EPILOGI 2009/09

Ε ΤΟΣ 47 ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009 • T IMH 5.00 €

www.economics.gr

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

ΕΚΛΟΓΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Εννέα µήνες µετά...

Opinion Leaders

Γιώργος Αλογοσκούφης

Οι εθνικές εκλογές, ο δούρειος ίππος των ελλειµµάτων και όλοι οι λόγοι για τους οποίους πρέπει να σοβαρευτούµε για να ζήσουµε την ανάκαµψη

ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗΟι ενδείξεις εξόδου από την ύφεση κλείνουν το µάτι σε όσους αποκλείουν ότι µπορεί να ξαναζήσουµε µία διασκευή του ίδιου έργου

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΕΚΡΗΞΗΗ διεθνής κρίση, ο ανταγωνισµός που εντείνεται, οι νέες µεγάλες επενδύσεις. Το παιχνίδι χωράει µόνο τους ισχυρούς

ΤΟ ΠΟΛΥΤΑΡΑΧΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΣτρατηγικές κινήσεις, εκπλήξεις και ανατροπές στη βιοµηχανία πετρελαίου υπόσχονται ένα µέλλον χωρίς πλήξη

ΕΠΙΛΟΓΗ 1

2 ΕΠΙΛΟΓΗ

06 ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΔΙΕΘΝΗΣ & ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Οι εξελίξεις και οι τάσεις που σκιαγραφούν την επόµενη ηµέρα στον Κόσµο και την Ελλάδα.

08-20 Παγκόσµια Οικονοµία – Κυνήγι του χρόνου // ΗΠΑ – Το αµερικανικό όνειρο στην κοινωνική ασφάλιση // Ελληνική Οικο-νοµία – Γκρίζα ανάπτυξη // Ελληνική Οικονοµία – Η µέθοδος της παράτασης // Ελλάδα – Όταν δεν είναι κανείς σοβαρός

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

22 ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ // ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗΣτην τελική ευθεία για την εκλογική αναµέτρηση και ένα µείζον θέµα, όπως αυτό της σταυροδοσίας, µπαίνει στο συρτάρι, πρό-σκαιρα ευτυχώς!

24 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΠΟΛΥ ΝΩΡΙΣ ΓΙΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ... // ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΑρκετοί είναι αυτοί που βλέπουν το φως της ανάκαµψης στο βά-θος του τούνελ της ύφεσης, πόσο όµως αυτή µάς αφορά;

26 ΕΥΡΩΠΗ – ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΟΙ ΣΤΡΟΦΙΓΓΕΣ // ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΛΟΥΠερίπου 1,2 δισ. ευρώ θα εισπράξει η Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο για την τόνωση της απασχόλησης.

BANKING SECTION

Εξελίξεις, αναλύσεις, συνεντεύξεις, νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η εργασιακή πραγµατικότητα, οι προβληµατισµοί και οι αξίες του σύγχρονου τραπεζίτη στον Κόσµο και την Ελλάδα.

28-47 Εξυγίανση – Τράπεζες στο σφυρί // Εξωστρέφεια – The new Europe way // Ανάλυση – Αλήθειες και αυταπάτες // Οι-κονοµικές επιδόσεις – Μακρύς δρόµος // Συνέντευξη – Θωµάς Μπιλόρογλου, υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων της ΑΤΕBank // Insurance – Βαρυχειµωνιά... // Συ-νέντευξη – Χρήστος Αδαµαντιάδης, διευθύνων σύµβουλος της AIG Greece.

ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣΕσωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 €, Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο - ΝΠΔΔ - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα 125 €, Φοιτητές 48 €Εξωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 165 €, Φοιτητές 115 €

ΠΕΡ ΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα Τηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: [email protected]: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗ Tηλ. 210 64 01 852 email: [email protected]

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Tηλ. 210 64 23 688 email: [email protected]

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 849

email: [email protected]

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Tηλ. 210 64 01 850 email: [email protected]

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ,

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ

ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΠΕΡΝΑΡΑΚΟΥ, ΕΛΛΗ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ

ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡ-

ΓΟΣ ΡΗΓΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΟΓΚΑΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ, ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ

ΑΡΛΕΤΑ ΖΙΩΓΚΑ

ART DIRECTOR ALLMEDIA CREATIVE

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Α. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ: ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260

ΙΔΡΥΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, αναπα-ραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, κα-τά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιονδή-ποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό, φω-τοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς

Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

www.economics.gr


ΕΠΙΛΟΓΗ 3

4 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΘΕΜΑΤΑ

58 ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ // ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΟι ενδείξεις εξόδου της παγκόσµιας οικονοµίας από την ύφεση κλείνουν το µάτι σε όσους αποκλείουν ότι µπορεί να ξαναζήσουµε µία διασκευή του ίδιου έργου στο µέλλον!

62 ΤΟ ΠΟΛΥΤΑΡΑΧΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥΟι πετρελαϊκές εταιρείες αναµένουν το πέρας της οικονοµικής κρίσης και χτίζουν θέσεις στον αβέβαιο ενεργειακά κόσµο του αύριο. Εκπλήξεις και ανατροπές υπόσχονται ένα µέλλον χωρίς πλήξη.

68 ΕΚΡΗΞΗ ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ // ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥΗ διεθνής κρίση, ο ανταγωνισµός που εντείνεται, οι νέες µε-γάλες επενδύσεις. Το παιχνίδι των τηλεπικοινωνιών χωράει µόνο τους ισχυρούς.

72 ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΔΕΘ// ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥΕν µέσω της οικονοµικής κρίσης, υπό το βάρος σηµαντικών πολιτικών εξελίξεων που αποσπούν το ενδιαφέρον του κοι-νού και, κάποιες φορές, αποδυναµώνουν τον κεντρικό εκθε-σιακό χαρακτήρα της, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης – φέ-τος ήταν η 74η διοργάνωση – συµπλήρωσε 84 χρόνια ζωής.

82 ΟΡΟΣΗΜΟ ΕΞΕΛΙΞΗΣ // ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥΠυξίδα η επαγγελµατική εκπαίδευση για τις επιχειρήσεις που δεν συµβιβάζονται παρά µόνο µε την κορυφή.

ΒUSINESS SECTIONΕπιχειρηµατικές εξελίξεις, έρευνες, θέµατα και συνεντεύξεις, οδηγός οικονοµίας, προϊόντα και υπηρεσίες. Όλα όσα αξί-ζουν την προσοχή του σύγχρονου επιχειρηµατία!

88 – 107 Tουρισµός και τεχνολογία – Ταξίδι στην ανάπτυξη // Εξελίξεις – Μεγάλες οι ζηµιές στη Βιοµηχανία // Συνέντευ-ξη – Νίκος Ζέρβας, οικονοµικός διευθυντής της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας // Αγορά Αυτοκινήτου – Στο συνεργείο για επι-σκευή! // Οικονοµικός οδηγός // Management & Advertising // Business News // Techbusiness // Techproducts

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ108 Ghost Spirit: Ένας καλεσµένος συν ένας οικοδεσπότης ισούνται µε ένα φάντασµα. Aυτά στη νέα παρουσίαση της συλλογής του Ιδρύµατος ΔΕΣΤΕ, έως το τέλος του χρόνου.

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥΕΚΛΟΓΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ // ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗΗ εγχώρια κοινή γνώµη αδυνατεί να κατανοήσει, πολύ περισσότερο να συγχωρήσει, µια κυβέρνηση που ευαγγελιζόταν την επανίδρυση του κράτους και δείχνει ότι βούλιαξε στη δίνη µιας οικονοµικής κρίσης. Σελ.: 54

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2009

OPINION LEADERS #5

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ // ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΙΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥΕννέα µήνες µετά ...στο µυαλό του πρωτεργάτη των µέτρων αντιµετώπισης της ύφεσης. Σελ.: 48

ΕΠΙΛΟΓΗ 5

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

Oλοι επιθυµούν την ύπαρξη αυτοδύναµης κυβέρνησης. Οι εκάστοτε κυβερνώντες για ευνόητους λόγους. Η εκάστοτε αντιπολίτευση, για τον απλούστατο λόγο ότι, εν µέσω των δυσκολιών της διακυβέρνησης, κερδίζει πόντους αφού αποποιείται κάθε ευθύνης για δυσκολίες και προβλήµατα.

Την ίδια επιθυµία για αυτοδύναµη κυβέρνηση έχουν, δικαίως, και οι πολίτες γιατί ελπίζουν ότι έτσι θα προωθηθούν αποτελεσµατικά τα σηµαντικά θέµατα.

Οι αυτοδύναµες όµως κυβερνήσεις που εκλέγουµε, αξιοποιούν την αυτοδυναµία τους; Στα κρίσιµα θέµατα στο εξωτερικό και το εσωτερικό, ειδικά αυτά που υπερβαίνουν την τετραετία, είδαµε, τις τελευταίες δεκαετίες, να επιτυγχάνονται συστηµατικά επιτυχίες;

Οικονοµία, ήθη και κοινωνία πλήττονται από -θεσµοθετηµένους σχεδόν- µηχανισµούς που επιτρέπουν την ύπαρξη διαφθοράς, απαξιώσεις και απώθηση κάθε σοβαρής προσπάθειας. Οι κυβερνήσεις διατηρούν διαχρονικά µηχανισµούς «επίβλεψης» της δικαιοσύνης. Ακόµα, διατηρούν µηχανισµούς «παρεµβολής» στα ΜΜΕ, κρατώντας υπό «υψηλό έλεγχο» τα τερά-στια διαφηµιστικά και χορηγικά κονδύλια εταιρειών όπως ΟΠΑΠ και ΤΤ. Αλλά και άδικους µηχανισµούς επινοεί η διοίκηση, όπως οι φορολογικές περαιώσεις που ακολουθούνται τις τελευταίες δεκαετίες σε βάρος ειλικρινών φορολογούµενων.

Και όλα αυτά γίνονται για τη διατήρηση της ισχύος στα πλαίσια της ανάγκης της αυτοδυναµίας. Σήµερα θεωρούνται (και πράγµατι είναι) επιτυχίες, αυτονόητες εξελίξεις όπως οι περιορισµέ-νες, έστω, παρεµβάσεις στο Ασφαλιστικό, η πώληση της Ολυµπιακής και οι άλλες αποκρατικο-ποιήσεις που προωθήθηκαν.

Σήµερα, πριν τις εκλογές, σχεδόν ακυβερνησία. Και για τους επόµενους µήνες, ίσως πάλι, ακυ-βερνησία. Οι συνθήκες της Ελληνικής Κρίσης, απαιτούν να αρχίσει να συζητείται, µια ουτοπική για το σήµερα προσέγγιση, πράγµατι ξένη προς την ιδιοσυγκρασία µας: Συναίνεση!

Συναίνεση ανάµεσα σε δύο αλληλοεκτιµούµενους ηγέτες µεγάλων κοµµάτων;

Συναίνεση µεταξύ κεντροαριστερών και κεντροδεξιών δυνάµεων για τα µεγάλα θέµατα που κρατούν την Ελλάδα πίσω;

Συναίνεση για πολιτικές µε ορίζοντα µεγαλύτερο της τετραετίας, όπως η θεραπεία της χρόνιας ελλειµµατικότητας των δηµόσιων οικονοµικών. Για τις αναγκαίες µεταβολές που θα εξασφαλί-σουν τη βιωσιµότητα του Ασφαλιστικού συστήµατος. Για ένα σταθερό φορολογικό καθεστώς, όπου η µια παράταξη δεν θα απειλεί µε µεταβολές του φορολογικού καθεστώτος που θεσµο-θέτησε η άλλη, ώστε οι επιχειρήσεις να µην έχουν µια επιπλέον αβεβαιότητα µπροστά τους.

Ας αρχίσει ο προβληµατισµός. Ας τεθεί στο περιθώριο το κοµµατικό έρµα των φανατικών, αυτών δηλαδή που δεν ακολουθούν τις εξελίξεις και δεν επιτρέπουν τις µεταρρυθµίσεις. Ας ξεκινήσουµε συναινώντας στο ότι ο Έλληνας είναι αρκετά ώριµος, ώστε να ακούει αλήθειες και να ψηφίζει για αυτές!

Και για να µην νοµίζουµε ότι ξεγελάµε τους ξένους, σύµφωνα µε τη φετινή έκθεση του World Economic Forum η Ελλάδα φέτος υποχώρησε στην παγκόσµια κατάταξη ανταγωνιστικότητας από την 67η στην 71η πρώτη. Σε ποιους δείκτες χάσαµε έδαφος; Στην ανεξαρτησία της δικαιο-σύνης, στην εµπιστοσύνη στους πολιτικούς, στην αµεροληψία των κυβερνητικών αξιωµατού-χων, στην κατασπατάληση του δηµοσίου χρήµατος. Χρειάζεται να αναφέρουµε και άλλους;

Χρήστος Παπαϊωάννου

από τον εκδότη

Μόνο µε συναίνεση

Ας ξεκινήσουµε συναινώντας ότι ο Έλληνας είναι αρκετά ώριµος ώστε να ακούει αλήθειες και να ψηφίζει για αυτές.

ΕΠΙΛΟΓΗ 7

8 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Νέοι κίνδυνοι στο προσκήνιο

Τον δρόµο της ανηφόρας ακολουθεί η ανεργία που προβλέπεται να φθάσει στο 10% του εργατικού δυνα-

µικού σε Ευρώπη και Αµερική, το επόµενο διάστηµα. Μάλιστα, ο επικε-φαλής του ΔΝΤ, Ντοµινίκ Στρος Καν, θεωρεί την άνοδο της ανεργίας το τρίτο κύµα της κρίσης, µετά τη χρη-µατοπισατωτική και την οικονοµική. Στην Ευρωζώνη η ανεργία βρίσκεται ήδη στο 9,5% και στις ΗΠΑ στο 9,7%, Την ίδια στιγµή η στρόφιγγα των χο-ρηγήσεων από τις τράπεζες κλείνει. Τα δάνεια των ευρωπαϊκών επιχειρή-σεων αυξάνονται µε όλο και χαµη-λότερο ρυθµό. Τον Ιούλιο η άνοδος περιορίστηκε στο 1,6%, ενώ συνολι-κά επέστρεψαν στις τράπεζες 26 δισ. ευρώ περισσότερα από όσα δανεί-στηκαν. Ο Αµερικανός καταναλωτής µειώνει κάθετα τον δανεισµό του, τα δάνεια των νοικοκυριών υποχωρούν µε ρυθµό 5%. Υπάρχουν όµως και θετικές ενδείξεις και αυτές είναι που τροφοδοτούν την άνοδο των χρηµα-τιστηρίων. Στην Ευρωζώνη, µετά από ένα 8µηνο συνεχούς υποχώρησης, οι βιοµηχανικές παραγγελίες αυξάνο-νται, και το επιχειρηµατικό κλίµα βελ-τιώνεται, ιδίως στη Γερµανία. Μαζί µε τη Γαλλία είναι οι δύο µεγάλες Ευρω-παϊκές χώρες που βγαίνουν από την ύφεση µε θετικό ρυθµό ανάπτυξης το 2ο τρίµηνο φέτος. Στην Αµερική η κατανάλωση δείχνει σηµάδια σταθε-ροποίησης, ενώ οι πωλήσεις νέων κα-τοικιών αυξάνονται, µετά από κάθετη υποχώρηση τους προηγούµενους µήνες. Πόσο διατηρήσιµη όµως µπορεί να είναι µια ανάκαµψη, που οι διεθνείς οργανισµοί την τοποθε-τούν στα τέλη του έτους- αρχές του 2010, όσο η ανεργία διατηρείται υψηλή και η ροή δανείων στην οι-κονοµία περιορίζεται; Ο καθηγητής του Πανεπιστηµίου της Νέας Υόρκης, Nouriel Rubini, προειδοποιεί ότι ο κίν-

Σχοινοβατώντας και µε δειλά τα πρώτα σηµάδια της ανάκαµψης, η παγκόσµια οικονοµία θα αποδείξει τους επόµενους µήνες αν µπορεί να ορθοποδήσει.

ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

δυνος µιας διπλής ύφεσης είναι πλέον µεγαλύτερος. Όλα θα εξαρτηθούν από τη στρατηγική εξόδου από τα κρατικά προγράµµατα στήριξης της οικονοµίας. Μια άνοδος των φόρων, µείωση των κρατικών προγραµµάτων στήριξης της οικονοµίας ή περιορισµός της ρευστό-τητας που διοχετεύουν οι κεντρικές τράπεζες θα µπορούσε να υπονοµεύσει την ανάκαµψη και να στείλει τις οικονο-µίες πίσω στην ύφεση. Από την άλλη πλευρά οι χώρες που θα επιλέξουν να διατηρήσουν υψηλά τα δηµοσιονοµικά τους ελλείµµατα για την έξοδο από την κρίση θα τιµωρηθούν µε υψηλό κόστος δανεισµού, και θα οδηγηθούν σε στασιµοπληθωρισµό. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, εκτιµά ότι ο δρόµος της ανάκαµψης θα χαρακτηριστεί από συνεχείς αναταράξεις. Εξάλλου, ο καθηγητής του Χάρβαρντ, Μάρτιν Φελ-ντστάιν, προειδοποιεί ότι δεν είναι κα-θόλου σίγουρο ότι το φως που είδαµε πρόσφατα είναι η αρχή µιας σταθερής ανάκαµψης εκτιµώντας ότι η ευφορία των χρηµατιστηρίων ενέχει τους κινδύ-νους µιας νέας φούσκας.

// Επιτελείο «Ε»

Οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες του πλανήτη κάποια στιγ-µή θα αρχίσουν να αποσύρουν τη ρευστότητα που διοχέτευσαν στην οικονοµία. Εξέλιξη αναπόφευκτη υπό το βάρος των αυξανόµενων δηµόσιων ελλειµµάτων. Όλα όµως είναι θέµα timing, σηµασία έχει το πότε... Εάν το κάνουν πολύ νωρίς, η ύφεση θα επανέλθει, εάν ...πο-λύ αργά, θα δηµιουργηθούν νέες φούσκες στις αγορές περιουσια-κών στοιχείων.

ΟΙ ΠΑΓΙΔΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 9

10 ΕΠΙΛΟΓΗ

Που οφείλονται οι διαφορές στο κράτος πρόνοιας µεταξύ Ευρώπης και Αµερικής; Γιατί στην Αµερική επικρατεί ευρύτερα η αντίληψη ότι η φτώχεια συνδέεται µε την οκνηρία ενώ στην Ευρώπη ότι συνδέεται µε την ατυχία και κατά συνέπεια η κρατική παρέµβαση δρα διορθωτικά; Μία από τις αιτίες των διαφορών – σύµφωνα µε τους οικονοµολόγους A. Alesina και Ε. Glaezer – είναι ο φυλετικός κατακερµατισµός των ΗΠΑ.Οι µαύροι και ισπανόφωνοι ήταν παραδοσιακά φτωχότεροι αλλά και λιγό-τεροι από τους λευκούς. Δεδοµένου ότι οι άνθρωποι τείνουν να νοιώθουν µεγαλύτε-ρη συµπάθεια για άτοµα της ίδιας φυλής, ο µέσος ψηφοφόρος δεν επέλεγε πολιτι-κές που µπορεί να επέφεραν αναδιανοµή πλούτου προς συγκριτικά µεγαλύτερο όφελος των φυλετικών µειονοτήτων.

ΟΡΟΣΗΜΟ ΕΠΟΧΗΣ Ο OΜΠΑMA

ΗΠΑ Ριζικές αλλαγές στην κοινωνική ασφάλιση

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟΠερισσότερο από έναν αιώνα, ο µέσος Αµερικανός ονειρευόταν τη δηµιουργία

ενός εθνικού συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης. Τώρα, το αποκτά!

Τo αµερικανικό ασφαλιστικό σύστηµα είναι θεµελιωδώς διαφορετικό από αυτό της Ευρώπης. Οικοδοµήθηκε

πάνω στη βάση της ιδιωτικής πρωτο-βουλίας στην ασφάλιση, στην αρχή της ανταποδοτικότητας εµµένοντας περισσότερο στην οικονοµική του αποτελεσµατικότητα παρά στην αναδιανοµή του εισοδήµατος. Για περισσότερο από ένα περίπου αιώνα, ο µέσος Αµερικανός ονειρευόταν τη δηµιουργία ενός εθνικού συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης. Η εκλογή του προέδρου Obama κάνει το όνειρο πραγµατικότητα, καθώς ήδη σχεδι-άζεται η σχετική νοµοθεσία. Η προ-σπάθεια του νέου προέδρου να αλλά-ξει την υγειονοµική περίθαλψη άρχι-σε µε το πακέτο µέτρων οικονοµικής στήριξης όταν ζήτησε από το Κογκρέ-σο να βάλει στην άκρη περισσότερα από 600 δισ. δολάρια για τη χρηµα-τοδότηση της µεταρρύθµισης του συ-στήµατος υγείας, µέσα στην επόµενη δεκαετία, εν µέρει περιορίζοντας τη µείωση του φόρου εισοδήµατος που διεκδικούν τα υψηλά εισοδηµατικά κλιµάκια στη λογική του πρώιµου ρεϊγκανισµού. Σήµερα το κόστος της µεταρρύθµισης υπολογίζεται ότι θα φθάσει το 1 τρισ. δολ. Το αµερι-κανικό σύστηµα υγείας, είναι σήµερα το ακριβότερο στον κόσµο, µε την κατά κεφαλή δαπάνη 50% υψηλότερη του µέσου όρου των ανεπτυγµένων χωρών του ΟΟΣΑ. Στοιχίζει 18% του αµερικανικού αεπ και σύµφωνα µε τον πρόεδρο Οµπάµα το κόστος θα φθάσει το 34% το 2040 αν δεν προχωρήσει η µεταρρύθµιση, µε τον αριθµό των ανασφάλιστων να φθάνει τα 72 εκατ.. Η Επιτροπή Οικονοµικών της Γερουσίας, η οποία προσεγγίζει το ζήτηµα διακοµµατικά, προσπαθεί να βρει µια συµβιβαστική λύση, ώστε να εξασφαλίσει έστω και περιορισµέ-νες ψήφους των Ρεπουµπλικανών που αντιδρούν, θεωρώντας ότι θα επιβα-

ρύνει τα δηµόσια οικονοµικά. Πολι-τικοί και των δυο κοµµάτων συµφω-νούν στην ανάγκη πειθάρχησης των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, απαγορεύοντας πρακτικές που εµπο-δίζουν εκατοµµύρια Αµερικανούς να αποκτήσουν ασφάλιση. Όλοι, για παράδειγµα, οι ασφαλιστές πρέπει να προσφέρουν ένα ελάχιστο πακέτο παροχών, το οποίο θα ορίζει η οµο-σπονδιακή κυβέρνηση και σχεδόν όλοι οι Αµερικανοί θα υποχρεούνται να είναι ασφαλισµένοι. Έτσι, περίπου 50 εκατ. Αµερικανοί θα ενταχθούν στο σύστηµα. Όλοι συµφωνούν ότι είναι απαραίτητη η κυβερνητική χρη-µατοδότηση, ώστε να καταστεί δυνα-τή η ασφάλιση και ατόµων µε χαµηλό εισόδηµα και ότι πρέπει να διευρυν-θεί η εφαρµογή του δηµόσιου συστή-µατος Medicaid, που σήµερα αφορά στους χαµηλόµισθους και τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, και στους φτωχούς. Οι κυριότερες διαφωνίες αφορούν, πρώτον, την υποχρεωτική ασφάλιση του εργαζόµενου από τον εργοδότη, και δεύτερον, την ιδέα ενός δηµόσιου σχεδίου υγειονοµικής ασφάλισης που θα ανταγωνίζεται τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Η άποψη των Δηµοκρατικών είναι ότι το κρατικό σχέδιο θα περιορίσει το κόστος της ασφάλισης για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόµενους, περιορίζοντας τις αµοιβές των ιατρικών υπηρεσι-ών στα επίπεδα του προγράµµατος Μedicaid. Σήµερα, πολλές είναι οι επιχειρήσεις που στην προσπάθεια µείωσης των εξόδων διακόπτουν την παροχή ασφαλιστικής κάλυψης στους εργαζόµενούς τους. Από την άλλη πλευρά, το lobby των ασφαλιστικών εταιρειών αντιτίθεται στις προτάσεις των Δηµοκρατικών για τη δηµιουργία ενός δηµόσιου ασφαλιστικού συστή-µατος εναλλακτικού των δικών τους παροχών.


ΕΠΙΛΟΓΗ 11

12 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΓαλλΓαλλΓαλλΓαλλΓαλλΓαλλΓαλλΓαλλίίαίαία

ΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανίαΙσπανία

Η υπουργός Οικονοµίας Κριστίν Λαγκάρντ, δηλώ-νει ότι η Γαλλία ξεχωρίζει από τους γείτονες της, καθώς µαζί µε τη Γερµα-νία είναι οι πρώτες χώρες που βγαίνουν από την ύφεση, µε θετική ανάπτυ-ξη το 2ο τρίµηνο. Πιέζει δυναµικά για αλλαγές στις αµοιβές των τραπεζικών στελεχών και τις τράπεζες να αποκαλύψουν τους πε-λάτες τους που φοροδια-φεύγουν µεταφέροντας κεφάλαια σε φορολογι-κούς παραδείσους.

Με 4 εκατ. ανέργους, ο πρωθυπουργός Θαπατέ-ρο αυξάνει τα επιδόµατα ανεργίας για να στηρίξει τους ασθενέστερους και παίρνει µέτρα για τόνω-ση των κατασκευών. Με την ανάπτυξη των προ-ηγούµενων ετών να έχει στηριχθεί στις κατασκευ-ές και τον τουρισµό, δια-πιστώνει ότι το µοντέλο ανάπτυξης που βασίσθη-κε σε κλάδους χαµηλής ειδίκευσης είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην κρίση.

Οι υπηρεσίες του προ-βλέπουν ότι το δηµόσιο χρέος θα αυξηθεί κατά 9 τρισ. ευρώ την επόµενη δεκαετία. Αυτό ίσως κάνει δυσκολότερη για τον πρό-εδρο Οµπάµα την εφαρµο-γή ενός δεύτερου πακέτου στήριξης της οικονοµίας το 2010, όταν οι θετικές επιπτώσεις του πακέτου των 787 δισ. δολ. και των φοροαπαλλαγών του προ-ηγούµενου προέδρου θα έχουν εξαντληθεί.

Αποφάσεις, δράσεις, θέσεις, απόψεις και προβλέψεις. H πολιτική και οικονοµική καθηµερινότητα των µεγάλων οικονοµιών του κόσµου στο σκηνικό της ύφεσης.

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν παίρνει µέτρα για τον περιορισµό των µπόνους των τραπε-ζιτών ώστε να βασίζονται στη µακροπρόθεσµη επι-τυχία και όχι σε βραχυ-πρόθεσµες κερδοσκοπικές τοποθετήσεις. Σχεδιάζει τη δυνατότητα επιστροφής τους σε περίπτωση µετα-γενέστερων ζηµιών από τη δρασ τηριότητά τους καθώς η κυβέρνησή του χρειάστηκε να παρέµβει σε µεγάλη κλίµακα για τη στή-ριξη-διάσωση τραπεζών.

ΕΠΙΛΟΓΗ 13

Ο ρυθµός ανάπτυξης της χώρας είναι για 5ο συνεχόµενο τρίµηνο αρνητ ικός, -0,5% το 2 τρίµηνο φέτος, ενώ τα δηµόσια ελλείµµα-τα αυξάνον ται. Στην επ ικα ιρότ ητα όµως βρίσκονται οι αποκα-λύψεις για την προσω-πική ζωή του Ιταλού πρωθυπουργού, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποί-ος πλέον αµύνεται µε µηνύσεις γαλλικών και αγγλικών εφηµερίδων για παραβίαση της ιδι-ωτικής του ζωής.

Με ρυθµό ανάπτυξης 8%, η θετική της πορεία οφείλεται στο κυβερνητι-κό πακέτο ενίσχυσης της οικονοµίας των 585 δισ. δολ. και τη θεαµατ ική άνοδο των χορηγήσεων από τις κρατικές τράπεζες. Οι τελευταίες αυξάνουν τη ζήτηση για ακίνητα και µετοχές, δηµιουργώντας συνθήκες για νέες φού-σκες. Ο Κινέζος πρωθυ-πουργός Γουέν Ζιαµπάο δηλώνει ότι η οικονοµία της χώρας αντιµετωπίζει µεγάλες αβεβαιότητες.

ΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΓερµανίαΟ υπουργός Οικονοµι-κών Kαρλ Θίοντορ τσου Γκούτενµπεργκ δηλώνει ότι η ύφεση είναι πίσω µας, µε δεδοµένη τη µε-γάλη άνοδο των επιχει-ρηµατικών προσδοκιών και τη θετική πορεία του αεπ της Γερµανίας το 2ο τρίµηνο, µετά από 4 τρί-µηνα µείωσης. Στηρίζει την απασχόληση, επιδο-τώντας το κόστος εργα-σίας µε 6 δισ. ευρώ για τις επιχειρήσεις που δεν θα απολύσουν εργαζό-µενους.

Ο νέος πρωθυπουργός, ο ηγέτης του κεντροα-ριστερού κόµµατος των Δηµοκρατικών, Γιού-κιο Χατογιάµα, έχει να αντιµετωπίσει ιστορι-κά υψηλή ανεργία, στο 5,7% του εργα τ ικού δυναµικού και συρρί-κνωση των ιαπωνικών εξαγωγών, που στήριζαν τη ζήτηση. Η ισ τορία επαναλαµβάνε ται. Ο παππούς του Χατογιά-µα κέρδισε στις εκλογές του 1965 τον παππού του απερχόµενου πρω-θυπουργού Tαρο Άσο!

ΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνίαΙαπωνία

ΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίναΚίνα

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

Μέχρι στιγµής η µόνη περίπτωση που το κράτος αποκόµισε κεφαλαια-κά κέρδη από τη στήριξη τραπεζών, µε την άνοδο της τιµής της µετοχής τους, είναι εκτός ΕΕ. Το Ελβετικό δη-µόσιο κέρδισε 7 δισ. δολ από την

πώληση του µεριδίου που απέκτησε στη UBS ως αντάλλαγµα της µαζικής ενίσχυσής της τράπεζας µε κρατικό χρήµα. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις – Γερµανία, Βρετανία και τις άλλες µεγάλες χώρες εκτός των ΗΠΑ, οι αποτιµήσεις των µετοχών συνεπά-γονται ζηµίες για το δηµόσιο, ενώ η

κρατική στήριξη και συνεπώς και η συµµετοχή του κράτους στο µετοχι-κό τους κεφάλαιο, είναι πολύ µεγα-λύτερη. Η βρετανική κυβέρνηση επι-θυµεί να πωλήσει το µερίδιό της στη Lloyds και τη Royal Bank of Scotland, 44% και 70% αντίστοιχα, µόλις οι συνθήκες της αγοράς το επιτρέψουν.

Οι απώλειες του ελληνικού τουρισµού λόγω της ύφεσης στις χώρες προέλευσης των τουριστών είναι σηµαντικές. Σύµφωνα µε τον πρόεδρο του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου της Ελλάδος, Γεράσιµο Φωκά, οι αφίξεις τουριστών φέτος να είναι µειωµένες κατά 10%, µε τη µείωση των εσόδων όµως στο 16%, δηλαδή 2 δισ. ευρώ περίπου λιγότερα έσοδα για την οικονοµία. Για τα ξενοδοχεία αυτό σηµαίνει απώλειες τζίρου περίπου 1,5 δισ. ευρώ, που συνεπάγονται για τον κλάδο συνολικά λειτουργικές ζηµιές 400 εκατ. ευρώ. Και η ανάκαµψη; Οι επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου την αναµένουν από το 2011.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόσµος - Ελλάδα

ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΟΝ ΑΝΕΜΟΟ καλύτερος τρόπος να διαχειριστείς την κρίση είναι να την αποφύγεις. Αυτά είπε ο Ευρωπαίος κεντρικός τρα-πεζίτης, Ζαν Κλοντ Τρισέ, απαντώντας έµµεσα στον Αλαν Γκρήνσπαν που υποστήριζε ότι µια κεντρική τράπεζα δεν µπορεί να προλάβει τις φούσκες στις αγορές γιατί αφενός δεν µπορεί να αναγνωρίσει µε ασφάλεια πότε δηµιουρ-γείται µια φούσκα παρά πριν αυτή σκάσει και αφετέρου

ότι θα χρειαζόταν µεγάλη αύξηση των επιτοκίων για να την προλάβει, µε επιζήµιες επιπτώσεις στους υπόλοιπους το-

µείς της οικονοµίας σε περίπτωση λανθασµένης διάγνωσης. Όπως τόνισε στη συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών του πλανήτη στο Jackson Hole των ΗΠΑ, µια κεντρική τράπε-ζα µπορεί να πάει κόντρα στον άνεµο, «lean against the wind» είπε χαρακτηριστικά. Η πρόσφατη εµπειρία έδειξε ότι µικρές µόνο µεταβολές των επιτοκίων από τις κεντρι-κές τράπεζες όταν διαπιστώνουν δυσανάλογες µεταβολές τιµών σε ορισµένες αγορές (ακίνητα, µετοχές, τίτλοι) µπο-ρούν να αποτρέψουν τις συµπεριφορές αγέλης που οδήγη-σαν στην κρίση και την ύφεση. Συγκεκριµένα, η προοπτική κερδοφορίας µιας τράπεζας που χρηµατοδοτεί µακροχρό-νιες χορηγήσεις σε αγορές χαµηλής ρευστότητας µε βρα-χυχρόνιο δανεισµό, µπορεί να περιορισθεί ακόµα και µε µικρές µεταβολές των βραχυχρόνιων επιτοκίων. Με συνέ-πεια τον περιορισµό της µόχλευσής της και δευτερογενώς τον µετριασµό της ανόδου των τιµών των υποκείµενων αγορών περιουσιακών στοιχείων. Αυτό βέβαια ex post, µετά την εµπειρία της κρίσης των τιτλοποιηµένων δανείων. Έστω και εκ των υστέρων προφήτης, καλό είναι.

ΖΗΜΙΩΜΕΝΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΛΗΓΗ Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 15

Όλοι οι διεθνείς οργανισµοί πλέον αναζητούν τρόπους µέτρησης της ευηµερίας, καταρτίζοντας δείκτες που πάνε ένα βήµα πιο πέρα από τον παραδοσιακό δείκτη του κατά κεφαλή προϊόντος. Και αυτό γιατί δεν περιλαµβάνει κοινωνικά κριτήρια. Έτσι ο ΟΟΣΑ επέλεξε να εξετάσει την ευηµερία των παιδιών στις χώρες µέλη του, µε δεδοµένο ότι είναι καθοριστική για το µέλλον µιας χώρας. Με βάση έξι κριτήρια κατέταξε τις χώρες σύµφωνα µε τις επιδόσεις τους. Η Ελλάδα και το Μεξικό ήταν οι µόνες χώρες µε επιδόσεις πολύ χαµηλότερες του µέσου όρου σε πέντε από τα έξι κριτήρια. Πολύ

χαµηλότερη από τον µέσο όρο ήταν η κατάταξη της Ελλάδας όσον αφορά την εκπαιδευτική διαδικασία (επιδόσεις στον διεθνή διαγωνισµό αξιολόγησης PISA, ανισότητα στις επιδόσεις και ποσοστό νέων 15-19 ετών που δεν σπουδάζουν ή δεν εκπαιδεύονται επαγγελµατικά) και την ποιότητα της σχολικής ζωής. Τουλάχιστον όµως τα παιδιά µας είναι καλά! Η Ελλάδα έχει πολύ χαµηλό δείκτη επικίνδυνης συµπεριφοράς, είναι έβδοµη στην κατάταξη. Τη συνταγή της επιτυχίας έχουν ανακαλύψει η Σουηδία και η Ισλανδία. Έχουν τις υψηλότερες επιδόσεις σε κριτήρια που επηρεάζονται από την πολιτική –εκπαίδευση, κατοικία, υλικές παροχές, περίθαλψη- αλλά και τους υψηλότερους δείκτες καλής συµπεριφοράς.

ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΛΑ ΠΑΙΔΙΑ!

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΜε τιµές του πετρελαί-ου πάνω από 70 δολ. /βαρέλι η ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας

υπονοµεύεται, σύµφωνα µε τον επικεφαλής οικο-νοµολόγο του Διεθνούς Οργανισµού Ενέργειας, Fatih Birol. Η τιµή του πετρελαίου βρίσκεται οριακά κάτω από το επί-πεδο αυτό ενώ οι ηγέτες των χωρών του G7, ζη-τούν µεγαλύτερο έλεγχο των προθεσµιακών συµ-βολαίων που τροφοδο-τούν την κερδοσκοπία.

Με ακ. εγχώριο προϊόν 14,2 τρισ. δολάρια η Αµερικανική οικονοµία παρήγαγε το 2008 το 24% του παγκόσµιου προϊόντος, που πέρυσι έφθασε τα 60 τρισ. δολάρια, σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσµιας Τράπεζας. Παραµένει, σε µεγάλη απόσταση από τις υπόλοιπες χώρες, η µεγαλύτερη οικονοµία του πλανήτη, διατηρώντας το µερίδιό της και σε περίοδο ύφεσης. Ακολουθεί η Ιαπωνία µε 4,9 τρισ. ευρώ ή 8,2% και η Κίνα, που ξεπέρασε τη Γερµανία, και πλέον είναι η 3η µεγαλύτερη οικονοµία, αυξάνοντας τη συµµετοχή της στην παγκόσµια στο 6,4%. Επόµενη είναι η Γερµανία µε 6,2%. Η πρώτη δεκάδα των µεγαλύτερων οικονοµιών πλέον περιλαµβάνει 3 αναπτυσ-σόµενες χώρες, την Κίνα, τη Βραζιλία και τη Ρωσία, ενώ τα βήµατά τους ακολουθεί η Ινδία.

ΤΟ ΤΟΠ 10 ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ

ΧΑΜΗΛΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟ 2010

Οι πρώτες ευνοϊκές ενδείξεις για την ανάκαµψη της παγκό-σµιας οικονοµίες είναι ήδη ορατές σύµφωνα µε τις πρό-σφατες εκτιµήσεις του Οργανι-σµού Οικονοµικής Συνεργασί-ας και Ανάπτυξης. Χαµηλότερο κόστος δανεισµού, και µετρια-σµός της αυστηροποίησης των κριτηρίων χορήγησης δανείων από τις τράπεζες, σταθεροποί-ηση της αγοράς κατοικιών στις ΗΠΑ και Βρετανία, το διεθνές εµπόριο φαίνεται να έχει αγ-γίξει το χαµηλότερο σηµείο ώστε να αναµένεται ανάκαµ-ψη, ανάπτυξη σ τις µεγάλες αναπτυσσόµενες οικονοµίες. Από την άλλη πλευρά ο δα-νεισµός των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών υποχωρεί ενώ οι ανησυχίες για την υγεία του τραπεζικού συστήµατος παραµένουν, ενώ η ανεργία αυξάνεται. Έτσι, συστήνει στις κεντρικές τράπεζες να διατη-ρήσουν στα σηµερινά εξαιρετι-κά χαµηλά επίπεδα τα επιτόκιά τους το 2010 ή και αργότερα. Θεωρεί όµως ότι µειώνεται η πιθανότητα να χρειαστούν νέα δηµοσιονοµικά πακέτα στήρι-ξης των οικονοµιών, αντίθετα συστήνει στις χώρες να αρχί-σουν από τώρα να εξετάζουν τον τρόπο µε τον οποίο αργό-τερα θα αποσύρουν τη στή-ριξη αυτή για να µειώσουν τα ελλείµµατά τους.

16 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Στον κλοιό των ελλειµµάτων

ΓΚΡΙΖΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗO ρυθµός ανάπτυξης «πληγώνεται» από το υψηλό χρέος και το µεγάλο δηµοσιο-νοµικό έλλειµµα. Οι επιλογές της εξουσίας; Ο φοροεισπρακτικός µονόδροµος.

Καθώς η παγκόσµια οικονο-µία φαίνεται να εξέρχεται από τη µεγαλύτερη µετα-πολεµική ύφεση, ορισµένοι

οικονοµολόγοι προσβλέπουν σε µια κυκλική ανάκαµψη (σχήµα τύπου U), ενώ άλλοι δεν αποκλείουν µια διπλή ταλάντωση (σχήµα τύπου W) στην παγκόσµια οικονοµική δραστηριότη-τα. Οι µακροοικονοµικές αναταράξεις όµως θα είναι πολλές. Το 2010 η παγκόσµια ανάπτυξη θα επανέλθει σε θετική περιοχή, το Διεθνές Νοµισµα-τικό Ταµείο προβλέπει άνοδο 1,9% µετά από µείωση 1,3% φέτος- αρκετά χαµηλότερα από τη µακροχρόνια τάση. Αν και το 2010 η ισχνή ανά-καµψη στις ανεπτυγµένες οικονοµίες θεωρείται σχεδόν δεδοµένη, αυτό δεν θα έχει ισχύ παντού. Τι θα συµβεί σε χώρες, όπως η Ελλάδα, που για να προστατευθούν από την κρίση «µάτωσαν» τα ήδη αδύναµα δηµόσια οικονοµικά τους; O ρυθµός ανάπτυ-ξης της χώρας µας «πληγώνεται» από το πολύ υψηλό χρέος και το µεγάλο δηµοσιονοµικό έλλειµµα ενώ ένα οµιχλώδες πολιτικό σκηνικό φαίνεται να έχει για τα καλά επικρατήσει. Η συγκέντρωση φορολογικών εσόδων θα αποτελεί ουσιαστικά αυτοσκοπό για την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου στην προσπάθεια µείωσης των ελ-λειµµάτων. Σε µια οικονοµία όµως που βρίσκεται σε ύφεση, και µε τις γνωστές αδυναµίες του φοροει-σπρακτικού µηχανισµού, ο στόχος αυτός δύσκολα επιτυγχάνεται. Χαρακτηριστικό των δυσκολιών που αντιµετωπίζει ο υπουργός Οικονοµίας και Οικονοµικών είναι το γεγονός ότι ενώ το πρώτο εξάµηνο του έτους τα φορολογικά έσοδα είναι µειωµένα 3% σε σύγκριση µε το 2008, οι δαπά-νες έχουν αυξηθεί 13%! Μάλιστα οι εισπράξεις ΦΠΑ ήταν και τον Ιούλιο χαµηλότερες από πέρυσι ενώ η άνο-δος της ανεργίας πιέζει ανοδικά τις

δαπάνες για επιδόµατα. Με τη βιοµη-χανική παραγωγή, τις παραγγελίες, την οικοδοµική δραστηριότητα και τις λια-νικές πωλήσεις µειωµένες σηµαντικά σε σχέση µε το 2008, µε τις επενδύσεις και την κατανάλωση να κινούνται καθο-δικά, ο ρυθµός ανάπτυξης φέτος θα εί-ναι αρνητικός. Η πτώση του τουρισµού το φετινό καλοκαίρι ήταν χαµηλότερη από τις αρχικές προβλέψεις, εξέλιξη που συνηγορεί σε µικρότερη πτώση του ΑΕΠ. Από την άλλη πλευρά όµως η κάθετη µείωση των επενδύσεων, η ιδιωτική κατανάλωση που καταγράφει αρνητικούς ρυθµούς µεταβολής, η κατακόρυφη άνοδος των ακάλυπτων επιταγών, η µεγάλη επιβράδυνση των χορηγήσεων δανείων και οι απώλειες θέσεων εργασίας – σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της Γενικής Συνοµοσπονδίας Επαγγελµατιών Βιοτεχνών Εµπόρων το τελευταίο εξάµηνο χάθηκαν 85 χιλ. θέσεις εργασίας ενώ άλλες 90 χιλ. κινδυνεύουν – προδιαγράφουν ότι το επόµενο διάστηµα θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Οι σχετικά αισιόδοξες νέες προβλέψεις για την παγκόσµια οικονο-µία της Deutsche Βank κάνουν λόγο για παγκόσµια ανάπτυξη στο 3% το 2010. Οι ΗΠΑ, ύστερα από πτώση 2,9% φέ-τος, θα επανέλθουν σε θετική τροχιά το 2010, ‘οπως άλλωστε και η Ευρωζώνη, η οποία, ύστερα από πτώση κατά 4% εφέτος, θα σηµειώσει ρυθµό αύξησης του ΑΕΠ 1,3% το 2010, κάτι που θα οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια του ευρώ στο 2% στο τέλος του 2010. Και εδώ διογκώνονται τα προβλήµατα της Ελλάδας καθώς θα επιβαρυνθεί µε µεγαλύτερες δαπάνες για τόκους του υψηλού δηµοσίου χρέους, κάνοντας δυσκολότερη τη µείωση του δηµοσίου ελλείµµατος που εκτιµάται σε 6% του ΑΕΠ το 2009 και σε ανάλογο ύψος το 2010, ενώ η οικονοµία θα παραµένει σε διετή ύφεση.


Κάθετη µείωση των επενδύσεων, αναιµι-κή ιδιωτική κατανάλωση, τετραπλασια-σµός της αξίας των ακάλυπτων επιταγών, µεγάλη επιβράδυνση των χορηγήσεων δανείων, απώλειες θέσεων εργασίας. Στο περιβάλλον αυτό ο υπουργός Οικονοµίας και Οικονοµικών, Γιάννης Παπαθανασί-ου, ζήτησε τη συναίνεση των κοινωνικών εταίρων για νέα µέτρα που θα µειώσουν τα δηµόσια ελλείµµατα.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 17

©20

09 K

PM

G Σ

ύµ

βο

υλο

ι ΑΕ

, Ε

λλη

νική

Ανώ

νυµ

η Ε

ταιρ

εία

, µ

έλο

ς το

υ δ

ικτύ

ου

ανε

ξάρ

τητω

ν ετ

αιρ

ειώ

ν-µ

ελώ

ν σ

υνδ

εδεµ

ένω

ν µ

ε τη

ν K

PM

G I

nte

rnat

ion

al,

εν

ός

Ελβ

ετικ

ού

Συ

νετα

ιρισ

µο

ύ.

Όλα

τα

δικ

αιώ

µα

τα κ

ατο

xυρ

ωµ

ένα

.

MICHAEL PORTERon StrategyΜάιος 2003

HENRY MINTZBERGon ManagementΝοέµβριος 2003

PHILIP KOTLERon Marketing

Οκτώβριος 2004

25 Noεµβρίου 2009 - Hilton Athens

JACK WELCHon Leadership

Νοέµβριος 2005

RAM CHARANon Profitable Growth


ROS. MOSS KANTERon Sustained Success


V. GOVINDARAJANon Innovation


Από το 2003 σας παρουσιάζουµε τους κορυφαίους στο είδος τους.Συνεχίζουµε δυναµικά και φέτος!

Events of Excellence

Kαθηγητής Management Practice in Strategic and International Management και Διευθυντής του τµήµατος Executive Education στο London Business School o Donald Sull είναι γνωστός διεθνώς για τις «ανατρεπτικές» θεωρίες του για τη Στρατηγική Ευελιξία, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα πρωτοποριακές στο χώρο του management.

Ο καθηγητής Sull έχει συγγράψει τέσσερα βιβλία ανάµεσα στα οποία τα best sellers “Made in China: What Western Μanagers can learn from trail-blazing Chinese entrepreneurs” και το “Why Good Compa-nies go Bad”.

Ο καθηγητής Sull συνεργά- ζεται µε υψηλόβαθµα στελέχη µεγάλων εταιρειών βοηθώντας τους να ηγούνται µε επιτυχία και να δηµιουρ- γούν ευκαιρίες ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις τους µέσα σε «δύσκολες αγορές». Ανάµεσα στους πελάτες του συγκαταλέ- γονται εταιρείες όπως η Procter & Gamble, Nokia, Coca Cola, Ericsson κ.α

Σε µια ιδιαίτερα διαδραστική ηµερίδα µε πολλά workgroups, ανάλυση case studies και διάλογο, ο καθηγητής Sull θα παρουσιάσει τον τρόπο µε τον οποίο οι εταιρείες µπορούν να εντοπίσουν και να αξιοποιή- σουν νέες ευκαιρίες σε περιόδους όπου οι αγορές παρουσιάζουν αστάθεια και ανατροπές.

Donald Sullon Seizing Opportunities in Turbulent Markets

ΤΟ ΝΕΟ ΜΕΓΑΛΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ MANAGEMENT ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!

Ε π ω φ ε λ η θ ε ί τ ε τ η ς έ κ π τ ω σ η ς γ ι α ε γ γ ρ α φ ή µ έ χ ρ ι 9 Ο κ τ ω β ρ ί ο υ 2 0 0 9 .

Για πληροφορίες επισκεφθείτε το www.kpmg.grή επικοινωνήστε µε την κα Πέγκυ Βελλιώτου, Γενική Διευθύντρια, στο 210 6062375

Για δηλώσεις συµµετοχής επικοινωνήστε µε την κα Ιωάννα Γιαννακοπούλου στο 2106062256-7

Από το 2003 σας παρουσιάζουµε τους κορυφαίους στο είδος τους.Συνεχίζουµε δυναµικά και φέτος!

ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ SOS στην ΕΕ

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΑΣΗΣΠαρά τις προσπάθειες άντλησης εσόδων εάν δεν δοθεί χρονική παράταση για τη

µείωση των ελλειµµάτων, η χώρα δεν θα βγει εύκολα από την εντατική.

Η δηµοσιονοµική κατά-σταση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η κυβέρνηση έχει αποδυθεί

σε µία προσπάθεια άντλησης εσόδων µε κάθε τρόπο. Η πολιτική ρευστό-τητα που επικρατεί, σε αναµονή των εκλογών του Οκτωβρίου, καθιστά την κατάσταση ακόµη πιο δυσχερή. Στο εξωτερικό µέτωπο ο υπουργός Οικονοµίας, Γιάννης Παπαθανασίου, ζήτησε παράταση δύο χρόνων για τη µείωση του ελλείµµατος κάτω από το όριο του 3% του AEΠ από τον αρµό-διο επίτροπο Χοακίν Αλµούνια. Αυτό που διεκδικείται από την Eυρωπαϊκή Eπιτροπή είναι τα ανταλλάγµατα για την παροχή της παράτασης να είναι όσο το δυνατόν µικρότερα και ηπιό-τερα. Αυτό είναι και το δυσκολότερο σηµείο του όλου εγχειρήµατος. Η Eλ-λάδα έχει απολέσει αρκετά από τα αποθέµατα αξιοπιστίας της, καθώς πάντα θέτει στόχους για το δηµό-σιο έλλειµµα που στη συνέχεια αναθεωρεί προς το χειρότερο, µε αποτέλεσµα να υπάρχει ο κίνδυνος να ζητηθεί η εφαρµογή σκληρών και πολύ συγκεκριµένων αυτή τη φορά διαρθρωτικών µέτρων που θα µειώνουν µόνιµα το έλλειµµα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απεχθάνεται τα έκτακτα εισπρακτικά και προσωρι-νού χαρακτήρα µέτρα. Και αυτό είναι το χαρακτηριστικό των µέτρων του περασµένου Ιουνίου. Στις εκτιµήσεις του φθινοπώρου, η Eυρωπαϊκή Eπι-τροπή αναµένεται να παρουσιάσει ακόµα χειρότερες προβλέψεις για το πού τελικά θα διαµορφωθεί το δη-µοσιονοµικό έλλειµµα της Eλλάδας. Tην άνοιξη είχε ανακοινώσει ότι το έλλειµµα θα διαµορφωθεί στο 5,1% του AEΠ το 2009. Άλλοι οργανισµοί όπως το Διεθνές Nοµισµατικό Tαµείο και OOΣA εκτιµούν ότι το έλλειµµα της Ελλάδας φέτος θα κινηθεί στην περι-οχή του 6% του ΑΕΠ και θα συνεχίσει

Παράταση ως το 2012 για τη µείωση του ελληνικού δηµόσιου ελλείµµατος κάτω από το 3% του αεπ ζήτησε ο υπουργός Οι-κονοµίας, Γιάννης Παπαθανασίου, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όσο για την απά-ντηση; Αναµένεται να δοθεί στον υπουργό ΥΠΟΙΟ που θα προκύψει από τις εκλογές του Οκτωβρίου αφού αυτή δεν αναµένεται πριν τα τέλη του επόµενου µήνα. Ακόµα και αν είναι θετική, οι προκλήσεις για τη νέα κυβέρνηση είναι µεγάλες, καθώς µέχρι στιγµής τα έσοδα υποχωρούν, ενώ οι δα-πάνες ξεφεύγουν από τους στόχους.

να αυξάνεται και το 2010. Τα κύρια επιχειρήµατα της ελληνικής πλευράς για την παράταση είναι τα εξής. Πρώ-τον, το γεγονός ότι η οικονοµική κρίση επιδείνωσε την εκτέλεση του προϋπο-λογισµού, είτε στο σκέλος των εσόδων είτε στο σκέλος των δαπανών, καθώς το Δηµόσιο στήριξε οικονοµικά τους ασθενέστερους και τις επιχειρήσεις. Δεύτερον, στην ανάγκη διόρθωσης του στόχου για το έλλειµµα δεδοµένου ότι πλέον και η κυβέρνηση παραδέχεται ότι το 2009 θα είναι χρονιά µείωσης του ελληνικού ακ. εγχώριου προϊό-ντος, ενώ µέχρι πρότινος ευελπιστούσε σε στασιµότητα ή οριακή µόνο µείω-ση. Τέλος, το γεγονός ότι η χώρα µας έχει ήδη ολοκληρώσει το δανειακό πρόγραµµά της για φέτος έστω και αν δανείστηκε υψηλά ποσά µε ακριβό τίµηµα, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο µη εύρεσης των απαραίτητων κεφα-λαίων για τον προϋπολογισµό. Με όλα αυτά θα υποσχεθεί και ένα νέο πακέτο διαρθρωτικών µέτρων – στις αλλαγές στο εργασιακό καθεστώς των νεοπροσλαµβανόµενων στο δηµόσιο και στο καθεστώς βαρέων και ανθιυ-γεινών επαγγελµάτων θα προσθέσει µελλοντικές πρωτοβουλίες στο ασφα-λιστικό- απαραίτητη προϋπόθεση για τις Βρυξέλλες για την αποδοχή οποιου-δήποτε αιτήµατος παράτασης. Γιατί θε-ωρούν ότι η αύξηση του ελλείµµατος δεν οφείλεται µόνο στην ύφεση αλλά και στην αδυναµία της κυβέρνησης να λάβει µόνιµου χαρακτήρα µέτρα για να αντιµετωπισθεί η χρόνια ελλειµµατι-κότητα των οικονοµικών της Ελλάδας.Τα επιχειρήµατα αυτά θα ενισχυθούν πολύ περισσότερο εάν παραχωρηθεί παράταση µέχρι το 2012 για τη µεί-ωση των ελλειµµάτων τους και στις «ισχυρές» οικονοµίες της Ένωσης, τη Γερµανία και τη Γαλλία, που για φέτος προβλέπονται στο 4% και 7% του αεπ περίπου.


ΕΠΙΛΟΓΗ 19

20 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΛΛΑΔΑ Παθογένειες και σύνδροµα

ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ...ΣΟΒΑΡΟΣ!Αποποίηση ευθυνών, «φτηνές» κατηγορίες, µε δυο λόγια ό,τι ζει η ελληνική καθη-

µερινότητα κάθε φορά που µία καταστροφή χτυπά την πόρτα της.

Τα πάσης φύσεως σύνδροµα που κατατρύχουν την σύγ-χρονη ελληνική κοινωνία αναδεικνύονται κάθε φορά

που µας χτυπά µια µεγάλη καταστρο-φή. Αφορµή του παρόντος η µεγάλη δασική καταστροφή του περασµένου Αυγούστου στην Αττική. Γιατί, προφα-νώς το πρόβληµα δεν είναι ο αγαπη-µένος των τηλεοπτικών καναλιών και της Αντιπολίτευσης «ελλιπής στρα-τηγικός σχεδιασµός» και η παντελής έλλειψη συντονισµού». Αυτού του είδους οι φτηνές κατηγορίες, ακόµα και στην περίπτωση που σε κάποιο βαθµό όντως ισχύουν, κρύβουν τελι-κά το πρόβληµα και δεν βοηθούν σε εξεύρεση µόνιµης και σωτήριας, για τα δάση, λύσης. Ποιος θα τολµήσει, για παράδειγµα, να αναδείξει τον στρεβλό τρόπο µε τον οποίο αντιµε-τωπίζει µεγάλο µέρος της κοινής γνώ-µης αλλά και τα επίσηµα όργανα του κράτους τη δασική γη; Εκεί όπου θε-ωρείται περίπου ως το ειδεχθέστερο έγκληµα ο καθαρισµός του δάσους, η αραίωσή του, η διάνοιξη δασικών δρόµων και η συντήρηση µονοπα-τιών, γιατί θα πρέπει να ευθύνεται ο επικεφαλής της Πυροσβεστικής και η κυβέρνηση και όχι οι γραφειοκρά-τες των δασαρχείων και ο κίτρινος Τύπος που τους υποστηρίζει όταν η πυρκαγιά κάνει το καταστροφικό της έργο; Στη χώρα µας η κατοχή δασικής γης απαγορεύεται και το κράτος είτε αδυνατεί να την προστατέψει είτε αδι-αφορεί. Ταυτόχρονα αδιαφορούν και οι ιδιώτες, αφού η γη αυτή δεν τους ανήκει. Και για όσους αναγνώστες του σηµειώµατος αυτού σπεύσουν να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από την παραπάνω γενίκευση, ο γράφων αποδέχεται την άποψή τους αλλά και αντιτείνει: Ποιός έχει γεµίσει κάθε σπιθαµή προσβάσιµης δασικής γης µε σκουπίδια; Ποιος χτίζει αυθαίρε-τα στα δάση; Μα, εµείς, οι έλληνες

Η εύκολη λύση είναι πάντα η διαρκής µε-τάθεση των ευθυνών σε τρίτους, ο δρό-µος όµως της ουσιαστικής ανάπτυξης περνά και µέσα από την αυτοκριτική!

πολίτες. Αυτή είναι η έµπρακτη απόδειξη της αδιαφορίας µας. Αδιαφορούν και οι τοπικές αυτο-διοικήσεις. Δεν θα έπρεπε, π.χ., οι ενώσεις των ΟΤΑ να έχουν οδηγήσει σε αλλαγές το σχε-τικό νοµοθετικό πλαίσιο που τους απαγορεύει να καθαρίσουν κτήµατα τα οποία λόγω της αδι-αφορίας των ιδιοκτητών τους δασώνονται και γε-µίζουν εύφλεκτα υλικά, ακόµα και µέσα στον αστικό ιστό; Λύσεις υπάρχουν. Από την αγορά και διατή-ρηση περισσότερου πυροσβεστικού εξοπλισµού, από την οργάνωση εθε-λοντικών τµηµάτων πυρόσβεσης για κάθε τύπο πυρκαγιάς µέχρι και την χρήση της κάθε πισίνας ως δεξαµενής άντλησης πολύτιµου ύδατος σε περί-πτωση πυρκαγιάς όπως κάνουν στο εξωτερικό. Εκεί, η διατήρηση πισίνας δεν αποτελεί κατακριτέο στοιχείο επί-δειξης πλουτισµού ούτε στοιχείο φο-ρολόγησης. Στα οργανωµένα κράτη, ο κάθε ιδιοκτήτης πισίνας υποχρεούται να διαθέτει ηλεκτρογεννήτρια και πυ-ροσβεστικό σύστηµα εκµετάλλευσης του νερού της πισίνας του. Αν σκε-πτόµασταν έτσι θα αντιµετωπίζαµε τα ίδια καταστροφικά αποτελέσµατα; Όχι, βέβαια!

// Του Λουκά Γ. Κατσώνη

Υ.Γ. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, ο γρά-φων δεν διαθέτει ούτε επιδιώκει να αποκτή-σει πισίνα.

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

Δύο όψειςΕΧΟΥΝ ΔΙΚΙΟ ΟΣΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΑΚΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΕΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ. ΕΧΟΥΝ ΟΜΩΣ ΔΙΚΙΟ ΚΑΙ ΟΣΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΒΑΘΙΕΣ ΤΟΜΕΣ. ΩΣΤΟ-ΣΟ, ΟΙ ΔΥΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΟΚΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΚΟΜΙΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΩΦΕΛΗΜΑΤΩΝ. // ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πολιτική

ΕΠΙΛΟΓΗ 23

Η ΝΔ έχει λόγο και συµφέ-ρον να εγκαλεί το ΠΑΣΟΚ ότι εκβίασε τις εκλογές µε µοναδικό σκοπό την επά-νοδό του σ την «εξουσία

για την εξουσία» κι όχι γιατί έχει αξιόπι-στο πρόγραµµα και λύσεις για έξοδο της χώρας απ’ την κρίση. Δεν είναι βέβαιο ότι το συγκεκριµένο επιχείρηµα θα εκληφθεί από πολλούς ως «άλλοθι» του Κώστα Κα-ραµανλή για την επιλογή του χρόνου διε-ξαγωγής της εκλογικής µάχης που έτσι κι αλλιώς δεν µπορούσε να αποφύγει – λόγω της στάσης του ΠΑΣΟΚ στην προεδρική εκλογή – την προσεχή άνοιξη. Συνεπώς, το επιχείρηµα µπορεί και να βρει ευήκοα ώτα. Παράλληλα, η ΝΔ έχει λόγο και συµ-φέρον να επιµένει πως είναι η µόνη πο-λιτική δύναµη που µπορεί να προωθήσει τις απαιτούµενες µεταρρυθµίσεις για να επιλύσει τα πάγια και διαχρονικά προβλή-µατα της χώρας. Το ερώτηµα είναι αν µετά από πέντε χρόνια της «νέας διακυβέρνη-σης» οι πολίτες πιστεύουν ακόµα πως ο Κώστας Καραµανλής -όσο ειλικρινής και αν εµφανίστηκε στη ΔΕΘ- και το κόµµα του, µπορούν πράγµατι να προχωρήσουν σε «βαθιές τοµές» για να υπηρετήσουν µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο το εθνικό συµφέρον.

Αντίστοιχα, το ΠΑΣΟΚ έχει λόγο να υποστηρίζει πως οι εκλογές είναι µονό-δροµος για να αλλάξει πορεία η χώρα και να δροµολογηθούν οι αναγκαίες και ριζοσπαστικές αλλαγές. Το κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης σχετικά εύ-κολα αντικρούει τις κατηγορίες της κυ-βέρνησης περί εκβιασµού των πρόωρων εκλογών. Πρώτον, διότι η θέση του ΠΑ-ΣΟΚ στο θέµα της εκλογής του προέδρου δεν είναι αντισυνταγµατική. Το ζήτηµα εξαντλήθηκε σε επιστηµονικό επίπεδο µε τον δηµόσιο διάλογο που διεξήγαγαν οι συνταγµατολόγοι και σε κάθε περίπτωση οι πολίτες δεν θα ψηφίσουν µε κριτήριο τη «θεσµική ηθική» ενός κόµµατος. Και δεύτερον, διότι το ΠΑΣΟΚ ζητά εκλογές από τον περασµένο Δεκέµβριο και ουδείς είχε την παραµικρή αµφιβολία, από πέρυ-σι τον Σεπτέµβριο που το ΠΑΣΟΚ ξεκίνη-σε να ανακάµπτει ότι η επόµενη εκλογι-κή αναµέτρηση θα ήταν τον Μάρτιο του 2010 µε αφορµή την εκλογή προέδρου της Δηµοκρατίας. Το ζητούµενο, συνε-

πώς, για το ΠΑΣΟΚ είναι να πείσει ένα µεγάλο µέρος των πολιτών πως η προε-κλογική αντιπαράθεση δεν είναι µάχη δυο κοµµάτων, ούτε καν δυο αρχηγών. Αλλά είναι µια µάχη αντιλήψεων. Στο επί-πεδο αυτό, το ΠΑΣΟΚ θα βρει πεδίο να διατυπώσει τις θέσεις του, προτείνοντας συγκεκριµένες λύσεις σε συγκεκριµένα προβλήµατα.

Άλλο το φαίνεσθαι και άλλο το είναι

Ήδη από τις αρχές Σεπτεµβρίου το ΠΑΣΟΚ µέσω του Θεόδωρου Πάγκαλου, άνοιξε τη συζήτηση περί αλλαγής του εκλογικού συστήµατος και την κατάργηση του σταυρού προτίµησης – πρακτική που σε ό,τι αφορά το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι ισχύει µόνο στην Ελλάδα... Η κατάργηση του σταυρού προτίµησης και στην Ελλάδα θα συνιστούσε πράγµατι τοµή στο πολιτι-κό σύστηµα και αφετηρία ριζοσπαστικών αλλαγών σε όλα τα επίπεδα της πολιτι-κής και κοινωνικής ζωής. Θα ήταν λοιπόν εξαιρετικά σηµαντικό και άκρως... ψηφο-θηρικό αν το ΠΑΣΟΚ δεσµευόταν προ-εκλογικά στην κατάργηση του σταυρού προτίµησης. Με απλά λόγια η κατάργηση του σταυρού προτίµησης προβάλει ως λύ-δια λίθος για τις αλλαγές που απαιτούνται να γίνουν άµεσα. Αν το πολιτικό σύστηµα και η/οι πολιτική/οι απαλλαχθεί/ούν από την ανάγκη εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων και την ανάγκη εµπλοκής και δι-απλοκής οικονοµικών συµφερόντων στην καθηµερινή διαχείριση και άσκηση της εξουσίας, τότε τα φαινόµενα αδιαφάνειας και διαφθοράς που συναντούµε σήµερα σε όλους τους τοµείς της δηµόσιας διοίκη-σης, θα εξαλειφθούν. Οι πολιτικοί πρέπει να απαλλαγούν από το άγχος της εκλογής ή επανεκλογής και να ασχοληθούν µε το πραγµατικό αντικείµενο της δουλειάς τους – που είναι η παραγωγή πολιτικής κι όχι η καλλιέργεια πελατειακών σχέσεων. Έτσι, θα ανοίξει κι ο δρόµος στην ενερ-γό πολιτική δράση και ανθρώπων που έχουν διάθεση, αλλά και δυνατότητα να προσφέρουν στην κοινωνία µε νέες ιδέες και κυρίως «κοινή λογική», αντί κίνητρο να κερδίσουν και να κερδοσκοπήσουν απ’ την πολιτική. Το συγκεκριµένο ζήτηµα αφορά ευθέως σε µια διαφορετική αντί-ληψη άσκησης της εξουσίας.

Ακόµα και σ το ΠΑ ΣΟΚ υπάρχουν δυνάµεις που δεν θα δουν θετ ική την προοπτική κατάργησης της σταυροδοσίας. Πρόκειται για όλες αυτές τις δυνά-µεις που σ τηρίζουν και στηρίζονται από το συνδι-καλιστικό κατεστηµένο της χώρας, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις λε ιτουργεί παραλυτικά τόσο για την προώθηση κάθε µεταρ-ρύθµισης, όσο και αυτών καθ’ αυτών των δικαιω-µάτων των εργαζοµένων – κατά τη συντριπτική τους πλειονότητα των νέων.

ΕΣΩΚΟΜΜΑΤΙΚΑ

Μήλο της έριδος η σταυροδοσία

Πολύ αργά για δάκρυα!Πολύ νωρίς για χαµόγελα...ΑΡΚΕΤΟΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΗΔΗ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟΥ ΤΟΥΝΕΛ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ. ΠΟΣΟ ΟΜΩΣ ΑΥΤΗ Η ΕΞΟΔΟΣ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ; ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΑΣΤΡΕΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΠΑΡΑΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΕΣ ΝΟΟΤΡΟΠΙΕΣ ; // ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑ

24 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Οικονοµία

ΕΠΙΛΟΓΗ 25

πλατεία Συντάγµατος έχουν φτάσει πληροφορίες ότι επίκειται …υποβάθ-µιση της πιστοληπτικής αξιοπιστίας της χώρας από τους Διεθνείς Οίκους και γι’ αυτό έχουν ήδη δοθεί εντολές στον ΟΔΔΗΧ να διερευνήσει από τώ-ρα (που τα επιτόκια κινούνται πτωτι-κά) τη δυνατότητα δανεισµού των 70 δισ. ευρώ που θα χρειαστεί η χώρα το 2010. Είναι γεγονός ότι το περιβό-ητο spread των ελληνικών οµολόγων (δηλαδή η διαφορά επιτοκίου δανει-σµού από τα γερµανικά οµόλογα) έχει µειωθεί στο 1,5% σε σύγκριση µε το 2,65% που είχε φτάσει τον περα-σµένο xειµώνα. Το συµπέρασµα από τις συναντήσεις των παραγωγικών φορέων µε την Κυβέρνηση και την Αντιπολίτευση είναι ότι δυστυχώς η Ελληνική Οικονοµία δεν µπορεί ακό-µη να χαµογελάσει µε αισιοδοξία για την επικείµενη ανάκαµψη αλλά ούτε να δακρύσει για την κατάσταση που έχει περιέλθει αφού αυτή οφείλεται σε δικές µας παραλείψεις. Με λίγα

λόγια είναι πολύ αργά για δάκρυα και πολύ νωρίς για γέλια. Η καλλιεργού-µενη αισιοδοξία στο Χρηµατιστήριο, έγινε στόχος έντονης κριτικής από την πλευρά των συνδικαλιστών και των µικροµεσαίων επιχειρηµατιών οι οποίοι κατηγόρησαν για µία ακόµη φορά τους τραπεζίτες της χώρας επει-δή δεν χορηγούν επαρκή ρευστότη-τα ώστε να ανακάµψει η πραγµατική οικονοµία. Τα επίσηµα στοιχεία δεί-χνουν περαιτέρω επιβράδυνση της πι-στωτικής επέκτασης, δηλαδή µε απλά λόγια οι τράπεζες δεν χορηγούν πλέ-ον δάνεια σε όποιον υποβάλει αίτηση όπως συνέβαινε στο παρελθόν.

Οι τραπεζίτες φυσικά έχουν τους λόγους τους να µην χορηγούν αφει-δώς δάνεια. Μεταξύ των διοικήσεων

Τα καλά και ενδιαφέροντα των εκλογών

των τραπεζών και της Τράπεζας της Ελλάδος φαίνεται να υπάρχει συναί-νεση όσον αφορά το ύψος των δανεί-ων σε καθυστέρηση: Θα ξεπεράσουν τα 23 δισ. ευρώ! Την ίδια στιγµή η µάστιγα των ακάλυπτων επιταγών διαρκώς διευρύνεται επηρεάζοντας τη συµπεριφορά και των υγιών επι-χειρήσεων… Όταν µια επιχείρηση δεν εισπράττει τα χρήµατα που της οφείλουν οι πελάτες της, αδυνατεί να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις της… Μεταξύ 8% και 8,5% αναµένεται να διαµορφωθεί ο δείκτης επισφαλειών στο τέλος του 2009, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της κεντρικής τράπεζας, χωρίς να αποκλείεται εάν σηµειωθεί επιδείνωση των συνθηκών στο δεύ-τερο εξάµηνο, να «σκαρφαλώσει» έως το 9%. Σύµφωνα µε πληροφορίες από την Τράπεζα της Ελλάδος ο µέσος όρος των δανείων σε καθυστέρηση κινείται σαφώς πάνω από το 6% του πρώτου τριµήνου, ενώ στο δεύτερο εξάµηνο, η αύξηση µπορεί να φθά-

σει ακόµη και τις δύο ποσοστιαίες µονάδες, µε περαιτέρω ανοδική τάση για το 2010. Το σοβαρότερο πρόβλη-µα εµφανίζεται στην καταναλωτική πίστη. Υπάρχουν όµως και αρκετές περιπτώσεις καταναλωτικών δανεί-ων που «βαφτίζονται» στεγαστικά εν µια νυκτί. Η Τράπεζα δηλαδή υποθη-κεύει µέρος της ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη έναντι οφειλής του σε καταναλωτικό δάνειο ή κάρτα… Μόνο το πρώτο εξάµηνο φέτος οι τράπεζες κίνησαν διαδικασίες κατά-σχεσης σε βάρος 22.000 δανειολη-πτών, για οφειλές σε καταναλωτικά δάνεια και... πιστωτικές κάρτες. Πέρυ-σι την ίδια εποχή είχαν κατατεθεί λί-γο περισσότερες από 8.500 ανάλογες αιτήσεις.

Είναι δείγµα ευφυούς και προηγµένης κοινων ίας µια προεκλογική περίο-δος που εδράζεται στην αντιπαράθεση συγκεκρι-

µένων προτάσεων επί συγκεκριµένων προβληµάτων µε σαφώς προσδιορι-σµένο χρονικό και πολιτικό ορίζοντα. Οι εκλογές της 4ης Οκτωβρίου απο-τελούν ευχάριστη έκπληξη ακριβώς επειδή ξεκίνησαν από µια συγκεκρι-µένη αφετηρία: Τα προβλήµατα της οικονοµίας και οι πιθανές λύσεις. Το δραµατικότερο στοιχείο από την αποκαλυπτική οµιλία του Κώστα Κα-ραµανλή στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης είναι ότι ου-δείς από το ευρύτερο (τηλεοπτικό) ακροατήριο δεν έχει ακόµη πιστέψει πόσο δύσκολη είναι η διεθνής οικο-νοµική συγκυρία και πόσο δυσάρε-στα είναι τα µέτρα που οφείλει να πάρει η Ελλάδα. Ακόµη πιο δραµατι-κή έγινε η κατάσταση µετά την οµιλία του αρχηγού της αξιωµατικής αντιπο-λίτευσης που εµβολίασε µε ενέσεις αισιοδοξίας τα εκατοµµύρια των δη-µοσίων υπαλλήλων που θεωρούν ότι το «Κράτος έχει να πληρώνει και να επενδύει…».

Όλα κρίνονται στις αγορές

Στις συζητήσεις των στελεχών της Κυβέρνησης και της Αντιπολίτευσης µε τους παραγωγικούς φορείς, δια-τυπώθηκε αρκετές φορές η άποψη ότι «αρχίζει και φαίνεται το φως της ανάκαµψης στο βάθος του τούνελ». Δυστυχώς η άποψη αυτή δεν αφο-ρά την ελληνική οικονοµία η οποία αντιµετωπίζει σοβαρό πρόβληµα εί-σπραξης των φορολογικών εσόδων εξαιτίας µιας …ιδιότυπης επανάστα-σης χιλιάδων µικροµεσαίων επιχειρη-µατιών που αρνούνται να περάσουν από την Εφορία είτε για την καταβολή του ΦΠΑ, είτε για την έκτακτη Εισφο-ρά είτε για το ΕΤΑΚ είτε για την κατα-βολή των ασφαλιστικών εισφορών. Η εκλογολογία είχε παραλύσει τον κρα-τικό µηχανισµό είσπραξης δηµοσίων εσόδων και η προεκλογική περίοδος αποτέφρωσε ότι είχε µείνει όρθιο στις Δηµόσιες Υπηρεσίες. Ήδη στην

Η ελληνική οικονοµία δεν µπορεί ακόµη να χαµογελάσει µε αισιοδοξία για την επικείµενη ανάκαµψη αλλά ούτε να δακρύσει για την κατάσταση που έχει περιέλθει αφού αυτή οφείλεται σε δικές µας παραλείψεις.

Ανοίγουν οι στρόφιγγεςΠΕΡΙΠΟΥ 1,2 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΘΑ ΕΙΣΠΡΑΞΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ. ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΚΑΤΑΒΑΛΛΕΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΟΤΑΝ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΒΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΦΕΣΗ. // ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΛΟΥ

26 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Ευρώπη

ΕΠΙΛΟΓΗ 27

καθορισµένου πλαφόν. Το ΕΚΤ έχει συνολικό προϋπολογισµό 117,5 δις ευρώ για την περίοδο 2007-2013.Στην Ελλάδα αναλογούν 4,4 δισ. ευ-ρώ. Με την πρότασή της η Κοµισιον αυξάνει κατακόρυφα τις χρηµατο-δοτήσεις σε όλα τα κράτη µέλη και στην Ελλάδα, η οποία θα εισπράξει το 2009 και το 2010 από το ΕΚΤ 1,2 δισ. ευρώ. Το ΕΚΤ θα παρέχει βοή-θεια για την επανένταξη των πλέον µειονεκτούντων ατόµων (ανειδίκευ-των) στην αγορά εργασίας, π.χ., µε την επιδότηση του µη µισθολογικού κόστους εργασίας και κίνητρα για τις επιχειρήσεις πρόσληψης εργα-ζοµένων. Δηµιουργείται νέα online υπηρεσία «Μatch and Μap» που θα βοηθήσει αυτούς που ζητούν εργα-σία να προσαρµόσουν τις δεξιότητές τους στις θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη. Οι άνεργοι που αναζητούν εργασία σε άλλο κράτος µέλος θα λαµβάνουν τουλάχιστον επί 6 µήνες

τις παροχές ανεργίας που δικαιού-νται στη χώρα παραµονής τους.

Με στόχο την ταχύτητα

Οι αλλαγές που προτείνει η Κο-µισιόν σχετικά µε τη λειτουργία των διαρθρωτικών ταµείων, όµως δεν τερµατίζουν εδώ. Συγκεκριµένα, προβλέπουν τα εξής:

Έργα προϋπολογισµού κάτω των 50 εκατ. ευρώ στον τοµέα του περι-βάλλοντος θα εγκρίνονται αυτόµατα από την Κοµισιον. Μέχρι σήµερα χρειαζόταν προηγούµενη έγκριση για έργα άνω των 25 εκατ. ευρώ στον τοµέα του περιβάλλοντος και

Περιµένοντας τη χείρα βοηθείας από την ΕΕ

άνω των 50 εκατ. ευρώ για τους υπό-λοιπους τοµείς.

Απλουστεύονται οι διατυπώσεις έγκρισης σχεδίων για την κατασκευή έργων που αποφέρουν έσοδα, όπως αυτοκινητόδροµοι µε διόδια ή άλλα εργα παραχώρησης.

Τα εθνικά προγράµµατα στον τοµέα της συνοχής θα µπορούν να αναθεωρούνται µε πρωτοβουλία των κρατών µελών και να προσαρµόζο-νται σε νέα δεδοµένα.

Τα σχέδια υψηλής προτεραιότη-τας θα θεωρούνται «προστατευόµε-να» και επιλέξιµα από τη στιγµή που θα υποβάλλονται από τα κράτη µέλη, και όχι όπως ισχύει σήµερα µετά την έγκρισή τους από την Κοµισιόν. Αυτό θα βοηθήσει στην ταχύτερη εκταµίευ-ση κοινοτικών πόρων.

Θα θεωρούνται επιλέξιµα για χρηµατοδότηση από το Περιφερειακό

Ταµείο εθνικά σχέδια για κατασκευή κατοικιών γ ια οµάδες του πληθυ-σµού που κινδυνεύουν µε κοινωνικό αποκλεισµό, όπως για παράδειγµα οι τσιγγάνοι. Μέχρι τώρα το Περιφε-ρειακό Ταµείο χρηµατοδοτούσε µόνο ανακαίνιση κτιρίων και µάλιστα όχι στην ύπαιθρο, αλλά στις πόλεις.

Ένα άλλο µέτρο αφορά τους προ-σωρινά άνεργους, ώστε να µπορέσουν ξεκινήσουν µια δική τους δουλειά. Υπό κανονικές συνθήκες τα άτοµα αυτά δεν µπορούν να συνάψουν µικροδάνεια από το τραπεζικό σύστηµα ελλείψει εγ-γυήσεων. Η ΕΕ θέτει στη διάθεσή τους 100 εκατ. ευρώ για τη δηµιουργία µη-χανισµού χορήγησης µικροδανείων.

Ανάσα στη δηµοσιονοµι-κή στενότητα των ασθε-νέσ τερων οικονοµικά κρα τ ών µε λών, που πλήττονται από την ύφε-

ση, επιδιώκει να δώσει η Ευρωπαϊ-κή Επιτροπή, είτε αναλαµβάνοντας προσωρινά τη χρηµατοδότηση του 100% των εγκεκριµένων σχεδίων, είτε απλουστεύοντας τους κανόνες εκταµίευσης των κονδυλίων για συγ-χρηµατοδοτούµενες επενδύσεις και άλλες δράσεις. Η πρωτοβουλία αυτή της Κοµισιόν που πήρε το «πράσινο φως» και από τους Ευρωπαίους ηγέ-τες, κρίθηκε επιβεβληµένη µε δεδο-µένη την αδυναµία πολλών χωρών της ΕΕ να συγχρηµατοδοτήσουν έρ-γα, ώστε να τονωθεί η απασχόληση. Τα προτεινόµενα από τα κράτη µέλη σχέδια θα εγκρίνονται µε συνοπτικές διαδικασίες, ενώ ακόµη ταχύτερες θα είναι οι εγκρίσεις σε τοµείς υψη-λής έντασης απασχόλησης, όπως η εξοικονόµηση ενέργειας στα κτίρια και η κατασκευή µεγάλων έργων που αποφέρουν έσοδα, όπως αυτοκινητό-δροµοι και άλλες συµπράξεις δηµό-σιου και ιδιωτικού τοµέα. Συνολικά η επιτάχυνση των αποφάσεων καλύπτει συνολικές επενδύσεις 347 δισ. ευρω για την περίοδο 2007-2013. Η σηµα-ντικότερη από τις παρεµβάσεις αφο-ρά το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο (ΕΚΤ), όπου η Κοµισιόν προτείνει φέτος και του χρόνου να καλύψει το σύνολο των δαπανών για τη χρηµα-τοδότηση προγραµµάτων τόνωσης της απασχόλησης. Δηλαδή να µην συµµετέχουν τα κράτη µέλη στη συγ-χρηµατοδότησή τους.

Πρόκειται για µια σηµαντική τα-µειακή διευκόλυνση στην παρούσα συγκυρία, η οποία, όµως, δεν αυξά-νει το συνολικό ποσό που αναλογεί σε κάθε χώρα για την περίοδο 2007-2013, µέσω του ΕΣΠΑ. Απλώς την πε-ρίοδο 2011-2013, όπου εκτιµάται ότι η ευρωπαϊκή οικονοµία θα έχει βγει από την ύφεση, τα κράτη µέλη θα αυξήσουν την εθνική συµµετοχή στη συγχρηµατοδότηση των σχεδίων, ώστε να παραµείνουν εντός του προ-

Εγκρίσεις µε συνοπτικές διαδικασίες για χρηµατοδότηση επενδύσεων προβλέπει η ΕΕ, µε έµφαση σε τοµείς έντασης απασχόλησης, όπως η εξοικονόµηση ενέργειας στα κτίρια και η κατασκευή µεγάλων έργων που αποφέρουν έσοδα, όπως αυτοκινητόδροµοι και άλλες συµπράξεις ΣΔΙΤ.

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Εξυγίανση

Στον καθορισµό των νέων κατευ-θυντήριων γραµµών µε βάση τις οποίες θα γίνεται η αξιο-λόγηση των ενισχύσεων που παρέχουν τα κράτη µέλη στις

τράπεζες,προχώρησε πρόσφατα η αρµόδια Επίτροπος για θέµατα Ανταγωνισµού, Νέ-λι Κρους. Οι νέες κατευθυντήριες γραµµές που θα ισχύουν µέχρι τις 31 Δεκεµβρίου 2010, βασίζονται στο άρθρο 87 παρά-γραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης ΕΚ, το οποίο επιτρέπει τις κρατικές ενισχύσεις σε περίπτωση σοβαρής διαταραχής της οικο-νοµίας. Οι κοινοτικοί κανόνες περί αντα-γωνισµού προβλέπουν ότι οποιαδήποτε επιχείρηση επωφεληθεί κρατικής βοήθειας θα πρέπει να την επιστρέψει εντός έξι µη-νών, διαφορετικά οφείλει να παρουσιάσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα πρόγραµµα αναδιάρθρωσης. Και στην περίπτωση των τραπεζών θα εφαρµοστεί ο εν λόγω κανό-νας, αλλά η Κοµισιόν λαµβάνοντας υπόψη τη σφοδρότητα της χρηµατοπιστωτικής κρίσης θα δώσει στις τράπεζες προθεσµία πέντε ετών για την αναδιάρθρωση, ενώ συνήθως δίνονται 2-3 χρόνια. Ένας από τους λόγους επιµήκυνσης της περιόδου εί-ναι η αποφυγή µαζικών και βεβιασµένων εκποιήσεων επενδυτικών προϊόντων στην αγορά. Οι κατευθυντήριες γραµµές της Κοµισιον χαρακτηρίζονται από τρεις θε-µελιώδεις αρχές: ι) οι τράπεζες στις οποίες χορηγούνται ενισχύσεις πρέπει να καθί-στανται βιώσιµες µακροπρόθεσµα, ιι) οι ιδιοκτήτες-µέτοχοι πρέπει να επωµίζονται ένα εύλογο µέρος του κόστους αναδιάρ-θρωσης και ιιι) πρέπει να ληφθούν µέτρα για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισµού στην ενιαία αγορά. Ανα-φορικά µε την αρχή της βιωσιµότητας, οι

Τράπεζες στο σφυρίΟι τράπεζες της ΕΕ που στηρίχθηκαν στη διάρκεια της κρί-σης µε κρατικές ενισχύσεις, θα έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους, προκειµένου να πετύχουν την εξυγίανσή τους, αλλά οι περιπτώσεις που θα κρίνονται από την ΕΕ ως «ανίατες» θα εκποιούνται. // Του Νίκου Μπέλλου

τράπεζες που επωφελήθηκαν κρατικής πα-ρέµβασης θα υποχρεωθούν να υποβάλουν τις δραστηριότητές τους σε προσοµοίωση ακραίων καταστάσεων.

Αυτό προϋποθέτει διάγνωση των ισχυ-ρών και αδύναµων σηµείων κάθε τράπε-ζας, η οποία θα οδηγήσει ενδεχοµένως: α) σε επανεξέταση του επιχειρηµατικού µοντέλου, β)σε γνωστοποίηση και αντιµε-τώπιση των αποµειωµένων περιουσιακών στοιχείων, γ) σε απόσυρση από ζηµιογόνες δραστηριότητες ή ακόµη και σε εξέταση της περίπτωσης απορρόφησης της τράπε-ζας από βιώσιµο ανταγωνιστή ή λύσης και εκκαθάρισης.

Για τον επωµισµό του κόστους, η Επι-τροπή καθιστά σαφές ότι οι τράπεζες στις οποίες χορηγούνται ενισχύσεις και οι µε-γαλοµέτοχοι πρέπει να αναλάβουν επαρ-κές µερίδιο της ευθύνης για τις συνέπειες της παρελθούσας συµπεριφοράς τους και να συµβάλλουν όσο το δυνατό περισσό-τερο στην αναδιάρθρωση της τράπεζας µε δικούς τους πόρους. Αυτό προϋποθέτει συγκεκριµένα ότι το κράτος ανταµείβεται δεόντως για τη βοήθεια που παρέχει. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν να συµβεί αµέσως λόγω των συνθηκών της αγοράς, αυτός ο καταµερισµός του κόστους θα πρέπει να εξασφαλίζεται σε µεταγενέστερο στάδιο, αναφέρει η Κοµισιον. Τέλος, η Επιτροπή αναλύει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισµού που απορρέουν από τη χορήγηση κρατι-κών ενισχύσεων σε τράπεζες και παρου-σιάζει µέτρα για τον περιορισµό τους. Με δεδοµένες τις αβεβαιότητες της χρηµατοπι-στωτικής κρίσης, η Επιτροπή θα µπορούσε σε εξαιρετικές περιπτώσεις να αποδεχθεί και δεύτερη κρατική στήριξη σε µια τράπε-ζα, φυσικά υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

ΔΕΝ ΘΑ ΔΙΣΤΑΣΟΥΜΕ!

«Όπως στο παρελθόν υπο-χρεώσαµε σε εκποιήσε ις επιχειρήσεις άλλων κλάδων (ναυπηγεία) που δεν ήταν βιώσιµες, το ίδιο θα κάνου-µε και µε τις τράπεζες, εάν διαπισ τώσουµε ανάλογο πρόβληµα», προειδοποιεί ο γεν ικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρ-µόδιος για θέµατα ανταγωνι-σµού, Philip Lowe. Με άλλα λόγια, οι τράπεζες που δεν θα παρουσιάσουν βιώσιµα προγράµµατα αναδιάρθρω-σης θα υποχρεωθούν να αποχωρήσουν από την αγο-ρά ή να απορροφηθούν από.βιώσιµο ανταγωνιστή τους.

ΕΠΙΛΟΓΗ 29

The New Europe way

BANKING Εξωστρέφεια

Τράπεζες στο σφυρίΗ παγκόσµια, δυσµενής οικονοµική συγκυρία «χτύπησε» τις οικονοµίες των χωρών της Νέας Ευρώπης. Ποιες είναι οι προκλήσεις αλλά και οι «παγίδες» για µια ενδεχόµενη νέα επέκταση των ελληνικών τραπεζών στη ΝΑ Ευρώπη; // Επιτελείο «Ε»

Οι οικονοµίες των χωρών της ΝΑ Ευρώπης είχαν χαρακτηριστεί, πριν από την εµφάνιση της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, ως ένα νέο Ελ Ντοράντο της επιχειρηµατικότητας. Για µία δεκαετία

περίπου γνώρισαν ρυθµούς ανάπτυξης που ξεπερνούσαν κατά µέσο όρο το 6% µε αποτέλεσµα να µαγνητίσουν και την εξωστρεφή ελληνική επιχειρηµατικότητα καθώς και τις ελληνικές τράπεζες που προσέτρεξαν για να την υποστηρίξουν. Η παγκόσµια οικονοµική κρίση µετέτρεψε τη Νέα Ευρώπη σε επικίνδυνη επιχειρηµατική ζώνη. Ο προβληµατισµός για την κατάσταση στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης προέρχεται από το γεγονός ότι οι αναδυόµενες οικονοµίες είναι περισσότερο ευάλωτες στην παγκόσµια οικονοµική κρίση και η επιβράδυνση της ανάπτυξης θα είναι πιο έντονη από ό,τι στην Ελλάδα. Είναι αναµενόµενο λοιπόν να δηµιουργηθούν προβλήµατα αποπληρωµής από νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Οι χορηγήσεις των τεσσάρων κυριότερων ελληνικών τραπεζών (Εθνική, Eurobank, Alpha και Πειραιώς) στη Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι στα επίπεδα του 20% του συνόλου των χορηγήσεων. Στις αρχές του χρόνου αρκετά τραπεζικά στελέχη δήλωναν στο παρασκήνιο πως καλύτερα θα ήταν να µην είχαν πάει οι ελληνικές τράπεζες στην ΝΑ Ευρώπη λόγω της µεγάλης έκθεσης σε κινδύνους επισφαλειών. Δεν έχουν περάσει λίγοι µήνες και τα σενάρια µε πρωταγωνιστές κυρίως την Εθνική και τη Marfin για νέες εξαγορές τραπεζών στην ευρύτερη περιοχή αναζωπυρώνονται. Τι έχει αλλάξει µέσα σε τόσο σύντοµο χρονικό διάστηµα σχετικά µε την εκτίµηση των κινδύνων στη Βαλκανική ζώνη; Αυτό που έχει αλλάξει ουσιαστικά είναι η ισχυροποίηση των ελληνικών τραπεζών. Οι εκτιµήσεις για την πορεία των οικονοµιών της ΝΑ Ευρώπης παραµένουν αρνητικές. Σύµφωνα µε αναλυτές η επιβράδυνση των οικονοµιών στις χώρες της Νέας Ευρώπης θα κυµανθεί κατά µέσο όρο στο 5,5% το 2010, ενώ η πιστωτική επέκταση που σε κάποιες χώρες «έτρεχε» µε ρυθµούς µέχρι και 50% θα γνωρίσει σηµαντική µείωση. Τα χειρότερα µπορεί να πέρασαν για τις αναδυόµενες αγορές της Ευρώπης µε τη βοήθεια του

Η ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ

Η Εθνική ισχυροποίησε την κεφαλαιακή της επάρκεια µε την επιτυ-χηµένη ΑΜΚ που πραγµατοποίησε το περασµένο καλοκαίρι και οι πληροφορίες φέρουν σήµερα τον πρόεδρό της, Τάκη Αράπογλου ...σε προετοιµασίες για την αξιοποίηση ευκαιριών εξαγοράς ξένης τράπε-ζας στην Κροατία. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει αποτέλεσµα η Εθνική να είναι η πρώτη τράπεζα που θα εκµεταλλευθεί τις νέες ευκαιρίες, µετά το κύµα της κρίσης, στην περιοχή.

ΔΝΤ, της Διεθνούς Τράπεζας και της ΕΕ που προσέτρεξαν να στηρίξουν τις τοπικές οικονοµίες. Το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο ενέκρινε δάνειο 1.57 δισ. δολάρια για την Βοσνία Ερζεγοβίνη, η Σερβία υλοποιεί πρόγραµµα ύψους 1,3 δισ. εύρω και οι αναγκαίες πιστώσεις για τη Ρουµανία ανέρχονται σε 12 δισ. εύρω από το ΔΝΤ και 7 δισ. ευρώ από την ΕΕ . Tο νέο επενδυτικό περιβάλλον που δηµιουργείται στην περιοχή ευνοεί τους τολµηρούς. Την ευκαιρία µέσα στην κρίση προσπάθησε να αξιοποιήσει η ΝΟΚΙΑ που ετοιµάζεται να λειτουργήσει εργοστάσιο στη Ρουµανία για την παραγωγή εξαρτηµάτων κινητής τηλεφωνίας που θα προµηθεύει όλη τη Ευρώπη. Παράλληλα η ΙΚΕΑ ετοιµάζεται να επενδύσει 300 εκατ. ευρώ στη Βουλγαρία για τη δηµιουργία εµπορικού κέντρου στο Βελιγράδι. Το συγκεκριµένο έργο θα κοστίσει 300 εκατ. ευρώ. Στον τοµέα του λιανεµπορίου ελληνικές και ξένες αλυσίδες σούπερ µάρκετ ετοιµάζονται να εισέλθουν στις αγορές της Νέας Ευρώπης παρά τη διαπιστωµένη µείωση της κατανάλωσης, προσπαθώντας να λάβουν θέσει για τις καλύτερες µέρες που θα έρθουν. Οι ελληνικές τράπεζες ακολουθούν τον ίδιο δρόµο και προετοιµάζονται πυρετωδώς!

30 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Κόσµος - Ελλάδα

ΤΟ ΚΑΛΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί σε δηλώσεις του εν όψη της συνάντησης της G20 στο Πίτσµπουργκ της Πενσυλβάνια υπογράµµισε ότι οι γαλλικές τράπεζες θα πρέπει να δώσουν το καλό παράδειγµα στο ζήτηµα των µπόνους. «Περιµένω από τις γαλλικές τράπεζες να δώσουν το παράδειγµα. Ας µιλήσουµε για εθνικά µέτρα που θα εγκριθούν άµεσα. Η Γαλλία δεν θα περιµένει για να δράσει», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γάλλος πρόεδρος µιλώντας στους επικεφαλής των µεγαλύτερων γαλλικών τραπεζών. Υπογράµµισε ωστόσο ότι η Γαλλία δεν µπορεί να λύσει το πρόβληµα µόνη της. «Το πρόβληµα είναι διεθνές και πρέπει να αντιµετωπίζεται σε διεθνές επίπεδο», τόνισε ο Σαρκοζί.

ΜΕΙΟΝ 81 ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

Η χρεοκοπία της Guaranty, η οποία έως τις 30 Ιουνίου είχε πάγια 13 δισ. δολαρίων και καταθέσεις 12 δισ. δολαρίων, είναι η τρίτη µεγαλύτερη φέτος στον τραπεζικό τοµέα των ΗΠΑ µετά την πτώχευση της Colonial και της BankUnited. Είναι επίσης η 11η µεγαλύτερη χρεοκοπία τράπεζας στην αµερικανική ιστορία. Εκτός όµως από τη Guaranty, οι αρχές έβαλαν λουκέτο την περασµένη Παρασκευή και σε τρεις µικρότερες τράπεζες (CapitalSouth Bank, First Coweta, Newman) ανεβάζοντας τον συνολικό αριθµό των τραπεζικών πτωχεύσεων φέτος στις 81

έναντι 25 στο σύνολο του 2008 .συνολικό αριθµό των τραπεζικών πτωχεύσεων φέτος στις

έναντι 25 στο σύνολο του 2008 .

ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝH αµερικανική Αρχή Εγγύησης Καταθέσεων (FDIC) είναι έτοιµη να διευκολύνει τις εταιρείες επενδύσεων ιδιωτικών κεφαλαί-ων (private equity) ώστε να µπορούν να αγοράζουν τράπεζες. Στην απόφαση αυτή θα προχωρήσει η FDIC καθώς ο ρυθµός µε τον οποίο κλείνουν οι τράπεζες (ο ταχύτερος τα τελευταία 17 χρόνια) της έχει στοιχίσει περισσότερα από 21 δισ. δολ. για την πληρωµή των αποζηµιώσεων των καταθέσεων. Το διοικητικό συµβούλιο της FDIC είναι πιθανό να περιορίσει τις απαι-τήσεις για τους ιδιώτες επενδυτές να αγοράσουν τράπεζες οι οποίες έχουν καταρρεύσει, µετά από σχετική πρόταση που έγινε τον Ιούλιο. H FDIC χρειάζεται να βρει καινούργιους ενδιαφερόµενους αγοραστές καθώς οι τραπεζίτες αποφεύγουν να προχωρήσουν στην αγορά χρεοκοπηµένων τραπεζών, οδηγώντας τη Federal Deposit να µοιραστεί τις ζηµίες ή να λάβει άλλα µέτρα ώστε να µπορέσει να µειώσει το ύψος των αποζηµιώσεων στις ασφαλίσεις.

ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ

Αυξηµένες κατά 368% ήταν οι καταγ-γελίες καταναλωτών που κατέγραψε ο Συνήγορος του Καταναλωτή για το διάστηµα από 1η Ιουνίου 2008 έως 31 Μαΐου 2009 σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό διάστηµα πριν από ένα έτος. Οι τραπεζικοί πελάτες κατηγορούν τις

τράπεζες για αδικαιολόγητο πλουτισµό, ειδικά σε ό,τι αφορά τα υπέρο-

γκα επιτόκια των στεγαστικών δανεί-

ων όπως αναφέρει ο Συνήγο-ρος του

Κατανα-λωτή στην τελευταία

έκθεσή του.

ΕΠΙΛΟΓΗ 31

Περίπου 150 εισηγµένες τράπεζες στις ΗΠΑ εκτιµάται ότι βρίσκονται στο κατώφλι της χρεοκοπίας, έχοντας να αντιµετωπίσουν «το-

ξικά στοιχεία» που υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν στο 5% των συνολικών περιουσιακών τους στοιχείων. Σύµφωνα µε τις αµερικανικές αρχές το συγκεκριµένο ποσοστό είναι ιδιαίτερα υψηλό και όταν οι τράπεζες το «αγγίξουν» αυτόµατα βρίσκο-νται ένα βήµα πριν την κατάρρευση. Σύµφωνα µε στοιχεία του πρακτορείου Bloomberg, µέχρι το τέλος Ιουνίου, περίπου 300 τράπεζες ανακοίνωσαν ότι το 3% των δανείων που έχουν χορηγήσει δεν εξυπηρετούνται.

ΤΑ ΤΟΞΙΚΑ «ΚΑΙΝΕ» 150 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Tιτλοποιήσεις δανείων ύψους 5,1 δισ. ευρώ έχει πραγµατοποιήσει από την αρχή του 2009 ο Όµιλος της Τράπεζας Πειραιώς, µετά και την ολοκλήρωση τριών εξ αυτών στο διάστηµα 14 έως και 17 Αυγούστου. Ο όµιλος πραγµατοποίησε τρεις τιτλοποιήσεις στο προαναφερόµενο διάστηµα, συνολικού ύψους 3,5 δισ. ευρώ. Στρατηγική του προέδρου της Πειραιώς, Μιχάλη Σάλλα, η περαιτέρω ενίσχυση των αποθεµάτων ρευστότητας τα οποία διαθέτει. Δεν έχει και

άδικο όταν η εξέλιξη της κρίσης είναι ...όχι εύκολα προβλέψιµη!

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΧΩΜΑΤΩΝ

ΒΑΘΙΑ ΤΟ ΧΕΡΙ ΣΤΗΝ ΤΣΕΠΗ

Από τον περασµένο Οκτώβριο(2008) µέ-χρι και τα µέσα Ιουλίου 2009 σύµφωνα µε στοιχεία της Κοµισιόν,) η ΕΕ έχει εγκρίνει ένα ποσό της τάξης των 2,9 τρισ. ευρώ ως εγγυήσεις προς τις τράπεζες καθώς και 313 δισ. ευρώ για την κεφαλαιακή στήριξη των τραπεζών που κινδύνευαν να χρεοκο-πήσουν. Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν στο 1/3 του ακ. εγχώριου προϊόντος των 27 χωρών µελών της ΕΕ, ενώ λίγους µόνο µή-νες πριν οι εκτιµήσεις µιλούσαν για 17%.

ΩΡΑ ΓΙΑ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ

Την ανάγκη για συγχωνεύσεις ή πρόσθετες κεφαλαιακές ενισχύσεις ύψους 2,9 δισ. ευρώ αναφέρει το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (ΔΝΤ) για τις ελληνικές τράπεζες στην έκθεση του. Το ΔΝΤ επισηµαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι ανθεκτικές και ότι δεν έχουν εκτεθεί σε τοξικά προϊόντα, αλλά δέχονται πιέσεις από την κρίση και την παρουσία τους σε αγορές της αναδυόµενης Ευρώπης. Το ΔΝΤ για την ελληνική οικονοµία προβλέπει για φέτος ύφεση µε µείωση του ΑΕΠ 1,7% και δηµόσιο έλλειµµα 5,8% του αεπ.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΗΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΠΕΡΝΑΚΕ

Την απόλυτη εµπιστοσύνη του στο πρό-σωπο του νυν προέδρου της αµερικανι-κής Οµοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (Fed) Μπεν Μπερνάνκε, εξέφρασε ο Αµε-ρικανός πρόεδρος Μπαράκ Οµπάµα και

τον πρότεινε για δεύτερη θητεία στην ηγεσία της. Ο Οµπάµα, χαρακτήρισε τον Μπερνάνκε

ως τον άνθρωπο που οδήγησε τις Ηνωµέ-νες Πολιτείες µακριά από τον δρόµο της µε-γάλης οικονοµικής κρίσης- της χειρότερης από τη δεκαετία του ‘ 30 ενώ πρόσθεσε πως χρειάζεται χρόνος για την οικονοµι-κή ανάκαµψη των Ηνωµένων Πολιτειών. Ο πρόεδρος της Fed, από την πλευρά του, ευχαρίστησε τον Αµερικανό πρόεδρο για την εµπιστοσύνη που του έδειξε και τόνισε ότι- αν ο διορισµός του επικυρωθεί από τη Γερουσία, όπως και αναµένεται-στόχος της πολιτικής που θα εφαρµόσει θα είναι να αποκαταστήσει τη σταθερότητα του οικο-νοµικού περιβάλλοντος.

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Ανάλυση

Το αποτέλεσµα για το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα θα είναι

οδυνηρό οποιαδήποτε κυβέρνηση και αν προκύψει από την εκλογική διαδι-κασία της 4ης Οκτωβρίου. Σε µια εποχή που ο λαϊκισµός περισσεύει και οι πολι-τικοί αναζητούν µε αγωνία πηγές φορο-λογικών εσόδων, το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα είναι καταδικασµένο να πλη-ρώσει το τίµηµα της αδράνειας της πο-λιτικής. Το µεγάλο λάθος των τραπεζών ήταν ότι βρήκαν τρόπους για να επιβιώ-σουν µέσα στη µεγαλύτερη οικονοµική κρίση του αιώνα. Τα αποτελέσµατα του β’ τριµήνου εντυπωσίασαν την αγορά και έδωσαν αφορµή για φθηνές πολι-τικές δηλώσεις µε θέµα τα «υπερκέρδη των τραπεζών». Οι προσεκτικοί αναλυ-τές βέβαια γνωρίζουν πως το δεύτερο τρίµηνο του 2009 ήταν απλώς πολύ κα-λύτερο από το πρώτο χωρίς αυτό να ση-µαίνει ότι το τρίτο και τέταρτο τρίµηνο θα δικαιώσουν νέες αισιόδοξες προβλέ-ψεις. Ειδικά για τις τράπεζες όλοι πλέον γνωρίζουν πως τα καλά αποτελέσµατα οφείλονται κυρίως στο trading και στην αγορά οµολόγων του Ελληνικού Δηµο-σίου µε αποδόσεις 4% και 5% τη στιγµή που η ΕΚΤ δανείζει µε 1%.

Τα δάνεια

Είναι γεγονός ότι οι περισσότερες τράπεζες διαχειρίστηκαν και διαχειρίζο-νται το πρόβληµα των «κακών» δανεί-ων µε σωφροσύνη, επιµέλεια αλλά και µεταθέτοντας τα σοβαρά προβλήµατα στο µέλλον. Η καταναλωτική πίστη δεν γνωρίζει τις καλύτερες µέρες της ενώ τα µεγάλα επιχειρηµατικά δάνεια οι τραπε-ζίτες τα αναχρηµατοδοτούν και τα επα-ναδιαπραγµατεύονται. Έτσι πρέπει να

ΑΛΗΘΕΙΕΣ &

ΑΥΤΑΠΑΤΕΣΗ κρίση δεν έφυγε, είναι εδώ κι εποµένως το γεγονός ότι οι τραπεζίτες µας αποτρέπουν προς το παρόν τα χειρότερα δεν πρέπει λογικά να γεµίζει µε αισιοδοξία την αγορά. // Tου Χρήστου Κώνστα

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

Αµέσως µετά τις εκλογές αρχίζουν τα πραγµατικά προβλήµατα

γίνει κι αυτό γίνεται... Οι επιχειρήσεις δικαιούνται τώρα µια βοήθεια, οι τρά-πεζες αποµακρύνουν το πρόβληµα προς το µέλλον και όλοι ελπίζουν πως κάποια στιγµή η κατάσταση θα βελτιωθεί συνο-λικά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η µέθοδος που ακολουθούν οι τράπεζές µας για να διαχειριστούν το πρόβληµα των υπερδανεισµένων επιχειρήσεων. Επί της ουσίας οι τράπεζες µας ακολουθούν το µοντέλο …ΑΕΓΕΚ. Σε πολλές περι-πτώσεις προβληµατικών δανείων (Αltec, Μαίλλης, Πετζετάκις κ.λπ.) οι τράπεζες αποκτούν µερίδιο της εταιρείας έναντι των οφειλών και προσπαθούν να διαχει-ριστούν από κοινού µε τους επιχειρηµα-τίες την κρίση ελπίζοντας σε ανάκαµψη. Αυτό που σίγουρα πετυχαίνουν είναι να κρύψουν προσωρινά το πρόβληµα από τους ισολογισµούς και τις λογιστικές τους καταστάσεις ενώ ταυτόχρονα αναζητούν διέξοδο. Θα δούµε σύντοµα πολλούς µεγάλους τραπεζικούς οµίλους να ρευ-στοποιούν περιουσιακά τους στοιχεία –µη χρηµατοοικονοµικού χαρακτήρα- προκειµένου να αποκτήσουν επιπλέον ρευστότητα και να διαχειριστούν απο-τελεσµατικότερα την κρίση. Η κρίση δεν έφυγε, είναι εδώ κι εποµένως το γεγονός ότι οι τραπεζίτες µας αποτρέπουν προς το παρόν τα χειρότερα δεν πρέπει λογικά να γεµίζει µε αισιοδοξία την αγορά.

Οι αυξήσεις κεφαλαίου

Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι οι διοική-σεις των µεγάλων ελληνικών τραπεζών, αναζητούν την ευνοϊκή χρονική συγκυ-ρία και τις απαραίτητες συµµαχίες για να ενισχύσουν σηµαντικά την κεφαλαιακή τους βάση. Οι αυξήσεις κεφαλαίου είναι απαραίτητες για να συνεχίσουν οι τρά-πεζες να αναπτύσσονται, να δανείζουν, να επενδύουν. Είναι σίγουρο ότι πολλοί βραχυπρόθεσµοι traders θα προσπαθή-σουν να προβλέψουν τον χρόνο, το ποσό και τις λεπτοµέρειες κάθε αύξησης κε-φαλαίου. Εποµένως µέσα στον επόµενο χρόνο, πολλές φορές κάποιοι θα έχουν την «πληροφορία» για µια αύξηση κε-φαλαίου και σχεδόν πάντα θα διαψεύ-δονται µέχρι την ηµέρα της επίσηµης ανακοίνωσης. Το στοιχείο του αιφνι-διασµού προσφέρει σηµαντικό πλεονέ-κτηµα σε κάθε διοίκηση ξεχωριστά και

δεν θα υπάρξουν στελέχη πρόθυµα να απεµπολήσουν αυτό το πλεονέκτηµα. Από την άλλη πλευρά, αυτός είναι ο φυ-σικός τρόπος θεραπείας της οικονοµίας: Οι τράπεζες θα µειώνουν την αξία των επισφαλών δανείων, θα συγκεντρώνουν νέα κεφάλαια και θα προχωρούν συνε-χώς στην «εξυγίανση» του ισολογισµού τους.. Από την δική τους πλευρά οι επιχει-ρήσεις, κυρίως του µεταποιητικού τοµέα, έχοντας ήδη µειώσει τα αποθέµατά τους, προσανατολίζονται τώρα σε αύξηση της παραγωγής περιµένοντας τις πρώτες εν-δείξεις αύξησης της ζήτησης. Τέλος, το σενάριο της φυσιολογικής αποθεραπεί-ας προβλέπει ότι και τα νοικοκυριά θα βελτιώνουν σταδιακά την οικονοµική τους κατάσταση, µε το να αποταµιεύουν περισσότερα. Παρατηρούµε τη σπουδή µε την οποία οι καταναλωτές προσπα-θούν να επωφεληθούν από τα διάφορα προγράµµατα απόσυρσης (κλιµατιστι-κών, αυτοκινήτων κ.λπ.) κάτι που απο-δεικνύει ότι οι καταναλωτές διαθέτουν χρήµατα, τα οποία θα ξοδέψουν όταν θα καταλήξουν στο συµπέρασµα ότι δεν δι-ατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν τη δου-λειά τους και έχουν και κάποια καλύτερα οικονοµικά περιθώρια.

Η κριτική των αναλυτών

Με έκπληξη διαβάσαµε αναλύσεις, κορυφαίων επενδυτικών οίκων που επε-σήµαναν ως αρνητικό στοιχείο το γεγο-νός ότι οι ελληνικές τράπεζες οφείλουν ένα µεγάλο µέρος της κερδοφορίας τους στα έσοδα των dealing room, τις χρηµα-τιστηριακές πράξεις και τις συναλλαγές µε τα οµόλογα… Είναι προφανές ότι η αλαζονεία του 2007 επιστρέφει και ότι το 2008 δεν έχει διδάξει καθόλου τους αναλυτές. Όλοι γνωρίζουµε ότι η υπερ-βολική διάθεση για χορηγήσεις δανείων (ακόµη και σε ανθρώπους που δεν είναι ικανοί να αποπληρώσουν) ήταν η βασική αιτία της τεράστιας χρηµατοπιστωτικής κρίσης. Σήµερα στην Ελλάδα βιώνου-µε µια πρωτοφανή έκρηξη ακάλυπτων επιταγών και απλήρωτων συναλλαγµα-τικών. Υπάρχει κάνεις που να πιστεύει ότι ένας πολίτης που δεν έχει λεφτά να καλύψει τις επιταγές του, µπορεί να κα-λύψει τα δάνειά του; Είναι λογικό σε µια τέτοια περίοδο οικονοµικής δυσπραγίας

AΛΛΟ ΣΟΥΗΔΙΑ, ΑΛΛΟ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΥΡΩΠΗ;

Τον περασµένο µόλις µήνα, η σουηδική κεν τρική τράπεζα Riksbank, πήρε την πρωτοφανή απόφαση να µπει σε αχαρτογρά-φητη περιοχή και να εισαγάγει αρνητικά επιτόκια για τις καταθέ-σεις των τραπεζών, για να απο-φύγει την αποκαλούµενη παγίδα ρευστότητας, όπου το ρευστό µένει κολληµένο στο τραπεζικό σύστηµα και δεν διοχετεύεται στην ευρύτερη οικονοµία. Αν συνεχιστεί η αναιµική χρηµατο-δότηση της οικονοµίας ίσως το παράδειγµά της αναγκαστούν να το ακολουθήσουν και άλλες. Ο διοικητής πάντως της Τράπεζας της Αγγλίας, Μέρβιν Κίνγκ, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι µπορεί να ακολουθήσει το σουηδικό πα-ράδειγµα, αφού ο κίνδυνος της αποκαλούµενης παγίδας ρευστό-τητας είναι όλο και µεγαλύτερος φόβος για τη Βρετανία. Κάτι πα-ρόµοιο συνέβη και στην Ιαπωνία στις αρχές της δεκαετίας, όταν η Bank of Japan εφάρµοσε ποσοτι-κή χαλάρωση το διάστηµα 2001 - 2006.

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

µια τράπεζα να επιταχύνει το ρυθµό χο-ρήγησης δανείων; Είναι προφανές ότι οι σοβαρές διοικήσεις τραπεζών αυτή την εποχή προσπαθούν να αναδιαρθρώ-σουν και να εξυγιάνουν το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, προσφέροντας δι-έξοδο στους πελάτες που δεν µπορούν να ανταποκριθούν και οφείλουν να παράγουν κέρδη από οποιαδήποτε ευ-καιρία προσφέρεται. Οι αναλυτές που επικρίνουν τις διοικήσεις των τραπεζών γιατί «δεν εµφανίζουν υψηλά οργανικά κέρδη» σε µια περίοδο που οι τράπεζες οφείλουν να περιορίσουν τον δανειακό τους κίνδυνο, απλώς δεν έχουν διδαχθεί τίποτα από την κρίση.

Παγίδα ρευστότητας

Οι κεντρικοί τραπεζίτες σε ολόκλη-ρο τον πλανήτη, αυτή την εποχή προ-σπαθούν να αποφύγουν την παγίδα της ρευστότητας του Keynes και πιέζουν τις τράπεζες να δανείσουν ακόµη περισσό-τερα κεφάλαια. Στη χώρα µας ελάχιστη δηµοσιότητα πήρε το γεγονός ότι τον περασµένο µόλις µήνα, η σουηδική κεντρική τράπεζα Riksbank, πήρε την πρωτοφανή απόφαση να µπει σε αχαρ-τογράφητη περιοχή και να εισαγάγει αρνητικά επιτόκια για τις καταθέσεις των τραπεζών. Ακόµη και στο βαθύτερο σηµείο της ιαπωνικής οικονοµικής κρί-σης, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας απέφυγε να εισαγάγει ένα τέτοιο µέτρο, που έχει στόχο να ενθαρρύνει τις τρά-πεζες να αυξήσουν τις χορηγήσεις τους.

Ωστόσο, καθώς συζητούν για τις στρατηγικές εξό-δου από τα πρωτοφανή µέτρα των τελευταίων δύο ετών, οι κεντρικοί τραπεζίτες παρακολου-θούν στενά το σουηδικό πείραµα. Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγ-γλίας, Μέρβιν Κίνγκ,

έχει αφήσει να εννοηθεί ότι µπορεί να ακολουθήσει το σουηδικό παράδειγµα, αφού ο κίνδυνος της αποκα-

λούµενης παγίδας ρευστότητας, όπου το ρευστό µένει κολληµένο στο τραπε-ζικό σύστηµα και δεν διοχετεύεται στην ευρύτερη οικονοµία, είναι όλο και µε-γαλύτερος φόβος για τη Βρετανία. Κάτι

παρόµοιο συνέβη και στην Ιαπωνία στις αρχές της δεκαετίας, όταν η Bank of Japan εφάρµοσε ποσοτική χαλάρωση το διάστηµα 2001 - 2006. Οι ιαπωνικές τράπεζες εκείνη την εποχή αρνούνταν να δανείσουν, παρά τα µέτρα στήριξης της κεντρικής τράπεζας, γιατί φοβού-νταν την κατάσταση της οικονοµίας. Εάν αυτό εξακολουθήσει να συµβαίνει και σε άλλες οικονοµίες, οι κεντρικοί τρα-πεζίτες ίσως δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να ακολουθήσουν το σουηδικό παράδειγµα των αρνητικών επιτοκίων στις καταθέσεις. Στην Ευρώπη η Ευ-ρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θεωρείται λιγότερο πιθανό να εισαγάγει αρνητικά επιτόκια. Κι αυτό γιατί η ΕΚΤ έχει κρα-τήσει τα επιτόκια ψηλότερα από άλλες κεντρικές τράπεζες και χρησιµοποιεί µηχανισµούς στην αγορά χρήµατος για να τονώσει τη ρευστότητα. Ωστόσο η ΕΚΤ αντιµετωπίζει ανάλογο πρόβληµα µε την Τράπεζα της Αγγλίας στην απο-τίµηση της επιτυχίας της πολιτικής της. Όπως και στη Βρετανία, τα αποθέµα-τα των εµπορικών τραπεζών στην ΕΚΤ έχουν εκτιναχτεί στα ύψη τους τελευταί-ους µήνες. Η απόφαση της Σουηδικής κεντρικής τράπεζας, να εισαχθούν αρ-νητικά επιτόκια καταθέσεων, σηµαίνει ότι οι εµπορικές τράπεζες πρέπει να πληρώσουν για το προνόµιο να φυλά-ξουν τα κεφάλαιά τους στην Riksbank. Το νέο επιτόκιο - 0,25% υποχρεώνει τις τράπεζες να δίνουν τόκο 0,25% στη Riksbank. Κατά κανόνα οι τράπεζες λαµ-βάνουν τόκο για αυτές τις καταθέσεις. Πιστεύεται ότι είναι η πρώτη φορά που εισάγονται αρνητικά επιτόκια. Οι κε-ντρικές τράπεζες συνήθως αποφεύγουν τέτοια δραστική πολιτική, γιατί ουσιαστι-κά αποτελεί «φόρο» ή «πρόστιµο» για τις εµπορικές τράπεζες και πλήττει τους ισο-λογισµούς τους. Η Riksbank ελπίζει όµως ότι, χρεώνοντας τις τράπεζες αντί να τις πληρώνει για να αφήνουν τα χρήµατά τους, θα τις ενθαρρύνει να αυξήσουν τον δανεισµό προς τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, τονώνοντας την οικονοµία. Ελπίζει επίσης ότι µπορεί να τις ωθεί να διοχετεύουν τα κεφάλαιά τους σε άλλα ενεργητικά, όπως σε κρατικά οµόλογα ή και σε υψηλής αξιολόγησης εταιρικά οµόλογα.

ΤΑ ΠΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Οι αναλυτές που επικρίνουν τις διοικήσεις των τραπεζών γιατί «δεν εµφανίζουν υψηλά οργα-νικά κέρδη» σε µια περίοδο που οι τράπεζες οφείλουν να περι-ορίσουν τον δανειακό τους κίν-δυνο, απλώς δεν έχουν διδαχθεί τίποτα από την κρίση.

BANKING Ανάλυση

Στην εποχή που διανύουµε, η εµπο-ρική επιτυχία εξαρτάται απόλυτα από τον χρόνο. Το πόσο γρήγορα θα απαντήσουµε στον πελάτη µας,

πόσο γρήγορα θα έχουµε τις απαραίτητες πληροφορίες για να εργαστούµε αποτελε-σµατικά, πόσο γρήγορα θα εντοπίσουµε τον ειδικό που θα µας δώσει διευκρινίσεις, πόσο γρηγορότερα θα ανταποκριθούµε από τον ανταγωνιστή µας - όλα αυτά είναι κριτήρια που καθορίζουν τον βαθµό ικανοποίησης του πελάτη µας, άρα και τη δική µας επιτυχία.

Ο χρόνος είναι σε ευθεία συνάρτηση µε την επιτυχία, αλλά δυστυχώς και µε την αποτυχία. Φανταστείτε τη στιγµή που κάποιο σύστηµα σταµατά να λειτουργεί. Το πόσοι από τους πελάτες σας θα το αντιληφθούν, πόσοι θα δυσαρεστηθούν, πόσοι θα επικοι-νωνήσουν µε τον ανταγωνιστή σας, εξαρτάται από τον χρόνο που θα µείνει το σύστηµα εκτός λειτουργίας – ή καλύτερα από τον χρόνο που δεν θα έχετε πρόσβαση στα δε-δοµένα που χρειάζεστε για να εξυπηρετήσετε τους πελάτες σας. Η απάντηση εδώ είναι το Virtualization, η δηµιουργία ενός εικονικού περιβάλλοντος διαχείρισης και διαµοίρασης των πόρων σας, που αφενός αξιοποιεί κα-λύτερα τους διαθέσιµους πόρους, αφετέρου διαχειρίζεται καλύτερα τη διακίνηση των δεδοµένων και µειώνει την πολυπλοκότητα των συστηµάτων. Κυρίως όµως ανοίγει τον δρόµο για την ταχύτερη και ασφαλέστερη διαθεσιµότητα της πληροφορίας, είτε αυτό γίνεται µέσα στην επιχείρηση ή από απο-µακρυσµένα σηµεία. Με το virtualization, η επιχείρηση επιτυγχάνει την καλύτερη αλλά και τη µεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση της

υπάρχουσας υποδοµής της, επιτυγχάνοντας αξιοσηµείωτη βελτίωση στον χρόνο από-κρισης και διαχείρισης των συστηµάτων. Ταυτόχρονα, εφαρµογές και δεδοµένα είναι άµεσα προσβάσιµα από οπουδήποτε και ανά πάσα στιγµή, µε αποτέλεσµα την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζοµένων, την αύξηση της ικανοποίησης των πελατών της επιχείρησης, αλλά και την απόκτηση ενός ση-µαντικού ανταγωνιστι-κού πλεονεκτήµατος. Όταν ξεκίνησε η «επα-νάσταση» των δικτύων και οι ανάγκες των επιχειρήσεων άλλαξαν για πάντα, η Cisco ήταν εκεί, επενδύοντας στην ανάπτυξη πρω-τοποριακών λύσεων. Από τότε, το όνοµα της Cisco είναι συνώνυµο της αξιοπιστίας στη διαδικτύωση.

Σήµερα, που οι ανάγκες των επιχειρή-σεων στρέφονται προς την αποτελεσµατική διαχείριση των δεδοµένων, εµείς αναγνωρί-ζουµε στους πελάτες µας τα ίδια ζητούµενα: Αξιοπιστία, ασφάλεια, αύξηση της παρα-γωγικότητας, µείωση της πολυπλοκότητας των συστηµάτων, µείωση των λειτουργικών εξόδων. Αξιοποιώντας την τεχνογνωσία µας στη διαδικτύωση, σχεδιάζουµε αληθινές λύ-σεις διαχείρισης δεδοµένων που βασίζονται στο δίκτυο και βοηθούµε τις επιχειρήσεις να επιτύχουν τους στόχους που έχουν θέσει, µε-ταµορφώνοντας την πληροφορική τεχνολογία σε επιχειρησιακό εργαλείο: Για την απόλυτη

BANKING Τεχνολογία

"Βοηθούµε τις επιχειρήσεις να επιτύχουν τους στόχους τους, µεταµορφώνοντας την τεχνολογία σε επιχειρησιακό εργαλείο". // Του Φώτη Ιωαννίδη, Τεχνικού Διευθυντή, Ελλάδα-Κύπρος-Μάλτα, Cisco

Είναι ο χρόνος χρήµα;

αξιοποίηση των διαθέσιµων πόρων, για τη µείωση του κόστους λειτουργίας της επι-χείρησης, για τη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας, για την ασφάλεια αλλά και την υψηλή διαθεσιµότητα των δεδοµένων, και όλα τα παραπάνω σε συνάρτηση µε υψηλές ταχύτητες. Γιατί η επιτυχία των επιχειρήσε-ων σήµερα βασίζεται στον χρόνο.

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

Μακρύς δρόµοςΤα αποτελέσµατα του πρώτου εξαµήνου έρχο-νται να υπερκεράσουν τις εκτιµήσεις διεθνών οίκων για τις ελληνικές τράπεζες. Οι τραπεζι-κές µετοχές πρωτοστάτησαν στην άνοδο του χρηµατιστηρίου. // Του Νίκου Τσίτσα

Τη βελτίωση του οικονοµι-κού κλίµατος επιβεβαιώ-νουν τα αποτελέσµατα για το α΄εξάµηνο των ελληνι-κών τραπεζών, τα οποία

σε γενικές γραµµές φαίνεται να είναι θετικότερα έναντι των αρχικών προ-βλέψεων. Μέχρι και την ηµέρα που γράφονται αυτές οι γραµµές, οι εκτι-µήσεις γ ια τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο αναφέρουν ότι θα καταγραφεί πτώση των κερδών κατά µέσο όρο 50% περίπου σε σχέση µε το πρώ-το εξάµηνο πέρυσι αλλά µε σαφώς βελτιωµένα τα µεγέθη που αφορούν την κεφαλαιακή επάρκεια και τη ρευ-στότητα. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις της Bank of America-Merrill Lynch, ικανο-ποιητικά αποτελέσµατα αναµένεται να ανακοινώσουν οι τέσσερις µεγαλύτε-ρες τράπεζες της Ελλάδας, αντίστοιχα µε τα αποτελέσµατα των ευρωπαϊκών τραπεζών λόγω των ισχυρών εσόδων από συναλλαγές και την αποτελε-σµατική διαχείριση κόστους. «Μέχρι σήµερα, το 75% των τραπεζών της Γηραιάς Ηπείρου έχουν ανακοινώσει καλύτερα των εκτιµήσεων αποτελέ-σµατα για το β΄ τρίµηνο, µε σηµαντική

ώθηση από τα έσοδα συναλλαγών. Περιµένουµε ανάλογη ισχυρή από-δοση από τις ελληνικές τράπεζες», ανέφερε χαρακτηριστικά σε πρόσφα-τη εκτίµησή της η Bank of America-Merrill Lynch. Αντίστοιχα η Deutsche Bank σε έκθεσή της στα τέλη του πε-ρασµένου Αυγούστου, αναφερόµενη στα οικονοµικά αποτελέσµατα εξαµή-νου που αυτήν την περίοδο βλέπουν το φως της δηµοσιότητας, σηµειώνει για τις ελληνικές τράπεζες ότι οι πι-θανότερες τάσεις συνοψίζονται, µε-ταξύ άλλων, στα εξής: ανάκαµψη στα καθαρά έσοδα από τόκους λόγω της µείωσης στα κόστη χρηµατοδότησης και των αλλαγών στη δοµή της χρη-µατοδότησης, ισχυρά αποτελέσµατα από συναλλαγές λόγω της ανάκαµψης των αγορών, περαιτέρω αύξηση του κόστους ρίσκου. Ο οίκος προσθέτει πως τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπε-ζας της Ελλάδος καταδεικνύουν ότι οι δραστηριότητες των τραπεζών στην Ελλάδα θα αρχίσουν να επωφελού-νται από την ανάκαµψη των περιθω-ρίων. Όπως εξηγεί αυτό είναι πιθανό λόγω της πτώσης των περιθωρίων των προθεσµιακών καταθέσεων, της

µεταστροφής ορισµένων πελατών σε καταθέσεις όψεως, της ήπιας ανάκαµ-ψης των χορηγήσεων η οποία συνο-δεύεται από διεύρυνση των spreads. Η πραγµατικότητα είναι πως σε πε-ρίοδο κρίσης οι τράπεζες κερδίζουν περισσότερα λόγω της αύξησης των spreads δηλαδή του περιθωρίου κέρ-δους το οποίο είναι υψηλότερο. Στα θετικά αποτελέσµατα των τραπεζών συνεισφέρει και η εφαρµογή της πο-λιτικής περιστολής κόστους όπου τα γενικά έξοδα µειώνονται λόγω και της αναστολής ανάπτυξης των δικτύων καταστηµάτων. Στα θετικά στοιχεία επίσης συγκαταλέγεται και το γεγονός ότι οι τράπεζες σηµειώνουν σηµα-ντικά κέρδη από την αγοραπωλησία οµολόγων. Επειδή, όµως, οι ελληνι-κές τράπεζες προχώρησαν σε σηµα-ντική ενίσχυση των κεφαλαίων τους, είτε µέσω αυξήσεων κεφαλαίου, είτε µέσω τιτλοποιήσεων, αυτή τη στιγµή θεωρούνται ως οι καλύτερα κεφαλαι-οποιηµένες τράπεζες στην Ευρώπη.

Εποχή για ισχυρούς

Με τη UBS να προβλέπει ότι οι επισφάλειες να αυξάνονται για τις

BANKING Οικονοµικές επιδόσεις

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

Μπορεί οι δυ-σοίωνες αρχικές προβλέψεις για ιδιαίτερα άσχηµα αποτελέσµατα στις οικονοµικές επιδόσεις των ελληνικών τρα-πεζών στο πρώτο εξάµηνο να µην επαληθεύονται ο δρόµος όµως εξόδου από την κρίση θα είναι µακρύς.

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

ελληνικές τράπεζες και τις οικονοµι-κές τους επιδόσεις στο πρώτο κρίσι-µο εξάµηνο του έτους, η αδρεναλίνη χτυπά κόκκινο αυτή την περίοδο που οι τράπεζες ανακοινώνουν τα απο-τελέσµατά τους. Σύµφωνα µε τη UBS οι επισφάλειες θα παραµείνουν σε υψηλά επίπεδα για τα επόµενα χρόνια και αυτό είναι το µεγάλο µέτωπο που συντάσσουν τις δυνάµεις τους οι τρά-πεζες. Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσµα-τα του β΄ τριµήνου, αυτά αναµένεται να αυξηθούν κατά 20% περίπου σε σχέση µε το προηγούµενο τρίµηνο, παρά τις υψηλότερες επισφάλειες. Η Goldman Sachs θεωρεί ότι οι ελλη-νικές τράπεζες θα εµφανίσουν στα αποτελέσµατά τους τάσεις ανάλο-γες µε εκείνες που παρουσιάζουν οι ανταγωνιστές τους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο οίκος θεωρεί ότι ο ελληνι-κός τραπεζικός κλάδος είναι λιγότερο ελκυστικός σε σχέση µε τον υπόλοιπο

ευρωπαϊκό, κυρίως λόγω της υψηλής έκθεσής του σε πιστωτικό κίνδυνο και στη χαµηλότερη ευελιξία να αντιδρά-σει άµεσα στην επικείµενη ανάκαµψη. Αντίστοιχα η UBS, προχώρησε στην κατά 30% αύξηση των εκτιµήσεών της για τα κέρδη του κλάδου για το 2009 θέτοντας και υψηλότερες τιµές στόχους. Στις εκτιµήσεις της επιση-µαίνει ότι τα έσοδα των ελληνικών τραπεζών έφτασαν στα πλέον χαµηλά επίπεδα κατά το α΄ τρίµηνο του 2009. Από τα αποτελέσµατα που έχουν ανα-κοινωθεί µέχρι τη στιγµή που γράφο-νται αυτές οι γραµµές, η Alpha bank κατέγραψε καθαρά κέρδη 214,7 εκατ. ευρώ, µειωµένα 48,2% σε σχέση µε το εξάµηνο του 2008. Επίσης υπήρξε αύξηση καθαρών κερδών β΄ τριµήνου

κατά 50,4% έναντι του α΄ τριµήνου. Το καθαρό έσοδο τόκων αυξήθηκε κατά 9,9% το β΄ τρίµηνο του έτους καθώς τα περιθώρια καταθέσεων επανέρχο-νται σε φυσιολογικά επίπεδα και συ-νεχίζεται η ανατιµολόγηση των στοι-χείων του ενεργητικού. Η αύξηση του λειτουργικού κόστους επιβραδύνεται σε 4,1% σε ετήσια βάση από 5,8% το α΄ τρίµηνο του έτους, ενώ ο δείκτης κόστους προς έσοδα βελτιώνεται σε 49,1%. Η Εθνική Τράπεζα – βάση εκτι-µήσεων αναµένεται να ανακοινώσει µείωση 19% των καθαρών κερδών πρώτου εξαµήνου εξαιτίας των µεγα-λύτερων προβλέψεων για επισφάλειες και την επιβράδυνση των εργασιών στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Στο δεύτερο τρίµηνο, ωστό-σο, η κερδοφορία του οµίλου αναµέ-νεται βελτιωµένη χάρη στην αύξηση του επιτοκιακού περιθωρίου και τα ισχυρότερα έσοδα από χρηµατοοι-

κονοµικές πράξεις. Τα καθαρά κέρδη αναµένονται να ξεπεράσουν τα 650 εκατ. ευρώ. Η EGF Eurobank Ergasias, σύµφωνα µε τη Citigroup, θα ανακοι-νώσει καθαρά κέρδη της τάξεως των 120 εκατ. ευρώ στο δεύτερο τρίµη-νο, µειωµένα κατά 47% σε σχέση µε πέρυσι, αλλά αυξηµένα κατά 43% σε σχέση µε το α΄ τρίµηνο του έτους. H Τράπεζα Πειραιώς τέλος ανακοίνωσε µείωση 55% των καθαρών κερδών της στα 128 εκατ. ευρώ σε επίπεδο οµίλου και σε ετήσια βάση λόγω της επιβράδυνσης των χορηγήσεων στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώ-πη και της αύξησης των προβλέψεων. Η κερδοφορία, ωστόσο, είναι βελτι-ωµένη στο δεύτερο τρίµηνο, συγκρι-τικά µε το πρώτο, καθώς τα κέρδη

BANKING Οικονοµικές επιδόσεις

του δεύτερου τριµήνου παρουσίασαν αύξηση κατά 48% έναντι του προη-γούµενου. Η ρευστότητα του οµίλου διαµορφώθηκε σε σχεδόν ιστορικά υψηλά επίπεδα, τα µη εξυπηρετούµε-να δάνεια αυξήθηκαν αλλά µε επιβρα-δυνόµενο ρυθµό και διαµορφώθηκαν στο 4,5%, το επίπεδο και η ποιότητα της κεφαλαιακής επάρκειας βελτιώθη-καν µε το συνολικό δείκτη στο 11,2% και το Equity Tier I στο 7,9%, ενώ το λειτουργικό κόστος συγκρατήθηκε περαιτέρω στο 1%.

Χαµηλώνουν οι χορηγήσεις

Μέσα σε αυτή την παγκόσµια, δύ-σκολη, οικονοµική συγκυρία, οι ρυθ-µοί ανάπτυξης των εγχώριων χορηγή-σεων µειώθηκαν σηµαντικά. Δείγµατα ανάκαµψης παρατηρούνται από το µή-να Απρίλιο. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που εξέδωσε η ΤτΕ, στη χώρα µας τα υπόλοιπα των οφειλών επιχειρήσεων και νοικοκυριών ανήλθαν στα 250,5 δισ. ευρώ µε τη καθαρή ροή δανείων στα 847εκατ. ευρώ τον Ιούλιο, από 1.062 εκατ. ευρώ τον Ιούνιο.

Τα στοιχεία δείχνουν συνεχιζό-µενη υποχώρηση του ρυθµού της πιστωτικής επέκτασης προς τις επι-χειρήσεις. Ο ρυθµός ανόδου της χρη-µατοδότησής τους υποχώρησε στο 7,9% τον Ιούλιο από 8,6% τον Ιούνιο και 18,7% στα τέλη του 2008. Πο-λύ µεγάλη είναι η επιβράδυνση στη βιοµηχανία, µε την άνοδο µόλις στο 0,9%. Στο στο εµπόριο και τις κατα-σκευές, τους δύο άλλους µεγάλους τοµείς για την τραπεζική αγορά, κα-ταγράφεται επίσης ραγδαία επιβρά-δυνση, στο 10% και 9% αντίστοιχα, από πολύ υψηλότερους ρυθµούς στην αρχή του χρόνου. Τον Ιούλιο οι νέες εκταµιεύσεις επιχειρηµατικών δανεί-ων υποχώρησαν στα 464 εκατ. ευ-ρώ από 602 τον προηγούµενο µήνα. Επιβράδυνση καταγράφεται και στα δάνεια των νοικοκυριών, µεγαλύτερη από ό,τι στις επιχειρήσεις. Ειδικότερα τα υπόλοιπα των νοικοκυριών ανήλ-θαν στα 118,3δισ. ευρώ µε την καθα-ρή ροή νέων εκταµιεύσεων στα 383 εκατ. ευρώ (από 460 εκατ. ευρώ τον

Οι επισφάλειες, κατά τη UBS, θα παραµείνουν σε υψηλά επί-πεδα για τα επόµενα χρόνια και αυτό είναι το µεγάλο µέτωπο που συντάσσουν τις δυνάµεις τους οι ελληνικές τράπεζες.

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

10% Η αύξηση των καθυ-στερούµενων δανείων

απασχολεί τις διοικήσεις των τραπε-ζών αν και οι αυξηµένες προβλέψεις για τις επισφάλειες το τρέχον έτος και η «σφιχτή» πολιτική χορηγήσε-ων αποτέλεσε κοινή πρακτική για την αντιµετώπιση του φαινοµένου. Ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, Τ. Αράπογλου προέβλεψε πριν από λί-γο καιρό ότι θα υπάρξει αύξηση των καθυστερούµενων δανείων µε ενδε-χόµενο να φθάσουν φέτος στο 10%, έναντι 5% του συνόλου των δανείων το 2008. Παράλληλα είχε επισηµάνει ότι η κατάσταση είναι διαχειρίσιµη, αφού ο ρυθµός δηµιουργίας νέων µη εξυπηρετούµενων δανείων φαί-νεται ότι έφτασε στο µέγιστο του τον Μάιο και έκτοτε µειώνεται καθώς κάθε µήνα προστίθενται λιγότερα. Το 10% των χορηγήσεων αντιστοιχεί σε δάνεια ύψους 25 δισ. ευρώ.

6,8%Σύµφωνα µε εκ τ ι -µήσε ις το πρώτο

εξάµηνο τα καθυστερούµενα δάνεια

φτάνουν το 6,8% του συνόλου των δανείων που αντιστοιχεί σε 17 δισ. ευρώ προβληµατικά δάνεια έναντι 15 δισ. ευρώ ή 6% που ήταν στο α΄ τρί-µηνο φέτος.

6,3%Οι καθυσ τερήσεις στα στεγαστικά δά-

νεια σύµφωνα µε στοιχεία της ΤτΕ αυξήθηκαν στο 6,3%, από το 5,3% που «έκλεισαν» στο τέλος Δεκεµβρί-ου 2008, και 3,6% το 2007.

9,5%Τα κα τ α να λ ω τ ικά που δεν έχουν εξυ-

πηρετηθεί για διάστηµα 90 ηµερών και άνω έχουν φτάσει 9,5% από 8,2% που ήταν στο τέλος του 2008 και 6% το 2007.

5%Τα καθυστερούµενα επι-χειρηµατικά δάνεια ανήλ-

θαν στο 5% από 4,3% στο τέλος του 2008 και 4,6% στο τέλος του 2007..

Ιούνιο). Ο ρυθµός πιστωτικής επέ-κτασης υποχώρησε στο 5,2% από το 12,8% τον Δεκέµβριο 2008. Τα υπό-λοιπα στεγαστικής πίστης ανήλθαν στα 79 δισ. ευρώ, µε την καθαρή ροή στα 383 εκατ. ευρώ και τον ρυθµό ανόδου να επιβραδύνεται στο 5,2% από το 11,5% τον Δεκέµβριο 2008. Τα µέτρα γ ια τη φορολόγηση των ηµιυπαίθριων και υπόγειων χώρων αναµένεται να επιβαρύνουν την ήδη «τραυµατισµένη» αγορά ακινήτων.

Τον Ιανουάριο του τρέ χον τος έτους οι τράπεζες δέχονταν κατά µέ-σο όρο 300 µε 400 αιτήσεις ηµερησί-ως εκ των οποίων λάµβαναν έγκριση περίπου το 20%. Σήµερα οι αιτήσεις έχουν διπλασιαστεί (700-800 ηµερη-σίως) και χορηγούνται στεγαστικά δά-νεια σε περισσότερες από τις µισές. Η αγορά ακινήτων «έτρεξε» µε ρυθµούς ανάπτυξης της τάξης του 12% το 2008 σε σχέση µε το 2007. Αντίστοιχα φέ-τος αναµένεται – σύµφωνα µε εκτιµή-σεις – να «κλείσει» το έτος µε ρυθµό ανάπτυξης που δεν θα ξεπερνά το 3%. Ωστόσο τελευταία καταγράφεται αύξηση της ζήτησης στην αγορά των στεγαστικών δανείων (περίπου 50% του όγκου αιτήσεων εγκρίνονται). Η παγίωση της σηµερινής τάσης για αύξηση της ζήτησης θα εξαρτηθεί από την πορεία των επιτοκίων, την αύξηση της ροής χρηµατοδότησης από τις τράπεζες, αλλά από την καλύ-τερη ψυχολογία του καταναλωτικού κοινού στο οποίο επικρατεί η λογική ότι «τα χειρότερα πέρασαν». Πάντως ο αναθεωρηµένος στόχος της ΤτΕ για αύξηση των χορηγήσεων συνολικά το 2009 κατά 6-8% µοιάζει εξαιρετικά αισιόδοξος. Σε ό,τι αφορά τα επιχει-ρηµατικά δάνεια, η επιβράδυνση της οικονοµίας και η συνακόλουθη µείω-ση της κατανάλωσης, καθιστά ιδιαί-τερα επιφυλακτικές τις επιχειρήσεις όσον αφορά τις επενδύσεις τους. Έτσι οι περισσότερες υγιείς επιχειρήσεις, τηρούν στάση αναµονής και δεν επε-κτείνουν τη δραστηριότητά τους. Για το λόγο αυτό δεν ζητούν δάνεια, αν και είναι περίπου βέβαιο ότι θα τα ελάµβαναν.

40 ΕΠΙΛΟΓΗ

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

Διαχείριση κινδύνουσε άστατους καιρούςΘΩΜΑΣ ΜΠΙΛΟΡΟΓΛΟΥ Ο υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων της ΑΤΕBank πιστεύει ότι έρχονται εποχές που και οι καλοί πελάτες ...αθετούν! // Συνέντευξη στον Νίκο Τσίτσα

BANKING Συνέντευξη

Πως κρίνετε, κύριε Μπιλόρογλου, την εξέλιξη των οικονοµικών µεγεθών

των ελληνικών τραπεζών στο σύνολό τους έτσι όπως καταγράφηκαν στα απο-τελέσµατα του α΄ εξαµήνου;

Σε γενικές γραµµές θα έλεγα ότι τα αποτελέσµατα του α΄ εξαµήνου του τρέχοντος έτους και σε συσχέτι-ση µε τα αντίστοιχα του 2008, ήταν αναµενόµενα καταρχήν και απο-δεκτά κατά δεύτερον. Προφανώς η κρίση έχει επηρεάσει σηµαντικά σχεδόν όλα τα στοιχεία των οικονο-µικών καταστάσεων των τραπεζών και πολύ περισσότερο τα αποτελέ-σµατα. Λέω αναµενόµενα γιατί όλοι γνώριζαν την περιορισµένη πιστω-τική επέκταση, τη µείωση του ρυθ-µού µεγέθυνσης και σε ορισµένες περιπτώσεις τη στασιµότητα ή και τη µείωση των πιστοδοτήσεων για τους γνωστούς λόγους – αιτίες της κρίσης. Τώρα το γιατί είναι αποδε-κτά. Τη στιγµή που στην Ευρώπη και Αµερική συνεχίζονται οι πτωχεύσεις και οι ζηµιές είναι αρκετά αισιό-δοξο ότι υπάρχει καταρχήν κερδο-φορία, διατήρηση των κερδών ή οριακή µείωση. Θα µου επιτρέψετε βεβαίως να µη σχολιάσω την αποτύ-πωση των αποτελεσµάτων στις τιµές των µετοχών!

Πιστεύετε ότι έχει αποµακρυνθεί ο κίνδυ-νος µίας νέας αναθέρµανσης της οικονοµι-κής κρίσης σε παγκόσµιο επίπεδο;

Το γεγονός ότι ζούµε σε µία επο-χή όπου η χρηµατοοικονοµική και η πραγµατική οικονοµία είναι παγκο-σµιοποιηµένες και το δεδοµένο ότι σηµαντικοί παίκτες έχουν µπει στην πραγµατική – και όχι µόνο στην χρη-µατοοικονοµική – οικονοµία όπως π.χ. η Κίνα και η Ινδία που συµµετέχουν στη µεγέθυνση του παγκόσµιου εµπο-ρίου επηρεάζοντας σηµαντικά την δι-εθνή οικονοµία, αποτελούν τα νέα δε-δοµένα που έχουν διαµορφωθεί στις αγορές. Η έντονα παγκοσµιοποιηµένη οικονοµία, οι νέοι σηµαντικοί παίκτες στην αγορά, τα πολύπλοκα χρηµατο-οικονοµικά προϊόντα και ο εκουσίως χαλαρός ή πληµµελής έλεγχος από εποπτικές αρχές αποτέλεσαν τα πραγ-µατικά αίτια της χρηµατοπιστωτικής κατάρρευσης. Στη συνέχεια και η ψυ-χολογία συνέβαλε στην επέκταση και συντήρηση της οικονοµικής κρίσης, χωρίς όµως να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στις εξελίξεις. Όσο για την αναθέρµανση της κρίσης θεωρώ και ελπίζω ότι δε θα συµβούν τα επόµενα 5-7 έτη άλλα εξ ίσου σηµαντικά οικο-

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

νοµικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγο-νότα παγκόσµιας κλίµακας όπως αυτά που βιώσαµε τα δύο τελευταία έτη. Η διεθνής οικονοµία έχει ήδη µπει σε µια πορεία αργής, αλλά σταθερής ανά-καµψης. Οι ρυθµοί και οι χρόνοι ανά-καµψης θα διαφέρουν από χώρα σε χώρα και θα εξαρτώνται από το ρυθµό αποκατάστασης της εµπιστοσύνης στις αγορές χρήµατος και κεφαλαίου, τον ρυθµό ανάκαµψης της καταναλωτικής ζήτησης, το παραγωγικό δυναµικό της κάθε χώρας και βεβαίως το µέγεθος της χώρας.

Οι ρυθµοί πιστωτικής επέκτασης έχουν µειωθεί λόγω της αυστηρότερης αξιολόγη-σης των πελατών από τις τράπεζες. Έχουν αλλάξει τα κριτήρια βάση των οποίων αξιολογείτε τους καλούς και τους κακούς πελάτες;

Μάλλον δεν υπάρχουν καλοί και κακοί πελάτες. Υπάρχουν επικίνδυνοι και µη επικίνδυνοι πελάτες. Ίσως κα-κούς πελάτες θα µπορούσαµε να χα-ρακτηρίσουµε αυτούς που ενώ έχουν πόρους, δεν αποπληρώνουν τις δα-νειακές τους υποχρεώσεις. Οι πελάτες αυτοί ανήκουν σε όλες τις βαθµίδες κατάταξης. Σε κάθε τράπεζα, ανάλογα µε την κατηγοριοποίηση, ακόµα και οι άριστοι πελάτες έχουν ένα ποσο-στό αθέτησης. Και το ερώτηµα που τίθεται πολλές φορές είναι, γιατί και οι καλοί πελάτες αθετούν. Σε περιό-δους κρίσεων όπως η πρόσφατη, τα επίπεδα των επιθυµητών κινδύνων καθώς και η προβλεπόµενη κερδοφο-ρία πρέπει εκ των πραγµάτων να ανα-προσαρµόζονται προς τα κάτω, επει-δή είναι δεδοµένο ότι οι πιθανότητες αθέτησης εκ µέρους των πελατών θα αυξηθούν τουλάχιστον βραχυπρόθε-σµα και µεσοπρόθεσµα. Πρακτικά αυ-τό σηµαίνει ότι σε περιόδους κρίσεων τίποτε δε µένει στατικό, ακόµη και οι πιστοποιηµένες πιθανότητες αθέτη-σης των πελατών των πιστοδοτήσεων. Στην υπάρχουσα κρίση, η µείωση των χορηγήσεων – όπου παρουσιάσθηκε – δεν ήταν αποτέλεσµα µόνο της αύ-ξησης των κινδύνων και των ζηµιών,

αλλά περισσότερο ήταν αποτέλεσµα της τεχνητής, ψυχολογικής και φοβι-κής έλλειψης ρευστότητας. Η εµπιστο-σύνη διαταράχθηκε όχι µόνο µεταξύ τραπεζών και πελατών, αλλά και µε-ταξύ τραπεζών. Δε νοµίζω ότι πρέπει να τίθεται θέµα αλλαγής κριτηρίων αξιολόγησης πελατών λόγω κρίσης. Αυτό δε σηµαίνει βεβαίως ότι κατά διαστήµατα δεν πρέπει να αναπρο-σαρµόζονται τα µοντέλα αξιολόγησης εποµένως και τα κριτήρια. Τέλος σε φυσιολογικές περιόδους πρέπει να υπάρχει στις τραπεζικές επιχειρήσεις ισορροπία µεταξύ risk (κινδύνων), business (επιχειρηµατικών δραστηρι-οτήτων) και αναµενόµενης κερδοφο-ρίας στοιχείο που προσδιορίζεται εµ-µέσως από τα κριτήρια αξιολόγησης.

Το risk management πρέπει να έχει το ρό-λο του «συµβούλου» ή του χωροφύλακα των εµπορικών διευθύνσεων;

Η έννοια της διαχείρισης των κιν-δύνων µε την πάροδο του χρόνου γί-νεται επιτακτικότερη. Τα συστήµατα

και οι µέθοδοι µέτρησης κινδύνων βελτιώνονται και πολλαπλασιάζο-νται. Αυτό σε ένα σηµαντικό βαθµό οφείλεται και στις κανονιστικές απαι-τήσεις των εποπτικών αρχών Αυτό δεν σηµαίνει κατ’ ανάγκη ότι δεν θα υπάρχουν κίνδυνοι και τα συστήµατα θα επιλύουν ή θα προβλέπουν όλους τους κινδύνους. Θα έλεγα µάλλον ότι οι κίνδυνοι ενδέχεται να είναι µεγαλύ-τερου µεγέθους, µε νέα χαρακτηριστι-κά και δυσµενέστερες επιπτώσεις. Ο κίνδυνος, καθώς και τα αποτελέσµατα

«Θεωρώ και ελπίζω ότι δε θα συµβούν τα επόµενα πέντε µε επτά έτη άλλα, εξ ίσου σηµαντικά, οικονοµικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα παγκόσµιας κλίµακας όπως αυτά που βιώσαµε τα δύο τελευταία χρόνια».

της κρίσης οδήγησαν πολλές τράπεζες αλλά και επιχειρήσεις γενικότερα στη µείωση του κύκλου εργασιών τους, λόγω µείωσης αφενός της ζήτησης (παράδειγµα στεγαστικά και κατανα-λωτικά δάνεια) και λόγω της αύξησης των κινδύνων που ορισµένοι αποτυ-πώθηκαν σε πραγµατικές ή λογιστικές ζηµιές. Το risk management καλείται να είναι ο χρήσιµος σύµβουλος των επιχειρησιακών διευθύνσεων. Για να υλοποιηθεί αυτό το σχήµα θα πρέ-πει καταρχήν να υπάρχει οριοθέτηση επιθυµητών επιπέδων κινδύνων (risk appetite) συµβατών µε την κουλτού-ρα της τράπεζας, τις δυνατότητές της και τη στρατηγική της, τα οποία θα είναι σε θέση να αναπροσαρµοσθούν όποτε αυτό απαιτηθεί. Παράλληλα απαιτείται σχεδιασµός βασισµένος στις δυνατότητες του προσωπικού, των υποδοµών και του περιβάλλοντος µε σκοπό την αύξηση των µεριδίων αγοράς, λαµβανοµένων υπόψη των πιθανοτήτων εµφάνισης κινδύνων. Τέ-λος η πολιτική διαχείρισης κινδύνων θα πρέπει να υλοποιείται µε βάση το

πλαίσιο λειτουργίας της τράπεζας, τη στρατηγική της και τους στόχους της. Εν κατακλείδι οι κίνδυνοι αποτελού-σαν και αποτελούν πλέον αναπόσπα-στο µέρος της ζωής µας και της ζωής των τραπεζικών και άλλων επιχειρή-σεων. Αυτό που χρειάζεται είναι να γνωρίζουµε τους κινδύνους, να τους παρακολουθούµε, να τους µετράµε, να αποφεύγουµε όσους δεν επιθυ-µούµε, να αναλαµβάνουµε όσους εί-µαστε διατεθειµένοι και να αντισταθ-µίζουµε µέρος αυτών.

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

INSURANCE Στης κρίσης τα γρανάζια

Βαρυχειµωνιά...Οι αρνητικές επιδόσεις που κατέγραψαν οι ασφαλι-στικές εταιρείες το πρώτο εξάµηνο του 2009 πιστο-ποιούν ότι ο κλάδος διέρχεται κρίση προερχόµενη από ένα συνδυασµό πολλών και σύνθετων παραγό-ντων. Την ίδια στιγµή η Εποπτική Αρχή επιδίδεται σε σειρά νέων πρωτοβουλιών για να νοικοκυρέψει τον κλάδο. // Του Νίκου Τσίτσα

Τα π ρό σ φ α τ α σ τ ο ι χ ε ία που δηµοσ ιοποίησε η Επιτροπή Εποπτείας Ιδι-ωτικής Ασφάλισης σχετι-κά µε την παραγωγή των

ασφαλιστικών εταιρειών που αφορά το πρώτο εξάµηνο του 2009 αποτε-λούν αποτελέσµατα µιας σύνθετης κρίσης που διαπερνά την εγχώρια ασφαλιστική αγορά. Τα συγκεντρωτι-κά στοιχεία παραγωγής ασφαλίστρων και πληρωθεισών αποζηµιώσεων καταγράφουν για το πρώτο εξάµηνο συνολικά ασφάλιστρα ύψους 2,8 δισ. ευρώ τα οποία αφορούν κατά 43,7% (1,22 δισ. ευρώ) ασφαλίσεις ζωής και 56,3% (1,56 δισ. ευρώ) ασφαλίσεις κατά ζηµιών. Οι ασφαλίσεις ζωής παρουσιάζουν µείωση κατά 7,1% σε σχέση µε το αντίστοιχο διάστηµα του 2008, στοιχείο το οποίο αναµενόταν από τις ασφαλιστικές εταιρείες λόγω των συνθηκών που έχει διαµορφώ-σει η οικονοµική κρίση. Αντίστοιχα η ασφάλιση ζηµιών στον κλάδο του αυ-

τοκινήτου η οποία παραµένει η µονα-δική υποχρεωτική ασφάλιση στην Ελ-λάδα, ώθησε προς τα πάνω τα έσοδα του κλάδου ασφαλίσεων κατά ζηµιών τα οποία αυξήθηκαν κατά 9,3% σε σχέση µε πέρυσι, και συνέβαλε έτσι ώστε να καταγράψουν θετικό πρό-σηµο (1,5%) τα συνολικά έσοδα από ασφαλίσεις σε σχέση µε το αντίστοι-χο χρονικό διάστηµα του 2008. Στον κλάδο των ασφαλίσεων κατά ζηµιών το µεγαλύτερο µερίδιο κατέχουν οι ασφαλίσεις αστικής ευθύνης αυτο-κινήτου (47%) οι οποίες αυξήθηκαν σε σχέση µε το 2008 κατά 84,5 εκατ. ευρώ (+12,6%). Οι ασφάλειες µετα-φοράς εµπορευµάτων κατέγραψαν τη µεγαλύτερη µείωση (22,3%) αφού λόγω οικονοµικής κρίσης µειώθηκαν οι όγκοι εµπορευµάτων προς µεταφο-ρά. Αντίστοιχα στις ασφαλίσεις ζωής ο κλάδος των οµαδικών συµβολαί-ων σηµείωσε τη µεγαλύτερη µείωση (81%) και ακολουθούν οι κλάδοι της υγείας (-55%) και των επενδυτικών

προγραµµάτων (-56%). Ο βασικός λόγος µείωσης των ασφαλίστρων από τις συγκεκριµένες κατηγορίες είναι το ασφυκτικό περιβάλλον που έχει δηµι-ουργήσει η κρίση και οδήγησε τους ασφαλιζόµενους να ρευστοποιήσουν τα επενδυτ ικά τους προγράµµατα προς αναζήτηση µετρητών ή να περι-κόψουν τις δαπάνες για προγράµµατα υγείας. Γενικά η αισθητή µείωση των ασφαλίστρων από τον κλάδο ζωής (-7,1%) σε σχέση µε το αντίστοιχο δι-άστηµα του 2008, και η κατάρρευση των οµαδικών ασφαλίσεων (-81%) καθώς και των επενδυτικών συµβο-λαίων ζωής (Unit Links) κατά 56% αποτελούν στοιχεία που δηµιουργούν ανησυχία στα στελέχη των ασφαλι-στικών εταιρειών σχετικά µε την εξέ-λιξη των οικονοµικών µεγεθών των εταιρειών για το δεύτερο εξάµηνο του έτους. Στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς εκτιµούν πως η αγορά στην Ελλάδα δεν έχει πληγεί τόσο από την οικονοµική κρίση, όσο από την

ΕΠΙΛΟΓΗ 43

Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες η ανάπτυξη

έλλειψη θεσµικού πλαισίου που θα ενισχύσει τον υγιή ανταγωνισµό και θα επιβάλλει κυρώσεις στις εταιρεί-ες που δηµιουργούν αρνητική εικόνα για τον κλάδο. Χαρακτηριστικό είναι το φαινόµενο των καταγγελιών από καταναλωτές στην Εποπτική Αρχή για καθυστερήσεις καταβολής αποζηµιώ-σεων έπειτα από ατύχηµα στον κλάδο αυτοκινήτου και τη ρευστοποίηση συµβολαίου ζωής από συγκεκριµένες ασφαλιστικές εταιρείες. Παράγοντες της αγοράς µιλούν για έλλειψη εµπι-στοσύνης από πλευρά των καταναλω-τών στον ασφαλιστικό κλάδο η οποία

καταγράφεται στην πρόσφατη Έκθεση του Συνηγόρου του Καταναλωτή όπου αναφέρεται αύξηση των καταγγελιών από καταναλωτές σε ασφαλιστικές εταιρείες, µεγαλύτερη από 200% την περίοδο από 1η Ιουνίου 2008 έως και 31η Μαΐου 2009, σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ένα χρόνο πριν. Πιο συγκεκριµένα, η έκ-θεση επισηµαίνει ότι το σύνολο των καταγγελιών ανήλθε το συγκεκριµένο διάστηµα σε 835 έναντι 292 πέρυ-σι. Σε ποσοστό 33% αφορούσαν σε µερική ή µη κάλυψη ζηµιών ενώ το 34% αφορούσαν σε υψηλή αναπρο-

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ

Ως µία πρώτη προσπάθεια θω-ράκισης των δικαιωµάτων των ασφαλισµένων που διαθέτουν συµβόλαια ζωής ή επενδυτ ι-κά προγράµµατα εκλαµβάνε-ται από την αγορά η πρόσφατη τροπολογ ία που κατέθεσε το υπουργείο Οικονοµικών σύµ-φωνα µε την οποία προβλέπεται ο ορισµός Επιτρόπου Χαρτοφυ-λακίου Ζωής στις εταιρείες που διακόπτουν τη λειτουργία τους.

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

σαρµογή ετήσιων ασφαλίστρων και µονοµερείς καταγγελίες ετήσιων συµ-βολαίων καθώς και µονοµερείς τρο-ποποιήσεις σε συµβάσεις ασφάλισης ζωής. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι κρίθηκαν υπέρ του καταναλωτή σε ποσοστό 82,5%, ενώ µόνο το 7,9% των καταγγελιών κρίθηκε υπέρ των ασφαλιστικών εταιρειών.

Στην εντατική

Η ΕΠΕΙΑ έχει δραστηριοποιηθεί στην κατεύθυνση της διαµόρφωσης του θεσµικού πλαισίου για τη θω-ράκιση των εταιρειών και την προ-στασία του υγιούς ανταγωνισµού. Οι έλεγχοι που έχουν πραγµατοποιηθεί διαπίστωσαν «κενά» στην κεφαλαι-ακή επάρκεια των ε ταιρειών που

– σύµφωνα µε πληροφορίες φτά-νουν στα 500 εκατ. ευρώ. Δίχως να κατονοµάσει τις εταιρείες – γεγονός για το οποίο δέχτηκε έντονη κριτική – συνέστησε την άµεση κάλυψη των ελλειµµάτων. Οι εταιρείες που αντι-µετωπίζουν πρόβληµα ανέρχονται στις 15 σύµφωνα µε πληροφορίες και καλέστηκαν άµεσα – δηλαδή µέχρι τον Σεπτέµβριο – να προχωρήσουν στις νόµιµες διαδικασίες για την κά-λυψη των κεφαλαίων τους. Για την κάλυψη των ελλειµµάτων απαιτείται η συνδροµή των µετόχων των εται-ρειών µέσω Αυξήσεων Μετοχικών Κεφαλαίων στις οποίες οφείλουν να προβούν οι συγκεκριµένες ασφαλι-στικές εταιρείες. Παράλληλα, αρκετές εταιρείες έχουν αιτηθεί στην ΕΠΕΙΑ,

την υπαγωγή τους στο άρθρο 6 του Ν.Δ. 400/1970. Σύµφωνα µε το συ-γκεκριµένο άρθρο προβλέπεται ευ-νοϊκότερη αποτίµηση των στοιχείων του ενεργητικού τους κατά παρέκκλι-ση των άρθρων 8 και 17α του Ν.Δ. 400/1970. Η Εποπτική Αρχή προ-κειµένου να εγκρίνει τα σχετικά αι-τήµατα ζήτησε από τις εταιρείες να προβούν σε συγκεκριµένες ενέργει-ες, δηλαδή στην κατάθεση σχεδίων επιχειρηµατικής ανασυγκρότησης. Σε περίπτωση που κάποιες εταιρείες δεν συµµορφωθούν µε τις υποδείξεις της ΕΠΕΙΑ τότε αναµένονται νέα πρόστι-µα από την Εποπτική Αρχή. Αν και αρκετοί παράγοντες της ασφαλιστι-κής αγοράς θεωρούν ότι το αδύνατο σηµείο του κλάδου είναι ο τοµέας της ασφάλισης αυτοκινήτου που πα-

ραµένει και η µοναδική υποχρεωτική ασφάλιση στη χώρα, µεγαλύτερο κίν-δυνο αντιµετωπίζουν οι καταναλωτές στον κλάδο ζωής. Ο κυριότερος λό-γος είναι ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο του Επικουρικού Κεφαλαίου που λει-τουργεί για τον κλάδο αυτοκινήτου προκειµένου να προστατέψει τους ασφαλιζόµενους σε περίπτωση που η εταιρεία µε την οποία συνεργάζο-νται, «κλείσει». Στα άµεσα σχέδια της εποπτικής αρχής βρίσκεται η δι-αµόρφωση του θεσµικού πλαισίου για την ίδρυση Εγγυητικού Κεφαλαί-ου Ζωής. Το νέο ταµείο θα λειτουρ-γήσει στα πρότυπα του Επικουρικού Κεφαλαίου για τον κλάδο αυτοκι-νήτου και θα έχει ως στόχο την κά-λυψη ασφαλιστηρίων συµβολαίων

ζωής εταιρειών που θα διακόπτουν τη λειτουργία τους. Μέχρι σήµερα δεν υπάρχει καµιά πρόβλεψη για τα εν λόγω συµβόλαια ζωής µε αποτέ-λεσµα οι ασφαλισµένοι να χάνουν κάθε προνόµιο σε περίπτωση που οι ασφαλιστικές τους σταµατήσουν τη λειτουργία τους. Ως µία πρώτη προ-σπάθεια θωράκισης των δικαιωµά-των των ασφαλισµένων που διαθέ-τουν συµβόλαια ζωής ή επενδυτικά προγράµµατα εκλαµβάνεται από την αγορά η πρόσφατη τροπολογία που κατέθεσε το υπουργείο Οικονοµικών σύµφωνα µε την οποία προβλέπεται ο ορισµός Επιτρόπου Χαρτοφυλακί-ου Ζωής στις εταιρείες που διακό-πτουν τη λειτουργία τους. Η τροπο-λογία προβλέπει ότι σε περίπτωση που διακόπτεται η λειτουργία µίας ασφαλιστικής εταιρείας τότε υπάρ-χει η περίπτωση της µεταβίβασης των συµβολαίων ζωής σε άλλη, υγιή εταιρεία. Αν αυτό δεν επιτευχθεί τό-τε ορίζεται Επόπτης χαρτοφυλακίου ζωής ο οποίος αναλαµβάνει να δια-χειριστεί τα «ορφανά» συµβόλαια ζωής. Για τη µεταβίβασή τους σε άλ-λη εταιρεία µπορεί να αξιοποιήσει -υπό προϋποθέσεις- τις οικονοµικές εγγυήσεις που παρέχει το Δηµόσιο υπέρ της αναδόχου εταιρείας. Οι συ-γκεκριµένες εγγυήσεις θα αποτελούν στοιχείο το οποίο θα υπολογίζεται στο περιθώριο φερεγγυότητας της νέας εταιρείας, δηµιουργώντας ένα επιπλέον κίνητρο για τη µεταβίβασή τους. Σε περίπτωση που δεν βρεθεί ανάδοχος εταιρεία τότε η εγγύηση του Δηµοσίου θα παρασχεθεί στον ασφαλισµένο ο οποίος διατηρεί το συµβόλαιό του. Στο παρελθόν το κλείσιµο µιας εταιρείας σήµαινε αυ-τόµατα και την απώλεια όλων των προνοµίων για τους κατόχους επεν-δυτικών προγραµµάτων ή ασφαλι-στηρίων ζωής. Μόνο για τον κλάδο αυτοκινήτου υπάρχει η πρόβλεψη της κάλυψης σε περίπτωση που βά-λει λουκέτο µία ασφαλιστική εται-ρεία από το Επικουρικό Ταµείο.

Στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς εκτιµούν πως η αγορά στην Ελλάδα δεν έχει πληγεί τόσο από την οικονοµική κρί-ση, όσο από την έλλειψη θεσµικού πλαισίου που θα ενισχύ-σει τον υγιή ανταγωνισµό και θα επιβάλλει κυρώσεις στις εταιρείες που δηµιουργούν αρνητική εικόνα για τον κλάδο.

INSURANCE Στης κρίσης τα γρανάζια

ΕΠΙΛΟΓΗ 45

Σε περιπέτειες επί σειρά ετών ο κλάδος ασφαλειών κ. Αδαµαντιάδη, περιπέ-

τειες που ενέτεινε η κρίση. Πόσο αυτή θα οδηγήσει στην περαιτέρω συγκέντρωση της αγοράς;

Πράγµατι, ως κλάδος, αντιµετω-πίζαµε και συνεχίζουµε να αντιµετω-πίζουµε σηµαντικές ενδογενείς και εξωγενείς προκλήσεις, όπως, χαρακτη-ριστικά, η αλλαγή της εικόνας της ιδιω-τικής ασφάλισης στην κοινή γνώµη και η ανάγκη κατάκτησης µιας νέας αξιοπι-στίας, η υποχρέωση ισχυρότερης κε-φαλαιακής επάρκειας, η προσαρµογή σε νέες αυστηρότερες εποπτικές ρυθ-µίσεις και η αύξηση των ορίων Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτων. Σε αυτά προστέ-θηκε η πρωτοφανής οικονοµική κρίση. Πιστεύω ότι µεµονωµένα, αλλά και συνδυαστικά, οι προκλήσεις αυτές δη-µιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον και αναµένεται να οδηγήσουν στην αλ-λαγή του σκηνικού. Εκτιµώ ότι το 2012 δεν θα δραστηριοποιούνται περισσό-τερες από 40 εταιρείες στον κλάδο των Γενικών Ασφαλειών. Εάν σκεφτείτε ότι σήµερα λειτουργούν 65 επιχειρήσεις, αντιλαµβάνεστε τον καταιγισµό των εξελίξεων που θα ζήσουµε τα επόµενα δύο χρόνια.

Ποιος ο συµβολισµός της νέας ονοµασί-ας του πολυεθνικού οµίλου της AIG σε

Αρχιτεκτονική αλλαγώνΧρήστος Αδαµαντιάδης Ο διευθύνων σύµβουλος της AIG Greece εκτιµά ότι αγορά Γενικών Ασφαλειών θα λειτουργεί µε σαράντα λιγότερες εταιρίες σε σχέση µε σήµερα µέσα στα επόµενα χρόνια. Ο ίδιος σε συνέντευξή του στην «Ε» εξηγεί τον συµβολισµό της νέας εταιρικής ταυτότητας του οµίλου σε Chartis. // Συνέντευξη στον Νίκο Τσίτσα

INSURANCE Συνέντευξη

Chartis και ποιοι οι λόγοι που οδήγησαν στη συγκεκριµένη απόφαση;

Κύριος επιχειρηµατικός σκοπός του AIG αποτελεί ο διαχωρισµός από τη µητρική εταιρία όλων των ασφαλιστι-κών δραστηριοτήτων και επιτυγχάνεται µε τη διαφοροποίηση της ονοµασίας, της δοµής, της διοίκησης και της διακυ-βέρνησης. Αυτό κρίθηκε απαραίτητο, καθώς οι εξελίξεις κατά τον τελευταίο χρόνο επηρέασαν επικοινωνιακά τις θυγατρικές ασφαλιστικές εταιρίες του οµίλου, «τραυµατίζοντας» το brand AIG, δηµιουργώντας συχνά αδικαιολό-γητη φηµολογία, και προκαλώντας ανα-µενόµενα σύγχυση και ανησυχία στους συνεργάτες και ασφαλισµένους µας. Με τη δηµιουργία της AIU Holdings, Inc. τον περασµένο Μάρτιο υλοποιή-θηκε το πρώτο βήµα λειτουργικής ανε-ξαρτητοποίησης των εταιρειών Γενικών Ασφαλίσεων. Η αλλαγή επωνυµίας θα συµβάλει στον ευδιάκριτο διαχωρισµό της αναπτυξιακής πορείας της CHARTIS από τις διεργασίες που πραγµατοποι-ούνται στο AIG. Η ονοµασία CHARTIS, που προέρχεται από την ελληνική λέξη «Xάρτης», υπογραµµίζει την 90χρονη ιστορία της εταιρείας ως επιτυχηµένου παγκόσµιου πρωτοπόρου, µε τη µονα-δική δυνατότητα να στηρίζει διαχρο-νικά τους πελάτες της, προσφέροντας προσωποποιηµένες ασφαλιστικές λύ-

σεις. Η νέα ονοµασία µαζί µε το σήµα της πυξίδας συµβολίζουν επίσης την πειθαρχηµένη αλλά και ευέλικτη πλοή-γηση µέσα στις διαρκώς µεταβαλλόµε-νες αγορές, τους σύνθετους κινδύνους και τις προκλήσεις σε διεθνή κλίµακα. Όπως υπονοεί το όνοµα και ο συµβο-λισµός του, τα στελέχη της CHARTIS χαρακτηρίζονται για την ικανότητα να επιλύουν προβλήµατα και να προτεί-νουν καινοτόµες λύσεις, διαθέτουν µια παγκόσµια οπτική συνδυασµένη µε βαθιά γνώση των γεωγραφικών και πο-λιτισµικών ιδιαιτεροτήτων που διαµορ-φώνουν τις ανάγκες των πελατών µας.

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING – INSURANCE News & Products

2Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ CREDIT RISK ΑΠΟ ΤΗΝ ICAP GROUP

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΑΣΟµιλητές διεθνούς κύρους αλλά και στελέχη από την Ανώτατη Διεύθυνση Ελ-ληνικών Τραπεζών και Επιχειρήσεων, θα τιµήσουν το 2ο Συνέδριο Credit Risk Management που οργανώνει η ICAP Group Group την Τρίτη 6 Οκτωβρίου στο ξενοδοχείο DIVANI CARAVEL. Φέτος, φιλοξενούνται οι κ.κ. Stephen Schaefer, Καθηγητής Finance του London Business School µε κεντρική οµιλία σχετική µε τις Νέες Τάσεις στο Credit Rating, Richard J. Hunter, Διευθύνων Σύµβουλος της FITCH RATINGS, υπεύθυνος για τις αγορές Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας µε πα-ρουσίαση για το Μέλλον στο Credit Risk Management και προβλέψεις για τα Ratings του 2012 καθώς και Francois Meunier, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύµ-βουλος του Οµίλου COFACE ο οποίος θα εστιαστεί στις Βέλτιστες Διεθνείς Πρα-κτικές του κλάδου. Επίσης, ο κ. Ευάγγελος Καλαµάκης, Διευθυντής International Corporate banking της ALPHA Bank, θα µιλήσει για τη Διαχείριση του Πιστωτι-κού Κινδύνου στην Ελλάδα και τη Ν.Α. Ευρώπη. Τέλος, θα παρουσιαστούν τα ευρήµατα σχετικής µελέτης της ICAP Group για την Εξέλιξη της Πιστοληπτικής Ικανότητας των Ελληνικών Επιχειρήσεων και θα οργανωθούν δύο συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης που θα αφορούν αφενός στο Factoring και, αφετέρου, στο τι αναµένουν οι CEOs από τις Οικονοµικές Διευθύνσεις των εταιρειών τους σχετικά µε τη Διαχείριση Πιστοληπτικού Κινδύνου σε περιόδους κρίσης.

GENIKI ΒANK ΝΕΑ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΤρία νέα προγράµµατα στεγαστικής πίστης προσφέρει η GENIKI Bank ανταποκρινό-µενη στις ανάγκες των πελατών για συµφέρουσες στεγαστικές λύσεις:

••• GENIKI Σταθερό για 1 χρόνο: Με σταθερό επιτόκιο 3,50% για τον πρώτο χρόνο του δανείου και στη συνέχεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο συνδεδεµένο µε το Euribor τριµήνου (Euribor 3Μ) πλέον προκαθορισµένου περιθωρίου που ξεκινάει από 2,50%.

••• GENIKI Σταθερό για 2 χρόνια: Με σταθερό επιτόκιο 3,90% για τα πρώτα 2 χρόνια του δανείου και στη συνέχεια µε κυµαινόµενο επιτόκιο συνδεδεµένο µε το Euribor 3Μ πλέον προκαθορισµένου περιθωρίου που ξεκινάει επίσης από 2,50%.

••• GENIKI Σπίτι Euribor: Με κυµαινόµενο επιτόκιο βασισµένο στο Euribor 3M πλέ-ον περιθωρίου από 1,80%. Τα προγράµµατα ισχύουν και στις περιπτώσεις µεταφο-ράς υπολοίπων στεγαστικών δανείων από άλλες τράπεζες. Προσφέρονται µε ειδικούς όρους και για χρηµατοδότηση ακίνητων προς εκµετάλλευση αλλά και ως δάνεια επαγ-γελµατικής στέγης σε ελεύθερους επαγγελµατίες.

AON HELLAS

ΑΣΠΙΔΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥ-ΝΟ ΑΠΑΓΩΓΗΣ

Η Aon Hellas έχει εισάγει στην Ελλάδα λύσεις και υπηρε-

σίες που υποστηρίζονται από την Aon Cr is is Management, οµάδα ε ιδικών σ το θέµα που δραστηριοποιείται παγκοσµί-ως, υποστηρίζοντας επιχειρη-µατίες και υψηλά πρόσωπα από την πρόληψη µίας απαγωγής, τη διαχείριση του ίδιου του πε-ρισ τατ ικού και τη µετακύλιση του κόσ τους που προκύπτει. Η Μαίρη Χατζηγ ιάννη, τε χν ι-κή διευθύντρια της Aon Hellas, υπεύθυνη για τα προϊόντα ασφά-λισης γ ια απαγωγή αναφέρει: « Εκτός από την πληρωµή των ίδιων των λύτρων, καλύπτονται και επιπλέον έξοδα που µπορεί να προκύψουν, όπως η κλοπή των λύτρων κατά τη µεταφορά τους, νοµικά έξοδα, έξοδα πε-ρίθαλψης. Επιπλέον συµπερι-λαµβάνονται και οι αµοιβές των συµβούλων που θα κληθούν να συµµετάσχουν στο περιστατικό, όπως διαπραγµατευτές, ειδικοί ερευνητές, γιατροί και άλλοι».

ΕΠΙΛΟΓΗ 47

EUROBANK ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟΣτο λανσάρισµα ενός νέου προγράµµατος το οποίο χρηµατοδοτεί δράσεις που σχε-τίζονται µε την προστασία του περιβάλλοντος προχώρησε η Εurobank ΕFG. Στο πλαί-σιο αυτό διαθέτει το νέο Οικολογικό Δάνειο - Φωτοβολταϊκά, µέσω του οποίου µπο-ρεί να χρηµατοδοτηθεί η αγορά και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων σε ιδιωτικά ακίνητα. Το συγκεκριµένο ειδικό πρόγραµµα χρηµατοδότησης προσφέρεται µε προνοµιακούς όρους σε κατόχους ακινήτων, µε ή χωρίς προσηµείωση ακινήτου και µε διάρκεια 15-25 έτη. Παράλληλα η τράπεζα στο πλαίσιο του προγράµµατος θα παρέχει, πέραν της χρηµατοδότησης, ευρύτερη υποστήριξη στους πελάτες της καθ΄ όλη τη διαδικασία αγοράς και εγκατάστασης των φωτοβολταϊκών συστηµάτων. H Εurobank έχει χρηµατοδοτήσει σειρά περιβαλλοντικών προγραµµάτων σε συνεργα-σία µε το WWF και άλλους περιβαλλοντικούς φορείς, ενώ έχει προωθήσει και σειρά προϊόντων, όπως την κάρτα WWF Εurobank Visa στους πελάτες της, καθώς και δάνεια σε επαγγελµα-τ ίες και επιχειρήσεις γ ια την αγορά περιβαλλοντι-κά φιλικού εξοπλισµού, µεταφορικών µέσων και εξοπλισµού φυσ ικού αερίου.

CITIBANK

EASYPAY & ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Το «Easypay» αποτελεί τον λογαριασµό ταµιευ-τηρίου µε το υψηλότερο επιτόκιο της αγοράς, 3% σε συνδυασµό µε την πάγια πληρωµή δύο λο-γαριασµών ΔΕΚΟ µέσω αυτού. Το πρόγραµµα «Ανάπτυξη» συνδυάζει τη δηµιουργία ολοκλη-ρωµένου επενδυτικού χαρτοφυλακίου µέσω τακτικών καταβολών σε µια πληθώρα Αµοιβαί-ων Κεφαλαίων.

ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ & ΤΑ.ΝΕ.Ο

ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ...ΓΙΑ ΤΟ OPENFUND

Το Openfund, νέο σχήµα αρχικής χρηµατοδότησης που υποστηρίζε ι µε συµ-β ο υλ ε υ τ ι κ ή κα ι ν ο τ ό µ ε ς ιδέες και επιχειρήσεις, ανα-κοίνωσε την ανανεωµένη λίσ τα συµβούλων του και ξεκινάε ι «δουλε ιά» κάτω από την εποπτεία της Τράπε-ζας Πειραιώς και του ΤΑ.ΝΕ.Ο. Το σύνολο των διαθέσι-µων συµβούλων, σε συν-δυασµό µε την καθηµερινή ενασχόληση των µελών του Εκτελεστικού Συµβουλίου και την πλήρη απασχόληση των επιχειρηµατιών, αλλά και τη χρηµατοδότηση αρχι-κού σταδίου που παρέχεται στους νέους επιχειρηµατίες, κρίνονται ως προϋποθέσεις ικανές για τη µετατροπή της ιδέας σε λειτουργικό προϊόν εντός διαστήµατος τεσσά-ρων µηνών, γεγονός που αποτελεί και το στόχο λει-τουργίας του Openfund. Το σχήµα εν γένει απευθύνε-ται σε οµάδες δύο έως τεσ-σάρων ατόµων, οι οποίες καλούν ται να υποβάλουν ηλεκτρονικά περιεκτική πε-ριγραφή της επιχειρηµατι-κής τους ιδέας. Η τελευταία απαραίτητα πρέπει να αφο-ρά νέες τεχνολογίες, όπως λογισµικό ,διαδίκτυο, και φορητές συσκευές καθώς επίσης να φέρει διεθνή και-νοτοµία. Μέσω διαδικασίας αξιολόγησης, συνεντεύξεων και παρουσίασης, πρόκει-ται να προκύψουν ως πέ-ντε επιχειρηµατικές ιδέες, οι οποίες και θα λάβουν τα προνόµια συµµετοχής τους στο Openfund. Η υποβολή προτάσεων µέσω της ιστο-σελίδας του Openfund έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ ολοκλη-ρώνεται στις 30 Σεπτεµβρί-ου 2009.

MARFIN EGNATIA BANK

MARFIN PUBLIC ΓΙΑ …ΔΗ-ΜΟΣΙΟΥΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ

Η Marfin Egnatia Bank δηµιούργησε και προσφέρει αποκλειστικά στους υπαλλήλους Δηµοσίου και τους συ-νταξιούχους που έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν µόνοι τους την τράπεζα όπου θα καταβάλλεται ο µισθός ή η σύνταξή τους, ένα νέο λογαριασµό, τον Marfin Public. Το νέο προϊόν Marfin Public, προσφέρει έναν τρε-χούµενο λογαριασµό µε προνοµιακό επιτόκιο 5% για τα πρώτα 5.000 ευ-ρώ (και το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σήµερα 1%, για το υπόλοιπο ποσό), και ένα πλήθος άλλων παροχών όπως δωρεάν πάγιες εντολές για εξόφληση λογαριασµών ΔΕΚΟ, κ.λπ.

48 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #5

ΓΙΩΡΓΟΣΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ

OPINION LEADERS

ΓΙΩΡΓΟΣΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ

Κάποιοι τον χαρακτήρισαν εξιλαστήριο, επικοινωνιακά, θύµα της κυβέρνησης στον κυβερνητικό ανασχηµατισµό στις αρχές του έτους. Όλοι όµως συνειδητοποιούν σήµερα ότι η δηµοσιονοµική προσαρµογή για την Ελλάδα είναι ένα bras de fer µε αντίπαλο την ίδια την ενδογενή της, άλλοτε αδυναµία και άλλοτε δυναµική, µε προδιαγεγραµµένες πολιτικές και αποφάσεις για να προχωρήσει η χώρα µπροστά. Έστω και εάν αυτές είναι δύσκολες. Τις βάσεις τις έθεσε ο Γιώργος Αλογοσκούφης, αντίβαρο στις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης, τις συνέχισε ο Γιάννης Παπαθανασίου, θα τις εντείνει ο επόµενος υπουργός ΥΠΟΙΟ, ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσµατος. Μιλάµε µε τον Γιώργο Αλογοσκούφη για την πολιτική, τα κόµµατα, την πολιτική µας κουλτούρα. Στη συζήτηση παρών και το µέγα θέµα των ηµερών. Οι εκλογές της 4ης Οκτωβρίου. Πιστεύει ότι τα κόµµατα πρέπει επιτέλους να εξηγήσουν στον πολίτη τι θέλουν να κάνουν στη χώρα, τι θέλουν να κάνουν στη δηµόσια διοίκηση, στο κοινωνικό κράτος, στο ασφαλιστικό, πώς θα µειώσουν τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα, τι θα κάνουν στη φορολογία. Λευκή επιταγή δεν παίρνει κανένας, ισχυρίζεται. Και τελικά δεν έχει και νόηµα η λευκή επιταγή αν θέλουµε η χώρα να προχωρήσει. // Συνέντευξη στις Θώµη Μελίδου και Ευαγγελία Παπαϊωάννου

ΕΠΙΛΟΓΗ 49

φορετικό. Έπρεπε κανείς να κάνει αλλαγή πορείας για-τί προτεραιότητα πια ήταν η αντιµετώπιση της κρίσης και η αποφυγή των χειρότερων. Και πιστεύω ότι και σε αυτό έβαλα τις βάσεις, τις οποίες συνέχισε και ο διάδοχός µου. Αυτό έγινε και µε την εγγύηση των κα-ταθέσεων και µε το πρόγραµµα της ρευστότητας της οικονοµίας που εφαρµόζεται και µε άλλες πολιτικές που σχετίζονται µε την άµβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης σε ευπαθείς κοινωνικές οµάδες. Με αυτήν την έννοια είπα ότι είχε ολοκληρωθεί ένας κύκλος. Η κρί-ση εκ των πραγµάτων οδήγησε σε αλλαγή πολιτικής. Δεν µπορούσε να γίνει διαφορετικά. Άλλαξαν τα δε-δοµένα, έπρεπε να αλλάξουν και οι προτεραιότητες. Λόγου χάρη, είχαµε προτεραιότητα την εξάλειψη των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων. Αυτή η προτεραιότητα, όχι µόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, εκ των συνθηκών «έµεινε πίσω». Όλες οι χώρες της ΕΕ αντιµετώπισαν µία φοβερή διεύρυνση των δηµοσιο-νοµικών τους ελλειµµάτων λόγω της ύφεσης. Με αυτήν την έννοια λοιπόν θεωρώ ότι έβαλα τις βάσεις που συ-νέχισε ο διάδοχός µου για την αντιµετώπιση της κρί-σης. Κάθε υπουργός βέβαια βάζει και την προσωπική του σφραγίδα στην πολιτική. Συνεπώς µετά τις εκλογές του 2007 θα µπορούσε να υπάρχει στη χώρα άλλος υπουργός Οικονοµίας. Ξέρετε ο υπουργός ΥΠΟΙΟ εκτί-θεται για πολλούς λόγους, κρίνεται στη συνείδηση της κοινής γνώµης γιατί θεωρείται ο «κακός της παρέας» αλλά εκτίθεται και προσωπικά διότι αυτή είναι από τις πιο δύσκολες δουλειές που µπορεί να κάνει κανείς, έχει πολύ µεγάλη ένταση, πίεση και ευθύνη. Επίσης είναι πάντα καλό να υπάρχει µία καινούρια µατιά στα θέµατα της οικονοµίας. Γιατί εάν δείτε την ιστορία της µεταπολίτευσης ελάχιστοι υπουργοί έκαναν πέντε χρό-νια υπουργοί Οικονοµικών όπως εγώ.

Ας περάσουµε στις επικείµενες εκλογές του Οκτωβρί-ου. Ήδη από τον Αύγουστο είχε φουντώσει ο λόγος εάν

Περίπου 9 µήνες µετά τον ανασχηµατισµό. Μερί-δα του Τύπου ισχυρίστηκε εκείνη την εποχή ότι ο

Κώστας Καραµανλής δεν αποφάσισε ουσιαστικά αλλα-γή πολιτικής στην οικονοµία, άλλαξε το πρόσωπο του ΥΠΟΙΟ για λόγους εικόνας στην κοινή γνώµη. Ήσασταν το εξιλαστήριο θύµα κατά κάποιον τρόπο στην αρχή της ύφεσης στη χώρα. Πώς νιώσατε τότε και πως σήµερα που έχει περάσει ικανός χρόνος;Κοιτάξτε, κανένας δεν είναι στη θέση του υπουρ-γού Οικονοµίας για πάντα. Και αυτό το ήξερα από την πρώτη στιγµή που ανέλαβα αυτά τα καθήκοντα. Μάλιστα, θα έλεγα ότι έµεινα και παραπάνω απ’ ό,τι θα έπρεπε σε αυτή τη θέση. Γιατί αυτή η θέση έχει πραγµατικά πάρα πολλή µεγάλη φθορά, και προσωπική και πολιτική. Έτσι κι αλλιώς όµως όταν έγινε ο ανασχηµατισµός, είχα ολοκληρώσει έναν κύκλο και εάν δεν είχε µεσολαβήσει η κρίση, ίσως θα έπρεπε να είχα φύγει και νωρίτερα. Κάθε αλλα-γή όµως, όπως αυτή και µε τον τρόπο που έγινε, οπωσδήποτε αιφνιδιάζει, όχι ευχάριστα, αλλά όταν είσαι στην πολιτική δεν πρέπει να ξεχνάς ότι οφεί-λεις να αποδεχτείς τις αλλαγές και να προχωρήσεις µπροστά γιατί τελικά στην πολιτική πρέπει να κοι-τάς πάντα µπροστά.

Όταν λέτε ολοκλήρωσα έναν κύκλο, εννοείτε, κύκλο πολι-τικό, αποφάσεων, µέτρων, µεταρρυθµίσεων;Ναι. Αυτό ακριβώς.

Γιατί, µετά τον ανασχηµατισµό, ουσιαστικά ο νέος υπουργός ΥΠΟΙΟ συνέχισε πάνω στην ίδια πολιτική.Ασφαλώς. Αλλά κοιτάξτε, είχα ολοκληρώσει έναν κύκλο έτσι κι αλλιώς πριν από τις εκλογές του 2007. Μετά ξεκίνησε ένας καινούριος κύκλος ο οποίος όµως διακόπηκε από την κρίση. Το στοίχηµα µετά την εκδήλωση της κρίσης, κυρίως µετά τη δεύτερη φάση της κρίσης, τον Σεπτέµβριο του 2008 ήταν δια-

ΕΝΝΕΑ ΜΗΝΕΣ

ΜΕΤΑ

Στο µυαλό του πρωτεργάτη των µέτρων αντιµετώπισης της κρίσης

50 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #5

ο Κώστας Καραµανλής θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τώρα, όπως και γίνεται ή τον Μάρτιο, δεδοµένου ότι ο Γιώργος Παπανδρέου είχε ξεκα-θαρίσει ότι θα θέσει βέτο στην εκλογή του προ-έδρου της Δηµοκρατίας. Ο χρόνος της παρού-σας κυβέρνησης συνεπώς είχε αρχίσει να µετρά αντίστροφα. Ποια θα ήταν η διαφορά τελικά εάν η χώρα πήγαινε σε εκλογές τον Μάρτιο του 2010 και όχι τώρα ή το αντίστροφο;Σε αυτό το θέµα θα τοποθετηθώ θεσµικά. Θεωρώ ότι είναι πολύ µεγάλο πρόβληµα, και αποδείχθηκε σε αυτή τη συγκυρία, η εκλογή προέδρου της Δηµοκρατίας να συνδέεται µε τις εκλογές. Αυτό δεν είναι απλώς πρόβληµα της τρέχουσας συγκυρίας ούτε είναι λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση κατ’ ανάγκη έχει ορι-σµένα προβλήµατα σήµερα. Είναι κάτι που εκ των πραγµάτων περιόρισε τον ορίζοντα προ-γραµµατισµού της κυβέρνησης. Γιατί ενώ µία κυβέρνηση λογικά εκλέγεται για µία τετραε-τία και ενώ πρέπει να προγραµµατίζει για µία τετραετία και πρέπει να καθορίζει τις πολιτι-κές της µε βάση αυτόν τον ορίζοντα, η τωρι-νή κυβέρνηση λειτούργησε µε τη λογική των δυόµισι χρόνων. Και αυτό ήταν µεγάλο πρό-βληµα από την αρχή, δεν µπορούσε να βάλει σε λειτουργία πολιτικές µακράς πνοής καθώς δεν θα είχε τα τέσσερα χρόνια µπροστά της για να τις υλοποιήσει. Λέµε συνήθως ότι µία κυβέρνηση τα πρώτα δύο χρόνια παίρνει τις δύσκολες αποφάσεις και τα επόµενα δύο χρόνια περιµένει αυτές να αποδώσουν, η ση-µερινή κυβέρνηση δεν είχε αυτή την πολυτέ-λεια. Με αυτήν την έννοια είπα και προηγου-µένως ότι θα έπρεπε να είχα φύγει το 2007, γιατί ήταν σαφές ότι δεν µπορούσαµε να ακολουθήσουµε κάποιες από τις πολιτικές τις οποίες εγώ θεωρούσα ότι ήταν απαραίτητες για την οικονοµία και τη χώρα ευρύτερα. Αυ-τό λοιπόν είναι θεσµικά ένα ιδιαίτερα σοβαρό ζήτηµα και νοµίζω ότι πρέπει στην επόµενη αναθεώρηση του Συντάγµατος να το αντιµε-τωπίσουµε µία και καλή και να τελειώνουµε µε αυτό το θέµα. Γιατί το νόηµα του Συντάγ-µατος που λέει ότι η κυβέρνηση εκλέγεται για µία τετραετία φαλκιδεύεται από αυτή τη διά-ταξη που συνδέει την εκλογή του προέδρου της Δηµοκρατίας µε εκλογές. Ο πρόεδρος της Δηµοκρατίας είναι ένα σεβαστό πρόσωπο αλλά από κει και πέρα το να γίνονται εκλο-γές επειδή δεν µπορούµε να συµφωνήσουµε σε ένα πρόσωπο ή να χρησιµοποιείται όπως χρησιµοποιήθηκε από το ΠΑΣΟΚ ως µοχλός ανατροπής της κυβέρνησης, αυτά είναι πράγ-µατα που αλλάζουν το πολίτευµα.

Σε µία χώρα µε θεµελιώδη και διαρθρωτικά προ-βλήµατα η συναίνεση είναι κλειδί ανάπτυξης. Μπο-ρεί να υπάρξει; Δεδοµένου ότι το εκλογικό σώµα έχει συνηθίσει σε υποσχέσεις και κινείται σε όσους υπόσχονται χωρίς να εξετάζει τις πραγµατικές δυ-νατότητες υλοποίησης; Γιατί ουσιαστική συναίνεση, τουλάχιστον από τη µεταπολίτευση και µετά ποτέ δεν είχαµε στην Ελλάδα.Είναι η πολιτική µας κουλτούρα τέτοια και έτσι λειτούργησε και πριν και µετά τη µεταπολίτευ-ση, που ευνοεί τελικά µονοκοµµατικές κυβερ-νήσεις που µάλιστα στηρίζονται σε έναν ισχυρό πρωθυπουργό. Τελικά τα πράγµατα προχωρούν ανάλογα µε το πώς θα πορευθεί ο συγκεκριµέ-νος πρωθυπουργός που θα εκλεγεί. Ανάλογα µε τα δικά του οράµατα, τη δική του ιδιοσυ-γκρασία, τις δικές του προτεραιότητες. Δείχνει πάντως αυτό το µοντέλο να έχει πια προβλήµα-τα. Γιατί υπάρχουν ζητήµατα που υπερβαίνουν την τετραετία, υπάρχουν ζητήµατα που θα µας απασχολήσουν πάρα πολλά χρόνια στο µέλλον όπως η αναθεώρηση του Συντάγµατος, θέµατα δηµόσιας διοίκησης, που είναι ιδιαίτερα σοβα-ρά και είναι µεγάλη τροχοπέδη της χώρας αλ-λά και τα θέµατα του ασφαλιστικού. Όλ’ αυτά απαιτούν συναίνεση. Ακόµα και ένας ισχυρός πρωθυπουργός µε πολύ µεγάλη πλειοψηφία δεν είναι σε θέση να τα προχωρήσει µόνος του άµα υπάρχουν πάντα εσωκοµµατικές αναταρά-ξεις πάνω στις δύσκολες αποφάσεις. Το είδαµε µε το ασφαλιστικό και µε την κυβέρνηση Σηµίτη και µε την κυβέρνηση Καραµανλή που υπήρξαν αντιδράσεις. Με το Σύνταγµα, στην τελευταία αναθεώρησή του στην οποία αρνήθηκε να συ-ναινέσει το ΠΑΣΟΚ, χάσαµε στην ουσία µία ευ-καιρία γιατί θα µπορούσαν πολλά πράγµατα να αλλάξουν, από την παιδεία µέχρι την εκλογή του προέδρου της Δηµοκρατίας και άλλα ζητήµατα. Το βλέπουµε επίσης στα θέµατα της δηµόσιας διοίκησης όπου υπάρχουν αλληλοκατηγορίες περί «γαλάζιων παιδιών» και «πρασινοφρου-ρών». Αυτά θέλουν µία συναίνεση. Είναι όµως εφικτό να υπάρξει; Η κουλτούρα µας λέει ότι είναι δύσκολο. Βεβαίως ο ελληνικός λαός µε τη ψήφο του µπορεί πολλές φορές να οδηγήσει τα πράγµατα σε µία συναίνεση, για παράδειγµα εάν δεν υπάρχει µε το σηµερινό εκλογικό σύστηµα αυτοδυναµία, τα πράγµατα θα πάνε πιο συναι-νετικά. Αλλά, ξέρετε, υπάρχει συναίνεση και συναίνεση. Μπορεί, π.χ. να υπάρξει συναίνεση ανάµεσα στο ΠΑΣΟΚ και τα αριστερά κόµµατα. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη καλό γιατί οι πολιτι-κές προτιµήσεις των µισών σχεδόν ψηφοφόρων θα είναι εκτός της συναίνεσης αυτής. Γι’ αυτό η ουσιαστική συναίνεση είναι ο τύπος συναίνεσης

«Τελικά τα πράγ-µατα προχωρούν ανάλογα µε το πώς θα πορευθεί ο συγκεκριµένος πρωθυπουργός που θα εκλεγεί. Ανάλογα µε τα δικά του οράµα-τα, τη δική του ιδιοσυγκρασία, τις δικές του προ-τεραιότητες. Δεί-χνει πάντως αυτό το µοντέλο να έχει προβλήµατα. Γιατί υπάρχουν ζητήµατα που υπερβαίνουν την τετραετία, όπως η αναθεώρηση του Συντάγµατος, θέµατα δηµόσιας διοίκησης, τα θέ-µατα του ασφα-λιστικού. Όλα αυτά απαιτούν συναίνεση».

ΕΠΙΛΟΓΗ 51


Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

52 ΕΠΙΛΟΓΗ

OPINION LEADERS #5

που παρατηρήθηκε στη Γερµανία, χωρίς βέβαια θεα-µατικά αποτελέσµατα και εκεί, όπου υπήρξε η συναί-νεση των δύο µεγάλων κοµµάτων, κάτι που βέβαια είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Φοβάµαι ότι και εάν υπάρ-ξει κάποια κυβέρνηση συνεργασίας κάποια στιγµή µέσω ενός εκλογικού αποτελέσµατος που δεν επιτρέ-πει αυτοδυναµία, θα είναι συνεργασία στα ελάχιστα. Θα είναι ουσιαστικά συνεργασία για τη διακυβέρνη-ση και όχι για τη µεταρρύθµιση. Και αυτό που έχει σηµασία είναι οι συνεργασίες για να προχωρήσουν οι µεταρρυθµίσεις. Αυτές είναι οι συνεργασίες που έχουν αξία. Θεωρώ ότι εάν υπάρξουν πολιτικοί που τολµήσουν και πουν τα πράγµατα µε το όνοµά τους και παρόλα αυτά κερδίσουν την πλειοψηφία, τότε νο-µιµοποιούνται να προχωρήσουν σε δύσκολες απο-φάσεις. Αυτό που βλέπαµε πολλές φορές είναι ότι µέχρι σήµερα τα κόµµατα πριν από τις εκλογές δεν τολµούσαν να προβάλλουν δύσκολες πολιτικές, λό-γω φόβου και πολιτικού κόστους. Η Νέα Δηµοκρα-τία τόλµησε. Ο Πρωθυπουργός µίλησε όχι µε βάση το κοµµατικό συµφέρον αλλά το εθνικό. Ο Έλληνας είναι αρκετά ώριµος. Εάν κάποιος του παρουσιάσει, όχι βέβαια ένα µαύρο σενάριο γιατί τα µαύρα σενά-ρια κανείς δεν τα θέλει, αλλά µία πολιτική µεταρρυθ-µίσεων που θα συνδυάζει µεταρρυθµίσεις και στην κοινωνία και στο κοινωνικό κράτος και στις παροχές, πιστεύω ότι ο κόσµος θα το αποδεχθεί. Και αυτό πι-στεύω ότι είναι πολύ πιο πιθανό να έρθει από την κεντροδεξιά παρά από την κεντροαριστερά.

Σχετικά µε την κατάργηση του σταυρού προτίµησης, εί-στε υπέρ ή κατά;Θεωρώ ότι ο σταυρός προτίµησης είναι το καλύτερο εκλογικό σύστηµα σε µία χώρα που δεν έχει τόσο µεγάλη παράδοση εσωκοµµατικών διαδικασιών, διότι επιτρέπει τελικά στον λαό να διαλέξει αυτούς που θέλει, µε όποια ελαττώµατα και εάν έχει αυτό το σύστηµα. Είναι καλύτερα να σε πιέζει ο κόσµος παρά οι κοµµατικοί µηχανισµοί. Θεωρώ ότι σαν σύ-στηµα ο σταυρός προτίµησης έχει ελαττώµατα, χω-ρίς αµφιβολία αλλά είναι τελικά το µη χείρον.

Πληθαίνουν ανά τον κόσµο οι ενδείξεις ότι µπήκαµε σε τροχιά εξόδου από την κρίση. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολιτικές για έξοδο από την κρίση βραχυχρόνια;Η κυβέρνηση έχει πάρει µέτρα που είναι στα πλαίσια τα ευρωπαϊκά, νοµίζω ότι θα βοηθήσουν. Δεν υπάρ-χει αµφιβολία ότι εάν υπάρξει µία διεθνής ανάκαµψη και ένα καλύτερο κλίµα στις αγορές, η Ελλάδα θα ωφεληθεί. Ήδη το γεγονός ότι βελτιώθηκε για παρά-δειγµα το κλίµα στις χρηµαταγορές, έχουν πέσει τα επιτόκια, τώρα τα spreads, όλα αυτά έχουν βοηθήσει.

Αισιόδοξος λοιπόν;Μόνο όσο χρειάζεται. Γιατί υπάρχουν ακόµα µε-

γάλες αβεβαιότητες. Δηλαδή οι επιχειρήσεις ανα-στενάζουν γιατί οι καταναλωτές είναι πιο συγκρα-τηµένοι στις δαπάνες τους, ήταν βέβαια και λογικό µετά από µια δεκαετία σχεδόν πολύ µεγάλης οι-κονοµικής ανάπτυξης. Αλλά η ανάκαµψη θα έρθει. Ήδη υπάρχουν ενδείξεις στην Ασία ότι οι οικονο-µίες ανακάµπτουν. Στις ΗΠΑ, τη Γερµανία και την Ευρώπη γενικότερα υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρ-χει ανάκαµψη. Αυτό θα τραβήξει και την Ελλάδα και τις µικρότερες χώρες. Και να µην ξεχνάµε ότι η Ελλάδα, όντας πιο κλειστή οικονοµία, δεν είχε τόσο µεγάλες επιπτώσεις όσες είχαν άλλες χώρες, η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν για παράδειγµα καταστροφικές επιπτώσεις από την κρίση. Ίσως επειδή αποφύγαµε τις µεγάλες υπερβολές, στην αγορά ακινήτων και αλλού, αλλά και επειδή δεν στηριζόµαστε τόσο πολύ στις εξαγωγές, δεν εί-χαµε τόσο µεγάλες επιπτώσεις. Ασφαλώς είχαµε όµως επιπτώσεις. Ζούµε σε έναν κόσµο που υπάρ-χει αλληλεξάρτηση και ότι συµβαίνει στον υπόλοι-πο κόσµο δεν µπορεί παρά να µας επηρεάζει. Εγώ δεν είµαι τόσο απαισιόδοξος. Και στο βιβλίο µου, εάν το διαβάσετε σωστά, προκύπτει ότι «η Ελλά-δα άργησε να µπει στην κρίση, µπορεί να αργήσει λίγο να βγει αλλά την κρίση, θα την περάσει πιο ελαφρά από τις υπόλοιπες χώρες».

Τα παθήµατα πάντοτε όταν γίνονται µαθήµατα, προσφέ-ρουν πολύτιµη γνώση για την αντιµετώπιση µελλοντι-κών δυσκολιών. Ποια τα διδάγµατα της κρίσης για την Ελλάδα;Ένα µάθηµα που πήραµε είναι ότι έχουµε λιγότερο χρόνο απ’ όσο νοµίζουµε για να αντιµετωπίσουµε τα θέµατα του δηµοσίου χρέους και των δηµόσιων οικονοµικών. Γιατί είδαµε ότι οι αγορές µας τιµώ-ρησαν εκείνο το διάστηµα γιατί είχαµε πάρα πολύ υψηλό δηµόσιο χρέος, ανέβηκαν τα spreads και ακρίβυνε η εξυπηρέτηση του χρέους. Ένα άλλο µά-θηµα που πήραµε είναι ότι καταλάβαµε πόσο εύ-θραυστο είναι το φορολογικό µας σύστηµα, όπως και σε άλλες χώρες άλλωστε.

Ποιες λοιπόν οι ευκαιρίες της κρίσης;Είναι ευκαιρία γιατί συνειδητοποιούνται πιο εύκο-λα τα προβλήµατα. Είναι όπως µία ευκαιρία για να µπορέσει η επόµενη κυβέρνηση να κάνει πιο εύ-κολα τη δηµοσιονοµική προσαρµογή που έπρεπε ούτως ή άλλως να γίνει. Με την κρίση όµως έχουµε συνειδητοποιήσει πόσο µεγάλο πρόβληµα είναι το δηµόσιο χρέος καθώς είδαµε να επηρεάζεται όλη η χώρα. Για όλο τον κόσµο, καταναλωτές και επι-χειρήσεις, ανέβηκε το κόστος χρήµατος. Βεβαίως πολύ λίγοι τα εξηγούν όλα αυτά. Δυστυχώς ένα από τα προβλήµατα που έχουµε εµείς οι πολιτικοί είναι ότι δεν προσπαθούµε να εξηγούµε. Γι’ αυτό έγρα-

ΕΠΙΛΟΓΗ 53


ψα και το βιβλίο µου «Η Ελλάδα µετά την κρί-ση». Γιατί είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσεις τα πράγµατα αυτά στο δίλεπτο το τηλεοπτικό που εµφανίζονται οι πολιτικοί µε αντεγκλήσεις, µε διακοπές κ.λπ. Πρέπει οι πολιτικοί να γυ-ρίσουµε πίσω στον ηγετικό ρόλο που πρέπει να έχουµε, που δεν είναι µόνον να αναλαµβά-νουµε πρωτοβουλίες. Πρέπει να τις εξηγούµε και να είµαστε µπροστά από τον κόσµο. Αυτό σηµαίνει πολιτική.

Ως υπουργός ΥΠΟΙΟ είχατε πει ότι ξοδεύουν τα υπουργεία και στέλνουν τον λογαριασµό στο ΥΠΟΙΟ, γιατί δεν έχει ενστερνιστεί όλη η κυβέρνη-ση αυτό που γράψατε και στο βιβλίο σας, ότι στό-χος είναι «λιγότερο κράτος στην οικονοµία και πε-ρισσότερη οικονοµία στο κράτος». Η πολιτική σκη-νή στην Ελλάδα επιτρέπει τέτοιες τοµές, να βάζει φρένο δηλαδή ο υπουργός Οικονοµίας χωρίς να υφίσταται τις πιέσεις των υπόλοιπων υπουργών;Οπωσδήποτε αυτό είναι δύσκολο και πρέπει να ξεκινήσει από τον εκάστοτε πρωθυπουρ-γό, τον υπουργό Οικονοµίας και όλους τους πολιτικούς. Δηλαδή όποιος πολιτικός σέβεται τον εαυτό του θα πρέπει να µιλάει ρεαλιστικά. Οι πολίτες σκέπτονται και καταλαβαίνουν. Ότι τους υπόσχεσαι για να γίνεις ευχάριστος. Δεν είναι τόσο κουτοί έστω και εάν κάποιες φορές παρασύρονται σε ό,τι αφορά την τσέπη τους, και αυτό είναι λογικό. Αλλά στα µεγάλα ζητή-µατα, αναφέρθηκα πριν σε αυτά, οι πολίτες βλέπουν και συνειδητοποιούν τι συµβαίνει. Παραδείγµατος χάρη, καίγεται πολύ συχνά η Ελλάδα επειδή δεν συντονίζεται η τοπική αυτοδιοίκηση µε την κεντρική διοίκηση και

η κεντρική διοίκηση µεταξύ της. Οι πολίτες το ζουν και το βλέπουν ότι υπάρχει ένα τερά-στιο πρόβληµα. Όπως και τα επεισόδια που έγιναν τον περασµένο Δεκέµβριο στην Αθήνα. Το βλέπουν ότι υπάρχει ένα θέµα ασφάλειας. Για όλα αυτά χρειάζεται να πάρουµε κάποιες δύσκολες αποφάσεις και δυσάρεστες µερικές φορές. Τελικά έχει παρασυρθεί το πολιτικό σύστηµα τα τελευταία χρόνια σε αυτή τη λο-γική της ήσσονος προσπάθειας και της ήσσο-νος αντίστασης. Πάµε και κάνουµε πράγµατα εκεί που δεν υπάρχουν µεγάλες αντιστάσεις. Το ζήτηµα είναι να τολµήσεις να προχωρήσεις σε τοµές εκεί που υπάρχουν µεγάλες αντιστά-σεις. Και αυτό σηµαίνει πρόγραµµα το οποίο πρέπει να εξηγηθεί στους πολίτες. Γιατί καµία κυβέρνηση δεν µπορεί να προχωρήσει σε αποφάσεις για τις οποίες δεν ενηµέρωσε τους πολίτες. Αυτό που έχει σηµασία τώρα ενόψει των εκλογών είναι ότι η ΝΔ, µε την εµπειρία που έχει από τη διακυβέρνηση, πρέπει να εξηγήσει σαφώς τι θα κάνει στο µέλλον. Ο κόσµος δεν σε ψηφίζει για το τι έκανες µόνο στο παρελθόν, µπορεί να θέλει να σε τιµωρή-σει για κάποια πράγµατα που έκανες, µπορεί να επιθυµεί να σε ανταµείψει για άλλα, όταν όµως πηγαίνει στην κάλπη θέλει να ψηφίσει για το µέλλον. Αν τα κόµµατα δεν του πουν τι θέλουν να κάνουν στη χώρα, µε συγκεκριµέ-νους τρόπους, τι θέλουν να κάνουν στη δη-µόσια διοίκηση, στο κοινωνικό κράτος, στο ασφαλιστικό, πώς θα µειώσουν τα δηµοσιο-νοµικά ελλείµµατα, τι θα κάνουν στη φορολο-γία. Λευκή επιταγή δεν παίρνει κανένας. Και δεν έχει και νόηµα η λευκή επιταγή.

«Εάν υπάρξουν πολιτικοί που θα τολµήσουν να πουν τα πράγµα-τα µε το όνοµά τους και παρόλα αυτά κερδίσουν την πλειοψηφία, τότε νοµιµοποι-ούνται να προ-χωρήσουν σε δύσκολες απο-φάσεις».

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

54 ΕΠΙΛΟΓΗ


Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΔΥΝΑΤΕΙ ΝΑ ΔΕΙΞΕΙ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ, ΠΟ-ΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΝΑ ΣΥΓΧΩΡΗΣΕΙ, ΜΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΖΟΤΑΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΔΕΙΧΝΕΙ ΟΤΙ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ. // ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ


ΕΠΙΛΟΓΗ 55

Μπορεί σήµερα η εγχώρια κοινή γνώµη να φαίνεται ότι αδυνατεί να κατανοή-σει, πολύ περισσότερο να συγχωρήσει, µια κυβέρ-

νηση που ευαγγελιζόταν την επανίδρυση του κράτους και δείχνει ότι βούλιαξε στη δίνη µιας οικονοµικής κρίσης. Ανεξάρτητα όµως από το αποτέλεσµα της πολιτικής και εκλογικής αναµέτρησης του Οκτωβρίου, ένα παραµένει περισσότερο από σίγουρο. Η κυβέρνηση, η όποια κυβέρνηση, είναι ανα-γκασµένη να πάρει µέτρα προκειµένου να εξασφαλίσει τις συνθήκες δηµοσιονοµικής προσαρµογής. Από τη µία πλευρά, η Ευ-ρωπαϊκή Επιτροπή που βλέπει το τέλος της κρίσης στον κόσµο και την Ευρώπη, πιέζει προκειµένου η Ελλάδα να ακολουθήσει τον δρόµο της λογικής: Περιστολή των δηµόσι-ων χρεών που ξεπέρασαν πάλι το 100% του ΑΕΠ, µείωση του ελλείµµατος που καλπάζει κοντά στο 6% του ΑΕΠ πρώτα στο 3,7% και µετά κάτω από το 3%, λήψη γενναίων απο-φάσεων στο ασφαλιστικό και τις εργασιακές σχέσεις. Την ίδια πίεση ασκούν και οι διε-θνείς αγορές, οι οποίες παραµένουν αδιά-φορες στις αιτιάσεις πολιτικού χαρακτήρα. Μια σαφής παρέκκλιση από τη δηµοσιονο-µική πειθαρχία θα σήµαινε απογείωση των επιτοκίων για τον δανεισµό της Ελλάδας. Το απόθεµα που έχει δηµιουργηθεί από τον πρόσφατο υπερδανεισµό δεν αρκεί για να εξασφαλίζει την εξυπηρέτηση των δανεια-κών αναγκών ες αεί. Από την άλλη πλευρά, η µεγάλη πλειονότητα των πολιτών δύσκολα µπορεί να δείξει κατανόηση σε µια κυβέρ-νηση που είχε θέσει πολύ ψηλά τον πήχυ των προσδοκιών. Η κρίση έφερε στο φως τις αδυναµίες της. Το εντυπωσιακό, στην περίπτωση αυτή είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι που σήµερα την κατακρίνουν είναι εκεί-νοι που ευθύνονται για µεγάλο µέρος του προβλήµατος. Η φοροδιαφυγή, η εισφο-ροαποφυγή, η απόκρυψη εισοδηµάτων και η αδιαφορία για το συνολικό οικονοµικό πρόβληµα δεν γίνονται από µια µικρή οµά-δα πολιτών. Το αντίθετο. Ακόµα και πολίτες που ανήκουν στην κατηγορία των µισθω-τών, εν τέλει βρίσκουν τρόπο να συµµετέ-χουν στο πανηγύρι της φοροδιαφυγής. Γι΄ αυτό, ο χαρακτήρας των µέτρων αυτών δεν µπορεί παρά να είναι εισπρακτικός. Από τα δηµόσια Ταµεία λείπουν 5 δισ. ευρώ µέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και αυτά θα

κληθούν να τα πληρώσουν πρώτον, όσοι έχουν υψηλά εισοδήµατα και δεύτερον, εκείνοι που µε τη χρήση «αντικειµενικών κριτηρίων» και «τεκµηρίων» φαίνεται να έχουν περισσότερο εισόδηµα από όσο δη-λώνουν. Η εφαρµογή µιας τέτοιας πολιτι-κής υπό συνήθεις συνθήκες κρίσης δεν θα έπρεπε να ξεσηκώσει σηµαντικές αντιδρά-σεις. Όµως, στην Ελλάδα όλοι βρίσκονται µε το όπλο παρά πόδα, καθώς το οικονοµι-κοκοινωνικό περιβάλλον πόρρω απέχει από το να είναι φυσιολογικό.

Στρέβλωση

Η εφαρµογή µιας πολιτ ικής φοροει-σπρακτικών µέτρων υπό συνήθεις συνθήκες κρίσης δεν θα έπρεπε να ξεσηκώσει σηµα-ντικές αντιδράσεις, δεδοµένου του µεγάλου ελλείµµατος των δηµόσιων Ταµείων. Στην Ελλάδα όµως το κοινωνικοικονοµικό περι-βάλλον βρίσκεται σε στρέβλωση.

Πρώτον, γιατί έχει από µακρού χρόνου πα-ρέλθει η κατάλληλη εποχή των µεταρρυθµίσε-ων. Τώρα τα πράγµατα είναι πολύ πιο δύσκολα από όσο το 2004 ή το 2005. Η Ελλάδα από τη δεκαετία του 1980 ζούσε στην επίπλαστη ευφορία που εξασφάλιζαν οι σπατάλες των κοινοτικών κονδυλίων, ευφορία που αντικα-τέστησε εκείνη της εισόδου στην ΟΝΕ και της παράλογης εκµετάλλευσης των χαµηλών επι-τοκίων µε άµετρο δανεισµό από επιχειρήσεις και καταναλωτές. Το µάθηµα της κατάρρευσης του χρηµατιστηρίου το 1999 δεν ήταν αρκε-τό να µας κάνει να µεταβάλλουµε νοοτροπία και τώρα, εν µέσω κρίσης, οι µεταρρυθµίσεις φαντάζουν απεχθείς: Απέναντι στη λίστα των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελµάτων, την πρόωρη συνταξιοδότηση των γυναικών και το άνοιγµα των «κλειστών επαγγελµάτων», η κοινή γνώµη εξακολουθεί να φαντάζεται ότι υπάρχουν άλλες, µαγικές λύσεις.

Δεύτερον, γιατί το κράτος ακόµη δεν µπορεί να ρυθµίσει δύο από τις βασικό-τερες λειτουργίες του σε ό,τι αφορά στην οικονοµία. Ούτε τις δαπάνες, τις οποίες αλ-λεπάλληλα µέτρα και εξαγγελίες δεν έχουν καταφέρει να αναχαιτίσουν. Αλλά ούτε και τα έσοδα, αφού η φορολογική συνείδηση είναι ανύπαρκτη, οι φοροελεγκτικοί και εισπρακτικοί µηχανισµοί είναι διάτρητοι ενώ η φορολογική νοµοθεσία είναι ευµε-τάβλητη όσο και ο άνεµος τον Αύγουστο… Ο πολίτης δεν συναινεί στην αναγκαιότητα να πληρώσει τους φόρους που του αναλο-

56 ΕΠΙΛΟΓΗ


γούν. Όχι µόνο γιατί στη συγκυρία αυτή τα χρήµατα δεν περισσεύουν αλλά και για έναν επιπλέον λόγο. Το κράτος δεν πείθει ότι σέβεται τα χρήµατά του.

Τρίτον, και εξίσου σηµαντικό, τα µέ-σα µαζικής ενηµέρωσης επιµένουν στον λαϊκισµό και τον φθηνό εντυπωσιασµό. Χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι ο χει-ρισµός των πρώτων ενδείξεων της κρίσης στην ελληνική οικονοµία. Η τροµολαγνεία και οι κραυγές που εξέπεµπαν ο ηλεκτρο-νικός αλλά και ο έντυπος Τύπος σκέπασαν κάθε ψύχραιµη φωνή. Το αποτέλεσµα ήταν να οδηγηθεί η ελληνική οικονοµία σε µια πρωτοφανή «βουτιά» καθώς η ροή ρευ-στού σταµάτησε σχεδόν εξολοκλήρου. Πε-ρίπου 18 µήνες µετά δεν έχει γίνει ακόµα δυνατή η οµαλοποίηση της κατάστασης. Έκτοτε οι κραυγές και η επιφανειακή κριτι-κή εντείνονται. Τα σενάρια για µέτρα είναι τόσο δυσοίωνα που τα µέτρα όταν τελικά λαµβάνονται φαίνονται ως σαν να είναι ανεπαρκή!

Δηµιουργική καταστροφή

Η ελληνική οικονοµία έχει δύο πρόσω-πα. Το ένα είναι εκείνο της ιδιωτικής πρω-τοβουλίας στην αξία του οποίου θα πρέπει να ενσωµατώσει κανείς και την παραοικο-νοµία. Αν η παραοικονοµία στην Ελλάδα «αξίζει» 70 δισ. ευρώ όπως προκύπτει από τους υπολογισµούς, τότε τα δισεκα-τοµµύρια αυτά περιµένουν τις καλύτερες µέρες για να αρχίσουν να κινούνται στην αγορά. Όταν, δηλαδή, γίνει εµφανές ότι οι τιµές άγγιξαν το χαµηλότερο σηµείο τους, τότε θα ξεκινήσουν οι επενδύσεις είτε αυ-τές λέγονται αγορά ακινήτου είτε εξοπλι-σµού είτε ακόµα και καταναλωτικά αγαθά. Επίσης, η ιδιωτική οικονοµία έχει ακόµη

µπροστά της το περιθώριο να ωφεληθεί από τα διάφορα ενισχυτικά πακέτα που εξήγγειλε και έχει αρχίσει να εφαρµόζει η κυβέρνηση. Εξέχον παράδειγµα οι ενισχύ-σεις στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ που ξεπερνούν το ένα δισ. ευρώ. Το κακό µε την ιδιωτι-κή οικονοµία είναι ότι είναι αδυσώπητη. Όσες επιχειρήσεις είναι αδύναµες ή δεν έχουν επαρκή βάση στην αγορά, µοιραία αντιµετωπίζουν το φάσµα της χρεοκοπίας. Η αγορά εν µέσω κρίσης πετάει από πά-νω της τα περιττά βάρη. Πρόκειται για τη διαδικασία της περίφηµης κατά Σουµπέτερ «δηµιουργικής καταστροφής» την οποία βιώνουµε πλέον και εγχωρίως. Μόνο που η κοινότητα των ελλήνων επιχειρηµατιών (αλλά και των εργαζοµένων και των συν-δικαλιστών) δεν έχει ξαναβιώσει ανάλογη περίοδο. Και αντιδρά αναλόγως… Επι-προσθέτως, η ιδιωτική οικονοµία καταδυ-ναστεύεται – ιστορικά – από τη δηµόσια. Η διαφορά είναι ότι πλέον, το ανώτερο πολιτικό προσωπικό στα κόµµατα εξουσί-ας έχει αντιληφθεί ότι η δηµοσιονοµική προσαρµογή και οι µεταρρυθµίσεις είναι κρίσιµες και για έναν ακόµη σοβαρό λόγο: Γιατί µπορούν να πείσουν το πλούσιο και εν αναµονή ευρισκόµενο τµήµα του ιδιω-τικού τοµέα ότι επιτέλους το κράτος σοβα-ρεύεται, αξίζει αυξηµένης εµπιστοσύνης και εγγυάται ένα σταθερό και ορθολογικό περιβάλλον για παραγωγικές επενδύσεις. Έτσι θα έρθει η ανάκαµψη. Αυτό υποσχό-ταν να κάνει το 2004 η ΝΔ. Στην πράξη δεν το πέτυχε. Μπορεί τώρα εάν επανε-κλεγεί να το πράξει ή όχι; Μπορεί κάποια άλλη κυβέρνηση; Αυτό είναι στην ουσία το διακύβευµα της εκλογικής αναµέτρησης και ευρύτερα της εποχής στο περιβάλλον της ύφεσης.

ΛΟΓΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

Ευθύνη της νέας, όποιας κυβέρνησης είναι να πείσει το πλούσιο και εν αναµονή ευρισκόµενο τµήµα του ιδι-ωτικού τοµέα ότι επιτέλους το κράτος σοβαρεύεται, αξί-ζει αυξηµένης εµπιστοσύνης και εγγυάται ένα σταθερό και ορθολογικό περιβάλλον για παραγωγικές επενδύσεις. Έτσι θα έρθει η πολυπόθητη ανάκαµψη στη χώρα. Αυτό υποσχόταν να κάνει το 2004 η κυβέρνηση της ΝΔ. Στην πράξη δεν το πέτυχε. Μπορεί τώρα εάν επανεκλεγεί να το πράξει ή όχι; Μπορεί κάποια άλλη κυβέρνηση; Αυτό είναι στην ουσία το διακύβευµα της εκλογικής αναµέτρησης. Γιατί νέα µέτρα για τη µείωση του δηµόσιου ελλείµµατος είτε το θέλουµε είτε όχι θα έρθουν. Η ΕΕ είναι σαφής. Το έλλειµµα πρέπει να µειωθεί στο 3%. Εάν όµως τροφο-δοτηθούν οι επενδύσεις και η ανάπτυξη τότε θα έχουµε περισσότερες αξιώσεις και προσδοκίες από τη µετά την ύφεση εποχή στην Ελλάδα. Το µεγάλο στοίχηµα για την κυβέρνηση της 5ης Οκτω-βρίου είναι να εξαντλήσει όλα τα αποθέµατα της «σο-βαρότητάς» της στην αντιµε-τώπιση της κατάστασης στη χώρα. Των διαρθρωτικών και θεµελιακών δηλαδή προβλη-µάτων της που επέτεινε η συ-γκυρία της διεθνούς κρίσης.

Για την παράδοση των αντιτύπων, µπορείτε να επικοινωνήσετε µε:

τον (την) κύριο (κυρία) .................................................................. στο τηλέφωνο ...............................................

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ:

ΙΔΙΟΤΗΤΑ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX:

E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΙΔΙΟΤΗΤΑ

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX: E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Επιθυµούµε την εγγραφή συνδροµής στο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ και να παραλάβουµε (από τα γραφεία σας) ως δώρο την έκδοση: ΝΟΜΟΙ.

Ετήσια συνδροµή € 88 (ιδιώτες, επιχειρήσεις), €125 (Τράπεζες, Ασφάλειες, Δηµόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισµοί)

Η έκδοση διατίθεται προς 55€ *

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ:Για 5 αντίτυπα, έκπτωση 10%Για 10 αντίτυπα, έκπτωση 20%Για περισσότερα από 10 αντίτυπα, έκπτωση 25%

* συν έξοδα αποστολής

Επιθυµούµε την αγορά αντιτύπων της έκδοσης: ΝΟΜΟΙ

Δείκτες Ευηµερίαςτων Νοµών - Περιφερειών

Αναλυτικοί Πίνακεςµε στοιχεία για Νοµούς και Περιφέρειες

ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ

ΚΑΙ ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝΤΙΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 223 ΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

11o Ε

ΤΟΣ

Για την παραγγελία σας τηλεφωνείστε: 210 640 1850 ή στείλτε το παρακάτω κουπόνι στο fax: 210 642 4850

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ


Δείκτες Ευηµερίαςτων Νοµών - Περιφερειών

Αναλυτικοί Πίνακεςµε στοιχεία για Νοµούς και Περιφέρειες



ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ


ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 100 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ, ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ,ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ

58 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΩΝ ΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΠΑΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ. ΑΝ ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΝ ΝΑ ΤΡΟΦΟΔΟΤΟΥΝ ΤΗΝ ΟΙΚΟ-ΝΟΜΙΑ ΜΕ ΝΕΟ ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΑΝ ΑΥΤΟ ΔΙΟΧΕΤΕΥΘΕΙ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙ-ΡΗΣΕΙΣ, ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ. ΓΙΑ ΠΟΣΟ ΟΜΩΣ; Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΧΡΕΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η ΜΗΠΩΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ; ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΜΕΧΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΟΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΤΟΥΣ. // ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Με τις χρηµατιστη-ριακές αγορές να σηµειώνουν νέα υψηλά επίπεδα τιµών φέτος και το ράλι να υπό-

σχεται νέα άνοδο µέσα στη δυσκολό-τερη εποχή του χρόνου (Σεπτέµβριος-Οκτώβριος) είναι φανερό ότι οι δη-λώσεις του ΔΝΤ και του διοικητή της Fed, Μπεν Μπερνάνκε ότι η οικονο-µική ανάκαµψη είναι προ των πυλών, έχουν πείσει τους επενδυτές ότι τα χειρότερα είναι πίσω µας. Υπάρχουν αρκετά οικονοµικά στοιχεία που ευ-νοούν παρόµοιες δηλώσεις. Η βιοµη-

χανική παραγωγή και οι παραγγελίες έχουν βελτιωθεί αρκετά, η αµερικα-νική οικονοµία έχει επιβραδύνει ση-µαντικά την πτώση της µε πρόβλεψη ελαφριάς ανάκαµψης τους τελευταίους µήνες του 2009, ενδείξεις βελτίωσης έχουµε σε Γερµανία-Γαλλία, η Κίνα ήδη φέτος τρέχει ταχύτερα απ’ ό,τι πέρυσι, το διεθνές εµπόριο έχει ανα-κάµψει από τα χαµηλά του (βλ. δείκτη Dry Baltic index) και το χρηµατοπι-στωτικό σύστηµα έχει αποφύγει την κατάρρευση µε την εµπιστοσύνη των επενδυτών και των αγορών να αυξά-νει χάρη στις πρωτοφανείς δηµοσιο-νοµικές ενισχύσεις και τις νοµισµατι-

κές ενέσεις στήριξης τραπεζών και οι-κονοµίας. Βεβαίως, την ίδια στιγµή η πλεονάζουσα παραγωγική ισχύς στην παγκόσµια οικονοµία δεν έχει µειω-θεί, η πραγµατική οικονοµία στη Δύ-ση παραµένει σε ύφεση, ο τραπεζικός δανεισµός παραµένει πολύ συγκρατη-µένος, η ανεργία συνεχίζει να αυξάνει και θα συνεχίσει ανοδικά µέσα στο 2010, τα νοικοκυριά και οι επιχειρή-σεις έχουν ακόµα µακρύ δρόµο να δι-ανύσουν για να περιορίσουν τα χρέη τους (αποµόχλευση /deleveraging) και να ισορροπήσουν τους ισολογισµούς τους, ενώ η καταναλωτική εµπιστοσύ-νη και δαπάνη παραµένουν πιεσµένες

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

ΧΩΡΙΣ ΑΥΛΑΙΑΑποφύγαµε τα χειρότερα, οι δύσκολες προ-κλήσεις όµως παραµένουν µπροστά µας, είπε ο πρόεδρος της αµερικανικής Fed στο Jackson Hole, Μπεν Μπερνάνκε, καθώς µόλις τώρα η οι-κονοµία κάνει τα πρώτα διστακτικά βήµατα εξό-δου από την ύφεση. Για να είναι βιώσιµη η ανά-πτυξη πρέπει να διαµορφωθεί ένα νέο εποπτικό πλαίσιο που θα αποτρέψει νέες κρίσεις, όπως αυτή της προηγούµενης διετίας, στο µέλλον.

ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΓΝΩΣΗΤο κλίµα στις αγορές έχει βελτιωθεί όπως και οι δείκτες επιχειρηµατικής και καταναλωτικής εµπι-στοσύνης. Όµως, όσο και αν οι ενδείξεις αυτές είναι ενθαρρυντικές για το ότι τα χειρότερα έχουν περάσει βραχυπρόθεσµα, είναι ελάχιστα διαφωτιστικές για το κατά πόσο η ανάκαµψη αυ-τή είναι διατηρήσιµη µεσοπρόθεσµα, σύµφωνα µε την πρόσφατη έκθεση της κεντρικής τράπεζας της Αγγλίας και τον διοικητή της, Μέρβιν Κινγκ.

IΣΩΣ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙΔεν είµαι ακόµα σίγουρος ότι η ανάκαµψη είναι βιώσιµη και ότι η οικονοµία έχει µπει σε τροχιά αυτόνοµης ανόδου (χωρίς νέα πακέτα στήριξης), δηλώνει ο Γερµανός κεντρικός τραπεζίτης, Αξελ Βέµπερ.Είναι πολύ νωρίς ακόµη για την ΕΚΤ να αποσύρει τη ρευστότητα που διοχετεύει στις αγορές και τις κυβερνήσεις να αναστρέψουν την πολιτική δηµοσιονοµικής στήριξης.

ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣΤο ότι σήµερα βλέπουµε ενδείξεις ότι η πραγ-µατική οικονοµία έχει αρχίσει να βγαίνει από την περίοδο ελεύθερης πτώσης των προηγού-µενων µηνών, δεν σηµαίνει ότ ι δεν έχουµε µπροστά µας µια πορεία ανώµαλου δρόµου, τόνισε χαρακτηριστικά ο Ευρωπαίος κεντρικός τραπεζίτης, Ζαν Κλοντ Τρισέ, στην ετήσια συνά-ντηση των κεντρικών τραπεζιτών στο Jackson Hole του Wyoming, µετριάζοντας τους τόνους αισιοδοξίας που δηµιουργεί η ανάκαµψη των χρηµατιστηρίων.

60 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΝΟΙΚΟΚΥΡΕΥΟΝΤΑΣ ...ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΟΜΠΑΜΑ µόλις εξήγγειλε ότι τα δηµόσια ελλείµ-µατα της περιόδου 2010-2019 θα είναι κατά 2 τρισ. δολ. µεγαλύτε-ρα των αρχικών προβλέψεων λό-γω υστέρησης των φορολογικών εσόδων, ένδειξη για τον αναιµικό χαρακτήρα της όποιας ανάκαµ-ψης. Η αµερικανική οικονοµία όµως µάλλον θα βγεί νωρίτερα από την ύφεση από την Ευρω-παϊκή. Τα πρώτα θετικά σηµάδια για την οικονοµία είναι η ανα-κοπή της ελεύθερης πτώσης της κατανάλωσης των νοικοκυριών και η µικρή άνοδος στις πωλή-σεις νέων κατοικιών. Η ανεργία βέβαια συνεχίζει να αυξάνεται, γεγονός που περιορίζει τις προ-οπτικές ανόδου της κατανάλωσης και συνακόλουθα τόνωσης της οικονοµίας, όπως άλλωστε και η αυστηροποίηση των κριτηρίων χορήγησης δανείων από τις τρά-πεζες, στα απόνερα της κρίσης. Η κεντρική τράπεζα της χώρας µέ-χρι το τέλος του χρόνου σκοπεύει να αγοράσει τίτλους ενυπόθηκων δανείων και κρατικά οµόλογα αξίας 1,8 τρισ. δολ. για να στη-ρίξει την αγορά κατοικιών και τη χρηµατοδότησή της όπως και τη ρευστότητα της οικονοµίας.

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

Fed, µε τις συνολικές δεσµεύσεις ενι-σχύσεων-εγγυήσεων προς την αµερι-κανική οικονοµία να υπερβαίνουν τα 13 τρισ. δολ! Επίσηµες, δε, εκτιµή-σεις δεν αποκλείουν το ποσό αυτό να ανέλθει στα 23 τρισ. δολ. τα επόµενα χρόνια. Κατόπιν αυτών των παρεµβά-σεων είναι λογικό οι αγορές να ανα-κάµπτουν και η οικονοµία να φρενά-ρει την πτώση της. Με την τεράστια πυραµίδα των υφιστάµενων χρεών ένας παρατεταµένος αποπληθωρισµός θα οδηγούσε σε τσουνάµι χρεοκοπι-ών και πρωτοφανή ύφεση. Ζητείται ο επαναπληθωρισµός της οικονοµίας για να γίνει δυνατή η αποπληρωµή των χρεών. Όµως, αυτό συνεπάγε-ται τη δηµιουργία νέων χρεών από κάποιους. Πόσο ορθολογική είναι η προσδοκία επίλυσης της κρίσης χρε-

ών µε τη δηµιουργία νέων; Μήπως, απλώς έτσι αναβάλλεται η ώρα του πόνου; Μήπως, η συσσώρευση νέων χρεών σηµαίνει µία ακόµη µεγαλύτε-ρη µελλοντική κρίση;

Κρατική στήριξη

Όπως και µε τις αγορές, έτσι και µε την οικονοµία µία βραχυχρόνια βελτίωση των µεγεθών δεν σηµαί-νει απαραιτήτως και επιστροφή στο µονοπάτι της µόνιµης και βιώσιµης ανάκαµψης. Όσες επιχειρήσεις βελ-τίωσαν πρόσφατα την κερδοφορία τους, το έκαναν µειώνοντας τα κόστη τους, όχι αυξάνοντας τα έσοδά τους. Όσες επενδύουν το κάνουν για να αναπληρώσουν τα πολύ µειωµένα αποθέµατά τους. Αυτός ο κύκλος σύ-ντοµα θα κλείσει. Εάν δεν ανακάµψει η απασχόληση, οι µισθοί, η ιδιωτική κατανάλωση και οι κεφαλαιουχικές

µε συνέπεια οι τιµές των αγαθών να µειώνονται και να κυριαρχεί ο απο-πληθωρισµός.

Δύο όψεις

Υπάρχει, λοιπόν, µία διττή κατά-σταση: από τη µία πλευρά οι κοσµοϊ-στορικές χρηµατικές ενισχύσεις τονώ-νουν τις αγορές µετοχών, εµπορευµά-των, παραγώγων και πιστώσεων προς αυτές, ενώ από την άλλη η διαδικασία αποµόχλευσης στην πραγµατική οικο-νοµία µειώνει τις τιµές των ακινήτων, των αυτοκινήτων, των διαρκών κατα-ναλωτικών αγαθών και των τροφίµων. Πληθωρισµός αγορών περιουσιακών στοιχείων µε προεκτάσεις φούσκας για ορισµένες εξ’ αυτών (π.χ. µετοχές) και αποπληθωρισµός στους περισ-

σότερους τοµείς της πραγµατικής οι-κονοµίας. Που θα κλίνει ο ζυγός; Θα ανοίξουν οι τραπεζικές κάνουλες και θα διοχετευθεί µαζικά νέο δανεικό χρήµα σε επιχειρήσεις και καταναλω-τές ώστε να ανακάµψει σταθερά (έστω και µε αργούς ρυθµούς) η πραγµατική οικονοµία όπως υπόσχεται ο Μπερ-νάνκε, ή η χιονοστιβάδα των χρεών θα παρασύρει τελικά την οικονοµία σε µία µεγάλη ύφεση; Γιατί δεν πρέ-πει να ξεχνάµε ότι το φάντασµα ενός κραχ, ανάλογο του 1929, και ο µπα-µπούλας του αποπληθωρισµού υπο-χρέωσαν τις διεθνείς δηµοσιονοµικές και νοµισµατικές αρχές σε κοσµοϊστο-ρικές ενισχύσεις: την τελευταία διετία διπλασιάστηκε η προσφορά χρήµατος στη παγκόσµια οικονοµία, ενώ το τε-λευταίο τρίµηνο του 2008 διπλασιά-στηκε η νοµισµατική βάση στις ΗΠΑ και φέτος υπερδιπλασιάστηκε ο ισο-λογισµός της κεντρικής τράπεζας, της

Ο µεγάλος όγκος του χρήµατος παραµένει στα ταµεία των τραπεζών ή στους αποταµιευτικούς λογαριασµούς επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων που προσπαθούν να βελτιώσουν τη χρηµατοοικονοµική τους κατάσταση.

επενδύσεις δεν πρόκειται να δούµε βιώσιµη ανάκαµψη. Εξάλλου, ο µε-γάλος όγκος του χρήµατος παραµέ-νει στα ταµεία των τραπεζών ή στους αποταµιευτικούς λογαριασµούς επι-χειρήσεων και φυσικών προσώπων που προσπαθούν να βελτιώσουν τη χρηµατοοικονοµική τους κατάστα-ση. Επιπλέον, η κυβέρνηση Οµπάµα µόλις εξήγγειλε ότι τα δηµόσια ελ-λείµµατα της περιόδου 2010-2019 θα είναι κατά 2 τρισ. δολ. µεγαλύ-τερα των αρχικών προβλέψεων λό-γω υσ τέρησης των φορολογ ικών εσόδων, ένδειξη γ ια τον αναιµικό χαρακτήρα της όποιας ανάκαµψης. Συνεπώς, η ανάκαµψη αφορά περισ-σότερο προσδοκίες και τις αγορές που τις ακολουθούν, παρά την οικο-νοµία. Είναι περισσότερο στατιστι-κή, παρά πραγµατική. Βεβαίως, εάν συνεχισθεί και ενταθεί η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης (νοµισµα-τοποίηση ιδιωτικών χρεών από τις κεντρικές τράπεζες) δεν αποκλείεται και η πραγµατική οικονοµία να ανα-κάµψει τελικά. Δεν θα έχει, ωστόσο, επιλύσει κανένα από τα θεµελιώδη και διαρθρωτικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει µακροχρονίως (πλεο-νάζον παραγωγικό δυναµικό, φού-σκα χρεών κ.λπ.), ενώ θα προσθέσει και νέα βάρη στην πλάτη της µε µόνο κέρδος την αναβολή της κρίσης. Υπό το πρίσµα αυτό, οι αγορές µπορεί να συνεχίσουν να τρέχουν µε την ελπίδα της ανάκαµψης. Οι Dow και S&P µπο-ρεί να φθάσουν τις 10.000 και 1.100 µονάδες αντίστοιχα, το πετρέλαιο να ξεπεράσει τα 80-85 δολ., ο χρυσός τα 1000 δολ. κ.ο.κ. Μάλιστα, η άνο-δος αυτή µπορεί να είναι υπόθεση µερικών ηµερών και εβδοµάδων µό-νον. Στην πρώτη αρνητική οικονοµική εξέλιξη (π.χ. κραχ εµπορικών ακινή-των, δηµοσιονοµική και οµολογιακή κρίση, κατάρρευση δολαρίου) ή χρη-µατοπιστωτικό ατύχηµα (λόγω έκθε-σης σε αγορές παραγώγων, ακινήτων κ.λπ.), η διάψευση των επενδυτικών προσδοκιών είναι ικανή να οδηγή-σει σε πλήρη ανατροπή του τωρινού υπεραισιόδοξου κλίµατος που σήµε-ρα οδηγεί τις αγορές.

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

Μπορεί η οικονοµι-κή κρίση να µονοπωλεί το ενδιαφέρον των παγκόσµιων media, η ενέργεια όµως δεν πρόκειται να χάσει εύκολα την πρωτοκαθεδρία της και το πετρέ-λαιο δεν θα πάψει να µας απασχολεί τα επόµενα χρόνια. Την άποψη αυτή έρχονται να ενισχύσουν οι διεθνείς και εγχώριες ειδήσεις των τελευταίων εβδοµάδων, κάθε µια τους µε διαφο-ρετικό ειδικό βάρος. Ας πάµε όµως στη «µεγάλη σκηνή», την παγκόσµια. Οι πετρελαϊκές εταιρείες παρουσιά-ζουν καθίζηση καθαρών κερδών κατά αρκετές δεκάδες ποσοστιαίες µονάδες η κάθε µια. Μετά το ιστορικό υψηλό του καλοκαιριού του 2008, όταν η τιµή

ΟΙ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΑΝΑΜΕΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΟ-ΔΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΧΤΙΖΟΥΝ ΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΒΕΒΑΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ. ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΠΟΡΕΙ Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑ-ΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΥΓΡΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙ-ΖΕΙ, ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ, ΟΜΩΣ, ΣΤΟΝ ΚΛΑ-ΔΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ, ΜΕ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ. // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΤΟ ΠΟΛΥΤΑΡΑΧΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

του πετρελαίου εκτινάχθηκε στα 147 δολάρια το βαρέλι (και τα κέρδη των εταιρειών επίσης…), η πορεία είναι καθοδική, τα κόστη εξόρυξης και επε-ξεργασίας έχουν ανέβει στα ύψη και οι µεγάλοι πολυεθνικοί όµιλοι αντιµετω-πίζουν µια νέα πραγµατικότητα. Ήδη τρεις από τις µεγαλύτερες πετρελαϊκές ανακοίνωσαν, η µεν Royal Dutch Shell µείωση καθαρών κερδών κατά 70%, η δε BP κατά 53%, ενώ η ισπανική Rep-sol κατά 62%, όλες για το δεύτερο τρί-µηνο του 2009. Σύµφωνα µε πρόσφα-τη έκθεση της αµερικανικής εταιρείας συµβούλων IHS CERA (Cambridge Energy Research Associates), το κό-στος έρευνας και εξόρυξης/παραγωγής

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

64 ΕΠΙΛΟΓΗ


Η ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜ-ΦΩΝΙΑΣ ανάµεσα στον Όµιλο των Ελληνικών Πετρελαίων και της πολυεθνικής BP ήταν πραγ-µατική έκπληξη: µπορεί όλοι να ανέµεναν µια κίνηση µεγά-λου βεληνεκούς από τα ΕΛΠΕ – η ίδια η ηγεσία τους την είχε προεξοφλήσει – αλλά όχι προς την κατεύθυνση της BP. Εδώ, ο πρόεδρος των ΕΛΠΕ, Ευθύµιος Χριστοδούλου.

ΚΑΙ Η SHELL; Η υποτιθέ-µενη νύφη αναζητά γαµπρό ο οποίος θα αποκτήσει το δίκτυο πρατηρίων και τις άλλες εγχώρι-ες δραστηριότητές της, ενώ διε-θνώς έθεσε σε εφαρµογή το νέο επιχειρησιακό της σχέδιο από την 1η Ιουλίου. Σύµφωνα µε δη-µοσιογραφικές πληροφορίες οι µνηστήρες είναι τρεις. Τη Shell πάντως διεκδικεί, σύµφωνα µε επίσηµη επιβεβαίωση από τον ίδιο τον Β. Βαρδινογιάννη (επά-νω), η Motor Oil. Η τελευταία, ιδιαίτερα ανθεκτική απέναντι στην κρίση, προωθεί αυτό το διάστηµα επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγικής δυνα-µικότητας του διυλιστηρίου της κατά 25% και δηµιουργεί νέα µονάδα η οποία θα λειτουργή-σει το 2010.

ανάµεσα στη Gazprom και τη ΔΕΣΦΑ για τη σύσταση κοινής εταιρείας η οποία θα αναλάβει την κατασκευή του ελληνικού τµήµατος του αγωγού South Stream (η σύσταση αυτής της εταιρείας υλοποιείται µε σχετική κα-θυστέρηση καθώς προβλεπόταν από τη συµφωνία Β. Πούτιν- Κ. Καραµαν-λή του 2007), υπάρχουν µια σειρά αρ-νητικές ειδήσεις που προβληµατίζουν. Η απόφαση που πήρε η Ευρωπαϊκή Ένωση για την ίδρυση κεντρικού συ-ντονιστικού Γραφείου Δηµοπρασιών για τη διασυνοριακή αγορά ενέργει-ας (που τόσο ενδιαφέρει τους δυτι-κούς...) µε έδρα την Πογκόριτσα στο Μαυροβούνιο κι όχι τη Θεσσαλονίκη όπως λογικά αναµενόταν, αλλά και τα πισωγυρίσµατα των Βουλγάρων «συ-νεταίρων» µας στους ενεργειακούς αγωγούς που στρέφουν απροκάλυπτα πλέον το ενδιαφέρον τους προς τις αµερικανικές υποσχέσεις ενεργεια-κής «ανεξαρτησίας», θεωρούνται από τους αναλυτές της ενεργειακής αγοράς ως «εθνικές ήττες». «Είναι προφα-νές ότι, εάν η κυβέρνηση δεν επιθυ-µεί την πλήρη περιθωριοποίηση της χώρας µας στο ενεργειακό τοπίο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, θα πρέπει πολύ σύντοµα να αναπροσαρµόσει τους στόχους της και να αποδεχτεί τη νέα πραγµατικότητα» υποστηρίζει σε άρθρο του στο περιοδικό του Ιν-στιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) ο αντιπρόεδρός του, Κωστής Σταµπολής. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το σχόλιο του Γιώργου Δελαστίκ στο Έθνος, στις αρχές του περασµένου Αυγούστου, ο οποίος προβλέπει σχετικά µε τις κινήσεις του Βούλγαρου πρωθυπουργού ότι «η γραµµή Μπορίσοφ αυξάνει κατα-κόρυφα τον κίνδυνο να στερηθεί η Ελλάδα των ποσοτήτων φυσικού αε-ρίου που χρειάζεται και να περιέλθει σε κατάσταση ενεργειακής οµηρείας από την Τουρκία».

Υπάρχουν όµως και θετικές εξελί-ξεις, αµιγώς πετρελαϊκές µάλιστα. Ο λόγος για τον Πρίνο, όπου µε στόχο την εξόρυξη περίπου 13.000 βαρε-λιών αργού την ηµέρα, ξεκίνησε την άνοιξη µια επένδυση από την οποία

πετρελαίου και φυσικού αερίου και κατασκευής σχετικών εγκαταστάσεων αυξήθηκε κατά περίπου 12% το τελευ-ταίο εξάµηνο. Σχολιάζοντας τα αποτε-λέσµατα της έρευνας, ο Pritesh Patel, διευθυντής της έρευνας η οποία φέρει τον τίτλο ‘Capital Costs Analysis Forum for Upstream’ ανέφερε πως «τα κόστη αυτά είναι µια µεγάλη πρόκληση για τις πετρελαϊκές και τις εταιρείες φυσι-κού αερίου και επηρεάζουν καθορι-στικά τις καθυστερήσεις και τις αναβο-λές πολλών projects». Παρόλα αυτά, η πετρελαϊκή δραστηριότητα παραµένει δυναµική: η µάχη για τα συµβόλαια του Ιράκ ήταν εντυπωσιακή, οι δρα-στηριότητες σε σηµαντικά κοιτάσµα-τα εντατικές (π.χ. νήσος Σαχαλίνη), οι κατασκευαστικές δραστηριότητες των πετρελαϊκών εταιρειών συνεχίζονται την ίδια ώρα που το κόστος του χάλυβα και το κόστος των µεταφορών παραµέ-νουν υψηλά. «Οι τιµές εξόρυξης διαφέ-ρουν από περιοχή σε περιοχή», εξηγεί ο Pritesh Patel. «Σε περιοχές µε υψηλή κινητικότητα όπως η Μέση Ανατολή, η Δυτική Αφρική, η Νότια Αµερική και η Αυστραλία το κόστος παραµένει πολύ υψηλό, σε σχέση µε περιοχές συγκρα-τηµένης αύξησης όπως η Ευρώπη και η Βόρεια Αµερική» υποστηρίζει. Να σηµειώσουµε εδώ ότι σύµφωνα µε δη-λώσεις του Bart Chilton, στελέχους της Επιτροπής Συναλλαγών Συµβολαίων Εµπορευµάτων (Wall Street Journal, 28 Ιουλίου) ότι το ξέφρενο ράλι του πετρε-λαίου, κατά τη διάρκεια του θέρους του 2008, δεν ήταν αποτέλεσµα της διατά-ραξης στη σχέση ζήτησης- προσφοράς αλλά αποτέλεσµα χειραγώγησης, δια-κράτησης και πώλησης προθεσµιακών δικαιωµάτων (futures στην πετρελαϊκή ορολογία).

Στην Ελλάδα ο προβληµατι-σµός παραµένει!

Στην Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνη-ση προσανατολισµένη στην «πολιτική των αγωγών», περιµένει µε αγωνία ότι η ενεργειακή διπλωµατία της, θα αποδώσει καρπούς. Τα πράγµατα δεν εξελίσσονται πάντα µε τον επιθυµητό τρόπο και παρά τις επιµέρους επιτυχί-ες, όπως ήταν η πρόσφατη συµφωνία

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

Οι πολυεθνικοί το ξανασκέφτονται

Η αναγγελία της συµφωνίας ανά-µεσα στον Όµιλο των Ελληνικών Πε-τρελαίων και της πολυεθνικής BP ήταν πραγµατική έκπληξη: µπορεί όλοι να ανέµεναν µια κίνηση µεγάλου βεληνε-κούς από τα ΕΛΠΕ αλλά όχι προς την κατεύθυνση της BP. Η συµφωνία, το ύψος της οποίας ανέρχεται στα 360 εκατ. ευρώ, αφορά στο δίκτυο των 1.200 πρατηρίων της πολυεθνικής τα οποία περνάνε στα ΕΛΠΕ, όπως και οι αποθηκευτικοί χώροι (170.000 κυβι-κά µέτρα), ενώ ο ελληνικός όµιλος θα πάρει στον έλεγχό του και τη διαχεί-ριση του βιοµηχανικού πελατολογίου. Η συµφωνία ανάµεσα στις ΕΛΠΕ και BP – εφόσον εγκριθεί από την Επιτρο-πή Ανταγωνισµού – θα δώσει στην πρώτη περίπου το 70% της διύλισης πετρελαίου και περίπου το 30% στην αγορά του εµπορίου πετρελαιοειδών.

Η ΒP δεν αποχωρεί ολοκληρωτικά καθώς διατηρεί τα συµφέροντά της

ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΨΗΛΑΣήµερα, η τιµή του πετρελαίου βρίσκεται λίγο κάτω από τα 70 δολάρια το βαρέλι και εκτιµάται ότι θα συνεχίσει ανοδικά. Έτσι, παρά τις αναµενόµενες διακυµάν-σεις, θα φτάσει το 2010, κατά µέσο όρο, τα 73 δολάρια το βαρέλι εκτιµά έρευνα του Reuters στα τέλη του περασµένου Ιουλίου. Το µικρό ράλι του πετρελαίου συνδέεται άµεσα µε το µικρό επίσης ράλι των µετοχών κατά τη διάρκεια του δεύτε-ρου τριµήνου του 2009. Η αισιοδοξία, η οποία επανέρχεται στις αγορές µε µικρές δόσεις, προκάλεσε την πάνω από 80% άνοδο της τιµής του µαύρου χρυσού από τις αρχές του 2009 όταν είχε πέσει κάτω από τα 35 δολάρια το βαρέλι.

αναµένονται πολλά. Για πρώτη φορά µετά από διακοπή αρκετών χρόνων, µια πετρελαϊκή δραστηριότητα ξε-κινάει και πάλι στο Βόρειο Αιγαίο κι όλοι εύχονται αυτή τη φορά η προ-σπάθεια να αποφύγει τα εµπόδια του παρελθόντος. Όπως ανακοινώθηκε η επένδυση ύψους 200 εκατ. δολαρίων θα στηριχθεί αποκλειστικά σε ιδιω-τικά κεφάλαια και θα είναι απόλυτα ασφαλής για το ελληνικό δηµόσιο το οποίο αναµένεται να εξασφαλίσει περίπου το 40% των κερδών. Μέσα στο κατακαλόκαιρο, επίσης, τα κοιτά-σµατα της ευρύτερης περιοχής ήρ-θαν και πάλι στο προσκήνιο, αυτή τη φορά εξαιτίας της αντιπαράθεσης ανάµεσα στην Κύπρο και την Τουρκία για τις έρευνες που επιθυµεί να ξεκι-νήσει η πρώτη σε εθνικά της ύδατα. Η Τουρκία η οποία βλέπει το ελληνι-κό «πετρελαϊκό τόξο» στο Αιγαίο να παρουσιάζει έντονη κινητικότητα το τελευταίο διάστηµα, στοχεύει στο να δηµιουργήσει προσκόµµατα στην πο-ρεία των ερευνών.

66 ΕΠΙΛΟΓΗ


σε εξειδικευµένες κατηγορίες πετρο-χηµικών προϊόντων: λιπαντικά, ναυ-τιλιακά και αεροπορικά καύσιµα, ενώ όπως µας ενηµέρωσε ο επικεφαλής της BP Solar στην Ελλάδα, Σωτήριος Καπέλλος, κανονικά συνεχίζεται το επενδυτικό της πρόγραµµα στον χώ-ρο των φωτοβολταϊκών. Και η Shell; Η υποτιθέµενη νύφη αναζητά γαµπρό ο οποίος θα αποκτήσει το δίκτυο πρα-τηρίων και τις άλλες εγχώριες δρα-στηριότητές της. Σύµφωνα µε δηµοσι-ογραφικές πληροφορίες οι µνηστήρες είναι τρεις. Τη Shell πάντως διεκδικεί, σύµφωνα µε επίσηµη επιβεβαίωση από τον ίδιο τον κ. Β. Βαρδινογιάννη, η Motor Oil. Η τελευταία, ιδιαίτερα ανθεκτική απέναντι στην κρίση, προ-ωθεί αυτό το διάστηµα επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγικής δυ-ναµικότητας του διυλιστηρίου της κα-τά 25% και δηµιουργεί νέα µονάδα η οποία θα λειτουργήσει το 2010.

Οι δύο πολυεθνικές χάνουν µε-ρίδια στην ελληνική αγορά: το πρώ-το τρίµηνο η BP βρέθηκε στο 14,3% (16,9% πέρυσι) και η Shell στο 16,3% (από 16,8% πέρυσι). Αντίθετα οι µι-κρές ελληνικές πάνε από το καλό στο καλύτερο: η Aegean Oil βρίσκεται πά-νω από το 8%, η Ελίν στο 6,7% και η Revoil στο 6,3%. Εξαιρετικά κινείται η ΕΤΕΚΑ, η οποία κατέγραψε µια από τις µεγαλύτερες αυξήσεις κύκλου εργασι-ών και έχει θέσει στόχο να φτάσει τα 300 πρατήρια µέχρι τα τέλη του 2010 (250 σήµερα). Η Jet Oil συνεχίζει µε προσεκτικά βήµατα την ανάπτυξή της, εξασφάλισε τα πρατήρια των Dracoil και El Petrol και είδε µέσα στο 2008 τις πωλήσεις της να αυξάνουν κατά 36%.

Πολλοί παίκτες,µικρή αγορά

Σύµφωνα µε εκτιµήσεις ανθρώ-πων του πετρελαϊκού κλάδου η κατα-νάλωση πετρελαιοειδών υποχώρησε στην Ελλάδα κατά περίπου 1,8% στη διάρκεια του 2008. Οι ίδιοι εκτιµούν ότι η πτώση της αγοράς κατά το 2009 θα ανέλθει σε 15% (πάνω από 7% το πρώτο πεντάµηνο) κάτι το οποίο ανα-µένεται να εντείνει την πίεση προς τους «µικρούς» του κλάδου. Σύµφω-

ΝΕΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΗ οικονοµική κρίση, η οποία χρονικά ακολούθησε το εξωφρενικό ράλι της τιµής του πετρελαίου το καλοκαίρι του 2008 έχει ασφαλώς προβληµατίσει, δεν αποτελεί όµως παρά ένα ακόµα επεισόδιο σε µια πολυτάραχη ιστορία κρίσεων οι οποίες ξεκίνησαν εδώ και περίπου µισό αιώνα.

-3% Η ΖΗΤΗΣΗ

Το 2009 αναµένεται να καταγρα-φεί η µεγαλύτερη µείωση στη ζήτηση πετρελαίου από το 1981, σύµφωνα µε τον Διεθνή Οργανι-σµό Ενέργειας (ΙΕΑ). Ο ΙΕΑ προβλέπει µείωση της τάξης του 3% µε τη ζήτηση να δια-µορφώνεται στα 83,2 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ηµέρα, ενώ πέρυσι ήταν κατά 2,6 εκατ. βαρέλια την ηµέρα µεγαλύτερη.

ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ

Τα δοµικά προβλήµατα της ελληνικής αγοράς είναι πολλά και ταλα-νίζουν τον κλάδο εδώ και χρόνια. Θυµίζουµε εν τάχει: ο τεράστιος αριθµός πρατηρίων και ο υπερβολικός εταιρειών εµπορίας (στη χώρα λειτουργούσαν µέχρι πρόσφατα 8.500 πρατήρια, όταν µε τα διεθνή standards χρειάζονται 3.000- 3.500 πρατήρια), το εκτεταµένο φαι-νόµενο του λαθρεµπορίου, η αδυναµία της πολιτείας να αναλάβει το πολιτικό κόστος ορισµένων αναγκαίων µέτρων εξυγίανσης της αγοράς (φάνηκε ξεκάθαρα στο ζήτηµα των ταµειακών µηχανών µετά τις εξε-λίξεις του Μαΐου περί χρηµατοδότησης, όπως και στο ‘καυτό’ ζήτηµα

των αυτόµατων πωλητών βενζίνης) και η γεω-γραφία της ελληνικής επικράτειας συνθέ-τουν ένα πολύ ιδιαίτερο τοπίο. Μέσα σε

αυτό το τοπίο, οι πετρελαϊκές εταιρείες, ελεγχόµενες όσο ελάχιστοι άλλοι κλά-δοι και µε δηµοσιευµένα τα βασικά θεµελιώδη µεγέθη τους, κινούνται προσεκτικά. Όσο για τη δέσµη µέ-τρων του υπουργείου Ανάπτυξης µε στόχο την πιο εύρυθµη λειτουργία του ανταγωνισµού, αυτή ξεκίνησε

πρόσφατα µε την ανακοίνωση του Κ. Χατζηδάκη για εγκατάστα-

ση ταµειακών µηχανών στα πρατήρια καυσίµων το

2010, ενώ έχει ξεκινή-σει ο διάλογος για

την απελευθέρω-ση του επαγγέλ-µατος των βυτιο-φορέων.

λίξεις του Μαΐου περί χρηµατοδότησης, όπως και στο ‘καυτό’ ζήτηµα των αυτόµατων πωλητών βενζίνης

γραφία της ελληνικής επικράτειας συνθέ-τουν ένα πολύ ιδιαίτερο τοπίο

αυτό το τοπίο, οι πετρελαϊκές εταιρείεςελεγχόµενες όσο ελάχιστοι άλλοι κλά-δοι και µε δηµοσιευµένα τα βασικά θεµελιώδη µεγέθη τουςπροσεκτικά. Όσο για τη δέσµη µέ-τρων του υπουργείου Ανάπτυξης µε στόχο την πιο εύρυθµη λειτουργία του ανταγωνισµού

πρόσφατα µε την ανακοίνωση του Κ. Χατζηδάκη για εγκατάστα-

ση ταµειακών µηχανών στα πρατήρια καυσίµων το

2010, σει ο διάλογος για

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

να µε ανάλυση της Stat Bank, οι πω-λήσεις των 70 µεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου ( διύλισης, εµπορικές και άλλες) αυξήθηκαν κατά 21% το 2008, η κερδοφορία τους όµως έχει πέσει κατά 70%. Οι πωλήσεις αυξήθηκαν από 11,7 δισ. ευρώ το 2007 σε 14,2 δισ. ευρώ το 2008. Τα συνολικά κέρ-δη τους µειώθηκαν από 122,1 εκατ. ευρώ σε 37,9 εκατ. ευρώ. Οι εταιρεί-ες εµπορίας πετρελαιοειδών µείωσαν περαιτέρω το µέσο περιθώριο καθα-ρού κέρδους των από 1,05% το 2007 σε 0,27% το 2008. «Η κάθετη πτώση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων σε συνδυασµό µε τους αυστηρότερους όρους πληρωµής (πισ τωτικά όρια και χρονικό όριο αποπληρωµής) από τα Ελληνικά Πετρέλαια και τη Μότορ Όιλ έχει οδηγήσει σε ραγδαίες αλλα-γές στην εγχώρια αγορά καυσίµων. Μετά το κλείσιµο της El Petrol και την οικονοµική δυσπραγία της Sunoil και της Dracoil τουλάχιστον τρεις ακόµη εταιρείες ακολουθούν έντονα αρνητι-κή πορεία στην αγορά» επισηµαίνεται στην έκθεση.

Επενδύσεις σε παράπλευρες δραστηριότητες

Σηµαντικό επιχειρηµατικό νέο, προερχόµενο από τον πετρελαϊκό κλάδο είναι η δηµιουργία µιας νέας ...µη πετρελαϊκής εταιρείας. Πρόκειται για τη δηµιουργία ενός νέου, σηµα-ντικής κεφαλαιακής δύναµης, παίκτη στον χώρο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η Elpedison, όπως θα εί-ναι το όνοµα της εταιρείας, αποτελεί το κοινό σχήµα που δηµιούργησαν τα Ελληνικά Πετρέλαια και ο πολυε-θνικός όµιλος της Edison και τα ίδια κεφάλαια ανέρχονται σε 85 εκατ. ευ-ρώ. Η νέα εταιρεία, θα ενοποιήσει τις µέχρι τώρα δραστηριότητες των ΕΛΠΕ στον χώρο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες κάθε άλλο παρά αµελητέες είναι (δύο θυγατρικές ηλε-κτροπαραγωγής), ενώ ο σχεδιασµός προβλέπει την υλοποίηση αξιόλογου επενδυτικού προγράµµατος- εκεί βρί-σκεται άλλωστε η καρδιά της συµφω-νίας. Με βάση τα σηµερινά δεδοµένα το κοινό σχήµα θα διαχειρίζεται εγκα-

τεστηµένη ισχύ η οποία ανέρχεται σε 300 MW, ο στόχος όµως είναι ιδιαί-τερα φιλόδοξος καθώς προβλέπει εγκατάσταση ισχύος 2.000 ΜW. Ο διευθύνων σύµβουλος της ελληνικής πετρελαϊκής εταιρείας Ι. Κωστόπου-λος ανακοίνωσε επίσης τη θέληση του νέου σχήµατος να δραστηριοποιηθεί στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας.

Με τους καλύτερους επιθυµεί να συνεργαστεί και η Motor Oil, η οποία µέσα στο 2008 είδε τα θεµελιώδη µε-γέθη της να εκτοξεύονταν προς τα πά-νω: η εταιρεία κατέγραψε ρεκόρ στον όγκο πωλήσεων µε 9 εκατ. µετρικούς τόνους, ενώ ο κύκλος εργασιών της µητρικής ανήλθε σε 5,06 δισ. ευρώ έναντι 3,72 δισ. ευρώ το 2007. Στη µάχη για την ηλεκτρική ενέργεια, η Motor Oil εξαγόρασε από τον ισπα-νικό όµιλο της Iberdrola το µερίδιό του σε µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για την εταιρεία ‘Κόρινθος Power’ η οποία είναι εγκα-τεστηµένη σε χώρους της ελληνικής εταιρείας στους Αγίους Θεοδώρους και στο µετοχικό κεφάλαιο της οποί-ας θα συµµετέχει πλέον και ο όµιλος Μυτιληναίου. Ο όµιλος Βαρδινογιάν-νη, στρέφεται προς την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό αποδει-κνύει η νέα αίτηση προς τη ΡΑΕ για τη δηµιουργία µονάδας συνδυασµένου κύκλου µε φυσικό αέριο ισχύος 440 MW- στη µονάδα θα µετέχουν και οι Avin – Cyclon. Όσο για τους µικρότε-ρους της ελληνικής αγοράς, οι κινή-σεις τους, πολύ προσεκτικές και επη-ρεασµένες από την ύφεση, στοχεύουν στη διατήρηση της θέσης τους στην αγορά. Η Ελίν, η οποία διαθέτει δί-κτυο 540 πρατηρίων, συνεργάζεται σε ένα πρόγραµµα loyalty µε τη Eurobank EFG, ενώ η Revoil, η οποία ενέταξε άλ-λα τρία πρατήρια στο δίκτυό της, συνε-χίζει τη συνεργασία της µε το Ε.Μ.Πο-λυτεχνείο για τον ποιοτικό έλεγχο των καυσίµων της. Όσο για την είσοδο της Gazprom στην ελληνική αγορά, αυτός είναι (ακόµη) ένας «µύθος» της πετρε-λαϊκής αγοράς που ακούγεται εδώ και µια πενταετία, από τότε δηλαδή που η «πολιτική των αγωγών» άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.

150 ΧΡΟΝΙΑΦ έ τ ο ς σ υ -

µπληρώνονται 150 χρόνια από την πρώτη οργανωµένη εξόρυξη πετρελαίου στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, όταν ο µηχανοδηγός Edwin L. Drake ανακάλυψε, ύστε-ρα από διε τή έρευνα, άφθονο πετρέλαιο χτυπώντας µόλις στα 20 µέτρα από την επιφάνεια της γης. Μέσα σε ενάµιση αιώνα, η ανθρωπότητα συνδέθηκε τόσο στενά µε το συγκεκριµένο καύσι-µο, έτσι ώστε σήµερα, η ιδέα και µόνο της πιθανής έλλειψής του τα επόµενα χρόνια, να σχετίζεται µε σειρά από αρνητικές επιπτώσεις σε όλες τις ανθρώπινες δραστηρι-ότητες – από τις οικονοµικές µέ-χρι την απλή καθηµερινότητά µας.

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ«Σε ολόκληρο τον κόσµο οι άνθρωποι αντιστέκονται στην εξαρτηµένη από το πετρέλαιο ζωή και υιοθετούν λιγότερο κα-ταναλωτικούς τρόπους διατρο-φής, µεταφοράς και στέγασης, άλλοι επειδή στην πλειονότητά τους ζουν µέσα στην ανέχεια, άλλοι επειδή επιλέγουν νέους τρόπους και ανακαλύπτουν εκ νέου κάποιους παλαιότερους», αναφέρει η δηµοσ ιογράφος Sonia Shah στο έργο της για την ιστορία του ‘µαύρου χρυσού’ / (Shah Sonia, ‘Η ισ τορία του αργού πετρελαίου’, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα, 2008). Το ποδή-λατο για παράδειγµα, είναι ένας από αυτούς…

68 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 69

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΦΕΣΗ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΠΛΗΤΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΟΛΟΣΣΟΥΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ «ΤΡΕΧΟΥΝ» ΜΕ ΦΡΕΝΗΡΕΙΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ. ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΝΑΓΚΑΖΟ-ΝΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΝ ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ.// ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ

ΕΚΡΗΞΗ ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ & ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

Το φθινόπωρο αναµέ-νεται ιδιαίτερα θερµό καθώς η αγορά εµφα-νίζει έντονες τάσεις συ-γκέν τρωσης. Μετά τα δίδυµα, Cosmote–ΟTE,

Forthnet –Nova και Wind–Tellas, δη-µιουργείται άλλο ένα ισχυρό δίδυ-µο µε τη στρατηγική συνεργασία της Vodafone µε την Hellas Online. Στο κοµµάτι των εξαγορών µπαίνουν και οι µικρότεροι παίκτες της αγοράς µε µια κίνηση που δίνει νέα δυναµική στα σχέδιά τους. Ο γάµος Vivodi–On Telecoms και η επικύρωση της συµ-φωνίας µε το σχήµα Net One–Algon-et, θα δηµιουργήσει έναν ανταγωνι-στικό πόλο, ειδικά αν καταφέρει να µπει στο Χρηµατιστήριο, είτε µέσω εξαγοράς, είτε µέσω συγχώνευσης µε εισηγµένη εταιρεία. Κινητικότητα

παρατηρείται και στα στελέχη µε πιο ηχηρή µεταγραφή αυτή του Νάσου Ζαρκαλή που µεταπήδησε από τη θέση του διευθύνοντος συµβούλου στην HOL σε αυτή του chief operating officer & αναπληρωτή CEO στη Wind. Η Wind λίγες ηµέρες νωρίτερα είχε χάσει τον Δαµιανό Χαραλαµπίδη που πέρασε στη Vodafone διατηρώντας τη θέση του chief operating officer, ενώ ο Σωκράτης Κοµινάκης έχει πλέ-ον νέο ρόλο στην εταιρεία. Αλλαγές υπήρξαν και στις µικρότερες εταιρείες µε κυριότερη την αποχώρηση των Νί-κου Μανασή και Κάρολου Γκίκα από τη διοίκηση της On Telecoms ύστερα από την αποτυχία συγχώνευσης της On µε την εταιρεία Ζήνων. Η µεγάλη κινητικότητα που έχει παρατηρηθεί στις συνεργασίες και τις συγχωνεύ-σεις των εταιρειών οφείλεται κατά ένα

µέρος στην ανάγκη για την εξασφά-λιση µεγάλων κεφαλαίων έτσι ώστε να γίνουν επενδύσεις στον τοµέα της παροχής περιεχοµένου. Έτσι, µετά την εξαγορά της Nova από τη Forthnet, η εταιρεία απέκτησε ένα ανταγωνιστι-κό πλεονέκτηµα, το περιεχόµενο των καναλιών, που την έθεσε αυτόµατα σε πλεονεκτική θέση στη νέα εποχή των τηλεπικοινωνιών. Οι τηλεπικοινωνια-κές εταιρείες µπαίνουν πλέον σε µια νέα αγορά, άγνωστη µέχρι σήµερα γι’ αυτές, και προσπαθούν να κλείσουν κοστοβόρες συµφωνίες µε τα µεγάλα στούντιο του εξωτερικού, τις ποδο-σφαιρικές οµοσπονδίες, αλλά και Έλ-ληνες παραγωγούς και τηλεοπτικούς φορείς έτσι ώστε να µπορούν να προ-σφέρουν υπηρεσίες τηλεόρασης. Αν και αρχικά µόνο η ON Telecoms και στη συνέχεια η Vivodi προσέφεραν

70 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ & ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

υπηρεσίες περιεχοµένου, το πεδίο άλλαξε όταν µπήκαν στην αγορά η Forthnet (δυναµικά µέσω της Nova), η Hellas Online και τελευταίος ο ΟΤΕ που έχει συνάψει µια σειρά από συµ-φωνίες για το Conn-X TV. Ο ΟΤΕ στην ουσία ξεκίνησε τη διαδικασία υλοποί-ησης πλατφόρµας δορυφορικής τηλε-όρασης µπαίνοντας στα ληµέρια της Nova που µέχρι σήµερα είχε στηρίξει την επιτυχία της κυρίως στην παρο-χή αθλητικού περιεχοµένου. Στόχος του ΟΤΕ είναι να φτάσει τους 20.000 συνδροµητές µέσα στο 2009, στόχος αισιόδοξος καθώς σήµερα η συνδρο-µητική βάση της συγκεκριµένης υπη-ρεσίας δεν ξεπερνά τους 6.000 συν-δροµητές. Ωστόσο, ο έντονος αντα-γωνισµός για την απόκτηση δικαιω-µάτων και τη χορηγία οµάδων δεν συνεπάγονται αστραπιαία αποδοχή των υπηρεσιών από τους καταναλω-τές µε αποτέλεσµα οι συγκεκριµένες υπηρεσίες να ασκούν µεγάλη πίεση στα οικονοµικά των εταιρειών.

Ασύρµατο ίντερνετ και δίκτυα 3ης γενιάς

Η δορυφορική πλατφόρ-µα δεν είναι το µόνο «ασύρ-

µατο» πεδίο ανταγωνισµού κα-θώς το στοίχηµα για τις εταιρεί-

ες κινητής τηλεφωνίας είναι πλέον οι υπηρεσίες ασύρµατου ίντερνετ. Η

ανάπτυξη δικτύων τρίτης γενιάς /3G συνεχίζεται µε γοργούς ρυθµούς µε τις εταιρείες να ανακοινώνουν όλο και µεγαλύτερες ταχύτητες. Οι συνδέσεις στα αστικά κέντρα φτάνουν πλέον µέ-χρι και τα 7.2Mbps όµως το κόστος παραµένει υψηλό και η κάλυψη των δικτύων 3G δεν είναι πανελλαδική αποτρέποντας τη µεγάλη διείσδυση παρόµοιων υπηρεσιών στο ευρύ κοι-νό. Οι 3 εταιρείες που παρέχουν πρό-σβαση στο ασύρµατο δίκτυο µέσω δι-κτύων 3ης γενιάς δεν είναι µόνες τους καθώς τις ανταγωνίζεται το µεγάλο δί-κτυο µε Wi-Fi spots της Forthnet που διατίθεται δωρεάν στους συνδροµητές της. Αν και το ασύρµατο δίκτυο δεν θα φτάσει ποτέ την ποιότητα και την τα-χύτητα των καλωδίων (ειδικά της οπτι-κής ίνας), ωστόσο θα αποτελέσει µια πηγή εσόδων για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας καθώς οι συνδροµητές, όλο και περισσότερο, επιθυµούν την πρόσβαση στο ίντερνετ από το κινητό τους. Ηλεκτρονικές υπηρεσίες κοινωνι-κής δικτύωσης όπως το Facebook και το Twitter ωθούν τους χρήστες στην 24/7 σύνδεση µε το ίντερνετ, ενώ οι τελευταίες συσκευές κινητής τηλεφω-νίας κάνουν την πρόσβαση στο διαδί-κτυο εξαιρετικά εύκολη ακόµα και για αρχάριους χρήστες.

«Δώσε µου τον συνδροµητή σου»

Οι διαµάχες των εταιρειών κινη-τής τηλεφωνίας αφορούν το σύνολο των επικοινωνιακών τους ενεργειών. Οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες είναι σήµερα περισσότερο «επιθετικές» από ποτέ. Η πτώση στα περιθώρια κέρδους καθώς και η στασιµότητα στην εγγραφή νέων συνδροµητών έχει οδηγήσει στην πραγµατοποίη-ση µεγάλων προσφορών που στόχο έχουν κυρίως την «κλοπή» συνδρο-

17% Η διείσ-δυση των νέων τεχνολογιών στον πληθυσµό. Μακρύς ο

δρόµος για την Ελλάδα δεδο-µένου ότι οι πρώτες χώρες στη σχετική κατάταξη, π.χ. Δανία

η διείσδυση στον πληθυ-σµό ξεπερνά το 37%!

180 χιλ. plus Βήµατα πρέπει

να γίνουν στο κοµµάτι της ασύρµατης σύνδεσης µέσω

δικτύων τρίτης γενιάς καθώς σήµερα υπάρχουν 180.372 χρήστες καρτών για πρό-

σβαση στο δίκτυο µέσω 3G.

11% Συνολι-κά 1.217.413 συνδέσεις

κινητής τηλεφωνίας µπαί-νουν στο διαδίκτυο µέσα

από κινητό τηλέφωνο, πο-σοστό που αναλογεί στο

10,9% των Ελλήνων.

ΕΠΙΛΟΓΗ 71

µητών από τον ανταγωνισµό. Έτσι οι προσφορές επικεντρώνονται στα συµ-βόλαια νέων συνδροµητών καθώς και στη φορητότητα από άλλο πάροχο. Οι δωρεάν συσκευές, οι µεγάλες εκπτώσεις και οι πωλήσεις σε τιµή κόστους είναι το βασικό µενού σε καθηµερινή βάση, ενώ χαρακτηριστικό παράδειγµα του έντο-νου ανταγωνισµού ήταν η «µάχη των καρτοκινητών», Frog και Q, που ξέφυγε από τα όρια καθωσπρεπισµού της ελλη-νικής διαφηµιστικής δεοντολογίας.

Το πάγιο της έριδος

Η παραβίαση της διαφηµιστικής δεοντολογίας βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο διαµάχης µε αφορµή δια-φηµίσεις των εναλλακτικών παρόχων για το πάγιο του ΟΤΕ. Συγκεκριµένα οι εναλλακτικοί πάροχοι, από την αρ-χή λειτουργίας τους, διαφηµίζουν τις υπηρεσίες τους τονίζοντας ότι προ-σφέρονται «χωρίς πάγιο του ΟΤΕ», γεγονός που ενόχλησε τον Οργανισµό και προσέφυγε στο Συµβούλιο Ελέγ-χου Επικοινωνίας. Πέρα από τα θεσµι-κά µέτρα που έλαβε ο ΟΤΕ, φρόντισε και ο ίδιος να «καταργήσει» το πάγιό του λανσάροντας µια νέα προσφορά που απευθύνεται στους καταναλωτές που δεν θέλουν να πληρώνουν πάγιο. Η προσφορά είχε και την έγκριση της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων µε την οποία ο ΟΤΕ βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε σύ-γκρουση. Η ΕΕΤΤ θέτει σε διαδικασίες έγκρισης τις προσφορές του Οργανι-σµού και πολλές φορές δεν επιτρέπει την υλοποίηση προσφορών που, σύµ-φωνα µε την ίδια, ενδέχεται να διατα-ράξουν τον ανταγωνισµό στις τηλεπι-κοινωνίες. Βέβαια οι αποφάσεις της ΕΕΤΤ στερούν από το καταναλωτικό κοινό προσφορές που σίγουρα είναι για το συµφέρον του καθώς ενοποιούν τις υπηρεσίες του ΟΤΕ (κινητή, σταθε-ρή τηλεφωνία και ίντερνετ) σε πολύ ανταγωνιστικό κόστος. Η σύγκρουση του ΟΤΕ µε κρατικούς παράγοντες και αρχές δεν περιορίζεται στην ΕΕΤΤ µετά την πρόθεση του Υπουργείου Μεταφο-ρών να αναπτύξει πανελλαδικό δίκτυο οπτικών ινών µε τη βοήθεια τριών κοινοπρακτικών σχηµάτων, στα οποία

ενδέχεται να συµµετέχουν κατασκευα-στικές και τηλεπικοινωνιακές εταιρείες και ΔΕΚΟ. Σε περίπτωση που υλοποι-ηθεί το νέο σχέδιο θα έχει επιπτώσεις στη θέση του ΟΤΕ στην ελληνική αγο-ρά καθώς οι οπτικές ίνες προσφέρουν ανώτερες υπηρεσίες τόσο από το πα-ρόν δίκτυο χάλκινων καλωδίων του ΟΤΕ όσο και από το µελλοντικό δίκτυο VDSL που αναµένεται να αναπτύξει ο Οργανισµός. Το project των 2 δισεκα-τοµµυρίων ευρώ χαρακτηρίζεται ως «φιλόδοξο µεν, ανέφικτο δε» από στε-λέχη του ΟΤΕ και αναλυτές της αγοράς. Σε αναµονή βρίσκονται και οι εναλλα-κτικοί πάροχοι που σήµερα πληρώ-νουν στον ΟΤΕ 8,5 ευρώ το µήνα για κάθε γραµµή LLU που νοικιάζουν από τον Οργανισµό και ευελπιστούν στην ανάπτυξη ενός πιο σύγχρονου δικτύου για την κάλυψη των τηλεπικοινωνιακών αναγκών στην Ελλάδα. Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα σύγχρονο δίκτυο οπτικών ινών που θα βοηθήσει την αύξηση του ποσοστού διείσδυ-σης των νέων τεχνολογιών που άγγιζε στα τέλη Ιουνίου το 15,6% σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΕΤΤ. Η χώρα µας παραµένει πέµπτη από το τέλος στην Ευρωπαϊκή Ένωση µετά τη Σλοβακία, τη Βουλγαρία, τη Ρουµανία και την Πολωνία, ενώ απέχει αρκετά από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (22,9%). Φυσικά είµαστε πολύ µακριά από χώρες όπως η Δανία, στην οποία η διείσδυση στον πληθυσµό αγγίζει το 37,2%. Το δεύτε-ρο τρίµηνο του έτους ο αριθµός των ευρυζωνικών συνδέσεων έφτασε τις 1.753.434 παρουσιάζοντας αύξηση 7,6% σε σχέση µε το προηγούµενο τρί-µηνο. Η αύξηση αυτή δεν είναι αρκετή αν θέλουµε να φτάσουµε στα επίπεδα του Ευρωπαϊκού µέσου όρου και να βελτιώσουµε την θέση µας στην ευρυ-ζωνική κατάταξη τον επόµενο χρόνο. Βήµατα πρέπει να γίνουν και στο κοµ-µάτι της ασύρµατης σύνδεσης µέσω δικτύων τρίτης γενιάς καθώς σήµερα υπάρχουν 180.372 χρήστες καρτών για πρόσβαση στο δίκτυο µέσω 3G, ενώ συνολικά 1.217.413 συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας µπαίνουν στο διαδίκτυο µέσα από κινητό τηλέφωνο, ποσοστό που αναλογεί στο 10,9% των Ελλήνων.

Το οικονοµικό µοντέλο των τηλεπι-κοινωνιών κλυδωνίζεται από τον έντονο ανταγωνισµό που ρίχνει κα-τακόρυφα τις τιµές στις υπηρεσίες φωνής (οµιλία στο κινητό), ένα κενό στα κέρδη που προς το παρόν δεν καλύπτεται από τις υπηρεσίες δεδο-µένων, την προσφορά περιεχοµένου και την παροχή ασύρµατου ίντερνετ. Οι τηλεπικοινωνίες είναι σήµερα ...ένα πεδίο για παίκτες µε πολύ γερά νεύρα.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝΟι συσκευές τελευταίας τεχνολογίας αποτελούν συχνά το µήλο της έρι-δος µεταξύ των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας καθώς όλες θέλουν να δείχνουν ότι διαθέτουν πρώτες την τελευταία λέξη της µόδας και της τε-χνολογίας. Η στρατηγική αυτή των εταιρειών συχνά δηµιουργεί ευτρά-πελα και σύγχυση στους καταναλω-τές καθώς δεν υπάρχει πάντα συνέ-πεια στις ηµεροµηνίες που έχουν ανακοινωθεί για την διάθεση των συσκευών. Στο επίκεντρο της διαµά-χης οι τελευταίες συσκευές της HTC αλλά και το iPhone 3GS, που τελικά κυκλοφόρησε την ίδια ηµεροµηνία από την Cosmote και τη Vodafone.

ΟΠΟΙΟΣ ΑΝΤΕΞΕΙ!

ΕΠΙΛΟΓΗ 71

72 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ, ΥΠΟ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΠΟΥ ΑΠΟΣΠΟΥΝ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΙ, ΚΑΠΟΙΕΣ ΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΝΟΥΝ ΤΟΝ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ, Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚ-ΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕ 84 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ – ΦΕΤΟΣ ΗΤΑΝ Η 74Η ΔΙΟΡ-ΓΑΝΩΣΗ ΚΑΘΩΣ ΔΕΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1940-’50. ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ, ΦΛΕΡΤΑΡΕ ΜΕ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΝΟΤΑ «ΓΙΟΡΤΗΣ» ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΟΠΩΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙ ΠΟ-ΤΕ ΠΡΩΤΗ ΤΗΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟ 1926. // ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

84 ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τίποτα δεν έχει αλλάξει...Τίποτα δεν είναι όπως παλιά!

ΕΠΙΛΟΓΗ 73

ΤΑ ΣΥΝ ΤΗΣ ΦΕΤΙΝΗΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

•• Στην είσοδο της Έκθεσης υπήρχε µια εξαιρετική κατασκευή, ο µεγαλύτερος ελέφαντας στον Κόσµο, ύψους 14 µέτρων (δεξιά), ένα πραγµατικά γιγαντιαίο έργο τέχνης, που υποδεχόταν τους επισκέπτες. Την κατασκευή του – όπως και των πέντε µικρότερων ελεφάντων-γλυπτών (επάνω) που κοσµούν κεντρικά σηµεία πέντε πόλεων της χώρας (Αθήνα, Πειραιά, Πάτρας, Λάρισας και Θεσσαλονίκης) – είχαν αναλάβει τα Εργαστήρια του Δήµου Πατρέων, ενώ φιλοτεχθήκαν αφιλοκερδώς από τον καλλιτέχνη Άγγελο Χατζηαράπογλου( TZIARA).

•• Στη φετινή διοργάνωση τιµώµενη χώρα ήταν η Ινδία, τιµώµενος νοµός, ο νοµός Χίου και τιµώµενη πόλη η Λάρισα.

•• Η Έκθεση περιλάµβανε δύο καινοτόµες επιχειρηµατικές υπηρεσίες το ExpoPartenariat και το AfterExpoMarket, 140 παράλληλες εκδηλώσεις και 13 στοχευµένα εκθεσιακά αφιερώµατα.

•• Πέραν αυτών, υπήρξαν δύο νέες καινοτόµες εκδηλώσεις µε πλατύ ενδιαφέρον: η Autoland για τον κλάδο των µεταχειρισµένων αυτοκινήτων µε τη συµµετοχή πολλών επιχειρήσεων εµπορίας και η Tasteland, η οποία φέτος συνέδεσε τη γαστριµαργική τέχνη και απόλαυση µε το ...σεξ, µε τη συµµετοχή κορυφαίων Ελλήνων µαγείρων όπως η Βέφα Αλεξιάδου και σεξολόγων όπως ο Θάνος Ασκητής! Ενδιαφέρον και πικάντικο.

74 ΕΠΙΛΟΓΗ

84 ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η προκήρυξη εκλογών, ακόµα και πρόωρων, εί-ναι ένα συνηθισµένο γε-γονός στην πολιτική ζωή του τόπου µας. Είναι

µάλιστα κάτι που έχει αρκετές φορές στο παρελθόν συνδεθεί χρονικά µε τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, καθώς, πρόωρες ή στην ώρα τους, βουλευτι-κές εκλογές πραγµατοποιούνται συ-χνά νωρίς το φθινόπωρο. Μπορεί µια τέτοια απόφαση, προνόµιο όπως λένε του εκάστοτε πρωθυπουργού, να «θερ-µαίνει» το πολιτικό κλίµα και να απο-γειώνει τον άτυπο πολιτικό ρόλο της Διεθνούς Έκθεσης ως ο χώρος όπου κατατίθενται και αντιπαρατίθενται, δη-µόσια και στο βλέµµα των media, οι οικονοµικές προτάσεις των κοµµάτων, ποιος λογαριάζει όµως τότε τον εκθε-σιακό και εµπορικό της χαρακτήρα; Ποιος ασχολείται πραγµατικά µε τους εκατοντάδες εκθέτες, τους χιλιάδες επισκέπτες και τα µύρια προβλήµατα της αγοράς; Ποιος αναρωτιέται για το µέλλον της διοργάνωσης στον βαλκανι-κό περίγυρο; Αυτή όµως είναι η µοίρα των µεγάλων γεγονότων σε τούτο τον τόπο... Αναµφισβήτητα πάντως η 74η διοργάνωση της ΔΕΘ πραγµατοποι-ήθηκε σε µια πολύ ενδιαφέρουσα για τον ιστορικό του µέλλοντος χρονική στιγµή: οι επιπτώσεις της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης µε καθυστέρηση φθάνουν στη χώρα µας και οι ηγεσίες όλων σχεδόν των πολιτικών κοµµάτων προβληµατίζονται από το µέγεθος των αποφάσεων που πρέπει να λάβουν και την οξύτητα που θα πρέπει να έχουν οι οικονοµικές πολιτικές των επόµενων µηνών. Την ίδια στιγµή, το πολιτικό το-πίο στη χώρα µας έχει οξυνθεί έντονα, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται κι επίσηµα πλέον σε προεκλογική περίοδο. Τα Βαλκάνια, ο προνοµιακός χώρος στον οποίο απευθύνεται η µεγάλη θεσσαλο-νικιώτικη έκθεση, συνεχίζουν να ζουν σε κλίµα οικονοµικοπολιτικής αβεβαιό-τητας, µε την πολιτική σταθερότητα να είναι ακόµα ζητούµενο και την οικονο-µική ανάπτυξη να κινείται µε βασανι-στικά αργούς ρυθµούς. Τέλος, το θέµα της µετεγκατάστασης της Έκθεσης, η οποία, ας µην γελιόµαστε, θα οριο-θετήσει µια νέα εποχή στην 85χρονη

ιστορία της, έρχεται να επιβεβαιώσει τον ‘καθοριστικό’ χαρακτήρα της φετι-νής χρονιάς. Και ποια χρονιά όµως δεν είχε τις ιδιαιτερότητές της;

Όλα είναι ανάπτυξη!«Για κάθε ένα εκατ. ευρώ που προ-

στίθεται στον τζίρο της HELEXPPO κα-τά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, άλλα οκτώ έως δέκα εκατ. ευρώ ‘πέφτουν’ σε δραστηριό-τητες στην πόλη». Δεν έχουµε λόγους να αµφισβητήσουµε την παραπάνω θετική διαπίστωση, η οποία είναι δια-τυπωµένη µάλιστα από τον Αλέξανδρο Μπακατσέλο, πρόεδρο και διευθύ-νοντα σύµβουλο της Πυραµίς, αντι-πρόεδρο της Marfin Egnatia Bank και διευθύνοντα σύµβουλο της Εκδοτικής Βορείου Ελλάδος, έναν επιχειρηµατία ο οποίος γνωρίζει όσο λίγοι την αγορά της Βόρειας Ελλάδας. Η φράση αυτή, µαζί µε άλλες σηµαντικών επιχειρηµα-τικών παραγόντων όπως του διοικητή της ΑΤΕ Bank, Δηµήτρη Μηλιάκου και του προέδρου της Wind Hellas, Σω-κράτη Κοµινάκη, κόσµησαν τις διαφη-µιστικές καταχωρίσεις της HELEXPO και κάλεσαν τον επιχειρηµατικό κόσµο να συµµετάσχει στο µεγάλο εκθεσια-κό γεγονός. Ήταν πράγµατι φιλότιµη η φετινή προσπάθεια των υπευθύνων της Έκθεσης, µέσα µάλιστα σε µια τό-σο δύσκολη οικονοµική συγκυρία, να προσελκύσουν νέους (ή και παλαιό-τερους) πελάτες, να εµπλουτίσουν το πρόγραµµα µε παράλληλες εκδηλώσεις και να εισάγουν νέες επιχειρηµατικές συνήθειες η φιλοσοφία των οποίων έρχεται κατ΄ ευθείαν από τις µεγάλες ευρωπαϊκές διοργανώσεις.

Η προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια αντικατοπτρίζε-ται άλλωστε στα µεγέθη της ΔΕΘ Α.Ε. τα οποία είναι αυξηµένα. Τα καθαρά προ φόρων κέρδη είναι αυξηµένα κατά 81% στη χρήση του 2008 στα 2 ,13 εκατ. ευρώ έναντι 1,18 εκατ. ευρώ του 2007 (τρίτη συνεχή χρονιά κερ-δοφορίας) για την εταιρεία. Ο κύκλος εργασιών της ΔΕΘ, η οποία φέτος ξε-πέρασε τους 1.000 εκθέτες, σηµείωσε το 2008 αύξηση κατά 4,6% στα 7,62 εκατ. ευρώ έναντι των 7,29 εκατ. ευρώ του 2007.

Έχουν περάσει 84 χρόνια από την εποχή που ένας δραστήριος Έλλη-νας επιχειρηµατίας συλλαµβάνει την ιδέα της δηµιουργίας µιας µεγάλης εµπορικής έκθεσης κατά τα πρότυπα των πολυήµερων και πολυθεµατικών ξένων εκθέσεων. Βρισκόµαστε στο Μεσοπόλεµο, σε µια περιοχή που µόλις πριν µια δεκαετία εντάχθηκε στον εθνικό κορµό. Βρισκόµαστε σε µια χώρα που υποδέχεται ορισµένα από τα µεγαλύτερα επιχειρηµατικά και επιστηµονικά πνεύµατά της κατά την επιστροφή τους από φηµισµένα πανεπιστήµια της Ευρώπης ως επι-χειρηµατίες και βιοµήχανοι πλέον. Στις 3 Οκτωβρίου του 1926, η έκθεση ανοίγει τις πύλες της για να υποδεχτεί τους επισκέπτες της πρώτης διοργά-νωσης. Ο πρώτος απολογισµός δεν ήταν κακός: 600 εκθέτες και περί-που 150.000 επισκέπτες. Μέσα σε 15 χρόνια η ΔΕΘ µεταβλήθηκε στο σηµαντικότερο εκθεσιακό γεγονός των Βαλκανίων, ένα πραγµατικό επι-χειρηµατικό ορόσηµο σε πανευρω-παϊκό επίπεδο, ενώ η συµβολή της στην ανάπτυξη των δύο µεγάλων πε-ριφερειών που υστερούσαν, της Μα-κεδονίας και της Θράκης θεωρείται καθοριστική. Η διακοπή των εργα-σιών της για µια ολόκληρη δεκαετία (1940-1950) και η σχεδόν ολοκληρω-τική καταστροφή των υποδοµών της, φάνηκε πως θα διέκοπταν τη ζωή της πρόωρα – η θέληση όµως της πόλης και το πείσµα ορισµένων προσωπικο-τήτων άλλαξαν τη ρότα της ιστορίας. Μεταπολεµικά γνώρισε µεγάλες στιγ-µές: ο αριθµός των εισιτηρίων της πολλαπλασιάστηκε και έφτασαν κά-ποια στιγµή τα 1,62 εκατ. το 1966, οι εκθέτες πολλαπλασιάστηκαν και από περίπου 500 τα πρώτα χρόνια της δε-καετίας του ΄50, ανήλθαν σε περίπου 2.000 στα µέσα της δεκαετίας του ΄60 για να εκτοξευτούν σε περίπου 3.500 στα µέσα της δεκαετίας του’80, περί-οδος από την οποία και µετά η ΔΕΘ αρχίζει να συρρικνώνεται.

ΣΑΝ ΠΑΛΙΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ...

ΕΠΙΛΟΓΗ 75

ΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΤΟΥΤΑΓΧΑΜΩΝ 65 εκθέµατα του Μουσείου KING TUT (Μουσείο Τάφου του Βασιλιά Τουταγχαµών) παρου-σιάστηκαν στους φετινούς επισκέπτες της 74ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

ΝΟΜΙΣΜΑ ΔΥΟ ΟΨΕΩΝΟ Τάσος Βακιρτζής είναι πρόεδρος µιας µικροµεσαίας, οικογενειακής επιχείρησης µε έδρα την Αθήνα, ιδρυµένη από τον πατέρα του τo 1964. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στο κλάδο των φωτιστικών και του οικιακού εξοπλισµού και έλαβε µέρος για πρώτη φορά στη ΔΕΘ το 1976. Ο ίδιος συµµετείχε για πρώτη φορά στην έκθεση το 1984, ήταν µαθητής Λυκείου τότε, ενώ στη συνέχεια, όταν εντάχθηκε στην επιχείρηση, συµµετείχε ανελλιπώς καθ΄ όλη τη διάρκεια του 15νθηµέρου και σε όλες τις διοργανώσεις µέχρι και το 1996, όταν η επιχείρηση σταµάτησε να συµµετέχει ύστερα από µια εικοσαετία. «Ήταν το σηµαντικότερο γεγονός εµπορι-κής προβολής, αλλά και πωλήσεων», θυµάται σήµερα και διευκρινίζει πως «πέρα από ένα εµπορικό γεγονός, για τους νεώτερους της επιχείρησης ήταν ένα ταξίδι... Ο Πύργος του ΟΤΕ, το µεγάλο λούνα παρκ της έκθεσης, η νυχτερινή ζωή της Θεσσαλονίκης ήταν πράγµατα που δεν περνούσαν απαρατήρητα». Αναφερόµενος στη συρρίκνωση του µεγάλου εκθεσιακού θεσµού, υποστηρίζει ότι «αρκετοί πελάτες µας, δικαιολογούσαν την απουσία τους υποστηρίζοντας ότι το κόστος της επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη ήταν µεγάλο και πάντως όχι µικρότερο από ένα αντίστοιχο επαγγελµατικό ταξίδι στην Αθήνα το οποίο και προτιµούσαν. Οι αυξηµένες τιµές στα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τις άλλες υπηρεσίες της πόλης, αποκλειστικά και µόνο το διάστηµα της Έκθεσης, έδιναν την εντύπωση ότι η ΔΕΘ αντιµετωπιζόταν από µερίδα συνεργατών της ως ένα µεγάλο τοπικό ‘πανηγύρι’ κι όχι ως µια διεθνής έκθεση», µας είπε. Ο. Τ. Βακιρτζής παρακολουθεί, µακρόθεν, σήµερα τις εξελίξεις. «Οι εγκαταστάσεις όπου φιλοξενείται η Έκθεση βρίσκονται σε µια περιοχή κορεσµένη, ενώ δεν πληροί τις προϋποθέσεις των σύγχρονων εκθεσιακών κέντρων όπως σύνδεση µε αεροδρόµια και οδικούς άξονες, χώρους πάρκινγκ κ.λπ. Εκεί όπου βρίσκεται σήµερα είναι µέρος του γνωστού, χρόνιου, προ-βλήµατος που έχει σε υποδοµές η Θεσσαλονίκη. Η πρόταση που κατέθεσαν δήµαρχοι της περιοχής για µετεγκατάσταση της ΔΕΘ εκτός του αστικού ιστού της Θεσσαλονίκης, µπορεί να δώσει τη δυνατότητα στην Έκθεση να αναβαθµιστεί, να επεκταθεί και να κερδίσει περισσότερους πελάτες» υποστηρίζει.

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Στη χώρα µας, µε δεδοµένη την ύπαρξη σκληρού ανταγωνισµού, αλλά και τους περιορισµούς που τίθενται από το υφιστάµενο ρυθµιστικό πλαίσιο, οι στόχοι του ΟΤΕ επικεντρώνονται στην αειφόρο ανάπτυξη και την αύξηση της ανταγωνιστικό-

τητας, µέσω της παροχής ποιοτικών προϊόντων, υπηρεσιών και εξυπηρέτησης, µε ταυτό-χρονη αξιοποίηση των συνεργιών εντός του Οµίλου ΟΤΕ. Παράλληλα, ο ΟΤΕ ατενίζει το µέλλον µε αισιοδοξία έχοντας πλέον και έναν ισχυρό σύµµαχο, τη Deutsche Telekom που µε τη τεχνογνωσία και το µέγεθός της, ως µία από τις µεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοι-νωνιών στον κόσµο, µπορεί να βοηθήσει τον ΟΤΕ στην προσφορά νέων τεχνολογιών και ακόµα ποιοτικότερων προϊόντων και υπηρεσιών.

Η ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

Η Τηλεπικοινωνιακή Περιφέρεια Βορείου Ελλάδος (Τ.Π.Β.Ε.), καλύπτει γεωγραφικά το 43,2% της χώρας και εξυπηρετεί το 29% του συνόλου των πελατών του ΟΤΕ. Με ένα σύγχρονο αστικό, υπεραστικό και διεθνές δίκτυο, η Τ.Π.Β.Ε. παρέχει στους περίπου 1.400.000 πελάτες της υψηλού επιπέδου επικοινωνία, νέες υπηρεσίες αιχµής της τεχνο-λογίας (π.χ. IPTV) και υποστήριξη. Συµµετέχει ενεργά στη διαρκή πανελλαδική προσπά-θεια του ΟΤΕ για αναβάθµιση των παρεχόµενων υπηρεσιών, µε την ευρυζωνικότητα να βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων και εξασφαλίζει ποσοστό 28% στο σύνολο των ADSL συνδέσεων πανελλαδικά.

ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΟΤΗΤΑ & ΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ

Ο ΟΤΕ, αναπτύσσει και αξιοποιεί τις τεχνολογικές δυνατότητες και υποδοµές του µε στόχο την επέκταση της διείσδυσης της ευρυζωνικότητας και την παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου στο σύνολο της κοινωνίας.

Η επέκταση της διείσδυσης της ευρυζωνικότητας αποτελεί για τον ΟΤΕ στρατηγική επιχειρηµατική επιλογή και τεράστια πρόκληση. Με δεδοµένη τη γεωγραφική εξάπλωση της ευρυζωνικότητας πανελλαδικά, οι επιδιώξεις του ΟΤΕ εστιάζονται πλέον:

• στην αύξηση των διαθέσιµων ταχυτήτων πρόσβασης στο διαδίκτυο, ακόµη και σε αποµακρυσµένα σηµεία της ελληνικής επικράτειας,

• στην ανάπτυξη και εξάπλωση των υποδοµών και ευρυζωνικών δικτύων,• στην αξιοποίηση των συστηµάτων διαχείρισης δικτύου έτσι ώστε να συµβάλλουν

στην ταχύτερη και οικονοµικότερη παροχή υπηρεσιών στους πελάτες.Σε ότι αφορά στην ανάπτυξη του δικτύου ευρυζωνικότητας στην Τηλεπικοινωνιακή

Περιφέρεια Βορείου Ελλάδος, οι πελάτες έχουν ήδη ξεπεράσει τις 300.000. Σε σχέση µε πέρυσι, η αύξηση είναι της τάξης του 20,9%, αποτέλεσµα της συνεχιζόµενης επέκτασης του δικτύου ADSL στην Τηλεπικοινωνιακή Περιφέρειά µας.

Επιπλέον, το πλήθος των Κέντρων της ΤΠΒΕ στα οποία έχουν εγκατασταθεί κόµβοι του

Στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών, τα δεδοµένα αλλάζουν συχνά και µε ταχύτητα. Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι ραγδαίες, οι ανά-γκες των πελατών µεταβάλλονται, νέοι ανταγωνιστές προστίθενται και άλλοι σταµατούν τη λειτουργία τους. Η επιχειρηµατικότητα στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών είναι για δυνατούς παίκτες.Του Βασίλη Ρηγόπουλου, Διευθυντή Τηλεπικοινωνιακής Περιφέρειας Βορείου Ελλάδος ΟΤΕ στο πλαίσιο της 74ης ΔΕΘ

Ο κ. Βασίλης Ρηγόπουλος είναι Διευθυ-ντής της Τηλεπικοινωνιακής Περιφέρειας Βορείου Ελλάδος. Είναι απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου - Τµήµα Μηχανολόγων – Ηλεκτρολόγων, του Αρι-στοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης - Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών και κάτοχος µεταπτυχιακού διπλώµατος στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (ΜΒΑ) του Πανεπιστηµίου ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ.

Διετέλεσε ανώτατο στέλεχος του ΟΤΕ και Διευθύνων Σύµβουλος της Trans Jordan for Communications Services µε έδρα το Αµµάν της Ιορδανίας.

δικτύου ADSL, ανέρχεται σήµερα στα 576 και καθηµερινά προστίθενται νέα Κέντρα, ακόµα και στις πιο αποµακρυ-σµένες περιοχές.

Θα πρέπει να υπενθυµίσουµε ότι, κάθε χρόνο ο ΟΤΕ εκτελεί εκτεταµένο κατασκευαστικό πρόγραµµα µε στόχο την επέκταση του δικτύου ADSL σε όλη τη χώρα. Στο πλαίσιο αυτό και για την περιοχή δικαιοδοσίας µας, το τρέχον κατασκευαστικό πρόγραµµα προβλέπει την εγκατάσταση 298 κόµβων ADSL νέας τεχνολογίας εξοπλισµένων µε µονάδες ethernet dslam και switch. Οι νέες πόρ-τες του ADSL δικτύου ανέρχονται στο σύνολό τους στις 51.000 και µέσω της εγκατεστηµένης υποδοµής αυτές µπο-ρούν να αυξηθούν στις 267.000.

Ταυτόχρονα, διαρκώς επεκτείνεται και εκσυγχρονίζεται το ζευκτικό δίκτυο δακτυλίων του ΟΤΕ, µέσω του οποίου διέρχονται τα µεγάλης ταχύτητας και κάθε είδους κυκλώµατα διασύνδεσης. Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι, σε 20 δακτυλίους εγκαθίστανται 62 κόµβοι νέας τεχνολογίας (NG-SDH), ενώ 102 υφιστάµενοι ήδη αναβαθµίζονται.

Επιπλέον, ο ΟΤΕ υλοποιεί και τρό-πους ασύρµατης ευρυζωνικής πρόσβα-σης, είτε µικρής εµβέλειας (Wi-Fi) είτε µέσης - µεγάλης (Wi-Max). Για την πρώ-τη τεχνολογία, βρίσκονται σε εξέλιξη διάφορα προγράµµατα (projects) εισα-γωγής της σε Δηµόσιες Υπηρεσίες ή επι-λεγµένους χώρους, ενώ για τη δεύτερη βρίσκεται στην τελική φάση η πιλοτική εισαγωγή της στο δίκτυο για να ακολουθήσει αµέσως µετά η διάθεσή της στους πελάτες.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΛΑΤΩΝ

Οι συνεχείς και συντονισµένες προσπάθειες του ΟΤΕ για την ποιοτική αναβάθµιση της εξυπηρέτησης των πελατών, συµβάλλουν καθοριστικά στην εδραίωση της ηγετικής παρουσίας της εταιρείας σε ένα διαρκώς µεταβαλλόµενο επιχειρηµατικό περιβάλλον.

Το conn-x TV, η υπηρεσία ψυχαγωγίας / συνδροµητικής τηλεόρασης που περιλαµ-βάνει τηλεοπτικά κανάλια, video on demand περιεχόµενο (τηλεοπτικές σειρές, ταινίες, παιδικά προγράµµατα, µουσική), παιχνίδια, είναι η IPTV πρόταση του ΟΤΕ. Αποτελεί την πιο προηγµένη τεχνολογικά, µορφή µετάδοσης ψηφιακού τηλεοπτικού σήµατος µέσω της απλής τηλεφωνικής πρίζας και µιας ευρυζωνικής σύνδεσης. Διατίθεται ήδη σε 25 µε-γάλες πόλεις (Αθήνα, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Ηράκλειο, Ρόδος, Νάξος, Κως, Θήρα, Σύρος, Ξάνθη, Καβάλα, Δράµα, Σέρρες, Κοµοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Τρίκα-λα, Κατερίνη, Βέροια, Έδεσσα, Κιλκίς, Γιαννιτσά, Ρέθυµνο και Χανιά), ενώ, σταδιακά µέσα στο 2009, θα διατεθεί σε όλες τις πρωτεύουσες νοµών.

78 ΕΠΙΛΟΓΗ

Παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στο επιχειρείν εντός της ελληνικής επι-

κράτειας; Αντιµετωπίζει µεγαλύτερα προ-βλήµατα ένας επιχειρηµατίας της Βόρειας Ελλάδας, από το αν έκανε την ίδια δουλειά στην Αθήνα, την Πελοπόννησο ή κάποιο νησί της χώρας;

Το επιχειρείν στη Βόρεια Ελλάδα είναι σαφώς δυσκολότερο από αυτό που θα αναπτυσσόταν για παράδειγ-µα στην Αθήνα. Αυτό συµβαίνει για τους ακόλουθους λόγους: ο πρώτος σχετίζεται µε την απόσταση των επι-χειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας από την κεντρική διοίκηση, όπου µικρά ή µεγάλα θέµατα λύνονται αναγκαστι-κά εκεί. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η Αθήνα είναι η µεγαλύτερη αγορά της χώρας, γεγονός το οποίο συνεπάγεται δυσκολότερο έλεγχο και αύξηση κό-

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΕΝΤΖΟΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ, ΜΑΛΛΟΝ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ, ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ 2009 ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΕΔΡΑ ΤΙΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΤΟΞΟΥ, ΜΕ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΗΜΕΡΑ, ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ. ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, ΟΜΩΣ, ΔΗΛΩΝΕΙΑΙΣΙΟΔΟΞΟΣ, ΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΣ ΠΩΣ «ΣΥΝΤΟΜΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΘΑ ΑΝΤΙΣΤΡΑΦΕΙ». // ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗ

Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ

ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

ΕΠΙΛΟΓΗ 79

στους για τις επιχειρήσεις µας, σε σχέση µε τις επιχειρήσεις της Αττικής. Ο τρίτος σχετίζε-ται µε το άνοιγµα των συνόρων µε τις γειτο-νικές χώρες: οι επιχειρήσεις µας πλήττονται από την εισαγωγή προϊόντων αµφίβολης ποι-ότητας και προδιαγραφών από τις γειτονικές χώρες, που είναι φθηνότερα από τα δικά µας, µε αποτέλεσµα να µειώνεται η ανταγωνιστι-κότητα των επιχειρήσεών µας.

Στο πρόσφατο (Ιούνιος 2009) υπόµνηµα θέσεων του ΣΒΒΕ προς τον υπουργό Ανάπτυξης, Κωστή Χα-τζηδάκη, προτείνετε µέτρα µε στόχο «την άσκηση ουσιαστικής βιοµηχανικής πολιτικής», καθώς και την αποτελεσµατικότερη λειτουργία του επενδυτι-κού νόµου - πού πιστεύετε ότι χωλαίνουν αυτές οι δύο συνιστώσες της κρατικής πολιτικής;

Θεωρώ ότι η διαχρονική σηµασία και η συµβολή της βιοµηχανίας στην ανάπτυξη της χώρας αποτελεί αδιαµφισβήτητο γεγονός. Παρά το γεγονός αυτό, κατά την τελευταία δε-καετία η µεταποίηση έχει πάψει να αποτελεί προτεραιότητα της κυβερνητικής πολιτικής. Ειδικά κατά την τρέχουσα περίοδο της οικο-νοµικής κρίσης, η µεταποίηση είναι ο τοµέας της οικονοµίας που έχει πληγεί περισσότερο από κάθε άλλον. Για τον λόγο αυτό θα πρέ-πει έµπρακτα να επανέλθει στο επίκεντρο της κυβερνητικής πολιτικής και αυτό ακριβώς ζητήσαµε από τον υπουργό Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό ζητούµε την άσκηση ουσιαστι-κής βιοµηχανικής πολιτικής, αφού διαπιστώ-νουµε ότι η Γενική Γραµµατεία Βιοµηχανίας (ΓΓΒ) τα τελευταία χρόνια αποτελεί φορέα εφαρµογής, υλοποίησης και διαχείρισης προ-γραµµάτων, ενώ θα έπρεπε κατ΄ ουσία να πα-ράγει και να ασκεί βιοµηχανική πολιτική. Η εκχώρηση στο Υπουργείο Ανάπτυξης ειδικών αρµοδιοτήτων εφαρµογής του Αναπτυξιακού Νόµου ενίσχυσε τον διαχειριστικό ρόλο της ΓΓΒ, αλλά ταυτόχρονα υποβάθµισε την απο-στολή της αναφορικά µε τη χάραξη βιοµηχα-νικής πολιτικής. Αυτό είναι το κύριο σηµείο στην προσπάθειά µας για επαναπροσδιορι-σµό του ρόλου και της αποστολής της Γενικής Γραµµατείας Βιοµηχανίας του υπουργείου Ανάπτυξης. Ας σηµειωθεί ότι οι πρόσφατες εξαγγελίες σχετικά µε τη διαχείριση µεγάλου αριθµού προγραµµάτων ενίσχυσης επιχειρή-σεων από τη ΓΓΒ, επεκτείνουν περαιτέρω τον διαχειριστικό της ρόλο, και υποβαθµίζουν έτσι την αποστολή της στην άσκηση της βι-οµηχανικής πολιτικής. Σε αντιδιαστολή µε τα παραπάνω η πρόταση δηµιουργίας Ειδικής Υπηρεσίας Εφαρµογής προγραµµάτων είναι

προς τη σωστή κατεύθυνση, εφόσον αυτή αναλάβει σηµαντικό έργο διαχείρισης. Συ-µπληρωµατικά σηµειώσαµε προς τον κ. υπουργό την αποτελεσµατικότερη λειτουρ-γία του επενδυτικού νόµου. Ο επενδυτικός νόµος διαχρονικά έχει αποτελέσει βασικό εργαλείο άσκησης βιοµηχανικής πολιτ ι-κής και αναδιάρθρωσης της µεταποίησης. Όµως, και αναφορικά µε τη λειτουργία του, έχουν παρατηρηθεί µεγάλες καθυστερήσεις στην αξιολόγηση των επενδυτικών προτά-σεων, που σε ορισµένες περιπτώσεις έχουν ξεπεράσει τους 15 µήνες. Παράλληλα, πα-ρατηρούνται µεγάλες καθυστερήσεις στους ελέγχους και την πιστοποίηση δαπανών στις επενδύσεις αρµοδιότητας του υπουρ-γείου Ανάπτυξης. Επίσης, έχουν διαπιστω-θεί µεγάλες καθυστερήσεις στην έγκαιρη πληρωµή των επενδύσεων, όπως και καθυ-στερήσεις στη σύγκλιση και λειτουργία των ειδικών γνωµοδοτικών επιτροπών εµπειρο-γνωµόνων που εξετάζουν προτάσεις ειδικών επενδύσεων όπως καινοτοµία, υψηλή τεχνο-λογία, επενδύσεις λογισµικού, νέα προϊόντα κλπ. Η πρότασή µας προς το Υπουργείο Ανά-πτυξης για αντιστροφή του κλίµατος είναι η διερεύνηση της δηµιουργίας και θεσµοθέτη-σης ενός πιο ευέλικτου και αποτελεσµατικό-τερου συστήµατος διαχείρισης του επενδυ-τικού νόµου.

Ως προς έλεγχο της αγοράς και τα προβλήµα-τα που προκύπτουν από περιπτώσεις αθέµιτου ανταγωνισµού, θεωρείτε πως η Επιτροπή Αντα-γωνισµού δεν µπορεί να εγγυηθεί για την ύπαρξη πραγµατικής ελευθερίας της αγοράς;

Διαχρονικό αίτηµα του ΣΒΒΕ αποτελεί η δηµιουργία αποτελεσµατικού θεσµικού πλαισίου για τον έλεγχο της αγοράς και την πάταξη του αθέµιτου ανταγωνισµού. Είναι αυτονόητο ότι όπως σε κάθε χώρα της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης, έτσι και στην Ελλάδα, θα πρέπει να ληφθούν µέτρα για την προστα-σία των ελληνικών προϊόντων από προϊόντα τρίτων χωρών τα οποία κυκλοφορούν στην αγορά. Όσον αφορά την Επιτροπή Ανταγω-νισµού θεωρούµε ότι εντάσσεται στο απο-τελεσµατικό θεσµικό πλαίσιο που ζητάµε. Πιστεύουµε ότι ένα πλαίσιο ελέγχου της αγοράς που θα έχει προκύψει µετά από δι-άλογο και συµφωνία µε τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων, θα οριοθετήσει καλύτερα τον ρόλο της Επιτροπής Ανταγωνισµού και θα αναβαθµίσει τον ουσιαστικό της ρόλο για τον αποτελεσµατικό έλεγχο της αγοράς.

«Ζητούµε την άσκηση ουσια-στικής βιοµηχα-νικής πολιτικής, αφού διαπιστώ-νουµε ότι η Γε-νική ΓραµµατείαΒιοµηχανίας τα τελευταία χρόνια αποτελεί φορέα εφαρµο-γής, υλοποίησης και διαχείρισης προγραµµάτων, ενώ θα έπρεπε κατ΄ ουσία να παράγει και να ασκεί βιοµηχα-νική πολιτική».

80 ΕΠΙΛΟΓΗ

Πώς κρίνετε στην πράξη τα διάφορα µέτρα /προ-γράµµατα για την καταπολέµηση της ανεργίας;

Ο ΣΒΒΕ ζητά πάντοτε µέτρα στήριξης της εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό και µε δεδοµέ-νη την οικονοµική κρίση, ζητάµε να υπάρξει στήριξη της µεταποιητικής βιοµηχανίας της χώρας µας µε την παροχή ενισχύσεων και κινήτρων για τη διατήρηση και επαύξηση των υφιστάµενων θέσεων εργασίας.

Πώς σχολιάζετε, µε τα σηµερινά δεδοµένα, τις αντιξοότητες που συναντά οποιοσδήποτε αλλοδα-πός επιχειρηµατίας επιθυµεί να δραστηριοποιηθεί στις λεγόµενες παραµεθόριες περιοχές της χώρας

Ο ΣΒΒΕ το συγκεκριµένο θέµα το έχει αναδείξει εδώ και αρκετά χρόνια, ακόµα και µε επιστολή του προς τον πρωθυπουρ-γό. Υπάρχουν, εξαιτίας του υφιστάµενου νοµοθετικού πλαισίου, εµπόδια στην ανά-πτυξη της βιοµηχανίας, του τουρισµού και της οικοδοµικής δραστηριότητας στο βο-ρειοελλαδικό τόξο. Πρόκειται για το προε-δρικό διάταγµα 22/24.06.1927, καθώς και τον νόµο 1892/1990 (α. 24 έως 32), που, ως προέκταση της ισχύουσας στη διάρκεια του µεσοπολέµου σχετικής νοµοθεσίας, η οποία εξέφραζε τις επικρατούσες συνθήκες της εποχής (κατασκοπεία, εχθρικές ενέργειες), αποτελούνσηµαντικό αντιαναπτυξιακό κίνη-τρο και τροχοπέδη για τις νέες επενδύσεις.

Στο πλαίσιο αυτό προτείναµε τις ακόλου-θες παρεµβάσεις: ••• Να καταργηθεί πλήρως το Προεδρικό Διάταγµα 22/24.06.1927••• Να τροποποιηθούν οι διατάξεις των άρ-θρων 24 έως 32 του Ν. 1892/1990 ως προς: ••• την έκταση χωροταξικής εφαρµογής του νόµου, µε τον περιορισµό των παραµεθορί-ων περιοχών. Με την κατάργηση του π.δ., θα απαλειφθούν από τη ρύθµιση οι νοµοί Θεσ-σαλονίκης, Χαλκιδικής, Πιερίας και Ηµαθίας, που δεν είναι παραµεθόριοι και παρουσιά-ζουν έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον••• τον περιορισµό των περιπτώσεων των απαγορευµένων δικαιοπραξιών, µε συγκε-κριµένες λύσεις για τις αµφισβητούµενες πε-ριπτώσεις.••• τον περιορισµό των φυσικών και νοµι-κών προσώπων, που θα υπάγονται στο νό-µο, κυρίως σε αυτούς που έχουν την ιθαγέ-νεια τρίτων χωρών••• τη συντόµευση των διαδικασιών µε τη λειτουργία των Νοµαρχιακών Επιτροπών και την κατάργηση της αδείας από τον Υπουργό Εθνικής Άµυνας.

Σχολιάστε µας τα τρία πιο σηµαντικά ευ-ρήµατα της ενδιαφέρουσας έρευνας σχετι-κά µε την τρέχουσα οικονοµική κρίση, που πρόσφατα δηµοσιοποιήσατε;

Από την έρευνα αναδείχθηκαν τρία κύ-ρια ζητήµατα για την αντιµετώπιση των επι-πτώσεων της οικονοµικής κρίσης στις επιχει-ρήσεις και την έξοδο από αυτή. Αυτά είναι α) η ενίσχυση της ρευστότητας των επιχει-ρήσεων της Βόρειας Ελλάδας, β) η παροχή ενισχύσεων για τη διατήρηση και επαύξηση των υφιστάµενων θέσεων εργασίας, και, γ) το γεγονός ότι τα διάφορα προγράµµατα του ΕΣΠΑ, ενώ είναι εργαλεία για την ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας, δεν αποτελούν τη λύση στο έντονο πρόβληµα της ρευστότη-τας που αντιµετωπίζουν οι επιχειρήσεις σή-µερα. Πρόκειται για τρία «ευρήµατα» πολύ σηµαντικά, αφού: α) η ρευστότητα αποτελεί το κυριότερο πρόβληµα για τις επιχειρήσεις του Βορειοελλαδικού Τόξου, β) η παροχή ενισχύσεων προς τις µεταποιητικές επιχειρή-σεις αναδεικνύει το γεγονός ότι αποτελούν παράγοντες κοινωνικής συνοχής στην περι-φέρειας, ενώ, γ) το θέµα της «λειτουργίας» των προγραµµάτων του ΕΣΠΑ επιβεβαιώνει τη θέση του ΣΒΒΕ για την άσκηση ουσιαστι-κής βιοµηχανικής πολιτικής, µέρος της οποί-ας θα πρέπει να είναι και τα συγχρηµατοδο-τούµενα προγράµµατα του ΕΣΠΑ.

Ποιες είναι εκτιµήσεις σας για το β’ εξάµηνο της χρονιάς, αλλά και για το 2010;

Πρόσφατα δηµοσιοποιήσαµε τα στοι-χεία που προέκυψαν από την επεξεργασία 300 ισολογισµών επιχειρήσεων – µελών του ΣΒΒΕ µε έδρα τις τέσσερις περιφέρειες του Βορειοελλαδικού Τόξου. Τα αποτελέσµατα είναι απογοητευτικά. Αρκεί να σας αναφέρω ότι το περιθώριο καθαρού κέρδους των επι-χειρήσεων από 4,7% το 2007, έχει µειωθεί στο 2,3% το 2008. Αν λάβουµε υπόψη µας ότι στα αποτελέσµατα του 2008 έχει ενσω-µατωθεί ένα µέρος της οικονοµικής κρίσης, πιστεύω ότι τα αποτελέσµατα για το 2009 θα είναι µάλλον χειρότερα. Σε κάθε περί-πτωση είµαι αισιόδοξος, και πιστεύω ότι σύντοµα το κλίµα θα αντιστραφεί και θα µετριασθούν τα άσχηµα αποτελέσµατα για το 2009. Όσον αφορά το 2010 δεν µπορώ να κάνω προβλέψεις, αφού τα δεδοµένα του περιβάλλοντος και της αγοράς αλλάζουν σχεδόν σε εβδοµαδιαία βάση.

ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

«Ο επενδυτικός νόµος διαχρο-νικά έχει απο-τελέσει βασικό εργαλείο άσκη-σης βιοµηχανι-κής πολιτικής και αναδιάρ-θρωσης της µε-ταποίησης».

Επιθυµούµε την αγορά αντιτύπων της έκδοσης: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Για την παράδοση των αντιτύπων, µπορείτε να επικοινωνήσετε µε:

τον (την) κύριο (κυρία) .................................................................. στο τηλέφωνο ...............................................

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ:

ΙΔΙΟΤΗΤΑ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX:

E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΙΔΙΟΤΗΤΑ



Επιθυµούµε την εγγραφή συνδροµής στο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ και να παραλάβουµε (από τα γραφεία σας) ως δώρο την έκδοση: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ.

Ετήσια συνδροµή € 88 (ιδιώτες, επιχειρήσεις), €125 (Τράπεζες, Ασφάλειες, Δηµόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισµοί)

Η έκδοση διατίθεται προς 65€ *

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ:Για 5 αντίτυπα, έκπτωση 10%Για 10 αντίτυπα, έκπτωση 20%Για περισσότερα από 10 αντίτυπα, έκπτωση 25%

* συν έξοδα αποστολής

ΕΛΛΑΔΑ - ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΙΜΕΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ EΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ, ΥΓΕΙΑ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ



Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣπλήρως δίγλωσση [ελληνικά και αγγλικά]

ΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 328 ΣΕΛΙΔΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

29o

ΕΤΟ

Σ

Για την παραγγελία σας τηλεφωνήστε: 210 640 1850 ή στείλτε το παρακάτω κουπόνι στο fax: 210 642 4850

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 83

ΑΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΚΟΝΔΥΛΙΑ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΜΕΙ-ΩΘΗΚΑΝ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΕΞΑΜΗΝΟ, Ο ΚΛΑΔΟΣ ΠΑΡΑΜΕ-ΝΕΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΣ ΚΑΘΩΣ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΣΤΑ-ΘΕΡΗ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ, ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΗΣ. // ΤΟΥ ΣΙΜΟΥ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ

ΟΡΟΣΗΜΟ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

84 ΕΠΙΛΟΓΗ


Σηµαντική µείωση στις δρα-στηριότητές του φαίνεται ότι αντιµετωπίζει ο κλάδος της εκπαίδευσης στις επιχει-ρήσεις αφού οι εταιρείες, στα πλαίσια της οικονοµι-

κής ύφεσης έσπευσαν να ακυρώσουν ή να µεταθέσουν την υλοποίηση των εκπαι-δευτικών τους προγραµµάτων. Αν και δεν υπάρχουν επίσηµα στοιχεία, ωστόσο στε-λέχη του κλάδου δείχνουν τον προβλη-µατισµό τους και εκτιµούν ότι η πτώση κυµαίνεται µεταξύ 30 και 50%. Τα περισ-σότερα master και µεταπτυχιακά σηµειώ-νουν πτώση στις αιτήσεις τους µέχρι 50% όµως η πληρότητα είναι 100% καθώς οι θέσεις είναι περιορισµένες. Ωστόσο οι «ουρές» στα γραφεία αξιολόγησης των µεγάλων MBA της Αθήνας έχουν µειωθεί αισθητά. Πέρυσι για 40 θέσεις οι αιτήσεις άγγιζαν τις 200 ενώ φέτος τα ιδρύµατα έχουν δεχθεί µόλις 100 µε 150. Προβλη-µατισµός κυριαρχεί και στις µεγάλες εται-ρείες συµβούλων και εκπαίδευσης που βλέπουν ένα µεγάλο ποσοστό των project τους, είτε να «παγώνουν» για 3, 6 µήνες, ακόµα και χρόνο, είτε να ακυρώνονται οριστικά. Αν και οι µεγάλες εταιρείες ανα-βάλλουν την έναρξη των εκπαιδευτικών τους προγραµµάτων ωστόσο οι φορείς εκπαίδευσης αισιοδοξούν ελπίζοντας ότι τελικά τα προγράµµατα θα υλοποιηθούν µέσα στο 2009 καθώς έχουν ήδη εγκρι-θεί, όµως οι εταιρείες αναµένουν τα πρώ-τα δείγµατα της ανάκαµψης. Αναµφισβή-τητα πάντως, σήµερα ο κλάδος της επαγ-γελµατικής εκπαίδευσης δέχεται αρκετές πιέσεις καθώς υπάρχει µια υπερπροσφο-ρά προγραµµάτων σε ανταγωνιστικές τι-µές, ενώ µικρές και µεγάλες επιχειρήσεις συναγωνίζονται προσπαθώντας κάποιες να αυξήσουν τα µερίδια αγοράς τους και κάποιες να επιβιώσουν. Πολλές από αυτές προσπαθούν να πείσουν τις επιχειρήσεις να µην κόψουν τα προγράµµατα εκπαίδευ-σης όµως σε περιόδους κρίσης οι προτε-ραιότητες για τις επιχειρήσεις τίθενται σε διαφορετική σειρά. «Πρέπει να βλέπουµε τα πράγµατα ρεαλιστικά» λέει ο Δηµήτρης Μπουραντάς, Διευθυντής του Executive MBA και Συνδιευθυντής MSc in Human Resources Management στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, «οι επιχειρήσεις πρέπει να κόψουν κάποια από τα έξοδά

τους, να γίνουν πιο σφικτές, να εστιά-σουν στα απολύτως αναγκαία. Αν λοιπόν κόψουν την εκπαίδευση για ένα χρόνο, το πρόβληµα δεν θα είναι µεγάλο για κα-νέναν. Όµως αν αυτό συνεχιστεί για µε-γάλο χρονικό διάστηµα τότε δεν θα έχει πρόβληµα µόνο ο κλάδος της εκπαίδευ-σης αλλά και οι ίδιες οι εταιρείες που θα αντιµετωπίσουν πρόβληµα στη λειτουρ-γία και την ανταγωνιστικότητά τους». Σε περίοδο οικονοµικής ύφεσης οι εταιρείες πρέπει να εστιάσουν στις πραγµατικές τους ανάγκες και να πραγµατοποιήσουν προγράµµατα που θα ανταποκρίνονται στα βραχυπρόθεσµα σχέδιά τους τη συ-γκεκριµένη περίοδο. Ο κ. Μπουραντάς αναφέρεται στη στροφή των επιχειρή-σεων εν µέσω κρίσης από το «be nice», δηλαδή να κάνεις πράγµατα γενικά για το καλό της επιχείρησης, στο «so that», τη στοχοθέτηση δηλαδή της κάθε ενέργειας, τη δραστηριοποίηση και λειτουργία της επιχείρησης µε βάση σαφείς και οριοθε-τηµένες επιδιώξεις. Όλες οι επιχειρήσεις διαθέτουν ένα βασικό κονδύλι για την εκπαίδευση, το ΛΑΕΚ (Λογαριασµός για την Απασχόληση και την Επαγγελµατι-κή Κατάρτιση) από το οποίο λαµβάνουν το 0,45% της εργοδοτικής εισφοράς την οποία αποδίδουν οι εργοδότες για τους υπαλλήλους τους που ασφαλίζουν στο ΙΚΑ. Αξιοποιώντας αυτά τα λεφτά οι επι-χειρήσεις µπορούν να καλύψουν κάποιες βασικές ανάγκες στην εκπαίδευση των στελεχών τους οπότε ουσιαστικά, ακόµα και µέσα στην κρίση, ένα βασικό budget για την εκπαίδευση υφίσταται. Πέρα από το ΛΑΕΚ υπάρχει παράλληλα και η δια-χρονική ανάγκη κάποιων επιχειρήσεων για εκπαιδευτικά προγράµµατα που είναι βασικά για την επιβίωση και τη δραστη-ριοποίησή τους.

Περικοπές!

«Εκπαιδευτικά προγράµµατα που σχε-τίζονται µε τεχνικά θέµατα δεν είναι δυ-νατό να ακυρωθούν» ισχυρίζεται η Μάρ-βα Σκαρµέα, Διευθύντρια Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας της KPMG. Αυτό σηµαί-νει ότι καµία επιχείρηση δεν µπορεί να ακυρώσει ή να αναβάλλει εκπαιδευτικά προγράµµατα που προορίζονται για την εκπαίδευση στο τµήµα IT ή στο λογιστή-ριο. Όµως, σύµφωνα µε την κα Σκαρµέα,

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

«εκπαιδευτικά σεµινάρια σε θέµατα ηγε-σίας και στρατηγικής καµιά φορά παγώ-νουν καθώς δεν φαίνεται άµεσα το απο-τέλεσµα σε αντίθεση µε τα πιο τεχνικά θέµατα». Μεταξύ των εταιρειών που µεί-ωσαν σε µεγάλο βαθµό την εκπαίδευση των στελεχών τους είναι οι καταναλωτικές εταιρείες που σχεδόν πάγωσαν το σύνο-λο των προγραµµάτων τους, ενώ κλάδοι όπως οι φαρµακοβιοµηχανίες διατήρη-σαν σχεδόν στο ακέραιο την εκπαίδευση των εργαζοµένων. Ο τραπεζικός κλάδος, που βρέθηκε στο επίκεντρο του οικονο-µικού κυκλώνα, εκτιµάται ότι ρύθµισε τα κονδύλια για τις εκπαιδευτικές ανάγκες αυστηρά ανάλογα µε τις ανάγκες του. Εί-ναι ακόµα νωρίς για να υπάρχει σαφής εικόνα για την κατάσταση στην αγορά κα-θώς µετά από ένα «µουδιασµένο» πρώ-το εξάµηνο, η πραγµατική κατάσταση θα αποτυπωθεί µέσα στο φθινόπωρο και µέχρι το τέλος του έτους όταν οι επιχει-ρήσεις καταλήξουν στα κονδύλια που θα επενδυθούν στην εκπαίδευση τον επό-

µενο χρόνο. Η αισιοδοξία και το γεγονός ότι δεν έχει σταθεροποιηθεί η πτώση είχε σαν αποτέλεσµα οι εκπαιδευτικοί οργανι-σµοί να µην µειώσουν τα τιµολόγιά τους, αντιθέτως, σε ορισµένες περιπτώσεις, κά-ποια MBA εξετάζουν ακόµα και αυξήσεις µέχρι το τέλος του 2009. Οι συµβουλευ-τικές εταιρείες έκαναν µια προσπάθεια να µειώσουν κάποια πάγια έξοδα όµως τα περιθώρια είναι µικρά στα κόστη που δεν είναι ελαστικά όπως η αµοιβή των οµιλητών που κυµαίνεται περίπου στα ίδια επίπεδα µε πέρυσι. Σταθερή αξία τα MBA και η Αµερική δείχνει τον δρόµο. Τα αµερικανικά πανεπιστήµια φέτος αύ-ξησαν ελαφρά τα τιµολόγια τους στην κα-τηγορία παρά την κρίση. Σε αυτό το µή-κος κύµατος ο Κώστας Στάµκος, Business Seminars Director, των επαγγελµατικών σεµιναρίων του kariera.gr τονίζει: «Η συ-νεχής εκπαίδευση και επανεκπαίδευση επιβάλλεται κάθε στιγµή σε εποχές όπου οι τεχνολογίες και τα δεδοµένα µεταβάλ-λονται ταχύτατα. Ειδικά µάλιστα σε περι-

Η σ ταθεροποίηση, αν όχι αύξηση των τιµών, δεν είναι ελληνικό χα-ρακ τ ηρισ τ ικό καθώς σύµφωνα µε έρευνα της Εθνικής Ένωσης Ανεξάρ-τητων Εκπαιδευτ ικών Ιδρυµάτων σ τ ις ΗΠΑ, τα αµερικανικά πανεπι-σ ταήµια δεν µε ίωσαν παρά αύξησαν τα τιµο-λόγια στα MBA τους κα-τά 4,3% µέσα στο 2009. Αν και πρόκειται για µία από τις χαµηλότερες αυ-ξήσεις των τελευταίων 40 ετών ωστόσο δείχνει ότι τα MBA αποτελούν σταθερή αξία για τις επι-χειρήσεις.

ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

86 ΕΠΙΛΟΓΗ


Η επαγγελµατική εκ-παίδευση δέχεται πι-έσεις λόγω της υπερ-προσφοράς προγραµ-µάτων, ενώ µικρές και µεγάλες επιχειρή-σεις συναγωνίζονται, κάποιες για να αυξή-σουν τα µερίδια αγο-ράς τους και κάποιες για να επιβιώσουν.

όδους κρίσεων γίνεται απαραίτητη πηγή ιδεών, καθώς κανείς βλέπει ότι οι τεχνι-κές και οι µέθοδοι που εφάρµοζε µέχρι σήµερα καθίστανται πλέον ανίσχυρες, οπότε και στρέφεται στην απόκτηση νέ-ων κατευθύνσεων οι οποίες µπορούν να απογειώσουν τη δουλειά του». Πόσο τολ-µηροί είµαστε όµως στην Ελλάδα ώστε οι εταιρείες, εν µέσω της κρίσης, να επενδύ-σουν στην εκπαίδευση; «Στην Ελλάδα δεν είµαστε τόσο γενναίοι ώστε να αξιοποιή-σουµε την κρίση ως ευκαιρία, µακάρι να αλλάξει η νοοτροπία γιατί είµαστε λίγο συντηρητικοί. Λίγοι επιχειρηµατίες υπάρ-χουν στην Ελλάδα που θα πάρουν ένα µεγάλο ρίσκο» τονίζει η Μάρβα Σκαρµέα από την KPMG.

Ευκαιρίες στην ύφεση

Η εκπαίδευση µπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για τις επιχειρήσεις καθώς έχουν τη δυνατότητα να επανεξετάσουν τις δια-δικασίες τους και να βελτιώσουν τη λει-τουργικότητά τους. «Λόγω της κρίσης οι επιχειρηµατικές δραστηριότητες µειώνο-νται µε αποτέλεσµα οι εταιρείες να έχουν περισσότερο «ελεύθερο χρόνο» για να

κάνουν ενδοσκόπηση, να βελτιώσουν τις διαδικασίες και τα προϊόντα τους» εξη-γεί ο κ. Μπουραντάς από το Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Αυτή η περίοδος είναι λοιπόν ιδανική για να πραγµατο-ποιήσουν οι επιχειρήσεις προγράµµατα και να εκπαιδεύσουν κάποια στελέχη σε νέες τεχνικές, στρατηγική και να εµβα-θύνουν σε θεµατικές που δεν είχαν την πολυτέλεια να κάνουν όταν «οι δουλειές έτρεχαν». Ένα από τα παραδοσιακά λάθη που οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να κάνουν σε περιόδους κρίσεων είναι να διώξουν πολύτιµο προσωπικό. «Το παραδοσιακό λάθος σε περιόδους κρίσεων, το οποίο είναι case study σε κάθε πανεπιστήµιο του κόσµου, είναι η πρακτική του down-sizing. Δυστυχώς, κάποιες επιχειρήσεις θεωρούν ότι µειώνοντας τα έξοδα τους θα βελτιώσουν τον δείκτη ROI (return on investment). Αυτό δυστυχώς δουλεύ-ει µόνο στα χαρτιά, καθώς η µείωση των επενδύσεων σε άψυχο και στην περίπτω-ση µας σε έµψυχο δυναµικό, φέρνει πολ-λαπλάσια µείωση του ηθικού και κατά συνέπεια συρρικνώνει και τα έσοδα» λέει ο κ. Στάµκος από την Business Seminars. Οι επιχειρήσεις πολλές φορές δεν κατα-λαβαίνουν ότι σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της ύφεσης αποµακρύνουν τα µεγάλα και ακριβά στελέχη τους και κρα-τήσουν junior προσωπικό, ουσιαστικά καταδικάζουν την εταιρεία για πολλά χρό-νια. Αυτό γίνεται γιατί ακόµα και µετά την οικονοµική ανάκαµψη, όταν η οικονοµία θα αρχίσει να κινείται, η εταιρεία θα πρέ-πει να βρει αξιόλογους µάνατζερ για να µπορέσει να επανέλθει στις δραστηριότη-τές της. Ο χρόνος που χρειάζεται για την εύρεση νέων στελεχών και για την εκπαί-δευσή τους κοστίζει και είναι εξαιρετικά µεγάλος, ενώ η διατήρησή του προσωπι-κού και η συνεχής εκπαίδευσή του προ-σφέρει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα σε κάθε επιχείρηση. Μην ξεχνάµε ότι το ανθρώπινο δυναµικό είναι το σηµαντικό-τερο κεφάλαιο µιας επιχείρησης και όπως υπενθυµίζει ο κ. Στάµκος «η εκπαίδευση δεν είναι πολυτέλεια, δεν είναι καν έξο-δο. Είναι επένδυση στο µεγαλύτερο asset της επιχείρησης, τους ίδιους τους ανθρώ-πους της. Οι γερασµένες ιδέες, γνώσεις και µέθοδοι οδηγούν αργά ή γρήγορα σε κλείσιµο. Οι φρέσκιες αντιλήψεις και τα ανοικτά µυαλά κάνουν το επόµενο βήµα».

ΕΠΙΛΟΓΗ 87

88 ΕΠΙΛΟΓΗ

Τουριστική χώρα η Ελλάδα και αφού δεν παράγουµε τόσα βιοµηχανικά προϊόντα πια, ώστε να υπερηφανευόµαστε

γι’ αυτά, οι υπηρεσίες στον χώρο του τουρισµού ίσως είναι ό,τι καλύτερο µας έχει αποµείνει! Σηµαντική αύ-ξηση της χρήσης του διαδικτύου για τουριστικούς σκοπούς σε ολόκληρη την Ευρώπη παρατηρείται φέτος, µε τη χώρα µας να καταλαµβάνει την 24η θέση στο γενικό δείκτη Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας και την 40η στον υποδείκτη υποδοµών Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) το 2009. Η Ελλάδα διατηρεί µια πολύ καλή θέση στον παγκόσµιο τουρισµό λόγω των ισχυρών συγκριτικών της πλεονεκτηµάτων και της ήδη εδραιω-µένης θέσης της ως βασικού προορι-σµού στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Οι προοπτικές του ελληνικού τουρι-σµού επηρεάζονται όµως σηµαντικά από τις γενικότερες εξελίξεις, τάσεις και αναδιαρθρώσεις της παγκόσµιας τουριστικής βιοµηχανίας, µε βασικότε-ρο ίσως τοµέα ενδιαφέροντος τις σύγ-χρονες εφαρµογές του ηλεκτρονικού τουρισµού. Πιο αναλυτικά, σύµφωνα µε την ανάλυση του δείκτη Τουριστι-κής Ανταγωνιστικότητας (Travel and Tourism Competiveness Index - TTCI 2009) που µετριέται ετησίως από το

Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ, η Ελλάδα βρίσκεται ανάµεσα στις πιο ανταγωνιστικές τουριστικές χώρες κα-ταλαµβάνοντας την 24η θέση στις 133 παγκοσµίως και την 18η θέση στην Ευρώπη, παραµένοντας σε σταθερά επίπεδα σε σύγκριση µε τα προηγού-µενα έτη. Όσον αφορά στον υποδείκτη υποδοµών ΤΠΕ του TTCI, η Ελλάδα βρίσκεται σε χαµηλότερη (40η) θέση, διατηρώντας τις ίδιες περίπου επιδό-σεις µε τα δύο προηγούµενα έτη, ενώ όµοια εικόνα παρουσιάζουν και άµεσα ανταγωνιστικές χώρες που διαθέτουν αντίστοιχο τουριστικό προϊόν µε την Ελλάδα, όπως οι υπόλοιπες Μεσογει-ακές χώρες.

Σερφάροντας

Είναι γεγονός αναµφισβήτητο πως οι Ευρωπαίοι χρησιµοποιούν πλέον συστηµατικά το διαδίκτυο τόσο για την πληροφόρηση, όσο και για την επιλογή τουριστικών υπηρεσιών και

προϊόντων. Έτσι, σύµφωνα µε στοιχεία της Eurostat, το 2008 ο µέσος όρος χρήσης του διαδικτύου από πολίτες για υπηρεσίες που σχετίζονται µε δι-οργάνωση ταξιδιών στην Ευρώπη των 27, αγγίζει το 32%, όταν το 2006 ήταν 25%. Ειδικότερα, φαίνεται ότι πλέον ένας στους δύο Ολλανδούς και Άγ-γλους, τρεις στους πέντε Νορβηγούς και Φιλανδούς και δύο στους δέκα Έλ-ληνες χρησιµοποιούν το διαδίκτυο για υπηρεσίες που σχετίζονται µε ταξίδια και διαµονή. Σύµφωνα µάλιστα µε την ανάλυση των online καταναλωτικών συµπεριφορών των Δυτικοευρωπαί-ων µε βάση τα στοιχεία της διεθνούς εταιρείας ερευνών /µελετών Forrester (2009), φαίνεται πως οι αγορές υπη-ρεσιών που σχετίζονται µε ταξίδια αναψυχής έρχονται σε δεύτερη θέση, αµέσως µετά την αγορά βιβλίων, ενώ προβλέπεται ότι οι συνολικές online πωλήσεις ταξιδιωτικών υπηρεσιών και προϊόντων στη Δυτική Ευρώπη θα αυξηθούν από 44.985 εκατ. ευρώ το 2008, σε 79.726 το 2014.

Η υιοθέτηση καινοτόµων µεθόδων προώθησης και υποστήριξης του τουρι-στικού προϊόντος κάθε χώρας, τόσο από τους εθνικούς και τοπικούς φορείς όσο και από τις επιχειρήσεις του κλάδου, µπορεί να εξασφαλίσει επίπεδα ποιό-τητας και διαφοροποίησης των υπηρε-

BUSINESS Tάσεις & εξελίξεις

Ταξίδι στην ανάπτυξηΜπορεί οι τουριστικές επιδόσεις της χώρας φέτος να υποχώρησαν στο γενικότερο σκηνικό της ύφεσης, µπορεί ο δρόµος για τη βελτίωση των τουριστικού µας προϊόντος να είναι ακόµη µακρύς, παρόλ’ αυτά η Ελλάδα κατέλαβε φέτος την 24η θέση στον γενικό δείκτη Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας παγκοσµίως. Σύµµαχός της και η τεχνολογία! //Του Παναγιώτη Ανδριανέση

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 89

Μεγάλες οι ζηµιέςστη βιοµηχανία

Μόνο τρεις στις δέκα βιοµηχανίες του Χρηµατιστηρίου µπόρεσαν κατά το πρώτο εξάµηνο του 2009 να βελτιώσουν, οριακά έστω, τα καθαρά αποτελέσµατά τους,

είτε αυξάνοντας τα κέρδη τους είτε περιορίζοντας τις ζηµιές τους, όπως προκύπτει από την επεξεργασία και ανάλυση των στοιχείων των εξαµηνιαίων οικονοµικών καταστάσεων των επιχειρήσεων που είναι εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο. Παρ’ όλο που τα συνολικά καθαρά κέρδη του βιοµηχανικού τοµέα εµφανίζονται αυξηµένα

κατά 9,6%, η πλειονότητα των επιχειρήσεων (70%) παρουσιάζει είτε µείωση κερδών είτε αύξηση ζηµιών, καθώς και

αντιστροφή του καθαρού αποτελέσµατός τους από θετικό σε

αρνητικό. Μία στις δύο βιοµηχανίες ήταν ζηµιογόνες. Να σηµειώσουµε ότι η αύξηση κατά 9,6% των συνολικών

καθαρών κερδών οφείλεται στη θεαµατική αντιστροφή των αποτελεσµάτων της ΔΕΗ, η οποία βελτίωσε κατά 538 εκατ. ευρώ το καθαρό αποτέλεσµά της και µε την υψηλή κερδοφορία της συµβάλλει καθοριστικά στη διαµόρφωση της συνολικής εικόνας. Εάν εξαιρεθεί η βιοµηχανία ηλεκτρικής ενέργειας, τα συνολικά καθαρά κέρδη του βιοµηχανικού τοµέα είναι µειωµένα κατά 30%.

Οι επιδόσεις

Οι συνολικές πωλήσεις των επιχειρήσεων περιορίστηκαν από 24,12 δισ. ευρώ το πρώτο εξάµηνο του 2008 σε 19,28 δισ. ευρώ το φετινό πρώτο εξάµηνο, δηλαδή

κατά 4,84 δισ. ευρώ σε αξία και 20,1% σε ποσοστό. Τα συνολικά λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) των 108 εταιρειών εµφανίζονται αυξηµένα κατά 86,8 εκατ. ευρώ (3,3%), στο επίπεδο των 2,67 δισ. ευρώ, δεδοµένου ότι η ΔΕΗ κατέγραψε βελτίωση κατά 676,5 εκατ. ευρώ. Εξαιρουµένης αυτής, τα εν λόγω κέρδη παρουσιάζουν µείωση κατά 589,8 εκατ. ευρώ, η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστιαία πτώση της τάξεως του 25%. Ωστόσο, το περιθώριο EBITDA στον εκτός της ΔΕΗ βιοµηχανικό τοµέα µειώθηκε ελαφρά: από το 11% το πρώτο εξάµηνο του 2008 περιορίστηκε στο 10,8% το φετινό πρώτο εξάµηνο. Βελτίωση των λειτουργικών κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων πέτυχαν µόνο 23 επιχειρήσεις (21%), σε αντίθεση µε τις υπόλοιπες 85 (79%) οι οποίες οδηγήθηκαν σε περιορισµό τους. Αρνητικό τέλος πρόσηµο έχουν τα λειτουργικά αποτελέσµατα 29 εταιρειών (27%).

σιών που οδηγούν σε αύξηση του µεριδίου της χώρας στη διεθνή τουριστική ζήτηση.

ΔιαδικτύωσηΣτην Ελλάδα, από τα στοιχεία της έρευ-

νας του Παρατηρητηρίου, προκύπτει ότι 9 στα 10 µεγάλα ξενοδοχεία, 4 στα 10 µικρά ξενοδοχεία (0-9 υπάλληλοι) και 2 στα 10 ενοικιαζόµενα δωµάτια χρησιµοποιούν υπολογιστή. Σχετικά µε την πρόσβαση στο διαδίκτυο, η απόσταση µεταξύ ξενοδοχεί-ων (74%) και ενοικιαζόµενων δωµατίων (37%) είναι ακόµα µεγάλη, ενώ παρατηρεί-ται ότι η πρόσβαση είναι σηµαντικά υψη-λότερη σε µεγάλες τουριστικές µονάδες και σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη νησιωτική Ελλάδα. Σε ό, τι αφορά στην προβολή στο διαδίκτυο, το 63% των ξενο-δοχείων και το 30% των ενοικιαζόµενων δωµατίων διαθέτει ιδιόκτητη ιστοσελίδα ενώ τα ποσοστά προβολής σε διαφηµι-στική ιστοσελίδα ανέρχονται σε 46% και 33% αντίστοιχα. Σε σχετική ερώτηση, οι επιχειρηµατίες στο σύνολό τους αξιολο-γούν θετικά τόσο την ανάπτυξη ιδιωτικών ιστοσελίδων, όσο και την προβολή σε δια-φηµιστικά web sites, θεωρώντας ότι έχουν συµβάλει αρκετά έως πολύ στην ανάπτυξη της επιχείρησης. Ωστόσο, στην πλειονότητά τους, κατόπιν σχετικής αξιολόγησης, φαί-νεται ότι οι δικτυακοί τόποι λειτουργούν περισσότερο για διαφηµιστικούς σκοπούς, παρατηρούνται ελλείψεις ως προς τις πα-ρεχόµενες ηλεκτρονικές υπηρεσίες (συναλ-λακτικές και διαδραστικές), ενώ διαπιστώ-νεται ότι οι επιχειρηµατίες του κλάδου δεν έχουν αντιληφθεί πλήρως τις δυνατότητες και ευκαιρίες που προσφέρει το µέσο. Σε επίπεδο ηλεκτρονικών πωλήσεων, υψηλό-τερα είναι τα ποσοστά σε ξενοδοχεία και µεγάλες τουριστικές µονάδες της κεντρικής και νησιωτικής Ελλάδας, ωστόσο η διείσ-δυσή τους παραµένει συνολικά χαµηλή. Παρόλα αυτά είναι σηµαντικό να τονιστεί ότι το σύνολο σχεδόν των επαγγελµατιών του κλάδου που διενεργούν ηλεκτρονικές πωλήσεις δηλώνουν πολύ ικανοποιηµένοι από τις επιπτώσεις τους. Αισιόδοξο είναι το γεγονός ότι ακόµα και οι επαγγελµατίες του κλάδου που δεν αξιοποιούν τις ΤΠΕ έχουν πεισθεί για τη χρησιµότητά τους, καθώς πιστεύουν ότι η υιοθέτηση νέων τεχνολο-γιών θα µπορούσε να µειώσει τον βαθµό εξάρτησης των επιχειρήσεων από τους του-ριστικούς πράκτορες.

90 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΑΣ Ο ΟΙ-ΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥ-ΝΤΗΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑΣ, ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΟΛΟΣΣΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛ-ΛΗΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΕ 74% ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΚΑΙ ΕΞΑΓΩΓΙ-ΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΕ 32 ΧΩΡΕΣ, ΞΕΔΙΠΛΩΝΕΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΚΡΙΣΗ, ΜΠΙΡΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙ-ΖΕΙ ΤΟ 2009 ΩΣ ΔΥΣΚΟ-ΛΗ ΚΑΙ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΟΣΟΥΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙ-ΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ-ΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ, ΝΑ ΕΧΕΙ ΛΑΒΕΙ ΗΔΗ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΗΣ – ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟ ΕΠΙ-ΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑ-ΣΜΟ, ΝΟΙΚΟΚΥΡΕΜΑ ΚΑΙ ΕΚΛΟΓΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΑ-ΠΑΝΩΝ ΤΗΣ – ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΕΙ ΤΗΝ ΑΠΡΟ-ΣΚΟΠΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ. // ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

BUSINESS Συνέντευξη

Χωρίς αντίπαλο

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

ΕΠΙΛΟΓΗ 91

Με το δεδοµένο κ. Ζέρβα ότι η βιοµηχανία είναι η προµετωπίδα εξωστρέφειας της χώρας, πόσο η

κρίση επηρεάζει την ανάπτυξή της;

Ναι. Αδιαµφισβήτητα, η διεθνής οικονοµική κρίση επηρεάζει όλους τους κλάδους της βιοµη-χανίας και του εµπορίου, συµπεριλαµβανοµένης της δικής µας αγοράς. Η χρηµατοοικονοµική κρίση, η µείωση της κατανάλωσης και τα προ-βλήµατα στη γενικότερη ρευστότητα είχαν και συνεχίζουν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στον βιοµηχανικό αλλά και στον εµπορικό τοµέα, προκαλώντας επιβράδυνση της βιοµηχανικής δραστηριότητας. Βέβαια, οι δοµικές αδυναµίες της ελληνικής οικονοµίας όπως η µικρή συµβο-λή του διεθνούς εµπορίου στο ΑΕΠ, ο προσα-νατολισµός στην εγχώρια αγορά, ο µεγάλος δη-µόσιος τοµέας και η µικρή σχετικά έκθεση του τραπεζικού κλάδου σε διεθνή προϊόντα, αντι-στάθµισαν σε κάποιο βαθµό τις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης.

H ελληνική βιοµηχανία είχε πάντοτε – τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία – τη στήριξη της Πολιτείας για την προώθηση της επιχειρηµατικής δράσης κ.λπ.) και των εκάστοτε κυβερνήσεων;

Σίγουρα, τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει σηµαντικές προσπάθειες µε στόχο τη διαµόρ-φωση µιας ουσιαστικής βιοµηχανικής πολιτι-κής, προς όφελος των βιοµηχανικών κλάδων, καθώς και των ελληνικών επιχειρήσεων. Ωστό-σο, στο πλαίσιο της σηµερινής συγκυρίας, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της χώ-ρας και τη στήριξη των βιοµηχανικών κλάδων απαιτείται ουσιαστική άσκηση βιοµηχανικής πολιτικής, ούτως ώστε να επανέλθει η βιοµη-χανία στο επίκεντρο της αναπτυξιακής διαδι-κασίας. Έχουν προταθεί µέτρα προς αυτή την κατεύθυνση από διάφορους φορείς, όπως για παράδειγµα το Ίδρυµα Οικονοµικών και Βιο-µηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Και στην αγορά της µπίρας; Τι σηµατοδοτεί το 2009 πέρα από τις δυσκολίες της οικονοµικής συγκυρίας;

Νέες εισόδους στον χώρο. Και αυτή είναι µια σηµαντική εξέλιξη, αφού θα έχει ως απο-τέλεσµα την περαιτέρω ανάπτυξη της κατηγο-ρίας και ακόµα περισσότερες επιλογές στη διά-θεση του καταναλωτή.

Σκεφτήκατε ποτέ να υποκύψετε στις σειρήνες µετα-φοράς των παραγωγικών δραστηριοτήτων της εται-ρείας στους φθηνότερους βόρειους γείτονες µας, όπως έχουν κάνει αρκετές επιχειρήσεις;

Για εµάς στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, δεν

υπήρξε και δεν υπάρχει θέµα µεταφοράς των παραγωγικών δραστηριοτήτων της εταιρείας. Κάνουµε συνεχείς επενδύσεις και µάλιστα τα τελευταία δέκα χρόνια έχουµε επενδύσει πε-ρισσότερα από 370 εκατ. ευρώ στη βελτίωση και την ανανέωση του εξοπλισµού µας, µε απο-τέλεσµα οι εγκαταστάσεις µας να θεωρούνται από τις πιο σύγχρονες και παραγωγικές στην Ευρώπη. Το γεγονός αυτό µας κάνει πραγµα-τικά περήφανους για τη δραστηριοποίησή µας στην Ελλάδα, καθώς και για τα τέσσερα εργο-στάσια που διαθέτουµε σε Αθήνα, Θεσσαλονί-κη, Πάτρα και Λαµία. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν και παρά τις δυσµενείς οικονοµικές συνθήκες, θα συνεχίσουµε µε αµείωτο ενδιαφέρον να στηρίζουµε την ελληνική οικονοµία και θα εξακολουθήσουµε να εφαρµόζουµε το ίδιο αποτελεσµατικό επιχειρηµατικό µοντέλο, εξα-σφαλίζοντας τις ίδιες συνθήκες εργασίας για τους 1.200 περίπου εργαζόµενούς µας.

Και το Χρηµατιστήριο; Υπάρχει στα σχέδια σας;Κοιτάξτε, η χρηµατοοικονοµική µας κατά-

σταση και οι επιχειρηµατικές µας αποφάσεις δεν προβλέπουν την εισαγωγή µας στο Χρηµα-τιστήριο Αθηνών.

Ας περάσουµε στα προϊόντα της εταιρείας. Ναι. Προτεραιότητα για εµάς είναι το αντι-

κείµενο µας, δηλαδή η µπίρα γενικότερα, και κυρίως η διασφάλιση της σταθερά υψηλής ποι-ότητας της. Παράλληλα, η δέσµευση της Αθη-ναϊκής Ζυθοποιίας είναι η προσφορά πολλών επιλογών στον καταναλωτή, τόσο σε µάρκες, όσο και σε είδη µπίρας. Αφουγκραζόµενοι τις τάσεις της αγοράς, ανταποκρινόµαστε αποτε-λεσµατικά στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των Ελλήνων καταναλωτών, επεκτείνοντας φέτος το χαρτοφυλάκιό µας µε τρεις νέες και παγκοσµί-ως αναγνωρισµένες µάρκες: την ιταλική µπίρα Moretti, την ασιατική µπίρα Tiger, καθώς και την τσέχικη Krusovice. Ακολουθεί επίσης το λανσάρισµα πέντε ακόµα δηµοφιλών µαρκών (Foster’s, Bulmers Original, Strongbow, John Smith’s Extra Smooth, Newcastle Brown Ale).

Η κρίση επηρεάζει την τιµολογιακή σας πολιτική; Δεδοµένου ότι το 2009 αποδεικνύεται µία δύσκολη χρονιά για τον ελληνικό τουρισµό πως αντιµετωπί-ζετε την επίπτωση αυτή στις πωλήσεις σας;

Είµαστε αισιόδοξοι ότι η σχετικά χαµηλή τιµή της µπίρας ως προϊόν θα αντισταθµίσει τις νέες καταναλωτικές συνήθειες, όπως η µείωση των εξόδων ψυχαγωγίας, καθώς και την κάµψη του τουρισµού. Ο τουρισµός συνολικά, τόσο

« Ο β α σ ι κ ό ς άξονας της επι-χειρηµατικής µας ανάπτυξης για το επόµε-νο έτος, είναι ο ι εξαγωγές µας. Hδη κα-ταγράφουµε αύξηση της ζή-τησης και των αγορών µε τις οποίες συναλ-λασσόµαστε και στόχος µας είναι να διευ-ρύνουµε πε-ραιτέρω αυτόν τον τοµέα».

Χωρίς αντίπαλο

Η στρατηγική της ηγέτιδας εταιρείας του ζύθου την εποµένη της κρίσης

92 ΕΠΙΛΟΓΗ

δηλαδή ο εισερχόµενος, όσο και ο «εγχώρι-ος», εκτιµούµε ότι συµβάλλει στο σύνολο του τζίρου της εταιρείας κατά 13 - 18%. Παράλ-ληλα, σε περιόδους κρίσης, θεωρώ ότι αντα-πεξέρχονται καλύτερα είτε τα φθηνότερα, είτε τα καλά εδραιωµένα brands. Η πλειονότητα των προϊόντων µας ανήκει στα καλά εδραιω-µένα brands και γι’ αυτό είµαστε αισιόδοξοι. Όσον αφορά τώρα τα µεγέθη µας το 2009 εί-ναι µία δύσκολη και παράλληλα απρόβλεπτη χρονιά για όλους όσους δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά. Σε αυτή τη συγκυρία, εµείς στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, µε προσεκτι-κό επιχειρηµατικό σχεδιασµό, µε ένα νοικο-κύρεµα και εκλογίκευση των δαπανών µας – χωρίς καµία επίπτωση στο ανθρώπινο δυνα-µικό µας και την ποιότητα των προϊόντων µας – στοχεύουµε στη διασφάλιση της απρόσκο-πτης επιχειρηµατικής µας δραστηριότητας.

Στις επενδύσεις τώρα. Ποιες οι προτεραιότητές σας;Στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, παρά την αστά-

θεια που παρατηρείται στην παγκόσµια αγο-ρά, έχουµε εκπονήσει επενδυτικό πρόγραµµα για την επόµενη τριετία, το οποίο επικεντρώ-νεται στην τακτική ανανέωση του εξοπλισµού των γραµµών παραγωγής, στα υλικά συσκευ-ασίας, καθώς και σε περιβαλλοντικά έργα γιατί προετοιµαζόµαστε για την επόµενη µέρα της κρίσης. Ο βασικός άξονας της επι-χειρηµατικής µας ανάπτυξης για το επόµενο έτος, θεωρούµε ότι είναι οι εξαγωγές µας. Ήδη καταγράφουµε αύξηση της ζήτησης και των αγορών µε τις οποίες συναλλασσόµαστε και στόχος µας είναι να διευρύνουµε περαιτέ-ρω αυτόν τον τοµέα.

Τι θα συµβουλεύατε µία ανερχόµενη ελληνική επιχείρηση, να προτιµήσει τη Δύση και το ακριβό κοινωνικό της µοντέλο ή να ριψοκινδυνεύσει στη φθηνή Ασία;

Δεν είναι θέµα προτίµησης ή ρίσκου, αλ-λά θέµα στρατηγικής. Ωστόσο, τα πάντα είναι θέµα συνθηκών και αξιοποίησης των κα-τάλληλων ευκαιριών την κατάλληλη χρονική στιγµή. Ευκαιρίες υπάρχουν, και οι ελληνικές επιχειρήσεις µε καινοτόµες ιδέες και γρή-γορους ρυθµούς θα πρέπει να τις αξιοποιή-σουν, προκειµένου να πραγµατοποιήσουν άνοιγµα στις αγορές του εξωτερικού.

Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία είναι ιδιαίτερα ευαισθητο-ποιηµένη στις δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύ-νης. Ας µη ξεχνάµε όµως ότι η ΕΚΕ στην Ελλάδα υπήρξε µία «παρεξηγηµένη» έννοια στην αρχική

της εφαρµογή, µε τις εταιρείες να την αξιοποιούν κυρίως ως εργαλείο µάρκετινγκ και αµελητέα ως δράση προσφοράς. Έχει αλλάξει σήµερα αυτό;

Σίγουρα έχει αλλάξει. Μία εταιρεία είναι ένας ζωντανός οργανισµός, αποτελείται από ανθρώπους που έχουν οικολογική και ευαισθη-τοποιηµένη κοινωνικά συνείδηση. Εποµένως, όσο µεγαλώνει η ανάγκη για ατοµική κοινωνική ευθύνη τόσο µεγαλώνει και η ανάγκη για προ-γράµµατα ΕΚΕ. Η Ευρώπη εδώ και χρόνια έχει στραφεί σε υλοποίηση πολλών προγραµµάτων ΕΚΕ και το ίδιο συµβαίνει και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, µε σκοπό τόσο την προσφο-ρά στο περιβάλλον και στο κοινωνικό σύνολο, όσο και τη βελτίωση της εταιρικής εικόνας.

Που δίνετε, τέλος, βαρύτητα στο κοµµάτι της εται-ρικής υπευθυνότητας;

Για όλους εµάς, το τρίπτυχο «Άνθρωπος, Περιβάλλον, Επιχειρηµατικότητα» είναι θεµε-λιώδες, καθώς βασικό στοιχείο της φιλοσο-φίας µας είναι ο αρµονικός συγκερασµός της οικονοµικής ανάπτυξης µε τον σεβασµό προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, στο πλαίσιο της κοινωνικής της ευθύνης, έχει επιδείξει τα τελευταία χρόνια µία συνεχώς εξελισσόµενη, ουσιαστική, δυ-ναµική, κοινωνική και περιβαλλοντική δράση, αναπτύσσοντας προγράµµατα και ενέργειες µε στόχο την περαιτέρω ευαισθητοποίηση της κοινής γνώµης για θέµατα που αφορούν την κοινωνική προσφορά. Αυτές οι ενέργει-ες θεωρούµε ότι αποτελούν την επιστροφή στην κοινωνία µέρους της εµπιστοσύνης που µας δείχνει όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό για εµάς αποτελεί µια σταθερή δέσµευση και όχι περι-στασιακή επιλογή. Η προστασία του περιβάλ-λοντος αποτελεί επίσης σταθερή δέσµευσή µας. Η χρήση φυσικού αερίου στις εγκαταστά-σεις µας, η ανακύκλωση, ο καθαρισµός των υγρών αποβλήτων, το πρόγραµµα καθαρισµού ακτών κάτω από την οµπρέλα της εκστρατείας Amstel Eco και η συνεργασία µε τη µη κυβερ-νητική οργάνωση Med SOS αποτελούν απτά παραδείγµατα αυτής της δέσµευσης. Επιπλέ-ον, η ευαισθησία της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας εστιάζεται και στην προώθηση της υπεύθυνης κατανάλωσης αλκοόλ µε µία σειρά ενεργειών η οποία εµπλουτίζεται διαρκώς και ενισχύε-ται µε την υποστήριξη της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Νηφάλιοι» «Στην υγειά µας». Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η ενηµέρωση όλων των οµάδων κοινού µε τα οποία ερχό-µαστε σε επαφή γύρω από τους κινδύνους της αλόγιστης κατανάλωσης αλκοόλ.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

O Νίκος Ζέρβας είναι απόφοιτος του Οι-κονοµικού Τµήµατος του Πανεπισ τηµίου Π ε ι ρ α ι ώ ς ( π ρ ώ η ν ΑΒΣΠ). Ολοκλήρωσε τις µεταπτυχιακές του σπουδές στο Finance (MSc) στο Πανεπιστή-µιο του Southampton στην Αγγλία µε υπο-τροφία του Βρετανι-κού Συµβουλίου. Τον Δεκέµβριο του 2008 ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή οικονο-µικού διευθυντή της Αθηναϊκής Ζυθοποϊας Α.Ε. Από την 1η Απρι-λίου 2009 κατέχει την θέση του οικονοµικού διευθυντή της εται-ρίας. Έχει διατελέσει οικονοµικός διευθυ-ντής του Οµίλου Γερ-µανός, οικονοµικός & περιφερειακός δι-ευθυντής για την Ελ-λάδα και την Τουρκία της γερµανικής εται-ρίας Freudenberg και f inancial controller του Οµίλου Εταιρει-ών Κ. Φιλίππου.

BUSINESS Συνέντευξη

��

��

1.

��

3.1

42

.70

4.1

49

1.

��

µµ��

2

0.0

12

.07

5.3

00

2.

��

µ��

µ��

��

31

0.3

76

.98

82

.��

��

��

µ��

��

��

��

µ��

µ��

µ��

µ��

8.1

29

.08

4.8

10

2.1

��

19

2.9

14

.59

82

.2��

,��

,��

2.1

��µ��

µ��

��

��

11

7.4

62

.39

0(��

µ��

µ��

��

��

��

�)4

.87

9.0

84

.81

02

.2��

�3

.25

0.0

00

.00

03

.��

µ��

��

33

5.3

62

.68

13

.��

��

��

��

µ��

�4

.��

µ��

��

15

5.2

68

��

0

4.1

��

,��

1

55

.26

84

.��

��

��

10

.08

1.4

65

.59

64

.2��

��

��

��

04

.1��

10

.01

4.1

08

.13

14

.2��

��

��

67

.35

7.4

65

5.

��

��

µ��

��

��

µ��

µ��

µ��

µ��

45

.74

3.1

00

.00

05

.��

��

µ��

��

74

4.2

64

.93

0

5.1

��

µ��

1.5

55

.00

0.0

00

6.

��

��

µ��

��

71

.32

2.7

48

5.2

��

µ��

µ��

µ��

44

.18

8.1

00

.00

07

.��

��

µ��

µ��

��

88

.07

3.6

80

6.

��

��

��

µ��

��

��

73

.79

1.3

45

7.1

��

��

��

88

.07

3.6

80

7.

��

��

21

.20

3.0

10

.10

57

.2��

��

��

��

��

07

.1��

µ��

µ��

��

6.7

47

.00

08

.��

µ��

µ��

��

11

3.7

84

.61

57

.2��

21

.19

6.2

63

.10

59

.��

��

µ��

38

.12

8.5

35

.42

38

.M��

µ��

��

7.3

02

.57

6.6

66

9.1

��

��

µ��

µ��

µµ��

��

9.

��

µ��

1.9

58

.07

5.9

14

��

09

.2��

��

��

µ�

,9

.1��µ

µ��

��

,��

��µ��

��

43

5.3

91

.71

3��

µ��,��

��

9.2

��

µ��µ��

��

µµ��

0��µ��

1.1

31

.91

0.5

91

9.3

��

��

��

��

9.3

��

��

µ�

,��

��

µ��

µ��

��

(T

AR

GE

T2

)3

8.1

28

.53

5.4

23

��

µ��,��

��

µµ��

39

0.7

73

.61

09

.4��

��

��

10

.��

��

��

1.0

15

.80

5.9

16

��

µ��

µ��

��

(T

AR

GE

T2

)0

11

.��

��

1.5

17

.43

2.1

75

10

.��

2.0

90

.80

7.1

09

12

.��

µ��

µ��

1.4

69

.83

4.5

96

10

.1��

µ��

��

µ��

��

80

2.0

93

.53

71

0.2

��

µ��

µ��

29

.07

8.1

56

13

.��

��

��µ��

78

8.2

80

.43

61

0.3

��

1

.25

9.6

35

.41

61

3.1

��

11

1.2

43

.36

21

3.2

��µ��

11

1.2

43

.36

21

3.3

��µ��

55

.00

0.0

00

13

.4��µ��

��

µ��

��

��

� 5

10

.51

8.6

79

13

.5�� µ��

27

5.0

33

��

82

.15

9.9

60

.22

5��

82

.15

9.9

60

.22

5

��

(��

)

1.��

µ��

�� "��

µ��

��

µ��

��

�"��µ��

µ��

�.2

46

9/9

72

0.5

19

.16

2.9

81

2.��

µ��

��µ��

��

µ��

µ��,��

��

��

�7

.58

9.7

78

.06

73

.��

��

��

��

µ��

��µ��

µ��

��

µ��.

7

4.8

74

.42

0.0

09

4.��

µ��

27

3.3

14

.90

3��

10

3.2

56

.67

5.9

60

��

µ��

:��µ��

µ��

��

54��,�� µ��

��

��

(��

)��

µ��

��

µ��

(��

).

��

, 1

7 �� 2

00

9��

��

I��

��

�.

��

��

�.��

��

��

��

��

ΣΥ

ΝΟ

ΠΤΙ

ΚΗ

ΛΟ

ΓΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΑΤΑ

ΣΤΑ

ΣΗ

31η

ς Ιο

υλίο

υ 2

009

(σε

ευρ

ώ)

94 ΕΠΙΛΟΓΗ

Στο συνεργείο

για επισκευή!

BUSINESS Αγορά αυτοκινήτου

Στον αέρα βρίσκεται πλέον το εξαγγελθέν µέτρο της απόσυρσης των παλαιών αυτοκινήτων και των κινήτρων που θα δίνονταν για την απόκτηση νέων και λιγότερο ρυπογόνων. Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών αλλάζει εκ νέου το τοπίο στην αγορά αυτοκινήτου και οι εξαγγελίες της κυβέρνησης για την τόνωση του κλάδου εµπορίας αυτοκινήτων τίθενται εν αµφιβόλω... // Του Κώστα Χαλκιαδάκη

ΕΠΙΛΟΓΗ 95

Μπορεί το νοµοσχέ-διο στο οποίο πε-

ριλαµβάνονταν οι διατάξεις για την απόσυρση, τα περιβαλλοντικά τέλη αλλά και τον πράσινο δακτύλιο να κατατέθηκε αρχές Σεπτεµβρίου αλλά η προκήρυξη εκλογών βάζει πάγο στην εφαρµογή του. Μέχρι τη στιγ-µή που γράφονταν οι γραµµές αυ-τές, ο σχεδιασµός αφορούσε πράξη νοµοθετικού περιοχοµένου που θα πρέπει να κυρωθεί από τη νέα Βου-λή, εξέλιξη που δηµιουργεί αβεβαι-ότητα στους παράγοντες της αγοράς. Με την πτώση στις πωλήσεις των αυτοκινήτων σε διψήφιο ποσοστό φέτος -µε ανάσα µόνο το καλοκαιρινό δίµηνο λόγω του µέτρου προσωρινής µείωσης του τέλους ταξινόµησης οπότε αυξήθηκαν σηµαντικά- το µέτρο της απόσυρσης θα έδινε ανάσα ζωής στους ταλαιπωρηµένους… από την κρίση εµπόρους. Τώρα κανείς πλέον δεν γνωρίζει στην αγορά των ΙΧ αν και πότε θα εφαρµοστεί το µέτρο. Οι εισαγωγείς και οι αντιπρόσωποι, ήδη διατυπώνουν φόβους για νέα κατακόρυφη πτώση στις πωλήσεις. Τουλάχιστον µέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Το ίδιο ισχύει και για την αύξηση των τελών κυκλοφορίας του 2009. Σύµφωνα µε τον προγραµµα-τισµό που ίσχυε, το µέτρο της από-συρσης, θα έµπαινε σε εφαρµογή στο δεύτερο δεκαπενθήµερο του Σεπτεµβρίου. Στόχος της κυβέρνη-σης ήταν η µείωση της ατµοσφαιρι-κής ρύπανσης µέσω της απόσυρσης περίπου 730.000 οχηµάτων (60% του γηρασµένου στόλου) µέχρι τα τέλη του 2012. Τα αυτοκίνητα που θα µπορούσαν να αποσυρθούν εί-ναι εκείνα που έχουν κυκλοφορή-σει έως τις 31/12/2004. Μάλιστα η δαπάνη απόσυρσης και ανανέωσης του στόλου οχηµάτων για την περίο-δο 2009-2012, είχε υπολογιστεί στα 2.301 εκατ. ευρώ, ενώ τα έσοδα των περιβαλλοντικών τελών κυκλοφο-ρίας και του ΦΠΑ από τις επιπλέον πωλήσεις οχηµάτων, υπολογίστηκε στα 1.701 εκατ. ευρώ.

Το case study της Γερµανίας

Αναποτελεσµατικές αποδείχθηκαν οι επιδοτήσεις απόσυρσης παλαιών αυτοκινήτων στη Γερµανία για την τόνωση της απασχόλησης στην αυτο-κινητοβιοµηχανία. Αρχικά είχε υπο-λογιστεί να διατεθούν 1,5 δισ. ευρώ και τελικά διατέθηκαν σχεδόν 5 δισ. ευρώ. Όµως το µέτρο της επιδοτού-µενης απόσυρσης δεν κατάφερε να δηµιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, αλλά αν τ ίθετα επέφερε µια µικρή µείωση των θέσεων εργασίας στα συ-νεργεία αυτοκινήτων, ενώ ταυτόχρονα στήριξε τις ξένες αυτοκινητοβιοµη-χανίες. Από το µέτρο επωφελήθηκαν κυρίως τα οχήµατα µικρού κυβισµού και περισσότερο οι ξένες εταιρείες. O τζίρος της ΒΜW και της Mercedes αντίθετα µειώθηκε. Το µερίδιο αγο-ράς των ξένων αυτοκινητοβιοµηχανι-ών αυξήθηκε σε 45% σύµφωνα µε τις τελευταίες µετρήσεις.

Συµβαίνει στην Ευρώπη

Τα σχέδια σ τήριξης της αγοράς αυτοκινήτου, που προώθησαν αρ-κετές κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη, αποδίδουν καρπούς, όπως αποκαλύ-πτουν τα στοιχεία για τις πωλήσεις του Αυγούστου. Στη Γαλλία οι πωλήσεις οχηµάτων αυξήθηκαν τον περασµένο µήνα 7% σε ετήσια βάση, γεγονός το οποίο πυροδότησε ελπίδες για ουσια-στική ανάκαµψη της αγοράς. Οι αυτο-κινητοβιοµηχανίες δέχθηκαν µάλιστα µε ικανοποίηση την ανακοίνωση του υπουργείου Οικονοµίας ότι το πρό-γραµµα κινήτρων για απόσυρση πα-λαιών και αγορά νέων, πιο φιλικών προς το περιβάλλον, αυτοκινήτων θα παραµείνει πιθανότατα σε ισχύ έως και το 2011. Στην Ιταλία χάρη σε ένα αντίστοιχο κρατικό πρόγραµµα κινή-τρων οι πωλήσεις κατέγραψαν αύξηση 9%. Ενθαρρυντικά ήταν τα στοιχεία και στην Ισπανία. Έπειτα από 16 δια-δοχικούς µήνες πτώσης, τον Αύγου-στο οι νέες ταξινοµήσεις παρέµειναν σχεδόν στάσιµες στις 58.510 µονάδες.

Με την πτώση στις πω-λήσεις των αυτοκινήτων σε διψήφιο ποσοσ τό φέτος -µε ανάσα µόνο το καλοκαιρινό δίµηνο λόγω της προσωρινής µείωσης του τέλους τα-ξινόµησης- το νοµοσχέ-διο για την απόσυρση που κατατ έθηκε σ τ ις αρχές Σεπτεµβρίου θα έδινε ανάσα ζωής στους ταλαιπωρηµένους… από την κρίση εµπόρους. Με την προκήρυξη των εκλογών το τοπίο γίνεται εξαιρετικά θολό και κα-νείς πλέον δεν γνωρίζει αν και πότε θα εφαρµο-στεί το µέτρο.

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΖΕΙ Η ΑΝΕΡΓΙΑΣτο 8,5% υποχώρησε το ποσοστό ανεργίας τον Μάιο από 9,4% τον Απρίλιο. Σε σύγκριση µε τον περυσινό Μάιο όµως είναι 2 µονάδες

υψηλότερα. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται σε Αττική (8,1%), Στερεά Ελλάδα και Αν. Μακεδονία και Θράκη. Για το 2009 συνολικά προβλέπεται άνοδος στο 9%. Στην ΕΕ το ποσοστό αυξήθηκε στο 9% τον Ιούλιο από 8,9% τον Ιούνιο. Στην Ευρωζώνη

αυξήθηκε στο 9,5% από 9,4% τον Ιούνιο, νέα άνοδος στο 18,5% στην

Ισπανία, µικρή στη Γαλλία στο 9,8%, σταθερή στο 7,7% στη Γερµανία. Η Ελλάδα έχει το 6ο µεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρωζώνη µετά

την Ισπανία, την Ιρλανδία (12%), τη Σλοβακία

(12%), τη Γαλλία και την Πορτογαλία (9,2%). Στις ΗΠΑ αυξήθηκε στο 9,5% τον Αύγουστο, στην Ιαπωνία στο 5,7%.Οι µέσες αποδοχές στην Ελλάδα αυξάνονται 3,7% περίπου το 2009. Στον µη τραπεζικό επιχειρηµατικό τοµέα οι µέσες αποδοχές αυξάνονται 2,8%. Το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος στον επιχειρηµατικό τοµέα εκτιµάται ότι αυξάνεται 2,6%. Οι κατώτατες αποδοχές αυξάνονται 5,7% το 2009.

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Η παραγωγή της µεταποίησης τον Ιού-νιο µειώθηκε 12% (σε σύγκριση µε Ιουν. 2008) µετά από µείωση 8% τον Μάιο, µε µεγαλύτερη συµβολή στη µείωση της κλωστοϋφαντουργίας (-30%), των δερ-µάτων-υποδηµάτων (-28%), των βασι-κών µετάλλων (-27%) και µη µεταλλικών ορυκτών (-25%). Συνολικά η βιοµηχανική παραγωγή (ορυχεία-µεταλλεία- ενέργεια) µειώθηκε 11%. Στην Ευρωζώνη η βιοµη-χανική παραγωγή τον Ιούνιο µειώθηκε 17% σε σύγκριση µε Ιούνιο2008 µετά από µείωση 18% τον Μάιο, αποτέλεσµα κυρίως της µείωσης κατά 19% στη Γερµα-νία, 13% στη Γαλλία, 16% στην Ισπανία και 22% στην Ιταλία. Στην ΕΕ συνολικά µειώθηκε 16%. Οι βιοµηχανικές παραγ-γελίες στην Ελλάδα µειώθηκαν 36% τον Ιούνιο (σύγκριση µε Ιουν. 2008) µετά από µείωση 38% τον Μάιο, λόγω κυρίως της µείωσης σε βασικά µέταλλα (-56%), χηµι-κά (-30), κλωστοϋφαντουργία (-31%) και µηχανήµατα (-31%). Στην Ευρωζώνη τον

Ιούνιο 2009 µειώθηκαν 25% µετά από µείωση 30% τον Μάιο, περισσότερο σε κεφαλαιουχικά αγαθά (-26%) και ενδιάµε-σα (-31%). Θετικό στοιχείο το ότι σε µηνι-αία βάση αυξήθηκαν ελαφρά. Τα πρώτα σηµάδια εξόδου από την πτωτική πορεία της βιοµηχανίας ήρθαν από τον δείκτη υπευθύνων προµηθειών, που για πρώ-

τη φορά στην Ελλάδα µετά από 10 µήνες υποχώρησης, τον Αύγουστο έφθασε το 51, σηµατοδοτώντας µια µικρή βελτίωση στις συνθήκες λειτουργίας των βιοµηχανι-ών. Τιµές πάνω από το 50 σηµατοδοτούν αύξηση της δραστηριότητας. Στο -0,2%

ο ρυθµός ανάπτυξης το 2ο τρίµηνο 2009 (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008) µε 0,3% το 1ο 2008, λόγω της µεγάλης µεί-ωσης των επενδύσεων και των εξαγωγών και σε µικρότερο βαθµό της κατανάλωσης. Σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο το ελληνικό αεπ αυξήθηκε 0,3%. Για το 2009 συνολικά προβλέπεται υποχώρηση

κατά 0,5%-0,9%. Στην Ευρωζώνη ο ρυθ-µός ανάπτυξης διατηρείται αρνητικός για 3ο συνεχόµενο τρίµηνο, -4,7% το 2ο τρί-µηνο 2009 από -4,9% το προηγούµενο, ο ελληνικός ρυθµός µείωσης είναι ο χαµη-λότερος της περιοχής.

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� 3,4 � -0,2 4,5 4,0 2,9

�� µ�� -3,1 � -11,4 0,8 1,8 -4,2

�� µ�� 11,9 � -36,0 14,9 2,3 -2,3

��

��.

��.- ��.

��

2� ��µ��

�� . ��

��µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� . ��, �� µ�� 6,6 � 3,7 5,7 5,2 6,6

�� /µ�� , ��/�� 4,7 � 2,6 3,8 4,8 4,7

�� 6,6 � 8,5 8,9 8,3 7,7

��

�� µ��

��.-��.

��- May

��.-��.

6

7

8

9

2008 2009

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 97

ΦΡΕΝΟ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

O όγκος των λιανικών πωλήσεων, εκτός καυσίµων, υποχωρεί για 7ο συνεχόµενο µήνα. Τον Ιούνιο µειώθηκε 15% (σε σύ-γκριση µε Ιούν. 2008), µετά από µείωση 13% τον Μάιο και µειώσεις το προηγού-µενο διάστηµα. Μειώθηκε 9% στα κατα-στήµατα ειδών διατροφής, 19% στα κατα-στήµατα εκτός διατροφής, 13% στα πρα-τήρια καυσίµων, 24% στα καταστήµατα επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών, µειώθηκε 9% στα σούπερ µάρκετ και 8% στα πολυ-

καταστήµατα. Στην Ευρωζώνη ο όγκος των λιανικών πωλήσεων τον Ιούλιο (σε σύγκρι-ση µε Ιούλιο 2008) µειώθηκε 1,8%, µετά από µείωση 2% τον Ιούνιο, στη Γερµανία η µείωση είναι 1,1% µόνο, σ τη Γαλλία αυξάνονται ελαφρά. Στην ΕΕ ο όγκος των λιανικών πωλήσεων µειώθηκε 0,9%, στη Βρετανία και τη Σουηδία αυξάνεται. Οι πωλήσεις καινούριων αυτοκινήτων στην Ελλάδα το oκτάµηνο 2009 µειώθηκαν 17% σε σύγκριση µε το 2008, µε αυξηµένες σηµαντικά τις πω-λήσεις το τελευταίο δίµηνο.

Η ιδιωτική κατανάλωση φρενάρει απότο-µα. Μετά από οριακή µείωση 0,1% το 1ο τρίµηνο, µειώθηκε 2% το 2ο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008), καθώς οι καταναλωτές περιορίζουν τ ις δαπάνες τους.

ΥΠΟΧΩΡΟΥΝ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Νέα υποχώρηση καταγράφουν οι οικοδοµές. Συνεχίζοντας την πορεία υποχώρησης της τελευταίας διετίας, ο όγκος των νέων οικοδοµών µειώθηκε 42% τον Μάιο (σύγκριση µε Μάιο 2008), ο αριθµός των αδειών µειώθηκε 24%. Ο όγκος των αδειών οικοδοµών το 5µηνο Ιαν. Μαίου ήταν 28% χαµηλότερος από πέρυσι, στην Αττική µειώθηκε 17%. Οι επενδύσεις σε κατοικίες το 2008 µειώθηκαν 29%.

Ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού στα κεφαλαιακά αγαθά υποχωρεί για 2ο συνεχόµενο έτος. Οι δαπάνες για δηµόσιες επενδύσεις αυξάνονται µε υψηλούς ρυθµούς το 1ο εξάµηνο 2009. Οι επενδύσεις υποχωρούν κάθετα το 2009. Μειώθηκαν 16,5% το 2ο τρίµηνο µετά από µείωση 6,3% το 1ο τρίµηνο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008). Πολύ µεγάλη είναι η συρρίκνωση των επενδύσεων σε µηχανολογικό εξοπλισµό, -33% το 2ο τρίµηνο σε σύγκριση µε πέρυσι, στα µεταφορικά µέσα -31% και στις κατοικίες µε µείωση 23%.

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� , �� µ�� 0,6 � -14,4 8,0 2,2 -1,4

�� -1,5 � -17,0 -0,6 4,6 -4,6

�� 2� ��µ�� 3,2 � -2,0 4,8 3,0 2,2

�� µ��

��. - ��.

��. - ��.

��

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

��µ�� µ�� µ�� , %, �� .- ��. � 77,6 � 74,3 76,7 80,4 77,5

�� µ�� (m3) ��.- �� -13,1 � -28,1 -19,5 -5,0 -17,1

�� 2� ��µ�� -14 � -16,5 9,2 4,9 -11,5

��

�� µ��

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

98 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Στο 0,8% αυξήθηκε οριακά ο πληθω-ρισµός τον Αύγουστο από 0,6% τον Ιούλιο, αποτέλεσµα κυρίως της αύξησης της τιµής της βενζίνης, µε εκτίµηση 0,8% και για τον Σεπτέµβριο. Με βάση τον εναρµονισµένο δείκτη (για συγκρί-σεις µε ΕΕ) αυξήθηκε στο 1%. Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισµός κινείται σε αρνητική περιοχή, στο -0,2% τον Αύ-γουστο, λόγω των χαµηλότερων τιµών του πετρελαίου φέτος, χωρίς αυτό κι-νείται στο 1%. Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία (εγχώρια αγορά) µειώθηκαν 11% τον

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

Ιούλιο σε σύγκριση µε Ιούλιο 2008 κυρίως λόγω της υποχώρησης των τι-µών του πετρελαίου και, σε µικρότερο βαθµό, λόγω της υποτονικής ζήτησης, µετά από µείωση 9% τον Ιούνιο. Χωρίς τον ενεργειακό κλάδο οι τιµές µειώθη-καν 1,3% µόνο. Στην Ευρωζώνη οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία υποχωρούν

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

��. ��µ�� . - Aug � 4,7 � 0,8

�� 12µ�� . - Aug. � 4,2 � 1,8 3,2 2,9 4,2

��µ�� µ�� -��. �� 13,7 � -11,1 6,9 3,3 8,6 ��. - July

��

�� µ��

επίσης, µειώθηκαν 8,5% τον Ιούλιο (σε σύγκριση µε Ιουλ. 2008), µετά από µείωση 6,5% τον Ιούνιο, εξαιρουµένου του κλάδου ενέργειας οι τιµές µειώθη-καν 4%. Στο -4,3% η µεταβολή στις τι-µές των οικοδοµικών υλικών τον Ιούλιο (σε σύγκριση µε Ιουλ. 2008), µετά από µείωση 2,8% τον Ιούνιο.

ΣΤΟ 6,6% Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Η ΕΚΤ διατήρησε το επιτόκιό της στο 1% στις 3/9/2009, η αµερικανική Fed το διατήρησε στο 0-0,25% στις 12/8/2009. Ο ρυθµός ανόδου των καταθέσεων στην Ελλάδα υποχώρησε στο 13,3% τον Μάιο από 15,4% τον Απρίλιο. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανόδου της ρευστότητας Μ3 επιβραδύνει, στο 3% τον Ιούλιο από 3,6% τον Ιούνιο, στις βραχυπρόθεσµες καταθέ-σεις η άνοδος στο -2,6% από -4% τον Ιούνιο. Στο 6,6% υποχώρησε η άνοδος της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ελλάδα (περιλαµβάνονται τα δάνεια, τα εταιρικά οµόλογα και τα τιτλοποιηµένα δάνεια και οµόλογα) τον Ιούλιο 2009 από 7,4% τον Ιούνιο. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων επιβραδύνει στο 7,9% τον Ιούλιο από 8,6% τον Ιού-νιο. Μεγαλύτερη είναι η επιβράδυνση στα νοικοκυριά, η άνοδος της χρηµατοδότησης τους υποχωρεί στο 5,2% από 6,2%, 5,8% ο ρυθµός στα καταναλωτικά (7,1% τον Ιούνιο) και 5,2% στα στεγαστικά δάνεια (6% τον Ιούνιο). Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανόδου των δανείων υποχώρησε στο 0,6% τον Ιούλιο από 1,5% τον Ιούνιο, στο 1,6% των επιχειρήσεων από 2,9% και στο 0% των νοικοκυριών από 0,2%. Τα στεγαστικά υποχωρούν µε ρυθµό 0,2%, τα καταναλωτικά µε 1,1%. Τα επιτόκια των δανείων κινήθηκαν οριακά ανοδικά στην Ελλάδα τον Ιούλιο στα ανοικτά καταναλωτικά και τα επιχειρηµατικά µε επιτό-κιο κυµαινόµενο ή σταθερό ως ένα έτος για ποσά άνω του 1 εκατ. ευρώ, στην Ευρωζώνη κινήθηκαν οριακά πτωτικά.

�� µ��, %*

�� 2008 2009 2006 2007 2008

�� µ�� 3, �� . - July � 9,2 � 3,0 9,9 11,4 7,3

�� - May � 15,4 � 13,3 10,5 13,8 15,1

��µ�� (�� µ��)

��. - July � 20,6 � 6,6 21,1 21,5 16,4

��µ�� . - July � 22,9 � 7,9 17,2 20,6 19,8

��µ�� µ�� . - July � 18,5 � 0,9 9,8 11,2 17,0

�� . - July � 18,1 � 5,2 25,7 22,4 12,8

�� . - July � 21,2 � 5,8 23,9 22,4 16,0

�� . - July � 16,7 � 5,2 26,3 21,9 11,4

�� , %* ��. - July � 7,0 � 4,3 5,8 6,6 6,8

" �� * ��. - July � 6,3 � 3,6 4,6 5,6 6,1

�� A - Athens Stock Market Index (1980=100) ��. - Aug. � 3.328 � 2.424 26 22 -30

�� % �� µ��

* �� µ��µ�� 1 �� 1 ��. ��,��

X�HMA

ΕΠΙΛΟΓΗ 99

��June

��July

��August

2007 2008

�� µ�� µ�� 59,0 � 57,2 � 59,2 108,8 87,0

�� µ. �� µ��, �� 76,0 � 73,8 � ... 102,8 91,9

�� µ�� -45 � -49 � -45 -29 -46

�� µ�� µ�� 73,2 � 76,0 � 80,6 109,0 89,9

�� µ�� µ�� -32 � -30 � -26 5 -9

�� µ�� -25 � -23 � -22 -4 -17

��.Apr.

��May

��June

�� µ�� µ�� 91,5 � 92,7 � 93,9

�� µ�� µ�� 89,5 � 89,2 � 89,5

�� µ�� µ�� 94,9 � 96,3 � 97,7

��: ��, �� , ��, �� µ��: �� µ��

��

��

40

45

50

55

60

65

��

May

��.

June.

��.

July

ΔΕΙΛΑ - ΔΕΙΛΑ Η AΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος αυξήθηκε στην Ελλάδα τον Αύγουστο, µετά από µικρή υποχώρηση τον Ιούλιο, παραµένει όµως σε ιδιαίτερα χαµηλά επίπεδα, και αποτελεί την τέταρτη χειρότερη επίδοση στην ΕΕ µετά την Ουγγαρία, τη Σλοβενία και την Κύπρο. Το κλίµα βελτιώθηκε στη βιοµηχανία και τις υπηρεσίες, επιδεινώθηκε στο εµπόριο και τις κατασκευές. Η εµπιστοσύνη των καταναλωτών βελτιώθηκε ελαφρά, βρίσκεται όµως σε πολύ χαµηλά αρνητικά επίπεδα και αποτελεί δείκτη απαισιοδοξίας, καθώς είναι η 5η χειρότερη επίδοση στην ΕΕ, µετά την Ουγγαρία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και τη Ρουµανία. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία υποχωρεί τον Ιούλιο, αποτέλεσµα των λιγότερο αισιόδοξων εκτιµήσεων για την παραγωγή και τις πωλήσεις το επόµενο διάστηµα. Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη o δείκτης οικονοµικού κλίµατος βελτιώθηκε για 5ο συνεχόµενο µήνα, ανοδικά κινήθηκε στη βιοµηχανία, το εµπόριο και τις υπηρεσίες, και τους καταναλωτές. Σηµαντική είναι η βελτίωση στη µεγαλύτερη οικονοµία της Ευρωζώνης, τη Γερµανία. Στις ΗΠΑ οι δείκτες συγκυρίας συνηγορούν προς ενίσχυση των ενδείξεων ανάκαµψης, η εικόνα στην Ιαπωνία επίσης βελτιώνεται, ενώ η δυναµική ανάκαµψη της Κίνας συνεχίζεται.

ΔΕΙΚΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΚΛΙΜΑΤΟΣ, ΕΛΛΑΔΑ

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

100 ΕΠΙΛΟΓΗ

��

��

1.

��

3.1

45

.90

6.3

04

1.

��

µµ��

1

9.8

78

.61

2.6

00

2.

��

µ��

µ��

��

98

9.6

41

.16

52

.��

��

��

µ��

��

��

��

µ��

µ��

µ��

µ��

6.4

29

.57

6.1

72

2.1

��

85

9.5

62

.81

72

.2��

,��

,��

2.1

��µ��

µ��

��

��

13

0.0

78

.34

8(��

µ��

µ��

��

��

��

�)4

.45

1.0

76

.17

22

.2��

�1

.97

8.5

00

.00

03

.��

µ��

��

32

8.9

24

.02

43

.��

��

��

��

µ��

�4

.��

µ��

��

15

5.3

05

��

0

4.1

��

,��

1

55

.30

54

.��

��

��

10

.63

9.6

69

.25

04

.2��

��

��

��

04

.1��

10

.57

4.2

34

.53

34

.2��

��

��

65

.43

4.7

17

5.

��

��

µ��

��

��

µ��

µ��

µ��

µ��

40

.98

2.9

00

.00

05

.��

��

µ��

��

74

2.7

77

.48

8

5.1

��

µ��

86

0.0

00

.00

06

.��

��

µ��

��

72

.15

4.4

04

5.2

��

µ��

µ��

µ��

40

.12

2.9

00

.00

07

.��

��

µ��

µ��

��

88

.07

3.6

80

6.

��

��

��

µ��

��

��

85

.56

1.6

91

7.1

��

��

��

88

.07

3.6

80

7.

��

��

21

.94

9.0

45

.58

77

.2��

��

��

��

��

07

.1��

µ��

µ��

��

12

8.4

04

.15

28

.��

µ��

µ��

��

78

0.4

07

.53

87

.2��

21

.82

0.6

41

.43

59

.��

��

µ��

36

.09

2.9

85

.30

58

.M��

µ��

��

7.3

02

.87

2.5

47

9.1

��

��

µ��

µ��

µµ��

��

9.

��

µ��

2.6

52

.49

5.0

79

��

09

.2��

��

��

µ�

,9

.1��µ

µ��

��

,��

��µ��

��

43

5.3

91

.71

3��

µ��,��

��

9.2

��

µ��µ��

��

µµ��

0��µ��

1.1

31

.91

0.5

91

9.3

��

��

��

��

9.3

��

��

µ�

,��

��

µ��

µ��

��

(T

AR

GE

T2

)3

6.0

92

.98

5.3

05

��

µ��,��

��

µµ��

1.0

85

.19

2.7

75

9.4

��

��

��

10

.��

��

��

1.0

64

.11

2.6

13

��

µ��

µ��

��

(T

AR

GE

T2

)0

11

.��

��

1.5

20

.64

0.5

86

10

.��

2.1

32

.42

6.5

68

12

.��

µ��

µ��

1.4

72

.63

8.1

98

10

.1��

µ��

��

µ��

��

80

6.0

11

.83

71

0.2

��

µ��

µ��

29

.07

8.1

56

13

.��

��

��µ��

78

8.2

80

.43

61

0.3

��

1

.29

7.3

36

.57

51

3.1

��

11

1.2

43

.36

21

3.2

��µ��

11

1.2

43

.36

21

3.3

��µ��

55

.00

0.0

00

13

.4��µ��

��

µ��

��

��

� 5

10

.51

8.6

79

13

.5��µ��

27

5.0

33

��

79

.56

9.9

28

.27

0��

79

.56

9.9

28

.27

0

��

(��

)

1.��

µ��

�� "��

µ��

��

µ��

��

�"��µ��

µ��

�.2

46

9/9

72

1.0

49

.79

6.3

00

2.��

µ��

��µ��

��

µ��

µ��,��

��

��

�9

.09

0.6

22

.27

93

.��

��

��

��

µ��

��µ��

µ��

��

µ��.

7

1.0

41

.25

0.3

81

4.��

µ��

52

2.6

56

.03

6��

10

1.7

04

.32

4.9

96

��

µ��

:��µ��

µ��

��

54��,�� µ��

��

��

(��

)��

µ��

��

µ��

(��

).

��

��

I��

��

�.

��

��

�.��

��

, 1

4 ��

µ�� 2

00

9

��

��

��

��

ΣΥ

ΝΟ

ΠΤΙ

ΚΗ

ΛΟ

ΓΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΑΤΑ

ΣΤΑ

ΣΗ

31η

ς Α

υγο

ύστο

υ 2

009

(σε

ευρ

ώ)

ΕΠΙΛΟΓΗ 101

ΑΕΡΑΣ ΔΥΝΑΜΙΣΜΟΥ!Με δύο νέα τηλεοπτικά σποτς που δηµιούργησε η διαφηµιστική εταιρεία McCann Erickson Athens, µέ-λος της κοινοπραξίας Πυρήνας ΙΙ, ο ΟΤΕ επικοινωνεί τα προσωπικά προγράµµατα σταθερής τηλεφωνίας και δύο νέα οικονοµικά πακέτα – προσφορά. Κάτω από την ίδια δηµιουργική πλατφόρµα, οι δύο φρέ-σκιες, ανατρεπτικές και χιουµοριστικές ταινίες, που σκηνοθέτησε ο Πλάτωνας Ανδρονίδης σε παραγωγή X-rated, επικοινωνούν αφενός την ποικιλία και την ευελιξία των Προγραµµάτων Σταθερής Τηλεφωνίας ΟΤΕ ανάµεσα στα οποία καθένας µπορεί να βρει ακριβώς αυτό που του ταιριάζει, και αφετέρου την αξιοπιστία των πακέτων ΟΤΕ. Η καµπάνια για τα νέα Οικονοµικά Προγράµµατα του ΟΤΕ θα αναπτυχθεί και σε άλλα µέσα (εξωτερική και έντυπη διαφήµιση) σύµφωνα µε τη νέα εικαστική ταυτότητα για το σύ-νολο των προϊόντων και υπηρεσιών ΟΤΕ την οποία επιµελήθηκε η FutureΒrand Μιλάνου, εξειδικευµένη εταιρεία Συµβούλων σε θέµατα Brand Strategy & Design του McCann Erickson Worldgroup.

«ΝΗΦΑΛΙΟΙ ΟΔΗΓΟΙ»Με τη χαρακτηριστική φράση-έκκληση «Ένας µόνο από την παρέα, κάθε φορά, να µην πιει!», οι Νηφά-λιοι, µε τη στήριξη της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας και της Heineken, ξεκίνησαν την πανελλήνια εκστρατεία ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για την ασφαλή οδήγηση «Νηφάλιος Οδηγός». Στόχος της εκστρατείας είναι να καλλιεργηθεί η συνήθεια της επιλογής ενός ατόµου από την παρέα ως του «Νηφάλιου Οδηγού». Ο «Νηφάλιος Οδηγός» συµµε-τέχει στη διασκέδαση µε την παρέα του, χωρίς όµως να καταναλώνει αλκοόλ, καθώς είναι εκείνος που θα φροντίσει γ ια την ασφαλή επιστροφή της παρέας µετά την έξοδο. Για τον σκοπό της εκστρατείας έχουν επιλεγεί 35 µπαρ-σταθµοί «υποδοχής» και ανάδει-ξης των «Νηφάλιων Οδηγών».

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΗ επιτυχία και η επιβίωση των τραπεζών – οι οποίες βρίσκονται σε δύσκο-λη θέση λόγω της οικονοµικής κρίσης – θα εξαρτηθεί από την εναρµόνιση των θεµελιωδών αρχών τους, γεγονός που θα οδηγήσει στη µελλοντική διαφοροποίηση των ηγετικών τραπεζικών οργανισµών, σύµφωνα µε τη νέα µελέτη της PricewaterhouseCoopers (PwC), που έχει τίτλο «Το µέλλον του τραπεζικού κλάδου: Πώς µπορεί να επανέλθει η σταθερότητα στις τράπεζες και στο τραπεζικό σύστηµα». Η µελέτη θεωρεί ότι µία ξεκάθαρη στρατηγική και ένα σαφές όραµα έχουν ζωτική σηµασία για τον τραπεζικό κλάδο, αλλά προειδοποιεί ότι πρέπει να µπουν και οι σωστές βάσεις. Σύµ-φωνα µε αυτή, τα βασικά ζητήµατα που πρέπει οι τράπεζες να αντιµετωπί-σουν είναι ο καθορισµός στρατηγικής, η ανάπτυξη ενός επιχειρηµατικού µοντέλου για την υλοποίηση της στρατηγικής, η βέλτιστη διαχείριση κεφα-λαίων, κινδύνων, κανονισµών και διακυβέρνησης, τα κατάλληλα στελέχη, τα σωστά κίνητρα και η δίκαιη ανταµοιβή, µε διαφάνεια.

Η COSMOTE ΝΕΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΤΗΣ ΠΑΕ ΑΕΚ Χορηγός της ΠΑΕ ΑΕΚ για τις αγωνιστικές περιόδους 2009-2010 και 2010-2011 θα είναι η Cosmote. Ο Νίκος Θανόπουλος, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος της ΠΑΕ ΑΕΚ δήλωσε µεταξύ άλλων ότι «η Cosmote ως πρωτοπόρος στον τοµέα της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, έχει ήδη αποδείξει µε την παρουσία της στον χώρο ότι αντιλαµβάνεται πλήρως τις µεγάλες απαιτήσεις του επαγγελµατικού ποδοσφαίρου και των φιλάθλων και πως θέλει να προλαβαίνει τις εξελίξεις». Και κατέληξε: «Θα δουλέψουµε από κοινού για να χτίσουµε µια σχέση που θα γίνεται δυνατότερη µέρα µε τη µέρα. Είµαστε ιδιαίτερα ικανοποιηµένοι από την επίτευξη αυτής της συνεργασίας».

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣΣύµφωνα µε νέα έρευνα που δηµοσιεύθηκε στον επίσηµο διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 61% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι θα πρέπει να αναµένονται περαιτέρω επιπτώσεις της οικονο-µικής κρίσης στις θέσεις εργασίας. Tο ένα τρίτο των εργαζοµένων «ανησυχεί πολύ» ότ ι ενδέχεται να χάσει την εργασία του λό-γω της κρίσης. Εντούτοις το 72% πιστεύει ότι η ΕΕ έχει θετικό αντίκτυπο στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην κατα-πολέµηση της ανεργ ίας και το ένα τρίτο γνωρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο - το κύριο µέσο επένδυσης της ΕΕ στους εργαζόµενους και στη δια-τήρηση της εργασίας τους.

MANAGEMENT & ADVERTISING Εξελίξεις

Η «αποτυχία» της επιτυχίας

Δεν είναι σπάνιο πια το φαινόµενο επιτυχηµένες εταιρείες σταδιακά να οδηγούνται σε µερική ή και πλήρη αποτυχία. Όλοι

αναρωτιούνται πώς γίνεται αυτό και συνήθως αιφνιδιάζονται όταν βρεθούν αντιµέτωποι µε την πραγµατικότητα.

Από τον Donald Sull

Τι συµβαίνει όταν σε µία επιτυχηµένη εται-ρεία πέσει ο µετεωρίτης της αποτυχίας; Τα διευθυντικά στελέχη συνήθως αποποιούνται την ευθύνη. Στην πλειονότητα των περιπτώ-

σεων υπάρχουν όντως ορισµένα στελέχη που είτε δεν αντιλαµβάνονται τις µεγάλες αλλαγές στην αγορά τους και δεν αντιδρούν έγκαιρα, είτε ξοδεύουν αλόγιστα τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης, µε συνέπεια να υπάρχουν επιπτώσεις στα εταιρικά αποτελέσµατα. Τα παραπάνω είναι κάποιες προφανείς και υπαρκτές αι-τίες για την αποτυχία, ωστόσο καµία από αυτές δεν αποτελεί τον πραγµατικό λόγο για τη δυσάρεστη κατά-σταση της επιχείρησης.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, έχω µε-λετήσει πολυάριθµες επιτυχηµένες εταιρείες που είχαν άσχηµη κατάληξη. Πρόσφατα και αντιπροσωπευτικά παραδείγµατα αποτελούν αυτά της Sainsbury’s, της Parmalat και της Lego. Η Microsoft για χρόνια υπήρξε το «χρυσό» πρότυπο εταιρικής επιτυχίας κι όµως τώρα έχει µέτρια αποτελέσµατα. Υπάρχουν εταιρίες, όπως η IBM ή η Ericsson, που περνάνε µια δύσκολη περίοδο αλλά συνήθως επανέρχονται. Οι περισσότερες όµως εταιρείες που εµφανίζουν προβλήµατα, όπως η Xerox, η Kmart ή η Laura Ashley, συνεχίζουν την πορεία τους στη «σκιά» της προηγούµενης δόξας τους, ενώ κά-ποιες άλλες, όπως η NatWest και η Andersen, απλά εξαφανίζονται από το προσκήνιο.

Σύµφωνα µε την έρευνά µου, οι εταιρείες απο-τυγχάνουν εξαιτίας της «ενεργής αδράνειας» – συνη-θίζουν, δηλαδή, να ανταποκρίνονται, ακόµα και στις πιο σηµαντικές µεταβολές της αγοράς, εφαρµόζοντας τακτικές που κατά το παρελθόν είχαν αποδειχθεί επι-τυχηµένες. Έτσι, ενώ ο κόσµος αλλάζει, οι οργανισµοί που είναι παγιδευµένοι σε µια κατάσταση «ενεργής αδράνειας» κάνουν µια από τα ίδια, ίσως λίγο πιο γρήγορα και ελάχιστα διαφοροποιηµένα, αλλά βασικά

εφαρµόζουν την ίδια παλιά στρατηγική. Τα στελέχη των αποτυχηµένων οργανισµών έχουν ένα σωρό πρω-τοβουλίες και δουλεύουν µε πιο φρενήρεις ρυθµούς σε σχέση µε τους υπόλοιπους που εργάζονται σε αντα-γωνιστικές εταιρείες. Οι παγιδευµένοι στην «ενεργό αδράνεια» οργανισµοί µπορούν να παροµοιαστούν µε ένα αυτοκίνητο, του οποίου οι ρόδες έχουν κολλήσει σε ένα αυλάκι. Τα στελέχη συνεχίζουν να πατούν γκά-ζι. Αντί όµως να ξεκολλήσουν από το αυλάκι, το µόνο που πετυχαίνουν είναι να βυθίζονται ακόµα πιο βαθιά.

Τι είναι αυτό όµως που κρατάει «κολληµένες» τις εταιρείες σε αυτό το «αυλάκι»; Με έκπληξη παρατη-ρούµε ότι το πρόβληµα τελικά είναι οι ίδιες τακτικές που οδήγησαν στην αρχική επιτυχία της εταιρείας. Είναι γνωστό ότι η επιτυχία προκαλεί αδιαφορία και υπεροψία. Σύµφωνα όµως µε µια πιο θεµελιώδη αρ-χή, η αρχική επιτυχία συνδέεται µε µεταγενέστερη αποτυχία. Οι ξεκάθαροι στόχοι είναι προαπαιτούµενο για την επιτυχία. Με το χρόνο όµως γίνονται άκαµπτοι και τελικά περιορίζουν την ικανότητα της εταιρείας να προσαρµόζεται στις αλλαγές του επιχειρηµατικού πε-ριβάλλοντος. Η δυναµική αυτή µπορεί να οδηγήσει επιτυχηµένες εταιρείες σε απογοητευτικά αποτελέσµα-τα, ακόµα και αν τα στελέχη καταφέρουν να αποφύ-γουν την υπεροψία και την αδιαφορία.

The Dynamics of Standing Still

DONALD SULL: “SEIZING OPPORTUNITIES IN TURBULENT MARKETS”, 25/11/2009, ΞΕΝ. HILTON. Πληροφορίες κα Γιαννακοπούλου 210 60 62257, www.kpmg.gr.

Προκειµένου να πετύχουν στην αγορά, τα στελέχη πρέπει να συγκροτήσουν ένα σύνολο δεσµεύσεων που θα συνθέσουν αυτό που λέµε «την εταιρική φόρµουλα επιτυχίας». Οι κατηγορίες των δεσµεύσεων που συνθέ-τουν την φόρµουλα της εταιρικής επιτυχίας είναι πέντε:

• Στρατηγικά Πλαίσια: Η αντίληψη για τον κόσµο, για τη συγκεκριµένη αγορά, για τους ανταγωνιστές αλλά και για τον τρόπο δηµιουργίας αξίας για την επιχείρηση

• Διαδικασίες: Τρόποι ενεργοποίησης των διαδικα-σιών, συµπεριλαµβανόµενων των τυπικών και άτυ-πων συνηθειών

• Πόροι: Υλικά και άυλα περιουσιακά στοιχεία που χρησιµοποιεί η εταιρεία για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της, όπως η αξία του εταιρικού σήµατος, η τεχνολογία, η ακίνητη περιουσία, η τεχνογνωσία κ.τλ.

• Σχέσεις: Εδραιωµένες σχέσεις µε εξωτερικούς µε-τόχους, συµπεριλαµβανόµενων των επενδυτών, των τεχνολογικών συνεταίρων και των διανοµέων

• Αξίες: Πεποιθήσεις που εµπνέουν και ενώνουν και τους εργαζόµενους ενός οργανισµού

Παρόλο που οι δεσµεύσεις αυτές είναι απαραίτη-τες για την αρχική επιτυχία, µε τον καιρό τείνουν να γίνονται πιο «άκαµπτες». Η αρχική επιτυχία ενισχύει την πεποίθηση των στελεχών ότι θα πρέπει ενδυνα-µώσουν την εταιρική φόρµουλα της επιτυχίας. Σταδια-κά τα στελέχη σταµατούν να σκέφτονται εναλλακτικές για τις δεσµεύσεις τους και τις θεωρούν δεδοµένες. Τα επιµέρους στοιχεία της φόρµουλας επιτυχίας γίνονται λιγότερο ευέλικτα: Τα στρατηγικά πλαίσια µετατρέπο-νται σε παρωπίδες, οι πόροι καταλήγουν βάρη στο «λαιµό» της επιχείρησης, οι διαδικασίες γίνονται απλά ρουτίνα, οι σχέσεις µετατρέπονται σε ασφυκτικές αλυ-σίδες και οι αξίες καταλήγουν σε δόγµατα.

Μια «άκαµπτη» εταιρική φόρµουλα επιτυχίας µπο-ρεί να λειτουργήσει όσο το περιβάλλον της αγοράς πα-ραµένει σταθερό. Όταν όµως αυτό αλλάζει, δηµιουρ-γείται ένα κενό ανάµεσα σε αυτά που η αγορά απαιτεί και σε εκείνα που η επιχείρηση µπορεί να κάνει. Τα στελέχη αντιλαµβάνονται το κενό και αντιδρούν επι-θετικά για να το κλείσουν. Οι άκαµπτες δεσµεύσεις τους όµως οδηγούν τις εφαρµοζόµενες τακτικές τους µέσα στο «αυλάκι». Όσο πιο σκληρά δουλεύουν τό-σο περισσότερο διευρύνεται το κενό κι έτσι ακριβώς προκύπτει η «ενεργός αδράνεια» (βλ. σχήµα «ενεργός αδράνεια»).

Στην Ελλάδα θα βρεθεί για πρώτη φο-ρά ο γνωστός καθηγητής Management του London Business School, Donald Sull, ως κεντρικός οµιλητής της Ηµερίδας που δι-οργανώνει η KPMG στις 25 Νοεµβρίου. Ο συγγραφέας του best seller «Why Good Companies Go Bad» που έχει χαρακτηρι-στεί ως ένας από «τους 10 νέους γκουρού του Management που πρέπει κανείς να γνωρίζει» µιλάει για το πώς οι επιχειρή-σεις τα «καταφέρνουν» να αποτύχουν στην προσπάθεια τους για επιτυχία.

104 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS & CSR Εξελίξεις

ANEK LINES // ΣΑΛΠΑΡΕΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑΗ ΑΝΕΚ LINES στο πλαίσιο της εταιρικής της κοινωνικής ευθύνης ενι-σχύει ενέργειες που επενδύουν στη φύση. Έτσι, ως Μέγας Χορηγός στηρίζει την Πανευρωπαϊκή Έκθεση, µε τίτλο «Φυτά και Πολιτισµός στην Ιστορία της Ευρώπης», που θα φιλοξενείται στο Ηράκλειο, στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, έως και τον Ιούνιο του 2010. Η έκθεση έχει ως στόχο να αναδείξει τη σηµασία των φυτών στην αν-θρώπινη ζωή, στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες της πληροφορί-ας και της τεχνολογίας καθώς και στη συγκρότηση της ευρωπαϊκής µας ταυτότητας. Παράλληλα, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης εµπλούτισε την έκθεση µε συγκεκριµένα φυτά και προϊόντα, ενώ σε συνεργασία µε το Ίδρυµα Τεχνολογίας και Έρευνας, δηµιούργησε ειδι-κά διαδραστικά εκθέµατα που αναφέρονται σε φυτά γνωστά από την αρχαιότητα αλλά και από τη µινωική Κρήτη. Τα εκθέµατα καλύπτουν τη βοτανολογία, την αρχαιολογία, τη χρήση των φυτών διαµέσου της ιστορίας καθώς και τις λαϊκές παραδόσεις από έντεκα ευρωπαϊκές χώ-ρες, προσφέροντας παράλληλα µια σύντοµη µατιά στην ευρωπαϊκή βοτανική ιστορία. Η έκθεση έχει ήδη φιλοξενηθεί σε οκτώ ευρωπα-ϊκές χώρες και δηµιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράµµατος PACE το οποίο συντονίζεται από Ιταλούς αρχαιοβοτανολόγους και είναι ενταγµένο στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Πρόγραµµα (2007-2013).

CLUB HOTEL CASINO LOUTRAKI // ΜΕ ΕΜΒΛΗΜΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΜοναδική εµπειρία οι φετινές «Μουσικές Βραδιές Πανσελήνου», µε µεγάλο χορηγό την εταιρεία Club Hotel Casino Loutraki. Οι εκδηλώσεις πραγµατο-ποιήθηκαν για τρίτη συνεχόµενη χρονιά στις Παν-σελήνους της 7ης Ιουλίου και 6ης Αυγούστου 2009, στους Αρχαιολογικούς Χώρους της Κορινθίας. Έξι µοναδικές συναυλίες από φηµισµένα αυστριακά συ-γκροτήµατα πραγµατοποιήθηκαν ταυτόχρονα στους Αρχαιολογικούς Χώρους Κορινθίας: Αρχαίας Κορίν-θου-Ναός Οκταβίας, Αρχαίας Νεµέας, και Αρχαιολο-γικό Μουσείο Σικυώνας.

ASTIR BEACH // ΕΠΕΤΕΙΟΣ 50 ΕΤΩΝ!Πενήντα χρόνια λειτουργίας συµπληρώνει φέτος µια από τις πλέον φη-µισµένες οργανωµένες παραλίες της Αττικής, η Astir Beach. Το 2008 η µητρική εταιρία της Astir Beach, η εταιρία Αστήρ Παλάς Βουλιαγµένης ΑΞΕ, προχώρησε σε ριζική αναµόρφωση της παραλίας, πραγµατοποι-ώντας επενδύσεις 9 εκατ. ευρώ. Η Astir Beach δέχεται σήµερα περισ-σότερους 150.000 επισκέπτες ετησίως, µε τον κύκλο εργασιών να έχει διπλασιαστεί στη διάρκεια του τελευταίου έτους και µε τους εργαζό-µενους να ξεπερνούν τους 100, έναντι 32 το 2007. Βασικός µέτοχος της Αστήρ Παλάς Βουλιαγµένης ΑΞΕ, η οποία είναι εισηγµένη στο Ελ-ληνικό Χρηµατιστήριο, είναι η Εθνική Τράπεζα µε ποσοστό 85,34%.

ΥΠΟΙΟ // ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΤΕΓΗΠαράδειγµα προς µίµηση από δηµόσιους και ιδιωτικούς φορείς φιλοδοξεί να αποτε-λέσει η πρωτοβουλία του υπουργείου Οικο-νοµίας που αφορά την υλοποίηση της «Πρά-σινης Στέγης» στο κτίριο του υπουργείου Οικονοµίας , στην πλατεία Συντάγµατος. Μά-λιστα το ετήσιο οικονοµικό όφελος από την ανάπτυξης της «Πράσινης Στέγης» ανέρχεται σε 5.630 ευρώ. Από το ποσό αυτό τα 3.600 ευρώ ετησίως εκτιµάται ότι εξοικονοµήθη-καν από τη µείωση της κατανάλωσης για κλι-µατισµό και τα 2.030 ευρώ από τη µείωση της κατανάλωσης πετρελαίου για θέρµανση. Η «Πράσινη Στέγης» υλοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2008 και καλύπτει έκταση περίπου 650 τµ, δηλαδή περίπου το 52% της επιφάνει-ας της οροφής του κτιρίου. Σύµφωνα µε τις µετρήσεις της Σχολής Μηχανολόγων-Μηχα-νικών του ΕΜΠ, προκύπτει διαφορά θερµο-κρασίας 18 βαθµών κελσίου µεταξύ της φυ-τεµένης και της µη φυτεµένης επιφάνειας.

ELMEC SPORT // ΣΟΥΖΑ ΣΤΑ ΕΣΟΔΑ!Συµφωνία µε την ιταλική εταιρία µοτοσυκλετών MV Agusta Motor Spa, & Cagiva πραγµατοποίησε η Elmec Sport ΑΒΕΤΕ. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, η εν λόγω συνερ-γασία πραγµατοποιήθηκε, προκειµένου η εταιρία να αντιπρο-σωπεύει σε Ελλάδα και Κύπρο τις µηχανές, τα αξεσουάρ και τον εξοπλισµό MV Agusta & Cagiva. Σύµφωνα µε την ανακοί-νωση, η ανωτέρω συµφωνία εντάσσεται στο πλαίσιο των στό-χων που έχει θέσει η νέα διοίκηση για περαιτέρω ενδυνάµω-ση του χαρτοφυλακίου της εταιρίας µε επώνυµους οίκους και διαφοροποίηση και διεύρυνση της πελατειακής της βάσης.

CITY 99,5 // ΜΕ ΤΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΡΕΣΤΗΟ Όµιλος Ρέστη ανακοίνωσε ότι ολοκληρώθηκαν µε επιτυχία οι διαπραγµατεύσεις για την απόκτηση της εταιρείας Ραδιοφωνικές Επιχειρήσεις CITY ΑΕ, που κατέχει το ραδιοφωνικό σταθµό CITY 99,5, από τον Θεόδωρο και τη Γιάννα Αγγελοπούλου. Με αφορµή την ολοκλήρωση της συµφωνίας ο Βίκτωρας Ρέστης δήλωσε ότι η απόκτηση του CITY 99,5 ενισχύει σηµαντικά την παρουσία του Οµίλου στον χώρο των ΜΜΕ και παράλληλα διασφαλίζει την απρόσκοπτη συνέχιση της λειτουργίας ενός ραδιο-φωνικού σταθµού που ξεχώριζε για το περιεχόµενο και την εγκυρότητα της ενηµέ-ρωσης, αλλά και την ποιότητα του ανθρώπινου δυναµικού του.

ΕΠΙΛΟΓΗ 105

SAMSUNG // ΠΕΝΤΕ ΒΡΑΒΕΙΑ EISAΓια µια ακόµη χρονιά βραβεύεται η Samsung µε τα αναγνωρισµένου κύρους βραβεία EISA, αποσπώντας την υψηλή διάκριση στις κατηγορίες «European Green TV», «European Webmedia-TV», «European Home Theatre Design», «European Camera Phone» και «European Advanced Compact Camera». Τα βραβεία EISA πιστοποιούν την τεχνολογική υπεροχή της Samsung Electronics, καθώς και τη δέσµευση της εταιρείας

στη δηµιουργία προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον. Συγκεκριµένα, βραβεύτηκαν η τηλεόραση Samsung UE40B7000, η τηλεόραση Samsung UE46B8000, το Samsung Blu-ray player BD-P4600, το κινητό τηλέφωνο Samsung i8910 HD και η ψηφιακή φωτογραφική µηχανή Samsung WB1000 στις κατηγορίες «European Green TV», «European Webmedia-TV», «European Home Theater Design», «European Camera Phone» και «European Advanced Compact Camera» αντίστοιχα.

MICROSOFT ΕΛΛΑΣ // ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΗ Microsoft Ελλάς, στο πλαίσιο των ενεργειών της για τη στήριξη της επιχειρηµατικότητας και της καινοτοµίας, προχωρά σε συνεργασία µε την πρωτοβουλία Openfund (http://theopenfund.com). Μέσω της συγκεκριµένης συ-νεργασίας, η εταιρεία θα προσφέρει σε άτοµα µε πρω-τοπόρες επιχειρηµατικές προτάσεις, που αναδεικνύονται µέσα από τις διαδικασίες του Openfund, τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την τεχνογνωσία της, το δίκτυο επα-φών της και τις συµβουλευτικές της υπηρεσίες, παρέχο-ντας υποστήριξη στα πρώτα στάδια της επιχειρηµατικής τους δράσης. Επιπλέον, καθώς η εν λόγω συνεργασία αποτελεί µέρος των δράσεων του Κέντρου Καινοτοµίας στην Αθήνα, µέρος των δραστηριοτήτων του Openfund θα λάβουν χώρα εντός του χώρου αυτού.

ΟΤΕ BUSINESS // ΝΕΑ ΠΑΚΕΤΑ ΧΡΟΝΟΥ ΜΕ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΟικονοµικές χρεώσεις στην τηλεφωνία και τη µοναδική ευκολία του συ-γκεντρωτικού λογαριασµού συνδυάζουν για πρώτη φορά, τα νέα πακέτα της ΟΤΕ Business. Η επιχείρηση µπορεί να εντάξει από 2 έως και 8 συν-δέσεις στα OTE Business πακέτα χρόνου, να λαµβάνει ένα συγκεντρωτικό λογαριασµό για το σύνολο των συνδέσεων και να αξιοποιεί τον αντίστοιχο χρόνο οµιλίας από όλες τις συνδέσεις του αθροιστικά. Τα νέα πακέτα τηλε-φωνίας αφορούν και σε αστικές και σε υπεραστικές κλήσεις προς όλα τα δίκτυα (για 500, 1000, 1500, 2000 λεπτά αντίστοιχα). Με πάγιο από 11,90 ευρώ το µήνα, οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις µπορούν να επιλέξουν το πα-κέτο που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες τους. Επιπλέον, αφού καταναλω-θούν τα λεπτά οµιλίας εντός πακέτου, οι υπεραστικές κλήσεις συνεχίζουν να χρεώνονται ως αστικές (ισχύει για όλες τις υπεραστικές κλήσεις εντός και εκτός δικτύου ΟΤΕ) µε χρέωση ανά δευτερόλεπτο.

TECH BUSINESS Εξελίξεις

CISCO // ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΚΛΗ-ΜΑ ΑΠΑΙΤΕΙ ...ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΜε τη µορφή επιτυχηµένων επιχειρήσεων, χρησιµοποι-ώντας µάλιστα ορισµένες από τις καλύτερες στρατηγικές νόµιµων εταιρειών, λειτουργούν όσοι ασχολούνται µε το ηλεκτρονικό έγκληµα, όπως τονίζεται στη Μελέτη Cisco 2009 Midyear Security Report. Η µελέτη περιλαµβάνει µερικές από τις πιο γνωστές τεχνικές και επιχειρηµατικές στρατηγικές οι οποίες τώρα χρησιµοποιούνται στο ηλε-κτρονικό έγκληµα για την παραβίαση εταιρικών δικτύων και ιστοσελίδων και την κλοπή προσωπικών δεδοµένων και χρηµάτων. Στη µελέτη η Cisco προσφέρει συµβουλές για την προστασία από µερικούς από τους πιο πρόσφα-τους τύπους επιθέσεων, συµβουλές που αφορούν σε αν-θρώπους, διαδικασίες και την τεχνολογία ως λύση διαχεί-ρισης κινδύνων. Η µελέτη συνιστά επίσης την επιτήρηση απέναντι σε µερικές «παλαιές» προσεγγίσεις που είναι το ίδιο έξυπνες και διαδεδοµένες όπως και οι πιο πρόσφα-τες απειλές. Η µελέτη Cisco 2009 Midyear Security Report είναι διαθέσιµη στην ιστοσελίδα http://cisco.com/en/US/prod/vpndevc/annual_security_report.html

106 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΝΕΟ NOKIA N900 // ΜΙΚΡΟΣ ΑΛΛΑ ΜΕ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣTο Nokia N900 αποτελεί εξέλιξη της προηγούµενης γενιάς των Internet Tablets της Nokia και διευρύνει τις επιλογές που έχουν οι ένθερµοι οπαδοί της τεχνολογίας, οι οποίοι εκτιµούν τη δυνατότητα ενός κινητού που τους επιτρέπει να σερφάρουν στο ίντερνετ και να τρέχουν πολλές εφαρµογές ταυτόχρονα όπως θα έκαναν και από τον desktop υπολογι-στή τους. Αξιοποιώντας τη νέα έκδοση 5 του λειτουργικού Maemo, το Nokia N900 δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να έχουν την ίδια στιγµή ανοικτά δεκάδες παράθυρα και να τρέχουν τις αντίστοιχες εφαρµογές. Το Nokia N900 περιλαµβάνει ισχυρό επεξεργαστή ARM Cortex-A8, µνήµη για εφαρµογές έως 1GB, καθώς και τεχνολογία OpenGL ES 2.0 για την επιτάχυνση γραφικών. Διαθέτει αποθηκευτικό χώρο 32GB, ο οποίος µε µία microSD κάρτα µπορεί να επεκταθεί µέχρι και τα 48GB. Tο Nokia N900 θα αρχίσει να διατίθεται σε επιλεγµένες αγορές από τον Οκτώβριο του 2009, µε εκτιµώµενη τιµή λιανικής τα 500 ευρώ, χωρίς να υπολογί-ζονται φόροι και επιδοτήσεις.

KINGSTON // ΝΕΟ SOLID-STATE DRIVE ΥΨΗΛΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ!Το νέο µέλος της οικογένειας των solid-state drives SSDNow, το SSDNow V+ Series λανσάρει στην αγορά η Kingston. Το SSDNow V+ Series της Kingston δια-τίθεται σε πολλές χωρητικότητες και έχει υψηλότερη και γρηγορότερη επίδοση ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των χρηστών που αναζητούν τη µέγιστη επίδοση για τα συστήµατά τους. Ο δίσκος αυτός αποτελεί την καλύτερη δυνατή επιλογή για κα-ταναλωτές, κατασκευαστές συστηµάτων, integrators και εταιρικούς χρήστες οι οποίοι αναζητούν έναν οικονοµικό τρόπο για να αυξήσουν την επίδοση και τη διάρκεια ζωής των υπολογιστών τους.

EPSON // ΕΚΤΥΠΩΣΤΕ ...ΑΥΤΟΚΟΛΛΗΤΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣMια νέα προσθήκη στη σειρά εκτυπωτών αποδείξεων TM-T88IV παρουσιάζει η Epson. Ο νέος Epson TM-T88IV ReStick προσφέρει αξι-οπιστία και ποιότητα µε το πρόσθετο πλεονέκτηµα της εκτύπωσης σε αυτοκόλλητο επαναχρησιµοποιούµενο χαρτί. Αυτή η ρύθµιση καθιστά το νέο προϊόν ιδανικό για χρήση σε εστιατόρια fast food, καφετέριες και καντίνες – σε όποιο µέρος δηλαδή υπάρχει ανάγκη να µένουν οι αποδείξεις ή το χαρτί παραγγελία κολληµένα πάνω στο προϊόν. Ο εκτυ-

πωτής παράγει απλό και αυτοκόλλητο χαρτί µε δυ-νατότητα επανακόλλησης σε πλάτος 58mm

και 80mm. Ο Epson TM-T88IV ReStick είναι εύκολος

στη χρήση και προ-σφέρει δυνατότητα κοπής σε διαφορε-τικά µήκη, ενώ είναι απόλυτα συµβατός

µε τους ΤM-T88III και TM-T88IV µε αποτέλε-

σµα να µπορεί εύκολα να ενσωµατωθεί στο υπάρχον σύστηµα POS.Το ειδικό χαρτί ReStick-Endlesspaper µπορεί να

κολληθεί οπουδήποτε και όσες φορές χρειαστεί χωρίς να

αφήνει ίχνη όταν αφαιρείται, ενώ είναι φιλικό προς το περιβάλλον.

MICROSOFT // ΝΕΟ HTC TOUCH2Ένα µικρού µεγέθους κοµψό smartphone που αποτελεί ένα από τα πρώτα κινητά τηλέφωνα που περιλαµβά-νουν το νέο λογισµικό της Microsoft, Windows Phone παρουσίασε η HTC Corporation. Πρόκειται για το HTC Touch2™. Χρησιµοποιώντας την πλατφόρµα Windows Mobile 6.5 και τις νέες υπηρεσίες Windows Phone, όπως οι My Phone και Windows Marketplace, το HTC

Touch2 προσφέρει την απόλυτη εµπειρία αφής και ευκο-λία χρήσης. Με το Touch2 η HTC εµπλουτίζει το χαρτο-φυλάκιο κινητών τηλεφώνων αφής της HTC και τα προ-σφέρει σε έναν ευρύτερο κύκλο χρηστών. Βασιζόµενο στην πλατφόρµα Windows Mobile 6.5, το HTC Touch2 διαθέτει ισχυρές δυνατότητες αποστολής και λήψης µηνυµάτων, browsing και παραγωγικότητας. Προσφέρο-ντας την καλύτερη στην κατηγορία του εµπειρία e-mail, που συµπληρώνεται µε τη δυνατότητα συγχρονισµού µε τον Microsoft Exchange, δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να ελέγχουν και να διαχειρίζονται πολλαπλούς λογαριασµούς email.

πωτής παράγει απλό και αυτοκόλλητο χαρτί µε δυ-νατότητα επανακόλλησης σε πλάτος

και 80mm. Ο ReStick

στη χρήση και προ-σφέρει δυνατότητα κοπής σε διαφορε-τικά µήκηαπόλυτα συµβατός

µε τους ΤTM-T88IV

σµα να µπορεί εύκολα να ενσωµατωθεί στο υπάρχον σύστηµα Το ειδικό χαρτί Endlesspaper

κολληθεί οπουδήποτε και όσες φορές χρειαστεί χωρίς να

αφήνει ίχνη όταν αφαιρείταιείναι φιλικό προς το περιβάλλον

106 ΕΠΙΛΟΓΗ

ζονται φόροι και επιδοτήσεις. τη διάρκεια ζωής των υπολογιστών τους.

BUSINESS Τech products

ΕΠΙΛΟΓΗ 107

SCEE – SCEA // ΈΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ‘MINIS’Την επικε ίµενη άφιξη των ‘minis’: µία νέα προσθήκη σ το PlayStation®Store µε µια ευρεία γκάµα ολοκαίνουριων τίτλων διαθέ-σιµων για download στο PSP™ (PlayStation®Portable) ανακοίνωσαν η Sony Computer Entertainment Europe (SCEE) και η Sony Computer Entertainment America (SCEA). Διαθέσιµα αποκλειστικά µέσω ψηφια-κής διανοµής, τα ‘minis’ θα προϋποθέτουν ένα όριο µεγέθους της τά-ξης των 100MB, διασφαλίζοντας ταχύτητα και ευκολία κατεβάσµατος τόσο για το επερχόµενο PSP® go, όσο και για τα περισσότερα από 52 εκατοµµύρια PSP™ (PlayStation®Portable) που έχουν ήδη πωληθεί παγκοσµίως, προσφέροντας πρωτοποριακή διασκέδαση στις «άκρες των δαχτύλων σας». Η νέα κατηγορία των ‘minis’ θα είναι διαθέσιµη στο PlayStation Store από την 1η Οκτωβρίου στην Ευρώπη.

INFO-QUEST // ΑΕΡΑΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ ΣΤΟΥΣ QUEST XPANDΤη νέα πλήρως ανανεωµένη σειρά των προσωπικών υπο-λογιστών Quest Xpand παρουσιάζει και φέτος το φθινό-πωρο η Info-Quest. Στην καταναλωτική σειρά υπολογι-στών Quest Xpand της εταιρείας συµπεριλαµβάνονται από µοντέλα κατάλληλα για νέους χρήστες που ξεκινούν τη γνωριµία τους µε τον θαυµαστό κόσµο των υπολογιστών και του Internet, µοντέλα που απευθύνονται σε χρήστες µε πολύ περιορισµένο προϋπολογισµό, µοντέλα για όσους θέλουν ένα πλήρες σύστηµα που να τους καλύπτει την ερ-γασία και τη διασκέδασή τους, µέχρι και ειδικές συνθέσεις για χρήση ως σταθµοί εργασίας σε εταιρικό δίκτυο και µο-ντέλα για extreme gaming, µε ανεπανάληπτα γραφικά και κορυφαίες επιδόσεις. Οι νέοι Quest Xpand συνοδεύονται από το πιο ολοκληρωµένο πακέτο υπηρεσιών τεχνικής υποστήριξης Quest Easy, που έχει σχεδιάσει η Info-Quest, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες της αγοράς για ολοκληρωµέ-νη, ποιοτική και άµεση εξυπηρέτηση.

PlayStation Store

Σχεδιασµός και παραγωγή κάθε είδους εντύπου.

Δηµιουργία καταχωρίσεων για έντυπα και internet.

Δηµιουργία banner και pop-up windows. Παραγωγή πολυσέλιδων εντύπων και

business cards. Μελέτη και σχεδιασµός εταιρικής

ταυτότητας /εφαρµογές, σχεδιασµός και κατασκευή συσκευασίας, σχεδιασµός και παραγωγή εταιρικού περιοδικού- newsletter.

Σχεδιασµός και παραγωγή Εταιρικού Απολογισµού.

Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα, τηλ: 210 6401850, fax: 210 6424850, e-mail: [email protected]

108 ΕΠΙΛΟΓΗ108 ΕΠΙΛΟΓΗ

GHOST SPIRITEΝΑΣ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΣ ΣΥΝ ΕΝΑΣ ΟΙΚΟΔΕΣΠΟΤΗΣ ΙΣΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΕΝΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑ: ΑΥΤΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΔΕΣΤΕ, ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΒΙΝΤΕΟ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, ΓΛΥΠΤΑ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΞΕΒΟΛΕΥΟΥΝ ΤΗ ΝΩΧΕΛΙΚΗ ΕΣΩΣΤΡΕ-ΦΕΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΝΔΟΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΕΙΣΒΑΛΛΟΥΝ ΣΧΕΔΟΝ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ ΤΟΥΣ. // ΤΗΣ EΛΛΗΣ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Διαδροµές

ΕΠΙΛΟΓΗ 109

ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ

Ο Μασιµιλιάνο Τζιόνι, ο ιταλός επιµελητής της έκθεσης µάς επι-βεβαίωσε ότι επέλεξε να σταθεί διακριτικά απέναντι στα έργα της συλλογής. «Δεν ήθελα η επιµελητική δουλειά να επιβληθεί στα έργα τέχνης», διατυπώνει και προσθέτει: «Η κα-ταγωγή της συλλογής Δάκη Ιωάννου εντο-πίζεται στην ποπ αρτ, σε πιο καθαρές και λαµπερές εποχές. Η εξέλιξή της µας οδη-γε ί, όµως, σε άλλες κατευθύνσεις. Το έργο του Ρόµπερτ Γκόµπερ, για παράδειγµα, εµπε-ριέχει την ποπ αρτ αλ-λά µ’ έναν πιο βαθύ, σκοτεινό τρόπο. Γενι-κότερα όλη η έκθεση έχει ένα στοιχείο εσω-στρέφειας, την αίσθη-ση ότι βρίσκεσαι στο µυαλό κάποιου, ενώ η λέξη ‘φάντασµα’ στον τίτλο παραπέµπει σε κάτι άυλο, πνευµατι-κό, σ τον κόσµο της φαντασίας».

ΓΡΑΜΜΑΤΑ... ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Πού: Ίδρυµα ΔΕΣΤΕ, Φιλελλήνων 11 & Εµ. Παπ-πά, Νέα Ιωνία, 21-02758490, www.deste.grΕπιµέλεια έκθεσης: Massimiliano GioniΣχεδιασµός εγκατάστασης: Massimiliano Gioni και Δάκης Ιωάννου µε τη συµµετοχή των Maurizio Cattelan, Urs Fischer και Cecilia AlemaniΠότε: Πέµπτη 12:00-20:00, Σάββατο 12:00-17:00Ξεναγήσεις: Πέµπτη 13:00-14:00, 17:00-18:00, Σάββατο 13:00-14:00, 15:00-16:00Μέχρι πότε: 31.12.2009Πόσο: Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη

Μέσα από έ να καινούργ ιο πρίσµα ο γνωστός συλλέ-κ της Δάκης Ιωάννου, σε συνεργασ ία µε καλ λι τ έ-

χνες, επιµελητές και καλούς φίλους του, παρουσίασε πρόσφατα τη συλλογή του. «Α Guest + Α Host = Α Ghost» ( Ένας καλεσµένος + Ένας οικοδεσπότης = Ένα φάντασµα) αυτός είναι ο έξυπνος και αινιγµατικός τίτλος της έκθεσης µε έρ-γα από τη συλλογή του Δάκη Ιωάννου, που µπορείτε να θαυµάσετε ως το τέλος του χρόνου. Η ιδέα της έκθεσης, σε επι-µέλεια του Ιταλού Μασιµιλιάνο Τζιόνι, έχει τις ρίζες της στον οµώνυµο πίνακα του καλλιτέχνη Μαρσέλ Ντισάν -επινοη-τή της µοντέρνας τέχνης, έργο το οποίο µπορεί κανείς να δει στο ΔΕΣΤΕ- και έχει τη δοµή µιας σειράς ατοµικών εκθέσεων, πολλές από τις οποίες τις έχουν εµπνευ-στεί και εγκαταστήσει οι ίδιοι οι συµµε-τέχοντες καλλιτέχνες. Τα επιµέρους τµή-µατά της στέκουν ως µια ολοκληρωµένη παρουσίαση του έργου καλλιτεχνών, την πορεία των οποίων ο συλλέκτης παρα-κολουθεί επιµελώς τα τελευταία χρόνια, και περιλαµβάνουν έργα άλλοτε φιλόδο-ξα και άλλοτε χαρακτηριστικά του ύφους τους, αλλά και δείγµατα της πρόσφατης δουλειάς τους. Μεταξύ των καλλιτεχνών που συµµετέχουν, βρίσκονται οι: Pawel Althamer, Maurizio Cattelan, Paul Chan, Nathalie Djurberg, Marcel Duchamp, Urs Fischer, Robert Gober, Jeff Koons, Paul

McCarthy, Seth Price, Gregor Schneider, Kiki Smith, Kara Walker, Andro Wekua, και Franz West.

Περιήγηση

Οι ατοµικές αυτές παρουσιάσεις συ-νυπάρχουν σε µια σειρά από συµβιωτι-κές συναντήσεις και παρασιτικές σχέσεις, που πότε διακόπτονται από µια ασύνδε-τη παρουσία, πότε διαταράσσονται από µια παράδοξη αντιπαραβολή: τα σχέδια της Kara Walker περιβάλλουν έναν τάφο του Urs Fischer, ο άστεγος του Maurizio Cattelan γονατίζει µπροστά στη Γυναίκα-Νυχτερίδα της Kiki Smith, τα αρχιτεκτονι-κά θραύσµατα του Gregor Schneider εν-σωµατώνονται στα στοιχειωµένα δωµά-τια του Robert Gober, οι κενές φιγούρες του Seth Price έρχονται αντιµέτωπες µε το έργο του Jeff Koons. Κάθε έργο γίνεται το φασµατικό είδωλο του διπλανού του, έτσι που να είναι αδύνατον να ξεχωρίσει κανείς τον οικοδεσπότη (host) από τον φι-λοξενούµενο (guest), τη φιλική παρουσία από την απειλητική σκιά. Στην προηγού-µενη παρουσίαση έργων της συλλογής, µε την εντυπωσιακή έκθεση «Fractured Figure» («Κατακερµατισµένη µορφή»), αυτό που κυριαρχούσε ήταν ένα αίσθη-µα δυσφορίας και συλλογικού άγχους µέσα από παραµορφωµένες ανθρώπινες φιγούρες, σκοτεινές ή χαοτικές ζωγραφι-κές συνθέσεις και γλυπτά. Στη νέα έκθεση απουσιάζει η χαοτική ανάπτυξη της προη-γούµενης διοργάνωσης – τώρα αυτό που δίνει τον τόνο είναι ένα υποβλητικό αί-σθηµα µυστηρίου και ενδοσκόπησης. Οι έννοιες του καλεσµένου και του οικοδε-σπότη είναι, άλλωστε, κυρίαρχες και στον

110 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Διαδροµές

ΜΟΥΣΙΚΗΗ Ορχήστρα των Χρωµάτων σε συνεργασία µε το Μου-σείο Μπενάκη διοργανώνουν τον κύκλο συναυλιών «…Σε Μέλλοντα Χρόνο».

ΣΥΝ-ΔΥΑΣΜΟΙ Samuel Barber: «Dover Beach» για βαρύτονο και κουαρ-τέτο εγχόρδων Τραγούδι: Τάσης Χριστογιαννόπουλος Νίκος Βασιλείου: «6 τραγούδια σε ποίηση Μίλτου Σα-χτούρη» για αντρική και γυναικεία φωνή, πιάνο και τρίο εγχόρδωνΣολίστ: Δηµήτρης Πλατανιάς, Μαργαρίτα ΣυγγενιώτουGalina Ustvolskaya: «Concerto για πιάνο, έγχορδα και τύµπανα»Σολίστ: Ντιάνα Νάγκι Darius Milhaud: «Concerto για βιολοντσέλο Νο 1»Σολίστ: Γιάννης Τσιτσελίκης Πότε; 18.10.2009, 20:30 µ.µ.

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣΜιχάλης Αδάµης: «Concertante» για όµποε και ορχήστρα εγχόρδων, Σολίστ: Σπύρος Κοντός Ralph Vaughan-Williams: «Songs of travel» Paul Hindemith: Θέµα και τέσσερις παραλλαγές «The four temperaments» για πιάνο και ορχήστρα εγχόρδων Σολίστ: Μερόπη Κολλάρου Πότε; 15.11.2009, 20:30 µ.µ.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣFrancis Poulenc: «Aubade» για πιάνο και µικρή ορχήστρα Σολίστ: Θανάσης Αποστολόπουλος Έφη Μαρκουλάκη: «Τρία παιχνίδια» σε ποίηση Χ. Δ. ΔρακοπούλουΜια ποιητική άσκηση συνειρµών µε αφορµή το «Μι-κρό Ναυτίλο» του Οδ. Ελύτη [Από τη ποιητική συλλογή «ΧΑΡΤΗΣ» (1983-1992)]. Για φωνές, ηθοποιούς και 22 όργαναΠότε; 13.12.2009, 20:30 µ.µ.

Διευθύνει ο Μίλτος ΛογιάδηςΠού; Μουσείο Μπενάκη - Κτήριο Οδού Πειραιώς, Πει-ραιώς 138 & Ανδρονίκου, 21-03453111Πώς; Μετρό, γραµµή 3 (σταθµός Κεραµικός)Πόσο; €20, €15 (µειωµένο)

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ

PIANO – RESTAURANT SALOONΤο Saloon, το πρώτο piano - restaurant της Aθήνας εξα-κολουθεί να πρωταγωνιστεί από το 1971 µε το αυθεντι-κό western στυλ του, το µπαρ από µαόνι, τις κόκκινες βελούδινες κουρτίνες, τους µοναδικούς περίτεχνους πο-λυελαίους του, τα καουµπόικα καπέλα µε τα εξάσφαιρα πιστόλια. Στέκι πολλών σηµαντικών δηµιουργών από παλιά, διατηρεί κάτι από την παρουσία τους στην ατµό-σφαιρα, αλλά και στο σχετικό λεύκωµα µε φωτογρα-φίες, στίχους και σκίτσα που σκάρωναν τα βράδια που περνούσαν εκεί. Ανοίγοντας τον κατάλογο, σίγουρα θα εξάψουν την περιέργειά σας το φιλέτο µε σπαράγγια Κώ-στας Μύρης, το φιλέτο παγιάρ Ποταµίτης ή το φιλέτο ω πουάβρ Χατζιδάκις. Εκτός από αυτά, όµως, θα γευτείτε µε κοτόπουλο, γαλοπούλα, στρουθοκάµηλο, σνίτσελ και µπιφτέκια, χωρίς να λείπουν και κάποια πιάτα µε θαλασ-σινά. Όσο για την κάβα του, παραµένει µία από τις πλέ-ον ενηµερωµένες της Αθήνας, τόσο σε γνωστές ετικέτες όσο και στις προσπάθειες των νέων παραγωγών. Αποτε-λεί µια πολύ καλή επιλογή και για επαγγελµατικά γεύµα-τα και δεξιώσεις – Διαθέτει κήπο.

Πού; Aλκµάνος 36, Iλίσια, τηλ.: 210 7242208, fax: 210 7222214, email: [email protected], www.saloonrestaurant.grΠώς; Μετρό, γραµµή 3, σταθµός Μέγαρο ΜουσικήςΠότε; Κάθε µέρα από τις 18:00 µ.µ. και Κυριακές όλη µέραΠόσο; 20 ευρώ το άτοµο.

τρόπο που ορισµένα από τα έργα των «αστέρων» της συλλογής του Δάκη Ιωάννου συνοµιλούν µε την τέχνη νεοεισερχόµενων καλλιτεχνών. Ένα ακόµα ισχυρό στοιχείο είναι η παρου-σίαση αρκετών έργων από έναν καλ-λιτέχνη (Ρόµπερτ Γκόµπερ, Κίκι Σµιθ, Κάρα Γουόλκερ κ.ά.) για να ενισχυθεί και η µορφή των ατοµικών εκθέσεων στο «σώµα» της διοργάνωσης. Ένας πίνακας του Κουνς, νέο απόκτηµα, που απεικονίζει µια καµπάνα και ταυ-τίζεται µε το σύµβολο της ελευθερίας, έρχεται αντιµέτωπος σε άλλη αίθουσα

µε τις κενές φιγούρες, σαν επίτοιχα αποτυπώµατα, του Σεφ Πράις. Σχέδια της Κάρα Γουόκερ πλαισιώνουν έναν εντυπωσιακό και ανατριχιαστικό τάφο που τρυπά και συνδέει δύο πατώµατα, έργο του Ουρς Φίσερ. Ενώ ένα άλλο δηµιούργηµα του Φίσερ, µια σκούπα βιδωµένη στο πάτωµα, µε ένα κόκκι-νο µπαλόνι να αιωρείται, σηµατοδο-τεί µια άλλη «συνοµιλία». Ακόµη την προσοχή τραβούν οι «συµβιωτικές συναντήσεις» του Αστέγου του Μαου-ρίτσιο Κατελάν που γονατίζει µπροστά στη Γυναίκα - Νυχτερίδα της Κίκι Σµιθ

ή τα αρχιτεκτονικά θραύσµατα του Γκρεγκόρ Σνάιντερ που συνυπάρχουν µε τα στοιχειωµένα δωµάτια (σαν µα-κέτα) του Ρόµπερτ Γκόµπερ. Οι ατοµι-κές αυτές παρουσιάσεις έργων είναι, όµως, ενταγµένες σε έναν υποβλητικό διάλογο, µε σχέσεις µεταξύ τους συµ-βιωτικές ή παρασιτικές. «Κάθε έργο», όπως τονίζεται, «γίνεται το φασµατικό είδωλο του διπλανού του, έτσι που να είναι αδύνατον να ξεχωρίσει κανείς τον οικοδεσπότη (host) από τον φιλο-ξενούµενο (guest), τη φιλική παρουσία από την απειλητική σκιά».

Η ΕΠΙΛΟΓΗ κυκλοφορεί σε συνδροµητές και στα σηµεία διανοµής του Πρακτορείου Ξένου Τύπου χωρίς τις ετήσιες εκδόσεις. Πληροφορίες & συνδροµές στο 210 64018 50 ή www.economics.gr. Οι ετήσιες εκδόσεις περιλαµβάνονται στη συνδροµή.

ΟΙ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

www.economics.gr


Η ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

112 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΑΠΤΕΡΟΕΝΤΑ // Του Ανδρέα Ριζόπουλου

Εκείνοι που ορα-µατίστηκαν (επί-

τηδες η βαρύγδουπη λέξη) τη διαφηµιστι-κή εκστρατεία που παρότρυνε να µεί-νουµε στην Ελλάδα φέ τος, ε ικάζω ότ ι

είχαν αγαθές προθέσεις. Επιθυµούσαν να ενισχυθεί ο εσωτερικός τουρισµός ώστε κατ’ επέκταση να ενισχυθεί η γε-νικότερη οικονοµία.

Ταυτόχρονα όµως φαίνε ται ότ ι έχουν παχυλή άγνοια των διαφηµιστι-κών διαδικασιών και αθεράπευτη αφέ-λεια για τον τρόπο που λειτουργούν οι τοπικές οικονοµίες.

Ένας από τους βασικούς κανόνες της διαφήµισης είναι ότι αν διαφηµί-σεις εντονότατα και πειστικά ένα κακό προϊόν θα του προξενήσεις πρόωρο θάνατο γιατί περισσότεροι σε λιγότερο χρόνο θα διαπιστώσουν ότι είναι κα-κό. Και φυσικά όχι µόνο θα το αποφύ-γουν στο µέλλον αλλά θα διαδώσουν και την εµπειρία τους.

Δεν θα αναφέρω ούτε µια διήγη-ση από τις φετινές εµπειρίες φίλων και συγγενών από ΟΛΑ τα τουριστικά µέρη που επισκέφθηκαν. Θα αναφέρω όµως την επαναλαµβανόµενη επωδό: Την επόµενη φορά στα τουρκικά παρά-λια ή στην Ισπανία, την Πορτογαλία και φυσικά την Ασία. Εκεί σέβονται τους τουρίστες, παρέχουν υπηρεσίες αντί-στοιχες µε τα ζητούµενα ποσά κοκ.

Και για τυχόν ενστάσεις του ύφους µα παντού υπάρχουν εκµεταλλευτές και ενδεχόµενη αναφορά στο παρά-δειγµα εστιατορίου στη Ρώµη που κατάκλεψε τουρίστες, η απάντηση εί-ναι απλούστατη. Φυσικά και παντού υπάρχουν εκµεταλλευτές αλλά στις άλ-λες χώρες λειτουργούν αποτελεσµατι-κά οι ελεγκτικοί µηχανισµοί.

Εδώ όχι µόνο δεν κλείνουν οι αι-σχροκερδείς, δεν κλείνουν ούτε εκεί-νοι που δεν έχουν άδεια λειτουργίας.

Το σύνθηµα των συνειδητοποιηµέ-νων πολιτών θα πρέπει να είναι –ακό-µη και αν αποκληθεί ‘αντεθνικό’- «Το 2010 και το 2011 κανένας επισκέπτης

Η µόνη ελπίδα για να µη ξαναδούµε την ‘Καβαφική’ προστακτική ‘επέλεξε’ στις διαφηµίσεις του ΟΤΕ, είναι εφεξής τα διαφηµιστικά κείµενα να εµφανίζονται στη γλώσσα του βασικού ιδιοκτήτη, δη-λαδή γερµανικά.

Για το προηγούµενο δεν είµαι βέβαια ιδιαίτερα αισιόδοξος. Στη γαλλικής ιδιο-κτησίας αλυσίδα Carrefour µια από τις ευ-χάριστες στιγµές, τουλάχιστον στο κατά-στηµα του Γέρακα, είναι να ξαναδιαβάζω την επιγραφή πάνω από τα ψωµιά και να φαντάζοµαι τις φραντζόλες να χορεύουν στο φούρνο. Έτσι τουλάχιστον επιµένουν –χρόνια τώρα- δύο επιγραφές: ‘sont cuits sur place dance nos fours’

Συχνά ονειρεύοµαι την ηµέρα που δεν θα έχει σηµασία ποιος λέει κάτι αλλά το τι λέει. Και βέβαια κάθε φορά ξυπνάω απότοµα. Το κακό είναι ότι το αµέσως επόµενο εξωπραγµατικό όνειρο αναφέρε-ται στην εποχή που τα κόµµατα στην Ελ-λάδα θα αντέχουν την κριτική από όπου και αν προέρχεται και δεν θα επισείονται απειλές κυρώσεων στους βουλευτές, ή και τα στελέχη των κοµµάτων, που έχουν το θράσος να έχουν γνώµη.

Γράφοντας τη λέξη θράσος αναρωτή-θηκα αν ο υπάλληλος/εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόµµατος όταν ‘απέδωσε’ στον εκλεγµένο Αρχηγό της Αξιωµατικής Αντιπολίτευσης τη λέξη ‘θράσος’ αντανα-κλούσε το προσωπικό του chutzpa ή αν εκτελούσε εντολές. Με δεδοµένο το ποιος το είπε καταρχάς δεν έχει σηµασία, αλλά κάπου το παιχνίδι µοιάζει να µεταφέρεται ανεπαίσθητα σε άλλα επίπεδα.

σε µέρη της Ελλάδας όπου δεν σέβο-νται τους πελάτες τους».

Οι σταθερές στις δηµόσιες σχέσεις

Πριν από ακριβώς πενήντα χρόνια είχα την πρώτη µου ηµι-επαγγελµατι-κή επαφή µε τον θαυµαστό κόσµο των δηµοσίων σχέσεων. Έξι χρόνια αργό-τερα µπήκα για καλά στο χώρο.

Σήµερα πια η σχέση µου είναι του αµέτοχου παρατηρητή ο οποίος πι-στεύει ότι τα έχει δει και βιώσει όλα και µερικά ακόµα.

Λοιπόν η εµπειρία µου έχει µια συνεχή διαχρονική επαναληπτικότη-τα. Συνεχώς διαβάζω µελλοντολογικές προβλέψεις για τις δηµόσιες σχέσεις που έχω ακούσει ξανά και ξανά αυτά τα πενήντα χρόνια

Εκπρόσωπος ενός από τα µεγαλύ-τερα δίκτυα δηµοσίων σχέσεων δήλω-νε πρόσφατα σε ελληνικό περιοδικό: “Οι δηµόσιες σχέσεις θα µετακινηθούν από τη σηµερινή τους θέση ως συµπλή-ρωµα της διαφήµισης σε θεµέλιο λίθο τόσο για το κοµµάτι του reputations management όσο και για το κοµµάτι του consumer communications.”

Αδιαφορώντας για λίγο για την δύ-σκαµπτη µετάφραση, τα ίδια γράφο-νταν και τη δεκαετία του ’60. Plus ça change, plus c’est la même chose.

Στο ίδιο έντυπο σταµάτησα στην ακόλουθη ερωταπόκριση µεταξύ του περιοδικού και Ελληνίδας των δηµοσί-ων σχέσεων: Ερώτηση: «Θα λέγατε ότι φταίει η ΕΔΕΕ που δεν έχουν γίνει όσα θα µπορούσαν ή έπρεπε;” Απάντηση: «Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Πιστεύω ότι φταίει η αγορά». Κλασική προσέγγιση: Για όλα φταίνε οι άλλοι.

Κυρίες και κύριοι των δηµοσίων σχέσεων σε περίπτωση οριστικού αδι-εξόδου σας προτείνω την ειρωνική προσέγγιση του Bertold Brecht: Αν ο λαός διαφωνεί µε τη θέση µας, τότε αλλάζουµε το λαό.

Η ΑΥΤΕΠΙΣΤΡΟΦΗ* ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

ΣΚΝΙΠΕΣ

* Η λέξη αυτεπίστροφο έχει προ-ταθεί για να αποδώσει στα ελληνικά το boomerang.

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:



Κατηγορία Συνδροµής Ετήσια Διετής

Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 € 160 €

Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο 125 € 225 €

Φοιτητές(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 48 € 88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού 165 € 275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 115 € 185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 4,5%

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ:ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 785 (ALL MEDIA A.E.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.)ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.)ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)

ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

5 Eτήσιες Eκδόσεις* ΤΑΣΕΙΣ, H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, CORPORATE VALUE - ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ©, OI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

20% Έκπτωση στην ετήσια συνδροµή στις online στατιστικές βάσεις δεδοµένων του economics.gr για την Ελληνική Οικονοµία σε Αριθµούς και τους Νοµούς της Ελλάδος.

*Σας αποστέλλονται µε τον µηχανισµό διανοµής της Ε.

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ κερδίστε τις ετήσιες εκδόσεις και 20%

στις online συνδροµές του economics.gr

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.economics.gr

www.economics.gr

Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνατηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850

e-mail: [email protected]

EPILOGI 2009/09

Documents

Transcript of EPILOGI 2009/09