρησης συνάδει απόλυ-τα µε την επιχειρηµατική στρατηγική της Μυτιληναίος για εστίαση στους τοµείς της Μεταλλουργίας - Ορυχείων, της Ενέργειας και της Κατασκευής Έργων EPC. Στα 9 χρό-νια παρουσίας της στη µετοχική σύνθε-ση και τη διοίκηση της ΕΛΒΟ, η εταιρεία πραγµατοποίησε ένα φιλόδοξο πρόγραµ-µα αναδιάρθρωσης και εξυγίανσης της εταιρείας.

WIND ΕΛΛΑΣΑύρα αξίας για τους συνδροµητές

Η WIND Ελλάς ολοκλήρωσε το µεγάλο έρ-γο µετασχηµατισµού των επιχειρησιακών της συστηµάτων το οποίο διήρκεσε 2 χρό-νια και είχε ως στόχο την αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισµό των πληροφοριακών της υποδοµών. Η εγκατάσταση µίας ενιαί-ας πλατφόρµας για όλους τους συνδροµη-τές καρτοκινητής βασισµένη στο Ericsson Charging System ήταν ένα από τα κύρια επιµέρους έργα αυτής της διαδικασίας. Η νέα πλατφόρµα έδωσε στους συνδρο-µητές της WIND τη δυνατότητα να έχουν real-time ενηµέρωση του υπολοίπου τους γ ια φωνητικές κλήσεις, χρήση mobile Internet, SMS, MMS και κατανάλωση πε-ριεχοµένου καθώς και να απολαµβάνουν real-time bonus και εκπτώσεις µε βάση τη χρήση τους. Στο πλαίσιο του έργου αντι-καταστάθηκαν µε επιτυχία τα προϋπάρ-χοντα συστήµατα καρτοκινητής τηλεφω-νίας της WIND και όλοι οι συνδροµητές µεταφέρθηκαν στην ενιαία πλατφόρµα Ericsson Charging System, βελτιώνοντας όλες τις λειτουργίες και διαδικασίες.

120 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το µέλλον ήταν εκείΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Με την Ινδία και την Κίνα να επιδεικνύουν τη µεγαλύτερη µέχρι σήµερα παρουσία τους στα Ποσειδώνια 2010 – τα 22α στη 40χρονη ιστορία της διοργάνω-σης – το καταξιωµένο παγκόσµιο ναυτιλιακό γεγονός πραγµατοποι-ήθηκε από τις 7 έως τις 11 Ιουνίου 2010, σε έναν χώρο 31 χιλ. τ.µ. στο Εκθεσιακό Κέντρο του Ελλη-νικού. Στην έκθεση µετείχαν µε περίπτερα, 1.855 εταιρείες από 21 χώρες, ενώ περισ-σότεροι από 17.000 εµπορικοί επισκέπτες, δηµιούργησαν ένα νέο ρεκόρ προσέλευσης.

µένη βιοµηχανία και οι δραστηριότητές της υπερβαίνουν τα γεωγραφικά όρια. Είναι, εποµένως, επιτακτική ανάγκη να διατρανώ-σουµε και πάλι την πεποίθησή µας ότι η ναυ-τιλία χρειάζεται υιοθέτηση και αποτελεσµατι-κή εφαρµογή διεθνών µέτρων και κανόνων. Αναγνωρίζουµε όλοι, είπε, τον πρωταρχικό ρόλο του ΙΜΟ και των άλλων διεθνών ορ-γανισµών στην προώθηση διεθνών λύσεων στους τοµείς της ασφάλειας, της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, της βελτίω-σης των συνθηκών εργασίας επί των πλοίων, στην προσέλκυση νέων στο επάγγελµα. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να παραβλέ-ψουµε το γεγονός ότι η ναυτιλία είναι, πάνω απ’ όλα, µια σηµαντική οικονοµική δραστη-ριότητα. Είναι ένας κλάδος που λειτουργεί σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό διεθνές περι-βάλλον, που επηρεάζεται, άµεσα ή έµµεσα, από τη διεθνή οικονοµική δραστηριότητα, τον ρυθµό αύξησης του διεθνούς εµπορίου, αλλά και τους χρηµατοπιστωτικούς κλυ-δωνισµούς. Γι’ αυτό, άλλωστε, η παρούσα παγκόσµια οικονοµική κρίση επηρέασε ση-µαντικά και τον κλάδο. Να σηµειώσουµε ότι ισχυρή ήταν η παρουσία της αντιπροσωπεί-ας της Κίνας και της Ινδίας, που δραστηριο-ποιούνται στη ναυτιλία, τη ναυπηγική και την επισκευή πλοίων, στα «Ποσειδώνια 2010». Το χαµηλό κόστος και η υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών τους δίνουν ισχυρό πλεονέκτηµα, κάτι που προέβαλλαν διαρκώς οι αντιπροσω-πείες τους. Να σηµειώσουµε ότι η Ινδία είναι σηµαντική δύναµη στον κλάδο, καθώς το ΑΕΠ και η αγοραστική δύναµή της κατέχουν την δέκατη θέση και την τρίτη θέση στην πα-γκόσµια οικονοµία. Εν τω µεταξύ, η Κίνα είναι ένας εξίσου ισχυρός αντίπαλος της Ινδίας στις υπηρεσίες ναυτιλίας αλλά και στην τιµολογια-κή πολιτική. Το 2009 στα ναυπηγεία της Κίνας επισκευάστηκαν 400 πλοία, εκ των οποίων το 30% ήταν µε ελληνική σηµαία. Η Ινδία είναι κατά µέσο όρο 5%-7% πιο ανταγωνιστική σε επίπεδο κόστους από την Κίνα, ενώ έχει την ικανότητα να µειώσει ακόµη περισσότερο τα κόστη της φθάνοντας έως και 15% ανάλογα µε τα δεδοµένα του κάθε έργου.

Σε µήνυµα που απέστειλε ο πρω-θυπουργός, Γιώργος Παπανδρέ-ου, στο πλαίσιο των Ποσειδω-νίων 2010, τόνισε ότι η ναυτιλία για τη χώρα µας ήταν και είναι το

αποδεδειγµένο συγκριτικό µας πλεονέκτηµα και υπογράµµισε ότι η κυβέρνηση είναι απο-φασισµένη να προχωρήσει µπροστά µε όλες τις απαραίτητες αλλαγές, προκειµένου να δι-ασφαλίσει µια δυναµική και ανταγωνιστική ναυτιλιακή βιοµηχανία στην Ελλάδα.

Η υπουργός Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότη-τας και Ναυτιλίας, Λούκα Κατσέλη, στην οµι-λία της στα εγκαίνια της έκθεσης, επισήµανε την καθοριστική σηµασία της ναυτιλίας στην ελληνική οικονοµία. Τόνισε πως τα «Ποσει-δώνια» αποτελούν το forum της Παγκόσµιας Ναυτιλιακής Κοινότητας στην οποία ξεχωρίζει η ελληνική ηγετική θέση, ενώ πρόσθεσε ότι η πρόκληση σήµερα για τη χώρα µας είναι να διατηρήσει αυτά τα διαχρονικά βιώσιµα πλε-ονεκτήµατα που αποτελούν την πηγή πλούτου και ευηµερίας της. Η κα Κατσέλη υπογράµµισε ότι το 2009 η ναυτιλία απέφερε στη χώρα µας συνάλλαγµα 13 δισ. ευρώ, ενώ απασχολήθη-καν 200 χιλ. άτοµα σε ναυτιλιακές επιχειρή-σεις και εργασίες. Τόνισε επίσης ότι η ναυτιλία είναι, εξ ορισµού, η πλέον παγκοσµιοποιη-

Οι Έλληνες κυρίαρχοι των Θαλασσών & οι µεγάλοι ναυπηγοεπισκευαστές του κόσµου.

Από την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην έκθεση Ποσειδώνια 2010.

BUSINESS ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ 2010

ΕΠΙΛΟΓΗ 121

ΜΕ ΧΑΜΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ εργασίας, η Σιγκαπούρη εξειδικεύεται στην

ναυπήγηση και την επισκευή τάνκερ, µε 80 διαπιστευµένα ναυπηγεία και περίπου 7.000 επισκευές πλοίων ετησίως,

συνεισφέρει µε 4,6 δισ. δολ. στον τζίρο του ναυτιλιακού της κλάδου, αντιπροσωπεύοντας το 42% των

συνολικών ναυτιλιακών της δραστηριοτήτων.

Εδώ στιγµιότυπο από το περίπτερο της Σιγκαπούρης.

Ο ελληνόκτητος εµπορικός στόλος κατατάσσεται σταθερά πρώτος παγκοσµίως µε 3.996 πλοία (άνω των 1.000 κόρων) ολικής χωρητικότητας 153 εκατ. τόνων (GT) και µεταφορικής ικανότητας 258 εκατ. τόνων, ελέγχοντας περίπου το 13% της παγκό-σµιας ολικής χωρητικότητας και το 15% της µεταφορικής ικανότητας του παγκόσµι-ου στόλου. Η ελληνική εφοπλιστική κοινότητα έχει επιτελέσει τα τελευταία χρόνια ένα εντυπωσιακό άλµα ανανέωσης του εµπορικού της στόλου. Από την πλευρά της η κυβέρνηση προωθεί:

1. Την ανάδειξη του Πειραιά σε διεθνή κόµβο µεταφορών στην ευρύτερη περιο-χή της Ανατολικής Μεσογείου σε συνεργασία µε ένα µεγάλο διεθνή ναυτιλιακό παράγοντα.

2. Φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραµµα στον ΟΛΠ, αλλά και στον Πειραιά.

3. Διεθνή προκήρυξη για τη µετεξέλιξη της ευρύτερης περιοχής της Αττικής σε διεθνές logistic center.

4. Είσοδο των ελληνικών λιµανιών (έχουν προγραµµατιστεί) στο Χρηµατιστήριο Αθηνών και επενδύσεις που επίσης έχουν ήδη προγραµµατιστεί.

5. Άρση του καµποτάζ για την κρουαζιέρα.

6. Αναβάθµιση της ναυτικής εκπαίδευσης.

7. Αναδιάρθρωση του ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου.

Οι Έλληνες εφοπλιστές & τα σχέδια της κυβέρνησης για τον ΠειραιάΚαι ενώ η πρωτοκαθεδρία του ελληνόκτητου εµπορικού στόλου παγκοσµίως δεν αµφισβητείται, η κυβέρνηση δίνει βαρύτητα στην περαιτέρω ανάπτυξη της ναυτιλίας, ατού της χώρας στη δύσκολη συγκυρία.

Στιγµιότυπο από το περίπτερο της Cosco.

Ο Γίγαντας Cosco & οι Έλληνες πλοιοκτήτεςΤο ναυπηγείο της Cosco που εδράζεται στη Σαγκάη, στοχεύει στην απόκτηση ακόµα µεγαλύτερου µεριδίου αγοράς στον ήδη διευρυµένο κατάλογο παραγγελιών του που περιλαµβάνει Έλληνες εφοπλιστές.

«Επί του παρόντος, το 1/4 των παραγγελιών µας προέρχεται από Ελληνικές εταιρείες, ενώ σκοπεύουµε να αυξήσουµε το ποσο-στό αυτό στο 30%», δήλωσε ο Steven Zhang, Deputy Manager του Repair & Conversion Department στο πλαίσιο της έκθεσης Ποσειδώνια 2010. «Το 2009 επισκευάσαµε συνολικά 400 διε-θνή πλοία και πιστεύουµε ότι αυτός ο όγκος θα διατηρηθεί και το 2010, παρά τις συνέπειες της οικονοµικής κρίσης. Η Νορ-βηγία και το Χονγκ Κονγκ αποτελούν, επίσης, δύο σηµαντικές αγορές για εµάς είπε χαρακτηριστικά, αλλά θέλουµε να απευθύ-νουµε ένα µήνυµα ειδικό για τους Έλληνες πλοιοκτήτες: «Εκτι-µούµε βαθύτατα την εµπιστοσύνη που επιδεικνύει η ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα στις υπηρεσίες µας και τους ευχαριστούµε για τη διαρκή ροή παραγγελιών. Οι λειτουργίες µας φηµίζονται για τις συµφέρουσες προσφορές µας προς τους πελάτες, οι οποίοι εκτιµούν την ισορροπία µεταξύ της υψηλής ποιότητας και της αποτελεσµατικότητας που παρέχεται από τα 6 ναυπηγεία µας στην Κίνα,» ανέφερε ο Zhang. Η Cosco µάλιστα σχεδιάζει το λανσάρισµα ακόµα ενός ναυπηγείου µέσα στο 2010.

122 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το έλλειµµα του κρατικού προϋπολογισµού το 5µηνο ως τον Μάιο µειώθηκε 39%. Ο

στόχος για το 2010 είναι µείωση κατά 35%. Οι δαπάνες µειώθηκαν 11% και τα έσοδα αυξήθηκαν 8%. Εκτός στόχου είναι τα έσοδα που έχουν υστέρηση 600 εκατ. ευρώ. O υπουργός Οικονοµικών, Γ. Παπακωνσταντίνου, δηλώνει ότι η όποια απόκλιση θα καλυφθεί µε περικοπές δαπανών, ώστε να είµαστε έτοιµοι για τη 2η δόση δανείου από ΕΕ και ΔΝΤ τον Σεπτέµβριο. Η τρόικα θεωρεί ενθαρρυντικά τα στοιχεία.

Ο πληθωρισµός στο 5,4% το Μάιο, αποτέλεσµα των αυξήσεων στον ΦΠΑ κλπ και σε διοικητικά ρυθµιζόµενα τιµολόγια. Πάµε σε νέα άνοδο τον Ιούλιο οπότε ισχύει ο αυξηµένος ΦΠΑ 23%. Η ύφεση όµως θα οδηγήσει σε πληθωρισµό 1% το 2011.

Η φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες το 1ο τετράµηνο του έτους ανέρχεται στα 16 δισ. ευρώ περίπου. Για πρώτη φορά τα τελευταία 50 χρόνια ο ρυθµός µεταβολής των καταθέσεων είναι αρνητικός, -5% τον Απρίλιο. Η φηµολογία περί χρεοκοπίας της χώρας αλλά και η οικονοµική δυσπραγία, που αναγκάζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, να δαπανούν αποταµιεύσεις, οι αιτίες.

Οι ελληνικές τράπεζες επιβαρύνονται µε επιπλέον περικοπή 5% στην αξία των οµολόγων που προσκοµίζουν στην ΕΚΤ για άντληση πολύτιµης ρευστότητας, µετά την τελευταία υποβάθµιση των κρατικών οµολόγων από τη Moody’s. Πρόβληµα για τις τράπεζες η χαµηλή εµπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονοµίας.

Το εξωτερικό χρέος της χώρας αναλογεί στο 170% του αεπ της. Περίπου 150 δις κρατικών τίτλων διακρατούν ξένες τράπεζες, σε αναλογία 36% γαλλικές, 21% γερµανικές, 32% άλλες ευρωπαϊκές και 11% άλλες µη ευρωπαϊκές.

Γιατί ο πρόεδρος Οµπάµα ανησυχεί για την Ελλάδα; Σύµφωνα µε πρόσφατη

µελέτη της Παγκόσµιας Τράπεζας οι επιπτώσεις µιας στάσης πληρωµών ή αναδιάρθρωσης χρέους σε µια από τις υπερχρεωµένες χώρες της Ευρώπης, την οµάδα EU-5 όπως αποκαλεί την Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία ή Βέλγιο και Ιρλανδία, θα είναι πολύ σηµαντικές. Συ-γκεκριµένα εκτός από τις επιπτώσεις στις δανείστριες τράπεζες θα οδηγήσει και σε αύξηση των αποδόσεων που θα ανα-γκαστεί να προσφέρει το αµερικανικό δηµόσιο για να χρηµατοδοτήσει το έλ-λειµµά του κατά 1 ποσοστιαία µονάδα.

Και αυτό γιατί θα µειωθεί η διάθεση ανάληψης κινδύνου από τους επενδυτές οι οποίοι πλέον θα απαιτούν υψηλότερες αποδόσεις για να δανείσουν οικονοµίες µε υψηλά χρέη. Το αµερικανικό δηµόσιο χρέος αναµένεται στο 103% ως το 2015.

Τα επιτόκια των σηµαντικότερων κατηγοριών νέων δανείων και καταθέσεων αυξάνονται στην Ελλάδα. Στην Ευρωζώνη υποχωρούν ή δε µεταβάλλονται. O διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γ.Προβόπουλος

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Στήριξη από τις ξένες αγορές

Ενώ η βιοµηχανία υποχωρεί στην Ελλάδα, σε περιβάλλον ανάκαµψης

στην Ευρωζώνη, η τονωτική ενίσχυση του κλάδου έρχεται από το εξωτερικό.

Οι παραγγελίες της βιοµηχανίας µετά από µεγάλο διάστηµα υποχώρησης αυξήθηκαν για 2ο συνεχόµενο

µήνα τον Απρίλιο, κατά 4,9% (σε σύγκριση µε Απρ. 2009) µετά από άνοδο 16% το Μάρτιο. Η βελτίωση της εικόνας

προέρχεται αποκλειστικά από το εξωτερικό, οι παραγγελίες από τις ξένες αγορές είναι φέτος αυξηµένες κατά 20%

ενώ από την εσωτερική αγορά µειώθηκαν 3% καθώς στην Ελλάδα η ύφεση περιορίζει τη ζήτηση. Όσον αφορά την

παραγωγή, νέα καθίζηση της βιοµηχανίας καταγράφεται τον Απρίλιο, µε µείωση 4%. Στην Ευρωζώνη η βιοµηχανική

παραγωγή αυξάνεται σε ετήσια βάση για 3ο συνεχόµενο µήνα. Τον Μάρτιο ήταν 6,9% υψηλότερη σε σύγκριση µε το 2009, αποτέλεσµα κυρίως της αύξησης κατά 9% στη Γερµανία, 6% στη Γαλλία, 6% στην Ιταλία και 5% στην

Ισπανία. Στην ΕΕ αυξήθηκε 6%, στη Βρετανία 1,3%. Στην αµερικανική οικονοµία η παραγωγή της βιοµηχανίας αυξάνεται από την αρχή του έτους, το Μάιο ήταν 7,6% υψηλότερη από το Μάιο 2009. Ο ελληνικός δείκτης

υπευθύνων προµηθειών, ο συνδυασµένος δείκτης της εικόνας της βιοµηχανίας, υποχώρησε και το Μάιο, στο

χαµηλότερο σηµείο των τελευταίων 13 µηνών.

BUSINESS Οικονοµικό βαρόµετρο

ΕΠΙΛΟΓΗ 123

συνέστησε στους τραπεζίτες συγκράτηση στα επιτόκια που προσφέρουν στις καταθέσεις στην προσπάθειά τους να αντλήσουν ρευστότητα.

Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου µειώθηκαν κατά 15% το 1ο τρίµηνο, στις κατοικίες κατά 17%. Η δηµόσια κατανάλωση µειώθηκε 9% ενώ η ιδιωτική αυξήθηκε 1,5%. Η άνοδος αυτή είναι θετική ένδειξη, εφόσον συνεχισθεί, θα οδηγήσει σε µείωση του αεπ κάτω από το προβλεπόµενο 4%.

Οριακή υποχώρηση της ανεργίας στο 11,6% το Μάρτιο από 12,1% το Φεβρουάριο. Μέσα σε ένα χρόνο οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 121 χιλ. άτοµα.

O χρυσός σε ρεκόρ 1250$ /ουγγιά τον Ιούνιο µε τους επενδυτές να αναλαµβάνουν περισσότερους κινδύνους καθώς ο διοικητής της αµερικανικής Fed, Μπεν Μπερνάνκε, εµφανίζεται πιο αισιόδοξος για την πορεία της οικονοµίας. Από την άλλη πλευρά η ανησυχία ότι τα δηµοσιονοµικά προβλήµατα στην Ευρώπη µπορεί να υπονοµεύσουν το ευρώ όπως και η αβεβαιότητα για την κατάσταση των τραπεζών, τους ωθεί σε αναζήτηση ασφαλούς επενδυτικού καταφυγίου.

Αρνητική η ροή δανείων στην οικονοµία. Στο 2,8% υποχώρησε η άνοδος της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ελλάδα τον Μάιο, οπότε οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά επέστρεψαν στις τράπεζες 40 εκατ. ευρώ περισσότερα από όσα δανείστηκαν. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων επιβραδύνει στο 3,4%, µε τη χρηµατοδότηση της βιοµηχανίας σε αρνητική περιοχή για 7ο συνεχόµενο µήνα. Η άνοδος της χρηµατοδότησης των νοικοκυριών υποχώρησε στο 2%, µε την καθαρή ροή δανείων αρνητική για 5ο συνεχόµενο µήνα στα καταναλωτικά δάνεια και για 2ο µήνα στα στεγαστικά.

Στην Ευρωζώνη τα δάνεια αυξάνονται για 2ο µήνα µετά από 7 µήνες υποχώρησης. Η µείωση των επιχειρηµατικών δανείων υποχωρεί ενώ τα στεγαστικά δάνεια ανακάµπτουν σταθερά (+3,1%). Συγκεκριµένα, τα δάνεια των επιχειρήσεων υποχωρούν µε ρυθµό 2,1% τον Μάιο από 2,6% τον Απρίλιοκαι των νοικοκυριών αυξάνονται µε ρυθµό 2,6%.

Ο επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν αποκλείει το ενδεχόµενο ευχάριστης

έκπληξης, δηλαδή η ύφεση στην οικονοµία να είναι χαµηλότερη από τις προβλέψεις. Στην Ευρωζώνη το

αεπ το 1ο τρίµηνο αυξήθηκε 0,5%. Μεγαλύτερη είναι η άνοδος στη Γερµανία µε 1,5% και τη Γαλλία µε 1,2%, ενώ ακολουθεί η Ιταλία µε 0,6%. Σε θετική περιοχή βρίσκεται

και η Πορτογαλία µε 1,7% ενώ η Ισπανία παραµένει σε αρνητική µε -1,3%. Πιο δυναµική στην έξοδο από την

ύφεση είναι η αµερικανική οικονοµία, αν και η δυναµική της υποχωρεί. Ο ρυθµός ανάπτυξης από 5,6% το 4ο

τρίµηνο του 2009 υποχώρησε σε 3% το 1ο τρίµηνο του 2010, όµως το θετικό στοιχείο είναι ότι η κατανάλωση των αµερικανικών νοικοκυριών αυξάνεται σταθερά. Η επιβράδυνση του ρυθµού σε τριµηνιαία βάση στην

Ευρωζώνη και σε ετήσια στις ΗΠΑ δείχνει αβεβαιότητα για τη διατηρησιµότητα της ανάκαµψης.

Ανάκαµψη του παγκόσµιου εµπορίου προβλέπει η Παγκόσµια Τράπεζα για το 2010 και 2011. Μετά από µείωση των εµπορικών ροών 12% το 2009, το 2010 προβλέπεται άνοδος 11% και χαµηλότερη την επόµενη διετία

Η Ελλάδα, µε 1,5 ευρώ /λίτρο έχει την υψηλότερη τιµή της βενζίνης στην ΕΕ. Οι φόροι αναλογούν στο 60% της τιµής. Το 1ο τρίµηνο η κατανάλωση βενζίνης µειώθηκε 25%.Στην αντίπερα όχθη οι αναδυόµενες οικονοµίες που επιδοτούν την τιµή των ορυκτών καυσίµων. Ο ΟΟΣΑ εκτιµά ότι η σταδιακή απόσυρση της επιδότησης θα οδηγούσε σε

κίνητρα αποτελεσµατικότερης χρήσης της ενέργειας, µε µείωση της ζήτησης κατά 6% ως το 2020 και µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 7%. Για να έχουµε τάξη µεγέθους το τελευταίο αντιστοιχεί µε τις τωρινές εκποµπές της Γερµανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας µαζί.

Το 40% των Ελλήνων δεν έχει εµπιστοσύνη στους πολιτικούς, σύµφωνα µε έρευνα του ΕΚΚΕ και της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής έρευνας. Ο µέσος όρος στην ΕΕ είναι 23%. Αυτά την περίοδο 2008-09, πιθανότατα η εικόνα τώρα να είναι δυσµενέστερη.

ΑΕΠ Μπορεί και καλύτερα!Κατά 2,5% υποχώρησε το αεπ της χώρας το 1ο τρίµηνο του 2010 σε

σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο πέρυσι, µε πρόβλεψη µείωσης 4% περίπου για

ολόκληρο το έτος.

124 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS Προϊόντα µε ιστορία

Δύο αιώνες πριν, ένας Βαυαρός µεταλ-λειολόγος εγκαθίσταται στη χώρα για να αναλάβει την ανασυγκρότηση και τη λειτουργία των µεταλλείων στην Κύµη της Εύβοιας. Σηµαντική προ-σωπικότητα, εξέχων επιχειρηµατίας

αλλά στην ιστορία θα µείνει για διαφορετικούς λό-γους. Το επώνυµό του; Φιξ. Ήταν ο πατέρας του Ιωάν-νη Φιξ, ζυθοποιού από το Μόναχο, ο οποίος εγκατα-στάθηκε µερικά χρόνια µετά στη χώρα, στο Κολωνάκι, δηµιουργώντας εκεί µια µικρή ζυθοποιία, σαν κι αυ-τές που κατά δεκάδες υπήρχαν στη γενέτειρά του. Η ζυθοποιία, την οποία αργότερα ανέλαβε ο δαιµόνιος εγγονός του µεταλλειολόγου, ο πασίγνωστος Κάρολος Φίξ, µεταφέρθηκε το 1893 στη Συγγρού, στου …Φίξ

και λίγα χρόνια αργότερα, στις αρχές του 20ου αιώνα, η µπύρα της οικογένειας είχε ήδη κυριαρχήσει στην Ελλάδα και άρχισε να «φορτώνεται» µε µετάλλια και διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισµούς κι εκθέσεις.

Η ιστορία που ακολούθησε θα µπορούσε να αποτελεί το σενάριο κινηµατογραφικής ταινίας στη διάρκεια της οποίας θα ξετυλιγόταν ολόκληρη η ιστορία της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα: το εµπορικό αυτό σήµα πέτυχε µέσω της χρήσης (κατάχρησης λένε πολλοί…) ευνοϊκών εµπο-ρικών και φορολογικών ρυθµίσεων να κατισχύσει για δεκαετίες, µέχρι που κάποια στιγµή, στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο ανταγωνισµός που είχε επι-χειρήσει αρκετές φορές να ρίξει τη µπύρα Φιξ από το θρόνο της, άρχισε να καταγάγει τις πρώτες νίκες

ΘΑ (ΞΑΝΑ) ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΟ*;Στις αρχές του 20ου αιώνα, η µπύρα της οικογένει-

ας, η µπύρα Φιξ, που αντλεί το όνοµά της από τη

βαυβαρέζικη οικογένεια Φιξ, είχε ήδη κυριαρχήσει

στην Ελλάδα και άρχισε να «φορτώνεται» µε µε-

τάλλια και διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισµούς και

εκθέσεις. Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο αντα-

γωνισµός αρχίζει να ρίχνει τη µπύρα Φιξ από τον

θρόνο της. Σήµερα, ένας Ηπειρώτης κι όχι Βαυα-

ρός, ο Γιάννης Χήτος που όλοι γνωρίζουµε από το

εµφιαλωµένο νερό Ζαγόρι, ρίχνει και πάλι στην

αγορά το µυθικό brand, τη µπύρα Φιξ.

ΘΑ Στις αρχές του

ας

βαυβαρέζικη οικογένεια Φιξ

στην Ελλάδα και άρχισε να «φορτώνεται» µε µε-

τάλλια και διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισµούς και

εκθέσεις

γωνισµός αρχίζει να ρίχνει τη µπύρα Φιξ από τον

θρόνο της

ρός

εµφιαλωµένο νερό Ζαγόρι

αγορά το µυθικό

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

* «ΠΙΕΣ ΦΙΞ, ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΟ», ήταν το ιστορικό επικοινωνιακό

µήνυµα της εταιρείας.

124 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 125

(λανσάρισµα)

του. Η οικογενειακή επιχείρηση διασπάστηκε, το σήµα αγοράστηκε και πωλήθηκε κάποιες φορές, στο µετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας αλλά και στη διοίκηση εισήλθαν πολιτικά πρόσωπα που αργότερα είχαν αρνητικό πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτειακή κρίση της δεκαετίας του ΄60, το 1963 λήγει το προνοµιακό εµπορικό καθεστώς που είχε πετύχει η οικογένεια, το 1982 η εται-ρεία καταρρέει υπό το βάρος τεράστιων χρεών και περνά στον έλεγχο της Εθνικής, ενώ όπως συµβαίνει µε όλους τους …µύθους, επιχειρήθη-κε αρκετές φορές να κυκλοφορήσει και πάλι, άλ-λοτε εντελώς παράνοµα κι άλλοτε υπό καθεστώς (ελεγχόµενης) ηµιπαρανοµίας. Κλασική ελληνι-κή ιστορία θα πείτε, η οποία αφορά πλέον τους ιστορικούς! Το επί δεκαετίες όµως επικοινωνια-κό υλικό της εταιρείας, οι έντυπες καταχωρίσεις της και τα εταιρικά έντυπα, το προωθητικό υλικό της και το φωτογραφικό αρχείο των εγκαταστά-σεών της θεωρούνται στις µέρες µας σηµαντικά τεκµήρια βιοµηχανικής ιστορίας.

Επένδυση σε µια αξία!Ενάµιση αιώνα µετά την επιχειρηµατική κίνη-ση του Ιωάννη Φιξ που έµαθε τους Έλληνες να πίνουν µπύρα, ένας άλλος επιχειρηµατίας, Ηπει-

ρώτης κι όχι Βαυαρός, ο Γιάννης Χήτος που όλοι γνωρίζουµε από το εµφιαλωµένο νερό Ζαγόρι, ρίχνει και πάλι στην αγορά τη µπύρα Φιξ. Το σή-µα αγοράστηκε πριν δύο χρόνια από έναν άλλο εµβληµατικό Έλληνα επιχειρηµατία, τον οινοποιό, Βασίλειο Κουρτάκη ο οποίος το κατείχε ήδη από το 1995. Αυτός επιχείρησε να το λανσάρει µετά το 2000, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Για το νέο αυ-τό επιχειρηµατικό όνειρο χτίστηκε ένα νέο εργο-στάσιο στη Ριτσώνα Ευβοίας, σε χώρο 7,5 στρεµ-µάτων και σύµφωνα µε πληροφορίες επενδύ-θηκαν πάνω από 15 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία που θα διαχειρίζεται πλέον το brand, φέρει τον τίτλο Ολυµπιακή Ζυθοποιία και είναι η διάδοχη κατά-σταση της εταιρείας Ελληνικές Μικροζυθοποιίες (ο Κάρολος Φιξ θα ένιωθε εκνευρισµό µε ένα τέτοιο όνοµα…). Η τελευταία είναι δηµιούργηµα των επιχειρηµατικών οικογενειών Χήτου (νερό Ζαγόρι) και Γκρέκη (µπύρα Genesis). Δεν έχει στο portfolio της µόνο τη µπύρα Φιξ. Για την ακρίβεια η Φιξ είναι το νεώτερο µέλος, καθώς εκτός από τη Genesis, η εταιρεία διαθέτει την εξαιρετική µπύρα Β29. Η Ολυµπιακή Ζυθοποιία συνδέεται µε την επίσης εξαιρετική Πειραϊκή Μπίρα, αφού κατέχει µειοψηφικό ποσοστό της παραγωγού εταιρείας Πειραϊκή Μικροζυθοποιία.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΗΤΟΣ

Με την ελπίδα της δροσιάς!Τι µπορεί να περιµένει η εταιρεία από µια αγορά σαν την ελληνική; Πόσο µπορεί να διευρυνθεί το απειροελάχιστο ποσοστό που έχει αποµείνει στις εκτός πολυεθνικών µάρκες; Ο Γιάννης Χήτος, πρόεδρος της Ολυµπιακής Ζυθοποιίας είναι αισιόδοξος. «Με βασικό µας δεδοµένο ότι την αγορά της µπύρας στη χώρα µας ουσιαστικά µονοπωλούν ελάχιστα σήµατα, θεωρήσαµε ότι ήρθε η ώρα να προσφέρουµε στους καταναλωτές ακόµα µία εναλλακτική. Μία αξιόπιστη και ποιοτική ελληνική πρόταση για το τραπέζι τους. Ήδη, στο σύντοµο χρονικό διάστηµα της τοποθέτησης της Fix Hellas στην αγορά, οι πρώτες ενδείξεις είναι ιδιαίτερα θετικές. Τα σχόλια που εισπράττουµε από το κοινό είναι πολύ κολακευτικά και υπάρχει µεγάλος ενθουσιασµός τόσο για το προϊόν αυτό καθαυτό όσο και για το ‘ιστορικό’ σήµα που αντιπροσωπεύει» µας απάντησε στην ερώτησή µας. Ο βαθµός αποδοχής του νέου προϊόντος θα φανεί στους επόµενους µήνες, στόχος πάντως της εταιρείας, όπως µας είπε ο Γ. Χήτος είναι «µε αφετηρία µας την πρώτη κυκλοφορία της ‘νέας’ Fix Hellas, η κατάκτηση µεριδίου 5% της αγοράς, για το διάστηµα της επόµενης 5ετίας». Η περίοδος δεν ευνοεί επενδυτικά άλµατα, ειδικά µάλιστα σε αγορές τόσο ασφυκτικά ανταγωνιστικές όπως η µπίρα. Ο Γιάννης Χήτος όµως δεν πτοείται. «Σίγουρα, η περίοδος που διανύουµε είναι δύσκολη από πολλές απόψεις, πόσο µάλλον δε για το επαναλανσάρισµα ενός προϊόντος. Ωστόσο, το δικό µας εγχείρηµα είναι µακροπρόθεσµο και πιστεύουµε ότι οι καταναλωτές θα ανταµείψουν αυτή µας την προσπάθεια», υποστηρίζει για το εγχείρηµά του και συµπληρώνει µε µια ατάκα που όλοι έχουµε ανάγκη αυτό το διάστηµα, περισσότερο κι από ένα ποτήρι παγωµένης Φιξ: «Έχουµε εξάλλου αποδείξει και στο παρελθόν, ως Έλληνες, ότι µπορούµε να ξεπερνούµε κάθε λογής δυσκολίες και να δηµιουργούµε, µέσα από τις κρίσεις, νέες ευκαιρίες».

126 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΙΤΑΝΗ ανάγνωση της περιβαλλοντικής

απληστίαςΜε τη συµµετοχή

καταξιωµένων Ελλήνων καλλιτεχνών, που µε τα

δικά τους µέσα έκφρασης ο καθένας, δίνουν τη

δική τους άποψη για την διαχρονική απληστία της

ανθρώπινης φύσης σε σχέση και µε το φυσικό

περιβάλλον, εγκαινιάσθηκε η έκθεση «Ερυσίχθων, η σύγχρονη ανάγνωση του

µύθου», στις 5 Ιουλίου 2010, στο Πολιτιστικό Κέντρο

«Λεωνίδας Κανελλόπουλος» της Ελευσίνας. Πρόκειται για την ετήσια εικαστική έκθεση

– θεσµό που υποστηρίζει η Α.Ε. Τσιµέντων ΤΙΤΑΝ,

σε συνεργασία µε τον Δήµο Ελευσίνας. Η έκθεση

πραγµατοποιείται στο πλαίσιο του προγράµµατος «Δάσος - Ζωή - Πολιτισµός» της Ακαδηµίας Αθηνών και του Μουσείου Γουλανδρή

Φυσικής Ιστορίας, την οργάνωσή της επιµελήθηκε

το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της

Ακαδηµίας Αθηνών και τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου

της Δηµοκρατίας.

ΕΚΕ Δράσεις, πρωτοβουλίες

WIND ΕΛΛΑΣΠεριβαλλοντικά & διαδραστικά

Την επιταγή των 89.000 ευρώ από την εκστρατεία «Τα παιδιά νικάνε» που υλοποίησε η WIND Ελλάς σε συνεργασία µε την οµάδα µπάσκετ του Ολυ-µπιακού, παρέδωσε σε ειδική εκδήλωση η εταιρεία στην «Κιβωτό του Κό-

σµου». Η οµάδα µπάσκετ του Ολυµπιακού αγκάλιασε και πρωταγωνίστησε στην εκστρατεία «Τα παιδιά νικάνε» κατά τη διάρκεια του φετινού Final Four. Η WIND, Μέγας Χορηγός της ΚΑΕ Ολυµπιακός, για κάθε καλάθι που έβαλαν οι παίκτες της οµάδας στο Palais de Paris-Bercy, τρίποντο-δίποντο ή βολή, προσέφερε 1.000 ευρώ στο σωµατείο. Με τα 89 καλάθια τις οµάδας στους δύο αγώνες στο Παρίσι, το πο-σό ανήλθε στις 89.000 ευρώ. Να σηµειωθεί ότι η καµπάνια της WIND «Τα παιδιά νικάνε» υλοποιείται στο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής υπευθυνότητας «Στην Πράξη». Παράλληλα, το WIND Eco Νews, έναν ηλεκτρονικό χώρο περιβαλλοντικού περιεχοµένου αποκλειστικά για τους εργαζόµενους της, εγκαινίασε πρόσφατα η Δ/νση Ανθρώπινου Δυναµικού της WIND Ελλάς µε αφορµή την Παγκόσµια ηµέρα Πε-ριβάλλοντος. Το WIND Eco News το οποίο φιλοξενείται στο ανανεωµένο intranet της WIND, είναι ειδικά σχεδιασµένο για τους εργαζόµενους της εταιρείας και έχει ως στόχο την ενηµέρωσή τους σε θέµατα περιβαλλοντικού περιεχοµένου καθώς και την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίησή τους σε θέµατα που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Το WIND Eco News δίνει τη δυνατότητα στους αν-θρώπους της WIND να ενηµερώνονται και να διευρύνουν τις γνώσεις τους για περι-βαλλοντικές εξελίξεις και νέα από την Ελλάδα και όλο τον κόσµο. Επιπλέον παρέχει χρήσιµες συµβουλές για τη µείωση της ενεργειακής µας κατανάλωσης και της βελτί-ωσης της φιλο-περιβαλλοντικής συµπεριφοράς µας, ενώ υπάρχει και η ενότητα Eco Kids µε ενέργειες και δράσεις που αφορούν ειδικά στο Παιδί και στο Περιβάλλον. Παράλληλα, παρέχει συνεχή ενηµέρωση για τις περιβαλλοντικές δράσεις της WIND

µέσω του προγράµµατος Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας «Στην Πράξη».

ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝ ΤΗΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΞΙΑ!

ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΙΛΟΓΗ

Από αριστ.: Ο µπασκετµπολίστας, Παναγιώτης Βασιλόπουλος, ο πατήρ Αντώνιος, ιδρυτής της Κιβωτού του Κόσµου, ο εµπορικός δ/ντης της ΚΑΕ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ, Νίκος Λεπενιώτης και ο διευθυντής εταιρικών χχέσεων της WIND Ελλάς, Γιώργος Τσαπρούνης µαζί µε παιδιά της Κιβωτού.

InfoΔιάρκεια έκθεσης:5 Ιουλίου - 3 Οκτωβρίου 2010Ώρες λειτουργίας:Καθηµερινά: 10:00 π.µ. – 14:00 µ.µ. και 18:00 – 22:00 µ.µ.Εκτός Δευτέρας & ΔεκαπενταύγουστουΠολιτιστικό Κέντρο «Λεωνίδας Κα-νελλόπουλος»Οδός Δραγούµη, Πλησίον Ι.Κ.Α., τηλ. : 210 55 37 302Χορηγός ΤΙΤΑΝ

ΕΠΙΛΟΓΗ 127

1979 - 2010: Οι µεγάλες στιγµές υπερηφάνειας

Όλοι µαζίΌλοι µαζίΌλοι µαζίΌλοι µαζίΌλοι µαζίΌλοι µαζίΌλοι µαζίΧρυσή εφεδρεία για τις µεγάλες µάχες. Πολιτισµός & Αθλητισµός δείχνουν ότι κάθε φορά που η Ελλάδα δουλεύει σκληρά µετρά επιτυχίες! Και όπως θα έλεγε ο Ελύτης, κάπου µεταξύ Τρίτης και Τετάρτης πρέπει να έχουµε χάσει την αληθινή µας µέρα. Τη µέρα της Διατηρήσιµης Ανάπτυξης. (Μαρία Νεφέλη 1978). Που για να έρθει θα πρέπει να δουλέψουµε όλοι µαζί!ρθει θα πρέπει να δουλέψουµε όλοι µαζί!

128 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Η Ελλάδα των θαυµάτων και οι µάχες για το ωραίο & το µεγάλο

«Π ιθανόν,

σ το θέµα της γεν ικής αναπτύξεως του τόπου µας να µην µπορούµε να συναγωνιστούµε τις άλλες χώρες, τις πιο προηγµένες. Αλλά στον τοµέα τον πολιτιστικό πιστεύω ότι µπορούµε να τις συναγωνιστούµε και να τις ξε-περάσουµε. Διότι υπάρχουν οι αντι-κειµενικές προϋποθέσεις, υπάρχει το υλικό». (από την έκδοση "Ο πολιτικός λόγος του Κωνσταντίνου Καραµανλή", Ινστιτούτο Δηµοκρατίας, Αθήνα 2009, σελ. 200). Ήταν το 1978 όταν ο τότε πρωθυπουργός έκανε την παραπάνω δήλωση στα εγκαίνια πολιτιστικής εκ-δήλωσης στην Αθήνα. Είχαν περάσει µόλις τέσσερα χρόνια από το οριστικό τέλος του εφιάλτη της στρατιωτικής δικτατορίας και η σφριγηλή δηµο-κρατία άνοιγε τα φτερά της µετά το σπάσιµο του «γύψου». Η Ελλάδα είχε τη διάθεση να δηµιουργήσει, να λάµ-

Οι δηµιουργικές δυνάµεις της ελληνικής κοινωνίας είναι ακαταπόνητες, η κοινή προσπάθεια των ανθρώπων του πολιτισµού και του αθλητισµού στέφεται συχνά µε επιτυχία συναντώντας ένα κοινό που περιµένει διψασµένο για διάκριση και υπερηφάνεια. Μπορεί η χώρα να µην κατάφερε να περάσει στην επόµενη φάση, να προκριθεί στους 16, πόσο όµως αλήθεια αποτιµάται και η συµµετοχή της Εθνικής Οµάδας Ποδοσφαίρου στο Μουντιάλ 2010, το να είναι µία από τις 32 καλύτερες οµάδες του κόσµου, ιδίως σήµερα που ο Έλληνας αισθάνεται «τσαλακωµένη» διεθνώς την αξιοπρέπειά του; Σίγουρα είναι ανεκτίµητη!

ψει και πάλι στο ευρωπαϊκό στερέω-µα. Τριάντα χρόνια µετά οι Financial Times, ελαφρώς ειρωνικά όπως το συνηθίζουν το τελευταίο διάστηµα, εκτιµούσαν ότι «µια πιθανή νίκη της Ελλάδας στη Eurovision του 2010, ίσως αναπτερώσει το πεσµένο ηθικό των Ελλήνων». Τί συνέβη στο µεταξύ;

Με τη φόρα ενός Νόµπελ

Το Νόµπελ Λογοτεχνίας µε το οποίο τιµήθηκε ο Οδυσσέας Ελύτης το 1979 ήταν το ιδανικό ξεκίνηµα της µετα-πολίτευσης στην Ελλάδα, µαζί µε την επιστροφή στην πατρίδα ενός σηµα-ντικού τµήµατος της ελληνικής διανό-ησης και τέχνης το οποίο είχε, ανα-γκαστικά, εκπατριστεί λόγω εµφυλίου και χούντας. Αµέσως µετά, η είσοδος της χώρας ως πλήρες µέλος της ΕΟΚ

το 1981 και η αλλαγή στην κυβέρνη-ση τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ση-µατοδότησαν το πέρασµα σε µια νέα εποχή – και όχι µόνο πολιτική. Νέα ποιότητα στον ελληνικό πολιτισµό επι-τεύχθηκε και νέες δυνάµεις έλαµψαν µέσα από την αναγνώριση της κουλ-τούρας ενός σηµαντικού κοµµατιού της ελληνικής κοινωνίας: η αριστερά έβγαινε σταδιακά από το περιθώριο. Η ιστορική συµφιλίωση ηττηµένων και κερδισµένων σε µάχες άλλων επο-χών, προοιώνιζε την εµφάνιση ενός νέου, λαµπρού ελληνικού πολιτισµού – δεν είδαµε όµως παρά ψήγµατα αυ-τού που είχαµε ονειρευτεί. Η ραγδαία άνοδος του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού και η απρόσκοπτη πλέον επαφή του µε τη διεθνή κουλ-τούρα, από την οποία είχε αποκοπεί για σηµαντικό διάστηµα εξαιτίας της επτάχρονης δικτατορίας και της κοπι-

ΕΠΙΛΟΓΗ 129

1979 - 2010: Οι µεγάλες στιγµές υπερηφάνειας

«Η οικονοµική κρίση που διανύουµε ως χώρα είναι πρώτα-πρώτα κρίση πολιτισµού, καθώς εδώ και

δεκαετίες, µε πρώτη την Πολιτεία και µετά εµάς, έχουµε χάσει το νόηµα της ηθικής αξίας και είχαµε την

ψευδαίσθηση και την έπαρση της απατηλής ευµάρειας», δήλωσε πρόσφατα ο βραβευµένος σκηνοθέτης, Τάσος

Μπουλµέτης κατά την τελετή απονοµής των πρώτων Βραβείων της Ελληνικής Ακαδηµίας Κινηµατογράφου.

Οι Έλληνες φίλαθλοι πανηγύρισαν τη συµµετοχή της χώρας στο Μουντιάλ 2010.

ώδους προσπάθειας για τον εκδηµοκρατισµό των δοµών του ελληνικού κράτους, αναζωο-γόνησαν τις πολιτιστικές δυνάµεις. Το λαϊκό τραγούδι βίωσε µια δεύτερη νεότητα µέσα από τον θεσµό της ρεµπέτικης κοµπανίας που ανασυστάθηκε από τις στάχτες της δεκαετίας του ‘60. Το θέατρο έζησε µερικές από τις ση-µαντικότερες µέρες του µε την εµφάνιση θιά-σων από νέους ηθοποιούς που τόλµησαν να παρουσιάσουν σύγχρονο ρεπερτόριο. Η βι-βλιοπαραγωγή στην Ελλάδα εκτινάχθηκε κα-θώς δεκάδες στην αρχή, εκατοντάδες στη συ-νέχεια, εκδοτικοί οίκοι ξεπήδησαν σε όλη τη χώρα, δηµιουργηµένοι από νέους, ρέκτες του βιβλίου. Δεν είναι τυχαίο ότι µέχρι τα µέσα της προηγούµενης δεκαετίας, κάθε χρόνο κυ-κλοφορούσαν στην Ελλάδα πάνω από 7.000 ελληνικοί και µεταφρασµένοι τίτλοι και επα-νεκδόσεις! Τέλος, η τηλεόραση, κρατική κατά το διάστηµα από το 1974 µέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 – αποτέλεσε το νέο «µαγι-κό» πολιτιστικό µέσο γύρω από το οποίο συ-

130 ΕΠΙΛΟΓΗ

σπειρώθηκαν παλιότερες και νεότερες πολιτιστικές δυνάµεις δηµιουργώντας, όταν τους το επέτρεπαν οι συνθήκες, µερικά εξαιρετικά πολιτιστικά έργα.

Με τον Γκάλη, τον Γιαννάκη και τ’ άλλα παιδιά...

Στον αθλητισµό η εικόνα ήταν σαφώς καλύτερη. Το 1971, η πιο δηµοφιλής ποδοσφαιρική οµάδα της χώρας, ο Παναθηναϊκός, είχε φτάσει µέχρι το θρυλικό Γουέµπλεϊ για τον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Οµάδων Ευρώπης όπου, αν και ηττήθηκε από τον Άγιαξ, είχε κάνει όλη την Ευρώπη να µιλάει για το ελληνικό αθλητικό «θαύµα». Η συνέχεια δεν ήταν ανά-λογη σε επίπεδο συλλόγων, καθώς µια τέτοια επιτυχία δεν επαναλήφθη-κε ποτέ (στο ποδόσφαιρο). Σε επίπε-δο εθνικών οµάδων όµως, οι προ-σπάθειες στέφθηκαν από ασύλληπτες για την εποχή επιτυχίες, ενώ και στο µπάσκετ η συλλογική εκπροσώπησή

ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΜΙΑΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

1979Ο Οδυσσέας Ελύτης τιµάται µε το Νοµπέλ Λογοτεχνίας- το δεύτερο για τη χώρα µας.

1980 Η Ελλάδα γίνεται πλήρες µέλος της ΕΟΚ.

1982Πανευρωπαϊκοί Αγώνες Στίβου στο νεότευκτο ΟΑΚΑ.

1985Η Μελίνα Μερκούρη φέρνει το θεσµό της Πολιτι-στικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης στην Αθήνα.

1987Κατάκτηση του Ευρωµπάσκετ στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.

1994 Η Ελλάδα στο Μουντιάλ των ΗΠΑ.

1997 Παγκόσµιο Πρωτάθληµα Ανοιχτού Στίβου στο ΟΑΚΑ.Η Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.

2004Ολυµπιακοί Αγώνες στην Αθήνα, κατάκτηση του Euro στο ποδόσφαιρο.

2005Κατάκτηση του Ευρωµπάσκετ για δεύτερη φορά, στη Σερβία.

2006 Η Ελλάδα δεύτερη στο Μουντοµπάσκετ της Ιαπωνίας. Η Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.

2007Παγκόσµια συγκίνηση από την πυρκαγιά στην Αρχαία Ολυµπία.

2009Εγκαίνια του νέου Μουσείου Ακρόπολης και του ανακαινισµένου Εθνικού Θεάτρου.

2010 Η Ελλάδα στο Μουντιάλ της Νοτίου Αφρικής. Παράδοση του αποκατεστηµένου Παρθενώνα.

µας στα σαλόνια της Ευρώπης ήταν εντυπωσιακή µε τους Άρη, Ολυµπι-ακό και Παναθηναϊκό. Η ανάληψη µεγάλων διεθνών αθλητικών διοργα-νώσεων που φιλοξενήθηκαν τη δε-καετία του ‘80 στα νεότευκτα στάδια – στολίδια του ΟΑΚΑ και του ΣΕΦ, πέρασαν τον ελληνικό αθλητισµό σε µια νέα εποχή. Ο Νίκος Γκάλης, ο Πα-ναγιώτης Φασούλας και ο Παναγιώ-της Γιαννάκης, η Σοφία Σακοράφα και η Άννα Βερούλη είναι οι νέοι ήρωες. Τη σκυτάλη θα πάρουν αργότερα η Βούλα Πατουλίδου, ο Πύρρος Δή-µας και ο Ιωάννης Μελισσανίδης, οι «κρίκοι» που συνδέουν την Ελλάδα των αθλητικών θαυµάτων µε την Ελ-λάδα της διεθνούς αναγνώρισης.

Στιγµές αισιοδοξίας και υπερηφάνειας

Αν επιχειρήσουµε να βάλουµε στο ζύγι από τη µια πλευρά την πολιτιστι-κή παραγωγή και τις συγκινήσεις της

των τελευταίων τριάντα χρόνων κι από την άλλη την αθλητική παραγωγή, είναι σίγουρο ότι η ζυγαριά θα γείρει προς τη δεύτερη. Το ενδιαφέρον όµως είναι ότι και στους δύο τοµείς η επι-τυχία αποδόθηκε –ορθά– στο πνεύµα της κοινής προσπάθειας των πρωτα-γωνιστών, κοινωνίας και Πολιτείας. Το 2004, τη χρονιά που η Ελλάδα έλαµψε παγκοσµίως µε τη διοργάνωση των Ολυµπιακών Αγώνων, κατακτά το Euro σ το ποδόσφαιρο υπό την εµπνευ-σµένη, προσωποπαγή µεν αλλά λει-τουργική καθοδήγηση ενός Γερµανού προπονητή. Δεν είναι τυχαίο ότι ο οµοσπονδιακός κόουτς, Ότο Ρεχάγκελ άρχισε να «διδάσκεται» στις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων και τα σεµι-νάρια διοίκησης ανθρώπινου δυναµι-κού. Ο καθηγητής Δηµήτρης Μπουρα-ντάς του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου αποκωδικοποίησε το «στυλ διοίκησης Ρεχάγκελ» µε σκοπό να βοηθήσει επιχειρήσεις και εταιρικούς ηγέτες να βρουν πηγή έµπνευσης.

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 131

1979 - 2010: Οι µεγάλες στιγµές υπερηφάνειας

Κοινή πορεία, κοινές επιτυχίες

Τα τελευταία χρόνια, υπό τις πιέσεις της διεθνούς ύφεσης και των διογκω-µένων οικονοµικών προβληµάτων στο εσωτερικό της χώρας, καταγρά-φηκαν µικρές και µεγάλες επιτυχίες, τόσο στον αθλητικό τοµέα ειδικά από την Εθνική Οµάδα Μπάσκετ, όσο και στον πολιτισµό µε την ανακαίνιση του Εθνικού Θεάτρου, την ολοκλήρωση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης και την απόδοση µέρους της Ακρόπολης των Αθηνών στο παγκόσµιο κοινό.

Το 2004, µε την τέλεση των Ολυµπιακών Αγώνων στην Αθήνα, ο πολιτισµός συνάντησε τον αθλητισµό σε µια στιγµή µεγαλουργίας. Η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να λάµψει, έστω και για µερικούς µόνο µήνες, σε ολόκληρη την οικουµένη, ενώ

ύστερα από αρκετά χρόνια, αποδείκνυε ότι το κοινό όραµα, ο δηµιουργικός σχεδιασµός που θέτει τον πήχη πολύ πάνω από τον µέσο όρο και η συλλογική δουλειά (έστω και στο παρά πέντε!) και ο εθελοντισµός, µπορούν να κάνουν θαύµατα.

Σηµαντικές εκθέσεις µε ελληνικούς θησαυρούς πολιτισµού πραγµατοποι-ήθηκαν εντός κι εκτός της Ελλάδας. Νέες θεατρικές οµάδες κάνουν την εµφάνισή τους στην Αθήνα, την ευρω-παϊκή πρωτεύουσα µε τα περισσότερα σε αναλογία πληθυσµού θέατρα, νέες δισκογραφικές εταιρείες εµφανίζονται καθηµερινά µε ιδιοκτήτες που βρίσκο-νται κάτω από το κατώφλι των –άντα, ενώ οι εικαστικές τέχνες γνωρίζουν απρόσµενη επιτυχ ία, όπως διαπι-στώσαµε στην πρόσφατη έκθεση Art

Athina 2010 όπου επικρατούσε το αδι-αχώρητο και τα έργα ήταν εντυπωσια-κά. Τέλος, µε βραβεία επιστρέφουν οι ελληνικές εταιρείες γραφιστικού σχεδι-ασµού που συµµετέχουν στα European Design Awards – ένας θεσµός που ξε-κίνησε από την Ελλάδα και κατέκτησε την ευρωπαϊκή γραφιστική κοινότητα. Όσο για τον κινηµατογράφο, µια νέα γενιά δηµιουργών (Λάνθιµος, Κού-τρας, Χαραλαµπίδης κ.ά.) βρίσκονται αυτή τη στιγµή σε δηµιουργικό διάλο-γο µε τις νέες αισθητικές τάσεις.

132 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το πρόσφατα ανακαινισµένο Μέγαρο Υπατία, (πρώην Λιβιε-ράτου), είναι ιδιοκτησίας Ντίνου και Χρυσάνθης Ρουτζούνη. Ο Ντίνος Ρουτζούνης είναι επιχειρηµατίας, επικεφαλής της εταιρεί-ας δηµοσκοπήσεων ΚΑΠΑ Research και η Χρυσάνθη Ρουτζού-νη, παιδοχειρούργος, άνθρωπος µε υψηλά αισθήµατα προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Τη συναντήσαµε σε αυτό το πραγµατικό στολίδι της Αθήνας και µιλήσαµε µαζί της.

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗ

Το πρόσωπο πίσω από την αναβίωση της γαλλικής

NEO-BAROQUEΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Το Μέγαρο Υπατία δεσπόζει στη συµβολή των οδών Πατησίων & Ηπείρου 2 έναντι του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών. Αριθµεί συνολικά 1240 τ.µ. Είναι κατασκευ-

ής 1906-1909, από τον κορυφαίο Έλληνα αρχιτέκτο-να, Αλέξανδρο Νικολούδη. Αποστολή του είναι να προετοιµάζει και να υποστηρίζει σηµαντικές πρωτο-βουλίες –κρατικές και µη– προς όφελος του κοινωνι-κού συνόλου. Επιβλέπων αρχιτέκτων µηχανικός της ανακατασκευής είναι ο Θανάσης Κυρατσούς.

Εχετε στην κατοχή σας ένα από τα ωραιότερα αρχο-ντικά της Αθήνας, το «Μέγαρο ΥΠΑΤΙΑ». Ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της επένδυσης; Κοιτάξτε, ξεκίνη-σε µε φόντο µια ροµαντική ιστορία… Με το σύζυγό µου γνωριζόµαστε από το 1972. Είµα-σταν πολύ νέοι και µέναµε στην ευρύτερη πε-ριοχή. Τα ραντεβού µας δίνονταν έξω από αυ-τό το κτίριο που µας γοήτευε. Κάποτε είπε ότι θα µου το έκανε δώρο! Πέρασαν πολλά χρό-νια µε ανεξάρτητες πορείες εις έκαστος, εγώ ως παιδοχειρουργός και ο σύζυγός µου ως επιχειρηµατίας, όταν στα µέσα του 2000 µου ανακοίνωσε ότι το αγόρασε! Από ‘κει και πέ-ρα άρχισε ένας αγώνας για την αποκατάσταση

και την ανακατασκευή του. Είναι αναντιρρή-τως ένα λαµπρό Μέγαρο και έχουµε συνδεθεί τόσο άµεσα µαζί του... Ξέρετε, ο σύζυγός µου έχει άµεση σχέση µε το κοινωνικό γίγνεσθαι και συνεπώς επιθυµεί και µάχεται να αφήσει ένα έργο το οποίο θέλει να αντανακλά την εξέ-λιξή της. Άρα ο στόχος ξεκίνησε µε φόντο ένα όραµα των εφηβικών χρόνων που στην πορεία µετεξελίχθηκε και βρήκε µια σύγχρονη έκφρα-ση µέσω αυτού του κτιρίου για την καλυτέρευ-ση του µέλλοντος του κοινωνικού συνόλου και που θα µπορεί να γίνει κοινωνός του ένας φο-ρέας ή ένα φυσικό πρόσωπο.

Ο χώρος προσφέρεται αποκλειστικά για εκδηλώσεις υψηλού επιστηµονικού και πολιτιστικού ενδιαφέ-ροντος; Όλα τα γεγονότα που λαµβάνουν χώρα εκεί πρέπει να έχουν µια πνευµατικότητα. Εί-ναι πολύ εύκολο να γίνει χώρος µουσειακού τύπου αλλά επιµένουµε σθεναρά ως προς την πνευµατικότητα µε το βλέµµα στραµµένο πάντα στο µέλλον. Θέλουµε να κυριαρχεί το σύγχρονο… Τουτέστιν, πράγµατι είµαστε πο-λύ αυστηροί ως προς το τι θα φιλοξενήσουµε. Άλλωστε µην ξεχνάτε ότι χώροι που προσφέ-ρονται για να φιλοξενήσουν πάσης φύσεως εκδηλώσεις υπάρχουν πολλοί, αλλά το Μέγα-ρο Υπατία έχει µια άλλη φιλοσοφία διότι δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά το µέσο που πρέπει να χρησιµοποιηθεί για να δώσει έµφαση ως υποκείµενο και να αναδείξει το υψηλό πνευ-µατικό βεληνεκές αυτών των πολιτιστικών και επιστηµονικών εκδηλώσεων.

Δύσκολο εγχείρηµα… η ανακαίνιση του Μεγάρου ώστε να τεθεί σε λειτουργία. Πολλές γραφειοκρα-τικές αγκυλώσεις που αφορούσαν για παρά-δειγµα στην απαγόρευση ανελκυστήρα…, αλλά αυτά ξεπεράστηκαν µε επιτυχία γιατί βρέθηκαν ευήκοα ώτα. Άλλωστε ουδεµία παρέµβαση κά-ναµε. Φανταστείτε ότι βγάλαµε όλα τα χερούλια από τις πόρτες, ακόµα και τις βίδες τους µία προς µία, ώστε να τις συντηρήσουµε… Το ση-µαντικότερο όµως που θέλω να αναφέρω είναι ότι στα πλαίσια των εργασιών που έγιναν για την εσωτερική διακόσµηση από τον αρχιτέκτο-να Θανάση Κυρατσού, το ίδιο το κτίριο σαν µια ζωντανή οντότητα µας «υπαγόρευε» τα αντικεί-µενα που θα βάλουµε µέσα και έτσι όλοι µαζί συναινούσαµε αυθόρµητα στην κάθε επιλογή!

Υπάρχει κάτι από όλα αυτά τα βαρύτιµα αντικείµε-να που είναι µεγάλης σηµασίας για εσάς; Βέβαια, και µάλιστα κουβαλά µια όµορφη ιστορία. Η «ψυχή» αυτού του µεγάρου είναι το άγαλµα

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΜΕΓΑΡΟ ΥΠΑΤΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 133

της Υπατίας. Πριν πολλά χρόνια το ανακάλυψα σε µια γκαλερί και το λάτρεψα αλλά ήταν αδύ-νατον να το αγοράσω. Τα χρόνια πέρασαν και αυτό υπήρχε πάντα στη σκέψη µου, µέχρι που ένα µεσηµέρι ανήµερα των γενεθλίων µου, ένα φορτηγό το εκφόρτωσε στον κήπο µας! Ήταν το δώρο ζωής του συζύγου µου. Δεν θα µπο-ρούσε να ταυτιστεί τίποτε άλλο τόσο πολύ µε το Μέγαρο αυτό όσο το άγαλµα της Υπατίας, µια προσωπικότητα που θαυµάζω απεριόρι-στα και στην οποία έχω εντρυφήσει. Αυτό το άγαλµα κοσµούσε µια πιάτσα του Τορίνο και είναι του Tabaki, χρονολογηµένο το 1854, όπου ύστερα από µια µεγάλη διαδροµή ανά τις ηπείρους έφτασε στα δικά µας χέρια.

Είστε µητέρα τριών παιδιών, γιατρός , ενώ παράλ-ληλα συµπορεύεστε µε το Μέγαρο Υπατία. Κατά τη γνώµη σας πότε µια γυναίκα νιώθει ολοκληρωµένη; Λοιπόν θα σας εκπλήξω…, όταν ερωτεύεται!

Η προσφορά σας στον άνθρωπο έχει φτάσει µέχρι την Αϊτή. Έτσι δεν είναι; Κοιτάξτε…, δεν ανήκω σε κανένα φιλανθρωπικό σωµατείο. Πιστεύω ότι ο,τιδήποτε προσφέρεις πρέπει να έχει ονο-µατεπώνυµο για να γίνεται προς παραδειγ-µατισµό. Συνεπώς, όπου µου ζητηθεί µετέχω ασυζητητί, γιατί θέλω να συνεισφέρω. Έχω µετάσχει σε αρκετές αποστολές (π.χ. αποστο-λή στον Αµαζόνιο), όµως λόγω του Συµβολαί-ου Εµπιστευτικότητας που έχω υπογράψει για αυτές, είναι αδύνατον να επεκταθώ... Όσον αφορά την Αϊτή προσέφερα τη βοήθειά µου µαζί µε άλλους συναδέλφους στα πλαίσια µιας πρωτόγνωρης παγκόσµιας αλληλεγγύης. Εκεί είναι µια γη ποτισµένη µε βαναυσότητα, κατα-δικασµένη στην απόλυτη εξαθλίωση.

Τι είναι αυτό που σας συγκινεί πολύ; Δύο πράγµα-τα: ο έρωτας, όπως σας προείπα, και οι απο-φοιτήσεις των γιων µου από τα µεγάλα εκπαι-δευτικά σαλόνια του πλανήτη.

Και αυτό πους σας θλίβει; Ο φθόνος…

Ένα ρητό που εµπερικλείει την κοσµοθεωρία σας; Στην παλιά έκδοση της τετραλογίας «Αλεξαν-δρινού κουαρτέτου» (L. Durrell) σε µετάφρα-ση Αι.Χουρµούζιου, στον τόµο «Ιουστίνη», ο στίχος: «τρία πράγµατα µπορεί να κάνει κανείς για µια γυναίκα: να την αγαπά, να υποφέρει για αυτήν ή να την κάνει λογοτεχνία». Μια άλ-λη ρήση που µε σηµατοδότησε εξίσου είναι ο στίχος από το «Καθαρτήριο» της Θείας Κω-µωδίας του Δάντη: «δεν υπάρχει µεγαλύτερος πόνος, από το να θυµάται κάποιος µέσα στη δυστυχία, τον ευτυχισµένο καιρό…».

Συνέντευξη - ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΡΟΥΤΖΟΥΝΗ

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑ

ΥΡΑ

ΚΗ

Σ

134 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

TΑΥΤΟΤΗΤΑΤι: Έκθεση ζωγραφικής: «Το βλέµµα του ζωγράφου: Grzegorz Wnek».Που: Μουσείο Φρυσίρα, Μονής Αστερίου 3, Πλάκα (Πλησίον της οδού Κυδαθη-ναίων), τηλ. 210-3234678, 210-3316027.Πότε: Τετάρτη έως Παρασκευή: 10π.µ.- 5µ.µ., Σάββατο & Κυριακή: 11π.µ.-5µ.µ.Εως: 30/09/2010.

Decent, 180x135cm, oil on canvas, 2007.

Lady with Glove 180x135cm 2008.

ΕΠΙΛΟΓΗ 135

ΈΚΘΕΣΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ

Η ζωγραφική του νεαρού Πολω-νού καλλιτέχνη είναι µοναδική

καθώς είναι εξ’ ολοκλήρου απαλλαγµένη από τους και-νοφανείς ακροβατισµούς και τις απόπειρες εύκολου εντυπωσιασµού που ακο-λούθησε ένα µεγάλο µέρος των σύγχρονων καλλιτ ε-χνών και ουδόλως διστάζει να επιστρέψει σε εκείνη την «παλιά σχολή» των ζωγρά-φων που θεωρούσαν αυ-τονόητο ότι η καλλιτεχνική

τους ταυτότητα είναι συνυ-φασµένη µε την ενεργό τους συµµετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ο ζωγράφος δε διστάζει να χρησιµοποιήσει στη ζωγραφική του ευρύ-τατα το στοιχείο της αλλη-γορίας και της µεταφοράς οι οποίε ς µε ταβάλλον ται σε έκφραση ιδεών και κοι-νωνικού προβληµατισµού. Ο ίδιος οµολογεί ότι πραγ-µατεύεται µια δύσκολη θε-µατολογία που απαρτίζε-ται από θέµατα µε ισχυρό συναισθηµατικό αντίκτυπο

όπως τη φτώχια, κάποια απρόσµενα γεγονότα, ξαφ-ν ικέ ς ασθένε ιε ς, σκηνέ ς της καθηµερινής ζωής γιατί αυτά είναι τα θέµατα για τα οποία νιώθει ότι πρέπει να πάρει δράση, να χρησιµο-ποιήσει εξπρεσιονισ τικές φόρµες, δυναµικά καδρα-ρίσµατα και βίαια χρώµα-τα. Τι άλλο, άλλωστε, θα µπορούσε να πραγµατευτεί ένας τόσο ανθρωποκεντρι-κός καλλιτέχνης που βάζει πάντα στο «µικροσκόπιό» του τον άνθρωπο, το περι-

βάλλον του και την ύπαρξή του…; Έτσι σε αυτή την έκ-θεση που ήδη έχει γνωρίσει µεγάλη επιτυχία, θα έχετε την ευκαιρία να δείτε την αφηγηµατική ζωγραφική σε όλο της το µεγαλείο από τα χέρια ενός καλλιτέχνη που απέκτησε σ τέρεο τεχν ικό υπόβαθρο που αποκτήθηκε σ τη Σχολή Καλών Τεχνών της Κρακοβίας και που ποτέ του δε φοβήθηκε να αναµε-τρηθεί µε τη µεγάλη πρό-κληση της αναπαράστασης της ανθρώπινης µορφής.

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗ

Μέσα από «Το βλέµµα του ζωγράφου: Grzegorz Wnek», την οµώνυµη έκθεση που λαµβάνει χώρα στο Μουσείο Φρυσίρα, ο κόσµος προβάλλεται, τόσο τραγικός όσο ενίοτε µπορεί να γίνει η ίδια η ζωή.

Έτσι βλέπω τη ζωή

Dokument’s smoke, 135x180 cm 2007.

GRZEGORZ WNEK

136 ΕΠΙΛΟΓΗ

MARKET NEWS

ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΑΠΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝΗ Microsoft και η σειρά ψυχαγωγίας Xbox παρουσίασαν πρόσφατα στην έκθεση Electronic Entertainment Expo (E3), σε παγκόσµια πρεµιέρα, το Kinect για Xbox 360, παλαιότερα γνωστό ως «Project Natal», σε µία θεαµατική ζωντανή παράσταση εµπνευσµένη από τους Cirque du Soleil. Το Kinect για Xbox 360 ανοίγει µία πύλη σε έναν ολοκαίνουριο κόσµο παιχνιδιών και ψυχαγωγίας χωρίς χειριστήρια. Επι-πλέον, µαζί µε το Kinect, το Xbox πα-ρουσίασε νέους και εύκολους τρόπους για διασκέδαση µε µουσική, ταινίες και sports. Σε ένα φαντασµαγορικό φινάλε, η εταιρεία παρουσίασε τη νέα κονσόλα Xbox 360, σχεδιασµένη για τα παιχνίδια και τη ψυχαγωγία του µέλλοντος. «Στη Microsoft, πιστεύουµε ότι η διασκέδαση αποτελεί πόλο έλξης για όλο τον πλανήτη, ενώνοντας και συνδέοντας όλους τους ανθρώπους», δήλωσε ο Don Mattrick, Senior Vice President, Interactive Entertainment Business, Microsoft. «Θεωρούµε ότι η διαδραστική διασκέδαση συνιστά την καλύτερη έκφανση της ψυχαγωγίας και θα έπρεπε να είναι ανοικτή και προσιτή σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσµο. Αυτή η πεποίθηση µας οδήγησε άλλω-στε στο να καταρρίψουµε το τελευταίο εµπόδιο που στεκόταν ανάµεσα σε εσάς και στην ψυχαγωγία που τόσο αγαπάτε. Κάνοντάς σας, να είστε εσείς το χειρι-στήριο, αλλάζουµε ριζικά τον τρόπο µε τον οποίο θα βιώνετε τα παιχνίδια και την ψυχαγωγία».

Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥΜια επιλογή των καινοτοµιών του επό-µενου φθινοπώρου κατά τη διάρκεια ενός κοσµικού γεγονότος αφιερωµέ-νου στον Τύπο, στους αρχιτέκτονες και στους καλύτερους πελάτες της παρουσίασε η εταιρία Teuco στο roof

garden του ξενοδοχείου «The Westin Palace Hotel» στο Μι-λάνο. Στην καρδιά της πόλης, η εταιρεία αποκάλυψε σε πρώτη προβολή τις καινούργιες τά-σεις που συνδέονται µε τον χώρο του µπάνιου και στις οποίες η οµορφιά του νερού ήταν η απόλυτη πρωταγωνί-στρια. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης υπήρξαν παρεµ-βάσεις του Luca Guzzini (προ-έδρου της Teuco), του Mauro

Guzzini (CEO), καθώς και των designer Massimo Iosa Ghini και Giovanna Talocci. Ο Massimo Iosa Ghini, λαµπρό ταλέντο του Ιταλικού design είναι ο δηµιουργός κατά την πρώτη του συ-νεργασία µε την Teuco, της λεκάνης Kinea, ενός ρευστού και οργανικού συνδυασµού ανάµεσα σε φόρµες και επιφάνειες. Κατά βάση το concept αυτού του σχεδίου προέρχεται από την προσεκτική παρατήρηση της φύσης και των στοιχείων της: η ρευστότητα του νερού αναµειγνύεται µε την ύλη και δηµιουργούν ένα κυµατοειδές και φιλόξενο αντικείµενο, που περιτυλί-γει τον χρήστη σαν µια αγκαλιά. Ένας ελκυστικός εξοπλισµός ολοκληρώνει το σύνολο συνθέτοντας ένα άλλο και-νοτόµο προϊόν που υπογράφεται από την Giovanna Talocci που χάρη στην προσαρµοστικότητα του Duralight®, διευρύνει την κολεξιόν Paper µε καινο-τόµους νιπτήρες.

ΕΠΙΛΟΓΗ 137

Προϊόντα, υπηρεσίες, ενέργειες και πρωτοβουλίες που δεν περνούν απαρατήρητες!

ΖΥΘΟΣ& ΕΥ ΖΗΝΗ Αθηναϊκή Ζυθοποιία και το πρόγραµµα της εταιρείας «Μπίρα και Ευ Ζην» που τρέχει την τελευ-ταία πενταετία, διοργάνωσαν µία ακόµη µοναδική βραδιά γευσι-γνωσίας ζύθου στο Moorings στη Βουλιαγµένη. Η Fischer, η Amstel Bock, η Duvel και η McFarland, που συµµετείχαν στην γευσιγνω-σία, ανέδειξαν τις γεύσεις που δη-µιούργησε ο chef του Moorings, Ανδρέας Σχοινάς, δηµιουργώντας µοναδικές γευστικές συζυγίες. Η Fischer συνδυάστηκε µε µύδια αχνιστά, λαδορίγανη, πιπεριά και φέτα. Ακολούθησε, η δυνατή µαύρη Amstel Bock συνδυασµένη µε φάβα παντρεµένη µε κάπαρη, ελιές, ντοµάτα, δεντρολίβανο και balsamico. Στη συνέχεια η µπίρα Duvel, συνδυάστηκε µε χοιρινό φιλέτο γεµιστό µε ρόκα, λιαστή ντοµάτα και καπνιστή φέτα. Το γευστικό ταξίδι ολοκληρώθηκε µε την McFarland που συνόδευσε την γλυκιά απόλαυση: καλτσούνια µε ανθότυρο και σιρόπι τσίλι. Η βραδιά έκλεισε σε ατµόσφαιρα και ρυθµούς καλοκαιρινού πάρτι, που συνοδεύτηκε από Amstel Pulse. Να σηµειώσουµε ότι το πρόγραµ-µα «Μπίρα και Ευ Ζην» εντάσσει την µπίρα στο σύγχρονο γαστρο-νοµικό τοπίο, ενώ συγχρόνως επικοινωνεί τα θετικά οφέλη της ήπιας κατανάλωσής της, στο πλαί-σιο ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

ΤΡΟΠΙΚΗ ΓΕΥΣΗH Amita και η οικο-γένεια των καλοκαι-ρινών της γεύσεων παρουσιάζουν ένα ακόµη δροσερό προϊόν για το κα-λοκαίρι µε τροπικό άρωµα. Ο νέος χυ-µός Amita Κοκτέιλ Μάνγκο είναι ιδι-αίτερα ωφέλιµος για τον ανθρώπινο οργανισµό αφού το µάνγκο αποτελεί µία καλή πηγή φυτικών ινών και είναι πλού-σιο σε βιταµίνες, µεταλλικά στοι-χεία και αντιοξειδωτικά. Τα µάνγκο είναι εξωτικά φρούτα που κατάγο-νται από τροπικές περιοχές της Ασί-ας (την Ινδία, την Κίνα, το Πακιστάν και την Ταϊλάνδη) και αποτελούν τα φρούτα που καταναλώνονται πε-ρισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στον κόσµο.

ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣΜία νέα πρόταση εταιρικών συναντήσεων value for money και υψηλής ποιότητας υπηρεσιών παρουσιάζει η Club Hotel Casino Loutraki. Το νέο πακέτο διεξαγωγής Εταιρικών Συναντήσεων, Mid Week Meetings (MWM) παρέχει: α) Προνοµιακό κόστος διαµονής 79 ευρώ µε πρωινό σε δωµάτιο Executive mountain view της 5* ξενοδοχειακής µονάδας του Club Hotel Casino Loutraki, β) Δωρεάν παροχή Main Meeting Room, γ) Έκπτωση 50% στα coffee breaks, δ) Έκπτωση 50% στα standing lunch breaks, ε) Δωρε-άν µεταφορά µε πούλµαν από το σηµείο συγκέντρωσης του group, εντός Αττικής, στις εγκαταστάσεις, στ) Δωρεάν χρήση των εγκαταστάσεων του “Oasis” Wellness Center, ζ) Έκπτωση 20% σε όλες τις θεραπείες του “Oasis” Wellness Center και η) Δωρεάν είσοδο, γεύµα και ποτά στο Casino για όλους τους συµµετέχοντες. Το πακέτο Mid Week Meetings παρέχεται για εταιρικές συναντήσεις µε minimum 10 συµµετέχοντες, ισχύει για τις ηµέρες Δευτέρα έως και Πέµπτη και αφορά τους µήνες Σεπτέµβριο και Οκτώβριο 2010.

για τον ανθρώπινο

ΝΕΑ ΓΕΝΙΑΝΟΥΝΟΥ

Η FrieslandCampina Hellas και η σειρά προϊόντων Νουνού παρουσιάζουν τη νέα σειρά συµπυκνωµένου γάλακτος «Νέα Γενιά Νουνού». Σε γυάλινη συ-σκευασία η οποία ανοίγει και κλείνει αεροστεγώς, αποτελεί τη νέα καινοτο-µία της σειράς προϊόντων Νουνού. Η σύνθεση της νέας σειράς εγγυάται τη

γεύση του αγνού, αγελαδινού γάλακτος υψηλής θρεπτικής αξίας. Διατίθεται πλήρης ή light, χωρίς την προσθήκη

συντηρητικών.

138 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΑπτερόεντα

c Με αφορμή την οικονομική κρίση της χώρας μας, διαβάζω αναφορές στη φράση: “Η ώρα της αλήθειας έφθασε”. Ενώ ελπίζω να αναφέρονται στη στιγμή -ειδάλλως θα ήταν πολύ βασανιστικό- αναρω-τιέμαι: Εμείς τί είμαστε άραγε, οι ταύροι ή οι ταυρομάχοι;.

Τίθεται το ερώτημα αν την παρούσα κρίση είναι δίκιο να την “πλη-ρώσουν” οι αθώοι. Αντερωτώ: Υπάρχει κανείς Έλληνας άνω των είκοσι που να μπορεί να θεωρηθεί αθώος;

c Χαίρομαι για την ανακοίνωση της Άννας Διαμαντοπούλου ότι κόβονται οι χορηγίες προς τα Ιδρύματα πρώ-ην Πρωθυπουργών. Μήπως να καθοριστεί ότι και σε άλλα ιδρύμα-τα οι χορηγίες δεν θα υπερβαίνουν το 10% του ετήσιου προϋπολογι-σμού τους;

Πρόγευση μελλο-ντικού μου σχολίου (αν προκάμω): Το κράτος ενδιαφέρεται για τη νομιμότητα ή για ει-σπρακτικά οφέλη της ανομίας; Μια υπεύθυνη απάντηση θα έλυνε για πάντα τα περισσότερα εκκρεμή προβλήματα.

c Τα έπεα μου φαί-νονται να διαψεύδουν τη θεωρία του χάους. Ουδέποτε είχαν κάποιο αισθητό αποτέλεσμα. Συνεχίζω να γράφω και οι πεταλούδες συνεχί-ζουν το πέταγμά τους.

μια Ομοσπονδία αυτόνομων Υπουργείων. Οπότε είναι εύλογο ο κάθε αυτόνομος Υπουργός να έχει τη δική του επικοινωνιακή πολιτική. Αλλά σε αυ-τό το επικοινωνιακό κατασκεύασμα υπάρχουν και δύο κερασάκια. Το πρώτο αναφέρεται σε κάποια “ιστορικά” λεγόμενα στελέχη τα οποία θεωρούν εαυτούς ως αυθεντικότερους εκφραστές της (ουτο-πικής τους) πραγματικότητας. Το δεύτερο κερασάκι είναι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και το άμεσο επιτε-λείο του. Στη περίπτωση του Γιώργου Παπανδρέου το επικοινωνιακό πρόβλημα είναι στα όρια του απελπιστικού. Πρώτον, γιατί θεωρητικά θα έπρεπε να γνωρίζει καλύτερα, λόγω σπουδών και προϋ-πηρεσίας, πως χρησιμοποιείται αυτό το εργαλείο. Δεύτερον, γιατί έφερε και έναν ειδικό να μιλήσει σε όλα τα στελέχη για τα θέματα αντιμετώπισης κρίσε-ων. Ας προσπεράσω το γεγονός ότι τα περισσότερα μέλη της Κυβέρνησης αδιαφόρησαν για το σεμινά-ριο, γιατί μπορώ να καταλάβω τι πλήγμα είναι για τον εγωισμό κάποιων να αποδεχθούν ότι υπάρχει κάτι το οποίο δεν γνωρίζουν καλύτερα από τους (άλλους) καθηγητάδες. Όμως ο κ. Παπανδρέου πα-ρακολούθησε το σεμινάριο. Ή δεν κατάλαβε τίποτα, ή ο καθηγητής είναι άχρηστος. Δική σας η επιλογή.

Ξεκίνησα με Βοναπάρτη και σταματώ με τον ίδιο. Λέγεται ότι αυτούς που θεωρούσε ιδιαίτερα επι-κίνδυνους στο στράτευμά του ήσαν οι “δραστήριοι ηλίθιοι”. Αν ζούσε σήμερα θα διαπίστωνε ότι αυτοί κατά πλειονότητα στελεχώνουν τα κόμματα εξουσίας και ιδιαίτερα τα επικοινωνιακά τους επιτελεία.

H Ελευθεροτυπία και η ελευθεροτυπία

Είναι γνωστό ότι η ιδιοκτησία της εφημερίδας Ελευθεροτυπία αποφάσισε να μην “καλύψει” την “ανακάλυψη” της “γιάφκας” του Επαναστατικού Αγώ-να, προκειμένου να εκδηλώσει την ενόχλησή της για τις διαδικασίες επικοινωνιακής κάλυψης εκ μέρους του Κράτους της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας. Αν η ιδιοκτησία της Ελευθεροτυπίας ή και οποιασδήπο-τε άλλης εφημερίδας, θέλει πραγματικά να περιορι-στεί το φαινόμενο της ποδηγέτησης των μέσων από το Κράτος υπάρχουν απλούστεροι τρόποι.

Ας αρνηθούν οι εφημερίδες και τα ηλεκτρονι-κά μέσα να μεταφέρουν οποιαδήποτε πληροφορία χωρίς πλήρη αναφορά στην πηγή της. Όχι πια ‘καλά πληροφορημένες πηγές’, ή ‘ανώτατα στελέχη’ και άλ-λα υποτιμητικά της νοημοσύνης. Όσοι πληροφορούν είτε να αναλαμβάνουν πλήρη ευθύνη των δηλώσεών τους είτε να σιωπούν. Επίσης οι δημοσιογράφοι να μην αποδέχονται ενημέρωση “off-the-record”.

ΣκνιπεΣ

Βουρβόνοι της Πολιτικής Επικοινωνίας

Από τον ΑνΔρΕΑ ριζΟΠΟΥΛΟ

Δυστυχώς για μια ακόμα φορά επιβεβαιώνεται ότι στελέχη των δύο κομμάτων εξουσίας, σύμ-

φωνα με την περίφημη φράση η οποία, μεταξύ άλλων, αποδίδεται και στον να-πολέοντα Βοναπάρτη, όλα αυτά τα χρό-νια τίποτα δεν έμαθαν και τίποτα δεν

ξέχασαν. Και όταν γράφω τίποτα, εννοώ απολύτως τίποτα. Αυτό υπογραμμίστηκε ιδιαίτερα στη διαδι-κασία που οδήγησε στην υπαγωγή της χώρας στη δανειοδότηση του ΔνΤ και όλα τα συνεπακόλουθα. Άλλοι αρμοδιότεροι από μένα έχουν ήδη γράψει και θα συνεχίσουν να γράφουν για τα επόμενα τρία χρόνια (τουλάχιστον) για τις πολιτικές επιλογές της Κυβέρνησης αλλά και της Αξιωματικής Αντιπολίτευ-σης. Σε τούτη εδώ την απάνεμη (έτσι για να χρησι-μοποιήσω και εγώ μια “επικοινωνιακή” λέξη) σελί-δα αυτοελέγχομαι “άχρι αστραγάλων” δηλαδή να αναφερθώ κυρίως σε θέματα επικοινωνίας.

Η αποτίμηση και η εκτίμηση της Επικοινωνίας ως πολιτικό εργαλείο συνιστά το βασικό πρόβλη-μα και των δύο κομμάτων. Από τη μια φαίνονται να νομίζουν ότι η Επικοινωνία μπορεί να απαλύνει κάθε πολιτικό πρόβλημα και ενδεχομένως να εξα-φανίσει κάποια ιδιαίτερα ενοχλητικά και σε εξαιρε-τικές περιπτώσεις να υποκαταστήσει την πολιτική. Και ως εδώ έχει καλώς. Αντίστοιχες ανερμάτιστες προσεγγίσεις της Επικοινωνίας συναντάμε “και στις καλύτερες των οικογενειών” δηλαδή κάποιες άλλες προηγμένες πολιτικά χώρες. Η καταστροφική δια-φορά είναι ότι παντού αλλού όσοι αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν αυτό το χρήσιμο εργαλείο μα-θαίνουν και τις προδιαγραφές του. Και δεν αναφέ-ρομαι σε τίποτα ιδιαίτερα περίπλοκες διαδικασίες, αλλά σε απλές αρχές που απαιτούν να υπάρχουν σαφή μηνύματα, καθαροί στόχοι, κατανοητά επι-χειρήματα και ακριβής στόχευση. Μπορώ να κατα-νοήσω το επικοινωνιακό χάος της νέας Δημοκρατί-ας. Σαν να μη έφτανε η ποικιλότροπη ανικανότητα εκείνων που είτε ορίζονται είτε αυτοδιορίζονται ως χειριστές της πολιτικής επικοινωνίας, υπάρχουν τώρα και οι αλληλοσυγκρουόμενοι στόχοι. Άλλοι προσπαθούν να περάσουν τη γραμμή της σημε-ρινής ηγεσίας, άλλοι τη δικαίωση της εκπεσούσης ηγεσίας, άλλοι της επίδοξης ηγεσίας και τέλος άλλοι διεκδικούν απλώς την ατομική τους αναγνωρισιμό-τητα εν όψει των μελλοντικών τους στόχων.

Η κατάσταση, όμως, στην Κυβέρνηση αγγίζει την επικοινωνιακή απελπισία. Πέρα από το γεγο-νός ότι ξαφνικά όλοι μιλάνε για όλα, από πλευράς Επικοινωνίας μοιάζει σαν η Κυβέρνηση να αποτελεί