ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΝΣ

Κατηγορίες Κατασταλτικών του ΚΝΣ:

1. Ηρεµιστικά2. Αλκοόλες3. Γενικά Αναισθητικά4. Ψυχοτρόπα φάρµακα

Απαραίτητος ο δικτυωτός σχηµατισµός

Ελέγχει: 1. σκελετικούς µυς2. σωµατικές σπλαχνικές αισθήσεις3. έλεγχος αυτόνοµου νευρικού4. ενδοκρινές νευρικό σύστηµα5. ρύθµιση των βιολογικών «ρολογιών»6. Περιφερική πληροφορία→ κέντρο

ύπνος→ ξύπνηµα∆ικτυωτό σύστηµα ενεργοποίησης

συντονιστής και διεγέρτης του ΚΝΣ

α.Σύστηµα δικτυωτής υφής(δενδρίτες, νευράξονες) µε πολλαπλές συνάψεις

β. εκτείνεται µέχρι τον υποθάλαµο, συνδέεται µε τον φλοιό και µε τον ΝΜ

γ. έχει επίδραση στο ΚΝΣ και στα αυτόνοµα κέντρα

Ηρεµιστικά-Υπνωτικά Φάρµακα

α. ηρεµιστικά: καταστέλλουν την ανησυχία →προκαλούν ύπνοβ. υπνωτικάΚοινή δράση που εξαρτάται από την δόση

∆οµή ηρεµιστικών/υπνωτικώνΠοικιλία στην δοµή→ πολλοί µηχανισµοί → άγνωστη δράση σε µοριακό επίπεδο

Τα Βαρβιτουρικά, οι Βενζοδιαζεπίνες και η Μεπροβαµάτη ∆ρουν: ∆ικτυωτό Σχηµατισµό +Ιππόκαµπο + Αµυγδαλή

1.Βαρβιτουρικά(κυριότερος εκπρόσωπος)

2.Πιπεριδινοδιόνες

3.Βενζοδιαπίνες

4.Καρβαµιδικά παράγωγα

5.Κιναζολόνες

6.Αλκοόλες

7.Κυκλικοί αιθέρες

Βενζοδιαζεπίνες∆ρουν µέσο ανασταλτικών νευρώνων (γλυκίνη, GABA, Cl-)Υποδοχείς για βενζοδιαζεπίνες: πολύ πρόσφατα στον φλοιόκαι µεσεγκέφαλο κοντά σε υποδοχείς GABAιόντα Cl- →υπερπόλωση→ελάττωση ηµιζωής ΝΕ και SE

•Γνωστά από το 1903•2500 συνθέσεις•50 τουλάχιστον στο εµπόριο

αναστολή βιοσύνθεσης νευροδιαβιβαστώνΒαρβιτουρικά

Φαρµακολογικές Ενέργειες

1. Ελάττωση διεγερσιµότητας2. Υπνηλία →αύξηση NREM (75%), ελάττωση REM (25%)3. Αναισθησία4. Μυοχαλάρωση (κυρίως καρβαµιδικό, βενζοδιαζεπίνες)5. Αντισπαστική δράση→φαινοβαρβιτάλη

Φαρµακοκινητική

•µεγάλη απορρόφηση από το στοµάχι•χαµηλός ιονισµός•µεγάλη λιποφιλικότητα

! Οι βενζοδιαζεπίνες απορροφούνται κυρίως από το δωδεκαδάκτυλο

Μεταβολισµός

Κυρίως στο Ήπαρ → γλυκουρονικά άλατα→ ενεργοί µεταβολίτες

Θεραπευτικές Χρήσεις

1. Ηρεµιστικά υπνωτικά: φαινοβαρβιτάλη, µεπροβαµάτη

ως αγχολυτικά υπνωτικά και κατά της επιληψίας

2. Αγχολυτικά: βενζοδιαζεπίνες

-µεγάλος θεραπευτικός δείκτης-χαµηλή απέκκριση-µικρές αλληλεπιδράσεις

ΕθισµόςΨυχολογική φυσική εξάρτηση και όχι σωµατική

Αλκοόλες•Αιθανόλη: διαχρονικό φάρµακο

αλκοολική ζύµωση: 3500πΧζύµωση → απόσταξη 95%

Φαρµακολογία:µηχανισµός δράσης όµοιος µε βαρβιτουρικά και βενζοδιαζεπίνες

Φαρµακοκινητική:γρήγορη απορρόφηση (από ΓΕΣ 40 min, πνεύµονες)

Καταβολισµός:CH3CH2OH + NAD+ CH3CH2O + NADH + H+

CH3CH2O CH3COOH →CO2 + H2O

αλκ.αφυδρογονάση

Οξειδάση, Ο2

Φαρµακολογικές ενέργειες αλκοόλης: Συµπτώµαταεµφανίζονται σε συγκέντρωση 0.5% 5% κώµα

• περιφερική αγγειοδιαστολή

• ελάττωση σύνθεσης ΝΕ

• ελάττωση απελευθέρωσης Ach

• ελάττωση συστολής του µυοκαρδίου

• επάγει την σύνθεση µεταβολικών ενζύµων

• καταστολή ανασταλτικών µηχανισµών

• σεξουαλική συµπεριφορά

Συνέπειες Αλκοόλης, Αλκοολισµού (Χρόνιας Κατανάλωσης)

• ΗπατοτοξικότηταNADH/NAD ισορροπία, µεταβολισµός σακχάρωνεναπόθεση λίπους→λιποπρωτεϊναιµίαγλουταθειόνη↓ δέσµευση ελεύθερων ριζώνκίρρωση ήπατος

• Στο Κεντρικό Νευρικό Σύστηµααµνησίακινητικά προβλήµαταπαράλυση εξωτερικών µυών των οφθαλµών

• Στο Κυκλοφορικόέλλειψη φολικού οξέως→αναιµία

• Στο Ενδοκρινολογικόδιαταραχή οξεοβασικής ισορροπίας(→γυναικοµαστία, ατροφία γεν.οργάνων)

! Σύνδροµο Αλκοολισµού και στα έµβρυα

Κοινωνικές Συνέπειες

πολλές καρδιοπάθειες, τροχαία, κίρρωση ήπατος

USA 18 ετών

Αντιµετώπιση του συνδρόµουΈντονα συµπτώµατα στέρησης στις πρώτες 6-8 ώρες, τέλος στις 2µέρες

Επιφέρει άγχοςεφίδρωσητρεµούλα δυσφορίααρρυθµίες

Ψυχοθεραπεία↓

χορήγηση ∆ισουλφιράµης(αντιοξειδωτική δράση)

↓δυσφορία λόγω αυξηµένωνποσών ακεταλδεϋδηςδρα για ≈12 ώρες

Ψυχοτρόπα φάρµακα

Μεταβάλλουν την ψυχική διάθεση και συµπεριφορά του ατόµου

Αντιψυχωσικά ή ισχυρά ηρεµιστικάΨυχοδιεγερτικάΑγχολυτικάΑντικαταθλιπτικάΨυχοµιµητικά, παραισθησιογόνα

Ψυχικές διαταραχές που ενδιαφέρουν την φαρµακολογία

Νευρώσεις: ποσοτική µεταβολή της φυσιολογίας του εγκεφάλου. Ο ασθενής διατηρεί τον φυσιολογικό έλεγχο του εγκεφάλου συναισθηµάτων.Ψυχώσεις: ποιοτική µεταβολή της φυσιολογίας του εγκεφάλου. Ο ασθενής βρίσκεται στον δικό του κόσµο και ζεί ανάλογα.

Συµβάλλουν: • Συνθήκες ενεργοποίησης εγκεφαλικών µηχανισµών

(νεογνά, παιδική ηλικία)• Μόρφωση, περιβάλλον, κοινωνικοί παράγοντες (π.χ στρατός)• Κληρονοµικοί παράγοντες• Παθήσεις του ΚΝΣ

Αντιψυχωσικά, Ισχυρά ηρεµιστικά

Πριν το 1950 δεν υπήρχαν φάρµακα → χλωροπροµαζίνη, ρεζερπίνη κυρίως → σχιζοφρένεια → διαταραχή συνειρµών και ιδεών

Κατηγορίες:1. Παράγωγα φαινοθειαζίνης2. Παράγωγα θειοξανθενίου3. Παράγωγα βουτυροφαινονών4. Φάρµακα ποικίλης δοµής

Φαρµακοκινητική

•Ικανοποιητική από το ΓΕΣ και παρεντερικά

•Κατανοµή: εγκέφαλο, πνεύµονες, ήπαρ, σπλήνα, νεφρά

•Υποκατανοµή στο ΚΝΣ: προµήκη > υποθάλαµο > βασικά γάγγλια >θάλαµος, ιππόκαµπος, γέφυρα, αµυγδαλή > µεσεγκέφαλος

•Λιποδιαλυτά, πρωτεΐνες πλάσµατος half life 10-20 hr

•Πολύπλοκος µεταβολισµός

Φαρµακολογική δράση

•Προκαλούν εξοµάλυνση συµπεριφοράς χωρίς αναισθησία, εφορία, εθισµό •Επιβραδύνουν την αγωγή µέσω δικτυωτού σχηµατισµού σε αντίθεση µε τα βαρβιτουρικά που καταστέλλουν τον ∆Σ

Φαινοθειαζίνες κυρίως χλωροπροµαζίνη : δεν επηρεάζουν την αισθητική οδό → πλήρη αναστολή κινήσεων → κατατονία Έχουν ανασταλτική στην χηµειοαισθητική ζώνη του εµετού (αντιεµετική), θερµορυθµιστικό (υποθερµία)

Μηχανισµός ∆ράσης

Α. Ισχυρά αντιψυχωσική δράση ως ανταγωνιστές της ντοπαµίνης, αναστολείς ντοπαµινεργικών νευρώνωνΑποκλεισµός από φαινοθειαζίνη → για σχιζοφρένεια∆ρούν στο εξωπυραµιδικό, και στην µέλαινα ουσία, προκαλούν ιατρογενή Parkinson, ανταγωνίζονται την L-Dopa

Β. Ανταγωνιστές σεροτονίνης και αντινοραδρενεργική δράσηΣε υγιή άτοµα προκαλούν•υπνηλία, καταστολή του ΚΝΣ•στο καρδιαγγειακό → ορθοστατική υπόταση, αναστρέψιµες αρρυθµίες•ενδοκρινείς αδένες → γαλακτόρροια

Κλινικές ΧρήσειςΕξοµάλυνση συµπεριφοράς custom made

µερικά από αυτά χορηγούνται και σαν αντιεµετικά ή αντιισταµινικά

Παρενέργειες/αλληλεπιδράσεις

Έχουν αθροιστική δράση µε άλλα κατασταλτικά του ΚΝΣ, επίσης προκαλούν:•ψευδοκατάθλιψη•(ιατρογενής) παρκινσονισµός•στειρότητα/ανικανότητα•Αναιµίες•αρρυθµίες

Ψυχοδιεγερτικά Φάρµακα

Οµάδα στην οποία ανήκουν η αµφεταµίνη και τα παράγωγά της, οι µεθυλοξανθίνες και η κοκαΐνη

Αµφεταµίνη

Παρασκευάστηκε το 1887 για την αντιµετώπιση του βρογχικού άσθµατος. Το 1920 παρατηρήθηκε αυξηµένη κεντρική διεγερτική ενέργεια (ανορεξιογόνο) → κατάχρηση. Χρησιµοποιήθηκε επίσηµα στον Β’Παγκόσµιο Πόλεµο. Για την αντιµετώπιση άσθµατος, κατάθλιψης, παχυσαρκίας

Η αµφεταµίνη και τα παράγωγά της: έκλυση νοραδρεναλίνης στο ΚΝΣ και αναστολή επαναρρόφησης

Παράγωγα

Καλή απορρόφηση από το ΓΕΣ∆ιαπερνά εύκολα τον αιµατοεγκεφαλικό φραγµό → ΚΝΣ

Φαρµακολογικές ενέργειες

Παρόµοιες µε τον κατεχολαµινώνΚεντρική διεγερτική και ελάχιστα περιφερική δράση

Φαρµακοκινητική

•Ελάττωση κόπωσης•Πνευµατική διαύγεια•Αφροδισιακή/ηδονιστική δράση → αµφισβητούµενη, υφίσταταιµάλλον λόγω ευεξίας•Ταχυκαρδία, µυδρίαση, αύξηση της πίεσης•Υπέρµετρη αυτοπεποίθηση (→ ναρκισσισµός, car dealers)

Χρόνια χρήση:Ανάπτυξη αντοχής και εµφάνιση ψυχολογικής εξάρτησης

∆ιακοπή → παραισθήσεις, µανία, τάση για αυτοκτονία

Κακή χρήση από φοιτητές, αθλητές, και ανθρώπους κάτω από stress.

Αλκαλοειδές του φυτού Erythroxylon Coca στις Άνδεις της Ν. ΑµερικήςΤοπικό αναισθητικό, διεγερτικό κ.ά. Από τον 19ο αιώνα πλατιά χρήση

Φαρµακοκινητική

Αµφοτερικές ιδιότητες λιπο-υδατοδιαλυτή → pH!Από βλενογόνους και ΓΕΣΑπό την Μύτη (1-2 min)

Κοκαΐνη

Χρήση ως βάση → λιποδιαλυτή καλύτερηως HCl άλας → υδατοδιαλυτό φθηνότερη

!Free basing HCl άλας + NaHCO3 → εκχύλιση µε οργανικό δ/τη

Ακατέργαστη HCl κοκαΐνη + NaHCO3 → CrackΦθηνή µε ανησυχητική εξάπλωση

Με κάπνισµα 7-8’’ → εγκέφαλο

∆οµικά µοιάζει µε τα τοπικά αναισθητικά

Φαρµακολογική δράση

Α. Αναστέλλει προσυναπτικά τη επαναπρόσληψη της ΝΕΒ. Υπάρχει εκλεκτική σύνδεση µε σερετονεργικούς υποδοχείς

Στο ΚΝΣ: ευεξία, υπερδιέγερση → φλοιώδη κέντρα

Καρδιαγγειακό: βραδυκαρδία (µικρή δόση), ταχυκαρδία (µεγάλη δόση)

Ενδοφλέβια → αίσθηµα οργασµού (Αφροδισιακό)

Τοξικότητα

1-2 g → ΘΑΝΑΤΟLD50= 500 mg

• Ψυχική διέγερση• Υπερκινητικότητα• Καταστολή ΚΝΣ → θάνατος σε λιγότερο από 10 min

Αντίδοτο: φαινοθειαζίνες, διαζεπάµη

Μεθυλοξανθίνες

Τυχαία ανακάλυψη → κατσίκες ανησυχία → coffee ArabicaCamelia tea

Καφεΐνη: 85mg/φλιτζάνι καφέ USA: 90% πίνουν καφέ50mg/φλιτζάνι τσάι

5 mg καφείνη/250mg Θεοβρωµίνη/φλιτζάνι κακάο

Συσσώρευση cAMP λόγω αναστολής της φωσφοδιεστεράσης → διεγερτική δράση

Φαρµακοκινητικη

Αφεψήµατα

Καφεΐνη: ΚΝΣ διεγερτικόΓΕΣ γαστρική έκκρισηνεφρά διούρησηπνεύµονες βρογχοδιασταλτικό

Θεοφυλλίνη: πνεύµονες βρογχοδιασταλτικό (αντί για µορφίνη σε πνευµονικό οίδηµα)

Κατάχρηση

Η σπουδαιότητα στην φαρµακολογική δράση εξουδετερώνεται από την κατάχρηση

Όλα σχεδόν τα παραπάνω φάρµακα οδηγούν σε φαρµακευτική εξάρτηση

φαρµακευτική εξάρτηση → πρώτα ψυχική και στη συνέχεια σωµατική

Εθισµός: προοδευτική µείωση αποτελεσµατικότητας → ΑΝΤΟΧΗ

Η χρήση ψυχοτρόπων φαρµάκων εξαρτάται από:• το άτοµο• τις συνθήκες που του χορηγείται το φάρµακο• την φαρµακολογία