∆ρόµοι Ζωής Αστική µη Κερδοσκοπική Εταιρεία Έδρα: Κανάρη 20, 18538 Πειραιάς. Τηλ. 210.4516.903 email: dromi@ath.forthnet.gr Κέντρο Επικοινωνίας: Γαργηττίων 12. Τηλ. 210.3474.218

Αντί προλόγου

τεύχος 14∆εκέµβριος 2008

Γραµµή επικοινωνίας των ∆ΡΟΜΩΝ ΖΩΗΣ, Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία

ΔΡΟΜΩΝ

Στην προσπάθειά μας για μια διαφορετική προσέγγιση σ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, αποφασίσαμε ότι κάθε τεύχος της εφημερίδας μας θ’ αποτελεί ένα είδος συλλογικής «σπουδής» πάνω σ’ ένα συγκεκριμένο θέμα, που θα προσφέρεται ως ένα γόνιμο ευρύ πεδίο ανάλυσης και συγκερασμού διαφορετικών απόψεων. Έτσι, τα περισσότερα από τα κείμενα που ακολουθούν, έχουν εμπνευστεί από τη φράση «πέρα από το προφανές». Ίσως να πρέπει ν’ αναφέρω, ότι η φράση αυτή ξεπήδησε σχεδόν από μόνη της - σαν να έφερε τη δική της ξεχωριστή ζωή- σαν να μας διάλεξε αυτή και όχι εμείς. Δεν της αντισταθήκαμε λοιπόν πολύ και είπαμε αμέσως, ναι.

Το προφανές, που τελικά δεν είναι και τόσο «προφανές», νιώθω ότι στέκεται υπομονετικά σε κάθε γωνία που στρίβω μέσα στο μυαλό μου, μειδιώντας γλυκά τις περισσότερες φορές. Μου ανάβει το φώς σαν πέφτω στα σκοτάδια των προβληματισμών μου, σαν προσπαθώ να κατανοήσω και να υπερβώ τις δυσκολίες στην επικοινωνία μου με τους άλλους. Στην πορεία ανακάλυψα ότι είναι το «πάντα εδώ» μου. Αυτό που στυλώνει τα μάτια πάνω σου και σε ακινητοποιεί μέχρις τελικής παραδόσεώς σου στην ουσία του. Είναι αυτό που διαισθάνεσαι ότι σε μεταφέρει στο άχρονο των πραγμάτων. Μοιάζει να αιωρείται σαν εκκρεμές μεταξύ δύο κόσμων, δύο πραγματικοτήτων. Το σύμπαν το δικό μας, απέναντι, πολλές φορές, στο σύμπαν των άλλων. Είναι το σύνολο δυο διαφορετικών κόσμων στις άκρες της ταλάντωσής του, μιας κίνησης και ενός σημείου στήριξης που δεν ανήκει πουθενά παρά μόνο σ’ έναν δικό του ξεχωριστό κόσμο, αυτόν του σταθερού σημείου.

-Ανεβαίνω μια ελικοειδή σκάλα, στο τρίτο κεφαλόσκαλο σταματάω. Κοιτάω κάτω. «Α! ωραία, είμαι στην τρίτη στροφή της», συνεχίζω. -

Με φίλους εθελοντές του Κέντρου, έχουμε αναλωθεί πολλές φορές σε συζητήσεις που αφορούν στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στην «διδασκαλία» των μαθητών μας. Θεωρούμε ότι το προεξέχον εμπόδιο μας, είναι το γεγονός ότι τα παιδιά και οι έφηβοι μας, δεν γνωρίζουν βασικά πράγματα, δεδομένα για μας ή προφανή. Και αναρωτιέμαι πόσα από τα προφανή των καθημερινών τους δυσκολιών δεν μας είναι γνωστά ή δεν φροντίζουμε να μάθουμε ή όταν τα γνωρίζουμε, γιατί επιμελώς και προφανώς διαλέγουμε να μην τα λαμβάνουμε υπ’ όψιν; Τί είναι αυτό που κρέμεται σαν παραπέτασμα μπροστά στα μάτια της ψυχής μας και δεν μας αφήνει να δούμε την παράλληλη πραγματικότητα του άλλου;

«Προφανώς, δεν με κατάλαβες», «μα είναι προφανές ότι…, γιατί δεν το βλέπεις;» και πάει λέγοντας. Πολλές φορές ακούγεται λυτρωτικό, και άλλες τρομακτικό. Όταν συνειδητοποιούμε την μεγάλη απόσταση των εντυπώσεων μας από την πραγματικότητα, την πλάνη τη δική μας ή του άλλου με τον οποίο σχετιζόμαστε, μένουμε στήλη άλατος, και δεν μπορούμε ν’ αποφασίσουμε αν πρέπει να θυμώσουμε, να λυπηθούμε ή να χαρούμε για την αποκάλυψη της «αλήθειας» και την αποδέσμευση μας από τις επιμελώς κατασκευασμένες ψευδαισθήσεις μας. Μα όσο προσπαθούμε ν’ αποφασίσουμε για το τι πρέπει ν’ αισθανθούμε εκείνη τη στιγμή, σε ποιο από τα δύο οριακά σημεία της ταλάντωσης του εκκρεμούς να σταθούμε, κάτι ξεγλιστράει και απομακρύνεται όσο το πλησιάζουμε, φεύγει σαν το νερό μέσα από τα χέρια μας: είναι κάτι πέραν από το δίπολο της ταλάντωσης. Του εγώ και ‘συ. Είναι το ακίνητο σημείο στήριξης. Σε ποιο άραγε ταβάνι κρατεί ο γάντζος αυτού του σκοινιού;

Ο Κάντ ήταν ο πρώτος που έκανε χρήση του όρου «δογματικός» αναφερόμενος σ’ αυτόν που διατυπώνει απόψεις πάνω σε θέματα, χωρίς να έχει προηγουμένως

υποβάλλει σε κριτικό έλεγχο τις γνωστικές δυνατότητές του. Πόσο σίγουροι μπορούμε να είμαστε για τις αντιληπτικές μας παραστάσεις (Κάρλ Πόππερ), σε ποιο βαθμό υποβάλλουμε σε εξονυχιστικό έλεγχο τα δεδομένα μας ή πόσο έτοιμοι είμαστε ν’ αναθεωρήσουμε τα συμπεράσματά μας; Με άλλα λόγια πώς θα γνωρίσεις τον βυθό αν δεν σ’ αρέσουν τα μακροβούτια αγαπητέ μου;

Πειραματιζόμαστε; Παρατηρούμε; Αναθεωρούμε; Ρωτάμε; Αισθανόμαστε; Ανεχόμαστε την κριτική; Γκρεμίζουμε τις βεβαιότητες μας; ή a priopi θεωρούμε σωστές κάποιες συμπεριφορές και απορρίπτουμε, αντανακλαστικά σχεδόν, κάποιες άλλες ως λάθος; και αναρωτιέμαι (πάλι) αυτό το a priori (Kαντ) που μας οδηγεί σε αδιέξοδο κατανόησης και μη ορθής θεώρησης των πραγμάτων, πως κατασκευάστηκε; και αφού είμαι σε θέση ν’ αναγνωρίσω ότι με οδηγεί σε αδιέξοδο, γιατί δεν το αποδομώ επιτέλους;

Για να έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, ίσως ένα από τα ταβάνια που κρατάει σταθερά ο γάντζος του εκκρεμούς, θα πρέπει να την έχουμε βρει. Για να την έχουμε βρει όμως προϋποθέτεται ένα πράγμα: ότι προηγουμένως πρέπει να την χάσουμε.

Αναρωτιέμαι, παρατηρώ προσεκτικά/ενδιαφέρομαι, κτίζω, αναθεωρώ, γκρεμίζω. Ξανά και ξανά, ώσπου να σκιστεί το κουκούλι, ώσπου να πετάξει η πεταλούδα.

-Στο πέμπτο κεφαλόσκαλο σταματάω. Κοιτάω στην ίδια ευθεία. “ Ναι! είναι διαφορετική η θέα της πόλης” και συνεχίζω, όσο αντέχω. Ίσως, μέχρι το τέλος των ελίκων της σκάλας μου.-

Μάγδα Τερζίδου

Σελίδα 2

Κυριακή πρωί. Τον ξύπνησε το κομπρεσέρ που έσπαγε το δρόμο από κάτω για να περάσει φυσικό αέριο. Για άλλη μια φορά ένα όνειρο κομμένο στη μέση και οι πρωινές βρισιές του με βαριά φωνή. Όμως είναι Κυριακή και δε θα το βάλει κάτω! Ζεστό μπανάκι για να ανοίξει το μάτι και φρεσκοπλυμένα ρούχα για να φτιαχτεί το κέφι του. Ελαφρύς πονοκέφαλος από το χτεσινό ξενύχτι το τελευταίο τσιγάρο στο πακέτο για τον πρωινό καφέ.

Νερό, φίλτρο, καφές…μοσχοβόλησε το σπίτι. Το παράθυρο της κουζίνας ανοιχτό. Από την άλλη μεριά, όχι από το δρόμο, όχι άλλη φασαρία. Λίγη ζάχαρη, γάλα, δύο-τρεις γουλιές…σπάει και ο πονοκέφαλος σιγά-σιγά. Τσιγαράκι, έτσι για το άρωμα. Αυτό που λένε: «Ωραία μέρα!».

Λοιπόν…άλλο ένα τσιγαράκι θα το’ κανε! Βάζει παπούτσια να βγει έξω. Έρχεται και το κέφι. Δειλή λιακάδα με κρύο. Ωραίο κρύο, όχι ξερό. «Θα πάω στην Έλλη!», σκέφτεται, «μπορεί να είναι το μαγαζάκι πάνω απ’ τις γραμμές, αλλά αξίζει τον κόπο!». Θέλει να γίνει ακόμα πιο ωραία η μέρα του… Περπατάει λίγο βιαστικά. Μην κρυώσει κι ο καφές! Φτάνει Γκάζι. Στο μαγαζί ο κυρ-Τάκης… γκαντεμιά! Ξενύχτησε και το Ελλάκι, σιγά μη δουλεύει το πρωί. Μπούφο! Ξενέρωσε…

Γκάζι 11 το πρωί! Να και κάτι που είχε καιρό να κάνει Κυριακάτικα. Μουσικές από τις καφετέριες και κάτι τρελαμένοι με ροδάκια στα πόδια. «Δεν πάω καμιά βόλτα;», σκέφτεται, «Μπορεί να ’χει και καμιά έκθεση στην Τεχνόπολη για σπάνιους πιγκουίνους ή τίποτα άλλο άκυρο να χαζέψω.». Αυτό το έκανε συχνά παλιά. Με φίλους, διάφορες παρέες, βολτούλα και κουβέντα. Κι από κάνα προμόσιον στην Τεχνόπολη τσάμπα τσιγάρα…καλή φάση. Τώρα τα είχε παρατήσει αυτά. Το πρωί Μετρό για δουλειά και το βράδυ, άμα τύχαινε, καμία μπύρα με φίλους στα καινούργια μαγαζιά.

«Τυχεράκια!», του έλεγαν όλοι, «μένεις Γκάζι μπαγάσα! Εδώ συμβαίνουν όλα, φοβερή περιοχή!». «Ότι μαγαζί θέλεις υπάρχει!» «Φοβερός κόσμος, γκομενάκια!». Άντε να τους εξηγήσει: «Όχι ρε παιδιά. Το Γκάζι ήταν πιο ωραίο ακόμα, αλλά δεν το ξέρετε εσείς.» Πού να ακούσουν; «Ωχ! Αφήστε το! Πάμε να φάμε κάνα σουβλάκι!».

Έβγαλε τα ακουστικά απ’ την τσέπη για να ακούσει ραδιόφωνο. Περπάτησε στα στενάκια. Χτίζουν, χτίζουν. Θηρία! Να παρκάρεις…ούτε για αστείο! Κι όλο μαγαζιά: εστιατόρια, ταβέρνες καφετέριες, μπαράκια…κι άλλα μπαράκια. Μαγαζιά που ούτε τα είχε ξαναδεί. «Μα πότε άνοιξαν;». Φτάνει στην Τεχνόπολη. Τι έχει; Α! Μια σπάνια συλλογή κοσμημάτων απ΄ το Τιμπουκτού; Α! έχει και είσοδο…όχι ευχαριστώ! «Ρε πού τους βρήκα; Παραγγελία τους έκανα; Θα συνεχίσω τη βόλτα μου», σκέφτεται, «ο καφές μου θα έχει ήδη κρυώσει!»

Παλιά τις Κυριακές το πρωί ανέβαινε στο Γκάζι για μπάλα και αλητεία στο πάρκο και μετά βόλτες με τα ποδήλατα μέχρι το Ρουφ. Όταν μεγάλωσε λίγο, πήγαινε Θησείο με τα πόδια. Άλλωστε το πάρκο είχε γίνει εργοτάξιο του Μετρό. Αλλά είχε μια ομορφιά ο τόπος βρε παιδί μου, μια ζεστασιά. Είχε μαγαζιά, αλλά όχι και έτσι. Έκανες τη βόλτα σου στα ήσυχα στενά…ηρεμούσες! Πόσες φορές το είχε κάνει στις Πανελλήνιες; Μετά το διάβασμα τα Σαββατοκύριακα έκανε μια βόλτα προς τα κει για να ηρεμήσει. Και μετά καφεδάκι στην κυρά-Ευτυχία. Βαρύς Ελληνικός και το ραδιόφωνο χαμηλά να παίζει μαντινάδες από τον κρητικό σταθμό! Μόνο που σκέφτηκε την κυρά-Ευτυχία, χαμογέλασε. «Τώρα», σκέφτηκε, «έφυγε κι η Ευτυχία απ’ το Γκάζι!».

Προχώρησε προς τις κυριλέ καφετέριες. Κλασάτοι τύποι έπιναν το καφεδάκι τους. Χαμογέλασε. Εκεί παλιά ήταν ερείπια και πήγαιναν για κατούρημα τα πιτσιρίκια. Τώρα οι πελάτες είχαν ύφος, λες και έπιναν καφέ στο Παρίσι. Πέρασε δίπλα στο Αλμοδομπάρ. Εκεί συνήθως άκουγες μόνο φωνές παιδιών απ’ τον πρώτο όροφο. Τώρα νέκρα! «Τι έγινε ρε γαμώτο; Και τα παιδιά έφυγαν από δω;». «Πού να πήγαν άραγε;».

Πιο κάτω το Μικρασία. Κλειστό! Έγινε κι αυτό ξενυχτάδικο μπαράκι. Τι ωραίο μαγαζί που ήταν…;

Συνέχισε τη βόλτα να βγει στην Ιερά Οδό και να γυρίσει σπίτι. Τώρα ο σταθμός έπαιζε Dido το Last this day. Αγαπημένο τραγούδι, ταίριαζε απόλυτα! Οι δρόμοι βρώμικοι από την πολυκοσμία και τις αμαρτίες της νύχτας. Περιμένουν το νερό σαν λύτρωση απ’ όλα αυτά. Αλλά δεν βρέχει να καθαρίσουν… Αλήθεια, πότε θα βρέξει ρε γαμώτο;

Γιάννης Περήφανος

ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΟ ΓΚΑΖΙ

Σελίδα 3

Από τις Αρχές – Θέσεις χρήσιμες στον Εθελοντή

Ο Εθελοντής είναι ο άνθρωπος που ξεπερνάει τον «ωχαδερφισμό», ακούει τη φωνή της ύπαρξής του να προσφέρει το «εγώ θέλω» και αποφασίζει έντιμα και υπεύθυνα να σταθεί δίπλα στον συνάνθρωπό του, όχι όποτε και όπως τον βολεύει, αλλά εκεί που η ανάγκη το απαιτεί.

Πώς, όμως, θα προσφέρει ο εθελοντής ουσιαστικά;

Οι ουσιαστικές αξίες είναι απλές:Ένα χαμόγελοΜια ευγένειαΚαλή πρόθεσηΣεβασμός Και πολλή υπομονή

Και αυτά είναι που δεν πρέπει ν’ αφήσουμε στην άκρη.

Είναι ανάγκη να δούμε τον εαυτό μας όπως είναι.Οι όποιες ελλείψεις και αδυναμίες που βλέπουμε στους άλλους μπορεί να

έχουν και μια αντίστοιχη κατάσταση μέσα μας. Για παράδειγμα, βλέπουμε τα παιδιά να επιλέγουν τη λιγότερο δυνατή προσπάθεια σε συνδυασμό με την ανάγκη τους να είναι όσο το δυνατόν ασφαλείς. Ας αναρωτηθούμε: Εμείς τι κάνουμε;

Πιστεύουμε κάποια πράγματα ως θετικά στην πράξη; Πώς θα δημιουργήσουμε συνθήκες όπου θ’ αναπτυχθούν η προσωπικότητα, η διαφορετικότητα, η βούλησή τους;

Ξέρουμε ότι τα παιδιά πρέπει να νοιώθουν ευχάριστα, γιατί όπως λένε οι ειδικοί, η μάθηση δεν λαμβάνει χώρα ανεξάρτητα από τα συναισθήματα του παιδιού.

Ξέρουμε ότι χρειάζονται ενθάρρυνση. Πώς; Να δώσουμε στον εαυτό μας και σ’ αυτά (και όπου αλλού προσφέρουμε υποστήριξη) ευκαιρίες για ένα ΑΝΟΙΓΜΑ. (Αυτό θέλει ΧΡΟΝΟ – ΔΙΑΘΕΣΗ – ΣΥΝΕΠΕΙΑ).

Αν ξέρουμε ότι πρέπει να συνεργαζόμαστε, τότε δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το προφανές για μας δεν είναι το ίδιο προφανές για τους άλλους και γι’ αυτό χρειάζονται η κατανόησή μας να είναι ΑΝΟΙΚΤΗ.

Μπορούμε να βοηθήσουμε ώστε να παρατηρούν τα γεγονότα της ζωής τους και να αναζητούν χρήσιμες πληροφορίες, όμως, και πάλι για να βοηθήσουμε είναι ανάγκη να φροντίζουμε η δικής μας δόνηση να είναι σε υψηλότερη συχνότητα ώστε να μπορεί να κατέβει με περισσότερη ενέργεια να συμπαρασταθεί και όχι να εγκλωβιστεί στη συχνότητα του άλλου.

Είναι μια δραστηριότητα στην οποία πρέπει να αποβάλλουμε την αμφιβολία και το άγχος, δηλ. την αγωνία αν θα γίνουν όλα όσα επιθυμούμε. Να διαφυλάξουμε τον εαυτό μας απ’ όλη αυτή την έξωθεν και έσωθεν προερχόμενη ψυχολογική βία, δηλ. τη βιασύνη των επιθυμιών μας.

Πώς θα μεταδώσουμε μια τάξη, μια συνοχή και μια σταθερή κατεύθυνση; Σ΄ ένα πρώτο επίπεδο να τα βοηθούμε να αποφορτίζονται και ας

αναρωτηθούμε: Περιμένουμε ν’ αλλάξουν οπωσδήποτε ακολουθώντας τις δικές μας απόψεις;

Στους Δρόμους Ζωής θέλουμε αυτός που θα χτυπήσει την πόρτα μας στην ανάγκη του, να βρει ένα χώρο όπου δεν υπάρχουν η γκρίνια, η μιζέρια, ο ωχαδερφισμός, αλλά η ενθάρρυνση στο να βρει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Ο πλούτος μας-σας είναι οι δικές σας ποιότητες και ας είμαστε ευγνώμονες γι΄ αυτό.

Στους Δρόμους Ζωής, αν θέλουμε να βοηθήσουμε, ουσιαστικά είναι ανάγκη να καλλιεργούμε και να αναπτύσσουμε καθημερινά τεράστια αποθέματα αγάπης, κατανόησης και καλοσύνης.

Και μια πρότασηΝα βρούμε λίγο χρόνο και για μας (ουσιαστικό χρόνο) να επιλέγουμε

καλύτερες επόμενες στιγμές.

Ο Υποστηρικτικός ρόλος

του Κέντρου και

η θέση του Εθελοντή Κώστας Βαρλάς

Σελίδα 4

Κάνοντας μια βόλτα στις γειτονιές της Aθήνας περνάς μέσα από τα λαϊκά σπίτια που περιγράφει ο Άρης Κωνσταντινίδης. Είναι όπως όλα μα παλιά, με εμφανή τα σημάδια του χρόνου πάνω τους. Αν έχεις την ανάγκη, ή τη θέληση να αφεθείς, να εμπλακείς με το περιβάλλον και δεν πορεύεσαι απαθής, θα παρατηρήσεις τη μυστική τους ταυτότητα.

Μαντρότοιχοι ψηλοί κρύβουν πίσω τους, πολλές φορές εντελώς, μια αυλή. Δίχως να υπάρχει κάποιο στοιχείο στην όψη που να υπονοεί την ύπαρξή της, η αυλή, μακριά από την κίνηση του δρόμου, προστατευμένη από τα βλέμματα των περαστικών, γαλήνια, γίνεται το κέντρο του σπιτιού, ο πιο σημαντικός χώρος που υποδέχεται, συγκεντρώνει και διανέμει τους ανθρώπους στα δωμάτια. Ένας χώρος που μορφώνεται και μεταμορφώνεται ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και τη διάθεση του κάθε ανθρώπου που ζει εκεί. Άλλοτε πολύβουη, χαρούμενη κι εορταστική, άλλοτε σιωπηρή να του κρατάει συντροφιά στις πιο δικές του ώρες.

Καθώς περνάς την αισθάνεσαι, ίσως από τον ήχο του νερού που ποτίζει, από τις ρόδες ποδηλάτου που τρίβουν το πάτωμα ή από τις ομιλίες. Μα αν είσαι τυχερός ίσως σταθεί η πόρτα και σου επιτρέψει να δεις την καρδιά της εστίας. Τότε η εικόνα που αντικρίσεις σε μαγνητίζει, και επιβραδύνεις κι άλλο το βήμα σου. Σηκώνεσαι στις μύτες των ποδιών σου, σκύβεις, για να μπορέσεις να κρυφοκοιτάξεις από τη χαραμάδα της μισόκλειστης πόρτας την αυλή και, δίχως να διαταράξεις τους ρυθμούς της, να καταλάβεις το κτίριο που περνάει από δίπλα σου, να νιώσεις τη ζωή που φιλοξενεί.

Και είναι κάποιες αυλές φροντισμένες, με λουλούδια ίσως, και καρέκλες, κι ένα τραπεζάκι, κι ένα κουβά κρυμμένο στη γωνία για το πλύσιμο και το πότισμα, που γεμίζουν τα μάτια σου. Κι αν η λάμψη του περιτυλίγματος έχει χαθεί από το πέρασμα του χρόνου, το θέαμα σε συνεπαίρνει και η αίσθηση που σου γεννά σε συντροφεύει πάντοτε.

Κάθε που ένας άνθρωπος αφήνει μια χαραμάδα για όποιον θέλει να κρυφοκοιτάξει, η εικόνα που αντικρίζεις δείχνει πόσο ίδιοι είμαστε και πόσες διαφορετικές εκφάνσεις μπορεί να έχει η ίδια ουσία.

Και αφήνω μισάνοιχτη την πόρτα για να καλέσω όποιον περάσει για ένα καφέ και ένα γλυκό του κουταλιού.

Σοφία Χατζόγλου

Συμμετείχα στην ημερίδα με θέμα “Υποστήριξη στο Έργο του Εθελοντή” και μονομιάς αντιλήφθηκα το μεγαλύτερο πλήθος των παραμέτρων που πρέπει ο καθένας μας όχι μόνο να γνωρίζει αλλά και να είναι ικανός να εφαρμόζει για να τα καταφέρει να είναι επαρκής σε αυτό που αναλαμβάνει ως εθελοντής. Δύσκολο εγχείρημα. Διαπολιτισμικότητα, γλωσσικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες, μαθησιακές δυσκολίες, ψυχο-κοινωνικές ισορροπίες … Σάστισα και αναρωτήθηκα: Τελικά πως τα έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα;Στη συνέχεια ακούστηκαν οι τοποθετήσεις των εθελοντών και με άγγιξαν σαν να μίλαγα εγώ. Μίλησαν για «την μεγάλη οικογένεια των Δρόμων Ζωής», την ευκαιρία του εθελοντή να ανακαλύψει και να αξιοποιήσει τα τάλαντα του, να αλλάξει ο ίδιος μέσα από την προσωπική του συμμετοχή, να συμμετέχει σε χαρές και γλέντια και να μοιραστεί λύπες και πένθη της ευρείας αυτής οικογένειας, να δημιουργήσει προϋποθέσεις για να αγαπήσει και ν αγαπηθεί, να ακούσει και να τον ακούσουν… Και έτσι ισορρόπησα. Πήγα στο σπίτι μου ευχαριστημένη. Για τα όσα έχω ζήσει μέχρι τώρα, επειδή υπάρχουν οι Δρόμοι Ζωής, και για τα τόσα άλλα που έχω να μάθω ακόμα. Αιώνια Μαθητής.

Πόπη Βενιού

Οι αυλές που δεν βλέπουµε

Οι αυλές που δεν βλέπουµε

Εθελοντής, αυτός ο «άνθρωπος» !

Σελίδα 5

Έχουμε την τάση, οι περισσότεροι άνθρωποι, να κρίνουμε πρόσωπα και καταστάσεις εκ πρώτης όψεως. Κρίνουμε έναν άνθρωπο και βγάζουμε συμπεράσματα γι’ αυτόν, από το πώς είναι ή από την εμφάνισή του˙ κρίνουμε κάποιον άλλον ακούγοντας ένα κομμάτι αυτών που λέει και όχι ολόκληρη την ανάπτυξη της σκέψης του ή ακόμη κι ένα βιβλίο το κρίνουμε από μερικές παραγράφους κι όχι απ’το σύνολό του.

Βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπεράσματα για κάποιον ή κάτι, να το κατηγοριοποιήσουμε, να το ταξινομήσουμε και να τελειώνουμε με αυτό όπως όπως, για να προχωρήσουμε παραπέρα, αλλά όντως προχωράμε; Όντως εξελισσόμαστε; Γνωρίζουμε πρόσωπα και καταστάσεις σε βάθος ή απλώς μένουμε σε μια επιφανειακή αντιμετώπιση και κατανόηση;

Αλήθεια! Πόσο άδικο είναι για τον ωκεανό να τον κρίνεις και να τον εκτιμήσεις για την επιφάνειά του μόνο, όταν όλος ο πλούτος και η ομορφιά του είναι στο βυθό;

Αλήθεια! Πόσο βλέπουμε πέρα από το προφανές; «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε» είχε πει ο νομοθέτης Σόλων στον

βασιλιά Κύρο σε απάντηση των εκθιασμών του δεύτερου, για τα σύνορα και τα πλούτη του βασιλείου του, την ευημερία και την ευτυχία που επικρατούσαν σε αυτό και κατ’ επέκταση και στον ίδιο˙ εννοώντας, ο Σόλων, πως ένας άνθρωπος είναι πραγματικά ευτυχισμένος αφού φτάσει στο τέλος της ζωής του και γνωρίσει αυτό.

Μέσα στον μεγάλο κύκλο, Γέννηση – Ζωή – Θάνατος, υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι μικρότεροι κύκλοι, τουλάχιστον τόσοι, όσοι μπορούμε ν’ αντιληφθούμε. Δεν πρέπει να βγάζουμε συμπεράσματα και πορίσματα πριν το οτιδήποτε ολοκληρώσει τον κύκλο του και φτάσει σε ένα τέλος, τουλάχιστον στο επίπεδο που το αντιλαμβανόμαστε, ώστε να μπούμε σε ένα νέο, επαναπροσδιορισμένο, πεδίο εφαρμογής. Κάθε συμπέρασμα που προκύπτει εν εξελίξει μιας δράσης δεν είναι πάρα μία αντίληψη του προφανούς και στιγμιαίου και όχι του ολοκληρωμένου έργου ή κύκλου.

Κατά πόσο αντιλαμβανόμαστε αυτούς τους κύκλους της καθημερινότητας; Τους αφήνουμε να ολοκληρωθούν για να ξεκινήσουν σ’ ένα άλλο ανώτερο επίπεδο δράσης;

Ας αφήσουμε τα πράγματα να ολοκληρωθούν. Μην τα βιάζουμε, μην τα εμποδίζουμε. Ας αφήσουμε τα πράγματα να ολοκληρωθούν στην ώρα τους, προκειμένου να ακούσουμε ολοκληρωμένο αυτό που έχουν να μας πουν και να τα κατανοήσουμε ως προς αυτό που είναι και όχι ως προς αυτό που φαίνονται.

Χρήστος Τερζίδης

Μια ιστορία…

…είχαν καλέσει το μεγάλο δάσκαλο της σουφιστικής παράδοσης, τον Νασρεντίν, για να μιλήσει…«Ο Νασρεντίν κανόνισε τη διάλεξη για τις δύο το μεσημέρι και η προσέλευση του κόσμου ήταν μεγάλη: πουλήθηκαν και οι χίλιες θέσεις και έμειναν απέξω περισσότερα από εξακόσια άτομα, που παρακολουθούσαν την ομιλία μέσω κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης. »Στις δύο ακριβώς μπήκε ένας βοηθός του Νασρεντίν και είπε ότι για λόγους ανωτέρας βίας η διάλεξη θα καθυστερούσε. Μερικοί σηκώθηκαν αγανακτισμένοι, ζήτησαν να τους επιστραφούν τα χρήματα και αποχώρησαν. Όμως παρέμειναν πολλοί ακόμη μέσα κι έξω από την αίθουσα.»Στις τέσσερις το απόγευμα ο σουφιστής δάσκαλος δεν είχε ακόμη κάνει την εμφάνισή του και οι άνθρωποι σιγά σιγά έφευγαν παίρνοντας πίσω τα χρήματά τους˙ άλλωστε πλησίαζε η προκαθορισμένη ώρα λήξης της διάλεξης και είχε έρθει η στιγμή να γυρίσουν στα σπίτια τους. Όταν χτύπησε έξι, οι χίλιοι εφτακόσιοι αρχικοί ακροατές είχαν μειωθεί σε λιγότερους από εκατό.»Εκείνη τη στιγμή μπήκε ο Νασρεντίν. Φαινόταν τελείως μεθυσμένος και άρχισε να λέει αστειάκια σε μια όμορφη κοπέλα που καθόταν στην πρώτη σειρά.»Αφού πέρασε η πρώτη έκπληξη, οι ακροατές άρχισαν να αγανακτούν. Πώς ήταν δυνατό, αφού περίμεναν τέσσερις ώρες συνέχεια, να φέρεται έτσι αυτός ο άνθρωπος; Ακούστηκαν ορισμένα μουρμουρητά αποδοκιμασίας, αλλά ο σουφιστής δάσκαλος δεν τους έδωσε καμία

Μηδένα προ του τέλους μακάριζε

σημασία˙ συνέχισε να φωνάζει ότι η κοπέλα ήταν σέξι και την κάλεσε να ταξιδέψει μαζί του στη Γαλλία»……»Αφού βλαστήμησε όσους διαμαρτύρονταν, ο Νασρεντίν επιχείρησε να σηκωθεί και έπεσε βαρύς στο πάτωμα. Εξοργισμένοι οι ακροατές αποφάσισαν να φύγουν, λέγοντας ότι όλα αυτά ήταν αγυρτείες, ότι θα απευθύνονταν στις εφημερίδες για να καταγγείλουν αυτό το εξευτελιστικό θέαμα.»Εννέα άνθρωποι έμειναν στην αίθουσα. Μόλις οι αγανακτισμένοι εγκατέλειψαν τον χώρο, ο Νασρεντίν

σηκώθηκε˙ ήταν νηφάλιος, τα μάτια του έλαμπαν και απέπνεε έναν αέρα αξιοπρέπειας και σοφίας. ‘‘Εσείς που βρίσκεστε εδώ είστε αυτοί που πρέπει να με ακούσουν’’, είπε. ‘‘Περάσατε τις δύο πιο δύσκολες δοκιμασίες στο δρόμο του πνεύματος: την υπομονή για να περιμένετε τη σωστή στιγμή και το θάρρος να μην απογοητεύεστε από αυτό που βρήκατε. Εσάς θα διδάξω».

Η Βερόνικα αποφασίζει να πεθάνει, Paulo Coelho

www.dromoi-zois.grΣελίδα 6

Η πρώτη μου εμφάνιση στο Κέντρο έγινε τον Νοέμβρη του 2005. Μαθήματα Αρχαίων και Ελληνικών στην Μπ. και στον Μ. Μαθητές που φοιτούσαν για 2η χρονιά την 1η Γυμνασίου. Μιάμιση ώρα κάθε Σάββατο. Λιγάκι μηχανικά, κι άλλο τόσο αμήχανα πέρασε ο πρώτος χειμώνας.

Η πρώτη μου συγκίνηση ήρθε από τον Μ. Μου τηλεφώνησε με έναν απίστευτο ενθουσιασμό για να μου πει πως πέρασε την τάξη.

Η πρώτη μου κατραπακιά από την Μπ. Η οικογένεια υπό διάλυση και εκείνη αφήνει το σχολείο.

Η επόμενη χρονιά δεν είχε πια μαθήματα Αρχαίων και Ελληνικών. Είχε ατελείωτες βόλτες με την Μπι, στο Γκάζι, τον Κεραμεικό, το Βοτανικό, το Θησείο. Καλύπτεις τα κενά; Όχι. Απλώς είσαι εκεί και ακούς. Τίποτα άλλο.

Η επιστροφή μου στο Κέντρο έγινε μαζί με την Μπ. μετά από παρότρυνση της Μάτας. «Γιατί δεν της λες να έρχεστε μαζί στο Κέντρο, να διαβάζετε, να κάνετε κάτι;». Ήμουνα πολύ διστακτική. Φοβόμουνα ότι θα αντιδράσει άσχημα. Ηρθε, όμως. Η πρώτη επαφή με τα κορίτσια της ηλικίας της ήταν απογοητευτική. Αρνητικό κλίμα και από τις δύο πλευρές. Αλλά τα παιδιά είναι καλά. Και τα δικά μας ακόμη καλύτερα. Ρίχνουν τις άμυνες στο πρώτο χαμόγελο. Και πίσω από τις φάπες κρύβεται ένα απύθμενο πηγάδι από νοιάξιμο, φροντίδα, αγάπη, εκτίμηση και κυρίως σεβασμό.

Αυτό ήταν. Μια Δευτέρα βράδυ με πήρε η Μάτα να μου πει πως η Μπ. ήρθε μόνη της στο Κέντρο. Μπήκε σ’ ένα μάθημα Ελληνικών, παρακολούθησε κι έφυγε. Μετά άρχισε μαθήματα και με μια καινούρια εθελόντρια, τη Νάντια. «Πολύ καλή Κυρία», μου είπε με ένα τεράστιο χαμόγελο.

Κι ήταν τότε που για πρώτη φορά συνειδητοποίησα ότι αυτό το Κέντρο είναι μαγικό. Ένα του δίνεις και χίλια σου επιστρέφει.

Η Μπ. παραμένει ο πρώτος μου εφηβικός έρωτας στο Κέντρο. Αλλά η επιστροφή αυτή έβαλε τέλος στα «χρόνια της απομόνωσης» και μου άνοιξε την πόρτα σε ατελείωτους Δρόμους καινούριας Ζωής στο Κέντρο.

Κι άλλα παιδιά και συγκινήσεις. Μαθήματα Αγγλικών αυτή τη φορά, και ο Ονειρόδρομος. Η εφημερίδα των παιδιών.

Λίγο πριν ή λίγο μετά το μάθημα έχουμε συζήτηση: « Για να υπάρχει επαφή», όπως συνηθίζει να λέει ο Κώστας. Αλλά οι εκμυστηρεύσεις γίνονται σε ανύποπτο χρόνο. Άλλες από αυτές μένουν στο δωμάτιο. Για τις σοβαρές, όμως, επιστρατεύονται τα μεγάλα μέσα. Η Μάτα.

Τα δικά μου μαθήματα έχουν μικρές δυσκολίες. Τη φυσιολογική κούραση και βαρεμάρα. Αλλά η βελτίωση στα Αγγλικά τώρα πια είναι ραγδαία.

Οσο για τον Ονειρόδρομο, Φέτος η συμμετοχή είναι απρόσμενη. Τα κείμενα εξαιρετικά. «Για όλα τα πράγματα έρχεται η ώρα τους», όπως λέει και η Μάτα.

Η επιστροφή σήμαινε και άλλες δραστηριότητες. Το Bazaar, οι εκδρομές με τα παιδιά, η μαμά και το φιλόξενο σπίτι της Τσιμέν, ο μπαμπάς του Μεσούτ, η συνέντευξη με την Χανιφέ, ο γάμος του Εμίν.

Ετσι, άρχισα να αντιλαμβάνομαι καλύτερα την κοινότητα και τις λειτουργίες του Κέντρου, να ενεργώ με περισσότερη αυτοπεποίθηση, και κυρίως να προσπαθώ να ισορροπώ τα συναισθήματά μου.

Γιατί η Μπ. δεν θα ξαναπάει ποτέ σχολείο. Στο σπίτι τα προβλήματα τώρα είναι άλλης υφής και νομίζω δυσκολότερα. Αλλά η σγουρή μαυρομαλλούσα, έρχεται στο Κέντρο με το πρώτο κάλεσμα. Τα Ελληνικά της παραμένουνε καλά, κι ας μιλάει όλη μέρα Τούρκικα. Μαλώνει λιγότερο με τους γονείς της, είναι πιο ήρεμη, πιο σταθερή στο λόγο της, πιο σίγουρη στις διεκδικήσεις της. Και ονειρεύεται πάντα να παντρευτεί.

Πρόσφατα, άλλο ένα από τα κορίτσια άφησαν το σχολείο. Αυτή τη φορά το νέο δεν ήρθε σαν κατραπακιά. Πιο ήρεμα και με παραινέσεις του Κώστα νομίζω ότι προσπαθώ να καταλάβω τι είναι αυτό που θέλει για να την βοηθήσω.

Τελικά, νομίζω ότι άρχισα να αντιλαμβάνομαι τη ζωή καλύτερα. Να ζω

Αυτό το Κέντρο είναι Μαγικό

Αυτό το Κέντρο είναι Μαγικόκαλύτερα.

Κι αυτό για μένα είναι το δώρο του εθελοντισμού.

Πώς;Αρχίζεις με όσο μπορείς και ό,τι

μπορείς. Μετά οι Δρόμοι ανοίγονται από μόνοι τους. Διαλέγεις κάποιους και τους περπατάς. Οσο πιο μακριά μπορείς.

Γιατί στους Δρόμους; Γιατί εδώ:Εχει διαφάνεια, ευελιξία, ελευθερία

χωρίς αυθαιρεσία. Εχει τα παιδιά. Την Μπιλγκέν

να τρέχει από μακριά για να σε αγκαλιάσει, την Τσιμέν να σε φωνάζει λατρεία μου, την Μινεβέρ να σου κάνει πλεξούδες στα μαλλιά. Εχει και ειλικρίνεια. Κυρίως από τα παιδιά. Σταυρούλα πάχυνες; Ή ακόμη πιο αφοπλιστικά. Γιατί άργησες στο μάθημα;

Εχει κι άλλους εθελοντές. Ξενύχτια με πίτσες με τον Μπάμπη και τον Μανώλη, ταξίδια του μυαλού με την Μάγδα, παιχνίδια της ψυχής με την Εμμυ και την Εφη. Τον πρώτο ενθουσιασμό της Κίττυς.

Εχει την αισιοδοξία της Τίνας, την ισορροπία του Γιώργου.

Εχει την στήριξη του Κώστα και την τεράστια αγκαλιά της Μάτας, που τους χωράει όλους, και εδώ και μερικές βδομάδες πια χωράει και το εγγονάκι τους. Να σας ζήσει.

ομιλία της Σταυρούλας Χωρινού από την Ημερίδα “Υποστήριξη στο Έργο του Εθελοντή”

Σελίδα 7

Τι θα μπορούσε άραγε να σημαίνει για τον άνθρωπο η υπέρβαση των αντιφάσεων στην καθημερινή του ζωή και γενικότερα στην πορεία της εξέλιξής του;

Ο κόσμος στον οποίο γεννιέται και κινείται ο άνθρωπος είναι, προφανώς, ένας κόσμος δυαδικός και σχετικός, ένας κόσμος σχέσεων.

Η επιστήμη της ψυχολογίας μας λέει ότι ο άνθρωπος από την ώρα της γέννησής του, ως βρέφος, βρίσκεται σε μια κατάσταση απόλυτης μη διπολικότητας, δηλαδή «πέραν» από τα δύο αντίθετα του φυσικού και του ψυχικού, που καθορίζονται από τη συνειδητότητα. Αυτή η κατάσταση όμως είναι ασυνείδητη. Το βρέφος αισθάνεται ότι είναι ένα με τον κόσμο, με το περιβάλλον, αλλά χωρίς τη συνειδητότητα αυτού του γεγονότος. Βρίσκεται στο στάδιο μιας υλικής κυρίως ενότητας. Είναι το λεγόμενο «πληρωματικό» στάδιο.

Υπέρβαση των αντιφάσεων στη ζωή των ανθρώπων

Με την πάροδο του χρόνου ο άνθρωπος εισάγεται μέσα στον κόσμο της διπολικότητας, τον δυαδικό και σχετικό κόσμο. Καλείται να πορευθεί στην κοσμική ζωή αυτού του επιπέδου. Σιγά-σιγά οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι η ύπαρξη των αντιθέτων είναι ένας νόμος αυτού του επιπέδου.

Ο Αριστοτέλης θα μας πεί: Πέρα από τον κόσμο αυτό της γένεσης και της φθοράς υπάρχει άλλος κόσμος του «Ακίνητου». Το «Κινούν-Ακίνητο» είναι ενέργεια καθαρή χωρίς ύλη, απλό, αφού η πολυπλοκότητα είναι ιδιότητα της ύλης.

Ο Αριστοτέλης κατανοώντας τη σπουδαιότητα των αντιθέτων υιοθετεί 4 ποιότητες σε δύο ζεύγη αντιθέτων. Ζεστό-κρύο και υγρό-ξηρό είναι συνδεδεμένα με τα 4 στοιχεία: Γή, Ύδωρ, Αήρ και Πύρ. Πέρα από τα 4 στοιχεία υπάρχει η «Πεμπτουσία» που είναι άφθαρτη και αιώνια.

Ωστόσο όμως υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα για τον άνθρωπο, το οποίο καλείται συνεχώς να το επιλύει.

Ποιό από τα αντίθετα πρέπει κάθε φορά να επιλέγει; Πoιό είναι κάθε φορά το σωστό ή το λάθος; Πoιό είναι κάθε φορά το καλό ή το κακό; Πoιό είναι αυτό που κάθε φορά τον οδηγεί προς την εξέλιξη, την ανοδική πορεία ή αυτό που τον οδηγεί στην πτώση, την καθοδική πορεία;

Αυτές οι δυάδες, αυτές οι αντιφάσεις! Είναι συνεχώς μπροστά στον κάθε άνθρωπο. Σε κάθε στιγμή, σε κάθε βήμα του, σε κάθε επιλογή του, σε κάθε απόφαση στη ζωή του. Τι θα κάνει λοιπόν ο άνθρωπος;

Η επιστήμη της κβαντοφυσικής, αλλά και η υγιής πνευματικότητα, για τη λύση αυτού του προβλήματος, μας οδηγούν στην υπέρβαση του κόσμου

των αντιφάσεων. Αξιοποιώντας, δηλαδή το νόμο των αντιθέτων, το νόμο της Δυάδας, οφείλουμε να βρούμε τη διάμεση οδό της Μονάδας. Αυτή είναι η οδός του ανθρώπου. Όταν επιλέγουμε το ένα, βρισκόμαστε αμέσως στην περιοχή του αληθινού για μας. Αυτό αποτελεί ένα βήμα. Αυτή η κίνηση μας ξεμπλοκάρει από την ταλάντωση ανάμεσα στα πολλά ή στα δύο. Αυτή η αληθινή θέση, μας επιτρέπει να πάρουμε αποφάσεις και να τις εκτελέσουμε. Από τα αποτελέσματα των εφαρμογών μας θα δούμε την ποιότητα των σκέψεών μας, των αποφάσεών μας και των πράξεών μας και ή θα προχωρήσουμε ή θα διορθώσουμε για να προχωρήσουμε. Γίνεται φανερό ότι σε κάθε στάδιο ή επίπεδο εξέλιξης, τόσο ο τρόπος ύπαρξης του εαυτού μας, όσο και η αντίστοιχη αίσθηση της πραγματικότητας προκαλούνται κυρίως από περίπλοκες μεταμορφώσεις του προηγούμενου επιπέδου. Επομένως κάθε αναδυόμενο επίπεδο δεν προέρχεται από το προηγούμενο, αλλά είναι μάλλον μια μεταμόρφωση και υπέρβασή του. Κάθε στάδιο ή επίπεδο ανάπτυξης επιδιώκει την Ενότητα, μια ενότητα που κάθε φορά είναι ανώτερη, μέχρι να υπάρξει μόνο Ενότητα. Αυτή η τακτική κατά τη διάρκεια της ζωής μας, μας εκπαιδεύει, αλλά και μας διευρύνει τη συνειδητότητά μας, έτσι ώστε μέσα από το πέρασμα της διπολικότητας του κόσμου μας, να οδηγηθούμε στην μοναδική Ενότητα. Τώρα όμως αυτό το πέρασμα γίνεται συνειδητά, έχοντας κατανοήσει τη Δυάδα και ξεπερνώντας την προς τη Μονάδα. Τότε φαίνεται ότι ο άνθρωπος βρίσκεται στην Αλήθεια, την βιώνει και εξελίσσεται πραγματικά.

Τρία είναι λοιπόν τα στάδια της πορείας του ανθρώπου γενικά:

Γέννηση με ασυνείδητη συμμετοχή στην κατάσταση «πέραν» της διπολικότητας,

Πέρασμα μέσα από τη διπολικότητα με δυνατότητα διεύρυνσης της συνειδητότητας και βίωση στην πραγματικότητα και

Κατάληξη «πέραν» του κόσμου των αντιφάσεων με Συνειδητότητα και βίωση στη Μονάδα, στην Αλήθεια.

Σταμάτης ΤσαχάληςΦυσικός

www.dromoi-zois.grΣελίδα 8

ΘυμΟςΣήμερα το πρωί ξύπνησα όπως πάντα μετά το 3ο snooze (αναβολή) στο

ξυπνητήρι (το μεταφράζω γιατί με διαβάζει η μαμά μου και οι φίλες της). Αυτόματη συνέπεια το τρέξιμο στο δρόμο για να μην αργήσω στη δουλειά.

Απ’ ό,τι φαίνεται βέβαια έχουν κι άλλοι το ίδιο πρόβλημα με το snooze καθώς στο δρόμο επικρατούσε ένας πανικός. Κολλημένος λοιπόν εκεί στο ατελείωτο ποτάμι αυτοκινήτων, αποφάσισα να αλλάξω λωρίδα. Κανονικά, με το φλασάκι μου πήγα δίπλα (όχι ότι θα άλλαζε κάτι) αλλά την ίδια στιγμή με την άκρη του ματιού μου βλέπω από πίσω μου ένα αμάξι να γκαζώνει για να μη με αφήσει να περάσω. H κυρία μέσα (ναι η κυρία) να με στολίζει με τα γνωστά γαλλικά. Και δε θα με πείραζε αν πλησίαζαν τα Χριστούγεννα αλλά στόλισμα τόσο νωρίς, γιατί καλή μου κυρία Ξεσκουφουτίδου; (προσωπικός χαρακτηρισμός που σε γλυτώνει από τα κοσμητικά, τον οποίο κληρονόμησα πριν χρόνια από φίλο). Γιατί τόσος θυμός;

Λίγο αργότερα, στα διόδια της Αττικής Οδού, κι ενώ όλοι είχαμε ακούσει τουλάχιστον μία ολόκληρη εκπομπή στο ραδιόφωνο, κάποιος κακομοίρης έκανε το λάθος να μπει στη λουρίδα του e-pass χωρίς το αντίστοιχο κουτάκι πρόσβασης. Η αναγκαία όπισθεν εξόργισε τους από πίσω του κυρίους, οι οποίοι εκτός από το στόλισμα ξέσπασαν και σε χειρονομίες που παραπέμπουν σε δημιουργία φραπέ. Εκείνος δέχτηκε σαν λύτρωση ζωής τη θέση που του πρόσφερα στη διπλανή σειρά που έτυχε να βρίσκομαι. Γιατί τόσος θυμός για ένα λάθος;

Το απόγευμα της ίδιας μέρας, κατευθυνόμενος προς τους Δρόμους Ζωής χρησιμοποίησα το μετρό. Μπαίνοντας στο τραίνο, ο νεαρός που ήταν μέσα έκανε το λάθος να θελήσει να βγει πριν από την κυρία που όρμησε μέσα για μία θέση. Ο διάλογος ήταν σύντομος καθώς το κουδούνι της πόρτας δεν άφηνε περιθώρια για περισσότερες αντεγκλήσεις. Αλλά η κυρία με τα ψηλοτάκουνα, τα βαριά χρυσαφικά και το βάψιμο που άρμοζε στους εορτασμούς της Πάτρας κάθε άνοιξη, συνέχισε το σχολιασμό της για την «αγενή νέα γενιά» με κάνα δυο κυρίες που βρέθηκαν να κάθονται δίπλα της ενώ τα κοσμητικά επίθετα έδιναν κι έπαιρναν. Γιατί όμως τόσος θυμός;

Η διαδρομή μέχρι τον Κεραμεικό μου έδωσε το χρόνο να σκεφτώ λίγο πιο προσεκτικά τα συγκεκριμένα γεγονότα της μέρας τα οποία βέβαια επαναλαμβάνονται καθημερινά. Γιατί ο κόσμος βγαίνει από το σπίτι του με τόσο θυμό; Με τόσο μίσος για τον συμπατριώτη, συνταξιδιώτη, γείτονά του;

Θυμήθηκα μία μελέτη για το ίδιο θέμα που είχα διαβάσει (δε το έχω παρατηρήσει μόνο εγώ, δυστυχώς) και χρέωνε το θυμό μας στο άγχος της μεγαλούπολης. Στις συνθήκες ζωής που κάθε άλλο παρά συντροφικότητα και αλληλεγγύη προάγουν. Στην αποξένωση. Στο κυκλοφοριακό που σου τρώει παραγωγικές ώρες της μέρας. Στο νέφος και το θόρυβο. Στο γρήγορο φαγητό και στην απουσία λαχανικών από τη δίαιτά μας. Στην παχυσαρκία. Στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Και είναι αλήθεια, όπου θέλεις μπορείς να χρεώσεις μία αγενή συμπεριφορά, μία συμπεριφορά που απλά προσβάλλει συνανθρώπους (για να μη μιλήσουμε για ζώα και περιβάλλον όπου τα πράγματα είναι σαφώς χειρότερα). Μία συμπεριφορά που δεν ξεθυμαίνει στο δρόμο, στο μετρό, στη λαϊκή αλλά εντείνεται στη σχέση με τους γονείς, με τα παιδιά, με τους συναδέλφους, με όποιον βρίσκεται στο διάβα μας.

Και φυσικά μετά αρχίζουν άλλες μελέτες, για τις οικογενειακές σχέσεις, για τη συναισθηματική απραξία, για την κατάθλιψη ενώ δεν καταλαβαίνουμε ότι όλα αρχίζουν από αυτή την καλημέρα το πρωί με το χαμόγελο. Κι εκεί τελειώνουν αν δεν την πεις.

Στους Δρόμους όταν έφτασα, έλαβα κάποια χαμόγελα, κάποιες χαρούμενες καλησπέρες, χαρακτηριστικά των ανθρώπων που βρίσκεις εκεί. Όχι γιατί έτσι είναι, αλλά γιατί εκεί μεταμορφώνονται. Μπορεί να είναι οι ίδιοι που βρίζουν στο δρόμο το πρωί.

Έλαβα όμως και κάποια μελαγχολία, κάποιο κατσούφιασμα. Μετά από λίγο έμαθα τα νέα: 2 από τις φίλες μου είχαν σταματήσει το σχολείο. Σταμάτησαν το σχολείο. Μία φράση που δεν είχε περάσει καν από το μυαλό μου όταν εγώ

πήγαινα σχολείο, τώρα έσκαγε με κρότο δίπλα μου και τα συντρίμμια της ακούμπαγαν το φιλικό μου περιβάλλον. Χωρίς σχολείο, χωρίς Λύκειο, που πας, που πορεύεσαι; Σε τι μπορείς να ελπίζεις; Ρε ξύπνα, δε λέμε πανεπιστήμιο, μιλάμε για το σχολείο.

Ένιωσα να φουντώνω, κοκκίνιζα, η φλέβα μου έκανε αισθητή την παρουσία της χτυπώντας το μέτωπό μου με ρυθμό. Δεν το χώραγε ο οργανισμός μου. Απογοήτευση, εκνευρισμός,….θυμός. Ναι θυμός!

Που είναι τώρα η πρωινή, η κ. Ξεσκουφουτίδου; Τώρα που σε ένα λεπτό έμαθα πολλά περισσότερα Γαλλικά από κείνη; Αχχ, ας την είχα για λίγο τώρα μπροστά μου. Μόνο για λίγο…

Θοδωρής Καραβέλλας

Σήμερα μου δίνεται η ευκαιρία να σχολιάσουμε μαζί ένα γραπτό παιδιού μας στο κέντρο. Ας το επεξεργαστούμε όλοι μαζί:

Είναι ένας μαθητής Δ’ Δημοτικού και απ’ ότι παρατηρούμε με μια ψυχοπαιδαγωγική ματιά παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:

Δεν ακολουθεί νόρμες πρότασης (δεν ξεκινάει με κεφαλαίο στην αρχή, στο τέλος δε βάζει τελεία), δεν αποκωδικοποιεί γραπτά σωστά τις λέξεις, δε γνωρίζει το ξ, μπερδεύει β με φ, μπ με π, δυσκολεύεται να γράψει λέξεις δομής σσφ, σφ (σύμφωνο –φωνήεν), κολλάει τις λέξεις μεταξύ τους, δε βάζει τόνους. Παρουσιάζει τόσο μια έντονη δυσορθογραφία, δυσκολίες στην ορθογραφία και στοιχεία δυσγραφίας όσο και αρκετά φτωχό εκφραστικό λεξιλόγιο για επίπεδο μαθητή Δ’ Δημοτικού.

Και πόσα άλλα χαρακτηριστικά μπορούμε να απαριθμήσουμε βασισμένοι είτε σε γλωσσολογικά κριτήρια είτε σε ψυχογλωσσολογικά είτε σε παιδαγωγικά.

Η πραγματικότητα είναι πως με δυσκολία αποκωδικοποιεί κανείς αυτό το γραπτό.

Έτσι λοιπόν οριοθετείται ένας βασικός προβληματισμός: Τα παιδιά αυτά έχουν μαθησιακές δυσκολίες με τέτοιου είδους γραπτά;Ή είναι δείγματα γραφής αλλόφωνων παιδιών που κατακτούν τα ελληνικά ως δεύτερη

γλώσσα; Παιδιών που μιλούν τα ελληνικά μόνο στο σχολείο και ίσως στους δρόμους ζωής; Ελάχιστα στη γειτονιά και στην οικογένεια;

Ας μην ξεχνάμε ότι το κύριο αίτημα των παιδιών που έρχονται στο κέντρο είναι «κάνε μου τα μαθήματα» ή «να κάνω την άσκηση γιατί θα με μαλώσει ο δάσκαλος αν δεν την έχω κάνει»

Εύλογα όμως τίθεται το ερώτημα από τον εθελοντή πώς να γίνουν τα μαθήματα και να γίνουν οι γλωσσικές ασκήσεις στην Γ’ Δ, Ε, ΣΤ Δημοτικού όταν τα παιδιά αυτά τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να διαβάσουν την εκφώνηση της άσκησης;

Και λέω «διαβάσουν» γιατί μπορούν και την αποκωδικοποιούν γραφοφωνημικά αλλά δεν την κατανοούν.

Η ανάγνωση δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά το γινόμενο της αποκωδικοποίησης και της κατανόησης: Ανάγνωση = αποκωδικοποίηση Χ κατανόηση

Στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε αυτό το παιδί προσπαθούμε να συλλέξουμε πληροφορίες: για το πολιτιστικό και γλωσσικό υπόβαθρο της οικογένειας, για τις συνήθειες της οικογένειας σε σχέση με τη θρησκεία, τον πολιτισμό, την καταγωγή,

για τις ομιλούμενες γλώσσες στο σπίτι και στην περαιτέρω οικογένεια (παππούδες, συγγενείς, φίλοι), για τα στοιχεία μετανάστευσης, για την κινητικότητα της οικογένειας και για τη μονιμότητα κατοικίας, για την ηλικία του παιδιού και τα στάδια ανάπτυξής του, για τις συνήθειες ανάγνωσης της οικογένειας (που είναι σχεδόν ανύπαρκτες τις περισσότερες φορείς, οι γονείς είναι αναλφάβητοι στη μητρική τους γλώσσα, Γ1), για τις αξίες της οικογένειας, για τις στάσεις, για τις προσδοκίες, για την προηγούμενη εμπειρία με την εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας, για τα διαφορετικά μαθησιακά στυλ των παιδιών.

Μαθησιακή δυσκολία ή Γλωσσική ανεπάρκεια στην κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας;

Σελίδα 9

Ο μόνος τρόπος που αξιόπιστα διακρίνει κανείς μια μαθησιακή δυσκολία από την κατάκτηση δεύτερης γλώσσας είναι μία επαρκής αξιολόγηση και στις δύο γλώσσες. Εάν τα προβλήματα είναι μόνο εμφανή στη δεύτερη γλώσσα, υπάρχει τότε δυσκολία στην κατάκτηση γλώσσας, εάν είναι παρόντα και στις δύο γλώσσες τότε είναι μια γλωσσική δυσκολία. Αυτή η λύση αφορά τους μαθητές εκείνους που ποτέ δεν έχουν κατακτήσει μια σταθερή βάση γλωσσικών δεξιοτήτων στη μητρική τους γλώσσα.

Ποια είναι τα βήματα που οφείλει να ακολουθήσει ένας εκπαιδευτικός πριν παραπέμψει τους μαθητές του για μια γλωσσική αξιολόγηση ή μαθησιακή αξιολόγηση;

Από μια λίστα 6 ελλείψεων επεξεργασίας της γλώσσας, 4 από αυτές θα μπορούσαν να αποδοθούν στην επεξεργασία μάθησης δεύτερης γλώσσας, σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες:

Η έλλειψη προσοχής, Η δυσκολία διερμηνείας ρηματικών μηνυμάτων, Η δυσκολία ανάκλησης αποθηκευμένης πληροφόρησης και Η δυσκολία διαδοχής και οργάνωσης πληροφοριών. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν εξατομικευμένες διαφορές στον τρόπο όπου τα παιδιά αποκτούν μια δεύτερη γλώσσα και παρά την

εμπλοκή διαφορετικών παραγόντων στην εκμάθησή τους, υπάρχουν σταθερά στάδια εκμάθησης της δεύτερης γλώσσας (Γ2):– Συνεχής χρήση της μητρικής γλώσσας (Γ1) στο νέο γλωσσικό περιβάλλον– Χρήση της μη λεκτικής επικοινωνίας– Σιωπηλή περίοδος (για μερικά παιδιά)– Χρήση επαναλήψεων και γλωσσικών παιχνιδιών– Χρήση απλών λέξεων, καθημερινές ρουτίνες– Ανάπτυξη πιο σύνθετων δομών στη δεύτερη γλώσσα (Γ2)Μία από τις πολλές προτάσεις θα ήταν η υποχρεωτική ανάγκη φοίτησης στο νηπιαγωγείο των παιδιών αυτών ή αν υπάρχει η δυνατότητα

και πολύ πριν από το νηπιαγωγείο. Έρευνα έχει δείξει ότι τα πρώτα 6 χρόνια είναι τόσο κρίσιμα για τη γλωσσική ανάπτυξη όσο και για όλη την άλλη ανάπτυξη του παιδιού. Είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν τη δυνατότητα να συνεχίζουν τη μητρική τους γλώσσα (Γ1) αφού έχει πλέον αποδειχτεί ότι τα γερά θεμέλια της ανάπτυξης της μητρικής γλώσσας βοηθούν και αποτελούν τη βάση για την εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας (Γ2). Τα παιδιά των 3-4 ετών που αρχίζουν την προσχολική αγωγή, έχουν ήδη αποκτήσει κάποια γνώση και ικανότητες από την πρώτη τους γλώσσα. Αυτή η πρώτη γλώσσα, η μητρική γλώσσα παρέχει τόσο τη βάση επικοινωνίας με τους άλλους όσο και το χτίσιμο των σχέσεων (Cummins, J. 1981).

Γιώτα Γιαννέλη, Εθελόντρια στους Δρόμους Ζωής εδώ και δύο χρόνιαΕιδική Παιδαγωγός, Καθηγήτρια Ελληνικών ως Δεύτερη Γλώσσα, Υποψήφια Διδάκτωρ, yianbok@yahoo.gr

Γλώσσα και ευφυΐα, δύο ιδιαίτερες ικανότητες του ανθρώπινου είδους

Εκείνο που κατά γενική ομολογία ξεχωρίζει το ανθρώπινο είδος από τα ζώα είναι η ευφυΐα του. Τι θα ορίζαμε όμως ως ευφυΐα; Κάποιοι θα απαντούσαν πως είναι η ικανότητά μας να βρίσκουμε τη λύση ενός μαθηματικού προβλήματος, να δίνουμε έξυπνες απαντήσεις, να κάνουμε χιούμορ, να συνθέτουμε μουσικές συμφωνίες …Όλες οι παραπάνω απόψεις μάλλον συγκλίνουν και υποστηρίζουν το εξής:Ότι η ευφυΐα είναι στην ουσία η πρόγνωση του επόμενου βήματος.Ας αναλογιστούμε για λίγο τι κάνουμε όλοι μας το βράδυ λίγο πριν κοιμηθούμε. Θυμόμαστε τι κάναμε σήμερα, σκεπτόμαστε τι έχουμε να κάνουμε την επόμενη ημέρα, εκτιμούμε τις ανάγκες μας, βάζουμε προτεραιότητες , αξιολογούμε νοητικά τις συνέπειες των πιθανών μελλοντικών μας πράξεων και πιθανώς τροποποιούμε το αρχικό μας πλάνο δράσης .Τελικά, προγραμματίζουμε το επόμενο βήμα μας και αυτό μπορεί να μην αφορά απλά την επόμενη ημέρα αλλά και την επομένη εβδομάδα, το απώτερο μέλλον,όλη μας τη ζωή! Κανένα άλλο ζώο δεν είναι σε θέση να προγραμματίσει τη συμπεριφορά του για περισσότερο από μερικά λεπτά. Τα πτηνά για παράδειγμα θα φτιάξουν τη φωλιά τους αναζητώντας ξυλάκια ,που θα μαζέψουν όμως τη στιγμή και όχι την προηγουμένη ημέρα.Πως όμως αναπαρίστανται στη σκέψη μας παρελθούσες εμπειρίες αλλά και μελλοντικά σχέδια;Κάποιοι θα έλεγαν

πως σκεπτόμαστε με εικόνες ή ακόμη με ήχους ,όταν όμως πρόκειται για την αναπαράσταση περισσοτέρων πολυπλόκων νοημάτων, το εργαλείο που χρησιμοποιείται είναι ο εσωτερικός διάλογος υπό τη μορφή της μητρικής μας γλώσσας.Σε αυτή την περίπτωση η γλώσσα αποτελεί το απαραίτητο εκείνο συντακτικό που χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση νοητικών δομών μέσω του οποίου μπορούμε να κάνουμε συνδυασμούς πράξεων και να διευρύνουμε τις δυνατότητες προγραμματισμού της συμπεριφοράς μας.Με άλλα λόγια, αν και η ανθρώπινη γλώσσα πιστεύεται ότι εμφανίσθηκε και διατηρήθηκε με σκοπό την κάλύτερη προσαρμογή μας στο περιβάλλον και ως εκ τούτου την επιβίωσή μας, εξελίχθηκε στη συνέχεια πιο πολύπλοκη για να αναπαραστήσει νοητικά το περιβάλλον και τον τρόπο αντίδρασής μας σε αυτό.Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να υποστηρίξει ότι η γλώσσα δεν είναι απλά μια μορφή επικοινωνίας ή άλλο ένα μέσο μεταβίβασης πληροφοριών αλλά μια καθαρά ανθρώπινη ικανότητα, η εξέλιξη της οποίας μάλλον δεν συμβαδίζει τυχαία με την ανάπτυξη της ευφυΐας του είδους μας.

Κατερίνα Κ.ΚοσμάΝευρολόγος

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Σελίδα 10

Είναι Σάββατο μεσημέρι και κατευθύνομαι από το Γκάζι προς το σπίτι μου στο Κέντρο της Αθήνας. Βλέπω μποτιλιάρισμα στην Πειραιώς και, ενστικτωδώς, στρίβω στην Ευριπίδου. Τελικά, κολλάω για μισή ώρα σε κίνηση. Συναντάω πεζή τη φίλη μου την Ελένη, που είχε πάει ν’ αγοράσει μπαχάρια. Λίγο πιο κάτω βλέπω Εκείνους. Τρεις στη σειρά. Ο ένας μετά τον άλλον, με ένα καλαμάκι, ρουφήξανε «κάτι» από τη μύτη.

Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχομαι αντιμέτωπη με τέτοιο θέαμα τα τελευταία χρόνια στο Κέντρο της Αθήνας. Όπως κάθε φορά με πιάνει μια ανακατωσούρα στο στομάχι. Όπως κάθε φορά, σκέφτομαι: «Τι θέλω εγώ εδώ; Τι θέλει η Ελένη εδώ;» Μετά, επανέρχομαι. «Αφού το πρόβλημα είναι εδώ. Στο Κέντρο της πόλης που ζω. Γίνεται να μην το βλέπω;»

Σκέφτομαι τον Κύριο από μία επιφανής εταιρεία, με έδρα την Εκάλη. Τον είχε επισκεφτεί, πρόσφατα, μια φίλη μου η Κατερίνα, ψυχολόγος που εξειδικεύεται σε ναρκομανείς, για συνεισφορά σε μια εθελοντική οργάνωση στην οποία συμμετέχει. Ο Κύριος, αφού την υποδέχθηκε με ευγένεια και άκουσε το αίτημά της, ρωτάει: «Καλά υπάρχει, όντως, πρόβλημα με τα ναρκωτικά; Κι εγώ, επειδή, δεν το ακούω στην τηλεόραση και τα ραδιόφωνα, αλλά ούτε και διαβάζω τίποτα στις εφημερίδες, νόμισα ότι είχε εκλείψει».

Το σίγουρο είναι ότι ο Κύριος δεν κατεβαίνει ποτέ από το κάστρο του της Εκάλης στο κέντρο της Αθήνας. Άλλος κόσμος ή ίσως και άλλος πλανήτης γι’ αυτόν. Οσο για το επιχείρημά του σχετικά με τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες, όσο κι αν δεν τον τιμά να το χρησιμοποιεί, έχει βάση.

Αν εξαιρέσεις μία πρόσφατη εκπομπή στο ΜEGA, για το συνολικότερο θέμα της πορνείας, των ναρκωτικών και των μεταναστών, που όμως προβλήθηκε μετά τις 12:00 τα μεσάνυχτα, και κάποια σποραδικά αφιερώματα του FREE PRESS, γενικώς έχω την αίσθηση ότι επικρατεί μια συνομωσία σιωπής και τυφλότητος στο θέμα αυτό. Ακούω τους σταθμούς να διοργανώνουν διαδηλώσεις για ποδηλατόδρομους και για την Ακαδημία Πλάτωνος (πολύ σημαντικά και αυτά δεν λέω) αλλά για το πρόβλημα στο κέντρο της Αθήνας. ΤΙΠΟΤΑ.

Οσο για την κυβέρνηση και το Δήμο έχει Προφανώς άλλα προβλήματα να ασχοληθεί.

Αλλά και μεταξύ μας, σε κάποια διαλείμματα από τις συζητήσεις μας για τις σχέσεις ανδρών και γυναικών (καμιά φορά σκέφτομαι ότι αν σταματήσουμε να τις συζητάμε τόσο πολύ, μπορεί και να γίνουν καλύτερες), μπορεί να τύχει ν’ αναφερθούμε και σ’ αυτό. Και τότε ακούς διάφορα. «Είναι οι

μετανάστες». «Επίτηδες δεν κάνει τίποτα ο Δήμος για να μένει το πρόβλημα στο Κέντρο και να το ελέγχει».

Θυμάμαι μία από τις περιπτώσεις της Κατερίνας. Μια κοπέλα 30 χρονών, Ελληνίδα, στέλεχος σε μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας, της περιέγραφε σε μία από τις συνεδρίες: «Ξυπνούσα το πρωί. Με το κουστούμι μου, πήγαινα στην Ομόνοια. Ψώνιζα το «πράμα». Μετά τη δουλειά, το βράδυ, «έπινα». Πιο εύκολο και από το να ψωνίσεις από τη Λαϊκή.

Και αναρωτιέμαι νομίζω δικαιολογημένα. Αν δεν αποφασίσουμε να δούμε το πρόβλημα, να δούμε το Προφανές, πώς θα μπορέσουμε να δούμε Πέρα από το Προφανές, να εξηγήσουμε από πού προέρχεται και άρα να το αντιμετωπίσουμε;

Σκέψεις για Προφανή περιστατικά που συμβαίνουν γύρω μου με κατακλύζουν:

Άκουγα τον Νίκο, ένα γνωστό μου, να περιγράφει στην παρέα για κανένα χρόνο ότι κινδυνεύει να απολυθεί. Του το είχανε σφυρίξει και κάποιοι από τη δουλειά του ότι θα γίνουν περικοπές από το τμήμα του και ως πιο υψηλόμισθος, ήταν από τους πρώτους υποψήφιους. Την ίδια στιγμή, αναφερότανε στα θέματα της συγκεκριμένης δουλειάς λες και θα ήταν εκεί για τα επόμενα δέκα χρόνια. Όταν τελικά απολύθηκε, χτυπιότανε ότι δεν το περίμενε και αναρωτιότανε τί θα κάνει τώρα που δεν έχει δουλειά.

Η θεία μου η Νταίζη, 60 χρονών, διαρρηγνύει τα ιμάτιά της ότι δεν ήξερε τίποτα για τις εξωσχολικές δραστηριότητες του άντρα της του Τάκη, μέχρι που, πρόσφατα, της το σφύριξε η ξαδέλφη μου αγανακτισμένη πια από το να καλύπτει το μπαμπά της από μωρό παιδί. Η υπόλοιπη οικογένεια αναρωτιόμασταν πώς είναι δυνατόν να μην είχε καταλάβει τόσα χρόνια ότι ο άντρας της την είχε κερατώσει με την κουμπάρα τους, την κολλητή της, τη γειτόνισσα… Κοινή πεποίθηση όλων μας ήταν ότι υπάρχει μια συνθήκη μεταξύ τους, κι ο θεός ξέρει για ποιους λόγους μένανε μαζί.

Πρόσφατα, επίσης, στο τρένο για Κηφισιά άκουγα μια πολύ λυπημένη, αλλά και πολύ καλοβαλμένη, κυρία να παραληρεί, σχετικά χαμηλόφωνα (όχι τόσο, όμως, όσο να μην ακούω) στη διπλανή της για την κόρη της που ήτανε χρήστρια ναρκωτικών για 15 χρόνια και της το είπε η ίδια μόλις πρόσφατα όταν από μόνη της αποφάσισε ν’ αρχίσει αποτοξίνωση. «Και το έβλεπα από παιδί», έλεγε, «ότι είχε μια θλίψη και κάποιες φορές μια επιθετικότητα αλλά νόμιζα ότι είναι της εφηβείας. Δεν μου άρεσαν και οι παρέες της. Αλλά δεν έλεγα τίποτα. Σκέφτηκα κάποια στιγμή να πάω σε έναν ψυχολόγο. Μου το πρότειναν και κάτι φίλες μου. Αλλά φοβήθηκα να το πω στον άντρα μου. Τι να κάνω κι εγώ, γυναίκα μόνη; Ο άντρας μου μόνο να δουλεύει ξέρει όλα αυτά τα χρόνια».

Κινδυνεύοντας να φάω ξύλο από τους ψυχολόγους για γενικευμένη προσέγγιση, δεν μπορώ να μην γράψω τη μύχια σκέψη μου: Δεν θα είχε ενδιαφέρον, λέω, αν ανακαλύπταμε ότι η ναρκομανής νεαρή της παραπάνω ιστορίας είναι αυτή που «ψώνιζε» στην Ομόνοια, αδερφή του γνωστού μου του Νίκου, και οι δύο παιδιά της θείας μου της Νταίζης, και ο θείος μου ο Τάκης ο Κύριος από την επιχείριση της Εκάλης που νόμιζε ότι τα ναρκωτικά έχουν εξαλειφθεί; Θα είχε, δεν θα είχε;

Σταυρούλα Χωρινού

Το Προφανές το βλέπουµε;

Σελίδα 11

ΤΟ ΔΗΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΗΛΟΝ

Ας ρίξουμε μια ματιά στο ερμηνευτικό μας λεξικό:Δήλον : το φανερό, το σαφές, το προφανές.Άδηλον : το αφανές, το ασαφές, το κρυφό.Οι όροι γνωστοί, το περιεχόμενο τους όμως χρειάζεται την έρευνα μας.Εκείνο το οποίο οι άνθρωποι θεωρούν ως προφανές μπορεί να ποικίλλει από γενιά σε γενιά, από φυλή σε φυλή, από φύλο σε φύλο, από άνθρωπο σε άνθρωπο ανάλογα με τα πολιτιστικά, κοινωνικά, θρησκευτικά, οικογενειακά, κ.α. χαρακτηριστικά του. Οι παράμετροι είναι πολλές και το αποτέλεσμα της θεώρησης είναι υποκειμενικό. Μπορεί να είναι αληθινό ή πραγματικό ή αντικειμενικό; Μήπως μπερδευτήκατε; Το ίδιο κι εγώ.Ας επιχειρήσουμε μια προσέγγιση από την άλλη πλευρά, την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Ποια είναι η μη φανερή θεώρηση του ίδιου πράγματος; Αυτή δηλ. που υποκρύπτεται και συνήθως μας διαφεύγει; Αυτή που μόνο μια προσεκτική και χωρίς προκαταλήψεις έρευνα μπορεί να μας αποκαλυφθεί. Αν προηγουμένως μπερδευτήκαμε, τώρα είμαστε μάλλον σε πλήρη σύγχυση.Το πρόβλημα είναι υπαρκτό και δημιουργείται κάθε φορά που προσπαθούμε να επιλύσουμε ένα θέμα στο ίδιο επίπεδο που αυτό υπάρχει. Αν ανεβούμε όμως ένα επίπεδο πιο πάνω, τότε νέο φως ρίχνεται άπλετο και εκείνο που έμοιαζε συγκεχυμένο, τώρα φωτίζεται, ερμηνεύεται, αποκτά καινούργιες διαστάσεις θεώρησης. Γίνεται πιο φανερό, πιο σαφές.Πως όμως θα ανεβούμε αυτό το σκαλοπάτι, αυτό το επίπεδο; Εδώ η απάντηση είναι μία και μοναδική! Με την συνειδητότητα. Και τι είναι τέλος πάντων αυτή η περίφημη συνειδητότητα και πως θα την «αποκτήσουμε»;Θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μια πρώτη απάντηση χωρίς ασφαλώς να μπορούμε να εξαντλήσουμε το θέμα.Η συνειδητότητα είναι η βιωμένη αντίληψη της αλήθειας, είναι εκείνη η όψη της αλήθειας που την κατανοούμε σε βάθος, την αντιλαμβανόμαστε με ένα πραγματικό τρόπο μόνο και μόνο επειδή την έχουμε ζήσει, επειδή έχει γίνει κομμάτι του εαυτού μας.Οι βιωμένες εμπειρίες είναι ένας δρόμος, μια πορεία που μπορεί να κατασταλάξει σε πείρα ωφέλιμη στον άνθρωπο. Η πείρα αυτή σε συνδυασμό με τον βαθμό ελευθερίας του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ο άνθρωπος διαπαιδαγωγήθηκε, τον οδηγεί σε μια «κατάκτηση» ατομικής συνειδητότητας.Η κατάσταση αυτή βρίσκεται σε δυναμική ισορροπία μέσα του, σε αφάνεια και μπορεί να ανατραπεί προς τη μία ή την άλλη πλευρά ανάλογα με τις πράξεις του ίδιου του ανθρώπου. Ακριβώς αυτή η σειρά των πράξεων και δράσεων του ανθρώπου αποτελεί ένα Δρόμο Ζωής, μια πορεία. Αν αυτή η πορεία είναι γεμάτη με αισθήματα και πράξεις ανθρωπιάς, αγάπης, ενδιαφέροντος για τον συνάνθρωπο, ειλικρινούς αναζήτησης της Αλήθειας, είναι δηλ. με άλλα λόγια μια Πορεία Αγάπης, τότε οδηγεί τον άνθρωπο σε υψηλότερες βαθμίδες συνειδητότητας από τις οποίες μπορεί πλέον να βλέπει με πιο αντικειμενικό τρόπο τις δήλες και άδηλες

καταστάσεις που τον αφορούν.Αν αντίθετα η πορεία αυτή είναι κατά το μάλλον ή ήττον αδιάφορη έως εχθρική για τον διπλανό, με στόχο μόνο το ατομικό συμφέρον και όχι και το συλλογικό, με κίνητρο τον εγωισμό και δεκανίκι την αυταρέσκεια, με επίκεντρο το «φαίνεσθαι» και όχι το πραγματικό «είναι», με κύριο μέλημα το «έχειν» και το «κατέχειν» τα υλικά αγαθά, τότε ο άνθρωπος οδηγείται νομοτελειακά στην ασυνειδησία, οι πράξεις του δεν έχουν ειρμό και συνάφεια, οι σκέψεις του είναι χωρίς τάξη και η ψυχή του πελαγοδρομεί. Το προφανές γι’ αυτόν έχει συρρικνωθεί στο απολύτως ορατό και μετρήσιμο. Η άλλη πλευρά έχει χαθεί.Ας ξεκινήσουμε λοιπόν φίλοι μας την έρευνα μας για το αφανές, συνοδοιπορούντες, αλληλοστηριζόμενοι και αγκαλιασμένοι σε μια ομάδα που αρχίζει να επιθυμεί και να αναγνωρίζει την Ιδέα της Συλλογικότητας.

Γιώργος ΓάγγαςΣελίδα 12

Τα παιδιά που έρχονται στο κέντρο, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν την ευκαιρία να δραστηριοποιηθούν σε ομάδες πέρα από την παρακολούθηση της ενισχυτικής διδασκαλίας. Σε αυτές τις δραστηριότητες τα παιδιά βγάζουν ένα άλλο πρόσωπο, δείχνουν έναν άλλον εαυτό. Δείχνουν ένα κέφι, μια διάθεση, μια συνέπεια, έναν ενθουσιασμό που πολλές φορές ξαφνιάζει και εμάς τους ίδιους. Θα κάνω λοιπόν μια προσπάθεια να εκφράσω με λόγια την εμπειρία μου από αυτή την συμπεριφορά παιδιών και των εθελοντών μέσα σε τέτοιες δραστηριότητες, μεταφέροντάς σας αυτό που εγώ ζω κάθε βδομάδα με τα παιδιά.

Ήρθα στο κέντρο πριν 4 χρόνια. Από την πρώτη στιγμή μαζί με τον αδερφό μου τον Θοδωρή ασχοληθήκαμε με τις ομάδες καλλιτεχνικών. Μέσα σε αυτά τα χρόνια είδαμε μεγάλες αλλαγές και βήματα εξέλιξης στα

παιδιά – από καλλιτεχνική ή μαθησιακή άποψη ή ακόμα και αλλαγές στον χαρακτήρα ή τη ζωή τους. Τα παιδιά αναφέρουν ότι περνούν ωραία, έχουν αυτοπεποίθηση, θάρρος και πίστη στον εαυτό τους. Αυτός ήταν και ο σημαντικότερος στόχος μας: να δημιουργήσουμε καταστάσεις για τις οποίες τα παιδιά, αρχικά, θα πρέπει να προσπαθήσουν πολύ και τελικά θα είναι περήφανα γι αυτές. Τα παιδιά ξεχνούν και ξεπερνούν προσωπικά προβλήματα γιατί πολύ απλά: κάνουν αυτό που τους αρέσει. Ξεπερνούν όρια! Και αυτό είναι το κέρδος, ότι τώρα πια ξέρουν: Όταν θέλουν κάτι πραγματικά, μπορούν!

Εδώ θα σας αναφέρω σαν χαρακτηριστικά τα πρόσφατα παραδείγματα παιδιών που στην τελευταία παράσταση βρεθήκαμε να τα χειροκροτούμε γιατί πραγματικά ξεπέρασαν τον εαυτό τους. Παιδί με πολλά και σημαντικά κενά στο σχολείο βρέθηκε να μαθαίνει πρώτος τον ρόλο του και σαν ανταμοιβή να παίρνει κι άλλον. Παιδί ιδιαίτερα συνεσταλμένο, που ακόμα και μέσα στο κέντρο με δυσκολία ακούγαμε την φωνή του το είδαμε να ερμηνεύει ρόλο με «μπρίο» και «σκέρτσο» έμπειρου ηθοποιού. Παιδί με δυσκολία στην εκφορά και στη χρήση του λόγου και της ελληνικής γλώσσας ιδιαίτερα αποστήθισε και έπαιξε τον ρόλο του με μεγάλο ζήλο.

Με όλη αυτή την υπερπροσπάθεια, τα παιδιά μας δίνουν ένα σημαντικό μήνυμα: Αρκεί κανείς να πιστέψει στον εαυτό του. Ακόμα και αν οι συνθήκες είναι δύσκολες, η προσπάθεια, η επιμονή, η συνεργασία και ο καθαρός στόχος μπορούν να φέρουν απρόσμενα αποτελέσματα. Απρόσμενα για εμάς αλλά και για τα ίδια τα παιδιά. Εξάλλου το επίτευγμα είναι

επίτευγμα ζωής και όχι άλλη μια θεατρική παράσταση.

Είμαστε – τόσο εμείς όσο και τα παιδιά – τυχεροί που αυτή η ομάδα ασχολείται με δημιουργικές δραστηριότητες (θέατρο, κουκλοθέατρο,

χειροτεχνίες, ζωγραφική) αναιρώντας τους υπερτονισμένους ρόλους του καλού ή κακού μαθητή, του μελετηρού ή αδιάβαστου παιδιού. Όλα τα παιδιά ανταποκρίνονται με μεγάλη ευαισθησία στο κάλεσμα για δημιουργία και έκφραση –αναδεικνύοντας τελικά ένα διαφορετικό πρότυπο, που έχει

να κάνει με πιο ουσιαστικά πράγματα. Για κάποια παιδιά είναι η τελευταία τους ευκαιρία πριν αρχίσουν να περιφέρονται στους δρόμους, αναζητώντας από εκεί την επιβεβαίωση που δεν παίρνουν από το σχολείο και την κοινωνία.

Ένα ακόμα στοιχείο που απαιτεί η προετοιμασία τέτοιων παραστάσεων είναι η ομαδικότητα των παιδιών. Παρόλο που η ομαδική εργασία είναι δύσκολη και απαιτεί προσπάθεια εκ μέρους των παιδιών (γιατί δεν την έχουν συνηθίσει ούτε διδαχθεί πουθενά), βλέπουμε με μεγάλη μας χαρά ότι σιγά σιγά η ομάδα δένεται και η συνεργασία γίνεται όλο και πιο αυθόρμητη. Τελικά τα παιδιά οραματίζονται καθαρά τον τελικό στόχο και πραγματικά ενώνουν τις δυνάμεις τους για να τον κατακτήσουν. Επίσης καταλαβαίνουν και μια άλλη ουσιαστική πτυχή της όλης διαδικασίας: με την πρώτη ευκαιρία γίνονται με την σειρά τους εθελοντές και βοηθούν μικρότερα παιδιά στα ίδια ακριβώς πράγματα που έμαθαν δημιουργώντας. Και πιο πρόσφατο και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό μαθητή/μέλλους της ομάδας καλλιτεχνικών των μεγαλύτερων παιδιών ανέλαβε φέτος να βοηθήσει τα μικρά παιδιά στα πρώτα τους βήματα στις καλλιτεχνικές δραστηριότητες και την θεατρική παράσταση. Δε σας κρύβω ότι οι πρώτες εντυπώσεις του απ αυτή τη νέα εμπειρία είναι ενθουσιώδεις.

Οι ομαδικές δραστηριότητες έχουν όμως άλλες απαιτήσεις και ιδιαίτερα προβλήματα. Πολλές φορές, έχουμε βρεθεί στην αμήχανη θέση να έχουμε ετοιμάσει με

όρεξη πολλές δραστηριότητες για την εβδομαδιαία μας συνάντηση με τα παιδιά και να βλέπουμε στο κέντρο ότι τελικά έρχονται ελάχιστα ή πολύ λίγα. Το πρόβλημα με την έλλειψη προγράμματος ή συνέπειας των παιδιών το

αντιμετωπίζουν όλοι οι εθελοντές στο κέντρο, αλλά όσοι πρέπει να έχουν προετοιμάσει το μάθημά τους μέσα στην εβδομάδα, το βιώνουν πιο έντονα. Η κατάσταση αυτή βελτιώνεται σίγουρα από το ίδιο το γεγονός που σχετίζεται με το πρόβλημα. Όταν τα παιδιά βλέπουν ότι χάνουν κάτι καλό κάθε φορά που δεν έρχονται, όταν ξέρουν ότι εμείς θα είμαστε οπωσδήποτε εδώ και θα τους περιμένουμε, όταν έχουν μια προσωπική σχέση με εμάς και δεν τους αρέσει να μας «στήνουν» και να μας «κρεμάνε», τότε τα πράγματα σιγά σιγά βελτιώνονται. Όταν μάλιστα μπορούμε κι εμείς να το ξεπεράσουμε και να συνεχίσουμε την προσπάθεια χωρίς να απογοητευόμαστε (…πολύ), έρχεται η ώρα που στρώνουν τα πράγματα. Τα παιδιά συνηθίζουν το πρόγραμμα και θυμούνται να έρχονται, αρχίζουν να βάζουν άλλες ώρες τη μπάλα, τη βόλτα ή άλλες δραστηριότητες, για να μπορέσουν να έρθουν στα καλλιτεχνικά. Είναι λες και μας δοκιμάζουν με αυτόν τον τρόπο και όποιος από τους εθελοντές αντέξει και δεν χάσει το κουράγιο του (ή δεν παραμένει στην αδράνεια με τη δικαιολογία «ε, δεν έρχονται μωρέ»), τότε βλέπει τα παιδιά όπως δεν θα φανταζόταν ποτέ – όπως ούτε τα ίδια τα παιδιά δεν φαντάζονται για τον εαυτό τους

Όπως ανέφερα και νωρίτερα είμαστε πολύ τυχεροί καθώς ένα κομμάτι της προσπάθειας και της προόδου των παιδιών αποτυπώνεται στη σκηνή, στις χειροτεχνίες

ΒιΩµαΤα

Σελίδα 13

και σε οτιδήποτε καλούνται να δημιουργήσουν. Το γεγονός ότι αυτή η πρόοδος είναι εύκολα ορατή σε εμάς, μας δίνει ενθουσιασμό και δύναμη για την συνέχεια. Προχωρώντας τα παιδιά «αναγκαζόμαστε» να προχωρήσουμε κι εμείς! Όταν τα παιδιά ξεπερνούν τα όριά τους, μας καλούν να τα ξεπεράσουμε κι εμείς! Όταν παιδιά λειτουργούν με συνέπεια (που ξέρουμε όλοι πόσο δύσκολο είναι αυτό) η συνέπεια απ τη μεριά μας γίνεται κάτι αυτονόητο. Όλα αυτά βέβαια σε ένα αρχικό στάδιο λειτουργούν και αντίστροφα. Όταν εμείς τα αντιμετωπίζουμε με συνέπεια και υπευθυνότητα, αυτά το αναγνωρίζουν και προσπαθούν να το ανταποδίδουν. Όταν τα παιδιά βλέπουν πως αυτό που τους προσφέρεται είναι κάτι που τους ενισχύει την αυτοπεποίθηση, όταν βλέπουν πως αλλάζει έστω και λίγο η ματιά των γύρω του προς αυτούς μετά από μια παράσταση, δεν κάνουν τίποτα άλλο απ το να αναζητούν και να ζητούν το ακόμα παραπάνω. Έτσι για να φανούμε αντάξιοι της περίστασης προσπαθούμε να πηγαίνουμε και οι ίδιοι ακόμα πιο μπροστά.

Αυτό που περιγράφω λοιπόν παραπάνω, με δυο λόγια είναι ότι μαθαίνουμε συνεχώς! Μαθαίνουμε απ τα ίδια τα παιδιά, αλλά και μαθαίνουμε συνεχώς για να έχουμε να προσφέρουμε στα παιδιά!

Πολύ σημαντικό κομμάτι στην προσέγγιση των παιδιών όλα αυτά τα χρόνια είναι η προσπάθεια για συνεχή ενημέρωση γύρω από θέματα της κοινότητας και της κουλτούρας τους, του τρόπου ζωής τους, των καθημερινών προβλημάτων στην οικογένεια ή στο σχολείο και άλλων. Αυτό γίνεται σε ένα βαθμό ζητώντας συνεχώς πληροφορίες από τη Μάτα και τον Κώστα αλλά και προσπαθώντας να ζω όσο μπορώ από πιο κοντά δικές τους εμπειρίες. Έτσι λοιπόν συμμετέχοντας σε ένα γάμο τους για παράδειγμα και εγώ ένιωσα πιο κοντά τους αλλά και εκείνα πιστεύω πως είδαν πολύ θετικά την συμμετοχή και άρα αποδοχή των εθίμων και της κουλτούρας τους.

Και αυτό είναι ένα επιπλέον στοιχείο που ενισχύει την

προσωπική μας επαφή και σχέση με τα παιδιά. Αυτή η επαφή και η σχέση είναι που κάνει την διαφορά. Τα παιδιά επηρεάζονται πολύ παραπάνω απ τη σχέση τους με τους εθελοντές απ ότι με τα μαθήματα και τις δραστηριότητες που συμμετέχουν. Για παράδειγμα: τα κορίτσια του λυκείου αγάπησαν την ιστορία όχι επειδή είχαν κάποια κλίση ή προτίμηση, αλλά λόγω της σχέσης τους με τη Μάγδα. Επίσης: στα καλλιτεχνικά δεν μένουν τα παιδιά από ψώνιο, ούτε είναι τα πιο καλά στο θέατρο, είναι εκείνα που έδεσαν μαζί μας και διατηρούμε μια σημαντική σχέση στα τόσα χρόνια.

Η γενικότερη δραστηριότητά μου στο κέντρο αλλά και στην κοινότητα τα τελευταία χρόνια με έκανε πλουσιότερο σε εμπειρίες και συναισθήματα. Πολλές έντονες στιγμές και εμπειρίες που είχαν πολλά να μου πουν και πολλά να μου δώσουν:

Έζησα πολύ έντονα και με μεγάλη χαρά τη συμμετοχή μου σε γάμους παιδιών που μέχρι πριν λίγο καιρό κάθονταν στα θρανία μας.

Απόλαυσα το χτίσιμο του νέου χώρου, του σπιτιού που θα στέγαζε τα παιδιά μας τα όνειρά τους αλλά και τα δικά μας.

Συγκινήθηκα όπως όλοι μας με την είσοδο μαθητή μας στο πανεπιστήμιο.

Αλλά και απ την άλλη: Ταρακουνήθηκα με τις δυσκολίες τον τελευταίο καιρό

στον προηγούμενο μας χώρο και τις συνέπειες αυτών.Και «πάγωσα» στην είδηση θανάτου πατέρα μαθητή μας,

και πρόσφατα νεαρού αδερφού μαθητή μας. Τέλος θα ήταν λάθος μου να παραλείψω κέρδος απ την

γνωριμία, την επαφή και την συνεργασία με πολλούς απ τους εθελοντές του κέντρου.

Δυνατές εμπειρίες που ζω κινούμενος σε αυτό το χώρο. Αυτές και άλλες πολλές εμπειρίες είναι που όπως είπα πριν με κάνουν πλουσιότερο. Και όταν γίνομαι πλουσιότερος, έχω περισσότερα να προσφέρω και στα παιδιά που συναντώ!

ομιλία του Μπάμπη Κωστιδάκη από την Ημερίδα “Υποστήριξη στο Έργο του Εθελοντή”

Σελίδα 14

Σελίδα 15

Για μένα, το νόημα της ζωής συνοψίζεται στο να μοιάσει ο άνθρωπος μ’ αυτό που έχει ορίσει ως μοντέλο ιδανικού ανθρώπου. Όποιο κι αν είναι το ιδανικό του καθενός από μας, διαγράφουμε την πορεία της ζωής μας προσπαθώντας να του μοιάσουμε. Φαντάζομαι τη ζωή σαν ένα ψηλό βουνό, που στην κορφή του βρίσκεται η αυτοπραγμάτωση. Η ταύτιση δηλαδή με το μοντέλο του ιδανικού ανθρώπου. Όσο ζει ο άνθρωπος ανεβαίνει το ανηφορικό μονοπάτι που τον οδηγεί στην κορυφή του βουνού. Όσο πλησιάζει όλο και πιο ξεκάθαρα διακρίνει τον στόχο του και όλο και με περισσότερες λεπτομέρειες σκιαγραφεί το μοντέλο του. Μπορεί ν’ απογοητευτεί και να ξεστρατίσει, βλέποντας δεξιά του κι αριστερά του άλλους ανθρώπους και να θελήσει να μοιάσει σ’ αυτούς αντί για το μοντέλο του. Όμως ό,τι κι αν γίνει, κάθε πορεία ζωής με τον ένα ή τον άλλο τρόπο προσδιορίζεται από αυτόν τον προορισμό.

Κάποια στιγμή στη ζωή μου αναρωτήθηκα ποιο είναι για μένα το μοντέλο του ιδανικού ανθρώπου και τι εφόδια έχω για να μπορέσω να του μοιάσω. Για χρόνια πίστευα ότι ήμουν ένας άνθρωπος χωρίς στόχους και χωρίς ταλέντα.

Τον Ιούνιο του 2004 ήρθα για πρώτη φορά στους Δρόμους Ζωής. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς και από τελείως τυχαία περιστατικά, βρέθηκα να συμμετέχω στην διοργάνωση του 2ου μπαζάρ των Δρόμων.

Δουλεύοντας για το μπαζάρ και έχοντας την στήριξη και την εμπιστοσύνη του Κώστα και της Μάτας, πίστεψα στον εαυτό μου και τις ικανότητές μου και μπόρεσα να αντιμετωπίσω συνολικά τη ζωή σαν ένας δυνατός άνθρωπος. Νομίζω ότι αυτή είναι μια από τις σημαντικότερες διαστάσεις της δουλειάς των Δρόμων. «Όποιος χτυπάει την πόρτα μας να βρίσκει κάποιους που θα τον βοηθήσουν να πιστέψει στις δυνατότητές του.» Ο σεβασμός η εμπιστοσύνη και η εκτίμηση που βρίσκουν όλοι, εθελοντές και παιδιά στο κέντρο επικοινωνίας, είναι αυτό που αλλάζει τον κόσμο στο Γκάζι. Είναι αυτό που άλλαξε τη δική μου ζωή.

Αργότερα, με την εμπλοκή μου στην ομάδα μαγειρικής, ένοιωσα πόσο περήφανος μπορείς να είσαι για τα επιτεύγματα ενός παιδιού για το οποίο μπορεί να είσαι αυτό που λέμε «σημαντικός άλλος» Και κατάλαβα, ότι ο δικός μου ιδανικός άνθρωπος δεν ψάχνει για δικαιολογίες για να αποφύγει τη συναισθηματική εμπλοκή. Δεν φοβάται να επενδύσει στις ανθρώπινες σχέσεις από φόβο μην τσαλακωθεί. Δεν χρειάζεται να αποδείξει σε κανέναν τίποτε. Ελπίζω κάποια μέρα να του μοιάσω. Προς το παρόν διαχειρίζομαι τους φόβους μου και τους ξεπερνάω μέρα με τη μέρα, κάνοντας αυτή τη δουλειά όσο καλύτερα μπορώ, μόνο και μόνο γιατί την πιστεύω. Και την πιστεύω σήμερα επειδή κάποιοι άνθρωποι πίστεψαν σε μένα την στιγμή που το είχα ανάγκη.

Δεν ξέρω αν θα καταφέρω ποτέ να φτάσω στην αυτοπραγμάτωση. Το σίγουρο είναι πως όσο εργάζομαι για τους Δρόμους Ζωής, νοιώθω ότι βρίσκομαι στο σωστό δρόμο. Και βλέποντας και τους άλλους εθελοντές, τα παιδιά και τους γονείς τους να περπατούν στα διπλανά μονοπάτια με εφόδιο τα δικά τους ταλέντα, νοιώθω λιγότερο μόνη. Μου δίνει πολύ κουράγιο που ταξιδεύω μαζί τους και τους έχω συνοδοιπόρους στο συναρπαστικό αλλά και δύσκολο ταξίδι της ζωής προς την αυτογνωσία.

ομιλία της Τίνας Σταύρου από την Ημερίδα “Υποστήριξη στο Έργο του Εθελοντή”

Ο δρόμος προς την αυτοπραγμάτωση

www.dromoi-zois.gr

Σελίδα 16

Άρωµα Τριαντάφυλλου

Δεν άκουσα το γέλιο του µικρού πρίγκιπα και ένιωσα την ανάγκη του για βοήθειαΤον ρώτησα ποια ήταν η πρώτη του επικοινωνία και µου είπε: - «µε την µητέρα µου».Σκέφτηκα, να η πρώτη στοιχειώδης και αυθόρµητη µορφή επαφής καιεπικοινωνίας.Ήταν επιτυχής; Ήταν µια καλή αρχή; Πώς επεκτάθηκε αυτή η συνοµιλία µε τον πατέρα, τα αδέλφια, τους φίλους στο δρόµο και το σχολείο;Αναρωτιόµουν, έχει εκπαιδευτεί στα φαινόµενα της ζωής ή στην ίδια τη ζωή; Και ο δικός µου δρόµος είναι της ζωής ή περιδιαβαίνει τα φαινόµενα της;Μια φωνή µου είπε: «αυτός που θέλει να βοηθήσει, θα πρέπει να έχει µια ορθή κατανόηση του περιβάλλοντος, εντός του οποίου αναπτύσσεταιτο παιδί».Άρχισα να ψάχνω την κατανόηση αναζητώντας ένα αίσθηµα ενεργοποιηµένο, µέσα σε διάφορες ενδιαφέρουσες αλλά και αδιάφορες πληροφορίες…Κρατήθηκα από το αίσθηµα-αγγελιοφόρο, που φέρνει νέα τα οποία πετούν πάνω από τον κόσµο των πληροφοριών και βγαίνουν µέσα από το άρωµα του τριαντάφυλλου.Άκουσα πάλι τη φωνή: «συλλογίσου, νιώσε, αξιολόγησε και αποφάσισε πώς θα βοηθήσεις…Εργάσου, γιατί η βοήθεια χωρίς προσωπική εργασία, είναι µετέωρη».Όµως, προσωπική εργασία σηµαίνει χρόνος και για µένα και αν δεν έχω χρόνο για µένα πόσο πραγµατικό χρόνο έχω για τους άλλους;Και τελικά το κλειδί ήταν στα όµορφα αισθήµατα; (πόσο απλοϊκό µου ακουγόταν)«και όµως – είπε πάλι η φωνή – όλοι συµφωνούν πώς η οµορφιά κρύβεται στην απλότητα».Απλότητα ή απλοϊκότητα;Κοίταξα την απλότητα και είδα να την στηρίζει µια βούληση για δόσιµο, για ζωή. Πώς να προσπεράσεις µια καλή και ορθή βούληση γιαπροσφορά; Άκουσα και πάλι τη φωνή: «συλλογίσου! Άλλωστε ποιος δεν έχει νιώσειτην βοήθεια ενός φίλου;»

Κώστας Μακροχωρίτης

Ο αρνητισμός δεν αφορά μονάχα μια άσχημη δράση ή έναν άσχημο λόγο. Όταν έχουμε πολύ άγχος,

όταν φοβόμαστε, όταν δεν μπορούμε να διακρίνουμε κάτι το θετικό στα γεγονότα της ζωής μας, κλπ…

τότε έχουμε καταστεί αρνητικοί. Αυτός ο αρνητισμός έλκει ακόμα περισσότερο αρνητισμό, μιας και, ως

γνωστό, τα ‘όμοια έλκονται’, κι έτσι ο φαύλος κύκλος διαιωνίζεται. Το να μάθουμε να είμαστε θετικοί και ως

προς τις σκέψεις μας είναι μια ολόκληρη τέχνη, ωστόσο δεν είναι κάτι το δύσκολο, αρκεί να το θέλουμε.

Η πίστη στο θετικό είναι το πρώτο βήμα, διότι πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούν την δύναμη του θετικού.

Μπορούμε να σκεφτούμε κάτι όμορφο, κάτι ‘καλό’, κάτι που να μας ηρεμεί, να μας γαληνεύει; Βεβαίως και

μπορούμε. Μπορούμε να πιστέψουμε πως ‘όλα θα πάνε καλά’, εφ’ όσον το θέλουμε και προσπαθούμε γι’ αυτό; Και βέβαια, ναι. Το θέμα είναι, εάν το θέλουμε, ένα

εμπιστευόμαστε αυτή την τόσο… ‘φυσική διεργασία’, εάν – τελικά – πιστεύουμε, πως το θετικό, το καλό,

υπάρχει στη ζωή μας. Κάθε αμφιβολία είναι μια πόρτα προς τον αρνητισμό. Κάθε δυνατή, θετική σκέψη κόβει

τα ‘δεσμά’ και μας απελευθερώνει… Η συνεχής εργασία προς την θετικότητα είναι

δρόμος του κάθε ανθρώπου. Τίποτε, ωστόσο, δεν επιτυγχάνεται από την μια στιγμή στην άλλη. Το να

καταστούμε θετικοί αφορά μια ανάπτυξη σταδιακή. Ούτε βιασύνη χρειάζεται, ούτε ανυπομονησία… Όλα

αυτά, μοιραία, οδηγούν σε… ‘απογοητεύσεις’, σ’ ανοίγματα δηλαδή προς τον αρνητισμό.

www.ododeiktes.gr

Άρωµα Τριαντάφυλλου

Διαβάσαμε...Το να είµαστε θετικοί είναι µια τέχνη…

Σελίδα 17

Άρωµα Τριαντάφυλλου

Διαβάσαμε...

Ο Εθελοντής είναι ο άνθρωπος που ξεπερνάει τον “ωχαδελφισμό”, ακούει την φωνή της ύπαρξης του να προφέρει το “Εγώ Θέλω” και αποφασίζει έντιμα και υπεύθυνα να σταθεί δίπλα στον συνάνθρωπο του, όχι όποτε και όπως τον βολεύει αλλά εκεί που η ανάγκη το απαιτεί.

Ο Εθελοντής είναι ο άνθρωπος που μέσα από μία προσωπική πορεία ανίχνευσης και αξιοποίησης του εσωτερικού του κόσμου, διευρύνει το χώρο του, πέρα από τα στενά όρια των συνηθειών του, των υποκειμενικών αναγκών του, της οικογένειας, ώστε να συμπεριλάβει και να στηρίξει εκείνους τους συνανθρώπους ή το σκοπό που απαιτεί η ανάγκη της στιγμής.

Είναι συγχρόνως μαθητής και δάσκαλος, μιας Τέχνης, που καλλιεργεί σιγά- σιγά, ώστε να μπορεί να είναι ένα από τα ζωντανά κύτταρα μιας Ανθρώπινης Κοινωνίας.

Είναι εκείνος ο άνθρωπος που μετατρέπει την παθητικότητα σε κατάσταση ενεργητικότητας. Συνειδητοποιεί την ανάγκη και την ικανοποιεί, μέσα από την αίσθηση και την υλοποίηση του δικού του καθήκοντος.

Είναι εκείνος που εγκαταλείπει τον ανταγωνισμό και προχωρά στην συνεργασία και την εξέλιξη, μετακινείται από την λογική στον συλλογισμό.

Είναι αυτός που σταθερά αλλά και ακούραστα εργάζεται ώστε να εδραιωθεί εκ νέου η πίστη για έναν κόσμο καλύτερο, αλλά και να υπάρξει, μια μέρα, ένας πραγματικά καλύτερος κι ευτυχέστερος κόσμος.

Δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις, έτοιμες απαντήσεις, έτοιμες ερωτήσεις, έτοιμες επιλογές και αποφάσεις.

· Η βοήθεια προς τον άλλον θα έπρεπε να περιέχει όλη μας την έλλογη αγάπη, δηλαδή εκείνη την αγάπη που σήμερα διαθέτουμε και που την καλούμε να συλλογιστεί το πρόβλημα του άλλου, να μπει στη θέση του, να νιώσει την κατάσταση του και να βρει δυνατότητες ανακούφισης, στήριξης και λύσεων.

· Η προσφορά βοήθειας αποτελεί μια αφάνταστη μεγάλη μαθητεία.

· Η υπομονή είναι βασικό σκαλοπάτι στη ζωή, είναι η πρώτη ιδιότητα της προσφοράς. Είναι ιδιότητα που αποκτιέται.

Κάθε πόνος που απαλύνεται, κάθε καρδιά που ανακουφίζεται, έστω και λίγο, κάθε λόγος που εκφράζεται με σύνεση και καλοσύνη, κάθε σκέψη που εκπέμπεται με πίστη και αγάπη. τα πάντα μετρούν, σ’ έναν κόσμο που αναζητά τόσο απεγνωσμένα την βοήθεια.

Αρχές που μπορούν να φανούν χρήσιμες στον εθελοντή

Σελίδα 18

• Σεπτέμβριος και η αυλή γέμισε από φίλους εθελοντές που στηρίζουν τις προσπάθειες μας.Με ένα μπουφέ πλούσιο που είχε τη χαρά να προσφέρει πιάτο φαϊ και στον ξένο περαστικό γέροντα. • Το νέο μας site είναι γεγονός!Με υπογραφές της Έστερ, της Μάγδας και του Θοδωρή. Ενα παράθυρο στον κόσμο.• Τα μαθήματα του Γυμναστίου και Λυκείου σε εντατικούς ρυθμούς. 25 παιδιά στο Γυμνάσιο, 7 παιδιά στο Λύκειο, 36 παιδιά στο Δημοτικό, 7 γυναίκες που κάνουν μαθήματα Ελληνικών. • Δύο ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης γυναικών. • Πολύ δυνατή η βοήθεια από τους φοιτητές του Meditera-nian College για τα παιδιά που έχουν ιδιαίτερες μαθησιακές δυσκολίες.• Τα αγόρια συνεχίζουν με κέφι τα μαθήματα Μαγειρικής Τα κορίτσια ξεκίνησαν Kung Fu. Συνεχίζουν η ομάδα Art Ther-apy, τα μαθήματα Πληροφορικής, η Θεατρική Ομάδα, η ομάδα Πυλού για τα μικρά και η ομάδα Ζωγραφικής.• Ο Νέος Ονειρόδρομος, η εφημερίδα των παιδιών είναι επιτέλους πραγματικότητα.• Με τη φροντίδα της Τιτίκας Βλαχοπούλου παιδιά επισκεύθηκαν το Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού που είχε αφιέρωμα στον Κ. Κουν.• Η Ομάδα του Ονειρόδρομου είδε την θεατρική παράσταση “Το Φιόρε του Λεβάντε”. Ευχαριστούμε τη διεύθυνση για την προσφορά του θεάτρου.• Ερχονται καινούργιοι εθελοντές, που τόσο χρειαζόμαστε.• Η Λειτουργική Ομάδα περισσότερο ώριμη και συνεργατική στηρίζει με κόπο και θετική διάθεση το έργο των Δρόμων Ζωής.Υποστήριξη οικογενειών με τρόφιμα, ρουχισμό και οικιακό εξοπλισμό.• Ετοιμάζουμε μια περισσότερο οργανωμένη βοήθεια με τρόφιμα για συγκεκριμένες οικογένειες που περνάνε δύσκολα.• Στις 9 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η Ημερίδα με θέμα “Υποστήριξη στο Εργο του Εθελοντή”. Ευχαριστούμε την διεύθυνση του 87ου Δημοτικού Σχολείου για την παραχώρηση της Αίθουσας Τελετών του Σχολείου καθώς και τον Σχολικό Σύμβουλο κ. Χάρη Παπαδόπουλο για την πολύτιμη συμπαράσταση και την τόσο ενθαρρυντική για μας συνεργασία του.• Ο Θοδωρής, ο Μπάμπης και η Σταυρούλα παρουσίασαν στο Λύκειο των Σχολείων Δούκα το έργο των Δρόμων Ζωής.• 23 Νοεμβρίου ήταν μια ξεχωριστή Κυριακή.12 Γάλλοι εθελοντές από την οράνωση “Etudes et Chantiers” μας επισκεύθηκαν για να προσφέρουν. Μοιράστηκαν την ενέργειά τους και τις εμπειρίες τους μαζί μας. Έφτιαξαν με την Εμμυ μαρμελάδα για το Bazaar, εβαψαν το μεγάλο δωμάτιο στον επάνω όροφο και καθάρισαν όλο το Κέντρο. Φάγαμε όλοι στην αυλή, μαζί με την άλλη Εμμυ και την Αντιγόνη που βοήθησαν στην επικοινωνία μας στα Γαλλικά πίνωντας και λίγη ρακί που μας έφερε ο Μανώλης καθώς επέστρεφε από την Κρήτη. Απλοί άνθρωποι από επαρχίες της Γαλλίας που συμμετέχουν σ’ ένα πρόγραμμα επανένταξης χρόνια ανέργων. Από την Κυριακή ένα κομμάτι της σκέψης μας θα βρίσκεται στη Γαλλία.

Oι Δραστηριότητες των Δρόµων

1. Σοκολατένιο γλυκό με καρύδι Υλικά 1 ποτήρι γάλα 2 κουταλιές σούπας κακάο 2κουταλιες σούπας βούτυρο 2 ποτήρια ζάχαρη

ΕκτέλεσηΌλα αυτά τα βάζουμε να βράσουν ανακατεύοντας και αφήνουμε Να κρυώσουν εντελώς Κόβουμε στο μίξερ 3 ποτήρια καρυδόψιχα και την ανακατεύουμε Με ένα ποτήρι φρυγανιά. Ρίχνουμε τα καρύδια και τη φρυγανιά στο ήδη κρύο μίγμα σοκολάτας και τα ενοποιούμε ανακατεύοντας με το χέρι. Φοράμε οπωσδήποτε γάντια. Βρέχουμε το χέρι μας σε ένα μπολ με κονιάκ και πλάθουμε Μικρά μπαλάκια τα οποία κυλάμε μέσα σε τρούφα .

2.Τρουφάκια από ξερά φρούτα βουτηγμένα σε σοκολάτα Υλικά400 γρ. κουβερτούρα 55% κακάο 220 γρ. ξερά φρούτα(6 δαμασκηνά χωρίς κουκούτσι, 4 σύκα, 6 βερίκοκα περίπου) 110 γρ. μαρμελάδα βερίκοκο 220 γρ. τριμμένο καρύδι Ξύσμα ενός λεμονιού ακέρωτου(βιολογικού)

Εκτέλεση Πολτοποιείτε στο μπλέντερ πολύ καλά τα φρούτα, τη μαρμελάδα, το καρύδι και το ξύσμα από λεμόνι. Αν η ζύμη είναι πολύ μαλακή προσθέτετε λίγο καρύδι παραπανω, αν ειναι πολύ σφιχτή λίγη μαρμελάδα προκείμενου να πλάσετε το μείγμα χωρίς να σας κολλαει. Πλαθετε μικρά Μπαλάκια και τα αφήνετε να στεγνώσουν σε αντικολλητικό χαρτί Μια ωρα λειωνετε τη σοκολάτα σε μπεν μαρι η σα φούρνο μικροκυμάτων Κατεβάζετε από τη φωτιά και ανακατεύετε συνεχως εως ότου η θερμοκρασία της κατεβεί στους 30 βαθμους. Παντα με τα γάντια σας Βουτάτε τα τρουφάκια στη σοκολάτα. Δεν τα βάζουμε στο ψυγείο για να διατηρηθούν γυαλιστερά και λαχταριστά

Μαγειρέματα στο Γκάζιαπό την Εύα Λουκάκη

Σελίδα 19

Έχοντας διανύσει, για οκτώ χρόνια, ένα δημιουργικό κύκλο δραστηριοτήτων στο Κέντρο μας, μια νέα δυναμική και σύγχρονες ανάγκες, ατομικές και συλλογικές, μας ώθησαν να προσδιορίσουμε τις θέσεις και τον τρόπο των δράσεων μας.

Ανταποκρινόμενοι στο αίτημα των εθελοντών για υποστήριξη και βελτίωση της συλλογικής μας προσπάθειας για προσφορά, πραγματοποιήσαμε την Ημερίδα με θέμα «ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ στο ΕΡΓΟ του ΕΘΕΛΟΝΤΗ».

Η Ημερίδα βιντεοσκοπήθηκε και προγραμματίζουμε να κοινοποιήσουμε εντυπώσεις, συμπεράσματα και προτάσεις.

Τα θέματα που προσεγγίστηκαν ήταν:

• Κοινότητα

Εισήγηση - πληροφοριακή ενημέρωση για την κοινότητα, ιστορικό, βιώματα, τρόποι δράσης. Ομιλήτρια: Μάτα ΒαρλάΠολιτισμικά χαρακτηριστικά της κοινότητας - τρόποι επαφής, προσέγγισης, αποδοχή του άλλου. Ομιλήτρια: Λίλυ Στυλιανούδη

• «Το Σχολείο»: Προβολή Ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία της Μαριάννας Οικονόμου

• Θέματα εκπαίδευσης

Συνεργασία σχολείου – Δρόμων Ζωής: Ο Ρόλος του ΕθελοντήΟμιλητής: Χάρης Παπαδόπουλος, Σχολικός ΣύμβουλοςΜαθησιακή Δυσκολία ή Γλωσσική Ανεπάρκεια στην κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας; Ομιλήτρια: Γιώτα Γιαννέλη Δημιουργία περιβάλλοντος – προϋποθέσεων – συνθηκών εκπαίδευσης Ομιλήτρια: Λυδία Έλλιοτ

• Οικολογία: Ελεύθερη Ανακοίνωση. Ομιλητής: Βαγγέλης Κυρίτσης

• Κέντρο και Εθελοντές

Η υποστηρικτική θέση του Κέντρου και των εθελοντών μέσα στην κοινότητα.Ομιλητής: Κώστας ΒαρλάςΕναλλακτικές δράσεις παιδιών. Ομιλητής: Μπάμπης Κωστιδάκης Ο δρόμος προς την αυτοπραγμάτωση. Ομιλήτρια: Τίνα ΣταύρουΗ εμπειρία από άλλη οπτική-ηλικία. Ομιλητής: Γιάννης ΠερήφανοςΜια ολιστική προσέγγιση. Ομιλήτρια: Σταυρούλα Χωρινού

ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ στο ΕΡΓΟ του ΕΘΕΛΟΝΤΗ

Τι δουλειά έχει η Τέχνη στο Παζάρι;Η αλήθεια είναι ότι στους Δρόμους Ζωής, η καθημερινότητα είναι συναρπαστική! Όποιος περάσει έστω και για λίγο από το κέντρο επικοινωνίας μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει. Η επαφή με τα παιδιά, με την αγνότητα και την αχαλίνωτη, ελεύθερη φαντασία τους, μας έχει δέσει όλους σ’ ένα τρελλό χορό που ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε τα βήματα, επιμένουμε να τον χορεύουμε. Συστατικά του; Η τόλμη, η αγάπη για το διαφορετικό και η πεποίθηση ότι μας αξίζουν τα καλύτερα. Και κυρίως στα παιδιά! Στους Δρόμους Ζωής δεν υφίσταται μιζέρια. Μπορεί να μην έχουμε χρήματα, αλλά στοχεύουμε ψηλά! Θέλουμε να προσφέρουμε στα παιδιά αλλά και στους εαυτούς μας την ευκαιρία της επαφής με τα καλύτερα απ’ όσα έχει να προσφέρει η ζωή. Καμβάς αυτού του απίθανου χορού; Το όραμα μιας αλληλέγγυας κοινωνίας, στην οποία οι κοινωνικές ομάδες προσφέρουν τον καλύτερο εαυτό τους για το προχώρημα όλων. Είμαστε πεπεισμένοι, γιατί το έχουμε δει να συμβαίνει, ότι για να κάνεις μια διαφορά στην κοινωνία χρειαζεσαι πολύ λίγα πράγματα: Σεβασμό στην προσωπικότητα των άλλων και στην κουλτούρα τους, κι όρεξη για συμμετοχή, για προσφορά του “είναι” σου. Αυτά είχαμε στο νου μας όταν πρωτοσκεφτήκαμε να διοργανώσουμε για πρώτη φορά φέτος μια έκθεση ζωγραφικής στα πλαίσια του μπαζάρ μας. Οι εικαστικές τέχνες, αντικατοπτρίζουν περισσότερο απ’ ο,τιδήποτε άλλο, αυτό ακριβώς το “είναι” των ανθρώπων. Αποτυπώνουν σε καμβάδες την ανθρώπινη ψυχή και την προβάλλουν γυμνή, αφτιασίδωτη, σχεδόν απροστάτευτη, αλλά ταυτόχρονα λουσμένη στην αλήθεια της. Γι αυτό το λόγο η πρόσκληση που απευθύναμε στους ζωγράφους να συμμετέχουν στη δουλειά μας, έχει για μας ξεχωριστή σημασία. Μας δίνουν μια μικρή εικόνα της ψυχής τους κι είναι σαν εκεί να καθρεφτίζονται θραύσματα από τις ψυχές όλων όσων σ’ αυτή τη χώρα, σ’αυτόν τον κόσμο συνδιαλέγονται με σκοπό την κοινή τους εξέλιξη. Κι απέκτησε ακόμα μεγαλύτερη σημασία, όταν με την άμεση και ανενδοίαστη αποδοχή της πρόσκλησής μας εκ μέρους τους, επιβεβαιώθηκε για μια ακόμη φορά η πεποίθησή μας ότι η κοινωνία μας απαρτίζεται και από ανθρώπους με βαθιές ευαισθησίες που είναι έτοιμοι να προσφέρουν το «είναι» τους για ν’ αλλάξει ο κόσμος. Η κίνηση αυτή των 29 εικαστικών καλλιτεχνών που τιμούν το μπαζάρ μας με την παρουσία τους, δείχνει ότι η Τέχνη βαδίζει συχνά χέρι-χέρι με την κοινωνία και δεν την παρατηρεί ανεβασμένη σ’ ένα βάθρο, απρόσιτη και δυσνόητη. Αντίθετα δικαιώνει όσους βλέπουν το μπαζάρ μας σαν μια «μεγάλη γιορτή του εθελοντισμού.Για τη συμμετοχή τους σ’ αυτή τη γιορτή ευχαριστούμε θερμά τους καλλιτέχνες κι ελπίζουμε να την απολαύσουν όσο κι εμείς.

Γιώργος ΑγγελόπουλοςΓιάννης ΑδαμόπουλοςΑγγελική ΒάλβηΑθανασία ΒιδάληΒασίλης ΒλασταράςΜαρία ΓιαννακάκηΚορνήλιος ΓραμμένοςΕλλη ΓρίβαΚατερινα ΔιακομήΜανώλης ΖαχαριουδάκηςΦίλιππος ΘεοδωρίδηςΦωτεινή ΚαλλέΘάνος ΚλωνάρηςΛίλα ΜαραγκουδάκηΔημήτρης Μπάμπουλης

Σελίδα 20

Ζαφος ΞαγοράρηςΠαντελής ΞηροχειμώναςΓιώργος ΠαδημητρίουΕιρήνη ΠαπαδημητρίουMelanie PrapopoulosΓιάννης ΣκαλτσαςΑλέξης ΣπαθούλαςΝίκος Σταυρακαντωνάκης ΧρύσανθοςΣωτηρόπουλος Δημήτρης ΤάταρηςΑλέξανδρος ΤσαμούρηςΝτένια ΤσεκούραΜανώλης ΧάροςΜαρία Χρυσοχοΐδου

Ιδιαίτερα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε και από τη θέση αυτή, τον Βασίλη Βλασταρά, χωρίς την υποστήριξη του οποίου δεν θα ήταν δυνατή η υλοποίηση αυτού του project και να του ευχηθούμε να ζήσουν τα διδυμάκια του που γεννήθηκαν ακριβώς 15 μέρες πριν το μπαζάρ. Βασίλη, να τα χαίρεσαι!

Τίνα Σταύρου

Αρ. Λογαριασµού Εurobank: 0026 0076 5002 000 41684