D. D.DISSERTATIO ACADEM1CA,

DE

Ρ A LLADIEJUSque

C U iL T U,QVAM,

CONSENS. AMPLISS. ORD. PHILOSOPH,IN REG. ACADEMIA UPSALIENSI.

PRAESIDEVIRO CELEBER

Ρ Ε T R OEKERMAN,

Eloov. PROFESS. Reg. et Ordt#.H. T. DECAN. FAC. PHILOSOPH,

PUBLICE EXAMINANDAM, QUA DECET»MODESTIA SISTIJ,

STIPENDIARIUS REGIUS.

PETRUS NIC. SALLÉN,ANGERMANNUS

IN AUD. CAROL. MAJ. AD DIEM I. JUNI!ANNI MDCCLXV.

Η. A. M. S,

UPS AL I iE.

ortalium licet animis infitum fit at-que innatum , Ens flipremum exi¬liere, omnia, maxima, minimafuftentaiis, & fuo nucu arbitrioque

WM P4 fapientiilime gnbernans, ciebitoque^ll cultUjob divina iftac benefkia, ju-

lSKS^SSBMiSE^Sf re, profequendum; tamen nibilominus haud paucos fuiile, hunc Numiftis iénfum va-riis, immo graviifimis, qui commacularint erroribus,Kornen attribuendo rebus creatis divinum atque hono¬rem, ρaHim leditamus. Etenim illi, ratione iua, mife-randum in modurn, abufi, quod redo a tramite, per-varie & ofcitanter, deflexerunt, fadiim effe confiatj utnon vivos folum demortuosque,artinm olim inventis re-rumque gefiarum fama claros, ied befiias & res inani-mas in Deorum numero maleiani repofuerint. Addotantum abfuifie, hsec opinionum perverfitas ut inter ru-diores tantummodo iedem obtineret,-ibi tabernaculum,ut ita dicam , collocatura, ut in eruditorum & philofo«phantium ehor© turpifiime jregnaverit > ,iacra profanis

. f mlfcen«

δ ) 3 f $do. Porro Romanos Γι adeamus, iapientia morumque ele*gantia in primis confpicuos, totiaem Deorum Dearum-que agmina-produxerunt illi, & in urbem fuam, h. e,dominam orbis terrarum , recepere, quot reliqua: bar- 'barte gentes, quas virtute, ingenii judiciique laude ce-teroquin vicerunt, colere & venerari folebant» Nempqin vefana illa deiiraque religione, quemadmodum ni¬hil fere ad oculos mentesque crafia caligine perftringen-dos aptius; ita nec quicquam iis fuit prius atque anti-quius, quam imagines formare & fimulacra, quibus,caslo veluti demiffis, quod omnium creberrime ja&ita-ri novimus, divinidimum honorem omniumque fato¬rum adminiiirationem adicripfere. Dignum eil, quodheic. in memoriam redeat & dictum Paulinum in jammodo nominatos Romanos. C. I. v. 22. τ,λλαζοίν rrjv <Je-jrc&v rS αφ$αςτ8 θε& sv όμοιωματι ειχόνοε φ^αξΤ8 άν^ξωπα♦y&f πετεινών Kgy τετξω7τόόων κομ όξπεταν, & hllic parile, adEphefi incolas, in Actis Apoftoiicis C. 79. V. 26. έκ εισ\ Θε-ci 01 <W χ&ξων γινόμενα. Hsrc iη ter infimum locum nonvindicavit iibi percelebratum illud Minervas fimulacrum,Tive PALLADIUM, in quo delineando mea qualiscun-que verfabitur opera. Tux vero B. L. humanitatis aeeandoris erit, innocuum huncce conatum in meliorerninierpretari partem.

f II.De Palladio aåuri, in vocabuli natales inquiramus,

nccefle eil. Rx annalium monumentis patefcit, Miner-vam, pro diverfitate muneris atque officii, variis infi-gniri nominibus, qute inter Palladis maxime eminet;unde vero Minerva id hauierit, vel icriptores ipfidiflentiunt. Etenim hocce deductum volunt alii a Pal-lante, immanis qui fuerat gigas, cui Dea necem ad-tulerat a); alii «V« re πάϊλειν ro $όξυ, a yibranda & con-

A 2 cutien-

& ) 4 ί $eüfienda hafta, quafifitDea haföe vibrätrix £); all! comFeflo credunt, ici huic Oe& ideo obtigifle, quod in Pal*lante, iqualida quadam palude, primum vila fuit; aliisdenique, ut VoiTio & Fabro Sorano/voculam Palladis abHebraico b e. in admirationé eile, repetere pla-cuit* Qusenam barum fententiarum fie präferenda, no-ftri noη eil negotii definire s monuiiTe tarnen fufficiat,haftam huic Divae non aliam ob cauilam adjungi, quamad indicandam ejus in re militari peritiam : quippe qua;Diva armipotens ■> armigcra, Armifona, arrnifera, pra?fesbelli, bellica Pallas, belligera Minerva, bellica virgo See,fopiifime auditi iic eolo fufoque eam inftruetam in effi-gie cernimus, quod artem traitandi lanam, feu lanificium3omnium prima, inveniile, hommibusque palam fecis-fe fertur. Huc ipe&at illud Ovidii/

Pallade plicatat lanam mollite j puellaiDijcite jam plenas exonerare colos.

Illa et<iam ftantes radio pevciirrere telasErudit, Ef ramm pe&ine denjet opus c);

D Virgilii:- - tolérave Co/o viiam teniiiqué Minerva d).

Nec facebö, quod eadem Pallas Dea fapientiie, & fü-telare numen eruditorum nuncuparetur, ipfi Apollini,hac in palcCflra, comes fidiilima , omnibusque decoran¬da laudibus. In viam reditUrus fubmoneo, Palladium aDivaPallade nomes obtinuiile, eamque per omniareprae-ientade, fult vero, (ecundum Apollodorum é) aliosque,'imaguncula triam ciibitorüni, Ccelo demifpt, ac pedihis itacompofitis, ut ambulare videretur, gerens dextra manu ela-tam haflant, Icevaque colum Ef fufufti*

a) Serv. in I. Mneid. 4%. b) Rofini Antiqv. pag-c ) Faß. III. v. Sn* d) FEneid. lib« V11L v, 409♦

e) Apollod. Hb. IIR§· «I·

$ ) 5 ( &i nr.

Pedem ad ongmern hujus firnulacti exponendamprofiloturis, baud exig.ua nobis fe otet fententiarum varie¬ras: juxta licet non fit uifFitendum, plurimos ethnico-rum icriptores huic effigiei orturö csdeilem adfignaffe.In commonftrando Ioco, quo primum vifa fult, adeoinfer fe plurimi digladiantur, nihil ut certi pofHt extri-cari. Apollodorus, & qui cum eo faciunt, contenduntIlum, fundamenta Trojane arcis atque Palladis tempiipofiturum, a Jove petiiile, · ut fignum aliquod erleideDonique ominis fibi daret, quofa&o, Palladium, quodjam modo defcripfimus, e cado in tempioillo, tegmi-ne ηondum obdu^lo, ceddifle, atque in ea federn fibidelegiile dicitur. Eft id ipfum , quod το αγαλμα ΓΤ«λ-λot^os auditj Item το fiicTterh· äyαλμοο. Res, utpote in-iolita quam qua? niaximer cum omnibus admirationemnon potuerit non movere, oraculo Apollinis refponfumferunt, incolnmem foreurbem, donec effigies iita intramoenia fervaretur n), Alii, ut Herodianus Diodorusatque Dio, Palladium cäelö in Peffinuntem, Phrygheurbem, demiifum autumanf. Sunt etiam, qui Chryfam,Pallantis filiam, cum illa Dardano nuberet, hoc fimula-crum pro munere dotaii impetraile, ientiant. Cui idemDardanus fanum in Sämothracia exftrui curavit. At,longo pofl: tempore, Ilum., nefcio qua de caufa, per-VeniiTe putatur, ubi, ex oraculi refponfo, inexpugnabi-lis foret civitas, quamdiu in ea Palladium falvum re-maneret c). Sed quid eil:, quod meris conjecluris fictis-que commentis diutius immoremur ? Quicquid de hoc-ce limulacro, aliisque id genus, iuperftitioie fuit credi-tnm, aut fubdole aivulgatum , quod fcilicet de ceelo ce-ciderint, nmbulavcrint &c. id fane veterum fuit hgmen-tum, qui fimpliciorum oculos mentesque ν$ωλομοο\ίού oc-caecare tantoperc allaboravere. Quare illud fibi folien-

A 3 ne

38 ) 6 C 3Kne fervarunt, ut fabri Sc opifices, a quibus formata fue-rint, clam e medio tollerentur, aut, iummo ii lentio,occultarentur: quod etiam Svidas his vcrbis confirmatd):Qci 7iu§cEAjjov (h. e, hominibus profanis ac Deornrncultoribus é) rå ξόανα Μτφκενάζαρτεε, φρβ'ον εμποιησφΐβϋλομενα τοις Ιξφσιν , εφαακον erι tc άγαλμα, πα,ξά re Ateςεπεμφ&η ηαό} κατεππΐ, ν.ξίπτον υ7ταςχα> πάσης άν$ςω7.νίνηςχείξός ngcf άναλάματος. ΌΒεν ηρμ οίοπετεε άυτϋ ηρμ ύξάνιονβαετος εζάλϋν,πχςα το βξοτω εοικεναί. Terο όε ernte εκηξυττονres άγαλματοποφς- η αποητείνόντες,ηφυγαβενοντεςβΐνα μη λε·yoiev on χείξοποιητον ro ξοανον. i. e. Qui npnd Gracosfimulacra confieiebant, terrorem hominibus, ea fpe&emtilms ,

meutere votentes dicebant, o5 hoc vel illud limulacrum λß/ove demijjitm, cf omni humano artificio fumtuaue pra·ftantius de calo devolajje. Quam oh rem et/am id ef ajlove delapfum , of ccelefle βξέτκς (i. e. fimulacrum > vo-cabant, quod homini fimile eßet. Hoc autem ita praconisvoce promnigabant, Jlatuariis vel occifis, vel in exilium pid-/is, ne fimulacrum illud manu faStum e(fe dicerent. Illuftra-tionis ergo, in medium veniat ipfe Cicero, "Cereris,"inquit, Enneufis fimulacrum erat tale, ut homines, cum"viderent, aut ipfam fe videre Cererem, aut effigieni"Cereris non humana mann faftam, ied cado delapfam ,

"arbitrarentur /). Noseorum facile accedimus teftimo-nio, qui Palladium illud non carlo delapilim, ied obAdo quodam, rerum Philofophicarum & inprimis Mathe-feos peritiiTimo, & a quo Afia, tertia mundi pars, no-men ebtinuit, fabricatum tradent.

a) Panth. Mytb. pcig. $i. Ovid. Faftcr. L. VI, v.420. feq. £) Pil·. 1. v. 3j. c) Roiin, pag. 126. d) Cfr.Difp. Pra/ide Prof. AmneU Α. ιηγ8> πεg, re Armhes. e)Vid. Hieronym. Volf. Svidam converfnm, coliimn. 2ji. f)Oratio V. in Virrem c. 75.

§. IV.

v: ) 7 c δ»

§·,Adumbrata, quoad fieri potuit, Palladii origine,

ad materia in ejusdem indagandam proeedamus oportet.Quin vero nodi, foiutu diiliciies, heic eriarn ob vi i fint,nulius facile negaverir. Etenim in materia Palladii per-fcribenda adeo variant fcriptores, ut modo ligneum,modo oileum, modo lapideum, mbdo seneum illudfaciant. Haec vero diverfitas fi rite penfitetur, adpare-bit, eam aliunde non eile repetendam , quam ex variisiilis imaginibus, quas ad Palladii fimilitudinem fint effi-£1«, ejusque nomine infignitas; attamen Palladium illudpervetoftum, ex ligno fiabricatum, vocavit non nemoζωό)ον μικξον ζύλινΜ, φυλχτητον τ ην βασιλέων της Τξοίης.

§■ ν.Quanta religione hoc Minervas iimulacrum fuerit

fervatum, quantoque pietatis ftudio cultum, ex fingu-lari, quam illi adfcriptam leclitamus, vi atque virtutecolligi poteft. Nempe creditum eft, totius imperii fa-lutem hujus confiervatione ita pendere, fine eo, ut mi-nime falvum inviolatumque foret. Trojani ergo, qui«bus oraculum hoc Apollinis conbgerat:

JEtheream fervate Deam, jervabitis urbem ,

Imperium feeum transferet illa loci \ A)in ipfius arcis iacrario Minervas asdificabant conclave,ubi fideliilimo fub prasfidio ianåe cuftodiretur, alio Pal-ladio, illi fimillimo, formato, quod in publice negligen-tius adfiervabatur. Neque divinatio illos fefellerat. Tra-dunt enim multi Graxos, Paridem, Priami Trojte re-

gnantis iilium, ob abreptam formofiam Helenam, RegisMenelai conjugem, ulturos, oppidum vi capere nonpotuifle, quamdiu Palladium ibi falvum maneret; hocvero fublate, fiebat, ut caperetur nonmodo Troja, iedincendio funditus deleretur a). Nempc Pyrrhus ex va-

tici"

·&) 8 ( fkticinio Heleni, Priami item filii, fimul ae cognqviflet»tirbem inexpugnabileni fore, ialvo Palladio, Diomediatque Ulyili, GrxcorumfortidimiSjid injuixdum eit neg¬otii, an oneris, ut vel vi, vel fraude, vel corruptelisaliis, abripere & fibi vindicare inftituereni Palladium;quod ilrenue ab ipfis eft fa&um, per cloacas cuniculos-que, novdu ad arcem adrependo, quippe Palladium abri*puerunt. Unde Virgilius b):

Tydides^Jed enim, Jeelerumaue inventor Uly(fes,Fatale adgrefji facratQ aveuere tempjoPalladium , eceßs fumma cuftodibus areis,Corripuere facrarn effigiem, manihusque cruenthVirgineas aufi Divce contingere vittas,

Et Silius Italicus c):- - adjunSIo monftratam evaßt in arcemFydides Itbaco, , dextra molitus in ipfoCuftodes aditu templi, caleftc reportdtPalladium, ac noftris aperit mala Pergama fatis.

Et Ulyilis, apud Ovidium, glorioia prxdicatio, Meta-morph. XIII. v. 336. feqq.

Quam rapui Phrygia fignum penetrale MinervaHoftibus e mediis. - .

Nempe eapi 7roja?n probibebant fata fine iUoAddantur hsec ex Plauti Bacchide ASk. IV. Ss. 9, v. 29.'

i\lio tria fuife audivi fata, quee Uli forent exitio:Signum arce fi perifet t - - -

Sic Trojam fore κνάλωτον, nifi exportato Palladio, fatalecredebatur. Utrum hoc Palladium verum fuerit, an yEneaspoftea id a Grxcis recuperaverit, dubii hxretnus, Probabi-liora fequi videntur illi, qui contendunt, yEneam, qui abOvidio penatiger d) ideo vocatur, quod penates fuos,inter fugiendum, poft tot cafus rerumque difcrimina , inLatium tranftulerit, vel ut cum Virgilio e) loquar,

Quem

» ) » ( «Quem fecum patrios ajunt portare penates,Quem fubiijfe humeris confeEtum aetate parentern ;

in expu'gnaciöne Ilii, veram fuftaiiile erfigiem, eamquein itaiiam traduxiile, unde «Sriple , in veteribus num-mis, patrem Anchifen humeris portvins, & dextra ma¬nu ferens Palladium, iiniitra fiiium Julum aliaque iacra,cernitur/). Quamquam non diffitemur eile iilos, quireferant, Palladium a Trojanis , in loco quodam oc-culto, fuiile abfconditum, &, longo poft tempore, aC. Fimbna,fub bello Mithridatico , reperturn Rornam-qne adve£tum g)> id tarnen conflat, Palladium in tem-plo Veilae , quod Roma? fuit, fixam demum obtinuiilefedern, ibiqce a virginibus Veitalibus, ut pignus impe-rii, fan&iiTime coniervätum. Unde deillo exftae: ma¬

gis] eft habere pignus (h. e Palladium), quam ipiam Ro¬marn. Huc fpectat illud Ciceronis, Palladium iignum'Vocantis, quod de cado delapfum, Veit# cuitodiis con-?,tineretur: quo faivo, ialvi eflent futuri b\

A) Ovid. Faß FL υ. ριη. a) Pantb. Mytb. pag. gi. b)II. v. 16y. c) Lib. XIII. v. 47. d) Μetamorph. XF. v. yyo.e > JEneid. IV. v. yyg f > Ro/m. pag. 226. g) Serv. JEn.lib. II. v. 166. b) Pbilippic. XI. c. 10.

§. VI.Ceterum nemini, praeter virgines Veilales,de qui-

bus Lucanus a):Veflalem - cborutn ducit vittata facerdos\Ίrojanam foli, cui fas vidiße Mbiervam ;

fuitlicitum Palladium intueri, multo minus, ex uno locoin alium movere, Unde idem Poéta b):

Ignis adhuc Phrygius, nuUicjue adjpeEL· virorumPallas, in abßrufo pignus memorabik temploGentis Juleß. -

Quam ob cauilam Lucius Metellus, Pontifex maximus,flagrante Veit# templo, vifum amififle dicitur, Palladium

v B ex

·:· ) «ο ( $<ν

ex flammis falνum extradlyrus, quod efjarn ei profpereaceidit, unde de ilio legitub

Servavit trepidam fiagranit ex <zde Minervam c).Prtrclara & prooe fmguirris erat hu rus Pontificis vir tus,,qui, cum exiiiimaret occafum imperii eum Paliadii exiwtio appropinquare, fal utem publicam, vita: ivar difcrimi-ne, redirrere non dubitarit. Quam ob rem maximoshonores a eivitate grata eil adeptus, qucd ex e]ogio,fia-tua: ejus in Capitolio adfcripto, patet d). Mirabile hocfa£lum, quamvis Ironice, sd Sextum Clodium transferfCicero in Orat. pro Milone e): "librarium legumveflra^"rum eripuifli e domo, & ex mediis armis turbaque no-"cturna, tanquam Palladium, iuflulifli, ut prttclarum in*"de munus, ac inilrumentum Tribunatus, ad aliquem,"tuo arbitrioj deferre poiTes. Quid multa? in prover-bium abiiife conilat Palladium de re, in qua mukumfpei, opis pra?fidiique quis collocaverit /). Cuncla, decetero, qua? ad Palladium fpeclant, breviter periequitufMoreri in Didlionario fuo Gallico, dignas ergo , qui.con fula tur: addimus prteterea nos non ignorare , q uodHerodianus g) Palladium , igni ereptum eile non aMetello, ied ab ipfis virginibus Veitalibus, cujus ver-ba ita habentur. "Plurima quseque & pukherrima ur-#>bis itdificia conflagrarunt: inter' qua? & Veita? tem-"plum, ficut Palladium quoque conipiceretur, quod"in primis cokmt, atque in arcano habent Romani,3'Troja, ut perhibent, adduwiurn, ac tunc primum,^poflquam in Italiam devenit, confpe&urn ab homini-

"bus Quippe id raptum virgines Veftales, me-7'dia iacra via, in aulam Imperatoris tFans-

tulerunt.·/7) Lib. L Ρbarfal. p. m. 26, b) Ibid. Lil·. IX. p. m.

2po. c) Juvenal. Satyr. HL v. 13$. d) Rofin. ρag. 126.e) C, ii. f) Cfr, Erafmi Adagia ρ. 666. g) Lib. 1. c. 14,

& D. G.