ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΥΓΕΙΑ- ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ - ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΓΕΛ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣΤΜΗΜΑ: Α1

1. Αγγέλου Γλάυκη

2. Αναστασιάδης Ιωάννης

3. Ανδρεάδου Αθανασία

4. Αποστολίδου Σμαρώ

5. Ασημακίδου Αναστασία

6. Γαρδάνη Σοφία

7. Ζιάρας Ορφέας

8. Θεοδωρίδης Νικόλαος

9. Καλογεράκης Γεώργιος

10.Καμέσης Δημήτριος

11.Κατούδης Μιχαήλ- Χρήστος

12.Κεχαγιά Αννέτα

13.Κολίτσι Άλεξ

14.Μαυρόπουλος Γεώργιος

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΣΥΜΕΩΝΙΔΟΥ- ΤΣΙΒΡΕΜΕΤΖΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ: ΜΠΑΤΕΜΑ ΕΥΑΝΘΙΑ

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

• ΠΡΟΛΟΓΟΣ.

• ΕΙΣΑΓΩΓΗ.

• ΤΡΟΦΗ, ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΟ.

• ΠΟΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ.

• ΑΣ ΞΑΝΑΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ.

• ΟΙ 13 TOP ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΤΡΟΦΕΣ.

• ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΕΠΙΛΟΓΟ.

• ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.

3

Πρόλογος

Η τροφή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης. Καθημερινά, άνθρωποι και ζώα παντού σε όλο τον πλανήτη αναζητούν τη τροφή. Αρχαίοι πολιτισμοί όπως αυτός της Ελλάδας ανέπτυξαν παραδόσεις και αναγνώρισαν τις φυσικές και θεραπευτικές ιδιότητες των συστατικών των τροφίμων. Ο Ιπποκράτης (Κως 460 π.Χ.-Λάρισα 377π.Χ.), πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, πολύ σοφά δήλωσε «Άσε τη τροφή να γίνει το φάρμακο σου και το φάρμακο σου η τροφή σου» θέλοντας να τονίσει τη σπουδαιότητα της διατροφής για την ανθρώπινη υγεία.

Η τροφή μας περιέχει πάνω από 5.000 βιοενεργά συστατικά, κάποια γνωστά και τα περισσότερα άγνωστα, τα οποία έχουν άμεση ή έμμεση επίδραση στην υγεία του οργανισμού μας. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το ασβέστιο είναι απαραίτητο συστατικό για την ανάπτυξη και διατήρηση της οστικής μας μάζας και ότι η έλλειψη σιδήρου μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική αναιμία. Αυτό που δεν γνωρίζουμε και τόσο καλά είναι πως ορισμένα τρόφιμα, κάποια συστατικά των τροφίμων καθώς και η συνολική διατροφής μας, μπορούν να μας προστατέψουν από τον καρκίνο και εν μέρει να μας βοηθήσουν να τον αντιμετωπίσουμε.

Η συγκεκριμένη εργασία αποτελεί ένα ιδιαίτερο ανάγνωσμα για όλους τους ανθρώπους. Δεν χρειάζεται να νοσήσουμε από τον καρκίνο για να θελήσουμε να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτόν. Πρέπει η συγκεκριμένη ασθένεια να μας προβληματίζει όχι μόνο σε περιπτώσεις που ο καρκίνος διαγνώστηκε σε εμάς ή σε κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο αλλά ακόμη και όταν είμαστε υγιείς. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και η παχυσαρκία είναι παθολογικές καταστάσεις που εκδηλώνονται σιγά σιγά και με το πέρασμα των χρόνων.

Επιπλέον, οι περισσότερες από αυτές τις παθήσεις είναι αντιμετωπίσιμες μέσω της διατροφής και της φαρμακευτικής αγωγής που θα μας συστήσειο γιατρός μας.Ο καρκίνος από την άλλη πλευρά, δεν κάνει διακρίσεις. Χτυπάει όλες τις ηλικίες και το σημαντικότερο είναι ότι χτυπάει ξαφνικά. Την μια μέρα είσαι υγιής και την άλλη

4

διαγιγνώσκεσαι με καρκίνο. Επιπλέον, η θεραπεία του καρκίνου είναι κατά κόρον επώδυνη, τόσο ψυχολογικά όσο και σωματικά, πολύπλοκη, με αρκετές παρενέργειες για τη γενική υγεία και μερικές φορές αναποτελεσματική ώστε να αντιμετωπίσει τον καρκίνο.

Εισαγωγή

Ο Ιπποκράτης (Κως 460π.Χ. - Λάρισα 377π.Χ.), ήταν αυτός που έδωσε στην πάθηση του καρκίνου το όνομα της παρομοιάζοντας τον καρκινικό όγκο με την εικόνα του κάβουρα (καρκίνου). Η πάθηση του καρκίνου αναφέρεται σε αρκετά αρχαία ιατρικά κείμενα δίνοντας μας να καταλάβουμε πως πρόκειται για μια πολύ παλιά ασθένεια και όχι ένα φαινόμενο της σύγχρονης εποχής. Ωστόσο, σε αντίθεση με το παρελθόν όπου τα κρούσματα του καρκίνου ήταν σπάνια, στην σημερινή εποχή αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό. Αν η αύξηση των κρουσμάτων του καρκίνου συνεχιστεί με αυτούς τους ρυθμούς, πολύ σύντομα θα γίνει η πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως με δεύτερη τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αναλογιστείτε μόνο το εξής: πόσα άτομα υπάρχουν στον στενό οικογενειακό ή φιλικό σας κύκλο που να τα έχει «χτυπήσει» ο καρκίνος;

Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας είναι να παρουσιάσει στους μαθητές καίρια σημεία σχετικά με το τι είναι ο καρκίνος, πως προκαλείται και βασικά να αναδείξει τη σημασία της ανθρώπινης διατροφής και της άρρηκτης σχέσης της με τον καρκίνο. Η φύση έχει προικίσει τη τροφή με χιλιάδες θρεπτικές και αντικαρκινικές ουσίες, ωφέλιμες για την υγεία του ανθρώπου. Ο τρόπος διατροφής μας είναι σε θέση να μειώσει ή να επιταχύνει την εμφάνιση διαφόρων παθήσεων καθώς και του καρκίνου.

Για πολλούς ερευνητές πιστεύεται ότι ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει μέχρι τα 100 χρόνια χωρίς να εμφανίσει κάποιο πρόβλημα υγείας λόγω του γενετικού του προφίλ. Όμως, είτε ζήσουμε μέχρι τα 70 είτε μέχρι τα 100, στην σύγχρονη εποχή το προσδόκιμο ζωής εξαρτάται κατά ένα μικρό ποσοστό από την κληρονομικότητα. Οι κυριότεροι λόγοι που θα καθορίσουν την πορεία της υγείας μας είναι το τρόπος ζωής, η διατροφή και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε.

Υπάρχουν τροφές που μπορούν όχι μόνο να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, αλλά και να βοηθήσουν τους πάσχοντες στην ανάρρωση από αυτή την ασθένεια.

Ο μεγαλύτερος φόβος των περισσοτέρων, ο καρκίνος, μπορεί να ακούγεται και να είναι μια τρομερή ασθένεια, δεν είναι, όμως, όλες οι περιπτώσεις ίδιες και σίγουρα δεν είναι λίγες αυτές στις οποίες ο ασθενής μπορεί να ξεπεράσει τον σκόπελο και να

5

ζήσει στη συνέχεια μια φυσιολογική ζωή. Πάντα, όμως, τόσο στην πρόληψη, όσο και στη θεραπεία και την ανάρρωση, η διατροφή παίζει έναν από τους πιο σημαντικούς ρόλους, καθώς μπορεί να δράσει κατά των ελευθέρων ριζών, να διορθώσει τις βλάβες στους ιστούς και να βοηθήσει στην αποτροπή μιας ενδεχόμενης μετάστασης.

Οι ειδικοί, μάλιστα, συστήνουν ότι το άτομο που πάσχει από καρκίνο θα πρέπει να επικεντρωθεί σε υγιεινές τροφές που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και θερμίδες, έτσι ώστε να τονώνεται ενεργειακά και να δυναμώνει το ανοσοποιητικό, κάτι που είναι πολύ σημαντικό, ειδικά κατά τη θεραπεία και την ανάρρωση.

Τροφή, το καλύτερο αντικαρκινικό φάρμακο

Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου καθώς μπορεί να επηρεάσει την καρκινογενή διαδικασία σε οποιοδήποτε στάδιο. Ταυτόχρονα, μπορεί να επηρεαστεί με τη σειρά της από τον ίδιο τον καρκίνο καθώς και από το είδος της θεραπείας που ακολουθεί ο ασθενής, είτε πρόκειται για χημειοθεραπεία, ραδιοθεραπεία ή εγχείρηση.

Η διατροφή και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται πως αποτελούν την αιτία για το ένα τρίτο των θανάτων καρκινοπαθών. Η συμμετοχή της διατροφής στην εμφάνιση καρκίνου ποικίλει από 10% στον καρκίνο του πνεύμονα έως 80% στον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Εκτιμάται πως το 32-35% των περιστατικών των καρκίνων θα μπορούσε να προληφθεί μέσω αλλαγών στον τρόπο διατροφής, της ρύθμισης του σωματικού βάρους και της αύξησης της φυσικής δραστηριότητας.

Οι έρευνες που μελετούν την επίδραση ορισμένων συστατικών των τροφίμων στην εμφάνιση του καρκίνου αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό εμπόδιο: καθώς υπάρχουν χιλιάδες συστατικά στη διατροφή ενός ανθρώπου, είναι δύσκολο να εντοπιστεί η δράση του καθενός ξεχωριστά. Κάποια από αυτά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και κάποια άλλα παρεμποδίζουν ή αντιθέτως ενισχύουν την εμφάνιση καρκίνου. Αυτό κάνει δύσκολη την εύρεση ξεκάθαρης συσχέτισης μεταξύ του καρκίνου και ενός συγκεκριμένου διατροφικού παράγοντα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται δεν είναι ικανές να ξεχωρίσουν με ακρίβεια τη σχέση της διατροφής με την εμφάνιση καρκίνου.

Σημαντικό ρόλο ωστόσο στην εξαγωγή των ευρημάτων, έχουν παίξει οι εργαστηριακές μελέτες, που σε συνδυασμό με άλλα είδη έρευνας, μπορούν να αποκαλύψουν σημαντικές πληροφορίες για την αιτιολογία του καρκίνου στον άνθρωπο.

Στη συνέχεια παρατίθενται παράγοντες της διατροφής που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης συγκεκριμένων μορφών καρκίνου.

6

Ποια διατροφή αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου

Σωματικό βάρος και λίπος :

Η αύξηση βάρους μπορεί να αυξήσει με την σειρά της τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, τα ευρήματα όμως αυτά αφορούν μόνο στους άντρες. Οι γυναίκες που είναι υπέρβαρες και ειδικά αυτές που έχουν περιττό λίπος γύρω από τη μέση, έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού μετά την εμμηνόπαυση. Η δράση αυτή του λίπους πιθανόν οφείλεται στην ικανότητά του να παράγει οιστρογόνα, αποτελώντας μάλιστα την κύρια πηγή παραγωγής κατά την περίοδο αυτή. Πριν την εμμηνόπαυση ο κίνδυνος δεν φαίνεται να είναι αυξημένος. Εκτός από τον καρκίνο του μαστού, η παχυσαρκία, φαίνεται ότι αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου, μέσω της αύξησης παραγωγής οιστρογόνων.

Πρωτεΐνες – Κρέας :

Όταν προσλαμβάνει κανείς πρωτεΐνη σε διπλάσια ή τριπλάσια ποσότητα σε σχέση με αυτή που χρειάζεται ο οργανισμός του, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο ότι η θετική αυτή συσχέτιση οφείλεται συγκεκριμένα στην πρωτεΐνη ή σε ορισμένα αμινοξέα. Συνήθως προσλαμβάνει κανείς μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης όταν η διατροφή του περιέχει μεγάλη ποσότητα κρέατος. Υψηλή κατανάλωση σε κρέας έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του κόλον και του προστάτη.

Το κόκκινο και τηγανητό κρέας συγκεκριμένα, φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Οι δύο πιο πιθανοί τρόποι με τους οποίους αυξάνεται ο κίνδυνος είναι είτε μέσω της παραγωγής ετεροκυκλικών αμινών κατά το μαγείρεμα του κρέατος, οι οποίες απορροφώνται από το έντερο και έχει βρεθεί ότι προκαλούν καρκίνο του μαστού σε ζώα, είτε μέσω της παραγωγής νιτρωδών συστατικών στο κόλον που συμβαίνει μετά από κατανάλωση κρέατος – αυτά επίσης προκαλούν καρκίνο του μαστού αλλά και του παχέος εντέρου στα ποντίκια.

Για το μπέικον ιδιαίτερα έχει βρεθεί ότι η συχνή κατανάλωσή του (>5 μερίδες την

7

εβδομάδα) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Ωστόσο, περισσότερες έρευνες χρειάζονται για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα αυτά.

Υπάρχει μια συσχέτιση, αν και μικρή, μεταξύ υψηλών επιπέδων κατανάλωσης κρέατος και υψηλού κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Η συσχέτιση αυτή μπορεί να οφείλεται στον τρόπο μαγειρέματος κατά τον οποίο χρησιμοποιούνται υψηλές θερμοκρασίες.

Ανάλογα με τις ποσότητες κρέατος αλλά και του λίπους που καταναλώνει κανείς έχει και τον αντίστοιχο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου. Δεν αυξάνουν όλα τα είδη κρεάτων τον κίνδυνο αυτό, αφού έχει βρεθεί πως το κόκκινο και το επεξεργασμένο κρέας αυξάνει τον κίνδυνο, όχι όμως το κοτόπουλο και το ψάρι. Μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για τα άτομα που καταναλώνουν δύο μερίδες κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος την ημέρα.

Τέλος, υψηλά επίπεδα κατανάλωσης συνολικού και κόκκινου κρέατος σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παγκρέατος, χωρίς να είναι ξεκάθαρος όμως ο μηχανισμός δράσης. Άλλες πηγές πρωτεΐνης όπως το κοτόπουλο, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αβγά δεν φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου.

Λίπος ζωικό / κορεσμένο :

Το λίπος που λαμβάνει κανείς από τη διατροφή του αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου και ιδιαίτερα του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, του μαστού και του προστάτη. Η καρκινογένεση πιθανότατα προκαλείται εξαιτίας της επίδρασης του διαιτητικού λίπους στη σύνθεση κάποιων ορμονών.

Γλυκαιμικό φορτίο τροφίμων :

Η επίδραση του γλυκαιμικού δείκτη στην εμφάνιση καρκίνου δεν είναι ξεκάθαρη. Μία δίαιτα υψηλή σε γλυκαιμικό φορτίο όμως, φαίνεται πως μπορεί να αυξήσει κίνδυνο για καρκίνο του παγκρέατος σε γυναίκες που έχουν ήδη κάποιο βαθμό αντίστασης στην ινσουλίνη, καθώς ο διαταραγμένος μεταβολισμός της γλυκόζης ίσως παίζει σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία του παγκρεατικού καρκίνου. Ωστόσο δεν έχει βρεθεί συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης υδατανθράκων με οποιαδήποτε μορφή καρκίνου.

Αλκοόλ :

Άτομα που πίνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του πνεύμονα, του κόλον, του παχέος εντέρου, του ήπατος και του μαστού. Όταν το αλκοόλ συνδυάζεται με το κάπνισμα, ο κίνδυνος είναι ακόμα μεγαλύτερος. Επιπλέον, η κακή διατροφή ενός αλκοολικού μπορεί να αποτελέσει αιτία για εμφάνιση συγκεκριμένων μορφών καρκίνου.

Στο συνδυασμό μεταξύ αλκοόλ και καπνίσματος οφείλεται το 80-90% του καρκίνου

8

του οισοφάγου. Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου οισοφάγου αυξάνεται 3- 8 φορές όταν καταναλώνεται καθημερινά ποσότητα σε αλκοόλ πάνω από 40γρ. Αυξημένος είναι ο κίνδυνος και σε λίγο μικρότερες ποσότητες, της τάξης των 30- 40γρ. ημερησίως. Για τον καρκίνο του ήπατος το αλκοόλ γενικά αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα εμφάνισης. Η μπύρα ιδιαίτερα, έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο παχέος εντέρου καθώς και καρκίνο στομάχου, για τον οποίο όμως το κρασί δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο. Για την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου όμως, η σχέση αυτή μπορεί να οφείλεται σε ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής παρά να σχετίζεται με το αλκοόλ καθαυτό.

Νιτρώδη και νιτρικά άλατα, νιτροζαμίνες :

Τα νιτρώδη και νιτρικά άλατα τα λαμβάνουμε κυρίως μέσω των τροφίμων που τα περιέχουν αλλά και με τη μορφή των νιτρωδών αλάτων ως συντηρητικά. Τα νιτρικά άλατα είναι ακίνδυνα για τον οργανισμό, όμως διασπώνται εύκολα σε νιτρώδη που με τη σειρά τους αλληλεπιδρούν στο στομάχι με τις πρωτεΐνες για να παράγουν Ν-νιτρωδο-ενώσεις (νιτροζαμίνες και νιτροζαμίδια) που θεωρούνται ισχυρά καρκινογόνες ουσίες και μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου.

Μέθοδοι μαγειρέματος (Ετεροκυκλικές αμίνες & αρωματικοί υδρογονάνθρακες):

Ο τρόπος μαγειρέματος τροφίμων που περιέχουν πρωτεΐνες όπως είναι το κρέας, επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Συγκεκριμένα, οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν υψηλή θερμοκρασία όπως είναι το ψήσιμο στο γκριλ, στη σχάρα, στο μπάρμπεκιου και στα κάρβουνα προκαλούν την παραγωγή ουσιών που θεωρούνται καρκινογόνες.

9

Ας Ξαναγνωρίσουμε το Μοντέλο της Μεσογειακής Διατροφής

Πριν αναλύσουμε το πολυσυζητημένο μοντέλο της Μεσογειακής διατροφής, ας θυμηθούμε τη διατροφή των παππούδων μας: αγνό παρθένο ελαιόλαδο, δημητριακά, όσπρια, λαχανικά, φρούτα και ελάχιστο κρέας.

Έρευνες των τελευταίων 40 ετών αποδεικνύουν ότι η Μεσογειακή διατροφή (ο τρόπος διατροφής των ανθρώπων που ζουν σε χώρες της Μεσογείου από την Ελλάδα, τη Νότια Ιταλία μέχρι και τη Βόρεια Αφρική), είναι από τις πιο υγιεινές και ισορροπημένες δίαιτες σε όλο τον κόσμο. Ακόμη προκύπτει ότι οι κάτοικοι περιοχών της Μεσογείου σε σχέση με τους κατοίκους της Βόρειας Ευρώπης και της Αμερικής, παρουσιάζουν πολύ σπανιότερα στεφανιαία νόσο αλλά και διάφορες μορφές καρκίνου όπως του εντέρου ή του μαστού στις γυναίκες.

Τα χαρακτηριστικά της διατροφής αυτής που την έχουν καταστήσει τόσο υγιεινή, όπως προκύπτει από παραδοχές των επιστημόνων του κλάδου, είναι η κατανάλωση άφθονης ποσότητας φρέσκων τροφών, φρούτων και λαχανικών, ελαιόλαδου, χόρτων, ψαριών και η μικρή κατανάλωση κόκκινου κρασιού, κόκκινου κρέατος και ζωικού λίπους.

10

Η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής μειώνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και προλαμβάνει περίπου το 1/3 νέων καρδιαγγειακών επεισοδίων σε άτομα που πάσχουν από υπέρταση, την οποία ρυθμίζουν με φαρμακευτική αγωγή.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Κρητικοί, γνωστοί για την υγεία και τη μακροζωία τους. Ο πληθυσμός της Κρήτης ακολουθούσε λιτή διατροφή, αποτελούμενη από αρκετά λαχανικά, φρούτα, ζυμωτό μαύρο ψωμί, αγνό τυρί και φαγητά μαγειρεμένα με ελαιόλαδο. Φυσικά σε όλο αυτό το ιστορικό μοντέλο, εκτός από τη διατροφή, παίζει πολύ μεγάλο ρόλο και η σωματική άσκηση. Οι Κρητικοί περπατούσαν 13 χιλιόμετρα την ημέρα ως φυσικό τρόπο άσκησης. Βέβαια, για κάποιους αυτό στις μέρες μας θεωρείται παράλογο. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι για να νιώθουμε και να είμαστε υγιείς, εκτός από τη σωστή διατροφή, το σώμα μας έχει ανάγκη και από άσκηση.

Μεσογειακή διατροφή είναι όρος που επινοήθηκε από τον φυσιολόγο Άνσελ Κις, για να περιγράψει το μοντέλο διατροφής, το οποίο ακολουθούσαν οι λαοί των μεσογειακών χωρών που συμπεριλαμβάνονταν στη Μελέτη των Επτά Χωρών. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν συνολικά 13.000 άντρες από 7 χώρες (Φιλανδία, Ολλανδία, Ιαπωνία, Ηνωμένες Πολιτείες, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα), όπου μελετήθηκε η ασαφής μέχρι τότε σχέση, της διατροφής με την υγεία. Στη Διεθνή Διάσκεψη για τις Μεσογειακές Διατροφές το 1993 αποφασίστηκε τι θα θεωρείται υγιεινή, παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή και το 1995 μια ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, δημιούργησε την "Πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής”,

Βασικά χαρακτηριστικά της Μεσογειακής διατροφής (από κάτω προς τα πάνω) είναι:

1. Οι άφθονες φυτικές ίνες (ψωμί ολικής άλεσης, δημητριακά και ζυμαρικά ολικής άλεσης, μη αποφλοιωμένο ρύζι, πατάτες κ.ά.), λαχανικά-χόρτα, φρούτα και ξηροί καρποί,

2. Ελαιόλαδο και ελιές,

3. Γαλακτοκομικά προϊόντα,

4. Ψάρια και πουλερικά,

5. Αυγά,

6. Γλυκά,

7. Κόκκινο κρέας.

Οι αντιστοιχίες μερίδων (κατά προσέγγιση σε ένα διαιτολόγιο 2000 θερμίδων) είναι οι εξής:

Καθημερινά:

11

6-8 μερίδες ψωμιού και δημητριακών 3-4 μερίδες φρέσκων φρούτων και 3-4 μερίδες λαχανικών Αγνό παρθένο ελαιόλαδο ως κύριο προστιθέμενο λιπίδιο στη μαγειρική και στις σαλάτες 1-2 μερίδες γαλακτοκομικών (γιαούρτι και γάλα με χαμηλά λιπαρά 1,5-2%)

Εβδομαδιαία:

3-4 μερίδες ψαριών και πουλερικών 3-4 μερίδες ξηρών καρπών και ελιάς 3 μερίδες αυγών 3-4 μερίδες τυροκομικών 2-3 μικρές μερίδες γλυκών, τα οποία δεν είναι απαραίτητα

Μηνιαία:

2-3 μερίδες άπαχου κόκκινου κρέατος Στα παραπάνω προστίθενται η καθημερινή κατανάλωση νερού (6-8 ποτήρια ημερησίως), η συστηματική σωματική άσκηση και η μικρή κατανάλωση κόκκινου κρασιού (5-6 ποτήρια εβδομαδιαίως). Συστήνεται μειωμένη κατανάλωση στο αλάτι. Χρησιμοποιήστε μυρωδικά, όπως ρίγανη, πιπέρι, θυμάρι, δυόσμο, βασιλικό, άνηθο κ.ά. Τρώτε ό,τι φυσικό και έγχρωμο ομορφαίνει το πιάτο σας.

Τα πλεονεκτήματα της Μεσογειακής διατροφής. Γιατί να την προτιμήσετε;

Ορίστε κάποιοι πολύ καλοί λόγοι:

Χάρη στην ποικιλία των τροφών της μεσογειακής διατροφής υπάρχουν ανεξάντλητες δυνατότητες. Ένα τρόφιμο μπορεί να μαγειρευτεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, όπως για παράδειγμα τα χόρτα και τα λαχανικά, που μπορούν να γίνουν σαλάτα, γέμιση για πίτα ή συνοδευτικό σε κυρίως πιάτο.

Απολαυστική και υγιεινή. Τα όσπρια, τα λαχανικά και τα δημητριακά σε συνδυασμό με το ελαιόλαδο και τα μυρωδικά, μας προσφέρουν μια υγιεινή διατροφή που είναι παράλληλα και ιδιαίτερα γευστική.

Ασπίδα για την υγεία μας. Είναι πλέον και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι όσοι ακολουθούν μια μεσογειακή διατροφή έχουν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν στεφανιαία νόσο και άλλα καρδιαγγειακά νοσήματα, σε σύγκριση με όσους ακολουθούν διαφορετική διατροφή. Εκτός όμως από την ευεργετική δράση στην καρδιά, η Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται και με την προστασία από τον ζαχαρώδη διαβήτη, την παχυσαρκία και από αρκετές μορφές καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου. Οι πλούσιες φυτικές ίνες των δημητριακών (σύνθετοι υδατάνθρακες) έχουν προστατευτική δράση κατά του καρκίνου στο κόλον, στο μαστό, στο ενδομήτριο και στον προστάτη. Τα φρούτα και τα λαχανικά, όταν καταναλώνονται σε αφθονία, φαίνεται να έχουν αντικαρκινική δράση, όσον αφορά στο πεπτικό (και όχι μόνο), σύστημα. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η δράση των συστατικών και τροφών της μεσογειακής διατροφής οφείλεται στο συνδυασμό τους και όχι σε μεμονωμένη

12

κατανάλωση.

Η αντιοξειδωτικές ουσίες που υπάρχουν σε αφθονία στα συστατικά τηςμεσογειακής διατροφής (βιταμίνες Α, Ε, και C, το β-καροτένιο και τα φλαβονοειδή όπως ο φαινόλες του κρασιού, τα φαινολικά οξέα των φρούτων, των λαχανικών και του ελαιόλαδου) καταπολεμούν την οξείδωση-γήρανση των κυττάρων. Αυτό είναι και το βασικό μυστικό της μεσογειακής διατροφής το οποίο επηρεάζει την μακροζωία.

Το ελαιόλαδο

Αποτελεί τη βάση της μεσογειακής διατροφής και είναι το πλέον υγιεινό λάδι, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, το ελαιόλαδο ως συστατικό της καθημερινής μας διατροφής προσφέρει:

•Μείωση της ολικής και της κακής χοληστερίνης

•Προστατεύει από τη στεφανιαία νόσο

•Δημιουργεί προδιάθεση για χαμηλότερη πίεση αίματος

•Φαίνεται να προφυλάσσει από τον καρκίνο

Η χρήση του ελαιόλαδου στα τηγάνι συστήνεται έναντι οποιουδήποτε άλλου λαδιού ή λίπους καθώς αντέχει περισσότερο. Καλύτερα όμως, να το καταναλώνουμε ωμό και να το προσθέτουμε στο τέλος του μαγειρέματος.

Κλείνοντας, η Μεσογειακή δίαιτα είναι στην ουσία μια υγιεινή διατροφή, χωρίς καμία απολύτως στέρηση. Συνδυάζει την παράδοση του τόπου μας με την μακροβιότητα και είναι αποδεδειγμένα πλέον, αποτελεσματική στο πέρασμα του χρόνου.

Έτσι λοιπόν, ο συνδυασμός της Μεσογειακής δίαιτας και της τακτικής σωματικής άσκησης (3-4 εβδομαδιαίως), φαίνεται ότι αποτελεί την καλύτερη και υγιέστερη επιλογή τρόπου ζωής, με την προϋπόθεση όμως, ότι τα προς κατανάλωση προϊόντα κυμαίνονται σε λογικές ποσότητες, είναι προσεκτικά επιλεγμένα και φυσικά υγιεινά μαγειρεμένα.

13

Δείτε λοιπόν ποιες είναι οι θαυματουργές τροφές και βάλτε τες ούτως ή άλλως στη διατροφή σας σε γενναιόδωρες ποσότητες.

Οι 13 top αντικαρκινικές τροφές.

Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στην προστασία από τον καρκίνο. Μια διατροφή, όμως, πλούσια σε τροφές με αντικαρκινική δράση θα μπορούσε ίσως να θωρακίσει τον

14

οργανισμό απέναντι στις διάφορες μορφές της ασθένειας. Η λύση, ωστόσο, μπορεί να είναι πιο απλή από ό,τι φανταζόμαστε. Πρώτος ο Ιπποκράτης είχε πει «Η τροφή σου πρέπει να γίνει το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να γίνει η τροφή σου». Και πιθανώς αυτή του η ρήση να μπορεί να εφαρμοστεί και στην προσπάθεια να βρεθεί ένα τρόφιμο-φάρμακο για τον καρκίνο. Σύμφωνα με πλήθος ερευνών, υπάρχουν τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε ουσίες που φαίνεται να μειώνουν τις πιθανότητες εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου. Φυσικά, η διατροφή δεν είναι πανάκεια. Η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών δεν μπορεί να εγγυηθεί την πρόληψη ή την καταπολέμηση της ασθένειας, ούτε βέβαια να υποκαταστήσει τη θεραπεία της. Ένα διαιτολόγιο, όμως, πλούσιο σε τρόφιμα με αντικαρκινική δράση, όπως αυτό που προτείνει η μεσογειακή διατροφή, δεν μπορεί παρά να συμβάλλει στην προστασία από τον καρκίνο. Γνωρίστε, λοιπόν, τις 13 top τροφές κατά του καρκίνου και εντάξτε τις στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.

Εχθροί του καρκίνου

Τα φυτοχημικά συστατικά θεωρούνται υπεύθυνα για την αντικαρκινική δράση πολλών τροφών. Ουσιαστικά, πρόκειται για στοιχεία που θωρακίζουν τα φυτά απέναντι στις μικροβιακές εισβολές και τις λοιμώξεις, ενώ προστατεύουν και το δικό μας σώμα, προφυλάσσοντας τα θρεπτικά συστατικά των τροφών στη διαδρομή τους κατά την πέψη, ώστε να φτάσουν ακέραια στο λεπτό έντερο και να απορροφηθούν από τον οργανισμό. Έχουν αντιοξειδωτική δράση και φαίνεται ότι συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, καρκίνου και άλλων χρόνιων παθήσεων. Στα φυτοχημικά συστατικά (περιέχονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά) ανήκουν, μεταξύ άλλων, οι πολυφαινόλες, τα φλαβονοειδή και τα καροτενοειδή.

Κουρκουμάς

Πρόκειται για μπαχαρικό γνωστό για τις αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές του ιδιότητες. Τα τελευταία, όμως, χρόνια γίνονται μελέτες που προσπαθούν να διερευνήσουν τη σύνδεσή του με την πρόληψη του καρκίνου. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα χαμηλά ποσοστά ορισμένων μορφών καρκίνου στην Ινδία, σε αντίθεση με τα αντίστοιχα υψηλά ποσοστά στις δυτικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, οφείλονται στην αυξημένη κατανάλωση κουρκουμά από τους Ινδούς. Μάλιστα, ερευνητές από το Κέντρο Καρκίνου του Πανεπιστημίου του Τέξας απέδειξαν σε μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2009 ότι η κουρκουμίνη (ουσία που περιέχει ο κουρκουμάς) έχει την ιδιότητα να «διαχωρίζει» τα καρκινικά κύτταρα από τα φυσιολογικά και να σκοτώνει τα καρκινικά. Tip Προσθέστε ένα κουταλάκι κουρκουμά στις σούπες σας, στις σάλτσες των

15

ζυμαρικών και στις σαλάτες σας. Κουρκουμά περιέχει επίσης και το κάρι (αφού πρόκειται ουσιαστικά για μείγμα μπαχαρικών).

Πράσινο τσάι

Η αντικαρκινική δράση του τσαγιού οφείλεται στις πολυφαινόλες που περιέχει, γνωστές ως κατεχίνες. Σύμφωνα με μελέτες, το πράσινο τσάι μπορεί να προλαμβάνει την ανάπτυξη όγκων, κυρίως σε καρκίνους του μαστού, των πνευμόνων, του οισοφάγου, του παχέος εντέρου και του δέρματος. Πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπίρμινγκχαμ των ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πολυφαινόλες του πράσινου τσαγιού προφυλάσσουν και από τον καρκίνο του δέρματος, χάρη στην ιδιότητά τους να «διορθώνουν» το DNA που έχει υποστεί βλάβες από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Tip Εντάξτε στην καθημερινότητά σας 2-3 φλιτζάνια πράσινο τσάι.

16

Σκόρδο

Το σκόρδο, όπως και το κρεμμύδι, είναι τροφές πλούσιες σε πολυφαινόλες και ενώσεις με βάση το θείο, οι οποίες θεωρείται ότι αναστέλλουν την ανάπτυξη καρκίνου (κυρίως του οισοφάγου, του στομάχου και του παχέος εντέρου). Πρόσφατη, μάλιστα, έρευνα από το τμήμα Βιοχημείας του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο συνδέει την κατανάλωση σκόρδου με μειωμένη εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Tip ➜ Προσθέστε θρυμματισμένο σκόρδο στη μαγειρική σας και επωφεληθείτε από τις αντικαρκινικές του ουσίες. ➜ Οι περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες βρίσκονται στα εξωτερικά στρώματα του κρεμμυδιού, οπότε ξεφλουδίστε το όσο το δυνατόν λιγότερο.

17

Κακάο

Οι κατεχίνες και οι προκυανιδίνες (ισχυρά αντιοξειδωτικά) που περιέχει το κακάο περιορίζουν το οξειδωτικό στρες και τη χρόνια φλεγμονή, παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου και άλλων χρόνιων παθήσεων. Αν και πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες που να αποδεικνύουν την αντικαρκινική δράση του κακάο, η μαύρη σοκολάτα (που αποτελείται από κακαόμαζα σε ποσοστό που φτάνει το 75%) φαίνεται να έχει μια θέση στη λίστα με τις τροφές που θεωρείται ότι προστατεύουν από τον καρκίνο. Tip Δύο κομμάτια μαύρης σοκολάτας την ημέρα μπορούν να αντικαταστήσουν άλλα γλυκά και ταυτόχρονα να συμβάλλουν στην υγεία του οργανισμού σας.

18

Λιπαρά ψάρια

Τα λιπαρά ψάρια (π.χ. οι σαρδέλες, ο σολομός, το σκουμπρί), όπως και οι ξηροί καρποί (κυρίως τα καρύδια), είναι τροφές πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία φαίνεται να έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες. Οι έρευνες συνδέουν τη συστηματική κατανάλωση των συγκεκριμένων λιπαρών οξέων με προστασία από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη μετα-ανάλυση από το Τμήμα Ουρολογίας του Πανεπιστημίου «Mc Gill» στο Μόντρεαλ, άτομα που καταναλώνουν συστηματικά ω-3 λιπαρά οξέα παρουσιάζουν 63% μειωμένη θνησιμότητα από καρκίνο του προστάτη. Tip: Καταναλώνετε 1-2 φορές την εβδομάδα λιπαρά ψάρια, επιλέξτε σαν σνακ μια χούφτα καρύδια ή προσθέστε 1 κουταλιά λιναρόσπορο στα δημητριακά του πρωινού σας.

19

Ελαιόλαδο

Ελληνική επιδημιολογική έρευνα από το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το Γραφείο Επιδημιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το τμήμα Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και το Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας, με επικεφαλής τον καθηγητή Δημήτριο Τριχόπουλο, δημοσιεύτηκε πρόσφατα σε έγκριτο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της, η προσήλωση στην παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή (η οποία βασίζεται κυρίως στην κατανάλωση ελαιόλαδου) σχετίζεται με μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Για περίπου 10 χρόνια, επιστήμονες παρακολούθησαν 14.800 Ελληνίδες και διαπίστωσαν240 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού. Tip: Χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο και στη μαγειρική, αφού είναι ανθεκτικότερο στις υψηλές θερμοκρασίες συγκριτικά με τα σπορέλαια.

20

Ντομάτα

Η ντομάτα θεωρείται εξαιρετική πηγή θρεπτικών συστατικών χάρη στο λυκοπένιο που περιέχει (φυτοχημικό με έντονη αντιοξειδωτική δράση). Το λυκοπένιο, εκτός από το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα που προσφέρει στην ντομάτα, έχει την ιδιότητα να καταστρέφει τις ελεύθερες ρίζες, που προκαλούν βλάβες στο DNA των κυττάρων και οδηγούν στην εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Πρόσφατες, μάλιστα, μελέτες συνδέουν την ουσία αυτή με την προστασία από διάφορες μορφές καρκίνου και ειδικά του προστάτη. Σύμφωνα με έρευνες, το μεγαλύτερο μέρος της ποσότητας λυκοπενίου που προσλαμβάνουμε προέρχεται από προϊόντα με βάση την ντομάτα (π.χ. ντοματοπολτός, ντοματοχυμός, σάλτσα ζυμαρικών, κέτσαπ). Tip ➜ Το λυκοπένιο που περιέχεται στο χυμό ντομάτας απορροφάται ευκολότερα από τον οργανισμό, σε σχέση με το λυκοπένιο που βρίσκεται στις ολόκληρες ντομάτες. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν η ντομάτα τρίβεται σε χυμό ή πολτό, αποδεσμεύεται μεγαλύτερη ποσότητα της συγκεκριμένης ουσίας. ➜ Οι επιστήμονες υποστηρίζουν, επίσης, ότι το λυκοπένιο απορροφάται ευκολότερα από το σώμα μας κατά το μαγείρεμα της ντομάτας σε φυτικά λιπαρά (π.χ. ελαιόλαδο), γι’ αυτό και η σάλτσα ντομάτας θεωρείται ιδανική αντικαρκινική τροφή.

21

Μπρόκολο Τα σταυρανθή λαχανικά (π.χ. το λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών) θεωρείται ότι προστατεύουν από την εμφάνιση διάφορων μορφών καρκίνου, κυρίως του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του στομάχου. Οι επιστήμονες μιλούν για θεαματική μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε ανθρώπους με διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και συγκεκριμένα σε σταυρανθή λαχανικά, λόγω των φυτοχημικών ενώσεων που περιέχουν. Πρόσφατη, μάλιστα, μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ουσία σουλφοραφάνη (πηγή της οποίας είναι το μπρόκολο) βοηθά τον οργανισμό να απαλλαγεί από τα καρκινικά κύτταρα που σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Tip Η κατανάλωση 3-4 μερίδων σταυρανθών λαχανικών την εβδομάδα θεωρείται ότι προστατεύει κυρίως από την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου και του μαστού.

22

Φράουλα Οι φράουλες, όπως και κάποια είδη μούρων (π.χ. βατόμουρα, μύρτιλλα), είναι πλούσια σε πολυφαινόλες, που είναι γνωστές για τις αντικαρκινικές τους ιδιότητες. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο συγκέντρωσαν εργαστηριακές μελέτες και μελέτες σε ανθρώπους και παρουσίασαν τα αποτελέσματά τους, τα οποία αποδεικνύουν την προστατευτική δράση των φρούτων αυτών απέναντι στις οξειδωτικές και κυτταρικές λειτουργίες που οδηγούν στην ανάπτυξη καρκίνου. Tip ➜ Φράουλες βρίσκουμε από τον Απρίλιο, ενώ υπάρχουν και εισαγωγής το χειμώνα. Επειδή είναι από τα πιο επιβαρυμένα σε φυτοφάρμακα και ορμόνες φρούτα, προτιμήστε βιολογικές. ➜ Προμηθευτείτε άλλα είδη μούρων από μεγάλα σουπερμάρκετ και καταστήματα υγιεινής διατροφής και σε μορφή χυμού. Προτιμήστε το χυμό βατόμουρου, ο οποίος είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά.

23

Πορτοκάλι Τα εσπεριδοειδή (π.χ. πορτοκάλια, μανταρίνια, γκρέιπφρουτ, λεμόνια), πέρα από εξαιρετική πηγή βιταμίνης C, είναι πλούσια και σε φυτοχημικά συστατικά. Σε ένα πορτοκάλι περιέχονται περισσότερα από 170 διαφορετικά φυτοχημικά συστατικά και πάνω από 60 φλαβονοειδή. Ωστόσο, και η ίδια η βιταμίνη C εμφανίζει προστατευτική δράση, αφού έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, του δέρματος και του μαστού. Tip Η καθημερινή κατανάλωση εσπεριδοειδών (ολόκληρου του καρπού ή με τη μορφή χυμού) είναι σημαντική για την προστασία του οργανισμού απέναντι στον καρκίνο.

24

Βατόμουρα

Όλα τα φρούτα της οικογένειας (βατόμουρα, σμέουρα, μύρτιλλα, κράνα, φράουλες κ.τ.λ.) είναι πλούσια σε ελαγικό οξύ, ένα από τα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά που εμποδίζει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Ενθαρρυντικό είναι και το αποτέλεσμα ερευνών του Πανεπιστημίου του Οχάιο που έδειξε ότι η διατροφή που περιέχει τα παραπάνω φρούτα, παρουσιάζει 60% μείωση των όγκων του οισοφάγου και μέχρι και 80% μείωση των όγκων του εντέρου.

25

Σταφύλια

Περιέχουν βιοφλαβονοειδή, ισχυρά αντιοξειδωτικά που δρουν κατά του καρκίνου, ενώ ταυτόχρονα είναι πλούσια σε ρεσβερατρόλη, μια φυσική φαινόλη που εμποδίζει τη δράση των ενζύμων που διεγείρουν την ανάπτυξη των κυττάρων και «ρίχνουν» το ανοσοποιητικό.

26

Αβοκάντο

Το φρούτο αυτό είναι πλούσιο σε γλουταθειόνη, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που επιτίθεται στις ελεύθερες ρίζες του σώματος, μπλοκάροντας την εντερική απορρόφηση συγκεκριμένων λιπαρών. Ακόμη, παρέχει κάλιο στον οργανισμό (περισσότερο από τις μπανάνες, οι οποίες φημίζονται για την περιεκτικότητά τους σε αυτό το μέταλλο) και αποτελεί πλούσια πηγή βήτα-καροτίνης, η οποία προστατεύει από καρδιαγγειακές παθήσεις και από διάφορα είδη καρκίνου, ιδίως του προστάτη, του στομάχου, των πνευμόνων, του στήθους, της ουροδόχου κύστης και του παχέος εντέρου.

27

Αντί για επίλογο

Ο καλύτερος επίλογος μιας τέτοιας εργασίας, πιστεύουμε , πως είναι η παράθεση των 10 σημείων τα οποία συνιστούν τον Ευρωπαϊκό κώδικα πρόληψης του καρκίνου.

1.Μήν καπνίζεις.Σήμερα ξέρουμε ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο στον πνεύμονα , στον λάρυγγα , στον φάρυγγα και δημιουργεί όγκους στην ουροδόχο κύστη . Είναι ο πρώτος καρκίνος στους άνδρες και γίνεται πολύ συχνός στις γυναίκες .

2.Μην πίνετε πολλά οινοπνευματώδη.Μεγαλώνει ο κίνδυνος για καρκίνο του οισοφάγου . Όταν πίνετε οινοπνευματώδη και καπνίζετε οι κίνδυνοι για καρκίνο του φάρυγγα και λάρυγγα πολλαπλασιάζονται.

3.Αποφυγετε τα λιπαρά φαγητά και το υπερβολικό βάρος.

4.Τρωτε πολλά φρέσκα φρούτα και λαχανικά καθώς και δημητριακά που έχον πολλές

28

ίνεςΗ καλή διατροφή με λίγο κρέας και περιορισμένο βούτυρο μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού και καρκίνου του πεπτικού συστήματος .

5.Αποφευγετε τις παρατεταμένες και έντονες παραμονές στον ήλιο.Ο καρκίνος του δέρματος έχει άμεση σχέση με την έκθεση στον ήλιο .Μην μείνετε χωρίς προστασία ( Ιδίως τα παιδιά)Πολλές ώρες στον ήλιο.

6.ακολουθειτε τις προφυλακτικές οδηγίες για κάθε μορφή καρκίνου.Η πρόληψη είναι ο μόνος τρόπος περιορισμού της αρρώστιας αυτής.

7.Κανετε τακτικά τεστ Παπανικολάου.Είναι ο μοναδικός τρόπος για να προλάβετε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας

8.Επισκεφθειτε το γιατρό σας , αν παρατηρήσετε κάποια αιμορραγία , η αν το χρώμα η το μέγεθος μιας ελιάς έχει αλλάξει.

9.Εξέτασε τακτικά το στήθος σου.Η αυτοεξέταση του μαστού είναι ένας σίγουρος τρόπος να πιάσεις ένα όγκο στα αρχικά σταδία.

10.επισκεφθειτε τον γιατρό σας αν έχετε πρόβλημα υγείας .Ένας βήχας που επιμένει , μια αλλαγή στη φωνή , ή ένα εξόγκωμα αφύσικο που πρέπει να να ελεγχθει από ένα ειδικό

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

ΕΝΤΥΠΟ ΠΟΥ ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΚΑΙ ΔΙΑΝΕΜΗΘΗΚΕ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ

ΥΓΕΙΑ-ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ-ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

Μολονότι οι αποδεδειγμένα καρκινογόνοι διατροφικοί παράγοντες είναι πολύ λίγοι, εντούτοις επιδημιολογικές έρευνες αποδεικνύουν ότι η διατροφή συνδέεται με την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε σημαντικό βαθμό.

Από πολλούς θεωρείται ότι οι διατροφικές συνήθειες μπορεί να σχετίζονται με το 30% των καρκίνων στις αναπτυγμένες χώρες και πιθανώς με το 20% των καρκίνων στις αναπτυσσόμενες χώρες (WCRF 1997).

Τα δεδομένα αυτά αναγορεύουν τη διατροφή στη δεύτερη μετά το κάπνισμα αιτία καρκίνου, η οποία μπορεί να προβλεφθεί.

Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, το 60% όλων των περιπτώσεων καρκίνου οφείλονται σε λάθος διατροφή.

Ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες, το κυρίαρχο διατροφικό πρότυπο με τις μεγάλες ποσότητες σε κρέας, λευκό αλεύρι και ζάχαρη αυξάνει τον κίνδυνο για αρκετές μορφές καρκίνου.

Το κρέας είναι βέβαια καλή πηγή πρωτεϊνών, αλλά είναι πλούσιο σε ακόρεστα λίπη.

Πιθανότατα γι' αυτό τον λόγο η μεγάλη κατανάλωση βοδινού και χοιρινού κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου και του προστάτη.

Επίσης, κατά το ψήσιμο, τηγάνισμα και μαγείρεμα κρέατος στον φούρνο δημιουργούνται από τις ζωικές πρωτεΐνες χημικές ενώσεις, γνωστές ως ετεροκυκλικές αμίνες, που θεωρούνται καρκινογόνοι. Για όλους αυτούς τους λόγους η κατανάλωση κρέατος θα πρέπει να περιορίζεται σε δύο το πολύ γεύματα την εβδομάδα.

47

Ο κίνδυνος περιορίζεται ακόμη περισσότερο όταν καταναλώνονται άπαχα κομμάτια κρέατος. Γενικά, πάντως, είναι προτιμότερη η κατανάλωση κοτόπουλου, γαλοπούλας και αρνιού από το βοδινό, μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας. Εκτός από το λίπος, καρκινογόνο δράση πιθανόν να ασκεί και η λευκή ζάχαρη.

Η ζάχαρη όχι μόνο είναι ένας άδειος φορέας ενέργειας χωρίς ζωτικές ουσίες, αλλά αυξάνει στον οργανισμό την έκκριση του αυξητικού παράγοντα IFG-1, που προσομοιάζει στην ινσουλίνη και που ωθεί κάποια κύτταρα σε διαίρεση, ενώ παράλληλα τροφοδοτεί με ενέργεια κάποια ήδη υπάρχοντα καρκινογόνα κύτταρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να στερηθούμε τη χαρά των γλυκών ή των παγωτών, αλλά να περιορίσουμε την κατανάλωση λευκής ζάχαρης.

Το ίδιο ισχύει και για το λευκό ψωμί. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες που περιέχονται και στο λευκό ψωμί έχουν ενοχοποιηθεί για αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Αντί για λευκό ψωμί, λοιπόν, καλύτερα να καταναλώνουμε ψωμί ολικής αλέσεως ή άλλες εναλλακτικές λύσεις.

Σημαντικό επίσης, ρόλο στην πρόληψη ορισμένων καρκίνων και κυρίως του καρκίνου του παχέος εντέρου διαδραματίζουν οι φυτικές τροφές, φρούτα και λαχανικά, και κυρίως όσες έχουν υψηλό ποσοστό φυτικών ινών, όπως είναι τα χόρτα. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι πλούσια σε αντικαρκινικές ουσίες είναι τα πράσα, τα λάχανα, τα ζυμωμένα προϊόντα (βότανα, γάλα) και τα δημητριακά (σιτάρι, βρώμη, κριθάρι), καθώς και οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες.

Γι' αυτό και για την πρόληψη του καρκίνου θα πρέπει να αυξήσουμε την πρόσληψη αντιοξειδωτικών και φυτικών ινών μέσω της ημερήσιας κατανάλωσης τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων, λαχανικών, δημητριακών και οσπρίων. Μια καλή επιλογή θα ήταν, τέλος, η αντικατάσταση του κρέατος από όσπρια ή ψάρι.

48