1

ΝΕΡΟ

Θ ΠΛΑΣΙΚΘ ΡΤΠΑΝΘ ΣΘ ΘΑΛΑΑ

2

ΝΕΡΟ Πλθροφορίεσ για τον Εκπαιδευτικό

Η Πλαςτικι Ρφπανςθ ςτθ Θάλαςςα

Σο πλαςτικό κάνει τθ ηωι ευκολότερθ. Χρθςιμοποιοφμε πλαςτικά ποτιρια ςε γιορτζσ και τα

πετάμε μετά τθν πρϊτθ χριςθ με τθ ςκζψθ ότι ευτυχϊσ δε χρειάηεται να τα πλφνουμε μετά

τθν αποχϊρθςθ των καλεςμζνων μασ. Μποροφμε να μεταφζρουμε με αςφάλεια το πλαςτικό

μασ μπουκαλάκι νεροφ γιατί δε φοβόμαςτε μθ ςπάςει, ακόμα και αν μασ πζςει κάτω.

Μεταφζρουμε ψϊνια και προϊόντα ςε μια πλαςτικι ςακοφλα και δε φοβόμαςτε ότι μπορεί να

μασ ςκιςτεί. Σο πλαςτικό κάνει πιο βολικι τθ ηωι μασ.

Αλλά δυςτυχϊσ αυτζσ οι ιδιότθτεσ ανκεκτικότθτασ και ςτακερότθτασ είναι οι ίδιεσ που

κακιςτοφν το πλαςτικό τόςο τοξικό και επικίνδυνο για τθ φφςθ. Σο πλαςτικό είναι

ανκρωπογενζσ υλικό που καταςκευάηεται από ορυκτά ζλαια και δεν ανικει ςτο οικοςφςτθμα.

Κανζνασ οργανιςμόσ δεν το καταναλϊνει και γι’ αυτό αν πεταχτεί ςτα ςκουπίδια δεν

εξαφανίηεται ποτζ. Όςο μικρά κι αν είναι τα ςωματίδια που το αποτελοφν, θ Γθ δεν μπορεί

ςε καμία περίπτωςθ να το… χωνζψει. Σο πλαςτικό μζνει για πάντα. Ζχει ειςβάλλει ςτθν

τροφικι μασ αλυςίδα και τϊρα μπορεί να βρεκεί μζςα ςχεδόν ςε όλουσ μασ.

Αλλά και με τθν ανακφκλωςθ;

Δυςτυχϊσ, θ επανάκτθςθ και ανακφκλωςθ πλαςτικοφ απαιτεί τθ δαπάνθ τεράςτιασ ενζργειασ

αλλά και χρθμάτων, γι’ αυτό και εκτιμάται πωσ μόνο το 2% του ςυνολικοφ πλαςτικοφ τελικά

ανακυκλϊνεται και παίρνει πάλι τθν αρχικι του μορφι. Θ παραγωγι του πλαςτικοφ είναι

πολφ φκθνι διαδικαςία και ζχει πολφ μικρό βάροσ, γι’ αυτό και είναι τόςο φκθνι θ μεταφορά

του ςε μεγάλεσ ποςότθτεσ. Άρα είναι πιο εφκολο να χρθςιμοποιιςει κάποιοσ νζο πλαςτικό και

να πετάξει ςτθ χωματερι το χρθςιμοποιθμζνο. Μόνο που αυτό το πλαςτικό που καταλιγει

ςτισ χωματερζσ, ςφντομα προκαλεί διαρροζσ, πράγμα που διευκολφνει τθ μεταφορά του ςτα

υπόγεια υδάτινα ρεφματα και τελικά τθν κατάλθξι του ςτθ κάλαςςα.

Μια νζα μελζτθ που ανακοινϊκθκε ςτο Παγκόςμιο Οικονομικό Φόρουμ το 2016 προβλζπει

πωσ το 2050, οι κάλαςςεσ του κόςμου κα περιζχουν μεγαλφτερο ποςοςτό (κατά βάροσ)

πλαςτικϊν απορριμμάτων απ’ ότι ψάρια. Σο πλαςτικό μεταβάλλει το περιβάλλον μασ

απειλϊντασ τθν ευηωία και τθ μακροπρόκεςμθ υγεία του πλανιτθ μασ-και το 2050 είναι πιο

κοντά απ’ ότι πιςτεφουμε.

Σι γίνεται με το χαρτί;

Μιπωσ κα ζπρεπε να ςτραφοφμε ςε χάρτινα ποτιρια για τα πάρτυ μασ και χάρτινεσ ςακοφλεσ

μεταφοράσ για τα ψϊνια μασ; Σο χαρτί είναι βιοδιαςπϊμενο και μπορεί εφκολα να

διαςπαςτεί χωρίσ να προκαλζςει κακό. Αλλά οφτε το χαρτί είναι το τζλειο υλικό. Σο

3

πρόβλθμα με το χαρτί είναι ότι πρζπει να κοποφν δζντρα για να φτιαχτεί, δζντρα που μασ

δίνουν κακαρό αζρα και ςπίτια ςε διάφορα ηϊα μεταξφ άλλων. Επίςθσ, χρθςιμοποιείται πολφ

καφςιμο για τθ δθμιουργία χαρτιοφ και τθ μεταφορά του από το ζνα μζροσ ςτο άλλο κακότι

είναι πολφ πιο βαρφ από το πλαςτικό.

Και με το ατςάλι και το φφαςμα;

Αντίκετα με το πλαςτικό, που δεν μπορεί να αποςυντεκεί πλιρωσ και δεν μπορεί να

ανακυκλωκεί επιτυχϊσ, το ατςάλι είναι 100% ανακυκλϊςιμο και χωρίσ να χάνει τθν

ποιότθτά του. Είναι επίςθσ κακαρό, αςφαλζσ και ανκεκτικό. Σο ατςάλι επίςθσ απαιτεί

ενζργεια και καφςιμο για τθν παραγωγι και τθ μεταφορά του, αλλά τα ατςάλινα ποτιρια και

τα ατςάλινα καλαμάκια μποροφν να επαναχρθςιμοποιθκοφν.

Θ περίπτωςθ των υφαςμάτινων τςαντϊν ζναντι χάρτινων ι πλαςτικϊν είναι παρόμοια. Μια

τςάντα που είναι φτιαγμζνθ από μθ τοξικό υλικό απαιτεί καφςιμο για να παραχκεί αλλά

αποτελεί τθν καλφτερθ επιλογι γιατί είναι επαναχρθςιμοποιιςιμθ. Και το καλφτερο είναι πωσ

αν ποτζ πεταχτεί ι χακεί, μπορεί να απορροφθκεί ι να χωνευκεί απόλυτα από τθ Γθ!

Σα 2Ε +2Α -Αρνιςου, Ελάττωςε, Επαναχρθςιμοποίθςε, Ανακφκλωςε

Ελαχιςτοποιϊντασ το πλαςτικό μιασ χριςθσ και μειϊνοντασ τθν ποςότθτα απορριμμάτων που

δθμιουργοφμε, με το να επαναχρθςιμοποιοφμε και να ανακυκλϊνουμε, διαςϊηουμε τουσ

πόρουσ τθσ Γθσ, ζτςι ϊςτε οι ίδιοι οι πόροι να δθμιουργιςουν νζουσ πόρουσ. Επίςθσ

μειϊνοντασ ςθμαντικά τθν ποςότθτα του πλαςτικοφ παράγονται λιγότερεσ εκπομπζσ αερίων

κερμοκθπίου, άρα και λιγότεροσ "βρϊμικοσ άνκρακασ" ςτον αζρα. Μια ακόμη νίκη για την

Ομάδα Μαχητών κατά του Άνθρακα!

4

Περιγραφι δραςτθριοτιτων που κα διεξαχκοφν ςτο βιωματικό μαηί με τθν Ομάδα Μαχθτϊν Σίτλοσ Βιωματικοφ προγράμματοσ

"Πλαςτικι βουτιά"

Μακθςιακά Αποτελζςματα - τόχοι

Να κατανοιςουν το ρόλο των καλαςςϊν ωσ ςθμαντικό βιότοπο και τθν απαραίτθτθ παρουςία ποικίλων καλάςςιων οργανιςμϊν για τθν υγεία του πλανιτθ. Να καταγράψουν τθν αξία τθσ κάλαςςασ ωσ προσ τα κοινωνικά και οικονομικά οφζλθ των ανκρϊπων. Να γνωρίηουν τισ κφριεσ επιπτϊςεισ τθσ ρφπανςθσ τθσ κάλαςςασ από τα πλαςτικά. Να ευαιςκθτοποιθκοφν για τουσ κινδφνουσ που απορρζουν από τθν δικι μασ απερίςκεπτθ χριςθ πλαςτικϊν αντικειμζνων και τθν κακι διαχείριςθ των ςκουπιδιϊν μασ. Να προτείνουν λφςεισ για τθν προςταςία τθσ κάλαςςασ και των οργανιςμϊν που βαςίηονται πάνω ςε αυτι. Επιπλζον, να κατανοοφν ότι μικρζσ, κακθμερινζσ αλλαγζσ ςτισ ςυνικειεσ του κακενόσ, βοθκοφν ουςιαςτικά ςτθν επίλυςθ του προβλιματοσ τθσ πλαςτικισ ρφπανςθσ, παρζχοντάσ τουσ ζτςι τθ δυνατότθτα να διαμορφϊςουν τθ δικι τουσ ςυμπεριφορά. Να κατανοιςουν τθ ςθμαςία τθσ παρατιρθςθσ, τθσ ςυνεργαςίασ, τθσ προϊκθςθσ κοινϊν αξιϊν και τθσ δθμιουργίασ νζων προτφπων, τρόπων ηωισ και ατομικϊν, ομαδικϊν (οικογζνεια, ςχολείο) και κοινωνικϊν ςυμπεριφορϊν, με ςκοπό τθν αποτελεςματικι προςταςία του περιβάλλοντοσ.

Δραςτθριότθτεσ & Μζκοδοι

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 1 Θεατρικό για το ρόλο των καλαςςϊν και τισ επιπτϊςεισ των ςκουπιδιϊν.

Παρουςίαςθ των αρχθγϊν CB ςτουσ μακθτζσ. ιμερα είναι μαηί μασ θ Γουάντα θ οποία ζχει δυνάμεισ Νεροφ. Αυτό ςθμαίνει ότι γνωρίηει τι χρειάηεται να κάνει κάποιοσ για να προςτατεφςει τθ Θάλαςςα. Ιδεο-κφελλα - ςε 5 ομάδεσ οι μακθτζσ λζνε λζξεισ που τουσ ζρχονται ςτο νου για τθ Θάλαςςα. Μετά φτιάχνουν μια παγωμζνθ εικόνα ςχετικι με τθ κάλαςςα. Α) Μουςικι παντομίμα «Ευεξία ςτθ κάλαςςα» τρϊνουμε όλοι μαηί τθ Θάλαςςα, ζνα μπλε πανί μπροςτά μασ. Δίνουμε καρτζλεσ με φωτογραφίεσ ηϊων τθσ κάλαςςασ ςτα παιδιά. Σο κάκε παιδί

5

τοποκετεί ζνα ηϊο ςτο νερό. Κλείνουμε τα μάτια τουσ και θ Γουάντα τα κακοδθγεί μζςω visualization να φανταςτοφν ότι είναι τα καλάςςια ηϊα που ζβαλαν ςτο νερό. Σθν ϊρα που κλείνουν τα μάτια θ/ο "Ε" πετάει ςτθ κάλαςςα καρτζλεσ με ςκουπίδια και ζνα μπουκάλι με κάποιο μινυμα βοικειασ από τα ηϊα. Ανοίγουν τα μάτια τα παιδιά διαβάηουν το μινυμα. Ηθτοφν από τα παιδιά να αναφζρουν προβλιματα που πιςτεφουν ότι μπορεί να αντιμετωπίηουν τα ηϊα από τθν πλαςτικι ρφπανςθ. Λζτε να ιταν ο γλάροσ? Θ φάλαινα? ..δείχνοντασ τισ φωτογραφίεσ. "Σι μπορεί να λζει ο γλάροσ?" ρωτάμε τα παιδιά. Γ) Προςομοίωςθ «Παγίδευςθ των Θαλάςςιων Ζϊων» Όλα τα παιδιά παίρνουν ζνα λαςτιχάκι και τουσ ηθτιζται να το μπλζξουν ςε δυο δάχτυλά τουσ και αργότερα να το ξεμπλζξουν, χωρίσ όμωσ να χρθςιμοποιοφν τα χζρια ι τουσ αντίχειρζσ τουσ. Σα παιδιά ςυηθτοφν για τισ επιπτϊςεισ που αντιμετωπίηουν τα καλαςςοποφλια (ι άλλα καλάςςια ηϊα) που μπλζκονται ςτα δίχτυα ι ςε άλλα μεγάλα κομμάτια πλαςτικοφ (επιπτϊςεισ ςτθν κίνθςθ, ςτο φαγθτό, ςτο κυνιγι για τροφι, ςτθν αναπαραγωγι και ςτθν αναπνοι). Βλζπουν ζνα βίντεο μικροφ μικουσ ςχετικό με «Σισ πθγζσ και τισ επιπτϊςεισ των καλάςςιων απορριμμάτων» (3.20) https://www.youtube.com/watch?v=017bBeXhYz4&t=205 για να ενθμερωκοφν για τισ πθγζσ αλλά και για τισ επιπτϊςεισ των απορριμμάτων ςτα καλάςςια ηϊα και τουσ ανκρϊπουσ. Οι αρχθγοί τθσ Ομάδασ εξθγοφν πωσ ο περιςςότεροσ κόςμοσ δεν γνωρίηει τισ επιπτϊςεισ που μπορεί να ζχουν οι κακθμερινζσ τουσ πράξεισ. Μία προςωπικι ιςτορία… Εργαςία για το ςπίτι "Σο ταξίδι ενόσ ςκουπιδιοφ" Δίνονται ςτοιχεία και αποδείξεισ για τουσ κινδφνουσ των ηϊων τθσ κάλαςςασ από τα ςκουπίδια. Επίςθσ, ρωτοφν τα παιδιά αν κάνουν κάτι για να προςτατζψουν τον βιότοπο τουσ (ζτςι ϊςτε να αποςπάςουν απαντιςεισ) και τα επιβραβεφουν για αυτό.

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 2

Κακοδθγοφμενθ Ομαδικι υηιτθςθ, Κακαριςμόσ Παραλίασ και Καταγραφι παρατθριςεων (φυλλάδιο, πίνακασ,) Α) Ομαδικι ςυηιτθςθ «Σι μποροφμε να κάνουμε;» Οι αρχθγοί τθσ Ομάδασ κζτουν το ηιτθμα του να βοθκά ι όχι κανείσ τα καλάςςια ηϊα, για να ενκαρρφνουν τα παιδιά να ςκεφτοφν τρόπουσ και να προτείνουν ςυγκεκριμζνεσ δράςεισ για να λφςουν το κζμα αυτό -"Πόςτερ- Ζνα τθν Θμζρα και Όρκοσ " Β) Προςομοίωςθ "Κακαριςμόσ τθσ Παραλίασ και Παρατθριςεισ" ε ομάδεσ, τα παιδιά παροτρφνονται να μαηζψουν τα ςκουπίδια που είναι πεταμζνα ςτθν προςομοιωμζνθ κάλαςςα. Μαηεφουν όλα τα ςκουπίδια και τα κζτουν ςε κατθγορίεσ, ϊςτε να καταμετριςουν πόςα μάηεψαν από το

6

κάκε είδοσ. Οι αρχθγοί τθσ Ομάδασ μαηεφουν τα δεδομζνα όλων των παιδιϊν και μεταφζρουν τα ποςά αυτά ςε ζναν πίνακα, δείχνοντάσ τουσ πϊσ μποροφν να φτιάξουν ζνα γράφθμα των αποτελεςμάτων τουσ. Σο κάκε παιδί αργότερα φτιάχνει το γράφθμα τθσ ομάδασ του.

φντομο Διάλειμμα– Ψωμί και φροφτο ςε χάρτινθ ςυςκευαςία(βλζπουμε τι δοχείο χρθςιμοποιοφν τα παιδιά για να πίνουν). Σο καταγράφουμε για δικι μασ χριςθ.

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 3 Γριγορθ κυταλοδρομία Ανακφκλωςθσ Σα παιδιά ρωτϊνται τι να κάνουν με τα ςκουπίδια που μάηεψαν. Αναφερόμαςτε ςτο κζμα τθσ Ανακφκλωςθσ, μακαίνοντασ ςτα παιδιά τι μπορεί να τοποκετθκεί ςτον μπλε κάδο και τι ςτουσ κοινοφσ πράςινουσ κάδουσ. Οι αρχθγοί τότε, μζςω ενόσ παιχνιδιοφ ταχφτθτασ, κα μάκουν ςτα παιδιά τι πρζπει να απορριφκεί/ανακυκλωκεί ςτον μπλε και τι ςτον πράςινο κάδο.

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 4 " Πρόλθψθ"

1) Ο αρχθγόσ τθσ Ομάδασ ενκαρρφνει τα παιδιά να ςκεφτοφν απαντιςεισ ςτο παραπάνω κζμα.

2) Μαηί με τα παιδιά, ςυηθτοφν για τισ εξισ ζννοιεσ «Ανακυκλϊνω, Μειϊνω, Επαναχρθςιμοποιϊ» αλλά και τθν ζννοια του "Αρνοφμαι" τθ χριςθ του πλαςτικοφ μιασ χριςθσ χρθςιμοποιϊντασ εναλλακτικά οικολογικά προϊόντα. Οι αρχθγοί δείχνουν τισ δικζσ τουσ πρακτικζσ και εναλλακτικζσ (πχ. Τφαςμάτινεσ τςάντεσ αντί για πλαςτικζσ, μεταλλικά καλαμάκια και ποτιρια αντί για πλαςτικά κτλ)

7

8) ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 5 9) Πλαςτικι Τπόςχεςθ

ε ζναν κφκλο, κρατϊντασ ο ζνασ το χζρι του άλλου, τα παιδιά υπόςχονται ςτθ Μθτζρα Γθ και δεςμεφονται να τθν κρατοφν κακαρι και μακριά από τθν πλαςτικι ρφπανςθ : τα παιδιά ενκαρρφνονται να ςυνειςφζρουν με προςωπικζσ δράςεισ για να ςϊςουν τθ Γθ μασ από τθν ρφπανςθ αυτι. υμμάηεμα ερβίρεται κακαρό νερό και δίνονται ανοξείδωτα μπουκάλια και πάνινεσ τςάντεσ.

Περιγραφι προαιρετικϊν δραςτθριοτιτων για υλοποίθςθ μζςα ςτθν τάξθ υπό τθν κακοδιγθςθ του εκπαιδευτικοφ Σίτλοσ

"Σο πλαςτικό αποτφπωμά μου"

Μακθςιακά Αποτελζςματα - τόχοι

Σα παιδιά ςυνειδθτοποιοφν πόςο πολφ πλαςτικό υπάρχει ςτθν κακθμερινι τουσ ηωι, κάνοντασ τθ δικι τουσ εικοςιτετράωρθ προςωπικι μελζτθ, με ςκοπό να παρατθριςουν τισ κακθμερινζσ τουσ ςυνικειεσ. Επιπλζον, κατανοοφν ότι μικρζσ, κακθμερινζσ αλλαγζσ ςτισ ςυνικειεσ του κακενόσ, βοθκοφν ουςιαςτικά ςτθν επίλυςθ του προβλιματοσ τθσ πλαςτικισ ρφπανςθσ, παρζχοντάσ τουσ ζτςι τθ δυνατότθτα να διαμορφϊςουν τθ δικι τουσ ςυμπεριφορά. Για να κατανοιςουν τθ ςθμαςία τθσ παρατιρθςθσ, τθσ ςυνεργαςίασ, τθσ προϊκθςθσ κοινϊν αξιϊν και τθσ δθμιουργίασ νζων προτφπων, τρόπων ηωισ και ατομικϊν, ομαδικϊν (οικογζνεια, ςχολείο) και κοινωνικϊν ςυμπεριφορϊν, με ςκοπό τθν αποτελεςματικι προςταςία του περιβάλλοντοσ.

Δραςτθριότθτεσ και μζκοδοι

ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ 1 "24ωρθ Προςωπικι Μελζτθ πάνω ςτο πλαςτικό μίασ χριςθσ και Λφςεισ" Κάκε μακθτισ κα πραγματοποιιςει μία προςωπικι μελζτθ, ςχετικι με τθ χριςθ πλαςτικοφ που κάνει ο ίδιοσ ςτο ςπίτι. Θα ςυμπλθρϊςουν τον ακόλουκο πίνακα για κάκε τμιμα τθσ θμζρασ τουσ, τα πλαςτικά αντικείμενα με τα οποία ιρκαν ςε επαφι ι απλϊσ χρθςιμοποίθςαν (π.χ. θλεκτρικζσ ςυςκευζσ, tablet, κτλ) και κατά πόςο αυτά τα αντικείμενα αποτελοφνται από πλαςτικό μίασ χριςθσ ι όχι.

Ώρα τθσ Ημζρασ Πλαςτικά Μίασ Χριςθσ?

8

Αντικείμενα Ναι ι Όχι

Ετοιμαςία για το ςχολείο

τθν τάξθ

Απογευματινζσ δραςτθριότθτεσ

Πριν τον βραδινό φπνο

Σα παιδιά κα φζρουν αυτό το ςυμπλθρωμζνο φυλλάδιο ςτθν τάξθ και κα το μοιραςτοφν, ζτςι ϊςτε ο δάςκαλοσ να καταγράψει μερικά επιλεγμζνα παραδείγματα πλαςτικοφ. Ο δάςκαλοσ κα μποροφςε να αναφζρει μερικά αντικείμενα-ζκπλθξθ που τα παιδιά ίςωσ δεν ζχουν ςκεφτεί (π.χ. παποφτςια, τςίχλεσ, ροφχα, πάνεσ). Θα υπολογίςουν τθν αναλογία τθσ χριςθσ πλαςτικοφ μίασ χριςθσ και του πλαςτικοφ πολλϊν χριςεων. Οι μακθτζσ κα ςυηθτιςουν τον αντίκτυπο των πλαςτικϊν μίασ χριςθσ ςτθ καλάςςια ηωι, ςυμπεριλαμβανομζνων τθσ ανακεϊρθςθσ τθσ μοίρασ των τριϊν φιαλϊν ςτο βίντεο "Πλαςτικι Βουτιά". τθ ςυνζχεια κα χωριςτοφν ςε ομάδεσ, ϊςτε να ςκεφτοφν τρόπουσ για να μειϊςουν τα ςτοιχεία μιασ χριςθσ ςτθ λίςτα τουσ και να βρουν πρακτικζσ λφςεισ. Θ τάξθ τότε κα αρχίςει να ςυγκεντρϊνει τισ ιδζεσ τθσ ςε μια αφίςα Σοπ-10 Καλφτερθσ Πρακτικισ για τθν τάξθ (βλζπε παρακάτω για δείγμα δεκαλόγου). 1. Πείτε ΟΧΙ ςτα πλαςτικά καλαμάκια μιασ χριςθσ. Πίνετε από το ποτιρι ι από πολλαπλϊν χριςεων πλαςτικό ι ανοξείδωτο χάλυβα. 2. Πείτε ΟΧΙ ςτισ πλαςτικζσ ςακοφλεσ μίασ χριςθσ. Προτιμιςτε ςακοφλεσ από φφαςμα, χαρτί ι πλαςτικό πολλαπλισ χριςθσ. 3. Πείτε ΟΧΙ ςτισ πλαςτικζσ φιάλεσ μιασ χριςθσ. Προτιμιςτε ανοξείδωτο χάλυβα ι πολλαπλισ χριςθσ πλαςτικό. 4. Παρατιςτε τθν ΣΙΧΛΑ! Προτιμιςτε τθ φυςικι μαςτίχα Χίου. 5. Αγοράςτε χφμα! Αποφφγετε τισ ατομικζσ ςυςκευαςίεσ ςνακ. Κάκε μακθτισ μετά κα διαλζξει από τον δεκάλογο των Καλφτερων Πρακτικϊν αυτιν που του ταιριάηει περιςςότερο. τθ ςυνζχεια, μποροφν να δθμιουργιςουν μια μίνι εκςτρατεία γφρω από αυτό, διακοςμϊντασ τςάντεσ τθσ Ομάδασ Μαχθτϊν κατά του Άνκρακα, με εικονογραφιςεισ ι ςχετικά ςυνκιματα.