DE

AUCTOR1TATE ET RECTA INTERPRETATIONESCRIPTURAE SACRAE

MEDITATIONES

QUAS

VENIA MAX. VEN. FACULT. TFIEOL, UPSAL.

PRiESIDE

Doct. SVENONE LUNDBLADDIOECESEOS SCAFENSTS EPISCOPO

REG. ORD. DE STELLA POLARI MEMERO

PRO CANDIDATURA TIIEOLOGICA»

P* P·

Mag. ANDREAS ERTCUS KNÖSEXEGESEOS SACRjE DOCENS, STIP. OXENSTJERN.

VESTROGGTHUS.

IW ATJDITORIO GUST. DIE X FEBR. MDCCCXXX.

Η. Α. M. S.

Γ

Ρ. I.

üpsaliae,XX CO ΓΕΒΑΝΤ REGTAE ACADEMIAE TYP O GRA PH T»

7

*Εχομε\> βεβχιοτεξον rov πξοφήπκον λογον.2 Petr. I: 19·

Inter maxima, de quibus aetas noflra tnerito gloriatur;Scienfiarum Theologicarum incrementa, ipfum principio-i;um accuratius examen, in pugna Sopernaturalismi cumRationalismo inilitututn, principem quendam jure fuoiibi vindicat locum. Nam etil antea jamjatn faepe et a-criter de principiis res divinas cognoicendi certatum eil,numquam tarnen de iis recte conilituendis et defmien-dis talis tantaqüe mota eil controverfia, qualis et quan·ta noilris temporibus agitatur. Quippe in eo maximedifceptatio vertitur, ntrum extra an intra hominem fum-mum materiale principium cognin'onis religiofae invenia-turj formale eniin ejusmodi principium intra ho mineinadesfe, nemo non facile concedit 1), In hac vero con·

1

I) Vocabulum printipii duplicem admittit explicationem, formalemet materialem. Formaliter fi fümirur, fubp-ctivum quoddam inhomine denotat, noftro quidem judicio, in Religioris doctrina i.pfam Rationem, ro θ·*«» in nobis , mnnifeilationem (ut diennt Phi-lofophi) abfolnti in mente humans, quam vero manifeftationeminfita naturae labe esfe obfcuratam omt ique per fe carentem lucefpirituali et facultatem tantum lucem in Reveiatione coclitus de-misfam recipiendi, ftatuit Supernaturalismus. Imagine Dei prima·ria amisfa, fecundaria tantum manet, quam dicimus rationem iiveprincipium cognitionis religiofse formale. Neque hoc in inteüe-ctu tantum auc in voiuntate aut in fenfu quodam religiofo ponen-dura. Sed conjunctim hse facultates agant,* necesfe eft, et a>»

2

troverfia permagni fane momenti eft qnaDftio de aucto-ritate et recfa interpretatione Codicis illius, quem utίεξού γςχμματα, rot δυνάμενοι σοφισοιι eis: σωτηςιοιν (i Tim. III:15.) veneranda nobis tradidit antiquitas, quem recepe-runt ecclefiae noftrae ftafcores 2) et verus quisque Su-pernaturalismus fummum fidei materiale principium ob·tinere femper judicabit. Haec igitur prae aliis digna vifaeft materies 3), in qua, fpecimen edituri Academicum,

qualiter tria Religionis elementa. dogmaticum, practicum et ae-ftheticum admittant. — Materialiter ii explicatur vocabulum prin-cipii, fignificat ipfum objectiim cognitionis, materiam ejus et fon-tero, unde derivatur. In Religionis doctrina denotat ipfas ideas re-ligiofas, fontem, unde hae ideae originem habent, et fundamen-tum, cui fuperftruuntur. Hoc materiaie principium extra homi-nem ponit Proteftantismus in verbo Dei inipirato. Inträ botni-nem illud ftatuit tum Myfticismus et Rationalismus, tum etiam,fl non expresfe, tacite tamen, Catholicismus; qnippe qui inter-nam ftatuant lucem, quae vel hominibus piis in genere, vel cul-tioribus tantum, vel Ecclefiae contingat. De quibus infra videbi-mus. De hac diftinctione cfr. Sartorius, Beytråge zur Recht«glåubigkeit. Zweite Lieferung. 1826. pag. 1 fq.

2) Libb. Symbb. Ed. Rechenb. pag. 570 fqq. 632 fqq. cet.%) Optime J. J. Rambach: "digna fane eft Hermeneutica facra, In

qua excolenda et ornanda, qui facris operantur, omne ftudiumjunctis inter fe viribus collocent: maxime eo, quo vivimus, tem¬pore, quo et Deus tot virorum pie doctorum opera lucem verbofuo accendit fereniorem, et fatanas plures, quam umquam fa¬

ctum, fatellites emittit, qui litterarum facrarum auctoritatem con-vellere, omnemque oraculorum divinorum interpretationem dubi-am incertamque reddere omnibus ingenii lacertis contendunt. Ro-gandus igitur eft Angelus Interpres et mentis divinae InternuntiusJefus Chriftus, ut contra inferorura portas, contraque petulantis-fimam illam et arrogantulam antifcripturariorum turbam verbi fuihonorem et dignitatem clementisfime tueatur. Ita fiatl" (Prsef.ad Inftitut. Hermen.'Sacr. Jense 1723). Noftrorura fere tem-porum causfa baec fcripta videntur; in npftrum quidem aevura o-ptime quadrant.

elaboraremus, de cetero, his fcribendis, ad pietatis ma¬gis, quam eruditionis laudem adfpirantes.

Conitafc infeer omnes, qui vel leviter Theologias ilu-dia attigerunt, quamcunque fere in hoc ftudiorum ge-nere factam mutationem a judicio, quod de ScripturaSacra Matum eil, variisque methodis illam interpretandaquae temporum decurfu propofitae funt, aut originemduxisfe aut incremenfca cepisfe; quod tum hiiloria Reli-gionis in univerfum tum noilrorum praecipue temporumcontentiones fat fuperque teilantur. Quare nullus eilTheologise locus, tanto ardore femper fere impugnatus,tantoque ftudio quovis tempore defendendus, quanto quide Scriptura Sacra agit. Ad hoc accedit prseceptumSanctisfimi Salvatoris, quo nobis injungit, ut illam fe-dulo fcrutemur (Joh. V: 39) 4), idemque ab Apoilolisiterum iterumque repetitum (2 Petr. I: 19, faep ). Inter-eft Religtonis, intereil in primis Proteilantismi, fi genui-nam iuam tueatur indolem atque dignitatem, veftigiis-que principis fui et antefignani infiftat, hoc praeceptumincorruptum fervari. Hoc enim neglecto et ipfe ruit.Tamdiu vero firmus eil ét inconcusfus, quamdiu manet'έποικοδομγι&ειε επι tm Βεμελιω των άποςολων και 7ϊξοφητ«ύν,jpVToff άκςογωνίθίΐ8 αυτέ# *1ησ8 Χξΐϊ8. (Eph. II: 20),

Sicut enim doctiina de Jefu Chriilo ©sotvSguπω i-pfum Chriftianismi conftituit fundamentum, quod fl tol-latur, non mancum tantum et vacillans totum erit Reli¬gtonis gedificium, fed cito etiam et certisfime dabit rui-nam, e qua ruina nihil remanebit, niii fluctuans quae-

4) Utcucque hoc dictum explicetur* prseceptum continet de Scri¬ptura S. fcrutanda. Adfunt etiam alia Chrifti effata, e quibus e-jusmodi prseceptum colligi poteft, y. c. Joh. XIV: 2i, 23, 24;Luc. XVI: . 29, 31 ϊ XXIV: 27 etc.

4

dam et fubjectivis tantum rationibus nixa Philofophieade Religiöse fpeculatio, quoq ierius ocius aut in Scepti-cismum aut in Deistmim necesfirate quadarn inevitabiliabibic, ita auetoritate Scripturae Sacrae (ubiata genuinusProteflantismi evanefcit character, quippe qui i ii fyfte-niate fuo homini nihil tribuat, nifi ut verrtatem divinitaapatéfactam ampleetatur , eamque ad inteilectum, natura¬liter coecuii», iiluminandom moresque emendandos, infi-ta. pravitate corruptos, pie conferat; adeoqne Deum fo-lum agnofcat, qui hoc in homine operetur, neque veroimmediate per infirumentum quoddam internum , five lu¬men fit rationis, iive (enfus r.eligiofi, led per inftrumen-ta tantum externa, quse coelitus demisfa animuin homi¬nis nova luce colluftrent et novum recti bonique fiudiumtum ad nafcendum eliciant, tum na feens juvent, tum na-tum alant ac moderentur. Haec ilafuit Ecciefiae noftra®Reformator, qui probe intelligens, quorfum alia evade-rent principia, quantisque difficultatibus nnn fuperandisquodvis eorum laboraret, illis fe acerrime oppofuit 5),

■- — -

5) Maxime memorabiiis exftat lo::us in Artic. Smulcaid. (pag. 3JI'fqq. ed. Rechenb ): "in his, qute vocale et externum Verbumconcernunt, conftanter tenendum eft, Deurn netnini Spiritum velgratjam fur.m largiri, nifi per verbum et tum verbo externo etpraecedente,ut ita praemuniamus nos adverfurn Enthufiaftas, id eft,fpiritus, qui jact.itant, fe ante verbum et iine verbo Spiritum ha.bere, et ideo fcripturam five vocaie verbum jodicänt, flectunt etreflectunt pro libito. Quid, quod etiam Papatus (implicitereil merus Enthufiasmus, quo Papa gioriatur, omnia jura esfe inferinio fut pectoris , et quidquid ipfe in Ecclefia fua fentit et ju-bet, id Spiritum et juilum esfe, etiarrfi fupra et contra fcriptu-ram et vocale verbum aliquid flatuat et praecipiat, Hoc in uni-verfuin eil antiquus 'Satanas et ferpens, qui etbm Adatnum etEvam in Enthuilasroum conjiciebat, et ab externo verbo Dei adfpiritualitates et proprias opiniones abducebat, id quod tarnen etipfe per alia externa verba perficiebat, perinde ac hodie noßrae

5

in fcnptisque dictis et factis Sciipturam Sacram venera-tus eft ut fummam normam, quam fequeretur, eaqueinoderpnte formam religionis, jam diu multumque huma·nis p'acifis depravatam, ad nativam iimpliceinque l&otv,in Scriptura Sacra reveiatam , revocare conatus eil. Lu·thermη quidem, qua vis in re rriagnnm , in hoc vero iria·ximum hsbeamns, quod et fe et dogmata fiia verbi di-vitii auctoritati fubmitteret; ideo utique de Ecclefia opti-me meritum judicemus, quod libros lacros, neglectos diuet obiivioni fere tradifos, in lucem protulerit, rectam iniis interpretandis viam ingr'esftis fit et in Pyflemate con·dendo pro fumma habuerit reguia et norma. Hoc exeui-pium intueamur, oportet, viamque hanc conficeair.nr u-nieam esfe, qua rectam Religionis notionem asiequamur.

Si enim ad cetera, quse labentibus faeculis conftitu-tz funt, principia res divinas cognoicendi, illa icilicet,quse ipiam materiam fpectant cognitionis, attendamus,in veniemus profecto, omnia, quotquot fint, et quantaiubtiütate in iis for mandis utantur fectatores fingulorum,tacite vel expresle peiTectibiiitatem quandam, ut dicunt,

Enthufiafise externum verbum damnant, et tarnen ipfi ron filer.t,Ted mundum garrulitatibus et fcripdonibus implent, quafi vero fpi·ritus per fcripta et vocale verbum Apoftolorum venire nequeat,Ted per ipforum verba et fcripta primum veniat. — — — Quidtnuhis? Enthufiasmus ir.fitus rfi: Adnmo et fifiis ejus a primo 1ε-pfu usque ad finem mundi, ab antiquo Dracone ipfis veneno quo·dam inplantatus et infufus, efique omnium haerefium, et Papa-tus, et Mahometismi origo, vis, vita er poténtia. Quare in hocnobis eil corilanter perfeverandum, quod Deus non velit nobis·cum aliter agere, nifi per vocale verbum et facramenta, et quod,quidqnid fine verbo et facramentis jactatur, ut fpidtus, fit ipfé dia-bolus." Hoc loco Lutherus eadem fere de principio cognidoni·materiali monet, ac dos antea propofuircus, et iu fequentibus u-berius explicaturi fumus.

Chriftianismi ftatuere , vel potius admittere Iicentiam ca¬pita Reiigionis noftrae mutandi et ad iua cujusqne pla·cita conformandi; quo fit, ut nova fsepe inde oriatur do-ctrina ab efFatis et mente Chrifti Apoftolorumque plapediverfa 6), Urgent enino, perficiendum esfe Chriftianis-iiHiin et ad altius fubinde faftigium evehendum, nequehoc tantum quod ad formalem ejus attinet parfcem, quaminutationi obnoxiam concedit Proteftanfcismus et infinitse,perfectionis capacem, five formalis perfectio ifta exter-IIum fpectet fyftematis habitum, evidentiair» nexumquedogmatum, quse in eo traduntur, five de religiofae men·tis progresfibus in divinis doctrinis intelligendis fequen-disque explicetur 7); fed hoc in primis poftulant de mate¬ria ipfa Reiigionis, feu de principiis, dogmatibus, indolevitaque, qua ipfa continetur. Hane internam Reiigionisfummam, fingulari Dei beneficio generi humano concre-ditam et in Scriptura Sacra, femel et in perpetuum,plene et perfecte revelatam litterisque ope infpirationisDivinae mandatam, non mutandam umquam esfe, fed

6) Semina. doctrinae de perfectibilitate Chriftianismi in Socinianismoet Artninianismo latent, in Deismo et Naturalismo pullularnnt,a Semlero, Tellero, Bardtio cef. in Syftemate Theologise Luthe-ranse introdueta, in Kantianismo ope Theologorum illi faventium(Tieftrunk, Atnmon, aliorum) effloruerunt et in Rationalismoad fummum faftigium creverunt. In Catholicismo etiam et My-fticismo, etfi tacite et obfeure , ejusmodi principium ineft.

7) Infimulatiö illa, qua noftri aevi Rationaliftse odiofum reddere ftu-dent Supernaturalismum , five verum Proteftantismum, hunc fcili-cet fiftere exfanguem, omni vita fpirituque carentem et ftationa-lem Dogmatisroi cujusdam formaro, vel potius fceleton, atque Ii-beriori omni disquifitioni prorfus esfe inimicum, falfa aeque eft acilliberalis. Perfectam e contrario amat doctrinam Reiigionis, ejus-que iisxv via, quam ipfe monftravit Salvator, Ii non asfeqüitur,fequitur tarnen, memor promisfi ipfius: ymvtah τη* κληϊαο» (Job,VIII: J2).

7

immotam femper et eandem manfuram, verus Superna-turalismus, qualis eft verus Proteftantismus, numquamnon docuit et docebit. Illam eniin docet conftituereChriftianismi το πνεύμα ζωοποιών, argumentisque, tum hi-iloricis 8). tum ex doctrina ipfa defumtis, Jefum Chri-ftum verum esfe Deum lapfique generis humani Redem-torem, ante cmnia confitetur fidemque fummarn habetiilius effatis : lya είμι rf οΰος, γ.oc t rf αλη&εια, και r\ ζω η (Joh.XIV: 6); τα ξηματα, d eya λούλω υμtv, ζωγ] και πνεύμα εςιν(Ibid. Vi: 63). Simplici fide in effatis Chrifti et difcipu-lorum ejus acquiefcit vitamque inde oriundam vivit inipfa- niortalitate immortalem et coeleftem. Αυτ8 άκχετε(Luc. IX: 35)5 hoc et confesfionis et virae fymbolum eft;&εμελιον άλλον ουδείς δύναται $ειναι παξα τον κειαενον, os i^tv'irjtTSs ο Χξΐ^ος (ι Cor«, III: 10}; hac tesfera utens pugnasfuftinet et certamina qusevis. De hoc veri Proteftantis-mi principio argumentisque, quibus probatur, infra vide-bimus; antea expofituri, in quae devia deflexerint, quot-quot aliud quoddam principium ftatuere conati funt. Ta¬le enim quodcunque conamen aut a negligentia et con-temtu Codicis Sacri, aut a falfa ejus interpretatione, ort«ginem ducere nobis videtur. Quo in judicio nemo fa-cile fenfu religiofi tactus a nobis disfentiet; auc fi forte

8) Inter illa peccata, quse in pugna Supernaturalismura inter et Ra-tionalismum ab utraque parte commisfa funt, magni momenti fuitid, cujus accufari posfunt propugnatores Supernaturalismi, quumhiftorica argumenta pro divina Religionis Chriftianae origine et au-ctoritate defererent. eamque internis täntum criteriis vindicare co-narentur. Nam etil haec fumma esfe facile concedimus, illa ta¬rnen ut necesfaria et tempore praeeuntia non posfumus non pro·pngnare. coli. J. G. Planck, über die Behandluug, Haltbark,und Werth des hiftor. Beweifes für die Göttlichkeit des Chriften-thums. Gotting. 182η Chriftliche Apologetik von Κ. R. Sack.Hamb. 1829. pag· 91 — *44· in primis pag. 106 fqq.

8

disfen tit, id nobis coricedat, necesfe eft, ita infcer fe con¬traria esfe haec, quae diximus, conata doctrinamquenoflram de Scriptura Sacra, ut, nifi hac doctrina iubla-ta, illa ftabiliri nequeant, et vicisfim ex fpfi« his cona-tis, il male cesferint, negativuin quoddam argumentum,quG auctoritas Scripturas Sacra? vindicetür, defumi pos-iit. Quare illa quidem ftrictim attingere animus eft.

Tria in prirnis funt fyftemata, quae, etil Scripturam Sa-cram principium quoddain res di vinas cognofcendi continereponnnt, doctrinse de (üuima ejus auctoritate adverfantur etpro diverio cujusque principio diverfam in illa interpre¬tanda "ineunt viam. Interna enim quaii necesfitate coa-cti, qni noftram deferuernnt fententiam, in tres abieruntpartes, a fe invicem diverfaS; quarum quceqne fuo fibiproprio nititur principio, cui fuperftruitur, quod reprse-féntat, cujusque ad ducturn geniumque vivit, viget, o·peratnr. In eo tamen confentiunt, quod Scripturam Sa-cram non funimam, perfectam et fufficientem fidei mo-rumque normam esfe profitentur, aliud vero, idque in-ternum, principium cognofcendi materiale ftatunnf. PJocvero in principio conftituendo a fe invicem difcedunt. Inexterna Eccleiiae auctoritate id ponere videtur Catboli-cismus; at quum interna quadam revelationis luce Ec.cleiiam frui doceat, internum et ipfe (latuit principium etroyfticismi cujusdam universalis accufari poteft. Parti»ciliarem vero, iive individualem, myilicismum illi po-nnnt, quos myfticos vulgo appellamus, qni per fen-fum, quem dicunt, religiofum, five practicum five ae-ftheticum, internum admitti docent lumen, divinse cu¬

jusdam et individualis revelationis nomine celebratum,quod vel in moraii hominis facultate el licet vel in ae-iihetico fenfu polchritudinis et harmoniae exfplendefcit.Rationalismus denique in rational! hominis esfentia ide-

as

9

BS religionis onginem habere docet, ex iiiaque 3 ratio-ne fciiicet ideali, per ipecialem, Ted η ediatam, revela-tionem exeitari et explicari 9) De naturalismo conful-to non agimus, quippe qui κκτ εξοχήν antichriftianismusdici po.siit, Scripturamque Sacram ita rejiciat, ut cumeis, qui naturalismum probant, nulia nobis res esfeposfit. Contra hos, fi po.viibiiein, Deo non indignamhominibusque non fuperfluam esfe revelationem divini-tus datam, concesferint, eadem valent, quae contra Ra-tionaliibs in fequentibus adlaturi fumus.

Duo funt Religionis elementa, hiftoricum nnnm, al-teruni phiiofophicum, quae conjungere et in intima unio-ne iiilere, tum religloibe mentis tum Theologise praefer-tim, utut fcientiae, fummum habeatur problema. Ele-mentum hifioricuin in Catholieismo praecipue fe marrife.ilare primo adfpectu videtur, quippe qui continuitatem,quam dicunt, hifloricam ut primum fuum ilatuat princi-pium, ex quo totum evolvi contendit. Hujus continui-tatis, indeque enaicentis evolutionis originem in revelj-tione ponit fupernaturali, fcilicet in Chriilo,qui ipfe Ec-clefiam, id eil, externam confesforum focietatem, inili-tuit eamque fingulari cura gubernat et quovis temporeper Spiritum fuum ad perfecti.sfimam ducit veritatiS co—gnitionem. Ex hac de Ecclefia externa et vifibili dQ-

2

9) In quavis fere Religionis doctrina exDlicanda et proponenda prodiverfa hominurn temporumque indole hsec principia plus minusvefe manifeftanü. in Judaismo illa repraefentant Pbarifaeismus, Sad-ducaeismus et Esfenismus ·— "die drei verfchiedenen Hauptrich-tungen , welche gewohnlich bei dem Verfall der Religionen fichza bilden und einander entgegenzutreten pflegen." Neander«Allg. Gefcb. der Chriftl, Reh und Kirche. * B. Hamb. 1823Pag. 52.

cfcrina, quam πξωτον xpeu&s· esfe Cathoiicismi femper ju·dicavit iiderr» oppositus Proteftantismus, feqnuntur dog-mata de infallibilitate ecclefiae et de traditionis auctorita»te. Traditionen) hane iummum ponit principiom, eatn-que vel esfe εγγςοιφον, quarr» Libri §acri continent, ve!άγςαφον, continua fuccesfione ab Apoftolis ad noftra us-que tempora quafi per manus traditam, itat ti it Catholi.c is mus; utramque vero "pari pietacis affectu ac reveremtia fufeipit et veneratur" 10). Ex idea Ecclefise vifibi·Iis, eadem, qua Sacri Codicis auetores, infpiratione gau-dentis et falii nefciae, doctrinam hane de traditione nonfcripta coiligele et confirmare ftudet, eamque rationibusjnon tantum hiiloricis, quibus multa ejus placita nullo ino-do probari posfunt, quantum dogmaticis, notione nimi·rum ecclefise, tueri conatur. Ita internum ftatuens prin-cipium, atque fpecialem fibimetipii tribuens revelatio-nem, myfticismi notam haud eflfugit. Admittit quidemexternum principium, id eil, Scripturam Sacram cujus&εοπνενςιοιν femper profesfus eil, neque admittit tan¬tum, fed in unione etiatn intima cum idea ecclefiae ettraditionis α,γξοίφχ eandem conciliare ftudet; at myfticis·mus, quem diximus, ex eo etiam patet, quod rectaScripturae Sacrae interpretatio penes Ecclefiam esfe per-hibeatur; quse ipfa, per iynodum Tridentinam repraefen-tata, "decrevit, ut nem«, fuae prudentiae innixus, in re¬bus fidei et morum, ad sedificationem doctrinse Chrifti-anse pertinentium, Sacram Scripturam ad fuos fenfuscontorquens, contra eum fenfum, quem tenuit et tenetfancta mäter Eeclefia, cujus eil judicare.de vero fenfuet interpretatione Scripturarum fanctarum, aut etiamContra unanimem confenfum Patrum, ipfam Scripturam

_·, ' Jt

to) Can, et Decr. Conc. Triaent, Sefs, IV. CoL Agr. 1644. P* sa*

11

lacram interpretari audeat; etiam fi hujusmcdi interpre-tationes nullo umquam tempore in lucem edendae fo·rent''ii). Haec ipia regula interpretandi genus traditionisquoddam in fyftemate Catholicismiconilituit. Jdem enim Spi¬ritus Dei,qui fcriptores facros in icribendo direxit, optimeetiam fcripta eorum interpretatur, et, quum hic Spiritus Ec-clefiae adesfe et vera q iaecunque femper tradere perhibea-tur, fumma utique Ecclefise in Scriptura Sacra interpretandaauctoritas tribuitur. Ex iupra allatis patet, Scripturamquidem Sacram in fyftemate Catholicisrni ut principiumcognofcendi poni, aliud vero illi adjungi principium, quodcontinuatam ftatuat revelationem, et hoc principium revera primarium iibi vindicare locum. At Rationalismfetiam elementa quaedam in Catholicismo deprehendimus,Nam etil rationem, five idealem eamdemque abftractam,five fubjectivam atque concretam, nullo modo pro mate-riali principio cognofcendi habent Catholici, verbisqueeam potius extenuare, quam extollere, ftudent, patettarnen ad ipfius doctrinae genium attendenti, fpiritum il-lum, quo regitur Ecclefia, fi vel femper myftice de eoloquuntur, f&>pe nihil aliud fignificare, quam vira fereet auctoritatem rationis univerfalis, five ipfius rationis,fi dicere fas eft, catholicismum ία). Tum ex hiftoria,tum ex dogmatibus ipfis boc confirmatur. Nam ut ni·,hil dicamus de Conciliis, quorum eflfata, fi recte aeftiman-tur, cultiorum tantum tempore quodam de quaeftione indubium vocata judicium proponunt, nihil de norma,quarafaepe fecuti funt delegati, quorum arbitrio Pontifex ma.ximus controverfiam quandam dirimendam permifit, ni-

** «0 Ibid. pag. 23 fq.1 la) Marbeinecke (das Syftem des KatboJrcistnus. a:r E. HeideMl.

1810. pag. 278 fq.) hoc quoddamtnodo confitetor.

12

hil de Pontifice ipfo, qui, ut ve? bis utamur Luthe*!·.,"gloriatur, omnia jus a esfe in fcrinio fui pectoris," Scho-lafticismum tan tum adferre liceat, in Ecclefia Roma-na magni femper aeftimatuni, fontemque tum dogma-tum quorundam, tum demonftrationis, qua piurimadogmata confirmantur; hnnc anteeesforem Rationalism!jure noftro adpellare posfe videmur 13.). Dogmata deniquepiurima, quibus Proteftantismus maxime a Cuholicismodiscedit, fcilicet de peccato originali, de Übet o arbitrio,de juftificatione, de merito proprio, de fatisfactione o-

per is etc. nonne apertum iapiunt Rationalismum »4)?Duce igitur interno materiali prineipio cognofcendi my-ftico-rationaliftrco, verum fuum* hiftoricum cbaracceremdeferuit Catholicismus atque veteris Eccltiise reliquitdiiciplinam, quare et doctrinam de Scriptura Sacra etejus interpretationen! fibi fubjicere, feipfum nirnbo fan-ctitatis et auctoritatis plus quam humanae circumdareexternoque fplendore internain labem obtegere necesfehabuit. Ita in hoc fyftemate philofophicum Religionis ele-mentum, quo fubjeetrvitati cnidam religio fuperftruitur,principem fibi vindicavit locum, et hiftöricum elementum,iive certa et in tempore facta Revelatio Divina imme-diata, hiftoricis argumentis probata monumentisque hifto-ricis tradita, fecundarias tantum tenet partes.

His

13) cfr. Planck, 1. c.14) Ipfe Rationaliftag (Wegfcheider, cet.) hoc ingence confitentur.

<■— Rationalismum et Catholicismum communis conjungit Pelagi.anismus. Hic enim, ii plene, perfecte et conftanter proponiturabitin rationalismum. Ex quo igitur tempore in fyftemate Catholicoreceptus eft Semipelaglanismus, RationaJismi notam tion effugjtCatholicismus. Noftra tempora hoc fat fuperque teftantur. Tumin forma Dogmatices Catholicse, tum in Exegefi liberiori, tumdenique in audaciori de libris facris judicio, elementum hoc Ca·tbolicismi rationalifticum indies magis magisque fe rnanifeftat.