11ηη & 3 & 3ηη Εκπαιδευτικές Εκπαιδευτικές Περιφέρειες Π.Ε. Ν. Περιφέρειες Π.Ε. Ν.

ΣερρώνΣερρών

Σύγχρονες διδακτικές & παιδαγωγικές Σύγχρονες διδακτικές & παιδαγωγικές προσεγγίσεις:προσεγγίσεις:

Οι θεατρικές πρακτικές στη διδασκαλία τωνΟι θεατρικές πρακτικές στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών στο δημοτικό σχολείοφυσικών επιστημών στο δημοτικό σχολείο

παπαδόπουλος πάρης

Η μάθηση βασίζεται στη σχέση και μάλιστα μέσα σε

ένα συγκινησιακό κλίμα που εστιάζει στο θετικό

2

Διδακτικοί στόχοι Μαθησιακοί στόχοι

3

Μαθησιακοί στόχοι είναι εκείνοι που τίθενται από τους ίδιους τους μαθητές ή υιοθετούνται από αυτούςΜαθησιακοί στόχοι είναι εκείνοι που τίθενται από τους ίδιους τους μαθητές ή υιοθετούνται από αυτούς

Διδακτικοί είναι αυτοί που ορίζονται από τον δάσκαλο ή το αναλυτικό πρόγραμμαΔιδακτικοί είναι αυτοί που ορίζονται από τον δάσκαλο ή το αναλυτικό πρόγραμμα

Η ατομική γνώση δομείται από τα εργαλεία της νόησης που παρέχει η κοινωνία

Πληροφορίες

Γνώση

Δηλωτική Γνώση

Είμαι ενήμερος

Διαδικαστική Γνώση

Στρατηγικές & Τεχνικές

Πλαισιοθετημένη Γνώση

Πότε και πού θα την εφαρμόσω

Γνώση

Πώς μαθαίνω;

• Γνωστική ανάπτυξη στο επίπεδο του ατόμου Μαθαίνω μέσω δράσης πάνω στα αντικείμενα

• Κοινωνιο-γνωστική θεώρηση Μαθαίνω μέσα από τη συμμετοχή σε πρακτικές και κοινωνικές δραστηριότητες, όπου μεγάλη συμμετοχή έχει η γλώσσα

SOS !!Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης

Αλληλεπιδράσεις των παιδιών με:

Γονείς

Συμμαθητές

Εκπαιδευτικούς

Έμπειροι συνεργάτες

Πώς μαθαίνουν οι μαθητές;

• Ενεργός συμμετοχή• Κοινωνική αλληλεπίδραση• Δραστηριότητες που να έχουν νόημα• Σύνδεση νέων πληροφοριών με τις

προϋπάρχουσες• Στόχος η κατανόηση κι όχι η απομνημόνευση• Στήριξη μαθητών για να μάθουν• Διάθεση χρόνου για εξάσκηση• Διαφοροποίηση-Κίνητρα

8

Πολλαπλή νοημοσύνη• γλωσσική• λογικομαθηματική• οπτική-χωρική• κιναισθητική• ενδοπροσωπική• διαπροσωπική• μουσική• νατουραλιστική• υπαρξιακή

συναισθηματική

Τα ζητήματα συμπεριφοράς είναι συχνά αλληλένδετα:

Με την αδυναμία του εκπαιδευτικού να

διαφοροποιήσει τη διδασκαλία του

Με τη δυσκολία του να διαχειριστεί την πολυμορφία του

μαθητικού πληθυσμού

Βρίσκω τρόπους να ενεργοποιήσω

τον μαθητή, αλλάζοντας τις:

Διαφοροποίηση διδασκαλίας

Τις προσδοκίες μου

Βλέπω και θυμάμαι

Ακούω και ξεχνάω

Κάνω και μαθαίνω

Ο μαθητικός πληθυσμός

ΑκουστικόςΑκουστικός

ΟπτικόςΟπτικός Κιναισθητικός

Ακούω & θυμάμαιΑκούω & θυμάμαι

Βλέπω & θυμάμαιΒλέπω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαι

17

αλλάζω το μάθημα

οργανωτικά & διδακτικά Απευθύνομαι σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες

Αλλάζω το περιβάλλον μάθησης

•Όχι μόνο μολύβι και χαρτί

•Προσβασιμότητα σε υλικά και βιβλία

• Τ.Π.Ε.

•Παρουσίαση της εργασίας τους με ποικίλους τρόπους

περιβάλλον της τάξης• πολυαισθητηριακό

• βιβλιοθήκη

• γωνιά διαβάσματος

Προσομοιώσεις - Πειράματα

Μουσειοπαιδαγωγική Όχι παθητικότητα, όχι μετάδοση γνώσεων

Hands on

Από μέσα μετάδοσης αλλάζουν σε ενεργά μαθησιακά περιβάλλοντα

Βιωματική, συνεργατική μάθηση και επίλυση προβλημάτων

H γωνιά των φυσικών επιστημώνο σχολικός κήπος

Πολλαπλοί τρόποι παρουσίασης της πληροφορίας & γνώσης

καταιγίδα ιδεών

εννοιολογικοί χάρτες

ενσωμάτωση τεχνών

κατασκευή μοντέλων

H οικογένειά μου

Μνήμης

Οργάνωσης

Μελέτης και διαχείρισης του χρόνου

Αναστοχασμού

26

Μικρά ποιήματα ή φράσεις που περιέχουν με κατάλληλο τρόπο την πληροφορία

◦ «Τα φωνήεντα είναι εφτά και φωνάζουν δυνατά».

27

3,1 4 1 5 9 = πΑεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί

28

ΘέμαΚεντρική ιδέα

ΘέμαΚεντρική ιδέα

Πού;

Πότε;

Ποιος;Τι;

Γιατί;

Ε Εκφράζω Εκφράζω εικόνες

Κ Κατηγοριοποιώ Κατηγοριοποιώ τις εικόνες

Θ Θέτω σε σειρά Θέτω σε σειρά τις εικόνες

Ε Ελέγχω Ελέγχω αυτά που έγραψα

Σ Η Σημειώνω Σημειώνω και διορθώνω λάθη

29

ΓΑΛΑ : Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

ΝΕΣ-ΓΑΛΑ : Νέστος, Έβρος, Στρυμόνας Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

Σχηματικές αναπαραστάσεις με ενσωματωμένη την πληροφορία

30

Ξάνθη Κομοτηνή Αλεξανδρούπολη

Γίνεται μετατροπή της σειράς γεγονότων, ενεργειών, χαρακτήρων κλπ. σε εικόνες ή γενικότερα οπτικές πληροφορίες.

31

Δημιουργείται συνειρμικός δεσμός με τον κανόνα, τον

ορισμό ή τη γνώση μέσα από μια αναπαράσταση.

Πουλώντας καρπούζια!

32

Διαχείριση της αποτυχίας και της επιτυχίας (με απόδοση

αιτιακών προσδιορισμών).

Σύνδεση άμεσου στόχου και προσπάθειας.

Λεκτικοποίηση χρήσης στρατηγικών (Τα βήματα με

φωναχτή σκέψη).

Γνωστική μαθητεία

33

Προτυποποίηση-ΜοντελοποίησηΕξάσκηση με φθίνουσα καθοδήγησηΕξάσκηση με στήριξη στην ομάδαΑυτορυθμιζόμενη εξάσκησηΑναστοχασμός-Ανάλυση

Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικούΟ ρόλος του/της εκπαιδευτικού

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

Πώς επιλέγω την κατάλληλη διδακτική τεχνική;

ΜετωπικήΔιάλεξηΣυζήτησηΕπίδειξηΠειραματική διδασκαλίαΟμαδική διδασκαλίαΕπίλυση προβλημάτωνΜελέτη περίπτωσηςΠαιχνίδι ρόλων

Κριτήρια επιλογής εκπαιδευτικών τεχνικών

Οι ικανότητες του εκπαιδευτικούΤο μαθησιακό αντικείμενοΟ διαθέσιμος χρόνος/χρονική στιγμήΟι στόχοι του αντικειμένουΤα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων

Υπάρχει δυσκολία στην οργάνωση της τάξης σε ομάδες

Δεν έχουν εκπαιδευτεί ανάλογα οι εκπαιδευτικοί και συχνά αναπαραγάγουν τον τρόπο που και οι ίδιοι

εκπαιδεύτηκαν σαν μαθητές

Σύνθεση και συνοχή της ομάδας

Ομοιογένεια ή ανομοιογένεια;

Καλό συγκινησιακό κλίμα

Δείκτες υψηλής συνοχής

Συνεργασία & Απόδοση

Η ποιότητα του συναισθήματος με το οποίο τα μέλη αναφέρονται στο εμείς

Η ενεργοποίηση όλων των μελών

Θετικό διδακτικό πλαίσιο

λόγος εκπαιδευτικού

λόγος μαθητή/τριας ?

ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τι θα ήθελες για να γίνει το μάθημα περισσότερο ενδιαφέρον;

Έρευνα 2009

Επιδόσεις Ελλήνων μαθητών και μαθητριών στις φυσικές επιστήμες

Τα παιδιά ξεκινούν με έντονο ενδιαφέρον στην προσχολική ηλικία, το οποίο και χάνεται σε

πολύ μεγάλο βαθμό στη διάρκεια του δημοτικού και κυρίως στη φοίτησή τους στη

δευτεροβάθμια εκπαίδευση

- Program International Student Assessment

Αποτελέσματα PISA στις Φυσικές Επιστήμες

M.O.E.=493 o

1. Υπάρχει σημαντική έλλειψη συνάφειας του αναλυτικού προγράμματος (2001) των φυσικών επιστημών στην υποχρεωτική εκπαίδευση με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και μαθητριών (έρευνα, 2005)

2. Δυσκολία σχολικών βιβλίων

3. Επικέντρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος στις ακαδημαϊκές γνώσεις κι όχι στις δεξιότητες και ικανότητες για την επίλυση προβλημάτων

Αιτίες αποτυχίας των μαθητών και μαθητριών μας

ΠροβλήματαΠροβλήματα

Τα σχετικά με τη θερμότητα φαινόμενα τα ονομάζουμε θερμικά φαινόμενα. Τα φαινόμενα αυτά οφείλονται στις μεταβολές της θερμικής ενέργειας των σωμάτων. Θερμική ενέργεια ενός σώματος ονομάζουμε την κινητική ενέργεια των μορίων του λόγω των συνεχών και τυχαίων κινήσεών τους. Αντιλαμβανόμαστε τη θερμική ενέργεια ενός σώματος από τη θερμοκρασία του. Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμική ενέργεια τόσο μεγαλύτερη είναι και η θερμοκρασία. Θερμότητα ονομάζουμε την ενέργεια μόνο όταν αυτή ρέει από ένα σώμα σε ένα άλλο. Η θερμότητα ρέει πάντοτε από τα σώματα με μεγαλύτερη θερμοκρασία προς τα σώματα με χαμηλότερη θερμοκρασία.

Η γλώσσα του κειμένου:

50ο C 30ο C

Ποιο έχει μεγαλύτερη θερμική ενέργεια. Το φλιτζάνι με τον καφέ; Η μάζα δεν επηρεάζει το ποσό της θερμικής ενέργειας;

•

ΑΞΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ Ο επιστημονικός αλφαβητισμός

Η ικανότητα δηλαδή να χρησιμοποιεί κάποιος την επιστημονική γνώση

και να βγάζει συμπεράσματα τα οποία βασίζονται στην επιστήμη, για να κατανοεί τον

κόσμο γύρω του.

Παράδειγμα ερώτησης

Για ποιο λόγο δε φαίνονται

τ’ αστέρια το πρωί;

Παράδειγμα ερώτησης

Σε ποιο υλικό από τα παρακάτω θα τυλίγατε για να μεταφέρατε

ανέπαφο, ένα κομμάτι πάγο;

• Αλουμινόχαρτο • Γούνα • Πανί

Απαιτείται μια άλλη προσέγγιση

• Σύνδεση με την πραγματικότητα

• Ανάδειξη και καλλιέργεια δεξιοτήτων και ικανοτήτων

«Ικανότητα – κλειδί»

Αναπτύσσεται βαθμιαία συνδυάζοντας γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες και επιτρέπει στο άτομο να δραστηριοποιηθεί αποτελεσματικά στο πλαίσιο μιας περίπλοκης κατάστασης π.χ. επικοινωνία

(Μ. Χαραλάμπους 2010)

Ποιες είναι;

Καταγραφή (Ηνωμένο Βασίλειο, Πορτογαλία, Βέλγιο, Η.Π.Α., Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία),ταξινόμηση, πρόταση (Μ. Χαραλάμπους 2010):

1. Επικοινωνία 2. Συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών (δεδομένων) 3. Συνεργασία και συλλογικότητα, 4. Επίλυση προβλημάτων 5. Δημιουργικότητα

Σε αυτές μπορούν να ενταχθούν άλλες όπως π.χ. η «Κριτική σκέψη και αναστοχαστική διαχείριση της γνώσης»

Γιατί νέα αναλυτικά προγράμματα;

Νέο κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον

Διαφοροποίηση της διδασκαλίας

Εννοιοκεντρική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση

1.Οι παραδοσιακές μορφές μάθησης θεωρούνται ξεπερασμένες και αδιάφορες στο μαθητικό κοινό. Για το λόγο αυτό, ειδικοί στην έρευνα της διδακτικής των Φυσικών Επιστημών, προέβαλαν τη δημιουργική γραφή που συνδέει την προσωπική φωνή με τα ρεαλιστικά σενάρια και έτσι κατέστησαν την επιστήμη περισσότερο θελκτική.

Νέο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδώνδημιουργική γραφή, παιχνίδια ρόλων &

αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων

2. Συγκρότηση επιστημονικής επιχειρηματολογίας και ανάπτυξη διαλόγου

Διδασκαλία που προωθεί τη δημιουργικότητα

ΚαινοτομίαΚαινοτομία

Γνώσεις & δεξιότητεςΓνώσεις & δεξιότητες

Γέννηση ιδεών

Ποικιλία λύσεων

Τίποτα δεν είναι απόλυτα σωστό ή λάθος

Καινοτόμο αποτέλεσμα

Απαιτεί ακροατήριο

Η έννοια της δημιουργικότητας

Ποικίλες προσεγγίσεις με κοινές συνιστώσες

Ποικίλες προσεγγίσεις με κοινές συνιστώσες

ΑυθεντικότηταΑυθεντικότητα

ΠρωτοτυπίαΠρωτοτυπία

Ελευθερία έκφρασηςΕλευθερία έκφρασης

Ελευθερία έκφρασης

Η δυνατότητα και ικανότητα του μαθητή να φαντάζεται να δημιουργεί, να αισθάνεται και να εκφράζεται ελεύθερα, αυθεντικά και πρωτότυπα, για τη δική του ικανοποίηση και ευχαρίστηση

Δημιουργική γραφή & αφήγηση

Συσχετίζεται με 3 παράγοντες:

1.Ποικιλία ερεθισμάτων

2.Πλούσιο λεξιλόγιο

3.Καλλιέργεια φαντασίας

Τεχνικές δημιουργικής γραφής και αφήγησης στις φυσικές επιστήμες

Γειτνιάσεις λέξεων, αλυσίδες λέξεων, καταιγίδα ιδεών, αρκτικόλεξα

• Νέφος, σύννεφο, αντάρα, ομίχλη ή κρύο, ψύχρα, δροσιά, παγωνιά

ΣανΥψώθηκεΝερόΝέφοςΈγινεΦανταστικόΟυράνιο

Τεχνική φανταστικών υποθέσεων

Τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε βαρύτητα στο σπίτι μας;

Τι θα συνέβαινε αν εξαφανιζόταν μια μέρα ο ήλιος;

Τι θα συνέβαινε αν έπεφτε χαλάζι όλη μέρα;

Τι θα συνέβαινε αν το νερό δεν ήταν πυκνότερο στους 4οC ;

Τι θα συνέβαινε αν παίζαμε μπάσκετ στη σελήνη; 

Ποιήματα

• Δύναμη αόρατη μα πάντα εκείΔύναμη αιτία στην αλλαγήΔύναμη, έλξη και τριβήΔύναμη ισχυρή, μαγνητικήΔύναμη, πίεση, ροπήΔύναμη, άνωση, βαρύτηταΔύναμη, αλλάζει την ταχύτηταΔύναμη, δυναμόμετρο μετρώΔύναμη βάζω και ασκώ

Αινίγματα

Δεν είναι όγκος, ούτε πυκνότητα, μας δείχνει όμως την ποσότητα. Τι είναι;   Η μάζα

Παραμύθια & Λογοτεχνικά κείμενα ως έμπνευση

Ενσωμάτωση των τεχνών στην καθημερινή διδακτική πρακτική

• Βιώματα χαράς και επιτυχίας.

• Μείωση έντονων κοινωνικών και μαθησιακών ανισοτήτων.

• Μοιάζουν περισσότερο με παιχνίδι, όπου τα προβλήματα μπορούν να λυθούν αυθόρμητα και αυτόματα.

η μάθηση γίνεται… πιο δημιουργική

πιο ελκυστική

διασκέδαση !

αυξάνεται η εμπλοκή στη μάθηση

Θεατρικές Θεατρικές πρακτικέςπρακτικές στη διδακτική στη διδακτική

των Φυσικών Επιστημώντων Φυσικών Επιστημών

Μορφή τέχνης

Εκπαιδευτική μεθοδολογία

Εργαλείο έρευνας και παρέμβασης

☺ Παντομίμα

☺Αυτοσχεδιασμοί

☺Αντιπαραθέσεις

επιχειρημάτων

☺Παιχνίδια ρόλων

☺Δημόσιες συζητήσεις

☺Εικονικά δικαστήρια

☺Μανδύας ειδικού

☺Σχολικές παραστάσεις

Θεατρικές πρακτικές στη διδακτική των Φυσικών Επιστημών

☺ Δραματοποίηση

☺Παντομίμα

☺Αυτοσχεδιασμοί

☺Αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων

☺Παιχνίδια ρόλων

☺Δημόσιες συζητήσεις

☺Εικονικά δικαστήρια

☺Μανδύας ειδικού

☺Σχολικές παραστάσεις

Θεατρικές πρακτικές για τη διδασκαλία Φυσικών Επιστημών

Θεατρικό είδος Βασικό χαρακτηριστικό

Δραματοποίηση Βασίζεται συνήθως σ’ ένα αφηγηματικό κείμενο

Παντομίμα Κίνηση, ήχος και συντονισμός με απουσία λόγου

Παιχνίδια ρόλων

Παρουσιάσεις

Μεταφορικό παιχνίδι

Προσομοίωση-ηθικό παιχνίδι

Ποικιλία εφαρμογών μέσω αναπαράσταση ενός ή περισσότερων χαρακτήρων

Αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων Υπόδηση ρόλου και ανάπτυξη των δικών του επιχειρημάτων μέσω χρήσιμου διαλόγου

Δημόσιες συζητήσεις Έκφραση προσωπικών επιχειρημάτων

Θεατρικό παιχνίδι-Αυτοσχεδιασμοί Ελεύθερο παιχνίδι αυτοσχεδιασμού

Σχολικές Παραστάσεις Υλοποίηση σε κοινό με βάση ένα θεατρικό κείμενο

διάλογοι

παντομίμα• Απουσία λεξιλογίου-Κίνηση-Ήχος

• Αποτελεί καλή εισαγωγική πρακτική και γι’ άλλες θεατρικές πρακτικές

• Αντισταθμίζει το δύσκολα κατανοητό λεξιλόγιο

• Βοηθά στην ανάπτυξη οπτικών εννοιών

Παντομίμα

η φυσική αναπαράσταση επιτρέπει

την απεικόνιση των φαινομένων

με ένα μη λεκτικό τρόπο

οι μαθητές και οι μαθήτριες αγγίζουν βλέπουν και νιώθουν εμπειρικά το νόημα των λέξεων και εννοιών των Φ.Ε.

οι εκφραστικές χειρονομίες αντισταθμίζουν τη δυσκολία που έχουν να εκφράσουν νοήματα μέσα από τη γλώσσα

Χαλάζι

Π Α

Ν Τ

Ο Μ

Ι Μ Α

Π Α

Ν Τ

Ο Μ

Ι Μ Α

αυτοσχεδιασμός

Οι μαθητές παρακολουθούν ένα βίντεο 20’

του Galileo ή του Einstein ή του

Faraday

Κρατούν σημειώσεις

Σχηματίζουν ομάδες

Παίζουν τα δικά τους παιχνίδια ρόλων

Παρακολουθούν τα

βιντεοσκοπημένα δρώμενα

Ο κύκλος των παιχνιδιών ρόλων

Παίζουμε ένα παιχνίδι ρόλων