ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ

“Πρώτα το άτομο παίρνει ένα ποτό, μετά το ποτό παίρνει ένα ποτό,

και στο τέλος το ποτό παίρνει το άτομο”Ρητό των Ιαπώνων.

Περιεχόμενα

1.Ο “κύκλος” του αλκοόλ1.1Ορισμός1.2 Ιστορική Αναδρομή1.3 Παραγωγή1.4 Διαφήμιση

2.Κατανάλωση Αλκοόλ-Αιτίες Κατανάλωσης2.1 Κατανάλωση αλκοόλ στην Ελλάδα από εφήβους2.2 Οι λόγοι που οδηγούν τους νέους στην κατανάλωση αλκοόλ

3.Επιπτώσεις3.1 Επιπτώσεις του αλκοόλ στον ψυχισμό3.2 Διαταραχές από το αλκοόλ3.3 Οι επιπτώσεις του αλκοόλ στον Οργανισμό3.4 Επιδράσεις αλκοόλ στο νευρικό σύστημα3.5 Αλκοόλ και συμπεριφορά

3.5.1 Alcohol and depression3.5.2 Alcohol, fear and anxiety3.5.3 Alcohol and psychosis3.5.4 Alcohol and aggression

4.Παρεμβάσεις4.1 Αντιμετώπιση του προβλήματος από το άτομο4.2 Αντιμετώπιση του προβλήματος από το περιβάλλον4.3 Συμπέρασμα

5.Ερωτηματολόγιο6.Βιβλιογραφία

1. Ο “κύκλος” του αλκοόλ

1.1Ορισμός"Αλκοολούχα ποτά" ονομάζονται όλα τα ποτά που περιέχουν αιθυλική αλκοόλη (οινόπνευμα) γεωργικής προέλευσης, σε οποιοδήποτε ποσοστό το οποίο έχει προέλθει είτε από φυσική ζύμωση, είτε από προσθήκη κατά την επεξεργασία. Ο όρος του <<Αλκοολικός>> προέρχεται από την αραβική λέξη <<alcohol>>, που επικράτησε ως διεθνής όρος, χρησιμοποιούμενος σε όλες, σχεδόν, τις γλώσσες του κόσμου.  η λέξη αλκοολισμός <<προέρχεται από το al= το (άρθρον), kool ή kohal ή kohl= αψηλάφητη λεπτεπίλεπτη σκόνη, το άνυδρο οινόπνευμα, (spiritus, vini, esprit devin, alkool vinique ordinaire) ρευστό, ελαφρό, φλογιστό, ατμιστό,

αρωματικό, καυτερό στη γεύση. >> (Καραπαναγοπούλου, Ο ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ σελ 10)

1.2 Ιστορική Αναδρομή

Σπόροι δημητριακών που έχουν υποστεί ζύμωση, χυμοί φρούτων και μέλι, όλα αυτά, χρησιμοποιούνται για να παραχθεί αλκοόλ (αιθυλική αλκοόλη ή αιθανόλη) εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Ποτά προερχόμενα από ζύμωση υπήρχαν από τις αρχές του αιγυπτιακού πολιτισμού και υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη αλκοολούχου ποτού στην Κίνα περίπου το 7000 π.Χ. Στην Ινδία, ένα οινοπνευματώδες ποτό που ονομάζεται σούρα, από απόσταξη ρυζιού, ήταν σε χρήση μεταξύ 3000 και 2000 π.Χ.

Οι Βαβυλώνιοι λάτρευαν μια θεά του κρασιού από το 2.700 π.Χ. Στην Ελλάδα, ένα από τα πρώτα αλκοολούχα ποτά το οποίο ήταν δημοφιλές ήταν το υδρόμελο, το οποίο προερχόταν από τη ζύμωση μελιού με νερό. Τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων είναι γεμάτα με προειδοποιήσεις ενάντια στην υπερβολική κατανάλωση ποτών.

Αρκετοί πολιτισμοί Ερυθρόδερμων παρήγαγαν αλκοολούχα ποτά κατά την προ-Κολομβιανή εποχή. Μια ποικιλία ποτών από την περιοχή των Άνδεων, στη Νότια Αμερική, τα οποία είχαν υποστεί ζύμωση, παράγονταν από καλαμπόκι, σταφύλια ή μήλα και ονομαζόταν «τσίκα».

Το 16ο αιώνα, το αλκοόλ (το οποίο ονομαζόταν «οινόπνευμα») χρησιμοποιούταν ευρέως για ιατρικούς σκοπούς. Στις αρχές του 18ου αιώνα, το Βρετανικό κοινοβούλιο θέσπισε ένα νόμο που ενθάρρυνε τη χρήση δημητριακών για την παρασκευή αποσταγμένων ποτών. Τα φθηνά ποτά κατέκλυσαν την αγορά και έφτασαν στο απόγειο κατανάλωσής τους στα μέσα του 18ου αιώνα. Στη Βρετανία, η κατανάλωση τζιν έφτασε τα 81 εκατομμύρια λίτρα και ο αλκοολισμός εξαπλώθηκε ευρέως.

Ο 19ος αιώνας έφερε μια αλλαγή στη στάση των ατόμων απέναντι στο αλκοόλ, ενώ το αντιαλκοολικό κίνημα άρχισε να προωθεί την εγκρατή χρήση του αλκοόλ – κίνηση που τελικά αποτέλεσε μια ώθηση για την πλήρη απαγόρευσή του.

Το 1920 οι ΗΠΑ θέσπισαν ένα νόμο ο οποίος απαγόρευε την παρασκευή, την πώληση, την εισαγωγή και εξαγωγή των οινοπνευματωδών ποτών. Τότε, το παράνομο εμπόριο αλκοόλ σημείωσε ραγδαία αύξηση και το 1933, άρθηκε η απαγόρευση του αλκοόλ.

Σήμερα, περίπου 15 εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από αλκοολισμό και το 40% του συνόλου των θανάτων από τροχαία ατυχήματα στις ΗΠΑ σχετίζονται με τη χρήση αλκοόλ.

1.3 ΠαραγωγήΤο τσίπουρο είναι ένα ελληνικό αλκοολούχο ποτό το οποίο ξεκίνησε την πορεία του πριν από επτά περίπου αιώνες στα μοναστήρια του Αγίου Όρους.Η Τσικουδιά ή Ρακή στην Κρήτη είναι κάτι ανάλογο, ωστόσο η κυριότερη διαφορά του είναι ότι η τσικουδιά είναι προϊόν μονής απόσταξης. Σε άλλες χώρες, παρόμοια ποτά είναι η Ιταλική Γκράπα και το Αράκ της Μέσης Ανατολής.Το τσίπουρο έχει τις περισσότερες φορές 36 με 45 αλκοολικούς βαθμούς.Δεν πρέπει να συγχέεται με το ούζο, ποτό με διαφορετικό τρόπο παρασκευής.Μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα η παραγωγή τσίπουρου γινόταν αποκλειστικά "κατ' οίκον", δεν υπήρχε δηλαδή μαζική βιομηχανική παραγωγή. Αποστάζεται από τα παραπροϊόντα του κρασιού, σαν ο άνθρωπος να θέλησε να εκμεταλλευτεί όσο το δυνατόν περισσότερο το δώρο των θεών, το αμπέλι.Τσίπουρο ονομάζεται στην Ελλάδα το απόσταγμα από στέμφυλα. Παράδοση στην παραγωγή τσίπουρου έχουν η Μακεδονία, η Κρήτη, η Θεσσαλία, και η Ήπειρος.Πρώτη ύλη για την παραγωγή αποστάγματος είναι τα στέμφυλα, δηλαδή η μάζα που απομένει μετά την συμπίεση του σταφυλοπολτού, με σκοπό την παραγωγή κρασιού. Αυτή η μάζα αποτελείται από τους φλοιούς των σταφυλιών, τα γίγαρτα (κουκούτσια) ενώ περικλείει και κάποιο ποσοστό αζύμωτου γλεύκους (μούστου), γλεύκους σε ζύμωση ή και πλήρους ζυμωμένου γλεύκους (κρασιού)Τα στέμφυλα, για να δώσουν αλκοολούχο απόσταγμα, θα πρέπει αφενός να μην έχουν αποστραγγιστεί εντελώς και αφετέρου να έχουν υποστεί αλκοολική ζύμωση, ώστε τα σάκχαρα του εναπομένοντος μούστου να μετατραπούν σε αλκοόλη. Το τσίπουρο μπορεί να παραχθεί από στέμφυλα που είναι ζυμωμένα και προέρχονται από ερυθρή οινοποίηση με μικρότερη ή μεγαλύτερη ποσότητα κρασιού. Ακόμη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στέμφυλα που ζυμώνονται ξεχωριστά, από τον κύριο όγκο του γλεύκους, τα οποία προέρχονται από λευκά σταφύλια, αλλά και από ερυθρά σταφύλια, τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ροζέ ή λευκού κρασιού με απευθείας συμπίεση.Η ζύμωση διαρκεί περίπου 30 ημέρες, όταν τα στέμφυλα ζυμώνονται μόνα τους, και πολύ λιγότερο όταν ζυμώνονται μαζί με το μούστο. Κατά την πρώτη απόσταξη παίρνουμε ένα απόσταγμα (σούμα) που αποτελεί το 15 με 20% του αρχικού όγκου. Μετά το τέλος της απόσταξης, το υπόλειμμα απορρίπτεται. Στη δεύτερη απόσταξη γεμίζουμε τον άμβυκα (καζάνι) κατά 80-90% με σούμα. Πολλές φορές, το προϊόν που λαμβάνεται από την πρώτη απόσταξη καταναλώνεται χωρίς να υποστεί δεύτερη απόσταξη. Το διπλοαποσταγμένο τσίπουρο, όμως, είναι καθαρότερο και λεπτότερο σε άρωμα και γεύση.Στη δεύτερη απόσταξη είναι δυνατόν να προσθέσουμε αρωματικές πρώτες ύλες όπως γλυκάνισο, μάραθο, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο και μαστίχα. Μετά τη δεύτερη απόσταξη αφαιρούμε το πρώτο 0,5 με 1 λίτρο. Έχει μεγάλο αλκοολικό

βαθμό και αποτελεί την «κεφαλή». Κατόπιν συλλέγουμε την «καρδιά» η οποία αντιπροσωπεύει το 50% του αρχικού όγκου. Είναι το κλάσμα που περιέχει τα επιθυμητά συστατικά και το οποίο, αφού αραιωθεί για να επιτύχουμε τους επιθυμητούς αλκοολικούς βαθμούς, θα δοθεί στην κατανάλωση ως τσίπουρο. Το υπόλοιπο, την «ουρά», το συλλέγουμε και το τοποθετούμε στα στέμφυλα ή στη σούμα για να γίνει νέα απόσταξη. Καλός αλκοολικός βαθμός θεωρείται αυτός των 38-45% κατ' όγκο.Η παρακολούθηση της απόσταξης θέλει μεγάλη προσοχή. Η θέρμανση του άμβυκα μπορεί να γίνει με ξύλα, κάρβουνο ή υγραέριο. Στην περίπτωση ξύλων ή κάρβουνου, η θέρμανση ρυθμίζεται ανάλογα με την τροφοδοσία και με την παροχή αέρα, ανοίγοντας ή κλείνοντας την πόρτα που βρίσκεται κάτω από την εστία. Οι ατμοί νερού, αλκοόλης και άλλων πτητικών συστατικών θα κατευθυνθούν προς τον ψυκτήρα και θα παραληφθούν ως απόσταγμα.Ο σύγχρονος τρόπος παρασκευής τσίπουρου από βιομηχανικές μονάδες γίνεται με τη μέθοδο της κλασματικής απόσταξης -ασυνεχούς απόσταξης κυρίως-, όπου χρησιμοποιούνται υψηλής ποιότητας κατασκευής ατμοκάζάνα, πλήρως ηλεκτρονικά ρυθμιζόμενα και ελεγχόμενα. Αυτό επιτρέπει την παρασκευή ενός πολλαπλά αποσταγμένου προϊόντος υψηλής ποιότητας, μειώνοντας τις ανεπιθύμητες ουσίες της απόσταξης στο ελάχιστο και επιτρέποντας στον παραγωγό να κάνει την επιθυμητή ανάμειξη μεταξύ κεφαλών,καρδιάς και ουρών.Από τα τέλη του Οκτώβρη έως τα μέσα του Δεκέμβρη σε όλη την Ελλάδα «βράζει» ο τόπος. Παραδοσιακά καζάνια ετοιμάζουν το «αγιονέρι», με αποκορύφωμα τις διάφορες γιορτές τσίπουρου σε πολλές περιοχές (Μακεδονία, Ήπειρο), οι οποίες συνοδεύονται με παραδοσιακά γλέντια.

1.4 Διαφήμιση

Οι διαφημίσεις οινοπνευματωδών ποτών πρέπει να είναι κοινωνικά υπεύθυνες και να μην περιλαμβάνουν οτιδήποτε ενδέχεται να οδηγήσει σε υιοθέτηση ανεύθυνων τρόπων κατανάλωσής τους. 1.4.1 Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να ενθαρρύνουν ή να παραβλέπουν υπερβολική ή ανεύθυνη κατανάλωση, ούτε να παρουσιάζουν την αποχή ή την μετριοπάθεια με οποιονδήποτε αρνητικό τρόπο. 1.4.2 Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να παρουσιάζουν άτομα που φαίνονται μεθυσμένα ή να υποδηλώνουν με οποιονδήποτε τρόπο ότι η μέθη είναι αποδεκτή. 1.4.3 Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να παρουσιάζουν, να υπονοούν, να ενθαρρύνουν ή να υποδηλώνουν οποιαδήποτε σχέση με βίαια, επιθετική, παράνομη, επικίνδυνη ή αντικοινωνική συμπεριφορά. 1.4.4 Οι διαφημίσεις πρέπει να αποφεύγουν τη δημιουργία αίσθησης αποδοχής της κουλτούρας ναρκωτικών ή των παράνομων ναρκωτικών, και γενικότερα οποιαδήποτε σύνδεση ή αναφορά στα παραπάνω. 1.4.5 Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να παρουσιάζουν την κατανάλωση αλκοόλ ως πρόκληση. 1.4.6 Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να παρουσιάζουν σερβίρισμα οινοπνευματωδών ποτών με ανεύθυνο τρόπο.

Όλοι γνωρίζουμε τις αρνητικές συνέπειες της μακροχρόνιας χρήσης του αλκοόλ στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο όρος ‘αλκοολισμός’ χαρακτηρίζεται επίσημα και παγκόσμια ως νόσος και δυστυχώς παίρνει όλο και μεγαλύτερες κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις, καθώς φαίνεται πως όλο και περισσότερα άτομα εθίζονται στο αλκοόλ και δυσκολεύονται να απεξαρτηθούν.

Στη σύντομη παρουσίασή μου, θα αναλύσω τους παράγοντες που συχνά οδηγούν τους εφήβους στην κατανάλωση αλκοόλ και στους τρόπους έγκαιρης πρόληψης και ψυχολογικής αντιμετώπισής τους.

Στη χώρα μας, το 28.2% των εφήβων ηλικίας 14-18 ετών, καταναλώνουν αλκοόλ τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα. Πιστεύουν επίσης ότι αυτή η συχνότητα κατανάλωσης θεωρείται ακίνδυνη, ενώ στις προτιμήσεις τους έρχονται πρώτα τα ‘βαριά’ ποτά, όπως βότκα, ουίσκι και τεκίλα και μετά ακολουθεί η μπύρα ή το κρασί, που παλιότερα αποτελούσε την πρώτη προτίμησή τους. Αυτό που οι έφηβοι θεωρούν ως το πιο επικίνδυνο από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι τα τροχαία δυστυχήματα, η βίαιη συμπεριφορά και οι εγκληματικές ενέργειες, αλλά και οι σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.

Σημαντικό ρόλο στην κατανάλωση του αλκοόλ παίζει το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζουν και επηρεάζονται οι νέοι. Στην Ελλάδα, οι έφηβοι καταναλώνουν συχνότερα οινοπνευματώδη ποτά, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όμως δεν κάνουν υπερβολική ή επικίνδυνη χρήση αλκοόλ και δεν μεθούν.

Η Ελλάδα, παραδοσιακά, είναι μια χώρα που παράγει κρασί, οι τιμές στο αλκοόλ είναι προσιτές, και το χειρότερο, η πρόσβαση και αγορά στα οινοπνευματώδη είναι εύκολη για όλες τις ηλικίες. Ακόμη, η διαφήμιση στην τηλεόραση, στο σινεμά στα περιοδικά, στις γιγαντοαφίσες, στα σίριαλ, δίνει την ψευδαίσθηση ότι το αλκοόλ είναι μια γοητευτική και συνάμα ασφαλής επιλογή που συνδέεται με όμορφες και χαλαρωτικές στιγμές απόλαυσης. Το αλκοόλ είναι μια ισχυρή εξαρτησιογόνος ουσία, καθ’όλα νόμιμη- δυστυχώς - και φαίνεται πως η πολιτεία την τελευταία δεκαετία έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί τον πραγματικό κίνδυνο και τις διαστάσεις που παίρνει το φαινόμενο του αλκοολισμού. Απαγορεύτηκε το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους, οι διαφημίσεις για τα τσιγάρα σταμάτησαν, στα σίριαλ και στις ταινίες θα έχετε παρατηρήσει ότι κανείς από τους ηθοποιούς δεν καπνίζει, όμως συχνά πίνει. Με το αλκοόλ λοιπόν τι γίνεται;

Τα αγόρια, σε σχέση με τα κορίτσια, προηγούνται στην πρώτη κατανάλωση αλκοόλ. Γύρω στα 12 έτη, τα αγόρια δοκιμάζουν το πρώτο ποτήρι μπύρας ή κρασιού, και ένα χρόνο μετά, δοκιμάζουν πιο βαριά ποτά ενώ τα κορίτσια ξεκινούν περίπου ένα χρόνο μετά (στα 13 έτη), και στα 14.5 έτη τους δοκιμάζουν βαριά ποτά. Η πρώτη μέθη για τα αγόρια είναι στα 14.6 έτη, ενώ για τα κορίτσια στα 15 έτη.

Η κατανάλωση αλκοόλ στην εφηβεία συμβάλλει στη μετέπειτα ριψοκίνδυνη συμπεριφορά των νέων και στην παραβατικότητα. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι εγκεφαλικές περιοχές όπως ο προμετωπιαίος φλοιός, που παίζει σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων, και που ακόμη αναπτύσσεται και ωριμάζει κατά την εφηβεία, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην κατανάλωση αλκοόλ. Φαίνεται ότι το αλκοόλ είναι πολύ τοξικό για το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα.

Ο αλκοολισμός είναι αναμφισβήτητα ένα τεράστιο διεθνές πρόβλημα. Στις αναπτυγμένες οικονομικά χώρες έχει εξελιχθεί σε μάστιγα. Στην Ελλάδα

παραδοσιακά «ξέραμε» το κρασί, το ούζο και το τσίπουρο. Μετά το πόλεμο τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα αλκοόλης άρχισαν να «μπαίνουν» στις προτιμήσεις μας. Πρώτα το brandy και αργότερα το vermouth και το whisky άρχισαν να εισχωρούν κυρίως στα «ανώτερα» κοινωνικά στρώματα.Σήμερα η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών υψηλής περιεκτικότητας έχει ξεπεράσει την κατανάλωση των παραδοσιακών ποτών. Οι διαφορές αυτών των ποτών από το κρασί σχετίζεται τόσο με τον τρόπο παραγωγής, δηλαδή απόσταξη αντί φυσικής ζύμωσης, αλλά και με τη μεγάλη νοθεία που παρατηρείται. Τα νοθευμένα ποτά περιέχουν συνήθως ξυλόλη ή μεθανόλη, ουσίες που σε μεγάλες ποσότητες προκαλούν σοβαρές βλάβες που φτάνουν μέχρι την τύφλωση.  Όμως ακόμη κι αν τα ποτά αυτά είναι «καθαρά» ο κίνδυνος βλάβης του ήπατος παραμένει εξαιρετικά υψηλότερος από εκείνο που επαπειλεί η κατανάλωση κρασιού. Σε κάθε περίπτωση η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί πρόβλημα για την υγεία και η διαφήμιση των αλκοολούχων ποτών θα πρέπει, όπως κι εκείνη των τσιγάρων, να ελέγχεται. Η τηλεοπτική διαφήμιση των αλκοολούχων ποτών είναι πολύ μεγάλης έκτασης κι ασφαλώς αποτελεί παρότρυνση, ιδιαίτερα για τους έφηβους στην κατανάλωσή τους.Στην Αμερική όπου το πρόβλημα είναι εξαιρετικά σοβαρό έχουν γίνει εκατοντάδες μελέτες και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.Πως γίνεται κανείς αλκοολικός; Γεννιέται με την προδιάθεση ή τον σπρώχνουν στο πιοτό τα βάσανα της ζωής; Η Ψυχιατρική έχει πολλά να πει σχετικά με την εξάρτηση από το αλκοόλ. Πολλοί παράγοντες έχουν επιπτώσεις στην απόφαση να αρχίσει κάποιος να πίνει, στην ανάπτυξη των προσωρινών προβλημάτων με το αλκοόλ στα εφηβικά έτη και στη δεκαετία των 20 ετών, και στην ανάπτυξη τελικά της εξάρτησης από το αλκοόλ. Η έναρξη της κατανάλωσης οινοπνεύματος εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από κοινωνικούς, θρησκευτικούς, και ψυχολογικούς παράγοντες, αν και τα γενετικά χαρακτηριστικά φαίνεται επίσης ότι συμβάλουν. Αλλά οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση να συνεχίσει κανείς να πίνει μέχρι το στάδιο της εξάρτησης από το αλκοόλ είναι μάλλον διαφορετικοί. Μια παρόμοια αλληλεπίδραση μεταξύ των γενετικών και περιβαλλοντικών επιρροών συμβάλλει σε πολλές άλλες ιατρικές και ψυχιατρικές παθήσεις, και επομένως, μια ανασκόπηση αυτών των παραγόντων στον αλκοολισμό, προσφέρει ικανές πληροφορίες για τις σύνθετες γενετικές διαταραχές συνολικά. Τα κυρίαρχα ή υπολειπόμενα γονίδια, αν και σημαντικά, εξηγούν μόνο σχετικά σπάνιες καταστάσεις. Οι περισσότερες διαταραχές έχουν κάποιο επίπεδο γενετικής προδιάθεσης που αφορά συνήθως μια σειρά διαφορετικών γενετικά επηρεασμένων χαρακτηριστικών, κάθε ένα από τα οποία αυξάνει ή μειώνει τον κίνδυνο για κάποια διαταραχή. Είναι πιθανό ότι μια σειρά γενετικών επιρροών εξηγεί περίπου 60% του ποσοστού του κινδύνου για τον αλκοολισμό, με το περιβάλλον υπεύθυνο για το υπόλοιπο 40% της διαφοράς.

Ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι πίνουν υπερβολικά είναι ένα πρόβλημα τόσο σύνθετο όσο και ο χαρακτήρας τους ή το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται. Οι συνήθειες, οι παραδόσεις, η διάθεση και το σχετικό κόστος παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατάχρηση αλκοόλ και την ευαισθησία - γενετική και όχι μόνο - των

αλκοολικών. Συν τοις άλλοις άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη βρίσκουν καταφύγιο στο μεθυστικό συναίσθημα του αλκοόλ που τους προσφέρει γαλήνη, συντροφικότητα και αισθήματα ευφορίας. Πολλοί ειδικοί φοβούνται ότι με την προσκόλληση στα αυστηρά όρια της ασθένειας, οι άνθρωποι που πίνουν δεν προβληματίζονται παρά μόνο όταν αποκτήσουν σοβαρή εξάρτηση. Ο αλκοολισμός δεν οφείλεται μόνο σε κληρονομικούς παράγοντες. Ωστόσο οι επιστήμονες προσπαθούν να αποδείξουν ότι τα γονίδια μπορεί να ευθύνονται για τον αλκοολισμό. Αυτό βέβαια που κληρονομείται στον αλκοολισμό δεν είναι η ασθένεια αλλά κάποια προδιάθεση. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι αλκοολικών. Για να αποκτήσει κανείς εξάρτηση από το αλκοόλ, χρειάζεται συνδυασμός συμπτωμάτων. Το πιο καθοριστικό είναι η λαχτάρα να πιει. Υπάρχουν άτομα που πίνουν επειδή έχουν κατάθλιψη και το ποτό τους κάνει να αισθάνονται καλύτερα όπως προαναφέραμε. Οι τολμηροί πίνουν για να νιώσουν "ανεβασμένοι". Κάποιοι υποστηρίζουν την άποψη ότι το πιοτό τους κάνει να συμπεριφέρονται πιο φυσιολογικά, και πράγματι μπορεί να αντιδρούν καλύτερα όταν είναι μεθυσμένοι. Τέλος άλλοι πίνουν για να νιώσουν διαφορετικά.

Έχει αναφερθεί ότι ο αλκοολισμός στοιχίζει κάθε χρόνο ένα δισεκατομμύριο δολάρια, στην βιομηχανία των Η.Π.Α., οι δυσκολίες όμως να υπολογιστεί η διάδοση ων προβλημάτων που υπάρχουν εξαιτίας του ποτού κάνουν την εκτίμηση μόνο ένα αδρό οδηγό. Για την Βρετανία έχει αναφερθεί το ποσό των 40 εκατομμυρίων λιρών, από τα οποία τα 20 πληρώνονται σε αναρρωτικές άδειες. Είναι λοιπόν υπερβολικά τα έξοδα που πληρώνει η κοινωνία και το κόστος στην υγεία του ίδιου του πότη. Οι οικονομικές συνέπειες από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι πολυεπίπεδες, καθώς η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών επηρεάζει: την επαγγελματική δραστηριότητα (μείωση παραγωγικότητας, αυξημένες ώρες απουσίας από την εργασία, κόστος από εργατικά ατυχήματα, χαμένες εργασιακές ευκαιρίες των ίδιων και των συγγενών τους), την ποινική δικαιοσύνη (απαιτεί χρόνο και πόρους από το δικαστικό σύστημα και τις αστυνομικές αρχές), το σύστημα Υγείας (αυξημένες δαπάνες περίθαλψης λόγω αυξημένων αναγκών των χρηστών από τις επιπτώσεις της χρήσης αλκοόλ), τις υπηρεσίες Κοινωνικής Πρόνοιας (αντιμετώπιση των προβλημάτων στην οικογένεια, στον επαγγελματικό χώρο, της ανεργίας και της επακόλουθης φτώχιας)Σύμφωνα με την έκθεση με τίτλο «Με ποιον τρόπο επηρεάζει η εμπορική προώθηση την ποσότητα και τα πρότυπα κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών, ιδιαίτερα από τους νέους ανθρώπους – μια επισκόπηση μακροχρόνιων μελετών», που εξέδωσε η επιστημονική ομάδα του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για το Οινόπνευμα και την Υγεία τον Φεβρουάριο του 2009, η διαφήμιση του αλκοόλ επηρεάζει τη συμπεριφορά των νέων ως προς την κατανάλωσή του, έχοντας ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την ώθηση στην κατανάλωση οινοπνεύματος νέων που προηγουμένως δεν έπιναν και την αύξηση της κατανάλωσης από νέους που έχουν ήδη αρχίσει να καταναλώνουν αλκοόλ.Υπό το πρίσμα αυτής της νέας μελέτης σχετικά με τον αντίκτυπο της διαφήμισης του αλκοόλ στις συνήθειες κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών των νέων, αλλά και βάσει του γεγονότος ότι τα κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιούνται κυρίως από ανθρώπους νεαρής ηλικίας, η δημιουργία ολοένα και πιο στενών δεσμών

μεταξύ των κοινωνικών δικτύων και των επωνυμιών εταιρειών οινοπνευματωδών ποτών για διαφημιστικούς και προωθητικούς σκοπούς (όπως αποδείχθηκε από την ενισχυμένη συνεργασίας στον τομέα της διαφήμισης μεταξύ του Facebook και της Diageo, της κορυφαίας εταιρείας εμπορίας αλκοολούχων ποτών στον κόσμο, τον Σεπτέμβριο του 2011) δημιουργεί εύλογες ανησυχίες όσον αφορά την προστασία της υγείας των νέων.

2.Κατανάλωση Αλκοόλ-Αιτίες Κατανάλωσης2.1Κατανάλωση αλκοόλ στην Ελλάδα από εφήβους Η κατανάλωση αλκοόλ στην Ελλάδα βρίσκεται περίπου στη μέση της λίστας κατάταξης στις ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, ανησυχητικά είναι τα ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ στους νέους. Σύμφωνα με έρευνα του Currie και συν. (2004) το 5% των εφήβων, ηλικίας 11 ετών, το 11% των εφήβων, ηλικίας 13 ετών και το 29% των εφήβων, ηλικίας 15 ετών καταναλώνουν συχνά αλκοόλ. Και άλλες σύγχρονες διεθνείς και εγχώριες έρευνες συγκλίνουν στα ίδια σχεδόν ποσοστά. Επίσης, βρέθηκε ότι οι έφηβοι εκφράζουν προτίμηση για συγκεκριμένους τύπους ποτών.Η μπίρα βρίσκεται στην υψηλότερη θέση προτίμησης και κατανάλωσης, ενώ ακολουθούν τα πιο βαριά ποτά. Σύμφωνα με έρευνα του National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (2013) ένα στα τέσσερα παιδιά μεγαλώνει μέσα σε σπίτι όπου τουλάχιστον ένα μέλος της οικογένειας πίνει ή πίνει πολύ. Το παιδί μέσα σε ένα σπίτι όπου γίνεται μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ φέρει μεγαλύτερο κίνδυνο να υιοθετήσει και αυτό το ίδιο πρότυπο. Το συγκεκριμένο ινστιτούτο δίνει έμφαση στην έμμεση πρόκληση βλάβης στα παιδιά κυρίως μέσα από τα πρότυπα που δημιουργεί η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μέσα στην οικογένεια. Κύριος στόχος είναι να προστατευτούν τα παιδιά και οι έφηβοι έτσι ώστε να μην αρχίσουν την κατανάλωση αλκοόλ σε μικρή ηλικία, αλλά και ως ενήλικοι να πίνουν σε λογικά πλαίσια. Παράλληλα, προσφέρουν ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της χρήσης αλκοόλ σε όλες τις ηλικίες. Η χρήση του αλκοόλ εξακολουθεί να αποτελεί μείζον πρόβλημα στα νεαρά άτομα, στους εφήβους και νέους κάτω των 21 χρόνων σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας των νευροεπιστημών έχουν τεκμηριώσει τις αρνητικές επιπτώσεις του αλκοόλ στην εφηβική ανάπτυξη του εγκεφάλου και προστίθενται ακόμη περισσότερα στοιχεία για να υποστηρίξουν την επίκληση πρόληψης και μείωσης της κατανάλωσης αλκοόλ από τον ανήλικο. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι στην εφηβεία οι νέοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εθιστούν στο αλκοόλ, καθώς σε αυτή την ηλικία η μετάβαση από τη χρήση στην κατάχρηση και τελικά στην εξάρτηση γίνεται με γρηγορότερους ρυθμούς από ό,τι στους ενηλίκους. Πλείστοι παράγοντες που συντελούν στη χρήση αλκοόλ κατά την εφηβεία είναι η ανάγκη του εφήβου να μεγαλώσει γρήγορα, η δυναμική της φαντασίωσης του ενηλίκου, η τάση του να μιμείται την ενήλικη συμπεριφορά, η επιθυμία του να αρέσει στο αντίθετο φύλο και η δυναμική σύμπλευσης με τις προτιμήσεις των φίλων και της παρέας του.Η χρήση αλκοόλ και μεγάλης κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών είναι κοινές κατά τη διάρκεια της εφηβείας και ενηλικίωσης, αν και η ελάχιστη νόμιμη ηλικία

κατανάλωσης αλκοόλ είναι τα 18 έως τα 21 έτη, ανάλογα τη νομοθεσία, στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Μερικά άτομα μπορεί να αρχίσουν επικίνδυνη κατανάλωση οινοπνεύματος νωρίτερα στην παιδική ηλικία, 12 έως 14 ετών. Η επικράτηση της προβληματικής χρήσης αλκοόλ εξακολουθεί να κλιμακώνεται στο τέλος της εφηβείας, των νεαρών ενηλίκων ηλικίας 18 έως 20 ετών.Το ζήτημα της χρήσης αλκοολούχων ποτών από τα νέα άτομα από το σχολείο ακόμη (γυμνάσιο, λύκειο), εξακολουθεί να αποτελεί μείζον θέμα.Τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών που έχουν αποδείξει ότι η ανάπτυξη του εγκεφάλου συνεχίζεται και στην πρόωρη ενηλικίωση (μετεφβεία, πρώτη νεανική ηλικία) και ότι η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει με τέτοια ανάπτυξη υποδεικνύουν ότι η χρήση αλκοόλ από τους νέους είναι μια ακόμα μεγαλύτερη παιδιατρική ανησυχία για την υγεία. Η χρήση του αλκοόλ σε νεαρή ηλικία συνδέεται με μελλοντικά προβλήματα υγείας. Επιδημιολογικές μελέτες τεκμηριώνουν ότι ο επιπολασμός των δύο, εξάρτησης από το αλκοόλ και της κατάχρησης αλκοόλ, παρουσιάζουν εντυπωσιακή μείωση με την αύξηση της ηλικίας σε έναρξη της χρήσης. Για τα άτομα ηλικίας 12 ετών ή μικρότερα από την πρώτη χρήση, ο κίνδυνος επικράτησης της εξάρτησης από το αλκοόλ στη ζωή τους είναι 40,6%, ενώ εκείνοι που ξεκίνησαν στα 18 έτη είναι 16,6% και στα 21 έτη είναι 10,6%. Ομοίως, η επικράτηση της κατάχρησης οινοπνεύματος στη ζωή τους είναι 8,3% για τα άτομα που ξεκίνησαν τη χρήση σε ηλικία έως 12 ετών, 7,8% για εκείνους που ξεκίνησαν στα 18 έτη, και 4,8% για εκείνους που ξεκίνησαν στα 21 έτη. Η συμβολή της ηλικίας κατά την έναρξη της χρήσης αλκοόλ με τις αποδόσεις της εξάρτησης στη ζωή τους και της κατάχρησης επίσης μεταβάλλεται ελάχιστα σε κάθε φύλο και φυλή ως υποομάδες μελέτης της εξαρτητικότητας.Σε σύγκριση με τη χρήση από ενηλίκους, η χρήση αλκοόλ από τους εφήβους είναι πολύ πιο πιθανό να είναι επεισοδιακή και πιο βαριά, που κάνει τη χρήση σε αυτή την ηλικιακή ομάδα ιδιαίτερα επικίνδυνη. Ταχεία ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση αλκοόλ πιθανώς σχετίζεται με τους ηρωισμούς, τα στοιχήματα που βάζουν μεταξύ τους οι έφηβοι ή την ανάγκη να τολμούν και να υπερβάλουν των δυνατοτήτων τους. Διάφορα καμώματα βάζουν τον/την έφηβο σε ακόμα υψηλότερο κίνδυνο της υπερβολικής δόσης αλκοόλ ή της δηλητηρίασης από αυτό, όπου η καταστολή της αντανακλαστικής διαδικασίας του αναπνευστικού και τα τροχαία μπορεί να αποβούν μοιραία. Η υπερβολική χρήση ή η κατάχρηση αλκοόλ σε εφήβους συνδέονται με πολλές άλλες ψυχικές και σωματικές διαταραχές (σοβαρές επιπλοκές της υγείας από την υπέρμετρη χρήση αλκοόλ). Διαταραχές από τη χρήση αλκοόλ είναι ένας παράγοντας κινδύνου για απόπειρες αυτοκτονίας, ψυχιατρικές διαταραχές που είναι πιθανότερο να συνυπάρχουν με διαταραχές της χρήσης αλκοόλ ή άλλων ουσιών που περιλαμβάνουν διαταραχές της διάθεσης, ιδιαίτερα κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διάσπαση προσοχής (ADHD), διαταραχές συμπεριφοράς, βουλιμία, και ψυχωσικές διαταραχές. Σοβαρά προβλήματα σωματικής υγείας περιλαμβάνονται επίσης στον κατάλογο των συνεπειών της χρόνιας χρήσης και κατάχρησης του αλκοόλ (π.χ., διαταραχές του ύπνου, ηπατικές διαταραχές, κ.ά.). Η πρόωρη έναρξη αλκοόλ έχει συσχετιστεί με μεγαλύτερη σεξουαλική ανάληψη κινδύνου (σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις, πολλαπλούς συντρόφους, κατάσταση μέθης κατά τη σεξουαλική επαφή και κίνδυνος εγκυμοσύνης), ακαδημαϊκά προβλήματα, άλλη χρήση ουσιών, και παραβατική συμπεριφορά

μέσα στην εφηβεία ή αργότερα. Με την ενηλικίωση, κατά την όψιμη εφηβεία, η πρώιμη χρήση αλκοόλ σχετίζεται με τα προβλήματα της ακαδημαϊκής αποτυχίας, της απασχόλησης ή εργασίας, της κατάχρησης άλλων ουσιών, και παραβατική ή και βίαιη συμπεριφορά. Ανεξάρτητα από τους γενετικούς κινδύνους, η έκθεση των νέων παιδιών και εφήβων στο αλκοόλ ή τη χρήση άλλων ουσιών προβλέπει σοβαρές διαταραχές τόσο οργανικές όσο και ψυχικές και (ψυχο)κοινωνικές. Η χρόνια χρήση αλκοόλ, ή η λανθασμένη χρήση (πολύ δυνατά αλκοολούχα ποτά ή ο συνδυασμός πολλών αλκοολούχων), η κατάχρηση και η εξάρτηση επιβαρύνουν δραματικά την ψυχική και κοινωνική υγεία των εφήβων και νεαρών ατόμων που συχνά καλύπτουν όλο το φάσμα του διασυρμού της υγείας. Η κατανάλωση 5 ή περισσότερα ποτά στη σειρά για μια περίοδο 2 ωρών περίπου χρησιμοποιείται συχνά ως ένας ορισμός για να περιγράψει την ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση αλκοόλ από τους εφήβους ή νεαρούς ενηλίκους. Ωστόσο, πρόσφατες βιβλιογραφικές αναφορές επισημαίνουν ότι για αγόρια ηλικίας 9 έως 13 περίπου ετών και κορίτσια 14 μέχρι 17 ετών κάνουν ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση αλκοόλ που ορίζεται από 3 ή περισσότερα ποτά. Για τα αγόρια, η ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση ορίζεται από 4 ή περισσότερα ποτά για τις ηλικίες από 14 ή 15 ετών και 5 ή περισσότερα ποτά για τα άτομα ηλικίας 16 ή 17 ετών. Παρότι τα νέα παιδιά πιστεύουν ότι αυτή η ποσότητα και συχνότητα κατανάλωσης θεωρείται ακίνδυνη, διαπιστώνουμε σήμερα ότι στις προτιμήσεις τους έρχονται πρώτα τα βαριά ή σκληρά ποτά, όπως βότκα, ουίσκι και τεκίλα και μετά ακολουθεί η μπύρα ή το κρασί που παλιότερα αποτελούσαν την πρώτη προτίμησή τους. Στη χώρα μας οι έφηβοι και τα νέα παιδιά καταναλώνουν συχνότερα αλκοολούχα ποτά, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όμως δεν κάνουν υπερβολική ή επικίνδυνη χρήση αλκοόλ και σπάνια μεθούν. Φαίνεται ότι το 28.2% των εφήβων ηλικίας 14-18 ετών, καταναλώνουν αλκοόλ τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα. Τα αγόρια προηγούνται στην πρώτη κατανάλωση αλκοόλ σε σχέση με τα κορίτσια, Γύρω στα 12 έτη τα αγόρια δοκιμάζουν το πρώτο ποτήρι μπύρας ή κρασιού και ένα χρόνο μετά δοκιμάζουν πιο βαριά ποτά ενώ τα κορίτσια ξεκινούν περίπου ένα χρόνο μετά (στα 13 έτη), και στα 14.5 έτη τους δοκιμάζουν βαριά ποτά. Η πρώτη μέθη για τα αγόρια είναι κατά μέσο όρο στα 14.6 έτη, ενώ για τα κορίτσια στα 15 έτη Επίσης, σχετική μελέτη του Κέντρου Πρόληψης και Υγείας των Εφήβων της Α΄ Πανεπιστημιακής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε ότι το 14,5% των αγοριών και 10% των κοριτσιών ηλικίας 11-18 ετών έχουν κάνει χρήση αλκοόλ κι ακόμα ότι αυτή η συνήθεια συνδέεται άμεσα με το κάπνισμα, τη χρήση και άλλων ουσιών και τη σεξουαλική δραστηριότητα. Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του Ινστιτούτου Καταναλωτών, οι νέοι μέχρι 12 ετών διαθέτουν το 11% από το χαρτζιλίκι τους για την αγορά τσιγάρων και αλκοόλ, ενώ στις ηλικίες 13 – 15 ετών το αντίστοιχο ποσοστό ανεβαίνει στο 32% και στις ηλικίες 16 – 18 ετών στο 47%. Από την ίδια έρευνα προκύπτει επίσης ότι τα Ελληνόπουλα έχουν την επικίνδυνη συνήθεια να καταναλώνουν κοκτέιλ αποτελούμενα από αλκοολούχα ποτά (συνήθως βότκα) και ισοτονικά. Τελικά, η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση μετά τη Δανία και τη Βρετανία στην κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους.Χωρίς αμφιβολία, η χρήση του αλκοόλ είναι ο κύριος συντελεστής για τις κύριες αιτίες θανάτου των εφήβων (π.χ., τροχαία ατυχήματα, η βίαιη συμπεριφορά και οι εγκληματικές ενέργειες, οι αυτοκτονίες) αλλά και επιπτώσεις σε σοβαρές διαταραχές της υγείας. Βεβαίως, το ότι μπορεί οι έφηβοι να πίνουν περιπτωσιακά,

δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα γίνουν αλκοολικοί, αυξάνουν όμως τις πιθανότητες επικινδυνότητας μιας άμετρης χρήσης ή και κατάχρησης του αλκοόλ όπου το ενδεχόμενο αλκοολισμού είναι ορατό. Επειδή ο όρος «κατάχρηση αλκοόλ» περιλαμβάνει τα αρχικά στάδια της προβληματικής χρήσης αλκοόλ, καθώς και την εξάρτηση από αυτό μπορεί να είναι πιο χρήσιμη έννοια στην παιδιατρική κλινική και κατά την ανάπτυξη προγραμμάτων πρωτογενούς πρόληψης της χρήσης αλκοόλ για τη νεολαία. Οι παιδίατροι θα πρέπει να γνωρίζουν σχετικά με την κατάχρηση ουσιών, και είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τους παράγοντες κινδύνου για το αλκοόλ και άλλων ουσιών μεταξύ των νέων εφήβων, να σκανάρουν τον/την ανήλικο για χρήση, να παρέχουν τις κατάλληλες σύντομες παρεμβάσεις, και να τον παραπέμπουν σε μια συστημική αντιμετώπιση από ειδικευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η ενσωμάτωση των προγραμμάτων πρόληψης χρήσης αλκοόλ στην κοινότητα και το εκπαιδευτικό μας σύστημα από το δημοτικό σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο θα πρέπει να προωθηθεί από τους παιδίατρους και την κοινότητα της υγειονομικής περίθαλψης. Η προώθηση της ευθύνης των μέσων μαζικής ενημέρωσης να συνδέουν την κατανάλωση αλκοόλ με ρεαλιστικές συνέπειες που θα πρέπει να υποστηρίζεται από παιδιάτρους και τους επαγγελματίες υγείας. Πρόσθετες έρευνες για την πρόληψη, τον έλεγχο και την ταυτοποίηση, σύντομη παρέμβαση, καθώς και τη διαχείριση και τη θεραπεία της χρήσης αλκοόλ και άλλων ουσιών από τους εφήβους εξακολουθεί να είναι αναγκαία για τη βελτίωση τεκμηριωμένων πρακτικών. Σημαντικό ρόλο στην κατανάλωση του αλκοόλ παίζει το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζουν και επηρεάζονται οι νέοι αλλά και η δομή της οικογένειας σχετικά με τις αρχές και τις αντιλήψεις που διέπουν τη λειτουργία της. Η πρόληψη αρχίζει από τους γονείς. Όταν υπάρχει στην οικογένεια ιστορικό αλκοολισμού, θα πρέπει το παιδί να παρακολουθείται στενά. Οι οικογένειες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του αλκοόλ και άλλα προβλήματα χρήσης ουσιών στους νέους. Η χρήση αλκοόλ ή άλλων ουσιών ή και τα δυο μαζί από τους γονείς ή τα μεγαλύτερα αδέλφια και η ανεκτική στάση των γονέων απέναντι στη χρήση, προβλέπουν μεγαλύτερο κίνδυνο της χρήσης αλκοόλ και της χρήσης των ναρκωτικών ουσιών στους εφήβους και νέους. Η διακριτική γονική παρακολούθηση των παιδιών και η πειστική χρήση των κανόνων που διέπουν τη χρηστότητα του μέτρου και όχι μόνο στη χρήση αλκοόλ, αλλά και σε πολλές άλλες διαστάσεις της οικογενειακής ζωής αποτελούν σημαντική ενίσχυση στην αποτροπή της χρήσης αλκοόλ μεταξύ των νέων. Η παραδειγματική συμπεριφορά ως προς τη χρήση αλκοόλ, καθώς οι ορθά διαμορφωμένες αντιλήψεις και πράξεις των γονέων, καθώς και σταθερές συμπεριφορές (ούτε χαλαρές και ούτε υπερβολικά αυστηρές) επηρεάζουν πολύ τον έφηβο καθώς αποτελούν καλά πρότυπα ρόλων για υγιείς επιλογές ζωής.Οι γονείς πρέπει να ζητήσουν τη βοήθεια ειδικών όταν παρατηρήσουν σημαντικές αλλαγές στις δραστηριότητές του παιδιού τους, όπως έλλειψη ενδιαφέροντος για τις σχολικές του υποχρεώσεις, στα παιχνίδια ή τις αθλητικές του ενασχολήσεις, σχολική αποτυχία, αδιαφορία για το σπίτι και τις υποχρεώσεις του σε αυτό, αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου και του φαγητού, συμπεριφορές μη συμβατές με τον χαρακτήρα του όπως εναντιωματική και αντιδραστική συμπεριφορά και επιθετικότητα απέναντι σε γονείς, φίλους ή άλλα προσφιλή του πρόσωπα, ριψοκίνδυνες συμπεριφορές (έλλειψη αυτοελέγχου, υπεκφυγές, ψέματα, συχνούς

καβγάδες και ατυχήματα, εμπλοκή με το νόμο, παραβατικότητα, ροπή προς τη χρήση και άλλων τοξικών ουσιών όπως τσιγάρα και ναρκωτικά, απόσυρση, εσωστρέφεια και γενικά έντονα σημάδια καταθλιπτικής συμπεριφοράς.Ο ρόλος του παιδιάτρου και των άλλων παρόχων υγειονομικής περίθαλψης που νοιάζονται για τα παιδιά και τους εφήβους θα πρέπει να βοηθήσουν στην πρόληψη, τον εντοπισμό και τη θεραπεία της χρήσης αλκοόλ και άλλων ουσιών από τους νέους. Οι παιδιατρικές κατευθυντήριες γραμμές για τη φροντίδα της υγείας των παιδιών και των εφήβων συνιστούν ότι οι παιδίατροι πρέπει να συζητούν τη χρήση της ουσίας ως μέρος της προβλεπτικής καθοδήγησης και της προληπτικής φροντίδας. Επειδή οι παιδίατροι λόγω της κατανόησης της δυναμικής της οικογένειας και τις μακροχρόνιες σχέσεις που αναπτύσσουν με αυτές μπορούν να προσδιορίσουν προβλήματα κατάχρησης ουσιών των οικογενειών και να διευκολύνουν τη φροντίδα τους.Οι παιδίατροι μπορούν επίσης να συμμετέχουν στην πρωτογενή πρόληψη της κατάχρησης οινοπνεύματος μέσω εκπαιδευτικών και ψυχολογικών παρεμβάσεων με τη νεολαία δεδομένου ότι έχουν σημαντικό ρόλο υπεράσπισης των συστημάτων υγείας. Υπάρχουν βάσιμα στοιχεία που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα προγραμμάτων πρόληψης με επίκεντρο την οικογένεια και μιας πολιτισμικά εστιασμένης κατάρτισης σε μακροπρόθεσμη πρόληψη της κατάχρησης αλκοόλ. Οι παιδίατροι, οι κλινικοί της ψυχικής υγείας, παιδοψυχίατροι και ψυχολόγοι, θα πρέπει να στηρίζουν προγράμματα για γονείς, εκπαιδευτικούς, και μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, που έχουν στόχο τη μείωση ή την πρόληψη της χρήσης αλκοόλ και ουσιών από τους νέους.Τα πιο αποτελεσματικά προγράμματα δίνουν έμφαση στην ενεργό συμμετοχή των γονέων και έχουν συστατικά που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων που προωθούν την αίσθηση της προσωπικής ευθύνης στους νέους, καθώς και στην αντιμετώπιση θεμάτων που σχετίζονται με την κατάχρηση ουσιών. Κανένα αλκοολούχο ποτό δεν είναι αθώο για νεαρές ηλικίες, και να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ από παιδιά και εφήβους, ακόμη και εάν είναι ήπιας αλκοολικής δράσης, στο σπίτι ή σε συγγενικά σπίτια με την αφορμή μιας επετείου ή γιορτής.Οι γονείς οφείλουν να αναγνωρίζουν τους κινδύνους που προκαλεί το αλκοόλ στα παιδιά και τους εφήβους και να συνειδητοποιούν ότι οι δικές τους υγιείς συμπεριφορές αποτελούν έναν ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα της χρήσης ή κατάχρησης των αλκοολών ή άλλων ουσιών από τα νέα παιδιά.Ο Σαίξπηρ έγραφε «…το αλκοόλ σου ξυπνά την επιθυμία αλλά σου στερεί την ικανότητα να την πραγματοποιήσεις». Ενώ, σ’ ένα παλιό γιαπωνέζικο ρητό διακρίνεται ο κίνδυνος της απώλειας του μέτρου στο ποτό: «πρώτα το άτομο παίρνει ένα ποτό, μετά το ποτό παίρνει ένα ποτό, και στο τέλος το ποτό παίρνει το άτομο».

2.2 Οι λόγοι που οδηγούν τους νέους στην κατανάλωση αλκοόλ.

      Είναι γνωστό, ότι ένα τεράστιο ποσοστό των νέων κάνει χρήση του αλκοόλ, για πάρα πολλούς λόγους… Αυτά τα λεγόμενα ‘Αίτια του Αλκοολισμού’ αναφέρονται παρακάτω συνοπτικά και αργότερα επεξηγούνται αναλυτικότερα.

Συνοπτικά:

α)Η άποψη ότι η χρήση αλκοόλ είναι δράση, ενάντια στην αυστηρότητα     των γονέων

β)Για να διασκεδάσουν όταν βαριούνται,γ)Για κοινωνικοποίηση, αποδοχή, συμμόρφωση ή εξομοίωση,δ)Για ευχαρίστηση,ε)Για δοκιμή, ρίσκο, για να αποδείξουν σεξουαλικό θάρρος,

στ)Για να μειώσουν το άγχος,

ζ)Για να ανακουφιστούν από την ανησυχία, την κατάθλιψη και το φόβο,

η)Για να ξεφύγουν από την πλήξη,

θ)Για να ανακουφιστούν από τον πόνο ενός οικογενειακού προβλήματος,

ι)Θεωρούν ότι έτσι θα είναι πιο αποδεκτοί και πιο «κοντά στην παρέα»,

κ)Αντιγράφουν κάποιον μεγαλύτερο φίλο τους ή συγγενή τους που κάνει χρήση αλκοόλ,

λ)Παρασύρονται λόγω της παρέας,

μ)Εξαιτίας της περιέργειάς τους για το αλκοόλ και τις επιδράσεις του στον οργανισμό, (πχ. Ζαλάδα, μέθη προσωρινή απώλεια μνήμης, κ.α.)

Αναλυτικότερα:

α: Οι νέοι πολλές φορές λόγω της εφηβείας αντιδρούν αρνητικά στις συμβουλές των γονιών τους και στους περιορισμούς που τους βάζουν και για αυτό αντιδρούν αντίθετα από αυτό που τους λένε οι μεγαλύτεροι.

β: Απλά για να περάσουν το χρόνο τους, δηλαδή θεωρούν το αλκοόλ ως ένα τρόπο ψυχαγωγίας για τον ελεύθερό τους χρόνο.

γ: Κάνουν επίσης κατανάλωση αλκοόλ για να τραβήξουν την προσοχή των άλλων ατόμων και να νιώθουν ότι είναι πιο κοντά τους και πιο βαθιά στην παρέα τους.

δ: Διότι πιστεύουν πως η κατανάλωση αλκοόλ θα τους δώσει μία δόση ευχαρίστησης και μίας ωραίας αίσθησης.

ε: Θέλουν επίσης να ρισκάρουν για να φτάσουν στα όρια τους πολλές φορές, για να παρατηρήσουν είτε πόσο αντέχουν, είτε τι δυνατότητες έχει ο οργανισμός τους πριν μεθύσει.

στ: Πιστεύουν επίσης ότι με αυτόν τον τρόπο θα μειώσουν κατά πολύ το άγχος (στρες) και θα νιώσουν ηρεμία.

ζ: Επίσης κάνουν συχνά χρήση αλκοόλ επειδή έχουν την αίσθηση πως με αυτόν τον τρόπο θα απομακρύνουν τις ανησυχίες, τους φόβους, μέχρι και την κατάθλιψη.

η:  Ακόμα, νιώθουν πως με το να πίνουν οινοπνευματώδη ποτά θα ξεφύγουν κατά κάποιον τρόπο από το πρεσάρισμα της καθημερινότητας ή οτιδήποτε που τους ζορίζει και τους πιέζει συνεχώς.

θ: Επιπροσθέτως, η χρήση αλκοόλ εμφανίζεται συχνά εξαιτίας της παρουσίας κάποιου οικογενειακού προβλήματος που επειδή δεν υπάρχει κάποια εύκολη λύση, ο έφηβος καταλήγει στο να κάνει χρήση ποτών για να ξεχαστεί.

ι:  Βέβαια, αισθάνονται πως όταν πίνουν αλκοόλ έρχονται πιο κοντά σε κάποια άτομα προσπαθώντας να γίνουν αποδεκτοί στην παρέα κάποιων φίλων τους.

κ: Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί νέοι βλέποντας τους γονείς τους, τους φίλους τους, και γενικότερα άτομα που θεωρούν «ανώτερα» από αυτούς να κάνουν χρήση οινοπνευματωδών ποτών, τους αντιγράφουν θεωρώντας το σωστή πράξη.

λ: Πολλές φορές επίσης, εξαιτίας της παρέας και του γλεντιού, οι έφηβοι παρασύρονται με αποτέλεσμα χωρίς να το καταλαβαίνουν να κάνουν χρήση αλκοόλ .

μ: Τέλος, λόγω της άγνοιάς τους για τις επιπτώσεις και τις επιδράσεις στον οργανισμό που έχει το αλκοόλ, θέλουν να δοκιμάσουν την καινούργια αυτήν εμπειρία μόνο από περιέργεια για το τι θα ακολουθήσει.

3. Επιπτώσεις

Tο αλκοόλ δεν έχει μόνο καταστροφικές επιπτώσεις σε μια κλινικώς σημαντική συναισθηματική διαδικασία, αλλά προκαλεί και τη “διακοπή” της λειτουργίας πολύ συγκεκριμένων εγκεφαλικών δικτύων,  έδειξε αμερικανική μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε ποντίκια. Όπως εξηγούν Αμερικανοί ειδικοί, η συχνή κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει στην «απενεργοποίηση» του μηχανισμού του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ανάρρωση από ψυχικά τραύματα.

3.1 Επιπτώσεις του αλκοόλ στον ψυχισμό

Oι ειδικοί μοίρασαν τα ποντίκια σε δυο ομάδες: στην πρώτη χορήγησαν ποσότητες αλκοόλ, αντίστοιχες με τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια αλκοόλ κατά την οδήγηση, ενώ στη δεύτερη δεν έδωσαν καθόλου αλκοόλ. Με τη βοήθεια ελαφρού ηλεκτροσόκ οι ερευνητές εκπαίδευσαν τα ποντίκια ώστε να φοβούνται έναν συγκεκριμένο ήχο.

Όταν στη συνέχεια άρχισαν να αναπαράγουν κατ’ εξακολούθηση τον ήχο του «φόβου» αλλά χωρίς τη συνοδεία ηλεκτροσόκ, διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια που δεν είχαν καταναλώσει ποτέ αλκοόλ ξεπερνούσαν σταδιακά τον φόβο τους. Αντίθετα τα ποντίκια με χρόνια έκθεση στο αλκοόλ φάνηκε να «παγώνουν» στον ήχο του φόβου ακόμη και αρκετό καιρό μετά το τέλος της διαδικασίας του ηλεκτροσόκ.

Αναλύοντας τα εγκεφαλικά μοτίβα των «αλκοολικών» ποντικιών, οι ερευνητές εντόπισαν ομοιότητες με τα μοτίβα ασθενών που έπασχαν από μετατραυματική διαταραχή και οι οποίοι εμφάνιζαν αδυναμία στο να ξεπεράσουν τους φόβους τους, παρά το γεγονός ότι δεν βίωναν πια επικίνδυνες καταστάσεις. Είδαν λοιπόν, ότι τα ποντίκια που το «έτσουζαν» εμφάνιζαν διαφορές ως προς την καλωδίωση του προμετωπιαίου φλοιού τους συγκριτικά με τα υπόλοιπα πειραματόζωα.

«Βάσει των ευρημάτων μας, ένα ιστορικό υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στον μηχανισμό του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ψυχολογική ανάρρωση μετά από κάποια τραυματική εμπειρία» εξηγεί χαρακτηριστικά ο δρ Αντριου Χολμς. «Βάσει των αποτελεσμάτων μας είδαμε ότι το αλκοόλ δεν έχει μόνο καταστροφικές επιπτώσεις σε μια κλινικώς σημαντική συναισθηματική διαδικασία, αλλά προκαλεί και τη “διακοπή” της λειτουργίας πολύ συγκεκριμένων εγκεφαλικών δικτύων» καταλήγει ο δρ Χολμς.

Μια έρευνα που διεξήχθη στην Αμερική και την Ολλανδία έδειξε ότι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αλκοόλ πάσχουν και από κάποια ψυχιατρική διαταραχή σε διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τους ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αλκοόλ (Geerlings and Van den Brink, 1995). Ανθρωποι με πρόβλημα αλκοολισμού σαφώς καταλήγουν να έχουν μια σχιζοφρενική, συναισθηματική ή αγχώδη διαταραχή. Περισσότερο από το 40% των αλκοολικών που πήραν μέρος στην έρευνα βρέθηκε να έχουν εκδηλώσει μία ή περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας (Verheul et al., 1996). Από την άλλη, η έρευνα δείχνει ότι από την ομάδα των ανθρώπων που παρουσιάζουν μια

ψυχιατρική διαταραχή, το 28% υποφέρει από εξάρτηση από το αλκοόλ. Έτσι το ερώτημα που συχνά τίθεται είναι το τι εκδηλώθηκε πρώτα, το ψυχολογικό πρόβλημα ή το πρόβλημα αλκοολισμού. Οι απαντήσεις που δίνονται στο ερώτημα αυτό ποικίλουν.

3.2 Διαταραχές από το αλκοόλ

Οι προκαλούμενες από τα αλκοόλ διαταραχές είναι οι εξής: -Αλκοολική τοξίκωση.-Αλκοολική στέρηση. έφηβοι κάθε χρόνο αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αλκοόλ και οι επιπτώσεις του είναι εμφανείς όχι μόνο στο σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον αλλά οδηγεί και σε παραβατικές συμπεριφορές. Στην Ελλάδα το πρόβλημα της κατανάλωσης του αλκοόλ δεν περνάει απαρατήρητο αφού σύμφωνα με έρευνες το 15% των εφήβων ηλικίας 11 έως 15 ετών καταναλώνει αλκοόλ στο διάστημα μίας εβδομάδας. Πρώτη στις προτιμήσεις των εφήβων είναι η μπύρα, δεύτερα έρχονται τα σκληρά ποτά και τρίτο το κρασί.

-Ντελίριο αλκοολικής τοξίκωσης. -Αλκοολικό στερητικό ντελίριο. -Προκαλούμενη από το αλκοόλ επιμένουσα άνοια. -Προκαλούμενη από το αλκοόλ ψυχωτική διαταραχή με παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις. -Προκαλούμενη από το αλκοόλ διαταραχή της διάθεσης. -Προκαλούμενη από το αλκοόλ αγχώδης διαταραχή. -Προκαλούμενη από το αλκοόλ σεξουαλική δυσλειτουργία. -Προκαλούμενη από το αλκοόλ διαταραχή του ύπνου (Διαγνωστικά Κριτήρια, DSM IV:117).

3.3 Οι επιπτώσεις του αλκοόλ στον ΟργανισμόΤο αλκοόλ επηρεάζει καταλυτικά τον ανθρώπινο οργανισμό προκαλώντας ανεπανόρθωτες βλάβες. Πιο αναλυτικά:ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ: Το αλκοόλ επηρεάζει τις «κυψέλες» του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί σε ζαλάδες, θολή σκέψη, τρίκλισμα, μπέρδεμα στην ομιλία.ΜΑΤΙΑ: Επειδή το αλκοόλ επηρεάζει το νευρικό σύστημα, είναι δύσκολο για τους μυς των ματιών να λειτουργήσουν και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη θολή όραση.ΣΤΟΜΑ –ΛΑΡΥΓΓΑΣ: Στο αλκοόλ η πέψη δε γίνεται όπως στα άλλα υγρά. Η απορρόφηση αρχίζει μέσω του στόματος και του λάρυγγα, με αποτέλεσμα να προκαλεί πονόλαιμους και έλκος.ΣΥΚΩΤΙ: Το αλκοόλ μπορεί να δηλητηριάσει το συκώτι αφού η μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνει κάποιος περνά από αυτό το όργανο.ΣΤΟΜΑΧΙ: Ερεθισμός του πεπτικού συστήματος, εμετοί και πόνοι που προκαλούν έλκος είναι τα άμεσα αποτελέσματα του αλκοόλ στο στομάχι.

ΝΕΦΡΑ: Το αλκοόλ μπορεί να σταματήσει τη λειτουργία των νεφρών, που είναι να διατηρούν τη σωστή ισορροπία των υγρών και των μετάλλων στο σώμα.ΦΛΕΒΕΣ – ΑΡΤΗΡΙΕΣ: Το αλκοόλ διευρύνει τα αιμοφόρα αγγεία με άμεσο αποτέλεσμα τους πονοκεφάλους και την πτώση της θερμοκρασίας του σώματος ( υποθερμία)ΑΙΜΑ: Το αλκοόλ μειώνει τη δυνατότητα του σώματος να παράγει αίμα με αποτέλεσμα την αναιμία και /ή την μόλυνσή του.ΜΥΣ: Το αλκοόλ προκαλεί αδυναμία των μυών με αποτέλεσμα το τρέκλισμα κ΄ την επιρρέπεια στις πτώσεις.

3.4 Επιδράσεις αλκοόλ στο νευρικό σύστημα

Στο νευρικό σύστημα, η υπερβολική και παρατεταμένη κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί ποικίλες βλάβες του εγκεφάλου και των περιφερικών νεύρων. Οι βλάβες αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές αναπηρίες διαφόρων μορφών. Επιπλέον, μπορεί να εμφανισθούν επιληψία, περιφερική πολυνευροπάθεια και σύνδρομο Wernicke - Korsakoff. Ο σχετικός κίνδυνος για την επιληψία, ήδη από τη μεσαία κατανάλωση αλκοόλ, είναι μέχρι και 7,5 φορές μεγαλύτερος σε σύγκριση με αυτούς που δεν κάνουν χρήση αλκοόλ. Επίσης, η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τη συχνότητα εκδήλωσης θανατηφόρων ή μη θανατηφόρων αγγειακών επεισοδίων του εγκεφάλου, με ένα σχετικό κίνδυνο που μπορεί να φτάσει στους άνδρες το 2,38, αλλά στις γυναίκες να προσεγγίζει το 8 (ο κίνδυνος δηλαδή είναι 8 φορές μεγαλύτερος). 

Στην εφηβική ηλικία το αλκοόλ μειώνει τη σχολική απόδοση, την ικανότητα απορρόφησης της γνώσης και τη συγκέντρωση. Η κατανάλωση αλκοόλ σε αυτές τις ηλικίες έχει δραματική επίδραση στην προσωπικότητα, προκαλεί ευερεθιστότητα, εχθρικότητα και επιθετικότητα, αυξάνοντας τον κίνδυνο πειραματισμού και με άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. Επίσης, οι έφηβοι που πίνουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από πνιγμό, πτώσεις ή αυτοκινητικά ατυχήματα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι το 30-50% των τροχαίων ατυχημάτων διεθνώς σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, ενώ στην Ευρώπη για το 20% των θανατηφόρων ατυχημάτων (περίπου 10.000 θάνατοι ετησίως) ευθύνεται το αλκοόλ.          

Υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις για τις μόνιμες επιπτώσεις του αλκοόλ στον εγκέφαλο. Η υπερβολική χρήση αλκοόλ είναι υπεύθυνη για το 4% της παγκόσμιας επιβάρυνσης από τις νόσους και συγκεκριμένα, η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ, γίνεται όλο και περισσότερο ένα μείζων ζήτημα υγείας. Ένα νέο άρθρο που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Cortex, τονίζει  τις σημαντικές αλλοιώσεις στη λειτουργία και τη δομή του εγκεφάλου που μπορεί να προκληθούν από την κατάχρηση του αλκοόλ στους νέους.

Οι ενδείξεις δυσλειτουργίας στους νέους, που υποδηλώνουν εγκεφαλική βλάβη προκαλούμενη από την κατάχρηση αλκοόλ, περιλαμβάνουν κυρίως ελλείμματα στην οπτική μάθηση και στη μνήμη, καθώς και στις εκτελεστικές λειτουργίες. Αυτές οι λειτουργίες ελέγχονται από τον ιππόκαμπο και τον μετωπιαίο λοβό,

δομές του εγκεφάλου, οι οποίες δεν είναι πλήρως ώριμες μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Επιπλέον, η κατάχρηση αλκοόλ στους νέους μπορεί να επιφέρει διάρθρωση στην δομή του εγκεφάλου, όπως συρρίκνωση του εγκεφάλου και σημαντικές αλλαγές στη λευκή ουσία.Οι έφηβοι που πίνουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από πνιγμό, πτώσεις ή αυτοκινητιστικά ατυχήματα. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει διάλογος μέσα στην οικογένεια έτσι ώστε τα παιδιά από νεαρή ηλικία να μάθουν τις επιπτώσεις των οινοπνευματωδών ποτών. Οι γονείς θα πρέπει να μάθουν στα παιδιά τους να μη μπαίνουν ποτέ σε αμάξι του οποίου ο οδηγός έχει πιεί, πολύ δε περισσότερο αν βρίσκεται σε κατάσταση μέθης και να παρέχεται η διαβεβαίωση ότι οι γονείς θα περάσουν να πάρουν τα παιδιά τους ανεξαρτήτως ώρας.   

Η αιθανόλη είναι µια απλή χηµική ένωση, χάρη της χηµικής της συγγένειας µε το νερό µπορεί να πάει µέσα στο σώµα όπου πηγαίνει και το νερό. Οι γυναίκες επειδή έχουν διαφορετικό µεταβολισµό και περισσότερο λίπος στο σώµα τους από ότι οι άντρες, µεθούν πιο εύκολα - το λίπος απορροφά το νερό και τις υδατοδιαλυτές ουσίες µε αποτέλεσµα το οινόπνευµα να συγκεντρώνεται στο αίµα. Στον εγκέφαλο το οινόπνευµα κινείται µε ευκολία ανάµεσα στα νευρικά κύτταρα και αλλάζει τη λειτουργία των νευρώνων προκαλώντας την κατάσταση της µέθης. Το οινόπνευµα επηρεάζει άµεσα και τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήµατος . Καταστέλλοντας τόσο τους ανασταλτικούς όσο και τους διεγερτικούς νευρώνες, µπορεί να µεταµορφώσει ένα άνθρωπο σε γλεντζέ, µισάνθρωπο, ήρωα ή σάτυρο ανάλογα πώς εκδηλώνεται η µέθη - µε έκφραση χαράς, λύπης, παραληρήµατος, επιθετικότητας, αποµόνωσης κ.λ.π.

3.5 Αλκοόλ και συμπεριφορά

3.5.1 Alcohol and depressionAlcohol numbs what you feel, including your emotions. You don’t feel as down, and loneliness is less oppressive. The empty hours seem to pass by more quickly. Irritation is easier to cast aside. If you’re under the influence, alcohol gives relief: you just don’t care as much. In the long run, however, it doesn’t help. The bad feelings come right back once the alcohol wears off.

‘Drowning’ unpleasant feelings is not a solution. Over the long term alcohol can increase, or even cause, feelings of depression! Alcohol is a notorious cause of depression. Often when you stop drinking, this depression will get better.

Only a small group of people still have symptoms of depression a few weeks after quitting drinking. This can be treated with medication or therapy. However, as long as you keep drinking depression cannot be effectively treated.

A final point: negative feelings – having a rotten day, irritations, bad news, low energy, feeling alone - are part of life. If you stop drinking, you’ll notice it’s easier to get over these things, put them into perspective and find the courage to look for positive experiences.

3.5.2 Alcohol, fear and anxiety

Feeling fearful can be very useful; it’s a natural response to a threatening situation. It keeps you on your toes and protects you. However, sometimes the fear gets too powerful and starts to run your life. You may panic or you may become afraid to go out of doors.

Drinking alcohol may have become a means of dealing with your fear. You dare to do more under the influence, since it depresses your feelings of fear. However, it’s only treating the symptom. After a while, you’ll notice that you need more and more alcohol to get the desired effect.

If you really want to make a change and learn to deal with your fear, you may need to change your relationship to alcohol so that you no longer rely on it to deal with anxiety.

Repeated exposure to feared situations along with thought monitoring and challenging are the most effective ways of reducing or eliminating most anxiety states. Your GP will be able to advise you and possibly refer you for psychological help with this.

3.5.3 Alcohol and psychosisPsychosis entails losing touch with reality. Hallucinations (seeing or hearing things that are not really there) can occur and people can feel anxious or threatened. Thought processes can be disturbed; so that the person thinks about or suspects conspiracies, stalking, brainwashing or their phone being tapped.

People who have (or have had) psychotic symptoms are advised not to drink alcohol. The effects of alcohol are unpredictable and can trigger a psychotic episode. This is also true for non-prescribed drugs as well, most notably cannabis in those prone to psychosis.

Alcohol can also make people confused. If someone has drunk so much that psychotic symptoms appear, it’s called an alcohol psychosis.After a period of heavy drinking, there is always the risk that the drinker will become confused. He or she will be restless, see things that aren’t there (such as the famous pink elephants) and pick at things such as their clothing or blankets.

A psychosis can be life-threatening and rates of suicide are high, therefore it is important to seek medical help if any of the above symptoms appear.

3.5.4 Alcohol and aggressionAlcohol removes inhibitions. We develop inhibitions to keep our behaviour towards each other civilised, but under the influence of alcohol these inhibitions may no longer be present. Drinking alcohol can lead to outbursts of aggression. Alcohol plays a role in many cases of domestic violence. Perpetrators of 'violence' are often acting under the influence of alcohol.

Alcohol makes you more irritable. You may react to small annoyances with violent outbursts. Your ability to see things in perspective or not take a comment personally is impaired.

For those around you, your behaviour gets more difficult to predict, and they may keep more distance from you. If you find that you can’t control your aggression once you’ve been drinking, it can be a good reason to change your drinking habits, not only for your own sake, but for those around you.

4.Παρεμβάσεις

  Πολλοί έφηβοι κάθε χρόνο αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αλκοόλ και οι επιπτώσεις του είναι εμφανείς όχι μόνο στο σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον αλλά οδηγεί και σε παραβατικές συμπεριφορές. Στην Ελλάδα το πρόβλημα της κατανάλωσης του αλκοόλ δεν περνάει απαρατήρητο αφού σύμφωνα με έρευνες το 15% των εφήβων ηλικίας 11 έως 15 ετών καταναλώνει αλκοόλ στο διάστημα μίας εβδομάδας. Πρώτη στις προτιμήσεις των εφήβων είναι η μπύρα, δεύτερα έρχονται τα σκληρά ποτά και τρίτο το κρασί. Παρόλα αυτά υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος για αυτό μη διστάσετε να χρησιμοποιήσετε τις συμβουλές προκειμένου να αρνηθείτε κάτι που δεν εγκρίνετε: πρώτον πες όχι κατηγορηματικά κοιτώντας τον συνομιλητή σου στα μάτια (δισταγμοί και παύσεις αφήνουν χώρο στους άλλους να συνεχίσουν την πίεση). Πρότεινε αντί για να πιείτε αλκοόλ να κάνετε κάτι διαφορετικό (παιχνίδια, σπόρ, ψυχαγωγία κ.α.). Αν παρόλα αυτά η παρέα σου συνεχίζει να σε πιέζει για να πιεις αλκοόλ, το καλύτερο είναι να φύγεις όταν εκείνοι πίνουν. Εναλλακτικά μπορείς να βρεις ενδιαφέροντες δραστηριότητες με άλλες παρέες. Κάθε μεγάλη απόφαση και αλλαγή ξεκινά με μία δέσμευση. Δεσμευόμαστε να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε και ύστερα αρχίζουμε να κάνουμε τα απαραίτητα βήματα για αυτή την αλλαγή. Γι’αυτό, δεσμεύσου ότι θα σταματήσεις να πίνεις. Δώσε αυτή την υπόσχεση στον εαυτό σου. Στα αρχικά στάδια της απόφασης σου, μπορεί να αμφιταλαντεύεσαι ανάμεσα στην επιθυμία σου να κόψεις το ποτό και στα ωφέλη που το αλκοόλ μπορεί να σου προσέφερε. Εάν το αλκοόλ ήταν μια «απόδραση» από τα καθημερινά προβλήματα για σένα, μπορεί να θές να το κόψεις αλλά ταυτόχρονα να μην ξέρεις πώς να αντιμετωπίσεις τα προβλήματα αυτά.

4.1Αντιμετώπιση του προβλήματος από το άτομο.

- Εάν νομίζεις ότι μπορείς να το κόψεις μειώνοντας, οργάνωσε ένα σχέδιο που θα ακολουθήσεις. Πώς θα μειώσεις;Θα πίνεις λιγότερα ποτά την ημέρα; Θα έχεις μέρες χωρίς αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εβδομάδας; Διάλεξε τον τρόπο εκείνο που θα έχει καλύτερο αποτέλεσμα για σένα. - Πρακτικά, άδειασε το σπίτι, το αυτοκίνητο σου και τον εργασιακό σου χώρο από κάθε ίχνος αλκοόλ.Μην μπείς στον πειρασμό να αφήσεις κάπου ένα «μπουκαλάκι για ώρα ανάγκης». Ανακοίνωσε στον περίγυρο σου ότι κάνεις προσπάθεια να κόψεις το αλκοόλ και ζήτησε την υποστήριξη τους.

- Όταν νιώθεις την παρόρμηση να πιείς, προσπάθησε να αποσπάσεις την προσοχή σου κάνοντας κάτι άλλο, όπως το να πάς μια βόλτα ή να κάνεις δουλειές του σπιτιού. Θύμησε στον εαυτό σου τους λόγους για τους οποίους θέλεις να το κόψεις κι αν συνεχίζεις να νιώθεις την παρόρμηση να πιείς δοκίμασε να μιλήσεις σε κάποιον που ξέρει την κατάσταση και τον οποίο εμπιστεύεσαι. - Βρές την κατάλληλη θεραπεία για σένα. Είναι σημαντικό να έχεις στήριξη στην προσπάθεια σου. Θα μπορούσες να ζητήσεις τη βοήθεια κάποιου ψυχολόγου, ψυχιάτρου ή να απευθυνθείς σε κάποια ομάδα ΑΑ (Ανώνυμοι Αλκοολικοί).

4.2Αντιμετώπιση προβλήματος από το περιβάλλον.

-Αν γίνει αντιληπτό ότι ο έφηβος πίνει, πρέπει κατ’ αρχάς να αξιολογηθεί η συχνότητα και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πίνει. -Συζητείστε μαζί του, ρωτήστε τον τι τον ωθεί να πίνει, τι προβλήματα μπορεί να έχει ή ποιες δυσκολίες περνά.-Ρωτήστε τον τι στάση έχει η παρέα του στο θέμα του αλκοόλ και μήπως νιώθει ένοχος αν πει «όχι» στους φίλους του.-Σε περίπτωση που έχει αρχίσει να διασκεδάζει πίνοντας, δεν πρέπει να λειτουργήσετε «αστυνομικά» και να απαγορεύσετε τις εξόδους. Αυτό κατά πάσα πιθανότητα δεν θα λύσει το πρόβλημα.  -Μπορείτε να αυξήσετε  την επίβλεψή σας με διακριτικότητα και να προσπαθήσετε να μειώσετε τις «ευκαιρίες» για τέτοιες συμπεριφορές. -Βοηθήστε να μετριασθεί το άγχος που αισθάνεται για διάφορους λόγους και καθοδηγήστε τον σε πιο θετικούς τρόπους χαλάρωσης, όπως ο αθλητισμός, η καλή συντροφιά, η θετική ψυχαγωγία κ.λπ. -Στην οικογένεια είναι προτιμότερο να μη γίνεται χρήση αλκοόλ εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις.

4.3Συμπέρασμα

 Το πρόβλημα της χρήσης και της κατάχρησης αλκοόλ στην εφηβική ηλικία ε-ξακολουθεί να υπάρχει, παρά τις προσπάθειες που κατά καιρούς γίνονται για την αντιμετώπιση του προβλήματος (απαγόρευση πώλησης αλκοόλ στους εφήβους, περιορισμός των διαφημίσεων κ.λπ.).Οι γονείς, αλλά και οι παιδίατροι, πρέπει να είναι σωστά ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι για την έγκαιρη ανίχνευση και σωστή αντιμετώπιση των εφήβων που κάνουν χρήση αλκοόλ, πριν αυτοί φτάσουν σε σημείο εθισμού!

5. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας πραγματοποιήθηκε έρευνα στο 4ο ΓΕΛ Χανίων και στο 1Ο ΕΠΑΛ Χανίων με δείγμα περίπου 130

μαθητών. Το ερωτηματολόγιο ήταν ανώνυμο και τα αποτελέσματα της έρευνα παραθέτονται παρακάτω

1. ΦΥΛΟ :  κορίτσι αγόρι ⎕

2. ΗΛΙΚΙΑ : 15-16 ⎕       16-17 ⎕         17-18 ⎕

3. ΣΕ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΔΟΚΙΜΑΣΑΤΕ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ? ποτέ ⎕         8-10 ⎕             10-12 ⎕           12-15 ⎕             15+ ⎕

4. ΠΟΙΟΣ ΣΑΣ ΠΑΡΟΤΡΙΝΕ ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΕΤΕ ? οικογένεια ⎕           παρέα/φίλοι ⎕             μόνος ⎕

5. ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ  ΠΙΝΕΤΕ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ? ποτέ/σπάνια(κάθε 2μηνο) ⎕                  περιστασιακά(1φορά το μήνα) ⎕ συχνά (1 φορά την εβδομάδα)⎕          πολύ συχνά(πάνω από 2 φορές την εβδομάδα) ⎕

6. ΌΤΑΝ ΠΙΝΕΤΕ , ΠΟΙΟ ΕΙΔΟΣ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΟΥΣ ΠΟΤΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ?μπύρα ⎕       κρασί ⎕      τσικουδιά ⎕      ουίσκι ⎕           άλλο (βότκα,τζήν) ⎕

7. ΕΆΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΤΕ ΑΛΚΟΟΛ ΣΕ ΤΙ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ?καθόλου ⎕       1-2 ποτά ⎕           2+ ποτά ⎕

8. ΠΟΥ ΣΥΝΗΘΙΖΕΤΕ ΝΑ ΠΙΝΕΤΕ ΑΛΚΟΟΛ?σπίτι ⎕       μπαρ ⎕         καφετέρια ⎕          κλαμπ ⎕          αλλού ⎕

9. ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΌΤΙ ΟΙ ΦΙΛΟΙ/ΠΑΡΈΑ ΣΑΣ , ΣΑΣ “ΕΞΑΝΑΓΚΑΖΟΥΝ” ΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΤΕ ΑΛΚΟΟΛ?ναι ⎕        πολύ ⎕        όχι  ⎕          λίγο  ⎕

10. ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΟΤΙ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΕΧΕΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΑΣ?καθόλου ⎕         λίγο ⎕        πολύ ⎕

11. ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΤΗΝ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΤΕ ΑΛΚΟΟΛ?ναι ⎕     όχι ⎕  

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ  Τα στοιχεία που προέκυψαν από τα ερωτηματολόγια, αξιοποιήθηκαν ως αντικείμενο προβληματισμού και συζήτησης με την ομάδα και βοήθησαν να εξαχθούν τα παρακάτω αποτελέσματα:1. Είναι αξιοσημείωτο ότι η πλειοψηφία των μαθητών (70%) του σχολείου δηλώνει ότι έχει μεθύσει και μάλιστα το (40%) παραδέχεται ότι έχουν κάνει πράγματα που δε θα έκαναν χωρίς τη χρήση αλκοόλ. Αυτό σημαίνει ότι το αλκοόλ έχει μπει στη ζωή των παιδιών πολύ νωρίς, εντελώς απενοχοποιημένο και μάλιστα σε μια ηλικία που οι επιπτώσεις της χρήσης του είναι άγνωστες.

ΕΦΗΒΟΙ

Συμπέρασμα:το μεγαλύτερο ποσοστό με μικρή διαφορά δοκίμασαν αλκοόλ σε ηλικία 8 ετών

Συμπέρασμα: Το μεγαλύτερο ποσοστό των εφήβων πίνει αλκοόλ τουλάχιστον 1 φορά την βδομάδα

Συμπέρασμα: Πάλι με μικρή διαφορά οι έφηβοι καταναλώνουν αλκοόλ από 2 ποτά και πάνω

Συμπέρασμα: Ο μέσος όρος των εφήβων δεν γνωρίζει απόλυτα τις επιπτώσεις του αλκοόλ που επιδρά στην υγεία τους

Συμπέρασμα: Από τα συνολικά αποτελέσματα οι περισσότεροι γονείς γνωρίζουν την συχνότητα με την οποία τα παιδιά τους καταναλώνουν αλκοόλ

ΑΓΟΡΙΑ

Το μεγαλύτερο ποσοστό των αγοριών δοκίμασε αλκοόλ σε ηλικία 8

ετών

Τουλάχιστον 1 στους 2 εφήβους κάνει συχνή χρήση οινοπνευματωδών ποτών ενώ αντίθετα μόλις 1 στους 10 δεν κάνει χρήση

οινοπνευματωδών

Παραπάνω από 1 στα 2 αγόρια καταναλώνει τουλάχιστον 2 ποτά σε κάθε του έξοδο

Το 50% θεωρεί ότι το αλκοόλ έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του

Βλέπουμε ότι η πλειοψηφία των γονιών γνωρίζει ότι τα παιδιά τους καταναλώνουν αλκοολούχα ποτά

ΚΟΡΙΤΣΙΑ

Το 1/3 των κοριτσιών δοκίμασε αλκοόλ στην ηλικία των 12-15 δηλαδή 4

χρόνια αργότερα από τα αγόρια

Σε σχέση με τα αγόρια τα ποσοστά συχνότητας κατανάλωσης στα κορίτσια είναι μοιρασμένα

Βλέπουμε ότι 1 στα 2 κορίτσια καταναλώνει 1 με 2 ποτά σε κάθε έξοδο σημαντικά λιγότερο από τα αγόρια

Όπως και στα αγόρια 1 στα 2 κορίτσια κατανοεί τις αρνητικές επιδράσεις του αλκοόλ στην υγεία τους

Όπως και στα αγόρια η πλειοψηφία των γονιών των κοριτσιών γνωρίζει ότι τα παιδιά τους καταναλώνουν αλκοόλ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ :

 

  Ομάδα 3

Συμπεραίνουμε ότι μεγάλο ποσοστό των κοριτσιών δοκίμασε για πρώτη φορά αλκοόλ σε ηλικία 12 με 15 και 15 και άνω, ενώ το 4% αυτών δεν έχει δοκιμάσει ποτέ. Έτσι, τα περισσότερα από αυτά πίνουν περιστασιακά, όμως ο αριθμός όσων πίνουν σπάνια ή συχνά είναι

περίπου ίδιος. Επίσης, σχετικά με τι; ποσότητες, το 50% καταναλώνει ένα με δύο ποτά. Σχεδόν όλες έχουν επίγνωση για τις αρνητικές επιπτώσεις του αλκοόλ, ενώ και οι περισσότεροι γονείς γνωρίζουν για την κατανάλωση από τα παιδιά τους. Σε σχέση με τα αποτελέσματα των υπολοίπων ερευνών που έχουν γίνει είναι φανερό ότι τα ποσοστά των κοριτσιών που καταναλώνουν αλκοόλ είναι αντίστοιχα με αυτά που αναγράφονται ενώ είναι εύκολο να παρατηρηθεί μια ασήμαντη αύξηση στα ποσοστά.

     

     6. Βιβλιογραφία

http://www.efrainein.gr/gr/alcohol-one.htmhttp://alcohol2oepalaridaia.wikispaces.com/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%85%CE%AE+%CF%84%CE%BF%CF%85+%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%BF%CF%8C%CE%BBhttp://gr.drugfreeworld.org/drugfacts/alcohol/a-short-history.htmlhttp://ec.europa.eu/health/ph_determinants/life_style/alcohol/Forum/docs/science_o01_en.pdf

Ποταμιάνος, Γ.Α. (2005). Αλκοόλ: Επιστημονικά δεδομένα για τη χρήση και την κατάχρηση της αλκοόλης, το σύνδρομο εξάρτησης και τη θεραπεία. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη.

BeStrong.org.gr. (2012) Μείνε δυνατός. Η ιστορία του αλκοόλ. http://www.bestrong.org.gr/el/health/alcoholrestriction/alcoholhistory/

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΥΓΕΙΑ-ΕΕ. (2013). Αλκοόλ. http://ec.europa.eu/health-eu/my_lifestyle/alcohol/index_el.htm

National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. (2013). Drinking statistics. http://www.niaaa.nih.gov/research/major-initiatives

WHO. (2004). Greece. Global Status Report on Alcohol. http://www.who.int/substance_abuse/publications/global_alcohol_report/profiles/grchttp://1lyk-vyron.att.sch.gr/EEAa4_2012_2013_text.pdfhttp://www.akappatou.gr/