Tα πειράματα στη διδασκαλία των Φ.Ε.

Αντώνης Γ. ΠερδικάρηςΣχολικός Σύμβουλος ΠΕ(04) Ιονίων Νήσων

Τα Ιόνια Νησιά

Bοή του πελάου πλημμυρίζει τις φλέβες μου·απάνω μου τρίζεισα μυλολίθαρο ο ήλιος· (Άγγελος Σικελιανός 1884-1951)

ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

▪ Λέγονται οι επιστήμες που ασχολούνται με την μελέτη των μεταβολών (: φαινομένων) στο φυσικό μας περιβάλλον.

▪ Η Φυσική, η Χημεία, η Βιολογία , η Γεωλογία, η Κλιματολογία, η Ωκεανογραφία, η Αστρονομία κ.α., κυρίως κλάδοι των επιστημών αυτών, ανήκουν στις Φυσικές Επιστήμες.

▪ Η μελέτη των φυσικών φαινομένων γίνεται με βάση την παρατήρηση, το πείραμα και τη λογική

Αρχαιότητα

▪ Δύο απόψεις είχαν επικρατήσει ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες κλασσικούς:

▪ α) Η «Πλατωνική άποψη» (γνωστή και σαν «άποψη του Σωκράτη») που θεωρούσε κυρίαρχο όργανο για την μελέτη της επιστήμης την λογική (λόγος),

«ἔφη δὲ τὴν μὲν μετὰ λόγου ἀληθῆ δόξαν ἐπιστήμην εἶναι, τὴν δὲ ἄλογον ἐκτὸς ἐπιστήμης» ( Πλάτωνος

«Θεαίτητος», 201d)

▪ β) Η «άποψη του Αριστοτέλη» που θεωρούσε αληθές μόνο ότι παρατηρείται ( μετρείται στη Φύση)

Αριστοτέλης (384 - 322 π.Χ)

▪ 1. Χρησιμοποιούμε μόνο μετρήσιμα μεγέθη/έννοιες

▪ 2. Η «ΑΛΗΘΕΙΑ» και το «ΣΩΣΤΟ» είναι ΜΟΝΟ αυτό που συμβαίνει/παρατηρείται/μετριέται στη φύση.

Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης (Ραφαήλ 16ος αιώνας) . Ο πρώτος δείχνει τον ουρανό και δεύτερος τη Γη

Περιπτώσεις σύγκρουσης

▪ Πολλές φορές στις Φυσικές Επιστήμες, το “λογικά αναμενόμενο”, διαπιστώνεται ότι δεν είναι πραγματικό, π.χ.

▪ α) Στα τέλη του 16ου αιώνα, ο Galileo Galilei παρατήρησε ότι δύο σώματα διαφορετικού βάρους, αν αφεθούν από κάποιο ύψος, φθάνουν ταυτόχρονα στο έδαφος, παρ’ όλο που η γενική αντίληψη υποστήριζε ότι φθάνει πρώτα το βαρύτερο.

▪ β) Το 1671, ο Sir Isaac Newton , απέδειξε ότι το λευκό φώς, μπορεί να αναλυθεί σε ένα φάσμα χρωμάτων, σε αντίθεση με την γενική αντίληψη, ότι αυτό αποτελούσε, την καθαρότερη μορφή φωτός.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ -2

▪ Εξαιτίας των θέσεων του, ο Αριστοτέλης θεωρείται σήμερα. ο πατέρας των Φυσικών Επιστημών.

«εἰ οὖν ἡ φύσις μηθὲν μήτε ἀτελὲς ποιεῖ μήτε μάτην»

( Αριστοτελους «Πολιτικα, βιβλιο Α΄΄ 1256b)

Το πείραμα

▪ Παρά τις απόψεις αυτές του Αριστοτέλη, επικράτησε αρχικά στους μελετητές η άποψη ότι το πείραμα απουσίαζε από την αριστοτελική προσέγγιση της φύσης. Σήμερα θεωρείται, ότι δεν είναι ακριβώς έτσι και το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν πειράματα, αλλά τι είδους πειράματα μπορούσαν τελικά να κάνουν και δεν τα έκαναν

▪ Ο Francis Bacon (1561 – 1626), σύγχρονος του Γαλιλαίου στο   «Novum Organum» –τίτλος επιλεγμένος συνειδητά σε σχέση με το   «Όργανον» του Αριστοτέλη- θεωρεί ότι o επιστήμονας θα εφαρμόσει την επαγωγή με στοιχεία που θα αντλήσει από τις παρατηρήσεις του στη φύση αλλά, για να ισχύσει η αρχή του αποκλεισμού των άσχετων δεδομένων, θα πρέπει να βασιστεί «στην τεχνητή αναπαραγωγή της φύσης που είναι το πείραμα».

▪  Θεωρεί συνεπώς ο Bacon ότι όχι μόνο η λογική, αλλά ακόμα και η απλή παρατήρηση της φύσης μπορεί να μας παραπλανήσει και γι’ αυτό είναι αναγκαίο το πείραμα.

Έλεγχος

▪ Το αν το «λογικό» είναι και πραγματικό, ελέγχεται στις Φ.Ε μέσω του πειράματος.

▪ Ως Πείραμα χαρακτηρίζεται η οποιαδήποτε έμπρακτη δοκιμή ή εφαρμογή θεωρίας προς άσκηση ή μελέτη και γενικά ο κάθε έλεγχος της θεωρητικής γνώσης. Ειδικότερα όμως πείραμα λέγεται η υπό του ανθρώπου μεθοδική αναπαραγωγή ενός φαινομένου με στόχο την εξακρίβωση της φύσης του, των αιτιών που το προκαλούν και των νόμων από τους οποίους διέπεται αυτό το φαινόμενο.

▪ Οι Φ.Ε., υπερτερούν των άλλων επιστημών, καθώς εφαρμόζουν την λεγόμενη «επιστημονική μέθοδο» βασικό στοιχείο της οποίας είναι το πείραμα. Επομένως αυτό που οι διδάσκοντες τις Φ.Ε., έχουν καθήκον, να μεταδώσουν στους μαθητές τους, είναι κυρίως ,ότι δεν μεταφέρουν σ’ αυτούς απλά κάποια επιτεύγματα του ανθρωπίνου πνεύματος, αλλά μεταφέρουν αλήθειες που έχουν ελεγθεί για την ορθότητά τους και μπορούν να ελεγθούν ξανά, ανά πάσα χρονική στιγμή. Και ότι :

▪ Επιστημονική είναι η θεωρία που επιτρέπει τον εμπειρικό της έλεγχο.

Χρήση πειραμάτων στη διδασκαλία Φ.Ε,

▪ Η διδασκαλία των φυσικών επιστημών εντάχθηκε ουσιαστικά στα συστήματα υποχρεωτικής εκπαίδευσης των διαφόρων Ευρωπαϊκών χωρών από τον 19ο αιώνα.

▪ Ωστόσο υπάρχουν αναφορές για εργαστήρια Φ.Ε. , ακόμα και σε Τουρκοκρατούμενες περιοχές (π.χ . Σχολή Βουκουρεστίου) από το ν 18ο αιώνα.

▪ Η επιλογή των πειραματικών μεθόδων διδασκαλίας και του εργαστηριακού υλικού, επηρεάζεται ωστόσο από τα «ρεύματα» που επικρατούσαν κάθε φορά, στη διδακτική των Φ.Ε.

▪ Αναλυτικά, κατά σειρά εμφανίσεως έχουμε:

1)Το παραδοσιακό ρεύμα

▪ Κατά το παραδοσιακό ρεύμα η γνώση των φυσικών επιστημών θεωρείται "πακέτο" το οποίο ζητείται να μεταφερθεί από το διδάσκοντα στους μαθητές.

▪ Η διδασκαλία βασίζεται κυρίως στο βιβλίο του μαθητή και τις διαλέξεις που πραγματοποιεί ο διδάσκων, και δευτερευόντως σε εργαστηριακές πρακτικές. Η μέθοδος διδασκαλίας η οποία ακολουθούνταν ήταν η δασκαλοκεντρική.

▪ Κριτήριο επιτυχίας της διδασκαλίας αποτελεί η ποσότητα πληροφοριών που έχουν συγκρατήσει οι μαθητές μετά το πέρας της διδασκαλίας, ο νους των οποίων θεωρείται «Tabula Rasa»*

▪ * (= άγραφος πίνακας), η έκφραση αυτή πρωτοεμφανίστηκε στην Λατινική μετάφραση του έργου του Αριστοτέλη «Περί Ψυχής»

Το πείραμα κατά το παραδοσιακό ρεύμα

▪ Οι μαθητές δεν συμμετείχαν στη διαδικασία της μάθησης με τρόπο ενεργό και συμμετοχικό, αλλά ως ακροατές, άκουγαν το μάθημα και κάποιες φορές παρακολουθούσαν κάποια επίδειξη πειράματος από το δάσκαλο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδέες τους για τα φυσικά φαινόμενα.

▪ Τα όργανα του σχολικού εργαστηρίου, όπου αυτό υπήρχε, ήταν εξειδικευμένα προκαλώντας μάλλον το φόβο σε δασκάλους και μαθητές, συνήθως δε, κοσμούσαν περισσότερο τις προθήκες, παρά χρησιμοποιούνταν στην πειραματική διαδικασία.

▪ To πείραμα ήταν πάντοτε πείραμα επίδειξης, γινόταν από τον διδάσκοντα και σκοπό είχε να αποδείξει κάποια θεωρία που είχε αναπτύξει στη διάλεξή του.

2)Το ανακαλυπτικό ρεύμα

▪ Κατά το ανακαλυπτικό (ή διερευνητικό) ρεύμα οι μαθητές είναι δυνατόν να οδηγηθούν μόνοι τους στη γνώση των φυσικών επιστημών, να την "ανακαλύψουν", αν τους δοθούν τα κατάλληλα μέσα και τους υποβληθούν οι κατάλληλες καθοδηγητικές ερωτήσεις

▪ Κατά την ως άνω άποψη, οι μαθητές για να μάθουν, χρειάζεται να αλληλεπιδράσουν με συγκεκριμένα αντικείμενα. Αποτέλεσμα αυτής της δράσης, είναι η ανακάλυψη του αφηρημένου και η κατάκτηση της γνώσης. Η μάθηση συντελείται μέσω συνεργατικών δραστηριοτήτων, επίλυση προβλημάτων και ανωτέρων λειτουργιών της σκέψης. Χαρακτηριστικά στοιχεία της μεθόδου αυτής είναι επίσης η αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευομένων και η παραγωγική ομιλία.

▪ Και η προσέγγιση αυτή, αγνοεί τις ιδέες των μαθητών και αντιμετωπίζει το μυαλό τους , σαν άγραφο χαρτί.

)

Marie Skłodowska – Curie (Βαρσοβία) 1867-(Παρίσι) 1934

Για μια διετία (1907-8) η Μ.Curie σε συνεργασία με άλλα μεγάλα πνεύματα της εποχής, έδινε τη δυνατότητα σε παιδιά να εκτελούν πειράματα Φυσικής και Χημείας και με κατάλληλες ερωτήσεις τα ωθούσε στην ανακάλυψη των βασικών αρχών των Φυσικών Επιστημών ▪ Οι εφημερίδες των αρχών του 20ου αιώνα διακωμωδούσαν την εισβολή των

παιδιών στα επιστημονικά εργαστήρια:

▪ «Η Σορβόννη δεν έχει ακόμη ανατιναχθεί, αλλά η ελπίδα παραμένει ζωντανή» έγραφε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα του Παρισιού

Πειραματική διδασκαλία στο ανακαλυπτικό ρεύμα

Η ουσιαστική διαφορά με το παραδοσιακό ρεύμα έγκειται στη συμμετοχή των μαθητών στην αναζήτηση.

Στόχος του πειράματος είναι να ανακαλύψει μόνος του ο μαθητής κάποιο φυσικό νόμο που δεν γνωρίζει

▪ Το ιδανικό είναι η συμμετοχή να είναι πραγματική μέσα από την εκτέλεση των πειραμάτων από τους ίδιους τους μαθητές .

▪ Οι εκπαιδευόμενοι, με την βοήθεια ενός «φύλλου εργασίας», παρατηρούν, κάνουν μετρήσεις, καταγράφουν και συγκρίνουν δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό, μετέχουν ενεργά στην οικοδόμηση της δικής τους γνώσης, ανακαλύπτοντας πράγματα για τον εαυτό τους.

▪ Η εργασία σε ομάδες, τους δίνει την δυνατότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ ισοτίμων προσώπων, που ως διαδικασία μάθησης είναι ισχυρότερη από την επίδραση και του πιο χαρισματικού δασκάλου.

3) Το εποικοδομητικό ρεύμα

▪ Κατά το εποικοδομητικό ρεύμα (ή κονστρουκτιβιστικό) ρεύμα, πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν στη διδασκαλία των Φ.Ε. οι προϋπαρχουσες ιδέες των μαθητών σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα τα οποία θα διδαχθούν.

▪ Επομένως ο σχεδιασμός της διδακτικής πρακτικής πρέπει να γίνεται με βάση τον τρόπο που οι ίδιοι οι μαθητές κατανοούν τις φυσικές έννοιες και με βάση τον τρόπο που ερμηνεύουν τα φαινόμενα της φύσης, όταν δεν έχουν μυηθεί ακόμη στον επιστημονικό τρόπο ερμηνείας τους.

▪ Επειδή πρότερες εμπειρίες των μαθητών δεν ταυτίζονται, η πορεία για τη μάθηση σε κάθε μαθητή είναι ξεχωριστή καθώς ο νους του δεν νοείται πλέον ως απλός δέκτης πληροφοριών, -λευκή κόλλα . Η μάθηση νοείται ως προϊόν εννοιολογικών αλλαγών, που επέρχονται ύστερα από την λεγόμενη «γνωστική σύγκρουση» στην οποία υποβάλλεται ο μαθητής με ευθύνη του εκπαιδευτή.

▪ Οι ιδέες των μαθητών όχι μόνο δεν αγνοούνται και δεν απορρίπτονται, αλλά λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στη διδασκαλία

Μερικές ιδέες μαθητών

▪ Κλείσε την πόρτα να μην μπει το κρύο.▪ Άσε το νερό να βράσει περισσότερο… ▪ Μη κάθεσαι στο μάρμαρο, θα κρυώσεις…▪ Σβήσε/άναψε το φως.▪ Η μπαταρία είναι άδεια!▪ Αυτό το ξεσκονόπανο μαγνητίζει τη σκόνη.▪ Ρίξε μια ματιά εδώ.▪ Δες πως λάμπουν τα μάτια του!▪ Τα φωτοβολταϊκά έχουν ραδιενέργεια. ▪ Η Coca Cola θα τρυπήσει το στομάχι σου.▪ Το βάρος μου είναι 78 κιλά…

Αποτέλεσμα διδασκαλίας (παράδειγμα)

Πώς παράγεται ο ήχος του βιολιού;

O Carl Wieman (Nobel Φυσικής 2001) αφού εξήγησε στους φοιτητές του, οι οποίοι δε σπούδαζαν φυσική, ότι οι χορδές δε μετακινούν αρκετό αέρα, ώστε να δημιουργήσουν τον ήχο που ακούμε από το βιολί, και αφού τους έδειξε το βιολί, τους εξήγησε ότι είναι το πίσω μέρος του βιολιού (ράχη) που πραγματικά παράγει τον ήχο που ακούμε.

Μετά από 15 λεπτά τους έθεσε την ερώτηση:

Ο ήχος που ακούς από το βιολί παράγεται κυρίως από:

▪ Α. Τις χορδές

▪ Β. Από το ξύλο στο πίσω μέρος του βιολιού.

▪ Γ. Εξίσου και από τα δύο.

▪ Δ. Από κανένα από τα δύο.

Αποτέλεσμα διδασκαλίας /2

Ο Carl Wiemanισχυρίζεται ότι το ποσοστό παραμένει το ίδιο ακόμη κι όταν το ακροατήριό του αποτελείται από τους διδάσκοντες στη σχολή ή από μεταπτυχιακούς φοιτητές

Πειραματική διδασκαλία στο εποικοδομητικό μοντέλο

▪ Όπως και στο ανακαλυπτικό μοντέλο απαιτείται εκτέλεση των πειραμάτων από τους ίδιους τους μαθητές .

▪ Η διαφορά έγκειται στην επιλογή και στον σχεδιασμό των πειραμάτων, ώστε αυτά να μην εξαντλούνται, στον εντυπωσιασμό ή στην παροχή νέων γνώσεων στους μαθητές, αλλά να προκαλούν σ’ αυτούς «γνωστική σύγκρουση», οι οποία θα αποδομήσει τις πρότερες λανθασμένες ιδέες των, ώστε να εγκατασταθεί στο μυαλό τους την νέα «σχολική» επιστήμη.

▪ Τα πειράματα επομένως μπορεί να διαφέρουν ή να χρειασθεί επανασχεδιασθούν, ανάλογα με τους συμμετέχοντες, καθώς δεν αρκεί να είναι επιστημονικά ορθά, αλλά χρειάζεται να λαμβάνουν υπ’ όψη τις ιδέες των μαθητών .

Γνωστική σύγκρουση (παράδειγμα)

4)Το ρεύμα του επιστημονικού αλφαβητισμού

▪ Θεωρεί ότι στις συνθήκες της «παγκοσμιοποίησης» ο επιστημονικός λόγος μπορεί να λειτουργήσει σαν γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ τελείως διαφορετικών κουλτούρων και πολιτισμών αφού είναι μία παγκόσμια γλώσσα.

▪ Επομένως οι σύγχρονη διδακτική των φ. ε. πρέπει να αποσκοπεί κυρίως στο να αναδείξει την σχέση των επιστημών αυτών, τόσο με την εκάστοτε τοπική κοινωνία (π.χ εφευρίσκοντας μεθόδους διδασκαλίας για τους μαθητές των μειονοτήτων), όσο και με τις υπόλοιπες μορφές γνώσης (π.χ. τη τέχνη ή τη θρησκεία).

▪ Η άποψη αυτή μας οδηγεί σε ένα διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας, καθώς προτείνει διαθεματική προσέγγιση της γνώσης.

▪ Ως «διαθεματικότητα» ορίζεται η θεώρηση της γνώσης σαν μια ενιαία ολότητα, που κατακτιέται μέσα από τη διερεύνηση των συγκεκριμένων θεμάτων, ζητημάτων ή προβλημάτων που απασχολούν τους μαθητές

Eπιστημονικός Αλφαβητισμός

Θεωρείται η ικανότητα του ατόμου

– να χρησιμοποιεί την επιστημονική γνώση που κατέχει, ώστε να αναγνωρίζει ερωτήματα, να αποκτά νέα γνώση, να εξηγεί επιστημονικά φαινόμενα και να βγάζει συμπεράσματα που

βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα.

– να κατανοεί τα χαρακτηριστικά της επιστήμης ως μίας μορφής της ανθρώπινης γνώσης και αναζήτησης πληροφοριών

– να αντιλαμβάνεται πως η επιστήμη και η τεχνολογία διαμορφώνουν τα υλικά, πνευματικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα

– να εμπλέκεται πρόθυμα με ζητήματα που σχετίζονται με την επιστήμη και με τις ιδέες της επιστήμης, ως στοχαστικός πολίτης

Η πειραματική διδασκαλία κατά το ρεύμα του επιστημονικού

αλφαβητισμού

▪ Στα πλαίσια της διαθεματικότητας, παρατηρείται ενοποίηση των μαθημάτων των Φ.Ε. που εκφράζεται και σε επίπεδο εργαστηριακό.

▪ Εμφανίζεται έντονος συσχετισμός του μαθήματος αλλά και των εργαστηρίων των Φ.Ε. με άλλα μαθήματα, π.χ. Τεχνολογία, Μαθηματικά , Ιστορία, κοινωνικές επιστήμες.

▪ Αυξάνεται επίσης η ενασχόληση με θέματα περιβαλλοντικά, η μελέτη των οποίων είναι κυρίως αντικείμενο των Φ.Ε., αλλά απαιτούν ευρύτερη διαθεματική προσέγγιση.

▪ Σε συνδυασμό με την Πληροφορική, προκύπτουν τα «εικονικά εργαστήρια»

O ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ PISA

▪ Οι επιδόσεις του επιστημονικού αλφαβητισμού αξιολογούνται στο πρόγραμμα PISA που απευθύνεται σε 15χρονους μαθητές

▪ Συμμετέχουν τα κράτη –μέλη του ΟΟΣΑ (περίπου 70 χώρες) και γίνεται κάθε 3 χρόνια.

▪ Τα θέματά του απαιτούν συνήθως εργαστηριακή εμπειρία και χαρακτηρίζονται από:

• Ύπαρξη ενός εισαγωγικού κειμένου –ερεθίσματος από επιστημονικό εκλαϊκευτικό κείμενο, από την ιστορία της επιστήμης…..

• Συμπερίληψη απεικονιστικών στοιχείων (γραφήματος, εικόνας, φωτογραφίας, διαγραμμάτων….)

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

▪ Στη παρακάτω φωτογραφία, βλέπετε τα αγάλματα που ονομάζονται Καρυάτιδες και βρίσκονται στην Ακρόπολη της Αθήνας για περισσότερο από 2500 χρόνια. Τα αγάλματα είναι φτιαγμένα από ένα είδος πετρώματος που λέγεται μάρμαρο. Το μάρμαρο συντίθεται από ανθρακικό ασβέστιο.

▪ Το 1980, τα πρωτότυπα αγάλματα μεταφέρθηκαν μέσα στο Μουσείο της Ακρόπολης και αντικαταστάθηκαν με αντίγραφα. Τα πρωτότυπα αγάλματα είχαν υποστεί φθορές από την όξινη βροχή.

Ερωτήσεις

1. Η κανονική βροχή είναι ελαφρά όξινη, γιατί έχει απορροφήσει από τον αέρα κάποια ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα. Η όξινη βροχή είναι πιο όξινη από την κανονική βροχή, γιατί έχει απορροφήσει αέρια, όπως οξείδια του θείου και οξείδια του αζώτου.Από πού προέρχονται αυτά τα οξείδια του θείου και τα οξείδια του αζώτου που βρίσκονται στον αέρα;

2. Μπορούμε να αναπαραστήσουμε την επίδραση της όξινης βροχής πάνω στο μάρμαρο, αν τοποθετήσουμε θραύσματα μαρμάρου μέσα σε ξύδι για όλη τη διάρκεια της νύχτας. Το ξύδι και η όξινη βροχή έχουν περίπου τον ίδιο βαθμό οξύτητας. Όταν ένα θραύσμα μαρμάρου τοποθετείται μέσα σε ξύδι, σχηματίζονται φυσαλίδες αερίων. Η μάζα του στεγνού θραύσματος του μαρμάρου μπορεί να μετρηθεί πριν και μετά το πείραμα

---------------------------------------------------------------------------------------------

Ένα θραύσμα μαρμάρου, πριν εμβαπτιστεί σε ξύδι για όλη τη διάρκεια της νύχτας, έχει μάζα 2.0 γραμμάρια. Την επόμενη μέρα το θραύσμα απομακρύνεται από το ξύδι και στεγνώνεται. Ποια θα είναι η μάζα του στεγνού θραύσματος μαρμάρου;Α. Λιγότερο από 2.0 γραμμάριαΒ. Ακριβώς 2.0 γραμμάρια Γ. Μεταξύ 2.0 και 2.4 γραμμαρίωνΔ. Περισσότερο από 2.4 γραμμάρια

Ερωτήσεις (ΙΙ)

3. Οι μαθητές που έκαναν αυτό το πείραμα έβαλαν επίσης θραύσματα μαρμάρου μέσα σε καθαρό (αποσταγμένο) νερό για όλη τη διάρκεια της νύχτας.

Να εξηγήσεις γιατί οι μαθητές συμπεριέλαβαν αυτό το βήμα στο πείραμά τους.

Ποσοστό επιτυχίας (ΟΟΣΑ) : 57,7 %

Ποσοστό επιτυχίας (ΕΛΛΑΔΑ) : 58,2 %

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!