Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

20
Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα. Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες. Το συγκεκριμένο μορφολογικό ανάγλυφο οφείλεται αφενός στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και αφετέρου στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη. Γεωλογικά, οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα, που αποτελούνται από ασβεστόλιθους, ενώ οι κοιλάδες είναι σύγκλινα, που αποτελούνται από φλύσχη. Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού, από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, αρχίζει η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2.520 μ.), η οποία συνεχίζεται στα νότια με τα όρη Σμόλικας (2.637 μ.), Βασιλίτσα (2.249 μ.), Μαυροβούνι (2.160 μ.) και μετά το Μέτσοβο, έως τη νότια Πίνδο, με τον Λάκμο (Περιστέρι, 2.295 μ.) και τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα, 2.469 μ.). Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις οροσειρές, που διασχίζουν την περιοχή με διεύθυνση ΒΔΝΑ: η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη Δούσκος (Μερόπη, 2.198 μ.), του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος, Τύμφη (Γκαμήλα, 2.497 μ.) και Μιτσικέλι (1.810 μ.)· η δεύτερη οροσειρά, που υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1.672 μ.), Κασιδιάρης (1.329 μ.), τα όρη Κουρέντων (1.172 μ.) και Τόμαρο (Ολύτσικα, 1.816 μ.)· η τρίτη, που αρχίζει επίσης από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων Θεσπρωτίας, αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα, 1.806 μ.) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1.615 μ.). Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες, αφού καταλαμβάνουν μόνο το 3,3% της ολικής επιφάνειας. Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται οροπέδια, στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί. Το σημαντικότερο είναι το οροπέδιο των Ιωαννίνων, στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου, με μέσο υψόμετρο 470 μ. Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων. Το οροπέδιο Πέντε Αλώνια βρίσκεται στο ανατολικόκεντρικό τμήμα του νομού κοντά στο Μέτσοβο. Τον νομός Ιωαννίνων, εκτός από το οροπέδιο των Ιωαννίνων, διαρρέουν ποταμοί πλούσιοι σε νερά και με σχετικά ομοιόμορφη παροχή, γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές. Οι κοιλάδες των ποταμών έχουν και αυτές τη χαρακτηριστική διεύθυνση των οροσειρών, ενώ σε ορισμένες θέσεις κατευθύνονται εγκάρσια προς αυτές, ακολουθώντας συνήθως τεκτονικές γραμμές. Στα βόρεια του Μετσόβου πηγάζει ο Αώος, ο οποίος διαρρέει την κοιλάδα μεταξύ Τύμφης και Σμόλικα, δέχεται στα ελληνοαλβανικά σύνορα τα νερά του Σαρανταπόρου και ρέει ύστερα στο αλβανικό έδαφος. Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις), ο οποίος στα νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς τα δυτικά, ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στον νομό Θεσπρωτίας. Ο Αχέροντας τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου, ο Λούρος πηγάζει από

Transcript of Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Page 1: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες Το

συγκεκριμένο μορφολογικό ανάγλυφο οφείλεται αφενός στη γεωλογική και τεκτονική

δομή της περιοχής και αφετέρου στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη Γεωλογικά οι

οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα που αποτελούνται από ασβεστόλιθους ενώ οι

κοιλάδες είναι σύγκλινα που αποτελούνται από φλύσχη

Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού από τα ελληνοαλβανικά σύνορα αρχίζει η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2520 μ) η οποία συνεχίζεται στα νότια με τα

όρη Σμόλικας (2637 μ) Βασιλίτσα (2249 μ) Μαυροβούνι (2160 μ) και μετά το

Μέτσοβο έως τη νότια Πίνδο με τον Λάκμο (Περιστέρι 2295 μ) και τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα 2469 μ) Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις οροσειρές που

διασχίζουν την περιοχή με διεύθυνση ΒΔshyΝΑ η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη

Δούσκος (Μερόπη 2198 μ) του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος Τύμφη (Γκαμήλα 2497 μ) και Μιτσικέλι (1810 μ) η δεύτερη οροσειρά που

υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα

σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1672 μ) Κασιδιάρης (1329 μ) τα όρη Κουρέντων (1172 μ) και Τόμαρο (Ολύτσικα 1816 μ) η τρίτη που αρχίζει επίσης από

τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνωνshy

Θεσπρωτίας αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα 1806 μ) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1615 μ)

Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες αφού καταλαμβάνουν μόνο το 33 της ολικής επιφάνειας Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται οροπέδια

στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί Το σημαντικότερο είναι το

οροπέδιο των Ιωαννίνων στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου με μέσο υψόμετρο 470 μ Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των

Ιωαννίνων Το οροπέδιο Πέντε Αλώνια βρίσκεται στο ανατολικόshyκεντρικό τμήμα του

νομού κοντά στο Μέτσοβο

Τον νομός Ιωαννίνων εκτός από το οροπέδιο των Ιωαννίνων διαρρέουν ποταμοί πλούσιοι σε νερά και με σχετικά ομοιόμορφη παροχή γεγονός που οφείλεται στις

πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές Οι κοιλάδες των

ποταμών έχουν και αυτές τη χαρακτηριστική διεύθυνση των οροσειρών ενώ σε ορισμένες θέσεις κατευθύνονται εγκάρσια προς αυτές ακολουθώντας συνήθως

τεκτονικές γραμμές Στα βόρεια του Μετσόβου πηγάζει ο Αώος ο οποίος διαρρέει την

κοιλάδα μεταξύ Τύμφης και Σμόλικα δέχεται στα ελληνοαλβανικά σύνορα τα νερά του Σαρανταπόρου και ρέει ύστερα στο αλβανικό έδαφος Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον

Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις) ο οποίος στα νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς

τα δυτικά ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στον νομό Θεσπρωτίας Ο Αχέροντας τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου ο Λούρος πηγάζει από

τον Τόμαρο και εκβάλλει στον Αμβρακικό και ο Άραχθος πηγάζει από τον Τόμαρο και

εκβάλλει επίσης στον Αμβρακικό (Ήπειρος Ζαγόρι)

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων είναι ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Στα Ιωάννινα η

μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φτάσει τους shy99degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες

και κυμαίνονται μεταξύ 1000shy1200 χιλιοστών στα χαμηλά και έως 2000 χιλιοστά στα

ορεινά Σημαντική επίσης είναι η νέφωση

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

21 ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΝΟΜΟΥ

Η Ήπειρος αποτελεί ορεινή Περιφέρεια στη βορειοδυτική μεθόριο της χώρας Ο νομός Ιωαννίνων είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της Ηπείρου Αποτελεί το μεγαλύτερο νομό της Περιφέρειας Ηπείρου Καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της Περιφέρειας και λόγω θέσης αποτελεί και ακριτικό νομό της χώρας Ανατολικά ορίζεται από τους νομούς Κοζάνης και Τρικάλων βόρεια από την Αλβανία δυτικά από το νομό Θεσπρωτίας και νότια από τους νομούς Άρτας και Πρεβέζης Η έκτασή του φτάνει τα 4990 τχλμ

22 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ

221 Ορεινοί όγκοι

Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά που προσδίδουν ιδιαίτερη φυσιογνωμία στο ανάγλυφο του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες Το μορφολογικό αυτό ανάγλυφο οφείλεται από τη μια στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και από την άλλη στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη Γεωλογικά οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα που αποτελούνται από φλύσχη

Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2520 μ) η οποία συνεχίζεται προς Ν με τα όρη Σμόλικας (2637 μ) Βασιλίτσα (2249 μ) Μαυροβούνι (2160 μ) και μετά το Μέτσοβο ως νότια Πίνδος με τον Λάκμο (Περιστέρι 2295 μ) και συνεχίζεται με τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα 2469 μ) Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις επιμήκεις οροσειρές που διασχίζουν την περιοχή με ΒΔ - ΝΑ διεύθυνση η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη Δούσκος (Μερόπη 2198 μ) του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος Τύμφη (Γκαμήλα 2497 μ) και Μιτσικέλι (1810 μ) η δεύτερη οροσειρά που υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1672 μ) Κασιδιάρης (1329 μ) τα όρη Κουρέντων (1172 μ) και Τόμαρο (Ολύτσικα 1816 μ) η τρίτη που αρχίζει επίσης από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων ndash Θεσπρωτίας αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα 1806 μ) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1615 μ)

Εικόνα 21 Η οροσειρά της Τύμφης

Εικόνα 22 Η κορυφή της Γκαμήλας στη Κόνιτσα

Εικόνα 23 Οι πύργοι της Αστράκας

Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες αφού καταλαμβάνουν μόνο το 33 της ολικής επιφάνειας Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται ορισμένα οροπέδια στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί Σημαντικότερο από αυτά είναι των Ιωαννίνων στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου με μέσο υψόμετρο 470 μ Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα) (έκταση 22 τχλμ

μέγιστο βάθος 108 μ) Βορειότερα βρίσκεται η τελματώδης έκταση της λίμνης της Λαψίστας η οποία αποξηράνθηκε με τεχνητή αποχέτευση των υδάτων της στον Καλαμά Άλλο οροπέδιο τα Πέντε Αλώνια σχηματίζεται στο ανατολικό ndash κεντρικό τμήμα του νομού κοντά στο Μέτσοβο

Ο ορεινός όγκος του νομού Ιωαννίνων συγκροτείται κυρίως από ασβεστόλιθους και φλύσχη που ευνοούν τη δημιουργία περίεργων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων όπως το σπήλαιο των Ιωαννίνων και των Πραμάντων αλλά και άλλων καρστικών φαινομένων όπως το ldquoβάραθρο της Προβατίναςrdquo κοντά στο Πάπιγκο Μεταξύ των ορεινών όγκων δημιουργούνται μικρές εύφορες πεδιάδες μακρόστενες κοιλάδες και απότομα φαράγγια όπως το φαράγγι του Αώου και η περίφημη χαράδρα του Βίκου

23 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

231 Ποτάμια

Ο νομός διασχίζεται από ποταμούς πλούσιους σε νερά και ομοιόμορφη σχετικώς παροχή γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές Το νομό Ιωαννίνων διαρρέουν οι ποταμοί Άραχθος Αώος Βοϊδομάτης Καλαμάς Λούρος και Αχέροντας που πηγάζουν από τους ορεινούς όγκους ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί χειμαροπόταμοι Ο Άραχθος από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου με μήκος 143 χλμ διασχίζει το ανατολικό τμήμα του νομού και κατευθύνεται στον Αμβρακικό κόλπο Στα νερά του χύνονται οι παραπόταμοι Ζαγορίτικος Βάρδας Μετσοβίτικος και Καλαρρύτικος Το βόρειο τμήμα του διαρρέει ο Αώος με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη που μετά από μια απόσταση 68 χλμ μπαίνει στο Αλβανικό έδαφος και χύνεται στην Αδριατική θάλασσα Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις) ο οποίος νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς δυτικά ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στο νομό Θεσπρωτίας Άλλος ποταμός ο Αχέρων τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου Τέλος ο ποταμός Λούρος πηγάζει από τον Τόμαρο και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο

Εικόνα 24 Ποταμός Βοϊδομάτης

Εικόνα 25 Πέτρινη γέφυρα στο Βοϊδομάτη

232 Λίμνες

Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων δηλαδή η αρχαία Ελλοπία με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 75 χλμ πλάτος 5 χλμ και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη ndash έλος Λαψίστας) που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση

Εικόνα 26 Λίμνη Παμβώτιδα

Άλλες μικρότερες λίμνες όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι) η τεχνητή λίμνη του Αώου στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη σε υψόμετρο 2100μ συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής

Εικόνα 27 Η Δρακολίμνη

233 Υδρολογικές λεκάνες

Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου του Καλαμά του Άραχθου του Λούρου του Αχέροντα του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων

Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρχλμ βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρχλμ μέσης στάθμης 470 μ μέγιστο βάθος 108 μ και μέσο βάθος 423 μ Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου της Μπάφρας και του Κουτσελιού Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (010 m3sec) της Αμφιθέας (010 m3sec) του Σαντινίκου (036 m3sec) της Κρύας (043 m3sec) και της Τούμπας (032 m3sec) Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0185 m3sec) της Λαψίστας (0005 m3sec) της Ελεούσας (0038 m3sec) και του Αγ Ιωάννη (0025 m3sec)

Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 2: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

τον Τόμαρο και εκβάλλει στον Αμβρακικό και ο Άραχθος πηγάζει από τον Τόμαρο και

εκβάλλει επίσης στον Αμβρακικό (Ήπειρος Ζαγόρι)

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων είναι ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Στα Ιωάννινα η

μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φτάσει τους shy99degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες

και κυμαίνονται μεταξύ 1000shy1200 χιλιοστών στα χαμηλά και έως 2000 χιλιοστά στα

ορεινά Σημαντική επίσης είναι η νέφωση

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

21 ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΝΟΜΟΥ

Η Ήπειρος αποτελεί ορεινή Περιφέρεια στη βορειοδυτική μεθόριο της χώρας Ο νομός Ιωαννίνων είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της Ηπείρου Αποτελεί το μεγαλύτερο νομό της Περιφέρειας Ηπείρου Καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της Περιφέρειας και λόγω θέσης αποτελεί και ακριτικό νομό της χώρας Ανατολικά ορίζεται από τους νομούς Κοζάνης και Τρικάλων βόρεια από την Αλβανία δυτικά από το νομό Θεσπρωτίας και νότια από τους νομούς Άρτας και Πρεβέζης Η έκτασή του φτάνει τα 4990 τχλμ

22 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ

221 Ορεινοί όγκοι

Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά που προσδίδουν ιδιαίτερη φυσιογνωμία στο ανάγλυφο του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες Το μορφολογικό αυτό ανάγλυφο οφείλεται από τη μια στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και από την άλλη στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη Γεωλογικά οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα που αποτελούνται από φλύσχη

Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2520 μ) η οποία συνεχίζεται προς Ν με τα όρη Σμόλικας (2637 μ) Βασιλίτσα (2249 μ) Μαυροβούνι (2160 μ) και μετά το Μέτσοβο ως νότια Πίνδος με τον Λάκμο (Περιστέρι 2295 μ) και συνεχίζεται με τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα 2469 μ) Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις επιμήκεις οροσειρές που διασχίζουν την περιοχή με ΒΔ - ΝΑ διεύθυνση η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη Δούσκος (Μερόπη 2198 μ) του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος Τύμφη (Γκαμήλα 2497 μ) και Μιτσικέλι (1810 μ) η δεύτερη οροσειρά που υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1672 μ) Κασιδιάρης (1329 μ) τα όρη Κουρέντων (1172 μ) και Τόμαρο (Ολύτσικα 1816 μ) η τρίτη που αρχίζει επίσης από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων ndash Θεσπρωτίας αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα 1806 μ) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1615 μ)

Εικόνα 21 Η οροσειρά της Τύμφης

Εικόνα 22 Η κορυφή της Γκαμήλας στη Κόνιτσα

Εικόνα 23 Οι πύργοι της Αστράκας

Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες αφού καταλαμβάνουν μόνο το 33 της ολικής επιφάνειας Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται ορισμένα οροπέδια στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί Σημαντικότερο από αυτά είναι των Ιωαννίνων στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου με μέσο υψόμετρο 470 μ Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα) (έκταση 22 τχλμ

μέγιστο βάθος 108 μ) Βορειότερα βρίσκεται η τελματώδης έκταση της λίμνης της Λαψίστας η οποία αποξηράνθηκε με τεχνητή αποχέτευση των υδάτων της στον Καλαμά Άλλο οροπέδιο τα Πέντε Αλώνια σχηματίζεται στο ανατολικό ndash κεντρικό τμήμα του νομού κοντά στο Μέτσοβο

Ο ορεινός όγκος του νομού Ιωαννίνων συγκροτείται κυρίως από ασβεστόλιθους και φλύσχη που ευνοούν τη δημιουργία περίεργων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων όπως το σπήλαιο των Ιωαννίνων και των Πραμάντων αλλά και άλλων καρστικών φαινομένων όπως το ldquoβάραθρο της Προβατίναςrdquo κοντά στο Πάπιγκο Μεταξύ των ορεινών όγκων δημιουργούνται μικρές εύφορες πεδιάδες μακρόστενες κοιλάδες και απότομα φαράγγια όπως το φαράγγι του Αώου και η περίφημη χαράδρα του Βίκου

23 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

231 Ποτάμια

Ο νομός διασχίζεται από ποταμούς πλούσιους σε νερά και ομοιόμορφη σχετικώς παροχή γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές Το νομό Ιωαννίνων διαρρέουν οι ποταμοί Άραχθος Αώος Βοϊδομάτης Καλαμάς Λούρος και Αχέροντας που πηγάζουν από τους ορεινούς όγκους ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί χειμαροπόταμοι Ο Άραχθος από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου με μήκος 143 χλμ διασχίζει το ανατολικό τμήμα του νομού και κατευθύνεται στον Αμβρακικό κόλπο Στα νερά του χύνονται οι παραπόταμοι Ζαγορίτικος Βάρδας Μετσοβίτικος και Καλαρρύτικος Το βόρειο τμήμα του διαρρέει ο Αώος με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη που μετά από μια απόσταση 68 χλμ μπαίνει στο Αλβανικό έδαφος και χύνεται στην Αδριατική θάλασσα Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις) ο οποίος νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς δυτικά ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στο νομό Θεσπρωτίας Άλλος ποταμός ο Αχέρων τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου Τέλος ο ποταμός Λούρος πηγάζει από τον Τόμαρο και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο

Εικόνα 24 Ποταμός Βοϊδομάτης

Εικόνα 25 Πέτρινη γέφυρα στο Βοϊδομάτη

232 Λίμνες

Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων δηλαδή η αρχαία Ελλοπία με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 75 χλμ πλάτος 5 χλμ και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη ndash έλος Λαψίστας) που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση

Εικόνα 26 Λίμνη Παμβώτιδα

Άλλες μικρότερες λίμνες όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι) η τεχνητή λίμνη του Αώου στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη σε υψόμετρο 2100μ συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής

Εικόνα 27 Η Δρακολίμνη

233 Υδρολογικές λεκάνες

Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου του Καλαμά του Άραχθου του Λούρου του Αχέροντα του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων

Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρχλμ βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρχλμ μέσης στάθμης 470 μ μέγιστο βάθος 108 μ και μέσο βάθος 423 μ Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου της Μπάφρας και του Κουτσελιού Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (010 m3sec) της Αμφιθέας (010 m3sec) του Σαντινίκου (036 m3sec) της Κρύας (043 m3sec) και της Τούμπας (032 m3sec) Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0185 m3sec) της Λαψίστας (0005 m3sec) της Ελεούσας (0038 m3sec) και του Αγ Ιωάννη (0025 m3sec)

Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 3: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

21 ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΟΡΙΑ ΝΟΜΟΥ

Η Ήπειρος αποτελεί ορεινή Περιφέρεια στη βορειοδυτική μεθόριο της χώρας Ο νομός Ιωαννίνων είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της Ηπείρου Αποτελεί το μεγαλύτερο νομό της Περιφέρειας Ηπείρου Καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της Περιφέρειας και λόγω θέσης αποτελεί και ακριτικό νομό της χώρας Ανατολικά ορίζεται από τους νομούς Κοζάνης και Τρικάλων βόρεια από την Αλβανία δυτικά από το νομό Θεσπρωτίας και νότια από τους νομούς Άρτας και Πρεβέζης Η έκτασή του φτάνει τα 4990 τχλμ

22 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ

221 Ορεινοί όγκοι

Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά που προσδίδουν ιδιαίτερη φυσιογνωμία στο ανάγλυφο του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες Το μορφολογικό αυτό ανάγλυφο οφείλεται από τη μια στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και από την άλλη στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη Γεωλογικά οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα που αποτελούνται από φλύσχη

Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2520 μ) η οποία συνεχίζεται προς Ν με τα όρη Σμόλικας (2637 μ) Βασιλίτσα (2249 μ) Μαυροβούνι (2160 μ) και μετά το Μέτσοβο ως νότια Πίνδος με τον Λάκμο (Περιστέρι 2295 μ) και συνεχίζεται με τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα 2469 μ) Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις επιμήκεις οροσειρές που διασχίζουν την περιοχή με ΒΔ - ΝΑ διεύθυνση η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη Δούσκος (Μερόπη 2198 μ) του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος Τύμφη (Γκαμήλα 2497 μ) και Μιτσικέλι (1810 μ) η δεύτερη οροσειρά που υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1672 μ) Κασιδιάρης (1329 μ) τα όρη Κουρέντων (1172 μ) και Τόμαρο (Ολύτσικα 1816 μ) η τρίτη που αρχίζει επίσης από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων ndash Θεσπρωτίας αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα 1806 μ) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1615 μ)

Εικόνα 21 Η οροσειρά της Τύμφης

Εικόνα 22 Η κορυφή της Γκαμήλας στη Κόνιτσα

Εικόνα 23 Οι πύργοι της Αστράκας

Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες αφού καταλαμβάνουν μόνο το 33 της ολικής επιφάνειας Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται ορισμένα οροπέδια στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί Σημαντικότερο από αυτά είναι των Ιωαννίνων στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου με μέσο υψόμετρο 470 μ Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα) (έκταση 22 τχλμ

μέγιστο βάθος 108 μ) Βορειότερα βρίσκεται η τελματώδης έκταση της λίμνης της Λαψίστας η οποία αποξηράνθηκε με τεχνητή αποχέτευση των υδάτων της στον Καλαμά Άλλο οροπέδιο τα Πέντε Αλώνια σχηματίζεται στο ανατολικό ndash κεντρικό τμήμα του νομού κοντά στο Μέτσοβο

Ο ορεινός όγκος του νομού Ιωαννίνων συγκροτείται κυρίως από ασβεστόλιθους και φλύσχη που ευνοούν τη δημιουργία περίεργων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων όπως το σπήλαιο των Ιωαννίνων και των Πραμάντων αλλά και άλλων καρστικών φαινομένων όπως το ldquoβάραθρο της Προβατίναςrdquo κοντά στο Πάπιγκο Μεταξύ των ορεινών όγκων δημιουργούνται μικρές εύφορες πεδιάδες μακρόστενες κοιλάδες και απότομα φαράγγια όπως το φαράγγι του Αώου και η περίφημη χαράδρα του Βίκου

23 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

231 Ποτάμια

Ο νομός διασχίζεται από ποταμούς πλούσιους σε νερά και ομοιόμορφη σχετικώς παροχή γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές Το νομό Ιωαννίνων διαρρέουν οι ποταμοί Άραχθος Αώος Βοϊδομάτης Καλαμάς Λούρος και Αχέροντας που πηγάζουν από τους ορεινούς όγκους ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί χειμαροπόταμοι Ο Άραχθος από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου με μήκος 143 χλμ διασχίζει το ανατολικό τμήμα του νομού και κατευθύνεται στον Αμβρακικό κόλπο Στα νερά του χύνονται οι παραπόταμοι Ζαγορίτικος Βάρδας Μετσοβίτικος και Καλαρρύτικος Το βόρειο τμήμα του διαρρέει ο Αώος με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη που μετά από μια απόσταση 68 χλμ μπαίνει στο Αλβανικό έδαφος και χύνεται στην Αδριατική θάλασσα Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις) ο οποίος νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς δυτικά ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στο νομό Θεσπρωτίας Άλλος ποταμός ο Αχέρων τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου Τέλος ο ποταμός Λούρος πηγάζει από τον Τόμαρο και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο

Εικόνα 24 Ποταμός Βοϊδομάτης

Εικόνα 25 Πέτρινη γέφυρα στο Βοϊδομάτη

232 Λίμνες

Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων δηλαδή η αρχαία Ελλοπία με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 75 χλμ πλάτος 5 χλμ και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη ndash έλος Λαψίστας) που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση

Εικόνα 26 Λίμνη Παμβώτιδα

Άλλες μικρότερες λίμνες όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι) η τεχνητή λίμνη του Αώου στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη σε υψόμετρο 2100μ συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής

Εικόνα 27 Η Δρακολίμνη

233 Υδρολογικές λεκάνες

Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου του Καλαμά του Άραχθου του Λούρου του Αχέροντα του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων

Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρχλμ βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρχλμ μέσης στάθμης 470 μ μέγιστο βάθος 108 μ και μέσο βάθος 423 μ Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου της Μπάφρας και του Κουτσελιού Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (010 m3sec) της Αμφιθέας (010 m3sec) του Σαντινίκου (036 m3sec) της Κρύας (043 m3sec) και της Τούμπας (032 m3sec) Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0185 m3sec) της Λαψίστας (0005 m3sec) της Ελεούσας (0038 m3sec) και του Αγ Ιωάννη (0025 m3sec)

Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 4: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Εικόνα 21 Η οροσειρά της Τύμφης

Εικόνα 22 Η κορυφή της Γκαμήλας στη Κόνιτσα

Εικόνα 23 Οι πύργοι της Αστράκας

Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες αφού καταλαμβάνουν μόνο το 33 της ολικής επιφάνειας Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται ορισμένα οροπέδια στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί Σημαντικότερο από αυτά είναι των Ιωαννίνων στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου με μέσο υψόμετρο 470 μ Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα) (έκταση 22 τχλμ

μέγιστο βάθος 108 μ) Βορειότερα βρίσκεται η τελματώδης έκταση της λίμνης της Λαψίστας η οποία αποξηράνθηκε με τεχνητή αποχέτευση των υδάτων της στον Καλαμά Άλλο οροπέδιο τα Πέντε Αλώνια σχηματίζεται στο ανατολικό ndash κεντρικό τμήμα του νομού κοντά στο Μέτσοβο

Ο ορεινός όγκος του νομού Ιωαννίνων συγκροτείται κυρίως από ασβεστόλιθους και φλύσχη που ευνοούν τη δημιουργία περίεργων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων όπως το σπήλαιο των Ιωαννίνων και των Πραμάντων αλλά και άλλων καρστικών φαινομένων όπως το ldquoβάραθρο της Προβατίναςrdquo κοντά στο Πάπιγκο Μεταξύ των ορεινών όγκων δημιουργούνται μικρές εύφορες πεδιάδες μακρόστενες κοιλάδες και απότομα φαράγγια όπως το φαράγγι του Αώου και η περίφημη χαράδρα του Βίκου

23 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

231 Ποτάμια

Ο νομός διασχίζεται από ποταμούς πλούσιους σε νερά και ομοιόμορφη σχετικώς παροχή γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές Το νομό Ιωαννίνων διαρρέουν οι ποταμοί Άραχθος Αώος Βοϊδομάτης Καλαμάς Λούρος και Αχέροντας που πηγάζουν από τους ορεινούς όγκους ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί χειμαροπόταμοι Ο Άραχθος από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου με μήκος 143 χλμ διασχίζει το ανατολικό τμήμα του νομού και κατευθύνεται στον Αμβρακικό κόλπο Στα νερά του χύνονται οι παραπόταμοι Ζαγορίτικος Βάρδας Μετσοβίτικος και Καλαρρύτικος Το βόρειο τμήμα του διαρρέει ο Αώος με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη που μετά από μια απόσταση 68 χλμ μπαίνει στο Αλβανικό έδαφος και χύνεται στην Αδριατική θάλασσα Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις) ο οποίος νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς δυτικά ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στο νομό Θεσπρωτίας Άλλος ποταμός ο Αχέρων τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου Τέλος ο ποταμός Λούρος πηγάζει από τον Τόμαρο και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο

Εικόνα 24 Ποταμός Βοϊδομάτης

Εικόνα 25 Πέτρινη γέφυρα στο Βοϊδομάτη

232 Λίμνες

Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων δηλαδή η αρχαία Ελλοπία με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 75 χλμ πλάτος 5 χλμ και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη ndash έλος Λαψίστας) που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση

Εικόνα 26 Λίμνη Παμβώτιδα

Άλλες μικρότερες λίμνες όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι) η τεχνητή λίμνη του Αώου στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη σε υψόμετρο 2100μ συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής

Εικόνα 27 Η Δρακολίμνη

233 Υδρολογικές λεκάνες

Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου του Καλαμά του Άραχθου του Λούρου του Αχέροντα του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων

Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρχλμ βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρχλμ μέσης στάθμης 470 μ μέγιστο βάθος 108 μ και μέσο βάθος 423 μ Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου της Μπάφρας και του Κουτσελιού Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (010 m3sec) της Αμφιθέας (010 m3sec) του Σαντινίκου (036 m3sec) της Κρύας (043 m3sec) και της Τούμπας (032 m3sec) Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0185 m3sec) της Λαψίστας (0005 m3sec) της Ελεούσας (0038 m3sec) και του Αγ Ιωάννη (0025 m3sec)

Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 5: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

μέγιστο βάθος 108 μ) Βορειότερα βρίσκεται η τελματώδης έκταση της λίμνης της Λαψίστας η οποία αποξηράνθηκε με τεχνητή αποχέτευση των υδάτων της στον Καλαμά Άλλο οροπέδιο τα Πέντε Αλώνια σχηματίζεται στο ανατολικό ndash κεντρικό τμήμα του νομού κοντά στο Μέτσοβο

Ο ορεινός όγκος του νομού Ιωαννίνων συγκροτείται κυρίως από ασβεστόλιθους και φλύσχη που ευνοούν τη δημιουργία περίεργων γεωλογικών σχηματισμών και σπηλαίων όπως το σπήλαιο των Ιωαννίνων και των Πραμάντων αλλά και άλλων καρστικών φαινομένων όπως το ldquoβάραθρο της Προβατίναςrdquo κοντά στο Πάπιγκο Μεταξύ των ορεινών όγκων δημιουργούνται μικρές εύφορες πεδιάδες μακρόστενες κοιλάδες και απότομα φαράγγια όπως το φαράγγι του Αώου και η περίφημη χαράδρα του Βίκου

23 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

231 Ποτάμια

Ο νομός διασχίζεται από ποταμούς πλούσιους σε νερά και ομοιόμορφη σχετικώς παροχή γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές Το νομό Ιωαννίνων διαρρέουν οι ποταμοί Άραχθος Αώος Βοϊδομάτης Καλαμάς Λούρος και Αχέροντας που πηγάζουν από τους ορεινούς όγκους ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί χειμαροπόταμοι Ο Άραχθος από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου με μήκος 143 χλμ διασχίζει το ανατολικό τμήμα του νομού και κατευθύνεται στον Αμβρακικό κόλπο Στα νερά του χύνονται οι παραπόταμοι Ζαγορίτικος Βάρδας Μετσοβίτικος και Καλαρρύτικος Το βόρειο τμήμα του διαρρέει ο Αώος με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη που μετά από μια απόσταση 68 χλμ μπαίνει στο Αλβανικό έδαφος και χύνεται στην Αδριατική θάλασσα Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις) ο οποίος νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς δυτικά ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στο νομό Θεσπρωτίας Άλλος ποταμός ο Αχέρων τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου Τέλος ο ποταμός Λούρος πηγάζει από τον Τόμαρο και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο

Εικόνα 24 Ποταμός Βοϊδομάτης

Εικόνα 25 Πέτρινη γέφυρα στο Βοϊδομάτη

232 Λίμνες

Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων δηλαδή η αρχαία Ελλοπία με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 75 χλμ πλάτος 5 χλμ και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη ndash έλος Λαψίστας) που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση

Εικόνα 26 Λίμνη Παμβώτιδα

Άλλες μικρότερες λίμνες όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι) η τεχνητή λίμνη του Αώου στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη σε υψόμετρο 2100μ συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής

Εικόνα 27 Η Δρακολίμνη

233 Υδρολογικές λεκάνες

Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου του Καλαμά του Άραχθου του Λούρου του Αχέροντα του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων

Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρχλμ βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρχλμ μέσης στάθμης 470 μ μέγιστο βάθος 108 μ και μέσο βάθος 423 μ Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου της Μπάφρας και του Κουτσελιού Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (010 m3sec) της Αμφιθέας (010 m3sec) του Σαντινίκου (036 m3sec) της Κρύας (043 m3sec) και της Τούμπας (032 m3sec) Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0185 m3sec) της Λαψίστας (0005 m3sec) της Ελεούσας (0038 m3sec) και του Αγ Ιωάννη (0025 m3sec)

Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 6: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Εικόνα 24 Ποταμός Βοϊδομάτης

Εικόνα 25 Πέτρινη γέφυρα στο Βοϊδομάτη

232 Λίμνες

Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων δηλαδή η αρχαία Ελλοπία με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 75 χλμ πλάτος 5 χλμ και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη ndash έλος Λαψίστας) που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση

Εικόνα 26 Λίμνη Παμβώτιδα

Άλλες μικρότερες λίμνες όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι) η τεχνητή λίμνη του Αώου στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη σε υψόμετρο 2100μ συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής

Εικόνα 27 Η Δρακολίμνη

233 Υδρολογικές λεκάνες

Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου του Καλαμά του Άραχθου του Λούρου του Αχέροντα του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων

Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρχλμ βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρχλμ μέσης στάθμης 470 μ μέγιστο βάθος 108 μ και μέσο βάθος 423 μ Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου της Μπάφρας και του Κουτσελιού Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (010 m3sec) της Αμφιθέας (010 m3sec) του Σαντινίκου (036 m3sec) της Κρύας (043 m3sec) και της Τούμπας (032 m3sec) Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0185 m3sec) της Λαψίστας (0005 m3sec) της Ελεούσας (0038 m3sec) και του Αγ Ιωάννη (0025 m3sec)

Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 7: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Άλλες μικρότερες λίμνες όπως η Ζαραβίνα (στο δρόμο προς Δελβινάκι) η τεχνητή λίμνη του Αώου στα βουνά του Μετσόβου και η Δρακόλιμνη στην Τύμφη σε υψόμετρο 2100μ συμπληρώνουν τη φυσική γεωγραφία της περιοχής

Εικόνα 27 Η Δρακολίμνη

233 Υδρολογικές λεκάνες

Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες του υδατικού διαμερίσματος του νομού είναι του Αώου του Καλαμά του Άραχθου του Λούρου του Αχέροντα του Δρίνου και η κλειστή λεκάνη των Ιωαννίνων

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων

Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρχλμ βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρχλμ μέσης στάθμης 470 μ μέγιστο βάθος 108 μ και μέσο βάθος 423 μ Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου της Μπάφρας και του Κουτσελιού Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (010 m3sec) της Αμφιθέας (010 m3sec) του Σαντινίκου (036 m3sec) της Κρύας (043 m3sec) και της Τούμπας (032 m3sec) Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0185 m3sec) της Λαψίστας (0005 m3sec) της Ελεούσας (0038 m3sec) και του Αγ Ιωάννη (0025 m3sec)

Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 8: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Καλαμά Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας Κρύας και Λαψίστας

Λεκάνη Αώου

Ο ποταμός Αώος πηγάζει από την Πίνδο εισέρχεται σε αλβανικό έδαφος και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα Το συνολικό του μήκος είναι 260 χλμ και από αυτά τα 70 χλμ είναι σε ελληνικό έδαφος Η μέση παροχή του ποταμού στα σύνορα είναι 52 m3sec (χωρίς τον Σαραντάπορο) Οι κυριότεροι παραπόταμοι του είναι ο Σαραντάπορος που πηγάζει από το Γράμμο και από τα Βόρεια του Σμόλικα και ο Βοϊδομάτης που πηγάζει από τα νότια της Τύμφης Η μέση παροχή του Αώου και του Σαραντάπορου στα σύνορα είναι 70 m3sec Η συνολική έκταση της λεκάνης είναι 2154 τετρχλμ Λειτουργεί υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στις πηγές του Αώου μέσω του οποίου εκτρέπεται ποσότητα 15 m3sec στον Άραχθο Στη λεκάνη του ποταμού Αώου εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές είτε στην κοίτη του είτε στους παραποτάμους του

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Αρένων 025 Ανούκα 011

Ισβόρου 052 Αγ Τριάδα 012

Καβάσιλων 008 Γκαστρωμένη 180

Πυζαριάς 010 Νέλες 033

Αρβινίτα 003 Φτέρη 021

Μαγούλα 009 Βωβού 022

Αλάκος 004 Κλειδωνιάς 034

Πίνακας 21 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αωού

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 9: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Λεκάνη Καλαμά

Ο ποταμός Καλαμάς πηγάζει από το όρος Δούσκο και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό του μήκος είναι 115 χλμ και η μέση και μέγιστη παροχή του στην θέση Κιοτέκι είναι 65 και 75 μ3s αντίστοιχα Η συνολική έκταση της λεκάνης του είναι 1800 τετρχλμ και στο σύνολο (99) της ανήκει σε ελληνικό έδαφος Το μέγιστο υψόμετρο της είναι 2198 μ Παραπόταμοι του Καλαμά είναι ο Σμόλιτσας η Τύρια ο Γορμός ο Μέζερος ο Βελτσιστικός ο Κούτσης η Μπανιά η Λαγκαβίστα και το Καλπακιώτικο ρέμα Μέσα στη λεκάνη του Καλαμά υπάρχει η λίμνη Τζαραβίνα έκτασης 22 τετρ χλμ μέσης στάθμης 455 μ και μέσου βάθους 35 μ Στην λεκάνη του Καλαμά οδηγούνται μέσω της σήραγγας Λαψίστας οι απορροές της κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων Η σήραγγα Λαψίστας εκβάλλει στον παραπόταμο Βελτσίστικο που συμβάλλει στον Καλαμά κοντά στο ΣουλόπουλοΣτη λεκάνη του ποταμού Καλαμά εμφανίζονται οι παρακάτω καρστικές πηγές στην κοίτη του ποταμού ή των παραποτάμων του

Πηγή Παροχή m3sec

Πηγή Παροχή m3sec

Βρύσες 0027 Καστρί Βελλά 0097

Σπύρου Μπαϊτα

0069 Χαβούζι 0076

Καλπάκι 0055 - Χρυσοράχη 0102

- Μ Βελλά 0289 - Μαυρονέρι 0221

Ριάχοβο 0088 Πιτσινάρα 0027

- Κληματιά 1245 - Λίθινο 0101

- Κοκκινόχωμα

0253 - Μύλοι 0074

Γκουρμούτση 1750 Κεφαλόβρυσο 0300

Τσεραβίνα 0377 Γκλάβα 0694

Λίμνη 0322 Σιταριά 0504

Κοχλιοί 0058 Ιερομνήμη 0277

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 10: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Σουλόπουλο 0285 Λίστας 1120

Άσπρα Πηγάδια

0583 Αναβρυστικά 0905

Νεράιδα 0138 Κακάβι 0177

Ανακολη 0630 Ηγουμενίτσα 0112

Πίνακας 22 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Καλαμά

Λεκάνη Άραχθου

Ο ποταμός Άραχθος εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο Ο Ζαγορίτικος ο Βάρδας ο Μετσοβίτικος και ο Καλλαρίτικος είναι οι πιο σημαντικοί παραπόταμοι του στο νομό Ιωαννίνων Οι πηγές τους είναι το Μιτσικέλι ο Κουκουρούτζος το όρος Λάκμος και τα όρη Αθαμανών αντίστοιχα Στο μέρος που συνεχίζει στο νομό Άρτας έχει κατασκευασθεί το φράγμα Πουρναρίου δημιουργώντας τεχνητή λίμνη που επηρεάζει το υδατικό καθεστώς Η παροχή του ποταμού ανέρχεται σε 22 m3sec στη γέφυρα Τσιμόβου 39 m3sec στη γέφυρα Πλάκας 105 m3sec στη γέφυρα Γκόγκου και 685 m3sec στο φράγμα Πουρναρίου

Ανατολικά του ποταμού υπάρχουν δύο πηγές του Αγ Γεωργίου Γλυκόριζου (030 m3sec) και της Περάνθης (020 m3sec) Στο καρστικό σύστημα Λάκμου ndash Τζουμέρκων οι πηγές που υπάρχουν είναι

Πηγή Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80) Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Ανθοχώρι 0240 Ματσούκι 0033

Κιπήνα 0063 Στεφάνια 0133

Μέγα Πλαϊ 0169 Μύλοι 0125

Σκάλα Αράπη 0084 Βλαχιώτη 0302

Πίνακας 23 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Άραχθου

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 11: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Λεκάνη Αχέροντα

Η υδρολογική λεκάνη του Αχέροντα έχει συνολική επιφάνεια 795 τετρ χλμ Ο ποταμός Αχέροντας πηγάζει νότια του όρους Τόμαρου και δυτικά του όρους Σουλίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος Το συνολικό μήκος του ποταμού είναι 52 χλμ Στη μέση της διαδρομής του στη Γλυκή η μέση παροχή ανέρχεται σε 125 m3sec Αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Πρέβεζας και Θεσπρωτίας αλλά κυρίως βρίσκεται στον πρώτο

Στη λεκάνη του ποταμού εμφανίζονται μια σειρά από καρστικές πηγές που εμφανίζονται στην κοίτη του ποταμού ή τους παραποτάμους του και είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Γλυκή 123 Χόχλας 138

Στρούνι 014 Αμμουδιά 015

Αγ Δονάτος 033 Μποστανιά 005

- Κρυσταλοπηγή

008 Αγ Ιωάννης 060

- Αμπουλάς 075 Πλαταριά 032

- Κορώνης 545

Πίνακας 24 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Αχέροντα

Λεκάνη Λούρου

Ο ποταμός Λούρος πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων αλλά το κυρίως τμήμα του βρίσκεται στους νομούς Πρέβεζας και Άρτας Η επιφάνεια της λεκάνης του είναι 925 τετρ χλμ και περιλαμβάνει 4 υπολεκάνες η πρώτη ανάντι του υδροηλεκτρικού φράγματος της ΔΕΗ (365 τετρ χλμ) η δεύτερη ανάντι της γέφυρας της Πέτρας (520 τετρ χλμ) και τις υπολεκάνες Θεσπρωτικού (175 τετρ χλμ) και Ζαλόγγου (90τετρ χλμ) που συμβάλλουν με τον ποταμό κατάντη της

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 12: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

γέφυρας Πέτρας Η μέση παροχή στις θέσεις φράγμα ΔΕΗ και γέφυρα Πόρου είναι 165 m3sec και 245 m3sec αντίστοιχα

Οι κυριότερες πηγές που εμφανίζονται κατά μήκος του ποταμού Λούρου (και των οποίων οι μετρήσεις των παροχών είναι συστηματικές) είναι

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

Πηγή

Παροχή m3sec

(καλοκαίρι rsquo80)

- Εμίν-Αγά 050 - Μελιγγών 016

- Βουρού (Τέροβου)

060 - Μουσιωτίτσας

043

- Κουκλεσίου 006 - Κερασόβου 060

- Συκιές 012 - Βαθύ 160

- Ομορφάδες 060 - Αγ Γεωργίου 283

- Κεφαλόβρυσου -Παιδόπολης

007 - Κεφαλόβρυσου ndash Πριάλας

009

- Ν Κερασούντας

007 - Καμπή 083

- Σκάλα 320 - Χανόπουλου 370

- Πριάλα 060

Πίνακας 25 Καρστικές πηγές της λεκάνης του ποταμού Λούρου

Η παροχή του ποταμού μετριέται από το ΙΓΜΕ σε 7 σημεία και από τη ΔΕΗ σε 1 σημείο Τα σημεία από Βορρά προς Νότο είναι Τέροβο (050m3sec) Ομορφάδα (365m3sec) Βουλιάσα (220m3sec) Αγ Γεώργιος (640m3sec) Ζήτα (330m3sec) Φράγμα ΔΕΗ (165m3sec) Κλεισούρα (250m3sec) και Πέτρα (245m3sec)

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 13: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Λεκάνη Δρίνου

Ο ποταμός Δρίνος πηγάζει δυτικά από το όρος Κασιδιάρης και της Νεμέρτσκας και το μήκος του σε ελληνικό έδαφος είναι 40 χλμ ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε αλβανικό όπου και συμβάλλει στον ποταμό Αώο Η έκταση της λεκάνης είναι 254 τετρχλμ και η μέση παροχή του στα σύνορα είναι 9 m3sec

234 Ιαματικές πηγές

Ο Ιαματικός τουρισμός που αποτελεί μια σύνθετη μορφή τουρισμού (όπου οι τουρίστες-πελάτες συνδυάζουν τις διακοπές με θεραπευτικούς σκοπούς) δεν είναι ανεπτυγμένος στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ οι ανακηρυγμένες και λειτουργούσες πηγές στην Ήπειρο είναι τέσσερις τα Λουτρά Καβάσιλων και οι ατμούχες πηγές Αμάραντου του Δ Κόνιτσας καθώς και οι ιαματικές πηγές Χανόπουλου και Παλιοσάραγα στην περιοχή των Δ Βλαχέρνας και Πρέβεζας αντίστοιχα οι οποίες είναι τοπικής εμβέλειας με ελλειμματικές υποδομές Θα πρέπει να τονιστεί όμως ο μεγάλος αριθμός των μη ανακηρυγμένων ιαματικών πηγών που υπάρχουν στο σύνολο της Περιφέρειας και κατά κύριο λόγο στον νομό Ιωαννίνων και Άρτης

Ανακηρυγμένες και Λειτουργούσες

Πηγή Θέση Οικισμός Δήμος Νομός

Αμαράντου Λουτρά Αμάραντος Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Λουτρά Καβάσιλα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Χανόπουλο Λουτρά Χανόπουλο Βλαχέρνας Αρτας

Παλιοσάραγα Λουτρά Πρέβεζας Πρέβεζας Πρέβεζας

Μη Ανακηρυγμένες

Βρωμονέρι Παλιορόγκα Χιονάδων Μαστοροχωρίων Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Λουτρά Πυξαριάς (2)

Λουτρά Πυξαριάς Αγ Βαρβάρα Κόνιτσας Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 14: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Σιντάντερο Σιντάντερο Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Γέφυρα Χασάνη Παλαιοσέλλιον Κόνιτσας Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Μιρμιντός Βρυσοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Βρωμονέρι Λουτούρι Ηλιοχώριον Τύμφης Ιωαννίνων

Νέλες Νέλες Κλειδωνιά Κόνιτσας Ιωαννίνων

Αλμυρά Αλμυρά Λιβιάχοβο Σελλών Ιωαννίνων

Κόντρα Κόντρα Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Αλμυρόβρυση Αχούρια Κοκκινιά Φιλιατών Θεσπρωτίας

Καλπάκι Καλπάκι Φασκομηλιά Συβοτών Θεσπρωτίας

Πλαταριά Γρόπα Πλαταριά Συβοτών Θεσπρωτίας

Βρωμονέρι Μπασιούλα Κουκουλιά Αγνάντων Αρτας

Ράτσα Ράτσα Ραμιά Αγνάντων Αρτας

Βρωμονέρι Αλωνάκι Ανεμορράχη Αθαμανιάς Αρτας

Βρωμονέρι Στρογγυλόκαμπος Ελάτη Τετραφυλλίας Αρτας

Λουτρό Οικ Πέρδικα Μηλιανά Τετραφυλλίας Αρτας

Χουλιαρά Πέρα Σεσι Ανω Καλεντίνη

Ηρακλείας Αρτας

Σκλήθρα Χαλκόρρεμα Μελατών

Μακρινιάδα Πέτα Αρτας

Κάτω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Ανω Μπάνη Μπάνες Λουτρότοπος Αράχθου Αρτας

Κάτω Γλώσσα

Αρε Λιαμπιτ Αμμουδιά Φαναρίου Πρέβεζας

Πίνακας 26 Ιαματικές πηγές Περιφέρειας Ηπείρου

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 15: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

24 ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ηπειρωτικό υγρό και τραχύ Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα

Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 61degC και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους ndash 99 degC ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40degC Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες κυμαινόμενες μεταξύ 1000-1200 χλστ στα χαμηλά έως 2000 χλστ στα ορεινά Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση

25 ΣΕΙΣΜΟΙ

251 Γεωλογικά ndash Γεωτεκτονικά Χαρακτηριστικά

Στη γεωτεκτονική δομή του διαμερίσματος συμμετέχουν κατά κύριο λόγο σχηματισμοί της Αδριατικοϊονίου ζώνης και της ζώνης Πίνδου Στο βόρειο και ανατολικό τμήμα λεκάνης Αώου συναντούμε και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος και στην υπολεκάνη του Σαραντάπορου τους σχηματισμούς της μεσοελληνικής αύλακας (ψαμμίτες πολυγενή κροκαλοπαγή μάργες) Στο νότιο ανατολικό τμήμα εμφανίζεται και η ζώνη Γαβρόβου στα όρη του Βάλτου

Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική και πελαγική ιζηματογένεση παλαιογεωγραφικά διακρίνεται σε τρεις υποζώνες την εσωτερική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) και εξωτερική (δυτική) Στο σύνολό της εφιππεύει δυτικά στη ζώνη Παξών

Η τεκτονική της χαρακτηρίζεται από μία σειρά επάλληλων μεγάλων αντικλίνων και συγκλίνων γενικής διεύθυνσης που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα το πάνω στο άλλο και προς τα δυτικά Οι άξονές τους παρουσιάζουν γενικά μια διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ που νοτιότερα κάμπτονται και γίνονται ΒΒΔ-ΝΝΑ και ΒΒΑ-ΝΝΔ

Η στρωματογραφική ακολουθία της Ιονίου ζώνης είναι η ακόλουθη

bull Εβαποριτική σειρά και τριαδικά λατυποπαγή (περμο ndash τριαδικό)

bull Ανθρακική σειρά (ανώτερο τριαδικό ndash ανώτερο Ηώκαινο)

bull Φλύσχης αδιαίρετος (ανωτ Ηώκαινο ndash Ακουϊτάνιο)

Η Εβαποριτική σειρά παρουσιάζεται με τους γύψους και τα κοιτάσματα ανυδρίτη Οι γύψοι εμφανίζονται σε πολλές περιοχές (Φιλιππιάδα Βρυσέλα

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 16: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Ηγουμενίτσα περιοχή Παρακαλάμου στον άνω ρου Καλαμά λεκανοπέδιο Ιωαννίνων Αχέροντας κα) Κυρίως εμφανίζονται κατά μήκος των μεγάλων ρηγμάτων και εφιπεύσεων Τα κοιτάσματα του ανυδρίτη δεν εμφανίζονται επιφανειακά αλλά εντοπίσθηκαν στο αντίκλινο του Ξηροβουνίου σε γεωτρήσεις Τα τριαδικά λατυποπαγή είναι ο σχηματισμός που κατά κανόνα συνοδεύει τον γύψο και αποτελείται από λατύπες μαύρων δολομιτιωμένων ασβεστολίθων μέσα σε ένα αργιλικό συνδετικό υλικό

Η ανθρακική σειρά αποτελείται από Δολομίτες και δολομιτιωμένους ασβεστολίθους (αν τριαδικό ndash μέσο Λιάσιο) Εμφανίζονται κυρίως στην εξωτερική Ιόνιο ζώνη (στην Τύμφη) Ασβεστολίθους Σινιών και Παντοκράτορα (νόριο ndash μεσο Λιάσιο) Συμπαγείς και άστρωτους λευκότεφρους νηριτικής φάσης Το πάχος τους φτάνει και τα 1000 μ και έχουν σημαντική εξάπλωση στην λεκάνη Λούρου στα όρη Σουλίου Σχιστόλιθους μα Ποσειδώνιες (αν Λιάσιο ndash Δογγέριο) Ασβεστολίθους Βίγλας (αν Ιουρασικό ndash ανωτ Κρητιδικό) ασβεστόλιθοι με πυριτιακές ενστρώσεις και πρασινωπούς αργίλους στα κατώτερα τμήματα Εμφανίζονται σε όλη την επικράτεια και το πάχος τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις (το μέγιστο φτάνει και τα 900 μ)Ασβεστολίθους ανωτ Σενωνίου έχουν μεγάλη εξάπλωση στο Ξηροβούνι στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και στον άνω ρου του ΚαλαμάΑσβεστολίθους Ηωκαίνου λεπτοπλακώδεις μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι με πυριτιακούς κονδύλους Πάχος από 250 ndash 450 μ Εμφανίζονται σε εκτεταμένες περιοχές του αντικλίνου του Αράχθου στην Τύμφη και στο Δούσκο

Αδιαίρετος φλύσχης εναλλαγές ιλυωδών μαργών και μεσόκοκκων έως χονδρόκοκκων ψαμμιτών Το πάχος του φλύσχη είναι μεγάλο τέτοιο που σε μεγάλα σύγκλινα υπερβαίνει τα 3000 μ

Τη λιθολογική στήλη της Ιονίου συμπληρώνουν οι κυανές μάργες του Βουρδιγαλίου και τα λιμναία πλειοκαινικά ιζήματα (ψαμμούχοι άργιλοι)

Η ζώνη Ωλονού- Πίνδου παρουσιάζεται στις ανατολικές περιοχές (Αθαμανικά όρη Λάκμος) χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα των ζωνών Πελαγονικής και Γαβρόβου διακρίνεται παλαιογεωγραφικά σε τρεις υποζώνες την Υπερπινδική (ανατολική) αξονική (ενδιάμεση) την εξωτερική (δυτική) που κύρια μας ενδιαφέρει Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική πυριτική κλαστική) και από στρωματογραφική άποψη παρουσιάζει την παρακάτω διάθρωση

bull Κλαστικοί τριαδικοί σχηματισμοί

bull Εναλλαγές ανθρακικών ndash πυριτικών σχηματισμών Αν Τριαδικό ndash Σενώνιο

bull Μεταβατικά στρώματα Μαιστριχτίου ndash Παλαιοκαίνου

bull Φλύσχης Αν Ηωκαίνου

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 17: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Από τεκτονική άποψη η ζώνη της Ωλονού ndash Πίνδου στην περιοχή μελέτης εμφανίζεται σαν ένα τεκτονικό κάλυμμα επωθημένο πάνω στην Ιόνια ζώνη Τα τεκτονικά λέπια εμφανίζονται απωθημένα το ένα στο άλλο με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά με άξονες διεύθυνσης από Β-Ν ως ΒΒΔ-ΝΝΑ χαρακτηριστικές τεκτονικές δομές είναι οι ορεινοί όγκοι των Τζουμέρκων και το Περιστέρι

Οι οφιόλιθοι που καταλαμβάνουν τον κύριο όγκο του Μαυροβουνίου του Σμόλικα και του Γράμμους βρίσκονται επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου πιθανώς Ιουρασικής ηλικίας με υπερβασικό κύριο χαρακτήρα των πετρωμάτων τους

Η ζώνη Γαβρόβου χαρακτηρίζεται σαν ύβωμα που είχε συνεχή νηριτική ιζηματογένεση Στην περιοχή εμφαίνεται στρωματογραφικά με δυο ενότητες των ανθρακικών σχηματισμών του ορεινού όγκου του Γάβροβου και του Φλύσχη στη ανατολική πλαγιά των βουνών του Βάλτου Η ενότητα στο σύνολό της αποτελεί ένα αντίκλινο με άξονα ΒΒΔ-ΝΝΑ και χαρακτηρίζεται από μια βαρειού τύπου τεκτονική

252 Σεισμολογικά Χαρακτηριστικά

Ο Ν Ιωαννίνων σύμφωνα με το παρακάτω διάγραμμα ως επί τω πλείστον ανήκει στην κατηγορία II όπως αυτές χωρίστηκαν ύστερα από πρόταση των τεσσάρων σεισμολογικών φορέων της χώρας (Τομέας Γεωφυσικής και Γεωθερμίας Πανεπιστημίου Αθηνών Τομέας Γεωφυσικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών)

Η αναμενόμενη επιτάχυνση για την κατηγορία ΙI σε συνάρτηση με τη μέση περίοδο επανάληψης δίνεται από τη σχέση

Logym = 0277 logTm + 1579 (Κατηγορία II)

Με βάση τη σχέση αυτή για μέσες περιόδους επανάληψης α) Tm = 60 έτη και β) Tm = 1000 έτη δίνονται οι τιμές των παραμέτρων της εδαφικής σεισμικής κίνησης (Iγmum)

α) για Τm = 60 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 67 012 10

Πίνακας 27

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 18: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

β) για Τm = 1000 έτη

Ζώνη Ι γm

(g)

υm

(cmsec)

II 80 026 27

Πίνακας 28

Στα Ιωάννινα υπάρχει σεισμολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου Αθηνών και στην ευρύτερη περιοχή στην Κοζάνη Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει εγκαταστήσει σταθμούς στην Ηγουμενίτσα και τη Φλώρινα

Οι 4 κατηγορίες (IV III II I) ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας στις οποίες χωρίστηκε ο ελληνικός χώρος φαίνονται στο παρακάτω σχήμα

Εικόνα 28

253 Στρωματογραφία εδάφους

Η Ήπειρος γεωτεκτονικά ανήκει στην Αδριατρικοϊόνιο ζώνη Στο μέσο Ιουρασικό η αδριατικοϊόνιος αύλακα διαχωρίζεται σε τρία επιμήκη τμήματα όπου εναποτίθενται Ammonitico Rosso και σχιστόλιθοι με ποσειδώνιες Στο ανώτερο

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 19: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

Ιουρασικό η ιζηματογένεση ενοποιείται και αρχίζει η εναπόθεση του σχηματισμού της βίγλας στις αρχές του Τιθωνίου

Στη συνέχεια έχουμε την εναπόθεση των ασβεστολίθων του Ανώτερου Σενωνίου που βασικά χρησιμοποιούνται σήμερα στην μαρμαρική τέχνη Πρόκειται για μια εναλλαγή στρώσεων μικριτικού λεπτοστρωματώδη ασβεστόλιθου πελαγικής ιζηματογένεσης και μικρολατυποπαγούς ασβεστόλιθου όπου επικρατούν θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης Το γεγονός αυτό σημαίνει πως στην περιοχή είχαμε τουρβιδιτικά ρεύματα (ρεύματα πυκνότητας) τα οποία μετέφεραν και εναπόθεταν τα υλικά από το ύβωμα του Γαβρόβου στην Ιόνιο ζώνη Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρευμάτων αυτών είναι η παρατηρούμενη κατακόρυφη βαθμιαία κατανομή σύμφωνα προς την οποία σκελετικοί κρύσταλλοι μεγαλύτερου σχετικά μεγέθους διατάσσονται στη βάση ενός στρώματος ενώ πλησιάζοντας προς την οροφή το μέγεθός των μικραίνει συνεχώς

Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής ως εξής

bull Τα τύπου laquoΤσινίraquo (ασβεστολουτίτες)

Πρόκειται για στιφρούς ομογενείς λιθογραφικούς λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κελυφοειδή θραύση χρώμα υπόλευκο μέχρι μπεζ δενδρίτες από οξείδια του μαγγανίου και πολλά φλεβίδια ασβεστίτη συνήθως κάθετα στη στρώση Τα μεταφερμένα θραύσματα απολιθωμάτων είναι πολύ μικρού μεγέθους

bull Τα μικρολατυποπαγή (ασβεσταρενίτης)

Πρόκειται για μεσο-παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους με θραύσματα απολιθωμάτων νηριτικής και υφαλογενούς ιζηματογένεσης και intraclasts Τα μικρολατυποπαγή αυτά στοιχεία συνδέονται με μικριτικό υλικό με άφθονα τρηματοφόρα Παρουσιάζουν επίσης ταξιθέτηση του υλικού σφαιροειδή ή ωοειδή ασβεστιτικά κρυσταλλικά σώματα (ανακρυσταλλωμένα μικροαπολιθώματα) και άφθονους στυλόλιθους

bull Τα laquoΡιγωτάraquo

Πρόκειται για ένα λαμινώδες πέτρωμα Στην κατηγορία αυτή των ασβεστολίθων παρατηρούνται λαμίνες (μιλλιμετρικές) πλούσιες σε μικριτικό υλικό να

εναλλάσσονται με λαμίνες Το φαινόμενο αυτό γίνεται αντιληπτό και μακροσκοπικά λόγω της διαφοράς του χρώματος των

Σχεδόν στην οροφή του σχηματισμού της laquoβίγλιraquo εντοπίζεται ο φωσφορούχος ορίζοντας Αποτελείται από εναλλαγές ανθρακικών και

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα

Page 20: Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα Ιωαννίνων

κερατολιθικών στρώσεων Το πάχος της ζώνης αυτής είναι διάφορο από περιοχή σε περιοχή δίχως να είναι μικρότερο των τριών και μεγαλύτερο των δέκα μέτρων

Η αρχή της εναποθέσεως των εναλλαγών του μεταλλοφόρου ορίζοντα ακολουθεί μια πρασινόχρωμη αργιλική στρώση (20-50εκ) στο υλικό της οποίας οι χημικές αναλύσεις που γίνανε δώσανε αμελητέες περιεκτικότητες πεντοξειδίου του φωσφόρου

Ο ορίζοντας αποτελείται από λεπτές εναλλαγές στρώσεων φωσφορούχου ασβεστόλιθου στείρου λευκού ασβεστόλιθου και κερατολίθου Οι εναλλαγές αυτές δεν έχουν μια κανονικότητα ούτε και οι επαναλήψεις τους είναι σταθερές Πάντα όμως οι φωσφορούχες στρώσεις κυρίως στα κατώτερα στρώματα υπερισχύουν των άλλων δυο Η μέση περιεκτικότητα σε P2O5 εξαρτάται εκτός των άλλων και από το περιεχόμενο σε στείρο ασβεστόλιθο και κερατόλιθο

Το πάχος του φωσφορούχου σχηματισμού δεν είναι σταθερό και μεταβάλλεται από 3-10 μέτρα Ειδικά στην περιοχή Κολωνιάτο κυμαίνεται στα 6-8 μέτρα