Ο ΙΜΠΡΑΗΜ ΤΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ ΚΑΙ Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Η κυβέρνηση Κουντουριώτη microετά τον δεύτερο εmicroφύλιο (Ιούλιος 1824-Ιανουάριος 1825) φαινόταν να ελέγχει πολιτικά την κατάσταση στην επαναστατηmicroένη Ελλάδα και να αναγνωρίζεται έστω και ανεπίσηmicroα ως νόmicroιmicroη Εθνική Διοίκηση Η συmicromicroαχία των Υδραίων του Κουντουριώτη microε τους Κωλέττη και Μαυροκορδάτο αποδείχθηκε ισχυρός σχηmicroατισmicroός καθώς διέθετε χρήmicroατα από το πρώτο δάνειο και διέθετε ισχυρά σώmicroατα ενόπλων Τα ρουmicroελιώτικα στρατεύmicroατα σαφώς πιο επαγγελmicroατικά ndashλόγω της παράδοσης του αρmicroατολισmicroούndash από τα πελοποννησιακά αντίστοιχα κυριάρχησαν στον Μοριά νίκησαν εύκολα τους Πελοποννήσιους λεηλάτησαν την Κορινθία και την Αχαΐα στο όνοmicroα της laquoεπιβολής της νοmicroιmicroότηταςraquo και της απελευθέρωσης από την laquoτυραννία των τουρκολατρών προκρίτωνraquo Από την άλλη πλευρά microέλη της ηττηmicroένης ndashστην αντιπαράθεση τους microε την κεντρική κυβέρνησηndash Πελοποννησιακής συmicromicroαχίας (φατρίες Λόντων Ζαΐmicroηδων Δεληγιανναίων και Κολοκοτρωναίων) φυλακίστηκαν στην Ύδρα (Θ Κολοκοτρώνης Κ Δεληγιάννης Γ Σισίνης) ή κατέφυγαν σε άλλες περιοχές (Α Λόντος Ανδρέας και Ασηmicroάκης Ζαΐmicroης Νικήτας Σταmicroατελόπουλος) Η ενότητα επιβλήθηκε διά πυρός και σιδήρου

Η άφιξη του Ιmicroπραήmicro στην ΠελοπόννησοΤη στιγmicroή ακριβώς που καθορίστηκαν οι εσωτερικές ισορροπίες στο στρατόπεδο της επανάστασης εmicroφανίστηκε microία νέα εξωτερική αυτή τη φορά απειλή ο Ιmicroπραήmicro πασάς επικεφαλής αιγυπτιακών στρατευmicroάτων εκπαιδευmicroένων και οργανωmicroένων σύmicroφωνα microε τα δυτικά πρότυπα από Γάλλους αξιωmicroατικούς ήταν ο νέος αντίπαλος των επαναστατών Ο σουλτάνος αδυνατώντας να καταπνίξει την εξέγερση των υπό-δουλων Ελλήνων ζήτησε τη βοήθειά του θεωρητικά τουλάχιστον υποτελούς του Μεχmicroέτ Αλή πασά της Αιγύπτου

Ο θετός γιος του Μεχmicroέτ Αλή της Αιγύπτου Ιmicroπραήmicro πασάς

Ο Μεχmicroέτ Αλή δέχθηκε ευχαρίστως την πρόσκληση καθώς microάλιστα τα ανταλλάγmicroατα που περιλαmicroβάνονταν σε αυτή θα βοηθούσαν την Αίγυπτο να αποκτήσει ισχυρή παρουσία στις βόρειες ακτές της Μεσογείου στην Κρήτη και στον Μοριά Οργάνωσε λοιπόν εκστρατευτικό σώmicroα υπό τη διοίκηση του θετού του γιου Ιmicroπραήmicro πασά Ο τελευταίος επιδεικνύοντας απρόσmicroενες για την Ανατολή αρετές από την αρχή της δράσης του δεν δίστασε να microεταφέρει τα στρατεύmicroατά του κατά τους χειmicroερινούς microήνες πρακτική αδιανόητη τότε στον οθωmicroανικό κόσmicroο και ελάχιστα συνηθισmicroένη ακόmicroα και σε δυτικού τύπου πολέmicroους Ο αιφνιδιασmicroός ήταν απόλυτος και οι δυνά-microεις του άρχισαν να αποβιβάζονται ανενόχλητες στα microέσα περίπου του Φεβρουαρίου του 1825 στη Μεθώνη αρχικά Η Πελοπόννησος ήταν ουσιαστικά ανυπεράσπιστη Οι περισσότεροι από τους Ρουmicroελιώτες οπλαρχηγούς είχαν επιστρέψει στις δικές τους επαρχίες καθώς αναmicroενόταν νέα οθωmicroανική εκστρατεία και στη Ρούmicroελη ενώ τα πελοποννησιακά σώmicroατα είχαν διαλυθεί Ο Ιmicroπραήmicro εκmicroεταλλεύτηκε microε τον καλύτερο τρόπο τον αιφνιδιασmicroό και τη συγκυρία και εγκαταστάθηκε στέρεα στον Μοριά Το σφάλmicroα των Ελλήνων ήταν ότι πλήρωναν τις παρεπόmicroενες συνέπειες του εmicroφυλίου πολέmicroου microε αποτέλεσmicroα να microην έχουν εκτιmicroήσει έγκαιρα και σωστά το ενδεχόmicroενο microιας αιγυπτιακής απόβασης στην Πελοπόννησο πολύ περισσότερο να microη βρίσκονται σε ετοιmicroότητα να την αντιmicroετωπίσουν καθώς είχαν υποτιmicroήσει τον αιγυπτιακό κίνδυνο που φαινόταν πλέον να διαγράφεται απειλητικά για το microέλλον της Επανάστασης Ο Γεώργιος Κουντουριώτης και η κυβέρνησή του ήταν απασχοληmicroένοι microε τις προετοι-microασίες για την οργάνωση της εκστρατείας εναντίον της Πάτρας όταν έφθασε η είδηση ότι ο Ιmicroπραήmicro στις 1123 και 1224 Φεβρουαρίου αποβίβασε τα πρώτα στρατεύmicroατά του στο κάστρο της Μεθώνης που βρισκόταν στα χέρια των Οθωmicroανών Οι δυνάmicroεις του Ιmicroπραήmicro ανέρχονταν σε 4000 πεζούς και 400 ιππείς ndash ένα microικρό για τα microέτρα του πολέmicroου της ανεξαρτησίας σώmicroα Η επιλογή της Μεθώνης οφειλόταν στο γεγονός ότι διέθετε ασφαλές λιmicroάνι και ήταν κοντά στο Νεόκαστρο δηλαδή στον πρώτο στρατη-γικό στόχο των Αιγυπτίων Η καθυστερηmicroένη αντίδραση της επαναστατικής κυβέρνη-σης έδωσε τον απαραίτητο χρόνο στον Ιmicroπραήmicro να οργανωθεί Η πρώτη του κίνηση ήταν να διευρύνει το νέο του προγεφύρωmicroα ενώνοντας microε αυτό το ευρισκόmicroενο στην άλλη πλευρά κάστρο της Κορώνης Στο microεταξύ ενώ η θέα του αιγυπτιακού στρατοπέδου έκανε εντύπωση και προκάλεσε

Τον Φεβρουάριο του 1825 ο Ιmicroπραήmicro αποβιβάστηκε ανενό-

δέος στους ανθρώπους της περιοχής το microαντάτο ότι laquoο εχθρός πάτησε το πόδι τουraquo στην Πελοπόννησο δεν λειτούργησε microε τον ίδιο τρόπο στο Ναύπλιο έδρα της κυβέρνησης Εκεί οι ρυθmicroοί εξακολούθησαν για πολλές κρίσιmicroες εβδοmicroάδες να είναι ράθυmicroοι Προοδευτικά δυνάmicroεις άρχισαν να κατευθύνονται προς τις απειλούmicroενες ζώνες microε σπασmicroωδικό όmicroως και εmicroφανώς ανοργάνωτο τρόπο Στο Νεόκαστρο κατευ-θύνθηκε ο υπουργός Πολέmicroου Αναγνώστης Παπαγεωργίου ή Αναγνωσταράς microε σκοπό να οργανώσει την άmicroυνα του στρατηγικού αυτού σηmicroείου Για τον ίδιο σκοπό έφθασαν εκεί οι αδελφοί Γεώργιος και Ιωάννης Κατσής Μαυροmicroιχάλης ο Ιωάννης Βελέτζας και ο Π Γιατράκος καθώς και microερικοί άλλοι οπλαρχηγοί Φρούραρχος του Νεοκάστρου ήταν ένας Υδραίος ο Δηmicroήτριος ΣαχτούρηςΜπροστά στη νέα στρατιωτική πραγmicroατικότητα που διαmicroόρφωσε η απόβαση των αιγυπτιακών δυνάmicroεων η κυβέρνηση του Γ Κουντουριώτη εγκατέλειψε τελικά το σχέδιο για την πολιορκία της Πάτρας και έστρεψε αναγκαστικά το ενδιαφέρον της στη Μεσσηνία το νέο θέατρο των πολεmicroικών επιχειρήσεων Παράλληλα παρά τον αιφνιδιασmicroό τις ελλείψεις και τα προβλήmicroατα που δηmicroιουργούσε ο άσχηmicroος καιρός κινητοποιήθηκε ο ελληνικός στόλος Στην περιοχή της Μεθώνης άρχισαν να συγκε-ντρώνονται ένοπλα σώmicroατα microαζί microε τα στρατεύmicroατα της πολιορκίας της Πάτρας χωρίς συγκεκριmicroένο σχέδιο και στιβαρή ενιαία διοίκηση Τόποι συγκέντρωσης των ελληνικών ενόπλων σωmicroάτων κυρίως Ρουmicroελιωτών ndashπου χρησιmicroοποιήθηκαν πριν από λίγο καιρό κατά των laquoανταρτώνraquondash και λίγων Πελοποννησίων ορίστηκαν η περιοχή της Κυπαρισ-σίας και οι περιοχές γύρω από το Νεόκαστρο Ένοπλα σώmicroατα εγκαταστάθηκαν στα γύρω χωριά στο Φουρτζί στου Χανδρινού στο Λογκά στο Κρεmicromicroύδι microε αρχηγούς τους Γ Καραϊσκάκη Κίτσο Τζαβέλλα Γιολδάση Αγγελή Γάτσο Βάσο Μαυροβουνιώτη Χατζηχρήστο Γιατρακαίους Μαυροmicroιχαλαίους κά Καθώς ο κίνδυνος από την εκστρατεία του Ιmicroπραήmicro γινόταν ολοένα και εmicroφανέστερος αποφασίστηκε η εκστρατεία του ίδιου του προέδρου του Εκτελεστικού Γ Κουντου-ριώτη ως αρχηγού των ελληνικών στρατευmicroάτων Έτσι το Βουλευτικό έβγαλε το laquoυπrsquo αριθmicro Εrsquo2128 Φεβρουαρίου 1825 θέσπισmicroαraquo microε το οποίο ανέθεσε στον Κουντου-ριώτη τη γενική ευθύνη των αναγκαίων επιχειρήσεωνΜε το εν λόγω θέσπισmicroα δόθηκε στον Κουντουριώτη ευρύτατη εξουσία στρατιω-τική πολιτική και δηmicroοσιονοmicroική για την επίτευξη της αποστολής του στην οποία

Μετά την αποβίβαση των στρα-τευmicroάτων του στη Μεθώνη και

θα συνοδευόταν από τον γενικό γραmicromicroατέα Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο (είχε διορι-στεί από το Εκτελεστικό στις 6 Φεβρουαρίου 1825) Οι υπερεξουσίες στο εύθραυ-στο σκηνικό της ελληνικής πολιτικής ζωής δηmicroιούργησαν άmicroεσα αντιπαλότητες και δυσαρέσκειες Η τελευταία εξέλιξη δεν άρεσε λόγου χάρη στον Ιωάννη Κωλέττη ο οποίος ένιωθε ότι παραγκωνιζόταν από τον Κουντουριώτη Πέρα από τον κίνδυνο που αντιπροσώπευε ο εχθρός πολλοί ήταν εκείνοι που εξίσου φοβούνταν τον δικό τους παραγκωνισmicroό από την εξουσία Στις 16 Μαρτίου ο Κουντουριώτης ξεκίνησε από το Ναύπλιο και έφθασε ύστερα από τρεις ηmicroέρες στην Τριπολιτσά Τραγική επιλογή του Κουντουριώτη microπορεί να κριθεί η ανάθεση της αρχηγίας του ελληνικού στρατεύmicroατος στον συmicroπατριώτη του και πλοίαρχο Κυριάκο Σκούρτη Αυτός ο διορισmicroός δυσαρέ-στησε όχι άδικα τους εmicroπειροπόλεmicroους Ρουmicroελιώτες οπλαρχηγούς που θεωρούσαν τους εαυτούς τους σαφώς πιο αρmicroόδιους στη διαχείριση ενός χερσαίου πολέmicroουΤα προβλήmicroατα πολλαπλασιάζονταν στο ελληνικό στρατόπεδο Μεταξύ άλλων οι στρατιώτες των Ρουmicroελιωτών οπλαρχηγών αισθανόmicroενοι εξαιρετικά ανασφαλείς στην προοπτική του να αναmicroετρηθούν microε τον εχθρό σε microακρινούς από τις πατρίδες τους τόπους δυσανασχετούσαν και ζητούσαν πιεστικά την καταβολή των οφειλόmicroενων microισθών τους Από την πλευρά τους ο Κουντουριώτης και η κυβέρνηση έβλεπαν σε αυτή την αναταραχή την απόδειξη για την laquoαισχροκέρδειαraquo των οπλαρχηγών τους οποίους σε κάθε περίπτωση δεν είχαν σε microεγάλη εκτίmicroηση Οι αντιπαλότητες εκδη-λώνονταν σε κάθε ευκαιρία στο ελληνικό στρατόπεδο Το αποτέλεσmicroα ήταν να επι-κρατήσει αταξία και σύγχυση και ατολmicroία εκεί και να περάσουν οι πρωτοβουλίες στην πλευρά του Ιmicroπραήmicro Η αδράνεια και η παθητικότητα των άτακτων ελληνικών ενό-πλων σωmicroάτων καθώς και η γενικότερη δυσπραγία έφερε ως φυσικό επακόλουθο τη στρατιωτική αναποτελεσmicroατικότητα Πολύ σύντοmicroα microια σειρά από ήττες υπονόmicroευσαν την όποια συνοχή του ελληνικού στρατού Ο Κουντουριώτης αφού πέρασε microια σύντοmicroη ασθένεια αναχώρησε από την Τρίπολη στις 5 Απριλίου για να microεταβεί στο χωριό Σκάλα κοντά στον Πάmicroισο Στη συνέχεια έστειλε τον Μαυροκορδάτο microε το επιτελείο του και τον γραmicromicroατέα του Γάλλο φιλέλ-ληνα Γκρασέ στο χωριό Χώρες microε σκοπό να καθησυχάσει και να ενθαρρύνει τους στρα-τιώτες Μάταια ο Μαυροκορδάτος προσπάθησε να εξυψώσει το ηθικό των ανδρών Ρουmicroελιωτών και Πελοποννησίων που βρίσκονταν σε εχθρότητα και προστριβές ανα-

Η περιοχή της Κυπαρισσίας ορί-στηκε τόπος συγκέντρωσης των

laquoΠροσωρινή Διοίκησις της Ελλάδοςraquo

Επειδή η κυρίευσις των φρουρίων Παλ Πατρών και Ναυπάκτου θεωρείται ως εν των ουσιωδεστέρων επιχειρηmicroάτων προς στερίωσιν της Ελληνικής ανεξαρτησίαςΕπειδή ο εχθρός πρωϊmicroώτερα παρrsquo άλλοτε εκστρατεύων κατά της Ελλάδος απεφάσισε να δοκιmicroάση πέmicroπτην ήδη φοράν και την τελευταίαν ίσως τύχην του κατά των Ελληνικών όπλωνΕπειδή αι ελπίδες του εχθρού βάσιν έχουσιν την συνδροmicroήν του σατράπου της Αιγύ-πτου και εκείνην των Αλβανών τους οποίους καταγίνεται να βάλη εις κίνησιν από τα microέρη της Στερεάς ΕλλάδοςΕπειδή ο Αιγυπτιακός στρατό έφθασεν ήδη εις το φρούριον της Μεθώνης και εκείθεν microελετά να εφορmicroήση εις τα ενδότερα της Πελοποννήσου καιεπειδή microολονότι και πολλά και εκλεκτά στρατεύmicroατα ευρισκόmicroενα καθrsquo όλον το δυτικόν παράλιον της Πελοποννήσου και εις τα σύνορα της Στερεάς Ελλάδος προϋπόσχονται την microαταίωσιν του εχθρικού σχεδίου ανάγκη όmicroως είναι τα κινήmicroατα των στρατευmicroάτων τούτων να οδηγώνται κεντρικώτερον και εκ πλησιεστέρου δια να γίνωνται και τακτικώ-τερα και εποmicroένως δραστηριώτερα κατά των εχθρών

Το Βουλευτικόν Σώmicroα[hellip]Θεσπίζεια΄ Ο εκλαmicroπρότατος πρόεδρος του Εκτελεστικού κύριος Γεώργιος Κουντουριώτης θέλει εκστρατεύσει ως αρχηγός όλων των εις κίνησιν στρατιωτικών σωmicroάτων κατά το δυτικόν παράλιον της Πελοποννήσου από τον Μεσσηνιακόν κόλπον έως εις τον Κορινθιακόν έχων ως προς αυτά τα σώmicroατα και ως προς την ναυτική microοίραν την αποκλείουσαν τον Κορινθιακόν κόλπον όλην την δύναmicroιν την οποίαν η Ν΄ παράγραφος του Οργανικού Νόmicroου δίδει εις το Εκτελεστικόν Σώmicroα [hellip]

Εξεδόθη εν Ναυπλίω τη 21η Φεβρουαρίου 1825 Ο πρόεδροςΠανούτζος Νοταράς

Επικυρούται τη 28η Φεβρουαρίου 1825 ΝαύπλιονΟ πρόεδροςΓεώργιος ΚουντουριώτηςΟ γενικός γραmicromicroατεύςΑ Μαυροκορδάτος

(Κόκκινος Διονύσιος Α laquoΗ Ελληνική Επανάστασιςraquo τ 8 εκδοτικός οίκος Μέλισσα Αθήνα 1958 σσ 386-388)

laquoΔιορίζεται ο Κουντουριώτης διορίζει και τον Σκούρτη τον Υδραίον αρχιστράτηγόν του κιrsquo όσο ήξερε ο ένας ήξερε κιrsquo ο άλλος από πόλεmicroον Τότε microπήκαν σε δυσαρέσκεια όλοι οι σηmicroαντικοί αρχηγοί οπούταν εκεί οπού είδανε το Σκούρτη αρχιστράτηγον απάνου εις τον Καρατάσον εις τον Καραϊσκάκη εις τον Χατζηχρήστο εις τον Τζαβέλα και εις τους άλλους Ο Κουντουργιώτης κουτός αφού είδε οπούναι αυτός αmicroαθής από αυτά αντίς να βάλη αρχηγόν να σώση την πατρίδα κιrsquo αυτός να δοξαστή κατά δυστυχίαν από το laquoόmicroωςraquo δεν ξέρει άλλο κιrsquo έβαλε τον Σκούρτη να διοικήση και να οδηγήση και τους αρχηγούς της ξηράς ο θαλασσινός απλός αξιωmicroατικός ndash ούτε και της θάλασσας τον πόλεmicroον δεν τον γνώριζε καλά Έλεγε των στεργιανών laquoΌρτζα πότζαraquo [] Τέλος πάντων ο πατριωτισmicroός όλων αυτηνών και της συντροφιάς τους η ψύχωση της φατρίας και η διαίρεση κιrsquo ο ενφύλιος πόλεmicroος και η διχόνοια των microεγαλοκέφαλων Κωλέττη και Μαυροκορδάτου δια να microην δοξαστή ο ένας και χάση ο άλλος και το laquoόmicroωςraquo του Κουντουργιώτη και το laquoόρτζα και πότζαraquo του Σκούρτη [] ndash ο Μπραΐmicroης microπήκε στην Πελοπόννησο και την έκαmicroε γη Μαδιάmicro όχι από την παλληκαριά των Αράπηδων αλλά από αυτά οπού λέγω Δεκάξι χιλιάδες ασκέρια το άνθος των Ελλήνων Ρουmicroελιώτες Πελοποννήσιοι ndashύστερα βγάλαν και τους αρχηγούς τους από την Ύδραndash Σπαρτιάτες κιrsquo απrsquo άλλα microέρη όλοι αυτήνοι κάθονταν εις τις Χώρες και εις τrsquo άλλα χωριά και τρώγαν αρνιά και κότες κιrsquo ο Αράπης όταν τους έβρισκε τους ξεποδάριαζε κυνηγώντας Αυτά κάνει η διαίρεση και η διχόνοιαraquo

Με το θέσπισmicroα του Βουλευτι-κού τον Φεβρουάριο του 1825

Επικυρούται τη 28η Φεβρουαρίου 1825 ΝαύπλιονΟ πρόεδροςΓεώργιος ΚουντουριώτηςΟ γενικός γραmicromicroατεύςΑ Μαυροκορδάτος

(Κόκκινος Διονύσιος Α laquoΗ Ελληνική Επανάστασιςraquo τ 8 εκδοτικός οίκος Μέλισσα Αθήνα 1958 σσ 386-388)

laquoΔιορίζεται ο Κουντουριώτης διορίζει και τον Σκούρτη τον Υδραίον αρχιστράτηγόν του κιrsquo όσο ήξερε ο ένας ήξερε κιrsquo ο άλλος από πόλεmicroον Τότε microπήκαν σε δυσαρέσκεια όλοι οι σηmicroαντικοί αρχηγοί οπούταν εκεί οπού είδανε το Σκούρτη αρχιστράτηγον απάνου εις τον Καρατάσον εις τον Καραϊσκάκη εις τον Χατζηχρήστο εις τον Τζαβέλα και εις τους άλλους Ο Κουντουργιώτης κουτός αφού είδε οπούναι αυτός αmicroαθής από αυτά αντίς να βάλη αρχηγόν να σώση την πατρίδα κιrsquo αυτός να δοξαστή κατά δυστυχίαν από το laquoόmicroωςraquo δεν ξέρει άλλο κιrsquo έβαλε τον Σκούρτη να διοικήση και να οδηγήση και τους αρχηγούς της ξηράς ο θαλασσινός απλός αξιωmicroατικός ndash ούτε και της θάλασσας τον πόλεmicroον δεν τον γνώριζε καλά Έλεγε των στεργιανών laquoΌρτζα πότζαraquo [] Τέλος πάντων ο πατριωτισmicroός όλων αυτηνών και της συντροφιάς τους η ψύχωση της φατρίας και η διαίρεση κιrsquo ο ενφύλιος πόλεmicroος και η διχόνοια των microεγαλοκέφαλων Κωλέττη και Μαυροκορδάτου δια να microην δοξαστή ο ένας και χάση ο άλλος και το laquoόmicroωςraquo του Κουντουργιώτη και το laquoόρτζα και πότζαraquo του Σκούρτη [] ndash ο Μπραΐmicroης microπήκε στην Πελοπόννησο και την έκαmicroε γη Μαδιάmicro όχι από την παλληκαριά των Αράπηδων αλλά από αυτά οπού λέγω Δεκάξι χιλιάδες ασκέρια το άνθος των Ελλήνων Ρουmicroελιώτες Πελοποννήσιοι ndashύστερα βγάλαν και τους αρχηγούς τους από την Ύδραndash Σπαρτιάτες κιrsquo απrsquo άλλα microέρη όλοι αυτήνοι κάθονταν εις τις Χώρες και εις τrsquo άλλα χωριά και τρώγαν αρνιά και κότες κιrsquo ο Αράπης όταν τους έβρισκε τους ξεποδάριαζε κυνηγώντας Αυτά κάνει η διαίρεση και η διχόνοιαraquo

Με το θέσπισmicroα του Βουλευτι-κού τον Φεβρουάριο του 1825

γόmicroενες στον καιρό του εmicroφυλίου και τροφοδοτούmicroενες από τη συνεχιζόmicroενη φυλά-κιση του Θόδωρου Κολοκοτρώνη και των άλλων φίλων του laquoανταρτώνraquo Στις Χώρες συνόδευαν τον Μαυροκορδάτο και οι φιλέλληνες Giacinto Collegno ταγmicroατάρχης του microηχανικού του Πιεmicroόντε (Πεδεmicroοντίου) και ο Santorre di Santa Rosa (Σαντόρε Σαντα-ρόζα) πρώην υπουργός των Στρατιωτικών στο ίδιο κράτοςΣτο microεταξύ ο Ιmicroπραήmicro υποδεχόταν νέες δυνάmicroεις και ενίσχυε τις θέσεις του Στα microέσα Μαρτίου ο Ιmicroπραήmicro και νέες δυνάmicroεις έφθασαν στη Μεθώνη Η άφιξη αυτών των ενισχύσεων του έδωσε ίσως αριθmicroητική υπεροχή απέναντι στους αντιπάλους του των οποίων η συνολική δύναmicroη microέσα στην ανοργανωσιά των ηmicroερών ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί Στις 2 Απριλίου οι Αιγύπτιοι έστησαν πολιορκητικό στρατόπεδο έξω από το Νεόκαστρο και άρχισαν τον βοmicroβαρδισmicroό των οχυρώσεών του Ταυτόχρονα ο Ιmicroπραήmicro φρόντισε να ενισχύσει τη φρουρά της Πάτρας ισχυροποιώντας την άλλη ισχυρή θέση των Οθωmicroανών στη δυτική Πελοπόννησο Η πολιορκία του Νεόκαστρου γενίκευσε τις πολεmicroικές επιχειρήσεις Από την πλευρά τους οι Έλληνες προσπαθούσαν να κρατήσουν καθηλωmicroένες τις αιγυπτιακές δυνάmicroεις στη Μεσσηνία και να προασπίσουν τις ελληνικές οχυρές θέσεις τα φρούρια στην περι-οχή Από την πλευρά του ο Ιmicroπραήmicro εδραίωνε συνεχώς τις θέσεις του εξασφαλίζοντας την ασφάλεια στα microετόπισθεν και την καλή λειτουργία του προγεφυρώmicroατος που είχε δηmicroιουργήσει ενώ ταυτόχρονα επιχειρούσε να εmicroπλέξει τα ελληνικά στρατιωτικά σώmicroατα σε τακτικές αναmicroετρήσεις όπου η υπεροχή των εκπαιδευmicroένων του στρατιω-τών θα υπερίσχυε χωρίς δυσκολία Στις 1527 Μαρτίου ο Ιmicroπραήmicro επιτέθηκε εναντίον του Χατζηχρήστου που είχε κατα-σκηνώσει έξω από το Νεόκαστρο και κατέστρεψε το σώmicroα του Ο οπλαρχηγός Καρα-τάσος είχε καλύτερη τύχη microε τους Μακεδόνες ενόπλους του στο χωριό Σχινόλακα αφού απέκρουσε microε επιτυχία την επίθεση των αιγυπτιακών στρατευmicroάτων επιλέγοντα την οχύρωση των ανδρών του στα σπίτια του χωριού αντί της ανοικτής αναmicroέτρησης

(Μακρυγιάννης laquoΑποmicroνηmicroονεύmicroαταraquo εισαγωγή-σχόλια Σπύρου Ι Ασδραχά εκδόσεις Α Καραβία Αθήνα)

Ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης οπλαρχηγός της Τριφυλίας ένας

Επιτυχή έκβαση είχε και η εmicroπλοκή του Ι Μακρυγιάννη στην ένοπλη αντιπαράθεση microε τον εχθρό έξω από το ΠαλαιόκαστροΔεν συνέβη όmicroως το ίδιο microε τη microάχη που δόθηκε λίγο αργότερα στο Κρεmicromicroύδι Ο Ιmicroπραήmicro θέλοντας να δώσει ένα γερό πλήγmicroα στους Έλληνες και να εδραιώσει ακόmicroη περισσότερο τη θέση του στην περιοχή επιτέθηκε στις 719 Απριλίου εναντίον 3250 Ελλήνων microε ίσες αριθmicroητικά δυνάmicroεις (3000 πεζούς 400 ιππείς και 4 κανόνια) Το τραγικό λάθος του αρχιστράτηγου των ελληνικών δυνάmicroεων πλοιάρχου Σκούρτη ήταν ότι δεν υιοθέτησε την τακτική των οπλαρχηγών οι οποίοι είχαν ταmicroπουρωθεί επιτή-δεια και επιχείρησε να αντιmicroετωπίσει τις αιγυπτιακές δυνάmicroεις σε τακτική αναmicroέτρηση ndash υπερεκτιmicroώντας την αριθmicroητική του δύναmicroη και τις ικανότητες των ανδρών του απέναντι στους laquoαραπάδεςraquo Οι εκπαιδευmicroένες για τακτικό πόλεmicroο πεζικές δυνάmicroεις του αιγυπτιακού στρατού microαζί microε τη συνδροmicroή του ιππικού δεν δυσκολεύτηκαν να διασπάσουν τις γραmicromicroές των Ελλήνων και να τους οδηγήσουν στην ήττα και στην υποχώρηση Οι συνέπειες της ήττας στο Κρεmicromicroύδι πέρα από τις εξαιρετικά βαριές απώλειες ndashmicroε νεκρούς η microάχη ήταν η πιο καταστροφική απrsquo όσες είχε δώσει έως τότε ο επαναστατικός στρατός ndashήταν ο διασκορπισmicroός των στρατευmicroάτων που microε τόσο κόπο είχε συγκεντρώσει η κυβέρνηση στη Μεσσηνία Η συνειδητοποίηση ότι οι άτακτοι δεν microπορούν να νικήσουν σε τακτική microάχη τους τακτικούς στρατιώτες ήρθε και πάλι στο προσκήνιο ndash καθυστερηmicroένα όmicroως και χωρίς να microπορεί να microεταβάλει την παρούσα κατάσταση Στο πολιτικό πεδίο η στρατιωτική ήττα ακύρωσε πολλές από τις συνέπειες του εmicroφυ-λίου πολέmicroου Οι εmicroπειροπόλεmicroοι Ρουmicroελιώτες αποδείχθηκαν λίγοι στην πράξη microε αποτέλεσmicroα να φουντώσει εκ νέου η αντιπαράθεση Ρουmicroελιωτών και Πελοποννη-σίων Αρκετοί Ρουmicroελιώτες οπλαρχηγοί που ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστηmicroένοι από την ηγεσία του Σκούρτη απαιτούσαν να πληρωθούν άmicroεσα οι microισθοί των στρατιωτών τους αναγκαία προϋπόθεση για την αναχώρησή τους πίσω στις πατρίδες τους Ισχυρό πρόσχηmicroα επιπλέον υπήρχε η Στερεά Ελλάδα που κινδύνευε από τις δυνάmicroεις του Μεχmicroέτ Ρεσίτ πασά ή Κιουταχή Η κυβέρνηση κατανοούσε ότι η τυχόν εξόφληση των οικονοmicroικών της υποχρεώσεων στους οπλαρχηγούς θα σήmicroαινε ndashόσο παράδοξο και αν φαίνεται αυτό ndashτο τέλος του ελληνικού στρατοπέδου και η διαmicroάχη αυτή αποτελούσε την κύρια ασχολία των ελληνικών στρατευmicroάτων

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις (Απρίλιος-Ιούλιος 1825)Στις επόmicroενες ηmicroέρες (1729 Απριλίου) ο πόλεmicroος επικεντρώθηκε στη θάλασσα όπου ο ελληνικός στόλος επιχείρησε να πλήξει τον αιγυπτιακό έξω από τη Σούδα χωρίς αποτέλεσmicroα Στις 24 Απριλίου6 Μαΐου ο Αλ Μαυροκορδάτος έφθασε στο φρούριο του Νεοκάστρου για να το επιθεωρήσει καθώς ο Ιmicroπραήmicro είχε στρέψει όλο το ενδι-αφέρον του στην πολιορκία του Το Νεόκαστρο το υπεράσπιζε εκτός από τη φρουρά του και microία υδραίικη ναυτική microοίρα από πέντε πλοία που είχαν ως διοικητή τον κυβερνήτη του Άρη Αναστάσιο Τσαmicroαδό Συνοδευόmicroενος ο Μαυροκορδάτος από τον Γεώργιο Κατσαρό τον Σταmicroάτη Λεβίδη και τον Γάλλο Εντουάρ Γκρασσέ έφθασε την επόmicroενη ηmicroέρα στους Γαργαλιάνους και αφού πήρε microαζί του 200 στρατιώτες κατευ-θύνθηκε στο φρούριο του Παλαιόκαστρου που υπεράσπιζε microια φρουρά 100 ανδρών microε τον επίσκοπο Μεθώνης Γρηγόριο τον Χατζηχρήστο και άλλους οπλαρχηγούςΟι Έλληνες επαναστάτες προσπάθησαν να ενισχύσουν τόσο τη φρουρά του φρουρίου όσο και να βελτιώσουν τις αmicroυντικές θέσεις τους ελέγχοντας το στρατηγικό νησί Σφακτηρία που έκλεινε τον κόλπο του Ναβαρίνου Την προσπάθεια αυτή ndashπου είχε το προηγούmicroενό της στον microακρινό Πελοποννησιακό πόλεmicroοndash ανέλαβε να υλοποιήσει αποφασιστικά ο Μαυροκορδάτος που βρέθηκε πάνω στο νησί microαζί microε άλλους αγω-νιστές Είχε ήδη διαφανεί από τις κινήσεις του Ιmicroπραήmicro ότι ο τελικός στόχος του ήταν η απόβαση στη Σφακτηρία Στις 25 Απριλίου7 Μαΐου 52 εχθρικά πλοία πήραν θέση microάχης απέναντι στο microακρόστενο νησί Ύστερα από ένα δίωρο βοmicroβαρδισmicroό των ελληνικών θέσεων 2000 Αιγύπτιοι αποβιβάστηκαν στο νησί και σάρωσαν τους υπε-ρασπιστές του παρά το πείσmicroα που οι τελευταίοι επέδειξαν Στην ελληνική πλευρά υπήρξαν microεγάλες απώλειες πολλοί τραυmicroατίες εξαφανισmicroένοι αιχmicroάλωτοι και λίγοι microόνο κατάφεραν να σωθούν κολυmicroπώντας στη θάλασσα ή παραmicroένοντας κρυmicromicroένοι στις σπηλιές του νησιού Ανάmicroεσα στους νεκρούς ο υπουργός του Πολέmicroου Ανα-γνωσταράς ο Σαντόρε Σανταρόζα ο Αναστάσιος Τσαmicroαδός και ο Σταύρος Σαχίνης Ανάmicroεσα στους αιχmicroαλώτους βρίσκονταν άλλοι επιφανείς όπως ο καπετάν Γεώργιος Κατσαρός αρχηγός της σωmicroατοφυλακής του Μαυροκορδάτου ο βουλευτής Κωνστα-ντίνος Ζαφειρόπουλος που συνόδευε το Μαυροκορδάτο καθώς και τρεις ξένοι αξιω-microατικοί Ο Μαυροκορδάτος και ο Δηmicroήτριος Σαχτούρης microόλις πρόλαβαν να ξεφύγουν

Το πλοίο laquoΑθηνάraquo microετονοmicroά-στηκε αργότερα σε laquoΆρηςraquo και

Στις 25 Απριλίου7 Μαίου 1825 οι Αιγύπτιοι του Ιmicroπραήmicro αποβι-

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις (Απρίλιος-Ιούλιος 1825)Στις επόmicroενες ηmicroέρες (1729 Απριλίου) ο πόλεmicroος επικεντρώθηκε στη θάλασσα όπου ο ελληνικός στόλος επιχείρησε να πλήξει τον αιγυπτιακό έξω από τη Σούδα χωρίς αποτέλεσmicroα Στις 24 Απριλίου6 Μαΐου ο Αλ Μαυροκορδάτος έφθασε στο φρούριο του Νεοκάστρου για να το επιθεωρήσει καθώς ο Ιmicroπραήmicro είχε στρέψει όλο το ενδι-αφέρον του στην πολιορκία του Το Νεόκαστρο το υπεράσπιζε εκτός από τη φρουρά του και microία υδραίικη ναυτική microοίρα από πέντε πλοία που είχαν ως διοικητή τον κυβερνήτη του Άρη Αναστάσιο Τσαmicroαδό Συνοδευόmicroενος ο Μαυροκορδάτος από τον Γεώργιο Κατσαρό τον Σταmicroάτη Λεβίδη και τον Γάλλο Εντουάρ Γκρασσέ έφθασε την επόmicroενη ηmicroέρα στους Γαργαλιάνους και αφού πήρε microαζί του 200 στρατιώτες κατευ-θύνθηκε στο φρούριο του Παλαιόκαστρου που υπεράσπιζε microια φρουρά 100 ανδρών microε τον επίσκοπο Μεθώνης Γρηγόριο τον Χατζηχρήστο και άλλους οπλαρχηγούςΟι Έλληνες επαναστάτες προσπάθησαν να ενισχύσουν τόσο τη φρουρά του φρουρίου όσο και να βελτιώσουν τις αmicroυντικές θέσεις τους ελέγχοντας το στρατηγικό νησί Σφακτηρία που έκλεινε τον κόλπο του Ναβαρίνου Την προσπάθεια αυτή ndashπου είχε το προηγούmicroενό της στον microακρινό Πελοποννησιακό πόλεmicroοndash ανέλαβε να υλοποιήσει αποφασιστικά ο Μαυροκορδάτος που βρέθηκε πάνω στο νησί microαζί microε άλλους αγω-νιστές Είχε ήδη διαφανεί από τις κινήσεις του Ιmicroπραήmicro ότι ο τελικός στόχος του ήταν η απόβαση στη Σφακτηρία Στις 25 Απριλίου7 Μαΐου 52 εχθρικά πλοία πήραν θέση microάχης απέναντι στο microακρόστενο νησί Ύστερα από ένα δίωρο βοmicroβαρδισmicroό των ελληνικών θέσεων 2000 Αιγύπτιοι αποβιβάστηκαν στο νησί και σάρωσαν τους υπε-ρασπιστές του παρά το πείσmicroα που οι τελευταίοι επέδειξαν Στην ελληνική πλευρά υπήρξαν microεγάλες απώλειες πολλοί τραυmicroατίες εξαφανισmicroένοι αιχmicroάλωτοι και λίγοι microόνο κατάφεραν να σωθούν κολυmicroπώντας στη θάλασσα ή παραmicroένοντας κρυmicromicroένοι στις σπηλιές του νησιού Ανάmicroεσα στους νεκρούς ο υπουργός του Πολέmicroου Ανα-γνωσταράς ο Σαντόρε Σανταρόζα ο Αναστάσιος Τσαmicroαδός και ο Σταύρος Σαχίνης Ανάmicroεσα στους αιχmicroαλώτους βρίσκονταν άλλοι επιφανείς όπως ο καπετάν Γεώργιος Κατσαρός αρχηγός της σωmicroατοφυλακής του Μαυροκορδάτου ο βουλευτής Κωνστα-ντίνος Ζαφειρόπουλος που συνόδευε το Μαυροκορδάτο καθώς και τρεις ξένοι αξιω-microατικοί Ο Μαυροκορδάτος και ο Δηmicroήτριος Σαχτούρης microόλις πρόλαβαν να ξεφύγουν

Το πλοίο laquoΑθηνάraquo microετονοmicroά-στηκε αργότερα σε laquoΆρηςraquo και

Στις 25 Απριλίου7 Μαίου 1825 οι Αιγύπτιοι του Ιmicroπραήmicro αποβι-

επιβιβαζόmicroενοι στο πολεmicroικό πλοίο Άρης Τα ελληνικά πλοία που βρίσκονταν στο λιmicroάνι του Νεοκάστρου είδαν έπειτα από αυτή τη δραmicroατική εξέλιξη των πραγmicroάτων να κλείνουν οι δρόmicroοι διαφυγής τους προς την ανοικτή θάλασσα Η προσπάθειά τους να διαφύγουν υπήρξε επική Τα δύο τελευταία καράβια που επιχείρησαν να διασπάσουν τον εχθρικό κλοιό ήταν ο Ποσειδών και ο Άρης Ο Άρης είχε καθυστερήσει περιmicroένοντας τον Τσαmicroαδό που έπεσε νεκρός πάνω στη νησί και έτσι φιλοξένησε ndashσώζοντάς τους από τον θάνατο ή την αιχmicroαλωσίαndash τον Μαυροκορδάτο microαζί microε microερικούς άλλους επιφανείς microαχητές Υπό τη διοίκηση του Δηmicro Σαχτούρη ο Άρης κατάφερε να περάσει ανάmicroεσα από τα εχθρικά πλοία και τα πυρά τους διάτρητος σχεδόν χωρίς κατάρτια και πανιά και να διαφύγει microε σχετικά microικρές ανθρώπινες απώλειεςΜετά την τροπή των πραγmicroάτων και την κατάληψη της Σφακτηρίας από τους Αιγυπτί-ους το από παντού αποκλεισmicroένο πλέον Παλαιόκαστρο παραδόθηκε στις 30 Απρι-λίου12 Μαΐου Ακολούθως συνθηκολόγησε η φρουρά του Νεόκαστρου στις 618 Μαΐου 1825 Μέσα σε λιγότερο από τρεις microήνες από την άφιξή του στον Μοριά είχε ήδη πετύχει όσα δεν κατάφεραν οι συνεχείς εκστρατείες των Οθωmicroανών στα προη-γούmicroενα χρόνια Η νοτιοδυτική Πελοπόννησος είχε υποταγεί και ο Ιmicroπραήmicro διέθετε πλέον ένα γερό προγεφύρωmicroα microε τρία ισχυρά φρούρια την Κορώνη τη Μεθώνη και το Νεόκαστρο (Ναβαρίνο) να το προασπίζουν Το δε λιmicroάνι του τελευταίου αποτελούσε microια ναυτική βάση ισάξια της Σούδας Πολιτικές και στρατιωτικές ανακατατάξειςΗ δυσmicroενής αυτή εξέλιξη στο στρατιωτικό microέτωπο είχε σοβαρό αντίκτυπο στο εσωτε-ρικό πολιτικό και κοινωνικό πεδίο της επαναστατικής Ελλάδας Από εκείνη τη στιγmicroή πολλαπλασιάζονταν ολοένα οι φωνές που έκριναν επιβεβληmicroένη τη δυτική παρέmicro-βαση και την ανάγκη εγκαθίδρυσης microιας συνταγmicroατικής microοναρχίας στην Ελλάδα για να laquomicroπει microια τάξη στα πράγmicroαταraquo Ταυτόχρονα αρκετοί από τους Έλληνες ειδικά από τον Μοριά που τόσο είχε ταλαιπωρηθεί από τις εmicroφύλιες διαmicroάχες του άmicroεσου παρελθόντος πέρασαν τον Ρουβίκωνα και ξεκίνησαν microυστικές επαφές microε τον Ιmicroπραήmicro microε πρόθεση το προσκύνηmicroα Οι εξελίξεις προκάλεσαν κινητικότητα και στη Δύση Οι ευρωπαϊκές δυνάmicroεις έκριναν πιθανή τη στρατιωτική κατάρρευση της Ελληνικής

Η έξοδος του πλοίου laquoΆρηςraquo από τον κόλπο του Ναβαρίνου

Το πλοίο laquoΠοσειδώνraquo του Υδραίου Ιωάννη Ορλάνδου

Επανάστασης και έσπευσαν να επανεκτιmicroήσουν τη θέση τους και να υπολογίσουν τις συνέπειες Το πρώτο τους microέληmicroα ήταν να εκmicroεταλλευτούν τις ανάγκες και τους φόβους των Ελλήνων Η Γαλλία έσπευσε ndashmicroε τον στρατηγό Ροςndash να προπαγανδίσει την υποψηφιότητα του δούκα του Νεmicroούρ γιου του δούκα της Ορλεάνης Όπως ήταν φυσικό ακολούθησε η Αγγλία και πύκνωσαν οι παρεmicroβάσεις της αγγλόφιλης Επιτροπής

(hellip) Εν τούτοις προχωρών ο Άρης έφθασεν εις το στόmicroα του λιmicroένος στόmicroα δε αυτόν του άδου και αmicroέσως εκυκλώθη υπό microιάς κορβέττας και τριών βρικίων και εκανονο-βολείτο έmicroπροσθεν όπισθεν δεξιόθεν και αριστερόθεν αντεκανονοβόλει και αυτός ακαταπαύστως υπερασπίζετο επροχώρει και πολλά παθών απέφυγε τον εκ των πλοίων τούτων κίνδυνον αλλrsquo έπεσε microετrsquo ολίγον εις το microέσον πολλών άλλων Τρεις ώρας επά-λαισεν εν microέσω σmicroήνους και η τροmicroερά αύτη πάλη του αφήρεσεν ολόκληρον τον επί-δροmicroον κατετρύπησε τα πανία του κατεσύντριψε το πηδάλιόν του και κατέκοψε τα σχοινία του οι δε ναύται περιφερόmicroενοι επί του καταστρώmicroατος επάτουν επί των πεπυρωmicroένων microύδρων και βολίων των αδιακόπως εκ των εχθρικών πλοίων βροχηδόν ριπτοmicroένων και εις όλον το κατάστρωmicroα του Άρεος διεσπαρmicroένων Τοιαύτη ήτον η κατάστασίς των ότε εν δικάταρτον έχον ευρωπαίους ναύτας και Αιγυπτίους στρατι-ώτας επλησίασε τον Άρην εντός βολής πιστόλας και οι εν αυτώ ητοιmicroάζοντο να τον πατήσωσιν Ιδόντες τον νέον τούτον κίνδυνον οι εν τω Άρη και αναλογιζόmicroενοι ότι οι εχθροί απηυδισmicroένων αυτών εύκολον ήτο και να τον πατήσωσι και να τον κυριεύ-σωσι διέταξαν δύο γέροντας έχοντας ετοίmicroους πιστόλας να πυροβολήσωσιν εις την πυριτοθήκην άmicroα επατείτο το πλοίον Εmicroάντευσαν ίσως οι εν τω εχθρικώ την απόφασιν των Ελλήνων ιδόντες την κίνησίν των και επειδή τούτου γινοmicroένου θα συνεκαίοντο και εκείνοι απεmicroακρύνθησαν και ούτως απηλλάγη ο Άρης Εν τοσούτω επλησίαζεν η νυξ και κατά περίστασιν κατεφλέχθη εν εχθρικόν πλοίον Το συmicroβάν τούτο έβαλεν εις ταραχήν τα λοιπά εχθρικά και βοηθούmicroενος εντεύθεν ο Άρης διεξέπλευσε και υπεξέ-φυγεν ως εκ θαύmicroατος τον κίνδυνον Δύο των ναυτών του microόνον εσκοτώθησαν και επτά επληγώθησαν εν οις και ο Σαχτούρηςraquo

[Σπυρίδων Τρικούπης laquoΙστορία της Ελληνικής Επαναστάσεωςraquo (φωτοmicroηχ ανατύπ της βrsquo έκδοσης Λονδίνο 1862) εκδοτικός οίκος Χρ Γιοβάνη Αθήνα 1968 σσ 200-201]

Στις 30 Απριλίου12 Μαΐου 1825 η ναυτική microοίρα του

της Ζακύνθου microε κύριο εκφραστή τους τον κόmicroη Διονύσιο Ρώmicroα Σχέδια και σενάρια στήνονταν πάνω στην απελπισία και στην αmicroηχανία των Ελλήνων Η επανάσταση όmicroως δεν είχε πεθάνει ακόmicroη Την ίδια ακριβώς ηmicroέρα που παραδόθηκε το Παλαιόκαστρο (30 Απριλίου12 Μαΐου) ο Μιαούλης microε microία microοίρα του ελληνικού στόλου microπήκε αιφνιδιαστικά στο λιmicroάνι της Μεθώνης όπου ναυλοχούσε ο αιγυπτιακός στόλος και microε τα πυρπολικά (Ανδρέας Πιπίνος Γεώργιος Πολίτης) έκαψε 11 εχθρικά πλοία microεταγωγικά κυρίως Την ίδια στιγmicroή η προσπάθεια του εχθρού να microεταφέρει τον ναυτικό πόλεmicroο σε δύο microέτωπα απέτυχε Ενώ ο αιγυπτιακός στόλος βρέθηκε στην Κρήτη για ανεφοδιασmicroό ο οθωmicroανικός στόλος (πάνω από 50 πολεmicroικά και 40 φορτηγά πλοία) αναχώρησε από την Κωνσταντινούπολη microε επικεφαλής τον Μεχmicroέτ Χοσρέφ καπουδάν πασά για να επιτεθεί στην Ύδρα και στις Σπέτσες Τον οθωmicroανικό στόλο συνάντησε η δεύτερη microοίρα του ελληνικού στόλου που τη συγκροτούσαν 35 πλοία microε τον Γεώργιο Σαχτούρη και συναρχηγούς τον Αποστόλη Νικολάου και Γεώργιο Ανδρού-τσο στο στενό microεταξύ του ακρωτηρίου Καφηρέα (Κάβο Ντόρο) και της Άνδρου Η ναυmicroαχία του Καφηρέα (20 Μαΐου) είχε θετική κατάληξη για την ελληνική πλευρά ενώ σε αυτή την επιτυχία συνέβαλε η χρήση των πυρπολικών Ο Υδραίος Γιάννης Ματρό-ζος και ο Σπετσιώτης Λάζαρος Μουσιός επιτέθηκαν σε microία φρεγάτα που microετέφερε το ταmicroείο του στόλου και ο Υδραίος Μανόλης Μπούτης έκαψε microία κορβέτα Ο οθωmicroανικός στόλος είχε microεγάλες απώλειες και όσα πλοία σώθηκαν κατευθύνθηκαν προς τη Σούδα και ενώθηκαν microε τον αιγυπτιακό στόλο Η δυναmicroική της Επανάστασης επιβεβαιώθηκε στη θάλασσα γεγονός που είχε θετικές επιπτώσεις στη στεριά Η ελληνική αντεπίθεση που οργανώθηκε στη θάλασσα δεν έλυσε το ζήτηmicroα Στα τέλη Μαΐου ο ενωmicroένος πλέον ελληνικός στόλος στράφηκε προς τη Σούδα ώστε να εmicroποδίσει τον αιγυπτιακό να microεταφέρει νέες ενισχύσεις και εφόδια στον Ιmicroπραήmicro Ο στόλος προσορmicroίστηκε στα Βάτικα (Νεάπολη Λακωνίας) για να εφοδιαστεί και να προ-φυλαχθεί από τις καιρικές συνθήκες Εκεί ανατινάχθηκε το πλοίο Νηρεύς του Υδραίου Αλέξανδρου Κριεζή microαζί microε τον πλοίαρχό του και το πλήρωmicroα Για το συmicroβάν αυτό που τάραξε όλο τον στόλο θεωρήθηκε ύποπτος ένας Τούρκος αιχmicroάλωτος από εκεί-νους που εργάζονταν σε βοηθητικές εργασίες στα πλοία Στο άκουσmicroα του γεγονότος οι κάτοικοι της Ύδρας εξόντωσαν σε αντίποινα 200 αιχmicroαλώτους Οθωmicroανούς που βρίσκονταν στο νησί τους Πέρα όmicroως από αυτές τις κινήσεις αντεκδίκησης η συνοχή

Ο Γεώργιος Σαχτούρης ήταν αρχηγός της δεύτερης microοίρας

Αξιωmicroατικός του οθωmicroανικού στόλου σε έγχρωmicroη λιθογραφία

και η microαχητικότητα του στόλου microειώθηκε σηmicroαντικά και τελικά η όλη επιχείρηση δεν οδήγησε σε αποφασιστικό αποτέλεσmicroα Στο microεταξύ ο microεθοδικός Ιmicroπραήmicro κατάφερε να καταστείλει τις εστίες αντίστασης στην περιοχή της Μεσσηνίας δηmicroιουργώντας τις προϋποθέσεις για προέλαση στο εσωτερικό του Μοριά Οι φωνές που ζητούσαν την αποφυλάκιση των laquoανταρτώνraquo ιδιαίτερα του Κολοκοτρώνη έγιναν πιο έντονες και το αίτηmicroα για κήρυξη γενικής αmicroνηστίας κέρδιζε σηmicroαντικό έδαφος Υπό αυτές τις πιέσεις η διοίκηση αποφάσισε να αντιτάξει στον Ιmicroπραήmicro microια ακόmicroη ισχυρή αντίσταση microε τρόπο ώστε να προστατεύσει το κύρος της microαζί microε την επικράτειά της Ο Γρηγόριος Δίκαιος ή Παπαφλέσσας υπουργός των Εσω-τερικών έπεισε το εκτελεστικό να αναλάβει ο ίδιος την επιχείρηση και να εmicroποδίσει τον Ιmicroπραήmicro να προελάσει έξω από τη Μεσσηνία Η αποστολή αποδείχθηκε εξαι-ρετικά δύσκολη Ο microαχητικός Παπαφλέσσας στην προσπάθειά του να συγκεντρώσει και να οργανώσει στράτευmicroα για τον σκοπό αυτό διαπίστωσε την παραλυσία και την απροθυmicroία των ενόπλων να αναλάβουν δράση Οι δυσκολίες τον έφεραν και αυτόν στο στρατόπεδο των οπαδών της laquoαmicroνηστίαςraquo προς τους laquoαντάρτεςraquo του εmicroφυλίου και η microεταστροφή του αυτή οδήγησε σε απτό αποτέλεσmicroα Οι δισταγmicroοί του Εκτελεστικού ξεπεράστηκαν και microπροστά στις κρίσιmicroες περιστάσεις αποφυλάκισε τον Κολοκοτρώνη στις 17 Μαΐου Την εποmicroένη στις 18 του microηνός microε κοινή απόφαση του Εκτελεστι-κού και του Βουλευτικού υπογράφηκε το διάταγmicroα της γενικής αmicroνηστίας για τους laquoαντάρτεςraquo Μέσα σε κλίmicroα ενότητας ο Παπαφλέσσας microε τον καπετάν Παναγιώτη Κεφάλα οχυρώθη-καν στο ορεινό χωριό Μανιάκι microε microια δύναmicroη 1500 ανδρών Εναντίον τους κινήθηκε ο Ιmicroπραήmicro microε 3000 πεζούς και ιππείς Στη θέα του εχθρού η απειθαρχία επικράτησε στο ελληνικό στρατόπεδο και πολλοί εγκατέλειψαν τις θέσεις τους Λέγεται ότι έmicroειναν microόνο 500 για να αντιmicroετωπίσουν τις εφόδους των Αιγυπτίων Στις 20 Μαΐου οι τελευταίοι εξαπέλυσαν την έφοδό τους και παρά την αντίσταση των Ελλήνων η microάχη αποδείχθηκε άνιση Οι περισσότεροι των υπερασπιστών της θέσης σκοτώθηκαν microαζί τους και ο Παπαφλέσσας Με τρόπο ηρωικό τελείωσε έτσι microια γεmicroάτη πάθος σταδιοδροmicroία στην υπηρεσία της επανάστασης από τον καιρό της Φιλικής ακόmicroη Ο θρύλος θέλει τον Ιmicroπραήmicro να επισκέπτεται συγκινηmicroένος και να αποδίδει τιmicroές στο άψυχο σώmicroα του διάσηmicroου αντιπάλου του Συmicroβολικά θα έλεγε

Πυροβόλο όπλο από τη ναυαρ-χίδα του Γεωργίου Σαχτούρη

Ο Ιmicroπραήmicro ασπάζεται το νεκρό σώmicroα του Παπαφλέσσα microετά

Ο υπουργός των Εσωτερικών Παπαφλέσσας ανέλαβε προσω-

κανείς ότι στο Μανιάκι αποδείχθηκε η υπεροχή των στρατιωτικών τακτικών απέναντι στο πάθος και στη θέληση ενός αδάmicroαστου ανθρώπουΜετά το Μανιάκι όλοι οι δρόmicroοι ήταν ανοικτοί στον Ιmicroπραήmicro γεγονός που ο τελευ-ταίος εκmicroεταλλεύτηκε άmicroεσα Οι αιγυπτιακές δυνάmicroεις προχώρησαν και κατέλαβαν την Κυπαρισσία και στις 28 Μαΐου κυρίευσαν και έκαψαν την Καλαmicroάτα καθώς και άλλες περιοχές της Μεσσηνίας φθάνοντας κοντά στον Αλmicroυρό και στη Μαντίνεια Η επικρά-τεια του Ιmicroπραήmicro microεγάλωνε επικίνδυνα και οι πολιτικές τακτικές του ο συνδυασmicroός της σκληρότητας microε διαπραγmicroατεύσεις και ανταλλάγmicroατα σε όσους υποτάσσονταν σε αυτόν άρχισε να αποφέρει καρπούς

Ο Ιmicroπραήmicro ανίκητοςΗ επιστροφή του Κολοκοτρώνη στη στρατιωτική ηγεσία βελτίωσε τη διάθεση των Πελοποννησίων και προκάλεσε συγκρατηmicroένη αισιοδοξία Η τελευταία είχε επίπτωση στη στρατολογία νέων πολεmicroιστών και συνέβαλε στη συγκέντρωση ικανού αριθmicroού οπλοφόρων στα Δερβένια του Λεονταρίου Δεν επρόκειτο για συγκροτηmicroένο στρατό αλλά για σώmicroατα ενόπλων που θα προσπαθούσαν ακόmicroη microία φορά να σταmicroατήσουν τους Αιγυπτίους του Ιmicroπραήmicro Η απειθαρχία όmicroως και ίσως λανθασmicroένες επιλογές του Κολοκοτρώνη ndashπου δεν είχε συνηθίσει ακόmicroη στους ρυθmicroούς των Αιγύπτιων τακτι-κώνndash οδήγησαν σε εmicroπλοκή υπό δυσmicroενείς συνθήκες στην Τραmicroπάλα όπου δεν βρι-σκόταν το πλέον ευνοϊκό για τους αmicroυνόmicroενους πέρασmicroα Το ελληνικό στράτευmicroα παρότι πρόβαλε ισχυρή αντίσταση πολεmicroώντας ταmicroπουρωmicroένο στη microάχη αυτή στις 6 και 7 Ιουνίου δεν microπόρεσε να αντισταθεί στη δύναmicroη και στην τεχνική υπεροχή του τακτικού στρατού Οι Έλληνες ένοπλοι διασκορπίστηκαν microετά τη microάχη και ο Κολοκο-τρώνης επέστρεψε στην Καρύταινα Η κατάσταση των στρατιωτικών πραγmicroάτων στην Πελοπόννησο ήταν πλέον δύσκολη καθώς οι συνεχείς επιτυχίες του Ιmicroπραήmicro έχτιζαν γύρω του microια φήmicroη που από microόνη της αρκούσε στο να αποθαρρύνει νέες προσπάθειες αντίστασης και κυρίως να αποτρέψει την κατάταξη νέων εθελοντών στα ελληνικά στρατόπεδα Η παρουσία του Κολοκοτρώνη δεν επαρκούσε από microόνη της να ανακόψει την προέλαση του Ιmicroπραήmicro και να microεταβάλει το γενικό κλίmicroα Μετά την Τραmicroπάλα ο δρόmicroος για την Τριπολιτσά ήταν ελεύθερος και ο Ιmicroπραήmicro στις 11 Ιουνίου microπήκε στην έρηmicroη πόλη Οι κάτοικοί της την είχαν έγκαιρα εγκαταλείψει

Τα σχέδια του Ιmicroπραήmicro να επι-τεθεί και να καταλάβει την πρω-

Ο Κωνσταντίνος Μαυροmicroιχά-λης υπαρχηγός των Ελλήνων

Ο Γάλλος φιλέλληνας συνταγ-microατάρχης Κάρολος Φαβιέρος

χωρίς αυτό να microειώνει την ουσιαστική και ψυχολογική σηmicroασία της αιγυπτιακής επιτυ-χίας Ο Ιmicroπραήmicro προσπάθησε να εκmicroεταλλευτεί τις εντυπώσεις και προχώρησε άmicroεσα microε 6000 άνδρες στην Αργολίδα microε στόχο να δοκιmicroάσει τις δυνάmicroεις του στο Ναύπλιο την πρωτεύουσα της Επανάστασης Στους Μύλους στο πέρασmicroα από την Αρκαδία στην Αργολίδα στις 13 Ιουνίου δόθηκε αποφασιστική και κρίσιmicroη microάχη που έκρινε την τύχη του Ναυπλίου και ίσως την τύχη της Επανάστασης Ελληνικά σώmicroατα microε επικε-φαλής τους Ιωάννη Μακρυγιάννη Κωνσταντίνο Μαυροmicroιχάλη και Δηmicroήτριο Υψηλάντη οχυρώθηκαν στα περάσmicroατα και άντεξαν στις επιθέσεις των αιγυπτιακών δυνάmicroεων Ο τελευταίος διαπιστώνοντας ότι οι εντυπώσεις δεν αρκούσαν για να εκmicroηδενίσουν τη θέληση των επαναστατών και αντιλαmicroβανόmicroενος το άτοπο της πολιορκίας του οχυρού Ναυπλίου microε τις microικρές συγκριτικά δυνάmicroεις που διέθετε περιόρισε τους στόχους του και στράφηκε ενάντια στο Άργος το οποίο κατέλαβε και πυρπόλησε στις 15 Ιου-νίου Στις κρίσιmicroες εκείνες στιγmicroές για το Ναύπλιο η παρουσία του φιλέλληνα Άγγλου πλοιάρχου Χάmicroιλτον ενίσχυσε το ηθικό των Ελλήνων και στήριξε την ελληνική κυβέρ-νηση Μετά την αποτυχηmicroένη εκστρατεία στο Ναύπλιο ο Ιmicroπραήmicro microε τις δυνάmicroεις του επέστρεψε στην Τριπολιτσά απrsquo όπου συνέχισε τη δραστηριότητά του microε microεθοδικές στρατιωτικές επιχειρήσεις microικρότερης εmicroβέλειας που είχαν ως στόχο τη microεθοδική υποταγή ndashmicroε τον τρόmicroο και τη συνδιαλλαγήndash περιοχών της Μεσσηνίας και της Αρκα-δίας αλλά και τη διάλυση των συγκεντρώσεων ελληνικών στρατιωτικών σωmicroάτων πριν αυτά αποκτήσουν όγκο και συνοχή ώστε να γίνουν επικίνδυναΠραγmicroατικά στις 24 Ιουνίου η νέα microάχη στα Τρίκορφα έληξε και αυτή microε ήττα των Ελλήνων παρά το πείσmicroα που επέδειξαν οι τελευταίοι κατά τη σύγκρουση Η απογο-ήτευση άρχισε να εγκαθίσταται στην ελληνική πλευρά και να διαλύει τα στρατόπεδα των επαναστατικών δυνάmicroεων Στις 10 Ιουλίου διαλύθηκε το ελληνικό στρατόπεδο στα Βέρβαινα microπροστά στη δυναmicroική εmicroφάνιση του στρατού του Ιmicroπραήmicro Θα έλεγε κανείς ότι ο χρόνος είχε γυρίσει πίσω στις ηmicroέρες του φόβου και της αβεβαιότητας της άνοιξης του 1821 Τα αιγυπτιακά στρατεύmicroατα ήταν πλέον ελεύθερα να λεηλατήσουν ανενόχλητα τα χωριά της ευρύτερης περιοχής και να κάψουν τα Λαγκάδια Οι στρατιωτικές επιτυχίες του Ιmicroπραήmicro δεν οφείλονται microόνο στην κακή οργάνωση των Ελλήνων στην αταξία και στην απειθαρχία των Ελλήνων οπλαρχηγών ή στις διαιρέσεις ή αντιπαλότητες ανάmicroεσα στους Ρουmicroελιώτες και Πελοποννήσιους που οφείλονταν

Το Άργος κατελήφθη και λεηλα-τήθηκε από τον Ιmicroπραήmicro στις 15

στον microεταξύ τους εmicroφύλιο σπαραγmicroό Σε microεγάλο βαθmicroό οφείλονται στην υπεροχή των στρατιωτικών δυνάmicroεών του microια υπεροχή που δεν ξεκινούσε από τους αριθmicroούς ndashσυνήθως οι αιγυπτιακές δυνάmicroεις ήταν ανάλογες αριθmicroητικά ενίοτε υποδεέστερες από τις δυνάmicroεις των αντιπάλων τους σε αυτή την πρώτη φάση τουλάχιστονndash αλλά οφειλόταν κυρίως στο επίπεδο της οργάνωσης της πειθαρχίας και της τακτικής Προ-

Η microάχη στα ΤρίκορφαlaquoΑρξαmicroένης δε της microάχης επί των Τρικόρφων εξεστράτευσε πανστρατιά ο Ιβραήmicroης προς εκείνο το microέρος έστησε microίαν βοmicroβοβόλον και δύο κανόνια και προσέβαλλεν αδια-κόπως τα δύο microεγάλα οχυρώmicroατα Γενναίως αντείχαν οι εν αυτοίς Έλληνες αναmicroένοντες βοήθειαν Ήλθαν αντιλήπτορες αυτών οι εν Βαλτετσίω αλλrsquo αντεκρούσθησαν υπό του ιππικού και ετράπησαν Εν τοσούτω οι εντός των δύο οχυρωmicroάτων αν και αβοήθητοι επέmicroεναν πολεmicroούντες και ευτυχώς απέκρουαν τους εφορmicroώντες εχθρούς φονεύοντες πολλούς αυτών Ιδών δε ο Ιβραήmicroης ότι αδύνατον να κυριεύση τα οχυρώmicroατα εξ εφόδου παρέλαβε το πλείστον microέρος του στρατού ανέβη όπισθεν αυτών και εξετέθη αφόβως εν microέσω του πυρός των περί ων ο λόγος οχυρωmicroάτων κάτωθεν και των άλλων Καλαβρυτινών άνωθεν Το τολmicroηρόν τούτο κίνηmicroα των εχθρών επέτυχεν Οπλαρχηγός τις των Ρογών της επαρχίας Καλαβρύτων Γιάννης Ροίδης ετράπη πρώτος φοβηθείς Ετράπησαν microετrsquo αυτόν και οι λοιποί Καλαβρυτινοί Τους Καλαβρυτινούς εmicroιmicroήθησαν οι υπό τον Νοταράν και οι λοιποί οι κατέχοντες τα υψηλότερα οχυρώmicroατα άτινα κυρίευσαν οι εχθροί Βλέποντες τότε οι υπό τον Γενναίον και Παπατσώνην ότι κυριευθέντων των επάνωθεν αυτών οχυρωmicroάτων εκινδύνευαν όλοι απεφάσισαν να φύγωσιν Αλλrsquo η φυγή δεν ήτο ασφαλής διότι εκυκλώθησαν υπό των εχθρών Πρώτος ώρmicroησεν εις φυγήν ο Παπασταθόπουλος Λαγκαδινός αλλrsquo εφονεύθη κατόπιν αυτού έφυγαν οι λοιποί όλοι Οι Αιγύπτιοι τους κατεδίωξαν φεύγοντας 200 Έλληνας εφόνευσαν κατά την microάχην ταύτην εν οις και τον Παπατσώνην τον και προ της φυγής πληγωθέντα εντός του οχυρώmicroατος τον Γεώργιον Δηmicroητρακόπουλον τον Νικολόν Ταmicroβακόπουλον και τινας άλλους υπο-πλαρχηγούς Μόλις δε διεσώθη ο Κολοκοτρώνης καθήσας επί τινος αχθοφόρου ηmicroιόνου ευρεθέντος καθrsquo οδόν επί της φυγής τουraquo

(Σπυρίδων Τρικούπης laquoΙστορία της Ελληνικής Επαναστάσεωςraquo τ Γrsquo κεφάλαιο ΝΔrsquo)

φανώς δεν επρόκειτο για έναν υποδειγmicroατικό για την εποχή του στρατό δεν επρό-κειτο ούτε για Πρώσους ούτε για Γάλλους Αρκούσε όmicroως η στοιχειώδης τακτική συγκρότηση η πειθαρχία των κινήσεων και η περίπου σωστή πειθαρχία των πυρών ώστε να γίνει εmicroφανής η διαφορά Εκπαιδευmicroένοι από Γάλλους βασικά αξιωmicroατικούς οι Αιγύπτιοι είχαν ένα επιπλέον πλεονέκτηmicroα Οι Αιγύπτιοι χωρικοί οι φελλάχοι που αποτελούσαν την πρώτη ύλη των δυνάmicroεων του Ιmicroπραήmicro ήταν αναλώσιmicroοι microε την έννοια ότι microπορούσαν νrsquo αντέξουν απώλειες σαφώς microεγαλύτερες από εκείνες των microισθοφορικών κατά βάση σωmicroάτων που αντιmicroετώπιζαν Η Ελληνική Επανάσταση πλή-ρωνε για microία ακόmicroη φορά τη συνταγmicroατική της ndashαπό την Επίδαυροndash δέσmicroευση να προασπίζει την υπόθεσή της microε σώmicroατα αmicroοιβοmicroένων για τις υπηρεσίες τους στρατι-ωτών και όχι microε εθελοντές ή στρατολογηmicroένους στη βάση της γενικής στρατιωτικής υποχρέωσης οπλίτες Οπωσδήποτε οι επιτυχίες του Ιmicroπραήmicro είχαν άmicroεσες παρενέργειες και στο Ναύπλιο και στην Κωνσταντινούπολη Οι εκεί ιθύνοντες κατανοούσαν πλέον ότι οι πόλεmicroοι κερδίζονταν microόνο microε δυτικές microεθόδους Για την ελληνική κυβέρνηση οι δισταγmicroοί του παρελθόντος φάνηκαν προς στιγmicroή να περιορίζονται και η προσπάθεια για τη συγκρότηση τακτικού επανήλθαν στο προσκήνιο Ο Γάλλος φιλέλληνας συνταγmicroατάρ-χης Κάρολος Φαβιέρος (Fabvier) έπιασε πάλι δουλειά microαζί microε τον Ιταλό φιλέλληνα κόmicroη Πόρο (Porro) για να οργανώσουν τακτικό σώmicroα Ήταν όmicroως αργά Σε τελευταία ανάλυση η Ελληνική Επανάσταση θα τελείωνε τον αγώνα της στηριγmicroένη κυρίως σε σώmicroατα laquoαmicroοιβοmicroένωνraquo πολεmicroιστών

Τα κόmicromicroατα νέα έκφραση της πολιτικήςΜέχρι το καλοκαίρι του 1825 ο κίνδυνος που είχε επικρατήσει από τον εχθρό να ηττη-θεί στρατιωτικά η Επανάσταση και να καταληφθούν τα εδάφη άρχισε να προβάλει ως πιθανή προοπτική Η υποταγή στους χθεσινούς δυνάστες ήταν ένα ενδεχόmicroενο που δεν microπορούσε να γίνει αποδεκτό από τους ανθρώπους που είχαν ταχθεί και microοχθήσει για τη συγκρότηση ενός εθνικού κράτους καθώς θα ακύρωνε όλα όσα είχαν πετύχει κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του Αγώνα και θα δροmicroολογούσε την επιστροφή τους στην οθωmicroανική laquoβαρβαρότηταraquo Μπροστά στους κινδύνους ένα είδος ενότητας επανήλθε στις τάξεις των επαναστατών χωρίς φυσικά να εκλείψουν οι αναmicroεταξύ τους

Οι Έλληνες που είχαν παλέψει σκληρά για τη συγκρότηση του

φανώς δεν επρόκειτο για έναν υποδειγmicroατικό για την εποχή του στρατό δεν επρό-κειτο ούτε για Πρώσους ούτε για Γάλλους Αρκούσε όmicroως η στοιχειώδης τακτική συγκρότηση η πειθαρχία των κινήσεων και η περίπου σωστή πειθαρχία των πυρών ώστε να γίνει εmicroφανής η διαφορά Εκπαιδευmicroένοι από Γάλλους βασικά αξιωmicroατικούς οι Αιγύπτιοι είχαν ένα επιπλέον πλεονέκτηmicroα Οι Αιγύπτιοι χωρικοί οι φελλάχοι που αποτελούσαν την πρώτη ύλη των δυνάmicroεων του Ιmicroπραήmicro ήταν αναλώσιmicroοι microε την έννοια ότι microπορούσαν νrsquo αντέξουν απώλειες σαφώς microεγαλύτερες από εκείνες των microισθοφορικών κατά βάση σωmicroάτων που αντιmicroετώπιζαν Η Ελληνική Επανάσταση πλή-ρωνε για microία ακόmicroη φορά τη συνταγmicroατική της ndashαπό την Επίδαυροndash δέσmicroευση να προασπίζει την υπόθεσή της microε σώmicroατα αmicroοιβοmicroένων για τις υπηρεσίες τους στρατι-ωτών και όχι microε εθελοντές ή στρατολογηmicroένους στη βάση της γενικής στρατιωτικής υποχρέωσης οπλίτες Οπωσδήποτε οι επιτυχίες του Ιmicroπραήmicro είχαν άmicroεσες παρενέργειες και στο Ναύπλιο και στην Κωνσταντινούπολη Οι εκεί ιθύνοντες κατανοούσαν πλέον ότι οι πόλεmicroοι κερδίζονταν microόνο microε δυτικές microεθόδους Για την ελληνική κυβέρνηση οι δισταγmicroοί του παρελθόντος φάνηκαν προς στιγmicroή να περιορίζονται και η προσπάθεια για τη συγκρότηση τακτικού επανήλθαν στο προσκήνιο Ο Γάλλος φιλέλληνας συνταγmicroατάρ-χης Κάρολος Φαβιέρος (Fabvier) έπιασε πάλι δουλειά microαζί microε τον Ιταλό φιλέλληνα κόmicroη Πόρο (Porro) για να οργανώσουν τακτικό σώmicroα Ήταν όmicroως αργά Σε τελευταία ανάλυση η Ελληνική Επανάσταση θα τελείωνε τον αγώνα της στηριγmicroένη κυρίως σε σώmicroατα laquoαmicroοιβοmicroένωνraquo πολεmicroιστών

Τα κόmicromicroατα νέα έκφραση της πολιτικήςΜέχρι το καλοκαίρι του 1825 ο κίνδυνος που είχε επικρατήσει από τον εχθρό να ηττη-θεί στρατιωτικά η Επανάσταση και να καταληφθούν τα εδάφη άρχισε να προβάλει ως πιθανή προοπτική Η υποταγή στους χθεσινούς δυνάστες ήταν ένα ενδεχόmicroενο που δεν microπορούσε να γίνει αποδεκτό από τους ανθρώπους που είχαν ταχθεί και microοχθήσει για τη συγκρότηση ενός εθνικού κράτους καθώς θα ακύρωνε όλα όσα είχαν πετύχει κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του Αγώνα και θα δροmicroολογούσε την επιστροφή τους στην οθωmicroανική laquoβαρβαρότηταraquo Μπροστά στους κινδύνους ένα είδος ενότητας επανήλθε στις τάξεις των επαναστατών χωρίς φυσικά να εκλείψουν οι αναmicroεταξύ τους

Οι Έλληνες που είχαν παλέψει σκληρά για τη συγκρότηση του

εντάσεις Οι τελευταίες microάλιστα άρχισαν να οργανώνονται να διαρθρώνονται microε έναν τελείως καινούργιο τρόπο Οι φατρίες προοδευτικά microετεξελίχθηκαν σε κόmicromicroατα Η ιδιαιτερότητα των τελευταίων ξεκινούσε από το όνοmicroά τους Οι σχηmicroατισmicroοί αυτοί ndashοι οmicroαδοποιήσεις παραγόντων θα ήταν καλύτερος ορισmicroόςndash πήραν η καθεmicroία όνοmicroα που ευθέως παρέπεmicroπε σε microία ξένη δύναmicroη (Αγγλικό Ρωσικό Γαλλικό) Από άποψη περιεχοmicroένου επιχειρούσαν να ταυτίσουν τις προτάσεις τους και τα σχέδιά τους microε την επιmicroέρους πολιτική της κάθε δύναmicroης στην περιοχή Η εξέλιξη δεν αποτελούσε κεραυνό εν αιθρία Όπως οι εmicroφύλιες συγκρούσεις είχαν αποδείξει η Ελληνική Επα-νάσταση δεν είχε καταφέρει να αναδείξει microια ηγετική ndashπολιτικά και κοινωνικάndash οmicroάδα η οποία θα προάσπιζε microαζί microε τα δικά της συmicroφέροντα και τα συmicroφέροντα της νέας χώρας Επρόκειτο για microία επανάσταση χωρίς αρχηγό Η πολυσηmicroία των δυνάmicroεων που συνιστούσαν το επαναστατικό στρατόπεδο εξακολουθούσε να δηmicroιουργεί εύθραυστες ισορροπίες και ως εκ τούτου εντάσεις Σε καιρούς όπου οι εθνικές πολιτικές φαίνονταν να οδηγούν σε αδιέξοδα η ταύτιση των επιmicroέρους παρατάξεων microε τις από το εξωτε-ρικό εκπορευόmicroενες προτάσεις ήταν σχεδόν αναmicroενόmicroενη εξέλιξηΑπό την άλλη πλευρά τα κόmicromicroατα δεν ήταν ακριβώς κατασκευάσmicroατα των ξένων Δυνά-microεων αφού τα ίδια και πολλές φορές οι εκάστοτε αρχηγοί τους εmicroφανίζονταν να microην ακολουθούν κατά γράmicromicroα την εξωτερική πολιτική των ευρωπαϊκών δυνάmicroεων και microερικές φορές microάλιστα υιοθέτησαν θέσεις που ήταν αντίθετες στην πολιτική του επικαλούmicroενου προστάτη Η εmicroφάνιση και η δράση των κοmicromicroάτων συνδέεται microε το άνοιγmicroα της ελληνικής κοινωνίας στη νεωτερικότητα που εκ των πραγmicroάτων έφερνε microαζί της η Επανάσταση τη γενικότερη επιρροή της Δύσης στην περιοχή και την εγκα-θίδρυση ενός εθνικού τύπου κράτους Οι διαπεριφερειακές πολιτικές συσσωmicroατώσεις που ήταν τα κόmicromicroατα δηmicroιούργη-σαν νέα δεδοmicroένα στο πεδίο του συσχετισmicroού δυνάmicroεων στο κεντρικό πολιτικό παι-χνίδι Διακρίσεις laquoεθνικοτοπικέςraquo ndashνησιώτες Ρουmicroελιώτες Πελοποννήσιοιndash άρχισαν να παρακmicroάζουν ως χώροι διάκρισης των επαναστατηmicroένων Μετά τους εmicroφυλίους πολέmicroους και την κατίσχυση της Προσωρινής Εθνικής Διοίκησης ως της microοναδικής νόmicroιmicroης πολιτικής αρχής του ελληνικού έθνους η δράση αυτών των συσσωmicroατώσεων έφερε νέα χαρακτηριστικά στη διεκδίκηση και τον έλεγχο της κεντρικής εξουσίας Η πρώτη συνέπεια ήταν microία διαφορετική διαδικασία νοmicroιmicroοποίησης της νέας πολιτικής

Ο Λουδοβίκος Κάρολος δούκας του Νεmicroούρ ο οποίος από το

και θεσmicroικής πραγmicroατικότητας της επανάστασης Μετά την τραγική άνοιξη και το καλοκαίρι του 1825 τα laquoκόmicromicroαταraquo συνειδητοποι-ώντας την κρισιmicroότητα της κατάστασης όπως είχε διαmicroορφωθεί microε την σαρωτική στρατιωτική δράση των αιγυπτιακών στρατευmicroάτων κατανόησαν την αναγκαιότητα της συνδροmicroής των Ευρωπαϊκών Δυνάmicroεων για τη διευθέτηση του ελληνικού ζητή-microατος Έτσι το εθνικό ζήτηmicroα περιήλθε microε νέους όρους στη microέριmicroνα των κοmicromicroά-των ανεξάρτητα του ονόmicroατος που έφεραν Σε τελευταία ανάλυση η προοπτική microιας διπλωmicroατικής δραστηριότητας για την επίλυση του ελληνικού προβλήmicroατος θα έφερνε σε πλεονεκτική θέση στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο εκείνο το κοmicromicroάτι των παραγό-ντων που θα είχε κάνει τη laquoσωστήraquo επιλογή προσεταιριζόmicroενο τη δύναmicroη που θα επέλυε το laquoελληνικό ζήτηmicroαraquo microε microεγάλες ως εκ τούτου πιθανότητες κατάκτησης και άσκηση της κεντρικής εξουσίας Μια επιλογή που καθιστούσε τα κόmicromicroατα φορείς πολιτικών διαδικασιών και θεσmicroών που συναρτώνται περισσότερο microε τη φυσιογνωmicroία του microελλοντικού κράτους ndashδιπλωmicroατικά προσδιορισmicroένηndash και λιγότερο microε την πολι-τική παράδοση των τοπικών κέντρων εξουσίας Πρόκειται για στοιχείο που αφορούσε στη διαχείριση της ιστορικότητας της ελληνικής κοινωνίας το άνοιγmicroα στη Δύση και τη νεωτερικότηταΒασικός παρονοmicroαστής σε αυτές τις προοπτικές ήταν η αναζήτηση ξένου ηγεmicroόνα για το microελλοντικό ελληνικό κράτος Και τέτοιες προσπάθειες έγιναν από όλες τις πλευρές Από το 1824 οι γαλλόφιλοι αδελφοί Βιτάλη προπαγάνδιζαν microια ιδέα του κόmicroη Ζουρ-ντέν Γάλλου φιλέλληνα που υπηρετούσε στην Ελλάδα την υποψηφιότητα του νεαρού δούκα του Νεmicroούρ δεύτερου γιου του Λουδοβίκου Φιλίππου δούκα της Ορλεάνης που έγινε microετέπειτα βασιλιάς της Γαλλίας το 1830 Από την άλλη microεριά τον Απρίλιο του 1825 οι φίλοι και οπαδοί του Ιωάννη Καποδίστρια προσπάθησαν να πείσουν τον microετέπειτα κυβερνήτη να έρθει στην Ελλάδα αλλά συνάντησαν για microία ακόmicroη φορά την άρνησή του

Πράξη για την αίτηση αγγλικής προστασίαςΟ Ιmicroπραήmicro στο microεταξύ ασκούσε ασφυκτική πίεση και σχεδόν εκβίαζε τις εξελίξεις Καθώς ο σκεπτικισmicroός για το microέλλον της επανάστασης microεγάλωνε έρχονταν στο προ-σκήνιο αν όχι περίεργες οπωσδήποτε καινοτόmicroες ιδέες και σχέδια Τον Μάιο του 1825

η κυβέρνηση το εκτελεστικό ndashερήmicroην του Κουντουριώτη και του Μαυροκορδάτου που απουσίαζαν από το Ναύπλιοndash υποσχέθηκε στον στρατηγό Ρος τη σύγκληση εθνικής συνέλευσης για να εκλέξει βασιλιά τον δούκα του Νεmicroούρ Όταν επέστρεψαν ndashmicroετά έναν microήναndash ο Κουντουριώτης και ο Μαυροκορδάτος στάλθηκε στο Λονδίνο ο Γεώργιος Σπανιολάκης microε αποστολή να ζητήσει microαζί microε τους άλλους Έλληνες αντιπροσώπους να microάθουν ποια είναι η άποψη της αγγλικής κυβέρνησης και να ζητήσουν να υποδείξει εκείνη τον υποψήφιο ηγεmicroόνα Στη διαδικασία ήρθε στο προσκήνιο το όνοmicroα του Γερmicroανού πρίγκηπα Λεοπόλδου του Σαξ-Κόmicroπουργκ Οι βασιλικοί οίκοι των γερmicroανικών κρατών και κρατιδίων θεωρούνταν οι πλέον ουδέτεροι από τους διαθέσιmicroους γαλα-ζοαίmicroατους της Ευρώπης ndashmicroόνο από αυτούς θα microπορούσε να προέλθει ένας βασιλιάς κράτουςndash αν και η επιρροή που ασκούσε η βασιλική οικογένεια της Αγγλίας στους περισσότερους από αυτούς ήταν κοινό microυστικό Η λεγόmicroενη Επιτροπή της Ζακύνθου τάραξε ακόmicroη περισσότερα τα πνεύmicroατα παρουσιάζοντας ένα έγγραφο το οποίο έθετε την Ελλάδα υπό την αποκλειστική προστασία της Μεγάλης Βρετανίας Ο Διονύσιος Ρώmicroας και τα άλλα microέλη της Επιτροπής αυτής έστειλαν αντίγραφα αυτής της έκκλησης σε διάφορα microέρη της επαναστατηmicroένης Ελλάδας για να συγκεντρώσουν υπογραφές Αυτή την αίτηση την υπέγραψαν σχεδόν όλοι οι επιφανείς πρωταγωνιστές της περιό-δου και έγινε γνωστή ως laquoΑίτηση προστασίαςraquo και κατά microία άλλη εκδοχή ως laquoΠράξη υποταγήςraquo Στις 24 ή 25 Ιουνίου6 ή 7 Ιουλίου υπογράφηκε από τον Κολοκοτρώνη ως laquoαρχηγός των κατά γην δυνάmicroεωνraquo τον Δεληγιάννη τον Ζαΐmicroη και άλλους σηmicroα-ντικούς παράγοντες ενώ ένα άλλο αντίγραφο υπογράφηκε από τον Ανδρέα Μιαούλη ως laquoαρχηγός των κατά θάλασσαν δυνάmicroεωνraquo Στις 1224 Ιουλίου 1825 η κυβέρνηση υιοθέτησε την αίτηση και microια τριmicroελής επιτροπή ndashο Αλ Μαυροκορδάτος ο Σπ Τρι-κούπης κι ο Ι Κωλέττηςndash επισκέφθηκε τον πλοίαρχο Χάmicroιλτον για να του ανακοινώσει την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να εmicroπιστευθεί την τύχη της Ελλάδας στη microεγαλοψυχία της Αγγλίας και παράλληλα την έκκληση για την προστασία της Στις 20 Ιουλίου1 Αυγούστου την laquoαίτησηraquo επικύρωσε και το Βουλευτικό και έδωσε εντολή στον Δηmicroήτριο Μιαούλη γιο του Ανδρέα να microεταβεί στο Λονδίνο και να επιδώσει την αίτηση στον Κάνινγκ και στον Τρικούπη να κατευθυνθεί στην Κέρκυρα για να συναντή-σει τον Άγγλο Αρmicroοστή Φρειδερίκο ΆνταmicroΗ επιτυχία της φιλοβρετανικής πρωτοβουλίας κατατάραξε τους οπαδούς των άλλων

Ο πρίγκιπας του Σαξ-Κοmicroπουργκ Λεοπόλδος προτάθηκε από την

Ο Ανδρέας Μιαούλης που συνυπέγραψε ως laquoαρχηγός των

η κυβέρνηση το εκτελεστικό ndashερήmicroην του Κουντουριώτη και του Μαυροκορδάτου που απουσίαζαν από το Ναύπλιοndash υποσχέθηκε στον στρατηγό Ρος τη σύγκληση εθνικής συνέλευσης για να εκλέξει βασιλιά τον δούκα του Νεmicroούρ Όταν επέστρεψαν ndashmicroετά έναν microήναndash ο Κουντουριώτης και ο Μαυροκορδάτος στάλθηκε στο Λονδίνο ο Γεώργιος Σπανιολάκης microε αποστολή να ζητήσει microαζί microε τους άλλους Έλληνες αντιπροσώπους να microάθουν ποια είναι η άποψη της αγγλικής κυβέρνησης και να ζητήσουν να υποδείξει εκείνη τον υποψήφιο ηγεmicroόνα Στη διαδικασία ήρθε στο προσκήνιο το όνοmicroα του Γερmicroανού πρίγκηπα Λεοπόλδου του Σαξ-Κόmicroπουργκ Οι βασιλικοί οίκοι των γερmicroανικών κρατών και κρατιδίων θεωρούνταν οι πλέον ουδέτεροι από τους διαθέσιmicroους γαλα-ζοαίmicroατους της Ευρώπης ndashmicroόνο από αυτούς θα microπορούσε να προέλθει ένας βασιλιάς κράτουςndash αν και η επιρροή που ασκούσε η βασιλική οικογένεια της Αγγλίας στους περισσότερους από αυτούς ήταν κοινό microυστικό Η λεγόmicroενη Επιτροπή της Ζακύνθου τάραξε ακόmicroη περισσότερα τα πνεύmicroατα παρουσιάζοντας ένα έγγραφο το οποίο έθετε την Ελλάδα υπό την αποκλειστική προστασία της Μεγάλης Βρετανίας Ο Διονύσιος Ρώmicroας και τα άλλα microέλη της Επιτροπής αυτής έστειλαν αντίγραφα αυτής της έκκλησης σε διάφορα microέρη της επαναστατηmicroένης Ελλάδας για να συγκεντρώσουν υπογραφές Αυτή την αίτηση την υπέγραψαν σχεδόν όλοι οι επιφανείς πρωταγωνιστές της περιό-δου και έγινε γνωστή ως laquoΑίτηση προστασίαςraquo και κατά microία άλλη εκδοχή ως laquoΠράξη υποταγήςraquo Στις 24 ή 25 Ιουνίου6 ή 7 Ιουλίου υπογράφηκε από τον Κολοκοτρώνη ως laquoαρχηγός των κατά γην δυνάmicroεωνraquo τον Δεληγιάννη τον Ζαΐmicroη και άλλους σηmicroα-ντικούς παράγοντες ενώ ένα άλλο αντίγραφο υπογράφηκε από τον Ανδρέα Μιαούλη ως laquoαρχηγός των κατά θάλασσαν δυνάmicroεωνraquo Στις 1224 Ιουλίου 1825 η κυβέρνηση υιοθέτησε την αίτηση και microια τριmicroελής επιτροπή ndashο Αλ Μαυροκορδάτος ο Σπ Τρι-κούπης κι ο Ι Κωλέττηςndash επισκέφθηκε τον πλοίαρχο Χάmicroιλτον για να του ανακοινώσει την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να εmicroπιστευθεί την τύχη της Ελλάδας στη microεγαλοψυχία της Αγγλίας και παράλληλα την έκκληση για την προστασία της Στις 20 Ιουλίου1 Αυγούστου την laquoαίτησηraquo επικύρωσε και το Βουλευτικό και έδωσε εντολή στον Δηmicroήτριο Μιαούλη γιο του Ανδρέα να microεταβεί στο Λονδίνο και να επιδώσει την αίτηση στον Κάνινγκ και στον Τρικούπη να κατευθυνθεί στην Κέρκυρα για να συναντή-σει τον Άγγλο Αρmicroοστή Φρειδερίκο ΆνταmicroΗ επιτυχία της φιλοβρετανικής πρωτοβουλίας κατατάραξε τους οπαδούς των άλλων

Ο πρίγκιπας του Σαξ-Κοmicroπουργκ Λεοπόλδος προτάθηκε από την

Ο Ανδρέας Μιαούλης που συνυπέγραψε ως laquoαρχηγός των

κοmicromicroάτων Ο στρατηγός Ρος microε τη γαλλόφιλη microερίδα για να microη microείνουν πίσω στις εξε-λίξεις που συντελούνταν εκείνη την περίοδο έστειλαν στις 20 Νοεmicroβρίου microια αντί-στοιχη αίτηση (laquoψήφισmicroαraquo) στον δούκα του Νεmicroούρ Μια τρίτη laquoαίτησηraquo microε την οποία προσφερόταν υποταγή στη Ρωσία υπογράφηκε από τον Κολοκοτρώνη τον Υψηλάντη τον Νικήτα και τους οπαδούς τους (Νοέmicroβριος 1825) Το έγγραφο αυτό microεταφέρθηκε πρώτα στον Καποδίστρια που βρισκόταν στη Γενεύη και από εκεί έφτασε στην Πετρού-πολη (Δεκέmicroβριος 1825) Οι πάντες πλέον ανοικτά και απροκάλυπτα καλούσαν τον δικό τους προστάτη laquoάγιοraquo Ενδεικτικό για την απαισιοδοξία που διακατείχε τους Έλληνες ndashαλλά και της ασάφειας των προοπτικών της Επανάστασηςndash ήταν το γεγονός ότι πολλοί υπέγραφαν σε όποια laquoαίτησηraquo αυτής της microορφής ερχόταν στα χέρια τους αδιαφορώντας για το χρώmicroα της προστασίας Αξίζει σε αυτό το σηmicroείο να σηmicroειωθεί ότι οι microετέπειτα κατηγορίες εις βάρος του Μαυροκορδάτου ως microοναδικού υπεύθυνου για την laquoαίτηση προστασίαςraquo δεν αφο-ρούν στη συγχρονία των γεγονότων αλλά προέκυψαν εκ των υστέρων Η έmicroπνευση για τη σύνταξη του συγκεκριmicroένου εγγράφου προερχόταν από την Επιτροπή της Ζακύνθου Απλώς ο Μαυροκορδάτος microέσα στο γενικό πνεύmicroα των καιρών δεν είχε κανένα πρόβληmicroα να συναινέσει καθώς ήταν συmicroβατό microε τις γενικότερες πολιτικές απόψεις του Ήταν microάλιστα πάγια η θέση του να προωθηθεί η ελληνική υπόθεση microέσα από την εκmicroετάλλευση του ανταγωνισmicroού των Μεγάλων Δυνάmicroεων Αγγλίας Γαλλίας και Ρωσίας Θεωρούσε επιπλέον την Αγγλία ως τον πλέον laquoφυσικόraquo προστάτη της ελληνικής υπόθεσης εξαιτίας της ναυτικής της παρουσίας και των οικονοmicroικών της συmicroφερόντων αλλά και από το γεγονός ότι η ανεξαρτησία της Ελλάδας δεν αντέ-βαινε στα συmicroφέροντα της Αγγλίας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο Αυτές τις απόψεις ο Μαυροκορδάτος θα τις επαναλάβει για microία ακόmicroη φορά σε microια σηmicroαντική επιστολή διατυπωmicroένη στα γαλλικά που θα στείλει στον πολιτικά οξυδερκή Τζορτζ Κάνινγκ στις 820 Αυγούστου από την οποία προκύπτει ότι ήταν καλός γνώστης της ευρωπαϊκής πολιτικής κατάστασης Η επιστολή του Μαυροκορδάτου αποτελούσε συνέχεια της αλληλογραφίας του 1824 microεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του Κάνινγκ microε αντικείmicroενο το τότε ρωσικό σχέδιο των laquoτριών τmicroηmicroάτωνraquo Ο Μαυροκορδάτος microε τη νέα αυτή επιστολή επανερχό-ταν στο θέmicroα της microελλοντικής υπόστασης του ελληνικού κράτους και παρουσίαζε τις

Άποψη του λιmicroανιού και του φρουρίου της Κέρκυρας σε

θέσεις του για τις πολιτικές και θεσmicroικές προοπτικές που ανοίγονταν Με σηmicroασία επισήmicroανε τις αντιρρήσεις της ελληνικής πλευράς τόσο στην έως τότε υπάρχουσα ρωσική πρόταση ndashαυτονόmicroηση και διαίρεση σε τρεις περιοχές κατά το πρότυπο των Παραδουνάβιων Ηγεmicroονιώνndash καθώς και σε άλλες προτάσεις Ευρωπαϊκών Δυνάmicroεων Στη συνέχεια ο Μαυροκορδάτος επανερχόταν στην άποψη ότι ένα ανεξάρ-τητο και ισχυρό ελληνικό κράτος δεν θα ήταν αντίθετο στα αγγλικά συmicroφέροντα και θα συνέβαλε στην laquoαπόκρουσινraquo της Ρωσίας αφού το νέο κράτος θα λειτουργούσε microαζί microε την Οθωmicroανική αυτοκρατορία και την Αγγλία ως φραγmicroός στις επεκτατικές βλέψεις και στην κάθοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο Επρόκειτο οπωσδήποτε για ισχυρό επιχεί-ρηmicroα όταν απευθυνόταν στο Λονδίνο

Η αγγλορωσική προσέγγισηΔεν ήταν όmicroως η αγγλορωσική αντιπαλότητα που θα οδηγούσε το ελληνικό ζήτηmicroα προς τη λύση του το αντίθετο microάλιστα Στα τέλη του Σεπτεmicroβρίου όταν έφτασε στο Λονδίνο επίσηmicroα η laquoαίτηση προστασίαςraquo microαζί microε τον laquoφορέαraquo της τον Δηmicroήτριο

laquoΗ Ρωσία αποβλέπουσα εις την πραγmicroατοποίησιν των σχεδίων της Αικατερίνης Βrsquo δεν επιζητεί την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος αλλά προτιmicroά το σύστηmicroα των Ηγεmicroονιών Αι ευρωπαϊκαί δυνάmicroεις όmicroως και ιδιαιτέρως η Αγγλία δεν θα δεχθούν το σύστηmicroα τούτο και θα προστατεύσουν την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος Αυτή η ανεξαρτησία είναι το microόνον microέσον δια να ιδρύσωmicroεν αυτόν τον φραγmicroόν τον οποίον απαιτεί η σωτηρία της Ευρώπης κατά της κολοσσιαίας δυνάmicroεως της Ρωσίας (hellip) Θα συmicroφωνήσετε microαζί microου ότι η Οθωmicroανική Πύλη συγκεντρούmicroενη εις την Ασίαν και microη αποδυναmicroουmicroένη πλέον από τις συνεχείς εξεγέρσεις των Ελλήνων και από την αναπόφευκτον σύγκρουσιν των ενόπλων δυνάmicroεων εις την Ελλάδα (της οποίας η υποταγή δεν υπήρξε ποτέ το αποτέ-λεσmicroα καmicromicroιάς συνθήκης ή πράξεως που θα ηmicroπορούσε να νοmicroιmicroοποίηση την τουρκικήν κυριαρχίαν) θα αποκτήση περισσοτέραν δύναmicroιν από αυτήν που διαθέτει σήmicroερον και ότι η Ελλάς οφείλει γρήγορα ή αργά να καταστή σύmicromicroαχος της Πύλης όταν αύτη θα γνωρίση καλύτερα τα συmicroφέροντά της πράγmicroα που θα συmicroβή όταν ο χρόνος και η αντι-κατάστασις του σηmicroερινού Σουλτάνου θα έχουν να κάmicroει να υποχωρήση το πνεύmicroα του

Μιαούλη ο Κάνινγκ αρνήθηκε να δεχτεί την αντιπροσωπεία και να παραλάβει την αίτηση Για τους Βρετανούς προείχε η συνεννόηση microε τις άλλες Ευρωπαϊκές Δυνάmicroεις και σε καmicroία περίπτωση το Λονδίνο δεν θα επιθυmicroούσε την ανάδειξη δυσαρεσκειών microέσα στο microε τόσους κόπους χτισmicroένο ευρωπαϊκό σύστηmicroα Η Αγγλία δεν θα έσπευδε να παραβιάσει το δόγmicroα της ουδετερότητας δίνοντας σε βάρος της επιχειρήmicroατα από τις άλλες Ευρωπαϊκές Δυνάmicroεις ιδιαίτερα την Αυστρία Αυτό που θεωρούσε ο Κάνινγκ ότι microπορεί να κάνει η Μεγάλη Βρετανία ήταν να ενεργήσει από την πλευρά της ώστε να βρεθεί ένας συmicroβιβασmicroός ndashόταν θα το επιτρέψουν οι περιστάσειςndash ανάmicroεσα στην

πάθους που κυβερνά τώρα το Διβάνιον και καθιστά επί του παρόντος ανωφελή κάθε πρότασιν συmicroβιβασmicroού τότε το αποτέλεσmicroα θα είναι ότι η Αγγλία η Πύλη και η Ελλάς θα αποτελέσουν microίαν δύναmicroιν ούτως ειπείν microε σκοπόν να αποκρούσουν την Ρωσίαν και εν τελευταία αναλύσει αυτή η ένωσις θα είναι η microεγαλυτέρα εγγύησις την οποίαν η Αγγλία θα απέκτα κατά των προσπαθειών της Ρωσίας και οιασδήποτε άλλης Ευρωπαϊκής δυνάmicroεως να βλάψουν γρήγορα ή αργά την κυριαρχίαν και το εmicroπόριον της Αγγλίας εις τα ΙνδίαςΕν microια λέξει είmicroαι πεπεισmicroένος ότι η σωτηρία της Ευρώπης και το συmicroφέρον της Αγγλίας απαιτούν την ίδρυσιν ενός ανεξαρτήτου κράτους και microιάς ισχυράς κυβερνήσεως εις την Ελλάδα (hellip) Η ανεξαρτησία και microία συνετή ελευθερία (hellip) αποτελούν τας ευχάς των Ελλήνων και εις αυτάς περιορίζονται αι απαιτήσεις των όταν κάποια Δύναmicroις θα θελήση να τους βοηθήση ευθέως ή πλαγίως Και διατί δεν θα ελπίσω δια την ευτυχίαν της πατρίδος microου ότι αυτή η γενναία προσπάθεια θα αναληφθή από την Αγγλίαν υπό την επίδρασιν ενός υπουργού τόσον φωτισmicroένου και φιλελεύθερου όπως είναι η εξοχότης σαςhellipraquo

(Εmicromicro Γ Πρωτοψάλτης Ιστορικόν Αρχείον Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου εκδ Ακαδηmicroίας Αθηνών laquoΜνηmicroεία της Ελληνικής Ιστορίαςraquo τ Εrsquo τεύχος Εrsquo σσ 263-265 Η microετάφραση της επιστολής του ιδίου Αλέξανδρος Ν Μαυροκορδάτος laquoΟ βίος και το έργον του microέχρι της Καποδιστριακής περιόδουraquo Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίmicroων Βιβλίων Αθήνα 1982 σσ 155-156)

Οθωmicroανική αυτοκρατορία και την Ελλάδα microε στόχο την εγκαθίδρυση ενός ηmicroιανεξάρ-τητου καθεστώτος στην επαναστατηmicroένη χώρα Ο Κάνινγκ ήθελε να συmicroβάλλει στην επίλυση του ελληνικού ζητήmicroατος αποκοmicroίζοντας οφέλη για την Αγγλία αλλά και να προλάβει κάθε επιθετική ενέργεια της Ρωσίας Οι διπλωmicroατικές σχέσεις της τελευ-ταίας microε την Υψηλή Πύλη ήταν εκ νέου πολύ τεταmicroένες εξαιτίας των ζητηmicroάτων της Μολδοβλαχίας Οι Βρετανοί λοιπόν προτίmicroησαν να ακολουθήσουν πολιτική συνεργασίας microε τη Ρωσία για την εξεύρεση λύσης στο ελληνικό ζήτηmicroα Τον Δεκέmicroβριο του 1825 ο Κάνινγκ έκανε τα πρώτα ανοίγmicroατα και τις πρώτες συζητήσεις microε τον Ρώσο πρεσβευτή στο Λονδίνο τον Λίβεν Ο θάνατος του τσάρου Αλέξανδρου άλλαξε τα δεδοmicroένα και ο Κάνινγκ έσπευσε να στείλει στην Πετρούπολη τον δούκα του Ουέλινγκτον και τον ανιψιό του Στράτφορντ Κάνινγκ στην Κωνσταντινούπολη Στην ουσία βελτίωνε τις βρετανικές θέσεις ενόψει ραγδαίων εξελίξεωνΠραγmicroατικά η βρετανική δραστηριότητα υπήρξε εντυπωσιακή στο επόmicroενο διάστηmicroα Ο Στράτφορντ Κάνινγκ πριν πάει στην Κωνσταντινούπολη συναντήθηκε στη Γενεύη microε τον Καποδίστρια και στη συνέχεια στις 28 Δεκεmicroβρίου 1825 microε τους εκπροσώ-πους της ελληνικής ηγεσίας Αλ Μαυροκορδάτο γενικό γραmicromicroατέα και Κωνσταντίνο Ζωγράφο microέλος του Νοmicroοδοτικού Σώmicroατος (Βουλευτικό) Οι επαφές αυτές είχαν στόχο να διαλευκάνουν τις θέσεις τις διαθέσεις και τη στάση των Ελλήνων microπροστά στον διαφαινόmicroενο συmicroβιβασmicroό Η συνοmicroιλία των δύο αντιπροσώπων microε τον Στ Κάνινγκ δεν είχε επίσηmicroο χαρακτήρα και το αντικείmicroενό της ήταν το ζήτηmicroα της ανεξαρτησίας της Ελλάδας Η θέση των Ελλήνων αντιπροσώπων στο εν λόγω ζήτηmicroα ήταν σαφής Οι Έλληνες επιθυmicroούσαν να είναι laquoχωρισmicroένοι από τους Τούρκουςraquo ενώ σύmicroφωνα microε τις συνταγmicroατικές επιταγές laquoη Διοίκησις δεν έχει το δικαίωmicroα να πραγmicroατευθή εκτός της βάσεως της ανεξαρτησίαςraquo Έτσι και αλλιώς οι οδηγίες που είχαν πάρει από το Εκτελεστικό ανάφεραν ρητά ότι πρέπει να δηλώσουν στον Άγγλο πρεσβευτή ότι η Ελλάδα δεν επιθυmicroεί ένα σύστηmicroα που laquoοmicroοιάζει microε εκείνο της Βλαχοmicroπογδανίαςraquo καθώς επίσης ότι οι Έλληνες προτι-microούσαν laquoτον εξολοθρευmicroόν τους microε τα όπλα εις τας χείρας παρά να συγκατατεθούν ποτέ εις τοιούτον ή άλλο είδος Διοικήσεως βάσιν έχον την υποτέλειανraquo ndash στους Οθω-microανούς εξυπακούεται Από τη microελέτη των συνοmicroιλιών αυτών προκύπτει ότι εκείνη την

Μαρmicroάρινη προτοmicroή του τσά-ρου της Ρωσίας Νικολάου Αrsquo ο

Μιαούλη ο Κάνινγκ αρνήθηκε να δεχτεί την αντιπροσωπεία και να παραλάβει την αίτηση Για τους Βρετανούς προείχε η συνεννόηση microε τις άλλες Ευρωπαϊκές Δυνάmicroεις και σε καmicroία περίπτωση το Λονδίνο δεν θα επιθυmicroούσε την ανάδειξη δυσαρεσκειών microέσα στο microε τόσους κόπους χτισmicroένο ευρωπαϊκό σύστηmicroα Η Αγγλία δεν θα έσπευδε να παραβιάσει το δόγmicroα της ουδετερότητας δίνοντας σε βάρος της επιχειρήmicroατα από τις άλλες Ευρωπαϊκές Δυνάmicroεις ιδιαίτερα την Αυστρία Αυτό που θεωρούσε ο Κάνινγκ ότι microπορεί να κάνει η Μεγάλη Βρετανία ήταν να ενεργήσει από την πλευρά της ώστε να βρεθεί ένας συmicroβιβασmicroός ndashόταν θα το επιτρέψουν οι περιστάσειςndash ανάmicroεσα στην

πάθους που κυβερνά τώρα το Διβάνιον και καθιστά επί του παρόντος ανωφελή κάθε πρότασιν συmicroβιβασmicroού τότε το αποτέλεσmicroα θα είναι ότι η Αγγλία η Πύλη και η Ελλάς θα αποτελέσουν microίαν δύναmicroιν ούτως ειπείν microε σκοπόν να αποκρούσουν την Ρωσίαν και εν τελευταία αναλύσει αυτή η ένωσις θα είναι η microεγαλυτέρα εγγύησις την οποίαν η Αγγλία θα απέκτα κατά των προσπαθειών της Ρωσίας και οιασδήποτε άλλης Ευρωπαϊκής δυνάmicroεως να βλάψουν γρήγορα ή αργά την κυριαρχίαν και το εmicroπόριον της Αγγλίας εις τα ΙνδίαςΕν microια λέξει είmicroαι πεπεισmicroένος ότι η σωτηρία της Ευρώπης και το συmicroφέρον της Αγγλίας απαιτούν την ίδρυσιν ενός ανεξαρτήτου κράτους και microιάς ισχυράς κυβερνήσεως εις την Ελλάδα (hellip) Η ανεξαρτησία και microία συνετή ελευθερία (hellip) αποτελούν τας ευχάς των Ελλήνων και εις αυτάς περιορίζονται αι απαιτήσεις των όταν κάποια Δύναmicroις θα θελήση να τους βοηθήση ευθέως ή πλαγίως Και διατί δεν θα ελπίσω δια την ευτυχίαν της πατρίδος microου ότι αυτή η γενναία προσπάθεια θα αναληφθή από την Αγγλίαν υπό την επίδρασιν ενός υπουργού τόσον φωτισmicroένου και φιλελεύθερου όπως είναι η εξοχότης σαςhellipraquo

(Εmicromicro Γ Πρωτοψάλτης Ιστορικόν Αρχείον Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου εκδ Ακαδηmicroίας Αθηνών laquoΜνηmicroεία της Ελληνικής Ιστορίαςraquo τ Εrsquo τεύχος Εrsquo σσ 263-265 Η microετάφραση της επιστολής του ιδίου Αλέξανδρος Ν Μαυροκορδάτος laquoΟ βίος και το έργον του microέχρι της Καποδιστριακής περιόδουraquo Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίmicroων Βιβλίων Αθήνα 1982 σσ 155-156)

Οθωmicroανική αυτοκρατορία και την Ελλάδα microε στόχο την εγκαθίδρυση ενός ηmicroιανεξάρ-τητου καθεστώτος στην επαναστατηmicroένη χώρα Ο Κάνινγκ ήθελε να συmicroβάλλει στην επίλυση του ελληνικού ζητήmicroατος αποκοmicroίζοντας οφέλη για την Αγγλία αλλά και να προλάβει κάθε επιθετική ενέργεια της Ρωσίας Οι διπλωmicroατικές σχέσεις της τελευ-ταίας microε την Υψηλή Πύλη ήταν εκ νέου πολύ τεταmicroένες εξαιτίας των ζητηmicroάτων της Μολδοβλαχίας Οι Βρετανοί λοιπόν προτίmicroησαν να ακολουθήσουν πολιτική συνεργασίας microε τη Ρωσία για την εξεύρεση λύσης στο ελληνικό ζήτηmicroα Τον Δεκέmicroβριο του 1825 ο Κάνινγκ έκανε τα πρώτα ανοίγmicroατα και τις πρώτες συζητήσεις microε τον Ρώσο πρεσβευτή στο Λονδίνο τον Λίβεν Ο θάνατος του τσάρου Αλέξανδρου άλλαξε τα δεδοmicroένα και ο Κάνινγκ έσπευσε να στείλει στην Πετρούπολη τον δούκα του Ουέλινγκτον και τον ανιψιό του Στράτφορντ Κάνινγκ στην Κωνσταντινούπολη Στην ουσία βελτίωνε τις βρετανικές θέσεις ενόψει ραγδαίων εξελίξεωνΠραγmicroατικά η βρετανική δραστηριότητα υπήρξε εντυπωσιακή στο επόmicroενο διάστηmicroα Ο Στράτφορντ Κάνινγκ πριν πάει στην Κωνσταντινούπολη συναντήθηκε στη Γενεύη microε τον Καποδίστρια και στη συνέχεια στις 28 Δεκεmicroβρίου 1825 microε τους εκπροσώ-πους της ελληνικής ηγεσίας Αλ Μαυροκορδάτο γενικό γραmicromicroατέα και Κωνσταντίνο Ζωγράφο microέλος του Νοmicroοδοτικού Σώmicroατος (Βουλευτικό) Οι επαφές αυτές είχαν στόχο να διαλευκάνουν τις θέσεις τις διαθέσεις και τη στάση των Ελλήνων microπροστά στον διαφαινόmicroενο συmicroβιβασmicroό Η συνοmicroιλία των δύο αντιπροσώπων microε τον Στ Κάνινγκ δεν είχε επίσηmicroο χαρακτήρα και το αντικείmicroενό της ήταν το ζήτηmicroα της ανεξαρτησίας της Ελλάδας Η θέση των Ελλήνων αντιπροσώπων στο εν λόγω ζήτηmicroα ήταν σαφής Οι Έλληνες επιθυmicroούσαν να είναι laquoχωρισmicroένοι από τους Τούρκουςraquo ενώ σύmicroφωνα microε τις συνταγmicroατικές επιταγές laquoη Διοίκησις δεν έχει το δικαίωmicroα να πραγmicroατευθή εκτός της βάσεως της ανεξαρτησίαςraquo Έτσι και αλλιώς οι οδηγίες που είχαν πάρει από το Εκτελεστικό ανάφεραν ρητά ότι πρέπει να δηλώσουν στον Άγγλο πρεσβευτή ότι η Ελλάδα δεν επιθυmicroεί ένα σύστηmicroα που laquoοmicroοιάζει microε εκείνο της Βλαχοmicroπογδανίαςraquo καθώς επίσης ότι οι Έλληνες προτι-microούσαν laquoτον εξολοθρευmicroόν τους microε τα όπλα εις τας χείρας παρά να συγκατατεθούν ποτέ εις τοιούτον ή άλλο είδος Διοικήσεως βάσιν έχον την υποτέλειανraquo ndash στους Οθω-microανούς εξυπακούεται Από τη microελέτη των συνοmicroιλιών αυτών προκύπτει ότι εκείνη την

Μαρmicroάρινη προτοmicroή του τσά-ρου της Ρωσίας Νικολάου Αrsquo ο

Οθωmicroανική αυτοκρατορία και την Ελλάδα microε στόχο την εγκαθίδρυση ενός ηmicroιανεξάρ-τητου καθεστώτος στην επαναστατηmicroένη χώρα Ο Κάνινγκ ήθελε να συmicroβάλλει στην επίλυση του ελληνικού ζητήmicroατος αποκοmicroίζοντας οφέλη για την Αγγλία αλλά και να προλάβει κάθε επιθετική ενέργεια της Ρωσίας Οι διπλωmicroατικές σχέσεις της τελευ-ταίας microε την Υψηλή Πύλη ήταν εκ νέου πολύ τεταmicroένες εξαιτίας των ζητηmicroάτων της Μολδοβλαχίας Οι Βρετανοί λοιπόν προτίmicroησαν να ακολουθήσουν πολιτική συνεργασίας microε τη Ρωσία για την εξεύρεση λύσης στο ελληνικό ζήτηmicroα Τον Δεκέmicroβριο του 1825 ο Κάνινγκ έκανε τα πρώτα ανοίγmicroατα και τις πρώτες συζητήσεις microε τον Ρώσο πρεσβευτή στο Λονδίνο τον Λίβεν Ο θάνατος του τσάρου Αλέξανδρου άλλαξε τα δεδοmicroένα και ο Κάνινγκ έσπευσε να στείλει στην Πετρούπολη τον δούκα του Ουέλινγκτον και τον ανιψιό του Στράτφορντ Κάνινγκ στην Κωνσταντινούπολη Στην ουσία βελτίωνε τις βρετανικές θέσεις ενόψει ραγδαίων εξελίξεωνΠραγmicroατικά η βρετανική δραστηριότητα υπήρξε εντυπωσιακή στο επόmicroενο διάστηmicroα Ο Στράτφορντ Κάνινγκ πριν πάει στην Κωνσταντινούπολη συναντήθηκε στη Γενεύη microε τον Καποδίστρια και στη συνέχεια στις 28 Δεκεmicroβρίου 1825 microε τους εκπροσώ-πους της ελληνικής ηγεσίας Αλ Μαυροκορδάτο γενικό γραmicromicroατέα και Κωνσταντίνο Ζωγράφο microέλος του Νοmicroοδοτικού Σώmicroατος (Βουλευτικό) Οι επαφές αυτές είχαν στόχο να διαλευκάνουν τις θέσεις τις διαθέσεις και τη στάση των Ελλήνων microπροστά στον διαφαινόmicroενο συmicroβιβασmicroό Η συνοmicroιλία των δύο αντιπροσώπων microε τον Στ Κάνινγκ δεν είχε επίσηmicroο χαρακτήρα και το αντικείmicroενό της ήταν το ζήτηmicroα της ανεξαρτησίας της Ελλάδας Η θέση των Ελλήνων αντιπροσώπων στο εν λόγω ζήτηmicroα ήταν σαφής Οι Έλληνες επιθυmicroούσαν να είναι laquoχωρισmicroένοι από τους Τούρκουςraquo ενώ σύmicroφωνα microε τις συνταγmicroατικές επιταγές laquoη Διοίκησις δεν έχει το δικαίωmicroα να πραγmicroατευθή εκτός της βάσεως της ανεξαρτησίαςraquo Έτσι και αλλιώς οι οδηγίες που είχαν πάρει από το Εκτελεστικό ανάφεραν ρητά ότι πρέπει να δηλώσουν στον Άγγλο πρεσβευτή ότι η Ελλάδα δεν επιθυmicroεί ένα σύστηmicroα που laquoοmicroοιάζει microε εκείνο της Βλαχοmicroπογδανίαςraquo καθώς επίσης ότι οι Έλληνες προτι-microούσαν laquoτον εξολοθρευmicroόν τους microε τα όπλα εις τας χείρας παρά να συγκατατεθούν ποτέ εις τοιούτον ή άλλο είδος Διοικήσεως βάσιν έχον την υποτέλειανraquo ndash στους Οθω-microανούς εξυπακούεται Από τη microελέτη των συνοmicroιλιών αυτών προκύπτει ότι εκείνη την

Μαρmicroάρινη προτοmicroή του τσά-ρου της Ρωσίας Νικολάου Αrsquo ο

περίοδο η αγγλική πολιτική προσανατολιζόταν microάλλον στην αυτονοmicroία της Ελλάδας ndash ως κράτος φόρου υποτελές στον σουλτάνο καθώς microάλιστα τα στρατιωτικά πράγmicroατα δεν ήταν ευνοϊκά για την ελληνική πλευράΟ Ουέλινγκτον έφτασε στην Πετρούπολη στις αρχές Μαρτίου του 1826 για να microετα-φέρει στον τσάρο Νικόλαο Αrsquo τα συγχαρητήρια και τις ευχές του βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας Γεωργίου Δrsquo microε την ευκαιρία της ενθρόνισής του Στα πλαίσια όmicroως αυτής της τελετουργικής διαδικασίας αποστολή του ήταν να προτείνει στον τσάρο τη συνέ-χιση της αγγλορωσικής προσπάθειας για τη ρύθmicroιση των ρωσοτουρκικών ζητηmicroάτων και του ελληνικού ζητήmicroατος Ο νέος τσάρος όmicroως σκόπευε να λύσει τις διαφορές του microε την Υψηλή Πύλη microε άλλο τρόπο Με τελεσίγραφο στις 17 Μαρτίου 1826 ανάγκασε την Πύλη να στείλει αντιπροσώπους στο Άκκερmicroαν της Βεσσαραβίας για να λυθεί το πρόβληmicroα εφαρmicroογής των όρων της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1812) Ήταν ο καιρός που στην Ελλάδα ψυχορραγούσε το Μεσολόγγι

Το πρωτόκολλο της Πετρούπολης Μετά απrsquo αυτήν την εξέλιξη ο Ουέλινγκτον επίσπευσε τις συνοmicroιλίες microε τον Νέσελροντ και τον Λίβεν (που είχε ανακληθεί από το Λονδίνο) για το ελληνικό ζήτηmicroα και στις 23 Μαρτίου4 Απριλίου 1826 υπογράφηκε στην Πετρούπολη το αγγλορωσικό πρωτό-κολλο Σύmicroφωνα microε το εν λόγω πρωτόκολλο εάν η Οθωmicroανική αυτοκρατορία δεχόταν τη microεσολάβηση της Αγγλίας θα δηmicroιουργείτο ελληνικό κράτος εξαρτώmicroενο από την Οθωmicroανική αυτοκρατορία microε φορολογική υποτέλεια το ύψος της οποίας θα καθοριζό-ταν microε κοινή συmicroφωνία των δύο ηmicroερών Οι Έλληνες θα διοικούνται από εκείνους που θα εκλέγουν οι ίδιοι microε την εποπτεία και την αποδοχή της Υψηλής Πύλης Οι υπήκοοι του νέου κράτους θα απολάmicroβαναν ελευθερία εmicroπορίου και συνείδησης Τέλος για να γίνει πλήρης διαχωρισmicroός των υπηκόων των δύο κρατών έπρεπε οι Έλληνες να αγοράσουν τις περιουσίες των Οθωmicroανών στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά Στο πρωτόκολλο δεν υπήρχε πρόβλεψη για τον εξαναγκασmicroό της Πύλης να αποδεχτεί τη microεσολάβηση της Αγγλίας Υπήρχε όmicroως διάταξη σύmicroφωνα microε την οποία εάν η Οθωmicroανική αυτοκρατορία δεν δεχόταν τη microεσολάβηση οι δύο Δυνάmicroεις θα microπορού-σαν να συνεχίσουν την επέmicroβασή τους είτε από κοινού είτε χωριστά Το πρωτόκολλο δεν αντιmicroετώπισε το θέmicroα των συνόρων του νέου κράτους αλλά για πρώτη φορά σε

Tο αγγλορωσσικό πρωτόκολλο της 23ης Μαρτίου4ης Απρι-

επίσηmicroο διπλωmicroατικό έγγραφο γινόταν αναφορά στο όνοmicroα Ελλάς microε το οποίο θα ανα-γνωριζόταν το νέο κράτος από τις Δυνάmicroεις Το πρωτόκολλο προέβλεπε την κοινοποί-ησή του στις άλλες Ευρωπαϊκές Δυνάmicroεις για να συνδράmicroουν και αυτές στην επίλυση του ελληνικού ζητήmicroατος Αυτή η πρόβλεψη ελάχιστα microπορούσε να διασκεδάσει τη γενική εντύπωση που δηmicroιουργήθηκε στους διπλωmicroατικούς κύκλους της Ευρώπης οι αρχές της Ιερής Συmicromicroαχίας δέχονταν microε αυτόν τον διακανονισmicroό ένα ισχυρό πλήγmicroα

Η συνθήκη του Λονδίνου (1827)Στις 10 Απριλίου 1826 λίγες microέρες microετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου έπεσε το Μεσολόγγι σηmicroαντική εστία αντίστασης της επανάστασης Οι εξελίξεις στα πεδία των microαχών έδειχναν να προλαβαίνουν τις κινήσεις της διπλωmicroατίας Σε αναmicroονή νεώτε-ρων ειδήσεων για την τροπή των πραγmicroάτων στην Ελλάδα οι διπλωmicroατικές εξελίξεις παρέmicroειναν στάσιmicroες Τα γεγονότα της Κωνσταντινούπολης microε την επικράτηση του Μαχmicroούτ Βrsquo απέναντι στους εσωτερικούς τους αντιπάλους προξενούσαν νέους φόβους στους Έλληνες όπως επίσης ο διαφαινόmicroενος συmicroβιβασmicroός της Υψηλής Πύλης microε τους Ρώσους Στις 7 Οκτωβρίου 1826 η Ρωσία υπέγραψε microε την Οθωmicroανική αυτοκρατορία τη συνθήκη του Άκκερmicroαν microε την οποία ικανοποιούσε τις ρωσικές διεκδικήσεις στη Μολδοβλαχία Παρά τις στρατιωτικές επιτυχίες όmicroως των Αιγυπτίων και των Οθωmicroανών η τελική συντριβή της Ελληνικής Επανάστασης δεν πραγmicroατοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1826 και το ελληνικό ζήτηmicroα κατάφερνε πάντα να microένει ανοικτό Για την Αγγλία microια τέτοια κατάσταση ήταν επικίνδυνη Τον Οκτώβριο-Νοέmicroβριο ο Τζορτζ Κάνινγκ ndashφοβούmicroενος πάντα τη microονοmicroερή δράση της Ρωσίαςndash επισκέφθηκε το Παρίσι microε σκοπό να πείσει τη Γαλλία να συmicromicroετάσχει ως τρίτο microέλος στο πρωτόκολλο της Πετρούπολης Παρά τους αρχικούς δισταγmicroούς του πρωθυπουργού Βιλλέλ η Γαλλία άφησε να φανεί ότι δεχόταν την πρόσκληση Με τη σειρά της η προσέγγιση της Αγγλίας microε τη Γαλλία στο ελληνικό ζήτηmicroα επιτάχυνε τις εξελίξεις τον Φεβρουάριο του 1827 οι Ρώσοι επιθυmicroώντας να επανέλθουν στο διπλωmicroατικό προσκήνιο διερmicroήνευσαν στην Πύλη διαmicroέσου του νέου Ρώσου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη Ριmicroποπιέρ ότι ο τσάρος επιθυmicroούσε την άmicroεση εκτέλεση των όρων της συνθήκης του Άκκερmicroαν microαζί και την επίλυση του ελληνικού ζητήmicroατος

Οι Οθωmicroανοί βλέποντας να διευρύνονται οι σε βάρος τους πιέσεις αρνήθηκαν τη διακοίνωση διαmicroέσου του ρεΐς εφέντη (υπουργού των Εξωτερικών) Μεχmicroέτ Περτέφ Στην ουσία αυτή η στάση έθετε σε αmicroφισβήτηση το πνεύmicroα συνδιαλλαγής ανάmicroεσα στην Κωνσταντινούπολη και την Αγία Πετρούπολη όπως αυτό είχε διαmicroορφωθεί το περασmicroένο φθινόπωρο Οι τόνοι ανέβηκαν και οι εντάσεις πήραν νέα τροπή microε την ανάδειξη στη θέση του πρωθυπουργού της Αγγλίας του Τζορτζ Κάνινγκ στις 10 Απρι-λίου 1827 Ο νέος πρωθυπουργός είχε σαφείς θέσεις για τον τρόπο που έπρεπε να επιλυθεί το ελληνικό ζήτηmicroα και είχε αρκετό πείσmicroα ώστε να τις επιβάλλει Η συνεχιζόmicroενη αδιαλλαξία της Πύλης η παράδοση της Ακρόπολης και ο κίνδυνος της καταστροφής της Ύδρας από τον αιγυπτιακό στόλο συνέβαλαν στην ενεργητι-κότερη δραστηριοποίηση της Αγγλίας και της Γαλλίας για την ειρηνική επίλυση του ελληνικού ζητήmicroατος πριν εmicroπλακεί στρατιωτικά η Ρωσία Έτσι στις 24 Ιουνίου6 Ιουλίου 1827 υπογράφτηκε νέο πρωτόκολλο στο Λονδίνο από τους αντιπροσώπους των τριών Δυνάmicroεων όπου ουσιαστικά επαναλαmicroβάνονταν τα άρθρα του πρωτοκόλλου της Πετρούπολης αλλά αυτή τη φορά προστίθεντο η αποφασιστικότητα των Δυνά-microεων να επιβάλλουν τους όρους των συνθηκών στα δύο ενδιαφερόmicroενα microέρη Κανένα κράτος εκείνου του καιρού δεν θα microπορούσε να πάρει αψήφιστα αυτήν την απειλή Το κρισιmicroότερο και σηmicroαντικότερο σηmicroείο τη συνθήκης ήταν το microυστικό συmicroπληρωmicroατικό άρθρο που καθόριζε τα microέσα εξαναγκασmicroού της Οθωmicroανικής αυτοκρατορίας για τη συmicromicroόρφωσή της στις προτάσεις των τριών Δυνάmicroεων εάν microέσα σrsquo έναν microήνα από τη στιγmicroή που θα της γίνει η πρόταση δεν αποδεχθεί τη microεσολάβηση ndashαυτό βέβαια ίσχυε και για την Ελλάδαndash τα τρία κράτη δήλωναν ότι είχαν τη βούληση να την επιβάλλουν Οι τρεις Δυνάmicroεις θα ενεργοποιούσαν επίσηmicroες διπλωmicroατικές και εmicroπορικές σχέσεις microε του Έλληνες θα παρενέβαλαν τις δυνάmicroεις τους ανάmicroεσα στα αντιmicroαχόmicroενα microέρη και θα επέβαλαν ανακωχή χωρίς κατά προτίmicroηση να έλθουν σε εχθροπραξίες microε τον ένα ή τον άλλο των αντιmicroαχοmicroένων Αυτές οι ηθεληmicroένα ασαφείς οδηγίες στάλθηκαν στους ναυάρχους διοικητές των συmicromicroαχικών ναυτικών microοιρών στη Μεσόγειο Ήταν το πρώτο βήmicroα στην πορεία για το Ναβαρίνο Η συνθήκη του Λονδίνου δεν ήταν πλέον συνθήκη microεσολάβησης αλλά αποφασιστική παρέmicroβαση των τριών Δυνάmicroεων στα εσωτερικά ζητήmicroατα της Οθωmicroανικής αυτοκρα-τορίας και κατrsquo επέκταση στο ελληνικό ζήτηmicroα Στο microεταξύ στις 8 Αυγούστου πέθανε ο

Ο Βρετανός υπουργός Εξω-τερικών και από τον Απρίλιο

Η συνθήκη του Λονδίνου υπο-γράφτηκε το καλοκαίρι του

Οι Οθωmicroανοί βλέποντας να διευρύνονται οι σε βάρος τους πιέσεις αρνήθηκαν τη διακοίνωση διαmicroέσου του ρεΐς εφέντη (υπουργού των Εξωτερικών) Μεχmicroέτ Περτέφ Στην ουσία αυτή η στάση έθετε σε αmicroφισβήτηση το πνεύmicroα συνδιαλλαγής ανάmicroεσα στην Κωνσταντινούπολη και την Αγία Πετρούπολη όπως αυτό είχε διαmicroορφωθεί το περασmicroένο φθινόπωρο Οι τόνοι ανέβηκαν και οι εντάσεις πήραν νέα τροπή microε την ανάδειξη στη θέση του πρωθυπουργού της Αγγλίας του Τζορτζ Κάνινγκ στις 10 Απρι-λίου 1827 Ο νέος πρωθυπουργός είχε σαφείς θέσεις για τον τρόπο που έπρεπε να επιλυθεί το ελληνικό ζήτηmicroα και είχε αρκετό πείσmicroα ώστε να τις επιβάλλει Η συνεχιζόmicroενη αδιαλλαξία της Πύλης η παράδοση της Ακρόπολης και ο κίνδυνος της καταστροφής της Ύδρας από τον αιγυπτιακό στόλο συνέβαλαν στην ενεργητι-κότερη δραστηριοποίηση της Αγγλίας και της Γαλλίας για την ειρηνική επίλυση του ελληνικού ζητήmicroατος πριν εmicroπλακεί στρατιωτικά η Ρωσία Έτσι στις 24 Ιουνίου6 Ιουλίου 1827 υπογράφτηκε νέο πρωτόκολλο στο Λονδίνο από τους αντιπροσώπους των τριών Δυνάmicroεων όπου ουσιαστικά επαναλαmicroβάνονταν τα άρθρα του πρωτοκόλλου της Πετρούπολης αλλά αυτή τη φορά προστίθεντο η αποφασιστικότητα των Δυνά-microεων να επιβάλλουν τους όρους των συνθηκών στα δύο ενδιαφερόmicroενα microέρη Κανένα κράτος εκείνου του καιρού δεν θα microπορούσε να πάρει αψήφιστα αυτήν την απειλή Το κρισιmicroότερο και σηmicroαντικότερο σηmicroείο τη συνθήκης ήταν το microυστικό συmicroπληρωmicroατικό άρθρο που καθόριζε τα microέσα εξαναγκασmicroού της Οθωmicroανικής αυτοκρατορίας για τη συmicromicroόρφωσή της στις προτάσεις των τριών Δυνάmicroεων εάν microέσα σrsquo έναν microήνα από τη στιγmicroή που θα της γίνει η πρόταση δεν αποδεχθεί τη microεσολάβηση ndashαυτό βέβαια ίσχυε και για την Ελλάδαndash τα τρία κράτη δήλωναν ότι είχαν τη βούληση να την επιβάλλουν Οι τρεις Δυνάmicroεις θα ενεργοποιούσαν επίσηmicroες διπλωmicroατικές και εmicroπορικές σχέσεις microε του Έλληνες θα παρενέβαλαν τις δυνάmicroεις τους ανάmicroεσα στα αντιmicroαχόmicroενα microέρη και θα επέβαλαν ανακωχή χωρίς κατά προτίmicroηση να έλθουν σε εχθροπραξίες microε τον ένα ή τον άλλο των αντιmicroαχοmicroένων Αυτές οι ηθεληmicroένα ασαφείς οδηγίες στάλθηκαν στους ναυάρχους διοικητές των συmicromicroαχικών ναυτικών microοιρών στη Μεσόγειο Ήταν το πρώτο βήmicroα στην πορεία για το Ναβαρίνο Η συνθήκη του Λονδίνου δεν ήταν πλέον συνθήκη microεσολάβησης αλλά αποφασιστική παρέmicroβαση των τριών Δυνάmicroεων στα εσωτερικά ζητήmicroατα της Οθωmicroανικής αυτοκρα-τορίας και κατrsquo επέκταση στο ελληνικό ζήτηmicroα Στο microεταξύ στις 8 Αυγούστου πέθανε ο

Ο Βρετανός υπουργός Εξω-τερικών και από τον Απρίλιο

Η συνθήκη του Λονδίνου υπο-γράφτηκε το καλοκαίρι του

Τζ Κάνινγκ αλλά ο θάνατός του δεν άλλαξε την πολιτική που είχε αναλάβει η Αγγλία microε διεθνή πλέον υποχρέωση Οι πρεσβευτές των τριών Δυνάmicroεων στην Κωνσταντινούπολη ζήτησαν από τον ρεΐς εφέντη Περτέφ την αποδοχή των όρων της συνθήκης microέσα σε δεκαπέντε microέρες Η Υψηλή Πύλη η οποία αισθανόταν ότι είχε το δίκιο microε το microέρος της και θεωρούσε τον εαυτό της νικητή στο στρατιωτικό πεδίο πιστεύοντας ότι η απρόσκοπτη άφιξη του νέου αιγυπτιακού στόλου στη Μεθώνη για ενίσχυση του Ιmicroπραήmicro στις αρχές Σεπτεmicro-βρίου εγκαινίαζε τη τελική φάση της υποταγής των επαναστατών αποφάσισε να microην αποδεχτεί την ανακωχή Τον Σεπτέmicroβριο του 1827 οι τρεις πρεσβευτές έστειλαν οδηγίες στους ναυάρχους να εφαρmicroόσουν τον ειρηνικό αποκλεισmicroό Οι αντιφατικές οδηγίες η προσωπικότητα των ναυάρχων και τα γεγονότα οδήγησαν στη ναυmicroαχία του Ναβαρίνου και την καταστροφή του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου (820 Οκτωβρίου 1827)

laquoΦωτιά και τσεκούριraquoΟι θετικές για την ελληνική υπόθεση διπλωmicroατικές εξελίξεις στηρίζονταν κυριολε-κτικά στην αντοχή των Ελλήνων στο στρατιωτικό αλλά κυρίως στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο Για πολλούς microήνες ο Ιmicroπραήmicro στον Μοριά κέρδιζε όλες τις εκ παρατά-ξεως microάχες που έδινε χωρίς όmicroως να microπορεί να τερmicroατίσει τον πόλεmicroο και τη συνεχή φθορά των στρατευmicroάτων του ndash πολύ περισσότερο να επιβάλει την υποταγή και την ειρήνη Από το καλοκαίρι του 1825 όταν απέτυχε η τελευταία microεγάλη επιχείρηση των Ελλήνων που αποσκοπούσε στην πολιορκία και τελικά στην επανακατάληψη της Τριπολιτσάς ο πόλεmicroος microεταβλήθηκε σε microια σειρά αψιmicroαχιών όπου microικρά στρατιωτικά σώmicroατα αντιmicroάχονταν κατrsquo αλλήλων microε όλους τους κανόνες του πολέmicroου φθοράς του laquoαντάρτικουraquo θα λέγαmicroε σήmicroερα Οι δυνάmicroεις του Ιmicroπραήmicro δεν ήταν απειράριθmicroες και ήταν αδύνατο να βρίσκονται ισχυρά τους αποσπάσmicroατα σε κάθε σηmicroείο ταυτόχρονα Ο διασκορπισmicroός τους microάλι-στα σε φρουρές σε συνοδείες εφοδιοποmicroπών και σε microικροεκστρατείες laquoαντιποίνωνraquo ενάντια σε ανυπότακτα χωριά πρακτικά εmicroπόδιζε την ανάληψη νέας σηmicroαντικής εκστρατείας microε στόχο κάποιο από τα εναποmicroείναντα ισχυρά κέντρα των αντιπάλων το Ναύπλιο ιδιαίτερα Οι Αιγύπτιοι ήταν υποχρεωmicroένοι να εφοδιάζονται και να δέχονται

ενισχύσεις από πολύ microακριά από την Αλεξάνδρεια γεγονός που αύξανε το κόστος της συντήρησής τους Για πολλές από τις ανάγκες τους ήταν υποχρεωmicroένοι να βασι-στούν σε εγχώριους πόρους κίνηση που αποτελούσε από microόνη της αιτία πολέmicroου και προστριβών Όσα χωριά αρνούνταν να συmicroβάλουν στην ικανοποίηση των αναγκών του αιγυπτιακού στρατού καταστρέφονταν και οι περιουσίες των κατοίκων τους κυρίως τα ζώα και τα αποθέmicroατα τροφίmicroων λεηλατούνταν Ταυτόχρονα εφαρmicroόζοντας την πολιτική που διατύπωσε ο Κολοκοτρώνης οι Έλληνες τιmicroωρούσαν όσα χωριά έδιναν τρόφιmicroα ή άλλη βοήθεια στον Ιmicroπραήmicro ενώ συχνά κατέστρεφαν τα κοπάδια και τις αποθήκες τροφίmicroων που βρίσκονταν σε προσιτά από τους Αιγυπτίους microέρη Ήταν ένας αγώνας πείσmicroατος που καταγράφηκε χαρακτηριστικά microε το σύνθηmicroα του Κολοκο-τρώνη laquoΦωτιά και τσεκούρι στους προσκυνηmicroένουςraquo

Η περιπετειώδης Γrsquo Εθνοσυνέλευση Απρίλιος 1826-Μάιος 1827Εξαιτίας των σοβαρών στρατιωτικών και πολιτικών γεγονότων που αντιmicroετώπιζαν οι Έλληνες ndashτις οργανωτικές αδυναmicroίες της Διοίκησης την ανασυγκρότηση των αντίπα-λων παρατάξεων που τη συνόδευε νέο κλίmicroα έντασης την οθωmicroανική πολιορκία του Μεσολογγίου την καταστροφική δράση του Ιmicroπραήmicro στην Πελοπόννησο τον αγώνα για να κρατηθεί η Αθήνα και η Ακρόπολη τα οικονοmicroικά αδιέξοδαndash η σύγκληση της Γrsquo Εθνοσυνέλευσης αναβαλλόταν για microεγάλο διάστηmicroα σιωπηρά Στις 12 Ιανουαρίου 1826 εκδόθηκε νέα διακήρυξη η οποία προσδιόριζε ως τόπο της συνέλευσης τα Μέγαρα Ούτε εκεί έγινε Αντίθετα προέκυψε νέα καθυστέρηση αρκετών microηνών εξαι-τίας των διαφωνιών που είχαν προκύψει σχετικά microε τον τόπο της σύγκλισής της και τη microόνιmicroη έδρα της Οι σχετικές διαφωνίες δεν σχετίζονταν microε την απειλή του εχθρού αλλά microε τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες και τους ανταγωνισmicroούς Τελικά οι 127 πληρεξούσιοι συγκεντρώθηκαν στην Πιάδα κοντά στην Επίδαυρο και στις 618 Απριλίου 1826 άρχισε τις εργασίες της η Γrsquo Εθνοσυνέλευση Πρόεδρος εξε-λέγη ο Πανούτσος Νοταράς αντιπρόεδρος ο Ιωάννης Λογοθέτης και αρχιγραmicromicroατέας ο Ανδρέας Παπαδόπουλος Ο Σπυρίδων Τρικούπης στην πρώτη κιόλας συνεδρίαση πρότεινε έναν οργανωτικό ανασχηmicroατισmicroό δηλαδή τη συγκρότηση microιας ολιγάριθmicroης επιτροπής που θα συγκέντρωνε όλες τις εξουσίες εκτός από τη δικαστική ώστε να διαχειριστεί αποτελεσmicroατικότερα τη σοβαρή κατάσταση που αντιmicroετώπιζε πλέον η

Άποψη της Μεθώνης στα χρό-

νια της Επανάστασης (Εθνικό

Η Γrsquo Εθνοσυνέλευση ξεκίνησε τις εργασίες της στις 618 Απρι-

ενισχύσεις από πολύ microακριά από την Αλεξάνδρεια γεγονός που αύξανε το κόστος της συντήρησής τους Για πολλές από τις ανάγκες τους ήταν υποχρεωmicroένοι να βασι-στούν σε εγχώριους πόρους κίνηση που αποτελούσε από microόνη της αιτία πολέmicroου και προστριβών Όσα χωριά αρνούνταν να συmicroβάλουν στην ικανοποίηση των αναγκών του αιγυπτιακού στρατού καταστρέφονταν και οι περιουσίες των κατοίκων τους κυρίως τα ζώα και τα αποθέmicroατα τροφίmicroων λεηλατούνταν Ταυτόχρονα εφαρmicroόζοντας την πολιτική που διατύπωσε ο Κολοκοτρώνης οι Έλληνες τιmicroωρούσαν όσα χωριά έδιναν τρόφιmicroα ή άλλη βοήθεια στον Ιmicroπραήmicro ενώ συχνά κατέστρεφαν τα κοπάδια και τις αποθήκες τροφίmicroων που βρίσκονταν σε προσιτά από τους Αιγυπτίους microέρη Ήταν ένας αγώνας πείσmicroατος που καταγράφηκε χαρακτηριστικά microε το σύνθηmicroα του Κολοκο-τρώνη laquoΦωτιά και τσεκούρι στους προσκυνηmicroένουςraquo

Η περιπετειώδης Γrsquo Εθνοσυνέλευση Απρίλιος 1826-Μάιος 1827Εξαιτίας των σοβαρών στρατιωτικών και πολιτικών γεγονότων που αντιmicroετώπιζαν οι Έλληνες ndashτις οργανωτικές αδυναmicroίες της Διοίκησης την ανασυγκρότηση των αντίπα-λων παρατάξεων που τη συνόδευε νέο κλίmicroα έντασης την οθωmicroανική πολιορκία του Μεσολογγίου την καταστροφική δράση του Ιmicroπραήmicro στην Πελοπόννησο τον αγώνα για να κρατηθεί η Αθήνα και η Ακρόπολη τα οικονοmicroικά αδιέξοδαndash η σύγκληση της Γrsquo Εθνοσυνέλευσης αναβαλλόταν για microεγάλο διάστηmicroα σιωπηρά Στις 12 Ιανουαρίου 1826 εκδόθηκε νέα διακήρυξη η οποία προσδιόριζε ως τόπο της συνέλευσης τα Μέγαρα Ούτε εκεί έγινε Αντίθετα προέκυψε νέα καθυστέρηση αρκετών microηνών εξαι-τίας των διαφωνιών που είχαν προκύψει σχετικά microε τον τόπο της σύγκλισής της και τη microόνιmicroη έδρα της Οι σχετικές διαφωνίες δεν σχετίζονταν microε την απειλή του εχθρού αλλά microε τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες και τους ανταγωνισmicroούς Τελικά οι 127 πληρεξούσιοι συγκεντρώθηκαν στην Πιάδα κοντά στην Επίδαυρο και στις 618 Απριλίου 1826 άρχισε τις εργασίες της η Γrsquo Εθνοσυνέλευση Πρόεδρος εξε-λέγη ο Πανούτσος Νοταράς αντιπρόεδρος ο Ιωάννης Λογοθέτης και αρχιγραmicromicroατέας ο Ανδρέας Παπαδόπουλος Ο Σπυρίδων Τρικούπης στην πρώτη κιόλας συνεδρίαση πρότεινε έναν οργανωτικό ανασχηmicroατισmicroό δηλαδή τη συγκρότηση microιας ολιγάριθmicroης επιτροπής που θα συγκέντρωνε όλες τις εξουσίες εκτός από τη δικαστική ώστε να διαχειριστεί αποτελεσmicroατικότερα τη σοβαρή κατάσταση που αντιmicroετώπιζε πλέον η

Άποψη της Μεθώνης στα χρό-

νια της Επανάστασης (Εθνικό

Η Γrsquo Εθνοσυνέλευση ξεκίνησε τις εργασίες της στις 618 Απρι-

επανάσταση Στις 16 Απριλίου η Εθνοσυνέλευση αποφάσισε να αναβάλει τις εργασίες για τον επόmicroενο Σεπτέmicroβριο και να προβεί στη microεταβολή του οργανωτικού σχήmicroατος της Διοίκησης Η αναβολή αυτή οφειλόταν στη δραmicroατική είδηση της πτώσης του Μεσολογγίου Στη διάρκεια περίπου των δέκα ηmicroερών που κράτησαν οι εργασίες της συνέλευσης η δραστηριότητά της επικεντρώθηκε στο ζήτηmicroα της διακυβέρνησης της χώρας στην ενίσχυση δηλαδή της εκτελεστικής εξουσίας όπως οι περιστάσεις το απαιτούσαν Υιοθετώντας ένα νέο κυβερνητικό σχήmicroα η Εθνοσυνέλευση αποφάσισε τη συγκρότηση microιας διοικητικής επιτροπής που θα αναλάmicroβανε όλη την κυβερνητική ευθύνη για τη διεξαγωγή του Αγώνα καθώς και τη σύσταση microιας δεύτερης επιτροπής η οποία microε τη microεσολάβηση του Βρετανού πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη Στράτ-φορντ Κάνινγκ θα διαπραγmicroατευόταν τη σύναψη ειρήνης microε την Υψηλή ΠύληΗ διορισmicroένη laquoΔιοικητική Επιτροπή της Ελλάδοςraquo θα ασκούσε τη διακυβέρνηση της χώρας microέχρι τη νέα σύνοδο της συνέλευσης που θα προσδιοριζόταν τον Σεπτέmicroβριο Η Επιτροπή για όσο διάστηmicroα θα είχε την εξουσία θα αντικαθιστούσε το Βουλευ-τικό και το Εκτελεστικό δηλαδή τα δύο σώmicroατα της προσωρινής διοίκησης Στις 14 Απριλίου εκλέχτηκαν από τη Συνέλευση τα έντεκα microέλη της και στις 18 Απριλίου η διοικητική επιτροπή εξέλεξε Πρόεδρο τον Ανδρέα Ζαΐmicroη και γενικό γραmicromicroατέα τον Κωνσταντίνο Ζωγράφο Μέχρι τις 1123 Νοεmicroβρίου 1826 η επιτροπή βρισκόταν στο Ναύπλιο και αργότερα microετακινήθηκε στην Αίγινα όπου έmicroεινε έως τις 1729 Μαρτίου 1827 και στη συνέχεια microεταφέρθηκε στον Πόρο Η Γrsquo Εθνοσυνέλευση προχώρησε επίσης microε ψήφισmicroά της στις 1224 Απριλίου στη σύσταση microιας ειδικής επιτροπής αυτή η laquoΕπιτροπή της Συνελεύσεωςraquo είχε δεκατρία microέλη και της ανατέθηκε η σύγκληση της συνέλευσης στα τέλη του Σεπτεmicroβρίου ndashmicroε την προϋπόθεση ότι οι περιστάσεις θα είναι ευνοϊκές γιrsquo αυτόν το σκοπόndash η διαπραγ-microάτευση ενός νέου δανείου και ο έλεγχος των δηmicroοσίων οικονοmicroικών από τον Ιούλιο του 1822 Με microυστικό ψήφισmicroα (αριθmicro ΣΤ΄ 12 Απριλίου 1826) η Εθνοσυνέλευση ανάθεσε στην ίδια επιτροπή τις διαπραγmicroατεύσεις microε τον Στράτφορντ Κάνινγκ για τον συmicroβιβασmicroό microε την Οθωmicroανική αυτοκρατορία microε τον πιο laquoεπωφελή τρόπον δια το ελληνικόν έθνος και ανταξίως των microεγάλων του θυσιώνraquo Για την τελευταία αυτή από-φαση διαmicroαρτυρήθηκε έντονα ο Δηmicroήτριος Υψηλάντης ο οποίος τη θεώρησε παρά-νοmicroη και ενάντια στη θέληση του έθνους αλλά η συνέλευση αντιδρώντας υπερβολικά

Η Αίγινα ορίστηκε κέντρο της επαναστατικής εξουσίας το

Ο Γεώργιος Σισίνης πρόεδρος των πληρεξουσίων της Ερmicroιι-

τον απέκλεισε microε ψήφισmicroά της από κάθε πολιτικό δικαίωmicroα ή στρατιωτικό αξίωmicroα Η είδηση για την πτώση του Μεσολογγίου είχε βοηθήσει στο να παραmicroεριστούν για λίγο οι εσωτερικές διαmicroάχες στο σώmicroα των πληρεξούσιων Η συνέλευση βρισκόταν ουσιαστικά υπό τον έλεγχο του Κολοκοτρώνη του Ζαΐmicroη και του Λόντου που υπο-στήριζαν την έκκληση προς τη Μεγάλη Βρετανία για microεσολάβηση ιδιαίτερα σε αυτές τις κρίσιmicroες στιγmicroές του Αγώνα Η συmicromicroαχία αυτή δεν επρόκειτο να διατηρηθεί για πολύ καθώς ο Ζαΐmicroης και ο Λόντος φοβήθηκαν την υπέρmicroετρη εξουσία του Κολοκο-τρώνη Ο τελευταίος στη συνέχεια στράφηκε σε συνεργασία microε τον Κουντουριώτη Η microεταφορά του κέντρου της επαναστατικής εξουσίας στην Αίγινα ήταν αποτέλεσmicroα των εσωτερικών της αντιθέσεων Στο νησί αυτό θεωρούσαν ότι η Διοικητική Επιτροπή οι λοιπές επιτροπές και οι αντιπρόσωποι θα βρίσκονταν microακριά από τα κέντρα ισχύος των Πελοποννησίων των Ρουmicroελιωτών αλλά και των νησιωτών Η Γrsquo Εθνοσυνέλευση που είχε διακόψει τις εργασίες της τον Απρίλιο του 1826 είχε εξουσιοδοτήσει την laquoΕπιτροπή Συνελεύσεωςraquo να συγκαλέσει στα τέλη του Σεπτεmicro-βρίου ή και νωρίτερα ndashαν αυτό ήταν εφικτόndash τους πληρεξούσιους να επαναλάβουν τις εργασίες τους Έπειτα από καθυστερήσεις και κωλυσιεργίες την 1η Νοεmicroβρίου ορί-στηκε ως τόπος της συνέλευσης η Αίγινα ndashπρωτεύουσα πλέονndash όπου εγκαταστάθηκαν η επιτροπή της συνελεύσεως η διοικητική επιτροπή καθώς και οι συmicroπολιτευόmicroενοι πληρεξούσιοι Ο Κολοκοτρώνης microαζί microε πολλούς αντιπολιτευόmicroενους πληρεξούσιους και πολυάριθmicroους ενόπλους είχε εγκατασταθεί στην Ερmicroιόνη (Καστρί) και ζητούσε τη σύγκληση της συνέλευσης στον τόπο εκείνο που βρισκόταν πιο κοντά στις περιοχές που έλεγχε Η ενεργή εmicroπλοκή της Μεγάλης Βρετανίας αλλά και των άλλων ευρωπαϊκών δυνά-microεων προκειmicroένου να αντιmicroετωπιστεί το ελληνικό ζήτηmicroα ήταν για όλους πια προφα-νής και συνιστούσε σηmicroαντική παράmicroετρο στους σχεδιασmicroούς κάθε φατρίας Καθώς οι Δυνάmicroεις από κοινού ή microία απrsquo αυτές θα επέβαλαν όπως αναmicroενόταν τη λύση του ελληνικού ζητήmicroατος η σηmicroασία του ελέγχου του όποιου κυβερνητικού σχήmicroατος και της εξουσίας αποκτούσε κρίσιmicroη στρατηγικά σηmicroασία Όποιος βρισκόταν microε τη πολιτική εξουσία στα χέρια του την ώρα του τελικού διακανονισmicroού θα microπορούσε να προσδοκά τη διατήρησή της στον καιρό της ειρήνης Για τον λόγο αυτό η διαmicroάχη σχετικά microε την έδρα των κυβερνητικών οργάνων πήρε microεγάλη έκταση και σηmicroασία

Ο Ζαΐmicroης και η Επιτροπή επέmicroεναν να συγκληθεί η συνέλευση στην Αίγινα και microε διακήρυξη στις 2 Ιανουαρίου 1827 προσκάλεσαν για τελευταία φορά τους πληρε-ξούσιους και κατήγγειλαν όσους αρνούνταν να συmicromicroορφωθούν laquoδιrsquo ιδιοτέλειαν και αντιπατριωτικήν στάσινraquo Οι πληρεξούσιοι της Ερmicroιόνης αγνόησαν για microία ακόmicroη φορά την πρόσκληση της επιτροπής συγκροτήθηκαν σε χωριστό σώmicroα και στις 1123 Φεβρουαρίου άρχισαν microε πρόεδρο το Γ Σισίνη τις εργασίες της συνέλευσής τους η οποία θεωρήθηκε συνέχεια εκείνης της Επιδαύρου Γραmicromicroατέας εκλέχτηκε ο Νικόλαος Σπηλιάδης και βοηθοί του οι Μιχαήλ Οικονόmicroου και Γεώργιος Χρυσίδης Η κατάσταση όπως είχε διαmicroορφωθεί οδηγούσε τα πράγmicroατα σε αδιέξοδο αφού καmicroία από τις δύο πλευρές δεν υποχωρούσε Ο ερχοmicroός του Τσορτς (25 Φεβρουαρίου9 Μαρτίου) και του Κόχραν (719 Μαρτίου) συνέβαλε στο να επιτευχθεί ndashδιά του εκβιασmicroούndash συmicro-βιβασmicroός Ο τελευταίος συνίστατο στη συγχώνευση των δύο συνελεύσεων και τη συνέχιση των εργασιών τους σε ουδέτερο έδαφος Το ενιαίο σώmicroα θα εξέλεγε νέο πρόεδρο Τόπος της ενιαίας συνέλευσης ορίστηκε ο Δαmicroαλάς (η αρχαία Τροιζήνα) στην πελοποννησιακή ακτή που βρισκόταν απέναντι από τον Πόρο Ήταν περίπου ένα ουδέτερο έδαφοςΟι συνεδριάσεις της ενιαίας πλέον συνέλευσης άρχισαν στην Τροιζήνα στις 19 Μαρτίου και έληξαν στις 5 Μαΐου 1827 Το κλίmicroα microέσα στο οποίο γίνονταν αυτές οι συνεδριάσεις δεν ήταν ευχάριστο ndash κάθε άλλο microάλιστα Πέρα από τις στρατιωτικές αβεβαιότητες ndashσε microία επικράτεια που είχε πλέον συρρικνωθεί σε microόλις δύο τρεις επαρχίεςndash σηmicroα-δεύτηκε από διαρκή ένταση που προκαλούσαν οι έντονες συγκρούσεις συmicroφερόντων των microελών της Παρrsquo όλα αυτά υπήρξαν γόνιmicroοι συmicroβιβασmicroοί για όλους Η laquoρωσόφιληraquo φατρία του Κολοκοτρώνη κατάφερε να εξασφαλίσει την εκλογή του Καποδίστρια και το laquoαγγλόφιλοraquo microέτωπο Ζαΐmicroη-Λόντου και Μαυροκορδάτου πέτυχε τον διορισmicroό δύο Άγγλων του Ρίτσαρντ Τσορτς (315 Απριλίου) και του Αλεξάντερ Κόχραν (29 Μαρτίου 10 Απριλίου) ως διοικητών του ελληνικού στρατού και του ναυτικού αντίστοιχα Το σηmicroαντικότερο αποτέλεσmicroα λοιπόν των εργασιών της συνέλευσης ήταν η εκλογή του Ι Καποδίστρια ως κυβερνήτη και η ψήφιση του πολιτικού συντάγmicroατος της Τροι-ζήνας Με το ψήφισmicroα υπrsquo αριθmicro ΣΤrsquo3 Απριλίου 1827 εξελέγη ο Ιωάννης Καποδί-στριας κυβερνήτης της Ελλάδας για επτά χρόνια Μέχρι την άφιξή του καθορίστηκε microία τριmicroελής επιτροπή η laquoΑντικυβερνητική Επιτροπή της Ελλάδοςraquo Με άλλο ειδικό

ψήφισmicroα (Θrsquo5 Απριλίου 1827) διορίστηκαν microέλη αυτής οι Γεώργιος Π Μαυροmicroιχάλης Ιωάννης Μαρκής Μιλαΐτης και Ιωαννούλης ΝάκοςΗ συνέλευση αφού πρώτα ανέθεσε την εκτελεστική εξουσία σrsquo έναν άνθρωπο τον Ι Καποδίστρια διόρισε microια αρmicroόδια επιτροπή για τη σύνταξη ενός νέου συντάγmicroα-τος Τα microέλη της επιτροπής ήταν οι Γ Γλαράκης Α Πολυζωΐδης Σ Τρικούπης Κων Ζωγράφος Δρόσος Μανσόλας Χριστόδουλος Κλωνάρης Νικόλαος Σκούφος Γρηγόριος και Μιχαήλ Σούτσος Με το ψήφισmicroα ΙΕrsquo1 Μαΐου ψηφίστηκε η δεύτερη αναθεώρηση του πολιτεύmicroατος της Επιδαύρου και στο αναθεωρηmicroένο κείmicroενο δόθηκε το όνοmicroα laquoΠολιτικό Σύνταγmicroα της Ελλάδοςraquo Το νέο συνταγmicroατικό κείmicroενο καθιέρωνε microε ρητό και σαφή τρόπο την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας η οποία κατά τη διατύπωση του laquoενυπάρχει εις το Έθνος πάσα εξουσία πηγάζει και υπάρχει υπέρ αυτούraquo Προέβλεπε επίσης microια αυστηρή και σαφή διάκριση των εξουσιών που θύmicroιζε το αmicroερικανικό σύνταγmicroα και έθετε τέλος στον ιδιότυπο θεσmicroό της Διοίκησης που ίσχυε έως το 1826 Τέλος αξίζει να σηmicroειωθεί η microικρή αλλά σηmicroαντική αλλαγή στον τίτλο του νέου συντάγmicroατος Ενώ τα συντάγmicroατα της Επιδαύρου και του Άστρους ονοmicroάζονταν laquoΠροσωρινόν Πολίτευmicroα της Ελλάδοςraquo το νέο αναθεωρηmicroένο ονοmicroάστηκε laquoΠολιτικόν Σύνταγmicroα της Ελλάδοςraquo Η κατάργηση του προσωρινού χαρακτήρα αποτύπωνε τη βού-ληση των πληρεξουσίων για πλήρη αυτονοmicroία και ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους Η διακήρυξη της πλήρους ανεξαρτησίας ερχόταν σε αντίθεση microε όλες τις υποχωρή-σεις που είχε κάνει η επιτροπή της συνελεύσεως ndashσύmicroφωνα microε τις εντολές που είχε λάβειndash στον πρεσβευτή Στράτφορντ Κάνινγκ και αποτελούσε έmicromicroεσα microια άρνηση της Ελλάδας για οποιονδήποτε διακανονισmicroό microε την Υψηλή Πύλη που θα οδηγούσε σε καθεστώς υποτέλειας Το Σύνταγmicroα της Τροιζήνας συνιστά την τελευταία και την πλέον ξεκάθαρη διακήρυξη της επιθυmicroίας των Ελλήνων επαναστατών να δουν την Ελλάδα κυρίαρχη και ανεξάρ-τητη Μέσα σrsquo αυτήν την ατmicroόσφαιρα η Γrsquo Εθνοσυνέλευση της επαναστατικής Ελλάδας εξέφρασε τον σεβασmicroό και την εκτίmicroηση του microαχόmicroενου ελληνικού έθνους προς τον Αδαmicroάντιο Κοραή για τους αγώνες του να φωτίσει τους συmicroπατριώτες του Οι φορείς του Διαφωτισmicroού ήταν παρόντες και πέτυχαν ίσως την τελευταία νίκη τους για το νέο ιστορικό υποκείmicroενο το αγωνιζόmicroενο για την ελευθερία του ελληνικού έθνους λίγο πριν συντηρικοποιηθεί ακόmicroη περισσότερο η ελληνική κοινωνία και κατrsquo επέκταση

Ο Βρετανός ναύαρχος Γ Κόχραν έφτασε στην Ελλάδα

Ο Ζαΐmicroης και η Επιτροπή επέmicroεναν να συγκληθεί η συνέλευση στην Αίγινα και microε διακήρυξη στις 2 Ιανουαρίου 1827 προσκάλεσαν για τελευταία φορά τους πληρε-ξούσιους και κατήγγειλαν όσους αρνούνταν να συmicromicroορφωθούν laquoδιrsquo ιδιοτέλειαν και αντιπατριωτικήν στάσινraquo Οι πληρεξούσιοι της Ερmicroιόνης αγνόησαν για microία ακόmicroη φορά την πρόσκληση της επιτροπής συγκροτήθηκαν σε χωριστό σώmicroα και στις 1123 Φεβρουαρίου άρχισαν microε πρόεδρο το Γ Σισίνη τις εργασίες της συνέλευσής τους η οποία θεωρήθηκε συνέχεια εκείνης της Επιδαύρου Γραmicromicroατέας εκλέχτηκε ο Νικόλαος Σπηλιάδης και βοηθοί του οι Μιχαήλ Οικονόmicroου και Γεώργιος Χρυσίδης Η κατάσταση όπως είχε διαmicroορφωθεί οδηγούσε τα πράγmicroατα σε αδιέξοδο αφού καmicroία από τις δύο πλευρές δεν υποχωρούσε Ο ερχοmicroός του Τσορτς (25 Φεβρουαρίου9 Μαρτίου) και του Κόχραν (719 Μαρτίου) συνέβαλε στο να επιτευχθεί ndashδιά του εκβιασmicroούndash συmicro-βιβασmicroός Ο τελευταίος συνίστατο στη συγχώνευση των δύο συνελεύσεων και τη συνέχιση των εργασιών τους σε ουδέτερο έδαφος Το ενιαίο σώmicroα θα εξέλεγε νέο πρόεδρο Τόπος της ενιαίας συνέλευσης ορίστηκε ο Δαmicroαλάς (η αρχαία Τροιζήνα) στην πελοποννησιακή ακτή που βρισκόταν απέναντι από τον Πόρο Ήταν περίπου ένα ουδέτερο έδαφοςΟι συνεδριάσεις της ενιαίας πλέον συνέλευσης άρχισαν στην Τροιζήνα στις 19 Μαρτίου και έληξαν στις 5 Μαΐου 1827 Το κλίmicroα microέσα στο οποίο γίνονταν αυτές οι συνεδριάσεις δεν ήταν ευχάριστο ndash κάθε άλλο microάλιστα Πέρα από τις στρατιωτικές αβεβαιότητες ndashσε microία επικράτεια που είχε πλέον συρρικνωθεί σε microόλις δύο τρεις επαρχίεςndash σηmicroα-δεύτηκε από διαρκή ένταση που προκαλούσαν οι έντονες συγκρούσεις συmicroφερόντων των microελών της Παρrsquo όλα αυτά υπήρξαν γόνιmicroοι συmicroβιβασmicroοί για όλους Η laquoρωσόφιληraquo φατρία του Κολοκοτρώνη κατάφερε να εξασφαλίσει την εκλογή του Καποδίστρια και το laquoαγγλόφιλοraquo microέτωπο Ζαΐmicroη-Λόντου και Μαυροκορδάτου πέτυχε τον διορισmicroό δύο Άγγλων του Ρίτσαρντ Τσορτς (315 Απριλίου) και του Αλεξάντερ Κόχραν (29 Μαρτίου 10 Απριλίου) ως διοικητών του ελληνικού στρατού και του ναυτικού αντίστοιχα Το σηmicroαντικότερο αποτέλεσmicroα λοιπόν των εργασιών της συνέλευσης ήταν η εκλογή του Ι Καποδίστρια ως κυβερνήτη και η ψήφιση του πολιτικού συντάγmicroατος της Τροι-ζήνας Με το ψήφισmicroα υπrsquo αριθmicro ΣΤrsquo3 Απριλίου 1827 εξελέγη ο Ιωάννης Καποδί-στριας κυβερνήτης της Ελλάδας για επτά χρόνια Μέχρι την άφιξή του καθορίστηκε microία τριmicroελής επιτροπή η laquoΑντικυβερνητική Επιτροπή της Ελλάδοςraquo Με άλλο ειδικό

ψήφισmicroα (Θrsquo5 Απριλίου 1827) διορίστηκαν microέλη αυτής οι Γεώργιος Π Μαυροmicroιχάλης Ιωάννης Μαρκής Μιλαΐτης και Ιωαννούλης ΝάκοςΗ συνέλευση αφού πρώτα ανέθεσε την εκτελεστική εξουσία σrsquo έναν άνθρωπο τον Ι Καποδίστρια διόρισε microια αρmicroόδια επιτροπή για τη σύνταξη ενός νέου συντάγmicroα-τος Τα microέλη της επιτροπής ήταν οι Γ Γλαράκης Α Πολυζωΐδης Σ Τρικούπης Κων Ζωγράφος Δρόσος Μανσόλας Χριστόδουλος Κλωνάρης Νικόλαος Σκούφος Γρηγόριος και Μιχαήλ Σούτσος Με το ψήφισmicroα ΙΕrsquo1 Μαΐου ψηφίστηκε η δεύτερη αναθεώρηση του πολιτεύmicroατος της Επιδαύρου και στο αναθεωρηmicroένο κείmicroενο δόθηκε το όνοmicroα laquoΠολιτικό Σύνταγmicroα της Ελλάδοςraquo Το νέο συνταγmicroατικό κείmicroενο καθιέρωνε microε ρητό και σαφή τρόπο την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας η οποία κατά τη διατύπωση του laquoενυπάρχει εις το Έθνος πάσα εξουσία πηγάζει και υπάρχει υπέρ αυτούraquo Προέβλεπε επίσης microια αυστηρή και σαφή διάκριση των εξουσιών που θύmicroιζε το αmicroερικανικό σύνταγmicroα και έθετε τέλος στον ιδιότυπο θεσmicroό της Διοίκησης που ίσχυε έως το 1826 Τέλος αξίζει να σηmicroειωθεί η microικρή αλλά σηmicroαντική αλλαγή στον τίτλο του νέου συντάγmicroατος Ενώ τα συντάγmicroατα της Επιδαύρου και του Άστρους ονοmicroάζονταν laquoΠροσωρινόν Πολίτευmicroα της Ελλάδοςraquo το νέο αναθεωρηmicroένο ονοmicroάστηκε laquoΠολιτικόν Σύνταγmicroα της Ελλάδοςraquo Η κατάργηση του προσωρινού χαρακτήρα αποτύπωνε τη βού-ληση των πληρεξουσίων για πλήρη αυτονοmicroία και ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους Η διακήρυξη της πλήρους ανεξαρτησίας ερχόταν σε αντίθεση microε όλες τις υποχωρή-σεις που είχε κάνει η επιτροπή της συνελεύσεως ndashσύmicroφωνα microε τις εντολές που είχε λάβειndash στον πρεσβευτή Στράτφορντ Κάνινγκ και αποτελούσε έmicromicroεσα microια άρνηση της Ελλάδας για οποιονδήποτε διακανονισmicroό microε την Υψηλή Πύλη που θα οδηγούσε σε καθεστώς υποτέλειας Το Σύνταγmicroα της Τροιζήνας συνιστά την τελευταία και την πλέον ξεκάθαρη διακήρυξη της επιθυmicroίας των Ελλήνων επαναστατών να δουν την Ελλάδα κυρίαρχη και ανεξάρ-τητη Μέσα σrsquo αυτήν την ατmicroόσφαιρα η Γrsquo Εθνοσυνέλευση της επαναστατικής Ελλάδας εξέφρασε τον σεβασmicroό και την εκτίmicroηση του microαχόmicroενου ελληνικού έθνους προς τον Αδαmicroάντιο Κοραή για τους αγώνες του να φωτίσει τους συmicroπατριώτες του Οι φορείς του Διαφωτισmicroού ήταν παρόντες και πέτυχαν ίσως την τελευταία νίκη τους για το νέο ιστορικό υποκείmicroενο το αγωνιζόmicroενο για την ελευθερία του ελληνικού έθνους λίγο πριν συντηρικοποιηθεί ακόmicroη περισσότερο η ελληνική κοινωνία και κατrsquo επέκταση

Ο Βρετανός ναύαρχος Γ Κόχραν έφτασε στην Ελλάδα

ψήφισmicroα (Θrsquo5 Απριλίου 1827) διορίστηκαν microέλη αυτής οι Γεώργιος Π Μαυροmicroιχάλης Ιωάννης Μαρκής Μιλαΐτης και Ιωαννούλης ΝάκοςΗ συνέλευση αφού πρώτα ανέθεσε την εκτελεστική εξουσία σrsquo έναν άνθρωπο τον Ι Καποδίστρια διόρισε microια αρmicroόδια επιτροπή για τη σύνταξη ενός νέου συντάγmicroα-τος Τα microέλη της επιτροπής ήταν οι Γ Γλαράκης Α Πολυζωΐδης Σ Τρικούπης Κων Ζωγράφος Δρόσος Μανσόλας Χριστόδουλος Κλωνάρης Νικόλαος Σκούφος Γρηγόριος και Μιχαήλ Σούτσος Με το ψήφισmicroα ΙΕrsquo1 Μαΐου ψηφίστηκε η δεύτερη αναθεώρηση του πολιτεύmicroατος της Επιδαύρου και στο αναθεωρηmicroένο κείmicroενο δόθηκε το όνοmicroα laquoΠολιτικό Σύνταγmicroα της Ελλάδοςraquo Το νέο συνταγmicroατικό κείmicroενο καθιέρωνε microε ρητό και σαφή τρόπο την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας η οποία κατά τη διατύπωση του laquoενυπάρχει εις το Έθνος πάσα εξουσία πηγάζει και υπάρχει υπέρ αυτούraquo Προέβλεπε επίσης microια αυστηρή και σαφή διάκριση των εξουσιών που θύmicroιζε το αmicroερικανικό σύνταγmicroα και έθετε τέλος στον ιδιότυπο θεσmicroό της Διοίκησης που ίσχυε έως το 1826 Τέλος αξίζει να σηmicroειωθεί η microικρή αλλά σηmicroαντική αλλαγή στον τίτλο του νέου συντάγmicroατος Ενώ τα συντάγmicroατα της Επιδαύρου και του Άστρους ονοmicroάζονταν laquoΠροσωρινόν Πολίτευmicroα της Ελλάδοςraquo το νέο αναθεωρηmicroένο ονοmicroάστηκε laquoΠολιτικόν Σύνταγmicroα της Ελλάδοςraquo Η κατάργηση του προσωρινού χαρακτήρα αποτύπωνε τη βού-ληση των πληρεξουσίων για πλήρη αυτονοmicroία και ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους Η διακήρυξη της πλήρους ανεξαρτησίας ερχόταν σε αντίθεση microε όλες τις υποχωρή-σεις που είχε κάνει η επιτροπή της συνελεύσεως ndashσύmicroφωνα microε τις εντολές που είχε λάβειndash στον πρεσβευτή Στράτφορντ Κάνινγκ και αποτελούσε έmicromicroεσα microια άρνηση της Ελλάδας για οποιονδήποτε διακανονισmicroό microε την Υψηλή Πύλη που θα οδηγούσε σε καθεστώς υποτέλειας Το Σύνταγmicroα της Τροιζήνας συνιστά την τελευταία και την πλέον ξεκάθαρη διακήρυξη της επιθυmicroίας των Ελλήνων επαναστατών να δουν την Ελλάδα κυρίαρχη και ανεξάρ-τητη Μέσα σrsquo αυτήν την ατmicroόσφαιρα η Γrsquo Εθνοσυνέλευση της επαναστατικής Ελλάδας εξέφρασε τον σεβασmicroό και την εκτίmicroηση του microαχόmicroενου ελληνικού έθνους προς τον Αδαmicroάντιο Κοραή για τους αγώνες του να φωτίσει τους συmicroπατριώτες του Οι φορείς του Διαφωτισmicroού ήταν παρόντες και πέτυχαν ίσως την τελευταία νίκη τους για το νέο ιστορικό υποκείmicroενο το αγωνιζόmicroενο για την ελευθερία του ελληνικού έθνους λίγο πριν συντηρικοποιηθεί ακόmicroη περισσότερο η ελληνική κοινωνία και κατrsquo επέκταση

Ο Βρετανός ναύαρχος Γ Κόχραν έφτασε στην Ελλάδα

οι πολιτικές και πολιτειακές της επιλογές εξαιτίας της πρωτοκαθεδρίας των εθνικών ζητηmicroάτων προείχε η σωτηρία της επανάστασης σε microια στιγmicroή που είχε σχεδόν κατα-σταλεί και ήταν επιτακτική η ενεργητική παρέmicroβαση των Μεγάλων Δυνάmicroεων Μία εξέλιξη που δεν θα ευνοούσε καθόλου την προώθηση και διάχυση των φιλελεύθερων ιδεών και απόψεων στην Ελλάδα

Αδιέξοδα του Ιmicroπραήmicro στην ΠελοπόννησοΜετά την πτώση του Μεσολογγίου στα τέλη Απριλίου του 1826 ο Ιmicroπραήmicro επέ-στρεψε θριαmicroβευτής στην Πάτρα έχοντας όmicroως διαπιστώσει το κόστος σε χρήmicroα εφόδια και ανθρώπινες ζωές που απαιτούσε η υποταγή της Ελλάδας Από εκεί στις 9 Μαΐου πήγε στη συνεχώς απειλούmicroενη από τους Έλληνες Τριπολιτσά περνώντας από τα Καλάβρυτα Στη συνέχεια οργάνωσε εκστρατεία στον κάmicroπο της Καρύταινας και του Λεονταρίου πυρπόλησε την Ανδρίτσαινα και επιστρέφοντας στην Καλαmicroάτα και το Νησί (Μεσσήνη) αποσύρθηκε στα microεσσηνιακά φρούρια (24-25 Μαΐου) Στην προέλασή του ο Ιmicroπραήmicro ερήmicroωσε αγρούς και χωριά αιχmicroαλωτίζοντας αρκετούς από τους κατοίκους στο πέρασmicroά του microε προοπτική να τους εmicroπορευθεί ως δούλους στην Αίγυπτο Αυτό προκάλεσε microαζική φυγή των πληθυσmicroών προς τα ορεινά και απρόσιτα microέρη όπου όmicroως έλειπαν τα τρόφιmicroα και οι στοιχειώδεις ανέσεις Η Μάνη γέmicroισε φυγάδες microε microόνη τους περιουσία τα κουρέλια που φορούσανΤα ελληνικά ένοπλα σώmicroατα υιοθέτησαν microε συστηmicroατικό τρόπο τη microόνη στρατιωτική δράση που θα microπορούσε να δηmicroιουργήσει προβλήmicroατα στον Ιmicroπραήmicro Ο κλεφτοπό-λεmicroος απλώθηκε στις παρυφές της αιγυπτιακής εξουσίας καταπονώντας τα τακτικά στρατεύmicroατα microε τρόπο που τα τελευταία δεν microπορούσαν να αντιmicroετωπίσουν Ήταν αγώνας φθοράς του οποίου το κυριότερο θύmicroα ήταν οι χωρικοί του Μοριά που δέχο-νταν ισχυρές ndash ενίοτε καταστροφικές πιέσεις Τα στρατεύmicroατα του Ιmicroπραήmicro είχαν αρχίσει να παρουσιάζουν σηmicroάδια κούρασης και απελπισίας και αυτά τα συmicroπτώmicroατα εντείνονταν ολοένα περισσότερο καθώς αmicroφισβητούνταν συνεχώς ο έλεγχός τους στην πελοποννησιακή ενδοχώρα Ο ελλιπής εφοδιασmicroός τους από τη microακρινή ndashκαι σε τελευταία ανάλυση φτωχήndash Αίγυπτο δεν βοηθούσε την υπόθεσή τους Στα σχέδια του Ιmicroπραήmicro υπήρχε πάντοτε η ιδέα της αποφασιστικής εκστρατείας ενά-ντια στα ζωτικά ndashόπως θεωρούσεndash κέντρα της επανάστασης Το πιο προσιτό από

Ο Ιmicroπραήmicro καθώς προέλαυνε στην Πελοπόννησο τον Μάιο

αυτά φαινόταν να είναι η Μάνη Ο Ιmicroπραήmicro αφού συνειδητοποίησε ότι οι Μανιάτες δεν είναι διατεθειmicroένοι να δηλώσουν υποταγή ndashαντίθετα χρησιmicroοποίησαν τις σχε-τικές διαπραγmicroατεύσεις ως τέχνασmicroα για να τον δολοφονήσουνndash συγκέντρωσε τον Ιούνιο περίπου 8000 πεζούς και ιππείς και βάδισε εναντίον τους Το microεγαλύτερο τmicroήmicroα αυτών των δυνάmicroεων κατευθύνθηκε προς τον Αλmicroυρό όπου ήταν οχυρωmicroένοι οι Μανιάτες ενώ το άλλο τmicroήmicroα στο οποίο τέθηκε ο ίδιος επικεφαλής επιβιβάστηκε σε πλοία ώστε να δηmicroιουργήσει αντιπερισπασmicroό και να εξασθενίζει το microέτωπο της Βέργας Οι Μανιάτες οχυρώθηκαν στο στενό του Αλmicroυρού και επισκεύασαν τη λιθό-κτιστη Βέργα (έναν τοίχο που είχαν κτίσει microε ξερολιθιά στη θέση Καπετανιανικά το προηγούmicroενο έτος όταν απουσίαζε ο Ιmicroπραήmicro στο Μεσολόγγι) Στην τριήmicroερη microάχη της Βέργας (22-24 Ιουνίου) οι Μανιάτες όχι microόνο άντεξαν τις αλλεπάλληλες επιθέσεις των Αιγυπτίων αλλά και τους προκάλεσαν σηmicroαντικές ζηmicroιές Παράλληλα δύο απόπει-ρες αποβίβασης εχθρικών στρατευmicroάτων στα παράλια της Μάνης έmicroειναν άκαρπες από την αντίσταση που συνάντησαν από τους τοπικούς πληθυσmicroούςΎστερα απrsquo αυτήν την αποτυχία του ο Ιmicroπραήmicro στράφηκε στα Δερβένια του Λεοντα-ρίου και του κάmicroπου της Καρύταινας όπου πολιόρκησε τα microοναστήρια της περιοχής χωρίς όmicroως αποτέλεσmicroα Στη συνέχεια ο Ιmicroπραήmicro επέστρεψε στην Τριπολιτσά και από εκεί κινήθηκε προς την Κορινθία τον Ιούλιο για εξασφαλίσει την εκεί παραγωγή του καλαmicroποκιού ώστε να καλύψει επισιτιστικές ανάγκες του στρατεύmicroατός του και να το στερήσει από τους Έλληνες microαχητές και αmicroάχους Στο διάστηmicroα του καλοκαιριού ο Ιmicroπραήmicro microε τις δυνάmicroεις του διέσχιζε προς όλες τις κατευθύνσεις την Πελοπόννησο προξενώντας καταστροφές αρπάζοντας ζώα και τροφές και αιχmicroαλωτίζοντας ανθρώ-πους Από την άλλη microεριά τα ελληνικά ένοπλα σώmicroατα συνέχιζαν την τακτική του ανταρτοπολέmicroου προκαλώντας αισθητές απώλειες στον εχθρό Μορφές αυτού του είδους του πολέmicroου αναδείχτηκαν οι αγωνιστές ο Αδάmicro Κορέλας ο παπα Δηmicroήτρης και ο Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος Καθώς η φθορά που προκαλούσε αυτό το είδος πολέmicroου στις αιγυπτιακές δυνάmicroεις γινόταν απειλητικό οι τακτικές του Ιmicroπραήmicro προοδευτικά γίνονταν βάρβαρες και σκληρές Ο εξανδραποδισmicroός των κατοίκων γενικεύθηκε και σε αυτόν προστέθηκε η τυφλή καταστροφή ολόκληρων περιοχών από εκείνες που θεωρούνταν πιο ανήσυχες Σε microια σκληρή επιδροmicroή του προς τα χωριά του Πάρνωνα ο Ιmicroπραήmicro έφθασε στον

Η νίκη του Γεωργάκη Μαυρο-microιχάλη και των Μανιατών ενα-

Το Λεωνίδιο ήταν η microόνη κωmicroό-πολη που γλίτωσε από την

Άγιο Πέτρο και την πεδιάδα του Άστρους όπου λεηλάτησε και έκαψε πολλά χωριά Στη συνέχεια συνεχίζοντας την εκδικητική του εξόρmicroηση χώρισε το στράτευmicroά του και κατευθύνθηκε ταυτόχρονα προς τη Λακωνία και την Κυνουρία όπου έκαψε τον Πραστό Η microόνη κωmicroόπολη στη ζώνη αυτή που γλίτωσε από τη θηριωδία του Ιmicroπραήmicro ήταν το Λεωνίδι Στο ίδιο microοτίβο κύλησε σχεδόν όλο το φθινόπωρο Οι αιγυπτιακές δυνάmicroεις έχοντας ως έδρα την Τριπολιτσά εξορmicroούσαν εναντίον των γύρω περιο-χών για να λεηλατήσουν τις σοδειές και τα περιουσιακά στοιχεία των κατοίκων να πυρπολήσουν τα χωριά και να εξανδραποδίσουν τον πληθυσmicroό Ο ανταρτοπόλεmicroος όmicroως και οι σποραδικές αντιστάσεις σε δυσπρόσιτα microέρη δεν κάmicroφθηκαν Ο χειmicroώνας της περιόδου 1826-27 ήταν τροmicroερά δύσκολος τόσο για τους τοπικούς πληθυσmicroούς της Πελοποννήσου όσο και για τον Ιmicroπραήmicro και τους στρατιώτες του Οι τελευταίοι ουσιαστικά αποκοmicromicroένοι από την Αίγυπτο έδιναν πλέον σαφή δείγmicroατα κόπωσης και παραίτησης Οι ασθένειες προστέθηκαν στα υπόλοιπα δεινά τους Η microη ανανέωσή τους microείωνε συνεχώς τις δυνάmicroεις τους Από τους 24000 άνδρες που είχαν σταλεί έως την άνοιξη του 1826 microόνο 6-8000 επιζούσαν ακόmicroη τον χειmicroώνα Οι υπόλοιποι χάθηκαν στις συγκρούσεις ή πέθαναν από τις αρρώστιες και την πείνα Το φαινόmicroενο της λιποταξίας έγινε τρέχον στις δυνάmicroεις των Αιγυπτίων δηmicroιουργώντας στους Έλλη-νες την εντύπωση ότι το θηρίο έχει πληγωθεί και ότι ερχόταν η ώρα της καταστροφής τουΣτην Αίγυπτο η κατάσταση των στρατευmicroάτων του Ιmicroπραήmicro ήταν γνωστή πολιτι-κές όmicroως και οικονοmicroικές εκτιmicroήσεις προκαλούσαν την αmicroηχανία των αξιωmicroατούχων του Μεχmicroέτ Αλή και τελικά την απραξία τους Ενισχύσεις και εφόδια δεν στέλνονταν πλέον στην Πελοπόννησο καθώς το κόστος παρουσιαζόταν ndashειδικά microετά το Μεσο-λόγγιndash υπέρmicroετρο ενώ οι διαβουλεύσεις microεταξύ των Δυνάmicroεων microπορούσαν από τη microια στιγmicroή στην άλλη να διακόψουν το εγχείρηmicroα και να ακυρώσουν τα συmicroφωνηmicroένα microε την Υψηλή Πύλη Η διακοπή της εκστρατείας και ο επαναπατρισmicroός των στρατευmicroάτων συζητείτο ανοικτά στην Αίγυπτο Στη θέση της λύσης αυτής και για να microη microειωθεί το κύρος της Αιγύπτου επιλέχθηκε η τακτική της αναmicroονής Πολλά εξαρτιόνταν από την πορεία των οθωmicroανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων από την εκστρατεία του Κιουταχή και την κατάπνιξη της επανάστασης στη Στερεά και ίσως στα ενοχλητικά νησιά Μόνο την άνοιξη του 1827 microε τις προόδους του Κιουταχή στην Αθήνα και τη

Την ιστορική microονή του Μεγάλου Σπηλαίου έξω από τα Καλάβρυτα

Η Γαστούνη συmicroπεριλαmicroβανό-ταν στις περιοχές της Πελοπον-

συνεχιζόmicroενη απραξία των Δυνάmicroεων αποφάσισε ο Μεχmicroέτ Αλή να εmicroπλακεί και πάλι δραστήρια στην υπόθεση του Μοριά Από το καλοκαίρι του 1826 οι Έλληνες άρχισαν να κατανοούν ότι τελικά ο εχθρός δεν ήταν ανίκητος Αντίθετα microέλη της διοικητικής επιτροπής αλλά και ο Μαυροκορδάτος επεσήmicroαιναν τόσο την αδυναmicroία του Ιmicroπραήmicro όσο και τις αδράνειες που εmicroφανίζο-

laquoΟ Ιmicroπραΐmicroης τόσο έλκυσε πολύ τον λαό Τούρκος δεν εκόταε ούτε αστάχι να κόψει και όλα microε τον παρά και τους έδιδε προσκυνοχάρτια και microέρος Και επροσκύνησαν όλοι οι καπεταναίοι ndashκαι επροσκύνησαν οι καπεταναίοι των αρχόντων(hellip) Εγώ όντας εβγήκα εις τον Άγιον Γεώργιον έγραψα γράmicromicroατα εις τον Γενναίο και εις τον Κολιόπουλο οπού ήταν συναγmicroένοι και επετάχθησαν εις το Λιβάρτζι την επαρ-χία την προσκυνηmicroένη (Καλαβρύτων) και τους διέταττα laquoΤσεκούρι και φωτιά εις τους προσκυνηmicroένουςraquo (hellip) Άπλωσα τα στρατεύmicroατα εις τα προσκυνηmicroένα χωριά και έκαmicroα διαταγές ότι όποιο χωριό δεν γυρίσει πίσω είναι τα σπίτια του καηmicroένα τα αmicroπέλια τους καηmicroένα θα τους αφανίσω από το πρόσωπο της γης και ότι αν επιστρέψει το έθνος θα τους συγχωρήσει και άλλα περισσά φοβέρες (hellip) Εις τον καιρό του προσκυνήmicroατος εφοβήθηκα microόνο δια την πατρίδα microου όχι άλλη φορά ούτε εις τας αρχάς ούτε εις τον καιρό του Δράmicroαλη οπού ήλθε microε τριάντα χιλιά-δες στράτευmicroα εκλεκτό ούτε ποτέ microόνον εις το προσκύνηmicroα εφοβήθηκα Η Ρούmicroελη ήταν όλη προσκυνηmicroένη η Αθήνα πεσmicroένη τα ρουmicroελιώτικα στρατεύmicroατα διαλυmicroένα microόνον η Πελοπόννησος ήτον microεινεmicroένη microε τα δυό νησιά Ύδρα και Σπέτσες οπού είχαν δύναmicroη Ο Κιουταχής είχε πάρει προσκυνοχάρτια επάσχιζε να πάρει και ο Ιmicroπραΐmicroης δια να τα στείλει εις την Κωνσταντινούπολη και όταν ή ο microινίστρος της Αγγλίας ή άλλης δυνάmicroεως εmicroεσίτευεαν εις τον Σουλτάνο δια την Ελλάδα να τους αποκριθεί laquoΠοία Ελλάδα Η Ελλάς είναι προσκυνηmicroένη να τα προσκυνοχάρτια τους Εκτός από microερικοί κακοί άνθρωποι ιδού οι άλλοι επροσκύνησανraquo Τότε αι δυνάmicroεις δεν είχαν τίποτε να αποκριθούν και ηmicroείς εχανόmicroεθαraquo (Κολοκοτρώνη Αποmicroνηmicroονεύmicroατα στο laquoΤερτσέτη Άπανταraquo αναστύλωσε ο Γ Βαλέτας τ Αrsquo Αθήνα 1958 σσ 182-183 και 191-192)

Ο θώρακας η πιστόλα το χαρ-microπί και κάτω η στραταρχική

νται στην ανάληψη στρατιωτικής δράσης από τους Έλληνες οπλαρχηγούς Ωστόσο πίστευαν ότι ο χρόνος έχει αρχίσει να δουλεύει υπέρ τους και ότι microε τον συνεχή κλεφτοπόλεmicroο τη συνεχή φθορά του αντιπάλου θα καταφέρουν οι επαναστάτες να διατηρήσουν ζωντανή την επανάσταση Ο κίνδυνος της ήττας και της υποταγής φαί-νεται ότι σταδιακά αποmicroακρυνόταν Ο Ιmicroπραήmicro τους χειmicroερινούς microήνες παρέmicroεινε για αρκετό χρονικό διάστηmicroα προστα-τευmicroένος στα microεσσηνιακά κάστρα Οι δυνάmicroεις του ήταν πλέον υποδεέστερες εκείνων των αντιπάλων του και ήταν λογικό να φοβάται τη γενική αντεπίθεση εκ microέρους τους Δεν έγινε τίποτα και την επόmicroενη άνοιξη πήρε εντολή να δραστηριοποιήσει και πάλι τις δυνάmicroεις του Τον Απρίλιο του 1827 επιχείρησε microε δύο τmicroήmicroατα του στρατού του να περάσει στην Ηλεία εφαρmicroόζοντας πιο microεθοδικά την πολιτική του προσεταιρισmicroού τmicroήmicroατος του πληθυσmicroού και ειδικά microιας microερίδας των οπλαρχηγών που πολεmicroούσαν εναντίον του Η πολιτική αυτή δεν ήταν χωρίς έρεισmicroα Πολλοί ήταν εκείνοι που αισθάνονταν κόπωση πλέον και απέβλεπαν σε microια σταθεροποίηση της κατάστασης αν microάλιστα η τελευταία έφερνε και κάποιο προσωπικό όφελος Το laquoπροσκύνηmicroαraquo δεν ήταν εξάλλου άγνωστη και γενικά καταδικαστέα πρακτική σε αυτού του τύπου τις κοινωνίες Η αναβαθmicroισmicroένη λοιπόν πολιτική του laquoπροσκυνήmicroατοςraquo του Ιmicroπραήmicro ndashmicroε την έκδοση microάλιστα ειδικών πιστοποιητικών laquoπροσκυνοχάρτιαraquo τα ονόmicroασαν τότεndash δεν αφορούσε microόνο χωριά και επαρχίες αλλά πλέον και ένοπλα σώmicroατα Από τους πρώτους που προ-σκύνησαν ήταν ο οπλαρχηγός της Αχαΐας Δηmicroήτριος Νενέκος εξαιτίας της αντιζηλίας και της εχθρότητας που είχε εναντίον του Βασίλη Πετmicroεζά Μαζί microε τον Νενέκο που έγινε αρχηγός των laquoτουρκοπροσκυνηmicroένωνraquo προσκύνησαν και τα Αρβανιτοχώρια Η νέα αυτή τακτική φαινόταν να έχει εντυπωσιακά αποτελέσmicroατα καθώς σε λίγο χρόνο αρκετά χωριά κάτοικοι οπλαρχηγοί και παράγοντες της ευρύτερης περιοχής προσκύ-νησαν τον Ιmicroπραήmicro Μετά από αυτές τις επιτυχίες του ο τελευταίος πολιόρκησε χωρίς επιτυχία το microοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου και από τα Καλάβρυτα επέστρεψε και πάλι στη βάση του στην ΤριπολιτσάΓια τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ο κίνδυνος που έκρυβε αυτή η νέα τακτική του Ιmicroπραήmicro έγινε άmicroεσα ορατός Η αντίδρασή του ήταν άmicroεση και εξαιρετικά βίαιη Οργάνωσε ολόκληρη εκστρατεία ενάντια στις περιοχές των προσκυνηmicroένων συγκε-

Μεταξύ των ελληνικών πλοίων που επιχείρησαν να κάψουν

Προσωπογραφία του φιλέλ-ληνα Βρετανού ναύαρχου

ντρώνοντας microία εντυπωσιακή σε όγκο δύναmicroη 5000 ανδρών στην Κερπινή Επικεφα-λής ήταν οι Γενναίος Κολοκοτρώνης και Δηmicroήτριος Πλαπούτας Η δύναmicroη αυτή απεί-λησε τα προσκυνηmicroένα χωριά ότι θα πληρώσουν το αντίτιmicroο της προδοσίας τους microε τον πιο απόλυτο τρόπο Ο Κολοκοτρώνης απαίτησε από τους κατοίκους των προσκυνη-microένων χωριών να laquoγυρίσουνraquo και στρατευθούν κάτω από τη σηmicroαία της επανάστασης και της ελληνικής κυβέρνησης και έδινε υποσχέσεις πως θα δώσει laquoσυγχωροχάρτια εθνικάraquo διαφορετικά θα τους laquoεξαφάνιζε από το πρόσωπο της γηςraquo Το προσκύνηmicroα εξαπλώθηκε παρrsquo όλα αυτά στη Γαστούνη και στον Πύργο microε συνέπεια ο Γενναίος Κολοκοτρώνης να υιοθετήσει microια σκληρή και παραδειγmicroατική αντιmicroετώπιση για τους προσκυνηmicroένους Το laquoφωτιά και τσεκούρι στους προσκυνηmicroένουςraquo έγινε το κυρίαρχο σύνθηmicroα των καιρών Σε microια περίοδο κατά την οποία είχε αρχίσει να διαφαίνεται ότι θα υπάρξει microία ευνοϊκή για την ελληνική υπόθεση παρέmicroβαση των Ευρωπαϊκών Δυνάmicroεων τα laquoπροσκυνή-microαταraquo συνιστούσαν έναν νέο κίνδυνο εξίσου σηmicroαντικό microε εκείνον της στρατιωτικής ήττας Έτσι οι κοινότητες και οι τοπικοί πληθυσmicroοί που είχαν αναγνωρίσει την εξου-σία του Ιmicroπραήmicro και είχαν αποκηρύξει την επανάσταση σώζοντας τη ζωή τους και τις περιουσίες τους ήρθαν αντιmicroέτωποι microε microια νέα απειλή αυτή τη φορά προερχόταν από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης (διοικητική επιτροπή) και των ενόπλων σωmicroά-των που έλεγχε την Πελοπόννησο (Κολοκοτρώνης) Το laquoπροσκύνηmicroαraquo αποτελούσε microια διέξοδο για τους ανθρώπους ndashενόπλους και αmicroάχουςndash από το αδιέξοδο της συνεχούς άmicroυνας της αναγκαστικής εγκατάλειψης των τόπων της πείνας και των κακουχιών που συνοδεύουν τις πολεmicroικές συγκρούσεις microε την εκ νέου αναγνώριση της νοmicroιmicroότητας της οθωmicroανικής εξουσίας Πρόκειται για microια αποδεκτή και νοmicroιmicroοποιηmicroένη ενέργεια των ανθρώπων microέσα στο οθωmicroανικό πλαίσιο η οποία όmicroως microετά το ξέσπασmicroα της επανάστασης ανασηmicroασιοδοτείται ως εχθρική πράξη ως προς την υλοποίηση του επα-ναστατικού εγχειρήmicroατος Η ελληνική κυβέρνηση microπροστά στο νέο αυτό πρόβληmicroα αντέταξε στο όνοmicroα του έθνους το δικαίωmicroα άσκησης της νόmicroιmicroης βίας για την προ-άσπιση του Έθνους Η καταδίκη η απειλή ο εκφοβισmicroός και η άσκηση βίας ήταν οι κλιmicroακούmicroενες επιθετικές κινήσεις από τη microεριά της κυβέρνησης και των φορέων της Την ίδια στιγmicroή η κυριαρχία της πολιτικής εξουσίας της επανάστασης αποτυπώθηκε και στη microέριmicroνά της να ακυρώσει τα προσκυνήmicroατα και να επανενσωmicroατώσει τους προσκυ-

Οmicroοίωmicroα του ατmicroόπλοιου laquoΚαρτερίαraquo που προσέφερε

νηmicroένους στις τάξεις της microε τη συγχώρεση και τη παραχώρηση laquoεθνικών συχωροχαρ-τιώνraquo Υιοθετώντας πρακτικές που εγγράφονται στην παραδοσιακή πολιτική κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας κατέστησε microε έναν σαφή και κατανοητό τρόπο το ποιος έχει δικαίωmicroα να laquoδιοικεί τον τόποraquo και ποιος είναι εκφραστής της επιθυmicroίας του ελληνικού έθνους και microοναδικός φορέας της νέας πολιτικής νοmicroιmicroότητας

Οι τελευταίες εκστρατείες του ΙmicroπραήmicroΣτο microεταξύ ο Μεχmicroέτ Αλή παρά τα οικονοmicroικά του προβλήmicroατα αποφάσισε να ασχο-ληθεί και πάλι σοβαρά microε την Ελλάδα την άνοιξη του 1827 Σε αυτό πέρα από το γενι-κότερο αδιέξοδο συνετέλεσαν και οι πρόσθετες εγγυήσεις που πήρε από τον σουλ-τάνο Ο τελευταίος microε φιρmicroάνι τον διόρισε ανώτατο διοικητή του στρατού και του στόλου microε σκοπό την υποταγή της Ελλάδας Με τη νέα ιδιότητα την οποία microεταβίβασε στον Ιmicroπραήmicro αποφάσισε microε ενωmicroένες τις δυνάmicroεις της Αιγύπτου και της Πύλης να πραγmicroατοποιήσει την πιο σηmicroαντική από τις θεωρούmicroενες ως laquoαποφασιστικέςraquo εκστρατείες την καταστροφή της Ύδρας Για τον σκοπό αυτό συγκεντρώθηκαν στρα-τεύmicroατα δύναmicroης 15000 ανδρών ενώ κινητοποιήθηκαν οι στόλοι που θα εξασφάλιζαν τις θαλάσσιες προσβάσεις προς το νησί Οι Έλληνες έχοντας πληροφορηθεί τις νέες στρατιωτικές ετοιmicroασίες των Αιγυπτίων επιχείρησαν πρώτα microε τον ναύαρχο Κόχραν στις 416 Ιουνίου να κάψουν τον αιγυπτιακό στόλο microέσα στο λιmicroάνι της Αλεξάνδρειας microε 14 πολεmicroικά πλοία και πυρπολικά Ανάmicroεσα σε αυτά ήταν και οι νεοαποκτηθείσες πολύτιmicroες microονάδες του εθνικού πλέον στόλου το ατmicroοκίνητο laquoΚαρτερίαraquo η φρεγάτα laquoΕλλάςraquo και η κορβέτα laquoΣωτήρraquo Το εγχείρηmicroα όmicroως δεν είχε επιτυχή κατάληξη microε συνέπεια ο αιγυπτιακός στόλος έπειτα από ενάmicroιση microήνα να αγκυροβολήσει ανενόχλη-τος στη ΜεθώνηΟι εξελίξεις όmicroως δεν περιορίζονται microόνο στο στρατιωτικό επίπεδο Η είδηση για τη συνθήκη του Λονδίνου της 24ης Ιουνίου 6ης Ιουλίου 1827 έφθασε στην Ελλάδα πριν τελειώσει ο Ιούλιος Ο ναύαρχος Κόδριγκτον πήρε το επίσηmicroο έγγραφο της συνθήκης στις 26 Ιουλίου7 Αυγούστου και microετέφερε άmicroεσα το περιεχόmicroενό του στην ελληνική κυβέρνηση στις 517 Αυγούστου Οι Έλληνες δέχτηκαν τη microεσολάβηση των Δυνάmicroεων καθώς και την προτεινόmicroενη ανακωχή Στις 29 Ιουλίου 10 Αυγούστου ο Κόδριγκτον microε τον Δεριγνύ πήραν τις laquoοδηγίες προς τους ναυάρχουςraquo microε τις οποίες τους δινόταν

Ο Ιmicroπραήmicro πασάς ηττήθηκε στο Ναβαρίνο και έτσι έχασε τον

η εντολή από τις κυβερνήσεις τους να επιβάλλουν την ανακωχή στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα και να εmicroποδίσουν την εκδήλωση κάθε στρατιωτικής ενέργειας που θα παραβίαζε την Ιουλιανή συνθήκη Οι εξελίξεις αυτές ανέβαλαν την προετοιmicroαζόmicroενη εκστρατεία ενάντια στην Ύδρα και οι εmicroπόλεmicroοι στράφηκαν σε λιγότερο εmicroφανείς δραστηριότητεςΟ Ιmicroπραήmicro ενθαρρυmicroένος από τα αποτελέσmicroατα του προσκυνήmicroατος θέλησε να δει προσκυνηmicroένη και τη Μεσσηνία Γιrsquo αυτό έστειλε τον κεχαγιά του microε 10000 πεζούς και ιππείς στο Νησί (Μεσσήνη) ζητώντας προσκύνηση Στην αρνητική απάντηση των κατοί-κων είχε σύmicroφωνα microε τον σχεδιασmicroό του αποφασίσει να κόψει όλα τα οπωροφόρα δένδρα του κάmicroπου Το καταστροφικό του έργο ξεκίνησε σιγά-σιγά από τον Αύγουστο αλλά στις 24 Σεπτεmicroβρίου microετά τις νέες αρνήσεις των Μεσσηνίων να προσκυνήσουν τα αιγυπτιακά στρατεύmicroατα ξεκίνησαν τη microεθοδική καταστροφή του κάmicroπου Μέσα σε δύο ηmicroέρες έκοψαν χιλιάδες ελαιόδεντρα και καρποφόρα δέντρα (συκιές microουριές κλπ) Οι Έλληνες κατήγγειλαν αυτή τη δενδροτοmicroία ως επιθετική ενέργεια που παραβίαζε την ανακωχή στους ναυάρχους των τριών Δυνάmicroεων (Αγγλίας Γαλλίας και Ρωσίας) οι οποίοι microε τη σειρά τους ανάγκασαν τον Ιmicroπραήmicro να συmicromicroορφωθεί microε τις εντολές τους

Γύρω από την ανακωχήΑκολούθησε microια περίοδος όπου οι αντίπαλοι περιόρισαν τις δραστηριότητές τους σε microικροεγχειρήmicroατα έπειτα από τα οποία αλληλοκατηγορούνταν στους συmicromicroάχους για laquoπαραβίαση της ανακωχήςraquo εκ microέρους των αντιπάλων τους Οι διαπραγmicroατεύσεις των Δυνάmicroεων microε την Πύλη εξακολουθούσαν ώστε η τελευταία να συmicromicroορφωθεί προς τους όρους των συmicroφωνιών και να συγκρατήσει τις δραστηριότητες του Ιmicroπραήmicro Ο πόλεmicroος πάντως έστω και microε αυτήν την παράξενη microορφή εξακολουθούσε Στις 1830 Σεπτεmicroβρίου ο Άστιγξ microε την Καρτερία και microια microικρή microοίρα του ελληνικού στόλου επιτέθηκε σε οθωmicroανικά πλοία στον κόλπο της Ιτέας Από την άλλη microεριά ο Ιmicroπραήmicro κρατώντας microια παρελκυστική στάση περιmicroένοντας και αυτός σαφείς οδηγίες από την Κωνσταντινούπολη δεν συmicromicroορφώθηκε απόλυτα στην έκκληση για άmicroεση ανακωχή Θέλησε στα τέλη Σεπτεmicroβρίου να microεταφέρει ένοπλα σώmicroατα από το Ναβαρίνο στην Πάτρα για την οποία φοβόταν ότι θα δεχθεί ελληνική επίθεση ndashmicroετά τις δραστηριό-

τητες του ελληνικού στόλου στον Κορινθιακό Η δράση όmicroως του Ιmicroπραήmicro δεν αντιmicroε-τωπίστηκε microε την ίδια ανεκτικότητα από την πλευρά των ναυάρχωνΣτις αρχές Οκτωβρίου έφτασε στα νερά της Πελοποννήσου και η ρωσική microοίρα microε ναύαρχο τον κόmicroη Έυδεν και στις 517 Οκτωβρίου οι τρεις πλέον ναυτικές microοίρες κατευθύνθηκαν στο Ναβαρίνο Οι τρεις ναύαρχοι συmicroφώνησαν ότι θα πρέπει microέχρι τον χειmicroώνα να έχουν ολοκληρώσει την αποστολή τους Ως εκ τούτου πήραν την απόφαση να microπουν στον κόλπο του Ναβαρίνου για να microεταφέρουν για microια ακόmicroη φορά τις προτά-σεις τους για ανακωχή των εχθροπραξιών επιδεικνύοντας ταυτόχρονα την ισχύ και την αποφασιστικότητά τους Η αιτία για την πιεστική αυτή κίνηση ήταν οι συνεχιζόmicroενες λεηλασίες του Ιmicroπραήmicro στην Πελοπόννησο Έτσι στις 820 Οκτωβρίου 1827 οι στόλοι της Αγγλίας της Γαλλίας και της Ρωσίας εισήλθαν στον κόλπο του Ναβαρίνου όπου ακολούθησε σφοδρή σύγκρουση microε τον αιγυπτιακό στόλο Έπειτα από τέσσερις ώρες πυκνού κανονιοβολισmicroού τα λιγότερα αλλά καλύτερα εξοπλισmicroένα συmicromicroαχικά πλοία κατέστρεψαν σχεδόν ολοκληρωτικά τον αντίπαλο στόλοΗ εξέλιξη αυτή δηmicroιούργησε microεγαλύτερα προβλήmicroατα στις σχέσεις των τριών Μεγάλων Δυνάmicroεων microε την Πύλη Η ναυmicroαχία στο Ναβαρίνο οδήγησε την Πύλη στην απόρριψη των όρων της Ιουλιανής συνθήκης Οι διαπραγmicroατεύσεις σταmicroάτησαν και ndashεπιστρα-τεύοντας όπλα του παρελθόντοςndash ο σουλτάνος κήρυξε ιερό πόλεmicroο εναντίον των απί-στων τους Ευρωπαίους Οι κινήσεις αυτές προκάλεσαν ένταση microε τη Ρωσία προς την οποία στράφηκε κυρίως η οργή των Οθωmicroανών δροmicroολογώντας τις εξελίξεις που οδήγησαν στο ξέσπασmicroα του πολέmicroου ανάmicroεσα στη Ρωσία και την Πύλη τον επόmicroενο Απρίλιο (1828) Έπειτα από έναν επτάχρονο αγώνα οι Έλληνες επαναστάτες και ιδιαίτερα microετά τη δύσκολη περίοδο των ετών 1825-1827 όπου η επανάσταση είχε υποχωρήσει στο στρα-τιωτικό επίπεδο microε ορατό τον κίνδυνο της ήττας είδαν τις προσδοκίες τους για την εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου εθνικού κράτους να ευδοκιmicroούν microετά τη δικαίωσή τους σε διπλωmicroατικό επίπεδο και τη στρατιωτική εmicroπλοκή της Αγγλίας της Γαλλίας και της Ρωσίας Η ναυmicroαχία του Ναβαρίνου άνοιξε πλέον τον δρόmicroο για την αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας και της πολιτειακής συγκρότησης του ελληνικού έθνους Η εκστρατεία του Ιmicroπραήmicro τελείωσε έτσι άδοξα Ο Ιmicroπραήmicro πασάς της Αιγύπτου έχασε τον πόλεmicroο έχοντας πρακτικά κερδίσει όλες του τις microάχες

τητες του ελληνικού στόλου στον Κορινθιακό Η δράση όmicroως του Ιmicroπραήmicro δεν αντιmicroε-τωπίστηκε microε την ίδια ανεκτικότητα από την πλευρά των ναυάρχωνΣτις αρχές Οκτωβρίου έφτασε στα νερά της Πελοποννήσου και η ρωσική microοίρα microε ναύαρχο τον κόmicroη Έυδεν και στις 517 Οκτωβρίου οι τρεις πλέον ναυτικές microοίρες κατευθύνθηκαν στο Ναβαρίνο Οι τρεις ναύαρχοι συmicroφώνησαν ότι θα πρέπει microέχρι τον χειmicroώνα να έχουν ολοκληρώσει την αποστολή τους Ως εκ τούτου πήραν την απόφαση να microπουν στον κόλπο του Ναβαρίνου για να microεταφέρουν για microια ακόmicroη φορά τις προτά-σεις τους για ανακωχή των εχθροπραξιών επιδεικνύοντας ταυτόχρονα την ισχύ και την αποφασιστικότητά τους Η αιτία για την πιεστική αυτή κίνηση ήταν οι συνεχιζόmicroενες λεηλασίες του Ιmicroπραήmicro στην Πελοπόννησο Έτσι στις 820 Οκτωβρίου 1827 οι στόλοι της Αγγλίας της Γαλλίας και της Ρωσίας εισήλθαν στον κόλπο του Ναβαρίνου όπου ακολούθησε σφοδρή σύγκρουση microε τον αιγυπτιακό στόλο Έπειτα από τέσσερις ώρες πυκνού κανονιοβολισmicroού τα λιγότερα αλλά καλύτερα εξοπλισmicroένα συmicromicroαχικά πλοία κατέστρεψαν σχεδόν ολοκληρωτικά τον αντίπαλο στόλοΗ εξέλιξη αυτή δηmicroιούργησε microεγαλύτερα προβλήmicroατα στις σχέσεις των τριών Μεγάλων Δυνάmicroεων microε την Πύλη Η ναυmicroαχία στο Ναβαρίνο οδήγησε την Πύλη στην απόρριψη των όρων της Ιουλιανής συνθήκης Οι διαπραγmicroατεύσεις σταmicroάτησαν και ndashεπιστρα-τεύοντας όπλα του παρελθόντοςndash ο σουλτάνος κήρυξε ιερό πόλεmicroο εναντίον των απί-στων τους Ευρωπαίους Οι κινήσεις αυτές προκάλεσαν ένταση microε τη Ρωσία προς την οποία στράφηκε κυρίως η οργή των Οθωmicroανών δροmicroολογώντας τις εξελίξεις που οδήγησαν στο ξέσπασmicroα του πολέmicroου ανάmicroεσα στη Ρωσία και την Πύλη τον επόmicroενο Απρίλιο (1828) Έπειτα από έναν επτάχρονο αγώνα οι Έλληνες επαναστάτες και ιδιαίτερα microετά τη δύσκολη περίοδο των ετών 1825-1827 όπου η επανάσταση είχε υποχωρήσει στο στρα-τιωτικό επίπεδο microε ορατό τον κίνδυνο της ήττας είδαν τις προσδοκίες τους για την εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου εθνικού κράτους να ευδοκιmicroούν microετά τη δικαίωσή τους σε διπλωmicroατικό επίπεδο και τη στρατιωτική εmicroπλοκή της Αγγλίας της Γαλλίας και της Ρωσίας Η ναυmicroαχία του Ναβαρίνου άνοιξε πλέον τον δρόmicroο για την αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας και της πολιτειακής συγκρότησης του ελληνικού έθνους Η εκστρατεία του Ιmicroπραήmicro τελείωσε έτσι άδοξα Ο Ιmicroπραήmicro πασάς της Αιγύπτου έχασε τον πόλεmicroο έχοντας πρακτικά κερδίσει όλες του τις microάχες