διαδρο έςδιαδρομέςΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ 1 Ιουνίου 2019

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ / ΤΕΧΝΕΣ / ΙΣΤΟΡΙΑ / ΒΙΒΛΙΑ / ΜΟΥΣΙΚΗ / ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Το θαύ α της ζωήςΤο “θαύμα” της ζωής ου νίκησε τον θάνατοπου νίκησε τον θάνατο

ηη

διαδρομές ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ

1 Ιουνίου 20192/ 26γι

ορτά

ζουν

γιορ

τάζο

υν 1/6Ευέλπιστος,

Ευελπίστη

Πύρρος,

Θεσπέσιος,

Ιουστίνος

2/6Νικηφόρος,

Νικηφορία

3/6Υπατία

4/6Μάρθα

5/6Δωρόθεος,

Δωροθέα

Πλούταρχος,

Απόλλωνας,

Νίκανδρος,

Σελήνη

6/6Ιλαρίων,

Νεφέλη

σελσελ. 3 - Πολιτισ όςΠολιτισμός

σελσελ. 4 - 5 ~ Το θαύ α της ζωήςΤο “θαύμα” της ζωής

ου νίκησε τον θάνατοπου νίκησε τον θάνατο

σελσελ. 6 ~ Πολιτισ όςΠολιτισμός

σελσελ. 7 ~ Παιδότο οςΠαιδότοπος

σελσελ. 8 ~ Υγεία βόταναΥγεία & βότανα

σελσελ. 9 ~ ΙστορίαΙστορία τηςτης ΙατρικήςΙατρικής

σελσελ. 10 ~ Αφορ ή βιβλίαΑφορμή, βιβλία

εριεχό εναπεριεχόμενα

ηηΗ επέτειος της Μάχης της Κρήτης είναιένα ορόσημο για την γεμάτη αγώνεςκαι επαναστάσεις κρητική ιστορία.Πολλά έχουν γραφτεί, ακόμα περισσό-τερα έχουν ειπωθεί για εκείνες τις ημέ-ρες του Μαΐου του 1941, για τον ηρωι-σμό των κρητικών και συμμαχικώνδυνάμεων, για την αυτοθυσία του άμα-χου πληθισμού.Μια διαφορετική μαρτυρία φέρνει στοφως το σημερινό αφιέρωμα των “δια-δρομών”, από το ημερολόγιο της πρώ-της διορισμένης πτυχιούχου δασκάλαςστα Σφακιά, της Χρυσής Μανταδάκη -Μανουσογιαννάκη. Και στην σχεδόνκινηματογραφική αφήγησή της, ο φό-βος που προκαλούν τα τραγικά γεγονό-τα της μεγάλης Μάχης εναλλάσσεται μετην αγωνία της ετοιμόγεννης γυναίκας,που φέρνει στον κόσμο το παιδί τηςστο βουνό, την ώρα που τα γερμανικάαεροπλάνα βομβαρδίζουν και τα στρα-τεύματα απειλούν τα χωριά των Σφα-κίων...«Ολα τα ζωντανά διορθώνονται» ηφράση που η ίδια αφήνει για το τέλος,αφού μόνο η ελπίδα μπορεί να νικήσειτον φόβο και τον θάνατο.

diadromes@haniotika-nea.gr

ΕΛΙΑ ΚΟΥΜΗ

editorial

διαδρο έςδιαδρομέςτεύχος 832

Εβδομαδιαίο Πολιτιστικό Ενθετο

της εφημερίδας “Χανιώτικα Νέα”

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ -

ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΗ Α.Ε.

ΙΔΡΥΤΗΣ: Γιάννης Ε. Γαρεδάκης

ΕΚΔΟΤΗΣ: Μανώλης Α. Γαρεδάκης

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ:

Παρασκευάς Ν. Περάκης

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

“ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ”:

Ελευθερία Μ. Κουμή

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:

Γιώργος Δρακάκης, Γιώργος

Kώνστας, Γιάννης Λυβιάκης,

Δημήτρης Μαριδάκης, Γιάννα

Μαρουλοσηφάκη, Βασιλική

Τωμαδάκη, Ελένη Φουντουλάκη

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ:

Γεωργία Αδικημενάκη,

Δέσποινα Βάλλα, Νίκη Ξυφανταράκη

ΔIOPΘΩΣEIΣ:

Νεκτάριος Κακατσάκης

ΠΙΕΣΤΕΣ: Hussein Rajaiftikhar,

Γιάννης Περάκης,

Γιώργος Στεφανάκης

ΣYNTAΞH: Εμπορικό Κέντρο

“Ερμής” (Μπουνιαλή 11-19)

τηλ. 28210 51.003 - 6,

fax 28210 51.007

e-mail: info@haniotika-nea.gr

ΓPAΦEIA ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ:

Kαραϊσκάκη 49, τηλ. 28210 70.563 -

6 fax 28210 91.900

Διαφημιστικό Τμήμα:

Εύα Κουμή τηλ.: 2821070.563 - 6

e-mail: ads@haniotika-nea.gr

ΑΠΟ ΤΗ ΛΕ.Φ.ΚΙ.

Εκθεση φωτογραφίαςΕκθεση φωτογραφίας των αρχάριων μαθητών της

(περιόδου 2018 – 2019), διοργανώνει η Λέσχη Φω-τογραφίας και Κινηματογράφου Χανίων με θέμα"Μνήμη" από χθες έως και την Τρίτη 11 Ιουνίου στηνΠύλη Σαμπιονάρα με ώρες λειτουργίας από 7 μ.μ. έως10 μ.μ.

Παράλληλα, θα γίνει έκθεση χειροποίητου φωτο-γραφικού βιβλίου από τα μέλη της.

Εκδηλώσεις τιμής και μνήμης πραγ-ματοποιούνται σε πολλές περιοχέςτης Π.Ε. Χανίων, στο πλαίσιο τουεορτασμού της 78ης Επετείου τηςΜάχης της Κρήτης.

επέτειος του Ολοκαυτώματος της Καντάνουτιμάται τη Δευτέρα 3 Ιουνίου στις 11 π.μ. Τοπρόγραμμα των εκδηλώσεων περιλαμβάνει επί-σημη Δοξολογία στον Ιερό Ναό Αναλήψεωςτης Καντάνου και επιμνημόσυνη δέηση στοΜνημείο Πεσόντων στην Πλατεία Καντάνου.Στη συνέχεια, στις 12 μ., στην αίθουσα εκδη-λώσεων του Δημαρχείου Καντάνου χαιρετι-σμούς θα απευθύνουν ο ΠεριφερειάρχηςΚρήτης Σταύρος Αρναουτάκης και ο ΔήμαρχοςΚαντάνου Σελίνου Αντώνιος Περράκης, θα ακο-λουθήσει σύντομη ομιλία για τα γεγονότα καιρίζίτικο τραγούδι από τον Πολιτιστικό Σύλλογο“Καντανία”.

Σήμερα Σάββατο στις 10.30 π.μ., ο Δήμος Χα-νίων σε συνεργασία με την Ενορία Αγ. Ιωάννου

Καλυβίτη Κυρτομάδω τελεί το καθιερωμένοετήσιο μνημόσυνο των υπέρ πίστης και πατρί-δας πεσόντων. Το μνημόσυνο θα τελεστεί στονΙ.Ν. Αγίου Ιωάννη Καλυβίτη Κυρτομάδω, ενώμετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας θα τελε-στεί επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφά-νων στο Μνημείο Πεσόντων της περιοχής.

Επίσης, σήμερα Σάββατο στις 10:30 π.μ. θαπραγματοποιηθεί εκδήλωση μνήμης για τουςεκτελεσθέντες της περιοχής του Πατελαρίου,στο Μνημείο Εκτελεσθέντων Πατελαρίου.

Την Κυριακή 2 Ιουνίου θα πραγματοποι-ηθούν εκδηλώσεις μνήμης, στα πλαίσια των πα-ράλληλων εκδηλώσεων του Δήμου Πλατανιά,για τη Μάχη της Κρήτης. Στις 10 π.μ. στο Μνη-μείο Εκτελεσθέντων, στον Αύλειο Χώρο ΙερούΝαού Τιμίου Σταυρού Αλικιανού, στις 11 π.μ.στο Μνημείο Εκτελεσθέντων Κοντομαρί. Εκ-δήλωση, αφιερωμένη στους πεσόντες αγωνι-στές, θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 3Ιουνίου στις 9:30 π.μ. στο μνημείο Λαζόπουλου,στα Κουλουκουθιανά Βουκολιών.

» Εκδηλώσεις για τη Μάχη της Κρήτης σε όλη την Π.Ε. Χανίων

Τι άται η ε έτειοςΤιμάται η επέτειος του Ολοκαυτώ ατοςτου Ολοκαυτώματος

της Καντάνουτης Καντάνου

Τελετή μνήμης των θυμάτωντου πλοίου Τάναϊς διοργανώ-νει η Συναγωγή Χανίων αύριοΚυριακή στις 7.30 το από-γευμα. Το μνημόσυνο θαπραγματοποιηθεί στο ΜνημείοΘυμάτων Τάναϊς στην ακτήΜιαούλη (Κουμ Καπί), όπου θαγίνει μια “συνάντηση” τωνθρησκειών.

Οπως ανακοινώθηκε από τηνΣυναγωγή, κατά την έναρξητης εκδήλωσης θα πραγματο-ποιηθεί επιμνημόσυνη δέησηαπότον Σοφολογιώτατο Ρα-βίνο Αθηνών, κ. Γαβριήλ Νε-γρίν. Επιμνημόσυνη δέηση θαακολουθήσει απότον Πρωτο-πρεσβύτερο π. Γεώργιο Πατε-δάκη, εκπρόσωπο της Ιεράς

Μητροπόλεως Κυδωνίας καιΑποκορώνου και απότον Αιδε-σιμολογιώτατο π. Λούκα Ρω-μάνι, εκπρόσωπο τηςΚαθολικής Εκκλησίας Χανίων.Θα ακολουθήσουν σύντομοιχαιρετισμοί. Στις 20:00 θαακολουθήσει επιμνημόσυνηδέηση στο χώρο της Συναγω-γής Χανίων Ετς Χαγίμ, στονοποίον είναι όλοι ευπρόσδε-κτοι, να διαβάσουμε τα ονό-ματα των εβραίων θυμάτωντου ναυαγίου και να ανά-ψουμε ένα κερί για τον καθένακαι την καθεμιά τους.

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ

Μνή η θυ άτων ΤάναϊςΜνήμη θυμάτων Τάναϊς» “Συνάντηση” των θρησκειών στο Κουμ Καπί

a

Το 1889 ήταν μια δύσκολη οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικάχρονιά. Η πολιτική αντιπαράθεση Ξυπόλητων και Καραβανάδων,όπως είναι γνωστό, κορυφώθηκε οδηγώντας στην κρητική επα-νάσταση του 1889, με αποτέλεσμα την κατάργηση των προνο-μίων της Σύμβασης της Χαλέπας. Εντούτοις, η ζωή στην πόλησυνεχίστηκε και ο φέρελπις νεαρός δικηγόρος και συντάκτης(μαζί με τους Κ. Φούμη, Ι. Μοάτσο και Χ. Πωλογιωργάκη) τηςεφημερίδας «Λευκά Όρη» Ελευθέριος Βενιζέλος ανακοίνωσετους αρραβώνες του: «Την εσπέραν του παρελθόντος Σαββάτουετελέσθησαν οι αρραβώνες του κ. Ελευθερίου Κ. Βενιζέλου δι-κηγόρου, μετά της δεσποινίδος Μαρίας Σ. Ελευθερίου. Οι προ-σκεκλημένοι συγγενείς και φίλοι των μνηστευθέντων,τυγχάνοντες των ευγενών περιποιήσεων της Κυρίας, Κυρίου καιΔεσποινίδος Ελευθερίου διασκέδασαν φαιδρότατα μέχρι πρωίαςσυγχαίροντες τοις μνηστευθείσι και ευχόμενοι αυτοίς παν αγα-θόν» («Λευκά Όρη» 6/2/1889).

Τα κοσμικά Χανιά, όμως, γλέντησαν περισσότερο με την χορο-εσπερίδα του Γενικού Διοικητή Κρήτης, η οποία έγινε στις20/2/1889. Η εσπερίδα άνοιξε με τετραχορό και ο Γενικός Διοι-

κητής χόρεψε την σύζυγο του Γάλλου πρόξενου Μπλανς. Ο δη-μοσιογράφος περιγράφει τη λαμπρότητα της εκδήλωσης:«[…]διαδέχθηκαν έτεροι χοροί ενώ εις πλούσιο κυλικείον ακατα-παύστως έσβυνον την δίψαν των ακούραστοι χορευτές και ερα-τειναί χορεύτριαι[…]εις το παρακαταθέν κάλλιστον μετάδειπνονεις αίθουσαν λαμπρώς διακεκοσμημένη και απλέτως πεφωτα-γωγημένην[..] υπό το γλυκύ φως απείρων κηρίων ηκτινοβόλουντα επιτραπέζια σκεύη[…]»(«Λευκά Όρη» 20/2/1889).

Στις 26/5/1889, όμως, ήλθε μια φυσική καταστροφή που συν-τάραξε τους Χανιώτες. Το άρθρο «Η πλημμύρα της 26ης Μαΐουκαι αι εκ ταύτης καταστροφαί» αναφέρει τις ζημιές από τις με-γάλες βροχοπτώσεις της 26ης Μαΐου στα χωριά Μεσκλά,Φουρνέ, Αλικιανό και Πλατανιά από την πλημμύρα του ποταμούΚερίτη: «Απροσδόκητον όλως γεγονός και πρωτοφανές εις ταχρονικά της Κρήτης[…]υπήρξαν αι ραγδαίαι και συνεχείς της πα-ρελθούσης Παρασκευής βροχαί και εκ τούτων πλημμύραι ειςπολλά μέρη. Μεγάλαι και ανυπολόγισται εγένοντο αι ζημιαί ειςτην από Μεσκλών έως του χωρίου Πλατανιά κοιλάδα, δι ης διέρ-χεται ο ποταμός Ιάρδανος, ο κοινός Κερίτης […] Ολίγας ώρας

μετά την έναρξιν της βροχής κολοσσιαίος όγκος ύδατος προερ-χόμενος εκ τινός των Λευκών Ορέων φάραγγος[…]υπερχειλίσαςτας κοίτας του ποταμού παρέσυρεν την παρ’ αυτήν πρώτην συ-νοικίαν του χωριού Μεσκλά[…]Επίσης καταστροφή μεγάλη εγέ-νετο εν τοις χωρίοις Φουρνέ και Αλικιανού[…]εν τη περιφερείατου χωρίου Πλατανιά[…] η πλημμύρα κατέλαβε τας μεγαλητέραςδιαστάσεις[…]» («Λευκά Όρη» 29/5/1889).

Εκατοντριάντα χρόνια μετά η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δια-φέρει μόνο η ημερομηνία, Φεβρουάριος 2019 – 26 Μαΐου 1889,ημέρα διπλών εκλογών σήμερα…

* Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναιιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος

πολιτισμός 3/ 27ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

Σταγόνες Χανιώτικης ΙστορίαςΑΓΗΣΙΛΑΟΣ Κ. ΑΛΙΓΙΖΑΚΗΣ*

Αρραβώνες Χοροεσ ερίδες και Βροχο τώσειςΑρραβώνες, Χοροεσπερίδες και… Βροχοπτώσεις Χανιά 1889

“Χα ένος Κόσ οςΧαμένος Κόσμος”Το 1ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους “Χαμένος Κόσμος” της

Παλαιόχωρας, σε συνεργασία με το Δήμο Καντάνου – Σελίνου,θα διεξαχθεί από σήμερα 1 έως τις 5 Ιουνίου.

Oπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, με πάνω από 350υποβολές ταινιών, που είχαν ως αποτέλεσμα 67 επίσημα επι-λεγμένες ταινίες από 19 χώρες, πολλοί από τους Διεθνείς καιΈλληνες κινηματογραφιστές και σκηνοθέτες επιβεβαίωσαν ότιθα ταξιδέψουν στην Παλαιόχωρα για να συμμετάσχουν στο Φε-στιβάλ!

Το Φεστιβάλ αποσκοπεί στο να παρουσιάσει μία δυναμική επι-λογή από διεθνείς και ελληνικές ταινίες μικρού μήκους, καθώςκαι να καθιερώσει ένα τακτικό ετήσιο σημείο συνάντησης γιασκηνοθέτες και Εκπροσώπους της Βιομηχανίας Κινηματογράφου.

Βραδινές προβολές θα πραγματοποιούνται κάτω από τα αστέ-ρια στον Κεντρικό Δρόμο του χωριού, με τις πρωινές προβολέςνα γίνονται δίπλα στον ωκεανό, στον χώρο δεξιώσεων του PearlCavo. Οι φετινές παράλληλες εκδηλώσεις θα περιλαμβάνουν μίαΟμιλία Εισήγησης από τον Βετεράνο της Διεθνούς ΒιομηχανίαςΚινηματογράφου, τον Bruno Chatelin, Διευθύνoντα Σύμβουλοτου FilmFestivals.com, καθώς και μια σειρά από εκδηλώσεις φι-λοξενίας Meet & Greet, που θα υποστηρίζονται με ζωντανή μου-σική από τα συγκροτήματα “Andromeda”, “Change House” και“Rainbow Touch”, παραδοσιακούς χορούς και μαγειρικά δρώ-μενα καθώς και τα βραβεία LWSFF, συμπεριλαμβανομένων τωνβραβείων Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας και Καλύτερης ΕλληνικήςΤαινίας Μικρού Μήκους, οι οποίες θα παρουσιαστούν στην Βρα-διά Κλεισίματος της εκδήλωσης. Χορηγός κρασιού μας φέτοςείναι το Κτήμα Αμπελώνα Λουπάκη και χορηγός μπύρας η Fi-

scher.Ο Bruno Chatelin, Εκπρόσωπος Ταινιών και διευθύνων σύμ-

βουλος του Film Festivals.com, το οποίο προωθεί και συνδέεικαλλιτέχνες με φεστιβάλ ταινιών σε όλο τον κόσμο, θα παρου-σιάσει το ειδικά επιλεγμένο ντοκιμαντέρ "Ζώντας στο Παρελθόντου Μέλλοντος ", παραγωγής και αφήγησης του ηθοποιού πολ-λαπλών διακρίσεων Jeff Bridges και σκηνοθεσίας της Susan Ku-cera. Η κριτική επιτροπή αποτελείται από τους: Susan Kucera(Σκηνοθέτης Κινηματογράφου), Paul McGuirk (Καθηγητής Κινη-ματογραφικών Σπουδών & Συγγραφέας) και Bruno Chatelin (Δι-ευθύνων Σύμβουλος του FilmFestivals.com).

Διευθύντρια του φεστιβάλ είναι η Linda McGuireE-mail: lostwordfilmfest@gmail.com9, website:

https://www.lostworldfilmfestival.com/PROGRAMME (DIGITAL on Issuu)https://issuu.com/lostworldfilmfestival/docs/paleochora_lost_

world_short_film_fe

ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ

Eκθεση αφίσας γιακθεση αφίσας για την Τυ ογραφία στην Πάτρατην Τυπογραφία στην Πάτρα

Τα εγκαίνια θα γίνουν το Σάββατο 8 Ιουνίου στις 8μ.μ. στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών. Παράλ-ληλα, στο αμφιθέατρο του μουσείου, θα προβληθείvideo με το ιστορικό και τις δραστηριότητες τουΜουσείου Τυπογραφίας.

Στην έκθεση παρουσιάζονται 54 έργα, επιλεγμένααπό τους 4 Διεθνείς Διαγωνισμούς Αφίσας που έχειοργανώσει το Μουσείο Τυπογραφίας, με συμμετο-χές από όλο τον κόσμο. Οι διαγωνισμοί αυτοί έχουνστόχο τη σύνδεση της Τυπογραφίας και της ιστορίαςτης με το παρόν και το μέλλον της της οπτικής επι-κοινωνίας.

Η έκθεση πραγματοποιείται στα πλαίσια του 7ουΔιεθνούς Συνεδρίου Τυπογραφίας & Οπτικής Επι-

κοινωνίας (ICTVC) και την επιμέλειά της έχει ανα-λάβει ο Αντώνης Κ. Παπαντωνόπουλος, λιθογράφος– τυπογράφος, συνεργάτης του Μουσείου Τυπο-γραφίας.

Το Μουσείο Τυπογραφίας Χανίων είναι το πρώτοστο είδος του σε όλη την Ελλάδα. Λειτουργεί απότο 2005 και αποτελεί έργο ζωής του ιδρυτή τουΓιάννη Γαρεδάκη, ο οποίος, με συνοδοιπόρο τη σύ-ζυγό του Ελένη, για περισσότερα από είκοσι χρόνιασυνέλεγε μηχανήματα και άλλα εκθέματα, που ση-ματοδοτούν την εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Τυπογρα-φίας μέσα στον χρόνο.

Διάρκεια έκθεσης: 8 – 21 Ιουνίου 2019 – Ωρεςλειτουργίας: 8 π.μ. – 8 μ.μ.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ

Εργα που βραβεύθηκαν στους τέσσερις διαγωνισμούς αφίσας που έχει διοργανώσει το Μουσείο Τυπογραφίας.

Aφίσες επιλεγμένες από τους τέσσερις διεθνείς διαγωνισμούς που έχει διορ-γανώσει το Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη θα παρου-σιαστούν στην έκθεση αφίσας με θέμα “Τυπογραφία: Παρελθόν, παρόν καιμέλλον” που διοργανώνει το Μουσείο Τυπογραφίας σε συνεργασία με το Αρ-χαιολογικό Μουσείο Πατρών από τις 8 έως τις 21 Ιουνίου 2019, στην Πάτρα.

μ

αφιέρωμα4/ 28ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Το θαύ α της ζωήςΤο “θαύμα” της ζωής ου νίκησε τον θάνατοπου νίκησε τον θάνατο

έρες της Μάχης της Κρήτης. Τέ-τοιες μέρες πριν από 78 χρόνια οουρανός των Χανίων “σκοτείνια-σε” από τα πολεμικά αεροσκάφητων ναζί. Μια αεροπορική επι-δρομή πρωτοφανής για τα στρα-τιωτικά χρονικά. Η αντίσταση τωνΚρητικών σθεναρή. Οι μαρτυρίεςαπό εκείνες τις δύσκολες μέρεςπολλές.

Οι “διαδρομές” ταξιδεύουν σήμερα στα γε-γονότα εκείνης της εποχής μέσα από μια ξε-χωριστή μαρτυρία μιας γυναίκας. Ο λόγος γιατην πρώτη διορισμένη πτυχιούχο δασκάλατων Σφακίων, τη Χρυσή Μανταδάκη - Μα-νουσογιαννάκη. Μια γυναίκα που εκείνες τιςημέρες, μέσα στον θάνατο που σκόρπισαν οιΓερμανοί κατακτητές, έφερε στη ζωή ένα απότα τέσσερα παιδιά της. Μία νίκη της ζωήςμέσα στον θάνατο του πολέμου.

Η αφήγηση της Χρυσής, όπως αυτή αποτυ-πώνεται σε ημερολογιακές της σημειώσεις, τιςοποίες διαφύλαξε η κόρης της -επίσης δα-σκάλα- Βιργινία Μανουσογιαννάκη - Κατάκη,συγκλονιστική. Αποσπάσματα αυτών των ση-μειώσεων παρουσιάζουν σήμερα οι “διαδρο-μές”. Ως φόρο τιμής στους ανθρώπους πουβίωσαν τη βία του ναζισμού, αντιστάθηκαν καιστο τέλος βγήκαν νικητές στη ζωή.

ΚΥΡΙΑΚΗ 25 ΜΑΪΟΥ«Η Κρήτη έχει καταληφθεί από τους Γερμα-

νούς. Στα Σφακιά καταφθάνουν τα συμμαχικάστρατεύματα στο Λιβυκό με την ελπίδα να με-ταφερθούν διά θαλάσσης στην Αίγυπτο.

Ο άμαχος πληθυσμός της υπαίθρου κυριο-λεκτικά τα έχει χαμένα. Από μέρες οι κάτοικοιτου χωριού λαμβάνουν τα μέτρα τους. Αδει-άζουν τα σπίτια τους και μεταφέρουν τις οι-κογένειές τους και ό,τι μπορούν ναμετακινήσουν στα βουνά, στις χαράδρες καιτις σπηλιές της περιοχής...».

Η Χρυσή, είναι σε προχωρημένη εγκυμο-σύνη. Η οικογένειά της, μετά από παρότρυνσητης πεθεράς της, αποφασίζει να μετακινηθείσε ένα συγγενικό τους σπίτι στην Ιμβρο. Γρή-γορα όμως θα επιστρέψουν στο δικό τους.

ΔΕΥΤΕΡΑ 26 ΜΑΪΟΥ«Καταφθάνουν τα πρώτα συμμαχικά στρα-

τεύματα στο χωριό. Εγώ κλεισμένη στο δω-μάτιό μου, κατάκοιτη, μαθαίνω τα νέα καιείμαι απαρηγόρητη. Τι θα γίνουμε; Κάποιαστιγμή φθάνει ο Μανούσος, ο αδερφός του

συζύγου μου, και τον ακούω να λέει: “Γιώργηο συγγενής μας ο Κελαϊδής ο πτέραρχος καιάλλοι αξιωματικοί είναι εδώ. Μπορούμε νατους καλέσουμε για δείπνο;”, “να τους καλέ-σεις”, λέει ο άντρας μου, “εγώ θα σφάξω αμέ-σως ένα γουρούνι”. Είναι αδύνατον ναπεριγράψει κανείς την ψυχική κατάστασηόλων μας. Εγώ κλεισμένη στο δωμάτιό μουδεν άκουσα τα συνηθισμένα καλωσορίσματα,όταν ήρθαν οι καλεσμένοι... Μετά το δείπνοεκάθισαν αρκετά και συζητούσαν σοβαρά θέ-ματα. Ηταν αισιόδοξοι ότι ο Χίτλερ θα νικη-θεί...».

ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ«Εζήτησα γιατρό για να εξακριβώσει αν η

γέννα θα ήταν καλή ή κακή. Είχα διαβάσειμαιευτική προ διετίας και ήξερα αρκετά γιατην περίπτωση. Ο γιατρός κ. Χατζηγρηγόρης,νονός του συζύγου μου, ήρθε από το βουνό,με εβεβαίωσε ότι η εγκυμοσύνη είναι φυσιο-λογική, αλλά το παιδί είναι ακόμη ψηλά»...

«Η ημέρα είναι σωστή κόλαση. Τα αερο-πλάνα αδιάκοπα διασχίζουν τον αέρα τόσοχαμηλά που νομίζω πως θα σκοντάψουν στηνκορυφή της καρυδιάς της αυλής μας και οιβόμβες ρημάζουν το χωριό»...

«Μόλις ακούγετο αεροπλάνο, σωριάζονταιστο δωμάτιό μου ο άντρας μου, ο αδερφόςμου, ο αδερφός του ο Μανούσος, η πεθεράμου, η μάνα μου, η αδερφή μου και η θεία μουη Χρυσή. Καθώς τους έβλεπα πλαγιασμένουςπαρουσίαζαν τρομερό θέαμα. Ολων τα πρό-σωπα ήταν κίτρινα από φόβο. Αυτή η εικόναδεν έφυγε ποτέ από τη μνήμη μου».

ΤΕΤΑΡΤΗ 28 ΜΑΪΟΥ «Νύχτα ακόμα φθάνει ο Μανούσος και τον

ακούω να λέει: “Σήμερο θα καεί το χωριό. Χι-λιάδες στρατός έχει στρατοπεδεύσει στα Πη-γάδια”. Δεν χάνω καιρό. Σηκώνομαι από τοκρεβάτι και βγαίνω έξω στην αυλή. “Τι κάνεις;Τι κάνεις;”, μου φωνάζουν όλοι. “Δεν ξαναμ-παίνω μέσα. Το σπίτι μας είναι στόχος, θα

βομβαρδιστεί οπωσδήποτε”»... «Φεύγω κι ό,τιθέλει ο Θεός ας γίνει. Την ίδια στιγμή φωνά-ζει η πεθερά μου: “Χρυσή που έχεις τα χρυ-σαφικά σου;”. “Τα πήρα. Μα αν ανοίξουν τοσπίτι άλλα πράγματα έχουν μεγάλη αξία” καιεννοούσα την προίκα μου. Υφαντά, μεταξωτάκαι ολόμαλλα, κιλίμια, πατανίες ολόπλουμες,κεντητά και δαντέλες που δεν ξαναγίνονται.Πήρε ο καθένας ό,τι μπορούσε απαραίτητοκαι τραβήξαμε δυτικά την πλαγιά προς τοβουνό».

Η οικογένεια της Χρυσής θα βρει καταφύγιοτελικά σε μια σπηλιά. «Αποκαμωμένη από τηνανηφορική πορεία δύο περίπου ωρών εξά-πλωσα και νόμισα πως βρέθηκα στον παρά-δεισο... Δεξιά ήτο γκρεμός που μόνο φτερωτάόντα ίσως θα είχαν εκεί τις φωλιές τους. Κοι-μήθηκα αρκετά...».

Λίγο αργότερα όταν η Χρυσή ξυπνήσει θαδει καπνούς στο σημείο που βρίσκονταν τοχωριό. «“Κάψανε το σπίτι μας”, φωνάζω καιαρχίζω τα κλάματα. “Σώπα παιδί μου”, μουλέει η πεθερά μου, “αν σώσουμε τη ζωή μαςόλα τα ζωντανά διορθώνονται”»... Τελικά τοσπίτι της οικογένειας όπως διαπίστωσε ο Μα-νούσος είχε ρημαχτεί, όχι όμως από τους κα-τακτητές που δεν είχαν ακόμα καταλάβει τοχωριό, αλλά από Εγγλέζους στρατιώτες πουετοιμάζονταν να φύγουν. «Το απόγευμα αρχί-ζουν πάλι οι βομβαρδισμοί και οι πυροβολι-σμοί. Οι σκηνές εκείνες είναι αξέχαστες. Ότανήρχουντο τα αεροπλάνα τράνταζε το όρος.Νομίζαμε πως θα άνοιγε το βουνό να μας κα-ταπιεί».

ΠΕΜΠΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ«...Κατά το μεσημέρι είχα τρομερούς πόνους.

Ηταν η ώρα του τοκετού. Ο ιδρώτας έτρεχεποτάμι από πάνω μου, μα δεν μπορούσα νακινήσω ούτε το νύχι μου που λέει ο λόγος. Ηπαραμικρή κίνηση μπορούσε να μας προδώ-σει»... «Τα “φτερωτά θηρία” επιτέλους έπαψαννα τριγυρίζουν προς τα εκεί και οι πόνοι τηςγέννας είχαν σταματήσει τελείως. Εγώ απο-

Στη φωτογραφία απεικονίζεται ο ΜανώληςΜανουσογιαννάκης σε ώριμη ηλικία.

Η γέννησή του τις ημέρες της Μάχης της Κρήτηςυπήρξε περιπετειώδης αλλά ταυτόχρονα γέμισε

χαρά και κουράγιο την οικογένειά του.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΜΑΡΙΔΑΚΗΣ

αφιέρωμα 5/ 29ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

καμωμένη από το μαρτύριο της ημέρας εκοιμή-θηκα... Ηταν περίπου μεσάνυχτα όταν με ξύ-πνησαν τρομεροί πόνοι. Η πεθερά μου εκτελείχρέη μαίας. Τα απαραίτητα για την περίστασηείναι 1 κουτί σπίρτα, 1 μπουκάλι οινόπνευμα,ψαλίδι, κλωστή και σπάργανα. Ερχονται οιπόνοι συνέχεια... αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Στηναπελπισία της η πεθερά μου φωνάζει: “Γιώργη!Μήτε παιδί, μήτε μάνα!”. Αρχίζει κι αυτός τιςφωνές και τα κλάματα. Ανασηκώνομαι και βάζωτα πισινά μου στο γόνατο της “μαίας” και τηςλέω: “Βοήθησε όσο μπορείς με το χέρι σου να μ’ανοίξεις” και στο λεπτό έρχεται ο τελευταίοςπόνος, νιώθω να γλυστρά κάτι από μέσα μουκαι ακούω το κλάμα του παιδιού μου. Ολοι δο-ξάσαμε το όνομα του Θεού».

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ

Μέσα στην κούραση της γέννας η Χρυσή θακοιμηθεί. Ξυπνώντας θα διαπιστώσει ότι δενέχει αφαιρεθεί ο πλακούντας. Η λεχώνα θα πα-νικοβληθεί καθώς, όπως είχε διαβάσει, μια τέ-τοια καθυστέρηση μπορεί να αποβεί μοιραία γιατη ζωή της. «Ήξερα ακόμα 3 τέτοιες περιπτώ-σεις στα χωριά μας και είχα μαθητές 2 τέτοιαορφανά παιδιά. Σκέφτηκα λοιπόν ότι κι εγώ θαπεθάνω. Δεν έχασα όμως το θάρρος μου. Αλ-λωστε εν τω μεταξύ είχαν περάσει περισσότε-ρες από 8 ώρες μετά τη γέννα και δεναισθανόμουν την ελάχιστη αδιαθεσία. Επιασατο παιδί μου, το καμάρωσα, του είπα όσα να-νουρίσματα και κανάκια ήξερα»... «Κατά το με-σημέρι έρχεται ένα παιδί, μαθητής μου, οΓιώργος Εμμ. Ταμπακάκης κρατώντας ένα μπα-κιρένιο μαστραπά της οκάς με χυλό (λουχουνό-ζουμο) που ήτο καθιερωμένο ρόφημα για τιςλεχώνες. Τον είχε στείλει η μητέρα του -αγια-σμένη να είναι- δεν θα λησμονήσω όσο ζω αυτήτην καλοσύνη».

ΣΑΒΒΑΤΟ 31 ΜΑΪΟΥ

Ξημερώνει η τελευταία ημέρα του Μαΐου. Ηοικογένεια αποφασίζει να αναζητήσει γιατρόγια να φροντίσει τη λεχώνα. «Σηκώνομαι μα ταπόδια μου τρέμουν. Πριν φύγω από το μέροςεκείνο πήρα το μαχαίρι και χάραξα έναν σταυρό.Σκέφτηκα αν ζήσω να κάμω εκεί αργότερα έναεικονοστάσι (αργότερα όμως σκεφτήκαμε ναγίνει εκκλησία στο χωριό σε μέρος που να φαί-νεται ο τόπος της γέννας. Με πολλές συνδρο-μές και με τις ενέργειες του παπά ΚωστήΧομπιτάκη, της Ξηραδοπώλαινας και εμέναεκτίσθη ο Αγ. Κωνσταντίνος)». Η

οικογένεια θα φτάσει στον Ξερόκαμπο και θααναζητήσει γιατρό και μαία. Βρίσκουν προσω-ρινά καταφύγιο σε ένα μιτάτο. Κάποια στιγμή ηλεχώνα θέλει κάνει την ανάγκη της: «Τότε έγινετο ανέλπιστο θαύμα. Ο πλακούς έπεσε στονκουβά!». Οι δικοί της γύρισαν άμεσα πίσω. Ούτεγιατρός ούτε μαία χρειάστηκαν. «Από τη νύχτατης Πέμπτης μέχρι το μεσημέρι του Σαββάτουπέρασαν 36 και πλέον ώρες και όμως δεν αι-σθάνθηκα την ελάχιστη αδιαθεσία. Ηταν μεγάλοθαύμα κανείς δεν μπορούσε να δώσει άλλη εξή-γηση. Κάποτε συζήτησα με γιατρό επί του θέ-ματος και δεν με πίστεψε: “Δεν είναι δυνατόν”,μου είπε, “είναι απίστευτα αυτά που λέγεις”. Απότότε δεν ξαναμίλησα σε γιατρό».

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ

Η λεχώνα θα μείνει μαζί με το παιδί και τουςδικούς της για 10 ημέρες στο μιτάτο. Στη συ-νέχεια θα επιστρέψουν στο χωριό. «Μπήκαμεμέσα στο σπίτι μας. Εκαμα τον σταυρό μου καιδόξασα τον Θεό που γλυτώσαμε τη ζωή μας.Δεν ένιωσα την παραμικρή στεναχώρια για τιςζημιές που πάθαμε, για το άδειο σπίτι που βρή-καμε. Ολα τα ζωντανά διορθώνονται...».

Τα χρόνια πέρασαν, ο πόλεμος τελείωσε και ηΧρυσή επέστρεψε στο σχολείο. Ο Μανώλης, τοπαιδί της που είχε γεννηθεί στο βουνό, ήταν πιαμαθητής της.

«Όταν ο Μανώλης φοιτούσε στην Ε' Τάξη, συ-νέπεσε να είναι της Αναλήψεως την ίδια ημε-ρομηνία που γεννήθηκε, 29 Μαΐου. Είχα τότε 8παιδιά στην Ε' και τη ΣΤ' τάξη του σχολείου.Ρώτησα τα παιδιά αν θέλουν να πάμε εκδρομήστο μέρος που γεννήθηκε ο Μανώλης. Εδέχ-θηκαν με μεγάλη χαρά.

Πήραμε τον ανήφορο όλοι, μικροί μεγάλοι.Φτάσαμε στο κακοτράχαλο μέρος της γέννη-σης. Αφήνω τις μικρότερες τάξεις και παίρνωτις 3 μεγαλύτερες και ανεβαίνουμε με προσοχή.Ο Μανώλης και οι συμμαθητές του ένιωσανσυγκίνηση όταν βρέθηκαν στο μέρος του τοκε-τού και έμειναν για λίγο άφωνοι. Ξαφνικά έναπαιδί, ο Γιώργος Νικηφοράκης του Χρήστου,είδε το σχήμα του σταυρού που είχα χαράξειστο γκρεμνό και λέει: “Ελάτε παιδιά να προ-σκυνήσουμε, εδώ εγεννήθηκε άνθρωπος. Εκα-μαν όλοι τον σταυρό τους και προσκύνησαν μεσεβασμό. Μου μένει αξέχαστη η στιγμήεκείνη»...

«Όταν χόρτασαν παιχνίδια και θαύμασαν τηθέα των γύρω βουνών πήραμε τον κατήφορογια το σχολείο μας. Φθάσαμε όλοι καλά με τηβοήθεια του Θεού και ευχαριστημένοι. Την επο-μένη έγραψαν οι μεγάλοι αρίστην σχετικά έκ-θεση και εζωγράφισαν οι μικροί».

ΗΧρυσή Μανταδάκηυπήρξε η πρώτηδιορισμένη πτυχι-

ούχος δασκάλα στα Σφα-κιά. Πήρε πτυχίο στις 6Ιουλίου το 1930 από το Δι-δασκαλείο Πειραιώς με9,98 (άριστα 10) από τονΒενιζέλο. Διορίστηκε γιαπρώτη φορά στην Αράδενακαι σε όλη της τη σταδιο-δρομία υπηρέτησε σταΣφακιά. Δραστήρια και αει-κίνητη υπήρξε κινητή βι-βλιοθήκη. Το 1938 παν-τρεύτηκε τον Γιώργη Μα-νουσογιαννάκη και απέ-κτησε μια κόρη, τη Βιργι-νία, και τρεις γιους, τονΜανώλη, στη γέννηση τουοποίου αναφέρεται το ημε-ρολόγιο, τον Μάρκο καιτον Σήφη. Εφυγε από τηζωή σε ηλικία 84 ετών.

Η Χρυσή Μανταδάκη - Μανουσογιαννάκηυπήρξε η πρώτη διορισμένη πτυχιούχος

δασκάλα στα Σφακιά. Η μαρτυρία της γιατις ημέρες της Μάχης της Κρήτης, όταν

και γέννησε το 1 από τα 4 συνολικάπαιδιά της, είναι συγκλονιστική.

Γερμανοί αλεξιπτωτιστέςστην μάχη της Κρήτης

Αεροσκάφος Junkers Ju 52 κατά τηδιάρκεια της μάχης της Κρήτης

σσ

πολιτισμός6/ 30ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΩΛΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΑ

Η παλιά πόλη άλλοτε και τώρα

Ξενάγηση στην παλιά πόλη θα πραγματοποιηθεί σήμερα με τονΜανώλη Μανούσακα.

H ξενάγηση οργανώνεται από τον Δήμο Χανίων με θέμα: “Η παλιάπόλη άλλοτε και τώρα” (κεντρική - δυτική πλευρά), στο πλαίσιο τουπρογράμματος δωρεάν ξεναγήσεων του Δήμου Χανίων: “Γνωρί-ζοντας το Δήμο μας”.

Το πρόγραμμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Αρχαι-ολογία, τουριστικούς και άλλους φορείς του τόπου, με στόχο τηνικανοποίηση των προτιμήσεων των δημοτών και των επισκεπτώνμας.

Για περισσότερες πληροφορίες, καθώς και για τις απαραίτητες γιατην ομαλή διεξαγωγή των ξεναγήσεων δηλώσεις συμμετοχής, οιενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με το Γραφείο Τουρι-σμού του Δήμου Χανίων, από Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις10.00 έως τις 13.00, στο τηλέφωνο: 2821-3-41666 ή στην ηλε-κτρονική διεύθυνση: t-tourismos@chania.gr.

ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ “Δ. ΒΛΗΣΙΔΗΣ”

“Ρωμαίος & Ιουλιέτα…σαν το σκύλο με τη γάτα”

Την παράσταση “Ρωμαίος & Ιουλιέτα …σαν το σκύλο με τη γάτα”παρουσιάζει το καλλιτεχνικό εργαστήρι “Τόπος Θεάτρου και Τε-χνών” την Κυριακή 2 Ιουνίου στις 6 το απόγευμα στο Θέατρο “Δ.Βλησίδης”. Είσοδος ελεύθερη

Ο ελληνικός ποιμενικός σκύλος Ρωμαίος ερωτεύεται την Ιουλιέταμια χαριτωμένη γάτα… Αγκύρας! Ένα διπλό και ενδεχομενως άλυτοπρόβλημα. Οι ήρωες μας - αν και ζώα – αγαπούν, χαίρονται, απο-γοητεύονται και …ξαναπροσπαθούν σαν άνθρωποι. Το έργο του Γ.Καλατζόπουλου αποτελεί μια εύθυμη αισθηματική κωμωδία βασι-σμένη στο γνωστό αριστούργημα του Σαίξπηρ, από τα παιδιά τωνθεατρικών μας τμημάτων ηλικίας από 5-13ετών.

Σκηνοθεσία,σκηνική –ενδυματολογική επιμέλεια,χορογραφίες:Ελένη Αγγελάκη

Η παράσταση πραγματοποιείται με την σύμπραξη της ΚΕΠΠΕΔΗΧΚΑΜ στα πλαίσια της Άνοιξης καλλιτεχνικής δημιουργίας 2019.

ΣΕ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ Κ.Α.Μ.

Ο αντιδικτατορικός αγώναςΟ αντιδικτατορικός αγώναςτων Ελλήνων της Γερ ανίαςτων Ελλήνων της Γερμανίας

Εκθεση με θέμα: "Αλληλεγγύηκαι Αντίσταση. Η στήριξη της ελ-ληνικής αντίστασης ενάντια στηστρατιωτική χούντα από τα γερ-μανικά κόμματα, συνδικάτα καιπολιτικά ιδρύματα (1967-1974)"εγκαινιάζεται την Δευτέρα 3 Ιου-νίου στις 8 μ.μ. στο Κέντρο Αρ-χιτεκτονικής της Μεσογείου(ΚΑΜ).

τα εγκαίνια της έκθεσης που θα διαρ-κέσει έως τις 16 Ιουνίου με ώρες λει-τουργίας από 10 π.μ. έως 2 μ.μ. και από7 έως 9 μ.μ., καλούν το Ίδρυμα Friedrich-Ebert-Stistung στην Αθήνα, τα ΑρχείαΣύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)και το Goethe-Zentrum Χανιά.

Στα εγκαίνια θα απευθύνουν χαιρετισμόη κ. Αργυρώ Γαναδάκη, Διευθύντρια τουGoethe-Zentrum Χανιά και ο κ. UlrichStorck, Διευθυντής του Ιδρύματος Frie-drich-Ebert-Stistung στην Αθήνα και η κ.Monika Frank, μορφωτικός ακόλουθος τηςΠρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρα-τίας της Γερμανίας στην Ελλάδα. Θα ακο-λουθήσει δεξίωση.

Οπως αναφέρεται στη σχετική ανακοί-νωση, «50 χρόνια και πλέον από το στρα-τιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου1967, η έκθεση επικεντρώνεται στον ξεχα-

σμένο εν πολλοίς αγώνα των χιλιάδων Ελ-λήνων μεταναστών και μεταναστριών στηΔυτική Γερμανία εναντίον του δικτατορικούκαθεστώτος στην Αθήνα. Παράλληλα ανα-δεικνύει την υποστήριξη που παρείχε η γερ-μανική κοινή γνώμη στις ελληνικέςαντιδικτατορικές δράσεις: γερμανικά κόμ-ματα, συνδικάτα, πολιτικά ιδρύματα, μέσαενημέρωσης στάθηκαν αλληλέγγυα και στή-ριξαν έμπρακτα τον αντιδικτατορικό αγώνα,συμβάλλοντας στον διεθνή αποκλεισμό της

χούντας. Η έκθεση αποτίει φόρο τιμής στηνελληνική αντίσταση και παράλληλα επιδιώ-κει να στρέψει το βλέμμα - στη συγκυρίατης σημερινής πολιτικής και οικονομικήςκρίσης - σε μια άγνωστη αλλά αξιομνημό-νευτη σελίδα των ελληνογερμανικών σχέ-σεων».

Η έκθεση χρηματοδοτήθηκε από το Ομο-σπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών από πό-ρους του Ελληνογερμανικού Ταμείου για τοΜέλλον.

ΣΕ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Ερωτόκριτος“Ερωτόκριτος Blues”Ο Χανιώτης ζωγράφος Κώστας Σπανάκης συμμετέχει στην ομα-

δική έκθεση "Σκηνές απο τον Ερωτόκριτο" που ολοκληρώνεται σή-μερα στην Ena Art Gallery (Βαλαωρίτου 9γ)-Αθήνα με το έργο“ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ BLUES - Λάδια σε καμβά -80Χ90”.

O Ερωτόκριτος γεννήθηκε στην Κρήτη από τον Βιτσέντζο Κορ-νάρο. Και σύμφωνα με το Βρετανό αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς ηΚρήτη ήταν η πρώτη κοιτίδα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και ο Μινωϊ-κός Πολιτισμός … ο πρώτος κρίκος της Ευρωπαϊκής αλυσίδας.

Στο έργο βλέπουμε τη Θεά των όφεων στο ρόλο της Αρετούσαςκαι τον Πρίγκηπα με τα κρίνα στο ρόλο του Ερωτόκριτου να παίζειηλεκτρική κιθάρα αντί για λαγούτο. Σκηνικό … τα θρυλικά Μάταλαμε ατμόσφαιρα ΡΟΚ ΟΠΕΡΑΣ.

«Την πρώτην οπού τα΄άκουσα κ’ ήπαιζεν το λαγούτο - ποτέ μουδεν το λόγιαζα να ΄ρθω στο μέτρο τούτο - μα τα τραγούδια πο‘λεγεν κι οπού χαρά μου ΄φέρνα’ - ήσαν προδότες πίβουλοι και τηνεξά μου επαίρνα’ … »

… μονολογεί η Αρετούσα εκστασιασμένη από τη μουσική που τηςπαίζει ο Ερωτόκριτος. Εργο του Χανιώτη ζωγράφου Κώστα Σπανάκη.

ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Μαθητικές δράσειςΤις πολιτιστικές δράσεις τους, με την ευκαιρία του τέ-

λους του σχολικού έτους 2018-1019, παρουσιάζουν Δη-μοτικά Σχολεία των Χανίων, στο Πνευματικό ΚέντροΧανίων, σε συνδιοργάνωση της Περιφερειακής Ενότη-τας Χανίων και της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαί-δευσης Νομού Χανίων. Είσοδος ελεύθερη μεπροαιρετικό κοινωνικό εισιτήριο.

Αναλυτικά:α. Την Τρίτη 4 Ιουνίου, ώρα 7 μμ, οι μαθητές του Ε2

του 1ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Κυδωνίας θα πα-ρουσιάσουν το “Ονειρο Καλοκαιρινής Νύχτας” του Ουί-λιαμ Σαίξπηρ, σε επιμέλεια Χρύσας Τζαμάρα καιΚαλλιόπης Ψαρουδάκη. Σκηνικά: Δημοσθένης Μπογια-τζής. Χορογραφίες: Κική Τουφεγγοπούλου

β. Την Τετάρτη 5 Ιουνίου, ώρα 7 μμ, η ΘεατρικήΟμάδα των γονέων του 19ου Δημοτικού Σχολείου Χα-νίων παρουσιάζει το έργο “Το ξύλο βγήκε από τον Πα-ράδεισο”. Σκηνοθετική επιμέλεια: Στέλλα Αγιασμενάκη.

γ. Την Παρασκευή 7 Ιουνίου, ώρα 8 μμ, η χορωδίατου Δημοτικού Σχολείου Ταυρωνίτη θα ερμηνεύσει παι-δικά τραγούδια

δ. Το Σάββατο 8 Ιουνίου, ώρα 7.30 μμ, το ΔημοτικόΣχολείο Περιβολίων παρουσιάζει το “Ονειρο καλοκαι-ρινής νύχτας” σε διασκευή Γιώτας Στεμπίλη

ε. Την Κυριακή 9 Ιουνίου, ώρα 7 μμ, το 17ο ΔημοτικόΣχολείο Χανίων παρουσιάζει την παράσταση “Σαν παλιόσινεμά”.

ΣΤΟ ΝΕΩΡΙΟ ΜΟΡΟ

“Πέρα από τα όρια του νου...”

Εκθεση ζωγραφικής του «RED ZOO» (Βασίλης – ΖώηςΒλάσσης), με τίτλο: «Πέρα από τα όρια του νού...», φι-λοξενούν ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Χανίων και ο ΣύλλογοςΑρχιτεκτόνων Χανίων στο Νεώριο Μόρο στα Χανιά απότη Δευτέρα 3 Ιουνίου και θα διαρκέσει έως τη Δευτέρα10 Ιουνίου. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν τη Δευ-τέρα 3 Ιουνίου στις 8 μ.μ.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

“Τα ένδεκα εωθινά δοξαστικά” Παρουσίαση του βιβλίου: “Τα ένδεκα εωθινά δοξα-

στικά” του Ιωάννου Τσερεβελάκη, Αρχοντος Πρωτονο-τάριου της Α.τ. Χ.Μ.Ε. και Πρωτοψάλτου, οργανώνει οΣύνδεσμος Ιεροψαλτών νομού Χανίων: Γεώργιος οΚρης”, την Δευτέρα 3 Ιουνίου στις 7.30 μ.μ. στον ΙερόΝαό Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης Νέας Χώρας.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο επικ. Καθηγητής Ιστορι-κής Βυζαντινής Μουσικολογίας της Πατριαρχικής Ανώ-τατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης, Μιχ.Στρουμπάκης, ο Ιεροψάλτης, Σωτήριος Καριοφίλης, οσυγγραφέας του βιβλίου, Ιωάννης Τσερεβελάκης και οπρόεδρος του Συνδέσμου Εφημερίων της Ι.Μ. Κυδω-νίας και Αποκορώνου “Ο Ποιμήν”, π. Αντώνιος Σαπου-νάκης.

“Η ζωή μου μ’ έναν κουκλοπαίκτη”Το βιβλίο της Ζωής Σκαλίδη: “Η ζωή μου μ' έναν κου-

κλοπαίκτη” θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 5 Ιουνίου στις8 μ.μ. στον Ιστιοπλοικό Ομιλο Χανίων (Νεώριο Μόρο).

Την εκδήλωση διοργανώνουν οι Εκδόσεις Ραδάμαν-θυς με την συμμετοχή μελών του Συλλόγου Φίλων Θε-άτρου Χανίων, και πολλών ακόμα φίλων του βιβλίου.

Μιλάνε για το βιβλίο: Γιούλα Κανιτσάκη, Μαρία Κλη-ματσάκη, Μαρία Μιχελογιάννη, Χρήστος Τσαντής και ησυγγραφέας Ζωή Σκαλίδη.

“Ηρώων Πεσόντων Χωροφυλακής –Αστυνομίας Πόλεων – ΕλληνικήςΑστυνομίας Νομού Χανίων”

Παρουσίαση του βιβλίου – ιστορικής έρευνας του Εμ-μανουήλ Μιχ. Σπανουδάκη: “Ηρώων Πεσόντων Χωρο-φυλακής – Αστυνομίας Πόλεων – ΕλληνικήςΑστυνομίας Νομού Χανίων” θα πραγματοποιηθεί στις 5Ιουνίου στις 8.30 μ.μ. στο Πολιτιστικό Κέντρο της ΙεράςΜητρόπολης Κυδωνίας και Αποκορώνου. Την εκδήλωσηοργανώνουν η Ενωση Αστυνομικών Υπαλλήλων ΝομούΧανίων, ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων Σωμάτων Ασφα-λείας Νομού Χανίων και η Τοπική Διοίκηση Χανίων τηςΔιεθνούς Ενωσης Αστυνομικών. Για το βιβλίο θα μιλή-σουν ο ιστορικός ερευνητής, Νικόλαος Πλουμιστάκης,ο υποστράτηγος ε.α. της ΕΛ.ΑΣ. Αρτέμης Κουτσαυτάκηςκαι ο συγγραφέας, Εμμανουήλ Μιχ. Σπανουδάκης.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ

Θ. ΚΑΚΑΤΣΑΚΗΣ

kakatsakis@sch.gr

Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο!«Το διάβασα μοναναπνιάς. Με παρέσυρε

η περιπέτεια, παιδιά μάς κάνεις με το γρά-ψιμό σου, Διονύση!

Σ’ ευχαριστώ για τη χαρά που μου έδω-σες. Σου εύχομαι και από εδώ να είναι κα-λοτάξιδος ο “Θαλασσοσφυριχτής” σου.Πάντα ωραίος ως Ελληνας, Δάσκαλος -Συγγραφέας και ως Ελληνας, Συγγρα-φέας - Δάσκαλος.

Να πάμε για Παιδότοπο»... Αυτά έγραψαστον εξ Αιτωλικού Αιτωλίας ορμώμενοκαι στον Βόλο κατοικοεδρεύοντα φίλομου φιλόλογο - συγγραφέα Διονύση Λεϊ-μονή, σε ηλεκτρονικό μήνυμά μου, ότανδιάβασα, πριν από λίες μέρες, το τελευ-ταίο του βιβλίο “Ο Θαλασσοσφυριχτής”(εκδ. “Αρτέον Εκδοτική”) που είχε την κα-λοσύνη να μου στείλει.

Ωστόσο “Ο Θαλασσοσφυριχτής”, με ή

χωρίς τον συγγραφέα του ταξιδεύει ανάτην Ελλάδα και καταγοητεύει μικρούς καιμεγάλους, όλα τα παιδιά ηλικίας 4-104χρονών! Τιμή για τον “Παιδότοπο”, ότι τονφιλοξενεί σήμερα... Σ' ευχαριστώ για τηνανταπόκριση, καλέ μου φίλε!

Σας χαιρετώ με αγάπηΒαγγέλης Θ. Κακατσάκης

δάσκαλος

Διονύσης Λεϊμονής

ΤαξιδεύονταςΤαξιδεύοντας εμε τοντον Θαλασσοσφυριχτή“Θαλασσοσφυριχτή”

παιδότοπος 7/ 31ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

Και άλλη φορά έχω μιλήσει και έχωγράψει τη θετική γνώμη μου για τηδιηγηματογραφία του Λεϊμονή, πουαπευθύνεται σε παιδιά και εφήβους.Και πολλοί θα θυμούνται από τα έργατου ιδιαίτερα “Το Δέκατο ΕβδομοΚιβώτιο” και “Το τέταρτο Αλογάκι”,βιβλία που ξεχώρισαν και βραβεύτη-καν. “Ο θαλασσοσφυριχτής” έρχεταιως φυσικό επακόλουθο αυτής τηςθεματικής, που ξεχωρίζει για τη γνή-σια ελληνικότητα της γραφής και τηςγλώσσας.

Θα έλεγα μάλιστα ότι είναι βιβλίομε υψηλό δείκτη ελληνοπρέπειας,καθαρόαιμο και με ισόρροπη διακει-μενικότητα.

Βασίλης Αναγνωστόπουλος,ομότιμος καθηγητής

Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ο συγγραφέας δε δι-στάζει να σκορπίσειαπλόχερα στις σελίδεςτου κειμένου λέξεις,ονόματα, όρους, είδηπτηνών και να στήσει μιαανεπανάληπτη εμπειρία

για κάθε αναγνώστη από10 χρονών και πάνω. Ανε-

πτυγμένες κύριες και δευτε-ρεύουσες προτάσεις,καθόλου περιττοί διάλογοι,

αληθοφάνεια καιζωντάνια χαρα-κτήρων, με ταξί-δεψαν στηνερένια πολιτεία,με οδήγησαν ναακούσω τη σιωπήτης φύσης, μεβοήθησαν να κα-ταλάβω τον τρόποζωής των πλασμά-των του νερού, νααγκαλιάσω τη δύ-σκολη και γεμάτηλυρισμό και παρα-δόσεις ζωή τωνψαράδων.

Πάνος Τουρλής,κριτικός

Μια ακόμα καλογραμμένη ιστορία του Διονύση Λεϊμονή μετην πολύ ωραία επίσης εικονογράφηση της Δήμητρας Ψυχο-γυιού, σε μια φροντισμένη και ποιοτική έκδοση από την Αρ-τέον, ένας συνδυασμός χαρακτηριστικών που μας κάνει ναθέλουμε να βρεθούμε κι εμείς σε αυτό το καταπληκτικό νησίανάμεσα στα τέσσερα παιδιά και να οσφριστούμε τη θά-λασσα, να ακούσουμε τα πουλιά και το θρόισμα των φύλλωντων δέντρων και τον ήχο των καλαμιών… Καλοδιάβαστο ναείναι και καλοτάξιδο την πιο ταιριαστή του εποχή του χρόνου,

αυτήν που τώρα αρχίζει!!! Αργυρώ Μουντάκη, parents24

Ολοκληρώνοντας, αυτό το βιβλίο, εκτός από τα αισθήματανοσταλγίας που επιφέρει στους μεγαλύτερους σε ηλικία ανα-γνώστες αποτελεί κι έναν φόρο τιμής του συγγραφέα στηνπατρίδα του το Αιτωλικό. Πόσο πιο πολύτιμο δώρο να αφή-σει κάποιος στον τόπο του, από ένα τέτοιο εξαιρετικό ανά-γνωσμα, που πάνω απ’ όλα εξυμνεί τις αμέτρητες ομορφιέςτου; Θα σταθώ όμως και στην πραγματικά θεσπέσια εικονο-γράφηση της Δήμητρας Ψυχογυιού. Με εικόνες που εν-τυπωσιάζουν και χαλαρώνουν, με μορφές πουαναδύουν μια ηρεμία και μια εκφραστικότητα, μεχρώματα απαλά που προσδίδουν στο έργο μιαζεστή και νωχελική χροιά. Θα συνιστούσα αυτότο βιβλίο σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, γιατίπράγματι διαβάζεται από όλους με την ίδιαλαχτάρα κι ευχαρίστηση. Θερμά συγχαρητή-ρια στον Διονύση Λεϊμονή, που αποδεικνύει,καθημερινά, πως δεν είναι απλά πολυπρό-σωπος, αλλά πάνω απ’ όλα ποιοτικός και ου-σιαστικός.

ΑλέξανδροςΑκριτίδης,

apostaktirio.gr

Οπισθόφυλλο «Νησιά υπάρχουν μόνο σε θάλασσες ή ακόμα και σε λίμνες;

Σπίτια στεριώνουν μόνο πάνω στη γη ή ακόμα και πάνω στονερό; Λαβύρινθους χτίζει μόνο ο άνθρωπος ή ακόμα και ηφύση; Ελάτε να το ανακαλύψουμε αρμενίζοντας με μια παρέαπαιδιών στο γαλήνιο καιονειρικό πέλαγος της λι-μνοθάλασσας. Μαζί τουςθα μοιραστούμε τη ζωήτων λιμναίων ανθρώπωντης και ενός παράξενουφίλου τους, του Στρατή.

Μια πρόσκληση, αλλά καιμια... βίδρα, θα σταθούν ηαιτία για να ζήσουν οι μι-κροί μας φίλοι μια απρό-σμενη περιπέτεια.

Θα βγουν, άραγε, νικητέςαπό αυτήν τη μεγάλη πρό-κληση; Θα καταφέρουν νασυνομιλήσουν με τη φύση,δαμάζοντας τα στοιχειάτης;

Δεν μένει παρά να το μά-θουμε! Μαζί τους θα ξεφύ-γουμε για λίγο από τονλαβύρινθο της εποχή μαςγια να ανακαλύψουμε τησχέση μας με το φυσικόπεριβάλλον και τη σημασίατου στην επιβίωση τωνμελλοντικών γενεών».

Βιογραφικό Από μικρό παιδί γράφω, φτιάχνω ήρωες, ζω μαζί τους, μπαί-

νουμε σε περιπέτειες, περνάμε καλά. Η συγγραφή ήταν γιαμένα ένα όνειρο, μα αυτό που με γοήτευε πάντα ήταν και είναιη γραφή. Τώρα ζω το όνειρό μου γράφοντας μυθιστορήματακαι διηγήματα, οργανώνοντας εκδηλώσεις για το βιβλίο καιεργαστήρια γραφής για μικρούς και μεγάλους. Επιμελούμαιεπίσης και παρουσιάζω μια λογοτεχνική ραδιοφωνική εκ-πομπή. Μέσα στον Κύκλο του Παιδικού βιβλίου βάζω κι εγώένα λιθαράκι για την προώθηση του καλού βιβλίου. Εργα μου:“Η Κολυμβήθρα του Σιλωάμ”, “Το μυστικό της Δαγκάνας (Πο-λιτιστικό Ιδρυμα Τραπέζης Κύπρου), “Το Χαμένο ταίρι” (Εκδό-σεις Ακρίτας - επανακυκλοφορία από τις Εκδόσεις Εν πλω),“Τα Τίμια δώρα” (Ηρα Εκδοτική), “Το δέκατο έβδομο κιβώτιο”(σειρά “Περιστέρια” Εκδόσεις Πατάκη), “Το τέταρτο αλογάκι”(σειρά “Περιστέρια”-Εκδόσεις Πατάκη), “Δημιουργική γραφήστην τάξη - Α΄ και Β΄ Γυμνασίου” (Εκδόσεις Γράφημα), εγ-καινιάζοντας μια σειρά βιβλίων δημιουργικής γραφής για Δη-μοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο.

Γνώμες

“Ο Θαλασσοσφυρι-χτής” (Αρτεον Εκδοτική), συνδυά-

ζει τόσο γνώσεις όσο και περιπέτεια. Οσυγγραφέας, μέσα από την περιπέτεια τεσ-

σάρων παιδιών στη λιμνοθάλασσα του Αιτωλι-κού, ανοίγει ένα παράθυρο γνώσεων που δεν έχει

ως στόχο απλώς να αφηγηθεί στα παιδιά παραδό-σεις και συνήθειες του τόπου αλλά κάτι ακόμη κα-λύτερο. Επιδιώκει και, κατά τη γνώμη μου,πετυχαίνει να ενεργοποιήσει την περιέργειά τουςνα αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες για

τη φύση και τα στοιχεία της, ενώ παράλληλαζουν την περιπέτεια!

Ιωάννα Γκανέτσα,tinealarisa.gr

Παρασκευή και δοσολογία Για να πάρουμε τον χυμό του, πλένουμε με

νερό προσεκτικά το αγγούρι και το ξύνουμεστον τρίφτη, όπως είναι και όχι καθαρισμένο.Στην Ευρώπη παραδοσιακά οι γυναίκες το έβα-ζαν σε βραστό νερό για λίγα λεπτά, για να σκο-τωθούν τα μικρόβια που πιθανώς υπήρχαν.Κατόπιν το σουρώνουμε και παίρνουμε το χυμότον οποίο τοποθετούμε σε μπουκάλι που εκθέ-τουμε στον ήλιο για μερικές ημέρες. Αυτό είναι

το αγγουρόνερο για νυχτερινή χρήση.

Προφυλάξεις Ως τουρσί δεν πρέπει να καταναλώνεται από

όσους πάσχουν από το στομάχι τους, λιθίαση,ψαμμίαση, νεφρά, διότι βλάπτει. Όσοι πάσχουναπό διαβήτη στον καιρό του πρέπει να το προ-τιμούν γιατί περιέχει πολύ λίγους υδατάνθρακεςκαι καθόλου σάκχαρο.

Είναι ετήσιο φυτό, ευαίσθητο στο κρύο. Έχειβλαστό που έρπει. Άνθη κίτρινα, χωριστά άρ-ρενα και θήλεα. Κορμό τριχωτό. Φύλλα πλατιά,οδοντωτά, γκρίζα στην κάτω επιφάνεια ωςβαθιά πράσινα στην επάνω, ευαίσθητα καικορμό μακρουλό ή κοντό ανάλογα με την ποικι-λία. Οι βλαστοί είναι τραχείς και έρποντες. Οισπόροι είναι μακρουλοί ασπριδεροί. Σήμεραυπάρχουν αρκετές ποικιλίες οι κυριότερες τωνοποίων είναι: Η Αθηναϊκή με καρπούς μακρούςκαι πράσινους, η Αντζουριά ή Ξυλαγγουριά τηςοποίας οι καρποί είναι μεγαλύτεροι με φλοιόυπόλευκο, η μικρόκαρπος που παράγει καρπούςμικρούς και χνοώδεις (για τουρσί).

Ιστορικά στοιχεία Το αγγούρι κατάγεται από τις Ινδίες. Από εκεί

ξεκίνησε και βρίσκεται τώρα σε όλο τον κόσμο,στην αρχή για καλλωπιστικούς σκοπούς. Στοντόπο του όμως το χρησιμοποιούσαν και γιατροφή. Σιγά-σιγά προσήλκυσε τον κόσμο η τρυ-φεράδα του και η νοστιμιά του.

Οι αρχαίοι έλληνες και οι ρωμαίοι το ήξερανκαι το καλλιεργούσαν. Τα αγγούρια μάλιστα τηςΑττικής ήταν ονομαστά «ως οικείας και συγγε-νούς τω συκίω της γλυκύτητος» έλεγαν. Για τααγγούρια κατώτερης ποιότητας και τα ξυλάγ-γουρα έλεγαν «Σισυός συών», για τους χοίρους.Ο Ιπποκράτης συνιστούσε τις ιαματικές ιδιότη-τές του «Σικύων πέπονος ένδον».

Στην Αττική η ετήσια εμφάνιση αποτελούσεγεγονός δημόσιας χρονολογίας. Έλεγαν καιέγραφαν «Αρχομένων σικυών και ληγουσών κο-λοκινθών» έγινε η τάδε εκστρατεία ή μάχη.

Η ονομασία αγγούρι προέρχεται από το«άωρος» και επικράτησε από τους μεταβυζαντι-νούς χρόνους.

Παραδοσιακά το χρησιμοποιούσαν για τις θε-ραπευτικές του ιδιότητες εναντίον των πυρετών,που προκαλούν ατονία και αδυναμία, ακόμη καιεναντίον της φλόγωσης των μηνίγγων.

Οι καρποί του αγγουριού θεωρήθηκαν ότιπροκαλούν αναφροδισία. Ο Αγάπιος ο Κρηςαναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι καρποί «αφανί-ζουσι και το σπέρμα».

Συστατικά - χαρακτήρας Το αγγούρι δεν έχει θρεπτικές ιδιότητες. Πε-

ριέχει 90-95% νερό και 3,35% αμυλούχες ου-σίες. Περιέχει ακόμη λιπαρά 0,07%, κυτταρίνη

0,52%, τέφρα0,67%. Ανά 100γραμμάρια πε-ριέχει πρωτεΐ-νες 0,48γρ.,λίπος 0,07γρ.,υδατάνθρα-κες 1,9γρ.,ασβέστιο 7,05μγρ., φώσφορο14,76μγρ., σί-δηρο 0,22μγρ.,θειαμίνη 0,02μγρ.,ριβοφλαβίνη 0,03μγρ.,νιασίνη 0,15 μγρ., ασκορ-βικό οξύ 5,9μγρ.

Το νερό του αγγουριού ισοδυναμεί με τα με-ταλλικά νερά. Είναι λίγο δυσκολοχώνευτο ότανπαραωριμάσει αλλά όταν είναι μικρό και πρά-σινο είναι τρυφερό και ευκολοχώνευτο. Τρώγε-ται καλύτερα όμως πλυμένο και όπως είναι μετην φλούδα του, γιατί περιέχει βιταμίνες Β αντι-νευρωτικές και Α αντισκορβουτικές. Περιέχει οχυμός του αρκετά άλατα.

Aνθιση - χρησιμοποιούμενα μέρη -συλλογή

Το αγγούρι καλλιεργείται Μάιο και Ιούνιο. Γιαθεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οικαρποί του.

Θεραπευτικές ιδιότητεςκαι ενδείξεις

Είναι ευφραντικό, δροσιστικό, ελαφρώς υπα-κτικό και διεγερτικό της ορέξεως. Η κυτταρίνητου χρησιμεύει ως ρυθμιστής της λειτουργίαςτου πεπτικού συστήματος. Όταν ωριμάσει και κι-τρινίσει η φλούδα του, τότε χρησιμοποιείται γιατον χυμό του. Κυρίως φρεσκάρει το πρόσωπο,το λευκαίνει και καταστρέφει τα μπιμπίκια.

Τα σπέρματα το γαλάκτωμα των οποίων χο-ρηγείται εσωτερικώς δρουν κατά των φλεγμο-νών του πεπτικού συστήματος και της κύστεως,εξωτερικώς δε κατά των αιμορροΐδων, των λει-χήνων και των αποστημάτων. Η ρίζα χρησιμο-ποιήθηκε παλαιότερα κατά των εμέτων,αποξηραμένη και κονιοποιημένη με μέλι ή κρασί.Οι καρποί θεωρούνται δροσιστικοί, διουρητικοίκαι χολαγωγοί.

υγεία - βότανα8/ 32ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

Επιμέλεια:

ΣΑΚΗΣ ΚΟΥΒΑΤΣΟΣ

info@herb.gr

ηηBιότοπος - περιγραφή

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι CUCUMIS sativus (Σίκυοςο ήμερος). Ανήκει στην οικογένεια των Κολοκυνθοειδών. Το συ-ναντούμε με τις ονομασίες αγγούρι, καστραβέτσι, τροφαντό, αμε-λέτητο.

ΑγγούριΑγγούρι

Y.Γ: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr. Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί νατο απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση dianthοs@otenet.gr

Ιστορία της ΙατρικήςΙστορία της Ιατρικής: Eναναα ίθανο ταξίδι στον χρόνοαπίθανο ταξίδι στον χρόνο

Οι ιατρικές πρακτικές συνοδεύουντον άνθρωπο από τη στιγμή που έκα-νε τα πρώτα του βήματα στη γη. Οδρόμος που ακολούθησε η ιατρικήστο πέρασμα του χρόνου, είναι γε-μάτος από εκπληκτικές ιστορίες αυ-τοσχεδιασμού, άγνοιας, απάτης, πά-θους ή και λάθους.

ΓIAννης

ςτεφανοΓιAννης

M.Sc.

μέρος 132ο

ιστορικές αναφορές 9/ 33ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

Χειρουργική επέμβαση στα μάτια, στην Ιταλία του12ου αιώνα, σε μια εποχή που οι πίνακες με ιατρι-κές πράξεις ήταν πολύ δημοφιλείς.

Ασθενοφόρο που το τραβούσε σκύλος, κατά τηδιάρκεια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Φωτογραφία προπαγάνδας των Ναζί το 1942, που απεικονίζειανάπηρους κατάδικους, με σκοπό την αποδοχή του προγράμμα-τος ευθανασίας (δηλαδή εξόντωσης) Aktion T4…

Απεικόνισηθέσεων εμβρύου

στη μήτρα, στην Αγ-γλία του 16ου

αιώνα.

Μηχανισμόςπίεσης με ιμάντα

(τουρνικέ), που χρησιμο-ποιούνταν για την απο-τροπή της αιμορραγίας,στην Αγγλία των μέσων

του 19ου αιώνα.

Ορθοπεδικόπαπούτσι του 19ουαιώνα, για άτομα μεπόδια διαφορετικού

ύψους.

Απεικόνισηδερματικών ασθε-

νειών, σε Γερμανικόάτλαντα του 1893.

Τρόποι επίδε-σης διαφόρων τραυ-μάτων του κεφαλιού,στις ΗΠΑ των αρχών

του 20ου αιώνα.

»

»

»

»

»

“Αυτόματη” κούνια, με ειδικό μηχανισμό που εξασφάλιζετη συνεχή κίνηση, ώστε τα μωρά να ηρεμούν και να κοι-μούνται (1900).

» »

» »

βιβλίαβιβλία

Ο ισός ήλιοςΟ μισός ήλιοςAρης ΦιορέτοςMετάφραση: Κώστας Κοσμάς

Εκδότης: Πατάκης

Γύρω στα τέλητης δεκαετίαςτου 1950, έναςνεαρός στα δε-καεννιά τουχρόνια εγκατα-λείπει τον τόποτου στη νότιαΕλλάδα γιασπουδές στοεξωτερικό. Στη

Βιέννη σπουδάζει ιατρική, στη Σουηδίαπαντρεύεται μια φοιτήτρια από την Αυ-στρία και δημιουργεί τη δική του οικο-γένεια. Η τύχη και η πολιτικήκατάσταση στην Ελλάδα τον κρατούνμακριά της. Καταφέρνει πια να επι-στρέψει τη δεκαετία του '80, για νασυμβάλει στην ίδρυση μιας σχολής ια-τρικής σε περιφερειακό πανεπιστήμιοκαι να στήσει ένα ακόμα σπιτικό.Ο Άρης Φιορέτος εξιστορεί λογοτε-χνικά τη ζωή του πατέρα του -που σχε-τίζεται με τον μεταπολεμικόεκπατρισμό των Ελλήνων στις χώρεςτης Ευρώπης- από το τέλος προς τηναρχή: από τον θάνατό του στη Σουηδίαμέχρι τότε που δεν είχε ακόμη αποκτή-σει το πρώτο του παιδί, που δεν ήτανακόμη πατέρας. Μια ζωή που τη σφρα-γίζει η περιπλάνηση μισού αιώναμεταξύ Σουηδίας, Αυστρίας και Ελλά-δας - καθώς και ένα μυστικό από τηνεποχή της πρώτης του νεότητας. Ένακείμενο τρυφερό και δυνατό, που φω-τίζει με οξυδέρκεια και αφηγηματικήμαεστρία τη σχέση ενός γιου με τονπατέρα του.

Η σιω ήΗ σιωπή

των κοριτσιώντων κοριτσιώνPat BarkerMετάφραση: Δέσποινα Κανελλοπούλου

Εκδότης: Αιώρα

Δέκα χρόνια ηπόλη τηςΤροίας αντέχειστην πολιορκίατων ελληνικώνστρατευμάτων.Το αίμα συνεχί-ζει να χύνεταιγια την ΩραίαΕλένη. Μετάαπό πολεμικέςεπιχειρήσεις σε

γειτονικές πόλεις, μια άλλη γυναίκα κα-ταλήγει ως σκλάβα στο στρατόπεδοτων πολιορκητών, η βασίλισσα τηςΛυρνησσού, η Βρισηίδα. Γίνεται παλλα-κίδα του πανίσχυρου Αχιλλέα, το τρό-παιο εκείνου που κατέστρεψε την πόλητης και σκότωσε τον σύζυγο και τααδέρφια της· μια από τις χιλιάδες αιχ-μάλωτες -τις ιερόδουλες, τις νοσοκό-μες, τις γυναίκες που ετοιμάζουν τουςνεκρούς για ταφή-, των οποίων η τύχηδεν απασχολεί την επίσημη ιστορία. Οξυδερκής, ευαίσθητη αλλά και αλύγι-στη από την καθημερινή φρίκη του πο-λέμου, παρατηρεί τους άντρες και τις άλλες γυναίκες, μέχρι τηντελική αναμέτρηση που θα κρίνει όχιμόνο τη δική της μοίρα αλλά και ολό-κληρου του αρχαίου κόσμου. Η Πατ Μπάρκερ αφηγείται το έπος τηςΙλιάδας με τη φωνή της Βρισηίδας. Μετην άμεση, ρεαλιστική και ωμή γραφήτης αγκιστρώνει τον αναγνώστη, ενώταυτόχρονα πυροδοτεί τη φαντασία καιχτίζει με μαεστρία τους χαρακτήρες. Οιιστορίες που αφηγείται μπορεί να μαςείναι γνωστές από τη μυθολογία, αλλάιδωμένες από την οπτική της Μπάρκερπλημμυρίζουν από αναπάντεχες απο-καλύψεις. Δεν έχει τίποτα το ωραίο καιτο μεγαλειώδες ο πόλεμος, φέρνειμόνο όλεθρο, καταστροφή και ανυπο-λόγιστο ανθρώπινο κόστος. Οι δε γυ-ναίκες, ανύπαρκτες και ξεχασμένες...

Ξη έρωσεΞημέρωσε

χωρίς χθεςχωρίς χθεςΒάνα ΠαπαθανασίουΕκδότης: Κέδρος

Eνα σοβαρό τρο-χαίο υποχρεώνειτον Δήμο να μεί-νει ακινητοποι-ημένος στοκρεβάτι ενός νο-σοκομείου. Είναιπενήντα πέντεχρονών και ζειμόνος. Σ’ αυτή τηδύσκολη περίοδο

της ζωής του οι μόνοι που του συμπαρα-στέκονται είναι οι πέντε αγαπημένοι τουφίλοι.Οι θυσίες που απαιτούνται είναι πολλές,οι ανατροπές ακόμη περισσότερες. Απότην πρώτη στιγμή θα έρθει να προστεθείμία ακόμη δυσκολία -η μεγαλύτερηίσως-, που θα τους συνοδεύει στην όλητους προσπάθεια: O αγαπημένος τουςφίλος έχει χάσει τη μνήμη του. Ο αγαπη-μένος τους φίλος δεν τους αναγνωρίζει...

Τριάντα έξιΤριάντα έξι

ώρες βροχήςώρες βροχήςΠασχάλης ΠράντζιοςΕκδότης: Κλειδάριθμος

Σιγοβρέχει.- Ξημερώνει...- Σ’ αγαπώ.- Σςςςςςςςς.- Εσύ δεν μ’ αγα-πάς;- Θα σ’ αγαπώκάθε που τοχώμα θα μυρίζειβροχή.Ξεκίνησε βροχή.

Έβρεχε ασταμάτητα. Τριάντα έξι ώρεςβροχής. Αλλιώτικης βροχής. Όχι σανεκείνη που είχε ενώσει κάποτε τη Φαί-δρα με τον Θησέα. Ήταν άλλη βροχήαυτή. Τριάντα έξι ώρες βροχής, τριάνταέξι ώρες ενοχής.Στις εκδοχές του μύθου της Φαίδρας καιτου Ιππόλυτου, όπως αυτές παρουσιά-στηκαν από τους δημιουργούς της τέ-χνης, ο έρωτας παρουσιάστηκε μιαρός,ενοχικός, χωρίς ηθική. Έχει όμως ο έρω-τας ηθική; Άραγε, έχει φτάσει ο καιρόςνα δικαιωθεί ο έρωτας της Φαίδρας; Σεποιο δικαστήριο όμως και με ποιους δι-καστές; Μέσα από μια ιστορία σύγχρονητα πρόσωπα του μύθου ζωντανεύουνξανά και μας παρασύρουν στη δίνη τουέρωτά τους, που αν και απαγορευμένοςείναι αμοιβαίος.

Aφορμή

Η συνειρμική γραφή ίσως νααποτελεί το χαρακτηριστικότεροπαράδειγμα της κατά Ναμπόκοφαισθητικής απόλαυσης ως απάν-τηση στο ερώτημα γιατί γράφεικανείς. Τι είναι όμως εκείνο πουμετατρέπει τη συνειρμική γραφήαπό ένα προσωπικό κείμενο σελογοτεχνική γραφή;

Με το Όπως ποτέ ο Μισέλ Φάιςολοκληρώνει μια άτυπη τριλογία,που άρχισε με το μυθιστόρημαΑπό το πουθενά και συνεχίστηκεμε τη νουβέλα Lady Cortisol. Σεκάθε μέρος της τριλογίας αυτής οσυγγραφέας επιμένει να απεκδύε-ται ολοένα και περισσότερο ό,τισηματοδοτεί, ό,τι θα μπορούσε νασηματοδοτήσει για τον αναγνώ-στη ένα μονοπάτι εισόδου στο πε-ριβάλλον όπουπραγματοποιούνται οι διάλογοιτων χαρακτήρων. Και αν στο Απότο πουθενά υπήρχε το δωμάτιοτου ψυχαναλυτή, και επομένως ησχέση ψυχαναλυτή-ψυχαναλυό-μενου, στα επόμενα δύο μέρημόνο συνειρμικές υποθέσεις μπο-ρεί να κάνει ο αναγνώστης. Η συ-νειρμική γραφή, για να γυρίσωστο αρχικό ερώτημα, χρειάζεταιένα καλούπι για να περιχυθεί, ναπάρει σχήμα και μορφή, ένα κα-λούπι από συγγραφικές αποφά-σεις και συμβάσεις, ο συγγραφέας-στην προκειμένη περίπτωση-πρέπει να ξέρει τις απαντήσειςστα ερωτήματα: ποιοι μιλάνε; πούβρίσκονται; Και οι απαντήσειςαυτές δεν είναι μονολεκτικέςαλλά λεπτομερείς. Αφού δημιουρ-γηθεί το καλούπι, και ο συγγρα-φέας γνωρίζει, τότε το έδαφοςμοιάζει γόνιμο, τότε είναι η στιγμήτου συνειρμού, τότε είναι η στιγμήτου αφήματος. Εδώ ο Φάις κάνειακόμα κάτι, σπάει το καλούπιαυτό, αφαιρεί προσεκτικά κάθεστρώση του, αφήνει τις λέξεις τωνχαρακτήρων του μόνες σε ένακενό. Εδώ -ειδικά στο Όπως ποτέ-ένα κείμενο που διαθέτει έντονηθεατρικότητα, εξαιτίας των συνε-χών ερωτήσεων και απαντήσεων,του συνεχούς ενώπιος ενωπίωτων χαρακτήρων, αποδεικνύεταιτελικά τόσο αντιθεατρικό ότανφτάνει η στιγμή της θεατρικοποί-ησής του, όταν φτάνει η στιγμή ναανεβούν οι χαρακτήρες στησκηνή, γιατί ακόμα και αν διαγρά-φονται μόνο οι σκιές τους ή ανακούγονται μόνο οι φωνές τους,τότε ακόμα και αυτά τα ελάχισταθα μαρτυρούν τόσα πολλά για

εκείνους, περισσότερα απ' όσα οσυγγραφέας θέλησε.

Μέσα της πώς είναι; Σαννα μπαίνεις σε λούναπαρκ.Μέσα της πώς είναι; Σαννα κυκλοφορείς σε χαμαι-τυπείο, σε καταγώγιο, σεάτυπο πορνείο.Μέσα της πώς είναι; Σαννα γέρνει το δωμάτιο.Μέσα της πώς είναι; Σαννα κλαίει μια γυναίκα.Μέσα της πώς είναι; Σαννα παραχωρείς τη θέσησου σε κάποιον άλλον.

Τελειώνοντας την ανάγνωσητου Όπως ποτέ ένιωσα την επιθυ-μία να δω ξανά το La maman etla putain, δεκαπέντε χρόνια μετά.Και για έναν εμμονικό με την κα-ταγραφή των νημάτων η εκδή-λωση μιας τέτοιας επιθυμίαςαποτελεί την αρχή της αναζήτη-σης στα υπόγεια της συνείδησης.Θυμάμαι την ημέρα εκείνη. ΟΆνχελ ήταν κάθετος, έπρεπε ναπάω μαζί του στην προβολή αυτή,ήταν ίσως η μοναδική ευκαιρία ναδω στη μεγάλη οθόνη την ταινίααυτή. Εγώ δεν είχα όρεξη. Πήγαακριβώς επειδή δεν είχα όρεξη νααντιπαρατεθώ μαζί του. Μετά τηνπροβολή συνέχιζα να μην έχωόρεξη αλλά για εντελώς διαφορε-τικούς λόγους. Δεν του είπα ποτέκάτι για την επιμονή του. Δενβρήκα τις κατάλληλες λέξεις. Πάεικαιρός πια που δεν μιλάμε.

Όχι, δεν θυμάται.Ελάχιστα μπορεί να πει γι'αυτήν.Του λέει, δεν χάνεσαι ποτέτυχαία, δεν υπάρχει τυ-χαίος αποπροσανατολι-σμός, αφού, όταν χάνεσαι,κάτι βρίσκεις.Θα μπορούσε να την έχειγνωρίσει καθισμένη στοκαπό ενός αυτοκινήτου.Κάποια στιγμή κλείνει ταμάτια, ψαύει το πρόσωπότου και του λέει, δεν είσαιαυτό που λες, που δείχνειςότι είσαι, αυτό που υποστη-ρίζεις, που διατυμπανίζεις,αυτό που μια ζωή παριστά-νεις και βαυκαλίζεσαι ότιείσαι, αλλά και σαρκάζεις,υπονομεύεις ή αποσιωπάς.

Ας κρατήσουμε τον ρασιοναλι-

σμό και την παντογνωσία μακριάαπό τη συγκίνηση. Δεν ξέρω γιατίτο βιβλίο αυτό -λίγο περισσότεροαπό τα άλλα δύο- με συγκίνησετόσο πολύ σε κάποια σημεία του,όσες φορές και αν τα διάβασα,ξανά και ξανά, απάντηση δενβρήκα. Και αυτό είναι ένα σπου-δαίο συναίσθημα. Να αγνοείς τομηχανισμό ενεργοποίησης, να μηστενάζεις κάτω από μια καθοδή-γηση, να μη γίνεσαι θύμα συναι-σθηματικού εκβιασμού, να μηνξέρεις, για να το πω έτσι, από πούθα σου έρθει. Και τότε, απροετοί-μαστος, παραδίνεσαι. Ίσως αυτόνα είναι το στοίχημα-επιδίωξη τουΦάις, η απόλυτη κυριαρχία τουλόγου σε αυτό το ανοίκειο για τοναναγνώστη περιβάλλον, η επί-δραση αυτής της κυριαρχίας στοναναγνώστη στην κατ' εξοχήνεποχή των εικόνων, η αντίδρασηστην ανάγνωση ενός κειμένου μετα μάτια σκεπασμένα, μια εμπειρίαπρωτίστως ακουστική.

Δεν είναι όμως μόνο η εποχήτων εικόνων, είναι και η εποχήαυτή κατά την οποία συμβαίνει τοεξής -εν πρώτοις- παράδοξο, ναυπάρχει τόση υπερέκθεση εαυτού-φωτογραφίες, σκέψεις, κοινοποι-ήσεις παρουσίας, απόψεις επίπαντός επιστητού- και ταυτό-χρονα τόσο μεγάλο μάγκωμα στηδιαπροσωπική επικοινωνία, ίδιονμάλλον της ψηφιακής εγγύτηταςκατά την οποία όλοι μοιάζουμε μεδιαχειριστές της δημόσιας εικόναςμας σε ένα διαρκώς διαθέσιμοπεντάλεπτο δημοσιότητας, καιπρέπει να είμαστε τέλειοι και υπέ-ροχοι, ακόμα και στους φόβους ήστις αποτυχίες μας. Συνειδητάαφήνεται κανείς πλήρως, ή, για ναείμαστε δίκαιοι, επιθυμεί να αφε-θεί κανείς πλήρως μονάχα απέ-ναντι στον εραστή και στονψυχολόγο του, αυτό μοιάζει ναμας λέει ο Φάις, τον πρώτο καιρόμε τον εραστή, λίγο περισσότερομε τον ψυχολόγο, με τον εαυτόμας λιγότερο ή καθόλου, σπάνιακάνουμε άλλωστε τις κατάλληλεςερωτήσεις, ενώ πάντα μπορούμενα μεταθέσουμε τις απαντήσειςγια μια άλλη στιγμή.

Γιαννης ΚαλοΓεροπουλος

yannis.kalo@gmail.com • no14me.blogspot.gr/

O ως οτέπως ποτέ» Μισέλ Φάις (εκδόσεις Πατάκη)

πολιτισμός10/ 34ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ1 Ιουνίου 2019

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Νέο τεύχος “Συντεταγμένες”Κυκλοφόρησε το 2ο τεύχος του περιοδικού του Πολυτεχνείου Κρή-

της με τίτλο “Συντεταγμένες”.Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο σχετικό Δ.Τ., «Στο “κέντρο”

της Πολυτεχνειούπολης, 35ο 31’ 45’’ Βόρεια, 24ο 04’ 07’’ Ανατολικά,συντάσσουμε το 2ο τεύχος του περιοδικού του Πολυτεχνείου Κρήτης,

θέλοντας να “μεταδώσουμε” σημαντικά, νέα που συνέβησαν το τελευ-ταίο εξάμηνο, εντός και εκτός συντεταγμένων! Σημαντικές συνεργασίες,η αριστεία και οι διακρίσεις μελών του Ιδρύματος, η έρευνα, αλλά και ητέχνη, είναι μερικά από τα θέματα που μπορείτε να διαβάσετε στις “Συν-

τεταγμένες”».