Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής

http://xristx.blogspot.gr/

Γλώσσα Δ΄- Ενότητα 2η - Μάθημα 4ο:

΄΄Ο Νερουλάς΄΄

Ο Νεξνπιάο

Σα παιηά ρξόληα κέρξη ην 1930 ζηηο πόιεηο δελ ππήξραλ ζσιήλεο κε λεξό

θαη βξύζεο. Σα ζπίηηα είραλ λεξό επεηδή ην πήγαηλε ν λεξνπιάο κε ην

γάτδαξό ηνπ κέζα ζε έλα δνρείν. Ο λεξνπιάο πήγαηλε ην λεξό ζηα ζπίηηα

από ηελ άλνημε σο ην θζηλόπσξν. Σν ρεηκώλα νη άλζξσπνη έπαηξλαλ λεξό

από ηα ξπάθηα ζην δξόκν κεηά ηε βξνρή θαη ην ρηόλη.

Κύθισζε ηε ζσζηή απάληεζε

Μέρξη πόηε ζηηο πόιεηο δελ ππήξραλ ζσιήλεο θαη βξύζεο; 1950 ή 1930

Πνηόο πήγαηλε ην λεξό ζηα ζπίηηα; Ο λεξνπιάο ή ν πνηηζηήο

Ση δών είρε ν λεξνπιάο; θύιν ή Γάτδαξν

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.1

Δηάβαζε ηε γξακκαηηθή ζνπ

Σα νπζηαζηηθά πνπ έρνπλ ζηνλ εληθό θαη πιεζπληηθό ηνλ ίδην

αξηζκό ζπιιαβώλ ιέγνληαη ηζνζύιιαβα.

1 2 3

Ο ζσ – ιε - λαο

Οη ζσ – ιή - λεο

Σα νπζηαζηηθά πνπ έρνπλ ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό κηα πεξηζζόηεξε

ζπιιαβή από ηνλ εληθό ιέγνληαη αληζνζύιιαβα

1 2 3

Ο λε – ξνπ – ιαο

1 2 3 4

Οη λε – ξνπ – ια – δεο

Δηάβαζε πσο θιίλνληαη ηα νπζηαζηηθά πνπ ηειεηώλνπλ ζε –αο

Εληθόο αξηζκόο Πιεζπληηθόο αξηζκόο

νλνκ Ο ςαξαο Ο ζσιήλαο Οη ςαξάδεο Οη ζσιήλεο

γελ Σνπ ςαξά Σνπ ζσιήλα Σσλ ςαξάδσλ Σσλ ζσιήλσλ

αηη Σνλ ςαξά Σνλ ζσιήλα Σνπο ςαξάδεο Σνπο ζσιήλεο

θιεη - ςαξά - ζσιήλα - ςαξάδεο - ζσιήλεο

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.2

29

ΟΟ ννεερροουυλλάάςς

Αρσενικά ουσιαστ ικά σε –ας

Τα αρσενικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ας χωρίζονται σε δύο µεγάλες

οµάδες: στα ισοσύλλαβα και τα ανισοσύλλαβα.

Ισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν τον ίδιο αριθµό συλλαβών στον

ενικό και στον πληθυντικό αριθµό.

π.χ. ο µήνας – οι µήνες

ο ξιφίας – οι ξιφίες

Ανισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν µία παραπάνω συλλαβή

στον πληθυντικό αριθµό από ό,τι έχουν στον ενικό αριθµό.

π.χ. ο ψαράς – οι ψαράδες

ο νοτιάς – οι νοτιάδες

Ενικός αριθµός

Ονοµ. ο µήνας ο ψαράς

Γεν. του µήνα του ψαρά

Αιτ. το µήνα τον ψαρά

Κλητ. - µήνα - ψαρά

Πληθυντικός αριθµός

Ονοµ. οι µήνες οι ψαράδες

Γεν. των µηνών των ψαράδων

Αιτ. τους µήνες τους ψαράδες

Κλητ. - µήνες - ψαράδες

Ασκήσεις

1. Να συµπληρώσεις τα κενά βάζοντας τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στο

σωστό τύπο.

α) Τα καλάµι και το δόλωµα είναι απαραίτητα για έναν

…………………………………… (ψαράς).

β) Μας ξύπνησαν οι φωνές των …………………………………… (γείτονας).

γ) Οι …………………………………… (τσολιάς) φοράνε φουστανέλα και τσαρούχια.

δ) Η µητέρα έφτιαξε …………………………………… (λουκουµάς) για τα παιδιά.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.3

Ισοσύλλαβα και ανισοσύλλαβα αρσενικά σε -ας

Ισοσύλλαβα ίσος αριθμός συλλαβών σε ενικό και πληθυντικό

αριθμό.

Ο μή-νας οι μή-νες

Ανισοσύλλαβα μια παραπάνω συλλαβή στον πληθυντικό αριθμό.

Ο ψα-ράς οι ψα-ρά-δες

Ενικός αριθμός

Ονομ.

Γεν.

Αιτ.

Κλητ.

ο μήνας

του μήνα

το μήνα

- μήνα

ο ψαράς

του ψαρά

τον ψαρά

- ψαρά

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ.

Γεν.

Αιτ.

Κλητ.

οι μήνες

των μηνών

τους μήνες

- μήνες

οι ψαράδες

των ψαράδων

τους ψαράδες

- ψαράδες

Να κλίνεις στο τετράδιό σου τα ουσιαστικά : ο βοριάς, ο

άνδρας, ο τσολιάς, ο λουκουμάς, ο γείτονας, ο αγώνας.

Μανιάτη Αγγελική

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.4

Όνομα:…………………….. 21/10/11 Μάθημα: Ο Νερουλάς

1. Γράψε τον πληθυντικό αριθμό των παρακάτω λέξεων και γράψε αν είναι ισοσύλλαβες ή ανισοσύλλαβες.

Ενικός Αριθμός Πληθυντικός

Αριθμός Ισοσύλλαβη ή ανισοσύλλαβη;

ο αγώνας ο σωλήνας ο καναπές ο παππούς ο ψαράς η γιαγιά ο κουραμπιές

2. Να κλίνεις τα παρακάτω ανισοσύλλαβα ουσιαστικά:

Ενικός Αριθμός Ον. ο βοριάς ο σφουγγαράς ο παπάς Γεν. Αιτ. Κλ. Πληθυντικός Αριθμός Ον. Γεν. Αιτ. Κλ.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.5

Ασκήσεις στη γλώσσα 1.Κλίνω τα ρήματα στον ενεστώτα και τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής:

ΠΡΟΣΟΧΗ! Κλίνω με όποιον τύπο με διευκολύνει!!!

2. Βάλε ένα στα τετραγωνάκια των φράσεων που έχουν παρομοίωση: Η Μιρέλλα σκαρφαλώνει στα βουνά σαν κατσίκι.

Οι νιφάδες του χιονιού είναι άσπρες σαν πεταλούδες.

Τα μαλλιά της Μέλανης είναι σαν μετάξι.

Σαν έρθει το καλοκαίρι θα πάμε διακοπές.

Ο Σωτήρης είναι ένας μικρός αγγειοπλάστης.

Περπατούσε τόσο αργά λες και ήταν χελώνα.

Ο Μάρκος κολυμπάει όπως ένα δελφίνι.

Ενεστώτας

εγώ εσύ μιλάς σταματάς κρατάς

αυτός εμείς εσείς αυτοί

Παρατατικός

εγώ εσύ αυτός εμείς εσείς αυτοί

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.6

Γράψε στη γενική ενικού και πληθυντικού και στην αιτιατική πληθυντικού τα ουσιαστικά::

ονομαστική γεν. ενικού γεν. πληθυντ. αιτ. πληθυντ. ο μήνας του μήνα των μηνών τους μήνες ο πίνακας ο αγώνας ο νοτιάς ο παπάς ο αιώνας ο νερουλάς 3. Βάλε κόμμα, παρένθεση ή διπλή παύλα όπου χρειάζεται (συμβουλεύσου τα

παραδείγματα και τον κανόνα σελ.27 στο τετράδιο εργασιών): Η Δόμνα η φίλη μου είναι καλή μαθήτρια. (κόμμα)

Η κυρία Μαρία η γειτόνισσά μας αρρώστησε. (κόμμα)

Ο Γιώργος εκείνο το μελαχρινό αγόρι είναι αδερφός μου. (διπλή παύλα)

Η μαμά μου παρόλο που ήταν κουρασμένη μου διάβασε ένα παραμύθι. (διπλή παύλα)

Τον θείο μου καλή του ώρα όπου και να ‘ναι τον αγαπώ πολύ. (παρένθεση)

4. Κλίνω τα ουσιαστικά ο κανόνας και ο μπάρμπας σε ενικό και πληθυντικό στο τετράδιό μου.

5. Σχηματίζω φράσεις, όπως στο παράδειγμα:

Α. η αρχή- ο αιώνας η αρχή του αιώνα

Β. το λάθος- ο ταμίας το ……………………………..του……………………………

Γ. το τέλος- ο μήνας το ………………………….του………………………………

Δ. το χρώμα- ο πίνακας το …………………………του…………………………………

Ε. τα άλογα- ο αμαξάς τα …………………………του…………………………………

Στ. τα λόγια- ο παπάς τα ……………………………του………………………………

Ζ. τα δίχτυα- ο ψαράς τα δίχτυα των ψαράδων

Η. τα λόγια- ο μπάρμπας τα ………………………….των……………………………...........

Θ. τα εργαλεία- ο κλειδαράς τα ……………………………των……………………………………

Ι. οι καρποί- ο χουρμάς οι ………………………………των…………………………………….

Κ. τα σπίτια- ο άρχοντας τα ………………………………των……………………………………

Λ. τα δόντια- ο καρχαρίας τα………………………………των……………………………………..

Κρανίδη Φωτεινή ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!! Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.7

Ενότητα 2 ε Ο νερουλάς

Να κλίνεις το παρακάτω ρήμα και στις δυο εκδοχές του (δες και το πράσινο πινακάκι του βιβλίου σου)

Ενεστώτας Παρατατικός πετάω πετώ πετούσα πέταγα

Χώρισε τις παρακάτω λέξεις σε δυο οικογένειες Απογειώνω, νεροβράζω, νερόβρασμα, απογείωση, γηγενής,νερόλακκος, γήλοφος, γήπεδο, νεροκανάτα, νερολαδιά, εξωγήινος, προσγειώνω, νεροδεσιά, νεροκαμένο, προσγείωση, νεράκι, γεωμετρία νερουλάς, νερουλός, γεωτεκτονική, νερουλιάζω, νερώνω, νερόβραστος, νερομάζωμα, νερομάνα, γεωμαγνητισμός, νερομπογιά, νερόμυλος, νεροσωλήνας

Γράψε το παρακάτω κείμενο στον παρατατικό: Το πουλί πετάει ψηλά στον ουρανό κι ο ουρανός γιορτάζει. Το λουλούδι χαμηλά στη γη μοσχοβολά και ένα αηδόνι κελαηδάει. Η μέλισσα από άνθος σε άνθος γυρνά και νέκταρ συγκεντρώνει. Η φύση όλη λαμποκοπά και τη βροχή γιορτάζει. Το μικρό παιδί, πηδάει, τραγουδάει, γυρνάει, γελάει, κι όλο τον κόσμο αγαπάει. Το πουλί πετούσε………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………..

Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.8

Ο Νερουλάς

1.Να γράψεις τον πληθυντικό των παρακάτω ουσιαστικών και

να σημειώσεις στην παρένθεση (Ι) αν είναι ισοσύλλαβο και (Α)

αν είναι ανισοσύλλαβο.

παππούς (……)

κύμα (……)

πίνακας (……)

παπάς (……)

μαθητές (……)

καφές (……)

2.Κλίνε το ανισοσύλλαβο ουσιαστικό ο «ψαράς».

Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός

Ονομ.

Γεν.

Αιτ.

Κλητ.

3.Συμπλήρωσε τα γράμματα που λείπουν.

γρα....ή, πλη....υρίζει, στρο....υλεμένα, χείμα....ος, κα....ιτέχνης, σύ....εφο,

υπά....ηλος, πα....ούς, δια....οή, συ....ραφέας, διψασ….ένος, χτενισ….ένος,

ψη….ένος, γρα….ένος, κο….ένος, υποχρεω….ένος, αγαπη….ένος, ρα...ένος.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.9

Ενότητα 2ζ Ο νερουλάς

Όνομα:……………………………………… Να κλίνεις τα παρακάτω αρσενικά ουσιαστικά:

Να σχηματίσετε τη γενική πτώση του ενικού και του πληθυντικού

αριθμού των παρακάτω ουσιαστικών:

Ο ψωμάς Του ψωμά Των ψωμάδων

Ο γαλατάς Ο μυλωνάς

Ο μπαμπάς Ο μασκαράς

Ο σφουγγαράς

Ο παραμυθάς Ο αμαξάς

Ο κιμάς Ο κουμπαράς

Ο μαρμαράς

Ο ανανάς Ο λουκουμάς

Ο φυγάς Ο σαματάς

Να γράψετε προτάσεις που περιέχουν τις φράσεις: σταγόνα- σταγόνα

και υδροφόρος ορίζοντας

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Ενικός αριθμός Ονομαστική Ο νερουλάς Ο υπναράς Γενική

Αιτιατική

Κλητική

Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

Ευνίκη Τοκατλή

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.10

Ο νερουλάς , ένα επάγγελμα του παρελθόντος Ζήση Ανθή : Πληροφοριακό υλικό για το νηπιαγωγείο (για όσους ασχολούνται με περιβαλλοντικό πρόγραμμα που έχει σχέση με το νερό ) . http://dreamskindergarten.blogspot.gr/2012/05/blog-post_14.html

Ο νερουλάς – ένα επάγγελμα του παρελθόντος

Ο νερουλάς ή υδρονομέας ή νεροκόπος ή σουκατζής . Η ονομασία προέρχεται από την τουρκική λέξη su που σημαίνει νερό , ενώ η λέξη sucu αντιστοιζεί

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.11

στη λέξη νερουλάς . Σουκατζής , λοιπόν , ή νερουλάς ήταν ο υπεύθυνος να φυλάει και να μοιράζει το νερό .

Τα παλιά χρόνια που δεν υπήρχαν βρύσες μέσα στα σπίτια ή στις αυλές απαραίτητο ήταν το επάγγελμα του νερουλά . Ο νερουλάς είχε σταθερή πελατεία και έδινε νερό στις νοικοκυρές ,που έτρεχαν με τις στάμνες και τα δοχεία τους προκειμένου να προμηθευτούν το πολύτιμο υγρό , προσφέροντάς του αμοιβή .

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.12

Έκανε πολλά δρομολόγια , με το γαϊδουράκι του φορτωμένο κι αν και ήταν πολύ κοπιαστική η εργασία του , τα χρήματα που έβγαζε ήταν ικανοποιητικά για να συντηρήσει την οικογένειά του .

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.13

Το επάγγελμα του νερουλά διατηρήθηκε μέχρι το 1930 , οπότε ιδρύθηκε η ΟΥΛΕΝ , και σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι το 1960 , όπου τα υδραγωγεία μπόρεσαν να τροφοδοτήσουν με νερό τα περισσότερα σπίτια . Ο πιο διάσημος νερουλάς της πατρίδας μας ήταν ο ολυμπιονίκης Σπύρος Λούης . Μετά τη μεγάλη του επιτυχία στους ολυμπιακούς αγώνες ο βασιλιάς Γεώργιος τον ρώτησε τι θα επιθυμούσε ως δώρο κι αυτός ζήτησε ένα γαϊδουράκι , για να τον βοηθάει να μεταφέρει το νερό .

Και το επάγγελμα του νερουλά είχε τη δική του εξέλιξη ! Αρχικά με γαϊδουράκια , στη συνέχεια με τα κάρα , μετά με μηχανοκίνητα υδροφόρα κι έπειτα με τρίκυκλα !

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.14

Χρήσιμες πηγές για το Νερουλά: http://ektiataxia.blogspot.com/2009/02/blog-post_28.html http://3lyk-n-filad.att.sch.gr/grasep/site_mstoroi/Ganomatis/NEROULAS.htm http://www.flickr.com/photos/50121543@N07/6281022140/ http://tatetartakia.blogspot.com/2011/10/blog-post_6679.html http://eistinpolin330.blogspot.com/2011/07/blog-post_08.html http://users.sch.gr/vaxtsavanis/neroulas.html http://komianos.wordpress.com/2010/08/24/ Ένα παραμύθι για τον νερουλά :

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.15

Ο νερουλάς και το πιθάρι ένα παραμύθι από τη Χιλή ) http://antikleidi.wordpress.com/2011/11/15/waterman/

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.16

Ο νερουλάς και το πιθάρι

http://antikleidi.wordpress.com/2011/11/15/waterman/

Ήταν μια φορά κι έναν καιρό, σ’ένα πολύ μικρό χωριουδάκι, ένας άντρας, που δούλευε σαν νερουλάς.

Εκείνα τα χρόνια, το νερό δεν έβγαινε από τις βρύσες, αλλά βρισκόταν στον πάτο τρίσβαθων πηγαδιών ή έρεε άφθονο στα ποτάμια. Καθώς δεν υπήρχαν ανοιγμένα πηγάδια κοντά στο χωριό, όποιος δεν ήθελε να πάει ο ίδιος να βρει νερό, έπρεπε να το αγοράσει από κάποιον από τους νερουλάδες που πηγαινοερχόταν με μεγάλα πιθάρια γεμάτα με το πολύτιμο νερό.

Ένα πρωί, ένα από τα πιθάρια ράγισε κι άρχισε να χάνει νερό στη διαδρομή. Μόλις έφτασε στο χωριό, οι αγοραστές πλήρωσαν τα συνηθισμένα δέκα νομίσματα για το δεξί πιθάρι, αλλά μόνο πέντε για το περιεχόμενο του άλλου που έφτανε μόλις στη μέση.

Η αγορά ενός καινούργιο πιθαριού ήταν υπερβολικά ακριβή για τον νερουλά. Έτσι, αποφάσισε πως έπρεπε να επιταχύνει το βήμα του,

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.17

για να αντισταθμίσει τη διαφορά στα λεφτά που έβγαζε.

Επί δύο χρόνια, ο άνθρωπος συνέχιζε να πηγαινοέρχεται με σταθερό βήμα. Έφερνε νερό στο χωριό κι έπαιρνε τα δεκαπέντε νομίσματά του σαν πληρωμή για ενάμισι πιθάρι νερό.

Ένα βράδυ, ξύπνησε από ένα «τσιστ» στο δωμάτιό του :

«Τσισσστ … Τσισσστ …»

«Ποιος είναι εκεί;» ρώτησε ο άνθρωπος.

«Εγώ είμαι» είπε μια φωνή που έβγαινε από το ραγισμένο πιθάρι.

«Γιατί με ξυπνάς τέτοια ώρα;»

«Υποθέτω πως, αν σου μίλαγα κάτω από το φως της μέρας, η τρομάρα δεν θα σ’ άφηνε να μ’ ακούσεις. Κι έχω ανάγκη να μ’ ακούσεις».

«Τι θέλεις;»

«Θέλω να σου ζητήσω να με συγχωρέσεις. Δεν φταίω εγώ για τη ρωγμή απ΄ όπου στάζει το νερό, αλλά ξέρω πόσο κακό σου έκανα. Κάθε μέρα, όταν φτάνεις στο χωριό κουρασμένος και παίρνεις για το περιεχόμενό μου τα μισά λεφτά, μου έρχεται να βάλω τα κλάματα. Εγώ ξέρω πως έπρεπε να με είχες αντικαταστήσει μ΄ένα καινούργιο πιθάρι και να με είχες ξεφορτωθεί, και ωστόσο με κράτησες πλάι σου. Θέλω να σε ευχαριστήσω και να σου ζητήσω για άλλη μια φορά συγνώμη».

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.18

«Είναι αστείο που μου ζητάς συγνώμη» είπε ο νερουλάς. «Αύριο, νωρίς νωρίς, θα βγούμε μαζί εσύ κι εγώ. Θέλω να σου δείξω κάτι».

Ο νερουλάς συνέχισε τον ύπνο του μέχρι την αυγή. Όταν ο ήλιος φάνηκε στον ορίζοντα, πήρε το ραγισμένο πιθάρι και πήγε μαζί του στο ποτάμι.

«Κοίτα» είπε μόλις έφτασαν, δείχνοντας την πόλη. «Τι βλέπεις;».

«Την πόλη» είπε το πιθάρι.

«Τι άλλο;» ρώτησε ο άντρας.

«Δεν ξέρω … Το δρόμο» απάντησε το πιθάρι.

«Ακριβώς. Κοίτα τις δύο άκρες του μονοπατιού. Τι βλέπεις;».

«Βλέπω την ξερή γη και τις πέτρες στη δεξιά μεριά του δρόμου και τα λουλούδια στην αριστερή μεριά» είπε το πιθάρι, που δεν καταλάβαινε τι ήθελε να του δείξει ο ιδιοκτήτης του.

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.19

«Για πολλά χρόνια έχω διανύσει αυτό το θλιμμένο και μοναχικό δρόμο κουβαλώντας νερό μέχρι το χωριό και παίρνοντας την ίδια ποσότητα χρημάτων και για τα δύο πιθάρια … Αλλά μια μέρα πρόσεξα πως είχες ραγίσει κι έχανες νερό. Δεν μπορούσα να σε αλλάξω, κι έτσι πήρα μια απόφαση : αγόρασα σπόρους λουλουδιών όλων των χρωμάτων και τους φύτεψα στις άκρες του μονοπατιού. Σε κάθε διαδρομή που έκανα, το νερό που έσταζε πότιζε την αριστερή μεριά του μονοπατιού και, σε αυτά τα δύο χρόνια, κατάφερες να κάνεις αυτή τη διαφορά».

Ο νερουλάς έκανε μια παύση και χαϊδεύοντας το πιστό του πιθάρι, του είπε : «Κι εσύ μου ζητάς συγνώμη; Τι σημασία έχουν μερικά νομίσματα λιγότερα, αν χάρη σ΄ εσένα και τη ρωγμή σου τα λουλούδια του δρόμου κάνουν πιο χαρούμενη τη διαδρομή μου; Εγώ είμαι αυτός που πρέπει να ευγνωμονεί το ελάττωμά σου».

Παραμύθι από τη Χιλή by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com/

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.20