Κ

ΑΛ

ΟΥ

ΜΕ

ΝΟ

Υ Ε

ΛΕ

ΥΘ

ΕΡ

ΙΑ -

ΓΕ

ΡΕ

ΝΣ

ΚΑ

ΚΡ

ΑΣ

ΙΜΙΡ

Α

ΜΟ

ΥΡ

ΛΑ

Σ Δ

ΗΜ

ΗΤ

ΡΗ

Σ-

ΑΡ

ΜΑ

ΣΗ

Σ Λ

ΕΑ

ΝΔ

ΡΟ

Σ

20

12

-20

13

ΤΟ

ΝΕ

ΡΟ

ΠΗ

ΓΗ

ΖΩ

ΗΣ

Ο ρόλος του νερού στον πολιτισμό 4 ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 2

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στην Ερευνητική Εργασία (Project) που αφορά το νερό,

σχηματίσαμε μια τετραμελή ομάδα που αποτελείται από τους

μαθητές:

1. Καλουμένου Ελευθερία

2. Μουρλάς Δημήτρης

3. Γιερένσκα Κρασιμίρα

4. Αρμάσης Λέανδρος

Με σκοπό να διερευνήσουμε τα παρακάτω υποθέματα:

α) Πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν λόγω του νερού

β) Νερό στη λογοτεχνία και στη ποίηση

γ) Πολιτισμός και θρησκεία

Στόχος της εργασίας μας είναι:

Να ενημερώσουμε τους ανθρώπους για τον καθοριστικό

ρόλο που έπαιξε το νερό στην ανάπτυξη των πολιτισμών,

αλλά και στην λογοτεχνία, την τέχνη και τη θρησκεία

γενικότερα.

Να ενεργοποιήσουμε το πνεύμα και τις ευαίσθητες πτυχές

του κάθε ανθρώπου, έτσι ώστε να είναι σε θέση να

καταλάβει τη χρησιμότητα που προσφέρει το νερό, όχι μόνο

στην απλή επιβίωση, αλλά γενικότερα στην ανάπτυξη του

ανθρώπινου είδους και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Γιατί το νερό από τα βάθη των αιώνων συντέλεσε θετικά

στην ανάπτυξη πολλών αρχαίων πολιτισμών και έπαιξε

καθοριστικό ρόλο σε πολλούς τομείς, όπως στην οικονομία,

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 3

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

το εμπόριο, την επικοινωνία μεταξύ των λαών, αλλά και

στην ποίηση, τη λογοτεχνία και τη θρησκεία.

Να παροτρύνουμε τον κάθε αναγνώστη αυτής της εργασίας

να διαφυλάξει σαν κόρη οφθαλμού τη μοναδικότητα του

νερού, το οποίο αποτελεί ανεκτίμητο θησαυρό για το

ανθρώπινο είδος, με αναλλοίωτη αξία που δε χάνεται με το

πέρασμα των χρόνων.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 4

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Το νερό έπαιξε σημαντικό ρόλο στο πολιτισμό και στην ανάπτυξη κάποιων ,

συνέβαλλε και κατέχει κύριο ρόλο στη θρησκεία καθώς περιέχεται στη

λογοτεχνία και στη ποίηση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

Νερό, η πηγή των πολιτισµών

Οι σηµαντικότεροι πολιτισµοί γεννήθηκαν κοντά στο νερό. Ιδιαίτερα, στη

Μεσόγειο το νερό έπαιξε σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση των πολιτισµών. Οι

δρόµοι των ποταµών και των θαλασσών προµήθευαν στις ανθρώπινες

κοινωνίες όχι µόνο νερό για τις καλλιέργειες και µέσα διατροφής, αλλά κι έναν

ασφαλή κι εύκολο δρόµο για τις µετακινήσεις, το εµπόριο, τις ανταλλαγές

προϊόντων, αλλά και την επικοινωνία µεταξύ των ανθρώπων, των λαών, των

πολιτισµών! Ο Αιγυπτιακός πολιτισµός συνέδεσε τη ζωή του µε τον ποταµό

Νείλο, ο πολιτισµός της Μεσοποταµίας µε τον Τίγρη και τον Ευφράτη, ο

ελληνικός πολιτισµός µε τα πλούσια παράλια…

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ

ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η σημασία του νερού ως αστείρευτη πηγή ζωής αναγνωρίστηκε από τα πανάρχαια χρόνια απ' όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Οι μεγάλοι αρχαίοι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου, της Κίνας και της Ινδίας στήριξαν την ανάπτυξή τους στο νερό των ποταμών Τίγρη, Ευφράτη, Νείλου, Κίτρινου ποταμού, Γάγγη και Ινδού. Αλλά και ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός αναπτύχθηκε κοντά στο νερό (Αιγαίο - Μεσόγειος).

Πηγή:(nero-gefyra.politismon.blogspot.com)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 5

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ

Η αρχαία Μεσοποταμία

Μεσοποταμία ονομάστηκε για πρώτη φορά από τους Αρχαίους Έλληνες η

χώρα την οποία διαρρέουν δύο μεγάλοι ποταμοί ο Τίγρης ανατολικά – και ο

Ευφράτης δυτικά. Η Μεσοποταμία ήταν χώρα γεωργική. Η οικονομία της

στηριζόταν στην καλλιέργεια της γης

Η περιοχή αυτών των δύο ποταμών αποτέλεσε την κοιτίδα σπουδαίων

πολιτισμών – Σουμερίων, Ακκαδίων, Βαβυλωνίων, Ασσυρίων κ.ά. – που

οργανώθηκαν στην αρχή σε πόλεις και στη συνέχεια σε μεγάλα γεωγραφικά

κράτη.

ΣΟΥΜΕΡΙΟΙ

Οι Σουμέριοι ήταν αρχαίος ιστορικός λαός, οι οποίοι ήκμασαν περίπου μεταξύ

του 3000 και 1500 π.Χ. Θεωρούνται οι πρώτοι κάτοικοι του Σουμέρ (ή

Σουμερίας), μιας περιοχής στη νότια Μεσοποταμία που εκτείνεται μεταξύ του

Τίγρη, του Ευφράτη και του Περσικού Κόλπου.

Ο Σουμεριακός πολιτισμός ήταν ο πρώτος υψηλού επιπέδου πολιτισμός. Οι

Σουμέριοι είχαν αναπτύξει τη γεωργία, τη ναυτιλία και το εμπόριο, και ένα

σύστημα λογιστικής. Σημαντικά επιτεύγματα είναι η επίλυση των

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 6

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

συγκρούσεων των τοπικών κοινωνιών για το πόσιμο νερό, τα κτήματα και η

ρύθμιση του εμπορίου..

Ανακάλυψαν τον τροχό και τον χρησιμοποίησαν για την άρδευση της γης.

Προχώρησαν στον υπολογισμό των καλλιεργήσιμων εκτάσεων.

Ανέπτυξαν εμπορικές σχέσεις με άλλους λαούς.

Πηγή :(Βιβλίο μαθητή,Ιστορια Α΄Λυκείου)

(el.wikipedia.org/wiki/Σουμέριοι)

ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ

Η Βαβυλώνα, ήταν αρχαία περίφημη πόλη που για ολόκληρους αιώνες ήταν η πρωτεύουσα του Βαβυλωνιακού κράτους. Ήταν κτισμένη πάνω στις δύο όχθες του ποταμού Ευφράτη, προς τα νότια της σημερινής Βαγδάτης

Οι Βαβυλώνιοι εκτός από το υψηλό επίπεδο πολιτισμού που είχαν αναπτύξει οι κάτοικοι της άλλος ένας παράγοντας που έπαιξε ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής ήταν τα εύφορα εδάφη και το εύκρατο κλίμα που επικρατούσε λόγω της παρουσίας των δύο ποταμών του Τίγρη και Ευφράτη στην περιοχή. Έτσι η Βαβυλωνία εξελίχθηκε σε ένα πολύ πλούσιο και ισχυρό κράτος με κέντρο την

πόλη της Βαβυλώνας.

Πηγή: (βιβλίο μαθητή, Ιστορία Α΄ Λυκείου)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 7

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΑΣΣΥΡΙΟΙ

Χάρτης του Ασσυριακού κράτους μεταξύ 9ου και 7ου π.Χ. αιώνα.

Η Ασσυρία ηταν αρχαία χώρα Βασίλειο της Μεσοποταμίας στην κοιλάδα του Τίγρη που έλαβε την ονομασία της από την αρχική πόλη-κράτος Ασσούρ, που έφερε το όνομα του ομώνυμου θεού. Η περιοχή αυτή, όπου σήμερα βρίσκεται το ΒΑ Ιράκ, είναι μεγάλη χαμηλή πεδιάδα με μικρούς λόφους και διαρρέεται από τον ποταμό Τίγρη και τους παραποτάμους του. Τα άφθονα νερά και το καλό κλίμα έκαναν και στην αρχαιότητα τον τόπο αυτόν από τις πιο γόνιμες χώρες της Ασίας.

Πηγή :(el.wikipedia.org/wiki/Ασσυρία)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 8

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Ο ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στην Αίγυπτο, στην εύφορη κοιλάδα του Νείλου, αναπτύχθηκε ένας από τους σημαντικότερους πολιτισμούς της Ανατολικής Μεσογείου. Την Αίγυπτο, που ο Ηρόδοτος αποκαλεί «το δώρο του ποταμού», διασχίζει από Νότο προς Βορρά ο ποταμός Νείλος σχηματίζοντας μία στενή εύφορη κοιλάδα στο μέσο ερήμων και, λίγο πριν την εκβολή του στη Μεσόγειο, το πλατύ, γόνιμο Δέλτα του Νείλου. Έχει μια μακριά και πολύπλοκη πληθυσμιακή ιστορία λόγω της γεωγραφικής της χωροθέτησης στα σταυροδρόμια πολλών κύριων πολιτιστικών περιοχών: της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Σαχάρας και της Ανατολικής Αφρικής.. Η ζωή στην Αίγυπτο ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το Νείλο και τις πλημμύρες του . Η άρδευση των χωραφιών και η συντήρηση των αυλακιών ήταν μια επίπονη και συνεχής εργασία που δίδαξε τη συνεργασία στους κατοίκους, αλλά δημιουργούσε και την ανάγκη της επίβλεψης του κράτους. Στη γόνιμη από τον ποταμό αιγυπτιακή γη καλλιεργούνταν εκτός από το σιτάρι και το κριθάρι, το λινάρι, τα οπωροφόρα δένδρα και τα κηπευτικά. Οι Αιγύπτιοι στις όχθες του Νείλου μάζευαν πάπυρους και λωτούς. Σε επίπεδο οικογενειακής

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 9

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

παραγωγής κατασκεύαζαν ένα είδος μπίρας από τη ζύμωση κριθαρένιου ψωμιού. Ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία αλλά και το ψάρεμα στα νερά του ποταμού. Η βάση της οικονομίας στην Αίγυπτο ήταν η γεωργία. Η συστηματική οργάνωσή της ήταν κάτω από την άμεση επίβλεψη του κράτους, δηλαδή του φαραώ. Βασιλικοί υπάλληλοι παρακολουθούσαν τις γεωργικές εργασίες και συγκέντρωναν από τη συγκομιδή το ποσοστό που ανήκε στο φαραώ. Το εμπόριο βασιζόταν στην εξαγωγή του πλεονάσματος των παραγόμενων στην Αίγυπτο αγαθών, όπως δημητριακών, παπύρου, ή πρώτων υλών, όπως χρυσού, και στην εισαγωγή υλών που έλειπαν από τη χώρα, όπως ξυλείας, χαλκού, αργύρου κ.ά.

Ο Χαπί, μερικές φορές Χαπύ ,ήταν η θεοποίηση στην Αιγυπτιακή μυθολογία

της ετήσιας πλημμύρας του Νείλου, της οποίας τα πλούσια αποθέματα ιλύς τα

οποία εναπόθετε στις όχθες του ποταμού, επέτρεψαν στους αρχαίους

Αιγυπτίους να καλλιεργούν σπαρτά. Το όνομα του σημαίνει Αυτός που τρέχει,

πιθανόν αναφορά στο ρεύμα του Νείλου. Κάποιοι από τους τίτλους του Χαπί

ήταν Κύριος των Ψαριών και των Πουλιών των Βάλτων και Κύριος του

Ποταμού που Φέρνει Βλάστηση. Η συχνή του απεικόνιση είναι ως άντρα με

μεγάλη κοιλιά που φοράει ύφασμα που καλύπτει τα γεννητικά του όργανα, με

μακριά μαλλιά και στήθη που μοιάζουν με γυναικεία που κρέμονται.

Η ετήσια πλημμύρα του Νείλου συχνά αναφερόταν ως Ο ερχομός του Χαπί.

Καθώς η πλημμύρα εξασφάλισε γόνιμο έδαφος σε μια περιοχή που κατά τα

άλλα ήταν έρημος, ο Χαπί, ως προστάτης της, συμβόλιζε τη γονιμότητα.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 10

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Πηγή :(www.namuseum.gr/collections/egypt/e_culture-gr.html)

(el.wikipedia.org/wiki/Αίγυπτος)

(Βιβλίο μαθητή, Ιστορία Α΄ Λυκείου)

ΦΟΙΝΙΚΕΣ

Χάρτης Φοινίκης.

Οι Φοίνικες ή Σιδώνιοι ήταν αρχαίος λαός, όπου έζησε στα βόρεια

της Χαναάν, στις παραλιακές πεδιάδες του σημερινού Λιβάνου. Κατά τον

Ηρόδοτο προήλθαν από την Ερυθρά θάλασσα και εγκαταστάθηκαν στη

λεγόμενη Φοινίκη γύρω στο 2000 π.Χ. Η Φοινίκη ήταν ένας χώρος με

μεγάλη στρατιωτική και εμπορική σημασία. Αποτελούσε το μοναδικό

πέρασμα που συνέδεε τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο. Εκεί κατέληγαν οι

χερσαίοι εμπορικοί δρόμοι των λαών της Ασίας και άρχιζαν οι θαλάσσιοι

δρόμοι της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Η γεωγραφική θέση της

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 11

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

χώρας και η φυσική διαμόρφωση της περιοχής προσδιόρισαν χωρίς

αμφιβολία την ιστορική τύχη των κατοίκων της. Περιορισμένες σε έκταση

εύφορες κοιλάδες ανοίγονταν προς τη θάλασσα, όπου υπήρχαν ασφαλή

λιμάνια.

Οι Φοίνικες ως πολιτισμός ήκμασαν από το1200 π.Χ. έως το 900 π.Χ.,

διάστημα στο οποίο εξαπλώθηκαν σε όλη τη Μεσόγειο,

ιδρύοντας αποικίες και ασχολούμενοι με το εμπόριο. Οι πόλεις Τύρος,

η Σιδώνα, και η Βύβλος κύριες πόλεις του Φοινικικού πολιτισμού και

εμπορίου, υπάρχουν ακόμα και σήμερα.

Πηγές : (www.el.wikipedia.org/wiki/Φοίνικες)

(Βιβλίο μαθητή, Ιστορία Α΄ Λυκείου)

ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Ο γεωγραφικός χώρος με τους μεγάλους ορεινούς όγκους και τις

περιορισμένες πεδινές εκτάσεις, που διαρρέονται από μικρούς και ορμητικούς

ποταμούς, με την πολυμορφία των ακτών και τα νησιωτικά συμπλέγματα, που

λειτουργούν ως γέφυρες επικοινωνίας, επηρέασε θετικά τη διαμόρφωση της

ζωής. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέβαλαν και οι ήπιες κλιματολογικές

συνθήκες

Στις αρχές περίπου της 3ης χιλιετίας π.Χ. εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή στη ζωή

των κατοίκων του Αιγαίου. Τότε για πρώτη φορά έχουμε εισαγωγή και χρήση

του χαλκού.

Τη μακρά αυτή περίοδο, που οι αρχαιολόγοι ονόμασαν συμβατικά εποχή του

χαλκού (3000/2800/1100 π.Χ.), η πολιτιστική εξέλιξη δεν ήταν ενιαία σε όλες

τις περιοχές του ελληνικού χώρου. Η έρευνα έχει διακρίνει τους ακόλουθους

πολιτισμούς: (1) του βορειοανατολικού Αιγαίου, (2) τον κυκλαδικό, (3)

το μινωικό και (4) τον ελλαδικό, ο οποίος εξελίχθηκε στη συνέχεια στο

μυκηναϊκό πολιτισμό.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 12

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΟΙ ΑΙΓΑΙΑΚΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

Οι πολιτισμοί που γεννήθηκαν στα νησιά του Αιγαίου και στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την εποχή του χαλκού, παρά τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις, παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που οφείλονται στη γεωγραφική θέση, στο γεωλογικό ανάγλυφο και στις πρώτες ύλες που διέθετε η κάθε περιοχή.

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Στη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ. με κέντρα τα νησιά Λήμνο, Λέσβο, Θάσο, Σαμοθράκη αλλά και μεμονωμένες θέσεις στη Θράκη και την ανατολική Μακεδονία αναπτύχθηκε ένας πολιτισμός που παρουσιάζει ομοιότητες με το λεγόμενο τρωικό πολιτισμό της βορειοδυτικής Μ.Ασίας. Το γεωλογικό ανάγλυφο του νησιού ευνόησε την ανάπτυξη μιας γεωργοκτηνοτροφικής οικονομίας με πλεόνασμα στην παραγωγή, πράγμα που δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για ανταλλακτικό εμπόριο. Η Λήμνος φαίνεται ότι από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. ήταν ένας σημαντικός σταθμός των δρόμων μεταφοράς μετάλλων - χαλκού, κασσίτερου, αργύρου – από και προς τον ασιατικό χώρο, μέσω των οποίων πρέπει να διοχετεύθηκε και η γνώση επεξεργασίας τους στον αιγαιακό χώρο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 13

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Χαρακτηριστικά αγγεία του τύπου «δέπας αμφικύπελλο», από την Πολιόχνη της Λήμνου.

Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Σε νησιά των Κυκλάδων - Σύρο, Πάρο, Αντίπαρο, Νάξο, Σίφνο, Μήλο, Αμοργό, Θήρα κ.ά. - κατά την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύχθηκε ένας πρωτότυπος πολιτισμός. Οι μικρές αποστάσεις μεταξύ των νησιών και η γεωγραφική τους θέση στο κέντρο του Αιγαίου υπήρξαν ευνοϊκοί παράγοντες που διευκόλυναν την επικοινωνία και τις επαφές ανάμεσα στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Η οικονομία τους στηριζόταν εν μέρει στη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία και κυρίως στη βιοτεχνία και το εμπόριο. Πρώτοι οι κάτοικοι των Κυκλάδων ναυπήγησαν πλοία, που είχαν τη δυνατότητα να ταξιδεύουν σε ανοικτή θάλασσα.

Τα προϊόντα της βιοτεχνικής τους παραγωγής τα αντάλλασσαν πιθανότατα με γεωργικά, των οποίων η παραγωγή ήταν περιορισμένη στα νησιά. Εκτός από το ανταλλακτικό εμπόριο φαίνεται ότι η οικονομία τους ιδιαίτερα ευνοήθηκε από τις μεταφορές αγαθών άλλων περιοχών, δημιουργώντας έτσι τις βάσεις ενός ισχυρού διαμετακομιστικού* εμπορίου. Εγκαταστάσεις με κυκλαδικό χαρακτήρα έχουν βρεθεί στον ευρύτερο αιγαιακό χώρο, όπως στις ανατολικές ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας και στην Κρήτη, γεγονός που οδηγεί στη σκέψη ότι οι Κυκλαδίτες ανέπτυξαν εκτεταμένη εμπορική δραστηριότητα και κυριάρχησαν στο Αιγαίο κατά την 3η χιλιετία π.Χ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 14

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε την εποχή του χαλκού στην Κρήτη συμβατικά φέρει το όνομα του μυθικού βασιλιά Μίνωα. Η γεωγραφική θέση του νησιού στο κέντρο περίπου της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου μεταξύ τριών ηπείρων, η μορφολογία του εδάφους με τις εύφορες αλλά μικρές πεδιάδες ανάμεσα σε μεγάλους ορεινούς όγκους και το ζεστό κλίμα προσδιόρισαν την οργάνωση της ζωής και την ανάπτυξη πολιτισμού ήδη από τους νεολιθικούς χρόνους.

Η πρώιμη εποχή του χαλκού συμπίπτει έτσι με την προανακτορική περίοδο. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου οι οικισμοί παρουσιάζουν στοιχεία αγροτικής οικονομικής οργάνωσης αλλά και στοιχεία ανάπτυξης εμπορικών σχέσεων με νησιά του Αιγαίου, τις ακτές της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου.

Πηγή: (βιβλίο μαθητή, Ιστορία Α’ Λυκείου)

Πήλινος δίσκος από τη Φαιστό. Στις δύο όψεις του φέρει αποτυπωμένα με σφραγίδα, σύμβολα μιας ιερογλυφικής γραφής. Πρόκειται για το

παλαιότερο μινωικό κείμενο που μας είναι γνωστό (1800 π.Χ.). (Ηράκλειο Κρήτης, Αρχαιολ. Μουσείο)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 15

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Κυριότερα κέντρα του Μυκηναϊκού πολιτισμού μετά το 1450 π.Χ

Με τον όρο Μυκηναϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται ο προϊστορικός πολιτισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1700-1001 Π.Κ.Χ., κυρίως στην κεντρική και νότια ηπειρωτική Ελλάδα. Το επίθετο «μυκηναϊκός» προέρχεται από την πρώτη αρχαιολογική θέση στην οποία εντοπίστηκε, τις Μυκήνες, που αποτελούν και ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του. Κατά την περίοδο ακμής του εξαπλώθηκε και στην Κρήτη, στα νησιά του Αιγαίου και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός εξαπλώθηκε σταδιακά προς νότια και ανατολικά μέσω των θαλάσσιων δρόμων, ώστε για την εποχή ακμής του, το 13ο αι. Π.Χ., να μπορεί να αναγνωριστεί μια ομοιογενής πολιτισμική σφαίρα επιρροής του Μυκηναϊκού Πολιτισμού τουλάχιστον στο χώρο του Αιγαίου, η λεγόμενη «Μυκηναϊκή Κοινή». Τα άφθονα ευρήματα εισηγμένης μυκηναϊκής κεραμικής στα νησιά του Αιγαίου και σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο, καθώς και η ανάπτυξη επιτόπιων απομιμήσεων, δίνουν τα σημαντικότερα στοιχεία. Την κλειστή αγροτική οικονομία των οικισμών της μέσης εποχής του χαλκού ακολούθησε, όπως φαίνεται, μια μορφή οικονομικών σχέσεων βασισμένη στο εμπόριο. Η εμπορική ανάπτυξη, ιδιαίτερα μετά το 1500 π.Χ., ακολούθησε γρήγορους ρυθμούς και είχε ως επακόλουθο την έξοδο των Μυκηναίων στο Αιγαίο

Πηγή :(www.wikipedia.org/wiki/Μυκηναϊκός_πολιτισμός)

(Βιβλίο μαθητή, Ιστορία Α΄Λυκείου)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 16

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Ο "κρατήρας των πολεμιστών", αγγείο μυκηναϊκών χρόνων από τις Μυκήνες

Πινακίδα Γραμμικής Β΄ γραφής από το αρχείο του ανακτόρου του Νέστορα

στη Μεσσηνία

Η "Μυκηναία". Τοιχογραφία με απεικόνιση μάλλον θεάς από το Θρησκευτικό Κέντρο των Μυκηνών. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.:

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 17

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

(Από το 1100 ως το 323 π.Χ.)

Οι πρώτοι αιώνες (11ος-9ος αι. π.Χ.) αποτελούσαν ένα μεταβατικό στάδιο αναστατώσεων, στη διάρκεια τον οποίου τα ελληνικά φύλα μετά από συνεχείς μετακινήσεις απέκτησαν τις μόνιμες εγκαταστάσεις τους στις δύο πλευρές του Αιγαίου.

Ο τόπος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονομική τους ανάπτυξη και την πολιτική τους οργάνωση. Το γεωγραφικό ελλαδικό ανάγλυφο εμπόδισε την ένωση, η θάλασσα όμως αποτέλεσε πηγή ζωής και παράγοντα ευνοϊκό για την εξάπλωσή τους. Άνοιξε νέους ορίζοντες, οδήγησε τους Έλληνες σε άλλες περιοχές εγκατάστασης, άλλοτε μόνιμης και άλλοτε πρόσκαιρης..

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 18

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Η μετανάστευση των ελληνικών φύλων.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 19

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ

Στο διάστημα δύο αιώνων (8ος-6ος αι. π.Χ.) οι Έλληνες εξαπλώθηκαν στον Εύξεινο Πόντο και στη Μεσόγειο. Ίδρυσαν μεγάλο αριθμό αποικιών και ήρθαν σε επαφή με τους γηγενείς πληθυσμούς. Οι εγκαταστάσεις που δημιούργησαν αποτέλεσαν νέες ανεξάρτητες πόλεις-κράτη και όχι προεκτάσεις των μητροπόλεων.

Τα χαρακτηριστικά των ελληνικών κρατών της Δύσης προσδιορίστηκαν κυρίως από τη γεωγραφική θέση, την οικονομική κατάσταση και τις σχέσεις τους με τους λαούς της δυτικής Μεσογείου.

Οι ελληνικές αποικίες της Σικελίας

ΚΑΡΧΗΔΟΝΑ

Οι Φοίνικες, λαός ναυτικός, εξαπλώθηκαν στη Μεσόγειο και ίδρυσαν αποικίες που εξυπηρετούσαν τα εμπορικά τους συμφέροντα. Η σπουδαιότερη αποικία τους ήταν η Καρχηδόνα στη Β. Αφρική, στη θέση της σημερινής Τύνιδας. Η φοινικική παράδοση τοποθετεί την ίδρυση της στα τέλη του 9ου αι. π.Χ. Η γεωγραφική θέση της Καρχηδόνας ευνόησε την οικονομική της ανάπτυξη με αποτέλεσμα να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη δυτική λεκάνη της Μεσογείου.

Πηγή: (Βιβλίο μαθητή, Ιστορία Α΄Λυκείου)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 20

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (1ΟΣ ΑΙ. Π.Χ. - 3ΟΣ ΑΙ. Μ.Χ.)

Ως Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία νοείται το κράτος των αρχαίων Ρωμαίων

(imperium), μετεξέλιξη της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας όταν και οι περισσότερες

εξουσίες συγκεντρώθηκαν στα χέρια ενός ανθρώπου, του Καίσαρα ή

αυτοκράτορα (imperator).

Η επικράτηση της ειρήνης, η καταστολή της πειρατείας, η ανάπτυξη οδικού

δικτύου, η ασφαλής μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών και κυρίως η συνετή

δημοσιονομική πολιτική* των Αντωνίνων είχαν ως αποτέλεσμα την οικονομική

ευημερία των κατοίκων της αυτοκρατορίας. Τέτοια οικονομική ανάπτυξη ποτέ

άλλοτε δε γνώρισε ο αρχαίος κόσμος. Οι γεωργοί επιδόθηκαν απερίσπαστοι

στην καλλιέργεια των πεδινών εκτάσεων της αυτοκρατορίας. Η Αίγυπτος

τροφοδοτούσε με σιτάρι την Ιταλία, ενώ από την Ιταλία εξάγονταν σε μεγάλες

ποσότητες κρασί και λάδι. Κοσμήματα, κεραμικά σκεύη, γυαλικά και υφάσματα

μετακινούνταν από τα λιμάνια της Ανατολής, ενώ πρώτες ύλες, κυρίως

μέταλλα, προέρχονταν από τα μεταλλεία της Ισπανίας, της Βρετανίας και της

Δακίας (σημ. Ρουμανία). Μεγάλα εμπορικά λιμάνια, όπως η Αλεξάνδρεια, η

Όστια (ήταν το λιμάνι της Ρώμης), η Έφεσος. η Ρόδος και άλλα, διευκόλυναν

την οικονομική ανάπτυξη του ρωμαϊκού κόσμου. Στην εμπορική άνθηση,

εξάλλου, συνέβαλε και η σταθερή αξία του ρωμαϊκού νομίσματος.

Πηγή : (el.wikipedia.org/.../Ρωμαϊκή_Αυτοκρατορία)

Πηγή:( Βιβλιο μαθητή, Ιστορία Α’ λυκείου)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 21

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ

ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΣΜΟΣ

Ο κινεζικός πολιτισμός δημιουργήθηκε σε ποικίλα τοπικά κέντρα κατά μήκος

τόσο της κοιλάδας του Κίτρινου Ποταμού όσο και της κοιλάδας του

Ποταμού Γιανγκτσέ στη Νεολιθική Εποχή, με τον Κίτρινο Ποταμό να θεωρείται

ως η κοιτίδα του κινεζικού πολιτισμού. Η Κίνα, η χώρα της κίτρινης φυλής,

ήδη απο τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. παρουσιάζει στοιχεία οργανωμένης

ζωής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Ο γεωγραφικός παράγοντας ήταν και εδώ

καθοριστικός, όπως και στη διαμόρφωση των άλλων αρχαίων πολιτισμών.

Ωστόσο, η γεωγραφική Θέση της χώρας και το γεωλογικό της ανάγλυφο

συνετέλεσαν ώστε να δημιουργηθεί σ' αυτήν ένας πολιτισμός τελείως

ανεξάρτητος από τους άλλους, με δικά του χαρακτηριστικά, που

διατηρήθηκαν σε γενικές γραμμές αναλλοίωτα μέχρι την εποχή μας.. Κατά την

εποχή της δυναστείας των Χαν, ξεκίνησαν και οι γόνιμες εμπορικές επαφές με

τον ελληνορωμαϊκό κόσμο μέσω του δρόμου του μεταξιού, που διέσχιζε την

κεντρική Ασία και έφτανε μέχρι τη Μεσόγειο. Ο «δρόμος του μεταξιού»

δεν ήταν ένας απλός οδικός άξονας που εξυπηρετούσε τη μεταφορά των

μεταξωτών.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 22

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Ήταν ένα δίκτυο εμπορίου μεγάλων αποστάσεων που δημιουργήθηκε ανάμεσα στην Κίνα και τη Δύση. Διέσχιζε τις ασιατικές στέπες και τις ερήμους, συνδέοντας την Κίνα με τις ακτές της Μεσογείου και την Ευρώπη. Μεγάλος αριθμός καραβανιών περνούσε στις ασιατικές αγορές των οάσεων και κατέληγε στα λιμάνια και στις μεγαλουπόλεις της δυτικής Ασίας.

Πηγή : (el.wikipedia.org/wiki

ιστορία_της_Κίνας)

(Βιβλίο μαθητή, Ιστορία Α΄Λυκείου)

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Η ύπαρξη δύο μεγάλων ποτάμιων συστημάτων, τον Ινδού και τον Γάγγη, καθόρισαν την ιστορική πορεία και μέχρι ένα βαθμό τον πολιτισμό των λαών που κατοίκησαν την Ινδία.

Οι πρώτοι καλλιεργητικοί πολιτισμοί της Ν. Ασίας αναπτύχθηκαν στους λόφους του Βαλουχιστάν, στα δυτικά της κοιλάδας του Ινδού, σε ένα ομοιογενές σύνολο που έγινε γνωστό ως πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού. Όπως ήταν φυσικό, η γεωργία αποτέλεσε την κύρια πηγή πλούτου των κατοίκων που έζησαν σ' αυτές τις περιοχές κατά την αρχαιότητα.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 23

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Σταδιακά εξελίχθηκε η βιοτεχνική παραγωγή και το εμπόριο μέσω του οποίου, ιδιαίτερα κατά τον 1ο αι. π.Χ. και 1ο αι. μ.Χ., οι Ινδοί πλούτισαν. Το εμπόριο απέδιδε χρυσό. Στο εσωτερικό, η μεταφορά των εμπορευμάτων γινόταν με ελέφαντες και μέσω ποτάμιων δρόμων. Μεγάλες αγορές στις βορειοδυτικές παρυφές του Ινδού ήταν τα κέντρα απ' όπου ξεκινούσαν τα καραβάνια για τα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε και ο θαλάσσιος δρόμος που μέσω της Αραβικής θάλασσας οδηγούσε στην Ερυθρά

και από εκεί στη Μεσόγειο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο

Το νερό στη θρησκεία

Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του στη γη, ο άνθρωπος κατάλαβε τι σημασία που είχε το νερό για τη ζωή τη δική του αλλά και των άλλων πλασμάτων της. Στις περισσότερες θρησκείες, το νερό αποτελεί το σύµβολο της ζωής, της καθαρότητας, της ψυχικής υγείας. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο το νερό είχε σημαντικό ρόλο σε όλες τις θρησκείες. Για τον ίδιο λόγο οι άνθρωποι έπλασαν πολλούς μύθους και παραδόσεις για το νερό... Το νερό στο Χριστιανισμό: Το καθαρό και διάφανο νερό συνδέθηκε στενά με τη λατρεία του χριστιανισμού. Είναι ο αγιασμός που φυλάμε δίπλα στο εικονοστάσι. Με αυτό μας ραντίζει ο ιερέας στην αρχή κάθε μήνα, στην αρχή της σχολικής χρονιάς και σε κάθε καινούριο ξεκίνημα στη ζωή μας. Ακόμα είναι το νερό του Ιορδάνη, όπου βαπτίστηκε ο Χριστός από τον Ιωάννη το Βαπτιστή, αλλά και το νερό της κολυμπήθρας, που ξεπλένει κάθε νέο χριστιανό από το προπατορικό αμάρτημα. Έτσι , οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύµατος και δέχονται το Άγιασµα της Εκκλησίας µε ευλάβεια, ως κάτι το θαυµατουργό για καλή υγεία.

Λατρευτικές εκδηλώσεις όπου χρησιμοποιείται το νερό στην Εκκλησία

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 24

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Στο Χριστιανισμό: Στην ορθόδοξη εκκλησία , στη γιορτή των Φώτων, το νερό παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην τελετή αγιασμού των υδάτων που γίνεται σε όλους τους ναούς. Επίσης μετά την ταφή του νεκρού, όσοι παρευρίσκονται πλένουν τα χέρια τους σε ένδειξη εξαγνισμού.

Στον Ισλαμισμό: Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα. Πριν από κάθε προσευχή, πλένουν τα χέρια, τα πόδια, τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή διότι θεωρούν το νερό ένα από τα σηµαντικότερα αγαθά. Αυτό επίσης γίνεται και στην ιουδαϊκή θρησκεία.

Στον Ινδουισμό: Οι ινδουιστές θεωρούν τα νερά του Γάγγη ιερά και

μπαίνουν σε αυτά για να θεραπευτούν. Στις όχθες του υπάρχουν

ιερές πόλεις όπου οι πιστοί πάνε να προσκυνήσουν. Οι

προσκυνητές χύνουν επίσης νερό μέσα στο Γάγγη ως προσφορά

στους θεούς τους. Οι ινδουιστές το μήνα Φεβρουάριο ή Μάρτιο

γιορτάζουν την επιστροφή της άνοιξης. Τότε βγαίνουν στους

δρόμους, ανάβουν φωτιές και ραντίζουν ο ένας τον άλλο με σκόνες

ή χρωματισμένο νερό. Οι ινδουιστές επίσης συνήθιζαν να χτίζουν

τους ναούς τους, κοντά σε τόπους όπου επικρατούσε το υγρό

στοιχείο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 25

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30

Έθιμα και Μυθολογία

Το νερό συμμετέχει στα έθιμα του ελληνικού πολιτισμού καθώς

αποτελεί μερός της μυθολογίας. Το γεγονός ότι υπήρχε θεός του

νερού δηλώνει τη σημερινή εποχή ότι το νερό κατείχε ιερή θέση

και από τα παλαιότερα χρόνια.

Έθιµα

Στην Ελλάδα, σε αρκετές περιοχές, οι άνθρωποι ακολουθούν έθιµα

µε το νερό, τα οποία νιώθουν ότι θα τους εξασφαλίσουν υγεία και

ευτυχία. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς σε αρκετές περιοχές, οι

άνθρωποι συνηθίζουν να πηγαίνουν στις δηµόσιες βρύσες, για να

γεµίσουν τις στάµνες µε το καινούριο αγιοβασιλιάτικο νερό ή

προσφέρουν γλυκίσµατα, για να καλοπιάσουν τη νεράιδα ή το

ξωτικό που ζει κοντά στις πηγές τους. Σύµφωνα µε µια λαϊκή

δοξασία, το νερό κοιµάται κάποιες ώρες. Όποιος βρεθεί µπροστά

σε κοιµισµένο νερό, δεν πρέπει να µιλήσει, γιατί θα πάθει µεγάλο

κακό. Αν θελήσει να πιει, πρέπει να το ταράξει µε το χέρι του για

να ξυπνήσει, διαφορετικά το νερό αγανακτεί και του παίρνει το

µυαλό.

Η Μυθολογία του νερού

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 26

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Στην ελληνική µυθολογία, αρκετοί ποταµοί παρουσιάζονταν ως

θεοί! Ο Ωκεανός, ήταν ο τεράστιος ποταµός που ρέει γύρω από τη

Γη, χωρίς εκβολές και πηγές. Ο Αχελώος ήταν ο πιο µεγαλοπρεπής

από τους ποταµούς-γιους του Ωκεανού και είχε την ικανότητα να

µεταµορφώνεται άλλοτε σε δράκο κι άλλοτε σε ταύρο. Το νερό

αρκετές φορές συνδέθηκε και µε το φόβο! Γι’ αυτό, η θάλασσα και

ο αγριεµένος ποταµός οδηγούσε τους ανθρώπους στο να

εξευµενίζουν τους θεούς, για να αντιµετωπίσουν τους φόβους

τους. Ο κατακλυσµός των νερών περιγράφεται, πολύ συχνά στη

µυθολογία. Η πιο γνωστή ιστορία κατακλυσµού είναι αυτή του Νώε

και της Κιβωτού του, από την Παλαιά Διαθήκη.

Στην Ελληνική μυθολογία ο Ποσειδώνας είναι ο θεός της θάλασσας (και για αυτό ονομάζονταν και Πελαγαίος), των ποταμών, των πηγών και των πόσιμων νερών.

Ο Ποσειδών παρουσιαζόταν δημιουργώντας νέα νησιά και

προσφέροντας ήρεμες θάλασσες. Όταν όμως οργιζόταν, χτυπούσε

το έδαφος με την τρίαινά του και προκαλούσε χάος, σεισμούς,

ναυάγια και πνιγμούς στη θάλασσα. Στην Οδύσσεια, η μνησικακία

του Ποσειδώνα ενάντια στον Οδυσσέα απέτρεψε τον πολυμήχανο

ήρωα από την άφιξή του στην πατρίδα του, την Ιθάκη. Οι ναυτικοί

προσεύχονταν στον Ποσειδώνα για ένα ασφαλές ταξίδι, πνίγοντας

μερικές φορές άλογα ως θυσία.

ΟΙ ΝΕΡΑΙΔΕΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Το νερό αποτελεί στοιχείο εξαγνισμού και καθαρμού. Λυτρωτικό

και ζωοποιό, καθάριο και διαυγές, ήρεμο και ορμητικό, χαρίζει στον

άνθρωπο τη ζωή. Κι άλλοτε εμφανίζεται ως απειλή, εκδικητικό και

θανατηφόρο, μαύρο και στάσιμο, ελλοχεύοντας κινδύνους. Αυτή η

πολυμορφία του νερού έκανε τη λαϊκή φαντασία να πλάσει

θεότητες και ιστορίες. Πολλές είναι οι αναφορές στη Μυθολογία

μας στις θεότητες των νερών, σε μυθικά όντα και τέρατα, που

κατοικούν σε ποτάμια, πηγές, λίμνες και θάλασσες.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 27

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

Από τη μυθολογία αντλούν στοιχεία και οι λαϊκές μας παραδόσεις,

οι οποίες αναφέρονται στο νερό και στα στοιχειά, που το

συντροφεύουν. Νεράιδες και λάμιες, δράκοντες και τελώνια, θεριά

και στοιχειά κατοικούν σε υδάτινους τόπους κι αλίμονο σε όποιον

βρεθεί εκεί κοντά τους και τα ενοχλήσει.

Επίσης υπήρχαν οι ΝΗΡΗΙΔΕΣ ,οι οποίες ήταν νύμφες, που

προσωποποιούσαν τις καταστάσεις και τα χαρακτηριστικά της

θάλασσας.

Καθώς επίσης υπήρχαν και οι ΝΑΙΑΔΕΣ, νύμφες των γλυκών

νερών, πηγών (κρηνών), ποταμών και λιμνών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40

Το νερό στη λογοτεχνία και στη ποίηση

Το νερό όμως συμπεριλαμβάνεται και στη λογοτεχνία και στη

ποίηση.

Μερικά λογοτεχνικά βιβλία με σχέση το νερό είναι :

«Αναπνέοντας στο νερό» του Άλαν Άτγουντ

«Απ’ το νερό ως τα’ όνειρο» του Σωκράτη Σκάρτση

«Η πολιτεία του νερού» της Ελένης Χωρεάνθη

«Μην ξυπνάς το νερό» της Αθανασίας Δρακοπούλου

«Νερό καμένο» του Κάρλου Φουέντε

«Νερόπολη» του Υμπέρ Μοντεγιέ

«Όσο βγαίνει το χορτάρι … όσο κυλάει το νερό» του Ηλία

Λεφούση

«Παραμύθι από χώμα και νερό» της Λίτσας Καραμπίνη

«Στη μάνα του νερού» της Αρχοντούλας Διαβάτη

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 28

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

«Το βάρος του νερού» της Ανίτας Σριβ

«Το νερό της βροχής» του Μιχάλη Καραγάτση

«Το σχήμα του νερού» του Αντρέα Καμιλλέρι

«Το σώμα είναι νερό» της Τζούλι Σουμάχερ

Ποίηση

«Ανάμεσα νερό και μαύρο αποφασίζω το κόκκινο» του Διονύση

Καρατζά

«Άνθη του νερού» του Πασχάλη Στρατή

«Ένα ποτήρι νερό» του Νίκου Αβανίδη

«Νερό στο πρόσωπο» της Αλεξάνδρας Πλαστήρα

Παιδική Λογοτεχνία

«Ανατριχίλες: Βγήκε από το νεροχύτη!» του Ρ. Στάιν

«Ένας νερόμυλος στην Τζια» των Γ. Σπέη και Κ. Παλαιολόγου

«Η ιστορία του νερού» της Αναστασίας Περιστεράκη – Ψυχογιού

«Νερό κυλώντας» των Ν. Σαλπαδήμου και Χρ. Χριστογιάννη

«Ο Νερουλίνος, το πνεύμα της λίμνης» του Ότφριντ Πρόισλερ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Σελίδα 29

ΓΕΡΕΝΣΚΑ ΚΡΑΣΙΜΙΡΑ ΜΟΥΡΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΜΑΣΗΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ

«Το φως είναι σαν το νερό» του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Υπάρχουν διασκορπισμένες σε όλη την Ελλάδα και μερικές

αντιλήψεις σε σχέση με το νερό.