European Expression - Issue 59

Έρευνα ΝΕΟΛΑΙΑ

Δικαιώματατου Παιδιούγια νέους κάτω των 18 ετών

Δ ι ο ρ γ ά ν ω σ η :Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Ε θ ν ι κ ό ς Σ υ ν τ ο ν ι σ τ ή ς : Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή Έ κ φ ρ α σ η Ε π ί σ η ς σ τ ο « Π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς » : w w w. e u r o j e u n e . c o m , w w w. e k f r a s i . g r

Στείλτε την αφίσα σας με θέμα τα

δικαιώματα του Παιδιού στην Ευ-

ρώπη μέχρι τις 15 Απριλίου 2006

και η καλύτερη ελληνική συμμε-

τοχή θα ταξιδέψει στις Βρυξέλλες

ρωπαϊκός Διαγωνισμός για τα

Π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς : w w w. e u r o j e u n e . c o m

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 59 •4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2005

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α �

EΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ

έΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 15 • ΤΕΥΧΟΣ 59 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2005

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ:"ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕΣΜΟΙ"

Μη Κερδοσκοπικό ΣωματείοΟμήρου 54 - Αθήνα - 106 72Τηλ.: +30 210 3643223-4Fax: +30 210 3646953E-mail: ekfrasi@ekfrasi.grhttp://www.ekfrasi.gr

ΚΩΔΙΚoΣ ΕΝΤύΠΟΥ: 1413

ΕΚΔΟΤΗΣ – ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:Νίκος Γιαννής

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Αθηνά Μπάη

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Κατερίνα Ανδρονά

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣσε αυτό το τεύχος:

Γιάννης Διονάτος

Στάθης Καμπουρίδης

Νίκος Κομσέλης

Ευαγγελία Χαλιώτη

Τάσος Χατζηβασιλείου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ:«Hλιαία»

Εκδοτικό σημείωμα ...........................................................................................................5Νίκος Γιαννής

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣManifesto of the Action Committee for a European Federal State«YES To A EURoPEAN FEDERAL STATE ! YES To A FEDERAL CoRE IN A MULTI-SPEED EURoPE !” .............................6Μετά το «ΟΧΙ», ποια Ευρώπη;, ......................................................................................7

Του Lionel Jospin, Επιμέλεια – παρουσίαση: Αθηνά ΜπάηΗ Αυστριακή Προεδρία και το μέλλον του Ευρωπαϊκού Συντάγματος ............. 10

Χαράλαμπος Σ. Κρεμμύδας Τα θεμέλια της ευρωπαϊκής ενοποίησης ................................................................... 12

Χριστοδουλή Αφροδίτη

ΑΦΙΕΡΩΜΑ:ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΠΛΑΝΗΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣΟι δημοσιονομικές προοπτικές της ΕΕ .................................................................... 17Περί κοινωνικού dumping, χαμηλών φορολογικών συντελεστώνκαι η σοσιαλιστική ιδεολογική πολεμική. Το παράδειγμα της Γερμανίαςως αντιπροσωπευτικό για την Ευρώπη ...................................................................... 20

Νίκος Κομσέλης, Can Europe go global?, Πλανητική Ευρώπη; ........................................................... 23

του Γκόρντον Μπράουν Χονγκ Κονγκ: Η τελευταία μας ελπίδα; Επισημάνσεις σχετικά με την υπουργική διάσκεψη του ΠΟΕ. ............................. 26

Γιώργος Χατζημαρκάκης, Η παγκοσμιοποίηση πρέπει να ωφελήσει όλον τον κόσμο ................................... 29

Χοσέπ ΜπορέλΗ οικονομική διάσταση της ανθρωπιστικής διπλωματίας .................................... 30

Κωνσταντίνος ΚουρούμαλοςΓια μια Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική Ασφάλειας ............................................. 32

Ιωάννης Παρίσης,

ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΟι Θέσεις των Ελληνικών Πολιτικών Κομμάτων για τις Ευρωεκλογές του 2004 .... 34

Ηλία Ντίνα, Κώστας ΓεμενήςΔήλωση του κ. José Manuel Barroso

Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την 25η επέτειο της προσχώρησηςτης Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και για την 20ή επέτειοτης προσχώρησης της Ισπανίας και της Πορτογαλίας στις Ευρ.Κοινότητες .............. 40

Νέα της έκφρασης ......................................................................................................... 41

ρωπαϊκός Διαγωνισμός για τα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 59 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2005

C o N T E N T S�

EvRoPAIkI EkFRASSI qUARTERLY EDITIoN oN EURoPEAN ISSUES

FIRST PUBLISHED: 1989 • ISSN: 1105-8137 • EURo 5 • YEAR 15 • voL. 59 • oCToBER - NovEMBER - DECEMBER 2005

PRoPRIEToR - EDITIoN:

"European Society, Politics,

Expression, Institutions",

non Profit Making Company

54 omirou St., Athens 106 72

Tel.: +30 210 3643223-4

Fax: +30 210 3646953

E-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr

http://www.ekfrasi.gr

EDIToR - PUBLISHER BY LAW:

Nicos Yannis

PUBLISHING DIRECToR:

Cathrine Androna

EDIToR-IN-CHIEF:

Athina Bai

CoNTRIBUToRS in this issue:

Evagelia Chalioti,

Spyros Makrydakis,

Yannis Dionatos

Stathis Campourides

Nick Comselis

Tassos Chatzivassiliou

PUBLIC RELATIoNS:

Sofia Georgaka

TECHNICAL ADvISoR:

Editorial ...............................................................................................................................5Nikos Yannis

THE FUTURE oF EURoPEAN CoNSTITUTIoN

Manifesto of the Action Committee for a European Federal State«YES To A EURoPEAN FEDERAL STATE!YES To A FEDERAL CoRE IN A MULTI-SPEED EURoPE!” ..............................6

After “No”, which Europe? ..............................................................................................7Lionel Jospin, Administration – presentation: Athina Bai

The Austrian Presidency and the future of European Constitution ..................... 10Charalambos Kremmidas

The foundations of European integration ................................................................. 12Afroditi Christodouli

SPECIAL: EURoPEAN ECoNoMY – GLoBAL RESPoNSIBILITY

The fiscal prospects of EU ............................................................................................ 17

About social dumping, low tax rates and the socialist ideological polemics- The example of Germany as representative for Europe ................................... 20

Nikos Komselis

Can Europe go global?, Gordon Brown ..................................................................... 23

Hong-kong: our last hope? Markings with regard to the ministerial conference of WoT ............................... 26

Georges Hatzimarkakis

The globalisation should benefit all the world .......................................................... 29Hosep Borel

The economic dimension of humanitarian diplomacy ........................................... 30Konstantinos Kouroumalos

For a European Space Policy of Safety ........................................................................ 32Ioannis Parissis

EURoPE AND GREECE

The positions of Greek Political Parties for the European Elections 2004 .......... 34Ilias Dinas, Kosta Gemenis

José Manuel Barroso’s Statement,President of European Committee, for the 25th anniversary of adhesion of Greece in the European Communities and for the 20th anniversary of adhesion of Spain and Portugal in the European Communities .................. 40

European Expression news ........................................................................................... 41

1.Οι πολιτικοί μας θα κρίνονται, θα αξιολογούνται και θα μένουν στην ιστορία όχι επί τη βάσει του χρόνου που

πέτυχαν να διατηρηθούν στην εξουσία, αλλά επί τη βάσει του έργου που διαπιστωμένα προσέφεραν. Θα μειωθεί ο συ-νυπολογισμός του λεγόμενου πολιτικού κόστους και η πολι-τική θα απαλλαγεί, μέχρις ενός σημείου τουλάχιστον, από τα δεσμά της ρεαλιστικής σοφίας πως «πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού». Εφικτά είναι πολύ περισσότερα!

2.Δεν θα αποκτούν ασυναγώνιστη τεχνογνωσία και επο-μένως τεράστια δύναμη ώστε να ασκούν με αδιαφά-

νεια, αυταρχισμό ή αλαζονεία τα καθήκοντα τους οι άρχο-ντες, όπως συνήθως συμβαίνει αναπόφευκτα με εκείνους που άρχουν άνω της οκταετίας.

3.Το πολιτικό σύστημα θα διακρίνεται από σταθερότητα και μακροπρόθεσμη ενατένιση, καθώς οι εκλογές θα

γίνονται πάντοτε στο τέλος της τετραετίας και κανείς δεν θα πολιτεύεται προσδοκώντας ανά πάσα στιγμή την ανα-τροπή ή την κατάρρευση της κυβέρνησης.

4.Θα αποθαρρύνονται να εμπλέκονται στην πολιτική όσοι προσβλέπουν δια βίου στις εύκολες, χωρίς κόπο

και ουσιαστική εργατικότητα, υλικές και πολιτικές απολα-βές, έχοντας ανάγει σε εργασία ορίζοντας τη δε ως πολιτική, τις μεσολαβήσεις, τις προσωπικές σχέσεις, τη συνεχή εξι-σορρόπηση και διαχείριση οικονομικών και συντεχνιακών συμφερόντων και τους ενδοκομματικούς και ενδοκυβερνη-τικούς βυζαντινισμούς.

5.Θα αποκτήσουν ισότιμη πρόσβαση στην επίσημη πο-λιτική ζωή όσοι δεν προέρχονται από πολιτικές οικο-

γένειες, όσοι δεν είναι κατ’ επάγγελμα συνδικαλιστικά ή πολιτικά στελέχη και όσοι επαγγελματικά και κοινωνικά καταξιωμένοι δεν είναι διατεθειμένοι να παραχωρούν εαυ-τόν ως πρόσοψη κύρους στους δύο προηγούμενους.

6.Θα συζητούμε περισσότερο για την ουσία της πολιτι-κής και όχι για τα πρόσωπα και τις τακτικές επικρά-

τησης και επικοινωνίας.

7. Το κριτήριο της εξέλιξης στη δημόσια σφαίρα (πο-λιτική και δημ. διοίκηση) δεν θα είναι η δουλοπρέπεια

και η υποταγή στην προσωπική στρατηγική των ανωτέρων και η δεσποτική και αυταρχική επιβολή προς τους κατωτέ-ρους, αλλά η γνώση, η ικανότητα, η ακεραιότητα, η δυνα-τότητα πειθούς και επίτευξης προγραμματικών συναινέ-σεων, καθώς και η συνείδηση καθήκοντος, η ελευθερία της γνώμης και η γενναιότητα τήρησης του Συντάγματος, του νόμου, των κανονισμών και διαδικασιών.

8. Οι διοικήσεις των κρατικών επιχειρήσεων και τα ανώ-τερα στελέχη του δημοσίου θα έχουν επίσης χρονικό όριο παραμονής σε θέσεις αυξημένης δύναμης.

9. Άρα η πολιτική θα είναι λιγότερο άσκηση εξουσίας και περισσότερο συμμετοχή στα κοινά.

Ε D I T o R I A L

Ελληνικό Σύνταγμα εξευρωπαϊσμός της δημόσιας ζωής

Αν για όλα τα δημόσια αξιώματα που έχουν ως περιεχόμενο την άσκη-ση εκτελεστικής εξουσίας (Πρωθυπουργός, Υπουργός, Νομάρ-χης, Δήμαρχος) προβλεφθεί όριο δύο συνεχόμενων θητειών, τότε:

Τότε λοιπόν η δημοκρατία μας θα έχει ποιότητα, οι θεσμοί και οι νόμοι θα λειτουργούν πραγματικά, αμερόληπτα και χωρίς ακατάσχετες ειδικές εξαιρέσεις προς χάριν προσω-πικών και οικογενειακών μεσολαβήσεων, η κυβέρνηση και η διοίκηση μεγαλύτερη αποτε-λεσματικότητα και διαφάνεια, η κοινωνία μας ευημερία και όλοι μας λιγότερη γκρίνια και γι’ αυτούς που επιτυγχάνουν περισσότερα από εμάς. Τότε η κοινωνία πολιτών θα ανα-πτυχθεί και θα παίζει πληρέστερα τον ρόλο της, εν ελευθερία και δικαιοσύνη. Τότε το Σύ-νταγμα μας θα συμβάλλει να κόψουμε δρόμο προς την Ευρώπη, τον κόσμο και το μέλλον.

Νίκος Γιαννής

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ�

Europe has great resourc-es and a great potential, but its future is overshad-owed by difficulties and uncertainties. Despite all

the progress made in over 50 years of European integration, Europe is still powerless before the global challeng-es of ensuring peace and security and promoting fairer development and it struggles to foster growth, compet-itiveness and innovation in the Eu-ropean economy. The Euro is an im-portant factor of cohesion among a group of European countries but - be-cause it remains a «currency without a State» - it cannot deploy its full po-tential either for the European econo-my, or at the global level, and even its survival cannot be taken for granted. The time available to complete the process of European po-litical unification, which was started over 50 years ago by the founding countries of the first European Community is waning. The failure of the Treaty establishing a Constitu-tion for Europe shows once again that the Union can pro-vide a framework of cooperation for 25 ever more hetero-geneous Member states but is unable to evolve to a fully-fledged political union. A mere association of States, which the European Union still represents today, cannot reverse Europe’s trend towards political and economic decline. We must urgently return to the original inspiration of Europe’s founding fathers and resume the design of a political Eu-rope. only the emergence of a European federal State, with a Government that has full sovereignty in foreign, security and defence policy as well as in economic and fiscal mat-ters would mark the turn needed by Europe. Today, how-ever, it is not possible to transform the entire Union at once into a federal State - simply because many of its Member States will never be in a position to accept it. The enlarge-ment of the Union to 25 Member States and future enlarge-ments to further countries play a role in ensuring at least some stability and a framework of cooperation at the con-tinental level, but they make the goal of a European fed-eral State even more unachievable. The past has given us examples - most prominently with the creation of the sin-gle currency - that the only way out of such an impasse is

an initiative by a pioneering group of Member States acting as a vanguard and showing the way to the others. In his Memorandum of May 3rd, 1950 Jean Monnet reminded us «Any which way we turn, in the current world sit-uation, we are only met with impass-es. . We need to change the course of events. . But words are not enough. only immediate action taken on an essential point can change this cur-rent static state. We need profound, real, immediate and dramatic action that will bring about changes and turn into reality the hopes that the people are on the verge of not believing in anymore». This is what Europe needs today. A vanguard of countries ought to decide to move ahead and create a «federal core» within the broader

«confederation» represented by the enlarged Union of 25 or even more future Member States. Jean Monnet recalled in the 70’s «The European Economic Commission, the Council, The Assembly, The Court are certainly a prefed-eral model, but not the very organs of the European politi-cal federation that would be born on a specific act of cre-ation requiring a new delegation of sovereignty. Here, one would need to invent something new». France and Ger-many and the other countries that founded the first Eu-ropean Community have a particular historical responsi-bility to promote such new «act of creation». They should therefore take the initiative by putting forward a federal pact to share their sovereignties and create the initial core of a European federal state within the broader European Union, open to all those willing to join in on such a pro-posal. This core would show Europeans the way of unity and would thus act as a magnet for all European countries willing to join at a later stage. In this way, European citi-zens would begin taking their destiny in their own hands. In order to defend these ideas and to promote these goals across Europe we, activists in different pro-European and federalist organisations in various countries, have set up and joined the network of the Action Committee for a Eu-ropean Federal State.

http://www.euraction.org/comm/Committee.HTM

YESTo A EURoPEANFEDERAL STATE !

YESTo A FEDERAL CoRE INA MULTI-SPEED EURoPE !

MANIFESTo oF THE ACTIoN CoMMITTEE FoR A EURoPEAN FEDERAL STATE

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ �

Στις 29 Μαΐου 2004, οι Γάλλοι είπαν ΟΧΙ στο δημοψήφισμα σχετικά με τη συνθήκη για τη θέσπι-ση του Ευρωπαϊκού Συ-

ντάγματος. ένα ΟΧΙ, το οποίο ήρθε ένα χρόνο μετά από τον εκλογικό θρί-αμβο του σοσιαλιστικού κόμματος, το 2004 και το οδήγησε σε μια αποτυχία, δημιουργώντας μεγά-λη σύγχυση.

Ο πρώην πρωθυ-πουργός της Γαλλίας αναφέρει ότι πρότει-νε δημόσια στους γάλ-λους πολίτες να ψη-φίσουν ΝΑΙ, όχι μόνο επειδή η συνταγμα-τική συνθήκη έφερνε μαζί της την πρόοδο, αλλά και από σεβασμό προς την δημοκρατία, μιας και η πλειοψηφία των υποστηρικτών του πολιτικού του σχηματισμού είχε ταχθεί υπέρ του ΝΑΙ, καθώς επίσης και λόγω μιας πνευματικής απαίτησης, μιας και ένιωθε προσβεβλημένος από το ψεύτι-κο χαρακτήρα ορισμένων επιχειρημά-των των υποστηρικτών του ΟΧΙ (όπως για παράδειγμα επιχειρήματα σχετικά με το διαζύγιο και την κοινωνική πο-

λιτική)Η αρνητική ψήφος των Γάλλων

ανακάτεψε, προφανώς, την επιθυμία να επικυρώσουν εκ νέου την πολιτική ικανότητα, μια υποκρύπτουσα ανικα-νοποίηση σχετικά με την Ευρώπη και μια κρυφή ανησυχία όσον αφορά το μέλλον της Γαλλίας. Το ΟΧΙ αποκάλυ-ψε ακόμα μια τριπλή κρίση εμπιστο-

σύνης στους Γάλλους: στην κυβέρνησή τους, στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και στους ίδιους τους, τους εαυτούς.

Αυτό το ΟΧΙ αποτελεί ένα μεγάλο πολιτικό γεγονός, το οποίο έφερε μια άμεση νομική συνέπεια: τον θάνατο της ευρωπαϊκής συνταγματικής συν-θήκης. Τα κράτη- μέλη, τα οποία δεν

έχουν ακόμα εκφραστεί, έχουν το δι-καίωμα να το κάνουν, για να γνωστο-ποιήσουν την άποψή τους. Ωστόσο, το τελικό αποτέλεσμα έχει ήδη βγει...

Στην πραγματικότητα, ο Lionel Jospin έχει πεισθεί πως ο συνταγμα-τικός δρόμος είναι κλειστός, για ένα χρονικό διάστημα. Πρέπει, γι’ αυτό το λόγο να πάρουμε άλλα παραδείγμα-

τα από το ΟΧΙ στο δη-μοψήφισμα.

Πρώτον, πρέπει να υπάρχει σεβασμός στα κράτη-έθνη. Πρέπει να γίνει κατανοητό πως το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν σβήνει την ιδιότη-τα του κράτους-έθνους. Το αίσθημα της συμμε-τοχής σε μια ανθρώπι-νη κοινότητα, η απαίτη-ση μιας δημοκρατικής ζωής, η επιθυμία να βε-βαιωθεί μια συλλογική

πολιτική θέληση δεν μπορούν να ικα-νοποιηθούν μόνο από την Ευρωπαϊκή ένωση. Η Ευρωπαϊκή ένωση μπορεί να δημιουργήσει ένα καινούργιο χώ-ρο στην ανάπτυξη των κρατών-εθνών, χωρίς να τα αντικαταστήσει.

Δεν πρόκειται μόνο για ένα θέμα κατανομής των αρμοδιοτήτων ανάμε-

Μετά το «ΟΧΙ», ποια Ευρώπη;Του Lionel Jospin

Επιμέλεια-παρουσίαση: Αθηνά Μπάη

Ο Lionel Jospin, ο οποίος σταμάτησε την πολιτική του σταδιοδρομία το βράδυ της 21ης Απριλίου του 2002, με-

τά την ήττα του στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, δημοσίευσε πριν από λίγο καιρό το καινούργιο του βι-

βλίο, με τίτλο «Le monde comme je le vois» («Ο κόσμος, όπως τον βλέπω»). Ακολουθεί μια συνθετική παρουσί-

αση στα ελληνικά των απόψεων και θέσεων του επικεφαλής μέχρι τότε του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ�

σα στην ένωση και τα κράτη. Πρόκει-ται για τον ορισμό του ίδιου του νοήμα-τος και της ισορροπίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η ύπαρξη της ένωσης δεν επιβάλλει την ύπαρξη ενός λαού, αλλά την ύπαρξη των ευρωπαϊκών λα-ών. Η ένωση θα παραμείνει μια εθελο-ντική οργάνωση των εθνών, μια ομο-σπονδία των Ηνωμένων Εθνών, για να ξαναπάρει την μορφή του Jacques Delors. Δεν θα είναι ένα μόνο έθνος ούτε ένα μόνο κράτος, έστω και ομό-σπονδο.

Δεύτερον, πρέπει να επιτευχθεί η διεύρυνση. Μέσα στην ένωση, τα κράτη έχουν ισότητα ως προς τα δι-καιώματα και τις υποχρεώσεις.. «Δεν θα επιτύχουμε την διεύρυνση με το να παρουσιαζόμαστε «κρύοι» πολιτι-κά, μαλθουσιανοί οικονομικά και φει-δωλοί όσον αφορά τον προϋπολογι-σμό», επισημαίνει ο Lionel Jospin. Σ’ ένα τέτοιο παιχνίδι, όλος ο κόσμος θα είναι χαμένος. Τα νέα μέλη, μη λαμβά-νοντας την αναμενόμενη οικονομική αλληλεγγύη, θα δουν την προσαρμογή τους να εμποδίζεται και την ανάπτυ-ξή τους να επιβραδύνεται ενώ οι 15 θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις ανάλογες δραματικές συνέπειες.

Τέλος, πρέπει να επανεισαχθούν οι λαοί στην ευρωπαϊκή διαδικασία. Σε κάθε κράτος-μέλος, ο λαός αποτε-λεί την βασική αρχή της δημοκρατίας, καθώς αποτελεί τη βάση της πολιτικής νομιμότητας.

Οι κυβερνήσεις, ωστόσο, δεν ενη-μερώνουν επαρκώς τους πολίτες σχετι-κά με την Ευρωπαϊκή ένωση, την πρό-οδο, τα προβλήματα και τα σχέδιά της. Οι λαοί δεν ενημερώνονται για την Ευ-ρώπη, παρά μόνο όταν ανακαλύψουν κάτι για τις διαδικασίες ή τις αποφά-σεις της. Γι’ αυτό το λόγο η Ευρωπαϊκή ένωση έχει ανάγκη να βρει ένα συνυ-ποσχετικό για να μπορέσει να ξεπερά-σει αυτό το εμπόδιο. Τα στοιχεία του συνυποσχετικού υπάρχουν: να αυξη-θεί σε λογικά πλαίσια ο κοινοτικός προϋπολογισμός ώστε να διευκολυν-θεί η ενσωμάτωση των νέων μελών, να γίνει δεκτή η μείωση του κόστους

της κοινής αγροτικής πολιτικής, ταυ-τόχρονα, να ξανασυζητηθεί το ύψος της βρετανικής συνδρομής («chèque britannique»), και να γίνουν καινούρ-για βήματα για την εναρμόνιση των

συστημάτων είσπραξης των φόρων, καθώς αυτά επηρεάζουν τις συνθήκες του ανταγωνισμού. Αλλά αυτά υποθέ-τουν πως οι γαλλικές αρχές είναι ικα-νές να αλλάξουν…

Στην καινούργια «αριστοκρατία»

ένα από τα χαρακτηριστικά της περιόδου, όσον αφορά την κοινωνική δομή, είναι η ανάδυση μιας καινούρ-γιας κυρίαρχης ομάδας. Παρόλο που πρόκειται για ένα καινούργιο τύπο, τείνει να δεχτεί ορισμένα στοιχεία των

παλιών αριστοκρατιών. Η νέα αυτή ομάδα είναι σίγουρη για τα δικαιώμα-τά της και τα διεκδικεί εκ νέου. Πρό-κειται για μια αριστοκρατία, η οποία εμφανίστηκε μέσα από μια υπονοού-μενη συμμαχία ανάμεσα στους μεγά-λους διευθυντές επιχειρήσεων, τους οι-κονομολόγους, τα υψηλά στελέχη της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, ορι-σμένους υψηλά ιστάμενους του κρά-τους και τους προνομιούχους των μέ-σων ενημέρωσης.

Αυτή η ομάδα προστάζει άλλες κοινωνικές κατηγορίες να κάνουν θυ-σίες, στο όνομα του παγκόσμιου αντα-γωνισμού ή της ισορροπίας της οικο-νομίας, αλλά η ίδια δεν κάνει καμία προσπάθεια. Ο διάλογος των αντιπρο-σώπων αυτής της ομάδας ταλαντεύε-ται σταθερά ανάμεσα στην κοινωνική αναισθησία και την καλή ιδεολογική συνείδηση. Στον δημόσιο διάλογο, αναφέρεται, πρώτα από όλα στον οι-κονομικό ορθολογισμό και την απο-τελεσματικότητα. Μεθοδικά, εξηγούν γιατί οι μισθωτοί πρέπει να παραιτη-θούν από κάθε «υπερβολή ελπίδας»: Πρέπει αναπόφευκτα να μειωθεί το κόστος παραγωγής λόγω του παγκό-σμιου ανταγωνισμού και των χωρών με χαμηλούς μισθούς. Πρέπει να μειωθεί το μέγεθος της κοινωνικής πρόνοιας του κράτους ούτως ώστε να μειωθούν και τα γενικά έξοδα του κράτους. Κι όλοι αυτοί οι στόχοι βαραίνουν τους μισθωτούς..

Αυτή η καινούργια αριστοκρατία ξέρει πώς να έχει οφέλη από τους άλ-λους. Στις χώρες, στις οποίες υπάρχουν αυτές οι αυτόνομες ομάδες τύπου που αποκτούν πλούτο και ανάπτυξη από το ίδιο τους το επάγγελμα, όπως για παράδειγμα στην Γαλλία, ένας μεγά-λος αριθμός μέσων ενημέρωσης βρί-σκονται «υπό την κατοχή» μεγάλων βιομηχανικών ομάδων ( Bouygues, Dassault) ή έχουν ανοίξει το κεφάλαιό τους σε οικονομικές ομάδες. Γι’ αυτό το λόγο, ο Lionel Jospin αμφιβάλλει ότι αυτά τα μέσα ενημέρωσης είναι ευαί-σθητα στην ιδεολογία και την νοοτρο-πία του μέσου, μεταδίδοντας ευρέως

Αυτή η ομάδα προστάζει άλλες κοινωνικές κατηγορίες να κάνουν θυσίες, στο όνομα του παγκόσμιου ανταγωνισμού ή της ισορροπίας της οικονομίας, αλλά η ίδια δεν κάνει καμία προσπάθεια. Ο διάλογος των αντιπροσώπων αυτής της ομάδας ταλαντεύεται σταθερά ανάμεσα στην κοινωνική αναισθησία και την καλή ιδεολογική συνείδηση.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ �

τα επιχειρήματα στο κοινό.

Είναι δυνατή η πρόοδος;

Σύμφωνα με τον πρώην πρωθυ-πουργό της Γαλλίας, η πρόοδος δεν περιορίζεται στην ποσότητα των πα-ραγόμενων αγαθών και ανταλλαγών. Η άνιση κατανομή εισοδήματος, οι δι-αφορές ως προς την κατοικία, την εκ-παίδευση, τον ελεύθερο χρόνο και την υγεία, ακόμα, απαιτούν, για να εκτιμη-θούν, ενδείξεις πιο πολύπλοκες από εθνικό ακαθάριστο προϊόν, το παγκό-σμιο ή το κατά κεφαλήν εισόδημα. Η ένδειξη της διαρκούς ευημερίας επι-τρέπει να μετρηθούν οι οικονομικές και κοινωνικές αποδόσεις διαφόρων κρατών. Η πρόοδος αφορά, επίσης, τον τρόπο με τον οποίο παράγονται τα αγαθά και οι υπηρεσίες, δηλαδή, οι συνθήκες και ο χρόνος εργασίας. Σταθμίζοντας την εργασία στους κυ-ματισμούς της παραγωγής, στις εναλ-λασσόμενες απαιτήσεις της αγοράς, χωρίς να εμποδίζεται από προστατευ-τικούς μηχανισμούς, δίνει ικανότη-τα αμέσου αντιδράσεως και αποτελεί πηγή της οικονομίας για τα οφέλη μιας επιχείρησης. Αλλά σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, οι μισθωτοί θεωρού-νται παράγοντας παραγωγής και όχι άτομα, τα οποία ζουν από την εργα-σία τους και με αυτή την εργασία, που αποτελεί μέρος της ύπαρξής τους. Η τάση των αφεντικών να ευνοούν τον πρόσκαιρη εργασία, κάνει τη σύμβα-ση της απασχόλησης χωρίς προσδιο-ρισμένη διάρκεια, μίζα για τους εργα-ζόμενους και ένα δείκτη του τύπου των κοινωνικών σχέσεων που θέλουμε να διατηρήσουμε. Η σύμβαση απασχόλη-σης χωρίς προσδιορισμένη διάρκεια, η οποία διαπραγματεύεται γενικά σε ένα συλλογικό πλαίσιο, οικοδομεί μια στα-θερή σχέση ανάμεσα στον μισθωτό και τον εργοδότη. Είναι μόνο με αυτό το είδος σχέσεων, που τα κοινωνικά δικαι-ώματα είναι εγγυημένα. Το να χαλά-σει αυτή η σταθερή σχέση, επιβάλλει στους μισθωτούς μια πραγματική μεί-ωση, ένα ρίσκο στην ζωή τους χωρίς

κάποιο αντάλλαγμα στο μισθό τους ή στην επαγγελματική τους εξέλιξη. Και ζητείται από τους εργαζόμενους να δε-χτούν αυτήν την οπισθοχώρηση, όταν τα αφεντικά και οι μάνατζερ, όντας

μακριά από το ρίσκο που πρεσβεύουν, οικοδομούν πάνω στα δικά τους οφέ-λη μηχανισμούς υψηλής προστασίας, σε περίπτωση αλλαγών στην διοίκηση της επιχείρησής τους. Γίνεται, επομέ-νως, αντιληπτή η αντίθεση μεταξύ της πρόσκαιρης αβεβαιότητας του ενός και της σίγουρης κατάστασης των άλλων, κάτι το οποίο δημιουργεί ένα αίσθη-μα αδικίας και καταστρέφει το αίσθη-μα ότι ανήκουν στην ίδια κοινότητα. Μια τέτοια διάσταση συνθηκών χωρί-ζει τις επιχειρήσεις και το κράτος. Είναι απαραίτητο για την συνοχή μιας χώ-ρας, όπως η δική μας, γράφει ο Lionel

Jospin, τα οφέλη, όπως και οι θυσίες, στο εσωτερικό την παραγωγικής δρα-στηριότητας να είναι μοιρασμένα.

Ο δικός μας σοσιαλισμός

Ο σοσιαλισμός δεν ήταν ποτέ ένα στερεότυπο δόγμα, αλλά μια έμπνευ-ση και μια κίνηση: μια έμπνευση για ένα καλύτερο κόσμο και μια κίνηση για την αλλαγή της κοινωνίας.

Ωστόσο, περισσότερο από ένα δόγ-μα, ο σοσιαλισμός, είναι για τον Lionel Jospin ένα ηθικό όραμα και μια πολι-τική μέθοδος. Η ηθική διάσταση του σοσιαλισμού αφορά μια συγκεκριμένη ιδέα του ανθρώπου, της αξίας , των δι-καιωμάτων και των υποχρεώσεων του σε σχέση με τους άλλους. Η ελευθερία βρίσκεται στην καρδιά του σοσιαλιστι-κού οράματος, αλλά το άτομο δεν μπο-ρεί να ολοκληρωθεί τελείως μόνο του, χωρίς να ασκήσει την ελευθερία του με τους άλλους, μέσα στο πνεύμα της ανταλλαγής και της αλληλεγγύης.

Η πολιτική μέθοδος του σοσιαλι-σμού βασίζεται σε μεταρρυθμίσεις, οι οποίες σταδιακά, αλλάζουν την σειρά των πραγμάτων. «Αναπαύεται» πάνω σε μια θέληση αλλαγής, αλλά δεν ξε-χνάει την ιστορική κληρονομιά, την οι-κονομική πραγματικότητα και την πο-λυπλοκότητα του κόσμου. Η βελτίωση της δημοκρατικής ζωής, ο διάλογος με τα συνδικάτα και τους οργανισμούς, η ενεργή συμμετοχή των πολιτών είναι για τους σοσιαλιστές και τον Lionel Jospin απαραίτητα.

Ο ζωντανός σοσιαλισμός σήμε-ρα είναι δημοκρατικός σοσιαλισμός. Είναι μια σκέψη και μια κίνηση, που τείνει να κάνει το γενικό συμφέρον να υπερισχύσει των ειδικών συμφερό-ντων. Οι σοσιαλιστές μάχονται για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, τη γνώση, τη διαρκή ανάπτυξη και την ειρήνη. Πιστεύουν ότι είναι πιθανόν για τους ανθρώπους να κυβερνούν τους εαυ-τούς τους ελεύθερα και να κυριαρχούν το πεπρωμένο τους.

«Να τί οδήγησε την ζωή μου και τί θα συνεχίσει να την οδηγεί….»

Η ηθική διάσταση του σοσιαλισμού αφορά μια συγκεκριμένη ιδέα του ανθρώπου, της αξίας, των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων του σε σχέση με τους άλλους. Η ελευθερία βρίσκεται στην καρδιά του σοσιαλιστικού οράματος, αλλά το άτομο δεν μπορεί να ολοκληρωθεί τελείως μόνο του, χωρίς να ασκήσει την ελευθερία του με τους άλλους, μέσα στο πνεύμα της ανταλλαγής και της αλληλεγγύης.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ10

Την 1η Ιανουαρίου 2006 η Αυστρία ανέλαβε για ένα εξάμηνο την Προ-εδρία της Ε.Ε. υποσχό-μενη βήματα προόδου

τόσο σε οικονομικό όσο, και κυρίως, σε θεσμικό επίπεδο1. Όσον αφορά την πρόοδο σε θεσμικό επίπεδο, αυτή δεν αφορά τίποτα άλλο παρά την αναβί-ωση της διαδικασίας επικύρωσης του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, διαδικα-σία η οποία υπέστη ένα πρόωρο σοκ μετά τα ατυχή αποτελέσματα των δη-μοψηφισμάτων σε Γαλλία και Ολλαν-δία. Ωστόσο, τα πρώτα δείγματα εκ-πλήρωσης των αυστριακών προσδο-κιών δεν κρίνονται ελπιδοφόρα. Η μεν Ολλανδία διακηρύσσει πως, σε ότι την αφορά, το «Σύνταγμα είναι νε-κρό», σεβόμενη την ετυμηγορία του ολλανδικού λαού, η δε Γαλλία, ενό-ψει και Προεδρικών εκλογών το 2007, δεν έδειξε μεγάλη προθυμία ανταπό-κρισης στις αυστριακές επιθυμίες και υπονόμευσης της εκφρασμένης βού-λησης του γαλλικού λαού. Επιπλέον, το ‘όχι’ του γαλλικού και του ολλαν-δικού λαού ενίσχυσε τον ευρωσκεπτι-κισμό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και ώθησε χώρες μέλη παραδοσιακά ευ-ρωκαχύποπτες να υπερθεματίσουν υπέρ του ‘παγώματος’ της διαδικασί-ας επικύρωσης του Ευρωσυντάγμα-τος, μη κρύβοντας τον ενθουσιασμό τους για την εξέλιξη αυτή, όπως συνέ-

1 Καλλέργης Κων., “Το αυστριακό όραμα για την Ε.Ε.”, εφημ. Καθημερινή, αρ. φύλλου 26.179, Κυριακή 15 Ιανου-αρίου 2006.

βη στην περίπτωση της Βρετανίας.Το ερώτημα που αναδύεται πλέ-

ον έχει ως εξής: αρκούν το ολλανδικό και γαλλικό ‘όχι’ για να εγκαταλειφθεί οριστικά το Ευρ. Σύνταγμα; Η απάντη-ση είναι σίγουρα δύσκολη και σύνθε-τη. Βέβαια, δεν θα πρέπει να λησμο-νείται ότι και στο παρελθόν υπήρξαν αρνητικά αποτελέσματα σε ανάλογα δημοψηφίσματα χωρίς καταστροφι-κές συνέπειες για την ΕΕ. Ειδικότερα, η εμπειρία της Δανίας (1992) και της Iρλανδίας (2001), υπονοεί ότι είναι πι-θανότερο, έπειτα από κάποιες ανατα-ράξεις και ορισμένες τροποποιήσεις, οι αρνητές να κληθούν να ξαναψη-φίσουν. Στην προκειμένη περίπτωση όμως η απόρριψη προήλθε από δυο χώρες μέλη στυλοβάτες της ευρωπαϊ-κής ολοκλήρωσης, γεγονός που περι-πλέκει την κατάσταση.

Σε νομικό επίπεδο, προβλέπονται από τις Συνθήκες ΕΕ/ΕΚ μια σειρά από διαδικασίες αναθεώρησης και εφαρ-μογής της ισχύος τους. Η πρώτη δι-αδικασία, η λεγόμενη και ‘Κανονική’, εδράζεται στο άρθρο 48 της ΣυνθΝικ. Ωστόσο, σημαντικές αλλαγές στη δο-μή και στη λειτουργία του ενωσιακού/κοινοτικού οικοδομήματος μπορούν να προέλθουν και μέσα από άλλες δια-δικασίες, όπως η ‘Μικρή’ αναθεώρηση (άρθρο 308 ΣυνθΕΚ), οι ημι-αυτόνο-μες διαδικασίες αναθεώρησης2 (άρθρα

2 Βλ. Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας, “Reform-ing the Treaties” Amendment Proce-dures – Second Report on the Reorgan-

22, 269 και 190, παρ. 4, ΣυνθΕΚ καθώς και τα άρθρα 17 και 42 ΣυνθΕΕ) και, τέλος, αυτόνομες ειδικές διαδικασίες3 οι οποίες περαιώνονται μέσα από τη λειτουργία κοινοτικών οργάνων μόνο (άρθρο 213, παρ. 1, άρθρα 221, παρ. 3, και 222, παρ. 3 ΣυνθΕΚ). Κύριο χα-ρακτηριστικό όλων των παραπάνω διαδικασιών είναι η ανάγκη επίτευξης ομοφωνίας μεταξύ των κρατών μελών προκειμένου να συμφωνηθούν και εφαρμοστούν οι όποιες αλλαγές στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Σε ανάλογο μήκος κύματος κινεί-ται και το Ευρ. Σύνταγμα. Το άρθρο 7 του Μέρους Iv ορίζει ότι οι αναγκαί-ες τροποποιήσεις στο κείμενο του Ευρ. Συντάγματος αποφασίζονται βάσει κοινής συμφωνίας και τίθενται σε ισχύ αφού επικυρωθούν από όλα τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τους συνταγματι-κούς τους κανόνες. Ιδιαίτερης προσο-χής όμως χρήζει η πρόνοια της παρ. 4 του άρθρου 7 του Μέρους Iv η οποία αναφέρει ότι εάν, μετά την παρέλευ-ση δυο ετών από την υπογραφή της συνταγματικής Συνθήκης, τα 4/5 των κρατών μελών την έχουν επικυρώσει και τα υπόλοιπα κράτη μέλη αντιμε-τωπίζουν δυσχέρειες όσον αφορά την επικύρωση αυτή, τότε το θέμα παρα-πέμπεται στο Ευρ. Συμβούλιο. Αν και διορατική, η παράγραφος αυτή πραγ-ματοποιεί ένα ημιτελές βήμα αφού απλώς παραπέμπει το ζήτημα στο

isation of the European Union Treaties’, Φλωρεντία 28 Ιουλίου 2000 pp. 6-7.

3 Ο.π., pp. 7-9.

Η Αυστριακή Προεδρίακαι το μέλλον του Ευρωπαϊκού Συντάγματος

Του Χαράλαμπου Σ. Κρεμμύδα,Απόφοιτου Π.Μ.Σ. «Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών» Παντείου Παν/μίου

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ 11

Ευρ. Συμβούλιο χωρίς να διευκρινίζο-νται η ανάγκη λήψης απόφασης από αυτό, ο τρόπος λήψης της απόφασης αυτής καθώς και οι εναλλακτικές επι-λογές που έχει στη διάθεσή του το Ευρ. Συμβούλιο για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας εμπλοκής.

Σήμερα, 13 κράτη μέλη από τα 25 έχουν ήδη επικυρώσει το Ευρ. Σύνταγ-μα, χωρίς να αποκλείεται η συνέχιση της επικύρωσης από ορισμένα ακόμα. Νομικό διέξοδο στη σημερινή κατά-σταση θα προσέφερε η υιοθέτηση μιας πιο ευέλικτης διαδικασίας επικύρωσης. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, η παρ. 4 του άρθρου 7 του Μέρους Iv του Ευρ. Συντάγματος να προέβλεπε την εφαρ-μογή της ισχύος του Συντάγματος για αυτά τα κράτη μέλη, δηλαδή τα 4/5 του συνόλου των κρατών μελών, τα οποία θα το είχαν ήδη επικυρώσει. Παρεμφε-ρές προηγούμενο αποτέλεσε το Κοινω-νικό Πρωτόκολλο και η Βρετανία κατά την υιοθέτηση της Συνθήκης του Μάα-στριχτ. Κάτι ανάλογο ισχύει και στην περίπτωση της ΟΝΕ με την εξαίρεση Βρετανίας, Δανίας και Σουηδίας.

Άλλωστε η παραπάνω υπόθεση εργασίας δεν εμφανίζεται για πρώ-τη φορά στον ευρωπαϊκό διάλογο για την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλή-ρωσης. Το “Σχέδιο Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης” που ψήφισε το Ευρ. Κοινοβούλιο το 1984, εμπνεύσεως του Α. Spinelli, προβλέπει στο άρθρο 82 την εφαρμογή της ιδρυ-τικής Συνθήκης από μια πλειοψηφία κρατών μελών, η οποία θα αντιπροσω-πεύει τα 2/3 του πληθυσμού της –τό-τε- ΕΚ4. Ακολούθως, το Δεκέμβριο του 1999, ενόψει της ΔΚΔ του 2000, η Γεν. Διεύθυνση έρευνας του ΕΚ παρουσία-σε ένα έγγραφο εργασίας με προτάσεις για την ενίσχυση της συνταγματικής

4 Βλ. για το Σχέδιο Spinelli, Lodge J. (1986), “European Union – The Euro-pean Community in Search of a Future”, St. Martin’ s Press, New Work.

Βλ. επίσης Sidjanski D. (1999), “Η Ομοσπονδίωση της Ευρώπης – Δυνα-μική και Προοπτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης”, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, σελ. 165-176.

φύσης των Συνθηκών, συμπεριλαμβα-νομένης της πρότασης για πλειοψη-φική έγκριση των τροποποιήσεων της Συνθήκης5. Στο ίδιο μήκος κύματος και η έκθεση Dehaene6 με τη υιοθέτη-ση της ενισχυμένης ειδικής πλειοψη-φίας για αναθεώρηση μέρους των δια-τάξεων της ΣυνθΕΕ/ΕΚ. Ιδιαίτερη αξία έχουν, τέλος, και οι απόψεις του Ευρ. Παν/κού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας οι οποίες ταυτίζονται εν μέρει με όλες

5 Βλ. European Parliament Working Paper (1999), “What Form of Constitu-tion for the European Union? Strategies and Options to Reinforce the Constitu-tional Nature of the Treaties”, Political Series, PoLI 105A, pp. 16-18.

6 Βλ. Dehaene J.-L. - Weizsacker R., Simon D. (1999), “The Institutional Im-plications of Enlargement – Report to the European Commission”, Jean Mon-net Center, chapter 3.

Βλ. επίσης Τσινισιζέλης Μ. (2001), “Quo Vadis Europa?”, Σύγχρονες Ακα-δημαϊκές και Επιστημονικές Εκδόσεις, Αθήνα, σελ. 239-242,

τις παραπάνω απόψεις7. Συνεπώς, δεν λείπουν, σε θεωρητικό επίπεδο, οι δυ-νατότητες υπέρβασης του σημερινού αδιεξόδου, εφόσον βέβαια δεν επιλε-γεί η λύση της οριστικής εγκατάλειψης του Ευρ. Συντάγματος.

Σε πολιτικό επίπεδο όμως ουδείς δύναται να διανοηθεί την υιοθέτηση και εφαρμογή του Ευρ. Συντάγματος από μια ευρεία πλειοψηφία κρατών με-λών, πχ. από τα 4/5 των κρατών με-λών ή από αριθμό κρατών μελών που αντιπροσωπεύουν τα 4/5 του πληθυ-σμού της ένωσης, χωρίς στην ομάδα αυτή των κρατών μελών να συμμετέ-χουν η Γαλλία –επί σειρά ετών κινητή-ριος μοχλός της πολιτικής ενοποίησης της ΕΕ- και η Ολλανδία –γενναιόδω-ρη ‘αιμοδότρια’ του κοινοτικού προϋ-πολογισμού. Δυο χώρες μέλη ένθερμες οπαδοί της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από τις απαρχές της.

Συνεπώς, την περίοδο περισυλλο-γής μετά τα δυο αρνητικά δημοψη-φίσματα, θα πρέπει να διαδεχθεί μια περίοδος έντονων ζυμώσεων και δι-εργασιών, φτάνοντας μέχρι και την, εκ νέου, ουσιαστική τροποποίηση του συνταγματικού κειμένου, προκειμένου αυτό να γίνει τελικά αποδεκτό είτε χω-ριστά από κάθε έναν λαό είτε σε πα-νευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο ενός πανευρωπαϊκού δημοψηφίσματος, όπως έχει πρόσφατα προταθεί.

Υ.Σ.: Θερμές ευχαριστίες στον καθηγη-τή Κων. Στεφάνου για την επίβλε-ψή του στη συγγραφή της διπλω-ματικής εργασίας: ‘η Διαδικασία Θεσμικής Μετεξέλιξης της ΕΕ: Διαδικασίες Αναθεώρησης των Συνθηκών ΕΕ/ΕΚ και Ενισχυμέ-νης Συνεργασίας/Ευελιξίας’, απ’ όπου προέρχονται οι παραπάνω σκέψεις.

7 Βλ. Ευρωπαϊκό Πανεπιστημια-κό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας, “Reor-ganisation of the Treaties – Final Re-port”, Φλωρεντία 11 Μαίου 2000 και “Reforming the Treaties” Amendment Procedures – Second Report on the Re-organisation of the European Union Treaties”, Φλωρεντία 28 Ιουλίου 2000.

Η μεν Ολλανδία διακηρύσσει πως, σε ότι την αφορά, το «Σύνταγμα είναι νεκρό», σεβόμενη την ετυμηγορία του ολλανδικού λαού, η δε Γαλλία, ενόψει και Προεδρικών εκλογών το 2007, δεν έδειξε μεγάλη προθυμία ανταπόκρισης στις αυστριακές επιθυμίες και υπονόμευσης της εκφρασμένης βούλησης του γαλλικού λαού

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ12

Η πορεία προς την Ευρωπαϊκή Ένοποίηση

Η ιδέα για ένωση των ευρωπαϊκών κρατών έχει ξεκινήσει πολ-λούς αιώνες πριν. Από την εποχή που

οι ευρωπαϊκές χώρες υπάγονταν στρατιωτικά και διοικητικά στο ρω-

μαϊκό ιμπέριουμ. Η υπαγωγή όμως αυτή δεν αφορούσε μια σύγκλιση ανεξάρτητων κρατικών βουλήσεων αλλά μια υπερεθνική πραγματικό-τητα την οποία επέβαλλε η αυτο-κρατορική ισχύς. Η παπική εξουσία, σε πολιτισμικό επίπεδο, καταφέρ-νει να εκφράσει μια πρώτης μορφής κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση, ενο-ποιώντας τις επιμέρους φυλετικές πραγματικότητες κάτω από έναν

υπερεθνικό πνευματικό θεσμό: την καθολική εκκλησία. Ο Καρλομά-γνος δίνει την τελική μορφή σε αυτή τη κοινή συνείδηση με την προώθη-ση της πολιτικής συνοχής των επι-μέρους ηγεμονιών.

Ωστόσο, ο δρόμος για την Ευρω-παϊκή ένωση βρίσκεται ακόμα μα-κριά, γιατί αυτό απαιτεί τη σύγκλιση ανεξάρτητων, συγκλίνουσων ή απο-κλίνουσων πολιτικών οντοτήτων: τα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗΤΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Της Αφροδίτης Χριστοδουλή

Σκοπός της εργασίας αυτής είναι δούμε σε ποιο βαθμό οι Η.Π.Α συ-νέβαλαν στα πρώτα βήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950, όταν δηλαδή ιδρύθηκε η Ε.Κ.Α.Χ, η πρώτη ουσιαστική ενοποιητική πράξη. Αρχικά θα παρακολουθή-σουμε συνοπτικά την πορεία της Ευρώπης προς την ευρωπαϊκή ενο-ποίηση από την εποχή της Ρωμαϊ-κής αυτοκρατορίας. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στην κοινωνι-κή, οικονομική, πολιτική και δη-μοσιονομική κατάσταση που επι-

κρατούσε στην ευρωπαϊκή ήπειρο αλλά και στη ατλαντική υπερδύ-ναμη στο τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Κατόπιν θα ασχοληθού-με με την εμπλοκή της Αμερικής στην ευρωπαϊκή ανασυγκρότηση, δηλαδή με το Δόγμα Τρούμαν, το Σχέδιο Μάρσαλ καθώς και με την ίδρυση της πρώτης πραγματικής ευρωπαϊκής ένωσης. Η εμπλοκή των Η.Π.Α επηρέασε την Ευρώ-πη και σε πολιτισμικό επίπεδο το οποίο αναλύουμε στην τελευταία παράγραφο.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ 1�

κράτη του 18ου αιώνα. Τα εθνικά κι-νήματα που εξέφραζαν τις ιδέες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, έθεσαν στο τραπέζι των διαβουλεύσεων το θέμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ο κατακερματισμός όμως της ευρωπαϊ-κής ηπείρου έθετε εξ αντικειμένου το πρόβλημα της συνύπαρξης.

Ο έντονος εμπορικός ανταγωνι-σμός των εθνών κρατών το 19ου αι-ώνα για τον έλεγχο των εμπορικών δρόμων και η εδραίωση της αποικι-οκρατίας οδηγούσαν σε διπλωματι-κές και στρατιωτικές συγκρούσεις και όχι σε συσσωματώσεις. Ο διεθνής οικονομικός ανταγωνισμός έφτασε στις πιο ακραίες του μορφές με τους δύο παγκόσμιους πολέμους και τό-τε έγινε έμμονη η ιδέα της ευρωπαϊ-κής ένωσης. Όμως ακόμα υπάρχουν οι παράγοντες που οδηγούν σε δυο ευρείες συσσωματώσεις: από τη μια η δημιουργία του «υπαρκτού σοσι-αλισμού» και από την άλλη η αρχή της παγκοσμιοποίησης του καπιτα-λισμού. Ο διεθνισμός εμπεριέχει δυο πραγματικότητες: από τη μια εργατι-κός και από την άλλη χρηματιστικός. έτσι η ίδρυση του ΝΑΤΟ και αργότε-ρα της ΕΟΚ εξέφραζαν την ανάγκη για υπερεθνικές συσσωματώσεις, για άμβλυνση των εθνικών διαφορών, για μείωση της εθνικής κυριαρχίας. Και πάλι όμως ήταν πολιτικές ενό-τητες επιβολής ισχύος και όχι ελεύ-θερη συνειδητή επιλογή των πολιτών της Ευρώπης.

Το Σεπτέμβριο του 1946 ο Ουίν-στον Τσόρτσιλ προτείνει την δημι-ουργία των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», όταν η αμερικάνικη οικονομία βρισκόταν στο απόγειό της και αναζητούσε νέες αγορές για τα προϊόντα της, ενώ η Ευρώπη ορ-γανωμένη με την αρχή του έθνους κράτους παρουσίαζε σημάδια οικο-νομικής ύφεσης. Στις συνειδήσεις των ευρωπαίων είχε πλέον περάσει ότι η συγκρουσιακή δυναμική των διεθνών σχέσεων στην Ευρώπη οφει-λόταν σε μεγάλο βαθμό στις κατα-στροφικές δυνάμεις που απελευθέ-

ρωνε η επικράτηση του εθνικισμού. Το ενδεχόμενο ενός νέου πολέμου και με δεδομένο ότι κανένα εθνικό κράτος δεν παραιτείται των διεκ-δικήσεών του, έθεσε το αίτημα της ανάγκης οργάνωσης μιας υπερε-θνικής ευρωπαϊκής ένωσης. Ο vic-tor Hugo το 1849 είχε προβλέψει: « Θα έρθει μια μέρα που εσύ Γαλλία, εσύ Αγγλία, εσύ Γερμανία…..θα απο-τελέσετε την ευρωπαϊκή αδελφότη-τα…Θα έρθει μια μέρα που θα δούμε αυτές τις δύο τεράστιες ομάδες τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευ-ρώπης να τείνουν το χέρι πάνω από τις θάλασσες….» 1

Η μεταπολεμική Ευρώπη

Στο τέλος του Β παγκοσμίου πο-λέμου είχε επέλθει μια σημαντική μεταλλαγή στο διεθνές σκηνικό: η έκλειψη της Ευρώπης ως του κυριό-τερου κέντρου ισχύος του διεθνούς συστήματος. Η διαδικασία είχε επι-ταχυνθεί κατά τον Α παγκόσμιο πό-λεμο αλλά η κατάρρευση της ευρω-παϊκής ισχύος κατά το Β παγκόσμιο πόλεμο ήταν ταχύτατη και συντρι-πτική. Όλες οι ευρωπαϊκές δυνά-μεις εκτός από την Βρετανία είχαν ηττηθεί. Η οικονομική καταστρο-φή ήταν ανυπολόγιστη. Η Γερμανία το κέντρο της ευρωπαϊκής ηπείρου, η ανάκαμψη της οποίας θεωρού-νταν απαραίτητη για την οικονομι-κή ανασυγκρότηση όλης της Ευρώ-πης, ήταν κυριολεκτικά ερειπωμένη. Αλλά και οι θεωρούμενες «νικήτρι-ες » χώρες βρίσκονταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση.

Τα ευρωπαϊκά κράτη όχι μόνο δεν διέθεταν την οικονομική δύναμη για να διατηρήσουν την ισχύ τους, αλ-λά επιπλέον είχαν δεχθεί ένα βαρύ-τατο πλήγμα από τις αλλεπάλληλες και διαδοχικές ήττες. Η συνολική βι-ομηχανική παραγωγή είχε πέσει κα-τά το 1/3 στη δυτική Ευρώπη και κα-τά το ήμισυ στην ανατολική και στην κεντρική. Η πτώση της παραγωγής

σήμαινε την μείωση των εξαγωγών αφού ότι παραγόταν προοριζόταν κυρίως για εσωτερική κατανάλωση. Κατά συνέπεια το έλλειμμα στο ισο-ζύγιο πληρωμών μεγάλωνε διαρκώς μετά το 1945.2

Στις υλικές καταστροφές ήρθαν να προστεθούν οι ολέθριες δημο-σιονομικές επιπτώσεις μιας σύρρα-ξης που είχε κοστίσει εκατομμύρια δολάρια σε ζημιές και στρατιωτικές δαπάνες. Οι κυβερνήσεις προσφεύ-γουν σε δανεισμό –όπως το 1914-1918 – στην αύξηση φόρων και την σταδιακή κυκλοφορία πληθωριστι-κού νομίσματος. Η οικονομική και δημοσιονομική κατάρρευση υπο-βάθμισε αισθητά το βιοτικό επίπεδο των πληθυσμών της ηπείρου.

Η κατάρρευση της ισχύος των παλαιών ευρωπαϊκών δυνάμεων δη-μιουργούσε ένα κενό εξουσίας όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε όλο το διεθνές σύστημα. Η κατάρρευση της Γερμανίας της ισχυρότερης βιο-μηχανικής και στρατιωτικής χώρας δημιούργησε ένα κενό εξουσίας και στο ίδιο το κέντρο της Ευρώπης. Οι δύο χώρες που κυριάρχησαν πλέον στο διεθνές σύστημα, οι Η.Π.Α και Ε.Σ.Σ.Δ ήταν εξωευρωπαϊκές δυνά-μεις που δεν μπορούσαν όμως να αγνοήσουν τις εξελίξεις στην κατε-στραμμένη, αλλά σημαντική ήπειρο. Και το πιο σημαντικό, δεν μπορούσε η κάθε μια να αφήσει την άλλη να κυ-ριαρχήσει εκεί.3

Οι Η.Π.Α από πλευράς οικονο-μικής ισχύος, είχαν αναδειχθεί ως η ισχυρότερη οικονομική δύναμη ήδη από τον Α παγκόσμιο πόλεμο. Σε σύ-γκριση με τα μεγέθη του 1939, είχαν διπλασιάσει το εθνικό τους εισόδη-μα και τετραπλασιάσει τις καταθέ-σεις, ενώ απολάμβαναν πάνω από το 30% του υπολογιζόμενου παγκό-σμιου εισοδήματος. Για πρώτη φορά στην ιστορία οι Η.Π.Α ήταν σε θέ-ση να αποτελέσουν το ρυθμιστή των πεπρωμένων τουλάχιστον του μισού κόσμου. Επιπλέον βγήκε από το πό-λεμο ως η μεγαλύτερη στρατιωτική

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ1�

δύναμη στο κόσμο. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1940 μονοπωλού-σαν τα ατομικά όπλα. Από την άλ-λη πλευρά η Ε.Σ.Σ.Δ αναδείχθηκε ως η δεύτερη στρατιωτική δύναμη της υφηλίου. Ανάμεσα στις Η.Π.Α και τα φιλικά τους κράτη και στην Ε.Σ.Σ.Δ και στα κράτη που βρέθη-καν υπό της επιρροή της, σύντομα δημιουργήθηκε ένα κλίμα αμοιβαίας εχθρότητας. Το Μάρτιο του 1946 ο Ουίνστον Τσόρτσιλ μίλησε για πρώ-τη φορά για το «σιδηρούν παραπέ-τασμα» που χώρισε την Ευρώπη στα δύο, την κεντρική και την ανατολική υπό την επιρροή της σοβιετικής ένω-σης και την δυτική υπό την επιρροή

των Η.Π.Α.Οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης,

στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια προσπάθησαν να ανασυγκροτη-θούν και να επιβιώσουν βασιζόμε-νοι στη βοήθεια των Η.Π.Α αλλά και στις ενωτικές διαθέσεις πολλών ηγε-τών της. Μετά την γαλλογερμανική συνθηκολόγηση το κλίμα ευνοούσε τα σχέδιά τους. Ωστόσο οι γνώμες σχετικά με την ευρωπαϊκή ανοικο-δόμηση διχάζονταν. Οι λεγόμενοι ενωτικοί, ανάμεσα σε αυτούς και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, οραματίζονταν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώ-πης βασισμένη στη γαλλογερμανι-κή συνεργασία, χωρίς τη συμμετοχή της Βρετανίας και χωρίς να θίγεται η εθνική κυριαρχία των επιμέρους

κρατών. Οι φεντεραλιστές από την άλλη, οραματίζονταν τη δημιουρ-γία ενός ισχυρού οργανισμού και μι-ας ευρωπαϊκής κυβέρνησης με υπεύ-θυνες εξουσίες που θα περιόριζε την ανεξαρτησία των μελών του. Όμως, αντίθετα με τα όσα οραματίζονταν οι ηγέτες των «Πανευρωπαϊκών Κινη-μάτων» δεν υπήρξε ούτε ένωση ούτε ομοσπονδία αλλά ένα είδος λέσχης των χωρών που σέβονταν τη δημο-κρατία και το πλουραλισμό.4

Σχέδιο Μάρσαλ και Ίδρυση της Ε.Κ.Α.Χ

Τα προβλήματα άμυνας και οικο-

νομικής ανασυγκρότησης που αντι-μετώπιζε η Ευρώπη προκάλεσαν την άμεση εμπλοκή των αμερικανών στις πολιτικές και δημοσιονομικές υποθέ-σεις στην Ευρώπη. Η πρώτη ένδειξη της αμερικάνικης εμπλοκής στη χά-ραξη της μεταπολεμικής πολιτικής ήταν το δόγμα Τρούμαν, το οποίο επικαλούμενο, μεταξύ άλλων και τη στήριξη των δημοκρατικών αρχών, έσπευσε να υποστηρίξει την Βρετα-νία στην προσπάθεια αναχαίτισης του κομουνισμού στην Ελλάδα και την Τουρκία. Η κυβέρνηση Τρούμαν δεσμεύθηκε ότι η χώρα του θα πα-ρείχε οικονομική ενίσχυση στα κρά-τη που ήθελαν να μείνουν ελεύθερα και αντιστέκονταν σε απόπειρες κα-θυπόταξης από οπλισμένες μειονό-

τητες η από ξένες πιέσεις.5Η ανακοίνωση του Σχεδίου Μάρ-

σαλ που ακολούθησε την εξαγγελία του δόγματος Τρούμαν, επιβεβαί-ωσε την αμετάκλητη απόφαση των Η.Π.Α να συμμετάσχουν ενεργά στις παγκόσμιες εξελίξεις. Το Σχέ-διο Μάρσαλ είχε σαν αποτέλεσμα τα νομισματικά αποθέματα στα ταμεία των συμμετεχόντων κρατών να ενι-σχύσουν τις εθνικές οικονομίες και να εξασφαλίσουν κονδύλια για δη-μόσια έργα ανοικοδόμησης.

Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης Τρούμαν αποσκοπούσε και στην αποφυγή μιας επικείμενης μετα-πολεμικής οικονομικής κρίσης στις

Η.Π.Α παρόμοια με αυτή του 1929. Η ανησυχία αυτή εντεινόταν και από το φόβο πιθανής εξάπλωσης του κομμουνισμού στην Ευρώπη. Πα-ράλληλα, ο στόχος του προγράμμα-τος, όπως τον είχε διατυπωθεί από την κυβέρνηση Τρούμαν αποσκο-πούσε στην εξασφάλιση μιας σταθε-ρής ευρωπαϊκής ανοικοδόμησης σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, κα-θιστώντας παράλληλα τις Η.Π.Α πη-γή αγοράς των υλικών αγαθών που θα αποτελούσαν την κινητήρια δύ-ναμη ενός προγράμματος οικονομι-κής αναστήλωσης.

Το Σχέδιο Μάρσαλ συνέβαλλε αλλά δεν αποτέλεσε το κύριο λόγο για τη ραγδαία μεταπολεμική ευ-ρωπαϊκή ανάπτυξη. Η σημασία του

Το παλιό έθνος κράτος δεν εξαφανίστηκε, όπως είχαν φοβηθεί πολλοί τον καιρό του φεντεραλιστικού ενθουσιασμού, αντίθετα είχε επιζήσει και είχε δυναμώσει ακόμα περισσότερο. Το αμερικάνικο σχέδιο για μια μεταπολεμική παγκόσμια οικονομία βασισμένη στο ελεύθερο εμπόριο και στις ελεύθερες αγορές, αποδείχθηκε ανεφάρμοστο, απλώς και μόνο επειδή οι αξεπέραστες δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Ευρώπη στις πληρωμές, σήμαινε ότι δεν υπήρχε καμιά άμεση προοπτική για φιλελευθεροποίηση του εμπορίου και των διεθνών πληρωμών.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Υ Ε Υ Ρ Ω Σ Υ Ν Τ Α Γ Μ Α Τ Ο Σ 1�

προγράμματος ανοικοδόμησης εστι-άζεται στην επιτυχία των ευρωπαϊ-κών χωρών να διαμορφώσουν ένα κοινό πρόγραμμα οικονομικής και κοινωνικής ανόρθωσης που συνεχί-στηκε και μετά το Σχέδιο Μάρσαλ. Η εφαρμογή ενός προγράμματος με τη μορφή και τη δομή που είχε το Σχέ-διο Μάρσαλ συνέβαλλε καταλυτικά στη σύσφιξη των ενδοευρωπαϊκών σχέσεων που οδήγησαν στη συνέ-χεια στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ.) το 1950. Τα έξι κράτη που συμμετείχαν, στην Ε.Κ.Α.Χ., προχώρησαν οκτώ χρόνια αργότερα στη συμφωνία της Ρώμης και την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ). Η εξάλειψη των ενδοευρωπαϊκών δα-σμών κατέστησε τα ευρωπαϊκά κρά-τη ένα δυναμικό φορέα εμπορικών συναλλαγών συμβάλλοντας τόσο στη γρήγορη ανάπτυξη, όσο και στη γεφύρωση των διατλαντικών οικονο-μικών και πολιτικών σχέσεων.6

‘Αμερικανοποίηση’ της Ευρώ-πης

Το σχέδιο Μάρσαλ, εκτός από το οικονομικό του περιεχόμενο και την πολύ σαφή και αποτελεσματική πο-λιτική του αιχμή, ενείχε μια εξίσου σημαντική, αν και λιγότερο γνωστή, πολιτιστική πτυχή. Ο νόμος για την παροχή εξωτερικής βοήθειας του 1948, διακήρυσσε την πρόθεση του αμερικάνικου λαού των Ηνωμένων Πολιτειών να στηρίξει και να ενδυ-ναμώσει τις αρχές της ατομικής ελευ-θερίας, τους ελεύθερους θεσμούς και την γνήσια ανεξαρτησία της Ευρώ-πης.

Με βάση τις διμερείς συμφωνίες, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεσμεύ-θηκαν να επιτρέψουν την διαφώτιση των πολιτών τους με τους στόχους και τα προγράμματα του Σχεδίου Μάρσαλ. o στόχος της υπερατλα-ντικής δύναμης ήταν διττός: από την μια, να πείσουν τους Ευρωπαίους για

τα οφέλη που θα αποκόμιζαν αν υιο-θετούσαν τις οικονομικές μεθόδους που εφάρμοζαν στις Η.Π.Α και από την άλλη, να ενστερνιστούν τα ιδε-ώδη της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ανοικτής κοινωνίας, αποκη-ρύσσοντας παράλληλα τις ολοκλη-ρωτικές ιδεολογίες του παρελθόντος, τον φασισμό και τον εθνικοσοσιαλι-σμό αλλά και του παρόντος, τον κομ-μουνισμό.

Οι υπεύθυνοι της Δ.Ο.Σ πρό-σφεραν συμβουλές στους ευρωπαί-ους για την καλύτερη οργάνωση των εθνικών τους οικονομιών σύμφωνα με το αμερικάνικο πρότυπο. έλεγαν χαρακτηριστικά: «και εσείς μπορείτε να γίνεται σαν και εμάς»¨αρκεί οι ευ-ρωπαίοι να αποδέχονταν τις βασικές αρχές της οικονομικής αποτελεσμα-τικότητας, των υψηλών αμοιβών και της ολοένα και αυξημένης παραγω-γικότητας.7

Οι Η.Π.Α προβλήθηκαν σαν μια χώρα όπου ανθούσαν η ιδιωτική πρωτοβουλία, ο ελεύθερος συνδι-καλισμός, το ελεύθερο εμπόριο αλ-λά και η απεριόριστη κατανάλωση. Σε γενικές γραμμές προσπάθησαν να ενθαρρύνουν τους πολιτικούς δι-αμορφωτές στην Ευρώπη να ενισχύ-σουν τις καταναλωτικές δαπάνες ώστε να μειωθεί η κοινωνική δυσα-ρέσκεια και η πιθανή εξάπλωση του κομμουνισμού ενώ παράλληλα να αποδεσμευθούν από τις άκαμπτες πολιτικές ιδεολογίες του παρελθό-ντος.

Χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα κι-νηματογραφικά ντοκιμαντέρ, αφίσες, περιοδικά, εκθέσεις φωτογραφίας καθώς και τα μέσα ενημέρωσης των ευρωπαϊκών χωρών. Εκτός αυτού, εφάρμοζαν μεθόδους προπαγάνδας στους λεγόμενους «διαμορφωτές της κοινής γνώμης» (πολιτικούς, εκπρο-σώπους των ΜΜΕ, εκπροσώπους φοιτητικών οργανώσεων και αγροτι-κών κοινοτήτων), οι οποίοι είχαν την δυνατότητα να διαδώσουν το μήνυ-μα και σε άλλα στρώματα της κοινω-νίας. Παράλληλα εγκαινιάστηκε και

ένα πρόγραμμα ανταλλαγών, βάσει του οποίου Αμερικανοί ταξίδευαν στην Ευρώπη προκειμένου να διδά-ξουν τις κατακτήσεις του αμερικάνι-κου πνεύματος, ενώ χιλιάδες ανώτε-ρα στελέχη επιχειρήσεων, αγρότες, συνδικαλιστές, φοιτητές κ.α., μετέ-βησαν στις Η.Π.Α για να δουν το μελλοντικό δικό τους κόσμο. Όμως, όπως υποστηρίζει ο ιστορικός Ρί-τσαρντ Πελς, οι εκπαιδευόμενοι του σχεδίου Μάρσαλ «έμαθαν πως δου-λεύουν τα πράγματα στην Αμερική, όχι όμως και πως οι αμερικάνικες μέ-θοδοι θα μπορέσουν να δουλέψουν στην Ευρώπη».8

Είναι αναμφίβολο κατά πόσο οι Ευρωπαίοι έγιναν περισσότερο αμε-ρικανόφιλοι. Παρά τις καλές προθέ-σεις της Αμερικής, δημοσκοπήσεις έδειξαν πως μεγάλο μέρος της κοι-νής γνώμης των δυτικοευρωπαϊκών κρατών παρέμενε καχύποπτη για τα πραγματικά κίνητρα των Η.Π.Α. Πολλοί θεωρούσαν πως σκοπός τους ήταν η εξασφάλιση νέων αγορών για τα προϊόντα τους και νέες ευκαιρίες για επενδύσεις. Παράλληλα, αντι-δράσεις υπήρξαν και από τα κομμου-νιστικά κόμματα, που θεωρούσαν πως ήταν μια προσπάθεια επιβολής της οικονομικής και πολιτικής αμερι-κάνικης κηδεμονίας στην Ευρώπη.

Παρά ταύτα οι ευρωπαϊκές κυ-βερνήσεις είχαν καταφέρει να μπλο-κάρουν την επιστροφή των Η.Π.Α στον απομονωτισμό υπενθυμίζοντάς της την κομουνιστική απειλή. Μπο-ρεί τώρα οι Αμερικανοί να ήταν ιμπε-ριαλιστές αλλά βρίσκονταν εκεί «οι-κεία βουλήσει» των ευρωπαίων. Οι ευρωπαίοι είχαν και αυτοί τις προτε-ραιότητες και τις στρατηγικές τους και η μεταπολεμική οικονομική τους άνθηση πρέπει να αξιολογείται και κάτω από το φως των εγχώριων επι-λογών τους. Οι παλιές ανησυχίες για τον πληθωρισμό, το ισοζύγιο πληρω-μών και η ισοσκέλιση του προϋπολο-γισμού δεν είχαν εξαφανισθεί. Επιβί-ωναν ιδίως σε χώρες όπως η Ιταλία, οι οποίες έβγαιναν από το πρόσφα-

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ1�

το παρελθόν με μια βαθιά δυσπιστία απέναντι στον κρατισμό.9

ΕπίλογοςΗ ομογενοποίηση των τύπων ζω-

ής πέρα από εθνικά και κοινωνικά σύνορα σηματοδοτούσε για πολύ κό-σμο μια απώλεια ταυτότητας και την εξέλιξη προς ένα τυπικά αμερικάνικο μοντέλο κοινωνίας. Η διαμόρφωση μιας κοινωνίας λιγότερο προσκολ-λημένης στο σεβασμό της παράδο-σης, εξισωτικής και στραμμένης στο μέλλον δεν οφειλόταν αποκλειστικά στην αμερικάνικη επίδραση. Εικόνες της αμερικάνικης ζωής οπωσδήπο-τε βοήθησαν. Αλλά, η μαζική δημο-κρατία, ο φασισμός, ο πόλεμος και η ναζιστική κατοχή, είχαν από κοι-νού σαρώσει μεγάλο μέρος της πα-λιάς τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη προτού καν εμφανιστούν οι Αμερι-κανοί.

Το παλιό έθνος κράτος δεν εξα-φανίστηκε, όπως είχαν φοβηθεί πολ-λοί τον καιρό του φεντεραλιστικού ενθουσιασμού, αντίθετα είχε επιζή-σει και είχε δυναμώσει ακόμα πε-ρισσότερο. Το αμερικάνικο σχέδιο για μια μεταπολεμική παγκόσμια οικονομία βασισμένη στο ελεύθερο εμπόριο και στις ελεύθερες αγορές, αποδείχθηκε ανεφάρμοστο, απλώς και μόνο επειδή οι αξεπέραστες δυ-σκολίες που αντιμετώπιζε η Ευρώ-πη στις πληρωμές, σήμαινε ότι δεν υπήρχε καμιά άμεση προοπτική για φιλελευθεροποίηση του εμπορίου και των διεθνών πληρωμών. Ούτε οι Η.Π.Α ήταν σε θέση να επιβάλλουν στα ευρωπαϊκά κράτη το δικό τους ιδανικό ενός ενιαίου ευρωπαϊκού σχεδίου, που θα οδηγούσε σε μια ενι-αία Ευρώπη στα πρότυπα των Η.Π.Α και ως προς την πολιτική δομή και ως προς την ελεύθερη επιχειρηματι-κή οικονομία.

Η Αμερική δεν αποτέλεσε έτσι και αλλιώς ένα ομοιογενές σύνολο επιρ-ροών. Ήταν ένα αμάγαλμα διαφορε-τικών και συχνά αντιφατικών τάσε-ων, άλλων πραγματικών και άλλων μυθικών. Ήταν ιδέα όσο και πραγ-ματικότητα, ικανή να μετατραπεί σε όχημα των δημιουργικών φαντασιώ-σεων των Ευρωπαίων.

Η «κοινότητα» όπως και τόσα άλ-λα πράγματα στην Ευρώπη μετά το 1945 δημιουργήθηκε και με τη συν-δρομή των Η.Π.Α αλλά στη πορεία στράφηκαν και εναντίον τους.10

Βιβλιογραφία

• Ιστορικά, Ελευθεροτυπία, τεύχος 240, Ιούνιος, 2004

• Ιστορικά, Ελευθεροτυπία, τεύχος 288, Ιούνιος, 2005

• Ιστορικά, Ελευθεροτυπία, τεύχος 107, Νοέμβριος, 2001

• Θ. Χριστοδουλίδης, Από την Ευρωπαϊ-κή Ιδέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Αθή-να, 2004

• S. Berstein – P. Milza, Iστορία της Ευ-ρώπης από το 1919 έως σήμερα, τόμος 3ος, εκδόσεις Αλεξάνδρεια

• M. Mazower, Σκοτεινή Ήπειρος, Ο Ευ-ρωπαϊκός Εικοστός αιώνας, Αθήνα, εκ-δόσεις Αλεξάνδρεια, 2001

• E. Burns, Ευρωπαϊκή Ιστορία ,τ.Β, Εισα-γωγή στην Ιστορία και τον πολιτισμό της Δυτικής Ευρώπης, εκδόσεις Πα-ρατηρητής, Θεσσαλονίκη

• Κ. Λάβδας, Ευρωπαϊκά Ιδεολογικά Ρεύ-ματα κατά το β’ μισό του 20ου αιώνα και τη Μετα-σοβιετική περίοδο, Δη-μιουργία και Εξέλιξη των Ευρωπαι-κών Κοινοτήτων, τόμος Β, ΕΑΠ, Πά-τρα, 2002

• Eric Hobsbawm,Η εποχή των άκρων, Ο Σύντομος 20ος αι. 1914-1991, εκδό-σεις Θεμέλιο, μτφρ. Βας. Καπετανγι-άννης, 1995

Σημειώσεις1. Κ. Λάβδας, Ευρωπαϊκά Ιδεολογικά Ρεύ-ματα κατά το β’ μισό του 20ου αιώνα και τη Μετα-σοβιετική περίοδο, Δημιουργία και Εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, τόμος Β, ΕΑΠ, Πάτρα, 2002, σελ. 23

Απόστολος Διαμαντής, Η Πορεία προς την Ένωση, Ιστορικά, σελ. 7

Θ. Χριστοδουλίδης, Από την Ευρωπαϊκή Ιδέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση,

Αθήνα, 2004, σελ. 20,23,24

2. S. Berstein – P. Milza, Iστορία της Ευ-ρώπης από το 1919 έως σήμερα, τόμος 3ος, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σελ.173

Κ. Λάβδας, ο.π., σελ.30

Ευανθή Χατζηβασιλείου, Το πεδίο έναρ-ξης του Ψυχρού Πολέμου, Ιστορικά, σελ. 7

3. ο.π. σελ. 8

4. S. Berstein-P. Milza, ο.π., σελ. 178, 179

E. Burns, Ευρωπαϊκή Ιστορία ,τ.Β, Εισα-γωγή στην Ιστορία και τον πολιτισμό της Δυτικής Ευρώπης, εκδόσεις Παρατηρη-τής, Θεσσαλονίκη, σελ. 390

Κ. Λάβδας, ο.π., σελ. 30

5. S. Berstein-P. Milza, ο.π., σελ. 179

6. ο.π., σελ. 179,180

Στέλιος Ζαχαρίου, Προς την Ευρωατ-λαντική Συνεργασία, Ιστορικά, σελ. 16,18,19

7. Ιωάννης Δ. Στεφανίδης, «Αμερικα-νοποίηση» της Ευρώπης, Ιστορικά, σελ. 20,21

8. ο.π., σελ. 21,23

9. M. Mazower, Σκοτεινή Ήπειρος, Ο Ευ-ρωπαϊκός Εικοστός αιώνας, Αθήνα, εκδό-σεις Αλεξάνδρεια, 2001, σελ. 284,285

10. ο.π., σελ. 296-299

11. Eric Hobsbawm,Η εποχή των άκρων, Ο Σύντομος 20ος αι. 1914-1991,εκδόσεις Θεμέλιο, μτφρ. Βας. Καπετανγιάννης, 1995, σελ. 307,308

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ 1�

Τί είναι οι Δημοσιονομικές Προοπτικές;Είναι το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο που προσδι-

ορίζει τα όρια των δαπανών της Ευρωπαϊκής ένωσης. Πρέ-πει να τηρείται υποχρεωτικά υπό την έννοια ότι τα ανώτατα όρια των Δημοσιονομικών Προοπτικών πρέπει να γίνονται σεβαστά κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού. Εγκρίνεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή και ορίζει, με βάση τα ανώτατα όρια των ιδίων πόρων που διατίθενται στην ένωση από τα κράτη μέλη, τα ανώτατα ποσά ανά κεφάλαιο δαπάνης που δεν πρέπει να ξεπεράσει ο ετήσιος προϋπολογισμός κατά τη σχετική περίοδο.

Εκφράζει σε αριθμούς τις προτεραιότητες που τίθενται για τις πολιτικές της ένωσης και ταυτόχρονα είναι το εργα-λείο για τη δημοσιονομική πειθαρχία και τον προγραμμα-τισμό καθόσον προσδιορίζει τα όρια χρηματοδότησης του προϋπολογισμού της ένωσης.

Ποιός είναι ο σκοπός των Δημοσιονομικώνπροοπτικών;

Ο κύριος σκοπός είναι η δημοσιονομική πειθαρχία. Ο έλεγχος δηλαδή της αύξησης των δαπανών του προϋπο-λογισμού. Άλλοι στόχοι αφορούν τη μεσοπρόθεσμη προ-βλεψιμότητα των ευρωπαϊκών δαπανών και την καλύτερη συνεργασία μεταξύ των τριών θεσμικών οργάνων κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού.

Η πολιτική και θεσμική ισορροπία όσον αφορά τα οι-κονομικά της ένωσης διασαλεύτηκε προοδευτικά κατά τη δεκαετία του ‘80. Η περίοδος αυτή σημαδεύτηκε από αυ-ξανόμενους συνεχώς περιορισμούς που έκαναν όλο και πιο δύσκολη την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού και άφηναν πόρους ολοένα και λιγότερο σχετικούς με τις ανά-γκες της ένωσης. Οι συνεχείς λοιπόν κρίσεις στον τομέα του προϋπολογισμού ώθησαν τα θεσμικά όργανα να συμ-φωνήσουν σε μια μέθοδο που θα βελτίωνε τη διαδικασία του προϋπολογισμού και ταυτόχρονα θα εξασφάλιζε τη δημο-σιονομική πειθαρχία.

Ο προϋπολογισμός της ΈνωσηςΑπό που έρχονται τα λεφτά;

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει δικούς της πόρους για να χρηματοδοτεί τις δαπάνες της από το 1970. Τους αντλεί από τέσσερις διαφορετικές πηγές χωρίς να απαιτείται κα-μία περαιτέρω απόφαση των εθνικών αρχών. Το 2004, το 73,4% του προϋπολογισμού της ένωσης προήλθε από το ποσοστό που καταβάλλουν τα κράτη μέλη με βάση το ΑΕΠ τους, το 1,3% από γεωργικούς δασμούς, το 10,4% από τε-λωνειακούς δασμούς και το 14,1% από το ποσοστό που ει-σπράττει η ένωση από το σύνολο των εσόδων του ΦΠΑ κάθε κράτους μέλους.

Το σύστημα των ιδίων πόρων θεσπίζεται με απόφαση του Συμβουλίου. Η τελευταία ελήφθη στις 29 Σεπτεμβρίου του 2000. Η απόφαση λαμβάνεται ομόφωνα και επικυρώνε-ται από τα εθνικά κοινοβούλια προτού τεθεί σε ισχύ.

Πού πηγαίνουν τα λεφτά;

Το 44% του προϋπολογισμού του 2004 πήγε στη γε-ωργική βοήθεια βάσει του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμεί-ου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων. Το 34% σε διαρθρω-τικές δράσεις (διαρθρωτικές δαπάνες και δαπάνες για τη συνοχή), το 6,9% των δαπανών πήγε σε εξωτερικές δρά-σεις, το 7% σε εσωτερικές πολιτικές και το 6% σε διοικητι-κές δαπάνες.

Ποιός εγκρίνει τον ετήσιο προϋπολογισμό;

Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συγκρο-τούν την Αρμόδια για τον Προϋπολογισμό Αρχή. Η Επιτρο-πή υποβάλλει την πρόταση και το Συμβούλιο και το Κοι-νοβούλιο προβαίνουν το καθένα σε δύο αναγνώσεις του προϋπολογισμού. Το Συμβούλιο έχει την τελευταία λέξη σε ορισμένες δαπάνες, κυρίως στις γεωργικές, και το Κοι-νοβούλιο έχει την τελευταία λέξη στις υπόλοιπες. Η διαδι-κασία αρχίζει τον Μάιο με την πρόταση της Επιτροπής και τελειώνει κανονικά τον Δεκέμβριο με την έγκριση του προ-ϋπολογισμού από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΕ*

* Οι πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο αυτό προέρχονται από το Γραφείο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλά-δα.

Τί εννοούμε όταν λέμε κράτη που είναι «καθαροί εισφορείς» στον προϋπολογισμό;

Ο όρος δεν είναι ούτε τεχνικός ούτε νομικός. Από την εποχή που ή ένωση απέκτησε ίδιους πόρους δεν υπάρχουν υπό την στενή έννοια «εισφορές» των κρατών μελών. Στην πράξη όμως, το σύνολο των χρημάτων που εισέρχονται στο ταμείο της ένωσης από ένα κράτος μέλος συγκρίνεται με το σύνολο των χρημάτων που το ίδιο λαμβάνει με βάση τα διάφορα κοινοτικά προγράμματα.

Βέβαια, η σύγκριση αυτή δεν είναι παρά μια θεωρητική άσκηση που δεν μπορεί να λάβει υπόψη τα άλλα πλεονε-κτήματα που απορρέουν από τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊ-κή ένωση και εντάσσονται στα πεδία της οικονομικής ολο-κλήρωσης και της γεωπολιτικής σταθερότητας.

Ποιός ξοδεύει τα λεφτά;

Αρμόδια για την εφαρμογή του προϋπολογισμού, σύμ-φωνα με τον Δημοσιονομικό Κανονισμό και κάτω από τον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το άρθρο 274 της Συνθήκης ορίζει ότι «Η Επιτροπή εκτελεί τον προϋπολογι-σμό.....με δική της ευθύνη και εντός των ορίων των πιστώ-σεων που εγκρίθηκαν, σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης».

Ενώ η διαχείριση γίνεται άμεσα από την Επιτροπή, στην πράξη, εντούτοις, η διαχείριση ορισμένων πολιτικών, ιδίως όσον αφορά τις γεωργικές και τις διαρθρωτικές δαπάνες, γίνεται σε μεγάλο βαθμό από τα κράτη μέλη. Στη συνέχεια, η Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη ελέγχει την ορθή εφαρμογή των προγραμμάτων και την καλή χρήση των χρημάτων.

Ποιό είναι το ανώτατο όριο του προϋπολογισμού της Ένωσης;

Το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων, δηλαδή η ανώτατη εισφορά των κρατών μελών στον προϋπολογισμό της ένω-σης, είναι το 1,24% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήμα-τος των κρατών μελών. Καθορίζεται στην Απόφαση περί Ιδίων Πόρων που μπορεί να τροποποιηθεί μόνο ομόφωνα και αφού επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια. Το ανώ-τατο όριο των Δημοσιονομικών Προοπτικών πρέπει να εί-ναι μικρότερο αυτού του απόλυτου ποσοστού προκειμένου να υπάρχει κάποιο περιθώριο για απρόβλεπτες δαπάνες. Ο ετήσιος προϋπολογισμός είναι συνήθως μικρότερος από αυτά τα ανώτατα όρια.

Τί είναι οι πιστώσεις υποχρεώσεων;

Είναι τα ποσά που επιτρέπονται να εγγραφούν για προ-γράμματα ή δράσεις που μπορεί να ισχύσουν μέσα σε ένα δεδομένο έτος. Δημιουργούν μια υποχρέωση της ένωσης έναντι κάποιου δικαιούχου.

Τί είναι οι πιστώσεις πληρωμών;

Οι πιστώσεις πληρωμών είναι «κροτούν»χρήμα που μπορεί να ξοδευτεί μέσα σε ένα δεδομένο έτος.

Οι πιστώσεις υποχρεώσεων διαφέρουν από τις πιστώ-σεις πληρωμών γιατί αφορούν πολυετή προγράμματα και δράσεις η χρηματοδότηση των οποίων αποφασίζεται σε ένα δεδομένο έτος ενώ η εκτέλεση και οι πληρωμές γίνονται σταδιακά και όσο το πρόγραμμα και η δράση προοδεύουν. Κανονικά οι πιστώσεις πληρωμών είναι μικρότερες από τις πιστώσεις υποχρεώσεων καθώς ο προϋπολογισμός της ένω-σης αυξάνεται και ορισμένες δράσεις δεν υλοποιούνται.

Ποιά είναι η κατάσταση σήμερα μετά την απόρριψη της θέσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επί του πολυετούς προ-ϋπολογισμού 2007-2013 (των λεγόμενων Δημοσιονομικών Προοπτικών δηλαδή) από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;

Το Συμβούλιο, η Επιτροπή και το Κοινοβούλιο έχουν προγραμματίσει μία σειρά τριμερών συναντήσεων. ΄Ηδη έχει πραγματοποιηθεί μια συνάντηση μεταξύ του προε-δρεύοντος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αυστριακού κα-γκελάριου κ. Σούσελ, του Προέδρου της Επιτροπής κ. Μπα-ρόζο και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Χοσέπ Μπορέλ Φοντέλες.

Η απόρριψη δεν σημαίνει κατ’ουδένα τρόπο ότι οι δια-πραγματεύσεις διακόπηκαν. Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρέπει να ιδωθεί ως ένα ισχυρό πολιτικό μή-νυμα προς τα κράτη μέλη για τον ρόλο που το Κοινοβούλιο έχει να παίξει στις διαπραγματεύσεις.

Συνεπώς, δεν είναι σωστό να πιστεύεται ότι η θέση του Συμβουλίου αποτελει και την οριστική μορφή του πολυε-τούς προϋπολογισμού (2007-2013) της ένωσης. Στις επι-κείμενες διαπραγματευσεις το Κοινοβούλιο μπορεί να αυ-ξήσει το συνολικό ποσό καθώς και τα ποσά των διαφόρων κεφαλαίων. Υπενθυμίζεται ότι το 1999 προστέθηκαν, μετά από την παρέμβαση του Κοινοβουλίου, 2 εκατ. ακόμη ευρώ στις Δημοσιονομικές Προοπτικές που είχε συμφωνήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Ποιά είναι η διαδικασία;Υπενθυμίζεται πάλι ότι οι Δημοσιονομικές Προοπτικές

στηρίζονται σε μία Διοργανική Συμφωνία που την υπογρά-φυν το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή. Εάν κά-ποιος διαφωνήσει και αρνηθεί να την υπογράψει τότε δεν θα υπάρξει Διοργανική Συμφωνία και κατ’επέκταση ούτε και Δημοσιονομικές Προοπτικές.

Οι Συνθήκες δεν επιβάλλουν τη νομική υποχρέωση για Διοργανική Συμφωνία και στα σχετικά με τη διαδικασία του προϋπολογισμού άρθρα δεν αναφέρεται καμία νομική υπο-χρέωση να υπάρξουν Δημοσιονομικές Προοπτικές.

Από την πλευρά του Κοινοβουλίου, η έγκριση της Δι-οργανικής Συμφωνίας θα γίνει τυπικά από την ολομέλεια, όταν οι πολιτικές ομάδες συμφωνήσουν πάνω σε ένα σχέ-διο Διοργανικής Συμφωνίας.

Ποιό είναι το χρονοδιάγραμμα;

έχουν προγραμματιστεί τρεις συνεδριάσεις. Θα γίνουν την 4η, την 8η και τη 12η εβδομάδα του έτους. Μολονότι δεν έχει τεθεί προθεσμία για την περάτωση των διαπραγ-ματεύσεων, η όποια καθυστέρηση θα επηρεάσει πιθανώς την προετοιμασία του προϋπολογισμού για το 2007 (που είναι ο πρώτος που περιλαμβάνεται στις Δημοσιονομικές Προοπτικές 2007-2013) καθώς και την ολοκλήρωση των προγραμμάτων που βασίζονται στις Δημοσιονομικές Προ-οπτικές. Όλες οι πλευρές βέβαια αισιοδοξούν ότι μέχρι την προσεχή άνοιξη θα έχει επιτευχθεί συμφωνία.

Άλλες σημαντικές ημερομηνίες: η Επιτροπή αναμένε-ται να υποβάλει το σχέδιο Διοργανικής Συμφωνίας την 1η Φεβρουαρίου. Το Συμβούλιο θα συζητήσει το πλαίσιο της εντολής της αυστριακής προεδρίας σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων (των πρέσβεων δηλαδή που εκπροσωπούν τα κράτη μέλη στην ένωση, το λεγόμενο CoREPER) την 25η Ιανουαρίου.

Ποιοί θα πάρουν μέρος στις διαπραγματεύσεις;

Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Χοσέπ Μπορέλ θα εκπροσωπήσει το Κοινοβούλιο όταν οι δια-πραγματεύσεις θα λαμβάνουν χώρα σε ανώτατο επίπεδο.

Στην αντιπροσωπεία του Κοινοβουλίου θα συμμετέχουν ο πολωνός χριστιανοδημοκράτης Πρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμών κ. Λεβαντόφσκι και ο εισηγητής επί των Δημοσιονομικών Προοπτικών γερμανός χριστιανοδημο-κράτης κ. Μπέγκε.

Τί θα συμβεί σε περίπτωση αποτυχίας;Μολονότι είναι πολύ νωρίς για να γίνουν προβλέψεις,

εάν έως το τέλος του 2006 δεν υπάρξει συμφωνία επί των Δημοσιονομικών Προοπτικών, δύο ενδεχόμενα υφίστα-νται:

- να παραταθούν οι ισχύουσες Δημοσιονομικές Προο-πτικές. Πράγματι, το άρθρο 26 της Διοργανικής Συμφωνί-ας προβλέπει την παράτασή τους σε περίπτωση που οι δύο κλάδοι της Αρμόδιας Αρχής για τον Προϋπολογισμό (το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο) δεν συμφωνήσουν για τις νέες προοπτικές. Στην περίπτωση αυτή η αύξηση των ανώ-τατων ορίων υπολογίζεται ότι θα οδηγήσει σε έναν ανώτατο προϋπολογισμό της τάξης του 1,07% του Ευρωπαϊκού Ακα-θάριστου Εισοδήματος κατά το 2007 που θα μειώνεται κάθε χρόνο μέχρι να φθάσει κάτω από το 1% έως το 2013.

Επιπλέον, η παράταση της ισχύος των σημερινών Δη-μοσιονομικών Προοπτικών θα κατασήσει δύσκολη τη χρή-ση των πιστώσεων σε ορισμένα κεφάλαια (όπως αυτό που αφορά την προενταξιακή βοήθεια) και τότε θα χρειαστεί μία συμφωνία μεταξύ των δύο κλάδων της Αρμόδιας Αρ-χής για τον Προϋπολογισμό προκειμένου να τροποποιηθεί η δομή τους.

- Να ξαναγυρίσει η ένωση στην ετήσια διαδικασία: η Διοργανική Συμφωνία μπορεί να καταγγελθεί από ένα θε-σμικό όργανο. Τότε η ένωση θα επανέλθει στην ετήσια δια-δικασία του προϋπολογισμού, όπως αυτή ορίζεται στη Συν-θήκη (άρθρο 272). Η διαδικασία αυτή εγγυάται την έγκριση ενός προϋπολογισμού στον οποίο το Συμβούλιο θα έχει την τελευταία λέξη στις υποχρεωτικές δαπάνες (γεωργία) και το Κοινοβούλιο στις μη υποχρεωτικές. Η διαδικασία του άρθρου 272 δίνει στο Κοινοβούλιο το δικαίωμα να αυξά-νει κάθε χρόνο τις μη υποχρεωτικές δαπάνες έως το ήμισυ του λεγόμενου ανώτατου ποσοστού αύξησής τους χωρίς τη συμφωνία του Συμβουλίου. Ταυτόχρονα το άρθρο 272 προ-βλέπει τη δυνατότητα για την Αρμόδια επί του Προϋπολο-γισμού Αρχή να συμφωνήσει ένα νέο υψηλότερο μέγιστο ποσοστό αύξησης των μη υποχρεωτικών δαπανών.

Τέλος, ακόμη και με έναν ετήσιο προϋπολογισμό, θα εί-ναι δυνατός ένας πολυετής προϋπολογισμός είτε με μία ει-δική συμφωνία μεταξύ Συμβουλίου και Κοινοβουλίου σχε-τικά με τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων είτε με την ετήσια επιβεβαίωση των ποσών, υπό την προϋπόθεση φυ-σικά της έγκρισης των νομοθετικών προγραμμάτων.

Με βάση το σενάριο αυτό, το μέσο επίπεδο των υποχρε-ώσεων για την περίοδο 2007-2013 θα φθάσει το 1,08% του ευρωπαϊκού ακαθάριστου εισοδήματος.

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ20

Ο ξένος όρος dumping χρησιμοποιείται στο εμπόριο και αναφέ-ρεται σε μία μορφή αθέμιτου ανταγωνι-

σμού. Πιο συγκεκριμένα περιγράφει την πρακτική που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν ορισμένες χώρες (και κάποιες ίσως ακόμα και σήμερα) να επιδοτούν την παραγωγή τους σε ορι-σμένα προϊόντα προκειμένου αυτά να φτάνουν στις αγορές των ξένων χω-ρών σε τιμές κάτω του κόστους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να βλάπτονται υγιείς επιχειρήσεις των χωρών αυτών καθώς δεν μπορούσαν να αντεπεξέλ-θουν στον ανταγωνισμό ο οποίος πλέ-ον δεν ήταν υγιής, και να οδηγούνται στο κλείσιμο. Οι χώρες της ΕΟΚ στο παρελθόν έλαβαν μέτρα με πρακτικές «αντιdumping» δηλαδή με επιβολή δασμών στα προϊόντα αυτά, ώστε οι τιμές τους να επανέλθουν σε αρκετά υψηλά επίπεδα ώστε να μπορούν να τα ανταγωνιστούν. Τα αποτελέσματα των εμπορικών αυτών πολέμων είναι λίγο ως πολύ γνωστά. Τα κρατικά τα-μεία άδειαζαν, ο υγιής ανταγωνισμός εξοστρακιζόταν και υγιείς επιχειρή-σεις έκλειναν. Το πρόβλημα αντιμε-τωπίστηκε με την ισχυροποίηση του ΠΟΕ σαν όργανο επίλυσης των οι-κονομικών – εμπορικών διαφορών των χωρών. Παρά ταύτα όμως ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούνται τέτοιες πρακτικές - ενδεικτικές είναι οι κατη-γορίες που αντάλλαξαν πρόσφατα η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η ΕΕ για τις επιδοτήσεις με μεγάλα χρηματικά πα-κέτα στις εταιρείες Boeing και Airbus αντίστοιχα.

Το κοινωνικό dumping, αναφέρεται στην εκμετάλλευση του χαμηλότερου κόστους εργασίας από μια χώρα (λό-γω μειωμένων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης), με σκοπό την προσέλκυ-ση σε αυτήν επιχειρηματικών δραστη-ριοτήτων εις βάρος άλλων χωρών. Οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης χρη-σιμοποιούν έναν συνδυασμό χαμηλού ενιαίου συντελεστή φορολόγησης και χαμηλού κόστους εργασίας προκειμέ-νου να προσελκύσουν επενδύσεις από τις πλούσιες χώρες της δυτικής Ευρώ-πης – κυρίως από την Γερμανία - και στην συνέχεια να ελαχιστοποιήσουν την ανεργία και να πετύχουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

«Δεν πρέπει να ανεχτού-με το κοινωνικό dump-ing ή την περιφρόνηση των περιβαλλοντικών στάνταρτ στο όνομα της απελευθέρωσης των υπηρεσιών. Οι Ευρωπαί-οι είναι έτοιμοι για αλ-λαγή και μεταρρύθμιση αλλά χρειάζεται και σο-σιαλιστική αλλαγή»

Γκ. Σρέντερστον σταθμό Deutsche Welle, 10.28.05

λίγο μετά τις τελευταίες Γερμανικές εκλογές...

Στις εκλογές του 1998, ο Γκέρχαρτ Σρέντερ εξελέγη πανηγυρικά υπο-σχόμενος να αυξήσει την απασχόλη-ση στην χώρα του – υπόσχεση η οποία βρήκε πρόσφορο έδαφος στα 3,5 εκ.

περίπου άνεργων Γερμανών και στις οικογένειες τους. Στις εκλογές του 2005 οι άνεργοι Γερμανοί ανήρχοντο σε 6 εκατομμύρια περίπου . Ανάλογο ήταν και το αποτέλεσμα των εκλογών του Σεπτεμβρίου. Γιατί ο πρώην κα-γκελάριος της Γερμανίας δεν μπόρεσε να κρατήσει την υπόσχεση του ύστερα από επτά συναπτά έτη διακυβέρνησης ; Είναι γεγονός ότι την τελευταία δε-καετία πολλές Γερμανικές επιχειρήσεις έχουν εγκαταλείψει τα πάτρια εδάφη και έχουν δημιουργήσει θέσεις εργασί-ας για χιλιάδες ανατολικοευρωπαίους εργαζόμενους τις οποίες φυσικά στέ-ρησαν από τους ομοεθνείς τους.

Tο εργατικό κόστος στα νέα κρά-τη-μέλη της Ε.Ε. είναι κατά μέσον όρο χαμηλότερο από το 1/4 του αντίστοι-χου κόστους των παλαιότερων μελών, σύμφωνα με μελέτη που διενήργησε η Mercer Human Resources Consulting. Tο υψηλότερο κόστος απασχόλησης, σύμφωνα με την έρευνα, έχουν το Βέλ-γιο, η Σουηδία και η Γερμανία, όπου η συνολική οικονομική επιβάρυνση της απασχόλησης ανά εργαζόμενο υπερ-βαίνει τα 50.000 ευρώ (ή 58.000 δο-λάρια) σε ετήσια βάση. Tο αντίστοι-χο ποσόν στη Λετονία ανέρχεται σε 4.752 ευρώ, στη Λιθουανία σε 5.649 ευρώ, στην Πολωνία σε 8.257 ευρώ και στη Δημοκρατία της Τσεχίας είναι 9.540 ευρώ.

Σύμφωνα με τους Σοσιαλιστές ευ-θύνεται το κοινωνικό dumping που θέ-τουν σε εφαρμογή οι ορισμένες χώρες εις βάρος πάντα των συμφερόντων των εργαζομένων. Οι κυβερνήσεις της Γερ-μανίας (προτού χαθούν οι εκλογές από

ΠΕΡΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ DUMPING, ΧΑΜΗΛΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ& Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ– ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΩΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Γράφει ο Νίκος Κομσέλης

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ 21

τους Σοσιαλιστές) και της Γαλλίας που αποτελούν και τον πυρήνα της Ε.Ε. , απαιτούσαν με σθένος την καθιέρω-ση ενιαίας πολιτικής τόσο στην φορο-λογία όσο και στην κοινωνική ασφά-λιση. Όλες αυτές οι προτάσεις έγιναν με σκοπό να πιεστούν αυτές τις χώρες να ανεβάσουν τους συντελεστές φορο-λόγησης ώστε να έρθουν στα ίδια επί-πεδα με αυτούς των χωρών της δύσης και επιπλέον να αυξήσουν τις εισφορές και τα υποχρεωτικού χαρακτήρα επι-δόματα. Οι φορολογικοί συντελεστές για τις επιχειρήσεις κυμαίνονται μετα-ξύ 35-40% στον «πυρήνα» της Ευρώ-πης ενώ στην Ιρλανδία βρίσκονται στο 10%, στην Σλοβακία στο 19%, στη Ρου-μανία στο 16% και πάει λέγοντας…

Τρία πολύ σημαντικά ζητήματα ανακύπτουναπό το άνωθεν πρόβλημα

1ον Εάν θα μπορούσαν οι ανε-πτυγμένες Ευρωπαϊκές χώρες να μειώσουν το κό-

στος εργασίας αντί να απαιτήσουν από τις χώρες της ευρωπαϊκής ανατολής να το αυξήσουν, ώστε να εμποδίσουν την διαρροή επενδύσεων και επιπλέον να μειώσουν τους φορολογικούς συντε-λεστές.

Πιστεύω ότι το ζήτημα αυτό εί-ναι και το πλέον σημαντικό γιατί εξε-τάζοντας το κανείς μπορεί να δει και την πραγματική ρίζα του προβλήμα-τος η οποία βρίσκεται στο δημογρα-φικό πρόβλημα της Ευρώπης και κατ’ επέκταση στο κοινωνικό κράτος πρό-νοιας.

Το «κράτος πρόνοιας» έκανε δειλά την εμφάνιση του στη δεκαετία του ’30, (βασισμένο στο συνταξιοδοτικό σύ-στημα που εφαρμόστηκε στη Γερμανία του Βίσμαρκ το 1889), για να επεκταθεί και παγιωθεί μετά το τέλος του Β΄ πα-γκοσμίου πολέμου, στις δεκαετίες του ’60-’70. Εργοδότες και εργαζόμενοι, κλήθηκαν να συνεισφέρουν σε ισότιμη βάση, με σκοπό την παροχή συντάξε-ων στους εργαζόμενους. Στις δεκαετί-

ες που ακολούθησαν, η υπογεννητι-κότητα και η γήρανση του πληθυσμού επέφεραν δραματικές αλλαγές στην ηλικιακή σύνθεση του πληθυσμού της Ευρώπης με αποτέλεσμα το υπάρχον σύστημα να καθίσταται παρωχημένο και κυρίως άδικο. Άδικο γιατί ολοένα και μικρότερος αριθμός εργαζομένων καλείται να συντηρεί έναν ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό συνταξιούχων. Αυ-τό οδηγεί μοιραία σε αύξηση των ορί-ων ηλικίας συνταξιοδότησης, αύξη-ση των υποχρεωτικών εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία και μείωση της ανταγωνιστικότητας. Η συντήρηση του πολυδάπανου αυτού συστήματος απαιτεί επιπλέον υψηλούς φορολογι-κούς συντελεστές που οδηγούν σε αύ-ξηση του κόστους ζωής και επίσης σε μείωση της ανταγωνιστικότητας. Η μείωση της ανταγωνιστικότητας οδη-γεί σε κλείσιμο ή μετανάστευση πολ-λών επιχειρήσεων με αποτέλεσμα την αύξηση των δεικτών ανεργίας άρα και μείωση των εργαζομένων που συντη-ρούν τους συνταξιούχους. Φαύλος κύ-κλος…

Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο πρόβλημα το οποίο οδηγεί χιλιάδες νέους στα ταμεία ανεργίας επιβαρύ-νοντας ακόμη περισσότερο το κόστος του κοινωνικού κράτους και εντείνο-ντας το αδιέξοδο. Όσο το συγκεκρι-μένο πρόβλημα υφίσταται, η διαρροή επενδύσεων προς διάφορες χώρες του κόσμου θα εξακολουθεί.

2ον Εάν και κατά πόσο είναι ηθικά σωστό να εξανα-γκαστούν οι χώρες της

πρώην ανατολικής Ευρώπης να προ-βούν σε μέτρα τα οποία θα τους στε-ρούσαν τις αναγκαίες γι’ αυτές επεν-δύσεις, οι οποίες θα τους επιτρέψουν να πλησιάσουν μελλοντικά σε ανά-πτυξη και ευημερία τις πιο πλούσιες χώρες της δύσης. Μια τέτοια πολιτική θα δημιουργούσε αναπόφευκτα φυγό-κεντρες τάσεις, θα ενίσχυε τον ευρω-σκεπτικισμό, θα καθυστερούσε σημα-ντικά τις διαδικασίες ενοποίησης και επιπλέον θα εμπόδιζε την πραγματική σύγκλιση των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών με τις πιο ανεπτυγμένες.

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ22

3ον Εάν τα μέτρα που προτεί-νονται – εφ’ όσον εφαρμο-στούν – θα φέρουν τελικά

το επιθυμητό αποτέλεσμα την στιγμή που ζούμε σε ένα παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό περιβάλλον όπου η Κί-να αναπτύσσεται με ρυθμό 10% ετησί-ως. Ως γνωστόν η χώρα εκείνη λόγω του χαμηλότατου εργατικού κόστους αλλά κυρίως λόγω του πληθυσμιακού μεγέθους της μπορεί άνετα να απορ-ροφήσει τις επενδύσεις οι οποίες δεν θα κατευθυνθούν προς την ανατολι-κή Ευρώπη με αποτέλεσμα αυτές να χαθούν οριστικά δημιουργώντας πρό-βλημα πολύ μεγαλύτερο από αυτό που προσπάθησαν να λύσουν.

4ον Εάν τα προτεινόμενα μέ-τρα όντως εξυπηρετούν τα συμφέροντα των εργα-

ζομένων. Όπου τα μέτρα αυτά εφαρμό-ζονται στην πράξη, οδηγούν σε χαμηλή ανταγωνιστικότητα και υψηλό δείκτη ανεργίας. έτσι, αντί να θεραπεύεται η ανεργία, ουσιαστικά επιδοτείται με χρήματα των ευρωπαίων φορολογου-μένων. Επιπλέον μια τέτοια πολιτι-κή δίνει αντικίνητρα στους νέους να ενταχθούν στην παραγωγική διαδικα-σία. Ενδεικτικά θα αναφέρω μαρτυρίες αμερικανών δημοσιογράφων που πε-ριέγραφαν διαδηλωτές ντυμένους με ακριβά δερμάτινα μπουφάν Αρμάνι τα οποία αγόρασαν προφανώς με τα πα-χυλά επιδόματα ανεργίας που τους δί-νει το Γαλλικό κράτος κατά την διάρ-κεια των ταραχών στο Παρίσι.

Όσο το κόστος Εργασίας στην Ευ-ρώπη παραμένει υψηλό, τόσο η Ευ-ρώπη θα βυθίζεται στην ύφεση. Σε συνέχεια της προηγούμενης έρευνας αναφέρεται ότι το ετήσιο κόστος ερ-γασίας στη Γαλλία υπολογίζεται σε 45.879 ευρώ και στο Ηνωμένο Βασί-

λειο σε 46.541 ευρώ, κυμαινόμενο σε επίπεδα αντίστοιχα με αυτά της Ιαπω-νίας (45.839 ευρώ), αλλά είναι σχεδόν 40% υψηλότερο από το αντίστοιχο των HΠA (33.195 ευρώ). Tο κόστος εργα-σίας στην kίνα και την Ινδία, που είναι 13.884 ευρώ και 2.024 ευρώ αντιστοί-χως, είναι ακόμη πιο ανταγωνιστικό, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας. Σε αυτήν συγκρίνεται ο μέσος όρος των απολαβών για τους άνδρες εργα-ζόμενους πλήρους απασχόλησης με-τά και τον υπολογισμό των ασφαλιστι-κών εισφορών και των υποχρεωτικών ή εθελοντικών επιδομάτων. Tο κόστος απασχόλησης στο σύνολο της EE ήταν σχεδόν 15% φθηνότερο από αυτό των HΠA, αλλά εξαιρώντας τις ανατολικές χώρες, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης εμφανίζονται κατά 23% πιο ακριβές από τις HΠA και από τις ακριβότερες σε παγκόσμια κλίμακα.

Τα παραπάνω στοιχεία καταδει-κνύουν το γεγονός ότι υπάρχει και άλ-λος κόσμος εκτός Ευρώπης, έτοιμος να απορροφήσει κεφάλαια, επενδύσεις, και θέσεις εργασίας. ένας κόσμος ο οποίος επιπλέον είναι αχανής και ανε-ξάρτητος από οποιαδήποτε οδηγία ή κατεύθυνση των Βρυξελλών. ένας κό-σμος τον οποίο τα Ευρωπαϊκά σοσιαλι-στικά κόμματα αρνούνται να δουν και επιμένουν από τη μία στη συντήρηση του υπάρχοντος χρεοκοπημένου από καιρό κράτους κοινωνικής πρόνοιας, και από την άλλη στην εφαρμογή των ιδεολογικών πρακτικών τους σε χώρες που αναστέναξαν επί δεκαετίες κάτω από τον υπαρκτό σοσιαλισμό.

Ορισμένες χώρες της Ευρώπης όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία έχουν πετύχει πολλά ακολουθώντας παρόμοια μέτρα ιδιωτικοποιήσεων, χα-μηλών συντελεστών φορολόγησης και φιλελευθεροποίησης των συνταξιοδο-

τικών τους προγραμμάτων. Στην Σου-ηδία – χώρα πρότυπο του κοινωνικού κράτους – είχαν δύο επιλογές. Να αυ-ξήσουν τους φόρους και να μειώσουν τις κοινωνικές παροχές μεταθέτοντας την λύση του προβλήματος στο μέλ-λον ή να ιδιωτικοποιήσουν το συντα-ξιοδοτικό τους πρόγραμμα, και διάλε-ξαν την ιδιωτικοποίηση.

Στην Αμερική η κυβέρνηση Μπούς μειώνοντας τους βασικούς φορολογι-κούς συντελεστές - ή «χαρίζοντας χρή-ματα στους πλούσιους» όπως ισχυ-ρίστηκαν ορισμένοι δημοκρατικοί - πέτυχε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με αποτέλεσμα να μειώνεται σταθερά η ανεργία έχοντας φτάσει σήμερα στο 5% περίπου όταν στην Γερμανία κυ-μαίνεται στο 11,5% και στη Γαλλία στο 9,7%. Εκ παραλλήλου οι ρεπουμπλικά-νοι προχωρούν σε μια άνευ προηγουμέ-νου ιδιωτικοποίηση – εξατομίκευση του μεγαλύτερου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στον κόσμο με δαπάνες που ξεπερνούν τα 350 δις δολάρια ετησίως.

Τέτοιες πολιτικές βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με την σοσιαλιστική ιδεολογία του ισχυρού παρεμβατικού κράτους το οποίο θέλει να αναμιγνύε-ται στην οικονομία προσπαθώντας να ρυθμίσει παραμέτρους οι οποίες ούτως ή αλλιώς έχουν την τάση να αυτορυθ-μίζονται μέσο της ελεύθερης αγοράς.

Πίσω από το κοινωνικό και φορο-λογικό «dumping» δεν κρύβεται κα-μία συνωμοσία μεταξύ των επιχειρή-σεων και ορισμένων κυβερνήσεων της ανατολικής Ευρώπης. Κρύβεται μία νέα πραγματικότητα την οποία απλά κάποιοι δεν θέλουν να δουν. Ορισμέ-νες χώρες άρχισαν να προσαρμόζονται και ήδη βλέπουν θετικά αποτελέσμα-τα. Κάποιες άλλες επιμένουν να πειρα-ματίζονται πάνω σε οικονομικά μοντέ-λα με ημερομηνία λήξης.

Πίσω από το κοινωνικό και φορολογικό «dumping» δεν κρύβεται καμία συνωμοσία με-ταξύ των επιχειρήσεων και ορισμένων κυβερνήσεων της ανατολικής Ευρώπης. Κρύβεται μία νέα πραγματικότητα την οποία απλά κάποιοι δεν θέλουν να δουν. Ορισμένες χώρες άρχισαν να προσαρμόζονται και ήδη βλέπουν θετικά αποτελέσματα. Κάποιες άλλες επι-μένουν να πειραματίζονται πάνω σε οικονομικά μοντέλα με ημερομηνία λήξης.

Επί δεκαετίες, όλοι υπέθε-ταν πως οι ευρωπαϊκές οι-κονομίες έπρεπε τώρα να ολοκληρωθούν σε πανευ-ρωπαϊκό επίπεδο, όπως το

είχαν ήδη κάνει εντός των συνόρων τους.

Οι εθνικές ροές κεφαλαίων θα αντικαθίσταντο από πανευρωπαϊκές· οι εθνικές επιχειρήσεις από ευρωπαϊ-κές· οι εθνικές «φίρμες» θα παρέδιδαν τη θέση τους σε ευρωπαϊκές φίρμες.

Σήμερα όμως -όπως βλέπουμε κά-θε μέρα- δεν βρισκόμαστε πια αντιμέ-τωποι με ευρωπαϊκές ροές κεφαλαίων, αλλά με παγκόσμιες.

Μιλάμε για πλανητικές επιχειρή-σεις, όχι πια για ευρωπαϊκές.

Οι φιλόδοξοι επιχειρηματίες επιδι-ώκουν πλανητικά, όχι μόνο πανευρω-παϊκά, αναγνωρίσιμες φίρμες.

Οι νέες τεχνολογίες που πετυχαί-νουν, επεκτείνονται γρήγορα, σε πλα-νητικό επίπεδο.

Σήμερα λοιπόν η οικονομική αλλα-γή προκαλείται από πλανητικούς, όχι πια μόνο από ευρωπαϊκούς παραγω-γούς αγαθών και υπηρεσιών, τόσο στο

επίπεδο του κεφαλαίου, όσο -που εί-ναι και το σημαντικότερο- της απα-σχόλησης.

Μεταβαίνουμε από την εποχή μί-ας πανευρωπαϊκής εμπορικής συσπεί-ρωσης σε εκείνη της πλανητικής Ευ-ρώπης.

Ισόρροπη ανάπτυξη

Το πρόβλημα δεν είναι πια η ολο-κλήρωση της Ευρώπης, καθώς εκείνη περνά από τα 15 στα 25 (και σύντομα στα 27) κράτη-μέλη, αλλά το πώς θα μπορέσει η Ευρώπη να ανταγωνιστεί τον υπόλοιπο κόσμο.

Σε έναν κόσμο όπου οι νέες τεχνολογίες (από το ίντερνετ και το ηλε-κτρονικό ταχυδρομείο έως τη νανοτεχνολογία και τα βιοϊατρικά επι-τεύγματα) επεκτείνο-νται ταχύτατα σε όλες τις ηπείρους, το ζήτημα είναι πώς θα μπορέσει η Ευρώπη -και οι πλανητι-κές της επιχειρήσεις- να εκμεταλλευτούν την τε-χνολογική της υπεροχή.

Αλλαγή στις προτεραιότητες

Στην παλιά Ευρώπη-εμπορική συ-σπείρωση, ήταν κατανοητό να δίνεται έμφαση στην εσωτερική ολοκλήρωση, την ελεύθερη από συνοριακούς περι-ορισμούς μετακίνηση κεφαλαίου, απα-σχόλησης, αγαθών και υπηρεσιών, σε όλη της Ευρώπη.

Η προτεραιότητα ήταν φυσιολογι-κά εσωστρεφής, όχι εξωστρεφής.

Η υπόθεση ήταν πως η κοινή αγο-ρά θα μετατρεπόταν σε ενιαία αγορά, πράγμα που φυσιολογικά θα αναδεί-κνυε ένα κοινό νόμισμα, ίσως φορολο-γική εναρμόνιση και κοινή φορολογική πολιτική, πριν φτάσουμε στο υπερεθνι-κό κράτος.

Η ανάδυση όμως της Κίνας, της Ιν-δίας και άλλων αναδυομένων οικονο-μιών, χάρη στην πλανητική διακίνη-ση κεφαλαίων και αγαθών, η αλλαγή δηλαδή προς την κατεύθυνση της πα-γκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας, υπονομεύει το όραμα των πατέρων της Ευρώπης, με τρόπο που κανείς τους δεν θα μπορούσε ποτέ να προβλέψει.

Αν και ορισμένα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής ένωσης (ΕΕ) τα πάνε μάλλον καλά, η Ευρώπη σαν σύνολο χάνει έδαφος εις βάρος των ανταγωνι-στών της, σε πέντε κρίσιμους τομείς: την ανάπτυξη, την λειτουργία της αγο-ράς εργασίας, τις δεξιότητες των εργα-ζομένων, την καινοτομία και την επιχει-ρηματικότητα.

Can Europe go global?© The Globalist, 07.12.2005

Πλανητική Ευρώπη; / του Γκόρντον Μπράουν

Ο Gordon Brown είναι υπουργός οικο-νομικών της Βρετανίας. Το παρόν κεί-μενο είναι μία προσαρμογή της έκθε-σης «πλανητική Ευρώπη-Ευρώπη της πλήρους απασχόλησης»

Προηγούμενα παραδείγματα

Όπως όμως η Ευρώπη κατόρθω-σε στο παρελθόν να αντιμετωπίσει τις μεταπολεμικές προκλήσεις και να οι-κοδομήσει τη μεταπολεμική της ευη-μερία, ξεπερνώντας τα ερείπια και τις καταστροφές, έτσι πιστεύουμε πως μπορεί σήμερα να αναπτύξει τις απα-ραίτητες πολιτικές πρωτοβουλίες, που θα φέρουν ανάπτυξη στη νέα, πλανη-τική εποχή.

Ενώ η ανταγωνιστικότητα της Ευ-ρώπης πιέζεται από έναν παγκόσμιο -σε πολύ μεγάλο βαθμό ασιατικό- νέο, έντονο και διαρκή ανταγωνισμό, το μό-νο που μπορεί να κάνει για να αξιο-ποιήσει τις ευκαιρίες που προσφέρει η παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι να αντιμετωπίσει επιτυχώς την πίεση που δέχεται από την Ασία, τις ΗΠΑ και άλλους.

Προωθώντας την οικονομική ευημερία

Η Ευρώπη απορρίπτει το επιχεί-ρημα πως η τεχνολογική αλλαγή και η παγκοσμιοποίηση οδηγούν αφ’ εαυτές στην κοινωνική υποβάθμιση.

Θεωρεί πω μπορεί να γίνει επιτυ-χής ή ανεπιτυχής -και κοινωνικά δί-καιη ή άδικη- διαχείριση της παγκο-σμιοποίησης.

Η Ευρώπη πιστεύει πως θα μπορέ-σει να προωθήσει την οικονομική της ευημερία και να διατηρήσει τις ιστορι-κές της κοινωνικές αξίες, χάρη σε πο-λιτικές που θα συνδέουν την ευελιξία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Είναι ολοφάνερο πως η φύση των αναπτυσσόμενων οικονομιών αλλά-ζει.

Η ανταγωνιστικότητά τους δεν προέρχεται μόνο από τη μαζική παρα-γωγή, τη βασισμένη σε κακοπληρωμέ-

νες και ανειδίκευτες θέσεις εργασί-ας, αλλά επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της οικονομίας.

Καθώς τα κινέζικα και ινδικά πανεπιστήμια παράγουν τέσσερα εκατομμύρια πτυχιούχους το χρόνο, η Ασία πλέον γίνεται ανταγωνιστι-κή σε προστιθέμενη αξία που αφο-ρά τεχνολογίες αιχμής και υψηλό επίπεδο κατάρτισης.

Μέσα στα τελευταία είκοσι χρό-νια, οι κινεζικές εξαγωγές διαφο-ροποιήθηκαν: δεν αφορούν μόνο φτηνά αγαθά, όπως παιχνίδια και ρούχα, αλλά και ηλεκτρονικά.

Σήμερα, πάνω από το 50% των εισαγωγών της ΕΕ σε υπολογιστές, προέρχονται πλέον από την Κίνα.

Η Κίνα λοιπόν και η Ασία δεν κινούνται στον πάτο, αλλά προς την κορυφή, όπου είναι αναγκαίο να αναβαθμίζεις διαρκώς το επίπε-δο κατάρτισης και να βελτιώνεις την ποιότητα.

Όχι επανάπαυση στις δάφνες μας

Καμία χώρα και καμία ήπειρος, όσο επιτυχημένες κι αν είναι σήμε-ρα, δεν μπορούν, εν μέσω τόσο δρα-ματικών αλλαγών, να θεωρούν δε-

δομένη μακροπρόθεσμα την ευημερία τους.

Η ιστορία διδάσκει πως χώρες γε-μάτες αυτοπεποίθηση μπορεί κάποτε να γνωρίσουν την απότομη παρακμή -κίνδυνος που σήμερα αυξάνει, αν συ-νυπολογίσουμε την ταχύτητα των αλ-λαγών.

Προσαρμόζεται άραγε η Ευρώπη υπερβολικά αργά;

Ευρωπαϊκή στασιμότητα

Δείτε, επί παραδείγματι, την ανά-πτυξη.

Μπορεί να μην προκαλεί κατάπλη-ξη πως πέρσι η Ευρώπη αναπτύχθη-κε με το μισό ρυθμό από εκείνον των ΗΠΑ και με το ένα τέταρτο εκείνου της Κίνας ή της Ινδίας.

Αλλά αυτή η διαφορά επιμένει επί μία δεκαετία.

Αν και ορισμένα κρά-τη-μέλη της ΕΕ πέτυχαν υψηλούς ρυθμούς ανά-πτυξης, η άνοδος του κατά κεφαλήν εισοδήμα-τος στην ζώνη του ευρώ ήταν, τα τελευταία δέκα χρόνια, κατώτερη από εκείνη των ΗΠΑ κατά 0.5% κάθε χρόνο, κατά μέσο όρο.

Το αποτέλεσμα είναι να υστερεί πλέον το βιοτικό επίπεδο της Ευρώ-πης κατά 30%, σε σχέση με εκείνο των ΗΠΑ.

Υπολογίζεται πως τα δύο τρίτα αυ-τής της διαφοράς οφείλονται στις κα-κές επιδόσεις της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας.

Σήμερα η ΕΕ έχει 20 εκατομμύρια ανέργους, οι μισοί εκ των οποίων είναι μακροχρόνια άνεργοι.

Πέρα από την ανεργία, υπάρχουν άλλα 93 εκατομμύρια άεργοι σε παρα-γωγικές ηλικίες.

Στην Ευρώπη το 2003 απασχολού-νταν το 40% των μεσηλίκων εργαζόμε-νων (ηλικίας 55-64 ετών), έναντι 60% στις ΗΠΑ και 62% στην Ιαπωνία.

Αντιμετωπίζοντας την παγκοσμι-οποίηση

Υπάρχουν μερικοί που ισχυρίζο-νται πως ο μόνος τρόπος να διατηρή-σει η Ευρώπη το μοναδικό παγκοσμί-ως μείγμα οικονομικής ευημερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης που έχει πετύ-χει, είναι να αποτραβηχτεί από την πα-γκοσμιοποίηση, να κλειστεί σε ένα νέο προστατευτισμό και να χρησιμοποιή-σει την ΕΕ ως μέσο για να εμποδίσει το παγκόσμιο εμπόριο και την ελευθερία των επενδύσεων.

Άλλοι πάλι επιζητούν την επιτά-χυνση των αλλαγών, με κάθε κόστος.

Λένε πως τίποτα δεν μπορεί να γί-νει για να ελεγχθεί η παγκοσμιοποίηση και οι τεχνολογικές αλλαγές.

Λένε πως στο σημερινό κόσμο δεν μπορείς να έχεις ταυτόχρονα ευημερία και κοινωνική δικαιοσύνη και πως τα

άτομα θα πρέπει να προσπαθήσουν μόνα τους να προσαρμοστούν στις επιταχυνόμενες αλλαγές.

Αναζητώντας τη μέση οδό

Η Ευρώπη απορρίπτει και τις δύο παραπάνω οπτικές.

Ο προστατευτισμός δεν μπορεί να λειτουργήσει σε μία παγκοσμιοποιη-μένη οικονομία, όπου η παραγωγική διαδικασία επεκτείνεται στις ηπείρους και οι επιχειρήσεις, όπως και οι κατα-ναλωτές, εξαρτώνται από το παγκόσμιο εμπόριο και τα επενδυτικά δίκτυα.

Σε έναν κόσμο πλανητικών ροών κεφαλαίου, ο προστατευτισμός δεν μπορεί παρά να φέρει μεγαλύτερη ανεργία και πληθωρισμό.

Από την άλλη, μία προσέγγιση τύ-που «laissez-faire» αφήνει ανυπερά-σπιστους τους ανθρώπους απέναντι στις αλλαγές, ενώ θα έπρεπε να τους ενδυναμώνουμε, ώστε να κατορθώ-σουν να ελέγξουν της αλλαγές αυτές.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία στρατηγική υπέρ της πλανητικής Ευ-

ρώπης και της πλήρους απασχόλησης.Η απάντηση δεν είναι η απόσυρση

ή ο περιορισμός του παγκόσμιου αντα-γωνισμού, αλλά η αντιμετώπιση και ο έλεγχος των μεγάλων αλλαγών, μέσω πολιτικών που προωθούν τον ανταγω-νισμό και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Χρειάζεται μεγαλύτερη ευελιξία στις αγορές, προϊόντων, εργασίας και κεφαλαίου, ώστε να εξασφαλίσουμε πως οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τα άτομα θα είναι ικανοί να εκμεταλλευ-τούν τις νέες ευκαιρίες.

Χρειάζονται πολιτικές υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης, που θα πολ-λαπλασιάζουν τις ευκαιρίες και τις επιλογές, ενώ θα παρέχουν ασφάλεια στους πλέον ευάλωτους και θα βοη-θούν τους ανθρώπους να προσαρμό-ζονται.

Το κλειδί της επιτυχίας στη σύγ-χρονη, πλανητική οικονομία, είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που προωθούν την ευελιξία και την κοινω-νική δικαιοσύνη.

Χωρίς αλλαγή, δεν μπορεί να υπάρ-ξει ασφάλεια.

1. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας βιομηχανικών αγαθών παγκοσμίως. Όποι-

ος κατέχει τη θέση αυτή, υπό κανονι-κές συνθήκες επιδιώκει προς το συμ-φέρον του να ανοίξει τις αγορές για τα βιομηχανικά του αγαθά και να δι-αφυλάξει την υπεροχή του στον το-μέα της γνώσης η οποία οδηγεί κατά κύριο λόγο στη βιομηχανική παραγω-γή. Αν και το θέμα γεωργία βρισκό-ταν στο επίκεντρο των συζητήσεων στο Χονγκ Κονγκ, συνδέονταν πάντα με τα μη γεωργικά αγαθά (ΝΑΜΑ). Για την ΕΕ μπορούμε στην καλύτερη περίπτωση να πούμε ότι σίγουρα δεν σημειώθηκε πρόοδος σε αυτό το θέ-μα.

2. Στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας, η ΕΕ αποτελεί σημαντικό παίχτη στην πα-

γκόσμια αγορά. Εμείς, οι Ευρωπαίοι, κατέχουμε ηγετική θέση σε πολλούς τομείς της τεχνολογίας και πρέπει να διατηρήσουμε το προβάδισμα αυτό, εάν θέλουμε να παραμείνουμε αντα-

γωνιστικοί ή να ανακτήσουμε την ανταγωνιστικότητά μας. Γύρω από το θέμα αυτό κινούνται οι συνομι-λίες σχετικά με τη συμφωνία TRIPs. Στο Χονγκ Κονγκ όμως οι συζητήσεις δεν αφορούσαν τη μεταφορά τεχνο-λογίας ή την προστασία με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, αλλά ένα άλλο σημα-ντικό για την Ευρώπη θέμα: τις γε-ωγραφικές ονομασίες προέλευσης (GI που αντιστοιχεί σε Geographi-cal Indications). Οι ονομασίες προέ-λευσης, όπως για παράδειγμα „Mo-sel/Saar/Ruwer“ ή „Gorgonzola“, δεν αποτυπώνουν μόνο τον τόπο από τον οποίο προέρχεται ένα συγκεκρι-μένο προϊόν. Περικλείουν και τη μέ-θοδο παραγωγής η οποία με τη σειρά της περιλαμβάνει ένα μεγάλο κομμά-τι πνευματικής ιδιοκτησίας. Εξαιτίας της επί σειρά ετών ελλιπούς συνεν-νόησης, όλοι οι διαπραγματευόμενοι εταίροι του ΠΟΕ εκλαμβάνουν τον όρο „GI“ μόνο ως επιθυμία των Ευ-ρωπαίων να θωρακίσουν τις αγορές τους. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί εί-τε ως παρεξήγηση, είτε ως κακή συ-

νεννόηση. Σίγουρο είναι πάντως, ότι η Ευρώπη δεν κατάφερε τίποτα στο Χονγκ Κονγκ και ήταν απομονωμένη. Ελπιδοφόρα εντούτοις είναι μία πα-ράγραφος που παραπέμπει σε εντα-τικές διαπραγματεύσεις σε κάποιον επόμενο κύκλο συνομιλιών.

3. Ο γεωργικός τομέας είναι για την Ευρώπη το σημαντι-κότερο και πιο ακανθώδες

ζήτημα. Πρόκειται για επιδοτήσεις ύψους δισεκατομμυρίων, τις οποίες μπορούν να ανταγωνιστούν μόνο οι Αμερικανοί και κάποιες ασιατικές χώ-ρες. Ο υπόλοιπος κόσμος, και ιδιαί-τερα οι αναδυόμενες χώρες, όπως η Βραζιλία, η Ινδία ή η Αυστραλία δι-αθέτουν τόσο ευνοϊκές και αποδο-τικές συνθήκες παραγωγής που οι αγρότες των χωρών αυτών κυριαρ-χούν στην παγκόσμια αγορά ακόμα και χωρίς επιδοτήσεις. Πάντως η ΕΕ μπορεί να ισχυριστεί πως είναι ο με-γαλύτερος εισαγωγέας γεωργικών αγαθών. Εντούτοις, δεν απέφυγε τις μεταρρυθμίσεις στη γεωργική αγο-

Χονγκ Κονγκ:Η τελευταία μας ελπίδα;Επισημάνσεις σχετικά με την υπουργική διάσκεψη του ΠΟΕ.

Είχαν καλές προθέσεις: Οι Ευρωπαίοι είχαν την ιδέα να μετατρέψουν τον τελευταίο κύκλο συνομιλιών για το διεθνές εμπόριο σε κύκλο ανάπτυ-ξης. Οι φτωχότεροι θα έπρεπε επι-

τέλους να ενταχθούν στην πορεία οικονομικής ανάπτυξης αυτού του κόσμου, η οποία στηρί-ζεται στο εμπόριο. Τώρα όμως βρίσκεται η ΕΕ σε δεινή θέση. Ο μεγαλύτερος και πιο σημα-

ντικός εμπορικός κολοσσός του κόσμου φά-νηκε να παρακωλύει τη διαδικασία στο Χονγκ Κονγκ. Και αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να γί-νουν οι μεγάλοι χαμένοι αυτής της διάσκεψης. Στα πιο καθοριστικά ζητήματα δεν κατάφεραν να περάσουν την άποψή τους ή χρειάστηκε να κάνουν ακόμα και υποχωρήσεις. Ας τα πάρου-με όμως με τη σειρά:

Του Γιώργου Χατζημαρκάκη,Ελληνικής καταγωγής Γερμανού Ευρωβουλευτή, μέλους της Ομάδας των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

ρά, κάτι που έκανε και τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα με την πε-ρίπτωση της ζάχαρης, αλλά και πιο πριν με την απεξάρτηση των επιδοτή-σεων από την παραγωγή. Στο Χονγκ Κονγκ όμως η δέσμευσή της επιση-μοποιήθηκε. Η παγκόσμια κοινότητα απαίτησε από τους Ευρωπαίους μία καταληκτική ημερομηνία για τις γε-ωργικές εξαγωγικές επιδοτήσεις. Ιδι-αίτερη πίεση δέχθηκε η Γαλλία, με τον Γάλλο πρόεδρο Συράκ να δείχνει ιδι-αίτερο ενδιαφέρον και να δραστηρι-οποιείται σε προσωπικό επίπεδο. Και όπως συχνά συμβαίνει, όταν το Πα-ρίσι απομονώνεται, αποκτά καλύτε-ρη αντίληψη των πραγμάτων. Ο ίδιος ο Γάλλος Πασκάλ Λαμύ, πρώην Επί-τροπος εμπορίου της ΕΕ και νυν Γενι-κός Γραμματέας του ΠΟΕ, παρέσυρε τον πρώην εργοδότη του και κυρίως την πατρίδα του σε ένα γενναίο βήμα. Με μία σχετική πίεση απο τους Αμε-ρικανούς ορίστηκε το έτος 2013 εφ εξής ως προθεσμία για τη παύση των ενισχύσεων των εξαγωγών. Η Γαλ-λία βγαίνει από τη γραμμή του πυ-ρός –τουλάχιστον σε διεθνές επίπε-δο- και δημιουργείται η αίσθηση ότι ο Πασκάλ Λαμύ, πάλαι ποτέ μαθη-τευόμενος του σοσιαλιστή Ζακ Ντε-λόρ, έδωσε μέσω του ΠΟΕ μία ώθη-ση εκμοντερνισμού στη Γαλλία, έστω και καθυστερημένα. έχει όμως πλέον γίνει αντιληπτό πώς θα μπορούσε να είναι μία ολοκληρωμένη γεωργική με-ταρρύθμιση στην Ευρώπη.

4. Κριτική πρέπει ακόμα να ασκηθεί και σχετικά με το δι-απραγματευτικό ύφος των

Ευρωπαίων, κάτι που οφείλεται κυ-ρίως στη δομή και όχι σε πρόσωπα. Προκειμένου να καταλήξουν 25 κρά-τη-μέλη σε μία κοινή γραμμή, ξεκινά στην ΕΕ από πολύ νωρίς μία διαδι-κασία συντονισμού, η οποία αφήνει ανοιχτές όλες τις πιθανές διαπραγμα-τευτικές γραμμές. Αυτό είχε ως συνέ-πεια, η μεταρρύθμιση της γεωργικής πολιτικής στην Ευρώπη να διαρκέσει πολλά χρόνια και έτσι να έχει χάσει

η ΕΕ μεγάλο μέρος των διαπραγμα-τευτικών της επιχειρημάτων. Στην πε-ρίπτωση των Αμερικανών αντίθετα, τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα, καθώς αρκεί να το αποφασίσουν οι ίδιοι και να προτείνουν μία ήδη επι-βεβλημένη ποινή στην υπόθεση των επιδοτήσεων για το βαμβάκι ως δι-απραγματευτική προσφορά. Και, ω του θαύματος! Παρά την ολοφάνε-ρη φενάκη, ξαφνικά επιδοκιμάζεται από όλες τις πλευρές. Πράγμα που δεν συμβαίνει με την περίπτωση της ΕΕ η οποία καταθέτει ήδη έτοιμες λύ-σεις και όχι υποσχέσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και για αυ-τόν ακριβώς τον λόγο θεωρείται αδι-άλλακτη.

5. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η αναζήτηση εταί-ρων. Κυρίως οι Ευρωπαίοι

ήταν εκείνοι που μετέτρεψαν τον γύ-ρο της Ντόχα σε γύρο ανάπτυξης. Οι Ευρωπαίοι ήταν επίσης εκείνοι που με το σύνθημα «Everything but Arms» άνοιξαν τις αγορές στους φτωχότε-ρους για τα πάντα εκτός από τα όπλα. Και είναι οι Ευρωπαίοι εκείνοι οι οποί-οι με την πολιτική για τις χώρες ΑΚΕ δείχνουν έντονο ενδιαφέρον εδώ και δεκαετίες για την Αφρική, την Καρα-ϊβική και τον Ειρηνικό. Και το αποτέ-λεσμα; Η ΕΕ βρέθηκε απομονωμένη σε όλα σχεδόν τα θέματα προς δια-πραγμάτευση. Αντίθετα, επικρατού-σε ικανοποίηση όταν υπήρχε υποστή-ριξη από τις ΗΠΑ-όπως συνέβη στην περίπτωση του καθορισμού του 2013 ως ημερομηνίας παύσης των γεωργι-κών επιδοτήσεων. Ποιος είναι ο ρό-λος μας; Ή καλύτερα, τι κάναμε λάθος στην επικοινωνιακή μας στρατηγική πριν το Χονγκ Κονγκ; Μάλλον αρκε-τά, διαφορετικά δεν θα είχαμε οδηγη-θεί σε αυτήν την καταστροφική απο-μόνωση.

6. Στο θέμα της επικοινωνίας εντάσσεται και ο ρόλος των λεγόμενων Μη Κυβερνητι-

κών Οργανώσεων (ΜΚΟ). Η ονο-

μασία αυτή τους δόθηκε συνειδητά, ακριβώς γιατί εκπροσωπούν την κοι-νωνία των πολιτών. Η πραγματικότη-τα όμως διαφέρει! Οι παρόντες δια-δηλωτές εκπροσωπούσαν είτε ακραία –αν και σημαντικά- συμφέροντα (ο ρόλος της προστασίας των ζώων στο διεθνές εμπόριο) ή εγωιστικά ίδια συμφέροντα (Κορεάτες γεωργοί) είτε έπαιρναν τη μορφή ΜΚΟ προκειμέ-νου να περάσουν ισχυρά κυβερνητι-κά συμφέροντα (ομάδες από την Αυ-στραλία και τη Βραζιλία). Το όφελος δεν είναι μόνο ότι το κοινό αντιδρά υπερβολικά όσον αφορά τις ΜΚΟ, καθώς πολύ απλά πουλάνε πολύ κα-λύτερα απ’ ότι οι εικόνες από τις δι-απραγματεύσεις σε μία πληκτική αί-θουσα. Πέραν τούτου, τα ονόματα των οργανώσεων αυτών βρίσκονται στο τελικό έγγραφο του ΠΟΕ, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους κοι-νοβουλευτικούς εκπροσώπους των περισσοτέρων από 80 χωρών, οι οποί-οι συνεδρίασαν παράλληλα με τη δι-ακυβερνητική διάσκεψη και κατέλη-ξαν μόλις μετά από τρεις ημέρες σε ένα κείμενο. Πρέπει κανείς να ανα-ρωτηθεί ποια έννοια της δημοκρατίας είναι αυτή, που παραχωρεί ευρύτερο πεδίο δράσης στις ΜΚΟ, που δεν εί-ναι εκλεγμένες ενώ μάλιστα επικρα-τεί αδιαφάνεια εν μέρει όσον αφο-ρά τη χρηματοδότησή τους, απ’ ότι στους δημοκρατικά εκλεγμένους εκ-προσώπους!

7. Και κάτι ακόμα, όσον αφορά την επικοινωνία: οι διαπραγ-ματεύσεις είναι διαπραγμα-

τεύσεις, πράγμα που σημαίνει, ότι η απόφαση δεν έχει διαμορφωθεί ακό-μα και ότι λαμβάνεται στον τόπο των διαπραγματεύσεων. Οι Ευρωπαίοι εντούτοις είχαν ήδη καταλήξει βδο-μάδες πριν. Ήταν απλά υπερήφανοι για τις επιτυχίες που είχαν ήδη σημει-ώσει στα θέματα της γεωργικής με-ταρρύθμισης ή της μεταρρύθμισης στην αγορά ζάχαρης. Η χαρά όμως δεν αποκλείει τα λάθη. Είχε η ΕΕ δια-πραγματευτικές προτάσεις; Είχε άσ-

σους στο μανίκι της; Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι αρνητική. Εδώ μπαίνει το θέμα της ευρωπαϊ-κής-ηθικής απόρριψης της ραδιουρ-γίας. Η παραπλανητική διεξαγωγή διαπραγματεύσεων θεωρείται από εμάς τους Ευρωπαίους ως κάτι αρνη-τικό και απρεπές. Για τους Αμερικα-νούς δεν ισχύει το ίδιο. Θέλουν οι δι-απραγματεύσεις τους να στέφονται με επιτυχία και κάποιες φορές ο σκο-πός αγιάζει τα μέσα. Για τους Κινέ-ζους, η παραπλάνηση –σύμφωνα με τον Κονφούκιο- θεωρείται μία τέχνη που πλησιάζει τη σοφία, προκειμέ-νου να επιτευχθεί ο στόχος. Εμείς οι Ευρωπαίοι θα έχουμε πρόβλημα εάν εξακολουθήσουμε και στο μέλλον να συμπεριφερόμαστε βάσει των αρχών της Βίβλου και του Λουθήρου, ή κα-λύτερα, να παρερμηνεύουμε τον Λού-θηρο. Ή μήπως ο Χένσελ στο παρα-μύθι των αδελφών Γκριμμ θεωρείται κακός γιατί έδειξε στη μάγισσα το κοκκαλάκι και έτσι σώθηκε; Χρεια-ζόμαστε επειγόντως μία ριζικά νέα αντίληψη διεξαγωγής διαπραγμα-τεύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει επίσης να εξετά-σουμε εάν πρέπει όντως να παριστά-μεθα με 25 κυβερνήσεις ή εάν η επι-κοινωνία με την Επιτροπή θα πρέπει να γίνεται μέσω μίας ομάδας που θα μπορεί να αλλάζει ανάλογα με το θέ-μα διαπραγμάτευσης.

8. Νά, όμως και κάτι θετικό: Τό-σο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τη διάσκεψη του ΠΟΕ,

εντύπωση προκάλεσε η ενότητα και η ομοφωνία των Ευρωπαίων. Μετά την κρίση στο Ιράκ και στο «Annus Hor-ribilis» του κυκεώνα του προϋπολογι-σμού και των αποτυχημένων δημοψη-φισμάτων, αποτέλεσε αξιοσημείωτο γεγονός. Και όλα αυτά τη στιγμή που ένας Βρετανός, ο Πίτερ Μέντελσον έπρεπε να προασπίσει τα αγροτικά συμφέροντα των Γάλλων, καταφέρ-νοντάς τα μάλιστα καλά. έπαινοι αξί-ζουν και στην Επιτροπή για τη στάση της κατά τη διάσκεψη, καθώς δεν πα-

ρέλειπε να ενημερώνει την αντιπρο-σωπεία διαρκώς και να συμπεριλαμ-βάνει στις διαπραγματεύσεις τόσο το Συμβούλιο Υπουργών όσο και το Κοινοβούλιο. Αξιέπαινη ήταν εξάλ-λου και η γερμανική θέση, που κα-τείχε διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμε-σα στα μεμονωμένα κράτη, παρά το γεγονός ότι και οι τρεις υπουργοί που παρίσταντο (Glos, Seehofer, Wieczo-rek-Zeul) παρέκαμψαν τις δύο τελευ-ταίες ημέρες των διαπραγματεύσεων. Ίσως να ήταν καλύτερα έτσι!

9. Ο μεγάλος κερδισμένος της διάσκεψης του ΠΟΕ στο Χονγκ Κονγκ είναι η Κίνα! Εν

πρώτοις λόγω της απόλυτα ομαλής, απρόσκοπτης διεξαγωγής του σημα-ντικού αυτού γεγονότος. Κατάφεραν να πείσουν ολόκληρο τον κόσμο για την υλοποίηση της αρχής «ένας κό-σμος – δύο συστήματα» και οι πολίτες του Χονγκ Κονγκ επέδειξαν αξεπέρα-στη φιλικότητα και αποδοτικότητα. Συγχαρητήρια! Η Κίνα ωφελήθηκε όμως και από την ήσυχη παρουσία της κατά τη διάρκεια των διαπραγ-ματεύσεων. Κατ’αρχήν, επισημαίνε-ται η ομοιότητα με τη συμπεριφορά της στο Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ: αρχικά παρακολουθεί, ενώ στη συνέχεια συμμετέχει ήρεμα, αλλά πά-ντα με καθοριστικό τρόπο. Η Κίνα εν-διαφέρεται για το πολυμερές σύστη-μα και θα μπορούσε να έχει πολλά οφέλη, δεν της είναι όμως και απο-λύτως απαραίτητο. Διαθέτει άλλωστε ένα καλό δίκτυο διμερών συμφωνιών ανά τον κόσμο μέσω του οποίου κα-τέστη δυνατή η τεράστια ανάπτυξή της. Κάτι όμως που σίγουρα δεν επι-θυμεί η Κίνα είναι εξελίξεις στο θέμα της πνευματικής ιδιοκτησίας, δηλα-δή τη συμφωνία TRIPs. Ως μέλος του ΠΟΕ, θα έπρεπε να τηρεί πιο σαφείς κανόνες απ’ ότι σήμερα. Μεγάλο μέ-ρος της ανέλιξης της Κίνας σχετίζε-ται και με το γεγονός ότι η τεχνολο-γία είναι πολύ εύκολο να κλαπεί, με αποτέλεσμα να κερδίζει όλο και πιο γρήγορα έδαφος σε σχέση με τη Δύ-

ση. Συνεπώς ισχύει ότι: ο αδύναμος ΠΟΕ είναι για την Κίνα ο καλός ΠΟΕ, τουλάχιστον προς το παρόν.

10. Πώς διαμορφώνεται η μετά-Χονγκ Κονγκ στρατηγική; Ως Ευρω-

παίοι αισθανόμαστε αποξενωμένοι και απομονωμένοι και επιπλέον πα-ρεξηγημένοι, γιατί εμείς είχαμε καλές προθέσεις. Τι θα μας προσφέρει το πολυμερές σύστημα; Πρέπει πάντως να ειπωθεί πως το τελικό κείμενο της διάσκεψης στο Χονγκ Κονγκ δεν έχει νομικά δεσμευτική ισχύ και συνεπώς τα πράγματα δεν είναι τόσο τραγικά όσο φαίνονται. Από την άλλη, η τάση είναι ξεκάθαρη και δεν ευννοεί εμάς τους Ευρωπαίους. Η ΕΕ έχει τις περισ-σότερες διμερείς σχέσεις παγκοσμίως, εμείς οι Ευρωπαίοι έχουμε ιδιαίτερα συμφέροντα σε πολλούς τομείς, τα οποία δεν ενδιαφέρουν τον υπόλοι-πο κόσμο. Αυτό έγινε σαφές στην πε-ρίπτωση της γεωργίας, και ιδιαίτερα εμφανές με τις γεωγραφικές ονομασί-ες προέλευσης. Πολλά προβλήματα όμως αναμένονται και στο θέμα πε-ριβάλλον: Το επίπεδο της σχετικής με το περιβάλλον νομοθεσίας στην Ευ-ρώπη –περίπου ογδόντα τοις εκατό όλων των κανονισμών έρχονται από τις Βρυξέλλες- δεν υπάρχει πουθε-νά παγκοσμίως. Εδώ μας περιμένουν νέες ήττες σε μελλοντικούς γύρους διαπραγματεύσεων. Θα έπρεπε να εξετάσουμε σοβαρά το ενδεχόμενο να τα πηγαίνουμε καλύτερα σε διμε-ρείς συμφωνίες. Η TAFTA (Υπερατ-λαντική Ζώνη Ελεύθερων Συναλλα-γών) θα μπορούσε τότε να επανέλθει στο προσκήνιο, οι σχέσεις με την Κί-να θα μπορούσαν να προσανατολι-στούν περισσότερο σε περιβαλλοντι-κά ζητήματα, κάτι που είναι προς το συμφέρον μας ως Ευρώπης. Κάποια κράτη οφείλουν την ανέλιξή τους σε μονομερείς μονόπλευρες προσφορές- και το Χονγκ Κονγκ μας έδωσε μία γεύση ως κράτος εν κράτει.

«Αυτοί που δεν είναι στην Ευ-ρωπαϊκή Ενωση μας υπενθυμίζουν συχνά ότι πρέπει να πάψουμε να ενδοσκοπούμε μονίμως καθώς εί-μαστε παράδειγμα προς μίμηση για όλο τον κόσμο. Πολλοί είναι επίσης εκείνοι που θεωρούν την ευρωπαϊκή κοινωνία ως «ηδονική».

ένας λόγος παραπάνω για να μας κινητοποιήσει συλλογικά να απο-δεχτούμε τις προκλήσεις, να ανα-λάβουμε θετικές δράσεις και πρω-τοβουλίες. Χωρίς να ξεχνάμε ότι οι συμπολίτες μας έχουν φόβους και ανησυχίες που τις περισσότερες φο-ρές είναι δικαιολογημένοι.

Όλες οι δράσεις που προτείνο-νται υπέρ της έρευνας και της καινο-τομίας είναι απαραίτητες, αλλά όχι επαρκείς καθώς υπάρχουν πολλοί χαμένοι από την παγκοσμιοποίηση και χρειάζεται χρόνος για να επου-λωθούν τα πλήγματα. Η Κίνα, όπου δεν υπάρχει συνδικαλιστική ελευ-θερία, πολύ σύντομα θα μας πουλά-ει τεχνολογία και όχι μόνο φανελά-κια.

Εάν επιδιώκουμε μια κοινωνία

συνοχής, στην οποία να ενταχθούν οι πολίτες, πρέπει να δοθούν αντι-σταθμιστικά οφέλη στους χαμέ-νους.

Οι δημογραφικές και οι εισοδη-ματικές διαφορές και οι διαφορές επικοινωνιακού επιπέδου είναι τέ-τοιες που το σημερινό καθεστώς δεν μπορεί να διατηρηθεί.

Καθώς ο ανταγωνισμός δεν υφί-σταται μόνο μεταξύ των οικονομιών αλλά και μεταξύ των κοινωνιών, οι τελευταίες έχουν δικαίωμα να εκ-φράσουν τις συλλογικές τους προ-τιμήσεις σε γεωργικά θέματα, σε περιβαλλοντικά κ.λ.π. Πρέπει να θυ-μόμαστε να εξάγουμε και τις αξίες μας και όχι μόνο τα προϊόντα μας.

Η μεταναστευτική πολιτική συ-νιστά επίσης μία πολύ μεγάλη πρό-κληση. Από τις τρίτες χώρες έχου-με ανάγκη τόσο από τα προϊόντα τους όσο και από τους υπηκόους τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα επόμενα 15 χρόνια 20 εκατομμύρια αφρικανοί θα πρέπει να εγκαταλεί-ψουν τη γη τους λόγω της ερημοποί-ησης».

ΧΟΣΕΠ ΜΠΟΡΕΛ:Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΩΦΕΛΗΣΕΙΟΛΟ Ν ΤΟ Ν ΚΟΣ Μ Ο

Κατά το άτυπο Συμβούλιο Κορυφής του Χάμπτον Κορτ ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Χοσέπ Μπορέλ προέβη στην ακό-λουθη δήλωση:

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ�0

Η ανθρωπιστική δι-πλωματία αποτελεί ουσιαστικό παρά-γοντα διαμόρφωσης πολιτικής, κριτήριο

αξιολόγησης και μεθοδολογία δρά-σης στον σχετικό τομέα και διαμορ-φώνει νέες αντιλήψεις για τις διε-θνείς σχέσεις, τη διαχείριση κρίσε-ων, την αποτροπή τους, τη διατή-ρηση της ειρήνης και την ανάδειξη της αξίας του ανθρώπου. Η διεθνής κοινότητα, αργά αλλά σταθερά, δια-μορφώνει ένα πλαίσιο δράσης, κάτι το οποίο προκαλεί οργανωτικές ανακατατάξεις σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο, αναφορικά με την άσκηση της εξωτερικής οικονομικής πολιτικής.

Οι πόλεμοι, οι κοινωνικές και οι-κονομικές συνθήκες καθώς και οι φυ-σικές καταστροφές φαίνεται να δια-περνούν τα κρατικά σύνορα και να δημιουργούν μία συντρέχουσα αρμο-διότητα παρέμβασης σε συνδυασμό με την αρχή της επικουρικότητας, δη-λαδή αρμόδιο να παρέμβει είναι κα-ταρχήν το κράτος, στο οποίο συμβαί-νει η ανθρωπιστική κρίση.

Η αυξανόμενη συχνότητα εμφά-νισης ανθρωπιστικών κρίσεων συν-δέεται με την εξέλιξη των διεθνών σχέσεων και τη μεταβολή των δι-εθνών ισορροπιών (λήξη ψυχρού πολέμου, εμφάνιση νέων κρατών, κατάρρευση - αποδυνάμωση υπαρ-χόντων, φυσικές, τεχνολογικές μετα-

βολές), οι οποίες θέτουν σε νέα πλαί-σια την αντίληψη περί ασφάλειας και προστασίας της ειρήνης.

Η χάραξη των σχετικών προ-γραμμάτων προσδιορίζεται από δια-δικασίες, κριτήρια αξιολόγησης και τομείς δράσης εθνικού, όσο και διε-θνούς περιεχομένου (εθνική, κοινο-τική νομοθεσία, αρχές DAC), κάτι που δείχνει το σταθερό ενδιαφέρον της χώρας μας αλλά και της διεθνούς κοινότητας για τα συγκεκριμένα θέ-ματα. Η ελληνική χρηματική συμβο-λή, η οποία κατευθύνεται σε διμερές αλλά και πολυμερές επίπεδο, χαρα-κτηρίζεται από την πολυδιάσπαση των φορέων δράσης.

Σε πολυμερές επίπεδο, ξεχωρί-ζουν οι δράσεις του ΟΗΕ, της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, ενώ δεν είναι αμελητέα η δράση πολλών χωρών σε διμερές επί-πεδο καθώς και των ΗΠΑ.

Το ρυθμιστικό κενό στον σχετικό τομέα έχει αρ-χίσει και καλύπτε-ται από διεθνείς συν-θήκες και μία μορφή

ενός “soft law”, το οποίο «δεσμεύει» τα υποκείμενα της ανθρωπιστικής δράσης ολοένα και περισσότερο, εξέλιξη που συνδέεται με την αυξα-νόμενη οικονομική σημασία των αν-θρωπιστικών δράσεων, των χρηματι-κών πόρων που δεσμεύονται και την εξ αυτού του λόγου συνεπαγόμενη ανάγκη για λογοδοσία περί της κα-

λής χρήσεως των ποσών που δεσμεύ-ονται. Βεβαίως, ο ανταγωνισμός των ΜΚΟ, λόγω της στενότητας των πό-ρων συμβάλλει στις αυτοδεσμεύσεις και στις συμφωνίες για προδιαγρα-φές ποιότητας στην παροχή ανθρω-πιστικών υπηρεσιών.

Η απορύθμιση έχει επηρεάσει και τις ανθρωπιστικές δράσεις, ίσως, διό-τι αποτελούν την κατεξοχήν έκφρα-ση της κοινωνίας των πολιτών, τα όρια, όμως, της ιδιωτικοποίησης τους θα προσδιοριστούν στο μέλλον από την αρχή της λογοδοσίας (η οποία έχει πολιτικό και οικονομικό υπόβα-θρο) και την αρχή της αποτελεσματι-κότητας (ανταγωνισμός ιδιωτικών με ιδιωτικούς και ιδιωτικών με δημόσι-ους φορείς, δηλαδή οικονομικό υπό-βαθρο και ανταγωνιστικότητα).

Η ιδιωτικοποίηση της ανθρωπιστικής βο-ήθειας διαμορφώνε-ται, ολοένα και πε-ρισσότερο, από το

ρόλο των χορηγών. Στη διασύνδεση αυτή, ΜΚΟ και επιχειρήσεων, εντο-πίζεται η μεγαλύτερη πρόκληση, δεδομένου, ότι η μεταξύ τους σχέση είναι ζωτικής σημασίας για τις ΜΚΟ, πλην όμως, πρέπει να οριοθετηθεί, διότι ενέχει τον κίνδυνο της απώ-λειας του «ηθικού αναστήματος» που πρέπει να έχει μία οργάνωση, η οποία δραστηριοποιείται σ’ αυτόν τον τομέα. Εάν αυτό δεν επιτευχθεί,

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σ. ΚΟΥΡΟΥΜΑΛΟΣ

(Απόφοιτος ΕΣΔΔ – Τμήμα Υπαλλήλων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων)

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ �1

είναι σίγουρο, ότι θα διαμορφωθούν άλλα πλαίσια δράσης, αφού οι ανά-γκες και τα αιτήματα, απ’ όπου κι αν προέρχονται, θα παραμένουν έντο-να, με μειούμενο ρόλο για τις ΜΚΟ, η ύπαρξη των οποίων φαίνεται να είναι απαραίτητη, διότι η κρατική δράση έχει όρια (εδαφικά, ουσιαστι-κά, πολιτικά, αξιολογικά).

Η άλλη όψη του νομίσματος συν-δέεται με τον ρόλο των επιχειρήσεων, ιδίως τον πολυεθνικών (ΠΕΕ) και τη διασύνδεση των ανθρωπιστικών δρά-σεων με το ευρύτερο οικονομικό τους συμφέρον, κάτι που προϋποθέτει από την πλευρά του επιχειρηματικού κό-σμου μία αντίληψη και φιλοσοφία εταιρικής υπευθυνότητας. Στόχος πρέπει, πάντοτε, να είναι η αποτελε-σματικότητα της ανθρωπιστικής βο-ήθειας με συνυπολογισμό των οικο-νομικών επιπτώσεων της στις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.

Η ανθρώπινη ασφάλεια εμπλου-τίζει το περιεχόμενο της ανθρωπι-στικής διπλωματίας και χωροχρο-νικά και λειτουργικά ενώ διευρύνει το πεδίο δράσης, στο βαθμό που η ένταση των ανθρωπιστικών κρίσεων διαμορφώνεται από πολλούς παρά-γοντες που επιδρούν πριν, κατά και μετά την επέλευση της ανθρωπιστι-κής κρίσης. Η Ελλάς συμμετέχει στις σχετικές διεθνείς πρωτοβουλίες (Δί-κτυο για την Ανθρώπινη Ασφάλεια).

Τέλος, οι φυσικές κατα-στροφές συμπληρώ-νουν τις δράσεις που αναπτύσσονται και κα-ταδεικνύουν, τόσο το

οικονομικό ενδιαφέρον των επιχει-ρήσεων (μετά την καταστροφή έρ-χεται η ανασυγκρότηση), όσο και το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας (κράτη – διεθνείς οργανισμοί). Ση-μαντική εξέλιξη αποτελεί η σύνδεση των σχετικών δράσεων με τους στό-χους τις χιλιετίας, αφού η επέλευση μιας φυσικής καταστροφής επιφέρει σημαντική οικονομική οπισθοδρό-μηση.

S U M M A R Y

This study is an effort to promote the economic dimension of the humanitarian diplomacy which has become an influential factor of policy – making in the international relations and has shaped a new concept for the crisis – management, crisis - pre-vention, peace – keeping and humanitarianism. The international community has formed an action – plan and a legal framework (international conventions as well as soft law) for humanitarian activities in order to face those new challenges, an evolution that has brought organisational restructuring in the frames of the ex-ercise of the foreign economic policy.

War, social and economic conditions of certain groups of populations as well as natural disasters have established a juris-diction of humanitarian intervention, based on the principle of the subsidiarity.

There is also the appearance of new actors, especially the NGo’s (expression of the civil society) and the business - world. This evolution leads towards the privatisation of the humanitarian activities and there is always the danger for further manipulation of donors’ driven NGo’s and for dehumanisation of the humanitarian activities, due to the rising professionalism among the NGo’s. There is the need for a right balance between professionalism and voluntarism without losing sight of the needs of the victims and the consequences of the humanitarian aid to local economies and societies.

on the other hand, an honest dialogue between NGo’s and the Business – World, especially the multinationals should take place on a permanent basis. The Business Humanitarian Forum, apart from the criticism it has received, constitutes a step towards the right direction.

Human Security is relatively new concept and constitutes a basis for the prevention of new forms of humanitarian crises on a more anthropocentric approach. Greece participates in the HU-MAN SECURITY NETWoRk and has adapted a human secu-rity approach to it’s foreign economic policy. Finally, the natural disasters sector is of great importance for the economies of all countries as well as for the business – world. Millennium Goals should take into serious consideration the perspective of reduc-ing the danger deriving by natural disasters.

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ�2

Η διαστημική τεχνολο-γία προσφέρει πλή-ρες φάσμα λύσεων για τον εκσυγχρονισμό συστημάτων πληρο-

φοριών και επικοινωνιών και τις ανά-γκες της ασφάλειας και της άμυνας. Καταρχήν συνιστά θεμελιώδη τεχνο-λογικό σύνδεσμο δικτύων διαχείρι-σης δεδομένων όλων των επιπέδων, από το απλό ιδιωτικό έως εκείνα των διαφόρων επιτροπών και λοιπών ορ-γάνων λήψης αποφάσεων. Η πολιτική και στρατηγική αξία της διαστημικής τεχνολογίας για την Ευρωπαϊκή ένω-ση είναι αυτονόητη, αφού συμβάλλει στην εξασφάλιση πολιτικής ανεξαρ-τησίας κατά τη λήψη αποφάσεων. Συ-νέπεια αυτού ήταν να αποτελέσει το διάστημα για την Ευρώπη, κατά τα τε-λευταία χρόνια, αντικείμενο προτε-ραιότητας. Οι διαστημικές δραστη-ριότητες έχουν εξελιχθεί σημαντι-κά, ώστε να μην αποτελούν απλώς μια ερευνητική προσπάθεια, αλλά να προσφέρουν κρίσιμη τεχνολογική νο-μιμοποίηση για την Ευρώπη, ώστε να δρομολογήσει και να επιτύχει μεγάλο αριθμό στόχων, ενσωματωμένων σε πολιτικές που σχετίζονται με την οι-κονομική ανάπτυξη, την κοινωνία της

πληροφορίας, τις υποδομές των μετα-φορών, την προστασία του περιβάλ-λοντος και τη διατήρηση της ειρήνης.

Από πολιτικής και στρατηγικής πλευράς, λοιπόν, η Ευρώπη έχει ανά-γκη διαστημικών δυνατοτήτων, ώστε να επιτύχει τους αντικειμενικούς της σκοπούς στην πολιτική ασφάλειας και άμυνας, αλλά επίσης να είναι σε θέση να διατηρήσει το ρόλο της ως παγκό-σμιου παίκτη διαστημικής πολιτικής. Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική διατυπώθηκε καταρχήν, υπό μορφή προβληματισμών, στην Πράσινη Βί-βλο που συνέταξε η Επιτροπή με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Υπηρε-σίας Διαστήματος (ESA), τον Ιανουά-ριο του 2003. Συνίσταται κυρίως από την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για το Δι-άστημα, το Ευρωπαϊκό Διαστημικό Πρόγραμμα, τις διαδικασίες υλοποί-ησης και τους συναφείς προϋπολογι-σμούς. Οι κύριοι τομείς της διαστημι-κής στρατηγικής της ΕΕ εντοπίζονται σε τρεις κυρίως δραστηριότητες: (α) το πρόγραμμα Galileo, (β) το πρόγραμ-μα GMES και (γ) τις δορυφορικές επι-κοινωνίες.

Η συνεργασία μεταξύ της Επιτρο-πής και της ESA τέθηκε σε πλήρη βάση με τη Συμφωνία Πλαίσιο, που υπεγρά-φη στις 7 Οκτωβρίου 2003. Παράλλη-λα, το Σχέδιο Δράσης, που προβλέφθη-κε από την Πράσινη Βίβλο, εκδόθηκε από την Επιτροπή, το Νοέμβριο 2003, με τη μορφή μιας Λευκής Βίβλου, που φέρει τον τίτλο «Διάστημα: ένα νέο ευρωπαϊκό σύνορο για μια διευρυμέ-νη Ένωση. Σχέδιο δράσης για την υλο-ποίηση της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Πολιτικής». Στο κείμενο αυτό αναφέ-

ρεται ότι η διαστημική τεχνολογία, οι υποδομές και οι υπηρεσίες συνιστούν ουσιώδη υποστήριξη της ΚΕΠΠΑ, συ-μπεριλαμβανομένης και της ΕΠΑΑ. Ιδιαίτερα επισημαίνονται οι ειδικές ανάγκες των χρηστών στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας και η ανα-γκαιότητα να ληφθούν υπόψη οι στρα-τιωτικές απαιτήσεις.

Τις απαιτήσεις αυτές καλύπτουν σήμερα, κατά βάση, το Διαστημι-κό Κέντρο της ΕΕ (EUSC) και η ESA. Το EUSC , στο Τορεχόν της Ισπανίας, προσφέρει δυνατότητες εκμετάλλευ-σης και παραγωγής πληροφοριών που προέρχονται κυρίως από την ανάλυ-ση της δορυφορικής επισκόπησης της γήινης επιφάνειας, με σκοπό την υπο-στήριξη της διαδικασίας λήψης απο-φάσεων της ένωσης, στον τομέα της ασφάλειας και άμυνας. Από την πλευ-ρά της η ESA αποτελεί ένα διακυβερ-νητικό οργανισμό ανάπτυξης τεχνο-λογιών και διαστημικών συστημάτων, παρέχοντας στην Ευρώπη τεχνογνω-σία και αυτονομία στον τομέα του δι-αστήματος. Κύρια αποστολή της, όπως αυτή διατυπώνεται στο καταστατικό της, είναι η διαμόρφωση της ανάπτυ-ξης των διαστημικών δυνατοτήτων της Ευρώπης και η προώθηση της συνερ-γασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στη διαστημική έρευνα και τεχνολογία και τις εφαρμογές της, αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς. Η ESA απέ-δειξε, κατά τη διάρκεια των τελευταί-ων δεκαετιών, ότι είναι μία χρήσιμη και αποδοτική υπηρεσία, που κατευθύνει τις δραστηριότητες των κρατών μελών της και συμβάλλει στην ανταγωνιστι-κότητα της ευρωπαϊκής διαστημικής

Για μια ΕυρωπαϊκήΔιαστημική Πολιτική Ασφάλειας

Του Ιωάννη Παρίση*

* Ο Ι. Παρίσης είναι υποστράτηγος ε.α., υπ. διδάκτωρ πολιτικής επιστή-μης, και συγγραφέας του βιβλίου «Διάστημα και Ευρωπαϊκή Ασφά-λεια – Για μια Διαστημική Πολιτι-κή Ασφάλειας» που μόλις κυκλο-φόρησε από το Ελληνικό Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών (ΕΚΕΜ).

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : Ε Υ Ρ Ω Π Α Ι Κ Η Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α – Π Λ Α Ν Η Τ Ι Κ Ε Σ Ε Υ Θ Υ Ν Ε Σ ��

βιομηχανίας.1Στον ευρωπαϊκό

χώρο αναπτύσσονται, τόσο σε εθνικό επί-πεδο όσο και σε επί-πεδο ΕΕ, σημαντικά προγράμματα δορυ-φορικών συστημάτων παρατήρησης, τηλε-πικοινωνίας και πλοή-γησης-προσδιορισμού θέσης. Πολλά από τα προγράμματα αυ-τά προορίζονται απο-κλειστικά για στρατι-ωτικούς σκοπούς και κατευθύνονται από τα υπουργεία άμυνας. Πολύ περισσότερα εί-ναι «διπλής χρήσης», υπό την έννοια ότι προορίζονται, καταρ-χήν, για εμπορικούς και μη στρατιω-τικούς σκοπούς, είναι όμως δυνατή η χρησιμοποίησή τους και για σκοπούς ασφάλειας και άμυνας. Ανάμεσα τους το σύστημα πλοήγησης Galileo2, και το Global Monitoring for Environment and Security (GMES). Το τελευταίο προορίζεται να αποτελέσει τη βάση του ευρωπαϊκού συστήματος παρατή-ρησης της Γης. Αμφότερα αναμένεται να εισέλθουν σε χρήση στα τέλη της δεκαετίας.

Η ένωση θα πρέπει να διαθέτει τις απαραίτητες διαστημικές δυνατότη-τες, προκειμένου να καταστεί ικανή να υλοποιήσει αποτελεσματική Κοι-νή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, βασιζόμενη σε αξιόπιστη Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας αποτελεί σημαντικό στοι-χείο για την κατανόηση των αποστο-λών των στρατιωτικών δυνάμεων της

1 Η ESA έχει 17 μέλη, μετά την εί-σοδο της Ελλάδας και του Λουξεμ-βούργου, το 2005.

2 Αποτελείται από 30 δορυφόρους, ο πρώτος από τους οποίους εκτοξεύ-θηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2005.

ΕΕ. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα αναλαμβάνονται πάντοτε τα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ και της ΕΠΑΑ, θα βασίζονται στη γενική άποψη του πα-γκόσμιου ρόλου της ΕΕ που περιλαμ-βάνεται στην στρατηγική αυτή.

Στις επιχειρησιακές απαιτήσεις της ΕΠΑΑ περιλαμβάνονται, μεταξύ των άλλων, η συλλογή πληροφοριών, η διοίκηση και ο έλεγχος, η πλοήγηση και προσδιορισμός θέσης, η προστα-σία δυνάμεων και μέσων, η ετοιμότη-τα αντίδρασης, η γενική υποστήριξη των δυνάμεων και η επιτήρηση συ-νόρων. Είναι δυνατή η εκμετάλλευ-ση των διαστημικών εξελίξεων για την υποστήριξη της αμυντικής αυτονομί-ας της ΕΕ; Πώς και σε ποιο βαθμό; Εί-ναι αλήθεια ότι επί του θέματος έχουν γίνει πολλές συζητήσεις εξαιτίας της άποψης που διατυπώθηκε από διάφο-ρες πλευρές στην Ευρώπη, για ειρηνική χρήση των διαστημικών τεχνολογιών στην Ευρώπη.

Οι δυνατότητες που έχουν αναπτυ-χθεί και αναπτύσσονται στον διαστη-μικό τομέα, δεν ήταν δυνατόν να πα-ραμείνουν εκτός των ενδιαφερόντων της ένωσης στο πεδίο της ασφάλει-ας και άμυνας. Παρά το γεγονός ότι

η ESA, έχει καταστή-σει σαφές ότι οι δρα-στηριότητές της αφο-ρούν «αποκλειστικά σε ειρηνικούς σκοπούς», η ΕΕ προτίθεται να κάνει χρήση των αντίστοι-χων δυνατοτήτων και για τους σκοπούς και τις ανάγκες της ανα-πτυσσόμενης ΕΠΑΑ. Αυτό, καταρχήν, δεν αντιβαίνει στους περι-ορισμούς που έχει θέ-σει η ESA, δεδομένου ότι όλες οι δραστηριό-τητες της ΕΕ στον το-μέα της ΕΠΑΑ αναφέ-ρονται στις αποστολές Petersberg, δηλαδή επι-χειρήσεις υποστήριξης ειρήνης, ανθρωπιστι-

κές, πρόληψης συρράξεων και διαχεί-ρισης κρίσεων. Επιπλέον, θα πρέπει να επισημανθεί ότι «ειρηνικός» σημαίνει «μη επιθετικός» και όχι εγκατάλειψη ή υποβάθμιση της προσπάθειας από-κτησης στρατιωτικών δυνατοτήτων. Κατά συνέπεια, η χρήση των διαστη-μικών μέσων και δυνατοτήτων για τους σκοπούς της ΕΠΑΑ δεν μπορεί να θε-ωρηθεί ότι έρχεται σε αντίθεση με τις απόψεις αυτές ή με την αναφορά στην αποστολή της ESA «αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς».

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η ΕΕ έχει ανάγκη από μια καθαρά στρα-τιωτική (αμυντική) διαστημική πολιτι-κή, καθορίζοντας τις απαιτήσεις της σε σχέση με τα διαστημικά συστήματα, τα οποία χρειάζεται ο χώρος της Άμυνας, προκειμένου να φέρει σε πέρας όλες τις αποστολές διαχείρισης κρίσεων που αναλαμβάνονται στα πλαίσια της ΕΠΑΑ, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ των άλλων, τους στρατηγικούς αντι-κειμενικούς σκοπούς που περιλαμβά-νονται στο κείμενο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Ασφάλειας. Είναι ανά-γκη, λοιπόν, να διαμορφωθεί στην ΕΕ μια διαστημική πολιτικής ασφάλειας και άμυνας.

Ε Υ Ρ Ω Π Η & Ε Λ Λ Α Δ Α��

Οι εκλογές για την ανά-δειξη των εκπροσώ-πων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ευρω-εκλογές) έχουν κατά

καιρούς χαρακτηριστεί ως «εκλο-γές δεύτερης τάξεως» (second or-der elections) σε σχέση με τις εθνικές εκλογές.1 Καθώς όμως η Ευρωπαϊκή ενοποίηση έχει προχωρήσει σε τέ-τοιο βαθμό ώστε η Κοινοτική νομο-θεσία να υπερισχύει του εθνικού δι-καίου, οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής

ένωσης (ΕΕ) έχουν άμεση επίπτωση στη ζωή των Ελλήνων πολιτών. Αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί και την ανά-γκη για μεγαλύτερη κοινωνική συμ-μετοχή στις διαδικασίες της ΕΕ προ-κειμένου να μειωθεί το λεγόμενο «δημοκρατικό έλλειμμα».2 Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωκοινοβού-λιο αποκτά ολοένα και ουσιαστικό ρόλο (ιδιαίτερα μετά τη συνθήκη του Άμστερνταμ όπου για το μεγαλύτε-ρο μέρος της Κοινοτικής νομοθεσίας απαιτείται η συναπόφασή του3) και ως εκ τούτου η ενημέρωση των πο-λιτών για τις θέσεις των κομμάτων σε ευρωπαϊκά ζητήματα γίνεται ιδιαιτέ-ρως σημαντική.

Στην πραγματικότητα όμως η έλ-λειψη πολιτικού ενδιαφέροντος επιφέ-ρει την έλλειψη πληροφόρησης. έτσι η αντίληψη των ψηφοφόρων για το που τοποθετούνται τα πολιτικά κόμ-ματα σε σχέση με θέματα που αφο-ρούν την ΕΕ είναι συχνά προβλημα-τική. Παρότι οι ψηφοφόροι μπορούν σχετικά εύκολα να προσδιορίσουν την πραγματική θέση ενός πολιτικού κόμματος στον άξονα «αριστερά-δε-ξιά», δε συμβαίνει το ίδιο όταν λ.χ. πρέπει να προσδιορίσουν αν κάποιο κόμμα είναι υπέρ της Ευρωπαϊκής ενοποίησης ή όχι.4 Ειδικά στην περί-πτωση της Ελλάδας, τα αποτελέσμα-τα είναι ιδιαίτερα απογοητευτικά. Οι Andreas Wüst και Hermann Schmitt αναφέρουν ως ιδιαίτερα χαρακτηρι-

στικό παράδειγμα την περίπτωση του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας του οποίου οι ψηφοφόροι πιστεύουν πως είναι πολύ πιο φιλοευρωπαϊκό από ότι είναι πραγματικά σύμφωνα με το πρόγραμμά του.5 Αυτό το φαινόμενο με τη σειρά του έχει ως αποτέλεσμα τη μη ιδεολογική συμβατότητα ψη-φοφόρων και κομμάτων: χαρακτηρι-στικό ως προς αυτό είναι η περίπτω-ση του ΚΚΕ όπου οι ψηφοφόροι του είναι πολύ πιο φιλικοί προς την ιδέα της ΕΕ (με βάση διάφορες δημοσκο-πήσεις) απ’ ότι το ίδιο το κόμμα (με βάση το πρόγραμμά του).6

Στόχοι του παρόντος άρθρου εί-ναι, αφενός να παρουσιάσει την ιδε-ολογική τοποθέτηση των κυριότε-ρων Ελληνικών πολιτικών κομμάτων σε τρεις θεματικές ενότητες που αφο-ρούν την ΕΕ (οικονομική μεταρρύθμι-ση, πολιτική ενοποίηση και πολιτισμι-κή ταυτότητα) για τις Ευρωεκλογές του 2004 χρησιμοποιώντας τη μέθο-δο της χωρικής αναλογίας, και αφετέ-ρου να επιχειρήσει μια προκαταρκτι-κή ανάλυση των αποτελεσμάτων.

Μεθοδολογικές προσεγγίσεις

Με αφετηρία τις εργασίες των Anthony Downs και Duncan Black, η χωρική αναλογία έχει αποτελέσει το αποτελεσματικότερο εργαλείο για την μελέτη της ιδεολογικής τοποθέτησης των κομμάτων.7 Ανεξάρτητα από το

Οι Θέσεις των Ελληνικών Πολιτικών Κομμάτωνγια τις Ευρωεκλογές του 2004

ΤωνΗλία Ντίνα*

Υποψήφιου διδάκτορα, Πανεπιστήμιο Μακεδονίαςκαι

Κώστα Γεμενή**Πολιτικού επιστήμονα, MA

* Ο Ηλίας Ντίνας είναι υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπου επίσης εργάζεται και ως ερευνητής. Ερευνητικά ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν: ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά, προσωπικό προφίλ πολιτικών αρχηγών, τακτική ψήφος.

** Ο Κώστας Γεμενής είναι πολιτικός επιστήμονας, απόφοιτος του μεταπτυχιακού προγράμματος στην Πολιτική Επιστήμη του Πανεπιστημίου Leiden (Ολλανδία). Ερ ευ ν ητ ικά ε ν δ ιαφ έρ ο ν τα περιλαμβάνουν: ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά, εθνικισμός και εθνοτικά κινήματα, εμφύλιοι πόλεμοι.

Ε Υ Ρ Ω Π Η & Ε Λ Λ Α Δ Α ��

εάν η αναπαράσταση γίνεται στην ευ-θεία, στο επίπεδο ή στον χώρο, η κε-ντρική ιδέα είναι κοινή: τα κόμματα μπορούν να τοποθετηθούν σύμφωνα με τις θέσεις τους πάνω σε έναν ή πε-ρισσότερους άξονες (ή διαστάσεις) τα άκρα των οποίων αντιπροσωπεύουν δύο φανταστικές και διαμετρικά αντί-θετες μεταξύ τους καταστάσεις.

Τρεις κυρίως τρόποι έχουν προτα-θεί για την μελέτη της ιδεολογικής το-ποθέτησης των κομμάτων: η έρευνα των ειδικών, η έρευνα της κοινής γνώ-μης και η μελέτη των κομματικών κει-μένων.8 Ο κύριος λόγος για την ευρύ-τερη χρησιμοποίηση των κομματικών κειμένων είναι η μεγαλύτερη αντικει-μενικότητά τους σε σχέση με τις υπό-λοιπες πηγές. Η έρευνα ειδικών και η έρευνα κοινής γνώμης μας δίνουν την εικόνα που έχουν για το κόμμα οι ειδικοί πολιτικοί αναλυτές και οι ψη-φοφόροι αντίστοιχα. Η εικόνα όμως αυτή δεν είναι απαραίτητο να ταυτί-ζεται με την πραγματική εικόνα των κομμάτων. Πιο κοντά σε αυτήν είναι λογικό να βρίσκονται τα επίσημα πο-λιτικά έγγραφα του κόμματος. Αν και πολλές φορές συντάσσονται από μια μικρή μόνο ομάδα ειδικών και συχνά έχουν έντονο προεκλογικό στοιχείο, τα εκλογικά προγράμματα συνιστούν το πιο πρόσφορο μέσο με το οποίο τα κόμματα αυτό-προσδιορίζονται κα-θώς αποτελούν την ουσιαστική κα-τάθεση της πολιτικής του κόμματος.9 Δεδομένου ότι κατά κανόνα μελετώ-νται και αναθεωρούνται μέσα από το συνέδριο του κόμματος, τα εκλογικά προγράμματα αντιπροσωπεύουν το κόμμα στο σύνολό του και όχι απλά ένα συγκεκριμένο τμήμα ή μερικά στελέχη του.10

Δύο διαφορετικές προσεγγίσεις έχουν αναπτυχθεί για την μελέτη των κομματικών κειμένων. Η πρώ-τη, που δίνει βαρύτητα στην θεματι-κή σπουδαιότητα (issue salience), έχει ως αφετηρία της την εκλογική θεωρία της «ικανότητας» (valence approach). Σύμφωνα με την τελευταία, ο κομμα-τικός ανταγωνισμός δεν βασίζεται

στην αντιπαράθεση των κομμάτων με αντίθετες πολιτικές σε σημαντικά πολιτικά θέματα (ή ζητήματα). Αντι-θέτως, η διεκδίκηση της εξουσίας γί-νεται στα πλαίσια αντιπαραθέσεων σχετικά με το ποιο κόμμα είναι ικανό-

τερο να εκπληρώσει τους κοινά απο-δεκτούς από την συντριπτική πλειο-ψηφία των ψηφοφόρων πολιτικούς και μακροοικονομικούς στόχους.11 Η πραγματικότητα αυτή αντανακλάται και στα εκλογικά προγράμματα των κομμάτων.12 Αν και ορισμένα ζητή-ματα συζητιούνται από όλα τα κόμ-ματα, η ένταση με την οποία το κα-θένα τονίζει το κάθε θέμα εξαρτάται από την σπουδαιότητα που αποδίδει σε αυτά. Σύμφωνα με την προσέγγι-σή αυτή, τα κόμματα απολαμβάνουν ένα είδος μονοπωλίου (issue owner-ship) στην διαπραγμάτευση ορισμέ-νων κοινωνικών και πολιτικών ζητη-μάτων, καθώς θεωρούνται από την συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης ως τα ικανότερα να διαχει-ριστούν τα συγκεκριμένα ζητήμα-τα. Συνακόλουθα, στα προγράμματά τους δίνουν δυσανάλογα μεγαλύτε-ρη έμφαση στα θέματα αυτά. Για πα-ράδειγμα, τα κεντροδεξιά κόμματα, αναμένεται να έχουν, αναλογικά, πο-λύ συχνότερες αναφορές σε θέματα ελεύθερης αγοράς από ότι τα κόμ-ματα της κεντροαριστεράς. Με βά-ση αυτή τη λογική, διάφορες ερευ-

νητικές ομάδες συγκριτικής μελέτης των κομματικών προγραμμάτων ξε-κίνησαν μια προσπάθεια θεματικής κωδικοποίησης αυτών των κειμένων και μέτρησης της συχνότητας με την οποία γίνεται αναφορά για κάθε ένα από αυτά τα ζητήματα.13

Αρκετά διαφορετικό είναι το σκε-πτικό που διέπει την δεύτερη προσέγ-γιση για την μελέτη των κομματικών προγραμμάτων. Βασικό σημείο εκκί-νησης αυτής της μεθόδου, που έχει ονομαστεί «μέθοδος της αντιπαρά-θεσης» (confrontational approach), είναι η παραδοχή ότι τα κόμματα δεν διαφοροποιούνται μεταξύ τους έμμε-σα, δίνοντας μικρότερη ή μεγαλύτε-ρη έμφαση σε συγκεκριμένα θέματα, αλλά άμεσα, υποστηρίζοντας ανοιχτά τις διαφορετικές και εν πολλοίς αντι-κρουόμενες απόψεις τους.14 H λογική πίσω από αυτή την προσέγγιση είναι η εξής: καθώς οι πολίτες έχουν ελλιπή πληροφόρηση για τα κοινά, η απόφα-σή τους για το ποιο κόμμα, θα ψηφί-σουν βασίζεται σε εκείνα τα θέματα στα οποία η διαφορές μεταξύ των το-ποθετήσεων των κομμάτων είναι αρ-κετά μεγάλες ώστε να τους προξενούν το ενδιαφέρον.15 Σε πολλές περιπτώ-σεις, αυτό που διαδραματίζει τον ση-μαντικότερο ρόλο δεν είναι ο βαθμός με τον οποίο το κόμμα προσπαθεί να δώσει έμφαση ή να υποβαθμίσει το κάθε θέμα αλλά η θέση που παίρνει σε αυτό. Για παράδειγμα, σε ζητήμα-τα όπως η θανατική ποινή, η νομιμο-ποίηση των μαλακών ναρκωτικών, ή η ευθανασία οι ψηφοφόροι δίνουν βαρύτητα στην ακριβή τοποθέτηση των κομμάτων και όχι απλά στο αν παίρνουν θέση ή όχι.16 Για παράδειγ-μα, σε ένα υποθετικό άξονα αριστε-ράς-δεξιάς όπου μοναδικός δείκτης είναι η θέση των κομμάτων στο ζή-τημα των ιδιωτικοποιήσεων στον το-μέα της υγείας, δύο κόμματα με αντί-θετες απόψεις θα τοποθετηθούν στα δύο αντίθετα άκρα του άξονα, ανε-ξάρτητα από τη συχνότητα των ανα-φορών στο θέμα αυτό.

Στην παρούσα ανάλυση τα εκλογι-

Τρεις κυρίως τρόποι έχουν προταθεί για την μελέτη της ιδεολογικής τοποθέτησης των κομμάτων: η έρευνα των ειδικών, η έρευνα της κοινής γνώμης και η μελέτη των κομματικών κειμένων.

κά κείμενα των κομμάτων αναλύονται σύμφωνα με την μέθοδο της αντιπα-ράθεσης. Συγκεκριμένα, οι θέσεις των κομμάτων εξετάζονται με βάση τρεις διακριτές διαστάσεις: οικονομική με-ταρρύθμιση, πολιτική ενοποίηση και πολιτισμική ταυτότητα. Οι τρεις αυ-τές διαστάσεις επιλέχτηκαν έτσι ώστε να αντιπροσωπεύουν τον χώρο πολι-τικής δράσης (polity) της ΕΕ. Η κά-θε μία περιλαμβάνει δέκα δείκτες με ένα κεντρικό σημείο αναφοράς.17 Ο πρώτος σχετίζεται με την κύρια δι-αιρετική τομή που δημιούργησε την κλασσική διάκριση μεταξύ αριστεράς και δεξιάς (ανάμεσα στην ελεύθερη αγορά και τον κρατικό παρεμβατι-σμό). Εισάγουμε αυτή τη διάσταση καθώς έχει υποστηριχθεί πως η διαι-ρετική τομή αριστεράς-δεξιάς μπορεί επαρκώς να ερμηνεύσει τον κομμα-τικό ανταγωνισμό στην ΕΕ.18 Στη δι-άσταση αυτή οι δείκτες περιλαμβά-νουν θέματα όπως η απελευθέρωση διαφόρων αγορών (ενέργειας, εργα-σίας, μεταφορών) και η μείωση των φόρων. Καθώς όμως ορισμένοι ερευ-νητές υποστηρίζουν πως η διάσταση αριστεράς-δεξιάς δεν είναι αρκετή για να ερμηνεύσει τις θέσεις των κομ-μάτων έναντι της ΕΕ,19 προσθέτουμε στην ανάλυση μας και μια δεύτερη δι-άσταση. Αυτή η διάσταση είναι κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκή. Οι δείκτες εδώ αφορούν τις θέσεις των κομμάτων σε σχέση με την πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης καθώς και τους διάφο-ρους πυλώνες και τους θεσμούς της ΕΕ (Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, ΚΕΠΠΑ, ΟΝΕ, Σύμφωνο Σταθερότητας, Ευ-ρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα). Τέλος, η τρίτη διάσταση αναφέρεται στις τοποθετήσεις των κομμάτων σχετι-κά με την πολιτισμική ταυτότητα της Ευρώπης. Χρησιμοποιούμε αυτή τη διάσταση διότι ο πολιτισμικός παρά-γοντας δείχνει να παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στον κομματικό ανταγω-νισμό20 όσο και στη διαμόρφωση του ευρω-σκεπτικισμού.21 Η ενσωμάτωση άλλων (χριστιανικών ή μη) κρατών, η προσπάθεια υιοθέτησης κοινής ευρω-

παϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, η ευρωπαϊκή ιθαγένεια καθώς και ανα-φορές στην κοινή ευρωπαϊκή ιστορία σε αντιδιαστολή με εθνικές αναφορές συνιστούν μερικούς από τους δείκτες που επιλέχθηκαν για την συγκρότηση αυτού του άξονα.

Η περίπτωση των Ελληνικών πολιτικών κομμάτων

Η διαδικασία που ακολουθήσαμε για τον προσδιορισμό των θέσεων των ελληνικών πολιτικών κομμάτων με εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινο-βούλιο για το 2004 είναι η ακόλουθη: αρχικά αναζητήσαμε τα προγράμμα-τα των κομμάτων για τις Ευρωεκλο-γές του 2004. Στις περιπτώσεις που αυτό δεν κατέστη δυνατό (είτε γιατί το κόμμα δεν είχε διαθέσιμες πηγές είτε γιατί λόγω της χρονικής γειτνί-ασης των ευρωεκλογών με τις εθνι-κές εκλογές το κόμμα προτίμησε να εκδώσει ένα κοινό πρόγραμμα) χρη-σιμοποιήσαμε τα προγράμματα των εθνικών εκλογών του 2004. Η χρη-σιμοποίηση και των προγραμμάτων των εθνικών εκλογών έγινε για δύο λόγους: πρώτον, ολοένα και περισσό-τερο στην Ευρώπη παρατηρείται ένας «εξευρωπαϊσμός» των προγραμμά-των των εθνικών εκλογών.22 Τα κόμ-ματα δεν «κρύβουν» από τα προ-γράμματα των εθνικών εκλογών τις θέσεις τους σχετικά με την ΕΕ. Δεύτε-ρον, έχει παρατηρηθεί η, κατά κάποιο τρόπο, αντίστροφη διαδικασία όπου στα προγράμματα των κομμάτων για τις Ευρωεκλογές κυριαρχούν τα θέ-ματα εθνικής πολιτικής. Για το σκοπό της έρευνάς μας λοιπόν θεωρούμε τα δύο είδη προγραμμάτων ως «ισότιμα» ως προς την παρουσίαση των θέσεων των ελληνικών πολιτικών κομμάτων σχετικά με την ΕΕ.23

Επιπλέον, προκειμένου να αυξή-σουμε την εγκυρότητα (validity) των αποτελεσμάτων μας χρησιμοποιήσα-με και διάφορα ακόμη κείμενα που θε-ωρούμε πως εκφράζουν τις θέσεις του κάθε κόμματος ως σύνολο και που εκ-

δόθηκαν (ή δημοσιεύτηκαν σε ηλε-κτρονική μορφή στις επίσημες ιστο-σελίδες των κομμάτων) λίγο πριν τις Ευρωεκλογές. Αυτά περιλαμβάνουν φυλλάδια με τίτλους όπως «πολιτικές θέσεις», «εκλογική διακήρυξη» αλλά και πολιτικές αποφάσεις συνεδρίων.

έχοντας αυτά τα κείμενα ως βά-ση, κάθε ένας από τους συγγραφείς του άρθρου—ανεξάρτητα από τον άλ-λο—προχώρησε στην κωδικοποίηση των θέσεων κάθε κόμματος για κά-θε διάσταση. Αυτή η διαδικασία είχε ως σκοπό να μειώσει τις πιθανότητες σφάλματος λόγω του ανθρώπινου πα-ράγοντα αναφορικά με την αξιοπιστία (reliability) των αποτελεσμάτων.

Ακολουθώντας την μέθοδο της αντιπαράθεσης, κάθε αναφορά σε δεί-κτη οποιασδήποτε διάστασης βαθμο-λογείται με 1 αν είναι υπέρ της αγοράς (1η διάσταση), υπέρ της Ευρωπαϊκής ενοποίησης (2η διάσταση) ή υπέρ της ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτιστικής ταυ-τότητας (3η διάσταση). Αντίθετες ανα-φορές σε κάθε άξονα βαθμολογού-νταν με -1. Σε περίπτωση που υπάρχει ίσος αριθμός αντικρουόμενων ανα-φορών (ή καμία αναφορά), το κόμμα βαθμολογείται με 0 που αποτελεί και το γενικό ουδέτερο σημείο. έτσι, τα κόμματα τοποθετούνται για κάθε διά-σταση σε μια κλίμακα 21 σημείων που κυμαίνεται μεταξύ -10 και 10.

Διάγραμμα 1:Οικονομική μεταρρύθμιση

Τα αποτελέσματα ανά διάστα-ση φαίνονται στα τρία διαγράμματα. Όπως φαίνεται στο πρώτο από αυτά, που απεικονίζει τις θέσεις των κομ-μάτων σχετικά με την οικονομική με-ταρρύθμιση τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κατανομή των κομμάτων έχει σαφή κλίση προς τα αριστερά μια και που μόνο η ΝΔ βρίσκεται στο δεξιό πλευρό του άξο-να, ενώ ο μέσος όρος των θέσεων των κομμάτων είναι μικρότερος του μη-δέν. Συγκεκριμένα, όπως και τα υπό-λοιπα κόμματα του Ευρωπαϊκού Λα-

ϊκού Κόμματος έτσι και η ΝΔ βλέπει την ΕΕ ως ένα χώρο συμβατό με το οικονομικό της πρόγραμμα που από τη δεκαετία του 1980 (τουλάχιστον) και έπειτα προβλέπει την μεγαλύτε-ρη φιλελευθεροποίηση της οικονομί-ας. Το ΠΑΣΟΚ από την άλλη πλευ-ρά, βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του άξονα, αλλά αρκετά κοντά στο κέντρο ακολουθώντας την πανθολο-γούμενη μετακίνηση της Ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας προς τα δεξιά.24 Προσπερνώντας τις καθ’ όλα προβλέ-ψιμες θέσεις των δύο κομμάτων της αριστεράς, φτάνουμε στην πολύ ενδι-αφέρουσα περίπτωση του ΛΑΟΣ που βρίσκεται πολύ αριστερότερα απ’ ότι θα περίμενε κανείς. Διαβάζοντας τα κομματικά κείμενα του ΛΑΟΣ η ιδέα που παίρνει κανείς είναι πως πρόκει-ται για ένα κόμμα με έντονο στοιχείο λαϊκισμού στην οικονομική του πολι-τική. έτσι, ενώ το ΠΑΣΟΚ σταδιακά μετακινείται προς τα δεξιά, και μετά την εκλογική παρακμή του ΔΗΚΚΙ, ο ΛΑΟΣ έρχεται να καλύψει ιδεολο-

γικά το σημείο αυτό και να εκφράσει έτσι την μη κομμουνιστική-αριστερή μερίδα των Ελλήνων ψηφοφόρων που πιστεύουν ακόμα στον ευρύ κρατικό παρεμβατισμό. Αυτό φυσικά δεν απο-τελεί σε καμία περίπτωση Ελληνική ιδιομορφία, καθώς υπάρχει γενικά η τάση στα ριζοσπαστικά δεξιά κόμμα-τα στην Ευρώπη να εγκαταλείπουν την αυστηρή οικονομικά φιλελεύθε-ρη ιδεολογία και να επικεντρώνονται σε θέματα «νέας πολιτικής» (new pol-itics), όπως θέματα ηθικής, μετανά-στευσης, κτλ.25

Διάγραμμα 2:Πολιτική ενοποίηση

Στη δεύτερη διάσταση τα Ελληνι-κά πολιτικά κόμματα είναι μοιρασμέ-να στις δύο πλευρές του άξονα όσο αφορά την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ. Από τη μία πλευρά το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ συμφωνούν πως η πολιτι-κή ενοποίηση της ΕΕ είναι ένα επι-θυμητός στόχος. Αντίθετα, τόσο το

ΚΚΕ όσο και ο ΛΑΟΣ διαφωνούν ρι-ζικά. Οι λόγοι έχουν κυρίως να κά-νουν με τον σθεναρό αντιευρωπαϊκό λόγο που προβάλλουν αμφότερα τα κόμματα, το ΚΚΕ ως αποτέλεσμα της γενικότερης αντιδυτικής του στάσης και ο ΛΑΟΣ ως συνέπεια της αντί-θεσής του με την εκχώρηση εξουσιών από εθνικό σε διακρατικό επίπεδο. Ο ΣΥΝ βρίσκεται σε μία ουδέτερη θέ-ση: δεν διαφωνεί με την αρχή (prin-ciple) της πολιτικής ενοποίησης αλλά με τον τρόπο με τον οποίο αυτή οικο-δομείται. Η στάση του κόμματος στο θέμα του Ευρωπαϊκού Συντάγματος είναι χαρακτηριστική: αν και εναντι-ώθηκε από την αρχή στην ψήφιση της συγκεκριμένης συνθήκης, κατέστη-σε εμφανές ότι είναι απόλυτο σύμφω-νο με την ιδέα της δημιουργίας ενός κοινού ευρωπαϊκού συντάγματος. Αξίζει να σημειωθεί πως, για την διά-σταση της πολιτικής ενοποίησης, τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την χρήση της μεθόδου της αντιπα-ράθεσης επιβεβαιώνουν προηγού-μενες αναλύσεις όπου η κατανομή του βαθμού υποστήριξης της πορεί-ας ενοποίησης της ΕΕ έχει την μορφή ανεστραμμένου U (bell-shaped distri-bution).26

Διάγραμμα 3: Πολιτισμική ταυτότητα

Πρωτοπόρος της τρίτης διάστα-σης είναι το ΠΑΣΟΚ, το οποίο ακο-λουθείται από τον ΣΥΝ και τη ΝΔ. Η τοποθέτηση αυτή προφανώς οφείλε-ται στους δείκτες της συγκεκριμένης διάστασης, αρκετοί από τους οποίους σχετίζονται με θέματα «νέας πολιτι-κής», όπως η μετανάστευση, ο εθνι-κισμός, η κουλτούρα, η ανοχή (tol-erance) στην διαφορετικότητα και ο σεβασμός σε ηθικές και πολιτικές αξί-ες.27 Πολλά από τα ζητήματα αυτά δι-αμόρφωσαν την ιδεολογία της «νέας αριστεράς» η οποία εκφράζεται στην Ελλάδα κατά βάση από τον ΣΥΝ αλ-λά σε ένα βαθμό, κατά την τελευταία δεκαετία και από το ΠΑΣΟΚ. Αντίθε-

Διάγραμμα 1: Οικονομική μεταρρύθμιση

Διάγραμμα 2: Πολιτική ενοποίηση

τα ο εθνικιστικός λόγος τόσο του ΛΑ-ΟΣ όσο και του ΚΚΕ – για το δεύτερο νομιμοποιημένος στα πλαίσια του γε-νικότερου αντιδυτικισμού πάνω στον οποίο κυρίως στηρίζει στις τελευταί-ες δεκαετίες το κόμμα την πολιτική του τακτική28 – είναι λογικό να μην αφήνουν πολλά περιθώρια για φιλο-ευρωπαϊκή στάση στα θέματα αυτά. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ΝΔ, της οποίας η θέση παρουσιά-ζει μια δυναμική μεταβολής. Βιώνο-ντας για δύο δεκαετίες την εκλογική πρωτοκαθεδρία του ΠΑΣΟΚ, στό-χος της ΝΔ ήταν η μετακίνηση προς το κέντρο χωρίς όμως να θυσιαστούν στην προσπάθεια αυτή οι παραδοσι-ακές θέσεις υπέρ της αγοράς στους έτοιμους να τις οικειοποιηθούν σοσι-αλιστές. Ως ένα βαθμό, η πολιτισμι-κή διάσταση ήταν αυτή που έδωσε τη δυνατότητα στο κόμμα να κάνει τους απαραίτητους ελιγμούς ώστε να αφή-σει πίσω του την συντηρητική (tradi-tional – nationalist – authoritarian) εικόνα με την οποία είχε ταυτιστεί η Δεξιά στην Ελλάδα και να φέρει το κόμμα σε αυτό που οι εμπνευστές αυ-τού του εγχειρήματος ονόμασαν «με-σαίο χώρο». Αν και πολλές φορές η τοποθέτηση της ΝΔ σε θέματα όπως η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες δεν συνάδει με αυτή την μεταβολή, η θέση της ΝΔ στην τρί-τη διάσταση αντανακλά το, έστω και ατελές, πέρασμα του κόμματος από τον συντηρητισμό στον φιλελευθε-ρισμό.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:(Endnotes)1 karlheinz Reif και Hermann Sch-

mitt, “Nine second-order national elec-tions: a conceptual framework for the analysis of European election results,” European Journal of Political Research 8 (1980): 3–44.

2 Βλ. Francesca E. Bignami, “The democratic deficit in European Com-munity rulemaking: a call for notice and comment in comitology,” Harvard International Law Journal 40 (1999): 451–515.

3 Βλ. Roger M. Scully, “The Euro-pean Parliament and the co-decision procedure: a re-assessment,” Journal of Legislative Studies 3 (1997): 58–73.

4 Andreas M. Wüst και Hermann Schmitt, “Comparing the views of par-ties and voters in the 1999 election to the European Parliament,” στο Voting in European Parliament elections: les-sons from the past and scenarios for the future, επιμ. Cees van der Eijk και Wouter van der Brug (υπό έκδοση).

5 Wüst και Schmitt, όπ. παρ.6 Wüst και Schmitt, όπ. παρ.7 Βλ. Anthony Downs, An economic

theory of democracy (New York: Harp-er & Brothers, 1957) και Duncan Black, The theory of committees and elections (Cambridge: Cambridge University Press, 1958). Όπως επισημαίνει ο Γι-άννης Κωσταντινίδης, “Scripta ma-nent: προεκλογικά κείμενα και ιδεο-λογίες στη μεταπολιτευτική Ελλάδα,”

Τετράδια Ανάλυσης Δεδομένων 1, no. 2 (2002): 30–31, η χρήση της χωρικής αναλογίας δεν οφείλεται τόσο σε θε-ωρητικούς λόγους όσο στην ευκολία που προσφέρει στην αναπαράσταση της κομματικής αντιπαράθεσης.

8 Στην έρευνα των ειδικών (experts survey) μια ομάδα αναλυτών από κάθε χώρα αναλαμβάνει να τοποθετήσει τα κόμματα της χώρας της στο ευρύτερο πολιτικό πεδίο με βάση συγκεκριμέ-να κριτήρια, βλ. Leonard Ray, “Mea-suring party orientations towards Eu-ropean integration: results from an expert survey,” European Journal of Political Research 36 (1999): 283–306. Στις έρευνες κοινής γνώμης ο προσ-διορισμός των θέσεων των κομμάτων γίνεται σύμφωνα με την αντίληψη των ψηφοφόρων τους, βλ. Simon Hix και Christopher Lord, Political parties in the European Union (New York: St. Martin’s Press, 1997).

9 Wüst και Schmitt, όπ. παρ.10 Andrea volkens, “Changes in

policy positions of European social democrats, 1945–1998,” Ανακοίνω-ση στη συνάντηση των εργαστηρίων του ECPR, Grenoble, 6–11 Απριλίου 2001.

11 Donald Stokes, “valence poli-tics,” στο Electoral politics, επιμ. Dennis kavanagh (oxford: Clarendon Press, 1992), βλ. επίσης Harold D. Clarke, κ.α. Political choice in Britain (oxford: ox-ford University Press, 2004).

12 Βλ. Ian Budge, D. Robertson, και D. Hearl (επιμ.), Ideology, strategy and party change: spatial analyses of post-war election programmes in 19 democ-racies (Cambridge: Cambridge Univer-sity Press, 1987).

13 Η πρώτη ομάδα ήταν το Mani-festo Research Group (MRG) που με-τεξελίχθηκε στο Comparative Mani-festos Project (CMP), βλ. Ian Budge, “Mapping policy preferences: 21 years of the Comparative Manifestos Proj-ect,” European Political Science 1, no. 3 (2002): 60–68. Με το ίδιο όνομα (MRG) εμφανίστηκε και μια νέα ομά-δα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Κοι-

Διάγραμμα 3: Πολιτισμική ταυτότητα

νοπραξίας για την Πολιτική έρευνα (ECPR) που κωδικοποιεί τα κομματικά κείμενα με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών, βλ. Paul Pennings και Hans keman, “Towards a new meth-odology of estimating party policy po-sitions,” Quality & Quantity 36 (2002): 55–79. Για λεπτομέρειες σχετικά με τη μέθοδο μέτρησης των κομματικών κει-μένων βλ. Andrea volkens, “Manifesto coding instructions,” Discussion Paper FS III 02–201 (Berlin: WZB, 2002).

14 Huib Pellikaan, Tom van der Meer και Sarah de Lange, “The road from a depoliticized to a centrifugal democracy,” Acta Politica 38 (2003): 28.

15 Downs, όπ. παρ. σελ. 46.16 Michael Laver, “Position and sa-

lience in the politics of political par-ties,” στο Estimating the policy position of political actors, επιμ. Michael Laver (London: Routledge, 2001), σελ. 66.

17 Για τις ιδιότητες που πρέπει να πληρούν οι δείκτες προκειμένου να εν-σωματωθούν στην κάθε διάσταση βλ. Pellikaan, van der Meer και de Lange, όπ. παρ., σελ. 33. Σε γενικές γραμμές, τα θέματα που επιλέγονται ως δείκτες πρέπει να είναι σχετικά με την γενικό-τερη διάσταση στην οποία εντάσσο-

νται, να εμφανίζονται στα προγράμμα-τα πολλών κομμάτων, και τα κόμματα να παίρνουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις σε αυτά, καθώς ζητήματα στα οποία όλα τα κόμματα έχουν παρόμοι-ες θέσεις προσφέρουν πολύ μικρή δι-ακύμανση και επομένως δεν βοηθούν ως εργαλεία εντοπισμού διαφορών στις θέσεις των κομμάτων.

18 Gary Marks και Christopher Wilson, “The past in the present: a cleavage theory of party response to European integration,” British Jour-nal of Political Science 30 (2000): 433–459.

19 Simon Hix, “Dimensions and alignments in European Union politics: cognitive constraints and partisan re-sponses,” European Journal of Political Research 35 (1999): 69–106.

20 Βλ. Pellikaan, van der Meer και de Lange, όπ. παρ., και Ronald Ingle-hart, Cultural shift in advanced indus-trial society (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1990).

21 Βλ. Nick Sitter, “opposing Eu-rope: Euro-scepticism, opposition and party competition,” Sussex European Institute Working Paper 56 (Brighton: SEI, 2002).

22 Βλ. Harmen A. Binnema, “How

Europe hit parties... or not? Europe-anisation of party programmes in the Netherlands and the United king-dom,” Working Papers Political Sci-ence 03/2003 (Amsterdam: vrije Uni-versiteit, 2003).

23 Αυτό συνεπάγεται ότι σε περί-πτωση που κάποιο κόμμα εμφανίζει δι-αφορετικές θέσεις σε δύο διαφορετικά πολιτικά κείμενα και οι δύο λαμβάνο-νταν εξίσου υπόψη χωρίς η μία να υπε-ρισχύει της άλλης.

24 Βλ. volkens, “Changes in poli-cy...” όπ. παρ.

25 Alexandra Cole, “old right or new right? The ideological position-ing of parties of the far right,” Euro-pean Journal of Political Research 44 (2005): 203–230.

26 Hooghe, Marks και Wilson, όπ. παρ., σελ. 973–976.

27 Βλ. Νίκος Δεμερτζής, “Κόμμα-τα ‘νέας πολιτικής’: πολιτικές και πο-λιτισμικές ορίζουσες,” Ελληνική Επιθε-ώρηση Πολιτικής Επιστήμης 1 (1993): 90–110.

28 Stathis N. kalyvas και Nikos Ma-rantzidis, “Greek communism, 1968–2001,” East European Politics and So-cieties 16 (2002): 678–679.

A B S T R A C T :

During the last two decades party manifestos have been used as objective measures of parties’ political postures. Two different approaches have emerged. The first one, called issue salience approach, meas-ures party policies by the relative salience they attach to certain issues. The second, called the confron-tational approach, measures the exact stance of the parties in each policy area. Adopting the confron-tational approach, this analysis attempts to measure the stances of Greek political parties in three issue dimensions: level of state intervention in the economy, support toward the political integration of the EU, common European cultural identity. According to its findings, whereas the Greek party system reflects the picture of European parties in the economic dimension, in the other two dimensions, the distribu-tion reflects a new dichotomy which represents a “vertical” new-politics dimension and distinguishes be-tween the centripetal political forces on the one hand and the extreme right and left parties on the other.

Ε Υ Ρ Ω Π Η & Ε Λ Λ Α Δ Α�0

Βρυξέλλες. 1 Ιανουαρίου 2006

Δήλωση του κ. José Manuel Barroso, Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την 25η επέτειο της προσχώρησης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότη-τες και για την 20ή επέτειο της προσχώ-ρησης της Ισπανίας και της Πορτογαλί-ας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες

Πριν από 25 χρόνια, η Ελ-λάδα έγινε μέλος αυτού που ήταν τότε οι Ευρω-παϊκές Κοινότητες και το ίδιο συνέβη πριν από

20 χρόνια με την Ισπανία και την Πορ-τογαλία. Σήμερα μπορούμε να περη-φανευθούμε ότι η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, καθώς και η Ευρώ-πη στο σύνολό της, έγιναν πιο δυνατές σαν αποτέλεσμα της δεύτερης και τρί-της διεύρυνσης των Ευρωπαϊκών Κοι-νοτήτων.

Η προοπτική της ένταξης συνέβαλε πολύ στην παγίωση της δημοκρατίας και στην προώθηση των μεταρρυθμίσε-ων στις συγκεκριμένες χώρες. Η ένταξή τους στην Κοινότητα οδήγησε σε άνευ προηγουμένου ανάπτυξη. Το αποτέλε-σμα ήταν μεγαλύτερη σταθερότητα και μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα.

Όμως, τα οφέλη της διεύρυνσης ήταν θετικά και για τις δύο πλευρές.

Η προσχώρηση αυτών των χωρών κατέστησε την Ευρώπη πιο μεγάλη και πιο δυνατή. Παγίωσε την μεσογειακή και ατλαντική διάσταση της Ευρώπης και άνοιξε νέες προοπτικές στην Αφρι-κή και την Λατινική Αμερική.

Το παράδειγμα της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας αποτελεί την απόδειξη ότι η διεύρυνση αποβαίνει ωφέλιμη τόσο για τα παλαιά μέλη όσο και για τις προσχωρούσες χώρες. έκφρα-ση αυτής της εμπειρίας είναι η ανεπιφύ-λακτη υποστήριξη της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας σε όλες τις επόμενες διευρύνσεις, και ειδικότερα στην τελευταία διεύρυνση προς την Κε-ντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Βέβαια οι πανηγυρισμοί δεν πρέπει να οδηγήσουν σε αυταρέσκεια. Η Ελλά-δα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, καθώς και η υπόλοιπη Ευρώπη, αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις. Οφείλουν συνεχώς να προσαρμόζονται και να προβαίνουν σε μεταρρυθμίσεις ώστε να προσαρμο-στούν στις απαιτήσεις που επιβάλλει ο 21ος αιώνας και να αποκομίσουν πλή-ρως τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης.

Αν συνεχίσουν να προοδεύουν κα-τά τα επόμενα χρόνια όπως το έπραξαν τις τελευταίες δεκαετίες, τότε οι χώρες αυτές – και η Ευρώπη στο σύνολό της – μπορούν πράγματι να ελπίζουν σε ένα πολύ λαμπρό μέλλον.

Δήλωση του κ. José Manuel Barroso,Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την

25η επέτειοτης προσχώρησης της Ελλάδας

στις Ευρωπαϊκές Κοινότητεςκαι για την 20ή επέτειο της προσχώρησηςτης Ισ πα νίας και της Πορτογαλίαςσ τ ι ς Ε υ ρ ω π α ϊ κ έ ς Κ ο ι ν ό τ η τ ε ς

Διεθνείς Αποστολές

1. Η Νεολαία Ευρωπαϊκή έκφραση συμμετείχε στο πρόγραμμα «Creat-ing European Identity through Lifelong Education. How?» το οποίο πραγ-ματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη 12-18 Φεβρουαρίου 2006. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν νέοι από ΜΚΟ της Τουρκίας, Ελλάδας, Πορτο-γαλίας και Ρουμανίας. Οι ομάδες εργασίας δούλεψαν στο Πανεπιστήμιο του Bogazic. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τον τουρκικό πολιτισμό τα ήθη και τα έθιμα τους, πραγματοποίησαν επίσκεψη στο δημαρχείο της πόλης καθώς και στο κέντρο νεότητας του Δήμου. Τη Νεολαία Ευρ.έκφραση εκπροσώπησαν οι: Ελένη Φάκα, Διο-νυσία Ρηγάτου, Μάγια Αλεξιάδου, Εύα Πολυμενάκου από Αθήνα και οι Γιώργος Κετσιακίδης, Γιώργος Καλμπουρτζής από Θεσσαλονίκη.2. Η Νεολαία Ευρωπαϊκή έκφραση συμμετείχε στο πρόγραμμα «Conflict Resolution in Multi-Cultural Environment» που πραγματοποιήθηκε στην Λετονία από 16-24 Φεβρουαρίου 2006. Σκοπός του προγράμματος ήταν να δώσει στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να αναλύσουν θέματα συ-γκρούσεων σε ένα πολύ-πολιτισμικό περιβάλλον. Στο πρόγραμμα συμ-μετείχαν οι: Εύα Χαλιώτη, Νίκος Κομσέλης.

έργο ΑΛΚΗΣΤΙΣ

Συνεχίζεται η υλοποίηση του έργου «ΑΛΚΗΣΤΙΣ» (Δίκτυο για την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των γυναικών) που λειτουργεί στο πλαίσιο της Κοινωνικής Πρωτοβουλίας Equal. Τo έργο «ΑΛΚΗΣΤΙΣ» διεξάγε-ται σε 4 περιφέρειες της χώρας (Αττική, Δυτ. Ελλάδα, Ήπειρο, Βόρειο Αι-γαίο) και αποσκοπεί στη συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελμα-τικής ζωής ανδρών και γυναικών, μέσω: της παροχής συμβουλευτικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών σε εργαζόμενες/ους, οι οποίες/οι έχουν τη φροντίδα εξαρτώμενων μελών, της κατάργησης των στερεοτύπων για τον ρόλο των δύο φύλων στην οικογένεια και της προώθησης νέων προ-τύπων οργάνωσης της εργασίας με στόχο τη συμφιλίωση της οικογενει-ακής και επαγγελματικής ζωής ανδρών και γυναικών. Η Ευρωπαϊκή έκφραση, συμμετέχει στις υποδράσεις της α) Διαχείρισης και Συντονισμού της Διακρατικής Συνεργασίας β) της παραγωγής Audio-visual προϊόντων γ) της παραγωγής της Διακρατικής ιστοσελίδας. Στην Αναπτυξιακή Σύμπραξη και στο πλαίσιο της Διακρατικής Συνεργασίας συμμετέχουν οι: Donna E Avvenirer - DEA από την Ιταλία, New routes for the women employment in Cyprus από την Κύπρο, οι ongekend Tal-ent από την Ολλανδία.

Η ετήσια γιορτή της Ευρωπαϊκής έκφρασης

Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η ετήσια εορταστική εκδήλωση του Ομί-λου Ευρωπαϊκή έκφραση στις 21 Δεκεμβρίου 2005 στο PIU vERDE στο άλσος Παπάγου. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν εκατό άτομα και πέρα-σαν μια ευχάριστη βραδιά σε ένα πραγματικά πανέμορφο περιβάλλον.

ΕπαναληπτικήΤακτική Γενική Συνέλευση

ΕΣΟΝΕέτους 2005

Ιανουάριος 2005Στις 13 Ιανουαρίου 2006 το

Εθνικό Συμβούλιο Οργανώσεων Νέων Ελλάδος (ΕΣΟΝΕ) πραγ-ματοποίησε Επαναληπτική Τακτι-κή Γενική Συνέλευση έτους 2005. Στη συνέλευση έλαβαν μέρος η Ευ-ρωπαϊκή έκφραση, η Χριστιανική Αδελφότητα Νέων (ΧΑΝ), η Χρι-στιανική ένωση Νεανίδων (ΧΕΝ), το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων (ΣΕΠ), το Σώμα Ελλήνων Οδηγών (ΣΕΟ) και η Κίνηση Φοιτητών για την ένωση της Ευρώπης (AEGEE). Τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν ο Οικονομικός Απολογισμός έτους 2005, ο Προϋπολογισμός έτους 2006, η έκθεση Πεπραγμένων για το έτος 2005, το Πρόγραμμα Δρά-σης καθώς επίσης έγινε ενημέρω-ση για τα θέματα του Εθνικού Συμ-βουλίου Νεολαίας (ΕΣΥΝ).

Όσον αφορά τον Οικονομικό Απολογισμό του 2005 και τον Προ-ϋπολογισμό του 2006, η έκθεση της ελεγκτικής εγκρίθηκε με ομοφω-νία Ομόφωνα εγκρίθηκε επίσης και η έκθεση Πεπραγμένων του Διοικητικού Συμβουλίου ΕΣΟΝΕ για το 2005 Τέλος, στο πρόγραμ-μα δράσης του ΕΣΟΝΕ συγκατα-λέγονται το ετήσιο Σεμινάριο Εκ-παίδευσης Στελεχών Εθελοντικών Οργανώσεων, η δημιουργία ιστο-σελίδας του ΕΣΟΝΕ και η οργάνω-ση της έδρας του ΕΣΟΝΕ σε χώρο που έχει ήδη παραχωρηθεί από τη ΧΑΝ Αθηνών. Και οι δράσεις αυ-τές έγιναν δεκτές από τα μέλη με ομοφωνία.

Μετά τη λήξη της Συνέλευσης πραγματοποιήθηκε η κοπή της πί-τας του ΕΣΟΝΕ για το 2006. Το τυ-χερό φλουρί πέτυχε η ΧΑΝ.

Ελένη Φάκα

Τ Α Ν Ε Α Τ Η Σ Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η Σ

Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφο-ρετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με

επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζο-νται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκ-δότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρω-παϊκή έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα,

την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυ-πα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημο-

σιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλ-λα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επι-τροπής της Ευρωπαϊκής έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολό-κληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέξεις).

Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα PC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκδο-ση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτότυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική ανα-δημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση

σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή έκφραση” Ετήσια Διετής

Τακτικός Συνδρομητής 20 Ευρώ 35 ΕυρώΔημόσιοι Οργανισμοί,Τράπεζες, Βιβλιοθήκες,ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες,Σύλλογοι 50 Ευρώ 100 ΕυρώΕυρώπη 25 Ευρώ 45 ΕυρώΆλλες ήπειροι 30 Ευρώ 55 ΕυρώΦοιτητής, σπουδαστής,στρατιώτης 15 Ευρώ 25 ΕυρώΣυνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης 50 Ευρώ 90 Ευρώ

ΔΕΛΤIΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΟΥ

Όνομα........................................................................................

Επώνυμο ...................................................................................

Διεύθυνση .................................................................................

Ταχ. Κώδικας ............................................................................

Πόλη ..........................................................................................

Τηλέφωνο: ................................................................................

E-mail: .......................................................................................

Επάγγελμα: ..............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

έτος ίδρυσης: 1989Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα, τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953,

e-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr

ΔΗΜΟΣΙΕύΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΚΦΡΑΣΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΕΚΦΡΑΣΗ

Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η

Οι συνδρομές καταβάλονται στα γραφεία της Έκφρασης9π.μ. - 5 μ.μ. ή στην Εθνική Τράπεζα Αρ. Λογαρισμού 701/29600287

Ε.Σ.Ο.Ν.Ε.Εθνικό Συμβούλιο Οργανώσεων Νέων Ελλάδος_________________________________________

National Council of Hellenic Youth Organisations

ΜΕΛΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ Ε.ΣΟ.Ν.Ε.

• Ευρωπαϊκή Έκφραση

• Κίνηση Φοιτητών για την Ένωση της Ευρώπης (A.E.G.E.E.)

• Σώμα Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π)

• Σώμα Ελληνίδων Οδηγών (Σ.Ε.Ο)

• Χριστιανική Αδελφότητα Νέων (Χ.Α.Ν)

• Χριστιανική Ένωση Νεανίδων (Χ.Ε.Ν)

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με:

ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΝΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ε.Σ.Ο.Ν.Ε.)ΚΤΙΡΙΟ Χ.Α.Ν. ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 36 & ΟΜΗΡΟΥ, 106 72 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 210 3626970

European Expression - Issue 59

Documents

Transcript of European Expression - Issue 59

European Expression - Issue 87

i-TECH4u #59 Nov15

Μαθητοφρένεια #59

City Uncovered 59

EOSINOPHILIC INFLAMMATION AND EXPRESSION OF …lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/820/928/RUG01... · Chapter 3: Aims of the studies 59 Chapter 4: Nasal polyposis: from cytokines to growth.

European Expression - Issue 50

Energyworld 59

European Expression - Issue 76

European Expression - Issue 77

Ypovrixio Issue 59

European Expression - Issue 56

HotDoc Τευχος 59

European Expression - Issue 61

European Expression - Issue 65

European Expression - Issue 49

European Expression - Issue 63

European Expression - Issue 80

Merged document 59

The Scanner Magazine 59

Beer Issue