Πρακτικά της Βουλής των Αντιπροσώπων I΄ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ - ΣΥΝΟΔΟΣ Γ΄

Συνεδρίαση 18ης Δεκεμβρίου 2013 Ώρα έναρξης: 4.25 μ.μ.

Αρ. 18

ΠΡΟΕΔΡΟΣ:

(Γ. ΟΜΗΡΟΥ)

Καλό σας απόγευμα.

Κηρύσσω την έναρξη των εργασιών της σημερινής συνεδρίας της Βουλής. Παρακαλώ το γραμματέα να διαπιστώσει αν υπάρχει απαρτία.

ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ:

(Α. ΠΙΤΣΙΛΛΙΔΗΣ)

Υπάρχει απαρτία, έντιμε κύριε Πρόεδρε.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ:

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αρχίζουμε σήμερα τη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2014. Όπως συμφωνήθηκε, σήμερα θα μιλήσουν οι αρχηγοί ή εκπρόσωποι των κομμάτων, ξεκινώντας από το μικρότερο κόμμα. Θα παρακαλέσω όλους τους ομιλητές να περιοριστούν αυστηρά στο χρόνο που τους έχει δοθεί, όπως άλλωστε είναι η ομόφωνη απόφασή μας.

Καλώ τώρα τον αναπληρωτή πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού κ. Άγγελο Βότση να καταθέσει σε συντομία, όχι πάνω από δέκα λεπτά, τα κύρια συμπεράσματα που αναδεικνύονται μέσα από την έκθεση της επιτροπής, που έχει ήδη κυκλοφορήσει και βρίσκεται στα χέρια όλων μας.

(Η σχετική έκθεση, αποσπάσματα της οποίας ανέγνωσε ο αναπληρωτής πρόεδρος της επιτροπής.)

Έκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού για το νομοσχέδιο «Ο περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμος του 2013»

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος Γιάννος Λαμάρης

Άγγελος Βότσης Πάμπος Παπαγεωργίου

Πρόδρομος Προδρόμου Νίκος Νικολαΐδης

Μάριος Μαυρίδης Γιώργος Περδίκης

Μαρία Κυριακού Νίκος Κουτσού

Σταύρος Ευαγόρου

ΜΕΡΟΣ Α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1. Εισαγωγή

Ο κρατικός προϋπολογισμός για το οικονομικό έτος 2014 κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων, σύμφωνα με το άρθρο 81 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις 17 Οκτωβρίου 2013 και ακολούθως παραπέμφθηκε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού για μελέτη και υποβολή σχετικής έκθεσης προς το σώμα.

901

Σημειώνεται ότι μαζί με τον κρατικό προϋπολογισμό για το έτος 2014 κατατέθηκε επίσης το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο για τα έτη 2014-2016.

Η συζήτηση του υπό αναφορά προϋπολογισμού άρχισε την 21η Οκτωβρίου 2013 με την παρουσίαση της οικονομικής πολιτικής και της δημοσιονομικής κατάστασης από τον Υπουργό Οικονομικών κ. Χάρη Γεωργιάδη. Παρέστη επίσης ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου κ. Πανίκος Δημητριάδης, ο οποίος κατέθεσε τις θέσεις και εκτιμήσεις του αναφορικά με την ευρύτερη οικονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση και η συζήτηση έληξε την 1η Νοεμβρίου 2013 με την ολοκλήρωση της συζήτησης των προϋπολογισμών όλων των υπουργείων.

Πραγματοποιήθηκαν συνολικά επτά συνεδρίες της επιτροπής, ως ακολούθως:

• Έξι συνεδρίες για τη συζήτηση των επί μέρους προϋπολογισμών όλων των υπουργείων για το 2014 και ειδικότερα για την ανάλυση των στόχων και της πολιτικής τους· και

• μία συνεδρία για σκοπούς έγκρισης του προσχεδίου έκθεσης της επιτροπής, όπως και αριθμού τροποποιήσεων στον κρατικό προϋπολογισμό του 2014, οι οποίες κατατέθηκαν στην επιτροπή από το Υπουργείο Οικονομικών μετά την επίσημη κατάθεση του προϋπολογισμού.

Ο Υπουργός Οικονομικών στις 12 Δεκεμβρίου 20131 ανέλυσε ενώπιον της ολομέλειας του σώματος τη γενική οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, τη δημοσιονομική κατάσταση, καθώς και τις προτεραιότητες και τους στόχους της κυβέρνησης για το έτος 2014, όπως διαγράφονται μέσα από τον υπό συζήτηση προϋπολογισμό.

Το τελικό πρόγραμμα συνεδριών για τη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού του 2014, έχει ως ακολούθως:

• Δευτέρα, 21η Οκτωβρίου 2013 Υπουργός Οικονομικών

(Οικονομική πολιτική, δημοσιονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση και εκτιμήσεις)

- Διοικητής Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου

(Οικονομική κατάσταση και εκτιμήσεις)

• Τρίτη, 22 Οκτωβρίου 2013 Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού

Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων

• Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 2013 Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων

Υπουργείο Εξωτερικών

• Τρίτη, 29 Οκτωβρίου 2013 - Υπουργείο Εσωτερικών

- Υπουργείο Υγείας

• Πέμπτη, 31η Οκτωβρίου 2013 - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

- Υπουργείο Άμυνας

• Παρασκευή, 1η Νοεμβρίου 2013 - Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως

- Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος

Στα πλαίσια των ειδικότερων διαδικασιών που ακολουθούνται κάθε χρόνο για τη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού, βάσει πάγιας πρακτικής, τηρήθηκαν/κατατέθηκαν ενώπιον της επιτροπής τα ακόλουθα:

• Πλήρη στενογραφημένα πρακτικά για όλες τις συζητήσεις, τα οποία αποστενογραφήθηκαν και βρίσκονται στη διάθεση όλων των βουλευτών.

• Ειδικό παρουσιολόγιο, προσυπογραφέν από τον πρόεδρο της επιτροπής σύμφωνα με τις διατάξεις του Κανονισμού της Βουλής.

(Οι παρουσίες των βουλευτών μελών και μη μελών της επιτροπής στις συνεδρίες εμφαίνονται στο παρουσιολόγιο, το οποίο περιλαμβάνεται στο Μέρος Δ της παρούσας έκθεσης.)

1 Στοιχεία της ομιλίας του Υπουργού Οικονομικών στην ολομέλεια του σώματος δεν έχουν περιληφθεί στην παρούσα έκθεση.

902

• Γραπτά σημειώματα/ομιλίες με συγκεκριμένα στοιχεία αναφορικά με τις δαπάνες κάθε υπουργείου, τους στόχους και την πολιτική, το βαθμό υλοποίησης δαπανών και άλλα συναφή στοιχεία, κατʼ απαίτηση της επιτροπής.

• Ειδική διαδικασία ερωτήσεων, με βάση την οποία όλοι οι βουλευτές έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν γραπτώς ερωτήσεις επί ειδικών κονδυλίων του υπό αναφορά προϋπολογισμού, οι οποίες διαβιβάζονται αρμοδίως στα αντίστοιχα υπουργεία/υπηρεσίες για κατάθεση γραπτώς των σχετικών απαντήσεων.

2. Στοιχεία/Πληροφορίες

Η παρούσα έκθεση βασίζεται στα στοιχεία των τριών τόμων του κρατικού προϋπολογισμού του 2014 (Α, Β, Γ), στο Επεξηγηματικό Υπόμνημα και στα Παραρτήματα αυτού που συνοδεύουν τον υπό αναφορά προϋπολογισμό, στο Τριετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο για τα έτη 2014-2016, στα στοιχεία που κατατέθηκαν ενώπιον της επιτροπής από τον Υπουργό Οικονομικών κατά την έναρξη της συζήτησης2, όπως και στα στοιχεία που περιλαμβάνονται στους αναλυτικούς πίνακες για τα μεγέθη του προϋπολογισμού και τους μακροοικονομικούς δείκτες (2008-2014), οι οποίοι κατατέθηκαν μαζί με τον υπό αναφορά προϋπολογισμό.

Στο Μέρος Α της παρούσας έκθεσης, παρατίθεται η ανάλυση του Υπουργού Οικονομικών αναφορικά με την ακολουθούμενη οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, το οικονομικό πλαίσιο επί του οποίου βασίζεται ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014 όπως και άλλα συναφή ζητήματα.

Στο Μέρος Β της παρούσας έκθεσης παρατίθενται στοιχεία αναφορικά με τις δαπάνες (τακτικές και αναπτυξιακές) που αφορούν τα επιμέρους κεφάλαια του κρατικού προϋπολογισμού του 2014, τα οποία αντιστοιχούν στα έντεκα υπουργεία.

Στο Μέρος Γ παρατίθενται οι παρατηρήσεις των κοινοβουλευτικών ομάδων και άλλων κομμάτων για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2014.

Στο Μέρος Δ παρατίθεται το παρουσιολόγιο βουλευτών κατά τις συνεδρίες της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού για τη μελέτη του κρατικού προϋπολογισμού του 2014.

Στο Μέρος Ε παρατίθενται πίνακες, οι οποίοι κατατέθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών και οι οποίοι αποτυπώνουν τη δημοσιονομική κατάσταση.

Στο Μέρος ΣΤ παρατίθενται άλλες πληροφορίες για επιμέρους ζητήματα του προϋπολογισμού.

Στο Μέρος Ζ παρατίθενται οι τροποποιήσεις στον κρατικό προϋπολογισμό του 2014 που κατατέθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών μετά τη λήξη της κυρίως συζήτησης από την επιτροπή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

1. Οικονομικό πλαίσιο

Την 21η Οκτωβρίου 2013, ο Υπουργός Οικονομικών ανέλυσε το οικονομικό πλαίσιο επί του οποίου βασίζεται ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014, καταθέτοντας τα ακόλουθα:

• Η κρίση χρέους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδιαίτερα στη ζώνη του ευρώ, καθώς και η καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο για αντιμετώπιση της κρίσης επιδείνωσαν τα προβλήματα μακροοικονομικών ανισοσκελιών και διαρθρωτικών προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας.

• Τα δημοσιονομικά και διαρθρωτικά προβλήματα στην κυπριακή οικονομία, η έκθεση των κυπριακών τραπεζών στην ελληνική οικονομία, καθώς και η μη βιώσιμη πιστωτική επέκταση οδήγησαν στην απώλεια της εμπιστοσύνης των επενδυτών προς την κυπριακή οικονομία, με αποτέλεσμα το κόστος δανεισμού για το κράτος να ανέλθει σε απαγορευτικά επίπεδα.

• Η Κυπριακή Δημοκρατία, προς αντιμετώπιση του προβλήματος, αποτάθηκε για στήριξη στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ΕΜΣ) και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για την κάλυψη των χρηματοδοτικών της αναγκών.

• Η κυπριακή οικονομία κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με την τρόικα για την ολοκλήρωση της συμφωνίας για τη δανειακή σύμβαση παρουσίασε περαιτέρω επιδείνωση και ειδικότερα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 μετά και τα γεγονότα του Μαρτίου 2013.

• Η συμφωνία για παροχή οικονομικής στήριξης προς την Κύπρο, ποσού ύψους μέχρι €10 δις,

2 Επιστολή του Υπουργού Οικονομικών προς τον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων ημερομηνίας 16 Οκτωβρίου 2013. (Παρουσίαση στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, Υπουργός Οικονομικών, 21η Οκτωβρίου 2013).

903

επήλθε τον Απρίλιο του 2013, με την υπογραφή της δανειακής σύμβασης και του μνημονίου συναντίληψης και τη δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας για υλοποίηση ενός προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής, το οποίο επικεντρώνεται στη δημοσιονομική εξυγίανση, στην αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος και στην προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε βασικούς τομείς της οικονομίας.

Συναφώς ο αρμόδιος υπουργός, καταθέτοντας ενώπιον της επιτροπής στοιχεία αναφορικά με τον ρυθμό ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, δήλωσε τα ακόλουθα:

• Η κυπριακή οικονομία, με βάση τα προβλεπόμενα στο Μνημόνιο Συναντίληψης, αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική ύφεση για τα έτη 2013 και 2014, ενώ από το 2015 προβλέπεται σταδιακή ανάκαμψη.

• Το κλίμα έλλειψης εμπιστοσύνης στην κυπριακή οικονομία, η αβεβαιότητα, οι δημοσιονομικές προκλήσεις, η μειωμένη ρευστότητα στην οικονομία, η συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα σε συνδιασμό με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει καθώς και η περαιτέρω μείωση στην κατανάλωση και στις επενδύσεις αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στην πορεία ανάκαμψης της κυπριακής οικονομίας και ειδικότερα στους τομείς της βιομηχανίας, των κατακευών, του εμπορίου και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

• Ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας για το έτος 2013, σύμφωνα με το αρχικό μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής, προβλέπεται να είναι αρνητικός και να κυμανθεί στο -8,7% σε σύγκριση με -2,4% για το 2012. Ωστόσο, με βάση το επικαιροποιημένο πρόγραμμα προσαρμογής αναμένεται ότι ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2013 θα είναι λιγότερο αρνητικός και να κυμανθεί γύρω στο 7,7% λόγω καλύτερης απόδοσης της καταναλωτικής ζήτησης.

• Η επιβράδυνση της κυπριακής οικονομίας θα συνεχιστεί και το 2014 με το ρυθμό ανάπτυξης να παραμένει αρνητικός. Με βάση την αρχική πρόβλεψη που έχει περιληφθεί στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής, προβλέπεται στο -3,9%, ενώ με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής στο -4,8%.

Ο ίδιος αξιωματούχος διέγραψε επίσης τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας, καταθέτοντας ταυτόχρονα στοιχεία για τη διακύμανση του πληθωρισμού, ως ακολούθως:

• Η συνέχιση της οικονομικής κρίσης και ο αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης κατά το 2013 επηρέασε αρνητικά τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, την απασχόληση και κατ’ επέκταση τα ποσοστά ανεργίας.

• Για το 2013, η ανεργία, σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού, προβλέπεται να ανέλθει γύρω στο 17% του εργατικού δυναμικού σε σχέση με 11,8% για το 2012, ενώ για το 2014 η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω και να ανέλθει γύρω στο 19,5%.

• Οι οικονομικοί τομείς που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα αυξημένα επίπεδα ανεργίας είναι οι τομείς των κατασκευών, των τραπεζών και των νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας.

• Περαιτέρω κατά το 2013 παρουσιάστηκε αύξηση στον αριθμό των μακροχρόνια ανέργων σε σχέση με το 2012. Συγκριτικά, ένας στους τρεις άνεργους παραμένει χωρίς εργασία πέραν του ενός έτους κατά το 2013, ενώ η αναλογία αυτή κατά το 2012 ήταν ένας στους τέσσερις.

• Ο πληθωρισμός για το 2013 με βάσει τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, προβλέπεται να περιοριστεί μεταξύ 0,8% και 1% έναντι 3,1% για το 2012. Η πληθωριστική τάση, αν και σε χαμηλά επίπεδα, οφείλεται κυρίως στις περιορισμένες αυξήσεις που σημειώθηκαν στις τιμές ορισμένων φρέσκων λαχανικών και στις τιμές των υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης στα κρατικά νοσοκομεία. Οι εν λόγω αυξήσεις αντισταθμίστηκαν από τις σημαντικές μειώσεις που παρατηρήθηκαν στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, των πετρελαιοειδών καθώς και στις τιμές ορισμένων φρέσκων φρούτων.

• Για το 2014 ο πληθωρισμός προβλέπεται να διατηρηθεί στο 1% με ενδεχόμενη οριακή αύξησή του κατά 0,2%.

• Ο δομικός πληθωρισμός, παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, αντικατοπτρίζοντας τις συνθήκες υποτονικής καταναλωτικής ζήτησης και τις προσδοκίες για παρατεταμένη υποτονικότητα της οικονομικής δραστηριότητας.

Σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο, το δημοσιονομικό ισοζύγιο και το δημόσιο χρέος παρουσιάζουν την ακόλουθη εικόνα:

• Με βάση τα αποτελέσματα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013, το δημοσιονομικό έλλειμμα παρουσιάζεται βελτιωμένο σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012. Συγκεκριμένα κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013, το έλλειμμα ανήλθε στα €269 εκατομ σε σύγκριση με

904

€541 εκατομ. την αντίστοιχη περίοδο του 2012 και ως ποσοστό του ΑΕΠ ανέρχεται στο 1,6% και 3%, αντίστοιχα.

Η βελτίωση που παρατηρήθηκε στο δημοσιονομικό έλλειμμα αποτελεί θετική απόκλιση ως προς τις αρχικές προβλέψεις που έχουν περιληφθεί στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής, σύμφωνα με τις οποίες το δημοσιονομικό ισοζύγιο προβλεπόταν να είναι ελλειμματικό κατά €714 εκατομ.

• Τα δημόσια έσοδα κατά την υπό αναφορά περίοδο έφτασαν στα €4.082 εκατομ. σε σύγκριση με €4.121 εκατομ. την αντίστοιχη περίοδο του 2012, παρουσιάζοντας οριακή μέιωση κατά 0,9%.

• Οι δημόσιες δαπάνες κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 περιορίστηκαν στα €4.419 εκατομ. σε σύγκριση με €4.662 εκατομ. την αντίστοιχη περίοδο του 2012, δηλαδή παρουσιάζουν μείωση κατά 5,2%.

Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες, οι άλλες τρέχουσες μεταβιβάσεις, οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών και οι δαπάνες για μισθούς και ημερομίσθια, παρουσιάζουν μείωση λόγω της εφαρμογής των μέτρων εξυγίανσης που έχουν υιοθετηθεί στα πλαίσια του μακροοικονομικού προγράμματος προσαρμογής, ενώ οι δαπάνες για συντάξεις και φιλοδωρήματα, καθώς και οι δαπάνες του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ), παρουσιάζουν αύξηση, λόγω του αυξημένου αριθμού πρόωρων αφυπηρετήσεων και δικαιούχων ανεργιακού επιδόματος και επιδόματος πλεονάζοντος προσωπικού και συντάξεων αντίστοιχα.

• Το πρωτογενές ισοζύγιο3 για την ίδια υπό αναφορά περίοδο παρουσίασε πλεόνασμα ύψους €171 εκατομ. σε σύγκριση με έλλειμμα ύψους €145 εκατομ. για την αντίστοιχη περίοδο.

• Το δημοσιονομικό ισοζύγιο για το έτος 2013 με βάση το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο ανεμένετο να παρουσιάσει οριακή επιδείνωση λόγω της αύξησης του δημοσιονομικού ελλείμματος από 6,4% του ΑΕΠ το 2012, σε 8,3%. Ωστόσο, με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο το δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να ανέλθει στο -7,8% περιλαμβανομένου της αποζημίωσης που δόθηκε στα ταμεία προνοίας και συντάξεων που διέθεταν καταθέσεις στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα, ύψους 1,8% του ΑΕΠ.

• Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών με βάση το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο προβλεπόταν στο -2% του ΑΕΠ ενώ με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο παρουσιάζεται βελτιωμένο και αναμένεται να ανέλθει γύρω στο -1,4% του ΑΕΠ.

• Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ανήλθε στο 86,6% στο τέλος του 2012, ενώ για το 2013 ο δείκτης του δημόσιου χρέους προβλέπεται να αυξηθεί δραστικά και να φτάσει στο 114,3% λόγω της ανακεφαλαιοποίησης των συνεργατικών πιστωτικών ιδρυμάτων, της μείωσης του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές και της βελτίωσης του πρωτογενούς ελλείμματος.

• Τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης4, για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 αυξήθηκαν κατά 2% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο για το 2012 και ανήλθαν στα €4.218 εκατομ.σε σύγκριση με €4.121 εκατομ. το 2012. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως σε προσωρινούς και μη επαναλαμβανόμενους παράγοντες, όπως είναι τα έσοδα που προέκυψαν από τα δικαιώματα για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας (€175 εκατομ.) και το αυξημένο μέρισμα από την Κεντρική Τράπεζα (€89 εκατομ.).

• Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για την υπό αναφορά περίοδο παρουσιάζουν συρρίκνωση κατά 3,75% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012. Συγκεκριμένα οι δαπάνες για την υπό αναφορά περίοδο σε απόλυτους αριθμούς περιορίστηκαν στα €4.487 εκατομ. σε σύγκριση με €4.662 εκατομ. την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 2012.

2. Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΜΔΠ) 2012-2014 - Δημοσιονομικές προβλέψεις 2014-2016 - Προοπτικές κυπριακής οικονομίας για το 2014

Παρουσιάζοντας το ΜΔΠ 2014-2016, ο Υπουργός Οικονομικών κατέθεσε τα ακόλουθα:

• Ο κρατικός προϋπολογισμός για το έτος 2014 καθώς και το ΜΔΠ 2014-2016 εστιάζονται στη διόρθωση των δημοσιονομικών ανισοσκελειών και στην αναστροφή της αυξητικής πορείας του

3 Το πρωτογενές ισοζύγιο αποτελείται από το δημοσιονομικό έλλειμμα εξαιρουμένης της καταβολής τόκων. 4 Στη γενική κυβέρνηση περιλαμβάνεται η κεντρική κυβέρνηση καθώς και οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και

δεκατέσσερις ημικρατικοί οργανισμοί.

905

δημόσιου χρέους, μέσω της δημιουργίας πρωτογενούς πλεονάσματος5 σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

• Το ΜΔΠ 2014-2016 καταρτίστηκε με στόχο τη συγκράτηση του ρυθμού αύξησης των δημοσίων δαπανών, μέσα από την υιοθέτηση αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία συνθηκών σταθερής οικονομικής ανάπτυξης μακροπρόθεσμα.

• Για τη συγκράτηση του ρυθμού αύξησης των δημοσίων δαπανών απαιτείται η πιστή εφαρμογή του μακροοικονομικού προγράμματος προσαρμογής της κυπριακής οικονομίας.

• Σε σχέση με το πρωτογενές ισοζύγιο, στο αρχικό μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής έχουν περιληφθεί οι πιο κάτω στόχοι:

- Επίτευξη κατά ανώτατο όριο πρωτογενούς ελλείμματος ύψους 4,5% του ΑΕΠ το 2014.

- Μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος στο 2,1% του ΑΕΠ το 2015.

- Μετατροπή του ελλείμματος σε πλεόνασμα στο 1,2% του ΑΕΠ για το 2016.

Σημειώνεται ότι οι εν λόγω στόχοι, όπως έχουν διαμορφωθεί σύμφωνα με το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο, περιλαμβάνονται στο ενημερωτικό σημείωμα του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο παρουσιάζεται στον Πίνακα 1 του Μέρους Στ της παρούσας έκθεσης.

• Με βάση το ΜΔΠ 2014-2016 και σύμφωνα με το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο προβλέπονται τα ακόλουθα:

- Δημόσια έσοδα (εξαιρουμένων των χρηματοδοτικών εσόδων) ύψους €5.638 εκατομ., €5.694 εκατομ. και €5.825 εκατομ. για τα έτη 2014, 2015 και 2016 αντίστοιχα.

- Συνολικές δαπάνες (εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών) ύψους €6.616 εκατομ., €6.613 εκατομ. και €6.516 εκατομ. για τα έτη 2014, 2015 και 2016 αντίστοιχα.

• Το δημόσιο χρέος για το 2013 εκτιμάται στα €18.767 εκατομ., ενώ για το 2014 προβλέπεται να αυξηθεί στα €19.631 εκατομ. Ως ποσοστό του ΑΕΠ για το 2013 αυτό προβλέπεται στο 114,3%, ενώ για το 2014 με βάση το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο και το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο προβλέπεται να κυμανθεί στο 123,1% και στο 124,4%, αντίστοιχα.

• Για το 2015 το δημόσιο χρέος προβλέπεται να περιορισθεί σε απόλυτους αριθμούς στα €19.406 εκατομ. και 120% του ΑΕΠ, ενώ για το 2016 εκτιμάται να μειωθεί στα €19.139 εκατομ. ή 114% ως ποσοστό του ΑΕΠ.

• Το δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2014 με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο προβλέπεται στο 7,1% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 7,8%6 για το 2013, λόγω κυρίως της προβλεπόμενης συρρίκνωσης της κυπριακής οικονομίας. Ωστόσο, με βάση το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλεπόταν στα 8,3% και 8,4% του ΑΕΠ για τα έτη 2013 και 2014 αντίστοιχα.

• Για τα έτη 2015 και 2016 σύμφωνα με το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να περιοριστεί γύρω στο 6,1% και 2,8% του ΑΕΠ, αντίστοιχα, ενώ με βάση το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο στο 6,3% και 2,9%, αντίστοιχα.

Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Μηχανισμό Στήριξης δεν υφίσταται υποχρέωση για ετοιμασία Προγράμματος Σταθερότητας καθώς και Εθνικού Μεταρρυθμιστικού Προγράμματος για τη Στρατηγική της Λισαβόνας, καθώς το πρόγραμμα και οι δεσμεύσεις που έχουν συμφωνηθεί με την τρόικα καλύπτουν σε βάθος του τομείς της οικονομίας για τις οποίες απαιτείται η ετοιμασία των εν λόγω προγραμμάτων.

3. Χρηματοδότηση δημοσιονομικού ελλείμματος 2013 και προοπτικές για το 2014

Σύμφωνα με τα όσα κατέθεσε ο αρμόδιος υπουργός ενώπιον της επιτροπής, οι πράξεις χρηματοδότησης για το 2013 χαρακτηρίζονται αφενός από τη χρηματοδότηση από τον ΕΜΣ και το ΔΝΤ και αφετέρου από συναλλαγές για εκπλήρωση προνοιών του Μνημονίου Συναντίληψης.

Η ετήσια χρηματοδότηση του κράτους μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2013 ανερχόταν στα €6.159 εκατομ., με κύρια πηγή χρηματοδότησης τα δάνεια από τον ΕΜΣ ύψους €3 δις για κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της κυβέρνησης που αφορούσαν κυρίως την αποπληρωμή δανείων. Στα πλαίσια της

5 Το πρωτογενές πλεόνασμα προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ εσόδων και εξόδων εξαιρουμένων των τόκων. 6 Περιλαμβανομένης της αποζημίωσης που θα δοθεί στα ταμεία προνοίας και συντάξεων που διέθεταν

καταθέσεις στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα, ύψους 1,8% του ΑΕΠ.

906

εφαρμογής του μακροοικονομικού προγράμματος προσαρμογής εκταμιεύθηκαν επίσης συνολικά €168 εκατομ. από το ΔΝΤ.

Τον Ιούλιο του 2013 το κράτος προσέφερε για ανταλλαγή δεκαοκτώ κυβερνητικά χρεόγραφα που έληγαν εντός της περιόδου 2013-2016, με χρεόγραφα ιδίου επιτοκίου και λήξης μεταξύ των ετών 2019-2023. Συνολικά ανταλλάγηκαν χρεόγραφα ύψους €1 δις, ικανοποιώντας έτσι τη σχετική πρόνοια του μακροοικονομικού προγράμματος προσαρμογής.

Η ανανέωση του κυβερνητικού ομολόγου ύψους €1,89 δις που εκδόθηκε αρχικά για σκοπούς ανακεφαλαιοποίησης της Λαϊκής Τράπεζας, αποτελεί επίσης μέρος του δημοσίου χρέους. Το εν λόγω χρεόγραφο, το οποίο μεταφέρθηκε στον ισολογισμό της Τράπεζας Κύπρου, ανανεώθηκε για ακόμη ένα χρόνο με κεφαλαιοποιημένους τους τόκους ύψους περίπου €100 εκατομ. και ως εκ τούτου η ονομαστική αξία του χρεογράφου αυξήθηκε στα €1,99 δις. Επισημαίνεται ότι, η κυβερνητική εγγύηση ύψους €1 δις που είχε παραχωρηθεί εντός του 2012 στη Λαϊκή Τράπεζα μεταφέρθηκε επίσης στον ισολογισμό της Τράπεζας Κύπρου.

Επιπρόσθετα, από την έναρξη του τρέχοντος έτους ανανεώνονται σε συνεχή βάση γραμμάτια του δημοσίου διάρκειας ενός μέχρι τριών μηνών, ύψους περίπου €1 δις. Οι κυβερνητικοί τίτλοι βραχυχρόνιας διάρκειας αναμένεται να καλύψουν τις υπολειπόμενες ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες.

Κατά το τέλος του τρίτου τριμήνου του 2013, πραγματοποιήθηκε η εκταμίευση της δεύτερης δόσης του δανείου από τον ΕΜΣ, ύψους €1,5 δις με ισόποση αύξηση του δημόσιου χρέους, η οποία αξιοποιήθηκε για τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των συνεργατικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Η εκταμίευση έγινε με τη μορφή δεκαοκτάμηνων ομολόγων του ΕΜΣ και η αποπληρωμή του χρέους θα γίνει σε ποσά των €750 εκατομ. το 2029 και 2030. Το Σεπτέμβριο του 2013 εκταμιεύθηκε επίσης η δεύτερη δόση από το ΔΝΤ για σκοπούς κάλυψης χρηματοδοτικών αναγκών του κράτους ύψους €84 εκατομ περίπου.

Περαιτέρω, εντός του 2013 επιτεύχθηκε η αναθεώρηση των βασικών όρων του διακρατικού δανείου από τη Ρωσική Ομοσπονδία με μείωση του επιτοκίου από το 4,5% στο 2,5% και επέκταση της αποπληρωμής του από το 2016, εντός της περιόδου 2018-2021.

Σε σχέση με το 2014, οι ανάγκες χρηματοδότησης υπολογίζονται γύρω στα €1,8 δις εκ των οποίων περίπου €1 δις αφορά τη χρηματοδότηση του δημοσιονομικού ελλείμματος και το υπόλοιπο λήξεις δημόσιου χρέους. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες υπολογίζεται να ικανοποιηθούν μέσω δανείων από τον ΕΜΣ και το ΔΝΤ. Παράλληλα, προγραμματίζεται η συνέχιση της ανανέωσης βραχυπρόθεσμου δανεισμού ύψους περίπου €1 δις και η ανανέωση του χρεογράφου ύψους €1,99 δις που είχε εκδοθεί το 2012 για τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης της Λαϊκής Τράπεζας.

Σχετικά με τις αποπληρωμές χρέους, οι κύριες λήξεις δημοσίου χρέους αφορούσαν γραμμάτια του δημοσίου και ευρωπαϊκά εμπορικά χρεόγραφα, τα οποία είχαν εκδοθεί εντός του 2013.

4. Συμφωνία Διευκόλυνσης Χρηματοδοτικής Στήριξης-Μνημόνιο Συναντίληψης

Όπως είναι γνωστό από τον Απρίλιο του 2013, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συνάψει συμφωνία για παροχή χρηματοδοτικής στήριξης και/ή δανειακής διευκόλυνσης συνολικού ύψους μέχρι €9 δις από τον ΕΜΣ και €1 δις από το ΔΝΤ, καθώς και στην υιοθέτηση Μνημονίου Συναντίληψης για τη δεσμευτική ειδική οικονομική πολιτική μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Περαιτέρω μέσα από το μνημόνιο συναντίληψης για τη δεσμευτική ειδική οικονομική πολιτική καθορίζονται οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνει η Κυπριακή Δημοκρατία για την εξασφάλιση της χρηματοδοτικής στήριξης από τον ΕΜΣ, οι οποίες αφορούν βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες, δημοσιονομικές και διαρθρωτικές αλλαγές στην κυπριακή οικονομία και καθορίζονται σε ένα πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής.

Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος συνοψίζονται στα ακόλουθα:

• Αποκατάσταση της ευρωστίας του κυπριακού τραπεζικού τομέα και της εμπιστοσύνης των καταθετών και της αγοράς με την ενδελεχή αναδιάρθρωση και σμίκρυνση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, την ενίσχυση της εποπτείας και την αντιμετώπιση της αναμενόμενης ανεπάρκειας κεφαλαίων, σύμφωνα με την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Eurogroup στις 25 Μαΐου 2013.

• Συνέχιση της διαδικασίας δημοσιονομικής εξυγίανσης, για διόρθωση του υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης το ταχύτερο δυνατό, ιδιαίτερα μέσω μέτρων μείωσης των τρεχουσών πρωτογενών δαπανών, και της διατήρησης, μεσοπρόθεσμα, της δημοσιονομικής εξυγίανσης, ιδιαίτερα μέσω μέτρων αύξησης της αποτελεσματικότητας των δημοσίων δαπανών εντός ενός μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου, να ενισχύσει την είσπραξη εσόδων και να βελτιώσει τη λειτουργία του δημόσιου τομέα.

• Εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ώστε να στηριχθεί η ανταγωνιστικότητα καθώς και η

907

βιώσιμη και ισορροπημένη ανάπτυξη, επιτρέποντας τη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών, και ειδικότερα μέσω της μεταρρύθμισης του συστήματος αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής και της απομάκρυνσης των εμποδίων στην ομαλή λειτουργία των αγορών υπηρεσιών.

Η πορεία εφαρμογής των προβλεπόμενων από το πρόγραμμα μέτρων, έτυχε μέχρι στιγμής δύο αξιολογήσεων από την τρόικα, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν κατά τους μήνες Ιούλιο και Οκτώβριο του 2013 αντίστοιχα. Ως αποτέλεσμα των δύο αξιολογήσεων, το μνημόνιο συναντίληψης έχει επικαιροποιηθεί δύο φορές και έχουν ενσωματωθεί σε αυτό, οι επικαιροποιημένες μακροοικονομικές προβλέψεις και η πρόοδος όσον αφορά την υλοποίηση του, τα οποία υιοθετήθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία.

5. Δημοσιονομικές Δεσμεύσεις Κυπριακής Δημοκρατίας

Οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας περιλαμβάνονται στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προσαρμογής, το οποίο αποτελεί μέρος του Μνημονίου Συναντίληψης.

Στη βάση του προγράμματος αυτού, όπως διαμορφώθηκε τον Απρίλιο του 2013 προβλέπονται οι ακόλουθες δημοσιονομικές δεσμεύσεις:

2013 2014 2015 2016

Ρυθμός Ανάπτυξης -8,7% -3,9% 1,1% 1,9%

Ανεργία 17% 19,5% 18,7% 17,5%

Πληθωρισμός 1% 1,2% 1,6% 1,7%

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών -2% -0,6% -0,3% -0,3%

Περαιτέρω, τον Ιούλιο του 2013 στο πρόγραμμα προσαρμογής περιλήφθηκαν επίσης οι ακόλουθες δεσμεύσεις:

2013 2014 2015 2016

Πρωτογενές ισοζύγιο -2,4% -4,5% -2,1% 1,2%

Δημοσιονομικό ισοζύγιο -8,3% -8,4% -6,3% -2,9%

Στα πλαίσια της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής από την τρόικα, η οποία πραγματοποιήθηκε στα τέλη Οκτωβρίου 2013, και σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα για το εννιάμηνο του τρέχοντος έτους, έχει συμφωνηθεί η αναθεώρηση του μακροοικονομικού σεναρίου για την υπό αναφορά προγραμματική περίοδο.

Η επικαιροποίηση του μακροοικονομικού σεναρίου και η διαμόρφωση των μακροοικονομικών μεγεθών εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στη συνεδρία του ημερομηνίας 29 Νοεμβρίου 2013. Ανάλυση του επικαιροποιημένου μακροοικονομικού σεναρίου γίνεται σε σχετικό σημείωμα του Υπουργείου Οικονομικών προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων, το οποίο περιλαμβάνεται στο Μέρος ΣΤ της παρούσας έκθεσης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

• Υπουργός Οικονομικών

Ο Υπουργός Οικονομικών, την 21η Οκτωβρίου 2013, παρουσιάζοντας τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2014 ενώπιον της επιτροπής, ο οποίος βασίζεται στα νέα δεδομένα της κυπριακής οικονομίας δήλωσε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

• Η αδυναμία της Κυπριακής Δημοκρατίας για εξωτερικό δανεισμό από την άνοιξη του 2011 και η εξάντληση των περιθωρίων εσωτερικού δανεισμού κατά το Δεκέμβριο του 2012, οδήγησαν τα δημόσια οικονομικά σε οριακή κατάσταση τον περασμένο Απρίλιο.

• Η δανειακή σύμβαση ύψους €10 δις μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της τρόικα στη βάση του μνημονίου συναντίληψης, αποτελεί τη μοναδική πηγή χρηματοδότησης της κυπριακής οικονομίας μέχρι το 2016, όπου προβλέπεται η επάνοδος της Κύπρου στις αγορές.

• Στόχος της κυβέρνησης είναι η επανάκτηση της αξιοπιστίας της Κύπρου στις διεθνείς αγορές, η αναβάθμιση των αξιολογήσεων της κυπριακής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης και η επάνοδος στις αγορές.

908

• Προς επίτευξη του στόχου για επάνοδο στις αγορές, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η έγκαιρη, αποτελεσματική και πλήρης υλοποίηση του προγράμματος που έχει συμφωνηθεί με την τρόικα καθώς και η ορθή διαχείριση του δανείου €10 δις και του δημοσίου χρέους.

• Το δάνειο των €10 δις θα πρέπει να τύχει ορθής διαχείρισης μέχρι το 2016, αφενός για να μην προκύψει ανάγκη νέου δανείου και κατά συνέπεια νέου μνημονίου και αφετέρου για να υπάρχουν επαρκή χρηματοδοτικά περιθώρια από το ποσό του δανείου κοντά στην περίοδο λήξης του προγράμματος προσαρμογής, ώστε η επάνοδος της Κύπρου στις αγορές να επιτευχθεί με ομαλό τρόπο.

• Έχουν γίνει ορισμένες ενέργειες αναφορικά με τη διαχείριση του δημοσίου χρέους, οι οποίες αναμένεται να συνδράμουν στην ομαλή επάνοδο στις αγορές, όπως είναι η επαναδιαπραγμάτευση του ρωσικού δανείου ύψους €2,5 δις με σταδιακή αποπληρωμή του μετά το 2016 και η παράταση της αποπληρωμής εσωτερικού δανεισμού ύψους €1 δις που θα έληγε εντός των επόμενων χρόνων.

• Με βάση τα πιο πάνω, δεν υπάρχουν οποιαδήποτε περιθώρια αύξησης των δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό του 2014, αφού αυτές καθορίζονται σε απόλυτο βαθμό όχι μόνο από τις προβλέψεις των αναμενόμενων εσόδων του κράτους αλλά και από τη δανειακή σύμβαση.

• Σημαντική παράμετρος που σχετίζεται με την επάνοδο της Κύπρου στις αγορές είναι και η αποκατάσταση της αναπτυξιακής προοπτικής, η οποία εξαρτάται σημαντικά από τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, την άρση των γραφειοκρατικών και άλλων εμποδίων που επηρεάζουν τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας καθώς και από τη φορολογική σταθερότητα, ώστε να προσελκυθούν ξένα κεφάλαια επενδύσεων για αξιοποίηση τους σε νέους τομείς οικονομικής δραστηριότητας όπως είναι ο τομέας της ενέργειας και η λειτουργία καζίνο.

• Ο προϋπολογισμός του 2014 συνοδευόμενος από το ΜΔΠ 2014-2016 εισάγει σημαντικές καινοτομίες και αλλαγές σε ότι αφορά την παρουσίαση και το περιεχόμενό του, οι οποίες αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό της διαδικασίας κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού, στην ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, και στη σταδιακή αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων, με ταυτόχρονη αύξηση τόσο της ευελιξίας όσο και της υπευθυνότητας στη διαχείριση των πιστώσεων του προϋπολογισμού.

• Οι εν λόγω καινοτομίες αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού για την ανάπτυξη και την αναμόρφωση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, η οποία θα ολοκληρωθεί μεσοπρόθεσμα. Μεταξύ των μεταρρυθμίσεων αυτών, περιλαμβάνονται ο τρόπος κατάρτισης και υλοποίησης του προϋπολογισμού, οι οποίες ήδη εφαρμόζονται, καθώς και άλλες μεταρρυθμίσεις που αφορούν ευρύτερα θέματα δημόσιου τομέα, οι οποίες θα τύχουν σταδιακής εφαρμογής. Σημαντική επίσης καινοτομία αποτελεί και η μεταρρύθμιση της πολιτικής για την κοινωνική πρόνοια μέσα από την εφαρμογή ενός νέου συστήματος πρόνοιας που εισάγει για πρώτη φορά το θεσμό του εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος. Στο Μέρος ΣΤ της παρούσας έκθεσης παρατίθενται πληροφορίες για το εν λόγω σύστημα, τα οποία κατέθεσε η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

• Η διαχείριση των δημόσιων οικονομικών καλύπτει τις αναγκαίες νομοθετικές, διοικητικές και οργανωτικές διαδικασίες, τους ανθρώπινους πόρους καθώς και τη χρήση των πληροφοριακών συστημάτων, ώστε η κυβέρνηση να χρησιμοποιεί τους δημόσιους πόρους αποδοτικά, αποτελεσματικά και με διαφάνεια.

• Συναφώς, μέσα από τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών καλύπτεται η όλη διαδικασία που προβλέπεται για τον κρατικό προϋπολογισμό καθώς και η διαχείριση του δημοσίου χρέους, η διαχείριση των δημόσιων οικονομικών των τοπικών αρχών, η αξιολόγηση και τη διαχείριση των δημοσιονομικών κινδύνων καθώς και η διαχείριση και η αξιολόγηση των δημόσιων επενδύσεων.

• Διοικητής Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου

Ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου καταθέτοντας τις θέσεις της εποπτικής αρχής σε σχέση με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία επισήμανε ότι οι αποφάσεις οικονομικής πολιτικής που λαμβάνονται σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά και τον τραπεζικό τομέα θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνονται εντός του πλαισίου της πιστής εφαρμογής του μνημονίου συναντίληψης.

Με βάση το πρόγραμμα αυτό και την πορεία υλοποίησής του η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και το ΔΝΤ παρέχουν στην κυπριακή οικονομία τη χρηματοδότηση που χρειάζεται, για να μπορέσει να ορθοποδήσει. Το ίδιο δε πρόγραμμα, αν και αυστηρό και επώδυνο, προσφέρει την ευκαιρία για διόρθωση πολλών κακώς εχόντων στην οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα και για δημιουργία των

909

προϋποθέσεων ανάπτυξης και επιστροφής σε συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης και πλήρους απασχόλησης.

Όπως ο ίδιος αξιωματούχος σημείωσε, ΕΕ και το ΔΝΤ παρέχουν στην κυπριακή οικονομία τη χρηματοδότηση που χρειάζεται για να μπορέσει να ανακάμψει με βάση το πρόγραμμα στήριξης και την πορεία υλοποίησής του, το οποίο παρέχει την ευκαιρία για τη διόρθωση αρκετών στρεβλώσεων στην οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα και για τη δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης και συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης και πλήρους απασχόλησης.

Ο ίδιος αξιωματούχος δήλωσε επίσης ότι πρωταρχικός στόχος της ΚΤΚ είναι η πλήρης αποκατάσταση της αξιοπιστίας, της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα, ώστε η πραγματική οικονομία να μπορέσει να ανακάμψει.

Σε σχέση με τον τραπεζικό τομέα ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου δήλωσε ότι η πιστή εφαρμογή της συμφωνίας με την τρόικα αποτελεί την ισχυρή βάση για σταδιακή ανατροπή των αρνητικών εξελίξεων που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια, ως απότοκο της κρίσης χρέους στη ζώνη του ευρώ, της μεγάλης έκθεσης του τραπεζικού συστήματος στην ελληνική οικονομία και στην ελληνική κρίση, αλλά και της χειροτέρευσης της δημοσιονομικής κατάστασης στην Κύπρο.

Προσθέτοντας στα πιο πάνω ο ίδιος αξιωματούχος κατέθεσε τα ακόλουθα:

• Κατά το 2013 ο τραπεζικός τομέας παρουσιάζει επιδείνωση λόγω κυρίως αναμενόμενων αυξημένων προβλέψεων στα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Οι εν λόγω προβλέψεις οφείλονται στην αδυναμία αποπληρωμής από πλευράς οφειλετών και στη χειροτέρευση της πραγματικής οικονομίας, στο κλείσιμο επιχειρήσεων και στην αύξηση της ανεργίας. Η επιδείνωση του τραπεζικού τομέα αντανακλάται στις αυξημένες ζημιές και στα αυξημένα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

• Η Τράπεζα Κύπρου έχει εξέλθει του καθεστώτος εξυγίανσης και μετά την ανακεφαλαιοποίησή της διαθέτει μια ισχυρή κεφαλαιακή βάση, ενώ συνεχίζεται η πορεία ανακεφαλαιοποίησης και αναδιάρθρωσης του τραπεζικού τομέα κατά το 2013.

• Ο Συνεργατισμός βρίσκεται σε διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης και έχουν ήδη κατανεμηθεί €1,5 δις από το μνημονιακό πρόγραμμα για το σκοπό αυτό.

• Με βάση τα σχέδια αναδιάρθρωσης των τραπεζών, ο τομέας αναμένεται να μειώσει τα λειτουργικά του έξοδα, τον αριθμό του προσωπικού και των καταστημάτων, ώστε να καταστεί στο μέλλον πιο αποτελεσματικός και κερδοφόρος.

• Ως αποτέλεσμα της ανακεφαλαιοποίησης, ο τραπεζικός τομέας αναμένεται να διαθέτει κατά το τέλος του 2013, αξιόλογου ύψους κεφάλαια που δύναται να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν τυχόν περαιτέρω κλυδωνισμούς κατά το 2013 και ενδεχομένως το 2014.

• Ο τραπεζικός τομέας κατά το 2014, προβλέπεται ότι θα υποστεί περαιτέρω ζημιές λόγω αυξημένων μη εξυπηρετούμενων δανείων, της αύξησης της ανεργίας, τγς μείωσης των εισοδημάτων των νοικοκυριών, του περιορισμού των πωλήσεων και μείωσης των κερδών των επιχειρήσεων, εξαιτίας της αναμενόμενης περαιτέρω επιδείνωσης του μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Παρά ταύτα, λόγω της ισχυρής κεφαλαιακής του βάσης, οι αναμενόμενες ζημιές προβλέπεται ότι θα καλυφθούν επαρκώς και ο τομέας θα προχωρήσει σε σταθεροποίηση και σταδιακή ανάκαμψη.

• Η ανακεφαλαιοποίηση και αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα θα συντελέσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, στην πλήρη κατάργηση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων και στην επιστροφή της οικονομίας σε βιώσιμη ανάπτυξη, όπως είναι και ο στόχος του προγράμματος.

Σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά, δήλωσε ότι γνώμονας των όποιων εξελίξεων και αποφάσεων θα πρέπει να είναι η αποφασιστική εφαρμογή του μνημονίου συναντίληψης. Ως εκ τούτου, όπως ανέφερε, οι ενέργειες της κυβέρνησης που στοχεύουν στην επαναφορά των δημόσιων οικονομικών σε βιώσιμα επίπεδα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται από τη θετική απόκλιση του δημοσιονομικού ελλείμματος για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις, η οποία αποτελεί το αποτέλεσμα του σημαντικού περιορισμού των κρατικών δαπανών αλλά και άλλων παραγόντων.

Όπως ο ίδιος αξιωματούχος πρόσθεσε, οι θετικές αποκλίσεις στα δημόσια οικονομικά δίδουν στην Κύπρο την ευχέρεια να αντιμετωπίσει καλύτερα τυχόν αρνητικές εξελίξεις που ενδέχεται κατά καιρούς να εμφανίζονται από απρόβλεπτους και εξωγενείς παράγοντες, ενισχύουν την αξιοπιστία της χώρας έναντι των εταίρων της και δίδουν ερείσματα για όποιες αναπροσαρμογές ενδεχόμενα επιδιώχθούν για την αντιμετώπιση τέτοιων απρόβλεπτων εξελίξεων.

910

Συναφώς, όπως ανέφερε οι πάνω εξελίξεις τόσο στο χρηματοοικονομικό όσο και στο δημοσιονομικό τομέα επιδρασαν θετικά ως προς την πρώτη αξιολόγηση της τρόικα σε σχέση με την υλοποίηση του προγράμματος στήριξης, ενώ τόνισε ότι ο καταρτισμός και η υλοποίηση του προϋπολογισμού για το 2014 θα πρέπει να συνάδει και να ενισχύει το μνημόνιο συναντίληψης.

Αναφερόμενος στις βραχυπρόθεσμες προβλέψεις για την οικονομική δραστηριότητα για το 2014, όπως παρουσιάζονται στον κατατεθειμένο προϋπολογισμό, ο ίδιος αξιωματούχος δήλωσε ότι αυτές αντανακλούν την επίδραση των μέτρων που έχουν περιληφθεί στον προϋπολογισμό με βάση το μνημόνιο, ωστόσο επισήμανε ότι η τρέχουσα περίοδος καθώς και οι επόμενοι μήνες χαρακτηρίζονται από σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας.

Τέλος ο Διοικητής της ΚΤΚ σημείωσε την απόλυτη προσήλωση της ΚΤΚ προς το στόχο της υλοποίησης του μνημονίου συναντίληψης, αλλά και ευρύτερα των οικονομικών στόχων που έχει θέσει η Κυπριακή Δημοκρατία και τόνισε την ανάγκη διατήρησης της συναίνεσης και συναντίληψης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών που έχει επιδειχθεί μέχρι τώρα, ώστε να ενισχυθεί η προσπάθεια αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των επενδυτών προς την κυπριακή οικονομία αλλά και ενίσχυσης της αξιοπιστίας της Κύπρου έναντι των δανειστών και των εταίρων της.

3. Κρατικός προϋπολογισμός του 2014

Σύμφωνα με τα κατατεθέντα από τον Υπουργό Οικονομικών στοιχεία, ο προϋπολογισμός για το 2014 χαρακτηρίζεται από δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών. Όπως ο ίδιος επισήμανε, πρόκειται για τον πρώτο προϋπολογισμό που υποβάλλει η παρούσα κυβέρνηση, καθώς και για τον πρώτο προϋπολογισμό που έχει υποβληθεί στην τρόικα για αξιολόγηση κατά πόσο συνάδει με τους δημοσιονομικούς στόχους του προγράμματος και κατά πόσο επιτυγχάνεται το ύψος της ελάχιστης ετήσιας διόρθωσης του πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου.

Συναφώς, ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2014 και το ΜΔΠ 2014-2016 αποτελούν προϋπολογισμούς δημοσιονομικής πειθαρχίας, στους οποίους έχουν περιοριστεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι λειτουργικές και οι μη παραγωγικές δαπάνες, ενώ έχουν αυξηθεί οι πιστώσεις για την αποπεράτωση των συγχρηματοδοτούμενων έργων από τον κρατικό προϋπολογισμό ενόψει της λήξης της προγραμματικής περιόδου 2007-2013.

Σύμφωνα με τα κατατεθέντα από τον Υπουργό Οικονομικών στοιχεία, ο κρατικός προϋπολογισμός για το έτος 2014 προβλέπει τα ακόλουθα:

α. Έσοδα

Τα προϋπολογιζόμενα έσοδα, εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών, ανέρχονται σε €5.639 εκατομ., σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €5.637 εκατομ. το 2013, δηλαδή αναμένεται να παρουσιάσουν οριακή αύξηση κατά 0,02%.

Το σύνολο των προϋπολογιζόμενων πιστώσεων του προϋπολογισμού του 2014, εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών, ανέρχεται στα €6.616 εκατομ. σε σύγκριση με €7.005 εκατομ. το 2013, δηλαδή παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 5,5%.

Τα δημόσια έσοδα παρουσιάζουν υποτονικούς ρυθμούς ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα του αρνητικού οικονομικού κλίματος που επικρατεί στην οικονομία. Ως ποσοστό του ΑΕΠ προϋπολογίζεται ότι τα δημόσια έσοδα παραμένουν στάσιμα σε απόλυτους αριθμούς λόγω της εισαγωγής πρόσθετων μέτρων ενίσχυσής τους ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθούν στο 35,33% το 2014 σε σύγκριση με 34,33% το 2013 λόγω συρρίκνωσης του ΑΕΠ.

Οι σημαντικότερες κατηγορίες των κρατικών εσόδων είναι οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι που συνολικά προϋπολογίζονται για το 2014 στα €4.710 εκατομ. και αποτελούν το 83,5% των συνολικών εσόδων. Το υπόλοιπο 16,5% των συνολικών εσόδων αφορούν μη φορολογικά έσοδα, όπως είναι οι πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών και οι μεταβιβάσεις, τα οποία για το 2014 προϋπολογίζονται στα €929 εκατομ.

Τα φορολογικά έσοδα για το 2014 προβλέπεται να παρουσιάσουν αύξηση της τάξης του 2,9% σε σύγκριση με εκτιμώμενη μείωση της τάξης του 5,1% για το 2013, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ προϋπολογίζεται ότι τα φορολογικά έσοδα για το 2014 θα αυξηθούν στο 29,5% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 27,9% του ΑΕΠ το 2013. Η προβλεπόμενη αύξηση στα προϋπολογιζόμενα φορολογικά έσοδα οφείλεται στην επιβολή από τον Ιανουάριο του 2014 των μέτρων που περιλήφθηκαν στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής.

Σημειώνεται ότι το Υπουργικό Συμβούλιο μαζί με το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2014 ενέκρινε πρόσθετα μέτρα τα οποία αναμένεται να επηρεάσουν το σκέλος των φορολογικών εσόδων.

Τα έσοδα από την άμεση φορολογία, τα οποία προέρχονται από το φόρο εισοδήματος

911

φυσικών και νομικών προσώπων, φόρους περιουσίας, το φόρο μηχανοκίνητων οχημάτων και άλλους άμεσους φόρους, προβλέπονται για το 2014 στα €2.074 εκατομ. σε σύγκριση με τα αναθεωρημένα έσοδα ύψους €1.987 εκατομ. το 2013, δηλαδή αύξηση κατά 4,4%. Η αύξηση αυτή προκύπτει από την πρόσθετη αποκοπή ποσοστού ύψους 3% από την 1η Ιανουαρίου 2014 στις αποδοχές του προσωπικού του ευρύτερου δημόσιου τομέα και από την επιβολή συνεισφοράς ύψους 3% επί των απολαβών ειδικών κατηγοριών του προσωπικού (Εθελοντές Πενταετούς Διάρκειας, Ειδικούς Αστυφύλακες, έκτακτο προσωπικό) για σκοπούς σύνταξης, από τη φορολόγηση της σύνταξης χηρείας, την επέκταση της κάλυψης της έκτακτης εισφοράς, καθώς και τις αποκοπές που εφαρμόστηκαν το δεύτερο εξάμηνο του 2013 και που αφορούσαν τη συνεισφορά ύψους 1,5% επί των απολαβών του προσωπικού του δημόσιου τομέα για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τις κλιμακωτές αποκοπές από τις αποδοχές του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ως ποσοστό του ΑΕΠ τα έσοδα αυτά προϋπολογίζονται να ανέλθουν για το 2014 στο 13% σε σύγκριση με 12% τον προηγούμενο χρόνο.

Τα έσοδα από το φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων αναμένεται να μειωθούν για το 2014 κατά 6,8% και 3,%, αντίστοιχα. Ειδικότερα, τα έσοδα από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων αναμένεται να ανέλθουν στα €477 εκατομ. σε σύγκριση με τα αναθεωρημένα έσοδα ύψους €512 εκατομ. το 2013 λόγω της μείωσης της απασχόλησης και του ύψους των απολαβών ενώ τα έσοδα από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων αναμένεται να ανέλθουν στα €576 εκατομ. σε σύγκριση με τα αναθεωρημένα έσοδα ύψους €597 εκατομ. για το 2013.

Τα έσοδα από τους φόρους περιουσίας τα οποία αφορούν το φόρο κεφαλαιουχικών κερδών, το φόρο ακίνητης περιουσίας και το φόρο επί των μερισμάτων, προβλέπεται να αυξηθούν για το έτος 2014 κατά 23% και να φθάσουν στα €134 εκατομ. σε σχέση με τα αναθεωρημένα έσοδα ύψους €110 εκατομ. για το 2013, λόγω της είσπραξης μέρους του φόρου ακίνητης περιουσίας για το έτος 2013 εντός του 2014.

Τα έσοδα από τους φόρους μηχανοκίνητων οχημάτων αναμένεται επίσης να αυξηθούν κατά 15% και να ανέλθουν στα €72 εκατομ. σε σχέση με τα αναθεωρημένα έσοδα ύψους €62 εκατομ. για το 2013, λόγω εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας φορολόγησης των μηχανοκίνητων οχημάτων στη βάση περιβαλλοντικά φιλικών αρχών, μέσω του ετήσιου τέλους κυκλοφορίας οχημάτων, του τέλους εγγραφής και των φόρων κατανάλωσης στα μηχανοκίνητα οχήματα.

Τα έσοδα από άλλους άμεσους φόρους προβλέπεται να αυξηθούν για το 2014 κατά 15,4% και να ανέλθουν στα €815 εκατομ. σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €706 εκατομ. το 2013, λόγω της επιβολής των μέτρων που αφορούν την έκτακτη εισφορά, την αμυντική εισφορά, τη συνεισφορά σύνταξης χήρων και ορφανών, τη συνταξιοδοτική συνεισφορά, τις μειώσεις απολαβών και την εισφορά για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Τα έσοδα από την έμμεση φορολογία, τα οποία αφορούν έσοδα από εισαγωγικούς δασμούς, φόρους κατανάλωσης και από το φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), προβλέπονται στα €2.636 εκατομ. σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €2.589 εκατομ. για το 2013, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1,8%. λόγω των μέτρων που περιλήφθηκαν και υιοθετήθηκαν στα πλαίσια του μακροοικονομικού προγράμματος προσαρμογής σε σύγκριση με την αναμενόμενη μείωση ύψους 4,9% τον προηγούμενο χρόνο.

Ειδικότερα, τα έσοδα από εισαγωγικούς δασμούς προβλέπεται να περιοριστούν στα €21 εκατομ. για το 2014 σε σχέση με αναθεωρημένα έσοδα για το 2013 ύψους €22 εκατομ., λόγω της αναμενόμενης μείωσης των εισαγωγών από τρίτες χώρες.

Τα έσοδα από φόρους κατανάλωσης προβλέπεται να αυξηθούν για το έτος 2014 κατά 5,2% και να ανέλθουν στα €612 εκατομ. σε σχέση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €582 εκατομ. για το 2013 εξαιτίας της αύξησης του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα κίνησης.

Σε σχέση με τα έσοδα από το ΦΠΑ, αυτά προβλέπεται να αυξηθούν οριακά κατά το 2014 και να ανέλθουν στα €1.658 εκατομ. σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €1.648 εκατομ. για το 2013, λόγω της αύξησης του κανονικού και του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ από τον Ιανουάριο του 2014 κατά μία ποσοστιαία μονάδα.

Τέλος, τα μη φορολογικά έσοδα προβλέπεται να μειωθούν στα €928 εκατομ. για το 2014 σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €1.062 εκατομ. το 2013, λόγω της μη διατήρησης διάφορων προσωρινών εσόδων που πραγματοποιήθηκαν κατά το 2013.

β. Δαπάνες

Το σύνολο των προϋπολογιζόμενων δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού του 2014, εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών, ανέρχεται στα €6.616 εκατομ. σε σύγκριση με €7.005 εκατομ. το 2013 σημειώνοντας μείωση κατά 5,5%. Οι εν λόγω δαπάνες για το 2014

912

προβλέπεται να περιοριστούν στο 41,5% εκπεφρασμένες ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ κατά το 2013 το ποσοστό αυτό αναμένεται να ανέλθει στο 42,7%.

Οι συνολικές δαπάνες, περιλαμβανομένων των χρηματοοικονομικών ροών, των δαπανών για τόκους και αποθεματικά και πληρωμές προηγούμενων ετών, προϋπολογίζονται για το 2014 στα €7.740 εκατομ. σε σύγκριση με €9.8127 εκατομ. το 2013, παρουσιάζοντας μείωση κατά 21%.

Οι κυριότερες κατηγορίες δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού είναι οι δαπάνες προσωπικού, οι μεταβιβαστικές πληρωμές, οι κοινωνικές παροχές, οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, οι κεφαλαιουχικές δαπάνες και οι λειτουργικές δαπάνες.

Ειδικότερα οι δαπάνες προσωπικού που περιλαμβάνουν επίσης τις συντάξεις και τα φιλοδωρήματα προϋπολογίζονται στα €2.563 εκατομ. για το 2014 σε σύγκριση με €2.605 εκατομ. το 2013 σημειώνοντας μείωση κατά 1,5%, η οποία οφείλεται στη μείωση της απασχόλησης, στην παγοποίηση των προσλήψεων καθώς και στην κατάργηση αριθμού κενών θέσεων. Οι συντάξεις και τα φιλοδωρήματα προϋπολογίζεται να αυξηθούν κατά 16,6% λόγω της αναμενόμενης αύξησης των πρόωρων αφυπηρετήσεων. Οι δαπάνες προσωπικού, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αναμένεται να ανέλθουν στο 16,1% σε σύγκριση με €15,9% το 2013.

Οι μεταβιβαστικές πληρωμές, οι οποίες αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών και αφορούν τις κοινωνικές παροχές, τις χορηγίες προς τους ημικρατικούς οργανισμούς και τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και τη συνεισφορά του κράτους προς τα ταμεία κοινωνικών ασφαλίσεων και τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης μειώνονται στα €1.831 εκατομ. σε σχέση με €2.092 εκατομ. το 2013, δηλαδή παρουσιάζουν μείωση κατά 12,4%. Η μείωση αυτή οφείλεται στη στόχευση των κοινωνικών σχεδίων με εξοικονομήσεις ύψους €127 εκατομ. και στην περίληψη χαμηλότερων χορηγιών προς τους κρατικούς οργανισμούς και τις επιτροπές, καθώς και τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης κατά €19 εκατομ. και €13 εκατομ., αντίστοιχα.

Σε σχέση με τις δαπάνες των κοινωνικών παροχών, αυξάνεται η στόχευση των κοινωνικών σχεδίων8 στα πλαίσια της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης για εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών και συνεχή βελτίωση της κοινωνικής συνοχής και κυρίως για την ενίσχυση των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Ειδικότερα σε απόλυτους αριθμούς οι εν λόγω παροχές προϋπολογίζονται για το 2014 στα €836 εκατομ. σε σύγκριση με €962 εκατομ. το 2013, παρουσιάζοντας έτσι μείωση κατά 13%.

Οι λειτουργικές δαπάνες για το 2014 προβλέπεται να περιοριστούν στα €977 εκατομ. σε σύγκριση με €1.112 εκατομ. το 2013, σημειώνοντας μείωση της τάξης του 12%. Η μείωση αυτή επιτεύχθηκε μετά την επαναδιαπραγμάτευση των ενοικίων που καταβάλλει το κράτος, την περίληψη μειωμένων πιστώσεων για τη διεξαγωγή εκλογών, καθώς και τη περίληψη μειωμένων πιστώσεων για την αγορά ύδατος και φαρμάκων.

Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες για το 2014 προϋπολογίζονται στα €497 εκατομ. σε σύγκριση με €571 εκατομ. το 2013. Η μείωση κατά 13% στις κεφαλαιουχικές δαπάνες οφείλεται στην αποπεράτωση μεγάλων αναπτυξιακών έργων, καθώς και στις περιορισμένες πιστώσεις που περιλήφθηκαν στον προϋπολογισμό του 2014.

Οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, οι οποίες αφορούν τόκους προϋπολογίζονται για το 2014 να αυξηθούν κατά 13,4% και να ανέλθουν στα €781,6 εκατομ. σε σύγκριση με €689 εκατομ. το 2013, λόγω της αύξησης του ύψους του δημόσιου χρέους.

4. Συναφή ζητήματα

α. Βαθμός υλοποίησης αναπτυξιακών δαπανών (Προϋπολογισμός 2013)

Βάσει των στοιχείων που κατατίθενται στην επιτροπή επί τακτής βάσεως από το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας σε σχέση με την πορεία υλοποίησης των αναπτυξιακών δαπανών της κυβέρνησης (ανά ομάδα δαπανών) και σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση που είχε η επιτροπή για την περίοδο από 1ης Ιανουαρίου 2013 μέχρι την 31η Οκτωβρίου 2013, προκύπτουν τα ακόλουθα:

• Ποσοστό υλοποίησης κεφαλαιουχικών δαπανών (έργα συγχρηματοδοτούμενα από κοινοτικούς πόρους, αγορά γης και κτιρίων, ανεγέρσεις, επεκτάσεις και βελτιώσεις κτιρίων, δρόμοι, έργα υποδομής κ.ά.) για την πιο πάνω αναφερόμενη περίοδο 33%, σε σχέση με ποσοστό υλοποίησης για την αντίστοιχη περίοδο του 2012, 42%.

7 Περιλαμβάνει τον περί Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού (Αρ. 2) Νόμο του 2013 αναφορικά με την καταβολή αποζημίωσης ύψους €299 εκατομ. στα ταμεία προνοίας και συντάξεως που κατά την 26η Μαρτίου 2013 κατείχαν καταθέσεις στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα.

8 Αφορά τις άμεσες χορηγήσεις προς τους δικαιούχους.

913

• Ποσοστό υλοποίησης άλλων αναπτυξιακών δαπανών (συντηρήσεις και επιδιορθώσεις, εκπαίδευση προσωπικού/συνέδρια, συμβουλευτικές υπηρεσίες/έρευνες, επιχορηγήσεις, κοινωνικές παροχές κ.ά.) για την ίδια πιο πάνω αναφερόμενη περίοδο 66%, σε σχέση με ποσοστό υλοποίησης για την αντίστοιχη περίοδο του 2012, 65%.

• Ποσοστό υλοποίησης του συνόλου των αναπτυξιακών δαπανών για την ίδια περίοδο του 2013, 46% έναντι ποσοστού υλοποίησης 50% για την αντίστοιχη περίοδο του 2012.

Σημειώνεται ότι η επιτροπή αναμένει την κατάθεση των τελικών στοιχείων για το συνολικό βαθμό υλοποίησης αναπτυξιακών δαπανών για το έτος 2013, στοιχεία τα οποία μέχρι το χρόνο ολοκλήρωσης της παρούσας έκθεσης δεν ήταν διαθέσιμα.

β. Συμπληρωματικοί προϋπολογισμοί του προϋπολογισμού του 2013

Κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, η κυβέρνηση κατέθεσε στη Βουλή τρία νομοσχέδια συμπληρωματικών προϋπολογισμών για το 2013.

Το σύνολο των συμπληρωματικών πιστώσεων, των οποίων ζητήθηκε η έγκριση από τη Βουλή ανέρχεται σε €351.828.270.

Οι υπό αναφορά συμπληρωματικοί προϋπολογισμοί αναλύονται ως ακολούθως:

• Ο περί Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού (Αρ. 1) Νόμος του 2013 [Αρ. Νόμου 23(ΙΙ) του 2013], προβλέπει συμπληρωματική δαπάνη ύψους €9.600.000 για την κάλυψη δαπάνης απασχόλησης του πρόσθετου εποχικού ωρομίσθιου κυβερνητικού προσωπικού (992 θέσεις) για το έτος 2013.

• Ο περί Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού (Αρ. 2) Νόμος του 2013 [Αρ. Νόμου 46(ΙΙ) του 2013], προβλέπει συμπληρωματική δαπάνη ύψους €299.000.000 για την κάλυψη της συνολικής αποζημίωσης των ταμείων προνοίας και συντάξεων που ήταν κατατεθειμένα στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα κατά την 26η Μαρτίου 2013 υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

• Ο περί Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού (Αρ. 3) Νόμος του 2013 [Αρ. Νόμου 51(ΙΙ) του 2013], προβλέπει συμπληρωματική δαπάνη ύψους €43.228.270 για την κάλυψη πρόσθετων πιστώσεων για διάφορους σκοπούς όπως είναι, μεταξύ άλλων, η κάλυψη του κόστους λειτουργίας της Εθνικής Φρουράς και της Ιατρικής Σχολής, της αποζημίωσης των Κυπριακών Αερογραμμών λόγω υπερπτήσεων, αποζημιώσεων και επιδοτήσεων στον τομέα της γεωργοκτηνοτροφίας, επιδοτήσεων στον τομέα της κτηνοτροφίας σε σχέση με συγχρηματοδοτούμενα μέτρα στήριξης των γεωργών και αποπληρωμής του δανείου του Ογκολογικού Κύπρου της Τράπεζας Κύπρου.

γ. Συναφείς ρυθμίσεις

Στα πλαίσια της επίτευξης των στόχων που περιλήφθηκαν στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής αναφορικά με το πρωτογενές ισοζύγιο, έχουν συμφωνηθεί και περιληφθεί σε αυτό μέτρα που καλύπτουν τόσο το σκέλος των εσόδων όσο και των δαπανών9 και τα οποία αναλύονται ως ακολούθως:

Μέτρα Εσόδων

• Επέκταση της προσωρινής εισφοράς στο σύνολο των ακαθάριστων απολαβών και συντάξεων υπαλλήλων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα μέχρι τις 31η Δεκεμβρίου 2016, με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €58 εκατομ, ως εξής:

- Για απολαβές και συντάξεις από €0 μέχρι €1.500 εισφορά 0%,

- Για απολαβές και συντάξεις από €1.501 μέχρι €2.500 εισφορά 2,5%,

- Για απολαβές και συντάξεις από €2.501 μέχρι €3.500 εισφορά 3,00% και

- Για απολαβές από €3.501 και άνω εισφορά 3,5%.

• Αύξηση του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ από 18% σε 19% από 13 Ιανουαρίου 2014, με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €37 εκατομ.

• Αύξηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ από 8% σε 9% από 13 Ιανουαρίου 2014, με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €9 εκατομ.

• Αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα κίνησης (βενζίνη και πετρέλαιο) κατά 5 σεντ το λίτρο από 1η Ιανουαρίου 2014, με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €29 εκατομ.

9 Τα μέτρα για τα οποία απαιτείτο νομοθετική ρύθμιση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

914

• Αύξηση των εισφορών των μισθωτών και των εργοδοτών στο Σύστημα Κοινωνικών Ασφαλίσεων κατά δύο πρόσθετες εκατοστιαίες μονάδες πάνω στις συντάξιμες αποδοχές, δηλαδή μίας εκατοστιαίας μονάδας από τους υπαλλήλους και μίας εκατοστιαίας μονάδας από τους εργοδότες και δύο εκατοστιαίες μονάδες στην περίπτωση των αυτοτελώς εργαζομένων.

Μέτρα Δαπανών

• Μείωση της συνολικής δαπάνης για κοινωνικές μεταβιβάσεις τουλάχιστον κατά €28,5 εκατομ. μέσω του εξορθολογισμού και της καλύτερης στόχευσης του επιδόματος τέκνου, της φοιτητικής χορηγίας και την κατάργηση ωφελημάτων κοινωνικής συνοχής που παρέχονται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

• Πρόσθετη μείωση κατά 3% στις απολαβές των υπαλλήλων, ωρομισθίων και των συνταξιούχων του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €55 εκατομ.

• Εισαγωγή τέλους για τις μηνιαίες κάρτες διακίνησης μαθητών και συνταξιούχων με δημόσια μέσα μεταφοράς, με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €10 εκατομ.

• Εφαρμογή σε ετήσια βάση των αποκοπών που εφαρμόστηκαν το δεύτερο εξάμηνο του 2013 και που αφορούσαν τη συνεισφορά ύψους 1,5% επί των απολαβών του προσωπικού του δημόσιου τομέα για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καθώς και των κλιμακωτών αποκοπών από τις αποδοχές του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Επιπροσθέτως των πιο πάνω, το Υπουργικό Συμβούλιο λαμβάνοντας υπόψη ότι, οι κίνδυνοι για την οικονομία εξακολουθούν να υφίστανται με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά και ιδιαίτερα στο σκέλος των εσόδων, ενέκρινε την υιοθέτηση πρόσθετων μέτρων, πέραν των μέτρων που περιλήφθησαν στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής, ως ακολούθως:

• Περαιτέρω εξορθολογισμός των μισθολογικών επιδομάτων με συνολική δημοσιονομική εξοικονόμηση ύψους €18 εκατομ.

• Φορολόγηση της σύνταξης χηρείας, η οποία είναι αφορολόγητη, με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €8 εκατομ.

• Συνεισφορά ύψους 3% για σκοπούς σύνταξης επί των συντάξιμων απολαβών των Εθελοντών Πενταετούς Υπηρεσίας, των Ειδικών Αστυφυλάκων και του έκτακτου προσωπικού με συνολική δημοσιονομική επίπτωση ύψους €6 εκατομ.

• Στόχευση της κοινωνικής σύνταξης στη βάση εισοδηματικών κριτηρίων με συνολική δημοσιονομική εξοικονόμηση ύψους €10 εκατομ.

δ. Τροποποιήσεις του κρατικού προϋπολογισμού για το 2014

Ο Υπουργός Οικονομικών στις 5 Δεκεμβρίου 2013 κατέθεσε στη Βουλή δεκαπέντε τροποποιήσεις του κρατικού προϋπολογισμού του 2014 για σκοπούς ενσωμάτωσής τους στον κυρίως προϋπολογισμό και υποβολής τους με τον τρόπο αυτό προς έγκριση από την ολομέλεια του σώματος. Στις 13 Δεκεμβρίου 2013 κατατέθηκε επιπρόσθετα μία νέα τροποποίηση.

Όπως σχετικά αναφέρεται, μετά την έγκριση του προϋπολογισμού του 2014 από το Υπουργικό Συμβούλιο και την κατάθεσή του στη Βουλή των Αντιπροσώπων, διαπιστώθηκε ότι εκ παραδρομής δεν ενσωματώθηκαν στο προσχέδιο του νομοσχεδίου του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου κάποιες ρυθμίσεις που αφορούν είτε προγενέστερες αποφάσεις είτε περιλήφθηκαν πρόνοιες στο Μνημόνιο Συναντίληψης και δεν περιλήφθηκαν αντίστοιχες πρόνοιες στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου.

(Επεξηγήσεις αναφορικά με το περιεχόμενο των προτεινόμενων εκ μέρους του Υπουργείου Οικονομικών τροποποιήσεων περιλαμβάνονται στο Μέρος Ζ.)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Κρατικός προϋπολογισμός του 2014

1. Ανάλυση του κρατικού προϋπολογισμού του 2014

Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014 όπως αρχικά κατατέθηκε στη Βουλή, προβλέπει δαπάνες (τακτικές και αναπτυξιακές) για τις οποίες ζητείται έγκριση πληρωμής (μη περιλαμβανομένων των

915

δαπανών που βαρύνουν το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας) ύψους €5.180.741.28710 (αρχικός προϋπολογισμός χωρίς τις τροποποιήσεις που κατατέθηκαν στο μεταξύ από το Υπουργείο Οικονομικών) και παρουσιάζει μείωση δαπανών της τάξης του 10% σε σύγκριση με τις αρχικά προϋπολογισθείσες και εγκριθείσες δαπάνες του προϋπολογισμού του 2013 (μη περιλαμβανομένων των συμπληρωματικών προϋπολογισμών του 2013).

Τα μεγέθη του υπό συζήτηση προϋπολογισμού αναλύονται ειδικότερα ως ακολούθως:

α. Tο ΑΕΠ (σε τρέχουσες τιμές) προβλέπεται για το 2014 σε €15.952 εκατομ. έναντι €16.423,9 εκατομ. για το 2013 και €17.720 εκατομ. για το 2012.

β. Τα συνολικά έσοδα για το 2014 προϋπολογίζονται σε €5.638,511 εκατομ. (εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών), τα οποία αναμένεται να προκύψουν κατά κύριο λόγω από τις πιο κάτω κατηγορίες εσόδων:

• Άμεσοι φόροι €2.073.940.000 έναντι €1.986.559.000 (αναθεωρημένα) για το 2013 και €2.100.583.181 (πραγματικά) για το 2012.

Ως ποσοστό του ΑΕΠ προϋπολογίζονται στο 13%.

Για το 2015 προϋπολογίζονται σε € 2.104.448.000 και για το 2016 σε € 2.182.595.000.

• Έμμεσοι φόροι € 2.636.354.369 έναντι € 2.588.938.000 (αναθεωρημένα) για το 2013 και € 2.720.907.622 (πραγματικά) για το 2012.

Ως ποσοστό του ΑΕΠ ανέρχονται στο 16,5%.

Στα πλαίσια του ΜΔΠ για το 2015 προϋπολογίζονται σε € 2.721.737.000 και για το 2016 σε € 2.815.144.000.

γ. Οι συνολικές δαπάνες που περιλαμβάνονται στον κρατικό προϋπολογισμό του 2014 (περιλαμβανομένου και των δαπανών που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας όπως και των αποπληρωμών δανείων, οι οποίες δε χρήζουν έγκρισης από τη Βουλή), προϋπολογίζονται σε €7.740.111.506 (προϋπολογισθείσες) έναντι €9.513.379.645 (προϋπολογισθείσες) για το 2013.

Για το 2015 οι συνολικές δαπάνες προϋπολογίζονται σε €8.029.447.000 και για το 2016 σε €7.224.139.000.

δ. Η συγκεφαλαίωση οφειλών και δαπανών, κατά κατηγορία δαπάνης,12 στον προϋπολογισμό του 2014 (σε σύγκριση με τα έτη 2013, 2012 και 2011), έχει ως ακολούθως:

2012 2013 2014

Πραγματική Δαπάνη

€

Εγκεκριμένος Προϋ/μός

€

Εγκεκριμένος Προϋ/μός

Αύξηση +

Μείωση -

€

Ολικό 8.257.831.260 9.513.379.645 7.740.111.506 -1.773.268.139

Πάγιο Ταμείο 2.722.558.461 3.708.524.561 2.559.370.219 -1.149.154.342

Τακτικές Δαπάνες

4.810.279.749

5.002.935.558

4.458.609.531

-544.326.027

Αναπτυξιακές Δαπάνες

724.993.050

801.919.526

722.131.756

-79.787.770

ε. Τα μεγέθη του προϋπολογισμού του 2014, όπως κατατέθηκε στη Βουλή (σε σύγκριση με τα έτη 2005-2014) έχουν ως ακολούθως:

10 Οι συνολικές δαπάνες που προβλέπονται στον προϋπολογισμό του 2014 ανέρχονται σε €7.740.111.506 και περιλαμβάνουν τις δαπάνες του Πάγιου Ταμείου της Δημοκρατίας (€2.559.370.219), οι οποίες δε χρήζουν νομοθετικής έγκρισης. Στον ίδιο προϋπολογισμό προϋπολογίζονται έσοδα ύψους €7.945.882.065 (περιλαμβανομένου και των χρηματοοικονομικών ροών) έναντι €7.624.282.008 (προϋπολογισθέντα για το 2013) για τα οποία επίσης δε χρειάζεται νομοθετική έγκριση.

11 Για το σκέλος των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού, δεν απαιτείται η νομοθετική έγκριση της Βουλής. 12 Κρατικός προϋπολογισμός 2012, Τόμος Α´, σελ. 45.

916

στ. Οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους για το 2014 προϋπολογίζονται σε €781.655.000 έναντι €689.084.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €656.030.000 για το 2012 (πραγματικές), €539.324.000 για το 2011 (πραγματικές), €459.001.000 για το 2010 (πραγματικές), €511.927.000 (πραγματικές) για το 2009 και €739.003.000 για το 2008 (πραγματικές).

ζ. Οι δαπάνες προσωπικού για το 2014 προϋπολογίζονται σε €2.563.435.000 έναντι €2.605.426.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €2.753.142.000 για το 2012 (πραγματικές), €2.625.867.000 για το 2011 (πραγματικές), €2.500.430.000 για το 2010 (πραγματικές), €2.395.260.000 (πραγματικές) για το 2009 και €2.193.471.000 (πραγματικές) το 2008.

Ειδικότερα οι δαπάνες προσωπικού αναλύονται ως ακολούθως:

- Αποδοχές προσωπικού, που για το 2014 προϋπολογίζονται σε €1.926.440.000 έναντι €2.059.122.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €2.117.330.000 για το 2012 (πραγματικές), €2.076.522.000 για το 2011 (πραγματικές), €2.007.069.000 για το 2010 (πραγματικές), €1.967.474.000 (πραγματικές) για το 2009 και €1.839.064.000 (πραγματικές) το 2008.

- Συντάξεις και φιλοδωρήματα, που για το 2014 προϋπολογίζονται σε €636.995.000 έναντι €546.304.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €635.812.000 για το 2012 (πραγματικές), €549.345.000 για το 2011 (πραγματικές), €493.361.000 για το 2010 (πραγματικές), €427.786.000 (πραγματικές) για το 2009 και €354.407.000 (πραγματικές) το 2008.

η. Οι λειτουργικές δαπάνες για το 2014 προϋπολογίζονται σε €976.730.000 έναντι €1.111.590.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €817.029.000 για το 2012 (πραγματικές), €1.035.389.000 για το 2011 (πραγματικές), €1.033.592.000 για το 2010 (πραγματικές), €1.059.450.000 (πραγματικές) για το 2009 και €948.027.000 (πραγματικές) το 2008.

θ. Οι δαπάνες για μεταβιβάσεις για το 2014 προϋπολογίζονται σε €1.831.290.000 έναντι €2.091.635.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €2.078.212.000 για το 2012 (πραγματικές), €2.402.814.000 για το 2011 (πραγματικές), €2.314.242.000 για το 2010 (πραγματικές), €2.219.127.000 (πραγματικές) για το 2009 και €2.126.889.000 (πραγματικές) το 2008.

Ειδικότερα οι δαπάνες για κοινωνικές παροχές για το 2014, οι οποίες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων δαπανών στο πιο πάνω κεφάλαιο, προϋπολογίζονται σε €835.578.000 έναντι €962.146.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €1.039.108.000 για το 2012 (πραγματικές), €1.233.196.000 για το 2011 (πραγματικές), €1.191.974.000 για το 2010 (πραγματικές), €1.115.595.000 (πραγματικές) για το 2009 και €1.003.243.000 (πραγματικές) το 2008.

ι. Οι δαπάνες για τα έργα υπό κατασκευή για το 2014 προϋπολογίζονται σε €184.850.000 έναντι €232.817.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €269.200.000 για το 2012 (πραγματικές), €389.428.000 για το 2011 (πραγματικές), €404.235.000 για το 2010 (πραγματικές), €441.214.000 (πραγματικές) για το 2009 και €296.202.000 (πραγματικές) το 2008.

ια. Οι δαπάνες για τα δάνεια για το 2014 (έκδοση δανείων, αποπληρωμές εξωτερικού και εσωτερικού, συνεισφορά στα εξοφλητικά αποθέματα) προϋπολογίζονται σε €1.090.126.000 έναντι €2.444.208.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες), €1.378.516.000 για το 2012 (πραγματικές), €823.111.000 για το 2011 (πραγματικές), €758.875.000 για το 2010 (πραγματικές), €897.343.000 (πραγματικές) για το 2009 και €893.042.000 (πραγματικές) το 2008.

ιβ. Η κατάσταση μόνιμων θέσεων στη δημόσια υπηρεσία στον προϋπολογισμό του 2014 (σύγκριση με το 2013) είναι η ακόλουθη:

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013 2014

ΕΣΟΔΑ 5.457,5 5.664,5 7.061,7 6.755,9 6.331,2 6.309,2

7.740,3

10.037,5

7.945,9

ΔΑΠΑΝΕΣ 6.627,3 6.954,0 7.509,6 8.131,6 8.626,8 8.861,8

8.770,3

9.513,4

7,740,1

ΕΛΛΕΙΜΜΑ -

1.169,8 -

1.289,5 -447,9 -

1.375,7 -

2.295,6 -

2.552,6 -1.030 524,1

205,8

917

Συνοπτική Κατάσταση 2013 2014

Αξιωματούχοι της Δημοκρατίας 138 140

Δημόσια Υπηρεσία 15.202 15.030

Δικαστική Υπηρεσία 289 289

Άμυνα 4.353 4.346

Εσωτερική Ασφάλεια 5.678 5.632

Παιδεία 11.565 11.558

Σύνολο 37.225 36.995

Στον προϋπολογισμό του 2014 προβλέπεται η δημιουργία τριών (3) πολιτικών θέσεων (Διαπραγματευτής της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας για το Κυπριακό, Επίτροπος Μεταρρύθμισης Δημόσιας Υπηρεσίας, Επίτροπος Εθελοντισμού και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων) και η κατάργηση μίας (1) πολιτικής θέσης (Υφυπουργός Προεδρίας για Ευρωπαϊκά Θέματα) κάτω από το κεφάλαιο Προεδρία και Προεδρικό Μέγαρο, ενώ προβλέπεται η δημιουργία τριών (3) οργανικών θέσεων έναντι κατάργησης ισάριθμων θέσεων υψηλότερης κλίμακας καθώς και η κατάργηση διακόσιων τριάντα δύο (232) θέσεων στη δημόσια υπηρεσία.

2. Παρατηρήσεις/σχόλια και εισήγηση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις του Υπουργού Οικονομικών, όπως και του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου σε σχέση με τη δημοσιονομική κατάσταση, την ευρύτερη κατάσταση της οικονομίας της Κύπρου, καθώς και το πλαίσιο επί του οποίου έχει βασιστεί η κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού του 2014, προβαίνει στις ακόλουθες διαπιστώσεις:

• Η υποτονικότητα που παρατηρείται στην παγκόσμια οικονομία λόγω της επιβράδυνσης του ρυθμού ανάπτυξης των αναδυόμενων οικονομιών καθώς και η παρατεταμένη ύφεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα στην ευρωζώνη επηρέασαν δυσμενώς την κυπριακή οικονομία και τα δημόσια οικονομικά τα τελευταία χρόνια.

• Παρά τη λήψη δέσμης μέτρων προς αντιμετώπιση των αρνητικών δημοσιονομικών συνθηκών που αντιμετώπισε η κυπριακή οικονομία, αυτά δεν αποδείχθηκαν ικανοποιητικά και δεν απέτρεψαν την ένταξη της Κύπρου στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ). Υπήρξε επίσης καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της δανειακής σύμβασης με τον ΕΜΣ, γεγονός που επιδείνωσε περαιτέρω την οικονομική κατάσταση.

• Η αρνητική πορεία του τραπεζικού συστήματος και η δραματική αύξηση των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών οδήγησαν επίσης τα δημόσια οικονομικά σε οριακή κατάσταση, αφού η κυπριακή οικονομία είναι απόλυτα συναρτημένη με το κυπριακό τραπεζικό σύστημα.

• Οι συνθήκες για την κυπριακή οικονομία εξακολουθούν να παραμένουν αντίξοες, καθώς οι προβλέψεις για το τρέχον έτος όσο και για το 2014 δεν είναι ενθαρρυντικές.

• Ως εκ τούτου η κυπριακή οικονομία το 2014 καλείται να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις, όπως είναι η οικονομική ύφεση, η αυξανόμενη ανεργία, το ψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα και το πολύ ψηλό ποσοστό δημόσιου χρέους, η αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα καθώς και η αντιμετώπιση άλλων διαρθρωτικών θεμάτων, όπως είναι η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, η μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικών παροχών και η εφαρμογή του γενικού συστήματος υγείας.

• Η κυπριακή οικονομία για το 2013 παρουσιάζει ύφεση με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης. Με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2013 προβλέπεται να κυμανθεί στο -7,7%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ίδιου σεναρίου, ο εν λόγω δείκτης για το 2014 παρόλο που προβλέπεται να βελτιωθεί, θα εξακολουθήσει να παραμένει αρνητικός και θα κυμανθεί στο -4,8% σε σύγκριση με -3,9% που είχε περιληφθεί στο αρχικό μακροοικονομικό σενάριο.

• Το δημοσιονομικό έλλειμμα για το έτος 2013 αναμένεται να είναι ιδιαίτερα αυξημένο. Σύμφωνα με το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο, το έλλειμμα εκτιμάται για το 2013 ότι θα κυμανθεί στα €1.281 εκατομ. και ως ποσοστό του ΑΕΠ στα 7,8%, ενώ με βάση τις ίδιες προβλέψεις για το

918

2014 προβλέπεται να ανέλθει στα €1.121 εκατομ. και ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 7,1% σε σύγκριση με 8,4% του ΑΕΠ με βάση τις προβλέψεις του αρχικού μακροοικονομικού σεναρίου.

• Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών για το 2013 με βάση το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο προβλεπόταν στο -2% του ΑΕΠ, ενώ με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο παρουσιάζεται βελτιωμένο και αναμένεται να ανέλθει γύρω στο -1,4% του ΑΕΠ. Για το 2014 προβλέπεται ακόμη περαιτέρω βελτίωση και αναμένεται το εν λόγω ισοζύγιο να μετατραπεί σε πλεονασματικό και να ανέλθει στο 0,3% του ΑΕΠ σε σύγκριση με -0,6% του ΑΕΠ που προβλεπόταν με βάση το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο.

• Το δημόσιο χρέος για το 2013 παρουσιάζει σημαντική επιδείνωση και εκτιμάται στο 114,3% του ΑΕΠ και σε απόλυτους αριθμούς στα €18.767,1 εκατομ. Κατά το 2014 το δημόσιο χρέος προβλέπεται να επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο, φτάνοντας στα €19.631 εκατομ σε απόλυτους αριθμούς, και ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 124,4%, βάσει του επικαιροποιημένου μακροοικονομικού σεναρίου και στο 123,1% βάσει του αρχικού μακροοικονομικού σεναρίου.

• Η ανεργία παρουσιάζει επίσης σημαντική επιδείνωση και συνεχή αυξητική τάση. Σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού στο τέλος του 2013 εκτιμάται ότι το ποσοστό ανεργίας θα ανέλθει στο 17%.

Σε σχέση με τα στοιχεία των επαρχιακών γραφείων εργασίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος Οκτωβρίου του 2013 ανερχόταν στα 45 092 πρόσωπα. Σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2012 σημειώθηκε αύξηση κατά 29,8% (10.340 πρόσωπα), η οποία αποδίδεται κυρίως στους τομείς του εμπορίου (αύξηση 1.919 προσώπων), των χρηματοπιστωτικών και ασφαλιστικών δραστηριοτήτων (αύξηση 1.758 προσώπων), της μεταποίησης (αύξηση 984 προσώπων), της εκπαίδευσης (αύξηση 882 προσώπων), των κατασκευών (αύξηση 865 προσώπων), της δημόσιας διοίκησης (αύξηση 540 προσώπων), καθώς και στους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας όπου σημειώθηκε αύξηση 1.237 ανέργων.

• Για το 2014, η ανεργία σύμφωνα με το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω και να ανέλθει στο 19,8% του εργατικού δυναμικού, ενώ σύμφωνα με το αρχικό μακροοικονομικό σενάριο στο 19,5% του εργατικού δυναμικού.

• Ως αποτέλεσμα, η κυπριακή οικονομία κατά το 2013 και 2014 θα συνεχίσει να παραμένει αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές, να αντλεί χρηματοδότηση μέσω της δανειακής σύμβασης με τον ΕΜΣ και να βρίσκεται κάτω από την επιτήρηση της τρόικας.

• Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2014 που κατατέθηκε στη Βουλή τον Οκτώβριο του 2013, είναι ο πρώτος προϋπολογισμός, ο οποίος καταρτίσθηκε με βάση τις δεσμεύσεις του Μνημονίου Συναντίληψης και ο οποίος υποβλήθηκε στην τρόικα για αξιολόγηση ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο συνάδει με τους δημοσιονομικούς στόχους του προγράμματος και κατά πόσο ικανοποιεί την επίτευξη του στόχου της ελάχιστης ετήσιας διόρθωσης του πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου.

• Όσον αφορά ειδικότερα τις προβλεπόμενες δαπάνες, ο προϋπολογισμός του 2014, όπως αρχικά κατατέθηκε στη Βουλή και υπό την επιφύλαξη της αναγκαιότητας τροποποίησης συγκεκριμένων κονδυλίων του ως αποτέλεσμα του επικαιροποίησης του μακροοικονομικού σεναρίου πάνω στο οποίο βασίστηκε η κατάρτισή του, παρουσιάζει μείωση των αναπτυξιακών δαπανών σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2013 κατά 9,9% και μείωση των τακτικών δαπανών κατά 10,9% (€5,003 εκατομ. σε σύγκριση με €4.458,6 εκατομ. το 2013).

• Ο ίδιος προϋπολογισμός παρουσιάζει επίσης μείωση των κονδυλίων για κοινωνικές παροχές κατά 13,5%, οι οποίες προϋπολογίζονται στα €832 εκατομ. σε σύγκριση με €962 εκατομ. τον προηγούμενο χρόνο ενώ οι λειτουργικές δαπάνες προϋπολογίζονται στα €977 εκατομ. σε σύγκριση με €1.112 εκατομ. το 2013, σημειώνοντας μείωση κατά 12%.

• Οι δαπάνες προσωπικού εξακολουθούν να αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών του δημοσίου περιλαμβανομένου των συντάξεων και των φιλοδωρημάτων. Για το 2014 υπολογίζεται ότι οι δαπάνες προσωπικού θα μειωθούν κατά 1,61% σε σύγκριση με το 2013, ενώ σε απόλυτους αριθμούς η προϋπολογιζόμενη δαπάνη για το 2014 προβλέπεται στα €2.563 εκατομ. σε σύγκριση με €2.605 εκατομ. το 2013.

Η μείωση της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης στον προϋπολογισμό του 2014, αναλύεται ως ακολούθως:

- Μείωση των απολαβών προσωπικού κατά 6,4% σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο.

- Αύξηση της προϋπολογιζόμενης δαπάνης για συντάξεις και τα φιλοδωρήματα προϋπολογίζονται κατά 16,6%.

919

• Οι αναπτυξιακές δαπάνες που περιλαμβάνονται στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2014 παρουσιάζονται μειωμένες κατά 11% σε σχέση με την προϋπολογιζόμενη δαπάνη για το 2013 και περιορίζονται στα €722,1 εκατομ σε σύγκριση με €801,9 εκατομ. για το 2013.

• Οι δείκτες εμπιστοσύνης της κυπριακής οικονομίας παρόλο που με βάση τα δεδομένα Σεπτεμβρίου παρουσιάζουν σταθεροποίηση, εξακολουθούν να βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα με ορισμένους από αυτούς να παραμένουν σε ανησυχητικά ψηλά αρνητικά επίπεδα.

Ειδικότερα, μεταξύ άλλων παρατηρείται:

- Μείωση κατά 25,1% στην έκδοση αδειών οικοδομής, για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο για το έτος 2012.

- Μείωση κατά 34,1% στις εγγραφές μηχανοκίνητων οχημάτων, για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο για το έτος 2012.

- Μείωση κατά 9,3% στον κύκλο εργασιών στον τομέα των υπηρεσιών, για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο για το έτος 2012.

- Μείωση κατά 7% στον τομέα των νομικών, λογιστικών και συναφών δρασητριοτήτων για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο για το έτος 2012.

- Μείωση κατά 9,3% στον τομέα των ξενοδοχείων και εστιατορίων για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο για το έτος 2012.

• Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της κυπριακής οικονομίας για το 2014 προβλέπεται ότι θα καλυφθούν κατά κύριο λόγο μέσα από τη δανειακή σύμβαση με τον ΕΜΣ, ενώ προβλέπεται η ανανέωση βραχυπρόθεσμων δανείων καθώς και του χρεογράφου που εκδόθηκε για σκοπούς ανακεφαλαιοποίησης της Λαϊκής Τράπεζας.

Σημειώνεται ότι στο στάδιο της συζήτησης τα μέλη της επιτροπής εξέφρασαν θέσεις και παρατηρήσεις τόσο για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2014 όσο και για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, οι οποίες συνοψίζονται ως ακολούθως:

1. Τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού δήλωσαν τα ακόλουθα:

• Ο προϋπολογισμός του 2014 όπως κατατέθηκε στη Βουλή ανταποκρίνεται στις δεσμεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας προς το Μνημόνιο Συναντίληψης με την τρόικα και στη βάση αυτού έχουν γίνει σημαντικές μειώσεις των δημοσίων δαπανών.

• Δεδομένων των δύσκολων συνθηκών που επικρατούν στο κυπριακό οικονομικό περιβάλλον είναι απαραίτητο να γίνουν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.

• Οι προσπάθειες περιορισμού των δημόσιων δαπανών εκ μέρους του κράτους θα πρέπει να αποτελέσουν την αφετηρία για μια γενικότερη αναθεώρηση των οικονομικών μηχανισμών και των σχέσεων μεταξύ του κράτους, του δημόσιου τομέα και της οικονομίας.

• Παρά το γεγονός ότι οι τεθέντες δημοσιονομικοί στόχοι με τον υπό συζήτηση προϋπολογισμό εξυπηρετούνται, δεν παραβλέπεται το γεγονός ότι ο εν λόγω προϋπολογισμός δεν ευνοεί την ανάπτυξη και ότι συναφώς θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες για την προσέλκυση επενδύσεων.

• Παρά ταύτα τονίζεται ότι πολιτικές διεύρυνσης δημοσιονομικών ελλειμμάτων, τα οποία χρηματοδοτούνται με φορολογίες όπως και πολιτικές διόγκωσης του δημόσιου χρέους, αυξάνουν υπέρμετρα το κόστος εξυπηρέτησης αυτού, γεγονός το οποίο επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την οικονομία.

2. Οι θέσεις μελών της επιτροπής βουλευτών της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις συνοψίζονται ως ακολούθως:

• Ο προϋπολογισμός του 2014 χαρακτηρίζεται από αυστηρή λιτότητα και δε συνεισφέρει στον τεθέντα από την κυβέρνηση στόχο για επανεκκίνηση της οικονομίας, αφού περιορίζει αισθητά τις αναπτυξιακές δαπάνες, όπως και τις δαπάνες στους τομείς της υγείας και της παιδείας.

• Αναγνωρίζεται η δύσκολη περίοδος, την οποία διέρχεται η οικονομία και η κοινωνία, ειδικότερα δε ότι το τελευταίο τρίμηνο του 2013 καθώς και ολόκληρο το 2014 θα είναι ιδιαίτερα αντίξοο, όμως η πολιτική λιτότητας όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στον υπό συζήτηση προϋπολογισμό θα οδηγήσει την οικονομία σε περαιτέρω ύφεση, προκαλώντας

920

πρόσθετα κοινωνικά προβλήματα με την περαιτέρω αύξηση της ανεργίας και την όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων.

• Με τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα στα πλαίσια της δημοσιονομικής εξυγίανσης έχει διαταραχθεί η κοινωνική συνοχή, με αποτέλεσμα τα ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης.

• Πρέπει να εξευρεθεί τρόπος στήριξης των ευάλωτων στρωμάτων της κοινωνίας μέσα στο πλαίσιο δημιουργίας ενός ταμείου κοινωνικής αλληλεγγύης.

• Εκφράζονται επιφυλάξεις για τη δυνατότητα με την πιστή εφαρμογή των προβλεπόμενων δεσμεύσεων στο Μνημόνιο Συναντίληψης, η κυπριακή οικονομία να επιτύχει το στόχο για επιστροφή στις διεθνείς αγορές μέχρι το 2016. Υπάρχουν επίσης επιφυλάξεις για την ακολουθούμενη πρακτική της μερικής τροφοδότησης των χρηματοδοτικών αναγκών του κράτους μέσω ανανέωσης του υφιστάμενου εσωτερικού δανεισμού, όπως και για το ενδεχόμενο να προκύψουν αποπληθωριστικές τάσεις για το 2014.

3. Ο πρόεδρος και τα μέλη της επιτροπής βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Κόμματος δήλωσαν τα ακόλουθα:

• Το 2014 αναμένεται να είναι το πιο δύσκολο έτος για την κυπριακή οικονομία λόγω της συνεχιζόμενης επιδείνωσης της ύφεσης, η οποία θα οδηγήσει σε τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις. Συναφώς εκφράζεται ανησυχία για τις αρνητικές προβλέψεις σε σχέση με την αύξηση της ανεργίας και τα χαμηλά επίπεδα μισθών που επικρατούν στην αγορά εργασίας, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις προσεγγίζουν τα όρια της φτώχιας.

• Αναγνωρίζεται ότι ο προϋπολογισμός του 2014 καταρτίστηκε μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια του μνημονίου, τα οποία καθορίζουν αυστηρούς δημοσιονομικούς στόχους, αλλά επισημαίνεται ότι η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα που επικρατεί στο τραπεζικό σύστημα επιδεινώνει την κατάσταση των κρατικών εσόδων και συναφώς επηρεάζει την ορθή εκτέλεση του προϋπολογισμού καθιστώντας ταυτόχρονα δύσκολη την προσπάθεια επανεκκίνησης της κυπριακής οικονομίας.

• Όσον αφορά ειδικότερα τον κρατικό προϋπολογισμό του 2014, εκφράζεται προβληματισμός για την αισθητή μείωση δαπανών σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας, γεγονός που είναι ενδεχόμενο να επηρεάσει την ποιότητα παροχής υπηρεσιών προς το κοινό, τις περικοπές στις αναπτυξιακές δαπάνες, καθώς και για τον επηρεασμό των δημοσιονομικών προβλέψεων για το 2014 από τα προβλήματα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

• Παρά ταύτα, δεν υπάρχει άλλος τρόπος ανάκτησης της εμπιστοσύνης των δανειστών, των αγορών και των ευρωπαίων εταίρων της Κύπρου, παρά μόνο μέσω της υλοποιήσης των ανειλημμένων δεσμεύσεων της Δημοκρατίας με απώτερο στόχο την επανεκκίνηση της κυπριακής οικονομίας, την επάνοδο στις αγορές, και την έξοδο από την ύφεση.

4. Το μέλος της επιτροπής βουλευτής του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ δήλωσε τα ακόλουθα:

• Αναγνωρίζονται οι δυσκολίες και οι αυστηροί περιορισμοί που αντιμετώπισε η κυβέρνηση κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2014.

• Εκφράζονται επιφυλάξεις κατά πόσο ο προϋπολογισμός του 2014 είναι δυνατό να συμβάλει στην επίτευξη των στρατηγικών επιδιώξεων της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης, στην αντιμετώπιση της ανεργίας, στην προώθηση της ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής και στη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα.

• Στη βάση των οικονομικών συνθηκών που επικρατούν, θα πρέπει να εξευρεθούν τρόποι προώθησης της ανάπτυξης κυρίως μικρών αναπτυξιακών έργων μικρότερης κλίμακας σε περιφερειακό επίπεδο, τρόποι ενίσχυσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μείωση των επιτοκίων και αναδιάρθρωση δανείων.

• Εκφράζεται διαφωνία ως προς την οριζόντια μείωση των κοινωνικών παροχών, αφού δεν αποτελεί πρακτική που να αποδεικνύει την κοινωνική ευαισθησία του κράτους.

5. Το μέλος της επιτροπής βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών επισήμανε τα ακόλουθα:

• Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014 δεν αποτελεί τον πρώτο μνημονιακό προϋπολογισμό, αφού ο προϋπολογισμός του 2013 είχε καταρτισθεί στη βάση του προσχεδίου του μνημονίου και είχαν περιληφθεί σε αυτόν μνημονιακές πρόνοιες, ενώ ο

921

ίδιος προϋπολογισμός του 2014 δε διεκδικεί οποιεσδήποτε δυνατότητες ανάπτυξης καθʼ ήν στιγμή θα μπορούσε να ήταν ένας προϋπολογισμός με στοχευμένες δυνατότητες στην ανάπτυξη.

• Υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω εξοικονομήσεων στον προϋπολογισμό του 2014 στις λειτουργικές δαπάνες καθώς και στις δαπάνες προσωπικού μέσα από τον καθορισμό ανώτατου ορίου στις ψηλές απολαβές των υπαλλήλων της δημόσιας υπηρεσίας.

6. Το μέλος της επιτροπής βουλευτής εκπροσωπώντας τη Συμμαχία των Πολιτών επισήμανε τα ακόλουθα:

• Παρουσιάζεται σύγκρουση στον υπό συζήτηση προϋπολογισμό μεταξύ από τη μία πλευρά της λιτότητας που επιβάλλουν τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο Μνημόνιο Συναντίληψης και από την άλλη της ανάγκης για ανάπτυξη, η οποία θα έπρεπε φυσιολογικά να διέπει ένα κρατικό προϋπολογισμό.

• Θα υπάρξουν μεγάλες επιπτώσεις λόγω της ακολουθούμενης κυβερνητικής πολιτικής επί των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.

Η επιτροπή λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα έχουν κατατεθεί ενώπιόν της καταλήγει στα ακόλουθα:

Η Κύπρος εξακολουθεί να παραμένει σε δύσκολη οικονομική κατάσταση με την ύφεση να παρατείνεται και να προβλέπεται βαθύτερη το 2014.

Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014 είναι ο πρώτος μνημονιακός προϋπολογισμός, ο οποίος κατατίθεται στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ο οποίος έχει καταρτιστεί στα πλαίσια της τήρησης των δεσμεύσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, που πηγάζουν από το Μνημόνιο Συναντίληψης με την τρόικα. Ως αποτέλεσμα της ανάγκης ελάχιστης ετήσιας διόρθωσης του πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου, ο υπό συζήτηση προϋπολογισμός παρουσιάζει σημαντικές περικοπές δημοσίων δαπανών αναπόφευκτα δε σημαντικές αδυναμίες στο αναπτυξιακό σκέλος. Ο αποκλεισμός όμως της Δημοκρατίας από τις αγορές δεν παρέχει κανένα περιθώριο αύξησης των δημοσίων δαπανών μέσω διεύρυνσης του δανεισμού ενώ έχουν επίσης εξαντληθεί όλα τα περιθώρια εσωτερικού δανεισμού, με μόνη πηγή χρηματοδότησης μέχρι και το 2016 τη δανειακή μνημονιακή σύμβαση.

Ως εκ τούτου για να αποκλεισθεί ο κίνδυνος νέου προγράμματος και νέου μνημονίου, η πλειοψηφία της επιτροπής θεωρεί ότι η Δημοκρατία δεν έχει τη δυνατότητα να προσφύγει σε νέο δανεισμό και ότι συνεπώς θα πρέπει να προχωρήσει σε υλοποίηση των προγραμμάτων της μόνο στα πλαίσια της παρεχόμενης από τη δανειακή σύμβαση χρηματοδότησης. Παρά ταύτα, άλλα μέλη της επιτροπής διαφωνούν με τη θέση αυτή όπως και με την αντίληψη ότι το Μνημόνιο είναι η μόνη επιλογή θεωρώντας ότι θα πρέπει η κυβέρνηση να αναζητεί συνεχώς εναλλακτικές επιλογές, ακόμα και σε σχέση με την ίδια την εφαρμογή του Μνημονίου, όπως και τρόπους απεμπλοκής από αυτό.

Η πλειοψηφία της επιτροπής θεωρεί εν πάση περιπτώσει ότι για να επανακτηθεί η αξιοπιστία της Δημοκρατίας ώστε να επανέλθει το ταχύτερο στις αγορές προϋποτίθεται αυστηρή συμμόρφωση προς τις ανειλημμένες μνημονιακές της δεσμεύσεις.

Ως εκ τούτου και στη βάση των πιο πάνω εκφρασθεισών θέσεων της πλειοψηφίας όσο και άλλων μελών της, η επιτροπή υποβάλλει με την παρούσα έκθεσή της τον υπό συζήτηση προϋπολογισμό στην ολομέλεια του σώματος για λήψη τελικής αποφάσεως σε σχέση με την έγκριση ή απόρριψη αυτού εν όλω ή εν μέρει.

Ταυτόχρονα επιφυλάσσει το δικαίωμα των μελών της όπως και των υπόλοιπων βουλευτών για υποβολή τροπολογιών σε σχέση με περικοπές ή/και δεσμεύσεις ειδικών κονδυλίων στο στάδιο της κατά κεφάλαιο και άρθρο ψήφισής του σε νόμο.

Οι τελικές θέσεις όλων των κοινοβουλευτικών πλευρών αναμένεται να διατυπωθούν κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού στην ολομέλεια του σώματος.

Οι τροποποιήσεις στον προϋπολογισμό του 2014, που κατατέθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών, έχουν επίσης ενσωματωθεί στο κείμενο του κυρίως προϋπολογισμού, το οποίο θα τεθεί ενώπιον του σώματος για έγκριση μαζί με τις τροπολογίες που αναμένεται να κατατεθούν εκ μέρους βουλευτών.

Σημειώνεται επίσης ότι οι επιμέρους παρατηρήσεις όλων των κοινοβουλευτικών πλευρών τόσο επί θεμάτων οικονομικής πολιτικής όσο και επί του υπό αναφορά προϋπολογισμού περιλαμβάνονται στο Μέρος Γ της παρούσας έκθεσης.

Τέλος η επιτροπή σημειώνει ότι, υποβάλλοντας με την παρούσα έκθεσή της τον υπό συζήτηση προϋπολογισμό στην ολομέλεια του σώματος για συζήτηση και έγκριση ή απόρριψή του, επιφυλάσσεται σε σχέση με τα τελικά του μεγέθη, τα οποία ενδέχεται να διαφοροποιηθούν στη βάση περικοπών ειδικών

922

κονδυλίων του όπως και των συνολικών του δαπανών, υπό το φως της έγκρισης ή απόρριψης τροποποιήσεων σʼ αυτόν, οι οποίες κατατέθηκαν ή ενδέχεται να κατατεθούν στο μεταξύ εκ μέρους της κυβέρνησης, για σκοπούς υλοποίησης των κυβερνητικών δεσμεύσεων σχετικά με εξοικονομήσεις κοινωνικών ή άλλων δαπανών αυτού.

ΜΕΡΟΣ Β

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ

Η κατανομή των πιστώσεων κατά υπουργείο έγινε λαμβάνοντας υπόψη τις προτεραιότητες πολιτικής, τα μέτρα που περιλήφθηκαν στο Μνημόνιο Συναντίληψης, τις ανάγκες που δημιουργούνται από την οικονομική κρίση, καθώς και τις προσπάθειες που καταβάλλονται για εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών.

Οι συνολικές πιστώσεις του προσχεδίου του προϋπολογισμού (περιλαμβανομένων και των χρηματοοικονομικών συναλλαγών) του 2014 σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό του 2013 παρουσιάζονται μειωμένες κατά 19% και υπολογίζονται να φτάσουν τα €7.740 εκατομ. σε σύγκριση με €9.513 εκατομ. το 2013.

Οι πάγιες δαπάνες κατά το 2014 προβλέπονται να μειωθούν με ποσοστό ύψους 31% και να φθάσουν τα €2.559 εκατομ. σε σύγκριση με €3.709 εκατομ. το 2013. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στις μειωμένες πιστώσεις για αποπληρωμή των δανείων.

Οι τακτικές δαπάνες κατά υπουργείο προβλέπονται να μειωθούν το 2014 με ρυθμό ύψους 20% και να φθάσουν τα €4.458 εκατομ. σε σύγκριση με €5.002 εκατομ. το 2013. Μειώσεις παρουσιάζουν όλα τα υπουργεία στα πλαίσια της προσπάθειας για δημοσιονομική περισυλλογή και εξορθολογισμό των δαπανών.

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 προϋπολογίζονται στα €722 εκατομ. σε σύγκριση με €802 εκατομ. το 2013 παρουσιάζοντας μείωση της τάξης του 10%. Η μείωση αυτή των αναπτυξιακών δαπανών οφείλεται στην ολοκλήρωση μεγάλων αναπτυξιακών έργων κυρίως οδικών και κτιριολογικών.

1. Επιμέρους προϋπολογισμοί υπουργείων13

• Υπουργείο Άμυνας (Κεφ. 11)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Άμυνας για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €319.030.670 έναντι €342.564.835 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €323.122.495 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €23.534.165.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 (Διοίκηση, Κυπριακός Στρατός, Εθνική Φρουρά) ανέρχονται σε €319.030.590 (προϋπολογισθείσες) έναντι €342.564.755 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €323.079.747 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €23.534.165.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €80 (εγκεκριμένες) έναντι €80 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €42.748 (πραγματικές) για το 2012.

Για σκοπούς αμυντικής θωράκισης14 προβλέπονται δαπάνες ύψους €70.787.067 για το 2014 έναντι €95.000.000 για το 2013 (προϋπολογισθείσες) και €69.815.672 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €24.212.933.)

• Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος (Κεφ. 12)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €241.895.585 έναντι €267.480.130 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €266.833.264 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €25.584.545.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €185.400.726 (προϋπολογισθείσες) έναντι €215.225.439 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €207.038.396 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €29.824.713.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €56.494.859 (προϋπολογισθείσες) έναντι €52.254.691 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €59.794.868 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €4.240.168.)

• Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως (Κεφ. 13)

13 Η σειρά παρουσίασης των προϋπολογισμών των υπουργείων βασίζεται στην κατάταξη, με την οποία παρουσιάζονται στο κείμενο του υπό συζήτηση προϋπολογισμού.

14 Οι προϋπολογιζόμενες δαπάνες του Κεφαλαίου 11.04 “Αμυντική Θωράκιση” κατά ειδικό κεφάλαιο και άρθρο παρατίθενται αναλυτικά σε ειδικό επεξηγηματικό μνημόνιο, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του κρατικού προϋπολογισμού. Αναλυτική ενημέρωση και συζήτηση επί του Κεφαλαίου 11.04 - “Αμυντική Θωράκιση” διεξάγεται στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Άμυνας.

923

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €270.394.563 έναντι €299.494.330 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €286.963.667 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €29.099.767.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €256.567.163 (προϋπολογισθείσες) έναντι €282.974.230 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €279.316.849 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €26.407.067.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €13.827.400 (προϋπολογισθείσες) έναντι €16.520.100 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €7.646.818 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €2.692.700.)

• Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού (Κεφ. 14)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €43.182.719 έναντι €39.786.212 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €38.171.759 για το 2012 (πραγματικές). (Αύξηση για το 2014 κατά €3.396.507.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €23.747.099 (προϋπολογισθείσες) έναντι €23.676.752 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €22.186.711 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €70.347.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €19.435.620 (προϋπολογισθείσες) έναντι €16.109.460 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €15.985.048 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €3.326.160.)

• Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Κεφ. 15)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €885.813.230 έναντι €759.004.323 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €773.983.253 για το 2012 (πραγματικές). (Αύξηση για το 2014 κατά €126.808.907.)

Μέρος των συνολικών δαπανών του ίδιου υπουργείου, ύψους €145.000, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €145.010 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €137.514 (πραγματικές) για το 2012].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €857.619.166 (προϋπολογισθείσες) έναντι €735.390.334 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €745.966.851 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €122.228.832.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €28.049.064 (προϋπολογισθείσες) έναντι €23.468.979 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €27.878.888 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €4.580.085.)

• Υπουργείο Εσωτερικών (Κεφ. 16)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εσωτερικών για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €516.118.521 έναντι €580.146.252 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €621.661.158 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €64.027.731).

Μέρος των συνολικών δαπανών του ίδιου υπουργείου, ύψους €100.000, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €100.000 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €95.628 (πραγματικές) για το 2012].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €319.035.266 (προϋπολογισθείσες) έναντι €356.438.371 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €391.389.132 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €37.403.105.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €196.983.255 (προϋπολογισθείσες) έναντι €223.607.881 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €230.176.398 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €26.624.626.)

• Υπουργείο Εξωτερικών (Κεφ. 17)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €75.362.151 έναντι €79.275.136 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €75.987.429 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €3.912.985.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €69.957.031 (προϋπολογισθείσες) έναντι €75.751.826 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €75.398.118 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για

924

το 2013 κατά €5.794.795.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €5.405.120 (προϋπολογισθείσες) έναντι €3.523.310 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €589.311 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €1.881.810.)

• Υπουργείο Οικονομικών (Κεφ. 18)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Οικονομικών για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €3.416.280.525 έναντι €5.027.481.545 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €3.834.603.591 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €1.611.201.020.)

Μέρος των συνολικών δαπανών του ίδιου υπουργείου, ύψους €2.546.280.626, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €3.694.676.301 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €2.710.084.848 για το 2012 (πραγματικές) (Μείωση για το 2014 κατά €1.148.395.675)].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014, ανέρχονται σε €782.564.268 (προϋπολογισθείσες) έναντι €1.209.773.772 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €1.013.641.022 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €427.209.504.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €87.435.631 (προϋπολογισθείσες) έναντι €123.031.472 (εγκεκριμένες) για το 2012 και €110.877.721 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €35.595.841.)

• Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (Κεφ. 20)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €924.037.473 έναντι €966.964.492 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €965.735.239 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €42.927.019.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014, ανέρχονται σε €772.882.953 (προϋπολογισθείσες) έναντι €800.971.017 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €797.443.349 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €28.088.064.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €151.154.520 (προϋπολογισθείσες) έναντι €165.993.475 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €168.291.890 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €14.838.955.)

• Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων (Κεφ. 21)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €277.427.984 έναντι €326.724.614 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €320.714.561 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €49.296.630.)

Μέρος των συνολικών δαπανών του ίδιου υπουργείου, ύψους €3.333.000, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €3.353.000 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €2.951.517 για το 2012 (πραγματικές) (Μείωση για το 2014 κατά €20.000)].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €226.441.924 (προϋπολογισθείσες) έναντι €255.389.417 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €255.228.689 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €28.947.493.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €47.653.060 (προϋπολογισθείσες) έναντι €67.982.197 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €62.534.355 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €20.329.137.)

• Υπουργείο Υγείας (Κεφ. 22)

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Υγείας για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €542.112.207 έναντι €598.451.102 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €578.247.933 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €56.338.895.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €522.810.085 (προϋπολογισθείσες) έναντι €570.738.791 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €561.251.255 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €47.928.706.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €19.302.122 (προϋπολογισθείσες) έναντι €27.712.311 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €16.996.678 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €8.410.189)

2. Επιμέρους προϋπολογισμοί ανεξάρτητων Γραφείων και Υπηρεσιών

925

• Δικαστική Υπηρεσία

Ο προϋπολογισμός της Δικαστικής Υπηρεσίας για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €26.425.183 έναντι €27.375.949 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €26.548.437 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €950.766.)

Μέρος των συνολικών δαπανών της Δικαστικής Υπηρεσίας, ύψους €4.162.550, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €4.282.255 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €4.134.198 για το 2012 (πραγματικές) (Μείωση για το 2014 κατά €119.705)].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €22.262.013 (προϋπολογισθείσες) έναντι €23.093.464 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €22.371.261 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €831.451.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €620 (προϋπολογισθείσες) έναντι €230 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €42.979 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €390.)

• Νομική Υπηρεσία15

Ο προϋπολογισμός της Νομικής Υπηρεσίας για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €15.873.203 έναντι €16.600.696 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €14.824.733 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €727.493.)

Μέρος των συνολικών δαπανών της Νομικής Υπηρεσίας, ύψους €4.321.659, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €4.926.377 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €4.318.289 για το 2012 (πραγματικές) (Μείωση για το 2014 κατά €604.718)].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €10.973.584 (προϋπολογισθείσες) έναντι €11.634.619 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €10.461.610 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €661.031.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €577.956 (προϋπολογισθείσες) έναντι €39.700 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €44.834 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €538.256.)

• Ελεγκτική Υπηρεσία

Ο προϋπολογισμός της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €5.663.678 έναντι €6.429.716 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €5.801.962 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €766.038.)

Μέρος των συνολικών δαπανών της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ύψους €217.429, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €217.705 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €131.033 για το 2012 (πραγματικές) (Μείωση για το 2014 κατά €276)].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €5.436.199 (προϋπολογισθείσες) έναντι €6.201.961 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €5.634.430 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €765.762.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €10.050 (προϋπολογισθείσες) έναντι €10.050 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €36.499 (πραγματικές) για το 2012.

• Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας

Ο προϋπολογισμός της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €921.288 έναντι €891.506 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €893.607 για το 2012 (πραγματικές). (Αύξηση για το 2014 κατά €29.782.)

Μέρος των συνολικών δαπανών της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας, ύψους €544.225, αφορά δαπάνες που βαρύνουν απευθείας το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας [έναντι €542.470 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €542.269 για το 2012 (πραγματικές) (Αύξηση για το 2014 κατά €1.755)].

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €377.053 (προϋπολογισθείσες) έναντι €349.026 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €335.693 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά

15 Στον προϋπολογισμό της Νομικής Υπηρεσίας περιλαμβάνεται και ο προϋπολογισμός του Γραφείου Επιτρόπου Νομοθεσίας και Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού.

926

€28.027.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €10 (προϋπολογισθείσες) έναντι €10 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €15.646 (πραγματικές) για το 2012.

• Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας

Ο προϋπολογισμός της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €660.540 έναντι €706.363 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €714.257 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €45.823.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €660.520 (προϋπολογισθείσες) έναντι €706.333 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €707.624 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €45.813.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €20 (προϋπολογισθείσες) έναντι €30 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €6.633 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €10.)

• Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως

Ο προϋπολογισμός του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €1.982.067 έναντι €1.923.767 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €1.811.343 για το 2012 (πραγματικές). (Αύξηση για το 2014 κατά €58.300.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €1.982.017 (προϋπολογισθείσες) έναντι €1.923.717 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €1.811.343 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €58.300.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €50 (προϋπολογισθείσες) έναντι €50 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €0 (πραγματικές) για το 2012.

• Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού

Ο προϋπολογισμός της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €1.561.736 έναντι €1.904.525 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €2.295.278 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €342.789.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €1.551.646 (προϋπολογισθείσες) έναντι €1.894.435 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €2.277.156 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €342.789.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €10.090 (προϋπολογισθείσες) έναντι €10.090 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €18.122 (πραγματικές) για το 2012.

• Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Ο προϋπολογισμός του Γραφείου Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €252.327 έναντι €257.372 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €265.609 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €5.045.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €252.257 (προϋπολογισθείσες) έναντι €257.302 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €260.592 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €5.045.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €70 (προϋπολογισθείσες) έναντι €70 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €5.017 (πραγματικές) για το 2012.

• Γραφείο Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων

Ο προϋπολογισμός του Γραφείου Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €182.864 έναντι €209.102 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €205.937 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €26.238.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €182.794 (προϋπολογισθείσες) έναντι €209.032 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €203.902 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €26.238.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €70 (προϋπολογισθείσες) έναντι €70 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €2.035 (πραγματικές) για το 2012.

• Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου

Ο προϋπολογισμός της Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €1.807.731 έναντι €1.779.153 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €1.750.481 για το

927

2012 (πραγματικές). (Αύξηση για το 2014 κατά €28.578.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €1.773.121 (προϋπολογισθείσες) έναντι €1.743.793 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €1.703.043 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €29.328.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €34.610 (προϋπολογισθείσες) έναντι €35.360 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €47.438 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €750.)

• Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών

Ο προϋπολογισμός της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €530.569 έναντι €548.776 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €539.828 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €18.207.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €530.529 (προϋπολογισθείσες) έναντι €548.736 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €539.828 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €18.207.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €40 (προϋπολογισθείσες) έναντι €40 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €0 (πραγματικές) για το 2012.

• Υπηρεσία Συνεργατικών Εταιρειών

Ο προϋπολογισμός της Υπηρεσίας Συνεργατικών Εταιρειών για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €3.159.976 έναντι €3.134.373 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €3.183.130 για το 2012 (πραγματικές). (Αύξηση για το 2014 κατά €25.603.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €3.159.916 (προϋπολογισθείσες) έναντι €3.134.313 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €3.183.130 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €25.603.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €60 (προϋπολογισθείσες) έναντι €60 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €0 (πραγματικές) για το 2012.

• Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων

Ο προϋπολογισμός της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €437.635 έναντι €468.207 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €474.293 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €30.572.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €437.605 (προϋπολογισθείσες) έναντι €468.177 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €474.293 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €30.572.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €30 (προϋπολογισθείσες) έναντι €30 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €0 (πραγματικές) για το 2012.

• Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης

Ο προϋπολογισμός της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €99.276.972 έναντι €89.291.790 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €39.174.818 για το 2012 (πραγματικές). (Αύξηση για το 2014 κατά €9.985.182.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €3.967.668 (προϋπολογισθείσες) έναντι €8.571.790 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €15.639.763 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €4.604.122.)

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €95.309.304 (προϋπολογισθείσες) έναντι €80.720.000 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €23.535.055 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €14.589.304.)

• Γενικό Λογιστήριο

Ο προϋπολογισμός του Γενικού Λογιστηρίου για το 2014, προβλέπει συνολικές δαπάνες ύψους €42.357.644 έναντι €46.302.026 για το 2013 (εγκεκριμένες) και €44.067.896 για το 2012 (πραγματικές). (Μείωση για το 2014 κατά €3.944.382.)

Οι τακτικές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €42.229.339 (προϋπολογισθείσες) έναντι €46.276.986 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €43.969.456 (πραγματικές) για το 2012. (Μείωση για το 2014 κατά €4.047.647.)

928

Οι αναπτυξιακές δαπάνες για το 2014 ανέρχονται σε €128.305 (προϋπολογισθείσες) έναντι €25.040 (εγκεκριμένες) για το 2013 και €98.440 (πραγματικές) για το 2012. (Αύξηση για το 2014 κατά €103.265.)

ΜΕΡΟΣ Γ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΟΥ 2014

(Οι θέσεις όλων των κοινοβουλευτικών πλευρών που περιλαμβάνονται στο παρόν Παράρτημα δεν έχουν υποστεί γλωσσική ή άλλη επεξεργασία.)

Α. Παρατηρήσεις της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Συναγερμού

Ο Προϋπολογισμός του 2014 είναι ένας προϋπολογισμός αυστηρής διόρθωσης στο πλαίσιο του τριετούς προγράμματος που έχει συμφωνηθεί μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των διεθνών δανειστών μας. Το κυπριακό κράτος για να φτάσει να συγκροτήσει προϋπολογισμό για το 2014 και να τον παρουσιάζει στη Βουλή για έγκριση, έχει προηγουμένως εξαντλήσει όλα τα περιθώρια και έχει δαπανήσει όλα τα διαθέσιμα αποθέματα, αφού μέσα σε αυτό το έτος κατέληξε να πληρώνει μισθούς και άλλες υποχρεώσεις μέσω δόσεων του προγράμματος διόρθωσης. Οι δραματικές εξελίξεις του 2013 ήταν απότοκο μιας διαδικασίας που τα προηγούμενα μερικά χρόνια είχαν φέρει την Κυπριακή Δημοκρατία σε κατάσταση χρεοστασίου και πτώχευσης.

Η κατάσταση των πραγμάτων

Επομένως, ο Προϋπολογισμός του 2014 δεν χαρακτηρίζεται τόσο από πρωτοβουλίες και αυτόβουλες πολιτικές της Κυβέρνησης, όσο από επιλογές αυστηρής προσαρμογής των μεγεθών. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η μείωση των συνολικών δαπανών κατά 18,6%. Τέτοια είναι η δέσμευση της χώρας από την ώρα που μπήκε εθελοντικά σε πρόγραμμα διάσωσης και αυτό το στόχο επιτυγχάνει ο υπουργός Οικονομικών με τον προϋπολογισμό που κατέθεσε.

Όταν οι δαπάνες μειώνονται κατά σχεδόν 20% μέσα σε ένα χρόνο, πράγματι δεν μπορεί να υπάρχει περιθώριο κάποιας σημαντικής αναπτυξιακής συμβολής με δαπάνες του κράτους ή και κοινωνικής πολιτικής. Το κράτος δεν μπορεί, αυτή τη στιγμή, να συμβάλει μέσω παρωχημένων παρεμβάσεων δημοσιονομικής πολιτικής στην αντιμετώπιση της σοβαρής ύφεσης στην οποία άρχισε να μπαίνει η οικονομία από το 2010 και την οποία τα τελευταία χρόνια δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά ούτε με τα δημοσιονομκά ελλείμματα της τάξης του 6% ετησίως.

Η αναγκαιότητα του προγράμματος διόρθωσης

Ως γνωστόν, με απόφαση της Κυβέρνησης, από τον Ιούνιο 2012, η χώρα μας έχει επιλέξει να αντιμετωπίσει το πλήρες χρηματοδοτικό αδιέξοδο στο οποίο είχε περιέλθει με πρόγραμμα βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η απόφαση αυτή, χωρίς να ήταν κατ’αρχήν επιλογή του κυπριακού λαού ή του εκλογικού σώματος, δεσμεύει έκτοτε τη Δημοκρατία. Είχε καταστεί αναπόφευκτη εξαιτίας του συνδυασμού της διεθνούς οικονομικής κρίσης και των συσσωρευμένων εγχώριων ανισορροπιών, στρεβλώσεων και κρατικών ελλειμμάτων με την απουσία κάποιας έγκαιρης αντίδρασης. Την ίδια ώρα, η δύσκολη θέση στην οποία είχε περιέλθει το τραπεζικό σύστημα, το οποίο επεκτάθηκε υπερβολικά τα τελευταία χρόνια, επιδείνωνε δραματικά τη χρηματοοιοκονομική θέση της οικονομίας.

Στο μέσο της διεθνούς οικονομικής κρίσης, η οποία δεν άφησε ανεπηρέαστη την κυπριακή οικονομία, οι ανισορροπίες επιδεινώθηκαν αφού στην τετραετία 2009-2012 το κυπριακό κράτος είχε μέσο ετήσιο δημοσιονομικό έλλειμμα 6,1%. Δηλαδή στην περίοδο εκείνη χρειάστηκε να χρηματοδοτηθεί σωρευτικό κρατικό έλλειμμα ύψους € 4,2 δις (που αντιστοιχεί σε περίπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ). Η χρηματοδότηση αυτή γινόταν αποκλειστικά με δανεισμό. Το δημόσιο χρέος της χώρας αυξήθηκε κατά 83%, ή €7 δις. Από €8,3 δις στο τέλος του 2008 έφτασε σε ύψος €15,3 δις στο τέλος του 2012, ενώ από το 2011 η χώρα βρέθηκε εκτός των διεθνών αγορών.

Ταυτόχρονα, η ραγδαία πιστωτική επέκταση έφερε σε επισφαλή θέση τον τραπεζικό τομέα, ο οποίος έχοντας φτάσει σε μέγεθος υπεροκταπλάσιο του ΑΕΠ, δεν άντεξε τις απώλειες που του επιβλήθηκαν με αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Οκτώβριος 2011) ούτε ήταν σε θέση να απορροφήσει άλλες ζημιές που δημιούργησαν δικές του ριψοκίνδυνες πρακτικές. Συγκεκριμένα, η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2011 για την απομείωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας με διαγραφή τραπεζικών πιστώσεων επέδρασε ως «χαριστική βολή» στις κυπριακές τράπεζες. Αυτή η επιβάρυνση, σε συνδυασμό με την επίδραση της οικονομικής ύφεσης, αλλά και κακών πρακτικών διαχείρισης, οδήγησαν τις δυο μεγάλες τράπεζες, όπως και το συνεργατικό πιστωτικό σύστημα, να έχουν ανάγκη κρατικής ενίσχυσης. Η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει ειδικά η μία εκ των μεγάλων τραπεζών, η οποία σήμερα έχει τεθεί εκτός λειτουργίας αφήνοντας πάλιστα πίσω τεράστιες υποχρεώσεις ρευστότητας που της είχαν παρασχεθεί από την Κεντρική Τράπεζα, μαρτυρά το μέγεθος των προβλημάτων.

Το αίτημα του Ιουνίου 2012

929

Ο συνδυασμός όλων αυτών των αρνητικών εξελίξεων οδήγησε την κυπριακή κυβέρνηση να υποβάλει αίτημα, στις 25 Ιουνίου 2012, στον πρόεδρο του Γιούρογκρουπ για χρηματοοικονομική στήριξη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Αυτό το αίτημα οδήγησε, μετά από διαπραγματεύσεις, στην προκαταρκτική συμφωνία και στο «Μνημόνιο Συναντίληψης» του Νοεμβρίου 2012. Στη βάση εκείνου του «Μνημονίου» εφαρμόζεται και σήμερα ένα πρόγραμμα διόρθωσης και αποκατάστασης των μακροοικονομικών ισορροπιών, καθώς και μεταρρύθμισης του χρηματοοικονομικού τομέα.

Μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου 2013 και την εγκατάσταση νέου Προέδρου της Δημοκρατίας και νέας κυβέρνησης και αφού προηγουμένως η Κυπριακή Δημοκρατία είχε βρεθεί σε κατάσταση χρεοστασίου και πτώχευσης, συνομολογήθηκε η τελική δανειακή συμφωνία, συνοδευόμενη από το «Μνημόνιο Συναντίληψης» στη βάση του οποίο καταρτίσθηκε και ο προτεινόμενος προϋπολογισμός.

Ο Προϋπολογισμός 2014 ως μέρος του Προγράμματος

Ο προϋπολογισμός του 2014 είναι ο δεύτερος, μετά από εκείνον του 2013, που εφαρμόζει μια δραστική πολιτική δημοσιονομικής διόρθωσης που συμφωνήθηκε ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατίας και τους διεθνείς δανειστές. Αν ο περσινός προϋπολογισμός περιέλαβε μέτρα περισυλλογής στο πλαίσιο της προκαταρκτικής συμφωνίας με τους εταίρους μας, αυτός του 2014 σχεδιάστηκε πλέον στη βάση πολύ συγκεκριμένων δεσμεύσεων που ανέλαβε η χώρα μας στο πλαίσιο του Προγράμματος και της υπαγωγής στο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας.

Χαρακτηριστικό είναι ότι στο πλαίσιο της συμφωνίας που έχει συναφθεί έναντι δανεισμού δέκα δισεκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, για τη διάσωση της κυπριακής οικονομίας, ο Προϋπολογισμός του 2014 περιλαμβάνει αυστηρή και αριθμητικά προσδιορισμένη πορεία που θα ακολουθήσουν τα κύρια μακροοικονομικά μεγέθη στα επόμενα τρία χρόνια, όπως αυτά καταγράφονται στο «Επικαιροποιημένο Μακροοικονομικό Σενάριο» (ΕΜΣ) που κατατίθεται μαζί με τον Προϋπολογισμό 2014 (βλ. Σελ. 14 και 87 της Εισηγητικής Έκθεσης).

Η πορεία της διόρθωσης και της αποκατάστασης ισορροπιών

Με αυτά τα δεδομένα, ο Προϋπολογισμός του 2014 αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη δημοσιονομική πολιτική δραστικής διόρθωσης. Πέρων των συμφωνηθέντων στο αρχικό «Μνημόνιο» και όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, «περιλαμβάνει πρόσθετα μέτρα που αντιστοιχούν σε 0,3% του κυπριακού ΑΕΠ» (Μηνιαία έκθεση ΕΚΤ, Δεκέμβριος 2013). Στοχεύει να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα σε €1.126,4 εκ. ή ποσοστό 7,1% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με €1.286,5 εκ. ή 7,8% του ΑΕΠ το 2013 και να περιορίσει την επέκταση του δημοσίου χρέους. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτή η μείωση, θα πρέπει το πρωτογενές ισοζύγιο να μειωθεί σε €483 εκ. από €598 εκ, που ήταν φέτος. Περαιτέρω μείωση €144 εκ. προβλέπεται για το 2015, ούτως ώστε η δημοσιονομική άσκηση του 2016 να αποδώσει πρωτογενές πλεόνασμα €201 εκ. ή 1,2% του ΑΕΠ και δημοσιονομικό έλλειμμα 2,8 %, σύμφωνα με τα όρια που θέτει η Συνθήκη Σταθερότητας.

Επειδή από την Άνοιξη του 2011 η Κύπρος έχει πρακτικά αποκλειστεί από τις διεθνείς αγορές, με αποτέλεσμα να μην μπορεί πλέον να χρηματοδοτήσει τα δημόσια οικονομικά της, το δημοσιονομικό έλλειμμα που προβλέπεται στον προϋπολογισμό θα καλυφθεί, τόσο για το 2014 όσο και το 2015, εξ ολοκλήρου από το δάνειο που παραχωρείται στη Δημοκρατία στο πλαίσιο του Προγράμματος. Όπως από το δάνειο αυτό καλύπτεται και η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους της χώρας.

Κρινόμενος στο πλαίσιο του Προγράμματος και ως «προϋπολογισμός διόρθωσης», ο Προϋπολογισμός του 2014 συνεχίζει την επιτυχή μέχρι τώρα εφαρμογή του Προγράμματος, επιφέροντας την ταχεία διόρθωση των δημοσιονομικών ανισοσκελιών, όπως αυτή έχει συμφωνηθεί. Αυτή τη διαπίστωση έκανε το πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη μηνιαία έκθεσή της του Δεκεμβρίου 2013, αναφέρει ότι «το κυπριακό πρόγραμμα παραμένει σε καλό δρόμο και όλοι οι δημοσιονομικοί στόχοι για το 2013 έχουν τηρηθεί». Με τη συνεπή εφαρμογή αυτής της πολιτικής και σύμφωνα με τις προβλέψεις και της «τρόϊκας», αναμένεται η χώρα να βγει από το περιβάλλον ύφεσης το 2015, σύμφωνα με την πρόβλεψη του ΕΜΣ για μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 0,9% το έτος εκείνο (βλ. Σελ. 87 της Εισηγητικής Έκθεσης).

Το αναπόφευκτο «επιτίμιο» αυτής της προσπάθειας, που καταβάλλεται από την Κυβέρνηση είναι ο υποχρεωτικός περιορισμός των δαπανών του κράτους, με τις συνέπειες που αυτή μπορεί αυτό να έχει στη γενικότερη κατανάλωση και την οικονομική δραστηριότητα. Για το 2014 προβλέπεται ότι θα επέλθει περαιτέρω συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 4,8%, συγκρινόμενη με μείωση 7,7% φέτος. Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας θα είναι επαχθείς, αφού η ανεργία θα αυξηθεί σε ποσοστό 19,8% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού το 2014 από 16,7% φέτος. Αντίθετα, ο πληθωρισμός θα συγκρατηθεί σε χαμηλό επίπεδο (1,0%), ενώ το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών θα βελτιωθεί και θα είναι για πρώτη φορά εδώ και χρόνια πλεονασματικό, δηλαδή 0,3% του Α.Εγχ.Π. (βλ. Σελ. 87 της Εισηγητικής Έκθεσης).

Συνέχιση της επιτυχούς προσπάθειας

Η μέχρι σήμερα εφαρμογή του δύσκολου προγράμματος διόρθωσης και αναπροσαρμογής έχει στεφθεί από επιτυχία που σημειώθηκε μετά την πρόσφατη επισκόπηση που έχει γίνει από το υπεύθυνο κλιμάκιο της «τρόϊκας», καθώς στη συνέχεια και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ο προϋπολογισμός του 2014 καταγράφει

930

την πολιτική βούληση και την απόφαση της κυβέρνησης να συνεχίσει στην ίδια πορεία, προκειμένου, όπως σχεδιάστηκε να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο, σε τακτό χρονικό διάστημα δυο ετών. Ο Προϋπολογισμός του 2014 περιλαμβάνει πρόσθετα μέτρα, όπως περαιτέρω περικοπές στα επιδόματα του δημόσιου τομέα, διεύρυνση της φορολογισκής βάσης για ορισμένες κατηγορίες που προηγουμένως απαλλάσσονταν από συνταξιοδοτικά συστήματα, τα κέρδη λαχείων, εισαγωγή των συνταξιοδοτικών εισφορών για προσωρινούς εργαζόμενους και τη στόχευση των κοινωνικών παροχών και συντάξεων.

Παράλληλα με αυτή την υπερπροσπάθεια στα δημόσια οικονομικά, εξίσου μεγάλης σημασίας είναι και η μεταρρύθμιση, εξυγίανση και ανάταξη του χρηματοοικονομικού τομέα. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι αυτή η εκ των πραγμάτων υποχρεωτική και πολύ μεγάλη διορθωτική προσπάθεια που οδηγείται από την κυβέρνηση της χώρας, δεν θα είχε το προσδοκώμενο θετικό αποτέλεσμα χωρίς τη συνδρομή του συνόλου των πολιτών.

Όπως είχαμε σημειώσει και πέρσι, με την ευκαιρία της συζήτησης του Προϋπολογισμού για το 2013, «η πιστή εφαρμογή της δανειακής σύμβασης είναι η μόνη επιλογή μας για έξοδο από την παρούσα κρίση». Η Κύπρος έζησε το φάσμα της χρεοκοπίας τον περασμένο Μάρτιο και το απέφυγε αποδεχόμενη το βαρύ φορτίο μιας δραστικής και εντατικής διόρθωσης. Οι δυσβάστακτες συνέπειες αυτής της διόρθωσης που γίνεται τόσο στα οικονομικά του κράτους και στη λειτουργία του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όσο και στο τραπεζικό σύστημα, βαρύνουν τον κυπριακό λαό του οποίου πρέπει να εξαίρεται η κατανόηση, η καρτερικότητα και η συνεργασία.

Αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων συνεπειών

Η ανεργία, η αύξηση φορολογιών και άλλων επιβαρύνσεων που συμφωνήθηκαν εξ αρχής στο Πρόγραμμα, αλλά και οι συνέπειες από τη μείωση παροχών και επιδομάτων, αποτελούν μια πραγματικότητα που δυστυχώς συνοδεύει «νομοτελειακά» τη δραστική και εντατική προσπάθεια διόρθωσης της οικονομίας. Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, υπάρχει η ανάγκη να λειτουργήσουν επιλεκτικά και στοχευμένα δράσεις και ειδικά προγράμματα που θα αναχαιτίσουν την ανεργία και θα ενθαρρύνουν την απασχόληση, αλλά και θα προστατεύσουν την κοινωνική συνοχή. Γι’ αυτό το λόγο σημειώνεται με ικανοποίηση η πρόσφατη εξαγγελία του Προέδρου της Δημοκρατίας για δέσμη μέτρων ύψους μέχρι € 340 εκ. (11 Δεκεμβρίου 2013). Η δέσμη περιέχει μια σειρά από προγράμματα και μέτρα ενθάρρυνσης της απασχόλησης και ενίσχυσης των οικονομικά ασθενέστερων ομάδων του πληθυσμού. Ο προσανατολισμός για τη δημιουργία 7.500 θέσεων εργασίας και για τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι η σωστή πολιτική σε αυτή τη δύσκολη χρονική συγκυρία.

Η δέσμη μέτρων για την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή

Η ίδρυση Ταμείου Επιχειρηματικότητας με κεφάλαια € 150 εκ. που θα προέλθουν από ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και θα ενισχυθεί περαιτέρω και από κρατικούς πόρους, θα επιτρέψει να ξεπεραστεί το φαινόμενο της πιστωτικής «ασφυξίας» και να δοθεί ο αναγκαίος δανεισμός σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, προκειμένου να τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα. Ταυτόχρονα, τόσο το σχέδιο της άμεσης επιχορήγησης της απασχόλησης, όσο και εκείνο του συνδυασμού εργοδότησης και πρακτικής εξάσκησης στο λιανεμπόριο θα δημιουργήσουν απασχόληση. Όπως επίσης η απασχόληση θα ενισχυθεί από τα δυο σχέδια για την εργοδότηση ανέργων νέων που υπολογίζεται να απορροφήσουν 5.000 ανέργους. Σημαντική τόνωση αναμένεται και από τα δυο σχέδια για τον τουριστικό τομέα. Σύμφωνα με το ένα οι εργαζόμενοι σε ξενοδοχειακές μονάδες οι οποίες δεν θα αναστείλουν τη λειτουργία τους κατά τη χειμερινή περίοδο θα επιδοτηθούν, ενώ επιδότησης θα τύχουν και νεοπροσλαμβανόμενοι άνεργοι που θα τύχουν επαγγελματικής κατάρτισης στην ξενοδοχειακή βιομηχανία. Υπολογίζεται ότι από αυτά τα σχέδια θα δημιουργηθούν άλλες 1.500 θέσεις εργασίας.

Τέλος, ιδιαίτερη σημασία έχουν και τα τρία σχέδια κατά του κοινωνικού αποκλεισμού που συνδυάζουν την απασχόληση ανέργων και την αρωγή σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Η στοχευμένη παροχή φροντίδας σε 1.000 χαμηλοσυνταξιούχους θα τους παρέχει την αναγκαία κοινωνική προστασία, ενώ θα επιτρέψει και την εργοδότηση σημαντικού αριθμού ανέργων. Η επιδότηση υπηρεσιών φροντίδας για παιδιά άλλων 1.000 οικογενειών μεταξύ των οικονομικά ασθενέστερων ομάδων, θα επιτρέψει επίσης όχι μόνο την κοινωνική στήριξη και τη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, αλλά και την αντίστοιχη εργοδότηση σημαντικού αριθμού ανέργων για την παροχή της φροντίδας. Τέλος η επιδότηση 180 κοινωνικών επιχειρήσεων, στο πλαίσιο τόνωσης της κοινωνικής οικονομίας, θα επιτρέψει τόσο την ενθάρρυνση της απασχόλησης όσο και τη στήριξη ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού από τη δράση αυτών των επιχειρήσεων.

Σημειώνεται ότι πρόσθετα σε αυτές τις έκτακτες δράσεις της Κυβέρνησης, αναμένεται ότι περί το μέσον του επόμενου έτους θα υλοποιηθεί και η πολιτική για την εξασφάλιση ενός «ελάχιστου εισοδήματος για όλους». Αναμένουμε ότι αυτό θα αποβεί μια αποφασιστική κυβερνητική δράση για την προστασία της κοινωνικής συνοχής.

Πρόταση για μια πρόσθετη πολιτική αλληλεγγύης για την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή

Ταυτόχρονα, η γενική βούληση όλων των πολιτικών δυνάμεων για να απαμβλυνθούν οι ανεπιθύμητες συνέπειες της δραστικής αναπροσαρμογής, έχει οδηγήσει στην πρόσφατη κατάθεση πρότασης νόμου για τη δημιουργία ειδικού Ταμείου Αλληλεγγύης για την Απασχόληση και την Κοινωνική Συνοχή. Η προικοδότηση αυτού του ταμείου με έσοδα από πρόσθετες περικοπές δαπανών ή/και από κάποια ειδική εισφορά

931

αλληλεγγύης, θα επιτρέψει να διατεθούν πόροι για τη χρηματοδότηση πρόσθετων προγραμμάτων απασχόλησης ή/και στοχευμένης ενίσχυσης σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού στη διάρκεια της εξαγγελλόμενης ως ιδιαίτερα δύσκολης περιόδου που θα ακολουθήσει.

Πηγές χρηματοδότησης, ευρωπαϊκά κονδύλια και ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας

Είναι γνωστό ότι το μεγαλύτερο λειτουργικό πρόβλημα που παρουσιάζει η κυπριακή οικονομία στην προσπάθεια ανάκαμψης είναι εκείνο της χρηματοδότησης. Ως συνέπεια της δραστικής διόρθωσης και έχοντας συρρικνωθεί περισσότερο από 100% μέσα σε μερικούς μήνες, το τραπεζικό σύστημα της χώρας αντιμετωπίζει μεγάλη στενότητα σε όρους ρευστότητας.

Η μέθοδος που επιβλήθηκε για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από «ιδίους πόρους» και όχι με κρατική στήριξη όπως σε άλλες χώρες, είχε ως αποτέλεσμα μιαν άνευ προηγουμένου αποδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα. Μεταξύ των άλλων μειώθηκε απότομα το χαρτοφυλάκιο καταθέσεων. Έτσι, παρά τη δέουσα αποκατάσταση της κεφαλαιακής επάρκειας, οι κυπριακές εμπορικές τράπεζες δεν είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν παρά ελάχιστα την οικονομική δραστηριότητα.

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον αποκτά ιδιαίτερη σημασία η έκτακτη βοήθεια την οποία εξασφάλισε η κυβέρνηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (200 εκ ευρώ για την επόμενη διετία), καθώς και η ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (350 εκ. ευρώ). Σημαντικός παράγοντας στη δυσεπίλυτη χρηματοοικονομική εξίσωση θα είναι και το ότι η κυβέρνηση εξασφάλισε ειδικά αυξημένη συμμετοχή κοινοτικών πόρων σε ύψος 85% για τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (η Κύπρος έχει πρόσβαση σε χρηματοδότηση της τάξης των 750 εκ. ευρώ, καθώς και άλλων 490 εκ. ευρώ από την Κοινή Αγροτική Πολιτική). Συνολικά, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εξασφαλίσει με τις συντονισμένες προσπάθειες της Κυβέρνησης, αλλά και με τη συνδρομή των Κυπρίων ευρωβουλευτών, ποσό πέραν του € 1,2 δις, στο πλαίσιο του νέου πολυετούς προγράμματος της Ε.Ε.

Επομένως, αποκτά ιδιαίτερα σημασία τόσο η προσπάθεια απορρόφησης των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων, όσο και η στοχευμένη διοχέτευση της χρηματοδότησης σε τομείς και δραστηριότητες που θα επιτρέψουν την ταχύτερη δυνατή ανάκαμψη της οικονομίας. Σε αυτό το πλαίσιο η θεσμική μεταρρύθμιση με τη δημιουργία της Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης, στη θέση του τέως Γραφείου Προγραμματισμού, αναμένεται να συμβάλει στην προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας. Η πρόσφατη απόφαση για τη δημιουργία Ταμείου Επιχειρηματικότητας στη διάθεση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενισχύει την προσπάθεια. Στην ίδια κατεύθυνση μπορεί να συμβάλει και η λειτουργία υφυπουργείων, τόσο για την καλύτερη εκπροσώπηση και συμμετοχή της χώρας στα ευρωπαϊκά κοινοτικά δρώμενα, όσο και για την αναπτυξιακή προσπάθεια.

Πρόσθετα σε αυτές τις πηγές χρηματοδότησης, η Κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει με τον ταχύτερο δυνατό ρυθμό στην υλοποίηση των σχεδιασμών της για συγκεκριμένα μεγάλα επενδυτικά προγράμματα (π.χ. καζίνο ή Αρχαιολογικό Μουσείο), όπως και για τη δημιουργία συνθηκών και γενικότερα ευνοϊκού κλίματος για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

Εξελίξεις στον χρηματοοικονομικό τομέα

Πρόσθετα, απαραίτητη και κεντρική παράμετρος για την ανάταξη της οικονομίας και την επιστροφή σε δρόμους ανάπτυξης και ευημερίας, είναι η πλήρης εξομάλυνση του τραπεζικού τομέα και του ευρύτερου χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος. Είτε με την επώδυνη άντληση κεφαλαίων από καταθέσεις είτε μέσω κρατικού δανεισμού, στην περίπτωση του συνεργατικού πιστωτικού συστήματος, έχει αποκατασταθεί πλήρως η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Στο εξής όμως πρέπει επιτευχθεί εξομάλυνση, ιδιαίτερα με την αποκατάστασης της εμπιστοσύνης και τη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι όμως ένα κατάλληλο και επιμελώς μεθοδευμένο σχέδιο αναδιάρθρωσης του υπερμεγέθους χαρτοφυλακίου των ιδιωτικών δανείων, νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Ως προς αυτό το ζήτημα πρέπει να διατυπώσουμε όμως την ανησυχία μας διότι δεν έχει ακόμα σημειωθεί η αναμενόμενη πρόοδος.

Με την ευκαιρία της ψήφισης του Προϋπολογισμού, στο πλαίσιο της τεράστιας προσπάθειας που καταβάλλουν το κράτος, οι φορολογούμενοι πολίτες και οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, πρέπει να απευθυνθεί και επείγουσα έκκληση τόσο στην αρμόδια αρχή, που είναι η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, όσο και τις εμπορικές τράπεζες για να προχωρήσουν ταχύτερα στην αναδιάρθρωση του δανειακού χαρτοφυλακίου και στην αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Συναφές και νευραλγικής σημασίας ζήτημα είναι εκείνο της συντεταγμένης μείωσης των δανειστικών επιτοκίων που ισχύουν.

Στεγαστικά δάνεια και επιτόκια

Τις πρωτοβουλίες που αναμένεται να πάρει η Κεντρική Τράπεζα, θα συμπληρώσει και η κυβέρνηση ενεργοποιώντας πλήρως τη λειτουργία της χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης. Ταυτόχρονα, με δεδομένους τους νέους κανόνες τραπεζικής πρακτικής που εφαρμόζονται από την Κεντρική Τράπεζα, θα πρέπει να επικροτήσουμε και να ενθαρρύνουμε την προσπάθεια της Κυβέρνησης για να αποτρέψει το ενδεχόμενο μαζικής εκποίησης κατοικιών εξαιτίας του χειρισμού επισφαλών δανείων. Παρά την πίεση των κανονισμών και

932

των χρηματοοικονομικών μεγεθών, η διάθεση που επιδεικνύεται για να υιοθετηθούν ειδικές διευθετήσεις και να αποτραπεί η κοινωνική αναστάτωση, μαρτυρά μια ορθή πολιτική.

Ταυτόχρονα, είναι κοινή παραδοχή ότι θα πρέπει να αντιμετωπισθεί και το μεγάλο πρόβλημα του «απαγορευτικά ψηλού» επιπέδου των επιτοκίων που ισχύουν στην Κύπρο. Αναγνωρίζοντας τις ιδιάζουσες συνθήκες που ισχύουν σήμερα και λαμβάνοντας υπόψη και την ευαίσθητη κατάσταση του τραπεζικού τομέα, θεωρούμε ότι επιβάλλεται, ως βασική προϋπόθεση αποκατάστασης της οικονομικής δραστηριότητας, η ουσιαστική μείωση των δανειστικών επιτοκίων.

Να συνεχιστεί και να προχωρήσει μέχρι τέλους η μεταρρύθμιση

Αποφασίζοντας να εγκρίνει τον Προϋπολογισμό που έχει υποβάλει η Κυβέρνηση, στο πλαίσιο του Προγράμματος Διάσωσης, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Δημοκρατικού Συναγερμού επισημαίνει ότι η προσπάθεια αποκατάστασης ισορροπιών στα δημοσιονομικά και άλλα μακροοικονομικά μεγέθη δεν εξαντλείται στον προϋπολογισμό του κράτους.

Για την ανάταξη της κυπριακής οικονομίας ρόλο θα παίξει τόσο η ευρύτερη μεταρρύθμιση του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όσο και η αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας στην ευρύτερη οικονομία. Αναμένουμε με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα και τις προτάσεις από την προεργασία που κάνει η Επίτροπος Μεταρρύθμισης όσο και οι ειδικοί σύμβουλοι που μετακάλεσε από το εξωτερικό η Κυβέρνηση. Η εφαρμογή μιας μεταρρύθμισης του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως συμπεριλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου Αναστασιάδη θα είναι μεγάλης σημασίας για την έξοδο από την ύφεση και την άρση του αδιεξόδου.

Η Κύπρος σήμερα χρειάζεται μεταρρυθμίσεις, τομές και αλλαγές που θα δώσουν ένα πραγματικό πρότυπο ανάπτυξης και δημιουργίας. Από αυτή την άποψη, η μεταρρύθμιση και η αναδιάρθρωση των ημικρατικών οργανισμών είναι ένα άλλο μεγάλο στοίχημα που καλείται να κερδίσει η χώρα μας. Πέραν της υποχρέωσης να συμβάλει με δικούς της πόρους, της τάξης του € 1,4 δις, μέχρι το τέλος του Προγράμματος, η χώρα και οι φορολογούμενοι πολίτες έχουν κάθε συμφέρον να δουν τους ημικρατικούς οργανισμούς να μεταρρυθμίζονται ριζικά και να εκσυγχρονίζονται, προκειμένου να συμβάλουν σε εξοικονομήσεις, οικονομική αποτελεσματικότητα, αλλά και στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στον πολίτη.

Αποφασιστικής σημασίας είναι και η ριζική μεταρρύθμιση της διάρθρωσης και της λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού. Οι εξοικονομήσεις και η περισυλλογή που έχουν υιοθετηθεί εκτάκτως, στο πλαίσιο του Προγράμματος, πρέπει να δημιουργήσουν μια νέα βάση ενός ευέλικτου, οικονομικότερου και φιλικού προς τον πολίτη και την οικονομική δραστηριότητα κράτους. Έγνοια μας πρέπει να είναι, με την έξοδο από το Πρόγραμμα, ο ευρύτερος δημόσιος τομέας να ξεκινήσει και να διατηρηθεί σε αυτή τη νέα βάση του οικονομικής, ευέλικτης και αποτελεσματικής λειτουργίας που δημιουργείται με τη δραστική διόρθωση.

Αυτό το κράτος, μέσα από τους προσανατολισμούς μιας ορθολογικής και πραγματιστικής πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης συνεργασίας, αναμένουμε ότι θα συμβάλει αποφασιστικά στον επιτελικό σχεδιασμό ενός νέου οικονομικού προτύπου ανάπτυξης, με εξαγωγικό προσανατολισμό και διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στη βάση της παραγωγικότητας και της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας και των πολιτών της, και ιδιαίτερα των νεότερων μεταξύ αυτών.

Β. Παρατηρήσεις της κοινοβουλευτικής ομάδας ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις

Μετά το πέρας της συζήτησης του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2014, ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού, εκτιμώντας τα επιμέρους δεδομένα του Κρατικού Προϋπολογισμού αλλά και την γενικότερη κατάσταση της Κυπριακής Οικονομίας η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΑΚΕΛ Αριστερά Νέες Δυνάμεις κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα και εκτιμήσεις. Επιμέρους και εξειδικευμένες αναφορές θα γίνουν από μέρους της Κοινοβουλευτικής Ομάδας κατά την διάρκεια της συζήτησης του Προϋπολογισμού στην Ολομέλεια του Σώματος. 1. Η κυπριακή οικονομία βρίσκεται εν μέσω μιας βαθιάς οικονομικής ύφεσης η οποία είναι απότοκο της

παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Μιας κρίσης η οποία έχει βαθύνει ακόμα περισσότερο μετά τη συμφωνία Αναστασιάδη-Eurogroup και τις αποφάσεις για το κούρεμα των καταθέσεων, τη βίαιη συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα της χώρας και όλους τους υπόλοιπους, επαχθείς για την Κύπρο όρους του μνημονίου.

2. Η πιστωτική ασφυξία που ακολούθησε και η έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία, οδήγησε στο κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και στην εκτίναξη της ανεργίας από το 12% στο 17,2% με 76,000 άνεργους.

3. Ανάμεσα στους επαχθέστερους όρους του μνημονίου είναι και η δέσμευση της κυβέρνησης

Αναστασιάδη για ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούλημα στον ιδιωτικό τομέα των κερδοφόρων ημικρατικών οργανισμών.

933

4. Οι δείκτες εμπιστοσύνης στην οικονομία μας παρουσιάζουν ακόμα μεγαλύτερη επιδείνωση όσον αφορά στις προσδοκίες για το 2014.

5. Τα αποτελέσματα στη βιομηχανία, τις κατασκευές και τις επενδύσεις παρουσιάζουν σημαντική

επιδείνωση. Η ίδια εικόνα και ακόμα χειρότερη αναμένεται μέσα στο 2014. 6. Ο τραπεζικός τομέας έχει συρρικνωθεί κατά 35% και όλες ανεξαιρέτως οι τράπεζες καταγράφουν

ζημιές. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια πλησιάζουν κατά μέσο όρο το 40%. Ο Συνεργατισμός μετατράπηκε σε Κρατική Εμπορική Τράπεζα με 18 υποκαταστήματα, χάνοντας έτσι την κοινωνική του φυσιογνωμία.

7. Η κατανάλωση συρρικνώθηκε βίαια (δημόσια και ιδιωτική) επηρεάζοντας αρνητικά την ανάπτυξη,

βαθαίνοντας ακόμα περισσότερο την κρίση. 8. Ο τουρισμός παρουσίασε σταθερότητα στις αφίξεις αλλά με σημαντική αύξηση στα έσοδα. 9. Ισχνό θετικό ρυθμό ανάπτυξης παρουσιάζει ο πρωτογενής τομέας, μέσα στο 2013. 10. Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα μέσα στο 2013 αναμένεται να καταγραφεί ύφεση με αρνητικούς

ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 7%-7,5%. 11. Το δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να κυμανθεί ελαφρά κάτω από το 7% και το δημόσιο χρέος θα

ανέλθει στο 114% του ΑΕΠ. 12. Η ανεργία θα ανέλθει στο 17,2% μέσα στο 2013 ενώ το 2014 αναμένεται να ξεπεράσει το 20%. Η

ανεργία ανάμεσα στους νέους προσεγγίζει σχεδόν το 80%. 13. Οι εκτιμήσεις και οι προσδοκίες για το 2014 διαφέρουν. Το σίγουρο είναι ότι η ύφεση θα συνεχιστεί. 14. Δυστυχώς η έξοδος της οικονομίας από την ύφεση δεν προβλέπεται να πραγματοποιηθεί πριν το τέλος

του 2016. 15. Ο Προϋπολογισμός του 2014 είναι ο πρώτος μνημονιακός προϋπολογισμός και συνάμα ο πρώτος

προϋπολογισμός της κυβέρνησης Αναστασιάδη. Δυστυχώς ο προϋπολογισμός ακολουθεί την πεπατημένη του μνημονίου τόσο ως προς τη φιλοσοφία όσο και ως προς τη συγκρότηση του.

16. Διαπιστώνουμε ότι η πολιτική και η φιλοσοφία του κουρέματος άγγιξε και τον κρατικό προϋπολογισμό ο

οποίος περιλαμβάνει περικοπές δαπανών ύψους €626 εκατομ. 17. Από πλευράς κυβέρνησης φαίνεται να επιδεικνύεται υπερβάλλον ζήλος αφού η μνημονιακή

δημοσιονομική υποχρέωση αφορούσε περικοπές ύψους €270 εκατομ. Τα κονδύλια για την ανάπτυξη μειώνονται κατά 20%, ενώ σημαντικές περικοπές ύψους €126 εκατομ. αφορούν κοινωνικές δαπάνες, δαπάνες για την υγεία την παιδεία και τον πολιτισμό.

18. Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014 είναι ο πιο σφικτός προϋπολογισμός όλων των εποχών.

Αποτελεί το εργαλείο για την εφαρμογή μιας καταστροφικής νεοφιλελεύθερης συνταγής η οποία οδηγεί την οικονομία στα γρανάζια ενός φαύλου κύκλου λιτότητας και ύφεσης.

19. Ο προϋπολογισμός του 2014 αποτελεί τη συνέχεια αλλά και το επιστέγασμα μιας σειράς αντιλαϊκών

πολιτικών που έχει ήδη εφαρμόσει η κυβέρνηση όπως:

- Η εισαγωγή της φορολογίας για την ακίνητη ιδιοκτησία με δυσανάλογη επιβάρυνση των χαμηλών στρωμάτων και παράλληλες ελαφρύνσεις των μεγαλοϊδιοκτητών γης.

- Η εισαγωγή τελών στα νοσοκομεία και η ουσιαστική κατάργηση της δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

- Οι πρόσθετες επιβαρύνσεις στα τέλη κυκλοφορίας.

- Οι περικοπές στις συμπληρωματικές συντάξεις, η κατάργηση του πασχαλινού επιδόματος και η

εισαγωγή κομίστρων στις δημόσιες συγκοινωνίες.

934

20. Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014 κινείται μέσα στα πλαίσια του Μνημονίου συναντίληψης με το οποίο διαφωνούμε, είναι ο προϋπολογισμός αυστηρής λιτότητας, με τεράστιες περικοπές στην ανάπτυξη. Σημαντικές περικοπές γίνονται και στις κοινωνικές παροχές, την υγεία, την παιδεία, τον πολιτισμό και τον αθλητισμό. Πρόκειται για προϋπολογισμό αντιαναπτυξιακό, υφεσιακό και κοινωνικά ανάλγητο.

21. Ως αποτέλεσμα των μνημονιακών πολιτικών που με υπερβάλλοντα ζήλο εφαρμόζει η κυβέρνηση

Αναστασιάδη οι οποίες αντικατοπτρίζονται και στον Κρατικό Προϋπολογισμό, οξύνονται οι κοινωνικές αντιθέσεις, αυξάνεται η ανεργία, η φτώχεια και η ανέχεια και βαθαίνουν ακόμα περισσότερο η κρίση και η ύφεση.

Με βάση τις πιο πάνω διαπιστώσεις και εκτιμήσεις η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις θα προχωρήσει στην καταψήφιση του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2014 στο σύνολο του. Επιμέρους εισηγήσεις για τροπολογίες θα κατατεθούν κατά την διάρκεια της συζήτηση του. Γ. Παρατηρήσεις της κοινοβουλευτικής ομάδας του Δημοκρατικού Κόμματος

O φετινός Κρατικός Προϋπολογισμός είναι ο πρώτος στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας που βρίσκει την χώρα μας ενταγμένη σε μηχανισμό στήριξης και υπό την αυστηρή επιτήρηση των διεθνών δανειστών της.

Η Κύπρος, μπροστά στο φάσμα μιας άτακτης και ολικής χρεοκοπίας, δεν κατόρθωσε να αποφύγει τις πολύ αυστηρές και οδυνηρότατες αποφάσεις του Eurogroup. Από τον περασμένο Μάρτιο η κυπριακή οικονομία μπήκε σε μια έντονα υφεσιακή περίοδο και η κυπριακή κοινωνία σε περίοδο ανέχειας, δυσπραγίας και λιτότητας.

Η Κύπρος της προόδου και της ανάπτυξης, της ευημερίας και του υψηλού βιοτικού επιπέδου βιώνει σήμερα τα κοινωνικά παντοπωλεία και συσσίτια, την ανεργία, τη συρρίκνωση μισθών, συντάξεων, εισοδημάτων, επιδομάτων.

Στη βάση των υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι των διεθνών δανειστών της, ο Κρατικός Προϋπολογισμός για το 2014 χαρακτηρίζεται από μέτρα αυστηρής λιτότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας και από περαιτέρω περιορισμό των λειτουργικών και μη παραγωγικών δαπανών, αλλά και των αναπτυξιακών δαπανών, οι οποίες υπό συνθήκες οικονομικής σταθερότητας θα μπορούσαν να επανεκκινήσουν την κυπριακή οικονομία και να την ωθήσουν σε πορεία ανάκαμψης.

Η ανάγκη για δραστική δημοσιονομική διόρθωση και εξυγίανση, αλλά και η δραματική και απότομη συρρίκνωση του βασικού πυλώνα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας που ήταν μέχρι πρότινος ο χρηματοπιστωτικός τομέας, έχουν επιφέρει δυσάρεστες παρενέργειες στο βιοτικό επίπεδο των Κύπριων πολιτών, ωθώντας παράλληλα την κυπριακή οικονομία σε μεγάλες υφεσιακές πιέσεις.

Παράλληλα με τη δραστική συρρίκνωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, ανασταλτικοί παράγοντες για ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας και σύντομης εξόδου από την κρίση είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης και η μειωμένη αξιοπιστία της κυπριακής οικονομίας, η μειωμένη ρευστότητα στην οικονομία και η μείωση της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης λόγω των μισθολογικών περικοπών και της λήψης των μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Οικονομική κατάσταση κυπριακής οικονομίας

Με βάση τα προβλεπόμενα στο Μνημόνιο Συναντίληψης, η κυπριακή οικονομία αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική ύφεση τα έτη 2013 και 2014, ενώ από το 2015 προβλέπεται σταδιακή ανάκαμψη.

Ως αποτέλεσμα της συρρίκνωσης της οικονομίας μας, η αγορά εργασίας, όπως είναι φυσικό, επηρεάστηκε δυσμενώς. Για το 2013, η ανεργία, σύμφωνα πάντοτε με το μνημόνιο συναντίληψης προβλέπεται να ανέλθει -έχει ήδη ανέλθει- γύρω στο 17% του εργατικού δυναμικού, σε σχέση με 11,8% το 2012, ενώ για το 2014 η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω και να ανέλθει στο 19,5%. Με λίγα λόγια η Κύπρος να έχει την μεγαλύτερη ετήσια ποσοστιαία αύξηση της ανεργίας μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης και την τρίτη χειρότερη επίδοση μετά την Ελλάδα και την Ισπανία.

Η παρατεταμένη ύφεση και η αρνητική ανάπτυξη της οικονομίας μας έχουν επηρεάσει αρνητικά τα κρατικά έσοδα. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο για το 2013 αναμένεται να παρουσιάσει οριακή επιδείνωση λόγω της αύξησης του δημοσιονομικού ελλείμματος από 6,4% του ΑΕΠ το 2012, σε 6,6% του ΑΕΠ.

Ωστόσο, αποτελεί θετική εξέλιξη το γεγονός πως παρατηρείται έστω μικρή βελτίωση στο δημοσιονομικό έλλειμμα ως προς τις αρχικές προβλέψεις που έχουν περιληφθεί στο μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής, σύμφωνα με τις οποίες το δημοσιονομικό ισοζύγιο προβλεπόταν να είναι ελλειμματικό κατά €714 εκατομ.

Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ανήλθε στο 86,6% στο τέλος του 2012 σε σύγκριση με 71,5% στο τέλος του προηγούμενου χρόνου. Για το 2013 ο δείκτης του δημόσιου χρέους προβλέπεται να αυξηθεί

935

δραματικά και να φτάσει στο 114,3%, λόγω ακριβώς του δανείου ύψους 10δις από τον μηχανισμό στήριξης, καθώς και της μείωσης του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές. Το 2014, το δημόσιο χρέος αναμένεται να ανέλθει στο 124.3%. Για τα έτη 2015 και 2016 το δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί στα €19.406δις και €19.139δις αντίστοιχα ή στο 120% και 114% ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2013 με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο παρουσιάζεται βελτιωμένο και προβλέπεται γύρω στο -1,4% του ΑΕΠ σε σύγκριση με -2,0% του ΑΕΠ που προέβλεπε το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου. Για το 2014 προβλέπεται περαιτέρω βελτίωση και το ισοζύγιο μετατρέπεται σε πλεονασματικό. Συγκεκριμένα, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προβλέπεται να ανέλθει στο 0,3% του ΑΕΠ σε σύγκριση με έλλειμμα ύψους -0,6% του ΑΕΠ που προβλεπόταν με βάση το προηγούμενο μακροοικονομικό σενάριο. Για το 2015 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προβλέπεται να κυμανθεί γύρω στο 0,2% του ΑΕΠ ενώ για το 2016 προβλέπεται να είναι ισοσκελισμένο.

Προκλήσεις κυπριακής οικονομίας

Το 2014 η κυπριακή οικονομία καλείται να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις, όπως είναι η οικονομική ύφεση, η αυξανόμενη ανεργία, το ψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα και το πολύ ψηλό ποσοστό δημόσιου χρέους, η αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα καθώς και η αντιμετώπιση άλλων διαρθρωτικών θεμάτων, όπως είναι η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, η μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικών παροχών και η εφαρμογή του γενικού συστήματος υγείας.

Ο τραπεζικός τομέας κατά το 2014, προβλέπεται ότι θα υποστεί περαιτέρω ζημιές λόγω της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, της αύξησης της ανεργίας, της μείωσης των εισοδημάτων των νοικοκυριών, του περιορισμού των πωλήσεων και της μείωσης των κερδών των επιχειρήσεων, εξαιτίας της αναμενόμενης περαιτέρω επιδείνωσης του μακροοικονομικού περιβάλλοντος.

Είναι για αυτό ακριβώς το λόγο που το ΔΗ.ΚΟ. επιμένει στην αναδιάρθρωση των δανείων και τη μείωση των δανειστικών επιτοκίων. Σε μια τέτοια περίπτωση τράπεζες και δανειολήπτες θα έχουν αμοιβαίο όφελος. Από τη μία θα μειωθεί ο κίνδυνος τα δάνεια να μετατρέπονται σε μη εξυπηρετούμενα με όλες τις συνεπακόλουθες αρνητικές συνέπειες, ενώ από την άλλη οι πολίτες θα μπορούν να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους με μικρότερο κόστος.

Θεωρούμε, παράλληλα, πως η ανακεφαλαιοποίηση και αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα θα συντελέσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, στην πλήρη κατάργηση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων, γεγονός που θα επιτρέψει την επάνοδο της οικονομίας σε πορεία βιώσιμης ανάπτυξης.

Αναπτυξιακή προοπτική

Σημαντική παράμετρος που σχετίζεται με την επάνοδο της Κύπρου στις αγορές είναι και η αποκατάσταση της αναπτυξιακής προοπτικής, η οποία εξαρτάται σημαντικά από τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, την πλήρη κατάργηση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων, την άρση των γραφειοκρατικών και άλλων εμποδίων που επηρεάζουν τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας καθώς και από τη φορολογική σταθερότητα.

Υπό τέτοιες συνθήκες θα υπάρξει μεγαλύτερη προσέλκυση ξένων επενδυτικών κεφαλαίων για αξιοποίηση τους σε νέους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, όπως είναι ο τομέας της ενέργειας, η λειτουργία καζίνο, οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, καθώς και για περαιτέρω ώθηση του τουρισμού, αλλά και σε άλλους τομείς, όπως είναι ο ιατρικός τουρισμός, ο εκκλησιαστικός κλπ. Επίσης, ένας άλλος τομέας που προσφέρεται είναι η προώθηση της Κύπρου ως εκπαιδευτικό και ιατρικό κέντρο.

Σημαντικά βήματα σταθεροποίησης

Ως ΔΗ.ΚΟ. θεωρούμε πως τους μήνες που έχουν μεσολαβήσει από τον περασμένο Μάρτιο έχουν γίνει σημαντικά βήματα σταθεροποίησης της κατάστασης της κυπριακής οικονομίας και σταδιακής επανάκτησης της αξιοπιστίας της. Αυτό άλλωστε έχει επιβεβαιωθεί και στη δεύτερη αξιολόγηση από το κλιμάκιο της τρόικας της προόδους εφαρμογής του κυπριακού προγράμματος της, καθώς και από την πρόσφατη αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας από τον οίκο αξιολόγησης Standard and Poor`s

Σημειώνεται ότι πρόκειται για την πρώτη αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας ύστερα από τρία χρόνια συνεχών υποβαθμίσεων. Πρόκειται για ένα γεγονός που μπορεί να λεχθεί ότι συνιστά επιβράβευση των προσπαθειών και κυρίως των οδυνηρών θυσιών που κλήθηκε να υποστεί ο κυπριακός λαός.

Παράλληλα με την πιο πάνω θετική εξέλιξη, σημειώνουμε τις επίσης θετικές εξελίξεις της αισθητής μείωσης της εκροής καταθέσεων και της αύξησης των καταθέσεων κατοίκων από τρίτες χώρες.

Φυσικά, ο δρόμος παραμένει ακόμα μακρύς και δύσκολος. Ο στόχος για απεμπλοκή από το μνημόνιο και αποφυγή άλλων πρόσθετων μέτρων λιτότητας θα επιτευχθεί αν όλοι συνεχίσουμε αυτή τη δύσκολη προσπάθεια με αποφασιστικότητα και πειθαρχία.

936

Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2014 μπορεί να σηματοδοτήσει την αφετηρία για μια νέα αρχή για την χώρα μας. Για να κάνουμε αυτή τη νέα αρχή που χρειάζεται ο τόπος πρέπει φυσικά να επέλθει η κάθαρση και η παραδειγματική τιμωρία όσων ενέχονται στο οικονομικό έγκλημα σε βάρος της κυπριακής οικονομίας και του λαού.

Αφετηρία για νέα αρχή

Παράλληλα, η δημιουργία κλίματος συναίνεσης, η διασφάλιση συνθηκών εργατική ειρήνης και κοινωνικής δικαιοσύνης τις δύσκολες αυτές ώρες, μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό παράγοντα στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών και των οίκων αξιολόγησης προς την Κυπριακή οικονομία.

Δεν υπάρχει άλλος τρόπος ανάκτησης της εμπιστοσύνης των δανειστών, των αγορών και των ευρωπαίων εταίρων της Κύπρου, παρά μόνο μέσω της υλοποίησης των ανειλημμένων δεσμεύσεων της Δημοκρατίας με απώτερο στόχο την επανεκκίνηση της κυπριακής οικονομίας, την επάνοδο στις αγορές, και την έξοδο από την ύφεση. Η μόνη, δυστυχώς επιλογή είναι να υιοθετήσουμε και να εφαρμόσουμε πιστά τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί, ώστε να καταφέρει η χώρα μας να εξυγιάνει την οικονομία της και να θέσει βιώσιμες προοπτικές για ανάπτυξη.

Δ. Παρατηρήσεις του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ

Διανύουμε την κρισιμότερη περίοδο για την Κυπριακή οικονομία, αφού τραγικά λάθη, καθυστερήσεις και ανεπάρκειες, τόσο όσον αφορά το δημοσιονομικό τομέα όσο και τον τραπεζικό, οδήγησαν τη χώρα στο μηχανισμό στήριξης και στην Τρόικα.

Η διολίσθηση των δημοσιονομικών δειχτών, η απερίσκεπτη διαχείριση του δημόσιου χρέους, η έκθεση των τραπεζών στην Ελλάδα και η χωρίς όρια πιστωτική τους επέκταση έφεραν την Κύπρο κοντά στη στάση πληρωμών.

Η Κυπριακή οικονομία παρουσιάζει πρωτογενές έλλειμμα, δηλαδή ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μεγάλη αύξηση των κρατικών δαπανών κατά την τελευταία πενταετία που είχε ως αποτέλεσμα την εκτόξευση του δημόσιου χρέους.

Οι τραγικές εμπειρίες που έζησε η χώρα μας τον τελευταίο καιρό, μας θέτουν μπροστά σε ιστορικές ευθύνες και κρίσιμες αποφάσεις.

Ο προϋπολογισμός του 2014 είναι ο πρώτος μνημονιακός προϋπολογισμός, μετά τις αποφάσεις του Eurogroup το Μάρτιο, και ο οποίος ουσιαστικά επιβλήθηκε από την Τρόικα. Δυστυχώς με τη μεγάλη μείωση των δαπανών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν αναπτυξιακά έργα, ο κρατικός προϋπολογισμός παύει να είναι εργαλείο προώθησης της ανάπτυξης.

Η άνευ προηγουμένου απόφαση για άμεση συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα και για χρησιμοποίηση των ανασφάλιστων καταθέσεων για ανακεφαλαιοποίηση των δύο μεγάλων κυπριακών τραπεζών, οδήγησε ουσιαστικά στην αφαίρεση σημαντικότατης ρευστότητας από την αγορά και παρέλυσε την πραγματική οικονομία.

Παράλληλα, η Τρόικα στο δημοσιονομικό μέρος εφάρμοσε την κλασσική υφεσιογενή συνταγή της με αποκοπές μισθών, επιδομάτων, συντάξεων και επιβολή αυξημένων φορολογιών. Αναμένεται ότι η Κύπρος θα είναι αντιμέτωπη με πρωτόγνωρα υψηλά ποσοστά ύφεσης, λόγω έλλειψης ρευστότητας και συρρίκνωσης της κατανάλωσης. Σύμφωνα με το αναθεωρημένο πρόγραμμα το ποσοστό συρρίκνωσης του ΑΕΠ της Κύπρου το 2013 θα φτάσει το 7,7% ενώ το 2014 θα κυμανθεί στο 4,4%.

Το Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ πιστεύει πως η άμεση προτεραιότητα για τη χώρα μας είναι η διαχείριση των αρνητικών συνεπειών της απόφασης του Eurogroup και των όρων του μνημονίου, η ομαλοποίηση του τραπεζικού τομέα, τόσο όσο αφορά σε θέματα κεφαλαιακής επάρκειας αλλά και ρευστότητας, και η όσον το δυνατόν γρηγορότερη λήψη συγκεκριμένων μέτρων αναπτυξιακού χαρακτήρα, μέσα από την αναδιάρθρωση της οικονομίας.

Παράλληλα όμως πιστεύουμε πως στρατηγικός μας στόχος πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για έξοδο από την κρίση και το μνημόνιο το συντομότερο δυνατόν και επάνοδο της χώρας στις αγορές, ώστε να μπορέσει η πατρίδα μας να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για επάνοδο στην ομαλότητα και την ευημερία.

Υπάρχουν επιπλέον σημαντικές διαρθρωτικές στρεβλώσεις στην Κυπριακή οικονομία που θα έπρεπε να διορθώναμε από μόνοι μας. Για παράδειγμα οι Κυπριακές Αερογραμμές αιμορραγούν από το 2003. Έκτοτε οι φορολογούμενοι φορτώθηκαν με δεκάδες εκατομμύρια χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Όσον αφορά το δημόσιο τομέα εδώ και αρκετά χρόνια προσπαθούμε να βρούμε τους τρόπους για να εφαρμοστεί σχέδιο εναλλαξιμότητας και σύστημα αξιολόγησης της παραγωγικότητας. Η φορολόγηση της ακίνητης ιδιοκτησίας το 2013 γίνεται με δεδομένα του 1980, πολλά ακίνητα μένουν χωρίς τίτλο ιδιοκτησίας ενώ στον τομέα της υγείας καθυστερήσαμε στην εφαρμογή του ΓΕΣΥ, ένα σύστημα το οποίο η ΕΔΕΚ στήριξε διαχρονικά.

937

Λαμβάνοντας υπόψη τη δημοσιονομική εξέλιξη των χωρών, που βρίσκονται σε μνημονιακό πρόγραμμα, τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται, οδηγούν σε μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας. Το ποσοστό των ανέργων στην Κύπρο ξεπέρασε το 17%, ενώ το 40% των νέων μας βλέπουν τα όνειρα τους για εξεύρεση εργασίας να συνθλίβονται.

Μετά την απόφαση του Eurogroup θα πρέπει να υπάρξει ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός που να οδηγεί στη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα με τη σταδιακή, αλλά το συντομότερο δυνατό, αφαίρεση των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές και τη μείωση των δανειστικών επιτοκίων και να συμπεριλαμβάνει μέτρα κοινωνικής προστασίας και ώθησης της ανάπτυξης

Βασικός στόχος πρέπει να είναι η σταδιακής αποδέσμευση από το μνημόνιο μέσα από τη διόρθωση των δημοσιονομικών δεικτών, διασφάλιση της ρευστότητας στις τράπεζες και την πραγματική οικονομία, επάνοδο στις αγορές και προσέλκυση επενδύσεων.

Η έξοδος από την κρίση πρέπει να αποτελέσει και το σημείο εισόδου σε μια διατηρήσιμη κοινωνική οικονομία της αγοράς, σε μια πιο έξυπνη, πιο πράσινη οικονομία στην οποία η ευημερία μας θα προέρχεται από την καινοτομία και την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων που έχουμε στη διάθεσή μας και στην οποία οι γνώσεις θα αποτελούν τη βασική εισροή στην παραγωγική διαδικασία. Η κινητοποίηση των δυνάμεων αυτών θα μας βοηθήσει να βρούμε νέες πηγές ανάπτυξης, να δημιουργήσουμε νέες θέσεις απασχόλησης και να προστατεύσουμε τα εισοδήματα των εργαζομένων.

Όσον αφορά τους ημικρατικούς οργανισμούς το ΚΣ ΕΔΕΚ είναι ξεκάθαρα αντίθετο σε οποιαδήποτε προσπάθεια πλήρους ιδιωτικοποίησης των κερδοφόρων ημικρατικών οργανισμών και εκποίησης τους με συνοπτικές διαδικασίες. Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε άλλες μορφές συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στους οργανισμούς αυτούς, συμπεριλαμβανομένης και πιθανής μετοχοποίησης.

Είναι σημαντικό η περίπτωση κάθε οργανισμού να εξεταστεί ξεχωριστά, καθώς οι συνθήκες για κάθε οργανισμό είναι μοναδικές και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από ένα ενδεχόμενο γενικό πολυνομοσχέδιο.

Αποτελεί αδήριτη ανάγκη η ετοιμασία ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού για τις αποκρατικοποιήσεις προσεκτικά σχεδιασμένου που να διασφαλίζει τα σωστά οικονομικά ανταλλάγματα, τις θέσεις εργασίας, τη διατήρηση του ανταγωνισμού, την εθνική ασφάλεια και την πρόσβαση όλων των κατοίκων σε κοινωνικά αγαθά, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό.

Αξιολογήσεις από Τρόικα

Το ΚΣ ΕΔΕΚ, θεωρεί μεν ως σημαντική εξέλιξη το γεγονός ότι η δεύτερη αξιολόγηση της πορείας του προγράμματος προσαρμογής κρίθηκε από την Τρόικα ως θετική, εκφράζει όμως ταυτόχρονα την ανησυχία της για την κατάσταση της κυπριακής οικονομίας η οποία παραμένει εξαιρετικά δύσκολη.

Σημειώνουμε τα σημαντικά βήματα που έγιναν αναφορικά με την ανακεφαλαιοποίηση της Ελληνικής Τράπεζας και του Συνεργατισμού και τη συγκρότηση της νέας διοίκησης στην Τράπεζα Κύπρου, καθώς επίσης και το ότι τα δημοσιονομικά βρίσκονται εντός των στόχων του Μνημονίου. Εκείνο όμως που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πως θα μπορέσει η οικονομία μας να βγει έξω από τα επικίνδυνα αδιέξοδα στα οποία βρίσκεται.

Η πραγματική οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται βυθισμένη στην ύφεση, και η έλλειψη ρευστότητας, τα ψηλά επιτόκια και οι περιορισμοί στις τραπεζικές συναλλαγές οδηγούν πολλές επιχειρήσεις σε κλείσιμο.

Προϋπολογισμός 2014

Ο κρατικός Προϋπολογισμός για τα 2014 είναι ο πρώτος προϋπολογισμός μετά τη δανειακή σύμβαση που συμφωνήθηκε με την Τρόικα και καταρτίστηκε στα πλαίσια των συγκεκριμένων δημοσιονομικών στόχων που καθορίστηκαν στο Μνημόνιο Συναντίληψης.

Τα δεδομένα αυτά, αλλά και οι οικονομικές συνθήκες που περνά ο τόπος σήμερα, καθιστούν απαραίτητη τη μείωση των ελλειμμάτων μέσα από αυστηρότητα και πειθαρχία σε ότι αφορά τα κρατικά έξοδα. Προς την κατεύθυνση αυτή είναι επιβαλλόμενη η μείωση των λειτουργικών εξόδων της κρατικής μηχανής, ιδιαίτερα σε τομείς όπου αποδεδειγμένα υπάρχουν σπατάλες και αχρείαστα έξοδα.

Είναι αντιληπτό ότι η επιχειρούμενη δημοσιονομική διόρθωση πρέπει να λαμβάνει υπόψη και την εκτιμώμενη συρρίκνωση της Κυπριακής οικονομίας. Παρόλο που υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η ύφεση φέτος θα είναι κατά 2% του ΑΕΠ μικρότερη, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί και η αναμενόμενη επιπρόσθετη μείωση της κατανάλωσης μετά τις επιπλέον μειώσεις μισθών και την επιβολή αυξήσεων στο ΦΠΑ και το φόρο κατανάλωσης. Αναμφίβολα η επίτευξη των στόχων όσον αφορά στα κρατικά έσοδα θα εξαρτηθεί από το ποσοστό ύφεσης. Συνεπώς ο περιορισμός αυτού του ποσοστού παραμένει η μεγάλη πρόκληση, και αναμέναμε προς την κατεύθυνση αυτή συγκεκριμένα μέτρα από την κυβέρνηση.

Αντί αυτού, ο Προϋπολογισμός του 2014 χαρακτηρίζεται από σημαντική μείωση στις αναπτυξιακές δαπάνες, με κίνδυνο να αποστερηθεί ο τόπος από ένα ουσιαστικό εργαλείο προώθησης της δυναμικής της ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε μια περίοδο πιστωτικής ανεπάρκειας για την αγορά. Είναι απαραίτητο να μην ακυρωθούν δημόσια

938

έργα τα οποία έχουν σημαντική συνεισφορά για την ευρύτερη ανάπτυξη. Επιπρόσθετα, η όποια αναπόφευκτη μείωση των αναπτυξιακών δαπανών θα πρέπει να αντισταθμιστεί με μεγαλύτερη απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων και ενίσχυση της ρευστότητας στο χρηματοπιστωτικό τομέα.

Το θέμα της κοινωνικής πολιτικής του κράτους, αποκτά καθοριστική σημασία μέσα στις εξαιρετικά σκληρές οικονομικές συνθήκες που περνά ο λαός μας. Αναμέναμε να δούμε ένα προϋπολογισμό που μέσα από τον ουσιαστικό εξορθολογισμό και την περαιτέρω στόχευση των κοινωνικών δαπανών να ενισχύει και να στηρίζει την κοινωνική συνοχή και να προσφέρει την απαιτούμενη προστασία και ανακούφιση προς εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Στην πραγματικότητα παρατηρείται σμίκρυνση της κοινωνικής πολιτικής του κράτους κατά τρόπο οριζόντιο και αδιάκριτο, ιδιαίτερα σε προγράμματα, όπως είναι τα στεγαστικά, σε μια περίοδο που υπάρχει άμεση ανάγκη για τέτοια μέτρα.

Θέλουμε επίσης να τονίσουμε, πως παράλληλα θα πρέπει να προχωρήσει και η λήψη διαρθρωτικών μέτρων που θα εκσυγχρονίσουν και θα βελτιώσουν την κρατική μηχανή, κάτι που αποτελεί και την απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει η χώρα μας πραγματικά αποτελεσματικούς προϋπολογισμούς.

Μέτρα ώθησης της ανάπτυξης

Το ΚΣ ΕΔΕΚ έχει κατ’ επανάληψη εισηγηθεί σειρά μέτρων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν και να στηρίξουν την ανάπτυξη. Μέτρα όπως τα παρακάτω: • Δραστικός περιορισμός της γραφειοκρατίας και της αβεβαιότητας με περιορισμό της πολυνομίας και

απλοποίηση διοικητικών διαδικασιών

• Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση των διαδικασιών στο ΤΕΠ ώστε να επιτευχθεί επιτάχυνση της διαδικασίας ελέγχου των φορολογικών δηλώσεων και καθορισμού του οφειλόμενου φόρου. Υιοθέτηση ενός σύγχρονου πρότυπου μοντέλου οργάνωσης και λειτουργίας της φορολογικής διοίκησης, βάσει διεθνών προδιαγραφών, που θα λειτουργεί με σταθερούς κανόνες, μηχανογραφική στήριξη, αποκεντρωμένη οργάνωση, απλή και ενιαία ελεγκτική διαδικασία και διοίκηση βάσει συμφωνημένων στόχων, με στόχο την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Με διαφάνεια και λογοδοσία.

• Δημιουργία και ψήφιση στη Βουλή θεσμικού πλαισίου για Εξαρτημένες Ασφαλιστικές Εταιρείες (Captive Insurance Companies) και κυψελοειδείς εταιρείες

• Τροποποίηση της υπάρχουσας νομοθεσίας για προσέλκυση διασυνοριακών ταμείων προνοίας

• Προώθηση των νομοθεσιών για χρηματοδοτικές μισθώσεις και παροχή κινήτρων για προσέλκυση εταιρειών που ασχολούνται στο συγκεκριμένο τομέα

• Παροχή της δυνατότητας αναχρηματοδότησης ληξιπρόθεσμων οφειλών για επιχειρήσεις που λόγω της σημερινής συγκυρίας πλήττονται ιδιαίτερα και έχουν πρόβλημα αποπληρωμής οφειλών και ουσιαστική μείωση των δανειστικών επιτοκίων

• Αναδιάρθρωση των τομέων της Γεωργίας και της Κτηνοτροφίας στα πρότυπα άλλων χωρών όπως το Ισραήλ. Προτείνουμε την ενίσχυση της βιομηχανίας τροφίμων και σύνδεση της παραγωγής, με τον τομέα των υπηρεσιών, ιδίως με τον τουρισμό. Για να καταστεί αυτό δυνατό απαιτείται η δημιουργία ευέλικτης επιτροπής από τεχνοκράτες του Υπουργείου Γεωργίας και του ιδιωτικού τομέα για άμεση ανάπτυξη του τομέα της γεωργοκτηνοτροφίας και άντληση Ευρωπαϊκών Κονδυλίων.

• Φορολογική κίνητρα για εταιρείες ή άτομα που εγκαθίστανται στην Κύπρο και δραστηριοποιούνται σε θέματα έρευνας, καινοτομίας και πληροφορικής

• Δημιουργία Αρχής για αποτελεσματική διαχείριση της δημόσιας περιουσίας με καταγραφή και αξιοποίησή της, καθώς και λογοδοσία ως προς τα αποτελέσματά της

• Ενίσχυση και εκσυγχρονισμός του Εφόρου Εταιρειών και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς

• Η πράσινη επιχειρηματικότητα μπορεί να συνδράμει τα μέγιστα στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας Κυπριακής Οικονομίας, μέσα από την προώθηση της καινοτομίας.

Η στρατηγική ανάπτυξης θα πρέπει να επικεντρωθεί στην προώθηση των αναγκαίων παραγωγικών αναδιαρθρώσεων, καθώς και ενός νέου ενεργειακού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού με έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), και την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής βιομηχανίας, στην εξοικονόμηση ενέργειας, στη μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο, στην αύξηση της αποδοτικότητας των ενεργειακών δικτύων, στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, στην εξασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Ε. Παρατηρήσεις του Ευρωπαϊκού Κόμματος

ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ:

939

Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2014 είναι ο πρώτος προϋπολογισμός που συζητείται μετά από την υπογραφή της δανειακής σύμβασης της Κυπριακής Δημοκρατίας με την τρόικα. Ως εκ τούτου, τα περιθώρια συζήτησης τροποποιήσεων του γενικότερου πλαισίου ή και επιμέρους πτυχών του προϋπολογισμού, είναι στενά. Το χαρακτηριστικό του φετινού προϋπολογισμού είναι η μείωση των δαπανών του κράτους.

Θέση του ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ είναι πως η συζήτηση στη βάση μνημονιακής και αντιμνημονιακής φιλοσοφίας θα είναι αχρείαστη και αναποτελεσματική και μπορεί να καταστεί επικίνδυνη για την ενότητα και την σταθερότητα και την προσπάθεια εξόδου από την οικονομική ύφεση.

Όλοι γνωρίζουν ότι οι περισσότερες πτυχές του προϋπολογισμού συνετάχθησαν με δεδομένες τις υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι των δανειστών της. Στο πλαίσιο γνήσιας πρόθεσης εκ μέρους όλων να προσφέρουν υπηρεσία στους πολίτες, πρέπει να ενταχθεί η ειλικρίνεια έναντι του λαού και η προσπάθεια να αμβλυνθούν οι δυσμενείς συνέπειες της οικονομικής κρίσης, που βαραίνουν το λαό.

Οποιαδήποτε άλλη στάση θα παραπλανεί και θα διχάσει την κοινωνία και μπορεί εύλογα να εκληφθεί ως λαϊκισμός, που αποσκοπεί στην αποκόμιση πρόσκαιρου μικροκομματικού και μικροπολιτικού οφέλους.

Το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ, με στόχο την αποτροπή της προσφυγής στο μηχανισμό στήριξης, είχε καταθέσει πληθώρα προτάσεων. Δυστυχώς, δεν έγινε τίποτε προς αποφυγή της κατάληξης που βιώνουμε τώρα. Η βαθιά ύφεση που επικρατεί στην πραγματική οικονομία και στην αγορά εργασίας έχει δημιουργήσει ασφυκτικές συνθήκες.

1. Η ανεργία έχει ανέλθει σε πρωτόγνωρα επίπεδα για την Κύπρο.

2. Η αγορά παρουσιάζει παντελή έλλειψη ρευστότητας χρήματος.

3. Τα δανειστικά επιτόκια διατηρούνται σε υπερβολικά ψηλά επίπεδα.

4. Οι τράπεζες υπολειτουργούν και δημιουργούν προβλήματα στις συναλλαγές.

5. Καθημερινά επιχειρήσεις όλων των κλάδων βάζουν λουκέτο.

6. Ο διακανονισμός δανείων πολιτών και επιχειρήσεων καθυστερεί δραματικά.

7. Οι συναλλαγές των επιχειρήσεων καθυστερούν λόγων των περιορισμών.

8. Η κατανάλωση από τα νοικοκυριά έχει μειωθεί κάθετα.

9. Οι αυξημένες τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος επιβαρύνουν την οικονομία.

Υπό τις παρούσες πιεστικές συνθήκες, δεν υπάρχει άλλη διέξοδος από τη συνέχιση των προσπαθειών για εξυγίανση του κράτους, για συγκράτηση ή και μείωση των δημοσίων δαπανών και για μεταρρυθμίσεις των πτυχών της οικονομικής δραστηριότητας, με απώτερο στόχο να μην απαιτηθούν νέες δανειακές συμβάσεις. Μόνο με αυτή την πολιτική θα μπορέσει η κυπριακή οικονομία να εξέλθει της ύφεσης το συντομότερο δυνατό ή τουλάχιστον στο προκαθορισμένο χρονικό όριο.

Για το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, όλες οι δράσεις της πολιτείας, συμπεριλαμβανομένου και του κρατικού προϋπολογισμού για το 2014, να κινούνται στη βάση της δικαιοσύνης, της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής και της ανάπτυξης.

Ένας άρρηκτος κοινωνικός ιστός αποτελεί προϋπόθεση για τη σταθερότητα και την επιτυχή έκβαση της προσπάθειας για έξοδο από την οικονομική κρίση. Η κοινωνική αντίδραση πρέπει να αποτραπεί και θα αποτραπεί μόνο αν οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, οι οποίες είναι πλέον πολλές, στηριχθούν έμπρακτα, για να μπορέσουν να ξεπεράσουν τις δύσκολες στιγμές. Η ανάπτυξη, είναι ο μοναδικός τρόπος να καταπολεμηθεί η ανεργία, που είναι τώρα το υπ’ αριθμόν ένα κοινωνικό πρόβλημα και να στηριχθεί η πραγματική οικονομία.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ καταθέτει προτάσεις-πλαίσια, για να εμπλουτίσει και να στηρίξει την πολιτική, που αποσκοπεί στην εξυγίανση, στην εξοικονόμηση, αλλά και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, με στόχο πάντα την γρήγορη έξοδο από το μνημόνιο.

Α. Για να υπάρξει περαιτέρω εξορθολογισμός των απολαβών, με στόχο την επιπρόσθετη εξοικονόμηση, χωρίς να γίνουν περαιτέρω μειώσεις των εισοδημάτων των μικρομεσαίων στρωμάτων, που θα έχει ως συνέπεια την επιδείνωση της κατάστασης της πραγματικής οικονομίας, το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ προτείνει τη θεσμοθέτηση ανώτατου ορίου στους μισθούς και στις συντάξεις του δημοσίου. Το μέτρο αυτό δεν θα πλήξει την ομάδα των χαμηλά αμειβομένων εργαζομένων του δημοσίου, δεν θα επιφέρει επιπρόσθετα προβλήματα στην αγορά και δεν θα προκαλέσει τριγμούς στην κοινωνική συνοχή, ενώ η εξοικονόμηση για τα κρατικά ταμεία θα είναι σημαντική.

Ο καθορισμός οροφής σε μισθούς και συντάξεις του δημοσίου είναι πλέον επιβαλλόμενο μέτρο. Η κυβέρνηση και η Βουλή πρέπει να κάνουν το τολμηρό βήμα και να μειώσουν δραστικά τις κλίμακες μισθοδοσίας και

940

συντάξεων των υψηλά αμειβομένων και των υψηλών συντάξεων. Με αυτό τον τρόπο ίσως αποτραπεί η έναρξη του φαύλου κύκλου της επικαιροποίησης του μνημονίου. Μπορούν επίσης να επιβάλλονται εκτάκτως φορολογίες, υπό τη μορφή εισφορών. Ακόμα μπορεί να υπάρξει συνδυασμός των δύο πιο πάνω μέτρων.

Β. Ο εκσυγχρονισμός και η μεταρρύθμιση της κρατικής μηχανής πρέπει να προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς, ώστε η δημόσια υπηρεσία να σταματήσει να είναι δαπανηρή και να καταστεί ευέλικτη, αποτελεσματική και παραγωγική. Έτσι η Κύπρος μπορεί να καταστεί ένα κοινωνικό κράτος με ποιότητα ζωής και ίσες ευκαιρίες προόδου για όλους τους πολίτες του. Ένα κράτος σύγχρονο με δημοκρατικούς θεσμούς που να σέβεται την αξιοπρέπεια των πολιτών του.

Γ. Επιβάλλεται ο σχεδιασμός νέου πλαισίου οικονομικής ανάπτυξης, ο οποίος να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες, να αντιμετωπίζει τα υφιστάμενα ή και νέα προβλήματα και να αξιοποιεί τις προοπτικές. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να αναδειχθούν νέοι προσοδοφόροι τομείς που να έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία για την οικονομία και να εδράζονται στην έξυπνη ανάπτυξη και στις τεχνολογίες υδρογονανθράκων.

Στο πλαίσιο αυτού του νέου σχεδιασμού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται η προσπάθεια για επιπρόσθετη στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω διαφόρων ευρωπαϊκών προγραμμάτων, αλλά και μέσω πράξεων αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία πρέπει να είναι έμπρακτη.

Δ. Να ενισχυθεί η έρευνα, η καινοτομία και η τεχνολογική ανάπτυξη. Ένας από τους τρεις στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», που προσβλέπει στην έξοδο από την κρίση και την προετοιμασία της Ε.Ε. για την νέα οικονομία του μέλλοντος, είναι η θεμελίωση της οικονομίας της γνώσης, έρευνας και καινοτομίας.

Επιβάλλεται ο σχεδιασμός πλάνου δεκαετίας για την προώθησης της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και της οικονομίας της Κύπρου. Επίσης πρέπει να αυξηθούν οι ερευνητικές δαπάνες και να εξαιρεθούν οι ερευνητικές δραστηριότητες από τη φορολογία. Πρέπει να επενδύσουμε στη μεταφορά τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών από χώρες της ΕΕ και να θεσπίσουμε μέτρα περιορισμού της επιστημονικής «ερημοποίησης» με την παραμονή ή τη φυγή αξιόλογων κυπριών επιστημόνων στο εξωτερικό.

Ε. Πρέπει να αξιοποιηθούν τα ευρωπαϊκά προγράμματα, στα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία λαμβάνει μέρος και να καταβληθεί προσπάθεια για συμμετοχή της χώρας μας σε νέα προγράμματα. Τα προσφερόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση κονδύλια πρέπει να απορροφούνται στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, σε δύο κατευθύνσεις: στη στήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και στην ανάπτυξη καλά μελετημένων και πρωτοπόρων πτυχών της επιχειρηματικής δραστηριότητας, με στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

ΣΤ. Έγιναν πολλές θυσίες για να διασωθεί το τραπεζικό σύστημα, το οποίο έφτασε στα πρόθυρα της πλήρους κατάρρευσης από τα λάθη και τις παρανομίες του παρελθόντος. Η πολιτεία και η κοινωνία έδωσαν τεράστια έμφαση στο τραπεζικό σύστημα. Το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ, ουδέποτε είχε εκλάβει ως αυτοσκοπό τη σωτηρία του τραπεζικού συστήματος, αλλά θεωρούσε ότι μέσω της στήριξης του τραπεζικού συστήματος, θα στηριζόταν η πραγματική οικονομία. Η θέση του ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ είναι πως ήρθε η ώρα, το τραπεζικό σύστημα να στηρίξει έμπρακτα την πραγματική οικονομία με ουσιαστικές αναδιαρθρώσεις των δανείων πολιτών και επιχειρήσεων που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και με ουσιαστική μείωση των χρεωστικών επιτοκίων. Πρέπει επίσης να εξευρεθεί τρόπος, να αντιμετωπίζονται με ελαστικότητα οι περιπτώσεις μη εξυπηρετουμένων δανείων, στην κατεύθυνση της προσπάθειας για επαναδραστηριοποίηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και για να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή και να μην γίνονται εγκλεισμοί ευυπόληπτων κατά τ’ άλλα πολιτών.

Ζ. Το κράτος πρέπει να πατάξει τη φοροδιαφυγή και να εντείνει τις προσπάθειες του για είσπραξη των οφειλομένων προς αυτό, από μικρή ομάδα επιχειρηματιών, από όσους του οφείλουν μεγάλα ποσά και να αποφεύγεται ο εγκλεισμός πολιτών, που οφείλουν μικρά ποσά. Με αυτό τον τρόπο και θα εισπραχθούν σημαντικά ποσά για τα δημόσια ταμεία, θα ικανοποιηθεί το περί δικαίου αίσθημα του λαού και θα εξυπηρετηθεί ο σημαντικός για το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ στόχος της διατήρησης του κοινωνικού ιστού.

Τονίζουμε ότι είναι για πρώτη φορά που καλούμαστε να συζητήσουμε κρατικό προϋπολογισμό υπό το καθεστώς παρακολούθησης λόγω της δανειακής σύμβασης και η σύνεση, η συλλογικότητα και η σοβαρότητα είναι αναγκαίες όσο ποτέ, για το καλό του τόπου και του λαού.

ΣΤ. Παρατηρήσεις του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών

H Βουλή των Αντιπροσώπων καλείται να υπερψηφίσει τον πρώτο, μετά την υπογραφή του Μνημονίου, προϋπολογισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που η Βουλή των Αντιπροσώπων καλείται να ψηφίσει προϋπολογισμό που να αντικατοπτρίζει την δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι μόλις η δεύτερη φορά που ουσιαστικά η νομοθετική εξουσία έχει δεμένα τα χέρια της και πολύ μικρές αλλαγές μπορεί να επιφέρει στο τελικό νομοσχέδιο, λόγω των εκ των προτέρων έγκρισής του από την Τρόικα.

Ο προϋπολογισμός αυτός, με την έμφαση που δίνεται στις τεράστιες περικοπές στις δαπάνες του κοινωνικού κράτους, την άνιση περικοπή της αποζημίωσης για υπερωρίες και εργασία τις αργίες για χιλιάδες εργαζόμενους σε ουσιώδεις υπηρεσίες του δημοσίου και την απόλυση σημαντικού αριθμού ωρομίσθιων και εποχιακού

941

προσωπικού κλπ οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερη μονόπλευρη λιτότητα και αύξηση της ανεργίας. Αυτός ο προϋπολογισμός θα επιδεινώσει περαιτέρω τη κατάσταση της οικονομίας και θα μεγαλώσει την ήδη μεγάλη ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλουσίων. Ως Οικολόγοι, θεωρούμε ιδιαίτερα επικίνδυνο για το φυσικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής του ανθρώπου τον περιορισμό του αριθμού των αγροπυροσβεστών και των δασικών εργατών κατά 25%, τον περαιτέρω περιορισμό του συνολικού προϋπολογισμού των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, τον περιορισμό των κονδυλίων για τη διαχείριση των Στερεών και Υγρών αποβλήτων, την κατάργηση της κρατικής στήριξης των περιβαλλοντικών και φιλοζωικών οργανώσεων, το ψαλίδισμα των έργων αποκατάστασης του περιβάλλοντος σε λατομεία και μεταλλεία κ.ο.κ.

Αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία και το κυπριακό κράτος αυτή την χρονική περίοδο. Όμως άλλο πράγμα είναι η οικονομική περισυλλογή και άλλο η μονόπλευρη και ισοπεδωτική λιτότητα. Άλλο κούρεμα και άλλο αποκεφαλισμός. Δυστυχώς, ο Προϋπολογισμός που κατέθεσε η κυβέρνηση είναι προϋπολογισμός ύφεσης, που αντικατοπτρίζει την έλλειψη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής και ενός ρεαλιστικού οράματος εξόδου από την κρίση. Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει μέτρα κοινωνικής οπισθοδρόμησης, αναπτυξιακής υποβάθμισης και εργασιακής υποχώρησης. Είναι ένας προϋπολογισμός χωρίς τα τρία «Α», δηλαδή Ανάπτυξη, Ανταγωνιστικότητα και Αειφορία. Κυρίως όμως θέλουμε να τονίσουμε πως, αντίθετα με τις συμβουλές που λαμβάνουμε από Διεθνείς Οργανισμούς και άλλα παραδείγματα χωρών που εξήλθαν η αντιμετώπισαν την οικονομική κρίση, δεν υπάρχει καμία πρόνοια στον Προϋπολογισμό που να δίνει την ελπίδα, ή έστω την ένδειξη, ότι θα προκύψει κάποιας μορφής δυναμική που θα αλλάξει ριζικά το υφιστάμενο οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο, που μας έφερε σε αυτό το σημείο ευθύς εξαρχής.

Εξακολουθούν οι ιθύνοντες να μιλούν για προσέλκυση ξένων επενδύσεων και καταθέσεων, για πωλήσεις ακινήτων, αδειοδότηση καζίνων, γηπέδων γκολφ και μαρίνων και για ξεπούλημα ημικρατικών οργανισμών που θα τονώσουν τάχα την ανταγωνιστικότητα, χωρίς να προσπαθεί κανείς να βρει λύση για επανεκκίνηση της οικονομίας μας προς τα εμπρός και με αλλαγή πλεύσης. Πως θέλουμε να δραστηριοποιηθούν οι χιλιάδες άνεργοι μας; Με ευχολόγια και προώθηση 6μηνων συμβολαίων έναντι πινακίου φακής; Ποιες δουλειές να επιδιώξουν να ανοίξουν όλοι αυτοί οι μικρομεσαίοι που ήδη έχουν τεθεί εκτός αγοράς εργασίας; Τι προοπτικές εργοδότησης έχουν οι πενηντάρηδες και εξηντάρηδες άνεργοι, αφού δεν έχουν τύχει δια βίου μάθησης και επανεκπαίδευσης; Θέλουμε η κυβέρνηση να δώσει ελπίδα και κατεύθυνση. Να επενδύσει στην επανεκκίνηση της οικονομίας μας βασιζόμενη εξίσου στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, δηλ. τη γεωργία, τη κτηνοτροφία, την αλιείας, τη βιοτεχνία, τη παραγωγή ενέργειας κοκ, και όχι μόνο στον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών και των τραπεζών. Ο προϋπολογισμός που έχουμε μπροστά μας δεν μας αφήνει σε καμία αμφιβολία ότι επιδιώκεται η επαναδημιουργία μιας οικονομίας βασισμένης ανισομερώς σε υπηρεσίες, μιας οικονομία που θα είναι για πάντα εξαρτημένη από εξωγενείς παράγοντες.

Εμείς θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε την ανάγκη προώθησης ομοιόμορφης ανάπτυξης και προστασίας του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα της οικονομίας, σε σχέση με τον τριτογενή, μέσω της εφαρμογής νέων οικολογικών και πράσινων πολιτικών, βασισμένων στις νέες τεχνολογίες, στην πληροφορική και την καινοτομία. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η οικονομία μας, και έπρεπε να αντικατοπτρίζεται στον προϋπολογισμό του 2014, είναι μια de profundis -δηλαδή εκ βάθρων- αλλαγή, που να αντικαταστήσει το κερδοσκοπικό και ανθρωποφάγο σύστημα της αλόγιστης και χωρίς όρια ανάπτυξης με ένα νέο πράσινο και αειφόρο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.

Ζ. Παρατηρήσεις του βουλευτή κ. Νίκου Κουτσού, εκπροσωπώντας τη Συμμαχία Πολιτών

Ο Προϋπολογισμός του 2014 αντικατοπτρίζει πλήρως την μνημονιακή πολιτική που υπηρετεί πιστά η Κυβέρνηση και υποστηρίζει -κεκαλυμμένα ή μη- η πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων με τη ψήφιση των σχετικών νομοσχεδίων. Είναι μια πολιτική η οποία μετατρέπει την Κυπριακή Δημοκρατία σε ακόμα μια αποικία χρέους με ανυπολόγιστες κοινωνικές συνέπειες για τον κυπριακό λαό.

Η οικονομική πολιτική της Κυβέρνησης, όπως αυτή αποτυπώνεται με σαφήνεια μέσα από τον Προϋπολογισμό του 2014, δεν μπορεί να εξεταστεί μόνο μέσα στα στενά οικονομικά πλαίσια, αλλά αποτελεί μείζον πολιτικό θέμα που άπτεται της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών. Το πλαίσιο συζήτησης του Προϋπολογισμού του 2014 δεν μπορεί να είναι η υλοποίηση του Μνημονίου, αλλά οι επιπτώσεις αυτής της μνημονιακής πολιτικής που εφαρμόζει η Κυβέρνηση με τη σιωπηρή υποστήριξη ή ακόμα και την ανοχή άλλων πολιτικών δυνάμεων. Η μη εξέταση εναλλακτικών τρόπων επίλυσης και θεραπείας της δυσμενούς δανειακής κατάστασης στην οποία περιήλθε η Κυπριακή Δημοκρατία τα τελευταία χρόνια, δεν μπορεί να αποτελεί και δεν αποτελεί δικαιολογία για την επιβολή μιας ακραίας καταστροφικής πολιτικής με ευρύτερες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνέπειες.

Η μνημονιακή συνταγή της ακραίας λιτότητας, της υπερφορολόγησης των λαϊκών στρωμάτων και των περικοπών αναπτυξιακών μέτρων, οδηγεί σε ανακύκλωση και εμβάθυνση της ύφεσης, πλήττει τη λαϊκή κατανάλωση, δημιουργεί συνθήκες ασφυξίας ακόμα και για τις υγιείς κυπριακές επιχειρήσεις, διογκώνει σε επικίνδυνο βαθμό την ανεργία, ιδιαίτερα την μακροχρόνια ανεργία και εκκολάπτει ένα περιβάλλον εχθρικό προς τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού με άμεση συνέπεια την άνιση κατανομή του παραγόμενου εθνικού πλούτου και την εξαθλίωση μεγάλου μέρους της κοινωνίας.

942

Η Κυβέρνηση, μετά από εννιά μήνες διακυβέρνησης, δεν μπορεί πλέον να επιρρίπτει όλες τις ευθύνες στην προηγούμενη κυβέρνηση αποκρύπτοντας την σημαντική αρνητική επίδραση που είχε η απόφαση του Μαρτίου του 2013 στο Eurogroup. Εξαιτίας των χειρισμών του Προέδρου της Δημοκρατίας χρεοκόπησαν οι δύο μεγαλύτερες τράπεζες της Κύπρου και ο Συνεργατισμός, χάθηκε η ρευστότητα από την αγορά, χρεοκόπησαν εταιρείες, έχασαν την εργασία τους περισσότερα από 20.000 άτομα, μειώθηκαν τα έσοδα εκατοντάδων χιλιάδων συμπολιτών μας, και αποκλείστηκε οικονομικά η Κυπριακή Δημοκρατία από τον υπόλοιπο κόσμο.

Ο Προϋπολογισμός που επιβλήθηκε από την Τρόικα και τον οποίο η Κυβέρνηση υποτακτικά υλοποιεί, μας οδηγεί σε ένα επικίνδυνο σπιράλ ύφεσης και ανεργίας που πλήττει την κοινωνική συνοχή. Η Κυβέρνηση μετά την αυτοκτονική απόφαση για κούρεμα καταθέσεων δεν λαμβάνει οποιαδήποτε αναπτυξιακά μέτρα, παρά μόνο αρκείται σε ευχολόγια και αοριστολογίες.

Σημειώνουμε ότι το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπει ότι η επιβράδυνση της κυπριακής οικονομίας το 2014 θα είναι 3,9% σε σχέση με το 2013, για το οποίο προβλέπεται ύφεση 8.7% σε σχέση με το 2012. Αυτό γεννά πολλά ερωτήματα ως προς την προσπάθεια της κυβέρνησης να ωραιοποιήσει την κατάσταση στην οικονομία, παραγνωρίζοντας ότι -με βάση τις δικές της προβλέψεις- η ανεργία θα αυξηθεί και θα υπάρξει μεγαλύτερη έλλειψη ρευστότητας αφού το τραπεζικό σύστημα δεν δείχνει σημάδια ανάκτησης της εμπιστοσύνης των καταθετών.

Ο προϋπολογισμός του 2014 δεν δημιουργεί συνθήκες για μείωση της ανεργίας μέσω των αναπτυξιακών δαπανών. Η πρόβλεψη για αύξηση της ανεργίας στο 19.5% το 2014, δεν αφήνει κανένα περιθώριο για επιστροφή στην ανάπτυξη αφού ένας σημαντικός παράγοντας στην επανεκκίνηση της οικονομίας, οι καταναλωτές, θα είναι εκτός εργασίας ή θα αισθάνονται την απειλή απώλειας της εργασίας τους. Η ευλαβική προσήλωση της κυβέρνησης στην τήρηση των διατάξεων του Μνημονίου παρουσιάζει μια κυβέρνηση η οποία αδυνατεί να αντιληφθεί την δεινή κατάσταση στην πραγματική οικονομία θεωρώντας τους άνεργους και τις επιχειρήσεις ως παράπλευρες απώλειες στην διαδικασία εξυγίανσης των δημοσίων οικονομικών.

Η δε πρόσφατη απόφαση της για τον τρόπο με τον οποίο θα εξεύρει το €1,4 δις που απαιτεί η Τρόικα μέσω της πώλησης των Ημικρατικών Οργανισμών, αλλά και άλλης κρατικής περιουσίας, δείχνει μια συγκεκριμένη ιδεολογική αγκύλωση, το ίδιο απαράμιλλη με τις ιδεολογικές αγκυλώσεις της Κυβέρνησης που αντικατέστησε. Είναι φανερό μέσα από την καθημερινή πολιτική πρακτική ότι η Κυβέρνηση θεωρεί οτιδήποτε το ιδιωτικό είναι αποτελεσματικό και οτιδήποτε το κρατικό είναι ζημιογόνο. Η Συμμαχία Πολιτών έχει καταθέσει πρόταση με την οποία το κράτος διασφαλίζει το ρόλο του ως ο μεγαλύτερος μέτοχος σε κάθε ένα από τους σημαντικούς Ημικρατικούς Οργανισμούς, γεγονός που θα του δίδει το δικαίωμα να ασκεί έλεγχο σε θέματα που εφάπτονται των κυριαρχικών του δικαιωμάτων και να του αποδίδεται μέρισμα επί των κερδών, αλλά ταυτόχρονα ο ιδιώτης επενδυτής να μπορεί να ασκεί την διεύθυνση των οργανισμών αυτών, ούτως ώστε να σταματήσει η κομματοκρατία των οργανισμών κοινής ωφελείας.

Περαιτέρω, οι μειώσεις πέραν του 20% στις κοινωνικές παροχές και οι περικοπές στις χορηγίες εθελοντικών φιλανθρωπικών οργανώσεων, θα επιφέρουν περισσότερη κοινωνική δυστυχία, αυξάνοντας τις απαιτήσεις για στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων μέσα από άλλα υφιστάμενα προγράμματα του Υπ. Εργασίας.

Παρατηρούμε επίσης ότι απουσιάζουν αναπτυξιακά προγράμματα τα οποία έχουν υψηλή κλίμακα απασχόλησης προσωπικού. Αυτό δημιουργεί περαιτέρω χειροτέρευση του οικονομικού κλίματος με αποτέλεσμα, η αβεβαιότητα των εργαζομένων για τις θέσεις εργασίας τους να παραμένει. Από τον προϋπολογισμό, απουσιάζει και η οποιαδήποτε προσπάθεια από την κυβέρνηση για αποτελεσματική μείωση της ανεργίας που να αποτρέπει την δημιουργία μακροχρόνια ανέργων συμπολιτών μας οι οποίοι πλέον δεν θα έχουν την δυνατότητα και το κίνητρο να επανενταχτούν στο εργατικό δυναμικό της οικονομίας μας.

Επίσης, η πολυπόθητη αναδιάρθρωση του δημοσίου τομέα καθυστερεί. Ο τρόπος με το οποίο η Κυβέρνηση χειρίζεται θέματα όπως το ωράριο εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων ή τις αποκοπές επιδομάτων σε χαμηλόμισθους, (τα οποία βασικά δίδονταν αντί αυξήσεων στον βασικό μισθό), δίνουν την εντύπωση μιας Κυβέρνησης η οποία πειραματίζεται.

Ευελπιστούμε ακόμη ότι η Κυβέρνηση θα σταματήσει να κάνει παρεμβάσεις στα εσωτερικά των Τραπεζών και θα προσηλωθεί στην επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων και στη μείωση των επιτοκίων, μέτρα που προσφέρουν πραγματική στήριξη σε χιλιάδες νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η μείωση των επιτοκίων θα καταστήσει περισσότερα δάνεια εξυπηρετούμενα και θα δημιουργήσει ομαλές συνθήκες ανάπτυξης με άμεση θετική επίδραση στα κρατικά έσοδα και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Δεν μας διαφεύγει επίσης ότι οι αποκοπές των αμυντικών δαπανών συνεχίζονται για ακόμη ένα χρόνο: αποκόπτονται περισσότερα από €24 εκατομ. το 2014 (μείωση 25%) δημιουργώντας ένα ανενεργό στρατό, ο οποίος αδυνατεί να κάνει ακόμη και πραγματική άσκηση στον χειρισμό των οπλικών του συστημάτων.

Με βάση αυτές τις πραγματικότητες, η Συμμαχία Πολιτών απορρίπτει και τη φιλοσοφία και τη λογική που διέπει το Προϋπολογισμό που κατέθεσε η Κυβέρνηση και ο οποίος οδηγεί στην εσωτερική υποτίμηση του ευρώ και στην ύφεση. Μόνο με καινοτόμα και ριζοσπαστικά μέτρα ανάπτυξης μπορεί να επέλθει η παραγωγική ανασυγκρότηση, να προστατευθεί η κοινωνική συνοχή και η κοινωνική ενότητα. Παράλληλα όμως με την

943

οικονομική εξυγίανση και τη δημιουργία πραγματικών συνθηκών ανάπτυξη, η Κυβέρνηση και η Γενική Εισαγγελία θα πρέπει να διορίσουν άμεσα Ανεξάρτητους Ποινικούς Ανακριτές, οι οποίοι να διερευνήσουν όλα τα θέματα που άπτονται της οικονομικής κρίσης με σκοπό να οδηγήσουν τους υπαίτιους ενώπιον της Δικαιοσύνης.

ΜΕΡΟΣ Δ

ΠΑΡΟΥΣΙΟΛΟΓΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ 2014

Ημερομηνία συζήτησης

Υπουργείο/ανεξάρτητη

Υπηρεσία

Παρόντες βουλευτές

Δευτέρα, 21η Οκτωβρίου 2013

• Υπουργός Οικονομικών

Ανάλυση κρατικών εσόδων

Δημοσιονομικοί δείκτες

Οικονομική πολιτική και δημοσιονομική κατάσταση

Υπουργός Οικονομικών:

Χάρης Γεωργιάδης

• Διοικητής Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου

Διοικητής Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου:

Πανίκος Δημητριάδης

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Άγγελος Βότσης

Μάριος Μαυρίδης

Πρόδρομος Προδρόμου

Μαρία Κυριακού

Σταύρος Ευαγόρου

Γιάννος Λαμάρης

Πάμπος Παπαγεωργίου

Νίκος Νικολαΐδης

Νίκος Κουτσού

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Αβέρωφ Νεοφύτου

Λευτέρης Χριστοφόρου

Ανδρέας Μιχαηλίδης

Γιώργος Λουκαΐδης

Αντρέας Καυκαλιάς

Χρίστος Μέσης

Γιώργος Γεωργίου

Δημήτρης Συλλούρης

Αθηνά Κυριακίδου

Τρίτη, 22 Οκτωβρίου 2013

• Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού

Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού:

Γιώργος Λακκοτρύπης

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Άγγελος Βότσης

Μάριος Μαυρίδης

Πρόδρομος Προδρόμου

Μαρία Κυριακού

Σταύρος Ευαγόρου

944

Πάμπος Παπαγεωργίου

Νίκος Νικολαΐδης

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Λευτέρης Χριστοφόρου

Ζαχαρίας Ζαχαρίου

Ανδρέας Μιχαηλίδης

Κυριάκος Χατζηγιάννης

Γιαννάκης Γαβριήλ

Κώστας Κώστα

Γεώργιος Προκοπίου

Γιώργος Βαρνάβα

• Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων

Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων:

Ζέτα Αιμιλιανίδου

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Άγγελος Βότσης

Μαρία Κυριακού

Μάριος Μαυρίδης

Σταύρος Ευαγόρου

Νίκος Νικολαΐδης

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Νίκος Νουρής

Αντρέας Φακοντής

Σκεύη Κούτρα Κουκουμά

Πανίκκος Σταυριανός

Ρούλα Μαυρονικόλα

Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 2013

• Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων

Υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων:

Τάσος Μητσόπουλος

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Μάριος Μαυρίδης

Πρόδρομος Προδρόμου

Μαρία Κυριακού

Μη μέλη της επιτροπής:

Αβέρωφ Νεοφύτου

Ζαχαρίας Ζαχαρίου

Ανδρέας Μιχαηλίδης

945

Κυριάκος Χατζηγιάννης

Αντρέας Φακοντής

Κώστα Κώστα

Χριστάκης Τζιοβάνης

Αντώνης Αντωνίου

Γιώργος Προκοπίου

Φειδίας Σαρίκας, εκπροσωπώντας τον κ. Νίκο Νικολαΐδη

Δημήτρης Συλλούρης

• Υπουργείο Εξωτερικών

Υπουργός Εξωτερικών:

Ιωάννης Κασουλίδης

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Μάριος Μαυρίδης

Πρόδρομος Προδρόμου

Μαρία Κυριακού

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Αβέρωφ Νεοφύτου

Γιώργος Λουκαΐδης

Αδάμος Αδάμου

Χρήστος Μέσης

Φειδίας Σαρίκας

Τρίτη, 29 Οκτωβρίου 2013

• Υπουργείο Εσωτερικών

Υπουργός Εσωτερικών:

Σωκράτης Χάσικος

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Μάριος Μαυρίδης

Πρόδρομος Προδρόμου

Μαρία Κυριακού

Γιάννος Λαμάρης

Νίκος Κουτσού

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Γιώργος Γεωργίου

Ευθύμιος Δίπλαρος

Νίκος Νουρής

Σκεύη Κούτρα Κουκουμά

Πανίκκος Σταυριανός

Χριστάκης Τζιοβάνης

946

Γεώργιος Προκοπίου

Ρούλα Μαυρονικόλα

• Υπουργείο Υγείας

Υπουργός Υγείας:

Πέτρος Πετρίδης

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Μάριος Μαυρίδης

Πρόδρομος Προδρόμου

Νίκος Κουτσού

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Στέλλα Κυριακίδου

Ανδρέας Μιχαηλίδης

Ζαχαρίας Ζαχαρίου

Νίκος Νουρής

Αδάμος Αδάμου

Ρούλα Μαυρονικόλα

Πέμπτη, 31η Οκτωβρίου 2013

• Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού:

Κυριάκος Κενεβέζος

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Πρόδρομος Προδρόμου

Μάριος Μαυρίδης

Μαρία Κυριακού

Σταύρος Ευαγόρου

Νίκος Νικολαΐδης

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Ευθύμιος Δίπλαρος

Αντρέας Μιχαηλίδης

Άριστος Δαμιανού

Γιώργος Λουκαϊδης

Αντρέας Καυκαλιάς

Γιώργος Γεωργίου

Γεώργιος Προκοπίου

Δημήτρης Συλλούρης

• Υπουργείο Άμυνας

Υπουργός Άμυνας:

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

947

Φώτης Φωτίου

Πρόδρομος Προδρόμου

Σταύρος Ευαγόρου

Νίκος Νικολαΐδης

Νίκος Κουτσού

Μη μέλη της επιτροπής:

Σωτήρης Σαμψών

Αριστοτέλης Μισός

Κώστας Κώστα

Χρίστος Μέσης

Νεόφυτος Κωνσταντίνου

Ζαχαρίας Κουλίας

Παρασκευή, 1η Νοεμβρίου 2013

• Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως

Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως:

Ιωνάς Νικολάου

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Μάριος Μαυρίδης

Πρόδρομος Προδρόμου

Μαρία Κυριακού

Νίκος Νικολαΐδης

Νίκος Κουτσού

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Σωτήρης Σαμψών

Κυριάκος Χατζηγιάννης

Άριστος Δαμιανού

Σοφοκλής Φυττής

Ρούλα Μαυρονικόλα

• Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος

Υπουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος:

Νίκος Κουγιάλης

Μέλη της επιτροπής:

Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος

Μάριος Μαυρίδης

Νίκος Νικολαΐδης

Νίκος Κουτσού

Γιώργος Περδίκης

Μη μέλη της επιτροπής:

Γιαννάκης Γαβριήλ

Αδάμος Αδάμου

Κυριάκος Χατζηγιάννης

Νίκος Νουρής

948

Ανδρέας Καυκαλιάς

Σοφοκλής Φυττής

Ρούλα Μαυρονικόλα

Δευτέρα, 16 Δεκεμβρίου 2013

• Έγκριση προσχεδίου έκθεσης της επιτροπής

• Έγκριση τροποποιήσεων του προϋπολογισμού του 2014 που κατατέθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών

Μέλη της επιτροπής:

949

ΜΕΡΟΣ Ε

ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΠΙΝΑΚΑΣ 1Α. ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣΟΠΩΣ ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΙΣ 17 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014€ εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ.

Ακαθάριστο Εγχώριον Προϊόν (τρέχουσες τιμές) 17.157,1 16.853,5 17.406,0 17.878,0 17.720,2 16.423,9 15.952,0

Ρυθμός Ανάπτυξης (% ) 3,6 (1,9) 1,3 0,4 (2,4) (8,7) (3,9)

Ανεργία ΕΕΔ (% ) 3,7 5,4 6,2 7,9 11,8 17,0 19,5

Πληθωρισμός (Εναρμονισμένος Δείκτης) (% ) 4,4 0,2 2,6 3,5 3,1 1,0 1,2

Δημοσιονομικό ' Ελλειμμα 160,6 -1.030,7 -920,1 -1.132,4 -1.127,3 -1.087,0 -862,0 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προίόντος 0,9 -6,1 -5,3 -6,3 -6,4 -6,6 -5,4

Πρωτογενές ' Ελλειμμα/Πλεόνασμα 647,2 -598,8 -528,8 -706,4 -563,2 -421,6 -202,5 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προίόντος 3,8 -3,6 -3,0 -4,0 -3,2 -2,6 -1,3

Δημόσιες Αποταμιεύσεις 688,9 -321,9 -261,3 -497,1 -642,6 -701,6 -461,2 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προίόντος 4,0 -1,9 -1,5 -2,8 -3,6 -4,3 -2,9

Κεφαλαιουχικές Δαπάνες 528,3 708,8 658,8 635,3 484,7 385,4 400,8 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 3,1 4,2 3,8 3,6 2,7 2,3 2,5

Ακαθάριστες Χρηματοδοτικές Ανάγκες -1.295,1 -2.408,1 -2.112,2 -2.441,0 -4.318,4 -4.243,9 -1.722,9 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προίόντος -7,5 -14,3 -12,1 -13,7 -24,4 -25,8 -10,8

Δημόσιο Χρέος 8.388,1 9.864,5 10.674,5 12.778,4 15.349,5 18.767,1 19.631,0 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προίόντος 48,9 58,5 61,3 71,5 86,6 114,3 123,1

Δημόσιο Εξωτερικό Χρέος 2.354,2 3.984,5 5.615,1 7.115,6 8.093,5 11.599,7 13.149,6 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προίόντος 13,7 23,6 32,3 39,8 45,7 70,6 82,4

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών -2.679,0 -1.808,0 -1.711,9 -601,8 -1.217,1 -334,9 -99,2 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προιόντος -15,6 -10,7 -9,8 -3,4 -6,9 -2,0 -0,6

950

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣΟΠΩΣ ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΑΝ ΑΠΌ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΙΣ 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016€ εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ. € εκ.

Ακαθάριστο Εγχώριον Προϊόν (τρέχουσες τιμές) 17.157,1 16.853,5 17.406,0 17.878,0 17.720,2 16.421,7 15.786,8 16.167,3 16.761,2

Ρυθμός Ανάπτυξης (% ) 3,6 (1,9) 1,3 0,4 (2,4) (7,7) (4,8) 0,9 1,9

Ανεργία ΕΕΔ (% ) 3,7 5,4 6,2 7,9 11,9 16,7 19,8 19,0 17,7

Πληθωρισμός (Εναρμονισμένος Δείκτης) (% ) 4,4 0,2 2,6 3,5 3,1 0,8 1,0 1,5 1,7

Δημοσιονομικό ' Ελλειμμα 160,6 -1.030,7 -920,1 -1.126,3 -1.116,4 -1.280,9 -1.120,9 -986,2 -469,3 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 0,9 -6,1 -5,3 -6,3 -6,3 -7,8 -7,1 -6,1 -2,8

Πρωτογενές ' Ελλειμμα/Πλεόνασμα 647,2 -598,8 -528,8 -706,4 -563,2 -598,0 -483,0 -339,0 201,0 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 3,8 -3,6 -3,0 -4,0 -3,2 -3,6 -3,1 -2,1 1,2

Δημόσιες Αποταμιεύσεις 687,7 -321,9 -261,3 -497,1 -642,6 -623,4 -883,8 -576,0 48,8 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 4,0 -1,9 -1,5 -2,8 -3,6 -3,8 -5,6 -3,6 0,3

Κεφαλαιουχικές Δαπάνες 528,3 708,8 658,8 635,3 484,7 373,0 490,0 404,2 435,8 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 3,1 4,2 3,8 3,6 2,7 2,3 3,1 2,5 2,6

Ακαθάριστες Χρηματοδοτικές Ανάγκες -1.295,1 -2.408,1 -2.112,2 -2.441,0 -4.318,4 -4.318,9 -1.965,6 -1.761,1 -151,9 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος -7,5 -14,3 -12,1 -13,7 -24,4 -26,3 -12,5 -10,9 -0,9

Δημόσιο Χρέος 8.388,1 9.864,5 10.674,5 12.778,4 15.349,5 18.767,1 19.631,0 19.406,1 19.139,5 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 48,9 58,5 61,3 71,5 86,6 114,3 124,4 120,0 114,2

Δημόσιο Εξωτερικό Χρέος 2.354,2 3.984,5 5.615,1 7.115,6 8.093,5 11.599,7 13.149,6 14.282,3 15.252,5 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος 13,7 23,6 32,3 39,8 45,7 70,6 83,3 88,3 91,0

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών -3.047,0 -1.808,0 -1.711,9 -601,8 -1.160,6 -229,9 47,4 32,3 0,0 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος -17,8 -10,7 -9,8 -3,4 -6,5 -1,4 0,3 0,2 0,0

951

ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΜΕΓΕΘH ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΟΠΩΣ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΑΤΕΘΕΙ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2005-2014 (σε εκατομμύρια ευρώ)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

ΕΣΟΔΑ 4.644,7 5.457,5 5.664,5 7.061,7 6.755,9 6.331,2 6.309,2 7.740,3 10.037,5 7.945,9ΔΑΠΑΝΕΣ 6.074,1 6.627,3 6.954,0 7.509,6 8.131,6 8.626,8 8.861,8 8.770,3 9.513,4 7.740,1

ΕΛΛΕΙΜΜΑ -1.429,5 -1.169,8 -1.289,5 -447,9 -1.375,7 -2.295,6 -2.552,6 -1.030,0 524,1 205,8

952

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΠΕΡΙΛΗΨΗ-ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΟΔΩΝ (διαφορά) 2008-2014 (σε χιλιάδες ευρώ)

Πραγματικά Πραγματικά Διαφορά Πραγματικά Διαφορά Πραγματικά Διαφορά Πραγματικά Διαφορά Αναθεωρ. Διαφορά Προϋπολ. Διαφορά´Εσοδα Έ σοδα ´Εσοδα ´Εσοδα ´Εσοδα ´Εσοδα ´Εσοδα2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 2.232.394 1.892.917 -339.477 1.902.583 9.666 2.085.738 183.155 2.100.583 14.845 1.986.559 -114.024 2.073.940 87.380

ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 3.072.093 2.709.479 -362.614 2.749.993 40.514 2.757.192 7.199 2.720.908 -36.284 2.588.938 -131.970 2.636.354 47.416

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 277.776 214.669 -63.107 237.178 22.509 222.805 -14.373 219.580 -3.225 213.089 -6.491 230.693 17.604

ΕΝΟΙΚΙΑ, ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΠΡΟΣΟΔΟΙ 119.659 72.317 -47.342 178.180 105.863 94.984 -83.196 107.027 12.043 332.650 225.623 176.512 -156.138

ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ 130.736 134.618 3.882 226.662 92.044 238.801 12.139 218.708 -20.093 220.842 2.134 221.826 984

ΑΛΛΑ ΕΣΟΔΑ 211.912 229.064 17.152 219.478 -9.586 180.507 -38.971 264.522 84.015 183.814 -80.708 141.725 -42.089 Έ σοδα μη άλλως Κατατάξιμα 98.855 117.191 18.336 117.927 736 99.671 -18.256 211.978 112.307 133.099 -78.879 79.132 -53.967 Έ σοδα Αμυντικής Θωράκισης 991 479 -512 396 -83 739 343 138 -601 9.525 9.388 200 -9.325 Άλλα Λειτουργικά Έ σοδα 52.313 57.339 5.026 53.682 -3.657 52.540 -1.142 40.770 -11.770 33.834 -6.936 47.622 13.788 Πρόσοδοι από Τόκους 17.329 49.857 32.528 43.659 -6.198 23.941 -19.718 9.059 -14.882 6.009 -3.050 13.076 7.067 Πωλήσεις Παγίων/Μετοχών 42.424 4.198 -38.226 3.814 -384 3.616 -198 2.577 -1.039 1.346 -1.231 1.695 349

ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ Α 6.044.570 5.253.064 -791.506 5.514.074 261.010 5.580.027 65.953 5.631.329 51.302 5.525.892 -105.437 5.481.050 -44.842

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ 190.484 456.465 265.981 292.659 -163.806 1.746.699 1.454.040 2.338.543 591.844 4.511.587 2.173.044 2.464.832 -2.046.755

Σ Υ Ν Ο Λ Ο ΕΣΟΔΩΝ 6.235.054 5.709.529 -525.525 5.806.733 97.204 7.326.726 1.519.993 7.969.872 643.146 10.037.479 2.067.607 7.945.882 -2.091.597

953

ΠΙΝΑΚΑΣ 3A: ΠΕΡΙΛΗΨΗ-ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΟΔΩΝ (ποσοστιαία αναλογία) 2008-2014 (σε χιλιάδες ευρώ)

Πραγματικά % Πραγματικά % Πραγματικά % Πραγματικά % Πραγματικά % Αναθεωρ. % Προϋπολ. %Έ σοδα αναλογία Έ σοδα αναλογία ´Εσοδα αναλογία ´Εσοδα αναλογία ´Εσοδα αναλογία ´Εσοδα αναλογία ´Εσοδα αναλογία2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 2.232.394 36,9 1.892.917 36,0 1.902.583 34,5 2.085.738 37,4 2.100.583 37,3 1.986.559 36,0 2.073.940 37,8

ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 3.072.093 50,8 2.709.479 51,6 2.749.993 49,9 2.757.192 49,4 2.720.908 48,3 2.588.938 46,9 2.636.354 48,1

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 277.776 4,6 214.669 4,1 237.178 4,3 222.805 4,0 219.580 3,9 213.089 3,9 230.693 4,2

ΕΝΟΙΚΙΑ, ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΠΡΟΣΟΔΟΙ 119.659 2,0 72.317 1,4 178.180 3,2 94.984 1,7 107.027 1,9 332.650 6,0 176.512 3,2

ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ 130.736 2,2 134.618 2,6 226.662 4,1 238.801 4,3 218.708 3,9 220.842 4,0 221.826 4,0

ΑΛΛΑ ΕΣΟΔΑ 211.912 3,5 229.064 4,4 219.478 4,0 180.507 3,2 264.522 4,7 183.814 3,3 141.725 2,6 Έ σοδα μη άλλως Κατατάξιμα 98.855 1,6 117.191 2,2 117.927 2,1 99.671 1,8 211.978 3,8 133.099 2,4 79.132 1,4 Έ σοδα Αμυντικής Θωράκισης 991 0,0 479 0,0 396 0,0 739 0,0 138 0,0 9.525 0,2 200 0,0 Άλλα Λειτουργικά Έ σοδα 52.313 0,9 57.339 1,1 53.682 1,0 52.540 0,9 40.770 0,7 33.834 0,6 47.622 0,9 Πρόσοδοι από Τόκους 17.329 0,3 49.857 0,9 43.659 0,8 23.941 0,4 9.059 0,2 6.009 0,1 13.076 0,2 Πωλήσεις Παγίων/Μετοχών 42.424 0,7 4.198 0,1 3.814 0,1 3.616 0,1 2.577 0,0 1.346 0,0 1.695 0,0

ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ Α 6.044.570 100,0 5.253.064 100,0 5.514.074 100,0 5.580.027 100,0 5.631.329 100,0 5.525.892 100,0 5.481.050 100,0

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ 190.484 456.465 292.659 1.746.699 2.338.543 4.511.587 2.464.832

Σ Υ Ν Ο Λ Ο ΕΣΟΔΩΝ 6.235.054 5.709.529 5.806.733 7.326.726 7.969.872 10.037.479 7.945.882

954

ΠΙΝΑΚΑΣ 3B: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΟΔΩΝ 2008-2014 (σε χιλιάδες ευρώ)

1 2 3 4 5 6 7Πραγματικά Πραγματικά Μεταβολή Πραγματικά Μεταβολή Πραγματικά Μεταβολή Πραγματικά Μεταβολή Αναθεωρ. Μεταβολή Προϋπολ. Μεταβολή

´Εσοδα ´Εσοδα 2:1 ´Εσοδα 3:2 ´Εσοδα 4:3 ´Εσοδα 5:4 ´Εσοδα 6:5 ´Εσοδα 7:62008 2009 % 2010 % 2011 % 2012 % 2013 % 2014 %

Α. ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 2.232.394 1.892.917 -15,2 1.902.583 0,5 2.085.738 9,6 2.100.583 0,7 1.986.559 -5,4 2.073.940 4,4

1. Φόρος Εισοδήματος- Φυσικά Πρόσωπα 525.701 571.346 8,7 593.030 3,8 634.132 6,9 649.002 2,3 512.000 -21,1 477.252 -6,8 Υπάλληλοι 431.167 476.703 10,6 499.447 4,8 537.973 7,7 521.629 -3,0 442.638 -15,1 411.332 -7,1 Υπάλληλοι - Υπεράκτιων Εταιρειών 31.272 32.926 5,3 34.328 4,3 41.082 19,7 45.726 11,3 47.116 3,0 45.231 -4,0 Αυτοεργοδοτούμενοι 63.262 61.717 -2,4 59.255 -4,0 55.077 -7,1 81.647 48,2 22.246 -72,8 20.689 -7,0

2. Φόρος Εισοδήματος -Νομικά Πρόσωπα 823.006 739.527 -10,1 678.207 -8,3 767.563 13,2 727.562 -5,2 596.652 -18,0 575.638 -3,5 Εταιρικός Φόρος 482.786 404.993 -16,1 366.681 -9,5 378.068 3,1 288.036 -23,8 240.382 -16,5 231.650 -3,6 Εταιρικός Φόρος-Υπεράκτιες Εταιρείες 339.642 334.185 -1,6 311.366 -6,8 324.587 4,2 373.718 15,1 291.270 -22,1 283.988 -2,5 Άλλα (Φόρος Πιστωτικών Ιδρυμάτων) 578 349 -39,6 160 -54,2 64.908 40467,5 65.808 1,4 65.000 -1,2 60.000 -7,7

3. Φόροι Περιουσίας 389.821 121.721 -68,8 143.850 18,2 118.060 -17,9 111.468 -5,6 109.652 -1,6 134.500 22,7 Φόρος Κεφαλαιουχικών Κερδών 305.134 75.305 -75,3 87.699 16,5 71.260 -18,7 57.624 -19,1 19.658 -65,9 20.000 1,7 Φόρος επί Μερισμάτων 50 29 -42,0 12 -58,6 40 233,3 372 829,0 69 -81,5 0 -100,0 Δικαιώματα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας 71.740 34.076 -52,5 41.453 21,6 33.589 -19,0 27.592 -17,9 14.926 -45,9 14.000 -6,2 Άλλοι Φόροι Περιουσίας 12.897 12.311 -4,5 14.686 19,3 13.171 -10,3 25.880 96,5 75.000 189,8 100.500 34,0

4. Φόροι Μηχανοκινήτων Οχημάτων 89.602 83.334 -7,0 78.054 -6,3 75.724 -3,0 72.024 -4,9 62.420 -13,3 71.850 15,1 5. ' Αλλοι 404.264 376.989 -6,7 409.442 8,6 490.259 19,7 540.528 10,3 705.836 30,6 814.700 15,4 Έκτακτη Εισφορά 9.270 37.480 304,3 44.277 18,1 58.100 31,2 Αμυντική Εισφορά 457.306 419.115 -8,4 422.170 0,7 420.000 -0,5 Συνεισφορά Σύνταξης Χήρων και Ορφανών 13.210 22.734 72,1 24.731 8,8 25.000 1,1 Συνταξιοδοτική Συνεισφορά 10.474 40.386 285,6 39.656 -1,8 44.000 11,0 Μειώσεις Απολαβών 0 20.813 #DIV/0! 164.387 689,8 244.600 48,8 Εισφορά για Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη 0 0 #DIV/0! 10.615 #DIV/0! 23.000 116,7

Β. ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 3.072.093 2.709.479 -11,8 2.749.993 1,5 2.757.192 0,3 2.720.908 -1,3 2.588.938 -4,9 2.636.354 1,8 Εισαγωγικοί Δασμοί 56.744 39.831 -29,8 36.464 -8,5 31.925 -12,4 25.931 -18,8 22.090 -14,8 21.201 -4,0 Φόροι Κατανάλωσης 624.334 575.259 -7,9 600.266 4,3 632.085 5,3 588.964 -6,8 581.746 -1,2 611.832 5,2 Φόρος Προστιθεμένης Αξίας 1.943.689 1.747.038 -10,1 1.733.742 -0,8 1.718.346 -0,9 1.715.893 -0,1 1.647.777 -4,0 1.657.600 0,6 Δικαιώματα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας 141.703 67.646 -52,3 82.274 21,6 68.227 -17,1 54.914 -19,5 29.603 -46,1 28.000 -5,4 Φόροι Μηχανοκινήτων Οχημάτων 35.841 34.860 -2,7 33.210 -4,7 32.118 -3,3 30.207 -5,9 26.720 -11,5 31.550 18,1 Εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής 136.675 145.148 6,2 149.925 3,3 153.665 2,5 150.939 -1,8 137.882 -8,7 150.000 8,8 Τέλη Χαρτοσήμων 68.141 45.727 -32,9 53.058 16,0 43.222 -18,5 37.751 -12,7 26.364 -30,2 32.013 21,4 'Αλλοι 64.966 53.970 -16,9 61.054 13,1 77.604 27,1 116.310 49,9 116.757 0,4 104.158 -10,8

955

Γ. ΠΩΛΗΣΗ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 277.776 214.669 -22,7 237.178 10,5 222.805 -6,1 219.580 -1,4 213.089 -3,0 230.693 8,3

Δ. ΕΝΟΙΚΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΠΡΟΣΟΔ 119.659 72.317 -39,6 178.180 146,4 94.984 -46,7 107.027 12,7 332.650 210,8 176.512 -46,9 Ενοίκια και Δικαιώματα 73.200 27.469 -62,5 50.883 85,2 54.557 7,2 60.483 10,9 223.316 269,2 63.912 -71,4 Άλλοι Πρόσοδοι 46.459 44.848 -3,5 127.297 183,8 40.427 -68,2 46.544 15,1 109.334 134,9 112.600 3,0 Κέρδη Κεντρικής Τράπεζας 8.631 7.265 -15,8 92.357 1171,3 12.321 -86,7 13.241 7,5 89.261 574,1 80.900 -9,4 Άλλα Ωφελήματα από Επενδύσεις 0 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! Κρατικό Λαχείο 37.454 37.209 -0,7 33.682 -9,5 27.479 -18,4 26.227 -4,6 20.057 -23,5 30.000 49,6

Ε. ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ 130.736 134.618 3,0 226.662 68,4 238.801 5,4 218.708 -8,4 220.842 1,0 221.826 0,4 Επιβαρύνσεις Φόρων και Τελών 51.088 50.537 -1,1 56.899 12,6 53.857 -5,3 27.256 -49,4 37.277 36,8 19.377 -48,0 Πρόστιμα και Χρηματικές Ποινές 19.005 16.426 -13,6 21.419 30,4 21.899 2,2 19.086 -12,8 17.074 -10,5 17.336 1,5 Τέλη Αεροπορικών Ταξιδιών 0 2 #DIV/0! 0 -100,0 11 #DIV/0! 11 -2,0 0 -100,0 0 #DIV/0! Εισφορές από τα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων 37.224 38.725 4,0 41.159 6,3 43.130 4,8 43.329 0,5 32.963 -23,9 46.246 40,3 Εισφορές Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης 6.184 11.106 79,6 12.505 12,6 12.415 -0,7 9.082 -26,8 3.459 -61,9 5.850 69,1 'Αλλες 17.235 17.822 3,4 94.680 431,3 107.489 13,5 119.943 11,6 130.069 8,4 133.017 2,3

ΣΤ. ΑΛΛΑ ΕΣΟΔΑ 211.912 229.064 8,1 219.478 -4,2 180.507 -17,8 264.522 46,5 183.814 -30,5 141.725 -22,9 Έ σοδα μη άλλως Κατατάξιμα 98.855 117.191 18,5 117.927 0,6 99.671 -15,5 211.978 112,7 133.099 -37,2 79.132 -40,5 Έ σοδα Αμυντικής Θωράκισης 991 479 -51,7 396 -17,3 739 86,6 138 -81,4 9.525 6824,4 200 -97,9 Άλλα Λειτουργικά Έ σοδα 52.313 57.339 9,6 53.682 -6,4 52.540 -2,1 40.770 -22,4 33.834 -17,0 47.622 40,8 Πρόσοδοι από Τόκους 17.329 49.857 187,7 43.659 -12,4 23.941 -45,2 9.059 -62,2 6.009 -33,7 13.076 117,6 Πωλήσεις Παγίων/Μετοχών 42.424 4.198 -90,1 3.814 -9,1 3.616 -5,2 2.577 -28,7 1.346 -47,8 1.695 25,9

ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ Α 6.044.570 5.253.064 -13,1 5.514.074 5,0 5.580.027 1,2 5.631.329 0,9 5.525.892 -1,9 5.481.050 -0,8

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ 190.484 456.465 139,6 292.659 -35,9 1.746.699 496,8 2.338.543 33,9 4.511.587 92,9 2.464.832 -45,4 Χορηγίες 36.127 85.834 137,6 92.013 7,2 117.643 27,9 101.055 -14,1 111.587 10,4 157.411 41,1 Δάνεια 154.357 370.631 140,1 200.646 -45,9 1.629.056 711,9 2.237.488 37,3 4.400.000 96,6 2.307.421 -47,6

ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ 6.235.054 5.709.529 -8,4 5.806.733 1,7 7.326.726 26,2 7.969.872 8,8 10.037.479 25,9 7.945.882 -20,8

956

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΠΕΡΙΛΗΨΗ OIKONOMIKHΣ ANAΛΥΣΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ (ποσοστιαία ανολογία) 2008-2014 (σε χιλιάδες ευρώ)

Πραγματικές % Πραγματικές % Πραγματικές % Πραγματικές % Πραγματικές % Προϋπολ. % Προϋπολ. %Δαπάνες αναλογία Δαπάνες αναλογία Δαπάνες αναλογία Δαπάνες αναλογία Δαπάνες αναλογία Δαπάνες αναλογία Δαπάνες αναλογία

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

1.ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 2.193.471 29,7 2.395.260 30,9 2.500.430 32,4 2.625.867 32,8 2.753.142 33,3 2.605.426 27,4 2.563.435 33,1 α.Σύνολο αποδοχών 1.839.064 24,9 1.967.474 25,4 2.007.069 26,0 2.076.522 25,9 2.117.330 25,6 2.059.122 21,6 1.926.440 24,9 β.Συντάξεις και Φιλοδωρήματα 354.407 4,8 427.786 5,5 493.361 6,4 549.345 6,9 635.812 7,7 546.304 5,7 636.995 8,2 2.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 948.027 12,9 1.059.450 13,7 1.033.592 13,4 1.035.389 12,9 817.029 9,9 1.111.590 11,7 976.730 12,6Λειτουργικές Δαπάνες 353.100 4,8 369.478 4,8 376.503 4,9 403.114 5,0 407.985 4,9 392.252 4,1 349.659 4,5Συντηρήσεις και Επιδιορθώσεις 76.604 1,0 96.959 1,3 86.649 1,1 79.355 1,0 97.041 1,2 77.929 0,8 73.785 1,0Εκπαίδευση Προσωπικού/Συνέδρια/Σεμινάρια και Άλλα 23.317 0,3 21.654 0,3 20.294 0,3 18.966 0,2 20.758 0,3 22.166 0,2 21.402 0,3ΓεγονόταΣυμβουλευτικές Υπηρεσίες 58.191 0,8 62.729 0,8 58.821 0,8 64.182 0,8 54.475 0,7 57.980 0,6 64.752 0,8Εκδόσεις και Δημοσιότητα 19.231 0,3 20.847 0,3 19.650 0,3 15.950 0,2 12.463 0,2 16.183 0,2 11.739 0,2Δαπάνες Άμυνας και Αστυνόμευσης 185.838 2,5 202.227 2,6 213.028 2,8 206.893 2,6 6.293 0,1 202.523 2,1 178.265 2,3Μη Προβλεπόμενες Δαπάνες και Αποθεματικό 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 72.057 0,8 70.000 0,9Δαπάνες σε Σχέση με τα Έ σοδα 231.746 3,1 285.556 3,7 258.647 3,4 246.929 3,1 218.015 2,6 270.500 2,8 207.128 2,7 3. ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ 2.126.889 28,8 2.219.127 28,6 2.314.242 30,0 2.402.814 30,0 2.078.212 25,2 2.091.635 22,0 1.831.290 23,7Μεταβιβάσεις Εσωτερικού 734.776 10,0 776.068 10,0 822.776 10,7 852.246 10,6 722.341 8,7 741.609 7,8 656.355 8,5Μεταβιβάσεις Εξωτερικού 211.780 2,9 228.211 2,9 217.429 2,8 218.848 2,7 208.377 2,5 248.069 2,6 212.793 2,7Επιχορηγήσεις 158.792 2,2 73.750 1,0 68.135 0,9 87.638 1,1 98.107 1,2 101.221 1,1 87.896 1,1Κοινωνικές Παροχές 1.003.243 13,6 1.115.595 14,4 1.191.974 15,4 1.233.196 15,4 1.039.108 12,6 962.146 10,1 835.578 10,8Αποζημιώσεις και Έ ξοδα Αγωγών 18.298 0,2 25.503 0,3 13.928 0,2 10.886 0,1 10.281 0,1 38.590 0,4 38.668 0,54. ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ 45.409 0,6 50.419 0,7 49.546 0,6 44.583 0,6 58.647 0,7 121.315 1,3 142.933 1,85. ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ 739.033 10,0 511.927 6,6 459.001 5,9 539.324 6,7 656.030 7,9 689.084 7,2 781.655 10,1Εξυπηρέτηση Δημοσίου Χρέους 739.033 10,0 511.927 6,6 459.001 5,9 539.324 6,7 656.030 7,9 689.084 7,2 781.655 10,16. ΠΑΓΙΑ/ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 133.753 1,8 172.221 2,2 198.319 2,6 148.199 1,9 247.054 3,0 217.306 2,3 169.093 2,27. ΕΡΓΑ ΥΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ 296.202 4,0 441.214 5,7 404.235 5,2 389.428 4,9 269.200 3,3 232.817 2,4 184.850 2,48. ΔΑΝΕΙΑ 893.042 12,1 897.343 11,6 758.875 9,8 823.111 10,3 1.378.516 16,7 2.444.208 25,7 1.090.126 14,1Έ κδοση Δανείων 69.614 0,9 115.355 1,5 154.428 2,0 174.484 2,2 90.256 1,1 142.627 1,5 48.000 0,6Αποπληρωμές Δανείων Εξωτερικού 55.792 0,8 66.490 0,9 64.088 0,8 57.855 0,7 654.542 7,9 1.475.786 15,5 656.346 8,5Αποπληρωμές Δανείων Εσωτερικού 579.660 7,9 679.981 8,8 520.410 6,7 576.699 7,2 630.297 7,6 822.920 8,7 383.739 5,0Συνεισφορά στα Εξοφλητικά Αποθέματα 187.976 2,5 35.517 0,5 19.949 0,3 14.073 0,2 3.421 0,0 2.875 0,0 2.041 0,0

ΓΕΝIΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 7.375.826 100,0 7.746.961 100,0 7.718.240 100,0 8.008.715 100,0 8.257.831 100,0 9.513.381 100,0 7.740.112 100,0

957

ΠΙΝΑΚΑΣ 4Α: ΠΕΡΙΛΗΨΗ OIKONOMIKHΣ ANAΛΥΣΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ (ποσοστιαία μεταβολή) 2008-2014(σε χιλιάδες ευρώ)

1 2 % 3 % 4 % 5 % 6 % 7 %Πραγματικές Πραγματικές Μεταβολή Πραγματικές Μεταβολή Πραγματικές Μεταβολή Πραγματικές Μεταβολή Προϋπολ. Μεταβολή Προϋπολ. Μεταβολή

Δαπάνες Δαπάνες 2:1 Δαπάνες 3:2 Δαπάνες 4:3 Δαπάνες 5:4 Δαπάνες 6:5 Δαπάνες 7:62008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

1.ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 2.193.471 2.395.260 9,2 2.500.430 4,4 2.625.867 5,0 2.753.142 4,8 2.605.426 -5,4 2.563.435 -1,6 α.Σύνολο αποδοχών 1.839.064 1.967.474 7,0 2.007.069 2,0 2.076.522 3,5 2.117.330 2,0 2.059.122 -2,7 1.926.440 -6,4 β.Συντάξεις και Φιλοδωρήματα 354.407 427.786 20,7 493.361 15,3 549.345 11,3 635.812 15,7 546.304 -14,1 636.995 16,6 2.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 948.027 1.059.450 11,8 1.033.592 -2,4 1.035.389 0,2 817.029 -21,1 1.111.590 36,1 976.730 -12,1Λειτουργικές Δαπάνες 353.100 369.478 4,6 376.503 1,9 403.114 7,1 407.985 1,2 392.252 -3,9 349.659 -10,9Συντηρήσεις και Επιδιορθώσεις 76.604 96.959 26,6 86.649 -10,6 79.355 -8,4 97.041 22,3 77.929 -19,7 73.785 -5,3Εκπαίδευση Προσωπικού/Συνέδρια/Σεμινάρια και Άλλα Γεγονότα

23.317 21.654 -7,1 20.294 -6,3 18.966 -6,5 20.758 9,4 22.166 6,8 21.402 -3,4

Συμβουλευτικές Υπηρεσίες 58.191 62.729 7,8 58.821 -6,2 64.182 9,1 54.475 -15,1 57.980 6,4 64.752 11,7Εκδόσεις και Δημοσιότητα 19.231 20.847 8,4 19.650 -5,7 15.950 -18,8 12.463 -21,9 16.183 29,8 11.739 -27,5Δαπάνες Άμυνας και Αστυνόμευσης 185.838 202.227 8,8 213.028 5,3 206.893 -2,9 6.293 -97,0 202.523 3118,5 178.265 -12,0 Δαπάνες Αμυντικής Θωράκισης 184.000 200.376 8,9 211.562 5,6 205.604 -2,8 4.811 -97,7 201.000 4078,0 176.787 -12,0Μη Προβλεπόμενες Δαπάνες και Αποθεματικό 0 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! 0 #DIV/0! 72.057 #DIV/0! 70.000 -2,9Δαπάνες σε Σχέση με τα Έ σοδα 231.746 285.556 23,2 258.647 -9,4 246.929 -4,5 218.015 -11,7 270.500 24,1 207.128 -23,4Άλλες Λειτουργικές Δαπάνες 0 0 0 0 0 0 0 3. ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ 2.126.889 2.219.127 4,3 2.314.242 4,3 2.402.814 3,8 2.078.212 -13,5 2.091.635 0,6 1.831.290 -12,4Μεταβιβάσεις Εσωτερικού 734.776 776.068 5,6 822.776 6,0 852.246 3,6 722.341 -15,2 741.609 2,7 656.355 -11,5Μεταβιβάσεις Εξωτερικού 211.780 228.211 7,8 217.429 -4,7 218.848 0,7 208.377 -4,8 248.069 19,0 212.793 -14,2Επιχορηγήσεις 158.792 73.750 -53,6 68.135 -7,6 87.638 28,6 98.107 11,9 101.221 3,2 87.896 -13,2Κοινωνικές Παροχές 1.003.243 1.115.595 11,2 1.191.974 6,8 1.233.196 3,5 1.039.108 -15,7 962.146 -7,4 835.578 -13,2Αποζημιώσεις και Έ ξοδα Αγωγών 18.298 25.503 39,4 13.928 -45,4 10.886 -21,8 10.281 -5,6 38.590 275,4 38.668 0,24. ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ

45.409 50.419 11,0 49.546 -1,7 44.583 -10,0 58.647 31,5 121.315 106,9 142.933 17,8

5. ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ 739.033 511.927 -30,7 459.001 -10,3 539.324 17,5 656.030 21,6 689.084 5,0 781.655 13,46. ΠΑΓΙΑ/ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 133.753 172.221 28,8 198.319 15,2 148.199 -25,3 247.054 66,7 217.306 -12,0 169.093 -22,27. ΕΡΓΑ ΥΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ 296.202 441.214 49,0 404.235 -8,4 389.428 -3,7 269.200 -30,9 232.817 -13,5 184.850 -20,68. ΔΑΝΕΙΑ 893.042 897.343 0,5 758.875 -15,4 823.111 8,5 1.378.516 67,5 2.444.208 77,3 1.090.126 -55,4Έ κδοση Δανείων 69.614 115.355 65,7 154.428 33,9 174.484 13,0 90.256 -48,3 142.627 58,0 48.000 -66,3

ΓΕΝIΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 7.375.826 7.746.961 5,0 7.718.240 -0,4 8.008.715 3,8 8.257.831 3,1 9.513.381 15,2 7.740.112 -18,6

958

ΠΙΝΑΚΑΣ 4Β: OIKONOMIKH ANAΛΥΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ 2008-2014 (σε χιλιάδες Ευρώ)

1 2 % 3 % 4 % 5 % 6 % 7 %Πραγματικές Πραγματικές Διαφορά Μεταβολή Πραγματικές Διαφορά Μεταβολή Πραγματικές Διαφορά Μεταβολή Πραγματικές Διαφορά Μεταβολή Προϋπολ. Διαφορά Μεταβολή Προϋπολ. Διαφορά Μεταβολή

Δαπάνες Δαπάνες 2-1 2:1 Δαπάνες 3-2 3:2 Δαπάνες 4-3 4:3 Δαπάνες 5-4 5:4 Δαπάνες 6-5 6:5 Δαπάνες 7-6 7:62008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

1.ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 2.193.471 2.395.260 201.789 9,2 2.500.430 105.170 4,4 2.625.867 125.437 5,0 2.753.142 127.275 4,8 2.605.426 -147.716 -5,4 2.563.435 -41.991 -1,6 α.Σύνολο αποδοχών 1.839.064 1.967.474 128.410 7,0 2.007.069 39.595 2,0 2.076.522 69.453 3,5 2.117.330 40.808 2,0 2.059.122 -58.208 -2,7 1.926.440 -132.682 -6,4 Απολαβές προσωπικού 1.621.865 1.741.845 106.048 7,4 1.773.851 32.006 1,8 1.837.228 63.377 3,6 1.871.679 34.451 1,9 1.811.323 -60.356 -3,2 1.677.021 -134.302 -7,4 Αξιωματούχοι της Δημοκρατίας 8.204 9.058 854 10,4 9.080 22 0,2 9.710 630 6,9 9.888 178 1,8 9.903 15 0,2 9.600 -303 -3,1 Κρατικοί υπαλλήλοι 1.439.869 1.535.217 95.348 6,6 1.569.851 34.634 2,3 1.628.877 59.026 3,8 1.654.075 25.198 1,5 1.596.731 -57.344 -3,5 1.479.663 -117.068 -7,3 Ωρομίσθιο Κυβερνητικό Προσωπικό 187.724 197.570 9.846 5,2 194.920 -2.650 -1,3 198.641 3.721 1,9 207.716 9.075 4,6 204.689 -3.027 -1,5 187.758 -16.931 -8,3 Προσωπικό Εξωτερικών Υπηρεσιών 10.816 11.812 996 9,2 12.595 783 6,6 13.723 1.128 9,0 16.441 2.718 19,8 15.812 -629 -3,8 14.231 -1.581 -10,0 Συνεισφορές της Κυβέρνησης στο Τ.Κ.Α. 151.492 170.554 19.062 12,6 176.681 6.127 3,6 180.042 3.361 1,9 182.797 2.755 1,5 187.005 4.208 2,3 193.092 6.087 3,3 Συνεισφορές της Κυβέρνησης σε άλλα Ταμεία 8.132 8.365 233 2,9 8.464 99 1,2 8.734 270 3,2 9.352 618 7,1 9.380 28 0,3 8.969 -411 -4,4 Συνεισφορά της Κυβέρνησης στο Τ.Α.Θ. 37 7 -30 2 -5 0 -2 1 1 20 19 20 0 Συνεισφορά της Κυβέρνησης στο Τ.Κ.Σ. 32.790 34.891 2.101 6,4 35.476 585 1,7 36.795 1.319 3,7 37.061 266 0,7 35.582 -1.479 -4,0 33.107 -2.475 -7,0 β.Συντάξεις και Φιλοδωρήματα 354.407 427.786 73.379 20,7 493.361 65.575 15,3 549.345 55.984 11,3 635.812 86.467 15,7 546.304 -89.508 -14,1 636.995 90.691 16,6

2.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 948.027 1.059.450 111.423 11,8 1.033.592 -25.858 -2,4 1.035.389 1.797 0,2 817.029 -218.360 -21,1 1.111.590 294.561 36,1 976.730 -134.860 -12,1Λειτουργικές Δαπάνες 353.100 369.478 16.378 4,6 376.503 7.025 1,9 403.114 26.611 7,1 407.985 4.871 1,2 392.252 -15.733 -3,9 349.659 -42.593 -10,9 α. Οδοιπορικά 6.496 6.424 -72 -1,1 6.283 -141 -2,2 6.029 -254 -4,0 5.894 -135 -2,2 5.305 -589 -10,0 4.522 -783 -14,8 β.Λειτουργικά 'Εξοδα Γραφείου 40.124 41.686 1.562 3,9 46.701 5.015 12,0 50.469 3.768 8,1 51.695 1.226 2,4 51.626 -69 -0,1 47.624 -4.002 -7,8 γ.Λειτουργικά 'Εξοδα Μη Γραφειακών Χώρων 49.863 46.401 -3.462 -6,9 47.503 1.102 2,4 58.038 10.535 22,2 77.572 19.534 33,7 66.350 -11.222 -14,5 59.217 -7.133 -10,8 δ. Άλλα Λειτουργικά Έξοδα 27.095 28.040 945 3,5 29.710 1.670 6,0 22.928 -6.782 -22,8 28.934 6.006 26,2 24.672 -4.262 -14,7 25.820 1.148 4,7 ε. Αγορά Αναλώσιμων Γραφείου 11.095 10.376 -719 -6,5 10.445 69 0,7 9.402 -1.043 -10,0 8.133 -1.269 -13,5 8.541 408 5,0 7.689 -852 -10,0 στ. Αγορά Αναλώσιμων Μη Γραφειακών Χώρων 218.427 236.551 18.124 8,3 235.861 -690 -0,3 256.248 20.387 8,6 235.757 -20.491 -8,0 235.758 1 0,0 204.787 -30.971 -13,1 Αγορά Ύδατος 65.281 63.562 -1.719 -2,6 62.355 -1.207 -1,9 74.979 12.624 20,2 49.978 -25.001 -33,3 58.421 8.443 16,9 43.000 -15.421 -26,4 Αγορά Φαρμάκων 98.485 99.913 1.428 1,4 103.172 3.259 3,3 109.479 6.307 6,1 104.290 -5.189 -4,7 109.094 4.804 4,6 100.055 -9.039 -8,3 Άλλες Ιατρικές Προμήθειες 17.645 30.526 12.881 73,0 28.526 -2.000 -6,6 29.640 1.114 3,9 28.586 -1.054 -3,6 28.816 230 0,8 28.512 -304 -1,1

Συντηρήσεις και Επιδιορθώσεις 76.604 96.959 20.355 26,6 86.649 -10.310 -10,6 79.355 -7.294 -8,4 97.041 17.686 22,3 77.929 -19.112 -19,7 73.785 -4.144 -5,3 α. Συντηρήσεις Κτιρίων και Γραφείων 18.326 26.720 8.394 45,8 21.709 -5.011 -18,8 14.977 -6.732 -31,0 15.236 259 1,7 12.537 -2.699 -17,7 10.330 -2.207 -17,6 β. Συντηρήσεις Έργων Υποδομής 30.053 39.937 9.884 32,9 33.647 -6.290 -15,7 32.047 -1.600 -4,8 32.512 465 1,5 27.498 -5.014 -15,4 28.509 1.011 3,7 γ. Συντηρήσεις Άλλων Χώρων 1.270 1.167 -103 -8,1 1.204 37 3,2 1.018 -186 -15,4 872 -146 -14,3 894 22 2,5 706 -188 -21,0 δ. Μηχανήματα, Μηχανολογικός και Άλλος Εξοπλι 18.696 19.854 1.158 6,2 19.589 -265 -1,3 20.115 526 2,7 35.959 15.844 78,8 22.757 -13.202 -36,7 20.852 -1.905 -8,4 ε. Τηλεπικοινωνιακός και Μηχανογραφικός Εξοπλισ 8.046 9.053 1.007 12,5 10.299 1.246 13,8 11.004 705 6,8 12.226 1.222 11,1 14.076 1.850 15,1 13.258 -818 -5,8 στ.Άλλες Συντηρήσεις και Επιδιορθώσεις 213 228 15 7,0 201 -27 -11,8 194 -7 -3,5 235 41 21,0 167 -68 -28,9 130 -37 -22,2

959

Εκπαίδευση Προσωπικού/Συνέδρια/Σεμινάρια και Ά 23.317 21.654 -1.663 -7,1 20.294 -1.360 -6,3 18.966 -1.328 -6,5 20.758 1.792 9,4 22.166 1.408 6,8 21.402 -764 -3,4ΓεγονόταΣυμβουλευτικές Υπηρεσίες 58.191 62.729 4.538 7,8 58.821 -3.908 -6,2 64.182 5.361 9,1 54.475 -9.707 -15,1 57.980 3.505 6,4 64.752 6.772 11,7Εκδόσεις και Δημοσιότητα 19.231 20.847 1.616 8,4 19.650 -1.197 -5,7 15.950 -3.700 -18,8 12.463 -3.487 -21,9 16.183 3.720 29,8 11.739 -4.444 -27,5Δαπάνες Άμυνας και Αστυνόμευσης 185.838 202.227 16.389 8,8 213.028 10.801 5,3 206.893 -6.135 -2,9 6.293 -200.600 -97,0 202.523 196.230 3118,5 178.265 -24.258 -12,0 Δαπάνες Αμυντικής Θωράκισης 184.000 200.376 16.376 8,9 211.562 11.186 5,6 205.604 -5.958 -2,8 4.811 -200.793 -97,7 201.000 196.189 4078,0 176.787 -24.213 -12,0Μη Προβλεπόμενες Δαπάνες και Αποθεματικό 0 0 0 #DIV/0! 0 0 #DIV/0! 0 0 ##### 0 0 #DIV/0! 72.057 72.057 #DIV/0! 70.000 -2.057 -2,9Δαπάνες σε Σχέση με τα Έ σοδα 231.746 285.556 53.810 23,2 258.647 -26.909 -9,4 246.929 -11.718 -4,5 218.015 -28.914 -11,7 270.500 52.485 9,3 207.128 -63.372 -23,4 Επιστροφές Άμεσων Φόρων 25.064 41.916 16.852 67,2 27.507 -14.409 -34,4 28.082 575 2,1 28.563 481 1,7 29.031 468 1,6 28.637 -394 -1,4 Επιστροφές Έμμεσων Φόρων 204.866 242.318 37.452 18,3 229.415 -12.903 -5,3 217.294 -12.121 -5,3 187.412 -29.882 -13,8 239.843 52.431 28,0 177.447 -62.396 -26,0 Επιστροφές Τελών και Άλλων Προσόδων 1.816 1.322 -494 -27,2 1.725 403 30,5 1.553 -172 -10,0 2.041 488 31,4 1.626 -415 -20,3 1.044 -582 -35,8 Επιβαρύνσεις/Τόκοι σε επιστροφές 0 0 0 0,0 0 0 0,0 0 0 0,0 0 0 0,0 0 0 0,0 0 0 0,0

3. ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ 2.126.889 2.219.127 92.238 4,3 2.314.242 95.115 4,3 2.402.814 88.572 3,8 2.078.212 -323.996 -13,5 2.091.635 388.611 0,6 1.831.290 -260.345 -12,4Μεταβιβάσεις Εσωτερικού 734.776 776.068 41.292 5,6 822.776 46.708 6,0 852.246 29.470 3,6 722.341 -129.905 -15,2 741.609 394.457 2,7 656.355 -85.254 -11,5 Ημικρατικοί Οργανισμοί 288.940 272.944 -15.996 -5,5 297.556 24.612 9,0 326.858 29.302 9,8 236.658 -90.200 -27,6 237.883 1.225 0,5 218.761 -19.122 -8,0 Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης 127.159 151.607 24.448 19,2 152.302 695 0,5 142.436 -9.866 -6,5 119.610 -22.826 -16,0 112.293 -7.317 -6,1 99.365 -12.928 -11,5 Συμβούλια / Επιτροπές / Οργανώσεις 15.680 15.537 -143 -0,9 15.205 -332 -2,1 18.244 3.039 20,0 17.779 -465 -2,5 33.826 16.047 90,3 17.440 -16.386 -48,4 Άλλες Μεταβιβάσεις Εσωτερικού: 302.997 335.980 32.983 10,9 357.713 21.733 6,5 364.708 6.995 2,0 348.293 -16.415 -4,5 357.607 384.503 2,7 320.789 -36.818 -10,3 (Γενική Κυβερνητική Εισφορά στο Τ.Κ.Α.) 274.775 302.765 27.990 10,2 319.936 17.171 5,7 327.021 7.085 2,2 318.262 -8.759 -2,7 329.000 10.738 3,4 287.000 -42.000 -12,8Μεταβιβάσεις Εξωτερικού 211.780 228.211 16.431 7,8 217.429 -10.782 -4,7 218.848 1.419 0,7 208.377 -10.471 -4,8 248.069 39.692 19,0 212.793 -35.276 -14,2Επιχορηγήσεις 158.792 73.750 -85.042 -53,6 68.135 -5.615 -7,6 87.638 19.503 28,6 98.107 10.469 11,9 101.221 3.114 3,2 87.896 -13.325 -13,2Κοινωνικές Παροχές 1.003.243 1.115.595 112.352 11,2 1.191.974 76.379 6,8 1.233.196 41.222 3,5 1.039.108 -194.088 -15,7 962.146 -76.962 -7,4 835.578 -126.568 -13,2 Παροχές Παιδείας 233.775 243.259 9.484 4,1 232.909 -10.350 -4,3 245.601 12.692 5,4 182.592 -63.009 -25,7 187.869 5.277 2,9 166.746 -21.123 -11,2 Πολιτιστικές Παροχές 8.363 8.942 579 6,9 14.716 5.774 64,6 12.994 -1.722 -11,7 12.740 -254 -2,0 9.172 -3.568 -28,0 7.928 -1.244 -13,6 Παροχές Υγείας 61.876 64.917 3.041 4,9 69.354 4.437 6,8 69.681 327 0,5 57.203 -12.478 -17,9 50.696 -6.507 -11,4 40.034 -10.662 -21,0 Παροχές Στέγασης 63.386 95.037 31.651 49,9 95.356 319 0,3 97.355 1.999 2,1 81.483 -15.872 -16,3 55.800 -25.683 -31,5 50.046 -5.754 -10,3 Παροχές Κοινωνικής Πρόνοιας 553.379 617.006 63.627 11,5 686.429 69.423 11,3 713.546 27.117 4,0 613.132 -100.414 -14,1 568.769 -44.363 -7,2 482.074 -86.695 -15,2 Άλλες Κοινωνικές Παροχές 26.222 23.628 -2.594 -9,9 23.082 -546 -2,3 20.943 -2.139 -9,3 18.229 -2.714 -13,0 17.742 -487 -2,7 15.005 -2.737 -15,4 Ειδικά Ταμεία 56.242 62.806 6.564 11,7 70.128 7.322 11,7 73.076 2.948 4,2 73.729 653 0,9 72.098 -1.631 -2,2 73.745 1.647 2,3Αποζημιώσεις και Έ ξοδα Αγωγών 18.298 25.503 7.205 39,4 13.928 -11.575 -45,4 10.886 -3.042 -21,8 10.281 0 -5,6 38.590 28.309 275,4 38.668 78 0,2

960

ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ 2008 - 2014 (σε χιλιάδες Ευρώ)Πραγματικές Πραγματικές Πραγματικές Πραγματικές Πραγματικές Προϋπολ. Προϋπολ.

Δαπάνες Δαπάνες Δαπάνες Δαπάνες Δαπάνες Δαπάνες ΔαπάνεςΔαπάνη κατά Κεφάλαιο 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

€ € € € € € €ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΟΥΣΙΕΣ 1.737,3 2.872,4 399,6 544,2 368,6 875,0 320,4Προεδρία και Προεδρικό Μέγαρο 0,0 0,0 16,4 17,0 10,3 0,0 0,0Υπουργικό Συμβούλιο 0,0 0,0 0,0 7,0 0,7 0,0 0,0Βουλή των Αντιπροσώπων 341,7 1.637,3 342,0 497,8 314,6 874,7 319,7Δικαστική Υπηρεσία 1.395,6 1.235,1 41,1 22,4 43,0 0,2 0,6

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 24,8 50,7 61,8 51,2 97,0 451,5 588,0Νομική Υπηρεσία 11,7 21,7 34,5 23,3 44,8 441,5 578,0Ελεγκτική Υπηρεσία 13,2 28,9 21,6 27,3 36,5 10,1 10,1Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας 0,0 0,0 5,8 0,6 15,6 0,0 0,0

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 68,3 29,1 93,5 76,9 79,2 45,8 45,0Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας 1,3 0,0 1,8 11,9 6,6 0,0 0,0Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως 9,4 5,6 21,9 1,2 0,0 0,1 0,1Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού 3,2 0,0 10,6 4,5 18,1 10,1 10,1Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα 6,7 3,6 4,8 9,2 5,0 0,1 0,1Γραφείο Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων 0,0 0,0 0,0 0,2 2,0 0,1 0,1Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου 43,4 17,8 50,7 27,4 47,4 35,4 34,6Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών 0,0 0,0 0,0 1,1 0,0 0,0 0,0Υπηρεσία Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών 4,3 2,0 3,6 21,4 0,0 0,1 0,1Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΜΥΝΑΣ 18,3 2,5 14,4 13,5 42,7 2,8 0,1Υπουργείο Άμυνας - Διοίκηση 18,3 2,5 14,4 13,5 42,7 2,8 0,1

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 59.317,7 123.868,6 84.823,7 77.723,8 59.794,9 52.249,4 56.494,8Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος - Διοίκηση 3.475,3 1.776,1 465,6 243,6 328,8 310,1 214,6Τμήμα Γεωργίας 5.991,1 5.615,0 7.334,6 5.674,0 4.386,0 4.323,4 3.290,7Κτηνιατρικές Υπηρεσίες 7.521,1 8.704,9 9.234,1 7.059,5 5.842,8 6.842,8 5.222,7Τμήμα Δασών 7.415,6 7.314,3 6.652,5 5.182,3 4.042,9 5.865,3 4.349,9Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων 22.299,8 89.876,6 44.958,5 46.627,8 34.921,1 23.828,7 34.590,2Τμήμα Γεωλογικής Επισκοπήσεως 1.418,0 1.999,1 1.149,4 809,4 526,7 1.278,7 519,6Μετεωρολογική Υπηρεσία 212,8 310,8 132,9 86,2 209,4 194,7 151,7Τμήμα Αναδασμού 3.455,4 1.376,3 3.178,6 1.428,0 1.895,1 560,1 0,0Μεταλλεία 312,1 298,2 261,4 269,7 209,6 271,1 160,0Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών 2.112,6 2.381,1 2.591,6 2.242,2 2.191,8 2.115,6 1.969,8Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών 5.103,9 4.216,2 7.161,3 6.677,3 3.747,8 5.617,4 4.655,6Τμήμα Περιβάλλοντος 0,0 0,0 1.703,1 1.424,0 1.493,0 1.041,5 1.370,2

961

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΣ 17.364,9 21.798,5 42.742,6 18.338,2 7.646,8 17.973,6 13.827,4Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως - Διοίκηση 342,5 335,4 309,6 315,9 232,1 150,1 186,3Φυλακές 2.154,9 1.590,6 3.884,0 3.595,0 2.332,3 4.322,0 1.995,0Αστυνομία 13.542,0 19.028,9 37.656,2 12.216,2 3.191,8 11.584,8 11.059,0

Πυροσβεστική Υπηρεσία 1.325,5 843,7 892,8 2.211,1 1.890,6 1.916,7 587,1

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΙΕΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΒΙΟΜΗΧ. ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 22.116,7 19.284,7 23.437,7 17.269,9 15.985,0 16.627,3 19.435,6Υπουργείο Ενέργιεας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού - Διοίκηση 4.832,2 3.557,9 828,6 620,9 730,2 16.609,4 19.435,5Υπηρεσίες Εμπορίου και Βιομηχανίας 17.270,5 15.726,8 22.609,1 16.649,1 15.238,2 0,0 0,0Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη 14,1 0,0 0,0 0,0 16,7 17,9 0,1

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ 25.804,7 17.123,1 18.506,3 23.558,4 27.878,9 25.657,8 28.049,1Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων - Διοίκηση 2.692,4 2.476,3 2.070,5 4.168,7 3.831,3 2.843,1 7.906,5Tμήμα Εργασίας 4.986,2 558,3 2.161,0 5.619,9 9.571,7 5.969,3 3.476,5Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων 3,5 1,1 7,1 2,9 6,9 6,9 4,9Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας 13.160,7 11.363,8 10.249,3 9.053,7 9.476,7 10.015,0 8.523,7Κέντρο Παραγωγικότητας 2.487,7 1.424,4 2.241,2 2.932,4 3.598,6 4.921,9 5.816,1Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες 0,0 282,3 623,6 926,3 548,5 800,1 1.150,1Aνώτερο Ξενοδοχειακό Ινστιτούτο Κύπρου 138,1 290,8 554,4 213,8 430,6 455,8 112,3Ανώτερο Τεχνολογικό Ινστιτούτο 53,6 39,8 1,5 0,0 0,0 0,0 0,0Υπηρεσία Βιομηχανικών Σχέσεων 7,3 8,6 0,0 251,9 348,7 400,1 830,1Tμήμα Επιθεώρησης Εργασίας 2.275,2 677,7 597,8 388,9 65,9 245,7 229,0

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ 211.732,2 292.799,4 256.837,4 266.408,2 230.176,4 224.832,9 196.983,3Υπουργείο Εσωτερικών - Διοίκηση 34.493,3 48.496,9 35.436,4 26.739,7 38.689,7 43.316,7 43.120,6Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας 14.387,7 16.565,5 14.744,3 14.449,1 11.621,3 9.391,6 9.041,8Επαρχιακή Διοίκηση Αμμοχώστου 3.128,3 4.662,0 4.683,1 3.371,3 2.440,8 2.502,8 1.680,0Επαρχιακή Διοίκηση Λάρνακας 11.699,9 13.169,8 14.937,1 14.408,4 11.951,8 8.863,4 7.236,3Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού 16.294,0 19.793,7 18.608,4 18.775,2 18.062,9 16.123,6 13.371,1Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου 11.260,8 16.257,8 13.611,6 14.565,8 13.071,1 11.386,2 9.038,3Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως 46.903,1 58.983,0 72.124,9 76.351,4 59.180,7 53.737,5 39.081,8Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μεταναστεύσεως 0,0 84,0 1.119,4 1.191,5 0,0 0,0 0,0Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας 71.563,6 113.616,3 79.603,0 94.494,4 74.619,7 78.804,0 73.999,4Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών 548,2 518,0 475,8 425,8 369,5 298,5 216,1Yπηρεσία Μέριμνας και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων 0,0 135,5 119,4 144,8 141,1 150,0 0,0Πολιτική ΄Αμυνα 823,6 190,6 648,9 54,7 27,8 258,5 197,7Υπηρεσία Ασύλου 629,8 326,4 725,3 1.436,3 0,0 0,0 0,0

962

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ 2.431,4 1.575,8 2.513,3 2.693,5 589,3 3.523,3 5.405,1Υπουργείο Εξωτερικών - Διοίκηση 328,3 288,6 270,0 614,4 423,5 1.623,3 4.705,1Εξωτερικές Υπηρεσίες 2.103,0 1.287,2 2.243,3 2.079,1 165,8 1.900,0 700,0

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 33.956,5 24.217,0 58.775,7 20.133,1 110.877,7 120.875,3 87.435,6Υπουργείο Οικονομικών - Διοίκηση 9.674,1 4.472,9 35.675,8 141,6 94.342,8 65.960,2 38.026,9Τελωνεία 408,0 354,6 1.635,3 452,9 303,4 310,2 271,2Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων 27,4 18,9 14,1 47,6 58,7 30,1 28,1Στατιστική Υπηρεσία 3.106,6 3.368,5 3.471,1 5.861,9 2.059,0 2.583,3 2.141,7Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών 5,4 1,0 6,2 7,0 2,6 0,0 0,0Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού 736,2 112,7 553,4 537,5 1.511,4 650,6 1.138,6Τυπογραφείο 231,1 120,7 145,9 1.166,5 1.632,8 1.501,5 181,5Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής 19.767,6 15.767,8 17.274,0 11.918,2 10.967,0 20.688,0 16.647,7Μη Προβλεπόμενες Δαπάνες και Αποθεματικό - Αναπτυξιακές Δαπάνες 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 29.151,5 29.000,0

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ 20.121,9 45.317,1 32.586,7 25.946,4 23.633,5 75.154,3 95.437,6Γεν. Διευθ. Ευρωπ. Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης 19.732,8 43.538,0 32.014,9 25.756,3 23.535,1 75.089,2 95.309,3Γενικό Λογιστήριο 389,1 1.779,1 571,7 190,2 98,4 65,0 128,3

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 226.004,1 235.890,3 246.944,1 224.517,2 168.291,9 167.594,9 151.154,5Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού - Διοίκηση 21.837,4 12.909,6 10.186,9 68.356,4 42.314,5 32.624,1 27.789,2Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 122.070,3 118.004,8 135.104,9 138.306,7 108.936,0 115.202,0 108.116,6Μέση Εκπαίδευση 30.391,6 32.539,7 29.595,2 910,1 516,5 584,7 520,1Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 3.127,2 2.358,6 3.695,3 427,8 474,1 409,7 256,7Δημοτική Εκπαίδευση 27.891,3 39.062,0 43.102,5 788,0 580,2 1.123,1 702,5Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 3.658,0 4.127,0 5.189,9 2.857,5 2.212,2 2.785,4 2.563,2Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 279,2 259,5 155,0 129,6 101,6 130,1 130,1Πολιτιστικές Υπηρεσίες 16.749,1 26.629,2 19.914,4 12.741,2 13.156,6 14.735,9 11.076,1

963

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ 69.663,2 90.899,0 118.541,6 126.646,4 62.534,4 68.093,3 47.653,1Υπουργείο Συγκοινωνιών και `Εργων - Διοίκηση 4.582,1 7.444,1 4.145,6 4.256,4 4.048,5 1.275,1 2.144,0Τμήμα Δημοσίων `Εργων 51.245,0 69.491,0 90.854,5 106.309,4 46.373,3 41.039,4 30.837,5Τμήμα Ελέγχου 0,0 0,0 10.088,7 1.839,4 512,0 10.007,2 2.010,1Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών 92,9 2.833,6 421,0 498,4 358,2 448,0 410,0Τμήμα Αρχαιοτήτων 1.957,2 1.584,9 1.443,9 1.614,7 2.093,6 2.945,2 1.839,6Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας 4.793,2 1.618,2 4.521,2 2.665,6 3.875,4 6.227,5 5.004,6Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας 3.460,6 1.215,8 472,6 636,4 243,1 1.065,4 745,1Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών 2.033,1 1.756,3 1.768,7 1.671,3 1.882,7 1.852,6 1.530,1Τμήμα Οδικών Μεταφορών 914,7 2.764,7 2.988,3 3.057,5 1.093,4 3.141,7 3.118,1Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών 584,4 2.190,4 1.837,0 4.097,3 2.054,2 91,1 14,1

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ 15.556,5 18.128,9 15.736,3 17.464,0 16.996,7 27.962,3 19.302,1Υπουργείο Υγείας - Διοίκηση 6.283,9 7.177,3 4.064,5 5.770,2 4.381,9 7.852,1 4.871,7Ιατρικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας 7.233,4 9.027,5 9.114,0 9.594,5 9.706,5 18.049,7 13.015,1Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας 269,6 230,7 372,3 157,0 164,0 168,1 77,7Οδοντιατρικές Υπηρεσίες 163,7 169,2 142,2 161,4 137,9 114,3 56,5Φαρμακευτικές Υπηρεσίες 347,9 416,8 856,0 663,8 1.226,2 381,3 206,1Γενικό Χημείο του Κράτους 1.258,0 1.107,2 1.187,2 1.117,1 1.380,2 1.396,8 1.075,1

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 705.918,5 893.857,0 902.014,8 821.385,1 724.993,1 801.919,5 722.131,7

964

ΠΙΝΑΚΑΣ 6. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΘΕΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ OΠΩΣ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ 2014

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 1. ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 138 140

2. ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 15.202 15.030

3. ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 289 289

4. ΑΜΥΝΑ 4.353 4.346

5. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 5.678 5.632

6. ΠΑΙΔΕΙΑ 11.565 11.558

37.225 36.995

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΣΥΝΟΛΟ ΘΕΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ (I+II) 37.225 36.995

I. ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 138 140

Κεφάλαιο 01.01 - Προεδρία και Προεδρικό Μέγαρο 10 12

Κεφάλαιο 01.04 - Βουλή των Αντιπροσώπων 83 83

Κεφάλαιο 02.01.11 - Επίτροπος Νομοθεσίας και Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού 1 1

Κεφάλαιο 02.03 - Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας 5 5

Κεφάλαιο 03.01 - Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας 5 5

Κεφάλαιο 03.03 - Επιτροπή Προστασία Ανταγωνισμού 5 5

Κεφάλαιο 03.04 - Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα 1 1

Κεφάλαιο 03.05 - Γραφείο Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων 1 1

Κεφάλαιο 03.06 - Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου 1 1

Κεφάλαιο 03.07 - Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών 5 5

Κεφάλαιο 03.08 - Υπηρεσία Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών 1 1

Κεφάλαιο 03.09 - Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων 3 3

Κεφάλαιο 11.01 - Υπουργείο Άμυνας, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 12.01 - Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 13.01 - Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 14.01 - Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 15.01 - Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 16.01 - Υπουργείο Εσωτερικών, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 17.01 - Υπουργείο Εξωτερικών, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 18.01 - Υπουργείο Οικονομικών, Διοίκηση 1 1

Υποδιαίρεση 14 - Εφοριακό Συμβούλιο 6 6

965

Κεφάλαιο 20.01 - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 21.01 - Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, Διοίκηση 1 1

Κεφάλαιο 22.01 - Υπουργείο Υγείας, Διοίκηση 1 1

II ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ (Α+Β+Γ+Δ+Ε) 37.087 36.855

Α. ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 15.202 15.030

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 773 767

Κεφάλαιο 01.01 - Προεδρία και Προεδρικό Μέγαρο 1 1

Κεφάλαιο 01.03 - Υπουργικό Συμβούλιο 12 12

Κεφάλαιο 01.04 - Βουλή των Αντιπροσώπων 102 102

Κεφάλαιο 02.01 - Νομική Υπηρεσία 127 126

Κεφάλαιο 02.02 - Ελεγκτική Υπηρεσία 113 113

Κεφάλαιο 02.03 - Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας 1 1

Κεφάλαιο 03.02 - Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως 21 21

Κεφάλαιο 03.03 - Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού 15 15

Κεφάλαιο 03.06 - Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου 28 28

Κεφάλαιο 03.08 - Υπηρεσία Συνεργατικών Εταιρειών 55 54

Κεφάλαιο 19.01 - Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης 65 64

Κεφάλαιο 19.02 - Γενικό Λογιστήριο 233 230

12 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 1.548 1.531

Κεφάλαιο 12.01 - Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Διοίκηση 9 9

Κεφάλαιο 12.02 - Τμήμα Γεωργίας 386 381

Κεφάλαιο 12.04 - Κτηνιατρικές Υπηρεσίες 189 186

Κεφάλαιο 12.05 - Τμήμα Δασών 309 309

Κεφάλαιο 12.06 - Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων 279 274

Κεφάλαιο 12.07 - Τμήμα Γεωλογικής Επισκοπήσεως 50 50

Κεφάλαιο 12.08 - Τμήμα Μετεωρολογίας 69 69

Κεφάλαιο 12.09 - Τμήμα Αναδασμού 69 66

Κεφάλαιο 12.10 - Μεταλλεία 11 11

Κεφάλαιο 12.11 - Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών 79 78

Κεφάλαιο 12.12 - Τμήμα Αλιείας και Θαλλασίων Ερευνών 66 66

Κεφάλαιο 12.13 - Τμήμα Περιβάλλοντος 32 32

13 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΣ 19 19

966

Κεφάλαιο 13.01 - Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, Διοίκηση 19 19

14 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 235 229

Κεφάλαιο 14.01 - Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού, Διοίκηση 168 162

Κεφάλαιο 14.04 - Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη 67 67

15 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ 943 930

Κεφάλαιο 15.01 - Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Διοίκηση 5 4

Κεφάλαιο 15.02 - Τμήμα Εργασίας 95 95

Κεφάλαιο 15.03 - Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων 299 299

Κεφάλαιο 15.04 - Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας 351 340

Κεφάλαιο 15.05 - Κέντρο Παραγωγικότητας 36 35

Κεφάλαιο 15.06 - Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες 26 26

Κεφάλαιο 15.07 - Ανώτερο Ξενοδοχειακό Ινστιτούτο Κύπρου 18 18

Κεφάλαιο 15.09 - Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων 34 34

Κεφάλαιο 15.10 - Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας 79 79

16 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ 1.188 1.174

Κεφάλαιο 16.01 - Υπουργείο Εσωτερικών, Διοίκηση 89 88

Κεφάλαιο 16.08 - Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως 227 224

Κεφάλαιο 16.09 - Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης 1 1

Κεφάλαιο 16.10 - Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας 740 736

Κεφάλαιο 16.11 - Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών 93 87

Κεφάλαιο 16.13 - Πολιτική Άμυνα 38 38

17 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ 231 231

Κεφάλαιο 17.01 - Υπουργείο Εξωτερικών, Διοίκηση 25 25

Κεφάλαιο 17.02 - Εξωτερικές Υπηρεσίες 206 206

18 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 4.320 4.250

Κεφάλαιο 18.01 - Υπουργείο Οικονομικών, Διοίκηση 67 67

Υποδιαίρεση 16 - Υπηρεσίες Κρατικών Αγορών και Προμηθειών 73 70

967

Κεφάλαιο 18.03 - Τελωνεία 406 395

Υποδιαίρεση 11 - Υπηρεσία Φόρου Προστιθέμενης Αξίας 258 257

Κεφάλαιο 18.04 - Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων 339 339

Κεφάλαιο 18.05 - Στατιστική Υπηρεσία 116 114

Κεφάλαιο 18.07 - Τμήμα Δημόσιας Διοικήσεως και Προσωπικού 48 48

Υποδιαίρεση 11 - Γενικό Διοικητικό Προσωπικό 359 355

Υποδιαίρεση 12 - Γενικό Γραμματειακό Προσωπικό 2.240 2.218

Υποδιαίρεση 13 - Γενικό Βοηθητικό Προσωπικό 161 144

Υποδιαίρεση 16 - Κυπριακή Ακαδημία Δημόσιας Διοίκησης 13 13

Κεφάλαιο 18.08 - Τυπογραφείο 76 66

Κεφάλαιο 18.09 - Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής 164 164

19 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ 1.335 1.298

Κεφάλαιο 21.02 - Τμήμα Δημοσίων Έργων 312 293

Κεφάλαιο 21.03 - Τμήμα Ελέγχου 8 8

Κεφάλαιο 21.05 - Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών 13 13

Κεφάλαιο 21.08 - Τμήμα Αρχαιοτήτων 71 68

Κεφάλαιο 21.09 - Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας 322 318

Κεφάλαιο 21.10 - Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας 81 79

Κεφάλαιο 21.11 - Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών 327 321

Κεφάλαιο 21.12 - Τμήμα Οδικών Μεταφορών 110 110

Κεφάλαιο 21.13 - Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών 91 88

20 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ 4.610 4.601

Κεφάλαιο 22.01 - Υπουργείο Υγείας, Διοίκηση 3.119 3.116

Κεφάλαιο 22.02 - Ιατρικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας 1.080 1.078

Κεφάλαιο 22.03 - Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας 92 92

Κεφάλαιο 22.04 - Οδοντιατρικές Υπηρεσίες 77 73

Κεφάλαιο 22.05 - Φαρμακευτικές Υπηρεσίες 151 151

Κεφάλαιο 22.06 - Γενικό Χημείο του Κράτους 91 91

Β. ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 289 289

Κεφάλαιο 01.05 - Δικαστική Υπηρεσία 289 289

Γ. ΑΜΥΝΑ 4.353 4.346

968

Κεφάλαιο 11.01 - Υπουργείο Άμυνας, Διοίκηση 107 100

Κεφάλαιο 11.02 - Κυπριακός Στρατός 4.246 4.246

Δ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 5.678 5.632

Κεφάλαιο 13.02 - Φυλακές 370 366

Κεφάλαιο 13.03 - Αστυνομία 4.572 4.530

Κεφάλαιο 13.04 - Πυροσβεστική Υπηρεσία 736 736

Ε. ΠΑΙΔΕΙΑ 11.565 11.558

Κεφάλαιο 20.01 - Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Διοίκηση 320 319

Υποδιαίρεση 11 - Τεχνικές Υπηρεσίες 44 42

Υποδιαίρεση 12 - Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας 37 37

Κεφάλαιο 20.02 - Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 8 8

Κεφάλαιο 20.03 - Μέση Εκπαίδευση 5.539 5.539

Κεφάλαιο 20.04 - Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 497 494

Κεφάλαιο 20.05 - Δημοτική Εκπαίδευση 5.055 5.054

Υποδιαίρεση 13 - Σχολή Τυφλών 6 6

Υποδιαίρεση 14 - Σχολή Κωφών 2 2

Κεφάλαιο 20.06 - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 11 11

Κεφάλαιο 20.07 - Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 5 5

Κεφάλαιο 20.08 - Πολιτιστικές Υπηρεσίες 14 14

Υποδιαίρεση 14 - Κυπριακή Βιβλιοθήκη 27 27

ΠΙΝΑΚΑΣ 7. ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝΤΟΣ ΕΝΑΛΛΑΞΙΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

969

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ / ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΓΔΠ ΓΓΠ ΓΒΠ Σύνολο

ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ 10 40 1 51

ΥΠΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 2 13 0 15

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ 1 22 0 23

ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 0 129 7 136

ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 1 56 2 59

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠ. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 1 2 0 3

ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 1 13 1 15

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ 10 31 1 42

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ 7 23 3 33

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ 0 9 1 10

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ 0 7 0 7

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΤΡ. ΠΡΟΣΤΑΣ. ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 7 6 0 13

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΦΟΡΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ 2 0 0 2

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ 1 7 0 8

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ 1 6 1 8

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΝ/ΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ 0 9 1 10

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ 13 5 0 18

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΜΥΝΑΣ 16 40 2 58

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 3 144 7 154

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΣ 16 39 0 55

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 8 116 7 131

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ 24 195 12 231

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ 160 630 40 830

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ 13 62 4 79

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 31 506 13 550

ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ 2 18 0 20

ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ 1 56 1 58

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 29 138 5 172

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ 16 268 11 295

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ 19 324 12 355

ΣΥΝΟΛΟ 395 2914 132 3441

ΓΔΠ (Γενικό Διοικητικό Προσωπικό)

ΓΓΠ (Γενικό Γραμματειακό Προσωπικό)

ΓΒΠ (Γενικό Βοηθητικό Προσωπικό)

970

ΠΙΝΑΚΑΣ 8. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2012-2014

Πραγματικά Προϋπολογισμός Προϋπολογιζόμενα

Τμήμα Δαπάνη 2012 2013 2014Αύξηση / Μείωση

προς 2012

€ € € € %

Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γενική Κυβερνητική Εισφορά (επί των μισθών) 318.261.601 329.000.000 287.000.000 36% -31.261.601 -10%Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων Χορηγία σε Συνταξιούχους 32.624.141 0 0 0% -32.624.141 -100%Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων Συμπλήρωμα κατώτατης σύνταξης 26.459.974 26.770.000 26.800.000 3% 340.026 1%

377.345.716 355.770.000 313.800.000 39% -63.545.716 -17%Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας Χορηγία σε Εθελοντικούς Οργανισμούς 9.153.000 8.853.000 7.353.000 1% -1.800.000 -20%Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας

Προσωπικά μικροέξοδα τροφίμων που διαμένουν σε στέγες των Υπηρεσιών 65.090 105.035 118.223 0% 53.133 82%

Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας

Χορηγήματα για συντήρηση παιδιών σε ανάδοχες οικογένειες 1.310.730 1.849.915 1.657.723 0% 346.993 26%

Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας Βοήθημα σε εγκλωβισμένους 2.216.060 2.432.700 2.234.740 0% 18.680 1%

12.744.880 13.240.650 11.363.686 1% -1.381.194 -11%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Επίδομα βαριάς κινητικής αναπηρίας 6.548.677 6.750.000 6.750.000 1% 201.323 3%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Χορηγία στην ΕΠΝΙΚΑ 268.202 350.000 300.000 0% 31.798 12%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Επίδομα φροντίδας τετραπληγικών ατόμων 6.037.185 6.500.000 6.150.000 1% 112.815 2%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Χορηγία ΚΥΣΟΑ 80.000 70.000 70.000 0% -10.000 -13%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Χορηγίες σε εθελοντικούς οργανισμούς 142.710 200.000 180.000 0% 37.290 26%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Επαγγελματική αποκατάσταση αναπήρων 298.750 300.000 320.000 0% 21.250 7%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Συνεισφορά στο Ταμείο Διακίνησης Αναπήρων 403.410 600.000 600.000 0% 196.590 49%

971

Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Σχέδιο Αγοράς τροχοκαθίσματος 599.798 600.000 700.000 0% 100.202 17%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες

Οικονομική Βοήθεια Αναπήρων Απόκτησης αυτοκινήτου 1.457.477 507.500 700.000 0% -757.477 -52%

Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Σχέδιο Αγοράς τεχνικών μέσων 699.784 700.000 800.000 0% 100.216 14%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Επίδομα φροντίδας παραπληγικών 2.419.960 2.500.000 2.650.000 0% 230.040 10%Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με αναπηρίες Επίδομα τυφλών 11.304.969 11.500.000 10.700.000 1% -604.969 -5%

30.260.922 30.577.500 29.920.000 4% -340.922 -1%

Διοίκηση Κατά Χάρη Βοήθειες Υπουργού 93.700 320.000 320.000 226.300 242%Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων Κοινωνική Σύνταξη * 64.371.215 67.620.000 57.620.000 7% -6.751.215 -10%Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας Δημόσιο Βοήθημα * 203.329.380 210.650.000 160.000.000 20% -43.329.380 -21%

Διοίκηση Επίδομα τέκνου ** 0 0 120.000.000 15% 120.000.000

Διοίκηση Συντάξεις σε τραυματίες Παγκοσμίων Πολέμων 0 0 1.500.000 0% 1.500.000

Διοίκηση Πασχαλινό Επίδομα ** 0 0 4.000.000 0% 4.000.000

Διοίκηση Χορηγία στο Ταμείο Ανακουφίσεως Παθόντων 0 0 19.000.000 2% 19.000.000

Διοίκηση Χορηγία σε Συνταξιούχους ** 0 0 85.000.000 11% 85.000.000

267.794.295 278.590.000 447.440.000 56% 179.645.705

ΚΕΠΑ Κατάρτιση / Επιμόρφωση / Εκπαίδευση 242.866 300.000 200.000 -42.866 -18%

Τμήμα Εργασίας Χορηγία στην Επιτροπή Ισότητας των Φύλων 63.228 54.000 44.000 -19.228 -30%

306.094 354.000 244.000 0% -62.094 -20%

688.451.907 678.532.150 802.767.686 114.315.779 17%

* Τα κονδύλια αυτά για το 2012 και 2013 δεν βρίσκονταν στη Διοίκηση αλλά στις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευη** Τα κονδύλια αυτά για το 2012 και 2013 δεν βρίσκονταν στη Διοίκηση αλλά στην Υπηρεσία Χορηγιών και Επιδομάτων και στο Υπουργείο Οικονομ

972

ΜΕΡΟΣ ΣΤ

ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΛΛΑΓΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Επικαιροποιημένο Μακροοικονομικό Σενάριο

Αλλαγή Μακροοικονομικών Μεγεθών

Στα πλαίσια της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής από την Τρόικα και σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα του εννιαμήνου, έχει συμφωνηθεί η αναθεώρηση του μακροοικονομικού σεναρίου για την προγραμματική περίοδο. Η αναθεώρηση αυτή επηρεάζει τα διάφορα μακροοικονομικά μεγέθη όπως το ρυθμό ανάπτυξης, το δημοσιονομικό ισοζύγιο, κ.ά..

2. Ο Προϋπολογισμός του 2014 και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΜΔΠ) 2014-2016 έχουν ετοιμαστεί και κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων με βάση το μακροοικονομικό σενάριο που συμφωνήθηκε με την Τρόικα τον περασμένο Απρίλιο.

3. Με βάση το νέο μακροοικονομικό σενάριο τα κυριότερα μακροοικονομικά μεγέθη διαμορφώνονται ως ακολούθως:

Έτος Ρυθμός Ανάπτυξης

%

Αγορά Εργασίας

(%)

Πληθωρισμός

(% AEΠ)

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών

11/2013 04/2013 11/2013 04/2013 11/2013 04/2013 11/2013 04/2013

2013 -7,7 -8,7 16,7 17 0,8 1,0 -1,4 -2,0

2014 -4,8 -3,9 19,8 19,5 1,0 1,2 0,3 -0,6

2015 0,9 1,1 19 18,7 1,5 1,6 0,2 -0,3

2016 1,9 1,9 17,7 17,5 1,7 1,7 0,0 -0,3

Ρυθμός Ανάπτυξης

4. Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες προβλέψεις του νέου επικαιροποιημένου μακροοικονομικού σεναρίου, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας για το 2013 συνεχίζει να είναι αρνητικός αλλά βελτιωμένος κατά 1 ποσοστιαία μονάδα σε σύγκριση το προηγούμενο μακροοικονομικό σενάριο. Με βάση το νέο επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να είναι αρνητικός και να κυμανθεί γύρω στο 7,7% σε σύγκριση με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης ύψους 8,7% σε πραγματικούς όρους που προβλεπόταν, λόγω καλύτερης απόδοσης της καταναλωτικής ζήτησης.

5. Για το 2014, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας αναμένεται να συνεχίσει να είναι αρνητικός και να κυμανθεί γύρω στο 4,8% σε σύγκριση με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης ύψους 3,9% σε πραγματικούς όρους, που ήταν στο βασικό μακροοικονομικό σενάριο του Απριλίου. Με βάση το ίδιο μακροοικονομικό σενάριο από το 2015 και μετά προβλέπεται ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας θα είναι θετικοί. Για το 2015 ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται να ανέλθει στο 0,9% σε σύγκριση με 1,1% σε πραγματικούς όρους ενώ για το 2016 προβλέπεται να παραμείνει στα ίδια επίπεδα με τις προβλέψεις του μακροοικονομικού σεναρίου του Ιουλίου και αναμένεται να φθάσει το 1,9% λόγω βελτίωσης του οικονομικού κλίματος και των εξελίξεων που αναμένονται στον τομέα της ενέργειας.

Αγορά Εργασίας

6. Με βάση το νέο επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο, το ποσοστό ανεργίας για το 2013 αναμένεται να ανέλθει στο 16,7% σε σύγκριση με ποσοστό ανεργίας 17% του εργατικού δυναμικού του προηγούμενου μακροοικονομικού σεναρίου.

7. Η συνεχιζόμενη επιδείνωση της αναπτυξιακής πορείας της κυπριακής οικονομίας συνεχίζει να επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό την αγορά εργασίας όπου για το 2014 με βάση το νέο επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να αυξηθεί στο 19,8% του εργατικού δυναμικού σε σύγκριση με 19,5% που προβλεπόταν με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου λόγω της απότομης

973

προσαρμογής που συντελείται στην αγορά εργασίας. Για το 2015 και 2016 αναμένεται ότι το ποσοστό ανεργίας θα μειωθεί οριακά λόγω σταδιακής ανάκαμψης της οικονομίας, αλλά θα συνεχίσει να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα. Συγκεκριμένα το 2015 το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί στο 19,0% και το 2016 στο 17,7% σε σύγκριση με 18,7% και 17,5% το αντίστοιχα με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου.

Πληθωρισμός

8. Ο ρυθμός πληθωρισμού εκτιμάται το 2013 ότι θα περιορισθεί στο 0,8% σε σύγκριση με 10% που προβλεπόταν με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου λόγω των αρνητικών εξελίξεων στην αγορά εργασίας και της συρρίκνωσης της εγχώριας ζήτησης παρά την επιβολή αυξημένων φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα κίνησης, στα καπνικά και αλκοολούχα προϊόντα καθώς και της αύξησης του κανονικού συντελεστή του ΦΠΑ από 17% σε 18%.

9. Για το 2014 ο ρυθμός πληθωρισμού εξακολουθεί να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα και αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 1.0% σε σύγκριση με 1,2% που προβλεπόταν με βάση το προηγούμενο μακροοικονομικό σενάριο παρά την επιβολή από 1/1/2014 νέων φορολογιών όπως της αύξησης του κανονικού συντελεστή του ΦΠΑ από 18% σε 19%, της αύξησης του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ από 8% σε 9% και της αύξησης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα κίνησης (βενζίνη και πετρέλαιο) κατά 5 σεντ το λίτρο. Για το 2015 ο ρυθμός πληθωρισμού αναμένεται να ανέλθει στο 1,5% σε σύγκριση με 1,6% που προβλεπόταν με βάση το προηγούμενο μακροοικονομικό σενάριο ενώ για το 2016 αναμένεται στα ίδια επίπεδα με τις προβλέψεις του μακροοικονομικού σεναρίου του Ιουλίου δηλαδή στο 1,7%.

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών

10. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2013 με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο παρουσιάζεται βελτιωμένο και προβλέπεται γύρω στο -1,4% του ΑΕΠ σε σύγκριση με -2,0% του ΑΕΠ που προβλέπεται με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου. Για το 2014 προβλέπεται περαιτέρω βελτίωση και το ισοζύγιο μετατρέπεται σε πλεονασματικό. Συγκεκριμένα το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προβλέπεται να ανέλθει στο 0,3% του ΑΕΠ σε σύγκριση με έλλειμμα ύψους -0,6% του ΑΕΠ που προβλεπόταν με βάση το προηγούμενο μακροοικονομικό σενάριο. Για το 2015 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προβλέπεται να κυμανθεί γύρω στο 0,2% του ΑΕΠ ενώ για το 2016 προβλέπεται να είναι ισοσκελισμένο.

Δημόσια Οικονομικά

11. Με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο οι δημοσιονομικοί στόχοι για τα έτη 2013-2016 διαμορφώνονται ως ακολούθως:

Έτος Πρωτογενές

Ισοζύγιο

(€ εκατομ.)

Πρωτογενές

Ισοζύγιο

(% AEΠ)

Δημοσιονομικό

Ισοζύγιο

(% AEΠ)

11/2013 07/2013 11/2013 07/2013 11/2013 07/2013

2013 -59816 -39517 -3,617 -2,418 -7,817 -8,318

2014 -483 -679 -3,1 -4¼ -7,1 -8,4

2015 -339 -351 -2,1 -2,1 -6,1 -6,3

2016 201 209 1,2 1,2 -2,8 -2,9

12. Όπως φαίνεται από τον πιο πάνω πίνακα το πρωτογενές ισοζύγιο για το 2013 παρουσιάζει επιδείνωση σε σύγκριση με το πρωτογενές ισοζύγιο του μακροοικονομικού σεναρίου του Ιουλίου λόγω της αποζημίωσης που δόθηκε στα Ταμεία Προνοίας και συντάξεων που διέθεταν καταθέσεις στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα ύψους €299 εκατομ. ή ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 1,8%. Χωρίς την περίληψη του υπό αναφορά ποσού το πρωτογενές ισοζύγιο παρουσιάζεται βελτιωμένο κατά €96 εκατομ. ή 0,6% του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα το πρωτογενές ισοζύγιο το 2013 περιλαμβανομένου και του ποσού της αποζημίωσης προβλέπεται στο -3,6% του ΑΕΠ σε σύγκριση με -2,4% που προβλεπόταν με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου δηλαδή παρουσιάζει επιδείνωση κατά 1.2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ή €203 εκατομ. σε απόλυτους αριθμούς.

13. Το 2014 το πρωτογενές ισοζύγιο παρουσιάζεται βελτιωμένο σε σύγκριση με το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου, τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα το

16 Περιλαμβανομένης της αποζημίωσης που δόθηκε στα Ταμεία Προνοίας και συντάξεων που διέθεταν καταθέσεις στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα ύψους 1,8% του ΑΕΠ.

17 Εξαιρουμένου της αποζημίωσης που δόθηκε στα Ταμεία Προνοίας και συντάξεων που διέθεταν καταθέσεις στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα ύψους 1,8% του ΑΕΠ.

974

πρωτογενές ισοζύγιο το 2014 προβλέπεται στο -3,1% του ΑΕΠ σε σύγκριση με -4,25% που προβλεπόταν με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου δηλαδή παρουσιάζει βελτίωση κατά 1.1 ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ ή €195 εκατομ. σε απόλυτους αριθμούς. Για τα έτη 2015 και 2016 οι προβλέψεις για το πρωτογενές ισοζύγιο ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν οι ίδιες με αυτές του προηγούμενου μακροοικονομικού σεναρίου.

14. Το Δημοσιονομικό Ισοζύγιο το 2013 με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο παρουσιάζεται βελτιωμένο κατά 0.5 ποσοστιαία μονάδα σε σύγκριση με το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου ενώ το 2014 παρουσιάζεται βελτιωμένο κατά 1.3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο το Δημοσιονομικό Ισοζύγιο το 2014 αναμένεται να περιορισθεί στο 7,1% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 8,4% του ΑΕΠ του προηγούμενου μακροοικονομικού σεναρίου λόγω βελτιωμένης βάσης του 2013 που υπερκαλύπτει την προβλεπόμενη μεγαλύτερη ύφεση του 2014, καθώς και λόγω των πρόσθετων μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης (0.3 π.μ. του ΑΕΠ) που λήφθηκαν για το 2014. Για τα έτη 2015 και 2016 παρουσιάζεται οριακά βελτιωμένο.

15. Το δημόσιο χρέος με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο εκτιμάται ότι το 2013 θα ανέλθει στα €18.767 εκατομ. ή 114% του ΑΕΠ και παραμένει το ίδιο με το προηγούμενο μακροοικονομικό σενάριο. Για το 2014 το δημόσιο χρέος αναμένεται να παραμείνει στα ίδια επίπεδα σε απόλυτους αριθμούς με το προηγούμενο μακροοικονομικό σενάριο δηλαδή γύρω στα €19.631 εκατομ., ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ διαφοροποιείται λόγω αναθεώρησης του ύψους του ονομαστικού ΑΕΠ. Ως ποσοστό του ΑΕΠ, το δημόσιο χρέος αναμένεται το 2014 να ανέλθει στο 124,4% σε σύγκριση με 123% του ΑΕΠ που προβλεπόταν με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του Ιουλίου. Για τα έτη 2015 και 2016 το δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί στα €19.406 εκατομ. και €19.139 εκατομ. αντίστοιχα ή στο 120% και 114% ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Γενική Κυβέρνηση

16. Τα έσοδα και οι δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης με βάση το νέο επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο έχουν ως ακολούθως:

Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης

17. Τα δημόσια έσοδα για το 2014 θα περιορισθούν στα €6.415 εκατομ. σε σύγκριση με €6.595 εκατομ. το 2013 σημειώνοντας μείωση ύψους 2,7% παρά την εφαρμογή σειράς φορολογικών μέτρων όπως έχουν συμφωνηθεί και νομοθετηθεί στα πλαίσια του μακροοικονομικού προγράμματος προσαρμογής με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Τρόικα) λόγω της μη διατήρησης των εσόδων προσωρινής φύσης του 2013.

18. Αναλυτικότερα, οι εισπράξεις από την κατηγορία “φορολόγηση του εισοδήματος και της περιουσίας” υπολογίζεται να μειωθούν το 2014 στα €1.795 εκατομ. σε σύγκριση με €1.919 εκατομ. του προηγούμενου χρόνου σημειώνοντας μείωση ύψους 6,5% λόγω χαμηλότερης απόδοσης του φόρου εισοδήματος για φυσικά και νομικά πρόσωπα.

19. Οι εισπράξεις από την κατηγορία “φόροι παραγωγής και εισαγωγής” προβλέπεται το 2014 να σημειώσουν μείωση ύψους 3,1% και να κατέλθουν στα €2.346 εκατομ. σε σύγκριση με €2.420 εκατομ. τον προηγούμενο χρόνο παρά την αύξηση στους φόρους κατανάλωσης στα πετρελαιοειδή και της αύξησης των συντελεστών τόσο του κανονικού όσο και του μειωμένου συντελεστή του ΦΠΑ κατά μια ποσοστιαία μονάδα λόγω μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας που οδηγεί σε μείωσης της καταναλωτικής ζήτησης.

20. Οι συνεισφορές στα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων προβλέπεται να αυξηθούν οριακά κατά 0,4% το 2014 και να ανέλθουν στα €1.439 εκατομ. σε σύγκριση με €1.433 εκατομ. το 2013 λόγω της αύξησης του ποσοστού εισφορών στα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

21. Τα άλλα έσοδα προβλέπεται να αυξηθούν στα €833 εκατομ. το 2014 σε σύγκριση με €821 εκατομ. τον προηγούμενο χρόνο παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 1,5% λόγω αύξηση των τελών χρέωσης των παρεχομένων κρατικών υπηρεσιών.

Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης

22. Όσον αφορά τις δημόσιες δαπάνες της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται ότι, για το 2014 θα μειωθούν στα €7.541 εκατομ. σε σύγκριση με €7.882 εκατομ. σημειώνοντας μείωση ύψους 4,3% λόγω κυρίως της μη επανάληψης προσωρινών δαπανών όπως της αποζημίωσης των ταμείων προνοίας και συντάξεων που απομειώθηκαν οι καταθέσεις τους στην πρώην Λαϊκή Τράπεζα καθώς και στις μειώσεις των απολαβών του δημόσιου τομέα και της περαιτέρω στόχευσης των κοινωνικών παροχών.

23. Αναλυτικότερα, οι απολαβές προσωπικού προβλέπεται να μειωθούν το 2014 στα €2.450 εκατομ. από τα €2.630 εκατομ. του προηγούμενου χρόνου σημειώνοντας μείωση ύψους 6,8% παρά την αναμενόμενη επιτάχυνση του αριθμού των πρόωρων αφυπηρετήσεων λόγω της εφαρμογής της πρόσθετης καθολικής μείωσης ύψους 3% στις απολαβές των εργαζομένων και της εφαρμογής σε ετήσια βάση της κλιμακωτής μείωσης που επιβλήθηκε περί τα μέσα του 2013 στους μισθούς των εργαζομένων.

975

24. Οι κοινωνικές δαπάνες προβλέπεται το 2014 να αυξηθούν στα €2.658 εκατομ. σε σύγκριση με €2.573 εκατομ. τον προηγούμενο χρόνο σημειώνοντας αύξηση ύψους 3,3% λόγω της αύξησης των δαπανών για επιδόματα ανεργίας και πλεονάζοντος προσωπικού σε συνδυασμό με τη μη αναπροσαρμογή των συντάξεων κατά την προγραμματική περίοδο..

25. Οι δαπάνες για τόκους προβλέπονται να περιορισθούν στα €643 εκατομ. το 2014 σε σύγκριση με €689 εκατομ. τον προηγούμενο χρόνο παρουσιάζοντας μείωση της τάξης του 6,6% λόγω μείωσης του κόστους εξυπηρέτησης του ρωσικού δανείου και της ανταλλαγής περιουσιακών στοιχείων με την Κεντρική Τράπεζα.

26. Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες προβλέπονται να αυξηθούν στα €490 εκατομ. το 2014 σε σύγκριση με €373 εκατομ. τον προηγούμενο χρόνο παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 31% λόγω κυρίως της επιτάχυνσης της υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων έργων που έχουν προγραμματισθεί για την προγραμματική περίοδο 2007-2013.

27. Ο Υπουργός Οικονομικών ο οποίος θα είναι ο εισηγητής του Σημειώματος αυτού θα ενημερώσει το Υπουργικό Συμβούλιο για την αλλαγή των μακροοικονομικών μεγεθών με βάση το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο, και θα τον εξουσιοδοτήσει να καταθέσει τις αλλαγές αυτές στη Βουλή των Αντιπροσώπων σύμφωνα με τη σχετική πρόνοια του Μνημονίου Συναντίληψης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

(29 Ιουλίου 2013)

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ

Η συνολική μεταρρύθμιση της πολιτικής Κοινωνικής Πρόνοιας αποτελεί μια από τις προεκλογικές δεσμεύσεις του Προέδρου ήταν όμως και μια υποχρέωσή μας με βάση το Μνημόνιο. Η επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος και η αύξηση των αναγκών κοινωνικής στήριξης και αλληλεγγύης έχει θέσει τη μεταρρύθμιση αυτή σε άμεση προτεραιότητα.

Ένα εξορθολογισμένο και παραγωγικό σύστημα Κοινωνικής Πρόνοιας πρέπει να χαρακτηρίζεται από την άμεση και ουσιαστική στήριξη του πολίτη που πραγματικά έχει ανάγκη αυτής της στήριξης για τη διαβίωση του, ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες αυξημένης ανεργίας και στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε σήμερα.

Το σύστημα που λειτουργεί αυτή τη στιγμή στη Κύπρο δυστυχώς παρουσιάζει χαρακτηριστικά που δεν του επιτρέπουν να ανταποκριθεί στο στόχο του και να σταθεί αρωγός στους πολίτες που έχουν ανάγκη στήριξης, λόγω του ότι παρατηρείται

- διασπορά στη διαχείριση των επιδομάτων μεταξύ διαφόρων φορέων - έλλειψη επαρκούς στόχευσης πολλών επιδομάτων - κάλυψη της ίδιας ανάγκης από πολλά διαφορετικά επιδόματα - χρονοβόρες διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν - το ύψος των επιδομάτων που παρέχονται, που οδηγεί στην παροχή επιδομάτων σε πολίτες που δεν τα

έχουν ανάγκη, και σε πολλές περιπτώσεις σε εξάρτηση από αυτά και σε μη παραχώρηση επαρκούς βοήθειας σε αυτούς που πραγματικά την έχουν ανάγκη.

Γι’ αυτό η Κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει τάχιστα στην μεταρρύθμιση του συστήματος πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης με στόχο την κατοχύρωση σε κάθε άτομο/οικογένεια ενός ελάχιστου αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης στη βάση κριτηρίων που αφορούν το εισόδημα, την περιουσία, την σύνθεση της οικογένειας και τυχόν εξειδικευμένες ανάγκες.

Ποιοι είναι οι στόχοι του νέου συστήματος;

Οι βασικοί στόχοι του νέου συστήματος είναι

1. Να εισαχθεί ένα σύστημα το οποίο θα παρέχει ένα ύστατο δίκτυ προστασίας σε όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη.

2. Να κατοχυρώνει το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα του κάθε συμπολίτη μας για αξιοπρεπή διαβίωση. 3. Να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο εισόδημα σε κάθε άτομο που δεν διαθέτει επαρκείς πόρους συντήρησης.

Μέθοδος επιτυχίας των στόχων

Αυτό θα επιτευχθεί με

1. Τον εξορθολογισμό των επί μέρους επιδομάτων που θα παρέχονται και την ανάθεση της ευθύνης για το σχεδιασμό και διαχείρισή τους σε ένα και μοναδικό φορέα.

976

Η Κυβέρνηση αποφάσισε όπως την αρμοδιότητα για την εφαρμογή της πολιτικής της πρόνοιας του Κράτους αναλάβει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Με τον τρόπο αυτό στοχεύεται η βελτίωση στο προγραμματισμό, συντονισμό, παρακολούθηση και έλεγχο του όλου συστήματος

Δύο κατηγορίες υφιστάμενων επιδομάτων, αυτά που αφορούν την εκπαίδευση και τους εκτοπισμένους των οποίων η διαχείριση παραμένουν υπό την ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και του Υπουργείου Εσωτερικών αντίστοιχα.

2. Τη βελτίωση της στόχευσης των επιδομάτων με αντικειμενικά κριτήρια και στη βάση επιστημονικών μελετών και τεκμηριωμένων στοιχείων.

3. Τη διαμόρφωση του όλου συστήματος με τρόπο ώστε να αποφεύγεται η εξάρτηση από τα επιδόματα με την παράλληλη παροχή κινήτρων για ένταξη ή επανένταξη στην αγορά εργασίας.

Δράσεις υλοποίησης του νέου συστήματος

Το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί από την 1η Ιουλίου 2014.

1. Υπολογισμός του Ελάχιστου Καλαθιού του Νοικοκυριού και κοστολόγηση του προγράμματος του Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος (μέχρι Οκτώβριο 2013)

2. Διαμόρφωση μηχανισμού ελέγχου εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων (μέχρι Ιανουάριο 2014) 3. Διαβούλευση με ενδιαφερόμενα μέρη: Κοινωνικούς Εταίρους, Οργανωμένους Φορείς κλπ (συνεχής

διαδικασία) 4. Δημιουργία απαραίτητων βάσεων δεδομένων και εγκατάσταση και λειτουργία μηχανογραφικού

συστήματος (μέχρι Ιούνιο 2014) 5. Δημιουργία ενιαίας Νομοθεσίας για έγκριση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων (μέχρι Μάιο 2014) 6. Ενημέρωση των πολιτών και των εμπλεκομένων φορέων (συνεχής διαδικασία) 7. Οργανωτικές αλλαγές: Υποστατικά, μεταφορά και εκπαίδευση προσωπικού, σχεδιασμός διαδικασιών και

εντύπων (μέχρι Ιούνιο 2014)

Το σχετικό χρονοδιάγραμμα επισυνάπτεται (Παράρτημα Ι).

Ποια τα στοιχεία του νέου συστήματος

Ακρογωνιαίο λίθο της νέας πολιτικής προνοίας αποτελεί το Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα (Ε.Ε.Ε.).

Το Ε.Ε.Ε. θα εγγυάται την αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών του Κράτους, όταν οι ίδιοι αδυνατούν να παρέχουν στον εαυτό τους και στην οικογένεια τους τα απαραίτητα προς το ζην.

Θα παρέχει το αναγκαίο ποσό για την αξιοπρεπή διαβίωση σε όσους το έχουν ανάγκη, το οποίο θα υπολογίζεται αφού ληφθούν υπόψη οι βασικές ανάγκες όπως αυτές θα προκύψουν από την μελέτη που διεξάγει η Στατιστική Υπηρεσία για το Ελάχιστο Καλάθι ενός Νοικοκυριού όπου θα αντικατοπτρίζονται τα ελάχιστα αναγκαία ποσά διαβίωσης

Ταυτόχρονα, εάν ο αιτητής ενοικιάζει ή πληρώνει δόσεις για την οικία του, αυτό θα περιλαμβάνεται στον Ε.Ε.Ε., καθώς και οι δημοτικοί και άλλοι παρόμοιοι φόροι που το κάθε πρόσωπο ή η κάθε οικογένεια καλείται να καταβάλει.

Επίσης, το Ε.Ε.Ε. θα καλύπτει και τυχόν έκτακτες ανάγκες που δεν μπορούν να προβλεφθούν εκ των προτέρων, όπως για παράδειγμα την ανάγκη για επείγουσες επιδιορθώσεις στην κατοικία του δικαιούχου.

Πώς υπολογίζεται το Ε.Ε.Ε.;

Το όριο αξιοπρεπούς διαβίωσης, και κατά συνέπεια το ύψος το Ε.Ε.Ε., θα υπολογίζεται στη βάση του Ελάχιστου Καλαθιού του Νοικοκυριού. Η μελέτη για προσδιορισμό θα γίνει βάσει διεθνών καλών πρακτικών από τη Στατιστική Υπηρεσία αλλά και τη βοήθεια του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Το ύψος του Ελάχιστου Καλαθιού του Νοικοκυριού θα αναθεωρείται τουλάχιστο μια φορά το χρόνο, εκτός αν υπάρχουν κάποιες ιδιαίτερες άλλες συνθήκες που να αιτιολογούν την αναθεώρηση του.

Ποιοι θα δικαιούνται το Ε.Ε.Ε.;

Δικαιούχοι για το νέο Ε.Ε.Ε. θα είναι όλοι όσων τα εισοδήματα βρίσκονται κάτω από το όριο της αξιοπρεπούς διαβίωσης, ανεξαρτήτως εάν τα εισοδήματα αυτά προέρχονται από την εργασία ή αν είναι άνεργοι ή συνταξιούχοι ή αυτοεργοδοτούμενοι.

Το κοινωνικό δίκτυ προστασίας θα καλύπτει εξίσου όσους δεν έχουν κανένα εισόδημα αλλά και όσους, παρ’ όλες τις προσπάθειες τους, δεν κερδίζουν ικανοποιητικό εισόδημα από τη εργασία τους για την αξιοπρεπή τους διαβίωση.

Στο πρόγραμμα Ε.Ε.Ε., θα μπορούν να κάνουν αίτηση λήπτες ανεργιακού το ύψος του οποίου δεν καλύπτει τις βασικές τους ανάγκες, συνταξιούχοι με σύνταξη κάτω του ορίου των βασικών αναγκών αλλά και εργαζόμενοι με εισοδήματα που δεν είναι ικανά να τους εξασφαλίσουν την αξιοπρεπή τους διαβίωση.

977

Θα υπάρχουν ταυτόχρονα και συγκεκριμένα κριτήρια ως προς το ύψος της κινητής, ακίνητης αλλά και χρηματικής περιουσίας των αιτητών.

Θα διενεργούνται επίσης αυστηροί έλεγχοι για εντοπισμό τυχόν περιπτώσεων εκμετάλλευσης του συστήματος, ενώ παράλληλα οι πολίτες που θα στηρίζονται από το Ε.Ε.Ε. θα πρέπει ενεργά και αποδεδειγμένα να επιδιώκουν καλυτέρευση της οικονομικής τους κατάστασης με συνεχή συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης, εκπαίδευσης και κοινωνικής εργασίας.

Ποιο θα είναι το ύψος του Ε.Ε.Ε.;

Το ποσό που θα παρέχεται ως Ε.Ε.Ε. εξαρτάται από το μέγεθος του νοικοκυριού. Διαφορετικό θα είναι το ποσό αυτό για ένα μονομελές νοικοκυριό, για ένα νοικοκυριό με τέκνα κάτω των 14 ετών και για ένα νοικοκυριό με τέκνα άνω των 14 ετών. Θα καθοριστεί πρώτα το αναγκαίο ελάχιστο ποσό για ένα μονομελές νοικοκυριό και ακολούθως με διεθνή αναγνωρισμένα πρότυπα θα υπολογίζονται για κάθε πρόσωπο που αποτελεί το νοικοκυριό τα επιπρόσθετα ποσά, τα οποία είναι αναγκαία.

Σε όσους δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία ή καταβάλλουν τόκους στεγαστικού δανείου για απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας θα παρέχεται πρόσθετο ποσό για κάλυψη των αναγκών στέγασης, ως επίσης και ποσά για κάλυψη έκτακτων αναγκών.

Πώς θα αποφευχθεί η παγίδευση στα επιδόματα; (Προγράμματα Ενεργούς Απασχόλησης)

Όταν ο οποιοσδήποτε πολίτης εντάσσεται στο πρόγραμμα Ε.Ε.Ε., αμέσως θα αυξάνεται και η ένταση των προσπαθειών του κράτους για ενεργοποίηση του και επανένταξη ή ένταξη του στην αγορά εργασίας. Η στήριξη του κράτους μέσα από προγράμματα κατάρτισης, παροχής ευκαιριών εργοδότησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης θα είναι συνεχής και εντατική στα πλαίσια της νέας πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας.

Ο πρωταρχικός στόχος του κράτους είναι να επανεντάσσει με ενεργό τρόπο τους πολίτες του στην αγορά εργασίας και όχι να δημιουργεί συνθήκες παγίδευσης τους σε επιδόματα. Προς αυτή την κατεύθυνση θα μετατοπιστεί και σημαντικό βάρος της νέας πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας, δημιουργώντας και εντάσσοντας στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής προγράμματα κατάρτισης, τοποθέτησης σε εργασία αλλά και κοινωνικής εργασίας, ειδικότερα για τους πολίτες που θα τυγχάνουν στήριξης από το πρόγραμμα Ε.Ε.Ε.

Πέραν του Ε.Ε.Ε. θα υπάρχουν και άλλα επιδόματα;

Με το πρόγραμμα Εγγυημένου Ελάχιστου Εισοδήματος, θα συνυπάρχουν και τα κοινωνικά προγράμματα που παρέχουν στήριξη για πρόσθετες ανάγκες των πολιτών που δεν θα καλύπτονται από το Ε.Ε.Ε., όπως προγράμματα για στήριξη των προσφύγων, των φοιτητών, των οικογενειών με παιδιά και των ατόμων με αναπηρίες. Τα προγράμματα στήριξης που αφορούν τους πρόσφυγες παραμένουν στο Υπουργείο Εσωτερικών και τα προγράμματα των φοιτητών παραμένουν στο Υπουργείο Παιδείας.

Παράλληλα το ανεργιακό επίδομα για το εξάμηνο θα συνεχίσει να ισχύει στο ίδιο ύψος και μέχρι κάποιος να βρει εργασία η οποία θα του αποφέρει ικανοποιητικά εισοδήματα για να ζει αξιοπρεπώς θα παίρνει το Ε.Ε.Ε.

Στόχος είναι η αφαίρεση ή έστω η μείωση στο ελάχιστο της διακριτικής εξουσίας οποιουδήποτε στην απόφαση για παροχή ή μη κάποιου επιδόματος.

Στο Παράρτημα ΙΙ αποτυπώνεται η δομή του εισοδήματος για νοικοκυριό ενός ατόμου και για τετραμελή οικογένεια για την περίοδο που ακολουθεί την απώλεια εργασίας με βάση την επιδοματική πολιτική που προτείνεται.

Καταλήγοντας θέλω να σημειώσω ότι σας έχω παρουσιάσει το περίγραμμα της νέας μεταρρύθμισης. Πιστεύουμε ότι πριν την έναρξη του Κοινωνικού Διαλόγου θα ήταν άστοχο να καταλήξουμε σε λεπτομερή απεικόνιση και του τελευταίου στοιχείου της μεταρρύθμισης εφόσον στόχος μας είναι ένα Κράτος Πρόνοιας που θα αφουγκράζεται τα προβλήματα των συμπατριωτών μας που έχουν πραγματική ανάγκη, πάντοτε όμως μέσα στα πλαίσια των οικονομικών μας δυνατοτήτων και των υποχρεώσεων μας.

Η κοινωνική αλληλεγγύη και πρόνοια γίνονται πράξη.

978

979

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα (Ε.Ε.Ε.)

Το Ε.Ε.Ε. υπολογίζεται στη βάση του ελάχιστου καλαθιού νοικοκυριού από το οποίο προκύπτουν οι βασικές ανάγκες διαβίωσης. Το Ε.Ε.Ε. καλύπτει επίσης ενοίκιο ή τόκους δανείου για πρώτη κατοικία, δημοτικούς ή άλλους φόρους και τυχόν έκτακτες ανάγκες.

Τα επιδόματα τέκνων και αναπηρίας καταβάλλονται επιπρόσθετα από το Ε.Ε.Ε.

Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων

1. Εγγυημένο Ελάχιστο Εισόδημα (Ε.Ε.Ε.)

2. Ενοίκιο (χωρίς ιδιόκτητη κατοικία)

3. Τόκοι αποπληρωμής δανείου (με ιδιόκτητη κατοικία)

4. Δημοτικοί ή άλλοι φόροι

5. Έκτακτες Ανάγκες

Επιπρόσθετες Παροχές

1 Επιδόματα Τέκνων

2 Επιδόματα Αναπηρίας

Υπουργείο Εσωτερικών

1 Σχέδια για Πρόσφυγες

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

1 Σχέδια για Φοιτητές

ΕΝΕΡΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΑΝΕΡΓΙΑΚΟ ΕΠΙΔΟΜΑ

ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Ε.Ε.Ε.

ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

980

ΜΕΡΟΣ Ζ

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΟΥ 2014, ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΩΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Τροποποίηση αρ. 1

Κεφάλαιο: 120500.2 «Τμήμα Δασών-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02105 «Απασχόληση Εκτάκτου Προσωπικού»: €274.673

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκε κάτω από το Άρθρο 02105 «Απασχόληση Εκτάκτου Προσωπικού» του Κεφαλαίου 120500.2 «Τμήμα Δασών-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες» ποσό ύψους €313.346 (βασικός μισθός) για κάλυψη είκοσι τεσσάρων (24) αποφοίτων του Δασικού Κολλεγίου.

2. Πέραν των είκοσι τεσσάρων (24) αυτών θέσεων υπάρχουν ακόμη δεκαοκτώ (18) θέσεις για τις οποίες δεν περιλήφθηκε πρόνοια στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014. Οι θέσεις αυτές αφορούν έντεκα (11) Δασικούς Λειτουργούς που αποφοίτησαν από το Δασικό Κολλέγιο το 2013 και ακόμη επτά (7) που αναμένεται να αποφοιτήσουν το 2014.

3. Ως εκ τούτου και με βάση την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 2.8.2013 απαιτείται η περίληψη στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014 πρόσθετων πιστώσεων ύψους €274.673 για κάλυψη των υπό αναφορά Δασικών Λειτουργών.

Τροποποίηση αρ. 2

Κεφάλαιο: 120501.2 «Τμήμα Δασών-Δασική Περιφέρεια Λευκωσίας, Λάρνακας, Αμμοχώστου-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02341 «Τιμαριθμικά Επιδόματα»: -€44.802

Κεφάλαιο: 120505.2 «Τμήμα Δασών-Δασική Περιφέρεια Τροόδους- Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02341 «Τιμαριθμικά Επιδόματα»: -€98.564

Κεφάλαιο: 120506.2 «Τμήμα Δασών-Δασική Περιφέρεια Πάφου- Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02341 «Τιμαριθμικά Επιδόματα»: -€35.841

Κεφάλαιο: 120511.2 «Τμήμα Δασών-Γραφείο Δασικού Μηχανικού- Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02341 «Τιμαριθμικά Επιδόματα»: -€107.525

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκε πρόνοια για πρόσληψη εκατόν ογδόντα δύο (182) εποχικών ωρομισθίων εργατών.

2. Με βάση τα σημερινά δεδομένα οι ανάγκες του Τμήματος σε προσωπικό είναι μειωμένες και εισηγούνται τη μείωση του αριθμού των ωρομισθίων εργατών που θα απασχοληθούν σε εποχική βάση εντός του 2014 κατά 32 άτομα.

3. Με τη μείωση αυτή προκύπτουν εξοικονομήσεις ύψους €286.732 οι οποίες κατανέμονται και παρουσιάζονται πιο πάνω.

4. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη μείωσης των πιο πάνω πιστώσεων στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014.

Τροποποίηση αρ. 3

Κεφάλαιο: 120800.2 «Τμήμα Μετεωρολογίας-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02261 «Υπερωριακή Αμοιβή»: €42.830

Άρθρο: 02263 «Επίδομα Βάρδιας»: €8.350

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου εκ παραδρομής περιλήφθηκε κάτω από τα Άρθρα 02261 «Υπερωριακή Αμοιβή» και 02263 «Επίδομα Βάρδιας» του Κεφαλαίου 120800.2 «Τμήμα Μετεωρολογίας-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες» μειωμένες πρόνοιες ύψους €64.000 και €119.000 αντίστοιχα.

2. Οι πιστώσεις όμως αυτές θεωρούνται ανεπαρκείς για κάλυψη των υποχρεώσεων του Τμήματος Μετεωρολογίας για παροχή υπηρεσιών προς την αεροναυτιλία και τη ναυτιλία.

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη περίληψης στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014 πρόσθετων πιστώσεων ύψους €42.830 και €8.350 για τα Άρθρα 02261 και 02263 αντίστοιχα.

981

Τροποποίηση αρ. 4

Κεφάλαιο: 120900.2 «Τμήμα Αναδασμού-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 03025 «Ενοίκια»: €100.000

Άρθρο: 03161 «Αγορά Καυσίμων και/ή Λιπαντικών»: €10.000

Άρθρο: 03431 «Συντήρηση Μηχανοκίνητων Οχημάτων»: €20.000

Άρθρο: 06225 «Τραπεζικά Τέλη»: €5.000

Κεφάλαιο: 120911.3 «Τμήμα Αναδασμού-Εφαρμογή Σχεδίων Αναδασμού-Αναπτυξιακές Δαπάνες»

Άρθρο: 08591 «Κατασκευή Δρόμων Αναδασμού»: €100.000

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου δεν περιλήφθηκαν πιστώσεις για τις λειτουργικές και αναπτυξιακές δαπάνες του Κεφαλαίου 1209 «Τμήμα Αναδασμού», αφού σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, οι αρμοδιότητες του Τμήματος Αναδασμού μεταφέρονται στο Υπουργείο Εσωτερικών και συγκεκριμένα στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ως Τομέας Αναδασμού.

2. Επειδή μέχρι τις 31.12.2013 δεν αναμένεται η ολοκλήρωση της τροποποίησης της σχετικής νομοθεσίας του Αναδασμού κρίνεται επιβεβλημένη η περίληψη πιστώσεων στα πιο πάνω Άρθρα μέχρι της τελικής ενσωμάτωσης του Τμήματος στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας για κάλυψη των τρεχουσών λειτουργικών δαπανών και αναπτυξιακών δαπανών για τις οποίες έχουν αναληφθεί υποχρεώσεις.

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη περίληψης στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014 πρόσθετων πιστώσεων ύψους €235.000 όπως παρουσιάζονται στα πιο πάνω Άρθρα.

Τροποποίηση αρ. 5

Κεφάλαιο: 121271.3 «Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών-Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες»

Άρθρο: 05111 «Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για τη Διάλυση Αλιευτικών Σκαφών»: -€1.500.000

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκε κάτω από το Άρθρο 05111 «Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για τη Διάλυση Αλιευτικών Σκαφών» του Κεφαλαίου 121271.3 «Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών-Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες» πρόνοια ύψους €1.500.000. Οι πιστώσεις αυτές δεν θα απαιτηθούν κατά το 2014, αφού το Σχέδιο έχει υλοποιηθεί εντός του 2013.

2. Ως εκ τούτου απαιτείται ισόποση μείωση της πρόνοιας του υπό αναφορά άρθρου στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014.

Τροποποίηση αρ. 6

Κεφάλαιο: 121271.3 «Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών-Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες»

Άρθρο: 08786 «Κατασκευή Τεχνητών Υφάλων»: €350.000

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκε κάτω από το Άρθρο 08786 «Κατασκευή Τεχνητών Υφάλων» του Κεφαλαίου 121271.3 «Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών-Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες» πρόνοια ύψους €290.000 για κατασκευή νέων τεχνητών υφάλων στις επαρχίες Λεμεσού, Πάφου, Παραλιμνίου και Αγίας Νάπας.

2. Οι πιστώσεις αυτές θεωρούνται ανεπαρκείς λόγω καθυστέρησης που παρατηρήθηκε στη διαδικασία των προσφορών του έργου εντός του 2013 θα απαιτηθούν αυξημένες πιστώσεις το 2014.

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη περίληψης στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014 πρόσθετων πιστώσεων ύψους €350.000.

Τροποποίηση αρ. 7

Κεφάλαιο: 150200.2 «Τμήμα Εργασίας-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02106 «Πρόσθετες Βοηθητικές Υπηρεσίες»: €106.584

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκε πρόνοια ύψους €413.548 για κάλυψη των απολαβών επτά (7) Λειτουργών Εργασίας και είκοσι οκτώ (28) Εργατικών Λειτουργών.

2. Πέραν των πιο πάνω θέσεων εκ παραδρομής δεν περιλήφθηκαν πιστώσεις στο Νομοσχέδιο του

982

Προϋπολογισμού του 2014 για επτά (7) Εργατικούς Λειτουργούς καθορισμένης διάρκειας.

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη περίληψης στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014 αυξημένων πιστώσεων ύψους €106.584 για κάλυψη της μισθοδοσίας των επτά (7) Εργατικών Λειτουργών.

Τροποποίηση αρ. 8

Κεφάλαιο: 150401.2 «Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας-Επαρχιακό Γραφείο Ευημερίας Λευκωσίας-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04455 «Χρηματικά Επιδόματα σε Κατοίκους Κατεχομένων Περιοχών»: -€2.234.740

Κεφάλαιο: 150113.2 «Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Διοίκηση-Παροχές Κοινωνικής Προστασίας-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04455 «Χρηματικά Επιδόματα σε Κατοίκους Κατεχομένων Περιοχών»: €2.234.740

1. Μεταφορά της προτεινόμενης πρόνοιας του Άρθρου 04455 «Χρηματικά Επιδόματα σε Κατοίκους Κατεχομένων Περιοχών» που προορίζεται να καλύψει τα μηνιαία χρηματικά επιδόματα και βοηθήματα στους κατοίκους των κατεχομένων περιοχών από το Κεφάλαιο 150401.2 «Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας-Επαρχιακό Γραφείο Ευημερίας Λευκωσίας-Τακτικές Δαπάνες» στο αντίστοιχο άρθρο του Κεφαλαίου 150113.2 «Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Διοίκηση-Παροχές Κοινωνικής Προστασίας-Τακτικές Δαπάνες». Η μεταφορά αυτή προτείνεται μέσα στα πλαίσια του ορθολογισμού και του εκσυγχρονισμού των κοινωνικών παροχών.

Τροποποίηση αρ. 9

Κεφάλαιο: 160200.2 «Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04412 «Σχέδιο Παροχής Κοινωνικής Αρωγής για Βελτίωση των Συνθηκών Στέγασης» : -€151.600

Άρθρο: 04457 «Ενίσχυση Οικογενειών για τη Φροντίδα Ηλικιωμένων ή/και Αναπήρων Μελών τους» : -€35.000

Κεφάλαιο: 160300.2 «Επαρχιακή Διοίκηση Αμμοχώστου-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04412 «Σχέδιο Παροχής Κοινωνικής Αρωγής για Βελτίωση των Συνθηκών Στέγασης»: -€16.000

Άρθρο: 04457 «Ενίσχυση Οικογενειών για τη Φροντίδα Ηλικιωμένων ή/και Αναπήρων Μελών τους»: -€17.000

Κεφάλαιο: 160400.2 «Επαρχιακή Διοίκηση Λάρνακας-Κεντρικά Γραφεία- Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04412 «Σχέδιο Παροχής Κοινωνικής Αρωγής για Βελτίωση των Συνθηκών Στέγασης»: -€83.000

Άρθρο: 04457 «Ενίσχυση Οικογενειών για τη Φροντίδα Ηλικιωμένων ή/και Αναπήρων Μελών τους»: -€30.000

Κεφάλαιο: 160500.2 «Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04412 «Σχέδιο Παροχής Κοινωνικής Αρωγής για Βελτίωση των Συνθηκών Στέγασης»: -€105.176

Άρθρο: 04457 «Ενίσχυση Οικογενειών για τη Φροντίδα Ηλικιωμένων ή/και Αναπήρων Μελών τους»: -€35.059

Κεφάλαιο: 160600.2 «Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04412 «Σχέδιο Παροχής Κοινωνικής Αρωγής για Βελτίωση των Συνθηκών Στέγασης»: -€21.508

Άρθρο: 04457 «Ενίσχυση Οικογενειών για τη Φροντίδα Ηλικιωμένων ή/και Αναπήρων Μελών τους» : -€1.323

Κεφάλαιο: 150113.2 «Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Διοίκηση-Παροχές Κοινωνικής Προστασίας-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 04412 «Σχέδιο Παροχής Κοινωνικής Αρωγής για Βελτίωση των Συνθηκών Στέγασης» : €377.284

Άρθρο: 04457 «Ενίσχυση Οικογενειών για τη Φροντίδα Ηλικιωμένων ή/και Αναπήρων Μελών τους» : €118.382

983

1. Μεταφορά των προνοιών των πιο πάνω Άρθρων στα αντίστοιχα άρθρα του Κεφαλαίου 150113.2 «Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Διοίκηση-Παροχές Κοινωνικής Προστασίας-Τακτικές Δαπάνες». Η μεταφορά αυτή προτείνεται μέσα στα πλαίσια του ορθολογισμού και του εκσυγχρονισμού των κοινωνικών παροχών.

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΑΡ.10

Τροποποίηση του Άρθρου 19 του βασικού νόμου

1. Στα πλαίσια της 2ης αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής από την Τρόικα και με βάση την πορεία της οικονομίας, έχει συμφωνηθεί η αναθεώρηση του μακροοικονομικού σεναρίου. Με βάση το επικαιροποιημένο σενάριο, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας προβλέπεται να είναι αρνητικός και να φθάσει το -4.8%, σε σύγκριση με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης -3.9% του τελευταίου μακροοικονομικού σεναρίου.

2. Λαμβανομένου υπόψη του επικαιροποιημένου μακροοικονομικού σεναρίου καθώς και της αναμενόμενης βελτίωσης των αποτελεσμάτων του 2013 σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη οι δημοσιονομικοί στόχοι έχουν αναπροσαρμοστεί. Συγκεκριμένα αναμένεται ότι το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο για το 2013 θα κυμανθεί γύρω στο 2.6% του ΑΕΠ ενώ για το 2014 το ισοζύγιο προβλέπεται να ανέλθει στο 3.1% του ΑΕΠ. Για το 2015 προβλέπεται περαιτέρω μείωση και αναμένεται να ανέλθει στο 2.1% του ΑΕΠ ενώ το 2016 μετατρέπεται σε πλεόνασμα ύψους 1.2% του ΑΕΠ.

3. Με βάση τα πιο πάνω παρίσταται ανάγκη τροποποίησης του Άρθρου 19 του νομοσχεδίου του περί Προϋπολογισμού Νόμου του 2014, έτσι ώστε να αναπροσαρμοστούν οι δημοσιονομικοί στόχοι σύμφωνα με το επικαιροποιημένο μακροοικονομικό σενάριο.

4. Συγκεκριμένα οι πρόνοιες του άρθρου 19 του νομοσχεδίου του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου που προσδιορίζει τους δημοσιονομικούς στόχους του πρωτογενούς ισοζυγίου κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2014-2016, θα πρέπει να διαμορφωθεί ως ακολούθως:

«Κάθε έκαστο έτος επιτυγχάνεται σταδιακή βελτίωση του πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου έτσι ώστε το 2014, το πρωτογενές έλλειμμα να μην υπερβαίνει το 3.1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος του ιδίου χρόνου, σε τιμές αγοράς, το 2015 το πρωτογενές έλλειμμα να μην υπερβαίνει το 2.1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, σε τιμές αγοράς, και το 2016 το πρωτογενές πλεόνασμα να υπερβαίνει το 1.2% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, σε τιμές αγοράς.».

Τροποποίηση αρ. 11

Κεφάλαιο: 180100.2 «Υπουργείο Οικονομικών, Διοίκηση-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 03583 «Αγορά Υπηρεσιών» : €500.000

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκε κάτω από το Άρθρο 03583 «Αγορά Υπηρεσιών» του Κεφαλαίου 180100.2 «Υπουργείο Οικονομικών, Διοίκηση-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες» πρόνοια ύψους €236.000.

2. Για κάλυψη αναγκών στην περίπτωση που παραστεί ανάγκη για υλοποίηση συγκεκριμένων προνοιών του Μνημονίου Συναντίληψης απαιτείται η περίληψη πρόσθετων πιστώσεων ύψους €500.000 στο υπό αναφορά άρθρο.

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη περίληψης στο νομοσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2014 στο υπό αναφορά Άρθρο αυξημένων πιστώσεων ύψους €500.000.

Τροποποίηση αρ. 12

Τροποποίηση του Άρθρου 17 του βασικού νόμου

1. Στις 18.4.2013, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ο περί της Απαγόρευσης Πλήρωσης Κενών Θέσεων στο Δημόσιο και στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα (Ειδικές Διατάξεις) Νόμος του 2013 (Ν.21(Ι)/2013), ο οποίος απαγορεύει τη με οποιοδήποτε τρόπο πλήρωση κάθε κενής θέσης στη δημόσια υπηρεσία και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης και των έκτακτων δημοσιονομικών συνθηκών που επικρατούν.

2. Ο πιο πάνω Νόμος τροποποιείται έτσι ώστε οι πρόνοιες του να έχουν ισχύ και κατά το έτος 2014 αφού οι δύσκολες δημοσιονομικές συνθήκες εξακολουθούν να υφίστανται.

3. Με βάση τα πιο πάνω, και για να συνάδουν οι πρόνοιες του νομοσχεδίου του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου με τις πρόνοιες του πιο πάνω Νόμου παρίσταται ανάγκη τροποποίησης του Άρθρου 17(1)(β) του νομοσχεδίου του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου έτσι ώστε η τελευταία παράγραφος να αντικατασταθεί με την ακόλουθη:

«Νοείται περαιτέρω ότι, στην περίπτωση θέσεων πρώτου διορισμού, ή προαγωγής ή πρώτου διορισμού

984

και προαγωγής το παρόν άρθρο δεν τυγχάνει εφαρμογής εάν η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας έχει προβεί σε γραπτή προσφορά της θέσης προς υποψήφιο πρόσωπο, είτε αυτή έχει γίνει αποδεκτή, είτε εκκρεμεί η αποδοχή της.»

Τροποποίηση αρ. 13

Κεφάλαιο: 211100.2 «Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 03134 «Ταχυδρομικοί Πράκτορες και Διανομείς»: €1.190.000

Άρθρο: 03433 «Συντήρηση Ηλεκτρομηχανολογικών Εγκαταστάσεων και Εξοπλισμού»: €85.000

Κεφάλαιο: 211170.3 «Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών-Πρόγραμμα Εναρμόνισης με το Κοινοτικό Κεκτημένο-Αναπτυξιακές Δαπάνες»

Άρθρο: 03134 «Ταχυδρομικοί Πράκτορες και Διανομείς»: -€1.190.000

Άρθρο: 03433 «Συντήρηση Ηλεκτρομηχανολογικών Εγκαταστάσεων και Εξοπλισμού»: -€85.000

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκαν κάτω από την Υποδιαίρεση 211170.3 «Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών-Πρόγραμμα Εναρμόνισης με το Κοινοτικό Κεκτημένο-Αναπτυξιακές Δαπάνες» τα Άρθρα 03134 «Ταχυδρομικοί Πράκτορες και Διανομείς» με πρόνοια ύψους €1.190.000 και 03433 «Συντήρηση Ηλεκτρομηχανολογικών Εγκαταστάσεων και Εξοπλισμού» με πρόνοια ύψους €85.000.

2. Επειδή τα πιο πάνω Άρθρα δεν αφορούν εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο, παρίσταται ανάγκη μεταφοράς των πιο πάνω Άρθρων μαζί με την πρόνοια τους στην Υποδιαίρεση 211100.2 «Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες».

Τροποποίηση αρ. 14

Τροποποίηση της Σημείωσης 31 του Πρώτου Πίνακα Δελτίων Δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2014

1. Μέσα στα πλαίσια του εξορθολογισμού των δημοσίων δαπανών περιλαμβάνεται και ο εξορθολογισμός των μισθολογικών επιδομάτων και των άλλων ωφελημάτων. Στη σημείωση 31 του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλαμβάνονται διάφορα επιδόματα/ωφελήματα τα οποία είτε καταργήθηκαν, είτε μειώθηκαν.

2. Εκ παραδρομής στην υπό αναφορά σημείωση δεν περιλήφθηκαν:

(α) Ο τρόπος που θα υπολογίζεται η πρόσθετη αποζημίωση που καταβάλλεται για εργασία κατά τις δημόσιες αργίες, για τις εργάσιμες ώρες που είναι πέραν από το καθορισμένο ωράριο του προγράμματος εργασίας.

(β) Ο τρόπος που θα παραχωρείται η αποζημίωση για την υπερωριακή απασχόληση κατά τις εργάσιμες μέρες, πλην του Σαββάτου, μεταξύ των ωρών 7.00 π.μ. και 5.00 μ.μ..

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη τροποποίησης της Σημείωσης 31 του Πρώτου Πίνακα Δελτίων Δαπανών του νομοσχεδίου του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου με την προσθήκη, αμέσως μετά τις υποσημειώσεις 31(ζ) και 31(κ), των ακόλουθων νέων υποσημειώσεων:

«(κ) Η φόρμουλα υπολογισμού της πρόσθετης αποζημίωσης που καταβάλλεται για εργασία κατά τις δημόσιες αργίες, για τις εργάσιμες ώρες που είναι πέραν από το καθορισμένο ωράριο του προγράμματος εργασίας, καθορίζεται στο 1:1,13.

(λ) Η αποζημίωση για υπερωριακή απασχόληση κατά τις εργάσιμες μέρες, πλην του Σαββάτου, μεταξύ των ωρών 7.00 π.μ. και 5.00 μ.μ., γίνεται αποκλειστικά με την παροχή ελεύθερου χρόνου, με εξαίρεση τέτοια αποζημίωση του προσωπικού που απασχολείται με το σύστημα βάρδιας, η οποία παραχωρείται σε ελεύθερο χρόνο ή σε χρήμα ή με συνδυασμό των δύο, και με προτεραιότητα στον ελεύθερο χρόνο, όπως θα εγκριθεί από τον οικείο Γενικό Διευθυντή ή Προϊστάμενο Ανεξάρτητου Γραφείου ή Υπηρεσίας.»

4. Ολόκληρη η υποσημείωση 31 παρουσιάζεται στο Παράρτημα.

Τροποποίηση αρ. 15

Κεφάλαιο: 010400.2 «Βουλή των Αντιπροσώπων-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες»

Άρθρο: 02106 «Πρόσθετες Βοηθητικές Υπηρεσίες»: €150.000

Άρθρο: 03583 +«Αγορά Υπηρεσιών»: -€150.000

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκαν στο Άρθρο 03583 «Αγορά

985

Υπηρεσιών» του Κεφαλαίου 010400.2 «Βουλή των Αντιπροσώπων-Κεντρικά Γραφεία-Τακτικές Δαπάνες» πιστώσεις ύψους €150.000, τις οποίες η Βουλή των Αντιπροσώπων δεν προτίθεται να προχωρήσει σε σύναψη συμβολαίων για αγορά υπηρεσιών κατά το έτος 2014.

2. Εκ παραδρομής στο Άρθρο 02106 «Πρόσθετες Βοηθητικές Υπηρεσίες» δεν περιλήφθηκε πρόνοια για τις απολαβές των οκτώ (8) εκτάκτων υπαλλήλων που εργοδοτούνται στη Βουλή των Αντιπροσώπων από το 2008.

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη μεταφοράς των πιστώσεων του Άρθρου 03583 «Αγορά Υπηρεσιών» στο Άρθρο 02106 «Πρόσθετες Βοηθητικές Υπηρεσίες» για κάλυψη της μισθοδοσίας των εκτάκτων υπαλλήλων.

Τροποποίηση αρ. 16

Κεφάλαιο: 160171.3 «Υπουργείο Εσωτερικών, Διοίκηση-Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες»

Άρθρο: 05133 «Έργα που Συγχρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και Υλοποιούνται από Μη Κυβερνητικές Υπηρεσίες»: -€1.406.345

Κεφάλαιο: 160471.3 «Επαρχιακή Διοίκηση Λάρνακας-Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες»

Άρθρο: 08170 «Ανέγερση Πολιτιστικών/Πολυδύναμων Κέντρων-Πρ. Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013»: €532.773

Άρθρο: 08895 «Ανάπλαση Παραδοσιακών Πυρήνων/Ιστορικών Κέντρων»: €157.448

Κεφάλαιο: 160571.3 «Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού-Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες»

Άρθρο: 08089 «Δημιουργία Θεματικών Μουσείων Υπαίθρου-Πρ. Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013»: €163.749

Άρθρο: 08170 «Ανέγερση Πολιτιστικών/Πολυδύναμων Κέντρων-Πρ. Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013»: €465.654

Άρθρο: 08895 «Ανάπλαση Παραδοσιακών Πυρήνων/Ιστορικών Κέντρων»: €86.721

1. Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου περιλήφθηκε κάτω από το Άρθρο 05133 «Έργα που Συγχρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και Υλοποιούνται από Μη Κυβερνητικές Υπηρεσίες» του Κεφαλαίου 160171.3 «Υπουργείο Εσωτερικών, Διοίκηση - Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους - Αναπτυξιακές Δαπάνες» πρόνοια ύψους €15.000.000.

2. Το Υπουργείο Εσωτερικών εκ παραδρομής στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμου δεν περιέλαβε πρόνοιες για ορισμένα συγχρηματοδοτούμενα έργα Αγροτικής Ανάπτυξης του προγράμματος Leader.

3. Ως εκ τούτου παρίσταται ανάγκη μεταφοράς πιστώσεων ύψους €1.406.345 από το Άρθρο 05133 «Έργα που Συγχρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και Υλοποιούνται από Μη Κυβερνητικές Υπηρεσίες» στα πιο πάνω Άρθρα των Κεφαλαίων 160471.3 «Επαρχιακή Διοίκηση Λάρνακας - Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες» και 160571.3 «Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού - Έργα Συγχρηματοδοτούμενα από Κοινοτικούς Πόρους-Αναπτυξιακές Δαπάνες» για υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων έργων Αγροτικής Ανάπτυξης του προγράμματος Leader.

4. Το Υπουργικό Συμβούλιο στη συνεδρία του στις 11 Δεκεμβρίου 2013 εξουσιοδότησε τον Υπουργό Οικονομικών να αποστείλει την Τροποποίηση με Αριθμό 16 στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού με σκοπό την ενσωμάτωσή της στον υπό ψήφιση Προϋπολογισμό του 2014.

5. Συνημμένα αποστέλλονται οι επηρεαζόμενες σελίδες του σχετικού Κεφαλαίου του Προϋπολογισμού όπως αυτές θα παρουσιάζονται στον υπό ψήφιση Προϋπολογισμό, αν και όταν εγκριθεί από το Σώμα η προτεινόμενη Τροποποίηση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συναδέλφους στην επιτροπή Οικονομικών για τη συνεργασία τους, καθώς και τη γραμματεία της επιτροπής για το άοκνο έργο που επιτελούν και για τη στήριξή τους προς την επιτροπή μας.

Σας ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ:

986

Ευχαριστώ τον κ. Βότση, αναπληρωτή πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού, για την κατάθεση της συνοπτικής έκθεσης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2014.

Καλώ τώρα τον κ. Νίκο Κουτσού εκ μέρους της Συμμαχίας Πολιτών, για να καταθέσει την ομιλία του.

Από τη θέση σας, κύριε Κουτσού, παρακαλώ.

Ν. ΚΟΥΤΣΟΥ:

Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Αξιότιμε κύριε υπουργέ,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Θέλω καθηκόντως να ευχαριστήσω το προεδρείο για την άδεια να μιλήσω από τη θέση μου λόγω της ιδιάζουσας κατάστασης και να δηλώσω ότι ο σεβασμός μου προς όλους τους συναδέλφους παραμένει αναλλοίωτος.

Η συζήτηση για τους προϋπολογισμούς είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για μια συζήτηση επί του συνόλου της κυβερνητικής πολιτικής. Ιδιαίτερα σε αυτές τις πολύ κρίσιμες στιγμές που διανύει η πατρίδα μας, τις κρισιμότερες μετά το 1974, ο πολιτικός διάλογος για τους προϋπολογισμούς αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Οι μεγάλες προκλήσεις για την Κύπρο μας, η οικονομική κρίση και η κοινωνική δυστυχία, που εξαπλώνεται ραγδαία, μας ανησυχούν.

Ανησυχώ, αγαπητοί συνάδελφοι, γιατί βλέπω, ακούω και μαθαίνω καθημερινά ότι νέοι Κύπριοι επιστήμονες, με αξιόλογες σπουδές και όρεξη για εργασία και ζωή, μεταναστεύουν στο εξωτερικό, για να βρουν δουλειά, ή δεν επιστρέφουν στην πατρίδα τους μετά τις σπουδές τους. Ανησυχώ, γιατί βλέπω καθημερινά ολοένα και περισσότερες οικογένειες να μην τα βγάζουν πέρα με την οικονομική κρίση και να βυθίζονται στην απόγνωση. Ανησυχώ για τις κοινωνικές και τις εθνικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Την ώρα που συνεχίζεται η κατοχή, την ώρα που συνεχίζεται ο εποικισμός, η τουρκική επιθετικότητα για την κυπριακή ΑΟΖ μεγαλώνει, το φυσικό μας αέριο φυσικά!

Δυστυχώς, επιτρέπουμε να υποθηκεύεται η μόνη άμεση ελπίδα του κυπριακού λαού μπροστά σ’ αυτά τα τραγικά αδιέξοδα. Επιτρέπουμε στην Τουρκία και στους συμμάχους της να διασυνδέουν την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων μας με τη λύση του Κυπριακού. Είναι απόλυτα ξεκάθαρο ότι γίνεται μια προσπάθεια να εκμεταλλευτούν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η Κύπρος και η Ελλάδα, να εκμεταλλευτούν την οικονομική εξάρτηση, που τις καθιστά ευάλωτες σε πιέσεις και εκβιασμούς, για να κλείσουν το Κυπριακό με μια λύση τουρκικών προδιαγραφών.

Αυτό που σήμερα οι ξένοι διαβλέπουν ως μια μοναδική ευκαιρία είναι οι συνθήκες που καθιστούν την αναζήτηση λύσης του Κυπριακού ως μοναδική ευκαιρία για την Τουρκία και είναι οι ίδιες συνθήκες που το καθιστούν για μας μεγάλη παγίδα. Οι πρόσφατες εξελίξεις για επανέναρξη των συνομιλιών δημιούργησαν στην αρχή κάποιες προσδοκίες, ότι θα μπορούσε επιτέλους να ξεκαθαρίσουν βασικά ζητήματα και αρχές που αφορούν το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, προτού ξεκινήσουν οι συνομιλίες, αλλά δυστυχώς αυτές οι προσδοκίες διαψεύστηκαν νωρίς με την υπαναχώρηση του Προέδρου μας.

Εδώ πρέπει να διαχωρίσουμε τις αρχές λύσης του Κυπριακού από την ίδια τη λύση. Εμείς επιμένουμε ότι οι αρχές πρέπει να κατατεθούν και να εγκριθούν από το λαό προηγουμένως και αυτό που θα συζητηθεί εις την τράπεζα των διαπραγματεύσεων είναι αυτή ταύτη η λύση. Ως Συμμαχία Πολιτών στηρίξαμε τον Πρόεδρο σ’ αυτή του τη θέση για τη μετεξέλιξη -και συνέχεια λέμε εμείς- της Κυπριακής Δημοκρατίας της μιας ιθαγένειας και της μιας διεθνούς προσωπικότητας.

Την ώρα όμως που ο κ. Έρογλου ήταν κάθετος και αποκαλυπτικός στη συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την ώρα που η Τουρκία με την επιθετικότητα και την προκλητικότητά της μας στέλνει ξεκάθαρα μηνύματα ότι δεν εγκατέλειψε τους στρατηγικούς της στόχους έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάποιοι επιμένουν να καλλιεργούν ψευδαισθήσεις ότι ο Έρογλου, ο Ερντογάν και ο Νταβούτογλου είναι προοδευτικοί ηγέτες, που θέλουν λύση του Κυπριακού. Στη βάση αυτής της αυταπάτης ο Πρόεδρος και το Εθνικό Συμβούλιο μπήκαν στη διαδικασία ερμηνείας των προϋποθέσεων που έθεσε ο Πρόεδρος, αντί να επιμείνουν ότι οι όροι αυτοί είναι ξεκάθαροι και δε χρήζουν ερμηνείας. Τελικά, διολίσθησε ξανά η δική μας πλευρά και ο Πρόεδρος υπαναχώρησε, όπως λένε τα δημοσιεύματα, είτε καταθέτοντας μια σειρά από κείμενα είτε συζητώντας κείμενα που τα χαρακτηρίζει η εποικοδομητική ασάφεια και που επιτρέπουν πολλαπλές ερμηνείες.

Ως Συμμαχία Πολιτών θεωρούμε ότι το έγγραφο που κατέθεσε η δική μας πλευρά είναι απαράδεκτο, γιατί στην ουσία οδηγεί στην υιοθέτηση τουρκικών θέσεων. Οι αναφορές για μια κυριαρχία που πηγάζει από τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους είναι φόρμουλα που οδηγεί στην αναγνώριση δύο χωριστών κυριαρχιών. Αν η κυριαρχία πηγάζει από τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους χωριστά, δεν μπορεί να είναι μία και σίγουρα δεν μπορεί να είναι αδιαίρετη. Το ίδιο ισχύει και στο ζήτημα της μιας ιθαγένειας, όπου

987

στην ουσία γίνεται αποδεκτή η αρχή της εσωτερικής ιθαγένειας και η Κύπρος θα αποτελεί το μόνο κράτος στον κόσμο με τρεις ιθαγένειες, αν υιοθετηθούν βέβαια οι πιο πάνω διευθετήσεις. Όσο δε αφορά το μείζον θέμα της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, δε γίνεται καμιά αναφορά.

Ταυτόχρονα το έγγραφο που υπέβαλε η δική μας πλευρά υποδηλεί πλήρη υπαναχώρηση του Προέδρου της Δημοκρατίας από τις προεκλογικές του δεσμεύσεις και από τις δεσμεύσεις που ανέλαβε και έναντι του Δημοκρατικού Κόμματος για απόσυρση των μονομερών υποχωρήσεων. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποδέχθηκε ουσιαστικά τη θέση του κ. Ντάουνερ για συνέχιση των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν με αναφορές μάλιστα που παραπέμπουν με σαφήνεια στη συζήτηση μόνο των ζητημάτων στα οποία δεν επήλθε σύγκλιση στις διαπραγματεύσεις Χριστόφια-Ταλάτ και Χριστόφια-Έρογλου. Όπως όλοι γνωρίζουμε, αυτές οι λεγόμενες “συγκλίσεις” που συμπεριέλαβε ο Ντάουνερ στο έγγραφό του δεν είναι τίποτα άλλο από τις μονομερείς υποχωρήσεις της ελληνικής πλευράς. Είναι συγκλίσεις που διαπνέονται από τη φιλοσοφία και τους ορισμούς του Σχεδίου Ανάν, καθιστώντας το χειρότερο για την ελληνική πλευρά.

Ως Συμμαχία Πολιτών ξεκαθαρίζουμε ότι εμείς δε συμφωνούμε με αυτή τη διαδικασία. Αυτή η διαδικασία θα μας οδηγήσει σε αυτοπαγίδευση, δεσμεύοντάς μας σε ένα κοινό ανακοινωθέν, το οποίο, εάν καταλήξει σε λύση, η λύση δε θα είναι άλλη από το Σχέδιο Ανάν βελτιωμένο προς όφελος της Τουρκίας. Εάν δεν καταλήξει σε επιτυχία αυτή η προσπάθεια, θα είναι ένα κεκτημένο ακόμα στα χέρια της τουρκικής πλευράς. Γι’ αυτό και καλούμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να απεγκλωβιστεί το ταχύτερο από αυτή τη διαδικασία. Για τη Συμμαχία Πολιτών οι αρχές δε σηκώνουν ερμηνείες και πολύ περισσότερο διφορούμενες ερμηνείες και ασαφείς διατυπώσεις. Δεν εξυπηρετεί σε τίποτα να κρύψουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Είναι γνωστοί οι τουρκικοί στόχοι για κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και για δημιουργία ενός νέου συνεταιριστικού κράτους από δύο συνιστώντα κράτη. Το συνταγματικό μόρφωμα που επιδιώκει η Τουρκία να δημιουργηθεί θα οδηγήσει σε ένα μη λειτουργικό συνταγματικό μόρφωμα με παραλυτικές πρόνοιες και θα έχει ως αποτέλεσμα να καταστεί ο κυπριακός ελληνισμός όμηρος του τουρκικού επεκτατισμού. Δεν μπορεί να λυθεί το Κυπριακό με ασάφειες. Το να επιζητούμε έναρξη των διαπραγματεύσεων, χωρίς να ξεκαθαρίσει το πλαίσιο λύσης, θα φέρει στη συνέχεια μπροστά μας τις ασαφείς διατυπώσεις στο διάλογο για την επίτευξη λύσης, εκτός και εάν ο Πρόεδρος και το Εθνικό Συμβούλιο έχουν αποφασίσει ότι η λύση του Κυπριακού θα είναι και αυτή ασαφής με διφορούμενες έννοιες, πράγμα το οποίο απευχόμαστε.

(Στο σημείο αυτό τον Πρόεδρο της Βουλής αντικαθιστά στην έδρα ο κ. Σοφοκλής Φυττής.)

Ο μόνος τρόπος να ανοίξει ο δρόμος της λύσης του Κυπριακού και να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις είναι μέσα από την αλλαγή στρατηγικής. Η πολιτική των μονομερών υποχωρήσεων και του καλοπιάσματος της Τουρκίας έχει χρεοκοπήσει προ πολλού. Οι υποχωρήσεις μας δε δημιουργούν κίνητρα στην Τουρκία για λύση του Κυπριακού, αλλά την καθιστούν ακόμα πιο επιθετική και αδιάλλακτη. Ο μόνος τρόπος να ανοίξει ο δρόμος λύσης του Κυπριακού είναι να δημιουργήσουμε πολιτικό κόστος στην Τουρκία μέσω μιας διεκδικητικής στρατηγικής, παρεμποδίζοντας την οποιαδήποτε πρόοδο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι’ αυτό κακώς αποδέχθηκε η πλευρά μας το άνοιγμα ενός τουρκικού κεφαλαίου, την ώρα που η Τουρκία παραβίαζε την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό ερμηνεύτηκε ως επιβράβευση της τουρκικής επιθετικότητας και ως ένδειξη αδυναμίας της πλευράς μας…

(Θόρυβος στην αίθουσα)

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

(Σ. ΦΥΤΤΗΣ)

Παρακαλώ, ησυχία!

Ν. ΚΟΥΤΣΟΥ:

…με αποτέλεσμα να ανοίξει η όρεξη κάποιων συμμάχων της Τουρκίας να πιέζουν για άνοιγμα νέων κεφαλαίων.

Καλούμε την κυβέρνηση να μη συναινέσει σε άνοιγμα νέων κεφαλαίων. Καλούμε την κυβέρνηση να είναι ιδιαίτερα αυστηρή στο θέμα της συμφωνίας επανεισδοχής παράνομων μεταναστών. Αν η Τουρκία κάνει αντιδήλωση, η κυβέρνηση πρέπει να πάρει επιπλέον κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας και να μην αρκεστεί σε αντιδήλωση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσον αφορά δε το ζήτημα για κατάργηση της θεώρησης βίζας στου Τούρκους υπηκόους, καλούμε την κυβέρνηση να εισάξει πρόνοια για εξαίρεση της Κυπριακής Δημοκρατίας, για να αποτρέψουμε το ενδεχόμενο η κατοχική δύναμη να μπορεί νόμιμα πλέον να μας πλημμυρίζει με Τούρκους υπηκόους, οι οποίοι θα έχουν το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης στην Κύπρο, το οποίο δεν έχουν όλοι οι Κύπριοι πολίτες.

Ταυτόχρονα πρέπει επιτέλους να στείλουμε ένα σαφές μήνυμα στην Αγγλία, που συνεχίζει την απαράδεκτη πολιτική της απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία, υποσκάπτοντας τα εθνικά μας συμφέροντα, ακόμα και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο η Αγγλία πρέπει να έχει κόστος. Να σταλεί το μήνυμα ότι, εφόσον συνεχίσει την πολιτική αυτή, θα πληγούν και τα δικά της συμφέροντα. Πρέπει όμως να αποκατασταθούν οι σχέσεις μας με τη φίλη χώρα Ρωσία, προτού ξεκινήσουν οι οποιεσδήποτε

988

διαπραγματεύσεις, για να έχουμε στο πλευρό μας έναν παραδοσιακό φίλο της Κύπρου. Παράλληλα πρέπει να απεγκλωβιστεί η κυβέρνηση από το μονοπώλιο διαχείρισης του Κυπριακού από την Αγγλία και την Αμερική. Είναι καλοδεχούμενη η βοήθεια όλων, αλλά πρέπει να έχουν ενεργό και ισότιμη συμμετοχή και τα πέντε μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τη βούληση της κυπριακής κυβέρνησης.

Η λύση για μας πρέπει να ανατρέπει τα κατοχικά δεδομένα, όχι να τα νομιμοποιεί. Πρέπει να οδηγεί στην απελευθέρωση της πατρίδας μας, σε σεβασμό όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατικών ελευθεριών, σε ένα κράτος δικαίου με δημοκρατικό πολίτευμα, προϋποθέσεις τις οποίες δεν πληρεί η διζωνική, που εκ φύσεως είναι διχοτομική και που προβλέπει ότι πρέπει να αφαιρεθούν ανθρώπινα δικαιώματα και να περιοριστούν οι δημοκρατικές ελευθερίες για τον κυπριακό ελληνισμό.

Για να πετύχουμε όμως τους στόχους μας, πρέπει να προχωρήσουμε στη σύναψη στρατηγικών συμμαχιών, στην αξιοποίηση των υδρογονανθράκων μας για σύγκλιση ενεργειακών συμφερόντων. Και, μιλώντας για τους υδρογονάνθρακες, πρέπει να κλείσει οριστικά και διά παντός η συζήτηση για μεταφορά του φυσικού μας αερίου με αγωγό μέσω Τουρκίας τόσο πριν όσο και μετά τη λύση. Να καταθέσει η κυβέρνηση ολοκληρωμένο σχεδιασμό για το τερματικό υγροποίησης και τον τρόπο χρηματοδότησης του τερματικού, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για συνεργασία με το Ισραήλ για μεταφορά μέρους του φυσικού αερίου στην Κύπρο.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η αξιοποίηση του φυσικού αερίου πρέπει να αποτελέσει και βασικό άξονα στον ολικό επανασχεδιασμό της οικονομικής μας πολιτικής. Χρειάζεται μια νέα οικονομική πολιτική με αναπτυξιακή κατεύθυνση, που θα αποκαθιστά το κράτος δικαίου και θα προσφέρει διέξοδο στα τραγικά αδιέξοδα που μας οδηγεί η μνημονιακή πολιτική της κυβέρνησης. Η τυφλή υλοποίηση των επιταγών της τρόικας μετατρέπει την Κυπριακή Δημοκρατία σε μια αποικία χρέους με ανυπολόγιστες κοινωνικές συνέπειες για τον κυπριακό λαό.

Μετά από εννιά μήνες διακυβέρνησης η κυβέρνηση δεν μπορεί πλέον να επιρρίπτει όλες τις ευθύνες στην προηγούμενη κυβέρνηση, αποκρύπτοντας τη σημαντικά αρνητική επίδραση που είχε η απόφαση του Μαρτίου του 2013 στο Eurogroup. Εξαιτίας των χειρισμών του Προέδρου της Δημοκρατίας, χρεοκόπησαν οι δύο μεγαλύτερες τράπεζες της Κύπρου και ο συνεργατισμός, ξεπουλήθηκαν κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα σε τιμή ευκαιρίας, χάθηκε η ρευστότητα από την αγορά, χρεοκόπησαν εταιρείες, χιλιάδες άνθρωποι έχασαν την εργασία τους, μειώθηκαν τα έσοδα εκατοντάδων χιλιάδων συμπολιτών μας, αποκλείστηκε οικονομικά η Κυπριακή Δημοκρατία από τον υπόλοιπο κόσμο και παγιδεύτηκε στη μέγκενη της τρόικας.

Η μνημονιακή συνταγή της ακραίας λιτότητας, της υπερφορολόγησης των λαϊκών στρωμάτων, των μαζικών περικοπών αναπτυξιακών μέτρων και βοηθημάτων στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και της ουσιαστικής κατάργησης του κοινωνικού κράτους μάς οδηγεί σε βαθύτερη ύφεση και μεγαλύτερη κοινωνική δυστυχία και απόγνωση. Το μνημόνιο δεν μπορεί να αποτελεί και δεν αποτελεί δικαιολογία για την επιβολή μιας ακραίας καταστροφικής πολιτικής με ευρύτερες κοινωνικές, οικονομικές, αλλά και εθνικές συνέπειες.

Δυστυχώς, με την αυτοκτονική απόφαση για κούρεμα καταθέσεων η κυβέρνηση δε λαμβάνει οποιαδήποτε αναπτυξιακά μέτρα, παρά μόνο αρκείται σε ευχολόγια και αοριστολογίες. Παρουσιάζει έναν προϋπολογισμό από τον οποίο απουσιάζει η αναπτυξιακή προοπτική και που η εφαρμογή του δεν πρόκειται να επιλύσει το πραγματικό πρόβλημα της οικονομίας μας.

Με βάση τις προβλέψεις της ίδιας της κυβέρνησης, η ανεργία θα αυξηθεί και θα υπάρξει μεγαλύτερη έλλειψη ρευστότητας, αφού το τραπεζικό σύστημα δε δείχνει σημεία ανάκαμψης και ανάκτησης της εμπιστοσύνης των καταθετών. Ο προϋπολογισμός του 2014 δε δημιουργεί συνθήκες για μείωση της ανεργίας μέσω των αναπτυξιακών δαπανών. Η πρόβλεψη για αύξηση της ανεργίας στο 19,5% το 2014 δεν αφήνει κανένα περιθώριο για επιστροφή στην ανάπτυξη, αφού ένας σημαντικός παράγοντας στην επανεκκίνηση της οικονομίας, οι καταναλωτές, θα είναι εκτός εργασίας ή θα αισθάνονται την απειλή της απώλειας της εργασίας τους.

Από τον προϋπολογισμό απουσιάζουν αναπτυξιακά προγράμματα με υψηλή κλίμακα απασχόλησης προσωπικού. Αυτό δημιουργεί περαιτέρω χειροτέρευση του οικονομικού κλίματος, με αποτέλεσμα η αβεβαιότητα των εργαζομένων για τις θέσεις εργασίας τους να παραμένει. Απουσιάζει επίσης η οποιαδήποτε προσπάθεια από την κυβέρνηση για αποτελεσματική μείωση της ανεργίας, που να αποτρέπει τη δημιουργία μακροχρόνια ανέργων συμπολιτών μας, οι οποίοι πλέον δε θα έχουν τη δυνατότητα και το κίνητρο να επανενταχθούν στο εργατικό δυναμικό της οικονομίας μας. Η κυβέρνηση συνεχίζει την επιδοματική πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης, που δεν αντιμετωπίζει πραγματικά το πρόβλημα της ανεργίας και δε δημιουργεί τις συνθήκες για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και ανάπτυξης. Επίσης, η πολυπόθητη αναδιάρθρωση του δημοσίου τομέα καθυστερεί. Ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση χειρίζεται θέματα όπως το ωράριο εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων ή τις αποκοπές επιδομάτων σε χαμηλόμισθους, τα οποία βασικά δίδονταν αντί αυξήσεων στο βασικό μισθό, δίνει την εντύπωση μιας κυβέρνησης η οποία πειραματίζεται.

989

Η πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης για τον τρόπο με τον οποίο θα εξεύρει το €1,4 δις που απαιτεί η τρόικα, μέσω της πώλησης των ημικρατικών οργανισμών, αλλά και άλλης κρατικής περιουσίας, δείχνει μια συγκεκριμένη ιδεολογική αγκύλωση το ίδιο απαράμιλλη με τις ιδεολογικές αγκυλώσεις της κυβέρνησης που αντικατέστησε. Είναι φανερό μέσα από την καθημερινή πολιτική πρακτική ότι η κυβέρνηση αυτή θεωρεί ότι οτιδήποτε το ιδιωτικό είναι αποτελεσματικό και ότι οτιδήποτε το κρατικό είναι ζημιογόνο.

Η Συμμαχία Πολιτών κατέθεσε πρόταση με την οποία το κράτος διασφαλίζει το ρόλο του ως του μεγαλύτερου μετόχου σε καθέναν από τους σημαντικούς ημικρατικούς οργανισμούς, γεγονός που θα του δίδει το δικαίωμα να ασκεί έλεγχο σε θέματα που άπτονται των κυριαρχικών του δικαιωμάτων και να αποδίδεται μέρισμα επί των κερδών στο κράτος, αλλά ταυτόχρονα ο ιδιώτης επενδυτής να μπορεί να ασκεί τη διεύθυνση των οργανισμών αυτών. Είναι μια πρόταση που αποκλείει το κομματικό κατεστημένο από τους οργανισμούς κοινής ωφελείας και εγγυάται τη μετεξέλιξη των ημικρατικών οργανισμών προς όφελος των συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου.

Δυστυχώς, η ευλαβική προσήλωση της κυβέρνησης στην τήρηση των διατάξεων του μνημονίου παρουσιάζει μια κυβέρνηση η οποία αδυνατεί να αντιληφθεί τη δεινή κατάσταση στην πραγματική οικονομία, θεωρώντας τους άνεργους και τις επιχειρήσεις ως παράπλευρες απώλειες στη διαδικασία εξυγίανσης των δημοσίων οικονομικών. Με την οικονομική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση και τις τυφλές αποκοπές σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού καταργείται στην πράξη το κράτος προνοίας. Οι μειώσεις πέραν του 20% στις κοινωνικές παροχές και οι περικοπές στις χορηγίες εθελοντικών φιλανθρωπικών οργανώσεων θα επιφέρουν περαιτέρω κοινωνική δυστυχία, αυξάνοντας τις απαιτήσεις για στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων μέσα από άλλα υφιστάμενα προγράμματα του Υπουργείου. Εργασίας.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Κύριε Κουτσού, συμπληρώστε την παράγραφό σας, διότι έχει συμπληρωθεί ο χρόνος σας.

Ν. ΚΟΥΤΣΟΥ:

Ναι, ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Συμπληρώνω.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Όχι μεγάλη παράγραφο, μικρή παράγραφο!

Ν. ΚΟΥΤΣΟΥ:

Εντάξει.

Με βάση αυτές τις πραγματικότητες, η Συμμαχία Πολιτών απορρίπτει και τη φιλοσοφία και τη λογική που διέπουν τον προϋπολογισμό που κατέθεσε η κυβέρνηση και οδηγεί στην εσωτερική υποτίμηση του ευρώ και στην ύφεση. Απορρίπτουμε τη μνημονιακή πολιτική, που παράγει νέους ανέργους και διευρύνει την κοινωνική δυστυχία. Καταψηφίζουμε την πολιτική που οδηγεί την Κυπριακή Δημοκρατία σε επικίνδυνες ατραπούς και τον κυπριακό λαό στην απόγνωση. Αντιστεκόμαστε στην άνιση και άδικη κατανομή των βαρών της οικονομικής κρίσης σε βάρος των μεσαίων και χαμηλών εισοδηματικά στρωμάτων του λαού. Στην πολιτική δεν υπάρχουν μονόδρομοι, υπάρχουν επιλογές!

Όπως είπαμε από την πρώτη στιγμή, υπήρχαν εναλλακτικές επιλογές, αλλά δυστυχώς οδηγηθήκαμε στο μνημόνιο από λάθη της προηγούμενης κυβέρνησης και χειρισμούς της σημερινής κυβέρνησης. Όσες ευθύνες φέρει ο προηγούμενος Πρόεδρος για την αναβλητικότητα και το μαγείρεμα αριθμών, που μας έφερε στο χείλος του γκρεμού, άλλες τόσες μεγάλες ευθύνες φέρει και ο νυν Πρόεδρος, που αποδέχθηκε το κούρεμα και κατέστρεψε το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κύπρου σε μια νύχτα!

Τελειώνω, κύριε Πρόεδρε, με ακόμη μία παράγραφο.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Όι, πάεις πολλά, κύριε Κουτσού!

Ν. ΚΟΥΤΣΟΥ:

Δεν αποτελεί δικαιολογία το ότι του «έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο». Αυτή τη δικαιολογία θα τη βρίσκουμε μπροστά μας. Ο Πρόεδρος μας είπε ότι είχε να επιλέξει μεταξύ του κουρέματος και της άτακτης χρεοκοπίας. Τελικά, ο Πρόεδρος επέλεξε να υποχωρήσει και να μας οδηγήσει στην οργανωμένη χρεοκοπία. Με αυτή τη συμπεριφορά του και με αυτό το επιχείρημα ο Πρόεδρος στέλνει το μήνυμα ότι είναι δεκτικός σε εκβιασμούς και σε πιέσεις. Τι θα συμβεί, όταν «του βάλουν το πιστόλι στον κρόταφο» για το Κυπριακό; Θα επικαλεστεί και πάλι το δίλημμα “λύση ή χρεοκοπία”, ανεξάρτητα αν η λύση μάς οδηγεί στην κατάλυση του κράτους μας και στον εκτουρκισμό της Κύπρου;

Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

990

Μάλιστα. Ευχαριστούμε.

Καλώ στο βήμα τον κ. Γιώργο Περδίκη, που θα μιλήσει εκ μέρους του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών.

Κύριε Περδίκη.

Γ. ΠΕΡΔΙΚΗΣ:

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι,

Κύριε υπουργέ και κυρία υπουργέ, που μόλις εισέρχεστε στην αίθουσα, καλωσορίσατε! Βέβαια, στιγματίζω την απουσία ολόκληρου του Υπουργικού Συμβουλίου.

Θέλω ευθύς εξαρχής, κύριε Πρόεδρε, να χαιρετίσω την απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων επιτέλους να ικανοποιήσει το αίτημά μου για παρουσία διερμηνέα της νοηματικής γλώσσας στη σημερινή συνεδρίαση, ώστε και τα κωφά άτομα συμπολίτες μας να μπορούν να παρακολουθήσουν τη συνεδρίαση και να εξασκήσουν το δημοκρατικό τους δικαίωμα ως πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, τουλάχιστον να ενημερωθούν για τις θέσεις των κομμάτων. Ελπίζω αυτό να καθιερωθεί.

(Μη ευκρινή σχόλια από τον κ. Αβέρωφ Νεοφύτου)

Ε, ελπίζω να μη χρειαστεί να είναι μόνιμη η παρουσία του διερμηνέα της νοηματικής γλώσσας στις συνεδριάσεις της Βουλής, γιατί συχνά οι διάλογοι που γίνονται είναι διάλογοι κωφών!

Κυρίες και κύριοι,

Η Βουλή των Αντιπροσώπων καλείται να υπερψηφίσει τον πρώτο μετά την υπογραφή του μνημονίου προϋπολογισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δε θα είναι βέβαια η πρώτη φορά που η Βουλή καλείται να ψηφίσει προϋπολογισμό που αντικατοπτρίζει τη δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι μόλις η δεύτερη φορά που ουσιαστικά η νομοθετική εξουσία έχει δεμένα τα χέρια της και πολύ μικρές αλλαγές μπορεί να επιφέρει στο τελικό νομοσχέδιο λόγω της εκ των προτέρων έγκρισής του από την τρόικα.

Αξίζει πάντως να υπενθυμίσω ότι από το 2012 ο προϋπολογισμός της Κυπριακής Δημοκρατίας φέρει τα βαριά τραύματα της ύφεσης, της ισοπεδωτικής λιτότητας και του περιορισμού των κοινωνικών παροχών. Αν και περιορισμένα και μερικώς υιοθετημένα, τα μέτρα και οι ιδέες της τρόικας άρχισαν να εφαρμόζονται από το καλοκαίρι του 2011. Όμως είναι πλέον σχεδόν από όλους αποδεκτό ότι αυτή η μερική και αποσπασματική εφαρμογή των τροϊκανών πολιτικών επί των ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης είχε μόνο αρνητικές συνέπειες, αφού, παρά τις θυσίες τις οποίες υπέστησαν καταρχάς οι ευάλωτες ομάδες, η οικογένεια και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αργότερα και οι εργαζόμενοι, τελικά η χώρα δεν απέφυγε την οικονομική κατάρρευση. Αυτό συνέβη, γιατί συνεχίζονταν ταυτόχρονα οι σπατάλες, η κακοδιοίκηση, η κομματοκρατία, ο αλόγιστος κρατικός δανεισμός, η διασπάθιση του δημόσιου χρήματος, οι πολυτέλειες, η ασυδοσία των τραπεζών και η παροχή εγγυήσεων στις τράπεζες με υποθήκευση της κυπριακής οικονομίας.

Ο προϋπολογισμός του 2014, με την περαιτέρω μείωση των κοινωνικών δαπανών, την άνιση περικοπή της αποζημίωσης για υπερωρίες και εργασία, τις αργίες για χιλιάδες εργαζομένους σε ουσιώδεις υπηρεσίες του δημοσίου, την απόλυση σημαντικού αριθμού εποχιακού προσωπικού κ.λπ., οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη μονόπλευρη λιτότητα και αύξηση της ανεργίας. Αυτός ο προϋπολογισμός θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση της οικονομίας και θα μεγαλώσει την ήδη μεγάλη ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλουσίων.

Ως Οικολόγοι θεωρούμε ιδιαίτερα επικίνδυνο για το φυσικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων το ψαλίδισμα των αμοιβών των νοσηλευτών, των αστυνομικών και των πυροσβεστών, τον περιορισμό του αριθμού των αγροπυροσβεστών και των δασικών υπαλλήλων, τον περαιτέρω περιορισμό του συνολικού προϋπολογισμού των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, τον περιορισμό των κονδυλίων για τη διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, την κατάργηση της κρατικής στήριξης των περιβαλλοντικών και φιλοζωικών οργανώσεων, το ψαλίδισμα των έργων αποκατάστασης του περιβάλλοντος σε λατομεία και μεταλλεία κ.ο.κ. Δυστυχώς, ο κατάλογος είναι πολύ μεγάλος. Όλες αυτές και άλλες περικοπές στον ήδη περιορισμένο από την προηγούμενη κυβέρνηση προϋπολογισμό του 2013 μετατρέπουν τον προϋπολογισμό του 2014 σε έναν προϋπολογισμό-λαιμητόμο για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.

Αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία και το κυπριακό κράτος αυτή τη χρονική περίοδο. Όμως άλλο πράγμα είναι η οικονομική περισυλλογή και άλλο η μονόπλευρη και ισοπεδωτική λιτότητα, άλλο το κούρεμα και άλλο ο αποκεφαλισμός! Δυστυχώς, ο προϋπολογισμός που κατέθεσε η κυβέρνηση είναι προϋπολογισμός ύφεσης, που αντικατοπτρίζει την έλλειψη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής και ενός ρεαλιστικού οράματος εξόδου από την κρίση. Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει μέτρα κοινωνικής οπισθοδρόμησης, αναπτυξιακής υποβάθμισης και εργασιακής υποχώρησης. Είναι ένας προϋπολογισμός χωρίς τα τρία άλφα, δηλαδή ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα, αειφορία. Κυρίως όμως θέλουμε να τονίσουμε

991

πως, αντίθετα με τις συμβουλές που λαμβάνουμε από διεθνείς οργανισμούς και άλλα παραδείγματα χωρών που εξήλθαν ή αντιμετώπισαν επιτυχώς την οικονομική κρίση, δεν υπάρχει καμία πρόνοια στον προϋπολογισμό που να δίνει την ελπίδα ή έστω την ένδειξη ότι θα προκύψει κάποιας μορφής δυναμική, που θα αλλάξει ριζικά το υφιστάμενο οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο, που ευθύς εξαρχής μας έφερε σ’ αυτό το σημείο.

Πώς θέλουμε αλήθεια να δραστηριοποιηθούν οι χιλιάδες άνεργοί μας; Με ευχολόγια και με την προώθηση εξάμηνων συμβολαίων εργασίας έναντι πινακίου φακής; Ποιες δουλειές να επιδιώξουν να ανοίξουν όλοι αυτοί οι μικρομεσαίοι που ήδη έχουν τεθεί εκτός αγοράς εργασίας; Ποιες προοπτικές εργοδότησης έχουν οι πενηντάρηδες και εξηντάρηδες άνεργοι, αφού δεν έχουν τύχει διά βίου μάθησης και εκπαίδευσης;

Στον αντίποδα του προϋπολογισμού της λιτότητας και της ύφεσης οι πολίτες θα σας ρωτήσουν τα εξής: Πρώτον, γιατί ακόμα υπάρχουν παχυλοί μισθοί, πλουσιοπάροχα επιδόματα φιλοξενίας, παραστάσεως και τηλεφώνων για τους υψηλόβαθμους του δημοσίου τομέα, είτε πρόκειται για αξιωματούχους είτε για πολιτικούς; Θα υιοθετήσετε άραγε τις τροπολογίες των Οικολόγων, που και φέτος, όπως και κάθε χρόνο, επιχειρούν να περιορίσουν αυτή την προκλητική σπατάλη; Γιατί δεν υιοθετείται η πρόταση νόμου των Οικολόγων για ανώτερο όριο αμοιβής στον ευρύτερο δημόσιο τομέα; Δεύτερον, γιατί δεν καταργούνται τα προκλητικά προνόμια των λιμουζινών για τους αξιωματούχους της κατά τα άλλα δυσπραγούσας κυπριακής πολιτείας; Έναν ολόκληρο χρόνο από την ψήφιση του προϋπολογισμού του 2013, όταν οι Οικολόγοι το έθεσαν απ’ αυτό το βήμα, το θέμα συζητείται σε διάφορα επίπεδα χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Γιατί δεν υιοθετείται η εισήγηση των Οικολόγων για δραστικό περιορισμό των προνομίων των αξιωματούχων; Δεν ισχυρίζομαι βέβαια ότι η κατάργηση των λιμουζινών και των άλλων προνομίων θα μας λύσει από μόνη της το οικονομικό πρόβλημα, αλλά μήπως η κατάργηση παραδείγματος χάριν των επιδομάτων βάρδιας των εργαζομένων στο δημόσιο και η μείωση της χορηγίας στις πολύτεκνες οικογένειες θα διορθώσουν τα δημοσιονομικά του κράτους και θα μας λύσουν τα οικονομικά μας προβλήματα; Τρίτον, γιατί επιτρέπεται η εκτεταμένη φοροδιαφυγή; Γιατί υπάρχουν ακόμα φορολογικοί πρίγκιπες και πριγκιπόπουλα; Οι αρμόδιες υπηρεσίες λένε ότι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τη φοροδιαφυγή υπό αντίξοες συνθήκες. Στήνουν δίχτυα, για να πιάσουν τους μικροπαραβάτες. Μοιάζουν σαν τα ξόβεργα, τα βερκά, που πιάνουν τα μικρά πουλάκια, τις καρδερίνες, τα ζαρτίλια, τζιαι τα αμπελοπούλια, αφήνοντας ελεύθερους τους γύπες και τα όρνεα! Είδατε ποτέ όρνεο πάνω σε ξόβεργο; Είδατε κανένα φοροφυγά μεγάλο να πιαστεί; Τέταρτον, γιατί δεν προχωρούν νομοθεσίες που στηρίζουν τους πολίτες και προστατεύουν τα δικαιώματά τους, όπως η προστασία της πρώτης κατοικίας, η στοχευμένη απομείωση των δανείων και η μείωση των επιτοκίων;

Είναι επιτέλους αναγκαίο να κατανοήσουν οι κυβερνώντες ότι δεν μπορεί αυτός ο λαός, ο κουρεμένος, ο τσακισμένος και ο απογοητευμένος, να σηκώσει το βλέμμα το απ’ τα κλάματα θολό και να ατενίσει το μέλλον με αισιοδοξία, αν δεν αποκτήσει πρώτα την εμπιστοσύνη του πρωτίστως στον εαυτό του και επαγωγικά στην πολιτική και οικονομική του ηγεσία. Ουσιώδης προϋπόθεση για την ανάκαμψη του αυτοσεβασμού και της εμπιστοσύνης του λαού μας είναι η απόδοση δικαιοσύνης και η επίρριψη των ευθυνών σε όλους τους υπεύθυνους της τραγωδίας. Σε αυτή την περίπτωση δε χωρεί κλάδος ελαίας! Όσοι προβάλλουν ως προτεραιότητα δήθεν την ενότητα στο όνομα της ανάκαμψης της οικονομίας, όσο καλοπροαίρετοι και αν είναι, αν είναι, ουσιαστικά οδηγούν τη χώρα στην ατιμωρησία και στην απαξίωση. Μια τέτοια χώρα μπορεί να βρει επενδυτές, για να ξεπουλήσει το δημόσιο πλούτο και τη φυσική κληρονομιά αιώνων, αλλά σίγουρα δε θα βρει τον εαυτό της ούτε το δρόμο της για την ανάκαμψη και την αναγέννηση.

Δυστυχώς, η πολιτεία -και περιλαμβάνω και τη Βουλή στον όρο αυτό- μέχρι σήμερα απέτυχε να πείσει ότι επιδιώκει με συνέπεια, συνέχεια και αποφασιστικότητα την απόδοση ευθυνών και την επικράτηση της δικαιοσύνης. Οι εργαζόμενοι με τα μειωμένα εισοδήματα, οι εργαζόμενοι που δεν είναι πλέον εργαζόμενοι και δεν έχουν εισοδήματα, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι στραγγαλισμένοι μικρομεσαίοι, οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες των πολύτεκνων, των μονογονεϊκών οικογενειών, των αναπήρων, των χαμηλοσυνταξιούχων κ.ά. δεν μπορούν να καταλάβουν πώς και γιατί όλοι αυτοί οι επώνυμοι κύριοι όχι μόνο κυκλοφορούν ανάμεσά μας, αλλά και προκαλούν με την πολυτελή και χλιδάτη ζωή τους. Φιγουράρουν πρώτοι και ωραίοι στα παράθυρα των εκπομπών των καναλιών και στα περιοδικά life style, ποζάρουν δίπλα από τους υπουργούς, ακόμα και δίπλα από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αμέριμνοι και βέβαιοι ότι ο νόμος δε θα τους αγγίξει και ότι γι’ αυτούς για ακόμα μια φορά, όσο βρόμικοι και λερωμένοι και αν είναι, θα ισχύσει το ρητό «θα τη βγάλουν καθαρή». Σε αυτό, ας μην κοροϊδευόμαστε, κύρια ευθύνη φέρει και το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Οι πολίτες πιστεύουν ότι το πολιτικό σύστημα, οι πολιτικοί και τα κόμματα, συνδέεται άρρηκτα με το οικονομικό κατεστημένο, που, εκτός ελάχιστων περιπτώσεων και εξαιρέσεων, αποδείχθηκε ότι αποτελείται από μια συμμορία από λαμόγια, απατεώνες, κερδοσκόπους και τυχοδιώκτες.

Η δυστοκία των κομμάτων να αποδεχτούν τη διαφάνεια στη διακίνηση του πολιτικού χρήματος προκαλεί. Αποφεύγουν να υιοθετήσουν και με το παραπάνω τις συστάσεις της επιτροπής GRECO για τη διαφάνεια και τη διαπλοκή. Κουκουλώνουν υποθέσεις όπως η πολύκροτη περίπτωση της εταιρείας “Focus”. Στήνουν τείχη αδιαφάνειας για τα στοιχεία των εκροών καταθέσεων πριν από την απόφαση του Eurogroup και καλύπτουν πίσω από κεκλεισμένων των θυρών συνεδριάσεις τους βασικούς ενόχους ή υπόπτους, αν θέλετε, της τραγωδίας.

992

Η επίκληση των νόμων -τα γνωστά περί προσωπικών δεδομένων και περί τραπεζικού απορρήτου- καθώς και η γνωστή μυθολογία της διασφάλισης της δικαστικής διαδικασίας εμένα προσωπικά δε με πείθουν πλέον. Ξέρετε γιατί; Γιατί δε βλέπω στον ορατό ορίζοντα να ξεκινά αυτή η περίφημη ποινική διαδικασία εκ μέρους της πολιτείας. Για μένα το πολιτικό και νομικό σύστημα παραμένει εκτεθειμένο απέναντι στους πολίτες, στη δικαιοσύνη και στην ιστορία.

Απομένουν οι “κουρεμένοι” και “ακρωτηριασμένοι” Κύπριοι να παρακολουθούν από τις διαρροές και από τις κλειδαρότρυπες διαδικασίες που θα έπρεπε να ήταν απόλυτα διαφανείς και οι οποίες προ πολλού θα έπρεπε να είχαν ήδη οδηγήσει τους υπεύθυνους στη δικαιοσύνη. Δικαιοσύνη που δε θα έπρεπε να αρκεστεί σε καταδίκη αλλά σε δεσμεύσεις περιουσιών και αναγκαστική επιστροφή των κερδών από τις απάτες και τα χρυσά μπόνους. Μέχρι να γίνει αυτό, ο Κύπριος θα πρέπει να υποστεί το δούλεμα! Το δούλεμα! Δηλαδή ο κάθε κύριος αλλοδαπός, ομογενής ή ιθαγενής τραπεζίτης να εμπαίζει και να διασύρει τους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και η τράπεζα που επωφελήθηκε από το ξεπούλημα των υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα μέσω ύποπτων και διαβλητών διαδικασιών να μας κατακλύζει στην πληρωμένη διαφήμιση σε όλα τα έντιμα κυπριακά μέσα ενημέρωσης και να προσπαθεί να μας πείσει ότι το χρώμα της Κύπρου είναι το κίτρινο και ότι το χρώμα της ελπίδας είναι το κίτρινο. Εγώ νομίζω ότι είναι το πράσινο το χρώμα της ελπίδας. Όι, «έν’ το κίτρινο»!

Και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, περιστοιχιζόμενος από μισή δωδεκάδα κυρίων απ’ αυτούς που εκ πρώτης όψεως ευθύνονται για την οικονομική εξαθλίωση της χώρας και του λαού, να προειδοποιεί τους δημόσιους λειτουργούς με βλοσυρό ύφος να μην εμποδίσουν τους σεβαστούς επενδυτές. Εύγε και πάλιν εύγε! Πάμε καλά! Αλλά εδώ, θα έλεγα, ταιριάζει το γνωστό «φταίνε τα τραγούδια μας, φταίει κι ο λυράρης, αλλά φταίει και τούτος ο λαός που είναι μαραζιάρης»!

Εξακολουθούν οι ιθύνοντες να μιλούν για προσέλκυση ξένων επενδύσεων και καταθέσεων, για πωλήσεις ακινήτων, αδειοδότηση καζίνων, γηπέδων γκολφ και μαρίνων και για ξεπούλημα ημικρατικών οργανισμών, που θα τονώσουν τάχα την ανταγωνιστικότητα, χωρίς να προσπαθεί κανείς να βρει λύση για την πραγματική προς τα εμπρός επανεκκίνηση της οικονομίας μας με την ταυτόχρονη και αναγκαία αλλαγή πλεύσης και κατεύθυνσης της οικονομίας, διότι, παρ’ όλο που θέλουμε ξένες επενδύσεις, θέλουμε και τα κυπριακά κεφάλαια να επενδυθούν στον τόπο, το γεγονός αυτό, καθώς, αλίμονο, και η μεγάλη μας ανάγκη δεν πρέπει να μας οδηγήσουν σε καταστάσεις παράδοσης σε κερδοσκόπους και γυρολόγους επενδυτές! Πρέπει να αναπτύξουμε αντιστάσεις και άμυνες απέναντι στους σπεκουλαδόρους και στους κακόβουλους “επενδυτές”! Σε περιπτώσεις σαν τη δική μας προσελκύονται διάφοροι εκμεταλλευτές και αετονύχηδες οι οποίοι νομίζουν ότι οι δυσκολίες ενός λαού είναι για τους ίδιους ευκαιρία για εύκολο και άνομο κέρδος! Ο λαός μας, ξέρετε, έχει μια παροιμία γι’ αυτό: «Άμαν ψοφήσει ο γάρος, τα κοράκια και τα όρνεα μαζεύονται, για να του κλέψουν τα καλλίτζια»! Λοιπόν, πρέπει να αποδείξουμε ότι δεν είμεθα ο “ψοφισμένος γάρος”, ότι διαθέτουμε την ικανότητα να αντισταθούμε στα όρνεα και να χαράξουμε έναν αξιοπρεπή δρόμο προς την ανάπτυξη.

Εμείς ως Οικολόγοι ανησυχούμε, γιατί συχνά είναι το περιβάλλον και τα δικαιώματα των πολιτών που θυσιάζονται στο βωμό της γρήγορης κι αλόγιστης ανάπτυξης. Ζητούμε να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες των περιβαλλοντικών μελετών, κύριε υπουργέ, οι ευρωπαϊκές περιοχές προστασίας του περιβάλλοντος, της φύσης, Natura 2000 και οι εν γένει περιβαλλοντικές νομοθεσίες δε θα θυσιαστούν χάριν των επενδύσεων και των αναπτυξιακών φαντασμάτων. Ταυτόχρονα, ζητούμε να διασφαλιστεί ότι παράγοντες όπως η διαφάνεια, η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, η ασφάλεια και η υγεία δε θα παραγκωνιστούν, για να προσελκύσουμε, τάχα, επενδύσεις και ταχύρρυθμη ανάπτυξη. Διαδικασίες όπως η δημόσια ακρόαση και η δημόσια διαβούλευση έχουν κατοχυρωθεί μέσω του ευρωπαϊκού κεκτημένου και δεν πρέπει να υποβαθμιστούν. Υπάρχουν διαδικασίες που μπορούν να γίνουν λιγότερο χρονοβόρες, υπάρχουν προθεσμίες που πρέπει να συμπτυχθούν, υπάρχουν κυβερνητικά τμήματα που πρέπει να μάθουν να εργάζονται στη βάση χρονοδιαγραμμάτων. Σωστά όλα αυτά και πρέπει να γίνουν, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να δεχθούμε την κατάργηση των αρχών της διαφάνειας και της προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών και της φύσης.

Ανάπτυξη που γίνεται καταπατώντας αυτές τις αρχές δεν είναι βιώσιμη και αειφόρος. Τελικά θα μας φέρει στον ίδιο παρονομαστή και θα μας οδηγήσει στα ίδια αδιέξοδα. Μια κινεζική παροιμία λέει: «Όταν ακολουθείς τον ίδιο δρόμο, δεν μπορείς να οδηγηθείς πουθενά αλλού, παρά στον ίδιο ακριβώς προορισμό», δηλαδή, στη δική μας περίπτωση, στην οικονομική καταστροφή και στην κατάρρευση.

Είναι καιρός να αλλάξουν πράγματα και προτεραιότητες σ’ αυτό τον τόπο. Προεκλογικά ακούγαμε πολλά για πράσινη και αειφόρο ανάπτυξη. Δόθηκαν υποσχέσεις για στήριξη του θεσμού του Επιτρόπου Περιβάλλοντος, για δημιουργία πράσινου ταμείου ανάπτυξης, για προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.ο.κ. Στον ένα χρόνο διακυβέρνησης της χώρας από τη νέα κυβέρνηση δεν μπορώ να πω ότι βλέπουμε αποφασιστική στροφή σε μια άλλη ανάπτυξη, βασισμένη στο σεβασμό των ανθρώπων και της φύσης. Όλο για σεβασμό των επενδυτών ακούμε και για την ανάγκη διευκόλυνσής τους, χωρίς να τίθεται η αναγκαία προϋπόθεση, ότι δε θα γίνουμε αντικείμενο εκμετάλλευσης κανενός και ότι το κύριο μέλημα της κυβέρνησης είναι το συμφέρον του τόπου και του λαού και όχι του οποιουδήποτε επενδυτή.

993

Θέλαμε η κυβέρνηση μέσα από τον προϋπολογισμό να δώσει ελπίδα και αειφόρο κατεύθυνση. Να επενδύσει στην πραγματική προς τα εμπρός επανεκκίνηση της οικονομίας μας, βασιζόμενη εξίσου στον πρωτογενή και στο δευτερογενή τομέα, δηλαδή τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη βιοτεχνία, την παραγωγή ενέργειας και όχι μόνο στον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών και των τραπεζών. Με τους προϋπολογισμούς που έχουμε μπροστά μας δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι επιδιώκεται απλά η επαναδημιουργία μιας οικονομίας βασισμένης ανισομερώς σε υπηρεσίες, δηλαδή μιας οικονομίας που θα είναι για πάντα εξαρτημένη από εξωγενείς παράγοντες.

Κυρίες και κύριοι,

Συνηθίζεται οι ομιλητές κατά τη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού να τοποθετούνται και επί των εξελίξεων του μείζονος πολιτικού θέματος που απασχολεί το λαό μας, δηλαδή του κυπριακού προβλήματος. Ε, δεν μπόρεσα ποτέ να κατανοήσω πλήρως αυτή τη συνήθεια. Όταν κατά καιρούς τολμούσα να ρωτήσω τους παλαιότερους εν τη Βουλή, μου έλεγαν ότι «μια ανθηρή οικονομία είναι ισχυρό όπλο στη διεκδίκηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού». Προφανώς, αντιλαμβάνομαι, ισχύει και το αντίθετο, έτσι; Είναι ολοφάνερο ότι, διαρκούσης της οικονομικής κατάπτωσης της χώρας, η διεκδίκηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού γίνεται δυσκολότερη. Ως εκ τούτου, είχαμε υποδείξει στον Πρόεδρο Αναστασιάδη ότι το εγχείρημα της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων υπό συνθήκες μνημονίου και χρεοκρατίας εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους. Είχαμε προβλέψει ότι οι Τούρκοι και ο διεθνής παράγοντας θα προβάλουν το δέλεαρ της οικονομίας επιζητώντας ανταλλάγματα και υποχωρήσεις. Αναμενόταν -και έτσι έγινε- ότι οι Τούρκοι θα παρουσίαζαν σκληρότερες θέσεις στο Κυπριακό. Ξέρουμε ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και η ομάδα του επέδειξαν μεγάλη διπλωματική ευελιξία στην προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας σε ένα κοινό ανακοινωθέν. Φαίνεται ότι η τουρκική αδιαλλαξία οδήγησε την προσπάθεια αυτή σε μια πορεία γεμάτη υποχωρήσεις. Φτάσαμε να αμφισβητούνται τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και οι συμφωνίες υψηλού επιπέδου, τα οποία, για να πούμε την αλήθεια, αποτελούν οδυνηρή υποχώρηση των Ελληνοκύπριων και απέχουν από το διεθνές δίκαιο και τις αρχές της δικαιοσύνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνούμε ότι σ’ αυτή την περίοδο έχουν ήδη αποτύχει οι καλοπροαίρετες προσπάθειες του Προέδρου Αναστασιάδη για τα εξής: Πρώτον, επιστροφή μέρους της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της. Δεύτερον, διορισμός ευρωπαϊκής καταγωγής εκπροσώπου του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και απομάκρυνση του Ντάουνερ. Τρίτον, διορισμός εκπροσώπου και ενεργότερη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνομιλίες. Σχεδόν όλες οι προσπάθειες του Προέδρου Αναστασιάδη έχουν προσκρούσει στην τουρκική αδιαλλαξία και επιμονή, που τροφοδοτούνται πλέον, πρώτον, από την οικονομική αδυναμία και την εξάρτηση της Κύπρου και της Ελλάδας από την τρόικα και το μνημόνιο και, δεύτερον, από την ακόρεστη δίψα της Τουρκίας να ελέγξει την πλούσια σε κοιτάσματα υδρογονανθράκων κυπριακή ΑΟΖ.

Είναι καιρός ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και το Εθνικό Συμβούλιο να δουν κατάματα την αλήθεια και να σταματήσουν να προσπαθούν να διακοσμήσουν το τέρας της τουρκικής βουλιμίας, επιθετικότητας και αδιαλλαξίας. Αντί να προσπαθούν με διπλωματικούς ελιγμούς και συνεχείς υποχωρήσεις να συναντήσουν τις ολοένα και πιο επιθετικές θέσεις των Τούρκων, καλύτερα είναι να ασχοληθούν σοβαρά με την ουσία, που είναι η αλλαγή των γεωπολιτικών δεδομένων και των συσχετισμών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Σε αυτό τον τομέα, πρέπει να πω, σημειώνονται θετικές εξελίξεις. Η επιβεβαίωση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, οι πρώτες θετικές ενδείξεις παρουσίας μεγάλων κοιτασμάτων πετρελαίου, το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών με εμπλοκή ισχυρών κρατών κ.λπ. δημιουργούν νέες ευκαιρίες, αλλά και προκλήσεις, ακόμα όμως, θα έλεγα, και κινδύνους. Ανοίγει η τουρκική όρεξη -και όχι μόνο- για έλεγχο των ενεργειακών αποθεμάτων και των ευρύτερων ενεργειακών σχεδιασμών που έχουν στρατηγικό χαρακτήρα, όπως οι αγωγοί φυσικού αερίου. Χρειάζεται πάρα πολλή προσοχή, μελέτη και προβληματισμός, χαρακτηριστικά που, πρέπει να πω, δεν ευδοκιμούν στα μέρη μας. Για μια φορά ας σοβαρευτούμε! Απαιτείται σύνεση και σχεδιασμός με τη βοήθεια ειδικών και εμπειρογνωμόνων. Ιδιαίτερα όσον αφορά το σχεδιασμό, πρέπει να χαρακτηρίζεται από αειφορία και μακροβιότητα, άρα πρέπει να δεσμεύει όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Σε αυτό το θέμα, χωρίς υπερβολή, δε χωρεί κανένα περιθώριο για μικροκομματικές πολιτικές και εφήμερες προσδοκίες.

Κυρίες και κύριοι,

Εμείς ως Οικολόγοι θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε την ανάγκη προώθησης ομοιόμορφης ανάπτυξης και προστασίας όλων των τομέων της οικονομίας, του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα, αλλά και του τριτογενούς, μέσω της εφαρμογής νέων οικολογικών και πράσινων πολιτικών, βασισμένων στις νέες τεχνολογίες, στην πληροφορική και στην καινοτομία. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η οικονομία μας και έπρεπε να αντικατοπτρίζεται στον προϋπολογισμό του 2014 είναι μια de profundis, δηλαδή εκ βάθρων, αλλαγή, που να αντικαταστήσει το κερδοσκοπικό και ανθρωποφάγο σύστημα της αλόγιστης και χωρίς όρια ανάπτυξης με ένα νέο πράσινο και αειφόρο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.

Παρά το χειμώνα, το βαρύ κρύο και τη συννεφιά, ελπίζουμε στην άνοιξη. Να πρασινίσει ο τόπος, να ανθίσει η ελπίδα, να καρπίσουν οι κόποι και οι θυσίες του λαού μας.

994

Καλά Χριστούγεννα, καλό νέο έτος και ο Θεός να μας φυλάει απ’ τους δανειστές μας!

Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Ευχαριστώ, κύριε Περδίκη.

Καλωσορίζουμε τους πέντε υπουργούς της κυβέρνησης στη σημερινή ολομέλεια και εύχομαι να έχουν αρκετή υπομονή, γιατί τώρα αρχίζουν οι μεγάλες ομιλίες.

Καλώ τον κ. Συλλούρη στο βήμα.

Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ:

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ο συνάδελφος προηγουμένως μίλησε τόσο ζωντανά, που δε νομίζω ότι υπάρχει πιθανότητα, τουλάχιστον αυτός, να παρεξηγηθεί. Τόσο ζωντανά, που βρήκε ότι αδρανούσε και λειτουργούσε με αδιαφάνεια όλους αυτούς τους μήνες η επιτροπή Θεσμών. Δεν είναι του παρόντος να τα πούμε. Θα τα πούμε πολύ σύντομα, όταν θα είναι η ίδια η έκθεση έτοιμη. Αλλά, αν εμείς δεν κάναμε το καθήκον μας, δε νομίζω ότι μπορούμε να απαιτούμε από οποιοδήποτε άλλο θεσμό οτιδήποτε για απόδοση δικαιοσύνης.

Ο φετινός χρόνος, κύριοι συνάδελφοι, σημαδεύτηκε από σημαντικά γεγονότα, που άλλαξαν καθοριστικά και ριζικά τη ζωή μας, τη ζωή όλων μας. Ειδικότερα όμως άλλαξαν τη στάση των πολιτών απέναντι στους θεσμούς, τους πολιτικούς και την πολιτική. Και εδώ είναι που πρέπει να προσέξουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτή την πραγματικότητα με σοβαρότητα και όχι λαϊκισμό. Ο λαϊκισμός σε έτσι καταστάσεις μπορεί να οδηγήσει τη δημοκρατία σε κατάρρευση.

Οι συμπολίτες μας είναι θυμωμένοι -και δικαιολογημένα- με τα όσα αποκαλύπτονται. Είναι κουρασμένοι από τη συνεχιζόμενη κρίση αξιών που ταλαιπωρεί την πολιτική ζωή. Είναι αγανακτισμένοι από τα μεγάλα λόγια, τη μικρή αποτελεσματικότητα των θεσμών, αλλά ιδιαίτερα από τη διαπλοκή και τη διαφθορά που διαπιστώνουν ότι υπάρχει σε όλα τα επίπεδα της κυπριακής πολιτείας. Σήμερα οι Κύπριοι πολίτες αισθάνονται προσωπική ανασφάλεια για όλα τα θέματα που τους αφορούν, την εργασία, την υγεία, την καθημερινότητα, την οικονομική τους κατάσταση.

Έστω και τώρα, οφείλουμε να απολογηθούμε στους συμπολίτες μας, γιατί τους απογοητεύσαμε. Όμως η απλή απολογία η οποία δε συνοδεύεται από αναγκαίες δράσεις και αποτελεσματικότητα δεν είναι αρκετή. Οφείλουμε να αποδείξουμε στην κοινωνία μας ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων θα γίνει ανάχωμα στη διαφθορά, θα γίνει το χέρι που θα βοηθήσει τη δικαιοσύνη να τιμωρήσει παραδειγματικά τους ενόχους.

Η πολιτεία πρέπει να αποδώσει δικαιοσύνη, να αποδείξει ότι είναι κράτος δικαίου, έστω και τώρα. Οι πολίτες απαιτούν να πληρώσουν οι ένοχοι. Μόνο έτσι θα αποφύγουμε να επαναλάβουμε αυτά που έγιναν στο παρελθόν, να αποκαταστήσουμε την πίστη της κοινωνίας στους θεσμούς και να πείσουμε τους πολίτες να προχωρήσουν.

Οφείλουμε να παραδεχθούμε τα λάθη μας που μας έφεραν εδώ που είμαστε σήμερα. Να τα αναγνωρίσουμε, αλλά και να τα διορθώσουμε με ουσιαστικές αλλαγές στη νοοτροπία και στις πρακτικές μας. Πέσαμε τόσο χαμηλά, γιατί χάσαμε τις αρχές και τις αξίες μας. Στραφήκαμε στον εύκολο πλουτισμό, την επίδειξη και την προσωπική προβολή με όποιο τίμημα. Οι θεσμοί στην πατρίδα μας δε λειτουργούσαν. Η ατιμωρησία κυριαρχεί. Η διαφθορά και η διαπλοκή ευδοκιμούν. Η ατέρμονη γραφειοκρατία και η υδροκέφαλη κρατική μηχανή ταλαιπωρούν, αντί να εξυπηρετούν, τους πολίτες.

Οι πολίτες δεν εμπιστεύονται το κράτος. Το κράτος έχει μετατραπεί σε εργαλείο βολέματος. Οι πελατειακές σχέσεις στην πολιτική εξέθρεψαν τη στείρα κομματικοποίηση της κοινωνίας και μετέτρεψαν τα κόμματα από πυλώνες της δημοκρατίας και κέντρα παραγωγής πολιτικής σε μηχανισμούς ρουσφετιού και διαπλοκής. Για να εξυπηρετηθούν οπαδοί των εκάστοτε κυβερνήσεων και να ικανοποιηθούν συντεχνιακά αιτήματα, δημιουργήσαμε στο παρελθόν πολυάριθμες περιττές θέσεις προαγωγών και κάναμε αχρείαστες προσλήψεις. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργήσουμε μια γιγάντια, υδροκέφαλη δημόσια υπηρεσία που καταβροχθίζει κάθε χρόνο το μεγαλύτερο ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού.

Όλα αυτά και πολλά άλλα μας οδήγησαν σήμερα να έχουμε σχολεία με δέκα και δεκαπέντε υποδιευθυντές, ενώ θα μπορούσαν να λειτουργήσουν με έναν ή και κανέναν. Μας οδήγησαν σε υπουργεία με δέκα και δεκαπέντε διευθύνσεις, με υψηλόμισθους τμηματάρχες. Μας οδήγησαν στη δημιουργία μιας κάστας χρυσοπληρωμένων υπαλλήλων, που αμείβονται πιο ακριβά και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μας οδήγησαν σε ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, το οποίο το 2008 ήταν στο 49%, το 2012 στο 86%, σήμερα στο 114% και του χρόνου στο 124%.

995

Δεν υπήρξε ποτέ σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της κρατικής μηχανής. Δεν υπήρξε ποτέ σύνδεση της παραγωγικότητας με τους μισθούς. Δεν ήταν ποτέ κανόνας η επιβράβευση των αρίστων και των ικανών αλλά μόνο των ημετέρων και των αρεστών. Δεν τιμωρήθηκαν ποτέ όσοι καταχράστηκαν τη θέση τους.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Αυτό που περιέγραψα για την κατάσταση στο δημόσιο τομέα υπήρχε στο πολλαπλάσιο και στις τράπεζες. Ενώ οι υπερβολικά υψηλές ετήσιες απολαβές στο δημόσιο τομέα για πολλούς ήταν της τάξεως των δεκάδων χιλιάδων ευρώ κάθε χρόνο, στις τράπεζες ήταν της τάξεως των εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ κάθε χρόνο. Οι τραπεζίτες λάμβαναν φιλοδωρήματα εκατομμυρίων, χωρίς καμία διασύνδεση με την αποτελεσματικότητά τους. Με αλόγιστες επεκτάσεις, με πολυτελή γραφεία και μέγαρα, με καταθετικά επιτόκια που στραγγάλιζαν μεν την οικονομία, αλλά πλούτιζαν τους τραπεζίτες, τα δικηγορικά γραφεία και τα λογιστικά γραφεία, οδηγηθήκαμε εδώ που είμαστε σήμερα.

Όλες αυτές οι καταχρήσεις στο δημόσιο και στο τραπεζικό μας σύστημα μας έφεραν στο μνημόνιο. Θα πρέπει τώρα να σχεδιάσουμε την ανατροπή. Η ανατροπή όμως του μνημονίου και πάλι δεν μπορεί να επιτευχθεί με συνθήματα και λαϊκισμό! Χρειαζόμαστε ανάπτυξη και όσοι το εισηγούμαστε πρέπει να υποδείξουμε και τους πόρους και τους τρόπους. Χρειαζόμαστε κοινωνική πρόνοια και όσοι το εισηγούμαστε θα πρέπει και πάλι να εισηγηθούμε πού θα βρεθούν τα χρήματα! Ισχύει όσο ποτέ άλλοτε το παλιό ρητό «δει δε χρημάτων».

Η ανατροπή της σημερινής επικίνδυνης κατάστασης είναι ευθύνη όλων, είναι αναγκαιότητα, δεν έχουμε άλλη επιλογή! Το κράτος και η κοινωνία μας χρειάζονται ριζικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Δεν πρέπει να μείνουμε όμως στα λόγια και στις διακηρύξεις. Ήδη αργήσαμε πάρα πολύ, δε μας μένει άλλος χρόνος.

Ως πολιτικοί πρέπει να γίνουμε πρότυπα σκληρής δουλειάς και να καθιερώσουμε νέες συμπεριφορές ηθικής και ήθους. Πρέπει να ξεριζώσουμε τη διαπλοκή, τη διαφθορά και την ατιμωρησία από το σώμα της κοινωνίας μας. Πρέπει οι θεσμοί να αποκατασταθούν στη συνείδηση των πολιτών. Πρέπει να ταυτίσουμε την πολιτική με την ηθική. Πρέπει με κάθε θυσία και κόστος να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο, δίκαιο, εύρυθμο, αμερόληπτο, έντιμο, οικονομικό και ευέλικτο κράτος. Πρέπει στην πολιτική να ενθαρρύνουμε νέους που έχουν όρεξη να επιβάλουν το πολιτικό πρόσωπο της αλήθειας, της ειλικρίνειας, της τιμιότητας και του ήθους.

Κύριε Πρόεδρε,

Οι πραγματικότητες στην καθημερινή ζωή στον τόπο μας είναι απογοητευτικές και επικίνδυνες. Η βαθιά ύφεση που επικρατεί στην πραγματική οικονομία και στην αγορά εργασίας έχει δημιουργήσει ασφυκτικές συνθήκες. Η ανεργία έχει ανέλθει σε πρωτόγνωρα επίπεδα για την Κύπρο, ειδικά για τους νέους ανθρώπους, που αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό. Η αγορά παρουσιάζει παντελή έλλειψη ρευστότητας χρήματος. Τα δανειστικά επιτόκια διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα. Οι τράπεζες υπολειτουργούν και δημιουργούν προβλήματα στις συναλλαγές και δεν εξυπηρετούν την πραγματική οικονομία. Υπάρχει αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το μέλλον των τραπεζών και οι επενδυτές είναι επιφυλακτικοί και δεν προχωρούν σε επενδύσεις. Καθημερινά επιχειρήσεις όλων των κλάδων βάζουν λουκέτο. Ο διακανονισμός δανείων που πολυδιαφημίστηκε δεν προχωρεί. Οι συναλλαγές των επιχειρήσεων καθυστερούν λόγω των περιορισμών. Η κατανάλωση από τα νοικοκυριά έχει μειωθεί κάθετα. Οι αυξημένες τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος επιβαρύνουν την οικονομία. Με ακριβό ρεύμα και ακριβό χρήμα καμία ανάπτυξη δεν μπορεί να επέλθει, δεν μπορεί να λειτουργήσει πραγματική οικονομία.

Οι πολίτες δυστυχούν, υποφέρουν και υπομένουν. Η υπομονή τους όμως εξαντλείται, με αποτέλεσμα να αποτελεί απειλή για την κοινωνική συνοχή. Η κοινωνική αντίδραση πρέπει να αποτραπεί και θα αποτραπεί, μόνο αν οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού στηριχθούν έμπρακτα, για να μπορέσουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που έχουν πολλαπλασιαστεί.

Το Ταμείο Αλληλεγγύης, όπως το συμφωνήσαμε πριν λίγες μέρες, πρέπει να λειτουργήσει γρήγορα και με σοβαρή οικονομική στήριξη. Να μην έχουμε τα ίδια με το Ταμείο Ανάπτυξης και Αλληλεγγύης που ψηφίσαμε από το Μάρτιο και κανένας δεν το είδε να λειτουργεί ακόμα! Και έχουμε και εμείς ως Βουλή ευθύνη!

Η ανάπτυξη με τη δρομολόγηση επενδύσεων και μικρών και μεγάλων έργων είναι ο μόνος τρόπος, για να περιοριστεί η ανεργία και να υπάρξουν έσοδα για τις επιχειρήσεις, τους πολίτες και το κράτος. Όμως, δυστυχώς, αυτό που διαπιστώνουμε ακόμη και αυτή τη δύσκολη ώρα είναι ότι η γραφειοκρατία και ο υδροκεφαλισμός του κράτους εμποδίζουν τις επενδύσεις και τα έργα και διώχνουν τους επενδυτές.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Με προεξάρχουσα πολιτική αρετή τη σωφροσύνη, οφείλουμε στον προϋπολογισμό που έχουμε ενώπιόν μας να περιορίσουμε τις δαπάνες που δεν αποβλέπουν άμεσα στο γενικό καλό, ώστε να μεγιστοποιηθεί η προσπάθεια που προάγει και διασφαλίζει την ανάπτυξη.

Στις δύσκολες περιστάσεις σήμερα της οικονομικής δυσπραγίας και των έξωθεν επιβεβλημένων δημοσιονομικών περιορισμών, καλούμαστε να προστατεύσουμε την ευημερία και το μέλλον του λαού μας. Δεν

996

είναι εύκολο! Οι αριθμοί του φετινού προϋπολογισμού είναι αυστηροί και περιορισμένοι λόγω μνημονίου. Αυτό σημαίνει υψηλότερες πολιτικές και ηθικές ευθύνες, να φανούμε σοφότεροι, συνετότεροι και πιο δημιουργικοί. Να εργαστούμε σκληρότερα και πιο αποδοτικά, ώστε με αυτό τον προϋπολογισμό περισυλλογής και οικονομικής στενότητας να πετύχουμε τα μέγιστα για το κοινό αγαθό, την κοινωνική ευθύνη, την ισοκατανομή των βαρών και την ευημερία του χειμαζόμενου λαού μας.

Ο φετινός προϋπολογισμός είναι απόρροια του μνημονίου και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Φυσικά, θα υπάρξουν συνάδελφοι που θα επιμένουν ότι θα μπορούσαμε να ζήσουμε χωρίς μνημόνιο, αφού πρώτα καλέσαμε εμείς οι ίδιοι την τρόικα, και άλλοι συνάδελφοι που θα ισχυριστούν ότι η σημερινή κυβέρνηση θα εφάρμοζε αυτοβούλως τις ίδιες πολιτικές με αυτές της τρόικας, ακόμη κι αν δεν υπήρχε μνημόνιο.

Το Ευρωπαϊκό Κόμμα έγκαιρα τάχθηκε κατά του μνημονίου, όταν υπήρχε χρόνος να το αποφύγουμε όμως! Από το Μάιο του 2011 καλούσαμε την προηγούμενη κυβέρνηση να συναινέσει στη σύνταξη ενός κυπριακού μνημονίου διάσωσης της οικονομίας, για να αποφύγουμε την τρόικα και το ξένο μνημόνιο! Ενός δικού μας μνημονίου, τις πρόνοιες του οποίου εμείς θα είχαμε εν πολλοίς καθορίσει. Ζητούσαμε ένα δικό μας μνημόνιο, προτού οι συνθήκες καταστούν μη διαχειρίσιμες και η τρόικα μας επιβάλει το δικό της μνημόνιο. Δυστυχώς όμως, δεν καταφέραμε να πείσουμε για τους κινδύνους που διαβλέπαμε.

Σήμερα πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι οικονομικοί πόροι του κράτους είναι περιορισμένοι, αφού το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι πλέον σε υψηλά επίπεδα. Επομένως, η μείωση των λειτουργικών δαπανών του κράτους και η τήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας στην υλοποίηση είναι επιτακτικές ανάγκες που πρέπει να υπηρετούνται μέσα από τον προϋπολογισμό του 2014. Αν αυτά τα μέτρα που λήφθηκαν τους τελευταίους μήνες η προηγούμενη κυβέρνηση τα εφάρμοζε έγκαιρα, σήμερα οι επιπτώσεις θα ήταν ηπιότερες και λιγότερο επώδυνες. Καθυστερήσαμε και υποφέρουμε περισσότερο.

Σήμερα, υπό τις παρούσες συνθήκες, ο τόπος χρειάζεται ένα νέο πλαίσιο οικονομικής δραστηριότητας. Το αναπτυξιακό μοντέλο στον τόπο μας χρειάζεται ριζικές αλλαγές και καθολική αναμόρφωση, προκειμένου η Κύπρος να αντιμετωπίσει τις οικονομικές προκλήσεις και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Χρειαζόμαστε ένα καινούριο οικονομικό μοντέλο.

Σήμερα χρειαζόμαστε αναπτυξιακές δράσεις που θα στοχεύουν στην έξυπνη ανάπτυξη. Σήμερα πρέπει να αξιοποιήσουμε τους τομείς που έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία για την κυπριακή οικονομία, όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία, οι υπηρεσίες, η ενέργεια. Προσπάθησαν να σκοτώσουν τις υπηρεσίες μας. Δεν τα κατάφεραν. Μπορούμε να τις αναμορφώσουμε και να τις επεκτείνουμε. Για παράδειγμα, οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές της Κύπρου, που την καθιστούν σημαντικό κόμβο μεταφοράς δεδομένων και δορυφορικό σταυροδρόμι, μπορούν να αποτελέσουν τομείς προσέλκυσης επενδύσεων. Κάποιος ειδικός μού είπε ότι μπορούμε να κερδίζουμε απ’ αυτό πολύ περισσότερα απ’ ό,τι από τον τουρισμό μας.

Ακόμη, η ναυτιλία μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα, καθότι η Κύπρος είναι αποδεδειγμένα μια ανερχόμενη ναυτιλιακή δύναμη. Ο κυπριακός στόλος βρίσκεται στα δέκα πρώτα νηολόγια στον κόσμο σε μέγεθος και είναι ο τρίτος μεγαλύτερος στην Ευρώπη.

(Μη ευκρινή σχόλια από βουλευτή)

Ο τέταρτος!

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Ο τρίτος!

Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ:

(Γελώντας)

Ο “τρεισήμισι”! Είναι μεταξύ τρίτου και τέταρτου. Αυτά μπορεί να αλλάζουν και σημασία έχει ότι είμαστε ψηλά, αλλά έχει σημασία ότι και πάλι τον αξιοποιούμε μόνο μέσω των υπηρεσιών, ενώ θα μπορούσε όλο αυτό το νηολόγιο να αξιοποιείται πολλαπλά και από πολλούς άλλους κλάδους της οικονομίας.

Η θάλασσα και το φυσικό δυναμικό της Κύπρου τής επιτρέπουν να πρωταγωνιστεί σε δραστηριότητες όπως οι ιχθυοκαλλιέργειες, ο οικοτουρισμός, αλλά και η έρευνα και η αξιοποίηση του θαλάσσιου πλούτου. Σήμερα στην Αγγλία έχει συσταθεί ομάδα μελετητών για διαμόρφωση νομοθεσίας για την αξιοποίηση του πλούτου της θάλασσας. Νομίζω θα μπορούσαμε κι εμείς να μπούμε πιο μπροστά. Αξιοποίηση της θάλασσας -και είναι μπόλικη που έχουμε γύρω μας- δε γίνεται μόνο με τον τουρισμό! Υπάρχουν και μεταλλεύματα, πέραν του φυσικού αερίου.

Η τουριστική υποδομή πρέπει να βελτιωθεί και να επεκταθεί. Η Κύπρος μπορεί να εμπλουτίσει το τουριστικό της προϊόν και να καταστεί κέντρο ιατρικού, θρησκευτικού, εκπαιδευτικού και συνεδριακού τουρισμού.

Η ανάπτυξη νέας τεχνολογίας και σύγχρονων καλλιεργειών στον τομέα της γεωργίας είναι εφικτή και μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020. Να τυποποιήσουμε τα

997

κυπριακά αγροτικά προϊόντα και με εξωστρέφεια να τα προωθήσουμε σε ξένες αγορές. Πρέπει να επανέλθουμε στην πατάτα, τη βασίλισσα των πατατών, στο χαλλούμι, στα φθαρτά, τα οποία κάτω από τον ήλιο μας είναι τα καλύτερα στον κόσμο, στα αρωματικά φυτά, που καμία άλλη χώρα δεν μπορεί να παράξει τόσα πολλά και αυτής της ποιότητας. Φυσικά, μάθαμε αυτά να τα υποτιμούμε. Εδώ μπορούμε να κτίσουμε και έρευνα και τεχνολογία και ανάπτυξη και επιχειρηματίες γεωργούς.

Τα ακούεις, κύριε υπουργέ;

Ο φυσικός πλούτος της Κύπρου με την ύπαρξη πλούσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην αποκλειστική οικονομική ζώνη, την ΑΟΖ, της επιτρέπει να καταστεί ένα ασφαλές ενεργειακό κέντρο που να εξυπηρετεί όλες τις όμορες χώρες. Αυτό το άφησα προς το τέλος, γιατί θεωρώ ότι πάει να γίνει πανάκεια, πάει να γίνει ο από μηχανής θεός! Το φυσικό αέριο που “θα λύσει” τα οικονομικά μας προβλήματα, χωρίς να κάμουμε καμιά αλλαγή, καμιά μεταρρύθμιση! “Θα γλιτώσουμε” τους ημικρατικούς οργανισμούς, “θα λύσουμε” το Κυπριακό και, φαντάζομαι, “θα εργοδοτηθούν” και όλοι οι νέοι μας στα επόμενα εκατό χρόνια με πολύ υψηλούς μισθούς, χωρίς να κάμουμε τίποτε άλλο! Εάν κάμουμε όλα τα άλλα, είναι μεγαλύτερος ο πλούτος απ’ ό,τι από το φυσικό αέριο! Το βάζω έτσι, για να πω ότι, ναι, το φυσικό αέριο, αλλά να μην είναι ο από μηχανής θεός. Όταν ήμουν μικρός, το μεγαλύτερο πράμα που μ’ άρεσε από την αρχαία γραμματεία ή τα όσα διάβασα από τα Αρχαία ήταν ο από μηχανής θεός. Είναι καλός για θέατρα και για τραγωδίες όμως, όχι για την πραγματική ζωή!

Το υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκό και ιατρικό προσωπικό και οι σύγχρονες εγκαταστάσεις στα πανεπιστήμια και τα ιατρικά μας κέντρα επιτρέπουν στην Κύπρο να καταστεί τόσο ακαδημαϊκό όσο και ερευνητικό και ιατρικό κέντρο. Είναι ντροπή για δεκαετίες να διακηρύττουμε ότι η Κύπρος μπορεί να καταστεί ακαδημαϊκό κέντρο και στα παράνομα πανεπιστήμια των κατεχομένων να υπάρχουν πέραν των εκατό χιλιάδων φοιτητές. Και ένα από τα εμπόδια που θα αντιμετωπίσει ο κ. υπουργός είναι αύριο, που θα ξεκινήσουν τα πανεπιστήμια τα ιατρικά να τσακώινονται μεταξύ τους. Αυτό κάναμε διαχρονικά, για να μη γίνει το ΓΕΣΥ. Δεν ξέρω αν είναι χαρακτηριστικό των γιατρών, κύριε υπουργέ. Αυτό θα κάνουμε τώρα, για να μη λειτουργήσουν πανεπιστημιακές σχολές. Ακόμα, πρέπει να αυξήσουμε τις χορηγίες του κράτους για έρευνα, καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη, γιατί έτσι θεμελιώνουμε την οικονομία της γνώσης.

Στην Κύπρο δεν έχουμε βαριά βιομηχανία, μπορούμε όμως να αναπτύξουμε δραστηριότητες συναρμολόγησης εξυπηρετώντας τις ανάγκες μεγάλων βιομηχανιών.

Πρέπει να επενδύσουμε στην έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη, γιατί έτσι μειώνεται η επιστημονική ερημοποίηση της Κύπρου, που συντελείται με τη φυγή ή την παραμονή αξιόλογων Κυπρίων επιστημόνων στο εξωτερικό. Το μεγαλύτερο κεφάλαιο, που αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για την Κύπρο, είναι το ανθρώπινο δυναμικό της. Οι Κύπριοι είναι φιλοπρόοδοι πολίτες και το μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι πτυχιούχοι και απόφοιτοι πανεπιστημίων με υψηλή κατάρτιση.

Υπάρχουν πολλά τμήματα στη δημόσια υπηρεσία με λαμπρούς επιστήμονες. Αυτά τα τμήματα πρέπει να αναμορφώσουμε με κανόνες της αγοράς, ώστε να καταστεί εφικτό να πωλούν συμβουλευτικές υπηρεσίες σε εξειδικευμένα θέματα σε γειτονικά αραβικά κράτη και στην Αφρική. Εδώ, ενώ μιλώ για τους κανόνες της αγοράς, αναφέρω κάτι το οποίο είναι αντίθετο της ιδιωτικοποίησης. Θέλουμε κανόνες αγοράς στα κρατικά και στα ημικρατικά τμήματα, τα οποία όμως να λειτουργούν και εις τον ιδιωτικό τομέα. Θεωρώ παραδείγματος χάριν ότι το Τμήμα Υδάτων θα μπορούσε να ήταν μια “μεγάλη” εταιρεία συμβούλων για την Αφρική, για ανάπτυξη των υδάτινων πόρων της Αφρικής, που είναι το μεγάλο καινούριο θέμα του κόσμου σήμερα, πώς θα αναπτυχθούν οι υδάτινοι πόροι της Αφρικής. Θεωρώ ότι πολλά τμήματα του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, οι τηλεπικοινωνίες μας, τα Δημόσια Έργα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε μια καινούρια βάση.

Η Κύπρος μπορεί να συνεχίσει να είναι ένα ισχυρό και αξιόπιστο κέντρο παροχής υπηρεσιών και οικονομικό κέντρο υπό την ευρύτερη όμως έννοια, όχι όπως το ξέρουμε σήμερα, δικηγόροι, λογιστές, τράπεζες, επιτόκια και χρεοκοπία.

Τέλος, τα αποθέματα πολιτισμού της Κύπρου είναι ένα εργαλείο δημιουργίας, ανάπτυξης και διεθνούς παρέμβασης.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Για να οικοδομήσουμε το νέο πλαίσιο οικονομικής δραστηριότητας, επιβάλλεται ο εκσυγχρονισμός και η μεταρρύθμιση της κρατικής μηχανής, ώστε αυτή να σταματήσει να είναι δαπανηρή και να καταστεί ευέλικτη, αποτελεσματική και παραγωγική. Ως εκ τούτου, επιβάλλεται να προχωρήσουμε με μεγαλύτερη ταχύτητα στις ακόλουθες αναγκαίες αλλαγές:

1. Δημιουργία κεντρικού μηχανισμού για τον προγραμματισμό και το συντονισμό των έργων της κυβέρνησης.

2. Εισαγωγή ετήσιου σχεδίου για κάθε υπουργείο και αξιολόγηση της υλοποίησής του βάσει συγκεκριμένων δεικτών απόδοσης.

998

3. Αναθεώρηση συστήματος αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων και εφαρμογή της εναλλαξιμότητας.

4. Θεσμοθέτηση συμβολαίων απασχόλησης για υψηλόβαθμες θέσεις του δημοσίου, όπως και εις τους γενικούς διευθυντές.

5. Εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην εξυπηρέτηση των πολιτών στα πλαίσια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

6. Σχεδιασμός και ανάπτυξη ηλεκτρονικών εγγράφων και ηλεκτρονικών υπογραφών.

7. Απλοποίηση των διαδικασιών που αφορούν τις εταιρείες.

8. Εισαγωγή νέων μεθόδων επιτάχυνσης διαδικασιών και επίλυσης διαφορών.

9. Αποκέντρωση κρατικών υπηρεσιών προς την τοπική αυτοδιοίκηση στη βάση της αρχής της επικουρικότητας.

10. Να επιτευχθεί η υλοποίηση μεγάλων αναπτυξιακών έργων κρατικών, ημικρατικών και τοπικών αρχών με την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα, μέσα από μηχανισμούς σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα.

Ακόμη, για να εξοικονομήσουμε πόρους για ανάπτυξη, πρέπει να προχωρήσουμε σε περαιτέρω εξορθολογισμό των υψηλών μισθών και των υψηλών συντάξεων του δημόσιου τομέα. Άκουσα και θα ακούσω πολλούς συναδέλφους να μας πουν πού θα δώσουμε και πόσα πρέπει να δώσουμε. Πρέπει να πούμε και από πού πρέπει να τα βρούμε και, αν πράγματι θέλουμε ανάπτυξη -το έχω πει και προηγουμένως- και κοινωνική πρόνοια, πρέπει να αποφασίσουμε να κόψουμε μισθούς απ’ αυτούς που παίρνουν πολύ περισσότερα μέσα από τις συνθήκες.

Πρόσφατα, αποχώρησε από τράπεζα κάποιος εργαζόμενος και πήρε κάπου κοντά στο εκατομμύριο και μου έγινε και παρατήρηση ότι έδωσα λανθασμένη ερμηνεία ότι είναι από φιλοδωρήματα. Δεν ήταν από φιλοδωρήματα. Από όπου και αν είναι! Φαντάζεστε, την ίδια ώρα που απολύσαμε 1 400 υπαλλήλους από τις τράπεζες, κάποιοι άλλοι να παίρνουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ με οποιοδήποτε τρόπο; Ίσως να πρέπει να το φορολογήσουμε επιτέλους!

ΣΤ. ΕΥΑΓΟΡΟΥ:

Καλά είπες «με οποιοδήποτε τρόπο». Μπορεί να είναι και κέρδη!

Δ. ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ:

Η κυβέρνηση και η Βουλή πρέπει να κάνουν το τολμηρό βήμα και να μειώσουν δραστικά τις κλίμακες μισθοδοσίας και συντάξεων των υψηλά αμειβομένων. Είναι προκλητικό σήμερα να υπάρχουν πολίτες που δεν μπορούν να έχουν τα βασικά και περισσότεροι από 5 000 με 6 000 -κάποιος μου είπε 10 000 τους υπολόγισε- να παίρνουν μισθούς της τάξεως των €50.000, €60.000 και €70.000 το χρόνο!

Σε αυτό το νέο πλαίσιο οικονομίας το κράτος πρέπει να επιδείξει αποφασιστικότητα να πατάξει τη φοροδιαφυγή και να εμπεδώσει τη φορολογική συνείδηση στους πολίτες. Ταυτόχρονα, το κράτος οφείλει να επιδείξει ανοχή και ευαισθησία στις περιπτώσεις των πολιτών που αδυνατούν λόγω κρίσης να είναι αξιόχρεοι στις οφειλές τους προς τις υπηρεσίες του δημοσίου.

Τέλος, το κράτος επιβάλλεται να είναι αυστηρό με τις τράπεζες και τους τραπεζίτες. Έγιναν πολλές θυσίες, για να διασωθεί το τραπεζιτικό σύστημα από την κατάρρευση που επέφεραν τα λάθη και οι παρανομίες του παρελθόντος. Ήρθε η ώρα οι τράπεζες να στηρίξουν έμπρακτα την πραγματική οικονομία με τολμηρές μειώσεις των επιτοκίων και ουσιαστικές αναδιαρθρώσεις δανείων πολιτών και επιχειρήσεων που αδυνατούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.

Επιβάλλεται να γίνει επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των τραπεζών. Είναι αδιανόητο σήμερα να φιγουράρουν σε υψηλές θέσεις τραπεζών τα ίδια άτομα που ευθύνονται για τα προβλήματα στον τραπεζιτικό τομέα και να ελπίζουμε ότι δε θα έχουμε προβλήματα στο μέλλον. Είναι άδικο και προκλητικό οι απολαβές των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών, των διοικήσεων των τραπεζών, να είναι σε υψηλά επίπεδα, όμοια με προ της κρίσεως, πριν απολυθούν 1 400 άνθρωποι από τη δουλειά τους!

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ο εύκολος δρόμος της σύγκρουσης και του διχασμού είναι η πεπατημένη που μας έφερε εδώ. Διαφωνίες και διαφορετικές εκτιμήσεις μπορούν να υπάρχουν, είναι όμως η ώρα του δύσκολου δρόμου της συνεργασίας και της κοινής ευθύνης. Είναι αυτή η συνταγή εξόδου από τα σημερινά αδιέξοδα. Απ’ αυτή την κρίση ή θα βγούμε ενωμένοι ή θα βγούμε καταστραμμένοι. Όσοι συνεχίζουν να διχάζουν τους πολίτες σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς πρέπει να το ξανασκεφτούν.

Ως Βουλή των Αντιπροσώπων, έχουμε μία και μοναδική υποχρέωση έναντι του λαού μας, να σταματήσουμε το σημερινό μας κατήφορο, να μηδενίσουμε τους κινδύνους που απειλούν τον τόπο μας και να βάλουμε τα θεμέλια για μια νέα, σύγχρονη, ισχυρή πατρίδα. Νομίζω σήμερα έχουμε όλοι ένα κοινό όραμα, να

999

κτίσουμε ένα σύγχρονο κράτος που να δημιουργεί έσοδα, να γεννά υπεραξίες, να έχει ανταγωνιστικότητα, να είναι ελκυστικό σε επενδυτές, να δημιουργεί θέσεις εργασίας και να μας κάνει περήφανους. Αυτό το όραμα μπορεί να μας ενώσει, για να πάρουμε τις πιο σωστές αποφάσεις. Μακριά από λαϊκισμούς να δημιουργήσουμε κλίμα συναίνεσης, να δώσουμε το μήνυμα ότι το κράτος δεν έχει καταρρεύσει και ότι είμαστε αποφασισμένοι να αναστρέψουμε τον κύκλο της ύφεσης σε κύκλο βιώσιμης ανάπτυξης.

Οφείλουμε με πράξεις και όχι μόνο με διακηρύξεις να πείσουμε τους πολίτες ότι οι θυσίες τους δε θα πάνε χαμένες, ότι με σοβαρότητα θα τιμωρηθούν οι ένοχοι για το κατάντημα της οικονομίας, ότι θα διορθώσουμε τα κακώς έχοντα που χρονίζουν, ότι μέσα από τις δυσκολίες που περνά ο τόπος και ο λαός μας θα γίνει μια νέα αρχή, ότι θα κτίσουμε μια νέα, σύγχρονη πατρίδα.

Από όλα τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα θέλω να ξεχωρίσω ένα, αυτό των άνεργων νέων ανθρώπων. Με τρομάζει η ιδέα ότι σήμερα χιλιάδες νέοι μας βρίσκονται στην ανεργία χωρίς ελπίδα και άλλες πολλές χιλιάδες σπουδάζουν στα πανεπιστήμια χωρίς βεβαιότητα προοπτικής. Μοναδική μας έγνοια αυτή την ώρα πρέπει να είναι αυτοί οι νέοι, που βρίσκονται σε απόγνωση και αδιέξοδο. Οφείλουμε να δώσουμε ελπίδα και χαμόγελο στους νέους ανθρώπους, γιατί αυτοί είναι το μέλλον της πατρίδας μας. Δε θα έχουμε μέλλον, αν γρήγορα δε δώσουμε ελπίδα σ’ αυτούς τους νέους και αποφασίσουν να φύγουν από την Κύπρο. Ποια λύση του Κυπριακού; Για ποια λύση του Κυπριακού θα μιλούμε και για ποιο μέλλον, αν οι νέοι μας εγκαταλείψουν την επόμενη τριετία ή πενταετία την Κύπρο;

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το ότι βρισκόμαστε στη δίνη μιας επικίνδυνης κρίσης μάς καθιστά ευάλωτους στις δόλιες μεθοδεύσεις των ξένων για μια κακή λύση στο Κυπριακό. Ήδη, το είδαμε ότι κάποιοι επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τη δεινή κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει, για να εξυπηρετήσουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα στη γειτονιά μας. Ακόμη περισσότερο, κάποιοι επιχειρούν να διαφημίσουν την αναγκαιότητα για οποιαδήποτε λύση, ανεξαρτήτως ποιότητας και περιεχομένου, γιατί έτσι τάχατες θα λύσουμε και τα οικονομικά μας προβλήματα.

Εμείς θεωρούμε ότι η οικονομική κρίση μεγαλώνει την ανάγκη για μια σωστή λύση στο Κυπριακό, ποιοτική λύση, με σωστό περιεχόμενο, μια λύση που δε θα επιτρέπει στην Τουρκία να εξυπηρετήσει τις επεκτατικές της βλέψεις αποκτώντας τον έλεγχο της Κύπρου και με οικονομικά όπλα. Γιατί δεν έχει εγκαταλειφθεί η προσπάθεια διάλυσης της οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Γιατί η Τουρκία αυτό που θέλει είναι η αποαναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η διχοτομική λύση δύο κρατών στο Κυπριακό. Με αυτό τον τρόπο η Τουρκία εδραιώνει τα κατοχικά δεδομένα στην Κύπρο και μπορεί να επικυριαρχήσει σε ολόκληρο το νησί.

Αν υπάρχει κάποιος που διαφωνεί με αυτή την εκτίμηση και πιστώνει ακόμα την Τουρκία, μετά και από τις τελευταίες τοποθετήσεις που έχουμε και με την παράνομη επίσκεψη του κ. Νταβούτογλου, αν κάποιος νομίζει ακόμα ότι έχει θέληση η Τουρκία για λύση, ότι έχει θέληση και αποφασιστικότητα να προχωρήσει σε λογική λύση στο Κυπριακό, θέλω να τοποθετηθεί ευθαρσώς σε αυτή τη Βουλή. Αν όμως κάτι ξεκαθάρισε από τις διαβουλεύσεις αυτό τον καιρό, αυτών των μηνών, είναι ότι η Τουρκία μιλά για λύση δύο κρατών. Εάν εμείς τώρα αυτό θέλουμε να το συγκαλύψουμε, μέσα στη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία να το τραβήσει και τούτο, να το συγκαλύψει, τότε είναι άλλη ιστορία.

Ιδιαίτερα, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι οποιαδήποτε λύση θα εδράζεται στα τετελεσμένα της εισβολής δεν μπορεί να αποτελέσει ασφαλή λύση για μας. Η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία όσο και η νεόφερτη πολυπεριφερειακή ομοσπονδία, που σήμερα κάποιοι την έχουν φέρει στην επιφάνεια, συγκρούονται με τις αρχές, τις αξίες και τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν οδηγούν σε μια βιώσιμη και λειτουργική λύση. Η μόνη χρησιμότητα που είχε διαχρονικά η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία ήταν να καμουφλάρει τις πραγματικές επεκτατικές βλέψεις τις Τουρκίας και έτσι βρεθήκαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα.

Αν για όλους μας έχουν ξεκαθαρίσει οι τουρκικές προθέσεις, τότε πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τη στρατηγική μας στο Κυπριακό, ως πρόβλημα παράνομης εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής, και να εκθέσουμε την Τουρκία ως εισβολέα. Πρέπει να εργαστούμε στο διεθνή χώρο και ξανά στην Ευρώπη. Η Ευρώπη, που εθεωρείτο ότι θα ήταν καταλύτης, έγινε πρόβλημα για εμάς.

Πρέπει επίσης να σταματήσουμε να χειροκροτούμε τους θεατρινισμούς της Άγκυρας αποδεχόμενοι τη θεωρία ότι υπάρχουν καλοί και κακοί στην Τουρκία και στα κατεχόμενα: «Καλός ο Ταλάτ, κακός ο Ντενκτάς», «κακός ο Έρογλου, καλός ο Ερντογάν», «καλός ο Ερντογάν, κακός ο Νταβούτογλου». Και πάει σερί το πράγμα σε ένα θέατρο στο οποίο η πολύ ικανή τουρκική διπλωματία και πολιτική δίνει τους ανάλογους ρόλους και στον κ. Ταλάτ και στον κ. Ναμί και στον κ. Έρογλου, ενώ εμείς παίζουμε το παιγνίδι της Τουρκίας χειροκροτώντας αυτό το θέατρο!

Η πολιτική των Τούρκων είναι μία, πάγια, συνεκτική, επεκτατική και υλοποιείται με συνέπεια από όποιον και αν βρίσκεται στην εξουσία. Αν και αυτό δεν το έχουμε αντιληφθεί, νομίζω ότι απλά θα διαφωνούμε μεταξύ μας και οι Τούρκοι θα κάμνουν τη δουλειά τους. Στη συγκυρία που διερχόμαστε απαιτείται σοβαρή

1000

ανασκόπηση της κατάστασης όπως αυτή έχει διαμορφωθεί. Με νηφαλιότητα, ρεαλισμό -με την πραγματική έννοια του ρεαλισμού όμως, όχι να ταυτίζεται ο ρεαλισμός με την υποχωρητικότητα- και διαλογική διάθεση να σχεδιάσουμε ενέργειες που να καταλύουν την τουρκική αδιαλλαξία, να ματαιώνουν τους διχοτομικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας και να δημιουργούν προοπτικές λύσης του Κυπριακού. Υπάρχει η βάσις, η ομόφωνη απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου του 2009, χωρίς φυσικά κάποιοι να ερμηνεύουν τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία ότι είναι ο τρόπος και το εργαλείο να εξουδετερώνει αυτά που συμφωνήσαμε.

Σήμερα μπορούμε να ευθυγραμμίσουμε τα συμφέροντά μας με τα συμφέροντα που έχουν οι ισχυροί παίκτες στην περιοχή μας και να εξασφαλίσουμε την υποστήριξή τους σε ένα νέο, ρεαλιστικό, εφαρμόσιμο σχέδιο για το Κυπριακό, ένα σχέδιο που να διασφαλίζει τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, να εδραιώνει την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ασφάλεια στη Μεσόγειο. Η βελτίωση των σχέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας με το Ισραήλ, το ενδιαφέρον των ΗΠΑ, η ανατροπή καθεστώτων στον αραβικό κόσμο, οι εξελίξεις στην περιοχή μας είναι γεγονότα που πρέπει να μελετήσουμε και να αξιοποιήσουμε. Ο εντοπισμός πλούσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων είναι ένα μέσο και διπλωματίας την κατάλληλη στιγμή.

Ακόμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι δυνατό να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο για το Κυπριακό τόσο στην πορεία των διαπραγματεύσεων για λύση όσο και στην επιτήρηση της εφαρμογής της λύσης, νοουμένου ότι θα εργαστούμε επιτέλους μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μόνος κοινός παρονομαστής που ενώνει Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Ελλάδα και υποτίθεται και Τουρκία. Άρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα πεδίο που μπορούμε να βρούμε λύσεις για τα φλέγοντα ζητήματα που σήμερα φαντάζουν άλυτα.

Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Ευχαριστούμε, κύριε Συλλούρη.

Καλώ τώρα στο βήμα τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ κ. Γιώργο Βαρνάβα.

Γ. ΒΑΡΝΑΒΑ:

Κυρία και κύριοι υπουργοί,

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ο προϋπολογισμός του 2014 είναι ο πρώτος μνημονιακός προϋπολογισμός τον οποίο καλούμαστε να συζητήσουμε και ο οποίος ουσιαστικά καταγράφει και εκφράζει την πολιτική και τη φιλοσοφία της τρόικας.

Η φετινή συζήτηση διεξάγεται μέσα σε πολύ βαρύ κλίμα και εν μέσω πολύ σοβαρών γεγονότων, τα οποία σείουν συθέμελα την κυπριακή οικονομία και πολύ περισσότερο την κυπριακή κοινωνία. Το συνεχιζόμενο αδιέξοδο στο Κυπριακό, η σκληρή και αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας, η οικονομική κρίση την οποία βιώνει η Κύπρος με όλες τις τραγικές της συνέπειες, τα γεγονότα του περασμένου Μαρτίου και οι συνέπειές τους στην κυπριακή οικονομία και κοινωνία, η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, τα πρωτόγνωρα ποσοστά της ανεργίας, κοινωνικά παντοπωλεία, συσσίτια στα σχολεία, εικόνες πρωτόγνωρες για την κυπριακή κοινωνία, που μας θυμίζουν εποχές πριν από την ανεξαρτησία και αμέσως μετά την τουρκική εισβολή του 1974, τα πολύ επώδυνα επίσης σκληρά μέτρα τα οποία καλείται ο λαός μας να επωμιστεί είναι τα βασικότερα χαρακτηριστικά της χρονιάς που διανύουμε, όπως και της επόμενης, τα οποία επηρεάζουν άμεσα τη ζωή και το μέλλον του λαού και της πατρίδας μας, ενός λαού που προδόθηκε από αυτούς που εμπιστεύτηκε το χρηματοπιστωτικό του σύστημα, όπως και από αυτούς που εμπιστεύτηκε να τον κυβερνήσουν.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η άλλοτε ανθούσα κυπριακή οικονομία έχει καταρρεύσει. Επισημαίνουμε τις τεράστιες ευθύνες της προηγούμενης κυβέρνησης για τη σημερινή δεινή κατάσταση της κυπριακής οικονομίας, ευθύνες οι οποίες θα τη βαραίνουν για πάρα πολλά χρόνια και ας προσπαθούν κάποιοι τώρα να τις αποσείσουν από τους ώμους τους, ευθύνες για τις αναστολές, τους δισταγμούς και την αναβλητικότητα που επέδειξαν στη λήψη μέτρων. Υπενθυμίζουμε τον ανεδαφικό ισχυρισμό που προέβαλλαν, ότι η κυπριακή οικονομία είναι αλώβητη και επαρκώς θωρακισμένη.

Επισημαίνουμε επίσης τις εγκληματικές ευθύνες του τραπεζικού συστήματος για την αλόγιστη και ασυλλόγιστη επένδυση στα ελληνικά ομόλογα, όπως και για τις λανθασμένες αποφάσεις που λάμβαναν τα σημαίνοντα στελέχη των τραπεζών, με τις οποίες οδήγησαν το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα στην κατάρρευση.

1001

Επισημαίνουνε παράλληλα τις ευθύνες και την ανεπάρκεια της σημερινής κυβέρνησης να διαχειριστεί την έκρυθμη οικονομική κατάσταση. Η μοναδική της δέσμευση είναι ότι δεν τη δεσμεύει τίποτα από αυτά που προεκλογικά δεσμεύτηκε ενώπιον του κυπριακού λαού. Να θυμίσω τη δέσμευση ότι οι καλές σχέσεις με τους Ευρωπαίους ηγέτες θα βοηθούσαν στην καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος, τη μεγάλη φιέστα καθόδου στην Κύπρο των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, τις γραπτές δεσμεύσεις για τη μη ιδιωτικοποίηση των ημικρατικών οργανισμών, τη δέσμευση ότι η πλειοψηφία την οποία διατηρούν στη Βουλή θα τους έδινε τη δυνατότητα για την καλύτερη αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης; Δυστυχώς όμως, όλα αυτά ήταν για ακόμα μία φορά προεκλογικές δεσμεύσεις χωρίς περιεχόμενο.

Η κυβέρνηση και τα συγκυβερνώντα κόμματα συνθηκολόγησαν με την τρόικα και χωρίς οποιεσδήποτε άλλες προσπάθειες άφησαν τη διαχείριση των πάντων στις ορέξεις της τρόικας. Εναπόθεσαν τα πάντα στην πιστή εφαρμογή του μνημονίου υποβάλλοντας το λαό συνεχώς σε όλο και μεγαλύτερες θυσίες. Την πλειοψηφία που διατηρούν στη Βουλή τη χρησιμοποιούν, απλά για να εγκρίνουν κάθε μνημονιακό νομοσχέδιο το οποίο επιβάλλει η τρόικα.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η κυπριακή οικονομία διανύει την κρισιμότερη περίοδο από το 1974. Τραγικά λάθη, εντελώς λανθασμένες εκτιμήσεις και ανεπάρκειες, τόσο όσον αφορά το δημοσιονομικό τομέα όσο και το χρηματοπιστωτικό τομέα, οδήγησαν τη χώρα στις καταστροφικές αποφάσεις του Μαρτίου του 2013 και τη μνημονιακή σύμβαση.

Η Κύπρος κατάφερε τα τελευταία χρόνια να καταστεί ένα σημαντικό χρηματοπιστωτικό κέντρο και να προσελκύσει σημαντικό αριθμό εταιρειών διεθνών δραστηριοτήτων και μεγάλο όγκο ξένων καταθέσεων. Αυτή η μεγάλη ρευστότητα διοχετεύθηκε για επέκταση στο εξωτερικό και ειδικότερα στην Ελλάδα. Η απόφαση του Eurogroup για απομείωση των ελληνικών ομολόγων κατάφερε καίριο πλήγμα στις κεφαλαιουχικές βάσεις των τραπεζών. Στο εσωτερικό χρηματοδοτήθηκε μια μεγάλη αύξηση των τιμών στα ακίνητα και τις κατασκευές, αλλά και γενικότερα ένα κύμα υπερκατανάλωσης και υπερδανεισμού επιχειρήσεων και νοικοκυριών, που έφτασε περίπου το 289% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.

Η πρωτοφανής απόφαση για χρησιμοποίηση ιδίων μέσων για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με το κλείσιμο της μίας συστημικής τράπεζας και τη μετατροπή των καταθέσεων σε μετοχές στην άλλη οδήγησε ουσιαστικά στην αφαίρεση σημαντικότατης ρευστότητας από την αγορά και παρέλυσε την πραγματική οικονομία.

Με συνοπτικές διαδικασίες η σημερινή κυβέρνηση και η Κεντρική Τράπεζα, μετά την πολιτική απόφαση του Eurogroup για βίαιη συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα, προχώρησαν στο ξεπούλημα των παραρτημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα απομονώνοντας ουσιαστικά το πρόβλημα στην Κύπρο.

Πρόσθετα, η επιβολή των περιοριστικών μέτρων στις τραπεζικές συναλλαγές και το υψηλό κόστος δανεισμού στραγγαλίζουν οποιαδήποτε επιχειρηματική προσπάθεια, με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να οδηγούνται στο κλείσιμο και η ανεργία να φθάνει το 17%.

Η τρόικα στο δημοσιονομικό μέρος εφάρμοσε την κλασική υφεσιογενή συνταγή της με αποκοπές μισθών, επιδομάτων, συντάξεων, ιδιωτικοποιήσεις και επιβολή αυξημένων φορολογιών. Αναμένεται ότι η Κύπρος θα είναι αντιμέτωπη με πρωτόγνωρα υψηλά ποσοστά ύφεσης λόγω έλλειψης ρευστότητας και συρρίκνωσης της κατανάλωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ύφεση το 2013 θα κυμανθεί στο 7,7%, ενώ για το 2014 προϋπολογίζεται στο 4,8%, με την ανεργία να φθάνει κοντά στο 20% και το δημόσιο χρέος να ξεπερνά το 120%.

Δυστυχώς, η αδυναμία της προηγούμενης κυβέρνησης, όπως και η απροθυμία των αρμοδίων να δράσουν γρήγορα και έγκαιρα, ειδικά όταν έβλεπαν τη μία από τις δύο μεγάλες τράπεζες να διατηρείται ίσως και παράτυπα, εφόσον ήταν αφερέγγυα, στον αναπνευστήρα από τον ELA, οδήγησαν τη χώρα σε τραγικά αδιέξοδα.

Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται εκτός αγορών πέραν των δύο χρόνων. Αναλώσαμε πάνω από ένα χρόνο στην αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών που θα μας απάλλασσαν από την ανάγκη προσαρμογής στην πραγματικότητα. Ακόμα και όταν προσφύγαμε στο Μηχανισμό Στήριξης, την τελευταία διέξοδο που έμεινε, κωλυσιεργήσαμε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Αυτή η αναβλητικότητα, η ατολμία, η υπεροψία της προηγούμενης κυβέρνησης να ακούσει τις προειδοποιήσεις μας μας έφερε στην εξαιρετικά δεινή θέση που βρισκόμαστε σήμερα. Τα πράγματα θα ήταν σίγουρα πολύ καλύτερα, αν τον Οκτώβριο του 2011 ο τέως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, όταν είχε ληφθεί η απόφαση για το μεγάλο κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, υποδείκνυε στους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι αυτή η απόφαση θα ήταν το βάθρο της κατάρρευσης της δικής μας οικονομίας και γι’ αυτό θα έπρεπε να τύχουμε της αντίστοιχης οικονομικής στήριξης.

1002

Πέραν των Eurogroup της 15ης και 25ης Μαρτίου, ελλιπής ήταν η προετοιμασία της νέας τότε κυβέρνησης και στο Eurogroup της 4ης Μαρτίου, το οποίο ήταν εξίσου καταστροφικό. Η αποδοχή του τότε Υπουργού Οικονομικών ότι το μέγιστο ποσό βοήθειας θα ήταν μόνο €10 δις ουσιαστικά άνοιγε την πόρτα στο κούρεμα, εφόσον ήταν αδύνατο να εξευρεθούν τα επιπλέον €8 δις με €10 δις που απαιτούνταν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Επίσης απροετοίμαστη και ίσως η μη καταλληλότερη ήταν και η αντιπροσωπία που μετέβη στη Ρωσία μεταξύ των δύο Eurogroup και η οποία είχε ως αποτέλεσμα η ρωσική πλευρά να αρνηθεί την οποιαδήποτε βοήθεια.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Εμείς, ως ΕΔΕΚ, πιστεύουμε πως είναι απαραίτητη η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού για έξοδο από την κρίση και το μνημόνιο το συντομότερο δυνατόν μέσα από τη διόρθωση των δημοσιονομικών δεικτών, τη διασφάλιση της ρευστότητας στις τράπεζες και την πραγματική οικονομία, την επάνοδο στις αγορές και την προσέλκυση επενδύσεων. Όσοι πιστεύουν ότι η πιστή εφαρμογή του μνημονίου είναι η μοναδική μας διέξοδος από την οικονομική κρίση πλανώνται πλάνην οικτράν.

Η φιλοσοφία του μνημονίου, η οποία βασίζεται πάνω στην κατάργηση της κοινωνικής πολιτικής του κράτους, την αφαίρεση επιδομάτων, αλλά και την επιβολή φορολογιών, επιφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα από το αναμενόμενο. Βαθαίνει όλο και περισσότερο την οικονομική κρίση, με αποτέλεσμα ο λαός να εισέρχεται στο φαύλο κύκλο της οικονομικής εξαθλίωσης με τραγικά αποτελέσματα. Να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις κοινωνικές και οικογενειακές οικονομικές του υποχρεώσεις. Να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του έναντι των δανείων του, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να χάσει την περιουσία του και, κάτι πιο επικίνδυνο, να χάσει την πρώτη του κατοικία. Να υποχρεώνεται να σταματήσει το παιδί του από τις σπουδές ή ακόμη να εγκαταλείψει την Κύπρο αναζητώντας εργασία στο εξωτερικό. Να παρακολουθεί την ανεργία να αυξάνεται στα απίστευτα ποσοστά του 20% και τη νέα γενιά να αναζητά ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό, αφού στους νέους η ανεργία αγγίζει ακόμη και το 40%. Ακόμη και οι νέοι που παραμένουν ψάχνουν εργασία με τους εξευτελιστικούς μισθούς των €500 και €600 το μήνα. Και το κυριότερο, να μην μπορεί να κοιτάξει με αισιοδοξία το μέλλον, αφού η πολιτική της υποταγής στο μνημόνιο δε δημιουργεί προσδοκίες για έξοδο από την οικονομική κρίση. Το αντίθετο, περισσότερο βαθαίνει την κρίση, με αποτέλεσμα κάθε φορά που η τρόικα επανέρχεται στον τόπο μας να προχωρεί σε επιβολή νέων μέτρων που φτάνουν ακόμη και σε σημείο εξευτελισμού, αλλά και απώλειας των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.

Η τρόικα μέσα από το επικαιροποιημένο μνημόνιο θέτει επιτακτικά την επιβολή οδικού χάρτη για την εκποίηση ακινήτων που βρίσκονται σε υποθήκη, ως το μοναδικό τρόπο μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ ξεκάθαρες είναι οι δεσμεύσεις για παραχώρηση του ελέγχου των ημικρατικών οργανισμών στον ιδιωτικό τομέα.

Ως ΕΔΕΚ τασσόμαστε υπέρ των μέτρων προστασίας των δανειοληπτών που δοκιμάζονται στην οικονομική κρίση με βάση όμως συγκεκριμένα κριτήρια. Οποιοδήποτε μέτρο κοινωνικής προστασίας δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελεί αντικίνητρο ή να δίνει άλλοθι σε αυτούς που μπορούν να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους να μην το πράττουν.

Είναι απαραίτητο να υπάρξει προστασία της μόνιμης κατοικίας, που, ως ΕΔΕΚ, έχουμε ήδη καταθέσει πρόταση νόμου προς αυτή την κατεύθυνση, και τα τραπεζικά ιδρύματα να προχωρήσουν σε αναδιαρθρώσεις δανείων με βάση τον κώδικα που εξέδωσε η Κεντρική Τράπεζα, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους δανειολήπτες να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Είναι επιπλέον σημαντικό να περιοριστούν οι τόκοι υπερημερίας και τα τραπεζικά έξοδα που χρεώνονται.

Επιπλέον, θεωρούμε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να παρέχει επιπλέον ρευστότητα στο χρηματοπιστωτικό τομέα, ώστε να δοθεί η δυνατότητα μείωσης των επιτοκίων από τα τραπεζικά ιδρύματα και να προχωρήσουν σε παραχώρηση νέων δανείων, σε βιώσιμα έργα για ενίσχυση της ανάπτυξης και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ως ΕΔΕΚ, ως μια υπεύθυνη πολιτική δύναμη, καταθέσαμε ενώπιον όλων των πολιτικών δυνάμεων και της κυβέρνησης, όπως και δημοσίως, μια ολοκληρωμένη πρόταση για έξοδο από την κρίση και το μνημόνιο. Μια πρόταση που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για δημοσιονομική αναδιάρθρωση, για σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, για την προστασία των πολιτών μέσα στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης, όπως επίσης και για τη δημιουργία προϋποθέσεων για στροφή προς την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, που είναι και οι σημαντικότεροι τομείς που θα βοηθήσουν το συντομότερο δυνατόν να εξέλθουμε από το μνημόνιο. Είναι μια πρόταση που δείχνει την πορεία εξόδου από την κρίση και το μνημόνιο.

1003

Από αυτό το επίσημο βήμα καταθέτουμε ενώπιον της ολομέλειας την πρότασή μας, καλώντας την κυβέρνηση να αντιληφθεί ότι μόνο με τέτοια μέτρα μπορούμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για έξοδο από το μνημόνιο και διάσωση της οικονομίας του τόπου μας.

(Στο σημείο αυτό ο κ. Γιώργος Βαρνάβα καταθέτει στη γραμματεία το προαναφερθέν έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο Αρχείο της Βουλής).

Η νυν κυβέρνηση και τα συγκυβερνώντα κόμματα προεκλογικά δεσμεύονταν για τη μη ιδιωτικοποίηση των ημικρατικών οργανισμών. Δυστυχώς όμως, η δέσμευσή τους αυτή δεν κράτησε για πολύ. Σήμερα καλούμαστε να ξεπουλήσουμε τους ημικρατικούς οργανισμούς, αφού αμαχητί συμφωνήσαμε με την τρόικα ότι μέσω της ιδιωτικοποίησης θα πρέπει να επιφέρουμε €1,4 δις στα κρατικά ταμεία, για να καλύψουμε το δημοσιονομικό έλλειμμα. Κερδοφόροι ημικρατικοί οργανισμοί, που σε μερικά χρόνια θα μπορούσαν να καλύψουν το 1,4 δις από τα κέρδη τους, θα πρέπει να αποδοθούν στα ξένα συμφέροντα, γιατί έτσι αποφάσισε η τρόικα. Τελευταία -έχει φύγει ο κ. υπουργός, αλλά θα το πω- δήλωση του Υπουργού Οικονομικών «ακόμη και το λόττο μας να κερδίσει 1,4 δις, θα πρέπει να υλοποιήσουμε τη μνημονιακή μας δέσμευση». Μετά και από αυτή τη δήλωση ξεκαθάρισε την πραγματική πρόθεση, που δεν είναι άλλη από το ότι οι οργανισμοί θα πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν ούτως η άλλως.

Ως ΕΔΕΚ εκφράζουμε την πλήρη αντίθεσή μας σ’ αυτές τις προθέσεις που στόχο έχουν το ξεπούλημα των οργανισμών σε διεθνή ιδιωτικά συμφέροντα. Θέτουμε πάνω απ’ όλα τα εθνικά συμφέροντα της πατρίδας μας, όπως και τα θέματα εθνικής ασφάλειας της χώρας μας. Τασσόμαστε υπέρ της μερικής μετοχοποίησης των ημικρατικών αυτών οργανισμών και της δυνατότητας παραχώρησης μετοχών προς στρατηγικό επενδυτή, τους εργαζομένους και το ευρύ κοινό, που δε θα ξεπερνά το 49%, ώστε η διαχείριση αυτών των οργανισμών να παραμένει στο κράτος.

Προτείνουνε επίσης τη δημιουργία της εθνικής αρχής κρατικής ακίνητης περιουσίας, όπου στο ταμείο της θα μπορούσαν να μεταφερθούν τα αδρανή ακίνητα του κράτους, αλλά και των ημικρατικών οργανισμών, που θα μπορούσαν να προσελκύσουν επενδυτές.

Ως ΕΔΕΚ καταθέσαμε στην κυβέρνηση, όπως και δημοσίως, ολοκληρωμένη πρόταση για τη σωστή διαχείριση των ημικρατικών οργανισμών χωρίς το ξεπούλημά τους στα διεθνή ξένα συμφέροντα, για τη σωστή εκμετάλλευσή τους, η οποία θα αναδιαρθρώσει τη λειτουργία τους, θα επιφέρει το αναμενόμενο ποσό του €1,4 δις, θα διασφαλίσει τα θέματα εθνικής ασφάλειας και πάνω απ’ όλα θα προστατεύσει τα εθνικά συμφέροντα της πατρίδας μας.

Από αυτό το βήμα καταθέτουμε επισήμως ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής και αυτή την πρότασή μας και καλούμε την κυβέρνηση να επανεξετάσει τις θέσεις της και να προχωρήσει στην επαναδιαπραγμάτευση με την τρόικα για αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του μεγάλου κεφαλαίου που λέγεται “ημικρατικοί οργανισμοί”.

(Στο σημείο αυτό ο κ. Γιώργος Βαρνάβα καταθέτει στη γραμματεία το προαναφερθέν έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στο Αρχείο της Βουλής.)

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ο λαός παρακολουθεί με αγωνία το απρόβλεπτο μέλλον και καλείται να επωμισθεί σκληρά μέτρα λιτότητας, αφού αυτοί που του υποσχέθηκαν ένα καλύτερο αύριο, μια καλύτερη διαχείριση, μια δικαιότερη κοινωνία και καλύτερες μέρες δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις τους.

Η Κύπρος από τους αξιοθαύμαστους δείκτες του 2008 βρέθηκε στο Μηχανισμό Στήριξης και στο μνημόνιο, στο 17% ανεργία και στο 40% ανεργία ανάμεσα στους νέους κάτω των είκοσι πέντε χρόνων, με προβλέψεις η ανεργία να φτάσει το 2014 στο 20%. Μια σύγκριση των αριθμών των ανέργων μιλά από μόνη της. Το 2008, τέτοια περίοδο, οι άνεργοι κυμαίνονταν γύρω στις 12 000, το 2012 κυμαίνονταν γύρω στις 39 500 και το 2013 έφτασαν να κυμαίνονται γύρω στις 70 000.

Η απογοήτευση των νέων μας καθημερινά μετατρέπεται σε οργή, σε πλήρη απαξίωση του συστήματος. Όλο και περισσότεροι νέοι μας αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό ή, όταν τελειώνουν τις σπουδές τους, δεν τολμούν να επιστρέψουν πίσω και παραμένουν στο εξωτερικό με την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Τα όνειρα τσακίζονται και η αξιοπρέπεια μετατρέπεται σε αναζήτηση μιας εργασίας ακόμη και με εξευτελιστικό μισθό. Μια πορεία που είναι απρόβλεπτη, αφού καθημερινά περισσότεροι συμπολίτες μας χάνουν τις εργασίες τους και μικρομεσαίες επιχειρήσεις κλείνουν η μία μετά την άλλη.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η κατάσταση στον τραπεζικό τομέα με την έλλειψη ρευστότητας από την αγορά και τα υψηλά επιτόκια έπνιξαν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες είναι περίπου το 95% των επιχειρήσεων της Κύπρου και οι οποίες κλείνουν η μια μετά την άλλη. Η ραχοκοκκαλιά της κυπριακής οικονομίας καταρρέει και, αν το σώμα δε

1004

διατηρεί υγιή ραχοκοκκαλιά, έχει ως αποτέλεσμα την παράλυση. Ως αποτέλεσμα η επενδυτική πρωτοβουλία βρίσκεται στον πάτο και ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων και το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν συρρικνώνονται, εκτινάσσοντας το ποσοστό της ανεργίας στα ύψη.

Ο αποκλεισμός της Κύπρου από τις αγορές και η ένταξη στο Μηχανισμό Στήριξης με τη σύναψη του μνημονίου έχουν αλλάξει άρδην την καθημερινότητα του Κύπριου πολίτη, με αποτέλεσμα τη διάβρωση του βιοτικού του επιπέδου. Η αλλαγή των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είναι άμεση αναγκαιότητα. Οι πολιτικές της τρόικας έχουν οδηγήσει σε πιο βαθιά ύφεση, σε μαζική φτώχια και σε καλπάζουσα ανεργία.

Τα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά κόμματα υποστηρίζουμε ότι οι πολιτικές της σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και της μονόπλευρης λιτότητας έχουν αποτύχει και ότι ο μόνος δρόμος για την έξοδο από την κρίση είναι εκείνος των πολιτικών ανάπτυξης και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Έχουμε ένα οικονομικό σύστημα που χρειάζεται αναθεώρηση. Πρέπει η πραγματική οικονομία να συγκρουστεί με την οικονομία του άκρατου κέρδους. Είναι ανάγκη να επιστρέψει ο δημοκρατικός έλεγχος και οι ηθικοί κανόνες στον κόσμο της οικονομίας. Να επιστρέψει η δημοκρατία στο χώρο της οικονομικής διακυβέρνησης στον οποίο σήμερα κυριαρχούν οι αγορές. Είναι ανάγκη οι δημοκρατικοί νομιμοποιημένοι θεσμοί, τα κοινοβούλια και οι κυβερνήσεις να επιστρέψουν στο χώρο της οικονομικής διακυβέρνησης. Αλλά υπάρχει και το χάσμα της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων, του Βορρά και του Νότου. Αυτή δεν είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση που οραματιζόμαστε. Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως αλλαγή πορείας, μια νέα κατεύθυνση, για να πείσει ότι η Ευρώπη δεν είναι το πρόβλημα αλλά η λύση των προβλημάτων.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ως ΕΔΕΚ δε συναινέσαμε ποτέ και δε στηρίξαμε μέτρα που είχαν ως στόχο την αύξηση ή την επιβολή νέων φορολογιών, την κατάργηση και μείωση επιδομάτων, που αγγίζουν ακόμη και τις πολύτεκνες οικογένειες, τους αναπήρους, τους τυφλούς, όπως και τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Ποτέ δε συμβιβαστήκαμε με τη λογική της τρόικας, του εκβιασμού, της επιβολής λήψης μέτρων με το πιστόλι στον κρόταφο και τη δαμόκλειο σπάθη να επικρέμαται πάνω από το κεφάλι μας. Ποτέ δεν ήμαστε διατεθειμένοι να συμφιλιωθούμε με τη λογική εκβιαστικών διλημμάτων, άκριτης και ισοπεδωτικής αποδοχής κάθε μέτρου χωρίς δυνατότητα διατύπωσης άποψης, διαφορετικής εκτίμησης και τοποθέτησης. Με αυτό τον τρόπο πορευτήκαμε και έτσι θα συνεχίσουμε για όσο καιρό διαρκεί αυτή η έκρυθμη οικονομική κατάσταση στον τόπο μας. Πάνω απ’ όλα θέτουμε το συμφέρον των πολιτών αυτού του τόπου και τη διαφύλαξη των εθνικών συμφερόντων της πατρίδας μας.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ο λαός πρέπει και δικαιολογημένα διαμαρτύρεται, γιατί σήμερα καλείται να αναλάβει στους ώμους του το βάρος των λαθών και των ευθυνών κάποιων άλλων. Και δικαιολογημένα ζητά την τιμωρία τους. Δεν είναι αρκετή η αποδοκιμασία και απαξίωση φθοροποιών φαινομένων στη δημόσια ζωή ούτε τα κηρύγματα ηθικολογίας και οι γενικόλογες ρητορείες που συνήθως συνιστούν υποκριτικές υπεκφυγές. Ήρθε η ώρα των πολιτών. Ήρθε η ώρα να ακουστεί η φωνή του λαού. Για τη σημερινή οικονομική κρίση υπάρχουν ευθύνες και υπεύθυνοι. Υπάρχουν ενοχές και ένοχοι. Ο λαός μας απαιτεί τον καταλογισμό των ευθυνών και την προσαγωγή των υπαιτίων ενώπιον της δικαιοσύνης. Ο λαός μας δε θα αποδεχθεί το πέπλο σιωπής, με το οποίο επιχειρείται να συγκαλυφθούν τα φαινόμενα της σήψης και της διαφθοράς, ούτε τη γενίκευση και την ισοπέδωση ευθυνών και υπευθύνων, αθώων και ενόχων, για να εξυπηρετούνται οι ένοχοι και να διευκολύνονται στη συνέχιση του φθοροποιού τους έργου.

Μέσα στα πλαίσια αυτής της οικονομικής κρίσης είδαν το φως της δημοσιότητας σκάνδαλα, παράνομες δοσοληψίες, διαγραφή χρεών, δωροδοκίες και χρηματισμός πολιτικών κομμάτων και πολιτικών προσώπων, καταλήστευση και χρεοκοπία τραπεζών μέσα από αδιαφανείς και παράνομες διαδικασίες. Για όλα αυτά ο λαός μας απαιτεί διαφάνεια, καταλογισμό ευθυνών και δρομολόγηση διαδικασιών ποινικής διερεύνησης και καταδίκης και ασφαλώς με τήρηση της νομιμότητας και των κανόνων του κράτους δικαίου.

Ως ΕΔΕΚ διακηρύσσουμε την απόφασή μας για ολομέτωπη σύγκρουση με τη διαπλοκή, τη διαφθορά, τη σήψη στη δημόσια ζωή, αλλά και την πρακτική της ατιμωρησίας και της συγκάλυψης. Διακηρύσσουμε ακόμα την απόφασή μας για σύγκρουση με κάθε κατεστημένο που νέμεται ασύδοτα τη θέση του σε βάρος των συμφερόντων του λαού. Καλούμε το Γενικό Εισαγγελέα όπως και τους αρμόδιους φορείς του κράτους να δημοσιοποιήσουν ονόματα και πράξεις, να δημοσιοποιήσουν ποιες πολιτικές δυνάμεις πήραν λεφτά από την εταιρεία “Focus”, ποιοι πολιτικοί ή κομματικοί αξιωματούχοι δωροδοκήθηκαν και από ποιους, σε ποιους χαρίστηκαν δάνεια και ποιοι είναι οι ένοχοι της κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος.

Καλούμε παράλληλα το λαό να χρησιμοποιήσει το αισθητήριο της κρίσης και να ξεχωρίσει ποιες πολιτικές δυνάμεις είναι αυτές που έντιμα και διαχρονικά αγωνίζονται για τα δίκαιά του. Καλούμε το λαό να

1005

ξεχωρίσει τους έντιμους από τους ανέντιμους πολιτικούς. Καλούμε το λαό να στηρίξει αυτούς που αγωνίζονται μαζί του για μια πιο δίκαιη κοινωνία της αλληλεγγύης και της εντιμότητας και να απαιτήσει την παραδειγματική τιμωρία αυτών που αποδεδειγμένα είναι ένοχοι. Καλούμε το λαό να σταθεί δίπλα μας, για να μπορέσουμε μαζί να απαλλαγούμε από τα ζιζάνια που μολύνουν την κοινωνία μας και μαζί να δώσουμε τον αγώνα.

Η αξιοπιστία, η φερεγγυότητα και τελικά η αλήθεια στην πολιτική δεν μπορούν να κρίνονται στη βάση διακηρύξεων, υποσχέσεων και συνθημάτων. Αυτό τον ασυμβίβαστο αγώνα κατά της διαπλοκής, της σήψης και της διαφθοράς είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε μέχρι τέλους. Η καθολική απαξίωση δεν είναι δίκαιη. Ως ΕΔΕΚ νιώθουμε ότι μπορούμε να κοιτάξουμε τον κάθε πολίτη στα μάτια χωρίς να ντρεπόμαστε. Και αυτό ο λαός θα πρέπει να το αναγνωρίσει. Ως η πολιτική δύναμη που δώσαμε αγώνες για την ελευθερία και τη δημοκρατία σ’ αυτό τον τόπο, που στηρίξαμε εργατικούς αγώνες και μαζί με τους εργαζομένους δώσαμε κοινούς αγώνες για μια δικαιότερη κοινωνία αναγνωρίζουμε πλήρως τη δυσκολία των καιρών. Εκφράζουμε όμως την αισιόδοξη πεποίθηση ότι ο λαός μας με τις αστείρευτες δυνάμεις και δυνατότητές του θα μπορέσει να ξαναζωντανέψει τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας, όπως μπόρεσε να το πράξει μετά την εθνική τραγωδία του 1974, όταν με την απώλεια του 70% των πλουτοπαραγωγικών πόρων ξαναδημιούργησε ένα ζηλευτό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Στο Κυπριακό οι απευθείας διαπραγματεύσεις των τελευταίων χρόνων όχι μόνο δεν έχουν οδηγήσει σε λύση, αλλά αντίθετα οδήγησαν το Κυπριακό σε πιο βαθύ αδιέξοδο και τέλμα. Έτσι, όπως ακριβώς προειδοποιήσαμε! Η τουρκική κακοπιστία και αδιαλλαξία κορυφώθηκαν και η Τουρκία παρουσιάζεται ως ο ουδέτερος τρίτος, ως η αθώα περιστερά, η οποία μάλιστα επείγεται για λύση. Την ίδια στιγμή απειλεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ και περιφρονεί βάναυσα και προκλητικά τους ευρωπαϊκούς κανόνες αρνούμενη να εκπληρώσει τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις.

Είχαμε τονίσει ως ΕΔΕΚ ότι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τεθούν για την έναρξη οποιωνδήποτε νέων διαπραγματεύσεων δεν πρέπει να έχουν απλώς διακηρυκτικό χαρακτήρα. Πρέπει να έχουν συγκεκριμένο περιεχόμενο. Το Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ έχει επανειλημμένα καταθέσει τις απόψεις του, τις οποίες και επαναλαμβάνει, που είναι οι ακόλουθες:

1. Διαμόρφωση σαφούς και μη επιδεχόμενης οποιασδήποτε αμφισβήτησης διαπραγματευτικής βάσης. Έναρξη συνομιλιών χωρίς αυτή την προϋπόθεση και χωρίς τη γεφύρωση των χασμάτων επί των ουσιωδών πτυχών του Κυπριακού θα αποτελέσει επανάληψη του λάθους που διεπράχθη το 2008 κατά παραβίαση της Συμφωνίας της 8ης Ιουλίου και κυρίως της συμφωνημένης επιστολής Γκαμπάρι.

2. Διαμόρφωση περιγράμματος λύσης του Κυπριακού στη βάση του κοινού ανακοινωθέντος του Εθνικού Συμβουλίου του Σεπτεμβρίου του 2009 και κατάθεσή του ενώπιον της διεθνούς και της ευρωπαϊκής κοινότητας.

3. Διαχωρισμός της εσωτερικής από τη διεθνή πτυχή του Κυπριακού. Η Τουρκία είναι αυτή που θα πρέπει να τεθεί ενώπιον των ευθυνών της σε ό,τι αφορά την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, την απομάκρυνση των εποίκων και την κατάργηση των αναχρονιστικών εγγυήσεων του 1960. Η διεθνής πτυχή του Κυπριακού θα πρέπει να συζητηθεί και να λυθεί σε διεθνή διάσκεψη με τη συμμετοχή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των τριών εγγυητριών δυνάμεων και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

4. Απόσυρση των υποχωρήσεων που υπήρξαν στις απευθείας διαπραγματεύσεις και σαφής θέση ότι το έγγραφο Ντάουνερ των λεγομένων “συγκλίσεων” δεν μπορεί να αποτελέσει ούτε διαπραγματευτική βάση ούτε χρήσιμο υλικό σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση.

5. Το θέμα της κατά προτεραιότητας επιστροφής της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της δε συνδέεται με όρους και προϋποθέσεις από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας. Τόσο η συμφωνία υψηλού επιπέδου του 1979 όσο και τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 550 του 1984 και 789 του 1992 προβλέπουν με σαφήνεια και κατά τρόπο επιτακτικό την επιστροφή της Αμμοχώστου ως ένα πρώτο βήμα επίδειξης βούλησης από την Τουρκία για τη συνολική λύση του Κυπριακού.

6. Θέματα όπως το έγκλημα του εποικισμού, της καταστροφής της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα, της αλλοίωσης των τοπωνυμιών, της παραβίασης των δικαιωμάτων των εγκλωβισμένων και του σφετερισμού των ελληνοκυπριακών περιουσιών μπορούν και πρέπει να τίθενται ως ξεχωριστά ζητήματα που παραβιάζουν διεθνείς συνθήκες.

Τονίσαμε επίσης ότι επείγει η αξιοποίηση των νέων γεωστρατηγικών, γεωπολιτικών και γεωοικονομικών δεδομένων που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή μας και ανέτρεψαν παγιωμένες ισορροπίες δεκαετιών. Η παταγώδης αποτυχία της τουρκικής πολιτικής στη Συρία και την Αίγυπτο, οι βαθύτατα τραυματισμένες της σχέσεις με το Ισραήλ, η συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ-Ελλάδας και οι άριστες σχέσεις που διατηρεί η Κύπρος με τον αραβικό κόσμο σε συνδυασμό με το συγκριτικό πλεονέκτημα των φυσικών μας πόρων στην ΑΟΖ της

1006

Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστούν το νέο πεδίο πάνω στο οποίο μπορεί να οικοδομηθεί η νέα εθνική μας στρατηγική.

Σε ό,τι αφορά τη συμφωνία για συναντήσεις των διαπραγματευτών σε Ελλάδα και Τουρκία, θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η συμφωνία αυτή, ιδιαίτερα η αμοιβαιότητα δηλαδή και συνάντηση του Τουρκοκυπρίου διαπραγματευτή με την ελληνική κυβέρνηση, ενέχει τεράστιους κινδύνους. Η Ελλάδα δεν είναι κατοχική δύναμη στην Κύπρο και δεν έχει καμιά αμοιβαιότητα σε αυτό με την Τουρκία. Δεν έχει το ίδιο βάρος και την ίδια σημασία η συνάντηση με τον Ελληνοκύπριο διαπραγματευτή. Ο Ελληνοκύπριος διαπραγματευτής έχει πίσω του τη διεθνή νομιμότητα και την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία δεν αναγνωρίζει μόνο η Τουρκία. Ο Τουρκοκύπριος διαπραγματευτής έχει πίσω του την τουρκική κατοχή στην Κύπρο και το ψευδοκράτος που επιδιώκει διεθνή αναγνώριση.

Με την παράλληλη συνάντηση ακυρώνεται και ανατρέπεται ουσιαστικά ο λόγος για τον οποίο επιδιώκεται η άμεση εμπλοκή της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις, η ανάδειξη δηλαδή της εισβολής-κατοχής ως βασικού πυρήνα του Κυπριακού. Αντίθετα, ενισχύεται η παρουσίασή του ως δικοινοτικής διαμάχης, όπως πάγια επιδιώκει η Τουρκία. Υπογραμμίζουμε με έμφαση ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για την ελληνική κυπριακή πλευρά και την Κυπριακή Δημοκρατία να επισπεύσει συμμετοχή σε συνομιλίες, εάν δε διασφαλιστεί προηγουμένως η αναγκαία πολιτική βάση πάνω στην οποία να μπορεί να επιτευχθεί μια αποδεκτή λύση.

Τονίζουμε επίσης ότι επιβάλλεται η πραγματοποίηση συνάντησης του Πρωθυπουργού της Ελλάδας με το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου για διαβούλευση, ανταλλαγή απόψεων και χάραξη ολοκληρωμένης στρατηγικής με βάση τα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στο Κυπριακό. Η συνάντηση αυτή επιβάλλεται, για να δοθεί απάντηση σε όσους επενδύουν στα οικονομικά προβλήματα σε Ελλάδα και Κύπρο, για να επιβάλουν απαράδεκτη λύση στο Κυπριακό.

Το ρεσιτάλ αδιαλλαξίας του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου κατά τη διάρκεια της παράνομης επίσκεψής του στα κατεχόμενα, σε πλήρη συγχορδία με την υποχείρια τουρκοκυπριακή ηγεσία, έχει αποδείξει για μια ακόμα φορά τις πραγματικές προθέσεις της κατοχικής δύναμης. Η απροσχημάτιστη ναρκοθέτηση της προσπάθειας διαμόρφωσης σαφούς κοινής διαπραγματευτικής βάσης αποδεικνύει ότι μοναδικός στόχος της τουρκικής πλευράς είναι μέσω συνομιλιών να επιτύχει τη νομιμοποίηση των κατοχικών δεδομένων.

Το Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών ΕΔΕΚ επαναλαμβάνει ότι, χωρίς σαφή διαπραγματευτική βάση που να διασφαλίζει αδιαπραγμάτευτα τη μία μόνη και αδιαίρετη κυριαρχία, τη μία και μόνη διεθνή νομική προσωπικότητα και τη μία και μόνη ιθαγένεια, καθώς και τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι την παρθενογένεση και την εφαρμογή των αρχών του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου, η έναρξη συνομιλιών είναι αδιανόητη. Αναφορές σε εσωτερική ιθαγένεια, εσωτερική και εξωτερική κυριαρχία, προέλευση της κυριαρχίας από τις κοινότητες και όχι το λαό, παραπομπή του κατάλοιπου εξουσίας στις περιφέρειες και όχι στην κεντρική κυβέρνηση είναι εντελώς απαράδεκτες και δεν είναι νοητό να περιληφθούν σε οποιοδήποτε διαπραγματευτικό πλαίσιο.

Καταγγέλλουμε ταυτόχρονα το νέο ολίσθημα του Αλεξάντερ Ντάουνερ ο οποίος συνάντησε τον Αχμέτ Νταβούτογλου στη λεγόμενη “τουρκική πρεσβεία” στη Λευκωσία. Ο κ. Ντάουνερ έχει πλέον υπερβεί κάθε όριο προκλητικής συμπεριφοράς. Καλούμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να απαιτήσει την άμεση απομάκρυνσή του.

Η επείγουσα χάραξη νέας στρατηγικής στηριγμένης στον αντικατοχικό χαρακτήρα του Κυπριακού είναι πλέον αδήριτη και επιτακτική αναγκαιότητα. Επείγει επίσης η καταγγελία της τουρκικής στάσης για τη ναρκοθέτηση διαμόρφωσης κοινής διαπραγματευτικής βάσης προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προς αυτή την κατεύθυνση επιβάλλεται η ανάληψη διαφωτιστικής εκστρατείας από την κυβέρνηση και το Εθνικό Συμβούλιο.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ο προϋπολογισμός του 2014 είναι ο πρώτος μνημονιακός προϋπολογισμός που ουσιαστικά καταγράφει τη φιλοσοφία της τρόικας. Ένας προϋπολογισμός ο οποίος ενισχύει περισσότερο την οικονομική ύφεση αντί την ανάπτυξη, η οποία παραμένει μοναδική μας ελπίδα, για να βγούμε από το αδιέξοδο που βρισκόμαστε. Μείωση των αναπτυξιακών δαπανών, αυξημένες φορολογίες, όπως φόρος προστιθέμενης αξίας και φόροι κατανάλωσης στα καύσιμα και σημαντική συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους.

Ο προϋπολογισμός εν πολλοίς συμπεριλαμβάνει μέτρα που συμφώνησε η κυβέρνηση Χριστόφια το Νοέμβριο του 2012 και τα οποία κατέθεσε η τότε κυβέρνηση στη Βουλή το Δεκέμβριο του 2012, όπως οι περικοπές στους μισθούς και στις κοινωνικές παροχές. Η αναβλητικότητα, η εγκληματική καθυστέρηση και η αδυναμία της προηγούμενης κυβέρνησης να αντιληφθεί την πραγματική κατάσταση της οικονομίας οδήγησαν την Κύπρο σε τραγικά αδιέξοδα.

1007

Από την άλλη η σημερινή κυβέρνηση παρουσιάστηκε απροετοίμαστη παρά τις μεγάλες εξαγγελίες για σωστή διαχείριση της κρίσης. Όταν οι Financial Times το Φεβρουάριο του 2013 αποκάλυπταν σε έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι συζητείται το ενδεχόμενο κουρέματος των καταθέσεων, αυτό καταδείκνυε ότι τόσο οι προηγούμενοι όσο και οι σημερινοί κυβερνώντες γνώριζαν για το ενδεχόμενο κουρέματος. Και, όταν στις 4 Μαρτίου ο τότε Υπουργός Οικονομικών αποδεχόταν ότι το μέγιστο ποσό της χρηματοδότησης θα ήταν 10 δις, ουσιαστικά καταδίκαζε την Κύπρο στο bail in.

Ως ΕΔΕΚ κατανοούμε την ανάγκη διόρθωσης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων μέσα κυρίως από τη μείωση των δαπανών και τη δέσμευση της χώρας για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. Ο προϋπολογισμός του 2014, ακόμη και μετά τις σημαντικές περικοπές, παραμένει ελλειμματικός, ουσιαστικά λόγω της απότομης συρρίκνωσης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του μνημονίου.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες και δεδομένα, ως ΕΔΕΚ, θα τηρήσουμε αποχή, καταψηφίζοντας μόνο συγκεκριμένες πρόνοιες του προϋπολογισμού, με εξαίρεση τα άρθρα που αφορούν την Εθνική Φρουρά και την άμυνα, τα οποία θα υπερψηφίσουμε.

Δε στηρίζουμε τον προϋπολογισμό, διότι δε συμφωνούμε με τη φιλοσοφία της τρόικας, της σκληρής λιτότητας και της εξαθλίωσης των πολιτών. Ο κρατικός προϋπολογισμός έπαψε να είναι μέσο προώθησης της ανάπτυξης και έχει μετατραπεί σε μηχανισμό διαιώνισης της ύφεσης. Όμως δεν μπορούμε να αφήσουμε τον τόπο να καταρρεύσει, γι’ αυτό με την αποχή στέλλουμε το μήνυμα στην κυβέρνηση ότι πρέπει να αλλάξει νοοτροπία και να σταματήσει τη δουλική υποταγή, κάτι το οποίο καταδεικνύεται και στην επιστολή του Υπουργού Οικονομικών στους δανειστές μας, ημερομηνίας 7 Δεκεμβρίου.

Και όσοι έσπευσαν να πανηγυρίσουν για την εκταμίευση της τρίτης δόσης είναι καλά να εξηγήσουν στον κυπριακό λαό γιατί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, και επαναλαμβάνω, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα εγκρίνει το ποσό των 89 εκατομ. για εκταμίευση στις 20 Δεκεμβρίου. Ο λόγος απλός! Για να επικρέμαται η απειλή της μη εκταμίευσης, αν δεν εγκριθεί αυτός ο προϋπολογισμός.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Αναμένουμε η κριτική, οι απόψεις και οι προτάσεις μας να τύχουν της κατάλληλης προσοχής και αξιοποίησης για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, για έξοδό μας από την οικονομική ύφεση και το μνημόνιο το συντομότερο δυνατό, για ένα καλύτερο αύριο, για ένα καλύτερο μέλλον της πατρίδας μας και των παιδιών μας.

Σας ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Σας ευχαριστώ, κύριε Βαρνάβα, και καλώ στο βήμα τον Πρόεδρο του Δημοκρατικού Κόμματος κ. Νικόλα Παπαδόπουλο.

Ν. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ:

Κύριε Πρόεδρε,

Έντιμη κυρία υπουργέ,

Κύριοι υπουργοί,

Σήμερα ξεκινά η συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2014, του πρώτου επίσημου προϋπολογισμού του μνημονίου. Παρά το ότι είχα πρόθεση σήμερα να επικεντρωθώ στον προϋπολογισμό και στην κατάσταση της κυπριακής οικονομίας, νιώθω την ανάγκη να ξεκινήσω την παρέμβασή μου σχολιάζοντας τις τελευταίες εξελίξεις στο Κυπριακό, γιατί οι εξελίξεις πράγματι τρέχουν και αυτές οι εξελίξεις δεν είναι άσχετες. Κατ’ ακρίβεια ίσως να είναι η πρώτη φορά μετά το 1974 που η δεινή κατάσταση της κυπριακής οικονομίας είναι απόλυτα συνυφασμένη με το εθνικό μας θέμα.

Οι γνωστοί παράγοντες της διεθνούς σκηνής τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση, γιατί πιστεύουν πως θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τη χρεοκοπία μας και τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο λαός μας, για να μας πιέσουν να αποδεχθούμε αυτά που απορρίψαμε στο παρελθόν. Θέλουν να αξιοποιήσουν τη χρεοκοπία μας, για να κάμψουν την αντίσταση του λαού μας.

Την ίδια στιγμή που η δική μας πλευρά καταβάλλει προσπάθειες, για να καταλήξουμε σε ένα κοινό ανακοινωθέν, για να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις, η τουρκοκυπριακή πλευρά επιδόθηκε σε ένα ρεσιτάλ αδιαλλαξίας και προκλητικής αλαζονείας με τις δηλώσεις των κ. Νταβούτογλου και Έρογλου. Κάποιοι αφελώς ανέμεναν τον “καλό” κ. Νταβούτογλου να έρθει στην Κύπρο, για να συνετίσει τον “κακό” κ. Έρογλου. Δυστυχώς, η αδιάλλακτη στάση τους συνεχίζει να εμποδίζει τις προσπάθειες έναρξης διαλόγου.

Δεδομένων των τελευταίων εξελίξεων, οφείλουμε να επαναδιατυπώσουμε το στόχο της πλευράς μας, ότι πρέπει να ξεκαθαρίσει η βάση των διαπραγματεύσεων. Δεν πρέπει για χάρη μιας επίπλαστης σύγκλισης να

1008

αποδεχθούμε οποιεσδήποτε “εποικοδομητικές ασάφειες”, που να επιβραβεύουν την προκλητική αδιαλλαξία του κ. Έρογλου, ο οποίος, υπενθυμίζεται, είχε αποχωρήσει από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Δεν πρέπει να επιβραβεύσουμε την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας, η οποία καθημερινά παραβιάζει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, εφαρμόζοντας μια σύγχρονη εκδοχή της πολιτικής των κανονιοφόρων. Πρέπει να εμμείνουμε στους στόχους μας. Πρέπει να διαφυλάξουμε τα εθνικά μας συμφέροντα.

Η τελευταία εκτράχυνση της τουρκικής αδιαλλαξίας αποδεικνύει για ακόμη μια φορά πόσο λανθασμένη είναι η πολιτική του κατευνασμού της Τουρκίας, την οποία αναμασούν οι ξένοι και την οποία ασπάζονται και κάποιοι δικοί μας εδώ στην Κύπρο. Γιατί κάποιοι στην Κύπρο ζουν με την εσφαλμένη εντύπωση πως διαχωρίζονται οι Κύπριοι πολιτικοί και οι Κύπριοι πολίτες στους “ρεαλιστές” και στους “απορριπτικούς”. Σφάλλουν, γιατί η επιλογή που έχουμε μπροστά μας δεν είναι μεταξύ ρεαλισμού και απορριπτισμού αλλά μεταξύ μιας λειτουργικής και βιώσιμης λύσης του κυπριακού προβλήματος και μιας λύσης εθνικού ξεκαθαρίσματος, που θα οδηγήσει το λαό μας σε περιπέτειες. Το πραγματικό δίλημμα βρίσκεται μεταξύ του διεκδικητικού ρεαλισμού και της πολιτικής αφέλειας. Από τα τριάντα έξι χρόνια που έχουν περάσει μετά το θάνατο του Μακαρίου έχουν κυβερνήσει τον τόπο μας πολιτικοί της ούτω καλούμενης “ρεαλιστικής” σχολής σκέψης στο Κυπριακό και της ούτω καλούμενης “απορριπτικής” σχολής σκέψης. Προσωπικά, απορρίπτω και τους δυο χαρακτηρισμούς, αλλά τους χρησιμοποιώ για χάρη της παρούσας συζήτησης.

Για είκοσι από τα τριάντα έξι χρόνια διαχειρίστηκαν το Κυπριακό πολιτικοί της δήθεν “ρεαλιστικής” σχολής. Γεννάται λοιπόν εύλογα το ερώτημα: Αφού διαχειρίστηκαν το Κυπριακό περισσότερα χρόνια οι “ρεαλιστές”, γιατί δεν κατάφεραν να το λύσουν μέχρι σήμερα; Γιατί δεν έλυσαν το Κυπριακό οι “γενναιόδωρες προσφορές”, οι φιλίες και η “καλή χημεία”; Αντίθετα, οι ούτω καλούμενοι “απορριπτικοί” Πρόεδροι της Δημοκρατίας πέτυχαν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας που επικαλούμαστε μέχρι σήμερα. Πέτυχαν τα Συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Πρωτόκολλο της Άγκυρας, όπου για πρώτη φορά από το 1974 πετύχαμε κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας. Κάποιοι έχουν μία μόνιμη και αθεράπευτη εμμονή με μία και μοναδική πτυχή των χειρισμών μας, να μην κατηγορηθούμε από το διεθνή παράγοντα, να μη χάσουμε το blame game. Αυτή είναι μια σημαντική παράμετρος, που έχει να κάνει με την αξιοπιστία της πλευράς μας σίγουρα, όμως δεν είναι η πιο σημαντική πτυχή. Η διαφύλαξη των εθνικών μας συμφερόντων είναι ο πρωταρχικός στόχος.

Θέλω να υπενθυμίσω ότι μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, όταν επισκέφθηκε το Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στα κατεχόμενα ένας πρώην Καγκελάριος της Γερμανίας, ο οποίος ήταν τότε πολίτης, δεν έμεινε πράγμα που δεν είπαν κάποιοι τότε για την πολιτική του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας στο Κυπριακό. Όμως τήρησαν σιγήν ιχθύος, όταν επί προηγούμενης διακυβέρνησης, παρά τις “γενναιόδωρες προσφορές” και την “καλή χημεία” με το σύντροφο Ταλάτ, είδαμε το γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών να επισκέπτεται το ούτω καλούμενο “Προεδρικό” στα κατεχόμενα, είδαμε τον εν ενεργεία Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να πράττει το ίδιο, είδαμε τους ηγέτες των Τουρκοκυπρίων να επισκέπτονται όλους τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε επισκέψεις που μόνο στο όνομα δεν ήταν επίσημες και για πρώτη φορά προχθές η Ισλαμική Διάσκεψη στα Συμπεράσματά της αναφέρεται στην “Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου”!

Ακόμη και τώρα που ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας καταβάλλει προσπάθειες, για να καταλήξουμε σε ένα κοινό ανακοινωθέν, για να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις, είδαμε τον ειδικό σύμβουλο του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος έχει καθήκον να εφαρμόζει τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, να είναι ο πρώτος που τα παραβιάζει επισκεπτόμενος τον κ. Νταβούτογλου στην παράνομη πρεσβεία της Τουρκίας στα κατεχόμενα.

Σίγουρα και αναγνωρίζουμε ως Δημοκρατικό Κόμμα ότι θα πρέπει να συμβιβαστούμε, για να πετύχουμε μια λύση στο Κυπριακό, και συμφωνούμε πως μόνο μέσω των διαπραγματεύσεων θα μπορέσουμε να το λύσουμε. Όμως παράλληλα οφείλουμε να σημειώσουμε πως οι μεγαλύτερές μας επιτυχίες τα τελευταία χρόνια δεν επιτεύχθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αλλά εκτός. Τόσο η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και η αξιοποίηση του φυσικού αερίου μέσω διεθνών συνθηκών, που σήμερα μας προσφέρουν προοπτικές, ήταν επιτυχίες εκτός της τράπεζας των διαπραγματεύσεων. Ως Δημοκρατικό Κόμμα θεωρούμε πως μόνο με τη σωστή διεκδίκηση σε όλα τα επίπεδα μπορεί να επιτευχθεί μία λειτουργική και βιώσιμη λύση στο Κυπριακό.

Σε σχέση με το 2004, όταν ο λαός μας ορθά και σοφά απέρριψε το Σχέδιο Ανάν, έχει αναβαθμιστεί η Κύπρος. Είμαστε ισότιμο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουμε ρόλο και λόγο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, έχουμε διαμορφώσει την προοπτική συνεργασίας με το Ισραήλ και με γειτονικές χώρες για αξιοποίηση του φυσικού αερίου, αμερικάνικες εταιρείες και όχι μόνο ενδεχομένως να έχουν συμφέροντα δισεκατομμυρίων στην Κύπρο, η Τουρκία με τη στάση της χάνει συμμάχους και εμείς κερδίζουμε φίλους. Παλαιοί σύμμαχοι και φίλοι της Τουρκίας που ουδέποτε ενδιαφέρθηκαν στο παρελθόν για την ουσία του Κυπριακού σήμερα διερωτώνται: «Μας συμφέρει να δώσουμε το στρατηγικό έλεγχο της Κύπρου στην Τουρκία ή μήπως μας συμφέρει η Κύπρος να λειτουργήσει ως σταθεροποιητικός παράγοντας στην περιοχή;».

Η αντίσταση του λαού μας και οι ορθοί πολιτικοί χειρισμοί διαδοχικών Προέδρων της Δημοκρατίας πέτυχαν αυτή την αναβάθμιση. Θεωρώ σημαντικό λοιπόν να επαναλάβω τη θέση του Δημοκρατικού Κόμματος. Δεν πρέπει να ξεκινήσουν οι συνομιλίες, εάν δεν ξεκαθαρίσει πρώτα και σωστά η βάση των

1009

διαπραγματεύσεων. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε εποικοδομητικές ασάφειες να διαβρώσουν τις ασφαλιστικές δικλίδες επιβίωσης του κυπριακού ελληνισμού και του κράτους μας. Δεν πρέπει να αποδεχθούμε εποικοδομητικές ασάφειες σε κεφαλαιώδη και κρίσιμα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη συνέχιση και τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Υπενθυμίζω ότι η διαφύλαξη της μίας κυριαρχίας και η μετεξέλιξη της Δημοκρατίας αποτελούσαν εδώ και χρόνια τον ακρογωνιαίο λίθο της στρατηγικής μας στο Κυπριακό. Επομένως, τόσο η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και η μετεξέλιξη της κυριαρχίας μας ως κράτους πρέπει να διατηρηθούν πάση θυσία σε οποιαδήποτε λύση του Κυπριακού. Εξάλλου, αυτή η φράση “μία κυριαρχία” περιλαμβάνεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και συγκεκριμένα στα Ψηφίσματα 750 και 1251. Μία και μόνη κυριαρχία, χωρίς επιφυλάξεις, χωρίς υποσημειώσεις, χωρίς ασάφειες! Αναμένουμε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα τηρήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις προς το Δημοκρατικό Κόμμα και τον κυπριακό λαό και θα ξεκαθαρίσει τη βάση των διαπραγματεύσεων τόσο σε ό,τι αφορά τη μία κυριαρχία, τη μία ιθαγένεια και τη μια διεθνή προσωπικότητα όσο και τις υπόλοιπες ουσιώδεις πτυχές του Κυπριακού. Αναμένουμε για παράδειγμα ότι το ίδιο θα πράξει σε ό,τι αφορά την “παρθενογένεση” που επιδιώκει η Τουρκία. Αναμένουμε να τηρήσει τις δεσμεύσεις του σχετικά με την απόσυρση απαράδεκτων και επικίνδυνων υποχωρήσεων της πλευράς μας και ότι δεν πρόκειται να επικυρώσει είτε να αποδεχθεί με οποιοδήποτε άμεσο ή έμμεσο τρόπο μια ενδιάμεση συμφωνία διά του εγγράφου Ντάουνερ, το οποίο περιλαμβάνει τις απαράδεκτες γενναιόδωρες προσφορές της πλευράς μας.

Θα στηρίξουμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με κάθε τρόπο σε αυτές του τις προσπάθειες και θα ενισχύσουμε τη διαπραγματευτική του θέση με όποιο τρόπο μπορούμε, γιατί θέλουμε να διεκδικήσει, θέλουμε να πείσει και θέλουμε να πετύχει. Είναι γι’ αυτό ακριβώς το λόγο που πιστεύουμε ότι, δεδομένης της τουρκοκυπριακής απόρριψης του τελευταίου προσχεδίου του κοινού ανακοινωθέντος, θα πρέπει άμεσα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να αναλάβει πρωτοβουλίες για ένα σχέδιο βήτα. Πρέπει να κατοχυρώσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα επαναδιατυπώνοντας το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, δηλαδή τα ψηφίσματα των Ηνωμένων εθνών και τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου, που μέχρι σήμερα αξιοποιούσαμε και θεωρούσαμε ότι αποτελούσαν την ασπίδα στις προσπάθειες διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της αναβάθμισης του ψευδοκράτους.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Δυστυχώς, δεν έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα να κάμψουμε την τουρκική αδιαλλαξία. Δεν έχουμε καταφέρει να φτάσουμε στον πολυπόθητο στόχο, που είναι η επίτευξη μιας λειτουργικής και βιώσιμης λύσης στο Κυπριακό. Είναι κατανοητό και αναμενόμενο μετά από τριάντα εννέα χρόνια στασιμότητας και υποχωρήσεων να έχει κουραστεί ο λαός μας και να αποκαρδιώνεται. Φωνές που φωνάζουν και που μας καλούν να κλείσουμε το Κυπριακό όπως όπως, για να τελειώνουμε, ακούγονται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο δυνατά! Είναι επιφανειακά ελκυστικές και εύηχες σαν σύγχρονες σειρήνες, που επιδιώκουν να παρασύρουν το λαό μας σε επικίνδυνες ατραπούς. Πρέπει όμως να κλείσουμε τα αφτιά μας στο κάλεσμά τους. Πρέπει να επιμείνουμε στο στόχο μας. Η λύση πρέπει να είναι και λειτουργική και βιώσιμη και να διαφυλάττει την ύπαρξη και τη συνέχιση του κυπριακού ελληνισμού.

Ο μόνος τρόπος που μπορεί η όποια λύση να είναι λειτουργική και βιώσιμη είναι με την εμμονή στη διαφύλαξη των βασικών αρχών και παραμέτρων της μορφής της λύσης που η ελληνοκυπριακή πλευρά υποστηρίζει εδώ και δεκαετίες, μία ιθαγένεια, μία διεθνή προσωπικότητα και μία κυριαρχία, τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι την παρθενογένεση ενός “νέου συνεταιρισμού”, μία λύση που θα ενώνει στην πράξη το λαό και τον τόπο μας και η οποία δε θα διαιωνίζει διχαστικούς διαχωρισμούς, μία λύση που θα εδράζεται στις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δε χωρούν πειραματισμοί σε ό,τι αφορά την περιφρούρηση των εθνικών μας συμφερόντων και την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού! Ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε κάποτε: «Υπάρχει στον κόσμο ένας μυστικός νόμος. Αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ήταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος. Το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται».

Καθήκον μας είναι να διαφυλάξουμε την Κυπριακή Δημοκρατία με κάθε τρόπο και για όσο χρόνο χρειαστεί, μέχρις ότου να έρθει εκείνη η μέρα που θα υπερισχύσει το δίκαιο και θα κερδίσουμε τον αγώνα της εθνικής μας επιβίωσης. Συνεχίζουμε αυτό τον αγώνα, μέχρις ότου να έρθει εκείνη η πολυπόθητη μέρα της απελευθέρωσης της πατρίδας μας.

Αυτός ο αγώνας όμως, ίσως για πρώτη φορά μετά το 1974, διεξάγεται με δυσκολίες όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά και στον τομέα της οικονομίας. Είναι πραγματικά επώδυνο να αναλογίζεται κανείς πως μόλις πριν πέντε χρόνια η Κύπρος είχε σχεδόν πλήρη απασχόληση, το μισό δημόσιο χρέος του μέσου όρου της Ευρωζώνης και πλεονασματικό προϋπολογισμό. Μας φαίνεται απόμακρος μύθος το γεγονός ότι κάποτε ως χώρα είχαμε τα καλύτερα δημοσιονομικά δεδομένα από όλες τις χώρες που εντάχθηκαν μαζί μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση!

Έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση στον τόπο μας, η οποία συγκρίνεται μόνο με την περίοδο μετά το 1974. Δυστυχώς, φτάσαμε στο σημείο ένας στους τρεις Κύπριους να ζει κοντά ή και κάτω από το όριο της φτώχιας. Φτάσαμε στο σημείο το 2014 ένας στους πέντε Κύπριους να

1010

είναι άνεργος, ένας στους δύο νέους άνεργος. Και τα πράγματα φαίνεται ότι θα γίνουν χειρότερα, πριν γίνουν καλύτερα. Θα συνεχιστεί η ύφεση και θα αυξηθεί η ανεργία και αυτή δυστυχώς είναι η Κύπρος του 21ου αιώνα, η Κύπρος των κοινωνικών παντοπωλείων, της ανεργίας και του μνημονίου.

Σήμερα δυστυχώς έχουμε μια νέα κατάσταση πραγμάτων. Έχουμε ενώπιόν μας έναν προϋπολογισμό που σίγουρα δεν είναι προϋπολογισμός επιλογής αλλά προϋπολογισμός έκτακτης ανάγκης. Οφείλω να παρατηρήσω πως σήμερα δεν εξετάζουμε απλά έναν κρατικό προϋπολογισμό, αλλά δοκιμάζουμε τις αντοχές μας, γιατί δοκιμάζονται οι αντοχές του λαού μας, όταν φτάνουμε στο σημείο να αναγκαζόμαστε να εγκρίνουμε έναν προϋπολογισμό που εκ των πραγμάτων στοχεύει στις δραματικές περικοπές δαπανών και τη δημοσιονομική εξυγίανση. Δοκιμάζονται όμως και οι δικές μας αντοχές, ως μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, γιατί εμείς, ως κοινοβούλιο, σήμερα καλούμαστε να έρθουμε αντιμέτωποι με το αποτέλεσμα της καταστροφικής πορείας της κυπριακής οικονομίας των προηγούμενων χρόνων.

Θεωρώ πως ως κοινοβούλιο οφείλουμε να λογοδοτήσουμε σήμερα στον κυπριακό λαό γι’ αυτή την καταστροφική πορεία. Καλούμαστε να απαντήσουμε το ερώτημα: «Γιατί δεν κάνατε εκείνα που έπρεπε να κάνετε, για να μη φτάσουμε εδώ που φτάσαμε;». Γιατί οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι, για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε, είχαμε μια πλήρη αποτυχία του κυπριακού πολιτικού συστήματος, όχι μόνο του τραπεζικού συστήματος. Εμείς όμως δεν ασπαζόμαστε την αρχή ότι, επειδή φταίνε όλοι, δε φταίει κανένας. Υπάρχουν διαβαθμίσεις ευθύνης για τη σημερινή κυπριακή τραγωδία. Δεν μπορεί να έχουν την ίδια ευθύνη εκείνοι που προειδοποιούσαν με πολιτικό κόστος με εκείνους που έλεγαν ότι δε θα μας αγγίξει η κρίση! Δεν μπορεί να έχουν την ίδια ευθύνη εκείνοι που δέχονταν επιθέσεις και εκείνοι που μας αποκαλούσαν τότε “κινδυνολόγους”. Δεν μπορεί να έχουν την ίδια ευθύνη εκείνοι που διαφωνούσαν και εκείνοι που είχαν το καθήκον διαχείρισης της κυπριακής οικονομίας τα προηγούμενα πέντε χρόνια.

Είναι πραγματικά παράδοξο να ακούμε καθημερινά εκείνους που κάλεσαν την τρόικα στην Κύπρο σήμερα να την κατακεραυνώνουν. Και, όταν λέω «την κάλεσαν», δεν εννοώ την αίτηση στο Μηχανισμό Στήριξης τον περασμένο Ιούλιο. Εννοώ την προσκάλεσαν με την ασύδοτη οικονομική πολιτική, που τους έφερε στην Κύπρο, γιατί είναι με την πολιτική του υπερδανεισμού και της σπατάλης που οδηγηθήκαμε εκτός των αγορών από το Μάιο του 2011. Και τονίζω πως η προηγούμενη κυβέρνηση δεν μπορούσε να δανειστεί από το Μάιο του 2011, πριν προκύψει οποιοδήποτε ζήτημα για τις τράπεζες, πριν από το Μαρί και πριν από το κούρεμα του ελληνικού χρέους!

Ενώ μειώνονταν τα έσοδα του κράτους μας λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αυξάνονταν οι δαπάνες μας με διπλάσιους ρυθμούς από ό,τι μεγάλωνε η οικονομία μας.

Μεταξύ του 2008 και του 2011 τα έσοδα του κράτους μειώθηκαν κατά €1 δις, ενώ οι δαπάνες του κράτους αυξήθηκαν κατά €3 δις. Μεταξύ του 2008 και του 2011 η κυπριακή κυβέρνηση δανείστηκε €6 δις διπλασιάζοντας το δημόσιο χρέος. Μέχρι και την αποχώρησή της το 2013 η κυβέρνηση του Δημήτρη Χριστόφια δανείστηκε περισσότερα από όσα όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας μαζί από το 1960 μέχρι το 2008!

Υπενθυμίζω ότι μέχρι και το Μάιο του 2011 η κυπριακή οικονομία δέχθηκε μόνο τρεις υποβαθμίσεις. Οι ανάγκες των τραπεζών τότε, παρά τις γνωστές αμφιλεγόμενες επενδύσεις τους, τα λάθη τους, ήταν ελάχιστες ως και ανύπαρκτες. Μετά το Μάιο του 2011, αφού βρεθήκαμε εκτός των αγορών για δυο χρόνια, ακολούθησαν ακόμη δεκαεννέα υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας μέχρι το μνημόνιο! Επιλέξαμε ως πολιτεία, ως κράτος... Επέλεξε η προηγούμενη κυβέρνηση, φοβούμενη το πολιτικό κόστος, να μείνει εκτός των αγορών για δυο χρόνια, κάτι που δεν έχει κάνει ποτέ ξανά καμία άλλη χώρα στην ιστορία των δημοσίων οικονομικών! Τρώγαμε τη σάρκα μας για δύο ολόκληρα χρόνια! Η τότε κυβέρνηση έβαλε χέρι ακόμη και στα ταμεία συντάξεως των εργαζομένων. Τα αποθεματικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων εξανεμίσθηκαν, τα δημόσια ταμεία άδειασαν και μέσα σε δυο χρόνια από το Μάιο του 2011 οι μισές καταθέσεις της Λαϊκής Τράπεζας έφυγαν και ο ELA ανήλθε στα €9 δις. Αλλά, όπως μας είπε πρόσφατα ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, «Κρατούσαμε τη Λαϊκή στον αναπνευστήρα, γιατί είχαμε προεδρικές εκλογές και η επόμενη κυβέρνηση έπρεπε να πάρει τις αποφάσεις»!

Η διαπραγμάτευση με την τρόικα κράτησε εννέα μήνες, για να σώσουμε την ΑΤΑ! Ο μέσος όρος των υπολοίπων χωρών που εντάχθηκαν στο μνημόνιο τα προηγούμενα χρόνια από την ημερομηνία της αίτησής τους μέχρι την ημερομηνία έγκρισης του μνημονίου ήταν τρεις εβδομάδες. Εμείς διαπραγματευτήκαμε εννέα μήνες! Σώσαμε την ΑΤΑ, καταστράφηκε η Κύπρος! Η οικονομική διαχείριση των τελευταίων πέντε χρόνων θύμιζε τον άνθρωπο που πήδηξε από τον ουρανοξύστη και στον εικοστό όροφο έλεγε: «Ως εδώ καλά πάμε»!

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το ότι βρίσκεται η τρόικα στην Κύπρο είναι το σύμπτωμα της αρρώστιας μας και όχι η αρρώστια μας. Δεν έχουμε προβλήματα, επειδή ήρθε η τρόικα στην Κύπρο. Ήρθε η Τρόικα στην Κύπρο, επειδή είχαμε προβλήματα! Ειλικρινά πιστεύω πως δεν ήταν αναπόφευκτη η χρεοκοπία μας! Δε σημαίνει ότι όποια χώρα διαπιστώνει προβλήματα στον τραπεζικό της τομέα οδηγείται στη χρεοκοπία και δε σημαίνει ότι όποια χώρα αντιμετωπίσει δημοσιονομικά προβλήματα καταρρέει το τραπεζικό της σύστημα. Εμείς λόγω των

1011

αλλεπάλληλων πολιτικών λαθών καταφέραμε να καταστρέψουμε και τα δύο μέσα σε πέντε χρόνια, και το κράτος και τις τράπεζες.

Βρισκόμαστε εδώ που βρισκόμαστε, επειδή κάποιοι εγκλημάτησαν τόσο στον τραπεζικό τομέα όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Σίγουρα δεν πρέπει να συγκαλυφθούν ούτε οι ευθύνες των τραπεζικών ούτε όμως και οι ευθύνες των πολιτικών. Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες και τους τραπεζικούς απαιτούμε εξυγίανση και κάθαρση, δίωξη και καταδίκη, αν είναι δυνατό. Θέλουμε να ολοκληρωθούν όλες οι έρευνες και στην επιτροπή Θεσμών της Βουλής και παντού! Να αποδοθούν ευθύνες, όπου και αν υπάρχουν, και, αν είναι δυνατό, να κατασχεθεί και η περιουσία εκείνων που κρίνονται υπαίτιοι και υπεύθυνοι.

Όμως, όσο αυστηροί και αν πρέπει να είμαστε -που πρέπει να είμαστε- με τα τραπεζικά σφάλματα που μας οδήγησαν εδώ που μας οδήγησαν, άλλο τόσο αυστηροί πρέπει να είμαστε με τους εαυτούς μας, άλλο τόσο αυστηροί πρέπει να είμαστε με τα πολιτικά σφάλματα που μας οδήγησαν σε αυτό το σημείο, γιατί ο υπερδανεισμός και οι σπατάλες των προηγούμενων πέντε χρόνων ήταν μία εσφαλμένη οικονομική διαχείριση. Η απόφαση για το κούρεμα του ελληνικού χρέους, χωρίς να ζητήσουμε οποιαδήποτε στήριξη, ήταν ένα σφάλμα που κόστισε στις κυπριακές τράπεζες €4,8 δις. Το φούσκωμα των απαιτήσεων των τραπεζών με λανθασμένες μεθοδολογίες ήταν σφάλμα. Η καθυστέρηση στην υποβολή της αίτησης στο Μηχανισμό Στήριξης ήταν σφάλμα. Η καθυστέρηση στη διαπραγμάτευση με την τρόικα μέχρι την κατάληξη στο μνημόνιο ήταν σφάλμα. Η πώληση των καταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, μια πράξη που κόστισε στις δυο μεγαλύτερες τράπεζες €3,5 δις, ήταν ολέθριο σφάλμα. Όλα αυτά τα πολιτικά λάθη σε συνδυασμό με τα λάθη των τραπεζών οδήγησαν στο κούρεμα των καταθέσεων και στην κατάρρευση του κυπριακού συστήματος και στην κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας.

Δέχομαι πως οι Ευρωπαίοι ήταν άδικοι μαζί μας. Επέβαλαν στην Κύπρο μία λύση που δεν επέβαλαν σε καμία άλλη χώρα που ζήτησε βοήθεια. Για πολιτικούς λόγους επέλεξαν να μη στηρίξουν το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, ήταν άδικοι, όμως και εμείς πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Εμείς επιλέξαμε να μην αντιμετωπίσουμε έγκαιρα τα προβλήματά μας, αλλά να γυρεύουμε από μηχανής θεούς σε κινέζικα και ρωσικά δάνεια! Εμείς επιλέξαμε να παίξουμε πολιτικά παιχνίδια με την οικονομία και τις τύχες του λαού μας και βρεθήκαμε μέσα στο επίκεντρο του μεγαλύτερου πολιτικού παιχνιδιού της Ευρώπης, τις γερμανικές εκλογές. Το αποτέλεσμα αυτής της καθυστέρησης και της ευθυνοφοβίας είναι ότι σήμερα ο λαός μας πληρώνει βαρύτατο τίμημα, καθώς βιώνει τη μεγαλύτερη μείωση του επιπέδου ποιότητας ζωής μετά το 1974!

Οι εργαζόμενοι της Κύπρου ζουν καθημερινά με το φόβο της ανεργίας. Οι εργοδότες βλέπουν τις επιχειρήσεις και τα όνειρά τους να γκρεμίζονται κάτω από το βάρος των δανείων και των υψηλών επιτοκίων. Πολλές οικογένειες ανησυχούν αν θα μπορέσουν να διαφυλάξουν την πρώτη τους κατοικία. Και ακόμη χειρότερα, ως πολιτικές ηγεσίες καλούμαστε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις, που αφορούν περικοπές σε ουσιώδεις υπηρεσίες και ευαίσθητα κονδύλια, όπως είναι οι περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες.

Η ανεργία αποτελεί την πιο δυσάρεστη έκφανση του κοινωνικού δράματος που βιώνει σήμερα ο λαός μας. Χάνουμε τους νέους μας στην ξενιτιά, επειδή απλά δεν μπορούν να βρουν δουλειά στην Κύπρο. Χάνουμε το πιο παραγωγικό κομμάτι του εργατικού μας δυναμικού. Τονίζουμε όμως ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Μόνο με την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και στο μεταξύ απαιτείται να υιοθετήσουμε ενδιάμεσα μέτρα για αντιμετώπιση των κοινωνικών συμπτωμάτων της ανεργίας. Χαιρετίζουμε συνεπώς την πρόσφατη εξαγγελία της Υπουργού Εργασίας για τα μέτρα αντιμετώπισης της ανεργίας και την καλούμε να επιδοθεί σε μία εκστρατεία δημοσιοποίησης και διαφώτισης των σχετικών σχεδίων, για να ενημερωθούν οι εργοδότες και όλοι οι ενδιαφερόμενοι γι’ αυτά.

Επαναλαμβάνω όμως ότι μόνο με την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας θα κτυπήσουμε την ανεργία στη ρίζα της! Είναι συνεπώς με ιδιαίτερη ανησυχία που διαπιστώνουμε ότι ο προϋπολογισμός του 2014 είναι ιδιαίτερα λιτός σε ό,τι αφορά τις αναπτυξιακές δαπάνες. Καταγράφεται μία σημαντική μείωση στις αναπτυξιακές δαπάνες σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο για την κυπριακή οικονομία, γεγονός που θα επιβραδύνει ακόμα περισσότερο την ανάπτυξη. Και ακόμα χειρότερα, αυτές οι αναπτυξιακές δαπάνες δεν μπορούν να αντικατασταθούν από τον ιδιωτικό τομέα, καθώς οι κυπριακές επιχειρήσεις δεν έχουν χρήματα, οι τράπεζες δε δανείζουν και λόγω της αστάθειας και της αβεβαιότητας του κυπριακού τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας δεν μπορούμε ακόμη να προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις.

Οφείλουμε από την άλλη όμως να αναγνωρίσουμε τους περιορισμούς μέσα στους οποίους καλούμαστε να κινηθούμε. Για ποια ανάπτυξη μιλάμε, όταν το 2014 θα πρέπει να πληρώσουμε €660 εκατομ. μόνο για τους τόκους εξυπηρέτησης του χρέους μας; Έτσι συγκριτικά ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Υγείας ανέρχεται κάπου στα €540 εκατομ. Πληρώνουμε περισσότερα για τους τόκους μας απ’ ό,τι πληρώνουμε για την υγεία μας και διπλάσια απ’ ότι πληρώνουμε για την άμυνά μας!

Επομένως, αυτό που χρειαζόμαστε άμεσα είναι μέτρα ανάπτυξης, μέτρα επανεκκίνησης της κυπριακής οικονομίας που δε θα επηρεάσουν τα δημόσια οικονομικά. Το Δημοκρατικό Κόμμα επεξεργάζεται τέτοια μέτρα και πρόθεσή μας είναι σύντομα να παρουσιάσουμε μια δέσμη μέτρων στον Υπουργό Οικονομικών.

1012

Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις, το Δημοκρατικό Κόμμα επιμένει στη διαχρονική του θέση ότι η κρατική περιουσία δεν είναι για ξεπούλημα. Θεωρούμε πως οι ημικρατικοί οργανισμοί θα πρέπει να στηριχθούν, αλλά και να εξυγιανθούν. Δεν αποδεχόμαστε ως αναπόδραστο γεγονός το ότι οι Κύπριοι πολίτες πρέπει να πληρώνουν το πιο ακριβό ρεύμα στην Ευρώπη, τις πιο ακριβές διαδικτυακές υπηρεσίες, το πιο ακριβό νερό και το πιο ακριβό γάλα!

Από την άλλη, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις εξελίξεις που έχουν μεσολαβήσει μετά από τις τελευταίες αποφάσεις του Eurogroup. Αναγνωρίζουμε την υποχρέωση της κυβέρνησης να προχωρήσει με το υπό συζήτηση πλάνο αποκρατικοποιήσεων, όπως επιβάλλεται από το Μνημόνιο Συναντίληψης, αλλά επιθυμούμε να επαναλάβουμε για ακόμα μία φορά τις πάγιες επιφυλάξεις μας σε σχέση με τις αποκρατικοποιήσεις. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να συνεχιστεί ο διάλογος με όλες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, να εξεταστούν όλες οι εναλλακτικές επιλογές. Θεωρούμε ότι σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διαφυλαχθούν τα συμφέροντα των εργαζομένων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα συνταξιοδοτικά τους ωφελήματα. Η αποκρατικοποίηση αυτών των οργανισμών δε θα πρέπει να γίνει σε μία περίοδο ύφεσης, όπου θα χάσουμε -κινδυνεύουμε να χάσουμε- σημαντικά έσοδα. Η επιλογή για αναστολή της διαδικασίας των αποκρατικοποιήσεων, σε περίπτωση που δε θα πετύχουμε τους στόχους μας το 2015, πρέπει να είναι πάνω στο τραπέζι.

Ο μεγαλύτερος όμως σκόπελος στις προσπάθειες επανεκκίνησης της κυπριακής οικονομίας είναι η αστάθεια και η έλλειψη ρευστότητας του κυπριακού τραπεζικού συστήματος. Τα κυπριακά νοικοκυριά και οι κυπριακές επιχειρήσεις γονατίζουν κυριολεκτικά κάτω από το βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των υψηλών επιτοκίων. Είναι συνεπώς με ιδιαίτερη ανησυχία που διαπιστώνουμε στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του περασμένου Σεπτεμβρίου ότι υποδεικνύεται πως καταγράφονται καθυστερήσεις σε ό,τι αφορά την προώθηση των νομοσχεδίων για τη στήριξη των δανειζομένων. Καμία τράπεζα δεν εφαρμόζει το σχετικό κώδικα δεοντολογίας για την αναδιάρθρωση των δανείων. Αυτή η καθυστέρηση είναι απαράδεκτη. Μέχρι σήμερα ως Βουλή έχουμε ψηφίσει όλα τα νομοσχέδια για τη στήριξη των τραπεζών και ούτε ένα για τη στήριξη των δανειζομένων. Εάν οι τράπεζες θέλουν σήμερα να τις εμπιστευτούμε, πρέπει πρώτα εκείνες να βοηθήσουν εκείνους που τις εμπιστεύτηκαν και την πλήρωσαν. Πρέπει να καταλάβουν ότι συμφέρει και στις ίδιες να δώσουν τραπεζικές διευκολύνσεις, γιατί δεν τις συμφέρει να αντιμετωπίζουν εκατοντάδες χιλιάδες μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Πρέπει άμεσα να εφαρμόσουμε στην Κύπρο τα προγράμματα ανακουφίσεως οφειλετών που έχουν εφαρμοστεί στις υπόλοιπες χώρες που έχουν ενταχθεί στο μνημόνιο. Πρέπει άμεσα να θεσμοθετηθεί ο κώδικας δεοντολογίας των τραπεζών, ίσως και με σχετική νομοθεσία, να ψηφιστούν τα φορολογικά κίνητρα για την αναδιάρθρωση των δανείων και να αναβαθμιστεί ο ρόλος του Επιτρόπου Επίλυσης Χρηματοοικονομικών Διαφορών.

Στόχος πρέπει να είναι ως αποτέλεσμα αυτών των μεταρρυθμίσεων καμία τράπεζα να μην μπορεί να κινηθεί εναντίον κανενός δανειζομένου, να μην μπορεί να ξεκινήσει καμία διαδικασία εκποίησης, εάν πρώτα δε φέρει το δανειζόμενο στο γραφείο της, και να έχει υποχρέωση να δώσει εναλλακτικές επιλογές και αυτές οι εναλλακτικές επιλογές δυνατόν να περιλαμβάνουν τη μείωση της δόσης, τη μείωση του επιτοκίου και την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής. Αυτή η διαδικασία θα εποπτεύεται από τον Επίτροπο Επίλυσης Χρηματοοικονομικών Διαφορών. Θα πρέπει να αιτιολογεί η τράπεζα τις εισηγήσεις της ή και την απόρριψη εναλλακτικών προτάσεων και ο επίτροπος να αποφασίζει. Έτσι θα συμβάλουμε στη μείωση των επιτοκίων, έτσι θα περιορίσουμε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, έτσι θα προστατεύσουμε την πρώτη κατοικία.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η αντίδραση του λαού μας στο μνημόνιο είναι και κατανοητή είναι και ανθρώπινη. Η αντίδραση των πολιτικών όμως πρέπει να είναι ρεαλιστική και ψύχραιμη. Τα κενά συνθήματα και ο ανέξοδος λαϊκισμός δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες στο λαό μας. Οφείλουμε να ρωτήσουμε λοιπόν τι εισηγούνται όσοι διαφωνούν με το μνημόνιο. Προσωπικά, ακόμη δεν έχω καταλάβει ποια είναι αυτή η εναλλακτική επιλογή που θα μας σώσει. Και ελπίζω σήμερα και αύριο να την ακούσω, γιατί και εμείς θέλουμε ν’ απαλλαγούμε από το μνημόνιο κι εμείς θέλουμε να διώξουμε την τρόικα το συντομότερο δυνατό! Δυστυχώς όμως, θεωρούμε ότι ο μόνος τρόπος να το πετύχουμε είναι μέσω της υλοποίησης των δεσμεύσεών μας προς τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί, όταν θα ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών και των Ευρωπαίων εταίρων μας. Επαναλαμβάνω ότι ο προϋπολογισμός που έχουμε ενώπιόν μας δεν είναι προϋπολογισμός επιλογής, είναι ένας προϋπολογισμός που μας επιβάλλεται από τις οικονομικές συνθήκες και τη σημερινή οικονομική πραγματικότητα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Βρισκόμαστε μόλις στην αρχή του μνημονίου. Είναι εύλογο να ανησυχούμε για το μέλλον και να φοβόμαστε πως τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα, πριν γίνουν καλύτερα. Φυσικά, ακόμη και σήμερα, που βρισκόμαστε στο χειρότερό μας σημείο, έχουμε κάποιες πρώτες ενθαρρυντικές ενδείξεις. Πετύχαμε καλύτερα δημοσιονομικά αποτελέσματα για το 2013 απ’ ό,τι αναμέναμε. Έχουμε τις τελευταίες θετικές εξελίξεις σε σχέση με τα αποθέματα των υδρογονανθράκων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εμείς λόγω του φυσικού μας πλούτου έχουμε επιλογές που δεν έχουν άλλες χώρες που εντάχθηκαν σε μνημόνιο. Είχαμε πριν από λίγες μέρες την πρώτη αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας μετά από τρία χρόνια απανωτών υποβαθμίσεων.

1013

Έχουμε όμως ακόμα ένα πλεονέκτημα. Μπορούμε να δούμε το μέλλον, το δικό μας μέλλον, στις χώρες που έχουν ενταχθεί στο μνημόνιο πριν από εμάς. Μπορούμε να δούμε τις δικές τους εμπειρίες και να κρίνουμε σήμερα εκ των προτέρων ποια πορεία μάς συμφέρει. Η μία πορεία είναι η πορεία των παλινδρομήσεων, της αθέτησης στόχων και δεσμεύσεων, των αλλεπάλληλων μνημονίων και της παρατεταμένης ύφεσης. Η άλλη πορεία είναι αυτή της Ιρλανδίας, που πριν από λίγες μέρες κατάφερε να βγει στις αγορές και να βγει από το μνημόνιο. Και ερωτώ: Ποιο μέλλον επιλέγουμε για το λαό μας; Έχουμε δυο επιλογές σήμερα μπροστά μας, να συνεχίσουμε να αγνοούμε τα προβλήματά μας ή να τα αντιμετωπίσουμε στη ρίζα τους, να συνεχίσουμε τα ανέξοδα συνθήματα ή να προτείνουμε λύσεις ουσίας, που θα βγάλουν τη χώρα από τα σημερινά οικονομικά αδιέξοδα, να συνεχίσουμε την ίδια πορεία της ευθυνοφοβίας, της καθυστέρησης και του λαϊκισμού, που μας οδήγησαν εδώ που μας οδήγησαν, ή να αλλάξουμε πορεία και να κάνουμε αυτό που πρέπει.

Από το σημείο που βρισκόμαστε ο δρόμος φαίνεται ιδιαίτερα ανηφορικός και δύσκολος και δεν αδικώ εκείνους που διερωτώνται πού θα βρούμε τη δύναμη να σηκώσουμε το βάρος των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων που χρειάζονται ή και που απαιτούνται, για να ορθοποδήσει η κυπριακή οικονομία. Η απάντηση είναι πιο απλή απ’ ό,τι νομίζουμε. Θα αντλήσουμε αυτή τη δύναμη από το λαό μας, γιατί διαπιστώνουμε αυτή τη σιωπηρή ακλόνητη δύναμη καθημερινά, όταν βλέπουμε υπαλλήλους να είναι διατεθειμένοι να κόψουν το μισθό τους, για να μην απολυθούν συνάδελφοί τους, όταν βλέπουμε εργοδότες να είναι διατεθειμένοι -κάποιους εργοδότες- να κόψουν το δικό τους μισθό, για να μην απολύσουν κόσμο! Το βλέπουμε καθημερινά στους εθελοντές που εργάζονται ακούραστα στα κοινωνικά παντοπωλεία. Το βλέπουμε καθημερινά στον κόσμο που προσφέρει ρούχα και τρόφιμα, γιατί θέλουν να βοηθήσουν τους γείτονές τους, και ας μην τους έχουν γνωρίσει.

Παρά τα κτυπήματα που έχουμε δεχθεί, ισχύει νομίζω και για εμάς κάτι που και πάλι ο Καζαντζάκης είπε για την Ελλάδα: «Η Ελλάδα επιζεί ακόμα. Επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα.» Θα μπορούσε αυτή η αναφορά να είχε γραφτεί ειδικά για το μικρό κομμάτι του ελληνισμού που συνεχίζει ν’ αγωνίζεται για επιβίωση πάνω σ’ αυτό το πολύπαθο νησί. Η Κύπρος επιζεί ακόμη μέσα από διαδοχικά θαύματα. Θαύματα που πέτυχε ο λαός μας με κόπο, μόχθο και θυσίες. Επέζησε και αναγεννήθηκε μέσα από τα τσαντίρια και τους προσφυγικούς συνοικισμούς. Επέζησε και μεγαλούργησε μετά το 1974. Επέζησε και εντάχθηκε στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια. Και σήμερα ο κυπριακός ελληνισμός μπορεί να μεγαλουργήσει και θα επιζήσει, φτάνει να πιστέψουμε σ’ αυτόν και να τον στηρίξουμε.

Σας εύχομαι λοιπόν καλά Χριστούγεννα, χρόνια πολλά σε όλους και ελπίζω το 2014 να είναι η πρώτη χρονιά του νέου οικονομικού θαύματος της Κυπριακής Δημοκρατίας!

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Ευχαριστούμε, κύριε Παπαδόπουλε.

Και τώρα καλώ στο βήμα το γενικό γραμματέα του ΑΚΕΛ κ. Άντρο Κυπριανού.

Παρακαλώ.

ΑΝΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ:

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρία και κύριοι υπουργοί,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η φετινή συζήτηση για την έγκριση του κρατικού προϋπολογισμού διεξάγεται μέσα σε πολύ ιδιαίτερες συνθήκες για τον κόσμο, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κύπρο και το λαό μας. Η πολυδιαφημιζόμενη Αραβική Άνοιξη επεκράτησε, προκαλώντας τεράστια προβλήματα, αναστάτωση και αστάθεια εκεί όπου εφαρμόστηκε. Στη Συρία συνεχίζεται ο εμφύλιος, που υποθάλπτεται από την Τουρκία, οδηγώντας στη δολοφονία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Στην Παλαιστίνη επιχειρείται ξανά η επίτευξη συμφωνίας, δίχως δυστυχώς να διαφαίνεται μετακίνηση του Ισραήλ από τις άκαμπτές του θέσεις. Η παγκόσμια οικονομική κρίση δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί, ενώ η Ευρωζώνη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες.

Στην Κύπρο είμαστε αντιμέτωποι με τη μη λύση του Κυπριακού, την καταστροφική πορεία της οικονομίας, τα ζητήματα της διαχείρισης του φυσικού αερίου κ.ά. Όλα αυτά καλούμαστε να τα χειριστούμε μέσα σε πολύ δύσκολο και σύνθετο περιβάλλον.

Δυστυχώς, παρά την παρέλευση τεσσάρων δεκαετιών, το Κυπριακό παραμένει άλυτο και η Κύπρος διαιρεμένη. Οι επανειλημμένες προσπάθειες για λύση πάντα κατέληγαν σε αδιέξοδο, λόγω της αδιαλλαξίας της τουρκικής πλευράς. Η παθητική όμως παρέλευση του χρόνου εδραιώνει ολοένα και περισσότερο τα κατοχικά δεδομένα. Βασικές αρχές και επιδιώξεις της ελληνοκυπριακής πλευράς σταδιακά υπονομεύονται. Η κατάσταση επί του εδάφους αλλοιώνεται, με αποτέλεσμα η δυνατότητα για ουσιαστικές εδαφικές προσαρμογές να διαβρώνεται. Οι περιουσίες των Ελληνοκυπρίων στα κατεχόμενα επίσης αλλοιώνονται με τρόπο που καθιστά όλο και πιο δύσκολη την αποκατάστασή τους στους νόμιμους δικαιούχους. Χειρότερα, κάποιες από αυτές πωλούνται σε εξευτελιστικές τιμές στο κατοχικό καθεστώς μέσω της “Επιτροπής Αποζημιώσεων”, που

1014

λειτουργεί δυστυχώς με τις ευλογίες του ΕΔΑΔ. Οι έποικοι αυξάνονται συνεχώς, συνιστώντας ήδη πλειοψηφία στα κατεχόμενα. Οι Τουρκοκύπριοι που στηρίζουν τη λύση και την επανένωση με κάθε ευκαιρία υποδεικνύουν την αγωνία τους ότι ο συνεχιζόμενος εποικισμός απειλεί την ταυτότητα της τουρκοκυπριακής κοινότητας, αλλοιώνει τη δημογραφική πολιτική και μειώνει τις δυνατότητες επίτευξης συμφωνίας.

Συνεπώς, ούτε η σχολή σκέψης που υποστηρίζει ότι μπορούμε να συζητούμε μονίμως απορρίπτοντας τα πάντα ούτε εκείνη που αποδέχεται ασυζητητί τα πάντα μπορούν να αποτελέσουν διέξοδο στο Κυπριακό. Μόνο η σωστή, βασισμένη σε αρχές και καλή θέληση γραμμή μπορεί να αποδώσει το επιθυμητό για εμάς, που δεν είναι άλλο από λύση το συντομότερο. Επείγει λοιπόν η εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη λύση και όχι να περιμένουμε πότε θα ξεπεράσουμε τα προβλήματα της οικονομίας. Λύση βασισμένη σε αρχές και αξίες του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου, βασισμένη στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου. Λύση που να διασφαλίζει την πλήρη αποστρατιωτικοποίηση και την αποχώρηση των εποίκων. Λύση που να επανενώνει τη χώρα και το λαό μας στα πλαίσια διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Λύση που θα οδηγεί σε ενωμένο κράτος με μία κυριαρχία, διεθνή προσωπικότητα και ιθαγένεια και που θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων, περιλαμβανομένου του δικαιώματος επιστροφής των προσφύγων στα σπίτια και στις περιουσίες τους. Επιδιώκουμε λύση που να επανενώνει το κράτος και το λαό μας και όχι να θεσμοθετεί τη χωριστή διαβίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή, με όποιο μανδύα και αν περιβάλλεται, θα οδηγήσει στην οριστική διχοτόμηση. Μια τέτοια λύση όχι απλώς θα συνιστούσε ξεπούλημα εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά θα ήταν η αφετηρία νέων δεινών για τον τόπο και το λαό μας.

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Δηλώσαμε από την αρχή και το εννοούμε πλήρως ότι, αν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης λειτουργήσει συλλογικά και ακολουθήσει πολιτική που οδηγεί σε λύση βασισμένη σε αρχές, θα τον στηρίξουμε. Δηλώσαμε ότι αναγνωρίζουμε το αυτονόητο δικαίωμα του Προέδρου να ακολουθήσει την πολιτική που ο ίδιος θεωρεί ορθή. Τονίσαμε όμως πως κατά την άποψή μας έπρεπε να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις από το σημείο που σταμάτησαν, να εμμείνει δηλαδή στα κοινά ανακοινωθέντα Χριστόφια-Ταλάτ και στις συγκλίσεις που ακολούθησαν. Προειδοποιήσαμε ότι σε διαφορετική περίπτωση θα επιτρέψουμε στον Έρογλου να επαναφέρει απαράδεκτες θέσεις, οδηγώντας μας σε αχρείαστες και επικίνδυνες περιπέτειες. Επισημάναμε τέλος ότι θα κρίνουμε τον Πρόεδρο από το αποτέλεσμα.

Ο Πρόεδρος δε συμμερίστηκε τη θέση μας. Αντιθέτως, στους χειρισμούς του κυριάρχησαν παλινωδίες, που στόχευαν στη διατήρηση της συνοχής του κυβερνητικού σχήματος και στην ικανοποίηση επικοινωνιακών αναγκών του. Η κυβέρνηση αφαίρεσε τα κοινά ανακοινωθέντα Χριστόφια-Ταλάτ από το τελευταίο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας και άρχισε προσπάθεια για αναζήτηση κοινής διακήρυξης. Παρ’ όλο που προειδοποιήσαμε ότι αυτή η προσπάθεια δε θα οδηγούσε σε καλύτερο κείμενο, με κίνδυνο να μας φορτωθούν ευθύνες για το τυχόν αδιέξοδο, στηρίξαμε τον κ. Αναστασιάδη, τονίζοντας ότι δεν έπρεπε να παρεισφρήσουν στη διακήρυξη απαράδεκτες θέσεις της τουρκικής πλευράς. Υποδείξαμε ότι το ζητούμενο ήταν να διασωθεί η ρητή αναφορά στα κοινά ανακοινωθέντα σε μία κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια. Παρ’ όλο που η διαδικασία συνεχίζεται εδώ και τρεις σχεδόν μήνες, δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμα κατάληξη.

Το ΑΚΕΛ θα τοποθετηθεί ολοκληρωμένα, όταν θα έχουμε το αποτέλεσμα της διαδικασίας. Επισημαίνουμε όμως ότι πρόνοιες του εγγράφου που συζητιούνται μέχρι στιγμής υπολείπονται αυτών που είχαν συμφωνηθεί μεταξύ Χριστόφια -Ταλάτ. Ελπίζουμε και ευχόμαστε να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα στη σωστή βάση. Αν όχι, το ηχηρό μήνυμα εσωτερικώς και διεθνώς θα είναι ότι η λύση του Κυπριακού απομακρύνεται και καθίσταται πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η επανένωση της Κύπρου πρωτίστως θα δικαιώσει τον αγώνα του λαού μας ενάντια στη διχοτόμηση την οποία προωθούν ξένα συμφέροντα από το 1974. Πέραν τούτου, θα δώσει σημαντική ώθηση στην οικονομία που βουλιάζει συνεχώς, χωρίς προοπτική ουσιαστικής ανάκαμψης στο προβλεπτό μέλλον, λόγω των συνταγών της τρόικας. Λέγοντας αυτά ξεκαθαρίζω ότι σε καμία περίπτωση δεν υπαινίσσομαι ότι η επιθυμία για λύση πρέπει να οδηγήσει σε αποδοχή απαράδεκτων τουρκικών απαιτήσεων.

Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστά και για τις δύο κοινότητες, αλλά και για την Τουρκία νέο σοβαρό κίνητρο για λύση. Με τη λύση οι Τουρκοκύπριοι θα απολαμβάνουν τα οφέλη που θα προκύψουν, ενώ οι Ελληνοκύπριοι θα μπορούν να αξιοποιήσουν το φυσικό πλούτο σε σταθερό και ασφαλές περιβάλλον. Ευχή μας, κύριε Πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι, είναι όλοι οι Κύπριοι να απολαύσουν τα οφέλη του φυσικού πλούτου της πατρίδας μας. Εκφράζουμε όμως την ανησυχία μας ως προς το αν τελικά η Κύπρος θα καταφέρει να καταστεί πράγματι περιφερειακό ενεργειακό κέντρο, όπως φραστικά όλοι υποστηρίζουμε.

1015

Δυστυχώς, από κυβερνητικής πλευράς παρατηρείται έντονη αναβλητικότητα και αδράνεια σε ό,τι αφορά το όλο εγχείρημα. Κεντρικό στοιχείο του όλου σχεδιασμού της κυβέρνησης Χριστόφια ήταν η δημιουργία τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου. Με τη δημιουργία αυτού του μεγαλεπήβολου έργου θα διαμορφώνονταν νέα πολιτικά δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο. Κάτι τέτοιο θα επέτρεπε την εδραίωση συμμαχιών, σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, το Λίβανο και με άλλες χώρες της περιοχής. Η απόφαση για τη δημιουργία του τερματικού πάρθηκε από το Μάιο του 2012. Παράλληλα, συστάθηκε η ΚΡΕΤΥΚ με βάση το νορβηγικό μοντέλο. Στην εταιρεία αυτή μεταφέρθηκε η αρμοδιότητα της οικονομικής διαχείρισης των εσόδων από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Δυστυχώς, η σημερινή κυβέρνηση ακύρωσε αδικαιολόγητα αυτούς τους σχεδιασμούς. Διέλυσε την ΚΡΕΤΥΚ και την αντικατέστησε με νέα εταιρεία, η οποία θα λειτουργεί μόνο ως ο εμπορικός βραχίονας του κράτους. Αφαιρέθηκε δηλαδή ουσιαστικά η δυνατότητα από το κράτος να είναι ο πρωταγωνιστής στη διαχείριση στρατηγικών υποδομών και δόθηκε αυτό το δικαίωμα σε πολυεθνικές εταιρείες.

Ως ΑΚΕΛ είχαμε επίσης υποδείξει ότι λανθασμένα η κυβέρνηση αποδέχτηκε την ενσωμάτωση στο μνημόνιο πρόνοιας που έθετε όλους τους σχεδιασμούς για το φυσικό αέριο υπό την έγκριση της τρόικας. Ειδικότερα, με την ενσωμάτωση νέας πρόνοιας, ότι οι επενδύσεις για το τερματικό πρέπει να εντάσσονται στα δημοσιονομικά πλαίσια και τις δεσμεύσεις σε σχέση με τους στόχους για τον προϋπολογισμό του 2016, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για εκχώρηση της ιδιοκτησίας των υποδομών από το κράτος στους ιδιώτες. Είναι αξιοσημείωτο και μάλλον όχι τυχαίο ότι, τη στιγμή που η κυβέρνηση αποδέχθηκε τη νέα πρόνοια στο μνημόνιο, οι διεθνείς σύμβουλοι που προσέλαβε πρότειναν η ανάπτυξη και η αξιοποίηση του τερματικού να γίνουν αποκλειστικά από ιδιώτες επενδυτές. Εύλογα λοιπόν διερωτόμαστε: Γιατί η κυβέρνηση Αναστασιάδη ανέθεσε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να τη συμβουλεύσει στην ετοιμασία νομικού πλαισίου για τη λειτουργία του Ταμείου Υδρογονανθράκων; Μήπως η καθυστέρηση και η αδράνεια να προχωρήσει με τις διαδικασίες για τη δημιουργία του τερματικού και των άλλων υποδομών εντάσσεται στα πιο πάνω πλαίσια;

Το 2019 υποτίθεται πως θα ήταν το ορόσημο για τη μεταφορά του φυσικού αερίου στις παγκόσμιες αγορές. Πλέον αναβάλλεται οριστικά κι αυτό το σενάριο. Η απόφαση της κυβέρνησης για επέκταση της περιόδου για την ενδιάμεση λύση στα εφτά τουλάχιστον χρόνια οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα ότι παρατείνονται η έλευση φυσικού αερίου από το Οικόπεδο 12 και η δημιουργία τερματικού για το 2023, ίσως και μεταγενέστερα. Και μετά λέμε ότι είναι η ελπίδα μας το φυσικό αέριο για έξοδο από την κρίση, για έξοδο από το μνημόνιο, το οποίο καταλήγει το 2016, και εμείς θα ξεκινήσουμε να αξιοποιούμε το φυσικό αέριο μετά το 2023!

Προειδοποιούμε λοιπόν ότι η με οποιοδήποτε τρόπο περαιτέρω καθυστέρηση είναι επικίνδυνη. Όχι μόνο γιατί αφαιρεί από τον κυπριακό λαό την ελπίδα που έχει, αλλά γιατί παράλληλα δίνει χώρο σε κάποιους που θέλουν να σπρώξουν τα πράγματα σε άλλες επιλογές να προωθήσουν τα σχέδιά τους. Ας μη μας διαφεύγουν οι δηλώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και άλλους ότι το φυσικό αέριο πρέπει να προωθηθεί στις αγορές μέσω αγωγών που θα διέρχονται από το έδαφος της Τουρκίας. Γι’ αυτό ας είμαστε πολύ προσεχτικοί. Σε αυτά τα θέματα χρειάζεται να υπάρχει η απαραίτητη συναίνεση, αλλά και η απαραίτητη συνέπεια και συνέχεια.

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Φέτος για πρώτη φορά εφαρμόζεται το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κυβερνήσεις καταθέτουν το σχέδιο προϋπολογισμού τους πρώτα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Eurogroup και είναι υποχρεωμένες να ενσωματώσουν τις παρατηρήσεις τους στον προϋπολογισμό. Ο προϋπολογισμός πρέπει να προσαρμόζεται πλήρως στο νέο αυστηρό πλαίσιο λιτότητας, που περιλαμβάνει δεσμεύσεις για πλεονάσματα. Αυτό σημαίνει δραματική μείωση των δαπανών του κράτους, αύξηση των εσόδων μέσω των φορολογιών και μείωση του κοινωνικού του ρόλου. Όταν εγκριθεί από τις Βρυξέλλες, τότε και μόνο τότε ο προϋπολογισμός συζητείται στη Βουλή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για σαφή περιορισμό της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας.

Η Κύπρος βέβαια κουβαλά στους ώμους της και το επιπρόσθετο φορτίο του μνημονίου και της δανειακής σύμβασης. Με βάση το διπλό πακέτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να σταματήσει η απευθείας εξάρτηση μιας χώρας από τον αυστηρό έλεγχο και η καθοδήγηση της πολιτικοοικονομικής ζωής της, χρειάζεται πρώτα να αποπληρωθεί το 75% του χρέους της. Συνεπώς, οι αμφιβολίες που γεννιούνται στο λαό και η απαξίωση για την πολιτική ζωή στον τόπο δε γεννιούνται τυχαία και βέβαια όχι μόνο από αυτό το γεγονός. Αν η πολιτική διαπάλη δεν μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση των συνθηκών ζωής, τότε γιατί να συμμετέχει ο λαός; Αν όλα καταλήγουν στην υποτέλεια των κυβερνήσεων στις Βρυξέλλες, τότε γιατί να ψηφίζει ο λαός και γιατί να αγωνίζεται;

Το ΑΚΕΛ, αγαπητοί συνάδελφοι, διαχώρισε τη θέση του από τις κυρίαρχες δυνάμεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τότε και τώρα. Διαχώρισε τη θέση του από πολιτικές που θέλουν να διασφαλίσουν τα συμφέροντα των πολυεθνικών μονοπωλίων και της πλουτοκρατίας. Είμαστε βέβαιοι ότι, όσο ο χρόνος θα παρέρχεται, όλα αυτά θα αποκαλύπτονται ακόμα πιο έντονα και στην Κύπρο, έστω και αν τα διάφορα κατεστημένα τα

1016

συγκαλύπτουν και τα χειροκροτούν. Αυτό συνέβη και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες μετά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μνημονίου.

Πανηγυρίσαμε για την αύξηση των κονδυλίων στήριξης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του προϋπολογισμού 2014-2020. Είναι άραγε αρκετά €10 εκατομ. για τους άνεργους νέους μας; Αναλογούν στον καθένα €300 περίπου. Είναι αρκετό αυτά να προσφέρονται για πρακτική εξάσκηση ενός ή δύο μηνών; Αυτό είναι το όραμα της κυβέρνησης για τους νέους μας; Υπενθυμίζω ότι ο κ. Αναστασιάδης δεσμεύτηκε προεκλογικά ότι το 1% του ετήσιου κρατικού προϋπολογισμού θα δινόταν στη νεανική επιχειρηματικότητα και σε προγράμματα στήριξης, ώστε να δημιουργηθούν χιλιάδες, όπως έλεγε, νέες θέσεις εργασίας.

Πανηγυρίσαμε για τη διασφάλιση και άλλων κονδυλίων από τους προϋπολογισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είπαμε όμως στο λαό τους όρους που συνοδεύουν αυτά τα κονδύλια. Είναι σαφής προϋπόθεση, επιπλέον των συνήθων όρων, η τήρηση μνημονιακών δεσμεύσεων και απαιτήσεων, περιλαμβανομένων των τομέων της υγείας και της δημόσιας διοίκησης. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις υπολογίζονται στα €200 εκατομ. περίπου, γεγονός που η κυβέρνηση όχι μόνο το αποκρύβει, αλλά το συνυπολογίζει στις επιτυχίες της. Σε ποιες μεταρρυθμίσεις αναφέρονται ακριβώς κυβέρνηση και τρόικα; Όταν μάλιστα σχεδόν σε όλους τους επιμέρους τομείς, αναπτυξιακά κονδύλια, αγροτική ανάπτυξη, άμεσες πληρωμές του ΚΟΑΠ κ.λπ. έχουμε σημαντική μείωση;

Μπροστά λοιπόν σε όλες αυτές τις αρνητικές για την Κύπρο εξελίξεις η κυβέρνηση επιλέγει συνειδητά να αποκρύβει τις ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι μόνο επειδή επιλέγει να πειθαρχήσει τυφλά στις επιταγές των ισχυρών εταίρων, που επιβάλλουν την πολιτική τους βούληση στους λαούς της Ευρώπης, αλλά και επειδή συμφωνεί με αυτές. Αυτή την αλήθεια αργά ή γρήγορα είμαι βέβαιος ότι θα την κατανοήσει ο λαός μας.

Πρόσφατα ο Υπουργός Οικονομικών δήλωσε από τις Βρυξέλλες πως για την οικονομική κατάσταση στην οποία περιήλθε η Κύπρος: «Δεν πρέπει να κατηγορούμε κανέναν αλλά τους εαυτούς μας. Είναι η αναποφασιστικότητα και οι δισταγμοί και οι λανθασμένες εκτιμήσεις και οι λανθασμένες πολιτικές των τελευταίων ετών που οδήγησαν την οικονομία της Κύπρου σε ταραγμένα νερά». Αυτή η δήλωση, να μου επιτρέψετε να πω, αθωώνει πλήρως τις πολιτικές που οδήγησαν όχι μόνο την Κύπρο αλλά τον πλανήτη ολόκληρο στην οικονομική κρίση. Αθωώνει πλήρως το χρηματοπιστωτικό τομέα, από τον οποίο ξεκίνησε η κρίση παγκοσμίως. Απαλλάσσει τον τραπεζικό τομέα από τις τεράστιες ευθύνες του στην Κύπρο, τον οποίο οι πλείστοι σε αυτή την αίθουσα άφηναν στο απυρόβλητο. Αθωώνει όμως πλήρως και αυτούς που, αν πιστέψουμε το τι είπε ο κ. Αναστασιάδης, του έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο. Έτσι, ο Υπουργός Οικονομικών, μιλώντας εκ μέρους της κυβέρνησης, μόνο που δεν ευχαρίστησε αυτούς που “εκβιαστικά”, όπως μας έλεγε ο Πρόεδρος, μας επέβαλαν κούρεμα καταθέσεων, κάτι που δεν εφαρμόστηκε ποτέ και πουθενά προηγουμένως.

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Τα τελευταία χρόνια ακούστηκαν πολλές αναλύσεις για την κρίση και τις ευθύνες της προηγούμενης κυβέρνησης. Δεν αποποιούμαστε τις όποιες ευθύνες είχαν η προηγούμενη κυβέρνηση και το ΑΚΕΛ. Κάποιες από αυτές τις αναλύσεις όμως ξεπέρασαν τα όρια κάθε οικονομικής και πολιτικής λογικής. Έχει τεράστια σημασία να αντιληφθούμε τι έχουμε απέναντί μας. Η κρίση δεν είναι κυπριακή αποκλειστικότητα, είναι συστημικό φαινόμενο. Έχει επηρεάσει το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο. Σίγουρα ο Δημήτρης Χριστόφιας δεν κυβερνούσε ταυτόχρονα στην Κύπρο, στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία. Αυτή η αντίληψη απλώς υποτιμά τη νοημοσύνη όλων μας.

Θα περιοριστώ να διαβάσω ενδεικτικά από την εισαγωγή της έκθεσης που έκανε η επιτροπή για το μέλλον του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο. Αυτοί δεν είναι μέλη του ΑΚΕΛ, αλλά είναι στην πλειονότητά τους ξένοι εμπειρογνώμονες: «Ανακαλύψαμε πως η πτώση των κυπριακών τραπεζών προκλήθηκε λόγω της αλληλεπίδρασης αριθμού παραγόντων και αποτυχιών, κάποιων εκτός της δυνατότητας ελέγχου από την Κύπρο, αλλά και πολλών εντός της. Οι κύριες εξωτερικές αιτίες ήταν δύο. Η πρώτη ήταν η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ (2004) και η εισδοχή στο ευρώ (2008), οι οποίες φιλελευθεροποίησαν δραστικά το μέχρι τότε αυστηρά ελεγχόμενο τραπεζικό σύστημα, την ίδια ώρα που καθιστούσαν δύσκολη για την Κύπρο την πιστωτική επέκταση με παραδοσιακά νομισματικά μέσα. Το άλλο ήταν η παγκόσμια οικονομική κρίση, που χτύπησε πρώτα τις κυπριακές τράπεζες έμμεσα μέσω της βαθιάς ανάμειξής τους στην Ελλάδα…». Παρεμπιπτόντως, να πω ότι σε όλες τις υποβαθμίσεις στο αρχικό στάδιο ήταν ξεκάθαροι οι διεθνείς οργανισμοί, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, ότι οι υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας που μας οδήγησαν να μην παίρνουμε δανεισμό οφείλονταν στην έκθεση των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Λένε λοιπόν: «Χτύπησε πρώτα τις κυπριακές τράπεζες έμμεσα μέσω της βαθιάς ανάμειξής τους στην Ελλάδα, αλλά αργότερα προκάλεσε πιο άμεσα ύφεση στην κυπριακή οικονομία μέσω των σοκ στη Ζώνη του Ευρώ και των άλλων αγορών». Είναι λοιπόν αβάσιμες οι προσπάθειες να φορτωθεί η πρόκληση της κρίσης στο Δημήτρη Χριστόφια, πόσω μάλλον να ταυτίζεται αυτή η ευθύνη με την αριστερά στο σύνολό της.

1017

Το δεύτερο σημείο που θέλω να επισημάνω αφορά τη διαχείριση της κρίσης. Τη διαχωρίζω από την πρόκλησή της. Η ταύτιση των δύο, πέρα από σκέτη προπαγάνδα που έχει ανατροφοδοτηθεί από πολιτικά κόμματα, αλλά και μέσα ενημέρωσης, οδηγεί σε πολύ λανθασμένα συμπεράσματα ως προς το πώς θα βγούμε από αυτή. Διότι, αν η κοινωνία είναι πεπεισμένη ότι η κρίση υπάρχει, επειδή η προηγούμενη κυβέρνηση δεν έκοψε έγκαιρα τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, τι θα πρέπει να υποθέσει ότι συμβαίνει σήμερα που, ενώ γίνονται βαθιές αποκοπές σε μισθούς και ωφελήματα, ζούμε τη μεγαλύτερη ιστορικά ύφεση μετά το 1974; Αυτά τα επικοινωνιακά τεχνάσματα είναι όχι μόνο προκλητικά, αλλά και επικίνδυνα.

Η διαχείριση της κρίσης στην Κύπρο να μου επιτρέψετε να πω ότι θα αποτελέσει τροφή για τους ιστορικούς του μέλλοντος, για το πώς μια κρίση μετατρέπεται σε τραγωδία. Σε αυτή τη διαδικασία λάθη και παραλείψεις έχουν γίνει και από εμάς, αλλά και από το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας. Δυστυχώς, έχουμε φορτώσει όλοι τις μελλοντικές γενιές με ασήκωτο βάρος. Θα πρέπει όμως σε αυτή την αξιολόγηση να εστιάζουμε και να αναλύουμε συγκεκριμένα γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία που ακολουθήσαμε.

Ένα κυρίαρχο ζήτημα είναι η πορεία που ακολούθησε ο τραπεζικός τομέας. Δεν ήταν μόνο η ελλιπής και ανεπαρκής εποπτεία που ασκήθηκε από τον τότε Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, τον κ. Ορφανίδη. Ήταν και το ίδιο το τραπεζικό μοντέλο της Κύπρου, που, όπως οικοδομήθηκε με αποφάσεις των διοικήσεων των μεγάλων τραπεζικών οργανισμών, είχε ξύλινα πόδια. Επεκτάθηκε σε αγορές που δεν μπορούσε να ανταποκριθεί. Επέλεξε να επενδύσει σε προϊόντα και τακτικές απόδοσης γρήγορου κέρδους, που στο τέλος παρέσυραν την οικονομία στην καταστροφή. Θα θυμίσω μόνο την αγορά ελληνικών ομολόγων και την πολιτική δανεισμού που ακολουθήθηκε, που δε λάμβανε υπόψη ούτε την ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας ούτε και τη μείωση του κινδύνου για τις τράπεζες, γι’ αυτό άλλωστε και έχει συγκεντρωθεί παροχή δανεισμού €6 δις σε είκοσι πρόσωπα. Είναι νοητό μια χώρα να εξαρτάται από το κατά πόσο είκοσι πρόσωπα θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους;

Ξεφεύγω και πάλι από το κείμενο, για να πω το εξής: Όταν συζητούσαμε το θέμα του κουρέματος του ελληνικού δημόσιου χρέους, κανένας από αυτή την αίθουσα δεν είχε αρθρώσει πολιτικό λόγο και να απαιτήσει από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να θέσει όρους σε ό,τι αφορά την απόφαση την οποία θα έπαιρνε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τότε όλοι αγωνιούσαν και όλοι αγωνίζονταν πώς θα διασωθεί η Ελλάδα, για να διασωθεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωζώνη κυρίως, και πανηγύριζαν την επόμενη ημέρα. Υπάρχουν καταγεγραμμένες δηλώσεις κάποιων που σήμερα ασκούν έντονη κριτική στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας που χαιρέτιζαν το γεγονός ότι λήφθηκε η συγκεκριμένη απόφαση και ξεχνούν, σκόπιμα κατά την άποψή μου, να πουν ότι η συμμετοχή των κυπριακών τραπεζών σε αυτή τη συμφωνία ήταν θέμα εθελοντικό. Δεν τους υποχρέωνε η Κυπριακή Δημοκρατία και η συναίνεση του Προέδρου να συμμετάσχουν σε αυτή την απόφαση. Οι ίδιοι εθελοντικά αποφάσισαν να συμμετάσχουν, γιατί, όπως μας έλεγε και τότε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, δεν υπήρχε κανένα απολύτως πρόβλημα μέσα από το κούρεμα του ελληνικού χρέους για τις κυπριακές τράπεζες.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα, κύριε Πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι, είναι και οι αποφάσεις που λήφθηκαν στο Eurogroup του Μάρτη. Η αλλαγή της απόφασης για ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα με κούρεμα καταθέσεων αποτέλεσε τη βίαιη αναδιάρθρωση μιας ολόκληρης κοινωνίας. Απόφαση μονομερής, που λήφθηκε από την κυβέρνηση Αναστασιάδη χωρίς ενημέρωση και διαβούλευση με τα πολιτικά κόμματα. Αντιθέτως, ενώ ο ίδιος γνώριζε για το κούρεμα των καταθέσεων από τις 4 Μαρτίου, δεν ενημέρωσε γι’ αυτό τη σύσκεψη των πολιτικών κομμάτων πριν από το Eurogroup της 14ης. Η απόφαση για κούρεμα σημάδεψε το τέλος του τραπεζικού τομέα με την ως τότε ισχύουσα δομή και χαρακτήρα. Επέφερε την απότομη συρρίκνωσή του, την άνευ προετοιμασίας απορρόφηση της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας από τη μεγαλύτερη και δημιούργησε συνθήκες μεγάλης οικονομικής αβεβαιότητας. Σε τέτοιο βαθμό, που η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγκάστηκε να δεχθεί την παραβίαση μίας εκ των πιο θεμελιακών αρχών του κοινού νομίσματος, αυτής της ελευθερίας διακίνησης χρήματος εντός των χωρών της Ευρωζώνης.

Την ίδια περίοδο λήφθηκε δυστυχώς η επίσης μονομερής απόφαση της κυβέρνησης για την πώληση των υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Απόφαση οικονομικά καταστροφική για τις ίδιες τις τράπεζες με ξεπούλημα των περιουσιακών τους στοιχείων. Παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης, άφησε ζημιά στην Τράπεζα Κύπρου ύψους €1,36 δις. Το χειρότερο από όλα είναι ότι η πώληση αφαίρεσε από τα χέρια μας το μόνο διαπραγματευτικό χαρτί που είχαμε έναντι της τρόικας. Η επιμονή για την πώληση των παραρτημάτων πριν την απόφαση του Eurogroup στις 25 Μαρτίου στόχευε στο να αποκόψει τη συστημικότητα της Κύπρου σε σχέση με την Ευρωζώνη. Αυτό αποδεικνύει ότι στις 14 Μαρτίου ο κ. Αναστασιάδης μπορούσε να αντισταθεί. Μπορούσε να χρησιμοποιήσει ως ασπίδα προστασίας τη συστημικότητα της κυπριακής οικονομίας και να διαπραγματευθεί σκληρά. Δυστυχώς, δεν το έπραξε!

Με λίγα λόγια καταφέραμε με τους χειρισμούς μας ως πολιτεία να αφαιρέσουμε κάθε δυνατότητα εναλλακτικών επιλογών. Καταφέραμε να περιορίσουμε κάθε διαπραγματευτική ισχύ. Ακόμα και οι δήθεν προσπάθειες για στήριξη από τη Ρωσία με τη μετάβαση του Υπουργού Οικονομικών στη Μόσχα έγιναν πρόχειρα και δίχως συγκεκριμένο περιεχόμενο. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη υποχώρησε δίχως αντίσταση έναντι της τρόικας, γεγονός που προκαλεί πολλά ερωτηματικά.

1018

Σήμερα δρέπουμε τους καρπούς αυτών των πολιτικών αποφάσεων. Σε οκτώ μόλις μήνες εφαρμογής το μνημόνιο έχει επιβεβαιώσει το χαρακτήρα του. Έχει επιφέρει συρρίκνωση και βίαιη αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα, με αποτέλεσμα νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς δυσκολίες να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Έχουν επιβληθεί επιπλέον περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί σημαντικά το διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση. Η μείωση της εσωτερικής ζήτησης, του πιο βασικού πυλώνα της κυπριακής οικονομίας, έχει επιδράσει άμεσα στην αγορά εργασίας, εξακοντίζοντας την ανεργία στα ύψη. Την ίδια ώρα όσοι καταφέρνουν να διατηρήσουν την εργασία τους βρίσκονται αντιμέτωποι με δυσμενέστερους όρους εργασίας, περικοπή μισθών και ωφελημάτων. Ανάλογη εικόνα υπάρχει και στις συντάξεις. Επειδή όλα αυτά φαίνεται δεν αρκούν την τρόικα, απαιτεί και ξεπούλημα καθετί δημόσιου. Πολλές περιουσίες κινδυνεύουν με εκποίηση. Υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο σε μερικά χρόνια, αν και εφόσον καταφέρουμε να ξεφύγουμε από το μνημόνιο, να διαπιστώσουμε ότι πολλές περιουσίες, ένα μεγάλο μέρος του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχουν περάσει στα χέρια ξένων επενδυτικών ταμείων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο συμβαίνει κάτι για κάποιους ίσως αξιοθαύμαστο, για εμάς αναμενόμενο πρέπει να πω: σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η κερδοφορία κάποιων επιχειρήσεων στην Κύπρο -και αυτό δε συμβαίνει μόνο στην Κύπρο, αλλά σε παγκόσμιο κλίμακα, πρέπει να πω, όπου υπάρχουν μνημόνια- η κερδοφορία λοιπόν κάποιων επιχειρήσεων αυξήθηκε κατά 10,5%. Η Κομισιόν προβλέπει ότι το 2014 αυτή η κερδοφορία θα φτάσει στο υψηλότερο σημείο της τελευταίας εικοσαετίας. Ταυτόχρονα, οι μισθοί μειώθηκαν κατά 15%, ενώ μέχρι το τέλος του 2014 θα μειωθούν κατά 30%. Τα κέρδη είναι €4,2 δις το χρόνο, €500 το μήνα ο μισθός για τον εργαζόμενο που τα παράγει αυτά τα κέρδη. Το κυπριακό μνημόνιο δε διαφέρει πολύ από το τι συμβαίνει σε άλλες χώρες. Αποτελεί το εργαλείο για την εφαρμογή μιας καταστροφικής νεοφιλελεύθερης συνταγής, η οποία οδηγεί την οικονομία στα γρανάζια ενός φαύλου κύκλου λιτότητας και ύφεσης. Την οδηγεί σε αδιέξοδο και στη φτωχοποίηση του πληθυσμού.

Όπου εφαρμόστηκε μνημόνιο, επιβλήθηκε και μια επικίνδυνη και πρωτόγνωρη αντίληψη, πρέπει να πω. Έχουμε όλοι δικαίωμα στην άποψη, αρκεί αυτή να ταυτίζεται με τις απαιτήσεις της τρόικας. Σε όλα αυτά πρέπει να τεθεί ένα όριο, ένα τέλος. Ο κάθε λαός δικαιούται, αν μη τι άλλο, να έχει μέλλον, δίχως τελεσίγραφα. Πόσω μάλλον, όταν σε αυτά περιλαμβάνονται απαιτήσεις και επιδιώξεις εξόχως δογματικές.

Μόνο ως δογματική μπορεί να χαρακτηριστεί η επιμονή της τρόικας να προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση των κερδοφόρων ημικρατικών οργανισμών, όταν μάλιστα γνωρίζει ότι σε κάποιους οργανισμούς αυτό που θα συμβεί είναι η μετατροπή του δημόσιου μονοπωλίου σε ιδιωτικό. Επειδή θα σπεύσουν να πουν ορισμένοι ότι καλύτερα να δοθούν στους ιδιώτες, που θα τους χειρίζονται με διαφάνεια, παρά στο κράτος, θα επαναλάβω αυτό που έχω πει προ ημερών: Τα δυο μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα της τελευταίας δεκαπενταετίας έγιναν από ιδιωτικά κεφάλαια, στις τράπεζες και στο χρηματιστήριο. Συμφωνούμε ότι το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των ημικρατικών οργανισμών χρειάζεται εκσυγχρονισμό. Χρειάζεται να τους δοθεί μεγαλύτερη ευελιξία στη λήψη αποφάσεων. Την ίδια στιγμή ως Βουλή εγκρίναμε την περασμένη εβδομάδα πολύ πιο αυστηρά κριτήρια στο διορισμό μελών στα διοικητικά συμβούλια.

Ας μην κοροϊδευόμαστε. Η ιδιωτικοποίηση των ημικρατικών οργανισμών είναι καθαρά πολιτική πράξη. Ιδεολόγημα της τρόικας, αλλά και διαχρονική επιθυμία της παρούσας κυβέρνησης. Για την τρόικα τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Δεν τους ενδιαφέρει απλώς να συγκεντρωθεί το €1,4 δις. Θέλουν ιδιωτικοποίηση των τηλεπικοινωνιών, της ενέργειας και των λιμανιών. Έτσι θα μπορέσουν να προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια εντός της οικονομίας, ανοίγοντας ακόμα περισσότερο την τρύπα των δημόσιων οικονομικών. Αυτές είναι οι επιθυμίες και οι προθέσεις της τρόικας. Η κυβέρνησή μας όμως, ο Πρόεδρος, γιατί δεν υπερασπίζεται τους ημικρατικούς οργανισμούς; Και ας μην καταφύγουμε πάλι στην καταρχήν συμφωνία του Δημήτρη Χριστόφια με την τρόικα, γιατί δεν προνοούσε εκ προοιμίου κάτι τέτοιο. Εξάλλου, ο κ. Αναστασιάδης δεσμεύτηκε και σε αυτό το θέμα, όπως και σε πολλά άλλα, που αναίρεσε βέβαια, γραπτώς και ενυπογράφως, ότι δε θα προχωρούσε σε ιδιωτικοποιήσεις.

Είναι όμως και κάτι άλλο σε ό,τι αφορά την πολιτική φιλοσοφία πίσω από το ξεπούλημα των ημικρατικών οργανισμών. Με τη μεγαλύτερη ευκολία κρατικοποιούμε τις ζημιές των τραπεζών, λέγοντας ότι αυτό αποτελεί δημόσιο συμφέρον. Την ίδια ώρα δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα να ιδιωτικοποιηθούν τα κέρδη των οργανισμών δημοσίου συμφέροντος. Να μου επιτρέψετε να πω ότι αυτό είναι κοινωνικός κανιβαλισμός.

Ταυτόχρονα, βλέπουμε την κυβέρνηση να νίπτει τας χείρας της για όσα συμβαίνουν στις τράπεζες. Χωρίς ίχνος προγραμματισμού παρακολουθεί χιλιάδες συμπολίτες μας να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Είχε δεσμευτεί και πάλι η κυβέρνηση ότι θα έθετε μέχρι τα μέσα του 2013 διαδικασία διαμεσολάβησης τραπεζών και οφειλετών για τις αναδιαρθρώσεις των δανείων. Μέχρι σήμερα και ενώ στο νέο μνημόνιο υπάρχουν εκ νέου υποχρεώσεις για τον τραπεζικό διαμεσολαβητή δεν έχει έρθει ενώπιον της Βουλής καμία πρόταση για τροποποίηση της νομοθεσίας.

Είχε δεσμευθεί επίσης ο κ. Αναστασιάδης ότι μέχρι το Γενάρη το τραπεζικό σύστημα θα ήταν ελεύθερο από περιορισμούς. Σήμερα αναζητούμε έστω και ένα σημάδι που να προκαλεί αισιοδοξία για την άρση των περιορισμών στις διεθνείς συναλλαγές. Ακόμα και για τους περιορισμούς στις εγχώριες συναλλαγές ακούσαμε

1019

το προηγούμενο διάστημα σκέψεις της κυβέρνησης για οριστική χαλάρωσή τους. Δυστυχώς, τα αποτελέσματα δεν τους επιβεβαιώνουν.

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Ο φετινός προϋπολογισμός φορτώνει την κοινωνία με περισσότερες περικοπές. Κοινωνικά δικαιώματα δέχονται επίθεση. Περιορίζεται το δικαίωμα της δωρεάν πρόσβασης σε υγεία και παιδεία. Το σλόγκαν του Δημοκρατικού Συναγερμού είναι: «Όποιος δεν πληρώνει για την εκπαίδευση δεν την εκτιμά». Ας κοιτάξουμε τι γίνεται στη Σουηδία. Μετά την κατάρρευση ιδιωτικών σχολείων, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δηλώσει ότι ίσως θα έπρεπε προ εφταετίας να ακολουθήσει διαδικασία επανακρατικοποίησης του εκπαιδευτικού συστήματος.

Επίσης, δε φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση η στήριξη του εισοδήματος των συνταξιούχων, γι’ αυτό και χωρίς καμία απαίτηση από πλευράς τρόικας θεώρησε σωστό να περικόψει €10 εκατομ. από την κοινωνική σύνταξη.

Αυτές οι πράξεις δεν είναι τυχαίες. Αντικατοπτρίζουν τις προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης. Περικοπές της τάξης των €127 εκατομ. από τις κοινωνικές παροχές και μείωση κατά 20% των κονδυλίων για την ανάπτυξη. Απευθύναμε προ πολλού την ερώτηση, χωρίς ακόμα να λάβουμε απάντηση: Γιατί έγιναν περικοπές ύψους €626 εκατομ., ενώ οι απαιτήσεις της τρόικας ήταν για €270 εκατομ.; Όταν μάλιστα καθημερινά ακούμε διθυράμβους για την επιτυχία της κυβέρνησης να υλοποιήσει με επαρκή περιθώρια τους δημοσιονομικούς στόχους του μνημονίου;

Αυτή η αντίφαση είναι διάχυτη στη λογική του προϋπολογισμού. Περικόπηκαν όλες οι δαπάνες στα πλαίσια της λιτότητας, εκτός από μια, αυτή της αγοράς υπηρεσιών. Γιατί; Για να καλυφθεί η δαπάνη μίσθωσης συμβούλων για τους υπουργούς; Υπενθυμίζω απλώς πως, όταν ανάλογο κονδύλι είχε περιληφθεί για τις ανάγκες άσκησης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Δημοκρατικός Συναγερμός φρόντισε να το περικόψει χαρακτηρίζοντάς το “σπατάλη”.

Ο κρατικός προϋπολογισμός, κύριε Πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι, του 2014, όπως ήταν αναμενόμενο, είναι αναμφίβολα ο πιο σφικτός όλων των εποχών. Θα μπορούσε όμως, κατά την άποψή μας, να του είχε δοθεί άλλο περιεχόμενο, κοινωνικό και αναπτυξιακό. Ο προϋπολογισμός αποτελεί τη συνέχεια και το επιστέγασμα σειράς αντιλαϊκών πολιτικών που έχει ήδη εφαρμόσει η κυβέρνηση.

Επιγραμματικά αναφέρω τη φορολογία για την ακίνητη ιδιοκτησία με δυσανάλογη επιβάρυνση των χαμηλών στρωμάτων και ελαφρύνσεις των μεγαλοϊδιοκτητών γης, την ουσιαστική κατάργηση της δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, τις πρόσθετες επιβαρύνσεις στα τέλη κυκλοφορίας, τις περικοπές στις συμπληρωματικές συντάξεις, την κατάργηση του πασχαλινού επιδόματος και την εισαγωγή κομίστρων στις δημόσιες συγκοινωνίες.

Ως ΑΚΕΛ δε θα δώσουμε θετική ψήφο σε αυτή την πολιτική. Διαφωνούμε με τη φιλοσοφία που ακολουθεί, τις λύσεις που προτείνει και τον τρόπο που επιμερίζει τα βάρη. Δε μας αρκεί όμως μόνο αυτό. Η καταψήφιση του προϋπολογισμού, αν και στέλνει σαφές πολιτικό μήνυμα, θα πρέπει να συνοδεύεται και από αντιπροτάσεις, γι’ αυτό και, πέραν των τροπολογιών που έχουμε καταθέσει για τις επιμέρους δαπάνες, έχουμε καταθέσει το τελευταίο διάστημα σειρά νομοθετικών προτάσεων που επιδιώκουν ακριβώς τη δικαιότερη κατανομή των βαρών.

Οι προτάσεις νόμου για την αναστολή των οφειλών για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και τη ρύθμιση των ενοικίων και οι προσπάθειες για αντιμετώπιση του υψηλού κόστους δανεισμού σε σχέση με τα επιτόκια διαπνέονταν από αυτή ακριβώς τη φιλοσοφία. Δυστυχώς, σε αυτή τη διαδικασία, αντί να βρούμε σύμμαχο την κυβέρνηση, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με αποφάσεις και απόψεις της αυστηρότερες ακόμα και από τις πρόνοιες του μνημονίου. Η κυβέρνηση φρόντισε να καταργήσει κάθε προσπάθεια στήριξης των ευάλωτων στρωμάτων του πληθυσμού, διασφαλίζοντας μάλιστα την προστασία των συμφερόντων μιας ισχνής μειοψηφίας της κοινωνίας με πρόσθετες ρήτρες εντός του μνημονίου.

Εκείνο που χρειάζεται και απαιτεί ο τόπος σήμερα είναι μια προοδευτική απάντηση για έξοδο από την κρίση. Η νέα κοινωνικοοικονομική πολιτική πρέπει να έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Βασικός στόχος είναι ένα νέο οικονομικό μοντέλο, στο οποίο να βρίσκονται σε αρμονία η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή και στο οποίο θα συνυπάρχουν και θα αλληλοσυμπληρώνονται ο ιδιωτικός και ο κοινωνικός τομέας. Ένα τέτοιο μοντέλο πρέπει να είναι ευέλικτο, κοινωνικά ευαίσθητο και να στηρίζεται στις πιο κάτω αρχές:

1. Σύγχρονη, πολύπλευρη και πολυεπίπεδη ανάπτυξη.

2. Κοινωνική προστασία για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

3. Βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική, στα πλαίσια ενός ευέλικτου και σύγχρονου κράτους.

1020

Βασικές παράμετροι επανασχεδιασμού της οικονομίας πρέπει να είναι κατά την άποψή μας οι ακόλουθες:

1. Ο άμεσος εκσυγχρονισμός, αλλά και η διατήρηση του κοινωνικού χαρακτήρα των οργανισμών δημόσιας ωφέλειας και ο εκσυγχρονισμός τους, ώστε να αποτελέσουν βραχίονες ανάπτυξης. Οι δημόσιοι οργανισμοί πρέπει να καταστούν πιο ευέλικτοι και πιο ανταγωνιστικοί, με στόχο την καθολική παροχή στην κοινωνία προσιτών και ποιοτικών υπηρεσιών.

2. Η στήριξη και βελτίωση της απόδοσης του δημόσιου τομέα.

3. Η διατήρηση στο επίκεντρο της οικονομικής πολιτικής της μικρομεσαίας επιχείρησης.

4. Η επανοικοδόμηση και ο εκσυγχρονισμός των πρωτογενών τομέων της οικονομίας μέσω της εξειδίκευσης και της εισαγωγής σύγχρονων τεχνολογιών.

5. Η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του μεταποιητικού τομέα…

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Συμπληρώστε, κύριε Κυπριανού.

ΑΝΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ:

Και σειρά από άλλα μέτρα, τα οποία καταγράφονται στην ομιλία μου. Θα τα προσπεράσω, για να φτάσω στο κλείσιμο.

Θα πω το εξής, κύριε Πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι: Στα πλαίσια του μνημονίου δεν μπορεί να υπάρξει ούτε ανάπτυξη ούτε ολοκληρωμένη κοινωνική πολιτική, όχι μόνο γιατί δεν υπάρχει η πολιτική βούληση από πλευράς κυβέρνησης, αλλά διότι η πορεία που χαράσσει το μνημόνιο είναι αδιέξοδη και καταστροφική. Το ΑΚΕΛ, αξιολογώντας τις εξελίξεις μετά τα γεγονότα του Μαρτίου, μελέτησε εναλλακτικές επιλογές. Καταθέσαμε στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας την ανάγκη να μελετηθεί η πρόταση για έκδοση εγχώριου νομίσματος. Είμαστε ταυτόχρονα έτοιμοι να συζητήσουμε και άλλες προτάσεις που θα μας απεγκλωβίσουν από το μνημόνιο. Αυτή την άποψη συμμερίζονται οικονομολόγοι παγκόσμιας εμβέλειας. Η κυβέρνηση όμως εξακολουθεί να μην ανησυχεί, ωσάν να λειτουργούν όλα τέλεια. Δεν προβληματίστηκε ούτε και από τη δήλωση του πρόεδρου του Συμβουλίου Εθνικής Οικονομίας Χριστόφορου Πισσαρίδη, ο οποίος τόνισε πρόσφατα ότι είτε πρέπει οι πολιτικές της Ευρωζώνης να οδηγούν στην ανάπτυξη είτε το ευρώ πρέπει να διαλυθεί.

Παρά την πιστή προσήλωση στην εφαρμογή του μνημονίου και τις διαβεβαιώσεις περί σύντομης εξόδου από την κρίση -και να πω ότι η Ιρλανδία βγήκε από την κρίση, αλλά ας δούμε ποια είναι η κατάσταση στην πραγματική οικονομία της χώρας και η κατάσταση του κόσμου- η κυβέρνηση δεν έχει μέχρι σήμερα απαντήσει πώς θα μπορέσουν οι μελλοντικές γενιές να ξεπληρώσουν το χρέος με το οποίο έχουμε φορτωθεί, τη στιγμή που η οικονομία μας αδυνατεί να δημιουργήσει πλεονάσματα. Ήδη οι προβλέψεις κάνουν λόγο για πρωτογενή ελλείμματα μέχρι το 2015 τουλάχιστον. Δεν έχει απαντήσει στα νοικοκυριά πώς θα ανταποκριθούν στον ιδιωτικό τους δανεισμό, που τους πιέζει, όταν τα εισοδήματά τους συνεχίζουν να μειώνονται. Δεν έχει εξηγήσει πώς ο τραπεζικός τομέας θα επαναφέρει τη ρευστότητα και δεν έχει πει αν τελικά θα μπορέσουμε στο μέλλον να ασκήσουμε οικονομική πολιτική…

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Συμπληρώστε, κύριε Κυπριανού.

ΑΝΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ:

… με βάση τα συμφέροντα του λαού μας και όχι της τρόικας.

Θα καταλήξω λέγοντας το εξής: Θεωρούμε ότι μέσα σε αυτό το συρφετό επικοινωνιακών δηλώσεων και τεχνασμάτων η κυβέρνηση καλείται να αρθεί επιτέλους στο ύψος των περιστάσεων και να κυβερνήσει ακολουθώντας τρεις βασικούς άξονες πολιτικής. Πρώτον, να εγκύψει στη στήριξη της πραγματικής οικονομίας και να επιδιώξει την ανάπτυξη ενός διαφορετικού μοντέλου οικονομικής δραστηριότητας, ανταποκρινόμενου στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί. Δεύτερον, να προχωρήσει σε συνολικό σχέδιο κοινωνικής προστασίας των ευάλωτων στρωμάτων του πληθυσμού. Τέλος, να χαράξει πραγματική στρατηγική απεμπλοκής από το μνημόνιο.

Καλές γιορτές σε όλους, καλά Χριστούγεννα! Εύχομαι ο νέος χρόνος να μας κάμει όλους πιο σοφούς, πιο σωστούς και πιο αποτελεσματικούς προς όφελος της Κύπρου και του λαού μας!

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Και λιγότερο χρεωμένους!

ΑΝΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ:

Και λιγότερο χρεωμένους!

1021

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Ευχαριστώ, κύριε Κυπριανού.

Ο κ. Αβέρωφ Νεοφύτου, πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού, έχει το λόγο.

Α. ΝΕΟΦΥΤΟΥ:

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Κυρία και κύριοι υπουργοί,

Είμαστε ενώπιον της κορυφαίας νομοθετικής πράξης του κοινοβουλίου, της ψήφισης του προϋπολογισμού, με τη χώρα μας να βρίσκεται για πρώτη φορά σε πρόγραμμα προσαρμογής. Στο κοινοβούλιο όμως αυτές τις μέρες δεν κρίνεται μόνο η επόμενη δημοσιονομική χρονιά. Κρίνεται η ίδια η ποιότητα της δημοκρατίας μας.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πικρή αλήθεια κατάματα. Η κατρακύλα της χώρας, με κύρια ευθύνη του πολιτικού και τραπεζικού συστήματος, προκάλεσε κυρίως την αμφισβήτηση των θεσμών, ακόμη και του ίδιου του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Η καμπάνα κτυπάει δυνατά για όλους μας και εθελοτυφλεί όποιος προσποιείται ότι δεν την ακούει.

Είναι πολύ βαρύ το χρέος μας, γιατί, εάν θέλουμε λοιπόν να προστατεύσουμε τη δημοκρατία, εάν θέλουμε να αποκτήσει ξανά η χώρα μας και η οικονομία της το κύρος και την αξιοπιστία που μας αξίζει, ένα έχουμε να πράξουμε, να ξεχάσουμε τη μικροπολιτική και να αναλάβουμε όλοι στο ακέραιο τις ευθύνες μας. Εμείς στο Δημοκρατικό Συναγερμό έχουμε λάβει τις αποφάσεις μας. Για εμάς ο δρόμος της ριζοσπαστικής αλλαγής είναι μονόδρομος. Και, αν η μεταρρύθμιση είναι η μόνη επιλογή για την Κύπρο σήμερα, για εμάς δεν είναι υποχρέωση, δεν είναι υποχρέωση που αναγκαζόμαστε ασθμαίνοντας να υποστούμε. Αποτελεί για μας εθνική αποστολή που ενσυνείδητα θέλουμε να τη φέρουμε σε πέρας.

Τις διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζεται η Κύπρος οφείλουμε να τις προχωρήσουμε αποφασιστικά αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος. Να συνειδητοποιήσουμε ένα πράγμα. Ο πολιτικός εκείνος που παίρνει αποφάσεις υπολογίζοντας το πολιτικό κόστος τελικά προκαλεί μεγάλη κοινωνική ζημιά και μεγάλο κοινωνικό κόστος. Δεν είναι χρήσιμος για τον τόπο του! Το βιώσαμε αυτό έντονα τα τελευταία χρόνια. Το τι είχε να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση και ο Νίκος Αναστασιάδης αμέσως μετά την εκλογή του είναι καλά γνωστό σε όλους μας. Δεν αποτελεί όμως δικαιολογία. Με την οικονομία στον αναπνευστήρα και το τραπεζικό σύστημα στο πάτωμα, αυτή η κυβέρνηση έλαβε γενναίες αποφάσεις για τον τόπο. Αποφάσεις επώδυνες που συνεπάγονται οδυνηρές θυσίες για όλους. Στο σημείο που είχαμε φτάσει όμως δεν υπήρχε άλλος δρόμος. Έπρεπε να οδηγηθεί η χώρα μας στην απαραίτητη εξυγίανση και την ανάκαμψη της οικονομίας με οποιοδήποτε πολιτικό κόστος. Η χρεοκοπία, η έξοδος από το ευρώ και η απώλεια της ασφάλειας που μας προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορούσε να ήταν για εμάς επιλογή και δε θα είναι ποτέ επιλογή!

Έχουμε ενώπιόν μας μία δανειακή σύμβαση σκληρή και ένα επώδυνο πρόγραμμα προσαρμογής. Έχουμε δεσμευτεί ότι θα το τηρήσουμε τόσο στην εφαρμογή του όσο και στα χρονοδιαγράμματα. Είμαστε αποφασισμένοι να το πράξουμε. Είναι η μόνη μέθοδος, για να διορθώσουμε την πορεία της χώρας και να βγούμε από το μνημόνιο όσο πιο σύντομα γίνεται. Ακούω πολλούς να μιλούν για απεγκλωβισμό από το μνημόνιο. Αν θέλουμε το γρηγορότερο δυνατό να απεγκλωβιστούμε από το μνημόνιο, η μόνη διαδικασία είναι η πιστή εφαρμογή του. Να βάλουμε τέρμα στις στρεβλώσεις και τις αγκυλώσεις δεκαετιών. Όλα εκείνα που δημιούργησαν ανισότητες, μικρά και μεγάλα βασίλεια που διαχώρισαν τους πολίτες σε προστατευόμενους και μη, σε προνομιούχους και μη.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Υπάρχουν κάποιοι που αντιτάσσονται στην Ευρώπη, αλλά και στις μεταρρυθμίσεις. Ισχυρίζονται ότι υπάρχει άλλος δρόμος. Το ερώτημα όμως είναι ένα: Θέλουν να φύγουμε από την Ευρώπη και το ευρώ; Εάν αυτό προτείνουν, τους παρακαλώ, με πολλή σεμνότητα, να το πουν ευθαρσώς. Για εμάς ο μόνος δρόμος για την Κύπρο είναι ο ευρωπαϊκός, εντός της Ευρώπης. Και ακόμη με περισσότερη Ευρώπη για περισσότερη ασφάλεια για την οικονομία και το εθνικό μας πρόβλημα! Γιατί, όσα προβλήματα και αν έχει σήμερα η Ένωση, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι στην Ευρώπη δεν είμαστε περαστικοί ταξιδιώτες ούτε και φιλοξενούμενοι, για να πάρουμε το καπέλο μας και να φύγουμε. Είμαστε συνιδιοκτήτες και έχουμε μια δική μας θέση στο τραπέζι. Αυτή τη θέση δεν πρόκειται να την παραχωρήσουμε σε κανέναν!

Εδώ που φτάσαμε δε χωρούν συμβιβασμοί. Η σωτηρία της Κύπρου δεν παζαρεύεται για χάρη κανενός κόμματος ούτε και παζαρεύεται για χάρη οποιασδήποτε κοινωνικής ή επαγγελματικής τάξης ούτε για χάρη οποιουδήποτε επώνυμου ή ανώνυμου. Δεν μπαίνει σε καμία ζυγαριά μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Θέλω να

1022

είμαι ξεκάθαρος: Το δίλημμα για την Κύπρο του σήμερα δεν είναι δεξιά ή αριστερά. Το δίλημμα για όλους μας σήμερα είναι αν θα προχωρήσουμε με τόλμη μπροστά ή αν θα συνεχίσουμε να κοιτάζουμε προς τα πίσω.

Εμείς την Κύπρο που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια δεν τη θέλουμε, δε μας εκφράζει! Δε θέλουμε μια χώρα επαίτη που, αποκλεισμένη από τις αγορές, εκλιπαρεί άλλες χώρες να τη δανείσουν χρήματα, για να βγάλει τον άλλο μήνα. Δε θέλουμε την Κύπρο των συνεχών υποβαθμίσεων, που σε μια πενταετία διπλασιάζει σχεδόν το δημόσιο χρέος της, που εξαντλεί και τα τελευταία ψήγματα ρευστότητας που διαθέτει, για να μπορέσει να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, που χρησιμοποιεί τα χρήματα των καταθετών, των μετόχων και των κατόχων αξιογράφων, για να σώσει το τραπεζικό σύστημα, και επιβαρύνει τους φορολογούμενους, τους μισθωτούς, που τσακίζει τη μεσαία τάξη, προκειμένου να μη χρεοκοπήσει η οικονομία της χώρας. Δε θέλουμε, αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, την Κύπρο των ψευδαισθήσεων, της εικονικής πραγματικότητος και της επίπλαστης ευημερίας. Θέλουμε να φτιάξουμε την καλύτερη Κύπρο. Αγωνιζόμαστε για την Κύπρο της ανάπτυξης και της αειφόρου ευημερίας, που θα στηρίζεται σε στέρεα θεμέλια, την Κύπρο που θα είναι πραγματικά ισότιμο και αξιόπιστο μέλος της Ευρώπης, την Κύπρο που θα μπορεί να προσφέρει οικονομική και εθνική ασφάλεια στους πολίτες της και να αξιοποιεί στο έπακρο τη γεωγραφική και γεωστρατηγική της θέση, που θα δημιουργεί τις συνθήκες που θα ευνοούν τη λύση του εθνικού μας προβλήματος, το μεγάλο μας όραμα για την επανένωση της μοιρασμένης μας πατρίδας, βασισμένη στις δικές της δυνάμεις και εκμεταλλευόμενη στο έπακρο τις μεγάλες αρετές του λαού μας. Είμαστε ασυμβίβαστοι σε αυτό το στόχο, όσο σκληρή προσπάθεια και τόλμη και αν χρειάζεται. Και έχουμε καθορίσει γι’ αυτό την πολιτική μας σε τρεις άξονες δράσης που άρχισαν δειλά δειλά να αποδίδουν.

Ο πρώτος άξονας αφορά στη σταθεροποίηση της πορείας της χώρας και στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης, μετά τη θλιβερή πορεία που οδήγησε στο μεγάλο οικονομικό σεισμό τον περασμένο Μάρτιο. Ο δεύτερος άξονας περιλαμβάνει την ανάγκη για απόδοση ευθυνών, εξυγίανση και διαφάνεια παντού. Ο τρίτος και κυριότερος άξονας αφορά τη δημιουργία του στέρεου υπόβαθρου για την επόμενη μέρα, την επόμενη μέρα που τη χρωστάμε και την οφείλουμε στα παιδιά μας, για να οδηγηθούμε στην καλύτερη Κύπρο που οραματιζόμαστε. Αλλιώς, θα πάνε άδικα οι θυσίες του λαού μας. Θυσίες που κανείς δεν μπορεί να υποτιμά. Διότι, όσο και αν η κρίση μάς δίνει χρυσή ευκαιρία να διορθώσουμε όλα εκείνα τα κακώς έχοντα που εμείς όλοι δημιουργήσαμε, σήμερα αντιμετωπίζουμε δύσκολες συνθήκες. Οι αυξημένες φορολογίες σε ΦΠΑ και καύσιμα και η περαιτέρω μείωση των κρατικών δαπανών θα εντείνουν τις πιέσεις. Η σχεδόν ανύπαρκτη ρευστότητα του χρηματοπιστωτικού μας τομέα γονατίζει το σύνολο της κοινωνίας. Δεν είναι ευχάριστο που το επαναλαμβάνουμε διαρκώς. Σημασία όμως για εμάς έχει να είμαστε χρήσιμοι και αποτελεσματικοί για την πατρίδα μας. Προσπάθειά μας είναι το 2014 να αποτελέσει τη χρονιά της μεγάλης στροφής που θα μας οδηγήσει το 2015 στην ανάκαμψη.

Έχουμε ήδη κάνει βήματα προς τη σταθερότητα. Απόδειξη οι δύο πολύ καλές αξιολογήσεις της τρόικας, η πρόσφατη αναβάθμιση της οικονομίας μας από τους Standard & Poors, η απρόσκοπτη εκταμίευση της τρίτης δόσης. Τα πρώτα βήματα μέσα στο πρόγραμμα δημιουργούν μια συγκρατημένη αισιοδοξία, ενδυναμώνουν την πίστη μας ότι θα τα καταφέρουμε. Παρά τους κινδύνους που συνεχίζουν να υφίστανται, το τραπεζικό σύστημα σιγά σιγά σταθεροποιείται. Οι τράπεζές μας είναι πλέον πλήρως ανακεφαλαιοποιημένες. Αργά, αλλά σταθερά, δημιουργούνται συνθήκες εμπιστοσύνης. Αυτό που όλοι σημειώνουν είναι πως η κυπριακή οικονομία αποδεικνύεται πολύ πιο ανθεκτική από ό,τι αρχικά είχε εκτιμηθεί. Βασικοί μας τομείς δεν έχουν χάσει τη δυναμική τους.

Στο επίπεδο των δημόσιων οικονομικών έχουμε ήδη καλύψει πολύ δρόμο για την εξυγίανση. Στοχεύουμε στη μείωση των εξόδων και όχι στην επιβολή νέων φορολογιών. Η μείωση των δαπανών για το 2014, εξαιρουμένων των τόκων και των αποπληρωμών, φτάνει το 10% σε σχέση με το 2013. Στο δημόσιο τομέα έχουμε ήδη 1 500 άτομα λιγότερα σε σχέση με πέρσι. Περιορίζουμε το μεγαλύτερο αναλογικά δημόσιο μισθολόγιο σε ολόκληρη την Ευρώπη, ακολουθώντας πιστά την πολιτική των μηδενικών προσλήψεων.

Τον πλέον κυρίαρχο όμως ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης ανέλαβαν οι ίδιοι οι πολίτες αυτού του τόπου με την υπευθυνότητα, με την εργατικότητά τους, αλλά και αισθανόμενοι δίπλα τους μια κυβέρνηση που πραγματικά προσπαθεί, αλλά και με τα πολιτικά κόμματα και τους κοινωνικούς εταίρους να δείχνουν σοβαρότητα. Ο λαός της Κύπρου αποτελεί πλέον διεθνώς παράδειγμα προς μίμηση. Ο τρόπος που η κοινωνία αντιμετώπισε το άνοιγμα των τραπεζών μετά το Eurogroup, η πρόσφατη τεράστια ανταπόκριση στην καταβολή του φόρου ακινήτων, η θέληση να κινηθούμε γρήγορα στις απαιτούμενες αλλαγές και η τεράστια κοινωνική συναίνεση δείχνουν την αποφασιστικότητα των Κυπρίων να αντιμετωπίσουμε καίρια το πρόβλημα. Η αποφασιστικότητά μας τροφοδοτεί περισσότερο τις μελλοντικές προοπτικές της χώρας. Ο δρόμος όμως θα είναι μακρύς και δύσκολος. Σήμερα φαίνεται να πηγαίνουμε καλύτερα και από τις προβλέψεις. Ίσως βέβαια κάποια στιγμή να πέσουμε και λίγο έξω. Είναι αναμενόμενο, είναι και φυσιολογικό. Σημασία όμως έχει να είμαστε απόλυτα προσηλωμένοι στο στόχο και να μιλάμε πάντα με ειλικρίνεια στο λαό μας.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Το 2014 θα είναι δύσκολη χρονιά για την οικονομία και προπαντός την κοινωνία μας. Το χειρότερο είναι η αναμενόμενη περαιτέρω αύξηση των ποσοστών της ανεργίας, αλλά και τα κοινωνικά προβλήματα που θα διογκωθούν περαιτέρω. Ο τολμηρός και απαιτητικός προϋπολογισμός που έχουμε ενώπιόν μας για το 2014

1023

παραμένει ελλειμματικός. Αυτή την επίπονη διεργασία, αυτές τις συμπληγάδες πρέπει να τις περάσουμε με αποφασιστικότητα, αποδεικνύοντας την ίδια ώρα ότι δεν είμαστε ένας λαός κοινωνικά ανάλγητος. Ως κράτος και ως κοινωνία οφείλουμε να εγκύψουμε στους άνεργους, στις πολλές χιλιάδες εργαζομένων που κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους, στις χιλιάδες εργαζόμενων με απολαβές φτώχιας. Είναι κοινωνικό μας καθήκον να κοιτάξουμε και τους μη προστατευμένους, να κοιτάξουμε τα νοικοκυριά που κανείς από τους δύο δεν έχει δουλειά, τους νέους μας που αισθάνονται να τους κόβονται τα φτερά της δημιουργίας, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που διαλύθηκαν και τις οποίες είτε θα πρέπει να αναστήσουμε είτε να κατευθύνουμε σε άλλους τομείς.

Η εξαγγελία της κυβέρνησης για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, που θα εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση και θα εφαρμοστεί από τον Ιούνιο του 2014, αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα τεράστιο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Η εξασφάλιση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από τα ευρωπαϊκά ταμεία και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, τα συνεχή προγράμματα που ήδη εξαγγέλλονται, το νέο ΕΣΠΑ, με τις πιο εύκολες και ταχείες διαδικασίες που εξασφαλίζουμε, αποτελούν ένα πολύ καλό πρώτο βήμα. Δε λύνουν όμως τα προβλήματα.

Εξίσου σημαντική είναι και η αξιοθαύμαστη δράση των πολλών εθελοντικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων, των κοινωνικών παντοπωλείων και ιατρείων, των δήμων και της Εκκλησίας, ακόμη και πολλών ιδιωτών και επιχειρήσεων για την ανακούφιση των συμπολιτών μας που δυστυχούν. Σε αυτό τον τόπο υπάρχει ανθρωπιά και το βλέπουμε καθημερινά. Στα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα που όλοι εμείς δημιουργήσαμε οι πολίτες απαντούν με πλεονάσματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.

Όλα αυτά όμως δεν είναι αρκετά. Η κοινωνική δικαιοσύνη, η κοινωνική αλληλεγγύη απαιτούν από όλους μας έκτακτα μέτρα ανακούφισης όσων τα έχουν χάσει όλα ή κινδυνεύουν να τα χάσουν όλα. Απαιτούν από αυτούς που έχουν κέρδη, από αυτούς που εργάζονται και έχουν υψηλά εισοδήματα ακόμη περισσότερη στήριξη σε αυτούς που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, για όσο διαρκεί η προσαρμογή. Και θα κριθούμε ως κοινοβούλιο τις επόμενες βδομάδες για την κοινωνική μας ευαισθησία. Θα πρέπει να τροφοδοτήσουμε τους νέους και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με τα ελάχιστα έστω εφόδια που θα τους επιτρέπουν να δημιουργήσουν και να υποστηρίξουν την ανάπτυξη. Να μην αφήσουμε τη ραχοκοκαλιά της κυπριακής οικονομίας, τη μεσαία τάξη αυτού του τόπου, να αφανιστεί. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο είναι που μαζί με όλα τα πολιτικά κόμματα καταθέσαμε πρόταση νόμου για τη δημιουργία ενός ταμείου αλληλεγγύης για την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Ένα ταμείο που θα λειτουργεί ανεξάρτητα και με διαφάνεια, χωρίς να επηρεάζει τον προϋπολογισμό, που θα λογοδοτεί στους πολίτες, για να ξέρουν το αποτέλεσμα και την αξία της συνεισφοράς τους.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Υπάρχουν ευθύνες για το πώς φτάσαμε μέχρι εδώ. Αλλά δεν μπορούμε να εξαιρούμε κανένας τον εαυτό του. Έχουμε τεράστια υποχρέωση να επιβάλουμε συνθήκες διαφάνειας και χρηστής διοίκησης παντού στη δημόσια ζωή. Δεν μπορεί να ξεπεράσουμε καμία κρίση, αν ο πολίτης δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα. Έχουμε όλοι μαζί συνεργαστεί και υιοθετήσει αριθμό μέτρων προς τη διαφάνεια. Χρειαζόμαστε όμως, συνάδελφοι, πολλές περαιτέρω πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της χρηστής διοίκησης, μέτρα, τα οποία όλοι μαζί πρέπει να προωθήσουμε. Ο πολίτης, ο φορολογούμενος, δικαιούται να γνωρίζει πού και πώς ξοδεύονται τα χρήματά του και δικαίως επιζητεί από εμάς ένα οριστικό τέρμα στην ατιμωρησία και τη μη απόδοση ευθυνών από τους συντεταγμένους θεσμούς της πολιτείας, ιδιαίτερα την ώρα που υπάρχουν σαφέστατες ευθύνες για την κατάσταση στην οποία οδηγήθηκαν τα δημόσια οικονομικά και ο τραπεζικός τομέας.

Είναι γεγονός ότι οι μηχανισμοί της δικαιοσύνης σήμερα διερευνούν σωρεία ζητημάτων. Υπάρχει ακόμη και μετάκληση ξένων εμπειρογνωμόνων, για να συνδράμουν. Ως Δημοκρατικός Συναγερμός έχουμε δηλώσει και έχουμε φανεί απόλυτα συνεπείς στην αρχή που θέλει τα πολιτικά κόμματα να κάνουν ένα βήμα πίσω, για να αφεθεί ανεπηρέαστη η δικαιοσύνη να κάνει τη δουλειά της. Σε υποθέσεις διαφθοράς και διαπλοκής όμως η ανοχή μας είναι μηδενική, αλλιώς η πορεία προς την ανάκαμψη της οικονομίας θα αποδειχθεί προβληματική, αφού θα αντιμετωπίζει τη δικαιολογημένη δυσπιστία των πολιτών. Όλες οι υποθέσεις πρέπει να διερευνηθούν μέχρι τέλους, όποιον και αν αφορούν, σε οποιοδήποτε κόμμα και αν ανήκει, έστω και αν ανήκει στο δικό μας κόμμα. Εμείς δε θα βάλουμε πλάτες σε κανέναν απολύτως, από όπου και αν προέρχεται. Απαιτούμε διαλεύκανση παντού!

Κύριε Πρόεδρε,

Η μεγαλύτερη πρόκλησή μας σήμερα είναι να βάλουμε τα θεμέλια για την καλύτερη Κύπρο του αύριο. Η επόμενη μέρα της Κύπρου αποτελεί τον τρίτο και κορυφαίο άξονα της πολιτικής μας, αλλά και το μεγάλο μας στοίχημα, ένα στοίχημα που πρέπει να το κερδίσουμε. Δουλεύουμε σκληρά, για να χαράξουμε με καθαρότητα και σαφήνεια μια νέα κατεύθυνση για τη χώρα μας. Να δημιουργήσουμε την Κύπρο όπου κανείς δε θα μένει πίσω, την Κύπρο των ευκαιριών που θα έχουν βάθος και στέρεα θεμέλια. Χαράζουμε πολιτικές και λύσεις που πρέπει να ωφελούν έμπρακτα και μακροπρόθεσμα τους πολλούς, αντί να μεγιστοποιούν τα οφέλη για τους

1024

ολίγους. Μέσα από μια νέα οικονομική πραγματικότητα που δε θα βασίζεται σε έναν και μόνο τομέα. Οφείλουμε να καταργήσουμε όλες τις στρεβλώσεις από την αγορά. Να αντιμετωπίσουμε την ακρίβια και την αναποτελεσματικότητα. Δε βοηθάμε την ανάπτυξη του τόπου μας, όταν έχουμε το ακριβότερο ηλεκτρικό ρεύμα, όταν έχουμε το πιο ακριβό διαδίκτυο. Και, αντί να συζητούμε αυτά τα ζητήματα, συζητούμε μόνο αν θα αποκρατικοποιηθούν οι οργανισμοί κοινής ωφελείας.

Δεν είμαστε αποτελεσματικοί, όταν δαπανούμε το μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ για την παιδεία, χωρίς να έχουμε το αντίστοιχο ποιοτικό αποτέλεσμα. Και εγώ κάνω την αυτοκριτική μου. Ίσως λανθασμένα να αλλάξαμε την πρόνοια της τρόικας, για να αφαιρέσουμε τη μία επιπρόσθετη ώρα εργασίας στους εκπαιδευτικούς. Από την ποιότητα των αποτελεσμάτων κρινόμαστε όλοι. Ευθυνόμαστε εμείς ως πολιτεία. Δεν ευθύνονται μόνο οι εκπαιδευτικοί, αλλά πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Δεν μπορούμε σε ολόκληρη την Ευρώπη να δαπανούμε σε ποσοστά το υψηλότερο κόστος για την παιδεία και να έχουμε σε ολόκληρη την Ευρώπη τα πιο φτωχά αποτελέσματα. Έχουμε υποχρέωση στα παιδιά μας να τους δώσουμε τη σωστή μόρφωση και τη σωστή διαπαιδαγώγηση. Ούτε είμαστε αποτελεσματικοί, όταν πληρώνουμε τα υψηλότερα δημοτικά τέλη και δεν απολαμβάνουμε τις αντίστοιχες υπηρεσίες, ενώ έχουμε ταυτόχρονα και τους δήμους μας στο όριο της χρεοκοπίας. Και το μόνο που συζητούμε είναι περισσότερες χορηγίες. Τούτο δεν μπορεί άλλο να αποτελεί την κυπριακή πραγματικότητα.

Η μόνη διέξοδος για ανάπτυξη της οικονομίας μας το επόμενο χρονικό διάστημα είναι οι επενδύσεις από το εξωτερικό. Και υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει να αντικρίσουμε και τις αποκρατικοποιήσεις, μέσα από τον οδικό χάρτη που η κυβέρνηση έχει καταθέσει, αλλά και τη διεργασία που θα ακολουθήσει. Με σεβασμό στους εργαζομένους βεβαίως, αλλά ταυτόχρονα με εξίσου σεβασμό στον καταναλωτή και στις προοπτικές της χώρας και το μέλλον της χώρας μας.

Συναδέλφισσες και συνάδελφοι,

Είμαστε οι εκφραστές της ελεύθερης αγοράς που συνοδεύεται με κοινωνικό πρόσωπο και ευαισθησία. Ναι, στηρίζουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά στεκόμαστε απέναντι στην ασυδοσία και στην αισχροκέρδεια. Ναι, δε θέλουμε το κράτος επιχειρηματία, αλλά το θέλουμε αυστηρό επόπτη, για να ελέγχει τη σωστή λειτουργία του ανταγωνισμού και την αποφυγή των ολιγοπωλίων, των στρεβλώσεων, των αγκυλώσεων και προπάντων των μονοπωλίων. Ναι, είμαστε ενάντια στα κρατικά μονοπώλια. Είμαστε όμως διπλά ενάντια στα ιδιωτικά μονοπώλια και τα καρτέλ του ιδιωτικού τομέα. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι που βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα του αύριο. Όλες εκείνες τις δράσεις που πρέπει να αναπτύξουμε, για να στηρίξουμε τους τομείς που ήδη γνωρίζουμε, τον τουρισμό, την οικοδομική βιομηχανία, τις υπηρεσίες, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Να δώσουμε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στη ναυτιλία, αλλά και να αναπτύξουμε νέους τομείς, όπως η παιδεία, η υγεία, η έρευνα, η καινοτομία, τομείς που δυστυχώς δεν κοιτάξαμε σοβαρά όλα αυτά τα χρόνια της επίπλαστης ευμάρειας, τομείς στους οποίους η Κύπρος μπορεί να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο, που μπορεί να είναι ανταγωνιστική. Με ανοίγματα σε άλλες χώρες, όπως έκανε τελευταίως η κυβέρνησή μας, που κινείται στη σωστή κατεύθυνση, με πρωτοβουλίες όπως τα μεγάλα έργα ανάπτυξης και το καζίνο. Δεν μπορούμε στη χώρα που κάθε γειτονιά έχει ένα μικρό καζίνο να είμαστε ενάντια στο καζίνο, που θα φέρει οφέλη οικονομικά στον τόπο. Με συνεχή ανοίγματα σε Ευρώπη, αλλά και στη γύρω περιοχή.

Τεράστιο ρόλο στην επόμενη μέρα ασφαλώς θα παίξει το πώς θα εκμεταλλευτούμε με τον καλύτερο τρόπο τους υδρογονάνθρακες -είχαμε τις τελευταίες μέρες ακόμα καλύτερα νέα- αλλά όχι για μας σήμερα, κυρίως για την Κύπρο, τη γεωστρατηγική της θέση και πρωτίστως για τις επόμενες γενιές. Υποστηρίζουμε τη δημιουργία νέων δομών, που αναδεικνύουν την αξιοπιστία της χώρας μας σε σχέση με τη διαχείρισή τους. Υποστηρίζουμε παράλληλα την ανάπτυξη σχέσεων και συνεργειών με τις γείτονες χώρες σε ό,τι αφορά την αξιοποίησή τους και θέλουμε συνειδητά να επεκτείνουμε τις συνέργειές μας με τις γύρω χώρες και σε άλλους τομείς. Να μην περιοριστούμε μόνο στην ενέργεια. Αλλά, κυρίως, κύριε Πρόεδρε, να μη θεωρούμε την ενέργεια ως το όχημα, για να δραπετεύσουμε από τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Θα πρέπει να συνεχίσουμε την αυστηρή δημοσιονομική εξυγίανση, χωρίς να υπολογίζουμε στα μελλοντικά έσοδα από τους υδρογονάνθρακες. Αυτά ανήκουν στα παιδιά μας και όχι για να τα χρησιμοποιούμε για σπατάλες του σήμερα.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η Κύπρος, παρά το μεγάλο οικονομικό πλήγμα που υπέστη, έχει αναβαθμίσει τη θέση της στο σύγχρονο κόσμο. Αναπτύσσουμε σχέσεις εξαιρετικού επιπέδου με το Ισραήλ. Είμαστε πλέον κοντά στον άλλοτε ξεχασμένο μας σύμμαχο, αλλά και γείτονα. Το ίδιο και με την Αίγυπτο, όπου έχουμε αποκτήσει αξιοσημείωτο ρόλο, αλλά και με τον πολύπαθο ξανά Λίβανο. Στην κρίση της Συρίας η Κύπρος απέδειξε το σταθεροποιητικό ρόλο που μπορεί να παίξει στην ευρύτερη περιοχή. Με ξεκάθαρη κατεύθυνση εξωτερικής πολιτικής γινόμαστε ξανά ένας ενεργός Ευρωπαίος εταίρος, αλλά και μια αξιόπιστη χώρα του σύγχρονου δυτικού κόσμου.

Ο Πρόεδρος και ο Υπουργός των Εξωτερικών έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για να προλειανθεί το έδαφος της ένταξης της Κύπρου στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη. Να σταματήσουμε να είμαστε εμείς το εμπόδιο στο δομημένο διάλογο ΝΑΤΟ- Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1025

Κυρίως όμως έχουμε υποβάλει εποικοδομητικές προτάσεις, για να δημιουργηθεί το υπόβαθρο να είναι αυτή τη φορά οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό ουσιαστικές και αποτελεσματικές τόσο στο διπλωματικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της κοινωνίας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει επισημάνει εδώ και καιρό ότι το πλαίσιο του διαλόγου, το να συζητάμε και οι δύο πλευρές για τον ίδιο στόχο, είναι προϋπόθεση, για να μπορούν να είναι οι συνομιλίες αποτελεσματικές. Δεν μπορεί να είναι παραγωγικό το να καταθέτουν οι δύο πλευρές προτάσεις προς αντίθετη κατεύθυνση, όπως συνέβη δυστυχώς πολλές φορές στο παρελθόν. Σκοπός μας δεν είναι ένα ατέρμονο παιγνίδι απόδοσης ευθυνών για λάθος χειρισμούς. Για να φτάσουμε σε σωστή λύση του Κυπριακού όμως, είναι πολύ κρίσιμη η αξιοπιστία όλων μας, προπάντων όσων έχουν επιφορτιστεί με τη μεγάλη ευθύνη της μεσολάβησης εκ μέρους διεθνών οργανισμών, μια μεσολάβηση που οφείλει να μείνει προσηλωμένη στη βάση αρχών.

Αναμένουμε από την τουρκική πλευρά να ανταποκριθεί εποικοδομητικά στην εξαιρετικά σημαντική ανάγκη του συγκεκριμένου πλαισίου διαλόγου, εάν πράγματι επιθυμεί την πρόοδο στο Κυπριακό. Αναμένουμε ακόμη από το διεθνή παράγοντα να αναλάβει δραστικές πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της λύσης του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και στην προοπτική της ευρωπαϊκής Κύπρου. Μιας ενωμένης Κύπρου που θα συνιστά πυρήνα ανάπτυξης και σταθερότητας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Θέλουμε η ενωμένη Κύπρος να συμβάλλει σ’ ένα καλύτερο μέλλον για όλη την περιοχή, της Ελλάδας και της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένων. Να γυρίσουμε όλοι μαζί μια μεγάλη νέα σελίδα στην ιστορία του τόπου μας.

Υπάρχουν οι προϋποθέσεις, για να δημιουργηθούν συνθήκες νίκης για όλους. Η λύση του Κυπριακού αυτή τη φορά πρέπει να είναι απόρροια μεγάλης ευκαιρίας που θα δημιουργεί παράλληλα και ελπίδες οικονομικής ανάπτυξης. Και θέλω να σταθώ σε αυτή την προοπτική. Δε θεωρώ ότι η λύση του Κυπριακού αποτελεί προαπαιτούμενο, για να ξεπεράσουμε την κρίση. Μια σωστή όμως και δίκαιη λύση θα δημιουργήσει τεράστια δυναμική για την οικονομική μας άνθηση. Θα ανοίξει ευρύτερες και τεράστιες προοπτικές για την πατρίδα μας. Πρέπει και επιβάλλεται, κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, να δημιουργήσουμε μεγάλα οράματα για τον τόπο μας, έχοντας πάντα κατά νουν ότι μεγάλα οράματα δε χωράνε σε μοιρασμένες πατρίδες.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Για δεκαετίες αναλώναμε το χρόνο και την ενέργειά μας διυλίζοντας το χθες, με άγονες αντιπαραθέσεις και διχαστικούς διαξιφισμούς, μέχρι που φτάσαμε σε μια ημικατεχόμενη και προ της χρεοκοπίας πατρίδα. Σ’ αυτά θα πρέπει να βάλουμε οριστικό τέλος. Στόχος μας είναι να διασώσουμε την πατρίδα μας. Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε στους συμπολίτες μας ένα αξιόπιστο επίπεδο διαβίωσης στο πλαίσιο μίας αξιόπιστης δημοκρατίας.

Τη μάχη για τη σταθεροποίηση και την ανάπτυξη, για τον προσανατολισμό της Κύπρου, δε θέλουμε να τη δώσουμε μόνοι μας. Η πολιτική, αγαπητοί συνάδελφοι, αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων, έπαψε να είναι οι γνωστές αψιμαχίες των κομματικών στρατών. Η πολιτική σήμερα είναι πρωτίστως θέμα επιβίωσης του λαού μας. Οι αποφάσεις παράγουν πραγματικά αποτελέσματα και διαμορφώνουν την πραγματική ζωή χιλιάδων συμπολιτών μας στην εργασία τους, στο νοικοκυριό τους, ακόμη και στην κοινωνική τους θέση. Απλώνουμε ακόμη μια φορά το χέρι της συνεργασίας σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Και αν εμείς, ως αντιπολίτευση, αποτελέσαμε ίσως τη μοναδική στην Ευρώπη εξαίρεση που πίεζε για την ανάγκη των μεταρρυθμίσεων, δεν έχουμε φυσικά την ίδια απαίτηση από τα κόμματα που βρίσκονται σήμερα στην αντιπολίτευση. Θεωρούμε όμως ελάχιστη πατριωτική υποχρέωση όλων μας -και πιστώνουμε με πατριωτισμό και τα εκτός εξουσίας κόμματα- να συμβάλουμε στην κοινή προσπάθεια για την ανόρθωση της οικονομίας του τόπου μας και την αξιοπιστία της χώρας, για να μπορέσουν να καταστούν για τη νέα γενιά αυτές οι εποχές μια σύντομη κακή ανάμνηση. Και να συνειδητοποιήσουμε ότι τα κόμματα δεν έχουμε την πολυτέλεια να συρρικνώσουμε άλλο τη δημοκρατία. Δεν έχουμε δικαίωμα να αποκλείουμε με τη συμπεριφορά μας και τη νοοτροπία μας χιλιάδες ικανούς και άξιους συμπολίτες μας που μας έστρεψαν την πλάτη, απογοητευμένοι από τον ξύλινο λόγο μας.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Επέρασεν ο χρόνος σας. Συμπληρώστε.

Α. ΝΕΟΦΥΤΟΥ:

Κύριε Πρόεδρε, δε νομίζω να έχω μιλήσει περισσότερο από ό,τι οποιοσδήποτε συνάδελφος.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Όχι, σας δίνω τον ίδιο χρόνο με τον κ. Άντρο Κυπριανού και ακόμη ένα. Σαράντα δυόμισι λεπτά. Έχετε σαράντα αυτή τη στιγμή.

Α. ΝΕΟΦΥΤΟΥ:

Θα κλείσω στα σαράντα, κύριε Πρόεδρε.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

1026

Στα σαράντα δυόμισι…

Α. ΝΕΟΦΥΤΟΥ:

Στα σαράντα θα κλείσω.

Έχουμε υποχρέωση όλοι μαζί, αντί να κομματικοποιούμε την κοινωνία, να κοινωνικοποιήσουμε τις πολιτικές μας. Μπροστά μας είναι η μάχη για το αύριο της πατρίδας μας, μια μάχη που οφείλουμε να δώσουμε όλοι μαζί, έχοντας δίπλα μας και τους συνειδητοποιημένους συμπολίτες μας, που σήμερα βρίσκονται έξω από τα κομματικά στεγανά. Ο προϋπολογισμός που σήμερα έχουμε ενώπιόν μας μπορεί να αποτελέσει την αξιόπιστη αρχή μιας μεγάλης συλλογικής προσπάθειας.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Κάποιοι λένε σωστά ότι στις κρίσεις καλό είναι κάποιος να ψάξει να βρει τις ευκαιρίες. Και ευκαιρίες πράγματι υπάρχουν. Γι’ αυτό στεκόμαστε δίπλα στην κυβέρνηση, δίπλα στην κοινωνία, στη μάχη της, αλλά και στη ρήξη με τα κατεστημένα και τις νοοτροπίες άλλων εποχών. Είμαστε έτοιμοι να συμπαραταχθούμε και να επιμεριστούμε το οποιοδήποτε πολιτικό κόστος, αρκεί να διασφαλίσουμε το μέλλον και την προοπτική των παιδιών μας. Στην κατάσταση που σήμερα βρίσκεται η χώρα μας δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Η πολιτική σήμερα είναι οι πράξεις. Εκεί κρινόμαστε όλοι. Έτσι γινόμαστε αξιόπιστοι, έτσι διεκδικούμε την εμπιστοσύνη, έτσι υπηρετούμε τον τόπο μας.

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,

Δεν είμαστε εδώ, για να κλαίμε πάνω από ερείπια. Τις δραματικές εκείνες μέρες του Μάρτη, όσο και αν μας πίκραναν, όσο και αν μας πλημμύρισαν με το αίσθημα της αδικίας, όσο και αν αποτέλεσαν το θλιβερό απαύγασμα των δικών μας εγκληματικών λαθών, οφείλουμε να τις καταστήσουμε το εφαλτήριο και θα τις καταστήσουμε το εφαλτήριο για την αναγέννηση του τόπου μας. Είμαστε εδώ, για να πάρουμε τη χώρα μας μπροστά, να φτιάξουμε την καλύτερη Κύπρο της επόμενης ημέρας, την Κύπρο της αυτοπεποίθησης και της ελπίδας, την Κύπρο που θα μας κάνει όλους, και προπάντων τους πολίτες μας, υπερήφανους και αξιοπρεπείς που τη συναποτελούμε.

Εύχομαι σε όλους και όλες και στον κυπριακό λαό καλά Χριστούγεννα, ευτυχισμένο τον καινούριο χρόνο, κουράγιο και υπομονή!

Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Ευχαριστώ, κύριε Αβέρωφ Νεοφύτου.

Συνάδελφοι και συναδέλφισσες, αγαπητοί φίλοι, εδώ τελειώνει η σημερινή συνεδρία της Βουλής. Η επόμενη συνεδρία της Βουλής ορίζεται για αύριο Πέμπτη, 19 Δεκεμβρίου 2013, στις 9.00 π.μ., κατά την οποία θα συνεχιστεί η συζήτηση για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2014, με την ακόλουθη ημερήσια διάταξη:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Νομοθετική εργασία

1. Ο περί Προϋπολογισμού του 2014 Νόμος του 2013. (Αρ. Φακ. 23.01.054.222-2013). (Συνέχιση της συζήτησης).

2. Ο περί Ενιαίας Διαχείρισης Υδάτων (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2013. (Πρόταση νόμου). (Αρ. Φακ. 23.02.054.127-2013).

3. Ο περί της Ίδρυσης Ταμείου Αλληλεγγύης για την Απασχόληση και την Κοινωνική Συνοχή Νόμος του 2013. (Πρόταση νόμου). (Αρ. Φακ. 23.02.054.136-2013).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Κατάθεση νομοσχεδίων και εγγράφων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: …………………….

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: …………………….

[Στις 18 Δεκεμβρίου 2013 κυκλοφόρησε συμπληρωματική ημερήσια διάταξη:

1027

Ο Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων ανακοινώνει στα αξιότιμα μέλη ότι η ημερήσια διάταξη της συνεδρίας της Βουλής για την Πέμπτη, 19 Δεκεμβρίου 2013, στις 9.00 π.μ., προστίθεται το ακόλουθο θέμα:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Νομοθετική εργασία

Ο περί Συνεργατικών Εταιρειών (Τροποποιητικός) (Αρ. 6) Νόμος του 2013. (Αρ. Φακ. 23.01.054.263-2013).]

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ:

Κηρύσσω τη λήξη της σημερινής συνεδρίας της Βουλής.

Καληνύχτα σας.

(Ώρα λήξης: 9.00 μ.μ.)

Παρόντες βουλευτές

Αδάμου Αδάμος Λαμάρης Γιάννος

Αντωνίου Αντώνης Λουκαΐδης Γιώργος

Βαρνάβα Γιώργος Μαυρίδης Μάριος

Βότσης Άγγελος Μαυρονικόλα Ρούλα

Γαβριήλ Γιαννάκης Μισός Αριστοτέλης

Γεωργίου Γεώργιος Μιχαηλίδης Ανδρέας

Γεωργίου Γιώργος Νεοφύτου Αβέρωφ

Δαμιανού Άριστος Νικολαΐδης Νίκος

Δημητρίου Μισιαούλη Στέλλα Νουρής Νίκος

Δίπλαρος Ευθύμιος Παπαγεωργίου Πάμπος

Ευαγόρου Σταύρος Παπαδόπουλος Νικόλας

Ζαχαρίου Ζαχαρίας Περδίκης Γιώργος

Θεμιστοκλέους Ανδρέας Προδρόμου Πρόδρομος

Καρογιάν Μάριος Προκοπίου Γεώργιος

Κατσουρίδης Νίκος Σαμψών Σωτήρης

Καυκαλιάς Αντρέας Σαρίκας Φειδίας

Κουκουμά Κούτρα Σκεύη Σταυριανός Πανίκκος

Κουλίας Ζαχαρίας Συλλούρης Δημήτρης

Κουτσού Νίκος Τζιοβάνης Χριστάκης

Κυπριανού Ανδρέας Τορναρίτης Νίκος

Κυπριανού Άντρος Φακοντής Αντρέας

Κυριακίδου Αθηνά Φυττής Σοφοκλής

Κυριακού Μαρία Χαραλαμπίδου Ειρήνη

Κωνσταντίνου Νεόφυτος Χατζηγιάννης Κυριάκος

Κώστα Κώστας Χριστοφόρου Λευτέρης

Παρόντες αντιπρόσωποι θρησκευτικών ομάδων

Χατζηρούσος Αντώνης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Έκθεση για το νομοσχέδιο «Ο περί του Προϋπολογισμού του 2014 Νόμος του 2013» και αγορεύσεις (Ν. Κουτσού, Γ. Περδίκης, Δ. Συλλούρης, Γ. Βαρνάβα, Ν. Παπαδόπουλος, Άντρος Κυπριανού, Α. Νεοφύτου).

Τιμή: €3,50

1028