European Expression - Issue 63

Οικουμενικότητακαι παγκόσμιαδιακυβέρνηση

Terra g

overnan

ce

ή Terra

incognit

a?

ΔΙΕΥΘ. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ: ΟΜΗΡΟΥ 54 • 106 72 ΑΘΗΝΑ ΚωΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ: 1413

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 63 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2006

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α �

EΥΡωΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ

έΤΟΣ ΙδΡΥΣΗΣ: 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 17 • ΤΕΥΧΟΣ 63 • OKTΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - δΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2006

ΙδΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚδΟΤΗΣ:"ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕ-ΣΜΟΙ", Μη Κερδοσκοπικό

ΣωματείοΟμήρου 54 - Αθήνα - 106 72

Τηλ.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

ΚΩδΙΚΟΣ ΕΝΤύΠΟΥ: 1413

ΕΚδΟΤΗΣ- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:

Νίκος Γιαννής

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ:Ντένια Μόρφη

δΙΕΥΘΥΝΣΗ:Κατερίνα Ανδρωνά

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Robert Castel,

Jan Cienski,Χρήστος Αλεξόπουλος,

Ευρυνόμη Ζάβρα,Jurgen Habermas,Ronald de Heer,

Ελένη Καββαδία,Θόδωρος Κασσίμης,

Νίκος Λαζαρίδης,Bασίλης Τζεβελέκος

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚδΟΣΗΣ:Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ»

δΗΜ. ΣΧΕΣΕΙΣ:iForce Επικοινωνίες Α.Ε.

Terra governance ή terra incognita?..........................................................................................5Του Νίκου Γιαννή

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Συνευθύνη για την εξασφάλιση της παγκόσμιας αλληλεγγύης .........................................6Του Κόφι Ανάν Η πρόκληση της οικουμενικότητας και της παγκοσμιοποίησης για την Ελλάδα .........11Συνέντευξη με τον Υφυπουργό Εξωτερικών κ. Θόδωρο ΚασίμηΗ Παγκοσμιοποίηση γιατρεύει την φτώχεια Οι ελεύθερες αγορές μειώνουν την εξαθλίωση,ωστόσο το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών μεγαλώνει! ................13Του Jan Cienski Η Ευρώπη απέναντι στην Παγκοσμιοποίηση .......................................................................15Ομιλία του Ευρωπαίου Επίτροπου Εμπορίου Pascal LamyΣυνέντευξη & σχολιασμός δυο διαφορετικών Ακαδημαϊκών Στάσεων .........................18

ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Το χτίσιμο μιας ενεργού πολιτικά Ευρώπης ..........................................................................21Του Jürgen HabermasΕπανεξέταση της Κοινωνικής Προστασίας ...............................................................................Του Robert CastelΤowards a “parliamentarisation” of the EU? .........................................................................25Του Vassili P. TzevelekouΟι δραστηριότητες της Ευρ. Τρ. Επενδύσεων στις μεσογειακές χώρες εταίρους ..........31Της Ελένης ΚαββαδίαΠολιτική σε συνθήκες σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και πολυπλοκότητας .............35Του Χρίστου Σ. Αλεξόπουλου

ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ

Το ζήτημα της διεύρυνσης και η ικανότητα απορρόφησης της Ε.Ε. ............................... 36Του Νικόλαου Γ. Λαζαρίδη

ΙΣΤΟΡΙΑ

Από την “εμφύλια” διαμάχη στην ευρωπαϊκή ενοποίηση (1940-1950) ............................39Της Ευρυνόμης Ζάβρα

ΕΙΠΑΝ

The History of the Future ..........................................................................................................44Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ............................................................................................................44

ΜΚΟ

access2democracy: ..........................................................................................................................4550 χρόνια Ευρωπαϊκή ένωση: η Ελλάδα στην Ευρώπη η Ευρώπη στον κόσμο ...................46Η ΠΟΛΗ ΜΟΥ ΜΕ ΠΟδΗΛΑΤΟ ..............................................................................................48Τα νέα της «έκφρασης» ..................................................................................................................49

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

44

�


C O N T E N T S

EvROpaIKI EKFRaSSI q U a R T E R l y E d I T I O N O N E U R O p E a N I S S U E S

First published: 1989 • ISSN: 1105-8137 • EURO 5 • yEaR 17 • vOl. 63 • OCTOBER - NOvEMBER - dECEMBER 2006

pROpRIETOR - EdITION:"European Society, politics, Ex-

pression, Institutions", non profit Making Company

54 Omirou St., athens 106 72Tel.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

EdITOR - pUBlISHER By laW:Nicos yannis

pUBlISHING dIRECTOR:denia Morfi

dIRECTION:Katerina androna

CONTRIBUTORS in this issue:

Robert Castel,Jan Cienski,

Christos alexopoulos,Evrinomi Zavras,Jurgen Habermas,Ronald de Heer,Helen Kavvadia,

Theodoros Kassimis,Nicos lazarides,

vassilis p. Tzevelekos

TECHNICal advISOR:Hilieha

pUBlIC RElaTIONSiForce Epikinonies Sa

Terra governance ή terra incognita?..........................................................................................5Nicos Yannis

UNIVERSALITY AND GLOBAL GOVERNANCE

Co-responsibility to guarantee global solidarity, ....................................................................6Cofi Annan The challenge of universality and globalization for Greece ................................................11Theodoros KassimisThe activity of the European Investment Bank (EIB) and its Facility for Euro-Globalisation cures poverty ......................................................................................13Jan Cienski Europe in front of globalisation................................................................................................15Pascal LamyTwo different academic attitudes about globalisation .........................................................18

EUROPE AND GLOBAL GOVERNANCE

Building a politically active Europe .........................................................................................21Jürgen HabermasSocial security revisited .................................................................................................................Robert CastelΤowards a “parliamentarisation” of the EU? .........................................................................25Vassili P. TzevelekosMediterrannean Investment and partnership (FEMIp) in 2006 .......................................31Helen Kavvadiapolitics in the era of globalization and complexity ...............................................................35Christos Alexopoulos

THE ENLARGEMENT PROCESS

The enlargement process and EU’s capacity to absorb new candidates .......................... 36Nicos Lazarides

HISTORY

From the “civil war” towards the European integration (1940-1950) ...............................39Evrinomi Zavras

EXEPTS

The History of the Future ..........................................................................................................44The world and ourselves ............................................................................................................44

NCO

access2democracy: ..........................................................................................................................4550 years European Union, Greece in Europe, Europe in the world ........................................46Come with us on a ride in the city of Marathon ........................................................................48Evropaiki Ekfrassi news...................................................................................................................49

4

4

444

4

4

4

4

4

4

4

4

4

44

Ε Κ δ Ο Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α �


Terra governance ήTerra incognita?

Καταρχήν να συνειδητοποιήσουμε τη νέα πραγματικότητα: όλοι οι άνθρωποι και όλες οι κοινωνίες του κόσμου τελούν πλέ-ον σε τέτοιο βαθμό όχι μόνο αλληλεπίδρα-σης αλλά και αλληλεξάρτησης, ώστε είναι αναπόφευκτη μια ελάχιστη κοινή ευθύνη

για ότι συμβαίνει οπουδήποτε στον κόσμο. Ωστόσο η συζήτη-ση σχετικώς με τη δημιουργία μιας παγκόσμιας δημοκρατίας, δεν έχει ακόμη καλά - καλά ξεκινήσει. Η πολιτική οργάνω-ση της παγκοσμιοποίησης θεωρείται από τους «ρεαλιστές» των εθνικών πολιτικών ως εξωπραγματική ή ουτοπική ανα-ζήτηση ρομαντικών ιδεολόγων ή αφελών υπερευαίσθητων ανθρωπιστών. Εδώ και 40 χρόνια υπό τον γενικό όσο και περιοριστι-κό τίτλο «Ανάπτυξη» (development) –δύ-σληπτου νοήματος όρος για τους περισσο-τέρους– εκδηλώνεται διεθνώς η όποια αλ-ληλεγγύη των ανεπτυγμένων κρατών προς τις αναπτυσσόμενες χώρες (πραγματικός ευφημισμός, χρησιμοποιούμενος αντί του πολιτικώς ανορθόγραφου όρου Τρίτος Κό-σμος), όπου και εξαντλείται η κοινή ευθύ-νη. Γι’ αυτό ακριβώς η παγκοσμιοποίηση δεν θεωρείται ακόμη μια θετική δύναμη προς το καλό όλων, αλλά μια τουλάχιστον αμφίβολη διεργασία που αφήνει στο πε-ριθώριο πολλούς ανθρώπους, τόσο εντός όσο και κυρίως εκτός των ανεπτυγμένων κοινωνιών. Κινητήρια δύναμη, μάλλον πε-ρισσότερο από κάθε άλλη αντίστοιχη περί-σταση στον ρου της ιστορίας, είναι η ανα-δυόμενη παγκόσμια κοινωνία πολιτών. Αυτή δεν αντιπροσωπεύει ψηφοφόρους, εκπροσωπεί όμως αξίες, αυτή είναι η ύψιστη νομιμοποίηση. Μια φιλική προς το περιβάλλον και κοινωνικά δίκαιη παγκόσμια διακυβέρνηση φαίνεται πως γίνεται πλέον κοινή απαίτηση. Τα ανθρώπινα

δικαιώματα, το κράτος δικαίου και η παγκόσμια ασφάλεια αναρριχώνται όλο και ψηλότερα στις προτεραιότητες της οι-κουμενικής κοινής γνώμης. Η ανεκτικότητα, η ελευθερία και η ισοτιμία πρέπει να γίνουν κατευθυντήριες αρχές ώστε οι παραπάνω στόχοι να πάρουν σάρκα και οστά.

Αυτή η κοινωνία πολιτών χωρίζεται σε δύο κατηγο-ρίες: σε εκείνους που αρνούνται διαρρήδην την πα-γκοσμιοποίηση και διαδηλώνουν εναντίον των διε-

θνών οργανισμών, κυρίως των οικονομικών και σε εκείνους που διεκδικούν την άσκηση επιρροής επί των αποφάσεων

που λαμβάνονται επιδιώκοντας την έντα-ξη τους στο πολύπλοκο διεθνές σύστημα που, αν και ατελέσφορο προς το παρόν, συνιστά το πρωτόλειο μιας παγκόσμιας δι-ακυβέρνησης, όχι βέβαια ακόμη μιας πα-γκόσμιας δημοκρατίας, μιας παγκόσμιας ομοσπονδίας.

Εάν λοιπόν εμφορούμαστε από μια τέτοια εποικοδομητική διάθεση πρέπει να είμαστε έτοιμοι να συ-

γκρουστούμε με προκαταλήψεις και να προβούμε σε δυσάρεστες παραδοχές. Οι φυσικοί πόροι εξαντλούνται και θα πρέπει να καταβάλλουμε χρόνο και χρήμα για τη διατήρηση της ποιότητας της ζωής μας. δι-αλογή των απορριμμάτων στην πηγή ση-μαίνει να γίνει ο καθένας μας σκουπιδιά-ρης των σκουπιδιών που παράγει. Η εξοι-κονόμηση ενέργειας και νερού σημαίνει ξεβόλεμα και μια επιπλέον σκοτούρα. Αν

μέχρι το 2040 διαθέτουμε οποιοδήποτε «ανταλλακτικό» του οργανισμού μας σειρά προβλημάτων βιοηθικού χαρακτήρα πρέπει στο μεταξύ να απαντηθούν. Οι αποφάσεις δεν μπο-ρούν να λαμβάνονται στη βάση της ομοφωνίας και του επα-

“Η ελληνική συνεισφορά στη νέα

οικουμενικότητα, η στηριγμένη στην

κλασσική παράδοση και όχι μόνον, είναι το διακύβευμα της γενιάς μας, με στόχο όχι μόνον

μια ισχυρή Ελλάδα αλλά και έναν κόσμο

αναπροσανατολισμένο περισσότερο προς τις ανθρωπιστικές αξίες,

την άμεση δημοκρατία και την αρμονία του

συνόλου.”

Ε Κ δ Ο Τ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α�


Συνευθύνηπειλούμενου βέτο, καθώς αυτό δεν είναι ούτε δη-μοκρατικό ούτε αποτελεσματικό, ειδικώς σε σχέ-ση με επείγοντα και σοβαρά προβλήματα. Να πε-ράσουμε από τα διεθνή συνέδρια, στις διασκέ-ψεις και από εκεί στις διεθνείς συνελεύσεις, δί-νοντας νέους ορισμούς και εφευρίσκοντας νέους συμβιβασμούς ανάμεσα στην αντιπροσωπευτι-κότητα, τη συναίνεση, τον πειθαναγκασμό, τη δημοκρατική λογοδοσία, τη νομιμότητα και την οικουμενικά κοινωφελή αποτελεσματικότητα. Η κοινωνική δικαιοσύνη δεν αφορά μόνο τη διανο-μή του παραγόμενου πλούτου αλλά και τη συμ-μετοχή στην παραγωγή του, καθώς και τις ασθέ-νειες –βιολογικές και κοινωνικές– που συνδέο-νται με την ένταση και την αναπόφευκτη ανα-σφάλεια της εργασίας. Να οικοδομήσουμε μια ηθική επιχειρηματικότητα. Τα κεκτημένα δικαιώ-ματα τόσο του τζίτζικα όσο και του μέρμηγκα θα παραμείνουν αναφαίρετα, η παγκόσμια κοινωνία όμως θα πρέπει να βρίσκει διεξόδους όλο και πιο πολύ ανεξαρτήτως εθνικών συνόρων, ανακαλύ-πτοντας πάλι τον Αίσωπο και προάγοντας τον ίσως σε global ethical stakeholder.

Γι’ αυτό πρέπει ν’ αλλάξει η φυσιογνωμία των διεθνών οικονομικών οργανισμών όπως της διεθνούς Τράπεζας, του διε-

θνούς Νομισματικού Ταμείου, του διεθνούς Ορ-γανισμού Εμπορίου κ.λπ. ενσωματώνοντας αυτή τη νέα πολιτική ευθύνη. Να ισχυροποιηθεί η Γε-νική Συνέλευση του ΟΗΕ και να δοθούν δικαι-ώματα τόσο στους κοινοβουλευτικούς όσο και στις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών, σε όλες τις βαθμίδες του οργανισμού. Να δημιουργηθούν ή ενισχυθούν περιφερειακοί οργανισμοί με γνώ-μονα την κατίσχυση της ειρήνης δια του δικαίου και της οικονομικής συνεργασίας, όπως συνέβη με τα ευρωπαϊκά κράτη. Η ΕΕ να αναλάβει τις ιστορικές της ευθύνες στην πορεία αυτή.

Η ελληνική συνεισφορά στη νέα οικουμε-νικότητα, η στηριγμένη στην κλασσική παράδοση και όχι μόνον, είναι το δια-

κύβευμα της γενιάς μας, με στόχο όχι μόνον μια ισχυρή Ελλάδα αλλά και έναν κόσμο αναπροσα-νατολισμένο περισσότερο προς τις ανθρωπιστι-κές αξίες, την άμεση δημοκρατία και την αρμο-νία του συνόλου.

Νίκος Γιαννής

Σας ευχαριστώ πολύ, κ. γερουσιαστά (Χάγκελ) για την υπέροχη εισαγωγή. Είναι τιμή μου να με παρουσιάζει ένας τόσο διακε-κριμένος νομοθέτης από τον οποίο είχα πάντα μεγάλο σεβα-σμό. Ευχαριστώ επίσης και εσας, κ. Ντεβίν, και όλο το προσω-

πικό σας, και το υπέροχο UNa τμήμα του Κάνσας Σίτι, για όσα κάνατε ώστε να είναι δυνατή η σημερινή εκδήλωση.

Είναι χαρά και τιμή μου, να βρίσκομαι στο Μισούρι. Είναι σαν επι-στροφή στο σπίτι για μένα, όπως ακούσατε και από τον κ. Γερουσιαστή. Πριν σχεδόν μισό αιώνα, ήμουν φοιτητής 400 μίλια βόρεια από εδώ, στη Μινεσσότα. Εφτασα εκεί κατευθείαν από την Αφρική, και μπορώ να σας πώ ότι η Μινεσσότα γρήγορα μου έμαθε την αξία ενός παλτού χοντρού παλτού, ενός ζεστού κασκόλ … ακόμα και των περίεργων, για τα μάτια ενός αφρικανού, καλυμμάτων αυτιών!

Όταν αφήνεις μια πατρίδα για μια άλλη, υπάρχουν πάντα μαθήμα-τα που θα πάρεις. Και εγώ είχα περισσότερα να μάθω όταν προχώρησα από τη Μινεσσότα στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών – το σπουδαίο κοινό σπίτι ολόκληρης της ανθρώπινης οικογένειας, το οποίο υπήρξε κύριο σπίτι για μένα τα τελευταία 44 έτη. Σήμερα, θα ήθελα να σας μι-λήσω ιδιαιτέρως για 5 μαθήματα που πήρα τα τελευταία 10 χρόνια, κα-τά τα οποία είχα το δύσκολο αλλά και ευχάριστο καθήκον να είμαι Γε-νικός Γραμματέας.

Πιστεύω ότι αρμόζει στην περίσταση, να το κάνω εδώ στον οίκο που τιμά την κληρονομιά του Χάρυ Σ. Τρούμαν. Αν ο Φρανκλίνος Ρούζβελτ ήταν ο αρχιτέκτονας των Ηνωμένων Εθνών, τότε ο Πρόεδρος Τρούμαν ήταν ο εργολάβος και ο πιστός υπέρμαχος του Οργανισμού στα πρώτα χρόνια, όταν είχε να αντιμετωπίσει αρκετά διαφορετικά προβλήματα από τα εκείνα που ο Ρούζβελτ περίμενε. Το όνομα του Τρούμαν θα είναι για πάντα συνδεδεμένο με την ανάμνηση μιας διορατικής αμερικανικής ηγεσίας σε μια σπουδαία παγκόσμια προσπάθεια. Και θα δείτε ότι ένα από τα 5 μαθήματά μου με φέρνει στο συμπέρασμα ότι μια τέτοια ηγεσία είναι αναγκαία σήμερα όσο ήταν και πριν 60 χρόνια.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι ο λόγος που απηύθυνε στις 11 Δεκεμβρίου 2006, ο γ.γ. του Ο.Η.Ε. Κόφι Ανάν στο Προεδρικό Μουσείο και Ανεξάρτητη Βιβλιοθήκη Τρούμαν, στο Μισούρι.

Επιμέλεια - Μετάφραση:

Διονυσία ΡηγάτουΝεολαία Ευρωπαϊκή Έκφραση

Ο Ι Κ Ο Υ Μ Ε Ν Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η �


Το πρώτο μου μάθημα είναι ότι, στον σημερινό κόσμο, η ασφάλεια του καθενός από μας είναι συνδεδεμένη με

εκείνη όλων των υπολοίπων. Αυτό ήταν ήδη μια πραγματικότη-

τα από τον καιρό του Τρούμαν. Οι άν-θρωποι που το 1945 έδωσαν τη διατα-γή να χρησιμοποιηθούν τα πυρηνικά όπλα, για την πρώτη και ας ελπίσου-με την τελευταία φορά στην ιστορία, αντιλήφθηκαν ότι η ασφάλεια για με-ρικούς δεν θα μπορούσε πια ποτέ να εξασφαλιστεί με τίμημα (εις βάρος) την ασφάλεια των άλλων. Ήταν απο-φασισμένος, όπως είχε δηλώσει στην ιδρυτική διάσκεψη του ΟΗΕ στο Σαν Φρανσισκο, «να αποτρέψει, αν ένα ανθρώπινο μυαλό και μια καρδιά μπο-ρούν να αποτρέψουν, την επανάληψη της καταστροφής (εννοώντας τον πα-γκόσμιο πόλεμο) από τον οποίο ολό-κληρος ο κόσμος θα υποφέρει για αρ-κετά ακόμα χρόνια». Πίστευε σθενα-ρά, ότι, εφεξής, η ασφάλεια πρέπει να είναι συλλογική και αδιαίρετη. Γι’ αυτό, για παράδειγμα, επέμενε, όταν έπρεπε να αντιμετωπίσει την επίθεση της Βό-ρειας εναντίον της Νότιας Κορέας το 1950, να φέρει το θέμα στον ΟΗΕ και να θέσει τους αμερικανούς στρατιώτες υπό την σημαία του ΟΗΕ, στην ηγεσία της πολυεθνικής δύναμη.

Όμως πόσο πιο πολύ αληθινό είναι στο ανοικτό κόσμο του σήμερα, ένα κόσμο όπου θανατηφόρα όπλα μπο-ρούν να αποκτηθούν όχι μόνο από κράτη «άξονα του κακού» αλλά και από εξτρεμιστικές ομάδες, έναν κόσμο όπου το SaRS ή η γρίπη των πουλερι-

κών μπορεί να με-ταφερθεί όχι μόνο πέρα από τα εθνι-κά σύνορα αλ-λά και πέρα από τους ωκεανούς, μέσα σε διάστημα ωρών, ένα κόσμο όπου κράτη απο-τυχημένα (failed states) στην καρ-διά της Ασίας ή της Αφρικής μπο-ρούν να αποτελέ-σουν παράδεισο για τρομοκράτες, έναν κόσμο όπου ακόμα και το κλί-μα αλλάζει επη-ρεάζοντας τις ζω-ές όλων όσων κα-τοικούν σε αυτό το πλανήτη.

Ενάντια σε απειλές όπως αυτές, κανένα έθνος-κράτος δεν μπορεί να εξασφαλίσει ασφάλεια για τον εαυτό του μέσω της υπεροχής του πάνω σε όλους τους άλ-λους. Όλοι μοιραζόμαστε την ευθύνη για την ασφάλεια μας και μόνο δου-λεύοντας για να κάνουμε ο ένας τον άλλο ασφαλή μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα κτίσουμε μια διαρκή ασφάλεια για εμάς.

Και θα πρόσθετα ότι αυτή η ευ-θύνη δεν αφορά μόνο την ετοιμότη-τα των κρατών να έρθουν μεταξύ τους προς βοήθεια όταν δεχθούν επίθεση, όσο σημαντικό και αν είναι αυτό. Πε-ριλαμβάνει επίσης την αμοιβαία ευθύ-

νη μας να προστατεύουμε πληθυσμούς από γενοκτονίες, εγκλήματα πολέμου, εθνικές καθάρσεις και εγκλήματα κα-τά της ανθρωπότητας, μια ευθύνη επί-σημα αποδεκτή από όλα τα έθνη στην περσινή παγκόσμια διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό σημαίνει ότι ο σεβασμός στην εθνική κυριαρχία δεν μπορεί πια να χρησιμοποιείται σαν ασπίδα από τις κυβερνήσεις που σκο-πεύουν να σφαγιάσουν τους δικούς τους πολίτες, ή σαν δικαιολογία για τους υπολοίπους να μην κάνουν τί-ποτα όταν τα απεχθή εγκλήματα δια-πράττονται.

Αλλά όπως έλεγε ο Τρούμαν, «Αν

για την εξασφάλιση της παγκόσμιας αλληλεγγύης

Ο Ι Κ Ο Υ Μ Ε Ν Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η�


είναι μόνο να ομολογήσουμε πίστη στα ιδανικά στα λόγια μόνο και αργό-τερα να προσβάλλουμε την δικαιοσύ-νη, τότε θα φέρουμε πάνω μας την πι-κρή οργή των αγέννητων ακόμα γενε-ών». Και όταν κοιτώ τους φόνους, τους βιασμούς και την πείνα στην οποία υποβάλλεται ο λαός του Ναρτφούρ, φοβάμαι πως τελικά μείναμε στα λό-για. Το μάθημα εδώ είναι ότι τα ηχη-ρά δόγματα όπως «η ευθύνη να προ-στατέψουμε» τα παραμείνουν καθαρά ρητορικές εκτός εάν και μέχρις ότου οι έχοντες την εξουσία να παρέμβουν αποτελεσματικά, ασκώντας πολιτική, οικονομική ή ως τελικό μέσο στρατιω-τική δύναμη, ετοιμαστούν αν αναλά-βουν τα ηνία.

Και πιστεύω ότι φέρουμε ευθύνη όχι μόνο απέναντι στους συγχρόνους μας αλλά και απέναντι στις μελλο-ντικές γενιές, μια ευθύνη να διατηρή-σουμε τους πόρους που ανήκουν τόσο σε εκείνους όσο και σε μας, και χωρίς τους οποίους κανένας μας δεν μπορεί να επιβιώσει. Αυτό σημαίνει ότι πρέ-πει να κάνουμε πολύ περισσότερα και άμεσα ώστε να εμποδίσουμε ή να κα-θυστερήσουμε την αλλαγή του κλίμα-τος. Κάθε μέρα που δεν κάνουμε κάτι, ή κάνουμε πολύ λίγα, επιβάλλει υψη-λότερο κόστος στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας. Φυσικά, μου θυμίζει μια αμερικάνικη παροιμία, ότι η Γη δεν μας ανήκει αλλά είναι στην φύ-λαξή μας για τις επόμενες γενιές. Ελπί-ζω η γενιά μου να φανεί αντάξια αυτής της ευθύνης.

Το δεύτερο μάθημά μου είναι ότι δεν είμαστε μόνο όλοι υπεύθυνοι για την ασφά-λεια ο ένας του άλλου. Εί-

μαστε επίσης, σε ένα μέτρο, υπεύθυνοι για την ευημερία ο ένας του άλλου. Η παγκόσμια αλληλεγγύη είναι και ανα-γκαία και δυνατή.

Αναγκαία διότι χωρίς ένα μέτρο αλ-ληλεγγύης καμία κοινωνία δεν μπορεί

να είναι πραγματικά σταθερή και κα-νενός η ευημερία δεν είναι πραγματι-κά εξασφαλισμένη. Αυτό ισχύει όχι μό-νο για τις κοινωνίες των κρατών, όπως όλες οι μεγάλες βιομηχανικές δημο-κρατίες έμαθαν κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, αλλά και για την ολοένα και πιο ολοκληρωμένη παγκόσμια οι-κονομία της αγοράς στην οποία ζού-με σήμερα. δεν είναι ρεαλιστικό να σκεφτόμαστε ότι ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να αποκομίζουν μεγάλα οφέ-λη από την παγκοσμιοποίηση όταν δι-σεκατομμύρια συνάνθρωποί τους εί-ναι εγκαταλελειμμένοι ή ακόμα τους σπρώχνουν στην απόλυτη φτώχεια. Οφείλουμε να δώσουμε στους συμπο-λίτες μας, όχι μόνο μέσα σε κάθε κρά-τος αλλά στην παγκόσμια κοινότητα, τουλάχιστον μια ευκαιρία να μοιρα-στούμε την ευημερία μας.

Αυτός είναι ο λόγος που πριν από 5 χρόνια στη διάσκεψη της Χιλιετίας υιοθετήθηκαν μια σειρά από στόχους, «οι Στόχοι Ανάπτυξης της Χιλιετί-ας», που πρέπει να υλοποιηθούν ως το 2015. Στόχοι όπως η μείωση κατά 50% της αναλογίας ανθρώπων στον κόσμο που δεν έχουν καθαρό πόσιμο νερό, η εξασφάλιση βασικής εκπαίδευσης για όλα τα αγόρια και κορίτσια, η μείωση της βρεφικής και μητρικής θνησιμότη-τας και το σταμάτημα της εξάπλωσης του HIv/aIdS.

Πολλά από αυτά μπορούν να γί-νουν μόνο από κυβερνήσεις και άτο-μα στις ίδιες τις φτωχές χώρες. Όμως και οι πλουσιότερες χώρες μπορούν να παίξουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Και εδώ ο Τρούμαν αποδείχθηκε πρω-τοπόρος, προτείνοντας στον εναρκτή-ριο λόγο του 1949 ένα πρόγραμμα το οποίο έμεινε γνωστό ως αναπτυξιακή βοήθεια. Η επιτυχία μας στην κινητο-ποίηση δοτριών χωρών να υποστηρί-ξουν τους “Αναπτυξιακούς στόχους της Χιλιετίας”, μέσω ανακούφισης χρε-ών και αύξησης της ξένης βοήθειας, με πείθει ότι η παγκόσμια αλληλεγγύη

δεν είναι μόνο αναγκαία αλλά και δυ-νατή.

Φυσικά, η ξένη βοήθεια από μόνη της δεν αρκεί. Σήμερα συνειδητοποι-ούμε ότι η πρόσβαση στην αγορά, οι δίκαιοι όροι εμπορίου, και ένα οικονο-μικό σύστημα χωρίς διακρίσεις είναι εξίσου σημαντικά για τις φτωχές χώ-ρες. Ακόμα και στις επόμενες εβδομά-δες και μήνες, εσείς Αμερικανοί μπο-ρείτε να κάνετε ουσιώδη διαφορά για εκατομμύρια ανθρώπους αν είστε δι-ατεθειμένοι να γλιτώσετε τον Γύρο της Ντόχας από τις διαπραγματεύσεις για το εμπόριο. Αυτό μπορεί να γίνει με το να βάλετε τα ευρύτερα εθνικά συμφέ-ροντα πάνω από μερικά ισχυρά τοπι-κά λόμπι, ενώ ταυτόχρονα να παρα-κινήσετε την Ευρώπη και τις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες να κάνουν το ίδιο.

Το τρίτο μου μάθημα είναι ότι και η ασφάλεια και η ανά-πτυξη εξαρτώνται στο σε-βασμό των ανθρωπίνων δι-

καιωμάτων και του κράτους δικαίου.Παρόλο που ο κόσμος μας γίνεται

όλο και περισσότερο αλληλεξαρτώμε-νος εξακολουθεί να διχάζεται όχι μό-νο από οικονομικές διαφορές αλλά και από τη θρησκεία και την κουλτού-ρα. Αυτό από μόνο του δεν αποτελεί πρόβλημα. Στη διάρκεια της ιστορίας, η ανθρώπινη ζωή εμπλουτίστηκε με τη διαφορετικότητα και οι διαφορετικές κοινότητες έμαθαν η μια από την άλ-λη. ‘Όμως για να συμβιώσουν ειρηνικά οι διαφορετικές μας κοινότητες πρέ-πει να τονίσουμε τα στοιχεία που μας ενώνουν: την κοινή ανθρώπινη φύση μας και την κοινή μας πίστη ότι η αν-θρώπινη αξιοπρέπεια και τα ανθρώπι-να δικαιώματα πρέπει να προστατεύο-νται από το νόμο.

Αυτό είναι καίριο και για την ανά-πτυξη. Και οι ξένοι επενδυτές, αλλά και οι πολίτες της ίδιας της χώρας είναι πι-θανότερα να εμπλακούν σε παραγω-

Ο Ι Κ Ο Υ Μ Ε Ν Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η �


γική διαδικασία όταν τα βασικά τους δικαιώματα προστατεύονται και μπο-ρούν να είναι σίγουροι για δίκαιη μετα-χείριση ενώπιον των νόμων. Επιπλέον και οι πολιτικές που πραγματικά ευνο-ούν την οικονομική ανάπτυξη είναι πιο πιθανό να υιοθετηθούν αν οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη την ανάπτυξη κά-νουν τη φωνή τους να ακουστεί.

Εν συντομία, τα ανθρώπινα δικαι-ώματα και το κράτος δικαίου είναι ση-μαντικά για την παγκόσμια ασφάλεια και ευημερία. Όπως είπε ο Τρούμαν «πρέπει, μια και καλή, να αποδείξου-με με τις πράξεις μας ότι τα δικαιώμα-τα έχουν δύναμη». Γι’ αυτό αυτή η χώ-ρα βρισκόταν πάντα στη πρώτη γραμ-μή του παγκόσμιου κινήματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όμως αυτή η πρωτοπορία μπορεί να διατηρηθεί μό-νο αν η Αμερική παραμείνει πιστή στις αρχές της, συμπεριλαμβανομένου του αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Όταν φαίνεται να εγκαταλείπει τα ιδανικά της και τους στόχους της, οι φίλοι της είναι φυσικό να ανησυχούν και να προ-βληματίζονται.

Αλλά και οι ΗΠΑ πρέπει να παί-ζουν σύμφωνα με τους κανόνες απέ-ναντι σε όλους, καθώς και απέναντι στους ίδιους τους πολίτες της. Αυτό πολλές φορές μπορεί να είναι ενοχλη-τικό, όμως τελικά αυτό που μετρά δεν είναι η ενόχληση, είναι το να κάνεις το σωστό. Κανένα κράτος δεν μπορεί να κάνεις τις πράξεις του νόμιμες στα μά-τια των άλλων. Όταν η δύναμη και ει-δικά η στρατιωτική ισχύ, χρησιμοποι-ούνται, ο κόσμος τη θεωρεί νόμιμή μό-νο όταν είναι πεπεισμένος ότι χρησι-μοποιείται για καλό σκοπό, για ευρέως αποδεκτούς στόχους, σε συμφωνία με τις ευρέως αποδεκτές νόρμες.

Καμία κοινωνία στο κόσμο δεν υποφέρει από υπερβολικό κράτος δι-καίου, πολλοί υποφέρουν από υπερβο-λικά λιγοστό κράτος δικαίου και η δι-εθνής κοινωνία είναι ανάμεσα σε αυ-τούς. Αυτό πρέπει να αλλάξει.

Οι ΗΠΑ έδωσε στο κόσμο ένα πα-ράδειγμα δημοκρατίας στην οποία όλοι, περιλαμβανομένου και των πιο ισχυρών, υπόκεινται σε νομικούς περι-ορισμούς. Ανεκτίμητη ευκαιρία να προ-ωθήσει τις ίδιες αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο δίνει και η δεδομένη στιγμή της παγκόσμιας κυριαρχίας τους. Όπως έλεγε ο Χάρυ Τρούμαν «πρέπει όλοι να αναγνωρίσουμε, ασχέτως το πόσο με-γάλη είναι η δύναμή μας, ότι πρέπει να στερήσουμε από τον εαυτό μας την άδεια να κάνουμε ότι μας αρέσει».

Το τέταρτο μάθημα, που συν-δέεται στενά με το προη-γούμενο, είναι ότι οι κυβερ-νήσεις πρέπει να υπόλογες

για τις πράξεις τους τόσο στη διεθνή σκηνή όσο και σε τοπικό επίπεδο.

Σήμερα, οι πράξεις ενός κράτους μπορούν συχνά να επηρεάσουν τις ζω-ές ανθρώπων από άλλες χώρες. έτσι λοιπόν δεν οφείλουν εξηγήσεις σε αυ-τές τις χώρες και τους κατοίκους τους όπως και στους δική τους; Εγώ πιστεύω πως οφείλει.

Όπως έχουν τα πράγματα, η ευθύ-νη των κρατών είναι εξαιρετικά ασύμ-μετρη. Χώρες φτωχές και αδύναμες εύ-κολα καθίστανται υπόλογα, διότι χρει-άζονται ξένη βοήθεια. Ενώ μεγάλα και ισχυρά κράτη των οποίων οι πράξεις έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση σε άλ-

λα κράτη, μπορούν να περιοριστούν μόνο από τους ανθρώπους τους, μέσω των τοπικών θεσμών.

Αυτό δίνει στο κόσμο και τους θε-σμούς τόσο ισχυρών κρατών μια ει-δική ευθύνη να υπολογίζουν τόσο τις παγκόσμιες όσο και τις τοπικές οπτικές και συμφέροντα. Και σήμερα οφείλουν να υπολογίζουν ακόμα και τις απόψεις, αυτών που ονομάζουμε στη διάλεκτο του ΟΗΕ, των μη-κρατικών δρώντων. Εννοώ εμπορικές εταιρείες, ομάδες πίε-σης, συνδικάτα, φιλανθρωπικά ιδρύμα-τα, πανεπιστήμια και think tanks, όλες οι αναρίθμητες μορφές με τις οποίες οι άνθρωποι εθελοντικά έρχονται κοντά για να σκεφτούν ή να προσπαθήσουν να αλλάξουν τον κόσμο.

Κανένα από τα παραπάνω δεν θα έπρεπε να του επιτραπεί να αντικα-ταστήσει τον εαυτό του για το κρά-τος ή για τη δημοκρατική διαδικασία από την οποία πολίτες επιλέγουν τις κυβερνήσεις και αποφασίζουν πολιτι-κές. Όμως, όλα έχουν την ικανότητα να επηρεάσουν πολιτικές διαδικασίες τόσο στο διεθνές όσο και στο εθνικό επίπεδο. Κράτη που προσπαθούν να το αγνοήσουν τότε κρύβουν το κεφάλι τους στην άμμο.

Το θέμα είναι ότι τα κράτη δεν μπο-ρούν πια, αν μπορούσαν ποτέ, να αντι-μετωπίσουν τις παγκόσμιες προκλή-σεις μόνα. Όλο και περισσότερο, έχου-με ανάγκη να περιλάβουμε τη βοήθεια αυτών των άλλων δρώντων και για να υπολογίσουν παγκόσμιες στρατηγικές και για να τις εφαρμόσουν μόλις συμ-φωνηθούν. Υπήρξε μια από τις κατευ-θυντήριες αρχές μου ως γενικός γραμ-ματέας, να τους πίσω να βοηθήσουν τον ΟΗΕ να πραγματοποιήσει τους στόχους του, για παράδειγμα μέσω του Παγκόσμιου Συμβολαίου με διεθνείς επιχειρήσεις, που εγκαινίασα του 1999, ή στη παγκόσμια μάχη κατά της πολι-ομυελίτιδας, που ελπίζω ότι τώρα βρί-σκεται στο τελικό της στάδιο, χάρη σε μια υπέροχη συνεργασία ανάμεσα στην

“Πρέπει όλοι να ανα-γνωρίσουμε, ασχέτως το πόσο μεγάλη είναι η δύ-ναμή μας, ότι πρέπει να στερήσουμε από τον εαυ-τό μας την άδεια να κά-νουμε ότι μας αρέσει.”u Χάρυ Τρούμαν

Ο Ι Κ Ο Υ Μ Ε Ν Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η10


οικογένεια του ΟΗΕ, το Κέντρο Ελέγ-χου Ασθενειών των ΗΠΑ και κυρίως τη Rotary International.

Αυτά είναι τέσσερα μαθήματα. Να σας τα υπενθυμίσω σύντομα.

Πρώτων, Είμαστε όλοι υπεύθυνοι για την ασφάλεια ο ενός του άλλου.

δεύτερον, μπορούμε και πρέπει να δίνουμε σε όλους την ευκαιρία να κερ-δίσουν από την παγκόσμια οικονομική άνθιση.

Τρίτον, και η ασφάλεια και η οικο-νομική άνθιση εξαρτώνται από τα αν-θρώπινα δικαιώματα και το κράτος δι-καίου.

Τέταρτον, τα κράτη πρέπει να είναι υπόλογά το ένα στο άλλο και σε ένα ευρύτερο πεδίο μη κρατικών δρώντων στη διεθνή τους συμπεριφορά.

Το πέμπτο και τελευταίο μά-θημα πηγάζει αναπόφευκτα από τα προηγούμενα τέσσε-ρα. Μπορούμε να κάνουμε

όλα αυτά τα πράγματα μόνο εργαζό-μενοι μαζί μέσω ενός πολυμερούς συ-στήματος και κάνοντας την καλύτερη δυνατή χρήση του μοναδικού οργάνου που μας κληροδοτήθηκε από τον Τρού-μαν και τους συγχρόνούς του, δηλαδή τον ΟΗΕ.

Στην πραγματικότητα, μόνο μέ-σω πολυμερών οργανισμών τα κράτη μπορούν να θέτουν τα άλλα υπόλογα. Και αυτό κάνει πολύ σημαντικό το να οργανώσεις τέτοιους οργανισμούς με τρόπο δίκαιο και δημοκρατικό, δίνο-ντας στους φτωχούς και τους αδυνά-τους κάποια επιρροή στις πράξεις των πλούσιων και δυνατών.

Αυτό ισχύει κυρίως στους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, όπως την Παγκόσμια Τράπεζα και το διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι αναπτυσσό-μενες χώρες θα πρέπει να έχουν μια πιο δυνατή φωνή στους οργανισμούς αυτόυς, των οποίων οι αποφάσεις μπο-ρούν να έχουν σχεδόν βαρύτητα ζωής ή θανάτου για αυτές. Ισχύει επίσης και

για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, του οποίου τα μέλη απεικονίζουν την πραγματικότητα του 1945 και όχι την πραγματικότητα του σημερινού κό-σμου.

Γι’αυτό συνεχίζω να πιέζω για την μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφα-λείας. Όμως η μεταρρύθμιση περιλαμ-βάνει δυο ξεχωριστά θέματα. Το ένα εί-ναι ότι νέα μέλη πρέπει να προστεθούν , σε μια μόνιμη ή μακροπρόθεσμη βά-ση, ώστε να δώσουν μεγαλύτερη αντι-προσώπευση σε μέρη της γης τα οποία έχουν περιορισμένη εκφραση σήμερα. Το άλλο, ίσως και πιο σημαντικό, εί-ναι ότι όλα τα μέλη του Συμβουλίου, και κυρίως οι μεγάλες δυνάμεις, που είναι μόνιμα μέλη, πρέπει να αποδε-χθούν την ειδική ευθύνη που συνοδεύ-ει αυτό τους το προνόμιο. Το Συμβού-λιο Ασφαλείας δεν είναι άλλη μια σκη-νή στην οποία προωθούνται τα εθνικά συμφέροντα. Είναι η επιτροπή διαχεί-ρισης, αν μπορούμε να το ονομάσουμε έτσι, του νέου συλλογικού μας συστή-ματος ασφαλείας.

Όπως είπε ο πρόεδρος Τρούμαν «η ευθύνη των ισχυρών κρατών είναι να υπηρετούν και όχι να κυριαρχούν στους ανθρώπους του κόσμου». Μας έδειξε τι μπορει να γίνει και τι μπορεί να επιτευ-χθεί όταν οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν αυ-τή την ευθύνη. Και ακόμα και σήμερα κανένας από τους παγκόσμιους οργα-νισμούς δεν μπορεί να καταφέρει πολ-λά όταν οι ΗΠΑ παραμένουν επιφυλα-κτικές. Όταν όμως εμπλέκεται πλήρως, τότε ο ουρανός είναι το όριο.

Αυτά τα πέντε μαθήματα μπορούν να συνοψιστούν και ως πέντε αρχές, οι οποίες πιστεύω είναι απαραίτητες για τη μελλοντική διεξαγωγή των δι-εθνών σχέσεων. Η συλλογική ευθύ-νη, η παγκόσμια αλληλεγγύη, το κρά-τος δικαίου, αμοιβαία υπευθυνότητα (accountability) και πολυμέρεια. Τα αφήνω μαζί σας, καλή τη πίστη, καθώς παραδίδω τη θέση μου στο νέο γενικό γραμματέα σε τρεις εβδομάδες.

Φίλοι μου,Κατορθώσαμε πολλά από το 1945,

όταν ο ΟΗΕ ιδρύθηκε. Όμως, μένουν ακόμα πολλά να γίνουν ώστε να μπουν αυτές οι πέντε αρχές σε εφαρμογή.

Στεκούμενος εδώ, θυμάμαι την τε-λευταία επίσκεψη του Ουίνστον Τσόρ-τσιλ στο Λευκό Οίκο, λίγο πριν ο Τρού-μαν αφήσει την προεδρία το 1953. Ο Τσόρτσιλ θυμόταν τη μοναδική προη-γούμενη συνάντησή τους, στη διάσκε-ψη του Πότσδαμ το 1945. «πρέπει να ομολογήσω» είπε τολμηρά, «ότι δεν σας είχα σε μεγάλη εκτίμηση τότε. Σας απεχθανόμουν που πήρατε τη θέση του Φρανκλίνου Ρούζβελτ». έπειτα σταμά-τησε για μια στιγμή και συνέχισε «σας έκρινα πολύ λάθος. Από τότε, εσείς, πε-ρισσότερο από κάθε άλλον, σώσατε τον δυτικό πολιτισμό».

Φίλοι μου,H πρόκληση των καιρών μας δεν εί-

ναι να σώσουμε τον δυτικό πολιτισμό, ή τον ανατολικό. Όλοι οι πολιτισμοί κιν-δυνεύουν και εμείς μπορούμε να τους σώσουμε μόνο αν όλοι οι άνθρωποι γί-νουν μέρη σε αυτό το έργο.

Εσείς οι Αμερικάνοι κάνατε τό-σα πολλά, τον τελευταίο αιώνα, για να χτίσετε ένα λειτουργικό πολυμε-ρές σύστημα, με τα Ηνωμένα έθνη στο κέντρο του. Το χρειάζεστε σήμερα και σας χρειάζεται λιγότερο από ότι πριν 60 χρόνια; Σίγουρα όχι. Σήμερα παρά πο-τέ, οι Αμερικανοί όπως και η υπόλοιπη ανθρωπότητα, έχουν την ανάγκη ενός λειτουργικού παγκόσμιου συστήματος μέσω του οποίου οι άνθρωπου του κό-σμου θα μπορούν να αντιμετωπίζουν μαζί τις προκλήσεις. Και για λειτουργεί αποτελεσματικά το σύστημα πάλι έχει την ανάγκη μιας διορατικής αμερικανι-κής ηγεσίας, σύμφωνα με την παράδο-ση του Τρούμαν.

Εύχομαι και προσεύχομαι ότι οι αμερικανοί ηγέτες του σήμερα και του αύριο να το αποδείξουν.

Ο Ι Κ Ο Υ Μ Ε Ν Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η 11


ΕΡ: Πιστεύετε ότι υπάρχει ένα Ελληνικό όραμα για την οργάνωση της Οικουμενικότητας; Τι προσφέρουν οι κλασικές αξίες του ελληνικού πνεύματος προς αυτή την κατεύθυνση;

ΑΠ: Οι έλληνες βίωσαν την οικου-μενικότητα στη διάρκεια της ιστορικής τους διαδρομής. δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η «παγκοσμιοποίηση» αποτελούσε μια πραγματικότητα για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, είτε αυτή εκφραζόταν με την κατάργηση των οι-κονομικών συνόρων, είτε με το σεβα-σμό της ιδιαιτερότητας των άλλων. Η υιοθέτηση των κλασσικών αξιών του ελληνικού πνεύματος μπορεί να προ-σφέρει το ιδεολογικό υπόβαθρο της οικουμενικότητας. δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια τόσο οι ελληνιστικές σπουδές όσο και η ελλη-νική γλώσσα έχουν αρχίσει να «ζητιού-νται» στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Όταν προσπάθησα, με ακαδημαϊκούς στις ΗΠΑ, να διερευνήσω την αιτία η απάντηση ήταν ότι «μας βοηθούν να βιώσουμε καλύτερα τη νέα πραγματι-κότητα».

ΕΡ: Πρωτοβουλίες όπως είναι: η σύσταση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης, η υπογραφή της Συμφωνίας του Κιότο ή η συμ-φωνία για την 40χρονη εξασφάλιση ενέργειας μέσω θερμοπυρηνικής σύντηξης, θεωρείτε ότι αποτελούν ενδείξεις του ότι μια «παγκόσμια ομοσπονδία είναι εν τω γενέσθαι»;

ΑΠ: Υπάρχει σειρά πρωτοβουλιών, σε παγκόσμιο επίπεδο, που φανερώνει τη θέληση των οργανωμένων κρατών να αντιμετωπίσουν από κοινού τα με-γάλα προβλήματα. Η συνειδητοποίη-ση ότι στην ατμόσφαιρα δεν υπάρχουν σύνορα, ότι η «γειτονιά» μας είναι πλέ-ον παγκόσμια, ότι η επανάσταση στην διακίνηση των πληροφοριών μηδένισε τις αποστάσεις άρα και την επιρροή που έχει ένα γεγονός όπου κι αν αυτό συμβαίνει μας έκανε να συνειδητοποι-ήσουμε την ανάγκη για κοινές δράσεις, Φυσικά πρέπει να είμαστε πολύ προ-σεκτικοί διότι πολλές φορές δίνουμε στις κοινωνίες την εντύπωση ότι δεν ενδιαφερόμαστε για μία «παγκόσμια κοινωνία» αλλά για την ηγεμονία στον πλανήτη. Κάτι τέτοιο χρησιμοποιείται

πολλές φορές από επιτήδειους για την κινητοποίηση μαζών εναντίον ενός υποτιθέμενου εχθρού και στην ουσία εναντίον μια παγκόσμιας ανθρωποκε-ντρικής κοινωνίας.

ΕΡ: Κατά την γνώμη σας ποιός είναι ο σύγχρονος ορισμός του έθνους, μέσα στα πλαίσια της νέας ‘παγκοσμιοποιημένης’ τάξης πραγμάτων;

ΑΠ: Θα είναι λάθος να επιδιώξουμε την κατάργηση της εθνικής υπόστασης στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης. Άλλο θέμα η κατάργηση των κρατικών συνόρων για μια σειρά από δράσεις και η συμφωνία μεταξύ των οργανωμένων κρατών για αντιμετώπιση κοινών προ-βλημάτων και επιδιώξεων, με βάση οι-κουμενικά αποδεκτών ανθρωποκεντρι-κών αρχών και άλλο η ομογενοποίηση των κοινωνιών. Το έθνος αποτελείται από άτομα που έχουν κοινή καταγω-γή, κοινή ιστορική διαδρομή, κοινές παραδόσεις και ενιαία κοινωνική συ-μπεριφορά. Αυτά δεν είναι δυνατόν να διαγραφούν. Αντίθετα ο σεβασμός τους και η ενίσχυση της παιδείας με κοινωνικά αποδεκτές αξίες βασισμέ-

Η πρόκλησητης οικουμενικότητας

και τηςπαγκοσμιοποίησης

για την ΕλλάδαΣυνέντευξη με τον

Υφυπουργό Εξωτερικών κ. Θόδωρο Κασίμη



νες στην ανθρωποκεντρική θεώρηση της παγκόσμιας κοινωνίας μπορούν να οδηγήσουν σιγά-σιγά στην εξάλει-ψη των όποιων αναχρονιστικών ιδεο-λογημάτων από τις τοπικές κοινωνίες. δεν είναι εύκολο, αλλά μονάχα έτσι το εθνικό συναίσθημα θα οδηγήσει τους λαούς σε παραγωγικές δράσεις, για τους ίδιους και την παγκόσμια κοινω-νία και θα τους απομακρύνει από κα-ταστροφικούς για την ανθρωπότητα εθνικούς ανταγωνισμούς.

ΕΡ: Πώς κρίνετε την πορεία της Ελλάδας σε σχέση με τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό; Θα μπορεί ή θα πρέπει να επιμείνει στον συ-γκεντρωτικό μοντέλο πολιτικής - διοικητικής οργάνωσης, μέσα τα πλαίσια της ‘Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας’;

ΑΠ: Στη χώρα μας γίνεται σήμερα μία προσπάθεια να ξεφύγουμε από στείρα ιδεολογήματα του παρελθόντος που μας κράτησαν στο τέλμα και οδή-γησαν σε οικονομική, διοικητική και κοινωνική παρακμή. Το αισιόδοξο είναι ότι η κοινωνία βρίσκεται μπροστά από την πολιτική πρακτική. Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, άσχετα μέσα από ποιόν πολιτικό σχηματισμό εκφρά-ζεται, έχει απορρίψει τα μοντέλα και τις πρακτικές του παρελθόντος. δυστυ-χώς συνεχίζουν να υπάρχουν πολιτικοί οι οποίοι επιμένουν να ερεθίζουν τα χαμηλά ένστικτα και να καλλιεργούν κάποια συμπλέγματα συγκεκριμένων κοινωνικών ή συντεχνιακών ομάδων αδιαφορώντας ότι αποτελούν τροχοπέ-δη για την ανάπτυξη και την ευημερία του λαού μας. Ευτυχώς ο πρωθυπουρ-γός κ. Κώστας Καραμανλής και ‘ένας σημαντικός αριθμός στελεχών της Νδ –μέσα και έξω από την κυβέρνηση- εί-ναι αποφασισμένοι να ανταποκριθούν στις ανάγκες της εποχής και τα οράμα-τα των πολιτών, αδιαφορώντας για το εφήμερο χειροκρότημα, πιστεύοντας στην ωριμότητα του σημερινού έλλη-να και να συνεχίσουν μέχρι τέλους το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα που έχει

ανάγκη η χώρα.

ΕΡ: Δεδομένης της νέας τάξης πραγμάτων, μπορεί ή επιβάλλεται ως αναγκαία συνθήκη, μια γλώσσα ν’ αποτελεί Lingua Franca; Ποιά είναι η θέση της ελληνικής γλώσσας αναφορικά με τον συγκεκριμένο προβληματισμό;

ΑΠ: Το θέμα της γλώσσας δεν μπο-ρεί να αναλυθεί με λίγες λέξεις. Μπο-ρούμε όμως να κάνουμε κάποιες απλές παρατηρήσεις. Η ελληνική γλώσσα διαθέτει την πλέον λογική σύνταξη γι’ αυτό άλλωστε στηρίζεται σ’ αυτήν η γλώσσα των ηλεκτρονικών υπολο-γιστών. Η ανάπτυξη της φιλοσοφίας και των επιστημών στην αρχαία Ελ-λάδα δεν ήταν άσχετη από την πλη-ρότητα των νοημάτων και των εννοιών της ελληνικής γλώσσας, Αλλοίμονο αν σκοτώσουμε ένα τόσο σημαντικό και πλήρες όπλο για την οικουμενική πο-ρεία της ανθρωπότητας. Άλλο είναι η ανάγκη μιας γλώσσας για καθημερινή, απλή επικοινωνία και άλλο η γλώσσα για τον προβληματισμό, τη σκέψη, την τέχνη και την επιστήμη και την ανά-πτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας.

ΕΡ: Ποιά είναι η άποψή σας σχετικά με το συμβι-βασμό απέναντι στις πολιτισμικές και πολιτιστι-κές ιδιαιτερότητες; Οφείλει η διεθνής κοινότητα να δείχνει ανοχή σε πρακτικές τις οποίες δεν εγκρίνει, όμως αποτελούν μέρος του τοπικού θρησκευτικού, κοινωνικού, ιδεολογικού φάσμα-τος (π.χ. η επίσημη επικράτηση του νόμου της ‘σαρίας’ σε πολλές μουσουλμανικές χώρες);

ΑΠ: Η διεθνής κοινότητα οφεί-λει να δείχνει σεβασμό απέναντι στις πολιτιστικές και πολιτισμικές ιδιαι-τερότητες. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να ενισχύει φωτισμένες πολιτικές και πνευματικές ηγεσίες, αλλά και δρά-σεις οι οποίες θα απεγκλωβίσουν κά-ποιες κοινωνίες από ιδεολογήματα και πρακτικές που προσβάλουν την ανθρώπινη ύπαρξη και τις πανανθρώ-πινες αξίες.

ΕΡ: Ποιές είναι οι προβλέψεις σας σχετικά με την ανέγερση του Τζαμιού στην περιοχή της Αττικής;

Πότε και πού νομίζετε τελικά ότι θα υλοποιηθεί αυτό το σχέδιο; Κρίνετε αναγκαία την δημιουργία του;

ΑΠ: Ήδη η κυβέρνηση ανακοίνωσε την απόφαση της να προχωρήσει στην ανέγερση τζαμιού στην περιοχή του Ελαιώνα. Ήταν κάτι που έπρεπε να είχε γίνει από καιρό για να καλύψει τις θρη-σκευτικές ανάγκες των μουσουλμάνων που βρίσκονται στην περιοχή της Ατ-τικής. Κι αυτό είναι υποχρέωση της πολιτείας την οποία και θα υλοποιήσει σύντομα. Σε καμία περίπτωση όμως το ιερό αυτό τέμενος δεν πρέπει να ξεφύγει από τον προορισμό του, που είναι η ελεύθερη άσκηση της λατρείας και να μετατραπεί σε χώρο θρησκευ-τικού φανατισμού και αντιπαράθεσης μεταξύ ομάδων που οι διαφορές τους δεν έχουν καμία σχέση με την ίδια τη θρησκεία και τις αξίες της.

ΕΡ: Η Παγκόσμια Κοινωνία Πολιτών, πέρα από φορέα διαβούλευσης ή άσκησης πίεσης, έχει την δυνατότητα ν’ αναλάβει περισσότερο ενεργό ρόλο στο παγκόσμιο πολιτικό προσκήνιο;

ΑΠ: Η ενεργός δράση ατόμων που ζουν σε διαφορετικές γωνιές του πλα-νήτη αλλά εμφορούνται από κοινές ιδέες για το μέλλον της ανθρωπότητας και πιστεύουν στην ειρηνική συμβίω-ση και ευημερία των πολιτών της πα-γκόσμιας κοινωνίας είναι απαραίτητη. Ο καθένας υποχρεούται να κάνει τις παρεμβάσεις του σε πνευματικό, κοι-νωνικό, οικονομικό αλλά και πολιτικό επίπεδο τόσο στο δικό του κοινωνικό χώρο όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η παγκόσμια κοινωνία δεν επιβάλλε-ται. Όσοι πιστεύουν πράγματι σ’ αυτήν έχουν υποχρέωση με τις δράσεις, τη συ-μπεριφορά και τη συνεργασία να κα-ταστήσουν αξιόπιστες τις οικουμενικές αξίες ώστε αυτές να υιοθετηθούν από την πλειοψηφία των πολιτών. Είναι κά-τι που θέλει πολύ δουλειά, αλλά πάνω απ’ όλα βαθειά πίστη στην πανανθρώ-πινη αξία ενός τέτοιου στόχου.

Ο Ι Κ Ο Υ Μ Ε Ν Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η 1�


Η παγκοσμιοποίηση ευ-θύνεται για την δραμα-τική μείωση του αριθ-μού των ανθρώπων που

ζουν σε συνθήκες έσχατης ένδειας, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που έρ-χεται σε αντιδιαστολή με τους ισχυ-ρισμούς των όσων εναντιώνονται σε αυτή και υποστηρίζουν ότι έχει συ-ντελέσει στην εξάπλωση της φτώχει-ας σε παγκόσμιο επίπεδο.

«Κατά μέσο όρο η οικονομική ανάπτυξη είναι ωφέλιμη για τους φτωχούς, και το εμπόριο είναι ωφέ-λιμο για την ανάπτυξη,» αναφέρει η μελέτη του βασισμένου στο Λον-δίνο Centre for Economic policy Research.

Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επι-τροπής, από μια ομάδα επιφανών οι-κονομολόγων, οι οποίοι παρακολού-θησαν τις υπάρχουσες πηγές και με-λέτες σχετικά με την παγκοσμιοποίη-ση, ήταν ξεκάθαρη , δηλώνοντας ότι σχεδόν κάθε κριτική προερχόμενη από τους σκεπτικιστές του ελεύθερου εμπορίου είναι λανθασμένη.

Πολλοί από αυτούς που κρατούν κριτική στάση απέναντι στην παγκο-σμιοποίηση, «δεν είναι επαρκώς πλη-ροφορημένοι σχετικά με τα ιστορικά δεδομένα και φαίνεται ότι δεν έχουν υπ’ όψιν τους το μέγεθος της συνει-σφοράς της παγκοσμιοποίησης στον

αγώνα καταπολέμησης της φτώχει-ας», δηλώνουν οι συγγραφείς της με-λέτης.

Προσθέτουν ότι όσο πιο στενοί είναι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των χωρών, τόσο μειώνονται οι δασμοί, ενώ η μεγαλύτερη εισροή επενδύσε-ων έχει μεγάλο αντίκτυπο στην μείω-ση της παγκόσμιας φτώχειας.

Παρ’ όλο το γεγονός ότι συνηγο-ρούν στο ότι ο αριθμός των φτωχών στον κόσμο παραμένει «ανησυχητι-κά υψηλός», η μελέτη αναφέρει ότι το 1950 το 55% του παγκόσμιου πλη-θυσμού ζούσε με λιγότερο από $1 την ημέρα. Μέχρι το 1992, μονάχα το 24% ήταν αναγκασμένο να τα φέρει πέρας με το αυτό το ελάχιστο ποσό.

Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, ο αριθμός των φτω-χών παρέμεινε σταθερός, στα

περίπου 1.3 δισεκατομμύρια ανθρώ-πους, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός σημείωσε σημαντική αύξηση.

«Το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που ζει κάτω από συνθή-κες απόλυτης ένδειας είναι μικρότερο από ποτέ» αναφέρει η μελέτη.

Η μελέτη συνηγορεί με μια πρό-σφατη μελέτη της Παγκόσμιας Τρά-πεζας όπου παρατηρείται ότι ο βαθ-μός ανοίγματος της οικονομίας σε μια χώρα συνδέεται άμεσα με το επίπεδο της ζωής.

Η υποστήριξη της συχνά αντιφα-τικής θέσης υπέρ της συνεχούς μείω-σης των δασμών και επέκτασης του ελεύθερου εμπορίου κατά κάποιο τρόπο παραήταν τολμηρή για την Ευ-ρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία αντιπρο-σωπεύει κυβερνήσεις διαφορετικών κατευθύνσεων και η οποία έσπευσε να κάνει σαφές ότι η μελέτη δεν εκ-προσωπεί την επίσημη θέση της.

«Από πολλές απόψεις, τα αποτε-λέσματα μπορεί ν’ αποδειχθούν αντι-φατικά, τουλάχιστον σε όσους βρί-σκονται εκτός του κύκλου των οικο-νομολόγων, καθώς έρχονται να κα-ταρρίψουν ορισμένα βαθιά πιστεύω σχετικά με τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης», έγραψε ο Romano prodi, τότε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η μελέτη σημειώνει ότι ενώ, πλέον είναι λιγότεροι οι άν-θρωποι οι οποίοι ζουν σε

συνθήκες απόλυτης φτώχειας, το χά-σμα μεταξύ των μέσων εισοδημάτων σε πλούσιες και φτωχές χώρες έχει δι-ευρυνθεί.

Η βελτίωση των μέσων επικοινω-νίας είχε το αντίθετο αποτέλεσμα , υπονομεύοντας τρόπο τινά την πα-γκοσμιοποίηση, δεδομένου ότι «παρ’ όλο που το ποσοστό που αντιπροσω-πεύει τους εναπομείναντες φτωχούς διαρκώς μειώνεται, αυτοί συνειδη-

Η Παγκοσμιοποίηση γιατρεύει την φτώχειαΟι ελεύθερες αγορές μειώνουν την εξαθλίωση, ωστόσο το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών μεγαλώνει! Του Jan Cienski Επιμέλεια – Μετάφραση: Ντένια Μόρφη

Ο Ι Κ Ο Υ Μ Ε Ν Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η1�


τοποιούν περισσότερο από κάθε άλ-λη φορά, τον σχετικό τους αποκλει-σμό».

Η τεχνολογία επίσης καθιστά ακόμη πιο αντιληπτό το χάσμα των εισοδημάτων ανά τον κόσμο.

Η μελέτη κάνει λόγο για τα συν-θήματα των διαδηλωτών στις πορεί-ες ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, όπως στο Calgary κατά την διάρκεια της συνόδου Κορυφής της ομάδας G8.

Οι κριτικοί επιρρίπτουν στην παγκοσμιοποίηση την ευθύ-νη για την αύξηση της ανι-

σότητας, την μόλυνση του περιβάλ-λοντος, την εκμετάλλευση των εργα-ζομένων, την ανικανότητα των κυ-βερνήσεων ν’ αυξήσουν την φορολο-γία για την παροχή υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας και την επικράτηση οι-κονομικής αστάθειας.

Τίποτε από τα παραπάνω δεν είναι αλήθεια, σύμφωνα με την μελέτη.

«Πολλές από τις κατηγορίες ενά-ντια στην παγκοσμιοποίηση είναι αποπροσανατολιστικές», δηλώνεται στην μελέτη, όπου υποστηρίζεται ότι ενώ η παγκοσμιοποίηση έχει ορισμέ-νο κόστος, οι θετικές επιπτώσεις εν τέλει υπερτερούν.

Οι τυμπανοκρουσίες των διαδη-λώσεων ενάντια σε βιομηχανίες όπως η Nike και το Gap, που χρησιμοποιούν εργοστάσια του Τρίτου Κόσμου, όπου επικρατούν άθλιες συνθήκες εργασί-ας, για την κατασκευή των προϊόντων τους, στην ουσία βλάπτουν όσους ερ-γάζονται σε αυτές

Παρ’ όλο που ένας μισθός της τά-ξης των $5 την ημέρα μπορεί να φα-ντάζει «σοκαριστικά μικρός» στους διαδηλωτές των πλούσιων χωρών, το ποσό αυτό συχνά είναι μέχρι και πέ-ντε φορές μεγαλύτερο από αυτό που θα λάμβαναν οι εργάτες, ενασχολού-μενοι με παραδοσιακού τύπου εργα-σίες, όπως για παράδειγμα με την γε-

ωργία, αναφέρει η μελέτη.Αν και υπάρχει κάποια αλήθεια

στο ότι οι χώρες οι οποίες εξαγάγουν ενέργεια και φυσικούς πόρους, όπως π.χ ξυλεία, συχνά υποτιμούν αυτά τα προϊόντα, ζημιώνοντας το περιβάλ-λον, δεν υπάρχουν αποδείξεις ολί-σθησης αναφορικά με τους μισθούς ή τα περιβαλλοντικά στάνταρνς.

Πολλοί επικριτές ισχυρίζονται ότι οι όμιλοι εταιρειών θα επιδοθούν σε ανελέητο κυνήγι για την εξασφάλι-ση του φθηνότερου μέρους για την διεξαγωγή των συναλλαγών τους, αναγκάζοντας τις πλουσιότερες χώ-ρες να περιορίσουν τα κοινωνικά δί-κτυα ασφάλειας και τους περιβαλλο-ντικούς κανονισμούς προκειμένου να εναρμονιστούν με τις χαμηλότερου κόστους χώρες.

«Αν η μείωση των μισθών από μό-νη της αποτελούσε ικανή συνθήκη, περισσότερες (επενδύσεις) θα είχαν πραγματοποιηθεί στις φτωχότερες χώρες της Αφρικής, παράς στις μέ-σου- εισοδήματος χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής» αναφέ-ρει η μελέτη.

Στην πραγματικότητα, στην Αφρική η μελέτη εντοπίζει τις πιο ασθενείς επιδόσεις και

τις πιο αποτυχημένες οικονομίες, οι οποίες παρασύρουν τα ποσοστά για τον υπόλοιπο κόσμο.

Αναγνωρίζοντας ότι οι σκεπτικι-στές συχνά έχουν μεγαλύτερη απή-χηση από αυτούς που προτείνουν ακόμη βαθύτερη παγκοσμιοποίηση, η μελέτη συμβουλεύει τις πλούσιες χώ-ρες να εξηγήσουν καλύτερα τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης. διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος αντιδράσεων, πα-ρόμοιων με αυτών που έληξαν το τε-λευταίο ξέσπασμα για την απελευθέ-ρωση του εμπορίου, που διήρκησε με-ταξύ 18 70 – 1913.

Η μελέτη επίσης προτείνει στα πλουσιότερα κράτη να δεσμευτούν

ότι θα μειώσουν τους δασμούς και τις επιδοτήσεις για την γεωργία και την υφαντουργία, κάτι το οποίο εν-δεχόμενα να τόνωνε το εισόδημα των φτωχότερων εργατών και των αγρο-τών και ν’ αυξήσουν το ποσοστό της παροχής διεθνούς βοήθειας στο 0.7% του ΕΑΠ.

Σήμερα μόνο οι Σκανδιναβοί, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία δί-νουν τόσα. Ο Καναδάς προσφέρει μό-λις το 0.24% του ΑΕΠ σε βοήθεια, ενώ οι ΗΠΑ μονάχα το 0.1% του ΑΕΠ.

Τα αισιόδοξα πορίσματα της μελέτης δεν έγιναν αποδε-κτά από τους σκεπτικιστές

της παγκοσμιοποίησης, οι οποίοι εί-δαν σε αυτή μια ακόμη προκατειλημ-μένη μελέτη που αποσκοπεί στην επι-βεβαίωση του κυρίαρχου δόγματος.

«Κατά την διάρκεια των τελευταί-ων 25 χρόνων, η παγκοσμιοποίηση έγερνε σαφώς υπέρ των τραπεζών και των επενδυτών και ενάντια στο συμ-φέρον των εργαζομένων», δήλωσε ο Robert Scott, οικονομολόγος στο βα-σισμένο στην Ουάσιγκτον αριστερών καταβολών think-tank ‘Economic policy Institute’.

Επέκρινε ότι οι αριθμοί που απο-δεικνύουν την μείωση της φτώχειας ήταν αποπροσανατολιστικοί εξαιτί-ας των ειδικών περιπτώσεων της Ιν-δίας και της Κίνας. Εξαιρουμένων των παραδειγμάτων των δυο αυτών τεράστιων εθνών, δημιουργείται μια πολύ πιο ασαφής εικόνα σχετικά με τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και διαφαίνεται η δραματική αύξηση της παγκόσμιας ανισότητας, δήλωσε ο δρ. Scott.

«Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι η ανεξέλεγκτη κίνηση κεφαλαίων και εμπορίου συντελεί στην αύξηση της ανισότητας και εμποδίζει την μείω-ση της φτώχειας», σύμφωνα με μια νέα μελέτη του ‘Economic policy Institute’.



Κύριε Πρύτανη,ΚύριοιΚαθηγητές,Κυρίες και Κύριοι,

Μ’ ευχαριστεί ο διάλο-γος...και κατά συνέ-πεια είναι πολύ μεγά-λη η χαρά παραχωρεί-

ται ο Επίτιμος διδακτορικός Τίτλος σε μία προσωπικότητα οι οποία, αναφέ-ρω, «σχετίζεται με πολιτικές που έχουν συνεισφέρει και θα συνεισφέρουν αλη-θοφανώς, στον περιορισμό των κατα-χρήσεων και των συναφών με την νεο-φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση απορ-ροιών», κάτι που επιτέλους αφυπνά την ενασχόληση με θέματα, τα οποία, ενώ με μια πρώτη ματιά μπορεί να μοι-άζουν αφηρημένα, είναι ωστόσο μεγά-λης σημασίας για το μέλλον των κοι-νωνιών μας και την ανάπτυξη του Νό-του, όπως καλά αντιλαμβάνονται όλοι οι εισηγητές.

Οι υπάρχουσες διεθνείς εντάσεις αποδίδουν δυστυχώς ακόμη μεγαλύ-τερη βαρύτητα στο ζήτημα, που θα ήθελα να εξετάσω σε βάθος μαζί σας: Ποιός είναι ο ρόλος της Ευρώπης απέ-ναντι στην παγκοσμιοποίηση;

Κατ’ αρχήν θα πρέπει να υπογραμ-μιστεί το εξής: Η Ευρώπη συνιστά το επίκεντρο της επαγγελματικής και προσωπικής μου ενασχόλησης. Και μέσω αυτής της ενασχολήσης έχω κα-ταλήξει στις εξής τρεις πεποιθήσεις:

Πρώτη πεποίθηση: Η παγκοσμιοποί-ηση θα πρέπει να βιώνεται ως ένα σχέ-διο οικουμενικότητας. δεν πρέπει να οδηγεί στον αποκλεισμό, αλλά στην ενσωμάτωση. δεν πρέπει να διαιρεί, αλλά να ενώνει όλο τον πλανήτη! Και γι αυτό τον λόγο θα πρέπει να την χει-ραγωγήσουμε.

Δεύτερη πεποίθηση: η χειραγώγηση αυτή της παγκοσμιοποίησης αποτελεί πλέον το στοίχημα για την (διασφά-λιση) του ευρωπαϊκού οικοδομήμα-τος. Είναι στο χέρι της γενιάς μας, της δικής μου και της δικής σας, να εξα-σφαλίσουμε την εξάπλωση σε όλο τον πλανήτη του σχεδίου ειρήνης που πριν από 50 χρόνια θεμελίωσαν οι πατέρες μας, για την ήπειρό μας.

Τρίτη πεποίθηση: το μέλλον του σχε-δίου αυτού εξαρτάται σήμερα, κατ’ αρχήν από τα πλαίσια στην Συνθήκης που επεξεργάζεται το σχέδιο του Ευ-ρωπαϊκού Συντάγματος.

Εξ’ αρχής η παγκοσμιοποίηση δεν συνιστά ένα σχέδιο. Αποτελεί ένα κί-νημα, το προϊόν συγκυρίας τεχνολογι-κών, οικονομικών και πολιτικών διαδι-κασιών, των οποίων το φάσμα διαφαί-νεται ολοένα και πιο ξεκάθαρα: δεν υπάρχει κάποια συνομωσία πίσω από την παγκοσμιοποίηση αλλά η λογική της κεφαλαιοποίησης της αγοράς.

Με την παγκοσμιοποίηση, η κεφα-λαιοποίηση της αγοράς -την οποία οι χώρες μας είχαν καταφέρει να ρυθμί-σουν κατά την διάρκεια της Ένδοξης Τριανταετίας-, απαλλάσσεται από τα εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια, εισαγάγο-ντας τον ανταγωνισμό, μέσω των με-τατοπίσεων και της πίεσης των χρημα-τιστηριακών αγορών, προκειμένου να επιτευχθούν μέγιστα δυνατά κέρδη με την μικρότερη δυνατή φορολογία.

Κατ’ αυτό τον τρόπο, τα κέρδη της αποδοτικότητας που προκύπτουν και η παγκόσμια ανάπτυξη που επι-τυγχάνεται, είναι προς όφελος όσων ήδη έχουν αρκετά, όσων ελέγχουν δη-λαδή τις σπάνιες πλουτοπαραγωγι-κές πηγές, που είναι η αποταμίευση, η γνώση, η τεχνολογία, το know-how, οι πολύ εξειδικευμένες δεξιότητες, και όσων έχουν ήδη μια προνομιακή πρό-σβαση στα διεθνή δίκτυα πληροφόρη-σης. Όλων αυτών, τους οποίους ο Bob Reich αποκαλεί, «γητευτές των συμβό-λων».....

Παρά την τεχνολογική πρόοδο και την παγκόσμια ανάπτυξη των τελευ-ταίων δεκαετιών, ορισμένοι αγνοούν ότι η αστάθεια και η αδικία συνιστούν επίσης συνέπειες της εδραίωσης του καπιταλισμού. Εξαιτίας όμως των ρυθ-μίσεων σε παγκόσμιο επίπεδο και των αντίστοιχων εθνικών πολιτικών, αυτές κάνουν την επανεμφάνισή τους σήμε-ρα, οξύνοντας τις ανισότητες και δι-

Η Ευρώπη απέναντι στην ΠαγκοσμιοποίησηΟμιλία κατά την παραχώρηση του τίτλου του Επίτιμου Διδάκτορααπό το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Louvain στον Ευρωπαίο Επίτροπο Εμπορίου

Pascal LamyΜετάφραση – Επιμέλεια: Ντένια Μόρφη



ευρύνοντας το χάσμα μεταξύ Βορρά – Νότου, απειλώντας παράλληλα το περιβάλλον.

Το στοίχημα είναι σαφές: Σε όσους θέλουν να μας εξαναγκάσουν να επι-λέξουμε μεταξύ της ανάπτυξης και της δικαιοσύνης, μεταξύ του ανταγω-νισμού και της αλληλεγγύης, θα πρέ-πει να πούμε: ΟΧΙ! έχουμε ανάγκη και από τα δυο.

Ας αποδεχθούμε την παγκο-σμιοποίηση, σε σχέση με τις αγορές, δεδομένου ότι μέσω

αυτής προκύπτει μια τεράστια δυνα-τότητα ανάπτυξης. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να προσδιορίσουμε ένα πα-γκόσμιο ρυθμιστικό πλαίσιο προκει-μένου να εξασφαλίσουμε ότι η ανά-πτυξη αυτή θα είναι δίκαια και θα έχει διάρκεια.

Σε αυτά τα πλαίσια η πολυμερής διαπραγμάτευση που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2001 στην Ντόχα, στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρό-νου, εντάσσεται σε αυτή την διττή προοπτική για ισορροπημένο άνοιγμα των αγορών βάσει κανονισμών και εν-σωμάτωση των χωρών του Νότου, δι-ευκολύνοντας το εμπόριο μεταξύ τους και εξασφαλίζοντας προνόμια αποτε-λεσματικής πρόσβασης στις αγορές των χωρών του Βορρά.

Η συγκεκριμένη παγκόσμια ρύθμι-ση έχει σκιαγραφηθεί, αλλά καθυστε-ρεί η υλοποίησης της για τρεις κυρίων λόγους

Κατ’ αρχήν διότι προσβάλει ισχυρά συμφέροντα, όπως αποδεικνύεται από την μάχη που λαμβάνει χώρα στην Γε-νεύη αυτή την στιγμή, σχετικά με την πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χω-ρών στα βασικά φάρμακα. δεν είναι εφικτή καμία ρύθμιση χωρίς να προη-γηθεί πολιτική αντιπαράθεση!

έπειτα για τον λόγο ότι η ρύθμιση προϋποθέτει την ευθυγράμμιση των

συλλογικών προτιμήσεων σχετικά με το περιβάλλον, την υγεία, τα δικαιώ-ματα των εργαζομένων, την θέση των δημόσιων υπηρεσιών ή της πολύ- πο-λιτισμικότητας. Ή αλλιώς, η επίτευ-ξη της συμφωνίας σε διεθνές επίπεδο πάνω στα θέματα αυτά συνιστά ένα χρονοβόρο εγχείρημα, το οποίο βασί-ζεται στον διάλογο και όχι σε διάταγ-μα, στην διαπραγμάτευση και όχι στην ηγεμονία. δεν είναι εφικτή καμία πα-γκόσμια συμφωνία χωρίς πολύπλευρη διαπραγμάτευση!

Είναι καθήκον του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, του Παγκό-σμιου Οργανισμού Εργασίας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων, και των διαφόρων επιτροπών κανονι-σμού σε θέματα περιβάλλοντος, υγεί-ας και πολύ-πολιτισμικότητας να συμ-φιλιώσουν την ελευθερία των συναλ-λαγών, απαραίτητη συνθήκη αποτελε-σματικότητας, με τον σεβασμό κάποι-ων βασικών κανόνων. Οι ανταλλαγές και οι κανονισμοί συνιστούν εξάλλου τις δυο όψεις του δημοκρατικού βίου, τον οποίο πρέπει να προωθήσουμε, παραμερίζοντας το πολιτισμικό σοκ. Αυτό δηλαδή που ο Kont αποκαλούσε «κοσμοπολίτικο μοντέλο».

Για να γίνουμε κατανοητοί. Η εναρ-μόνιση δεν σημαίνει εξομοίωση. Απαι-τείται βέβαια ένας πυρήνας κοινών αρχών και αξιών. Αυτό που έχει όμως σημασία είναι το πολυμερές σύστημα να επιτρέπει διαφορετικές προσεγγί-σεις στην κεφαλαιοποίηση της αγοράς κατά τρόπο ώστε οι αναπτυσσόμενες χώρες να καταφέρουν να κατευθύνουν αποτελεσματικές και ενδεχόμενα ετε-ρόδοξες πολιτικές (οικονομικής) ανέ-λιξης, ενώ οι πιο προηγμένες οικονο-μίες να επιτύχουν γρηγορότερα την πρόοδο σε συνάρτηση με την κοινω-νική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος.

Τέλος, για να ρυθμίσουμε την πραγ-ματική σφαίρα, θα πρέπει να ρυθμί-σουμε με τον ίδιο τρόπο την χρηματι-

στηριακή σφαίρα, όπως αποδεικνύεται και πάλι από τις φούσκες στο χρημα-τιστήριο, τις λογιστικές απάτες και τα κύματα αισχροκέρδειας που αποστα-θεροποιούν τις αναπτυσσόμενες οικο-νομίες. Είναι πλέον ώρα η Ευρωπαϊκή ένωση ν’ αντιδράσει συντονισμένα με μια φωνή, απέναντι στις χρηματιστη-ριακές εταιρείες των Bretton Woods, προκειμένου να αποσαφηνιστούν οι όροι της παραχώρησης δανείων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Είναι πλέον ώρα επίσης, η πολιτι-κή συμφωνία σχετικά με την φορολο-γική εναρμόνιση των αποταμιεύσεων, να λειτουργήσει ως βάση προκειμένου οι ‘φορολογικοί παράδεισοι’ να τεθούν κάτω από αυστηρή επιτήρηση και με αυτό τον τρόπο να περιοριστεί η πα-ράνομη αιμορραγία κεφαλαίων από τον Νότο προς τον Βορρά.

Θα περάσω επομένως στην δεύτε-ρη πεποίθηση μου: Η Ευρώπη η οποία έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη ενός εξισορροπημένου αναπτυξιακού μοντέλου, θα πρέπει να βεβαιώσει την μοναδική αυτή οδό στην παγκόσμια οικονομική διαχείριση. διότι ο αγώ-νας χειραγώγησης της παγκοσμιοποί-ηση ξεκινάει κατ’ αρχήν εδώ, στην Ευ-ρώπη. Η Ευρώπη σήμερα έχει το περι-θώριο επιλογής, αλλά διχάζεται απέ-ναντι σε αυτή την επιλογή! Κανέναν δεν συμφέρει μια κατάσταση η οποία με πέντε λόγια θα μπορούσε να περι-γραφεί ως εξής: μια μεγάλη αγορά και ένα ενιαίο νόμισμα, αλλά χωρίς οικο-νομική πολιτική διακυβέρνηση, ούτε κοινή εξωτερική ή αμυντική πολιτική. Από την εμπειρία των τελευταίων χρό-νων διαφαίνεται ότι είναι αξιέπαινη η σύγκλιση που επιτεύχθηκε μέσω κα-νονισμών και εν τέλει κατέστησε δυ-νατή την επικράτηση της ενιαίας αγο-ράς και του ενιαίου νομίσματος. Ορι-σμένοι ξεχνούν ωστόσο ότι προκει-μένου να ευοδώσουν οι κατακτήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί και να επιτευχθούν νέες θα πρέπει να κατα-



στήσουμε ένα κοινό σχέδιο πολιτικής δράσης.

διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος, η ευρωπαϊκή φιλοδοξία να περιορι-στεί στην απλή διαχείριση μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών, ενώ η κοινω-νική Ευρώπη να καταστεί όμηρος της φορολογικής μη-Ευρώπης, αφήνο-ντας άλλους να παίρνουν αποφάσεις γι εμάς, παραμένοντας διχασμένοι απέναντι στο παγκόσμιο προσκήνιο, με άλλα λόγια, ν’ απαρνηθούμε κάθε πολιτική διάσταση της Ευρώπης.

Άλλοι πάλι,- ανάμεσα στους οποί-ους τοποθετώ και τον εαυτό μου- αντι-λαμβάνονται το ευρωπαϊκό σχέδιο σε συνάρτηση με την ανθρωπιστική διά-σταση την Ευρώπης, η οποία, αποτέλε-σμα πολιτικών και κοινωνικών αγώνων, μας δίνει την δυνατότητα δημιουργίας ενός κοινωνικού-οικονομικού μοντέ-λου της αγοράς, όπου η έννοια της ευ-ημερίας είναι σε συνάρτηση με την δι-καιοσύνη, ενώ τα πάντα στην κοινωνία δεν θυσιάζονται στο όνομα των εμπο-ρικών συναλλαγών, αλλά η ιδιωτική ζωή, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, η εκ-παίδευση, η υγεία διαφυλάσσονται και η έννοια του ‘πολίτη’ βιώνεται τόσο κα-θήκον όσο και ως δικαίωμα.

Αυτή η εμπειρία της μακροπρόθε-σμης ανάπτυξης στους κόλπους της, αποδίδει στην Ευρώπη την απαραίτη-τη αξιοπιστία προκειμένου να προω-θήσει την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελώντας την μόνη πραγματική εναλλακτική απέναντι στην προστατευτική προ-σέγγιση, την οποία ενίοτε εφαρμόζούν τις ΗΠΑ, και στο μέλλον ενδεχόμενα και άλλες ήπειροι.

Αυτό μοντέλο και ο σχεδιασμός της κοινωνίας που υποστηρίζει, απει-λούνται στην Ευρώπη.

Αυτό όμως δεν οφείλεται μονάχα στην παγκοσμιοποίηση. Κατ’ αρχήν συμβαίνει εξαιτίας των δικών μας αδυ-ναμιών: έλλειψη στοχασμού και προ-σωπικής αφοσίωσης για την τροφοδό-

τηση του κοινού σχεδίου, εξασθένιση του πολιτικού διαλόγου στο έλεος της άμετρης προβολής της δημόσιας ζω-ής μέσω των ΜΜΕ που επιβάλουν συ-χνά την πολιτική-θέαμα, κυνισμός των πλουσιότερων που επιδιώκουν τον σφετερισμό όλων των κερδών, απο-δυνάμωση της αλληλεγγύης και της συλλογικής δράσης με αποτέλεσμα ν’ ανοίγει η πόρτα στον λαϊκισμό.

Αυτό που με οδηγεί στην τρίτη μου πεποίθηση, και που αποτελεί άμεση αναγκαιότητα είναι το Σύνταγμα, πά-νω στο οποίο επιπλέει η Συνθήκη η οποία πρέπει να δώσει στην Ευρώπη τα μέσα για την υλοποίηση αυτής της φιλοδοξίας. Η εποχή που η Ευρώπη συνιστούσε ένα μικρό κοινωνικό πα-ράδεισο, καλά βολεμένο μεταξύ του εξουδετερωμένου από την Ατλαντική Συμφωνία, Σοβιετικού μπλοκ και των παλαιών αποικιών της ή προτεκτορά-των στην Μεσόγειο και την Αφρική, που προσέφεραν πρώτες ύλες αλλά και αποκλειστικές αγορές, έχει περά-σει προ πολλού.

Σήμερα ο κόσμος έχει απαλλαγεί από τους περιορισμούς του ψυχρού πολέμου και της αποικιοκρατίας, και αναζητά την ενότητα μέσω οικονομι-κών μοντέλων και πολιτικών που βα-σίζονται σε κοινές αξίες και αρχές. Η Ευρωπαϊκή ένωση θα πρέπει ν’ ανα-λογιστεί κατά συνέπεια το δικό της μο-ντέλο, απέναντι στο άνοιγμα της προς τον κόσμο και την αλληλεξάρτηση. Ως εκ τούτου το ευρωπαϊκό μοντέλο θα πρέπει να στηρίζεται στους εξής τρεις πυλώνες: στην ανταγωνιστικότητα, έννοια κλειδί για την κατάκτηση της ευημερίας, στην αλληλεγγύη η οποία εξασφαλίζει την εσωτερική ισορροπία των ανοικτών μας κοινωνιών, και στην γενναιοδωρία που αποτελεί καθήκον των πλουσιότερων χωρών.

Η Συνθήκη συνιστά τον τόπο όπου εν τέλει ο διάλογος σχετικά με την δι-άρθρωση του ευρωπαϊκού μοντέλου, των θεσμών και της προβολής της ευ-

ρωπαϊκής δύναμης στην διεθνή διακυ-βέρνηση, παίρνει σάρκα και οστά. Εί-ναι το χωνευτήριο απ’ όπου μπορεί να γεννηθεί μια αυθεντική ενωμένη Ευ-ρώπη, έχοντας ξεπεράσει τις παλαιές διαμάχες και συσπειρωθεί γύρω από ένα κοινό σχέδιο.

Το μέλλον της Ηπείρου για το επόμενο μισό του αιώνα, θα καθορι-στεί μόλις λίγα χιλιόμετρα από την louvain-la-Neuve, μέσα στους επόμε-νους τρεις μήνες. Και η τύχη θέλησε η κατάσταση στον Μεσαίωνα να δί-νει σε ‘μας και στους Συνταγματικούς, ένα μάθημα που μπορεί να αποδειχθεί σκληρό για την Ευρώπη.

Ποιά θα είναι η θέση του Πανεπι-στημίου σε αυτό το διάλογο; Μπορεί και πρέπει να είναι σημαντική. Είναι υπερβολικό ν’ ανησυχεί κανείς για την σχετική σιωπή της πνευματικής ελίτ γύρω από τα υπάρχοντα ζητήματα που απασχολούν την Ευρώπη; δυστυ-χώς όχι. Το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να πάρει θέση απέναντι σε αμφισβη-τήσεις σχετικά με το μέλλον της Ευρώ-πης και της δυνατότητάς της να διατη-ρεί βαρύτητα σε παγκόσμια κλίμακα.

Κύριε Πρύτανη, Κυρίες και Κύρι-οι Καθηγητές, είναι μεγάλη η τιμή που μου κάνατε να μου παραχωρήσατε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα στο Πα-νεπιστήμιό σας. Αυτό αντικατοπτρί-ζει για μένα περίπου δεκαπέντε χρό-νια ενασχόλησης με την Ευρώπη και ζωής στην χώρα σας. Επίσης ενισχύ-ει την πεποίθησή μου ότι η δράση δεν έχει νόημα παρά μόνο όταν βασίζεται σε ιδέες που ανταλλάζει και μοιράζε-ται κάποιος με τους συμπολίτες του.

Καθηγητές, ερευνητές, φοιτητές και φοιτήτριες της louvain-la-Neuve, οι πρόγονοί σας κατέκτησαν τα πανε-πιστημιακά προνόμια κατά τον Με-σαίωνα. Σας έδωσαν το δικαίωμα της αμφισβήτησης. Αλλά επίσης και το καθήκον της αντιπρότασης. Χάριν σε σας, ανάμεσα σας, αισθάνομαι και εγώ ότι κατέχω τα δυο αυτά προνόμια!



Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Johnson εξέδωσε το έργο του «Παγκοσμιοποίηση: Τί

σημαίνει και Ποιόν ωφελεί;» ως απά-ντηση σε όσους εναντιώνονται στην σε αυτή.

ΕΡ. Πολλοί επικριτές της παγκοσμιοποίησης φοβούνται ότι οι πολιτικές του ελεύθερου εμπορίου θα οδηγήσουν σε μαζική απώλεια θέσεων εργασίας. Υποστηρίζουν ότι οι αμε-ρικανικοί επιχειρηματικοί όμιλοι, απλά θα μετακομίσουν σε τρίτες χώρες προκειμένου να μειώσουν δραστικά το κόστος εργασίας. Εσείς υποστηρίζετε ωστόσο ότι ως προϊόν

του ελεύθερου εμπορίου, η απώλεια θέσεων εργασίας συνιστά φορέα ανάπτυξης. Θα σας παρακαλούσα να αναλύσετε περαιτέρω αυτό καθώς και την περίπτωση απώλειας θέσης εργασίας με σκοπό την ανάπτυξη.

ΑΠ: δεν θα ήθελα να επιμείνω στο ότι οι εισαγωγές ποτέ δεν οδη-γούν σε μείωση των ευκαιριών εργα-σίας σε μια χώρα. Εφ’ όσων οι απα-ραίτητες δεξιότητες μπορούν άμε-σα να διδαχθούν και το απαιτούμενο κεφάλαιο δεν είναι υπέρογκο, τότε η παραγωγή, η οποία αρχικά γινόταν στις βιομηχανοποιημένες χώρες, θα

αντικατασταθεί από τις εισαγωγές. Καθώς, μακροπρόθεσμα, οι εξαγω-γές θα ισοδυναμούν περίπου σε αξία με τις εισαγωγές, η βιομηχανική οικο-νομία θα επεκτείνει τις εξαγωγές και κατά συνέπεια θα αυξηθούν οι θέ-σεις εργασίας στους συγκεκριμένους εμπλεκόμενους τομείς.

Πράγματι κάτι τέτοιο επιφέρει βραχυπρόθεσμη αναπροσαρμογή και δυσχέρεια για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους, οι οποίοι ενδε-χόμενα να συναντούν δυσκολία στο να μεταβούν σε άλλους εργασιακούς τομείς. Ωστόσο αυτές οι αλλαγές

Συνέντευξη & σχολιασμόςδυο διαφορετικών Ακαδημαϊκών Στάσεων

Στην συνέντευξη που ακολουθεί ο Καθηγητής Johnson δίνει ένα καλό μάθημα σε όλους τους αγράμματους σε σχέση με την οικονομία της παγκοσμιοποίησης.

Από την συζήτηση προκύπτει πόσο διεφθαρμένη είναι η ρητορική των προοδευτικών δια-νοούμενων, όταν μιλούν για τα μεγάλα θέματα των καιρών μας. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν κατανοούν τί ακριβώς συμβαίνει και πώς μπορούν ν’ αντιμε-

τωπιστούν τα υπάρχοντα προβλήματα Ο δρ. Gale Johnson, Επίτιμος Καθηγητής Οικονομικών στο Eliakim Hastings Moore distinguished

Service, έχει αφιερώσει στη μελέτη της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, το μεγαλύτερο διάστημα της 50-χρονης ακαδημαϊκής του καριέρας στο Chicago. Τα τελευταία χρόνια ο Johnson, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους κορυφαίους ειδικούς σε θέματα της κινέζικης οικονομίας, παρατηρεί την γοργή ανάπτυξη κινημάτων ενάντια την παγκοσμιοποίηση και τις βίαιες διαμαρτυρίες ενάντια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. έχει ακούσει να κατηγορείται η ‘παγκοσμιοποίηση’ ολοένα και περισσότερο ως υπαίτια για μια με-γάλης γκάμα των δεινών του κόσμου – από την απώλεια θέσεων εργασίας σε εθνικό επίπεδο και τα περιβαλ-λοντικά προβλήματα, μέχρι την εξάπλωση των σε πολλές χώρες του Τρίτου Κόσμου των βιομηχανιών όπου επικρατούν άθλιες συνθήκες εργασίας.

Επιμέλεια: Ντένια Μόρφη



στην εργασία είναι μικρής εμβέλειας σε σχέση με αυτές που απαιτούνται για την οικονομική ανάπτυξη, εξαιτί-ας των διαφορών στις εισοδηματικές ελαστικότητες της ζήτησης ανάμεσα στα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Πριν από περισσότερα από 100 χρόνια, το 50% του εργατικού δυναμικού ασχο-λούνταν με την γεωργία, ενώ σήμερα το ποσοστό αντιστοιχεί σε ελάχιστα παραπάνω από το 2%. Αυτή η τερά-στια προσαρμογή προκλήθηκε εξαι-τίας της οικονομικής ανάπτυξης και όχι της παγκοσμιοποίησης – η εισο-δηματική ελαστικότητα σχετικά με την ζήτηση γεωργικών προϊόντων εί-ναι πολύ μικρή. Μάλιστα, χωρίς την παγκοσμιοποίηση, μικρότερο ποσο-στό του 2% θα αντιστοιχούσε στη γε-ωργία.

ΕΡ: Πέρα από τις ανησυχίες σχετικά με την αντικατάσταση εργαζομένων, ορισμένοι που εναντιώνονται στην παγκοσμιοποίηση κατηγορούν ότι το αδέσμευτο εμπόριο θα δώσει την δυνατότητα στους επιχειρηματι-κούς ομίλους να εκμεταλλευτούν τους ερ-γάτες στις φτωχιές χώρες. Στις χώρες αυτές, όπου δεν υπάρχουν συνδικάτα ή εξασφαλί-σεις για τους εργαζόμενους , υποστηρίζουν ότι οι όμιλοι θα πληρώνουν ελάχιστα τους υπαλλήλους τους. Τί πιστεύετε σχετικά με την οικονομική λογική που εντοπίζεται πίσω από αυτή την κατηγορία;

ΑΠ: Σαφώς οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται οι περισ-σότεροι άνθρωποι σε μία υψηλού ει-σοδήματος βιομηχανική χώρα είναι πολύ διαφορετικές από αυτές που επικρατούν σε μια χαμηλού εισοδή-ματος, αναπτυσσόμενη χώρα. Αλη-θεύει επίσης ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται σήμερα οι άνθρωποι στις βιομηχανικές χώ-ρες είναι εντελώς διαφορετικές απ’ ό,τι ίσχυε πριν από 100 ή 200 χρόνια –τότε η πλειονότητα των βιομηχανι-

κών ιδρυμάτων χαρακτηριζόταν από άθλιες συνθήκες εργασίας, είτε αυτά έδρευαν στην Αγγλία, είτε στην Γερ-μανία, είτε στις ΗΠΑ. Οι άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται για $10 ή $20 την ώρα, απλά δεν εργάζονται επί ίσοις όροις με όσους πληρώνονται $1 ή $2 την ώρα. Και πράγματι, με τα δι-κά μας δεδομένα, τα τελευταία μεγέ-θη είναι σοκαριστικά χαμηλά. Αλλά αυτός ο συσχετισμός δεν είναι δόκι-μος. Ο σωστός συσχετισμός θα ήταν με βάσει το πόσο κερδίζουν οι άλλοι εργαζόμενοι σε αντίστοιχες εταιρείες μέσα στην ίδια χώρα. Στην Κίνα ο μέ-σος γεωργός κερδίζει κατά προσέγ-γιση $420 το χρόνο. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε $35 το μήνα ή 22 λε-πτά την ώρα, στην βάση της 40ωρης εργασίας ανά εβδομάδα. Στην Κίνα, οι ξένες εταιρείες πληρώνουν περισ-σότερο, αρκετά μάλιστα περισσότε-ρο από τις εγχώριες. Εταιρείες από το Χονγκ-Κονγκ, την Ταϊβάν, το Μακάο πληρώνουν 25% περισσότερο από τις κρατικές εταιρείες. ‘Άλλες ξένες εται-ρείες πληρώνουν 50% περισσότε-ρο. Στην αποτίμηση των μισθών που πληρώνουν οι ξένες εταιρείες ο δό-κιμος συσχετισμός δεν είναι συγκρι-τικά με το τους μισθούς που πληρώ-νουν στην χώρα προέλευσής τους, αλλά με τους άλλους μισθούς που ισχύουν στην αναπτυσσόμενη χώ-ρα. Στην περίπτωση που ισοδυνα-μούν μαζί τους ή τους υπερβαίνουν, δεν κρίνω ότι η εταιρεία θα πρέπει να κατηγορηθεί ότι εκμεταλλεύεται τους ντόπιους εργάτες.

ΕΡ: Η βασική κατηγορία όσων εναντιώνονται στην παγκοσμιοποίηση είναι ότι οι πολιτικές του ελεύθερου εμπορίου λειτουργούν μονά-χα προς όφελος των επιχειρηματικών ομίλων που εδρεύουν στις πλούσιες χώρες.

ΑΠ: Η Παγκοσμιοποίηση και το ελεύθερο εμπόριο εκθέτουν την αγο-

ρά μιας χώρας στον παγκόσμιο αντα-γωνισμό. Ρωτήστε την αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία ή την βιομη-χανία σιδήρου αν έχουν λάβει ση-μαντικά οφέλη από το άνοιγμα της αγοράς των ΗΠΑ. Η αυτοκινητοβιο-μηχανία απάντησε στις νέες συνθή-κες, με την βελτίωση της ποιότητας των αυτοκινήτων και την αύξηση της αποτελεσματικότητας της παραγω-γής, ενώ συνεχίζει να πληρώνει σχε-δόν τους υψηλότερους μισθούς στις ΗΠΑ. Οι εταιρείες σιδήρου όμως, δεν αύξησαν αρκετά την αποτελεσματι-κότητα στην παραγωγή τους και τώ-ρα είναι αντιμέτωπες με την πτώχευ-ση. Οι μεγάλοι νικητές της παγκοσμι-οποίησης είναι οι καταναλωτές, όχι οι επιχειρήσεις, ούτε οι εργαζόμενοι. ΟΙ καταναλωτές βγαίνουν κερδισμένοι διότι η παγκοσμιοποίηση σημαίνει μεγαλύτερη ποικιλία αγαθών σε χα-μηλότερο κόστος. Στις αυστηρά προ-στατευόμενες αγορές, όπως είναι η αγορά τροφίμων της Ιαπωνία, οι κα-ταναλωτές πληρώνουν πολλαπλάσιά χρήματα, ανά θερμίδα, απ’ ότι στην Αμερική ή ακόμη και στην Ευρωπα-ϊκή ένωση. Ενώ, οι Ιάπωνες αγρότες δεν έχουν μεγαλύτερο εισόδημα από τους Ιάπωνες βιομηχανικούς εργά-τες. Είναι απλά ακριβοί παραγωγοί.

ΕΡ: Όσοι εναντιώνονται στην παγκοσμιοποί-ηση κατηγορούν ότι το ελεύθερο εμπόριο θα οξύνει την ήδη αυξανόμενη ανισότητα εισο-δήματος στον κόσμο. Έχετε γράψει ότι αυτή η ανισότητα δεν είναι κάτι κακό, δεδομένου ότι ενώ οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, οι φτωχοί δεν γίνονται φτωχότεροι. Μπορεί-τε ν’ αναπτύξετε περαιτέρω αυτή την ιδέα – πώς είναι δυνατόν η αυξανόμενη ανισότητα να μην αποτελεί κάτι κακό;

ΑΠ: Το να δηλώσει κάποιος ότι η ανισότητα δεν είναι κάτι κακό δεν ισοδυναμεί αυτόματα με το ότι απο-τελεί κάτι καλό. Η ανισότητα θα απο-



τελούσε κάτι κακό μονάχα εφόσον οι πλούσιοι, πλούτιζαν εκμεταλλευό-μενοι τους φτωχούς. Οι πλούσιες χώ-ρες καταφεύγουν σε ορισμένες ενέρ-γειες επιβλαβείς για τις φτωχές, αλλά ό,τι έχουν κάνει (αρνητικό) είναι ό,τι ακριβώς υποστηρίζουν όσοι εναντι-ώνονται στην παγκοσμιοποίηση για τις πλούσιες χώρες. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ προστατεύουν μέρος της υψηλού κό-στους βιομηχανίας τους, όπως είναι η υφαντουργία, τα εσπεριδοειδή, η ζά-χαρη, το βούτυρο , προκειμένου να εξασφαλίσουν θέσεις εργασίας στις χώρες τους, με άλλα λόγια να τις προ-στατεύσουν από την παγκοσμιοποίη-ση. Οι περιορισμοί στο εμπόριο που είναι αναγκαίοι προκειμένου να προ-στατευθούν οι συγκεκριμένοι τομείς, λειτουργούν εις βάρος των παραγω-γών και των εργαζομένων στις ανα-πτυσσόμενες χώρες, οι οποίοι έχουν πολύ μικρότερο εισόδημα σε σύγκρι-ση με τους εργαζομένους των οποίων οι θέσεις εργασίας προστατεύονται. Η ανισότητα έχει αυξηθεί ανάμεσα στα έθνη όταν η μέτρηση γίνεται με πραγματική μονάδα μέτρησης το κα-τά κεφαλήν εισόδημα, αλλά αυτό εί-ναι άραγε κάτι κακό; Αν συνοδεύε-ται με την παράλληλη μείωση του ει-σοδήματος των πιο φτωχών, τότε θα συμφωνούσα ότι είναι κάτι κακό. δεν συμβαίνει όμως κάτι τέτοιο.

ΕΡ: Οι ενάντιοι στην παγκοσμιοποίηση συχνά εκφράζουν το φόβο ότι οι επιχειρηματικοί όμιλοι, εφόσον έχουν το περιθώριο της επι-λογής, θα εγκαταλείψουν χώρες με αυστηρή και πολυέξοδη περιβαλλοντική νομοθεσία. Τι πιστεύετε σχετικά;

ΑΠ: Η κατανομή των άμεσων ξέ-νων επενδύσεων στον κόσμο δεν οδηγεί αυτόματα στο συμπέρασμα ότι οι επενδυτές επιλέγουν μικρού-εισοδήματος χώρες επειδή αυτές δι-αθέτουν ελαστική νομοθεσία σχετι-κά με την προστασία του περιβάλ-

λοντος. Το 1999, για παράδειγμα, οι μικρού εισοδήματος χώρες οι οποί-ες αντιπροσώπευαν το 41% του πα-γκόσμιου πληθυσμού, έλαβαν μόλις το 1% των άμεσων ξένων επενδύσε-ων, και οι μέσου εισοδήματος χώρες που αντιπροσώπευαν το 44% του πα-γκόσμιου πληθυσμού έλαβαν το 19% των άμεσων ξένων επενδύσεων. Ποι-ός έλαβε το μεγαλύτερο μέρος; Οι ΗΠΑ, που έλαβαν συνολικά το 30% . Την δεύτερη, την τρίτη και την τέ-ταρτη μεγαλύτερη μερίδα έλαβαν το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Γαλλία. Θα προτιμούσα μεγαλύτερο μέρος των άμεσων επενδύσεων να προοριζόταν για τις χώρες με χαμηλό εισόδημα, αλλά προφανώς η δυνατό-τητα του να έχουν ελάχιστους περι-βαλλοντικούς περιορισμούς, αν την εκλάβουμε ως αληθή, δεν είναι ικα-νή να εξασφαλίσει επενδύσεις αντα-γωνιστικές αναφορικά με τα κέρδη σε άλλες περιοχές.

ΕΡ: Η προθέσεις όσων εναντιώνονται στις πρακτικές του ελεύθερου εμπορίου έχουν να κάνουν με τα ιδανικά που υποστηρίζουν, όπως είναι η καταπολέμηση της φτώχειας, η εξάλειψη της πείνας, και η θεραπεία των αρ-ρωστιών που μαστίζουν τις υποανάπτυκτες χώρες. Το να δεχθούμε, όπως εξηγήσατε, το γεγονός ότι η προσέγγισή τους είναι αποπρο-σανατολιστική και εν δυνάμει ζημιογόνα ως προς την κατάκτηση των ιδεαλιστικών αυ-τών στόχων, ποιά θα ήταν η εναλλακτική λύ-ση που εσείς προτείνετε; Πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε την φτώχεια, τις αρρώστι-ες και να συντελέσουμε στην ανάπτυξη των φτωχών χωρών;

ΑΠ: Μια αναφορά της Παγκό-σμιας Τράπεζας, του περασμένου χρόνου, είναι ενδεικτική: Αν διαιρέ-σει κάποιος τις χώρες σε «περισσό-τερο ή λιγότερο παγκοσμιοποιημέ-νες» -εκλαμβάνοντας ως μέτρο για το βαθμό παγκοσμιοποίησης την αύ-ξηση του ποσοστού του εμπορίου

στο εθνικό εισόδημα- θα διαπιστώ-σει ότι οι «περισσότερο παγκοσμιο-ποιημένες» φτωχές χώρες έχουν με-γαλύτερο βαθμό ανάπτυξης, ακόμη και σε σύγκριση με πλούσιες χώρες, ενώ στις «λιγότερο παγκοσμιοποιη-μένες» φτωχές χώρες, το κατά κεφα-λήν εισόδημα έχει μειωθεί. Το ΑΕΠ στις «περισσότερο παγκοσμιοποι-ημένες» φτωχές χώρες έχει αυξηθεί κατά 5% από το 1990. Στις «λιγό-τερο παγκοσμιοποιημένες» φτωχές χώρες το ΑΕΠ έχει μειωθεί μεταξύ 0 και 1%. Επιπλέον η ιδέα ότι η αύξη-ση της εμπορικής δραστηριότητας βοηθάει τις φτωχές χώρες , επιβεβαι-ώνεται και από ιστορικά γεγονότα. Πριν από λιγότερο από 200 χρόνια, το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε με λιγότερο από 1$ την ημέρα. Σήμερα το ίδιο ποσοστό αντιστοι-χεί στο 20%. Η οικονομική ανάπτυξη απομάκρυνε το μεγάλη πλειοψηφία από καταστάσεις απόλυτης φτώχει-ας. Ακόμη μεγαλύτερες κατακτήσεις θα πρέπει και είναι δυνατό να επιτευ-χθούν, εφόσον οι χώρες καταφέρουν να διατηρήσουν την οικονομική τους ανάπτυξη. Στη Νότιο Κορέα, για πα-ράδειγμα, η οποία το 1950 ήταν μια πολύ φτωχή χώρα, σήμερα, λιγότε-ρο από το 1% του πληθυσμού της ζει με 1$ την ημέρα. Στην Ζιμπάμπουε, όπου επικρατεί τις τελευταίες δεκαε-τίες αρνητική οικονομική ανάπτυξη , το 35% του πληθυσμού ζει με λιγότε-ρο από 1$ την ημέρα. Μια ακόμη πιο κραυγαλέα απόδειξη του γεγονότος ότι οι φτωχοί έχουν ευνοηθεί από την παγκοσμιοποίηση είναι η αύξηση του προσδοκώμενου χρόνου ζωής από τα 30 στα 64 χρόνια, στις αναπτυσσόμε-νες χώρες, μέσα στον περασμένο αι-ώνα. Αυτή η αύξηση οφείλεται κυρί-ως σε ιδέες και προϊόντα που ανα-πτύχθηκαν στις βιομηχανικές χώρες και στην αύξηση του εισοδήματος που σημειώθηκε στις αναπτυσσόμε-νες χώρες.

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η 21


Πάντα ήμουν περήφανος για την πατρίδα μου την Ρηνανία και για όσα την χαρακτηρίζουν:

το πνεύμα ευπρέπειας που την διακατέχει, την ορισμένη ρηνανο-πρωσική απόσταση που έχει καταφέρει να κρατήσει απέναντι στο Βερολίνο, το άνοιγμά της προς την δύση και την φιλελεύθερη επιρροή της Γαλλικής δημοκρατίας. Εδώ ήταν όπου η ομοσπονδιακή δημοκρατία πέτυχε τον στόχο της για αυτοδυναμία – κάτι το οποίο δεν θα ήταν δυνατό παρά μόνο σε άμεση σχέση με την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης, όπως επίσης ουσιαστικά χάρη στο ευρωπαϊκό πλαίσιο καταφέραμε να ξαναβρούμε την εθνική μας ταυτότητα. Επιπλέον το ίδιο το πνεύμα του τόπου είναι αυτό που μας καλεί ν’ αναλογιστούμε σχετικά με την ακόλουθη θλιβερή παρατήρηση: η ευρωπαϊκή δυναμική, παρόλα τα ευεργετήματά της, είναι στις μέρες μας υπό εξάντληση.

Η αναδίπλωση του εθνικού κρά-τους καλλιεργεί σε πολλές χώρες την εσωστρέφεια: τα ευρωπαϊκά ζητήματα δεν χαίρουν απήχησης και προτιμάται η επικέντρωση στο εθνικό ημερήσιο

καταστατικό. Μέσα στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου ανταγωνισμού, η βεβαιότητα των υγιών εθνικών κα-ταβολών πρέπει να καταστήσει «ικα-νό μέλλοντος» τον μαλθακοποιημένο, ως συνέπεια του Κράτους-Προστάτη, πληθυσμό. Ορίστε λοιπόν μια ρητο-ρική η οποία συμφωνεί με την τωρι-νή κατάσταση μιας παγκόσμιας πολι-τικής η οποία προωθεί τον κοινωνικό δαρβινισμό προκειμένου ν’ αποποιη-θεί κάθε ευθύνης.

Αντιτάσσεται, σε όλους εμάς τους ευρω-υπερασπιστές, ότι η εμβάθυνση των ευρωπαϊκών θεσμών δεν θα είναι ούτε απαραίτητη ούτε δυνατή. Η τάση προς την ευρωπαϊκή ενότητα θα εξα-ντληθεί κατά κύριο λόγο, μόλις κατα-κτηθούν οι στόχοι, από την μια πλευ-ρά της ειρήνης ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης και από την άλλη της εδραίωσης της κοινής αγοράς. Επι-πλέον, η επιμονή στις εθνικές αντιπα-λότητες θα καθιστούσε αδύνατη μια πολιτική κοινότητα πέρα από τα εθνι-κά σύνορα. Λαμβάνω και τις δυο αυ-τές αντιρρήσεις ως λανθασμένες. Επι-τρέψτε μου να επισημάνω τα προβλή-ματα τα οποία θα παραμείνουν άλυ-τα καθόσον βρισκόμαστε κολλημένοι

στα μισά της διαδρομής που μας χω-ρίζει από μια δημοκρατικά δομημένη Ευρώπη, προικισμένη με ικανότητες πολιτικής δράσης.

Το πρώτο, γνωστό εδώ και και-ρό, είναι η συνέπεια αυτού του μισοάδειου ποτηριού: τα

Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής ένω-σης, ενώ χτιζόταν η Ευρώπη, έκαναν υποχωρήσεις σε δημοκρατική ουσία. Οι πολιτικές αποφάσεις που επιστρέ-φουν στις Βρυξέλλες και δεν εντάσ-σονται στα διάφορα εθνικά δίκαια πα-ρά μόνο «μεταλλαγμένες», είναι ολο-ένα περισσότερες και πιο σημαντικές. Το σύνολο της διαδικασίας εξαρτά-ται από το δημόσιο και πολιτικό χώ-ρο των Κρατών –Μελών, ενώ οι ευ-ρωπαίοι πολίτες δεν μπορούν παρά να εκφράσουν την γνώμη τους – δε-δομένου ότι δεν υπάρχει δημόσιος ευ-ρωπαϊκός χώρος. Αυτό το δημοκρατι-κό έλλειμμα οφείλεται στην έλλειψη μιας εσωτερικής πολιτικής συγκρότη-σης στην Ευρώπη.

Το επόμενο πρόβλημα έγκειται στην ανικανότητα των Ευρωπαίων να παρουσιάσουν προς τα έξω ένα κοι-νό μέτωπο. Κάθε φορά που η αμερι-

Jürgen HabermasΤο χτίσιμο μιας ενεργής πολιτικά ΕυρώπηςΗ δημιουργία μιας κοινής ταυτότητας, ανοιχτής στον κόσμο είναι δυνατή, κάτω από ορισμένες συνθήκες, εξηγεί ο γερμανός φιλόσοφος, κατά την ομιλία του, στην τελετή βράβευσής του με το βραβείο της Χώρας της Ρηνανίας.

Επιμέλεια –Μετάφραση: Ντένια Μόρφη

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η22


κανική διοίκηση επιβάλει την ηθική της ανωτερότητα, η Ευρωπαϊκή ένω-ση εγείρει απαιτήσεις, εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας, οι οποίες όμως δεν μπορούν να ικανοποιηθούν χωρίς μια κοινή εξωτερική πολιτική.

Το τρίτο πρόβλημα, η απόσχιση από τα κοινωνικά δεδομένα σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, οι εθνι-κές κυβερνήσεις αδυνατούν, πλέον τα το λύσουν από μόνες τους. Η μάλλον, ενάντια σε κάτι τέτοιο δεν μπορούμε να καταφέρουμε πολλά πράγματα εκ των έσω, διότι σε παγκόσμιο επίπεδο η σχέση μεταξύ πολιτικής και αγοράς είναι ανισόρροπη. Μονάχα μια Ευρω-παϊκή ένωση, προικισμένη με ικανό-τητα εξωτερικής πολιτικής δράσης , θα ήταν ικανή να επηρεάσει την πο-ρείας της παγκόσμιας οικονομικής πολιτικής.

Υπάρχει τέλος ένα τέταρτο πρό-βλημα το οποίο μας πιέζει περισσότε-ρο από ποτέ και είναι η φονταμενταλι-στική στροφή που παρατηρείται, πα-ρά την τον πολιτισμικό πλουραλισμό που επικρατεί στο εσωτερικό των κοι-νωνιών μας. Σε πρώτη ματιά, το πρό-βλημα της ένταξης δεν σχετίζεται κα-θόλου με το μέλλον της Ευρωπαϊκής ένωσης, διότι ο τρόπος με τον οποίο θα διευθετηθεί, αποτελεί εσωτερικό ζήτημα για την κάθε εθνική κοινωνία. Ενδεχόμενα όμως σε αυτό ακριβώς το σημείο να βρίσκεται το κλειδί που θα βοηθούσε να ξεπεραστεί αυτή η δυ-σκολία, κατά τρόπο εντελώς διαφο-ρετικό.

Η αντίρρηση των ευρω-σκεπτι-κιστών βασίζεται στην δήλω-ση ότι δεν θα είναι ποτέ δυ-

νατό να υπάρξουν οι Ηνωμένες Πολι-τείες της Ευρώπης, διότι λείπει ουσια-στικά το θεμέλιο του κοινού ευρωπα-ϊκού λαού, για ένα ανάλογο οικοδό-μημα. Στην πραγματικότητα, το ζήτη-μα είναι να μάθουμε αν είναι δυνατή σε ευρωπαϊκή κλίμακα η δι-εθνική δι-

εύρυνση της κοινωνικής αλληλεγγύ-ης συνολικά. Με άλλα λόγια, η κοι-νή ευρωπαϊκή ταυτότητα δεν θα εί-ναι δυνατό να επιτευχθεί παρά μό-νο εφ’ όσων, το κάθε Κράτος ξεχωρι-στά στο εσωτερικό του, επιδιώξει το άνοιγμα του συμπαγούς εθνικού πο-λιτιστικού ιστού με σκοπό την έντα-ξη συμπολιτών με διαφορετική πο-λιτιστική ή θρησκευτική καταγωγή. Η ένταξη δεν συνιστά μονόδρομο. Άπαξ και τεθεί σε λειτουργία, κλυδω-νίζει τις σθεναρές εθνικές κουλτούρες, τις καθιστά πορώδεις, διορατικές, ευ-αίσθητες προς τις δυο κατευθύνσεις: προς τα μέσα και προς τα έξω. Μό-λις οι εσωστρεφείς κουλτούρες προ-χωρούν σε ανοίγματα στο εσωτερικό τους, ταυτόχρονα ανοίγουν και απέ-ναντι σε άλλες αντίστοιχες.

Είτε πρόκειται για την ένταξη οι-κογενειών ξένων εργατών, εί-τε συμπολιτών προερχόμενων

από τις παλιές αποικίες, το μάθημα παραμένει το ίδιο: δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ένταξη χωρίς την διεύρυν-ση των οριζόντων μας, χωρίς την δι-άθεση ανοίγματος προς ένα πιο ευρύ φάσμα αρωμάτων και ιδεών, την βλέ-ψη για κατανόηση των μαθησιακών ανομοιοτήτων, συμπεριλαμβανομέ-νων και όσων μας φαίνονται δυσάρε-στες. Πάνω σε αυτό ας προσθέσουμε ότι για τις κοσμικές κοινωνίες τις δυ-τικής και Βόρειας Ευρώπης, η επαφή με την ζωτικότητα ξένων θρησκειών, προσδίδει στις αυτόχθονες πεποιθή-σεις μια νέα απήχηση.

Για να επιτύχουμε, η ένταξη θα πρέπει να αποτελεί μια διαδικασία μάθησης με βάση την αμοιβαιότητα. Στην χώρα μας, οι μουσουλμάνοι υπο-βάλλονται σε ακραίες πιέσεις. Όχι μό-νο υποχρεούνται να προσαρμοστούν, αλλά πρέπει να το κάνουν το συντο-μότερο δυνατόν. Το φιλελεύθερο κρά-τος απαιτεί απ’ όλες τις θρησκευτικές κοινότητες ανεξαιρέτως ν’ αναγνωρί-

σουν εξ’ αρχής τον θρησκευτικό πλου-ραλισμό ως δεδομένο, την αρμοδιότη-τα και την αρχή των θεσμοθετημένων επιστημών σε ό,τι αφορά τα εγκόσμια, και, τέλος, τα πανανθρώπινα θεμέλια του σύγχρονου δικαίου. Εξασφαλίζει τα βασικά δικαιώματα εξίσου και μέσα στους κόλπους της οικογένειας. Αντι-τάσσεται στη βία, ακόμη και σε αυτήν που ασκείται υπό μορφή ηθικών πιέ-σεων, στις οποίες ενδεχόμενα να υπο-πέσει κάποιο από τα μέλη τους. Η αλ-λαγή αντίληψης ωστόσο, απαραίτητη συνθήκη προκειμένου να ενστερνι-στούμε αυτούς τους κανόνες, απαιτεί ταυτόχρονα οι δικές μας μορφές ζω-ής να μπουν σε μια διαδικασία αυτο-κριτικής.

Το ν’ αντιλαμβάνεται κάποιος αυτή την διαδικασία ως «άνευ όρων παράδοση της Δύσης»,

είναι σαν να πέφτει στην παγίδα των φιλελεύθερων γερακιών και να συ-ντάσσεται με τις ανόητες πολεμόχα-ρες κραυγές τους. Η πρόφαση του «ισλαμικού φασισμού» δεν συνιστά περισσότερο ένα απτό εχθρό απ’ ότι ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας δεν αποτελεί «πόλεμο». Σε μας, στην Ευ-ρώπη η επικράτηση των συνταγματι-κών κανόνων συνιστά απαραίτητη συνθήκη για την συμβίωση, η οποία ελάχιστα αναγνωρίζεται, σε σχέση με τις υστερικές κραυγές για την υπερά-σπιση των «αξιών» μας, οι οποίες μοι-άζουν να μην είναι τίποτε άλλο παρά ένα σημειολογικό κάλεσμα στα όπλα ενάντια ‘σενα εσωτερικό απροσδιόρι-στο εχθρό.

Το να τιμωρηθεί η βία και να κα-ταπολεμηθεί το μίσος προϋποθέτουν την επικράτηση μιας φιλειρηνικής αυ-τοσυνείδησης και όχι την πυροδότηση των εντάσεων με υπερβολικές δηλώ-σεις. δεν πρέπει να ευθυγραμμιστού-με με τον George W. Bush, κυρίως σε ό,τι αφορά στην στρατικοποίηση της δύσης.

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η 2�


έχει ενδιαφέρον να δει κανείς την ανάπτυξη και την εδραί-ωση αυτού που θα μπορού-σε να ονομασθεί «κοινω-

νία μισθωτών», για να χρησιμοποιη-θεί ο όρος του οικονομολόγου Michel aglietta, κοινωνιολογοποιώντας ελα-φρώς. Αυτός ο τύπος κοινωνικής εκ-παίδευσης, ο οποίος γνώρισε την δόξα του στα μέσα της δεκαετίας του 1970, χαρακτηρίζεται από σταθερές συνθή-κες απασχόλησης στις οποίες είναι συ-νυφασμένα σταθερά δικαιώματα: δι-καίωμα στην εργασία, κοινωνική προ-στασία... Μπορεί να γίνεται λόγος για «κοινωνία μισθωτών» διότι οι ρυθμί-σεις αυτές, οι οποίες δημιουργήθηκαν έχοντας ως βάση την εργασία κάλυψαν πρακτικά το σύνολο του πληθυσμού.

Παρά ταύτα, έχει διαπιστωθεί ότι μετά την κρίση της δεκαετίας του 70’ υποσκάπτεται η δομή αυτή. Χρησιμο-ποιώ τον όρο ‘θρυμματισμός’ και όχι κατάρρευση, σε αντίθεση με ορισμένες απαισιόδοξες και καταστροφικές θε-ωρίες περί «οικονομικής φρίκης» και τέλους της εργασίας. δεν βρισκόμα-στε σε ζούγκλα αλλά σε μια κοινωνία η οποία είναι περικυκλωμένη, ως επί το πλείστον, από προστατευτικά μέ-τρα. Οι προστασίες όμως αυτές εξα-

σθενούν. Πίσω από το φαινόμενο αυτό κρύβεται μια μετάλλαξη του καπιταλι-σμού. Φεύγουμε λοιπόν από τον βιο-μηχανικό καπιταλισμό, που μέσα από πλήθος συγκρούσεων κατάφερε να οικοδομήσει στέρεους συμβιβασμούς ανάμεσα στην οικονομική δραστηρι-ότητα και την προστασία των μισθω-τών, και περνάμε σε έναν πιο επιθετι-κό, πιο ανταγωνιστικό, παγκοσμιοποι-ημένο καπιταλισμό. Αυτό έχει επιπτώ-σεις κυρίως στη θέση του ατόμου, που συχνά μετατρέπεται σε «υποκείμενο» το οποίο δεν διαθέτει ούτε το ελάχιστο των πόρων, της στήριξης και των δι-καιωμάτων, ώστε να μπορέσει να συ-νεχίσει την κοινωνική του ύπαρξη με λίγη ανεξαρτησία. Τι είναι η “κοινωνική ιδιοκτησία”

Για να είναι κανείς ολοκληρωμέ-νο άτομο, με την θετική έννοια της λέξης, δηλαδή ικανός να ζει με έστω και λίγη αυτονομία, πρέπει να βα-σίζεται σε πόρους και σε στήριξη. Για παράδειγμα, εδώ και αρκετό και-ρό ο φιλελευθερισμός έχει εγκωμιά-σει το μοντέλο του ατόμου-ιδιοκτήτη, στον οποίο η ιδιοκτησία παρέχει υλι-κούς πόρους που αφενός τον εξασφα-λίζουν στις δυσκολίες της ζωής και αφετέρου του προσφέρουν μια ανα-γνώριση. Προφανώς, ο φιλελευθερι-σμός αυτός υπήρξε αρκετά περιορι-στικός, εφόσον έβαλε στο περιθώριο όλους όσους στηρίζονταν μόνο στη δουλειά τους για να ζήσουν ή να επι-ζήσουν. Παραδείγματος χάριν, ο εργα-ζόμενος του 19ου αιώνα όταν δεν μπο-ρούσε πλέον να εργαστεί λόγω ηλικί-ας βρισκόταν σε άθλια κατάσταση: δι-ακινδύνευε είτε να πεθάνει σε κάποιο

άσυλο είτε να παραδοθεί στη φροντί-δα των παιδιών του – στη περίπτω-ση που είχε παιδιά και στην περίπτω-ση που αυτά είχαν τα μέσα να τον συ-ντηρούν. «Κοινωνική ιδιοκτησία» θε-ωρώ τους πόρους και τα δικαιώματα που έχουμε σταδιακά συνδέσει με την εργασία (κοινωνική ασφάλιση, δικαίω-μα εργασίας...) και τα οποία είναι είδος ιδιοκτησίας για όσους δεν έχουν ιδι-οκτησία, ασφάλεια που απευθύνεται σε όλους. Το δικαίωμα της σύνταξης, για παράδειγμα, δεν είναι ατομική ιδι-οκτησία, με τη στενή σημασία της έν-νοιας, αλλά μια παροχή δημιουργημέ-νη από την εργασία, η οποία αποτελεί προϋπόθεση της κοινωνικής ανεξαρ-τησίας. Με τη σύνταξη αυτή ο εργα-ζόμενος μπορεί να μη μετατρέπεται σε πλούσιο ιδιοκτήτη αλλά, σε ότι αφορά την ασφάλεια και την προστασία, μπο-ρεί να συγκριθεί με μικρό ενοικιαστή. Είναι σε θέση να αυτοδιαχειρίζεται την ζωή του.

Αυτονομία και ευθύνη χωρίς κοι-νωνική υποστήριξη

Η κοινωνική ιδιοκτησία ήταν ο καρπός ενός συμβιβασμού που δομή-θηκε στο πλαίσιο της βιομηχανικής ανάπτυξης. Στηριζόταν σε συλλογικό-τητες: βαριά βιομηχανία και παντοδύ-ναμα συνδικαλιστικά όργανα τα οποία αντιπροσώπευαν τα συμφέροντα με-γάλων ομοιογενών κοινωνικών κατη-γοριών. Υπήρχε ένα είδος συνέργειας εγκαθιδρυμένης μεταξύ των συλλογι-κών οργανώσεων του τομέα της παρα-γωγής και εκείνων του δημόσιου τομέα υπό την εγγύηση του κράτους. Με λί-γα λόγια, η συλλογικότητα είναι αυ-τή που προστατεύει: με την ένταξη σε

RobeRt Castel

Επανεξέταση της Κοινωνικής ΠροστασίαςΟ θρυμματισμός της “κοινωνίας μισθωτών”Μετάφραση: Ρέα Παπανικολάου-Φραγκίστα

* Αποσπάσματα από συνέντευξη του Robert Castel στον Xavier Molenat που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Sciences Humaines Νο 168/Φε-βρουάριος 2006. Ο Robert Castel είναι γάλλος κοινωνιολόγος, Δ/ντής σπουδών στην EHESS και μέλος του Κέντρου Ερευνών για τα Κοινω-νικά Κινήματα. Συγγραφέας πολλών βιβλίων όπως “Les Metamorphoses de la question sociale” Fayard 1995, “Propriete privee, propriete sociale, propriete de soi” Fayard 2001, “L’ Insecurite sociale” Seuil 2003.

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η2�


μία από αυτές (συνδικάτα, συλλογικές συμβάσεις, συλλογικά δικαιώματα και ασφάλεια), το άτομο - προλετάριος , πλήρως αφημένος στη δυστυχία του κατά την έναρξη της εκβιομηχάνισης - έγινε μισθωτός πλήρους κάλυψης.

Εκείνο το οποίο είδαμε στην πρά-ξη από την δεκαετία του ’70 και έπει-τα, είναι μια διαδικασία μείωσης των συλλογικών ρυθμίσεων και επανιδιω-τικοποίησης της ίδιας της οργάνωσης της εργασίας, γεγονός που δημιουργεί νέες απαιτήσεις: ευθύνη, αυτονομία, πρωτοβουλία, ανάγκη καθοδήγησης της σταδιοδρομίας από το ίδιο το άτο-μο... Στο νέο αυτό σύστημα ορισμένοι πάνε καλά. Επιπλέον, σ’αυτό στηρίζε-ται η θεωρία του νεοφιλελευθερισμού: διαμέσου αυτής της νέας δυνατότη-τας για πρωτοβουλία, οι εργαζόμενοι μπορούν να μεγιστοποιήσουν το δυ-ναμικό τους. Υπάρχουν όμως άνθρω-ποι και άνθρωποι. Ορισμένοι έχουν τους πόρους και την στήριξη ώστε να οδηγούνται ομαλά και θετικά ως άτο-μα, σε ότι αφορά την εκπαίδευση για παράδειγμα, υποθέτοντας τις αλλα-γές και κρατώντας τα οφέλη. Οι υπό-λοιποι είναι ολοκληρωτικά χαμένοι, ο μακροχρόνια άνεργος ή ο ακαθοδή-γητος νέος δεν καταφέρνουν να εντα-χθούν κατά τρόπο σταθερό και διαρκή σε αυτά τα προστατευτικά συστήματα και έτσι παραμένουν σε καταστάσεις συνεχούς αστάθειας. Στην περίπτωση που χάσουν την προστασία αυτή ή δεν καταφέρουν να την εξασφαλίσουν, εί-ναι κατεστραμμένοι.

Κοινωνική προστασία ως λεπτό Δίχτυ προστασίας

έχουν υπάρξει πολλές απόπειρες λύσεων για τις καταστάσεις αυτές: πο-λιτικές ένταξης και χορήγηση παρο-χών υπό τη μορφή πόρων για τους αν-θρώπους που στερούνται της προστα-σίας στον τομέα της εργασίας. Όμως η εξέλιξη αυτή καταλήγει και στην δι-χοτόμηση των συστημάτων προστασί-ας: Αφενός, θα υπάρχουν ισχυρά προ-στατευτικά συστήματα τα οποία αντι-στοιχούν σε εργασιακά δικαιώματα, παρόλο που και αυτά θα απειλούνται. Αφετέρου, θα σημειωθεί μια ανάπτυ-

ξη των κοινωνικών κατώτατων ορίων σε ιδιαίτερες κατηγορίες του πληθυ-σμού οι οποίες γνωρίζουν συγκεκρι-μένες δυσκολίες που προσπαθούμε να αντισταθμίσουμε μερικώς. Είναι φυσι-κά απαραίτητο να υπερασπίσουμε τα προστατευτικά εκείνα μέτρα που προ-φυλάσσουν τους ανθρώπους από το να βυθιστούν οριστικά. Εντούτοις, δεν έχουν τις ίδιες συνέπειες, την ίδια ποι-ότητα με τη πρώτη. Στην περίπτωση αυτή, η κοινωνική προστασία συνιστά ένα πολύ λεπτό δίχτυ προστασίας για τους ανθρώπους σε κατάσταση ανά-γκης, ώστε να αποτραπεί η κοινωνική τους κατάπτωση.

Η αδυναμία προγραμματισμού του Βίου σε καθεστώς ανασφάλειας

Βρισκόμαστε σήμερα σε μια κα-τάσταση ασάφειας. Αυτό θα μπορού-σε να έχει μια θετική πλευρά, είναι όμως και εξαιρετικά επικίνδυνο, κα-θώς απαιτεί να ζητάμε πολλά από αυ-τούς που έχουν λίγα. Το να απαιτούμε από κάποιον με περιορισμένους πό-ρους και πολλαπλές δυσκολίες - που ζει δηλαδή με το κατώτατο εγγυημέ-νο εισόδημα - αυξάνει το ρίσκο να δη-μιουργηθούν ενοχές ως αντάλλαγμα. Περιορίζουμε δηλαδή το κοινωνικό έργο σε ένα είδος «συνοδευτικού δι-αλόγου» των ανθρώπων που βρίσκο-νται σε ανάγκη. Ενώ αν υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι αυ-τοί βρίσκονται σε αυτήν την κατάστα-ση είναι ακριβώς η έλλειψη πόρων και δικαιωμάτων. Για να τεθεί το μέλλον υπό έλεγχο, πρέπει να είναι σταθερό το παρόν. Τα δικαιώματα της κοινω-νικής ιδιοκτησίας μας δίνουν τη δυ-νατότητα να προγραμματίσουμε τη ζωή μας. Εάν μας τα στερούσαν, θα βασανιζόμασταν από το παρόν δί-χως να γνωρίζαμε τι μας επιφυλάσ-σει το αύριο. Η αύξηση της κοινωνι-κής ανασφάλειας συνοδεύεται από την επιστροφή της ζωής μέρα με τη μέρα, η οποία εξέφραζε το μεγαλύτε-ρο μέρος του λαού τον 19ο αιώνα. Η σύλληψη, εδώ και 30 χρόνια, της έν-νοιας ότι υπάρχει μέλλον, σε συνδυ-ασμό με τη γενική πεποίθηση ότι το αύριο θα είναι καλύτερο από το σήμε-

ρα, μας επιτρέπει να σχεδιάζουμε. Ο μισθωτός είχε, για παράδειγμα, πρό-σβαση στην ιδιοκτησία: μπορούσε να πάρει δεκαετή δάνεια, καθώς είχε την οιονεί βεβαιότητα ότι δέκα χρόνια αρ-γότερα θα δούλευε ακόμη και ότι ο μι-σθός του θα είχε αυξηθεί... Μπορούσε λοιπόν να διαχειριστεί το μέλλον του. Πως είναι δυνατόν ο μισθωτός του σήμερα, ο οποίος παίρνει μια σύμβα-ση νέας πρόσληψης και ο οποίος μπο-ρεί ανα πάσα στιγμή να απολυθεί, να φανταστεί τη ζωή του σε τρία χρό-νια από τώρα, σε δέκα μήνες ή ακό-μη και σε δεκαπέντε μέρες; Είναι και αυτό μορφή προσωρινότητας.

Ένας νέος συμβιβασμός ανάμε-σα στην κινητικότητα και την ασφά-λεια

Είναι πια πολύ δύσκολο να γυρί-σουμε πίσω. δεν θα ξαναχτίσουμε το βιομηχανικό καπιταλιστικό σύστη-μα ούτε το σύστημα πρόνοιας με το οποίο αυτό ήταν συνδεδεμένο. Μου φαίνεται πως υπάρχει μια αμετάκλη-τη κίνηση προς τη μείωση των συλλο-γικών ρυθμίσεων και της αύξησης της κινητικότητας του κόσμου της εργασί-ας. Συνεπώς, η δυσκολία έγκειται στο να συνδέσουμε νέα μέτρα προστασί-ας στις νέες αυτές καταστάσεις. Στον τομέα της εργασίας, για παράδειγμα, δεδομένου ότι η εργασία εφ’όρου ζω-ής πλέον δεν είναι, και δίχως αμφι-βολία δεν θα είναι ξανά, ο κανόνας, πρέπει να δημιουργήσουμε συστήμα-τα ασφάλειας και προστασίας που θα ταίριαζαν στις περιπτώσεις αυτές της κινητικότητας. της εναλλαγής ανάμε-σα σε δυο απασχολήσεις, της αλλαγής επαγγέλματος, της ανακύκλωσης... Παρόμοιες ιδέες υποστηρίζονται από ερευνητές όπως ο alain Supiot και ο Bernard Gazier, και αρχίζουν να απο-κτούν κοινό μέσα σε ορισμένα συνδι-κάτα: να μεταδώσουν μια επαγγελμα-τική κοινωνική ασφάλεια πέρα από την υποβάθμιση του καταστατικού της απασχόλησης. έχουν ως κοινό τη σύν-δεση της προστασίας, της κοινωνικής ασφάλειας στην ευελιξία, εν ολίγοις να βρούνε ένα νέο συμβιβασμό ανάμεσα στην κινητικότητα και την ασφάλεια.



Born in 1979, the European parliament (Ep) is a young political institution. 27 years old today, it is still going through, in comparison both with the other EU institutions, as well as with the tra-

ditional national parliaments, a period of continuous evo-lution. The discussion on the role and the need for such an institution inside the EU’s political system is directly relat-ed to the latter’s sui generis nature.

an EU of states and peoples, “armed” with suprana-tional institutions and the competence to adopt legisla-tive acts, providing for legal rights and obligations of its citizens, directly applicable at the national level, certainly had to be in want of a parliament. This is also proven by the fact that, over the last 20 years -without any exception-, every single intergovernmental treaty on the structure and functioning of the European construction, provides for an increased institutional role of the Ep. The latest steps towards the European integration render co-decision the standard decision-making procedure.

If one examined thoroughly the institutional system of what used to be the European Communities and is now-adays called the 1st EU pillar and tried to draw the main lines of its historical evolution, a reference to the Ep com-petences would be unavoidable. a first fundamental dis-tinction is based on the transformation of the “Europe-an assembly” to a “real” parliament, which, even with an initially limited number of competences, was composed by representatives directly elected by the EU citizens. This “real” Ep, through the “creative” use of its first pow-ers, managed to increase its competences over the last 26 years, to be transformed into a de jure co-legislator next to the European Council, and succeeded in postulating for a more “equilibrated” interinstitutional dialogue. Recently, it demonstrated also its intentions for a political control over the “executive”.

a lot has changed since the original institutional struc-turing of the European Communities; changes that can be described as the result of the so called “parliamentarisa-tion” procedure. Nevertheless, this term shouldn’t be used just for describing the raise of Ep powers. parliamentarisa-

tion mainly refers to a still unfinished procedure towards a concrete system of EU governance… However the result of this on-going procedure shouldn’t be taken for granted. There is no one-way path!

1. The parliamentary model

The main characteristic of a parliamentary political system is the accountability of the executive to the majority of the members of parliament (Mp), as well as the possibility to

drive the government out of office, through the withdrawal of the parliamentary majority’s confidence1. This system of governance can only be applied in a political system where a “settle separation of powers”2 exists and reflects the idea of “two powers and three organs”3. In other words, there is an “overlap of executive and legislative leaders”, a kind of “intrinsic interconnectedness”, a “fusion” of their roles4.

Following a more descriptive approach, a parliamen-tary system could be defined in three levels: it requires a parliament representing the society, voting for legislation and controlling the executive; a government defining the internal and external policy orientations, vested with the legislative initiative, executing the legislation adopted by the parliament and administrating the public sector; a gov-ernment responsible before the parliament5.

� SwendenW.,Federalism and Second Chambers. Regional Representa-tion in Parliamentary Federations: the Australian Senate and German Bundesrat Compared.,P.I.E.–PeterLang,Brussels,Bern,2004,p.47.Theparliamentarymodelopposestothe“presidential”or“regulatory”one,wheretheexecutiveandlegislaturearemutuallyindependentandthePresident(orChiefofState)isonlyresponsibletotheConstitutionandtothepeoplewhodirectlyelectshim.

2 LauvauxP.,Le parlementarisme,Quesaisje?,PUF,Paris,�987,p.4.� AccordingtothefamousphraseofG.Burdeau,borrowedbyLauvauxP.,op. cit.,p.4�.Thetwopowersarethelegislativeendtheexecutiveandthethreeorgans,theParliament,theChiefofStateandtheGovern-ment.

4 JudgeD.,EarnshawD.,The European Parliament,TheEuropeanUnionSeries,PalgraveMacmillan,Houndmills,200�,p.p.�5–�6,wheretheauthorsprovidealsoarichbibliography.

5 ForthesethreelevelsasminimumrequirementsforaparliamentarypoliticalsystemseeCostaO.,«Leparlementarismeau-delàdel’État:lecasdel’Unioneuropéenne»,inCostaO.,KerroucheE.,MagnetteP.

Towards a “parliamentarisation” of the EU?Vassilis P. TzevelekosLawyer at the Athens’ Bar, DEA Droit International et Organisations Internationales,MA in European Political and Administrative Studies, MRes in Legal Theory.



It becomes clear through the definitions provided that the parliamentary model of governance can only be ap-plied in political systems based on the separation of pow-ers. a non rigid but rather settle separation of powers is re-quired, offering the necessary level of interconnectedness between the still remaining separate powers. However, the only known political systems founded on the principle of any type of separation of powers are still the states. and more specifically, the democratic states.

The parliamentary model has so far grown and devel-oped constitutionally only at a national level and inside the frame of political systems of balance of powers. It is there-fore adapted to the needs of democratic societies, organ-ized politically at a national level and “stems from a vision of democratic legitimacy in which institutional arrange-ments are essential”6. a parliamentary model is always the result of political traditions of direct legitimacy.

Given those last remarks, it is perfectly understand-able why a part of the theory considers that “the parlia-mentarian model of the EU is seen to be a vital necessity for the identification and development of the direct legiti-macy of the EU itself”7. The increase of democratic activ-ity in a parliamentary model could also be considered as a contribution to the democratic deficit imputed to the EU8. Therefore, the question to be raised is to what extent did the “parliamentarisation” procedure inside the EU lead to a proper parliamentary model?

2. How “parliamentary” is in fact the EU?

admitting that EU is “parliamentary” would open the discussion on analogies or divergences with national parliamentary models and, consequently, analogies between the EU

itself and national political systems. In other words, if the EU is settled on the basis of a parliamentary system of governance, one more argument will be offered to those who are already supporting that its supranational

(eds.),Vers un renouveau du parlementarisme en Europe ?,éditionsdel’UniversitédeBruxelles,Brussels,2004,p.279.

6 DehousseR.,EuropeanInstitutionalArchitectureafterAmsterdam:Par-liamentarySystemorRegulatoryStructure,EUIWorkingPaper,RSCNo.98/��,�998,p.�.

7 MunteanA.,«TheEuropeanParliament’sPoliticalLegitimacyandtheCommission’s“MisleadingManagement”:Towardsa“Parliamentarian”EuropeanUnion?»,European Integration online Papers (EIoP),vol.4,No5,2000,eiop.or.at/eiop/texte/2000-005a.htm,p.�6..SeealsotheapproachofLordC.andBeethamD.(«LegitimizingtheEU:IsTherea“Post-ParliamentaryBasis”foritslegitimacy?»,Journal of Common Market Studies,vol.�9,no�,200�,pp.44�-462)whoarguethatthepubliccontrolandthepoliticalequality-thattheEPisofferingtotheEUsystem-arethekeyattributesofdemocraticlegitimacythatcannotbesubstitutedbyanyothermeans.(pp.45�-455).

8 MunteanA., op. cit..

character corresponds more in reality to a “supra-state”. Respectively, for those denying any similarity of the EU with national political systems, the parliamentary model is just incompatible with its institutional structure. The parliamentary model turns finally into a philosopher’s stone, testing to what measure EU can adopt itself to a traditional national political system or how much analogies with national models of governance hold.

For the establishment of a parliamentary model, the need for a parliament is self-evident. By creating an Ep at a supranational level, “international diplomacy (was) re-placed -or at least complemented by- trans-national de-mocracy”9. Nevertheless, a “real” parliamentary model re-quires -as proven by the definitions provided- much more than an institution directly elected by the people. The dis-cussion is also directed towards the parliament’s compe-tences, as well as its not only direct but also indirect inter-connection with the executive.

2.1. EP’s legislative competences inside a “parliamentary system”

Concerning the first question on Ep’s competences, the distance covered so far is more or less known. From the initial powers on budgetary approval -and

through it- Ep turned into a real “legislator”. Nevertheless, once an initiative is launched by the Commission, responsibility for the legislative procedure leading to the adoption or rejection of the proposed act is not exclusively attributed to Ep. How can a parliamentary system exist without a parliament’s control over the outcomes of the legislative procedure?

2.1.1. EP and Council of Ministers as co-legislators: a bicameral system?

Before trying to examine whether EU’s law making is in reality founded on a bicameral parliamentary system, it is important to underline the fact that

“federalism and bicameralism are strongly related”10. In federal states (just like in a supranational system) the second chambers’ role is considered to be “states house” representation of the “intra-state” federative units. In other words, the second chambers’ role is the regional interests’ representation in federal (or supranational) level. Given that not all federations function under a parliamentary system, it is easy to understand that the position of the second chamber inside a national governance system differs significantly from one model to the other. In most parliamentary federal regimes we can find a “clear bicameral power asymmetry”11, at least as far as the

9 CorbettR.,JacobsF.,ShackletonM.,The European Parliament,5thedi-tion,JohnHarperPublishing,London,200�,p.2.

�0LauvauxP., op. cit.,p.45and48,aswellasSwendenW.,op. cit.,p.25.��SwendenW.,op. cit.,p.47.



accountability of the executive and the competences over budgetary approval and general law making are concerned. different federal systems vary on the “asymmetrical”12 competences assigned to each assembly.

The idea of creating a bicameral decision-making sys-tem inside EU is rather old. The proof of a perfect under-standing of the European Communities’ sui generis supra-national nature is not only given by the establishment -since the very first moment- of the “High authority”. The European assembly’s proposal in 1953, in its famous draft treaty for a “European political Community”, for the crea-tion of a second chamber13, though condemned to fail-ure, constitutes a further proof of the overall supranational concept of the European construction.

More recently, during the last 5 years, voices calling for the instauration of a clear bicameral Ep increased14. The second chamber could be composed of national Mps15. among those voices, special reference should be made to that of the German ex Minister of Foreign affairs, Joschka Fischer, arguing, in the context of his general idea for “full parliamentarisation of the EU as a European Federation, with its own Parliament and a European government which (will exercise) real legislative and executive power”16, that such a bicameral system would reflect “a Europe of nation states and a Europe of citizens”17.

However, EU’s political system already includes an in-stitution aiming at member states’ (MS) interest represen-tation. Its composition of MS representatives reflects the idea of a multilevel political system. In such a system, the democratically elected MS’s governments at the nation-al level have the responsibility of co-legislation, together with the directly elected -by the EU’s peoples- Members of the European parliament (MEp). The so-called EU’s “dual legitimacy”18 is obvious.

arguing that the Council of Ministers constitutes a sui generis second camera in status nascendi is certainly quite “venturous’. Such an approach overlooks the pure inter-governmental nature of the institution, as well as the fact that its members, sitting in more than 15 different forma-tions, dispose only of a “weak” indirect legitimacy. Fur-thermore, the Council is also part of the executive, respon-sible at the same time for the implementation of the legis-lative acts it adopts19.

Notwithstanding those remarks, it is important to ac-

�2Seemoreonwhattheauthorqualifiesas“bicaméralisme inégalitaire”in LauvauxP., op. cit.,p.p.46–47.

��ForfurtherdetailsseeJudgeD.,EarnshawD.,op. cit.,p.�0�.�4Ibid.,p.p.�0�–�05,andAgostiniM.V.,«TheroleofNationalParlia-mentsintheFutureEU»,The International Spectator,vol.XXXVI,No4,200�,www.iai.it/pdf/articles/agostini.pdf,p.p.�5–�7.

�5AgostiniM.V., op. cit.,p.p.�5–�7.�6http://news.bbc.co.uk/�/hi/world/europe/806078.stm�7JudgeD.,EarnshawD.,op. cit.,p.�0�.�8Ibid.,p.29�and295–296.�9Ibid.,p.�08.

knowledge the existence of different approaches, support-ing that the Council of Ministers actually consists of a real second chamber, as long as a co-decision procedure under a qualified majority is applied20. according to this point of view, the Council of Ministers, while acting under these conditions, is considered to be a federal second chamber, following the model of Bundesrat21. In case that these two preconditions are not satisfied (co-decision procedure and vote under a qualified majority), Ep’s powers are consid-ered to be inferior to those of the Council of Ministers, which in that case is acting in a purely intergovernmental way22. Without prejudging the validity of this approach, it is important to remind that, when (and if ) a «Constitu-tional Treaty» ever comes into force, co-decision will be set as the standard legislative procedure.

2.1.2. EP and national parliaments

Though the idea of “dual legitimacy” at the EU level has been so far used in connection with the legitimacy of national government members

participating in the Council of Ministers, legitimacy at the national level stems directly from the representative parliaments. Therefore, in a multilevel governance system an important role is attributed to the directly elected national parliaments, providing authorization, representation and accountability to the EU23. If, thereupon, it is to recognize the Council of Ministers -under circumstances- as a second chamber, its legitimacy will be deriving from national parliaments. This idea explains the reasons why one part of the theory warmly welcomed the idea launched by the French ex Minister for European affairs, alain lamassoure, who proposed the inclusion of “one or more members of parliament in the national delegations to the Council of Ministers”24.

Nevertheless, even if national Mps cannot formally participate in the Council of Ministers sessions or directly set a second chamber at EU level, EU’s procedure of par-liamentarisation could never evolve without the effective exercise of parliamentary control over national govern-ments. a dual legitimacy of a multilevel governance re-quires a dual parliamentary control25. Therefore, national

20ConneA.,Le bicaméralisme communautaire – fiction ou réalité ?,Mémoireendroit,Collèged’Europe,Bruges,2004,p.50.

2�Ibid.,p.7.Nevertheless,betterexpressedseemstheapproachofO.Costa(op. cit.,p.278),whoclaimsthattheCouncilofMinisters,canbeassimilatedtoasecondchamber-eventhoughwithsomereservations,giventhefactthatitalsohasexecutivefunctions-onlyifitdecidesun-derqualifiedmajority.Theextensionofapplicationofqualifiedmajorityvotingindecisionmakingconstitutesastepoffurther“parliamentarisa-tion”.

22Ibid..2�JudgeD.,EarnshawD.,op. cit.,p.29�.24AgostiniM.V.,op. cit.,p.�8.25Seetheart.I-46oftheConstitutionalTreatyforEuropeprovidingthat“Citizens are directly represented at Union level in the European Parlia-



parliaments can rightfully be considered as an integral part of the broader “parliamentary model” established little by little at the EU level. Close cooperation26 between nation-al parliaments and Ep constitutes a conditio sine qua non towards this “broader parliamentary control” over the ex-ecutive. The Constitutional Treaty for Europe, by attribut-ing to the national parliaments the competence to ensure that the proposals and legislative initiatives submitted by the Commission comply with the principle of subsidiari-ty27, was recognising their role -within this “broader” sui generis European parliamentary system- in controlling di-rectly the “executive” at the EU level. Such a direct control requires a close cooperation with the Ep.

2.2. A loose interconnectedness between EP and the “executive”

The second and most decisive condition for qualifying a governance model as parliamentary is the interconnection between the parliament

and the executive. Even if the votaries of legal preciseness insist that under the actual regime the executive power belongs to the Council of Ministers, which attributes it -when necessary- to the Commission, in fact no one denies that it is the latter’s role that seems indeed more close to what at the national level is called “the executive”. a “real” parliamentary model requires therefore a decisive participation of parliament -ex ante or ex post- in the procedures bringing the executive in power or obliging it to abandon it.

2.2.1 EP’s ex ante role on the nomination of the “executive”

Unlike what is happening to national parliamentary systems, the parliamentary majority of a party in the Ep does not have the power to establish

in the executive a group of people of the same political “color”. In an effort to compare EU’s political system with the presidential one of U.S., it has been argued that “like the US Congress, but unlike the national parliaments of all the EU Member States, no government emerges directly from a majority in Parliament and elections to it are not therefore about keeping and changing an executive”28. Nevertheless, it is important to underline the relativity of this approach. The fact that EU treaties do not recognize

ment. Member States are represented in the European Council by their Heads of State or Government and in the Council by their governments, themselves democratically accountable either to their national Parlia-ments, or to their citizens.”.

26ConcerningtheformsofcooperationbetweennationalparliamentsandEPseeJudgeD.,EarnshawD.,op. cit.,p.p.296–�0�.Amongthoseforms,the“ConferenceofEuropeanAffairsCommittees”(COSAC),offerstheopportunityforregularmeetingsandsetsaframeworkofcooperationbetweenMPsandMEPs.

27TreatyestablishingaConstitutionforEurope,art.III-259.28CorbettR.,JacobsF.,ShackletonM.,op. cit.,p.2.

to the parliamentary majority the ability to set up a “government”, does not presume that the EU’s model is a presidential one. What could be generally argued is that actually EU Treaties do not “allow to voters to determine who holds (or does not hold) executive office in EU”29.

The fact that EU does not have a “pure” parliamenta-ry system doesn’t presume the existence of a presidential one. The “problem” is broader and stems from the EU’s sui generis nature, which -to that point of development- does not provide for a “partisanized executive”. The College of Commissioners is expected to be, while executing its com-petences, as “uncolored” and neutral as possible and re-sults mainly from the Council of Ministers’ intergovern-mental choice. We are undoubtedly before the more gen-eral problem of Commission’s democratic legitimacy def-icit.

Nevertheless, Ep is not completely dissociated from the procedure leading to the nomination of the College of Commissioners and its president. Ep’s institutional role (approval of the president of the Commission, interviews with each member of the College of the Commission and vote of approval of the Commission as a body), guaran-tees a minimum of interference, a limited but still deci-sive participation in the nomination of the “executive”. as it has been argued, “the vote of approval has something of the character of an election and it confers a higher political profile on the Commission”30.

The Commission’s political profile does not depend ex-clusively on its “parliamentary approval”, meaning from the indirect approbation by EU’s citizens. What also offers a “clear political profile” to the Commission is the fact that it has been approved from a parliamentary majority, struc-tured on the various European parties. Ep is a “partisan-ised” parliament and the MS’ choice of José Manuel durao Barroso as a candidate for the presidency of the Commis-sion -on Juin 2004- proves that appertaining to the party that won the European elections is an important element to be taken into account31.

yet, during the second phase of the nomination of Bar-roso’s Commission before Ep, the parliamentary majority provided ideological and political reasons rendering the Commission’s approval as a body impossible. The pres-entation of a new synthesis of the Collegium seeking for Ep’s approval has been considered as a victory of the par-liamentary majority. From a broader point of view it could be argued that this “victory” goes beyond the actual par-

29JudgeD.,EarnshawD.,op. cit.,p.��0.�0ThephrasebelongstoNoëlE..SeeDehousseR.,op. cit.,p.�2.TheConstitutionalTreatyforEurope,thoughitwasnotchanginginessencethedoublenominationprocedure,wasusingthesymbolicterm“elect”.EP“elects”thePresidentoftheCommission(art.I-27),whoisproposedbytheEuropeanCouncil,aftertakingintoaccounttheelectionstotheEP!

��CostaO.,op. cit.,p.276.



tisan majority. It constitutes the “victory” of a “trans-na-tional democratic parliament” against intergovernmental-ism, a further step towards a parliamentary model32 and a clear proof of EU’s “politicization”33. Finally, “colours” and ideas count.

2.2.2. EP’s ex post role in controlling the “executive”

a more skeptical approach to Commission’s responsibility towards the Ep would argue that, as long as it cannot be applied against individual

members of the Commission, it remains quite restricted. Nevertheless, not all national parliamentary models recognize the parliament’s competence to enforce the resignation of a single government member. Most of the times the withdrawal of the majority’s confidence drives the government out of office in block.

Even though the outcome of the censure process against the Santer’s Commission, when some of its mem-bers were deemed culpable of mismanagement and fraud, didn’t lead directly to its resignation, the final result, with the Collegium demitting in block, (when allegations where confirmed), comes as a consequence of Ep’s pressure34. as it has been argued, the 1999 censure vote against the Santer’s Commission and the forces applied for its resig-nation “represent the most serious blow to the credibility of the institutional architecture of the Community since as early as 1958”35, since they demonstrate “an increased ac-countability of the Commission to the EP and, ultimately, to the European public, directly representing the latter on the EU level”36. according to the same author, “the resig-nation of the European Commission and serious steps to-wards an increased accountability of the Commission to the EP demonstrate that the European political system is evolving towards a parliamentarian model of supranation-al governance”37.

�2It’sEP’sactiveinterferenceintheelectionofa“Europeangovern-ment”,whowillfinallydetermineEU’sclearparliamentarynature.TillthemomentthatEU’spoliticalpartieswillinterveneex antetotheprocedureleadingtoCommission’selection,byproposingtheirowncandidateforPresident,therewillbeargumentsliketheoneofDann,supportingthat“Understood as a working parliament(inaPresidentialmodel) in this environment, the EP is separated from the executive and not involved in the parliamentary logic of supporting a government”.SeeDannP.,«EuropeanParliamentandExecutiveFederalism:Ap-proachingaParliamentinaSemi-ParliamentaryDemocracy»,European Law Journal,vol.9,No5,200�,p.572.

��Nevertheless,seeMajone’spointofview,concerningthe“disadvan-tages”offurtherpoliticizationonCommissions’credibility.MajoneG.,«TheEuropeanCommission:TheLimitsofCentralizationandthePerilsofParliamentarization»,Governance,vol.�5,No�,2002,p.p.�84–�85.

�4MunteanA., op. cit.,p.p.��–�2.�5Ibid.,p.�0.Contra seeMajoneG., op. cit.,p.�75andp.p.�84–�85.�6MunteanA., op. cit.,p.�0.�7Ibid.,p.�4.

a further step towards the parliamentarisation of the responsibility of the “executive” to the Ep was taken the very next day of the “Santer’s Commission crisis” of 1999. The “Framework agreement on Relations between the Ep and the Commission” raised the issue of individual respon-sibility of members of the Collegium, providing (in art. 10) that if the Ep expresses lack of confidence in a member of the Commission, its president will seriously examine whether he should request that member to resign38. How-ever, the legal value of that kind of interinstitutional agree-ments is doubtful and the Constitutional Treaty for Europe was preserving the principle according to which, if the Ep votes on a censure motion, the members of the Commis-sion shall resign as a body39. yet, this wording does not exclude the possibility that the president of the Commis-sion asks from a single member of the Collegium to resign, maintaining the Commission in power as a body40.

3. The European Parliament:a non consociational institution at the serv-ice of a partially consociational polity

avoiding any reference to the so called consociational model of democracy while trying to conceptualise EU’s system of governance seems to be almost impossible.

Consociationalism, inspired by an outright counter-logic to the majoritarian one, consists traditionally of the four following elements: representation of all the significant constitutive parts of a pluralistic society; recognition of autonomy -to a certain extent- to each of these parts in running its domestic affairs; proportionality in political representation, civil service appointments and allocation of public funds; as well as respect of the mutual veto or “concurrent majority” rule, serving as a guarantee of any vital minority interest.

Obviously Ep’s composition, structure and functions can hardly satisfy only the first of those elements. despite the fact that its members are elected at the national level, representing a “European demos” that is primarily in its substance a Greek, French or polish one -therefore highly fragmented-, this representation is far from being propor-tionate41, while the MEps are organised in political parties which reflect opposing political ideologies. In reality, even though the sense of partisan discipline is not yet that much

�8JudgeD.,EarnshawD.,op. cit.,p.��.�9TreatyestablishingaConstitutionforEurope,art.I-26par.8.40EvenMajonerecognisesthat“Henceforth,(afterthe�999crisis)it will

be virtually impossible for an individual commissioner to remain in office against the wish of the majority in the EP”. Majone G., op. cit., p. 384.

4� The phenomenon of overrepresentation of the small states is a rather broad one within the EU’s institutions and does not regard exclusively the EP.

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η�0


developed at European level, a vote motivated by purely national criteria remains an exception and can be “mor-ally” justified only if the issue at stake touches upon what may be qualified as a vital national interest42. Ep is conse-quently a partisanised parliament based on the principle of majoritarianism.

Nevertheless, the simple fact that the Ep has nev-er been a fully inspired by the principles and the logic of consociational democracy institution, does not suffice to qualify it as a “different drummer” whose acoustic results turn the whole “European symphony” into a “cacophony”. This is first of all due to the fact that neither the -qualified as sui generis- EU does not fit soundly on the whole with all the features of consociationalism. Furthermore, it can be argued that, as far as EU’s model corresponds to the consociational one -and it does so partially, if we think of the nationality rule concerning the Commissioners, of the MS’ representation inside the Council of Ministers, of the sectors of policy which require unanimity within this last institution, of the extent of decentralisation, or of the autonomy recognised to the national parliaments-, Ep’s “different drummer” approach creates no problem at all. quite to the contrary, by putting the emphasis on the common interest of the European demos, as a single body who opposes to the national interest of every single Mem-ber State, within the frame of a highly consociational law-making procedure (like the co-decision, which requires at the end of the day a consensus between the two “legisla-tive bodies”, without need to resort to majoritarianism), it tends to equilibrate the whole system. In that sense it cor-responds to an institutional counter-balance inside conso-ciationalism, while, due to its partisan structure, it politi-cises the decision making and offers more direct legitima-cy to it. at the end of the day, the Ep “different drummer” enriches EU’s pluralism of institutions and political mod-els. It is nothing more than a sui generis institution within a sui generis system…

4. EU’s parliamentarisation: a sui generis parliamentary model in a sui generis political system

The traditional parliamentary model is a system of governance developed and tested exclusively at the national level. It requires a settle but substantial separation of powers and places the

42 SeeHixS.,NouryA.ANDRolandG.,«PowertotheParties:CohesionandCompetitionintheEuropeanParliament,�979-200�»,B.J.Pol.S.,vol,�5,2005,pp.209-2�4.Thedatacollectedbytheauthorsprovestheexistenceofacleargrowingpartycohesiondespitenationaldiversity.TheincreasedpartycohesionleadstoanincreasedpoweroftheEPwithintheEUsystem.

executive under the control of the legislature. Even if in the European level the Commission could be assimilated to an executive, this function is shared with the Council of Ministers, which in the same time acts as a legislature in cooperation with Ep. EU’s institutional structure reflects more the idea of a multilevel governance than that of a separation of powers. The Commission represents the EC’s interest and the Council of Ministers that of MS, while Ep “talks” on behalf of EU citizens.

Furthermore, the sui generis nature of EU contains a 1st supranational pillar and 2 others comprising common pol-icies that can only be implemented through intergovern-mental cooperation. This last remark implies an Ep’s lim-ited or inexistent role in EU’s intergovernmental sectors of action. Even if it is to admit the existence -to a certain extent- of a kind of parliamentary model in the 1st pillar’s communitarised policies, this conclusion wouldn’t apply for JHa and CFSp domains43.

Contrary to the 2nd and 3d pillar structure, in the 1st su-pranational one, EU’s integration has already reached quite satisfactory levels of realisation. decision-making and exe-cution of the adopted legislation have many things in com-mon with traditional national federal models. Therefore, authors have already qualified the 1st pillar’s political mod-el as a “federal entity”. To the extent that this qualification is valid, we can also diagnose the development of an “em-bryonic” parliamentary model.

Nevertheless, the procedure is still going on and its re-sult cannot be prejudged as long as the decision-making on EU’s institutional structure remains to the MS’s compe-tence. EU’s intergovernmental nature, even in the 1st pil-lar, is still “clear-sighted” and opposes strongly to a “real” and complete parliamentary system. a sui generis “par-liamentary model” is the only possible one for such a sui generis political system. Though comparable to traditional national “parliamentary models”, the one of EU is de facto incomplete, adapted to its special nature and under shap-ing. during this procedure, it is the EU affairs’ step by step further politicisation, the exigency of the European “dem-os” for transparency, accountability, legitimacy and direct democracy, as well as the Ep’s partisan structure, which represent its “best friends”!

4�However,itseemsthattherearecertaintendenciesonthepartofEP,whichistryingtoextenditsimpactondomainsotherthanthe�stpillaraswell.SeeMaurerA.,KietzD.,VölkelC.,Interinstitutional Agree-ments in CFSP: Parliamentarisation through the Backdoor?,InstituteforEuropeanIntegrationResearchWorkingPaperSeries,No5,www.swp-berlin.org/common/get_document.php?id=��05.

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η �1


Προαγωγή των στόχων της κοινοτικής πολιτικής

Ο Μηχανισμός Ευρωμε-σογειακών Επενδύσε-ων και Εταιρικής Σχέσης (FEMIP) συγκεντρώνει

το πλήρες φάσμα των μέσων που δια-θέτει η ΕΤΕπ για να στηρίξει την οι-κονομική ανάπτυξη των μεσογειακών χωρών εταίρων της ΕΕ1 . Με χρημα-

� Αλγερία,Αίγυπτος,Γάζα/ΔυτικήΌχθη, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανος, Μαρό-κο,ΣυρίακαιΤυνησία.ΑφότουηΤουρκίαανακηρύχθηκευποψήφιαπροςένταξηστηνΕΕ, οι δραστηριότητες της Τράπεζας στηχώρααυτή καλύπτονται από τηνΥπηρεσία

τοδοτήσεις συνολικού ύψους σχεδόν 7,2 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2002-2005, η ΕΤΕπ έχει καταστεί ο κύριος χρηματοδοτικός εταίρος της περιοχής της Μεσογείου. Στο πλαίσιο της διαδι-κασίας της Βαρκελώνης, ο FEMIp δι-ευκολύνει τον εκσυγχρονισμό και το άνοιγμα προς τα έξω των οικονομιών των μεσογειακών χωρών εταίρων.

Οι δραστηριότητες του FEMIp εστιάζονται σε δύο στόχους προτε-ραιότητας:

ΧρηματοδοτήσεωνστηΝοτιοανατολικήΕυ-ρώπη,ανκαιηΤουρκίαεξακολουθείνασυμ-μετέχειστονευρωμεσογειακόδιάλογο.

Υποστήριξη του ιδιωτικού τομέα, και δημιουργία περιβάλλοντος ευνοϊ-κού για τις επενδύσεις.Ο FEMIp, επιπλέον των χρηματο-

δοτικών του δραστηριοτήτων, εφαρμό-ζει πολιτική στενού διαλόγου με όλους τους συμμετέχοντες στη ευρωμεσογει-ακή χρηματοδοτική εταιρική σχέση. Ο διάλογος αυτός διεξάγεται σε θεσμικό επίπεδο – μέσω των ετήσιων συνεδρι-άσεων της Υπουργικής Επιτροπής και των τακτικών συνεδριάσεων της Επι-τροπής Εμπειρογνωμόνων – καθώς και με τους εκπροσώπους του ιδιωτικού το-μέα και της κοινωνίας των πολιτών.

■

■

Οι δραστηριότητεςτης Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεωνστις μεσογειακές χώρες εταίρους

Ο Μηχανισμός Ευρωμεσογειακών Επενδύσεων και Εταιρικής Σχέσης (FEMIP) το 2006Από την Ελένη Καββαδία, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Διεύθυνση Επικοινωνίας

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η�2


Γενικό πλαίσιο

Οι δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στις μεσο-γειακές χώρες εταίρους

έχουν συγκεντρωθεί στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ευρωμεσογειακών Επεν-δύσεων και Εταιρικής Σχέσης (FEMIp) από τον Οκτώβριο 2002. Ο FEMIp αποτελεί ορόσημο στη χρηματοδο-τική συνεργασία μεταξύ της Ευρω-παϊκής ένωσης και των γειτόνων της στη Μεσόγειο, συνεργασία που άρχι-σε εδώ και περισσότερα από τριάντα χρόνια και εντάθηκε στη δεκαετία του ‘90 για να στηρίξει τη διαδικασία της Βαρκελώνης. Σύμφωνα με την ευρύ-τερη Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, ο FEMIp έχει σκοπό να βοηθήσει τις με-σογειακές χώρες εταίρους να αντιμε-τωπίσουν τις προκλήσεις του οικονο-μικού και κοινωνικού εκσυγχρονισμού και να προαγάγουν την περιφερειακή ολοκλήρωση, ιδίως εν όψει της δημι-ουργίας ευρωμεσογειακής ζώνης ελευ-θέρων συναλλαγών μέχρι το 2010.

Τάσεις, κύρια στοιχεία, νέες εξελί-ξεις που σημειώθηκαν κατά τη διάρ-κεια του έτους και/ή αναμένονται

Κατά τη διάρκεια του έτους ο FEMIp συνέβαλε στη διεξαγωγή διαλόγου και αναλύσεων σχετικά με το

θέμα της ενέργειας στην περιοχή της Μεσογείου, με ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδια-σμού και στην προστασία του περι-βάλλοντος. Οι συμμετέχοντες στην 4η συνεδρίαση της Επιτροπής Εμπει-ρογνωμόνων του FEMIp, που πραγ-ματοποιήθηκε στη Βιέννη το Μάρτιο 2006, υπογράμμισαν την ανάγκη δια-σφάλισης ισορροπίας μεταξύ αειφό-ρου ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας και ασφάλειας του εφοδιασμού, σύμ-φωνα με την Πράσινη Βίβλο της ΕΕ για την ενέργεια, και συμφώνησαν ότι εί-

ναι απαραίτητο να προωθηθεί ταχέως η μεταρρύθμιση του ενεργειακού το-μέα στις μεσογειακές χώρες.

Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις μεσογειακές χώρες εταίρους θα προαχθεί μέσω των οργα-νισμών «agence de l’Environnement et de la Maîtrise d’Energie» (adEME) και «agence Française de développement» (aFd) με τους οποίους η ΕΤΕπ, με την υποστήριξη του FEMIp Trust Fund, έχει ενώσει τις δυνάμεις της.

Το FEMIp Trust Fund (χρηματοδο-τικό ταμείο του FEMIp) χρηματοδοτεί μία μελέτη, η οποία διερευνά τις δυνα-τότητες για δραστηριότητες χρηματο-δότησης της μείωσης των εκπομπών άνθρακα και δημιουργίας πιστωτικών μορίων εκπομπών στην περιοχή της Μεσογείου, εντοπίζει τομείς προτεραι-ότητας και καταρτίζει ένα κατάλογο συγκεκριμένων σχεδίων βασιζόμενων στον Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης, στων οποίων την υλοποίηση και χρη-ματοδότηση θα μπορούσε να συμβά-λει η ΕΤΕπ τα ερχόμενα χρόνια.

Στις 26 Ιουνίου 2006 πραγματο-ποιήθηκε στην Τύνιδα η 6η Υπουργική διάσκεψη του FEMIp, κατά την οποία εξετάστηκαν οι μελλοντικές προοπτι-κές και αξιολογήθηκαν τα αποτελέ-σματα του ενισχυμένου FEMIp. Κα-τά τη διάσκεψη αυτή, οι 35 υπουργοί οικονομικών των χωρών της ευρωμε-σογειακής συνεργασίας συζήτησαν εκ νέου σχετικά με την εναρμόνιση των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων έρ-γων, και των πολιτικών μεταξύ των χρηματοδοτικών οργανισμών και των μεσογειακών χωρών εταίρων, σε συνέ-χεια του εργαστηρίου που είχε διοργα-νωθεί στο Λουξεμβούργο το Νοέμβριο 2005. Πρόκειται για τη δεύτερη σύνο-δο υπουργών του FEMIp που πραγμα-τοποιείται σε συνδυασμό με το Ευρω-μεσογειακό Συμβούλιο ECOFIN.

Κατά τη διάσκεψη εξετάστηκαν επίσης οι συστάσεις που διατύπωσε η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του

FEMIp στη συνεδρίαση της στη Βιέν-νη, στις 20-21 Μαρτίου 2006, με κύ-ριο αντικείμενο τους τρόπους με τους οποίους ο FEMIp μπορεί να συμβά-λει στη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και στην προσέλκυση άμε-σων ξένων επενδύσεων στην περιοχή της Μεσογείου, καθώς και τις δυνατό-τητες περαιτέρω ανάπτυξης των μεσο-γειακών ενεργειακών αγορών. Ιδιαί-τερη έμφαση δόθηκε στα θέματα των ανανεούμενων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής αποδοτικότητας.

Το δεκέμβριο 2006, τα κράτη μέ-λη της Ευρωπαϊκής ένωσης συμφώ-νησαν να καθοριστεί σε 8,7 δισ. ευρώ το ανώτατο όριο για τις χρηματοδο-τήσεις της ΕΤΕπ στις μεσογειακές χώ-ρες κατά την περίοδο 2007-2013. Αυ-τό σημαίνει διπλασιασμό των δανεια-κών πόρων που διατίθενται στις με-σογειακές χώρες, σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο. Στο πλαίσιο αυτό, οι ενισχύσεις υπέρ του ιδιωτι-κού τομέα – οι οποίες τριπλασιάστη-καν σε απόλυτους όρους κατά την πε-ρίοδο 2003-2005 έναντι της περιόδου 2000-2002 –, θα παραμείνουν η κύρια προτεραιότητα του FEMIp. Ο FEMIp θα υποστηρίξει επίσης τις χώρες εταί-ρους, στην προσπάθειά τους να δημι-ουργήσουν επιχειρηματικό περιβάλ-λον ευνοϊκό για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα μέσω επενδύσεων σε υποδομές. Προς το σκοπό αυτό θα χο-ρηγηθούν ενισχύσεις για την ανάπτυ-ξη ολοκληρωμένων δικτύων μεταφο-ρών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών – συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης των διευρωπαϊκών δικτύων στην περι-οχή της Μεσογείου – και για επενδύ-σεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο.

Ποσοτικά αποτελέσματα στη διάρ-κεια του έτους

Υπογραφές χρηματοδοτι-κών συμβάσεων κατά το-μέα στις χώρες του FEMIp το 2006:

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η ��


Όσον αφορά την κατανομή κα-τά τομέα, το μεγαλύτερο μέρος των χρηματοδοτήσεων αφορούσε τον τομέα των ενεργειακών υποδομών (594 εκατ. ευρώ ή 44%). Ο τομέ-ας του περιβάλλοντος απορρόφησε 325 εκατ. ευρώ (24%), ενώ 200 εκατ. ευρώ (15%) χορηγήθηκαν στη βιο-μηχανία και 115 εκατ. ευρώ (8%) υπό μορφή «συνολικών» δανείων. Στον τομέα της υγείας διατέθηκαν 70 εκατ. ευρώ (5%). Τέλος, 50 εκατ. ευρώ (4%) αφορούσαν πράξεις με επιχειρηματι-κά κεφάλαια.

Σε όρους γεωγραφικής κατανο-μής, το 64% του συνολικού όγκου των χρηματοδοτήσεων χορηγήθηκε για επενδυτικά σχέδια στην Εγγύς Ανα-τολή (7 σχέδια, σύνολο 870 εκατ. ευ-ρώ), το 33% στο Μαγκρέμπ (6 σχέδια, σύνολο 444 εκατ. ευρώ) και το 3% για σχέδια περιφερειακής κλίμακας (4 σχέδια, σύνολο 40 εκατ. ευρώ).

Κύρια παραδείγματα χρηματοδοτήσεων

Ενα δάνειο, ύψους 70 εκατ. ευρώ, για τη μεταρρύθμιση του νοσοκομειακού τομέα στο Μαρόκο, πρωτοβου-

λία του Υπουργείου Υγείας του Μα-ρόκου, με σκοπό τη βελτίωση του το-μέα της υγείας στη χώρα. Πρόκειται

για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ανασυ-γκρότησης, αποκατάστασης και εξο-πλισμού νοσοκομείων, το οποίο πε-ριλαμβάνει επενδύσεις σε 17 υφιστά-μενες νοσοκομειακές μονάδες. Σκο-πός του προγράμματος είναι η βελτί-ωση της ποιότητας των κτηρίων και του εξοπλισμού και η αναβάθμιση των νοσοκομειακών υπηρεσιών στο σύνολο της χώρας.

Στην Αίγυπτο, ένα δάνειο ύψους 260 εκατ. ευρώ για την κατασκευή δύο μονάδων ηλεκτροπαραγωγής συνδυασμένου κύκλου που λειτουρ-γούν με φυσικό αέριο στις τοποθεσί-ες El atf και Sidi Krir, και ένα δάνειο ύψους 50 εκατ. ευρώ για την κατα-σκευή ενός αγωγού μεταφοράς αερί-ου μεταξύ abu qurqas και asyut, στα νότια της χώρας.

ένα δάνειο ύψους 40 εκατ. ευρώ στο Office National de l’assainissement (ONaS) για την ενίσχυση του δυναμικού επεξεργα-σίας λυμάτων στην Τυνησία, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμε-νες απαιτήσεις για καθαρό νερό και για διαχείριση των ακαθάρτων υδά-των. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την αναβάθμιση του πρωτεύοντος και δευτερεύοντος δικτύου ύδρευ-σης στην Τύνιδα, την επέκταση και αποκατάσταση των αποχετευτικών

δικτύων στις πόλεις Μοναστίρ, Μα-χντία, Γκαμπές, Μεντενίν, Τατουίν και Γκάφσα, και την επέκταση ή κα-τασκευή μονάδων επεξεργασίας λυ-μάτων στις πόλεις Χαμαμέτ, Enfidha, Menzel Temime και Tazarka/Somâa/Mâamoura. Σκοπός του προγράμμα-τος είναι η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, ο περιορισμός των υγειο-νομικών κινδύνων και η πρόληψη της ρύπανσης των επιφανειακών, υπόγει-ων και θαλάσσιων υδάτων.

Η ΕΤΕπ χορήγησε επίσης στην Τυνησία την πρώτη της χρηματοδό-τηση στον τομέα των μικροπιστώσε-ων, από πόρους του FEMIp υπό μορ-φή επιχειρηματικών κεφαλαίων. Η χρηματοδότηση χορηγήθηκε στην Enda Interarabe, μία μη κυβερνητι-κή οργάνωση που παρέχει υπηρεσίες στον τομέα των μικροπιστώσεων από το 1995 και έχει μέχρι σήμερα ενισχύ-σει περίπου 30 000 μικροεπιχειρημα-τίες – άνω του 85% γυναίκες – με πο-σοστό ανάκτησης 99,6%. Στόχος αυ-τής της χρηματοδότησης του FEMIp είναι να ενισχύσει το κεφάλαιο της Enda Interarabe και να της επιτρέ-ψει να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στις λιγότερο ανεπτυγμένες πε-ριοχές της χώρας. Η Enda Interarabe είναι ένας από τους λίγους οργανι-σμούς παροχής μικροπιστώσεων που

Ενέργεια Περιβάλλον Βιομηχανία Παιδεία, Υγεία

Συνολικά δάνεια Σύνολο

Αίγυπτος 310.0 200.0 40.0 550.0

Μαρόκο 170.0 40.0 10.0 70.0 290.0

Συρία 45.0 45.0

Τυνησία 114.0 40.0 154.0

Ισραήλ 200 75.0 275.0Περιφερειακή

κλίμακα 10.05 30.0 40.05

549.0 325.0 220.05 70.0 145.0 1 354.05

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η��


έχουν επιτύχει οικονομική αυτάρκεια και, ως εκ τούτου, δεν εξαρτάται από επιχορηγήσεις. Το δάνειο της ΕΤΕπ συνοδεύεται από τεχνική βοήθεια, η οποία χρηματοδοτείται από δημοσι-ονομικούς πόρους και επιτρέπει στην Enda Interarabe να βελτιώσει την ορ-γάνωσή της και να διαχειριστεί απο-δοτικά την ανάπτυξή της. Το χρημα-τοδοτικό πακέτο της ΕΤΕπ έχει σκο-πό να μεταφέρει στις τοπικές τράπε-ζες – οι οποίες μέχρι στιγμής συμ-βάλλουν ελάχιστα στη χρηματοδό-τηση της Enda Interarabe – ένα μή-νυμα εμπιστοσύνης στις προοπτικές και την ευρωστία των ΜΚΟ.

Μία επένδυση επιχειρηματικών κεφαλαίων ύψους 5,6 εκατ. ευρώ στην Beltone Capital, αιγυπτιακή εταιρεία επενδύσεων, η οποία θα επενδύσει σε αναπτυσσόμενες ιδιωτικές εταιρείες, κυρίως στην Αίγυπτο, παρέχοντάς τους στρατηγική καθοδήγηση και επιχειρησιακή τεχνογνωσία. Η ΕΤΕπ, η οποία εκπροσωπείται στο διοικη-τικό Συμβούλιο της Beltone Capital, υποστηρίζει την ανάπτυξη του τομέα του κεφαλαίου επιχειρηματικών συμ-μετοχών (private equity) στην Αίγυ-πτο και διευρύνει τις πηγές χρημα-τοδότησης για τις εγχώριες ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Μία συμμετοχή, ύψους 5,7 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ, στην attijari Invest, με σκοπό τη δημιουργία μίας εταιρεί-ας επενδύσεων σε έργα υποδομής. Το σχέδιο αυτό θα επιτρέψει τη βελτίω-ση σημαντικών υποδομών στο Μα-ρόκο, οι οποίες θεωρούνται καίριας σημασίας για τη συνολική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της μαροκι-νής οικονομίας.

Άλλες αξιόλογες χρηματοδοτήσεις

Υστερα από τη σύρραξη στον Λίβανο τον Ιούλιο-Αύγου-στο 2006, ο Πρόεδρος της

ΕΤΕπ, κ. Maystadt, επιβεβαίωσε ότι η Τράπεζα είναι έτοιμη να συνεχίσει τις δραστηριότητές της στη χώρα με όλα τα μέσα και εργαλεία που παρέ-χει ο FEMIp. Η ΕΤΕπ, μακροχρόνι-ος εταίρος του Λιβάνου, με χρηματο-δοτική συνεργασία άνω των 30 ετών, θα στραφεί κατά προτεραιότητα στις εκτεταμένες καταστροφές που έχει υποστεί η χώρα, και στους τομείς των υπηρεσιών που εξυπηρετούν την πε-ριφερειακή αγορά – τουρισμός, παι-δεία, υγεία και χρηματοπιστωτικός τομέας – και οι οποίοι έχουν υποστεί άμεσες και έμμεσες ζημίες.

H Τράπεζα θα εξακολουθήσει να ενισχύει τα έργα υποδομής στο Λίβα-νο, με νέες χρηματοδοτήσεις που θα στηρίξουν τομεακές μεταρρυθμίσεις στο χώρο των υποδομών, και ιδίως στον ενεργειακό τομέα. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η παροχή τεχνι-κής βοήθειας για την προετοιμασία της αναδιοργάνωσης/αναδιάρθρω-σης της εταιρείας ηλεκτρισμού του Λιβάνου.

Για να συμβάλει στην ανάκαμ-ψη του ιδιωτικού τομέα η ΕΤΕπ θα χρησιμοποιήσει τα υπάρχοντα μέσα, ενώ θα εξετάσει επίσης τη δυνατό-τητα εφαρμογής νέων χρηματοδοτι-κών μηχανισμών. Μία γραμμή πιστώ-σεων, που έχει ήδη ανοιχτεί από την Τράπεζα σε ενδιάμεσους χρηματοπι-στωτικούς οργανισμούς, θα χρησιμο-ποιηθεί από τους φορείς αυτούς για τη χρηματοδότηση ιδιωτικών επεν-δυτικών σχεδίων στους τομείς της βι-ομηχανίας, της αγροτοβιομηχανίας, της τεχνολογίας πληροφορικής, των υπηρεσιών, της υγείας και της παι-δείας. Η ΕΤΕπ θα χορηγήσει επίσης 7,5 εκατ. ευρώ στην εταιρεία επενδύ-σεων Byblos ventures, η οποία εστι-άζεται κυρίως στις επενδύσεις σε μι-κρομεσαίες επιχειρήσεις στο Λίβα-νο.

Συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων και άλλους εταίρους

Το 2006, η ΕΤΕπ ανέπτυξε στενή συνεργασία με τους εταίρους της ορ-γανισμούς παροχής αναπτυξιακών χρηματοδοτήσεων, με βάση μνημό-νια συνεργασίας και επιστολές προ-θέσεων που υπεγράφησαν μεταξύ τους κατά την τελευταία διετία. Η συνεργασία αυτή έλαβε απτή μορφή μέσα από συγχρηματοδοτήσεις, κυ-ρίως περιβαλλοντικών επενδύσεων, στην Αίγυπτο, το Μαρόκο, τη Συρία και την Τυνησία. Επιπλέον, διοργα-νώθηκε μια σειρά συναντήσεων για τη συντονισμένη παροχή τεχνικής βοήθειας, όπως π.χ.:

συνάντηση με την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, στις αρχές του 2006 (βλ. Ετήσια έκθεση του FEMIp 2005)·στρογγυλή τράπεζα με θέμα τη διαχείριση και το συντονισμό του Trust Fund, τον Φεβρουάριο 2006· συνεδρίαση ομάδας εργασίας ΕΤΕπ-afd-KfW με αντικείμενο την εφαρμογή κοινών διαδικα-σιών αξιολόγησης των επενδυτι-κών σχεδίων, στις 18 δεκεμβρίου 2006.

Στο πλαίσιο της νέας χρηματοδο-τικής εντολής που ανατέθηκε στην ΕΤΕπ, για την περίοδο 2007-2013, ο FEMIp θα εξακολουθήσει να εργά-ζεται με βάση τις διάφορες συμφωνί-ες που έχουν συναφθεί τα τελευταία χρόνια. Τα δάνειά του θα χορηγού-νται σε στενή συνεργασία με τους άλλους οργανισμούς που δραστηρι-οποιούνται στην περιοχή (Ευρωπαϊ-κή Επιτροπή, ευρωπαϊκοί εθνικοί ορ-γανισμοί, Αφρικανική Τράπεζα Ανά-πτυξης, Όμιλος της διεθνούς Τράπε-ζας κ.λπ.).

■

■

■

Ε Υ Ρ Ω Π Η Κ Α Ι Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Α δ Ι Α Κ Υ Β Ε Ρ Ν Η Σ Η ��


Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευ-ρωβαρόμετρου μόνο το 54% των Ελλήνων εμπιστεύεται την Ελληνική Βουλή, ενώ τα

πολιτικά κόμματα μόνο το 23%. Εάν μάλιστα ανατρέ-ξουμε στα στοιχεία άλλης έρευνας, την οποία διενήρ-γησε το Πάντειο Πανεπιστήμιο κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους το ποσοστό των νέων που εμπιστεύεται τα κόμματα είναι σχεδόν μηδενικό (περίπου 2%). Από το άλλο μέρος σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο οι Έλλη-νες εμπιστεύονται την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μεγαλύ-τερο ποσοστό ακόμη και από την Ελληνική Βουλή, το οποίο αγγίζει το 65%.

Τα στοιχεία αυτά πιστοποιούν πανηγυρικά ότι το πολιτικό σύστημα αντιμετωπίζει όχι μόνο μεγάλα προβλήματα, αλλά η απαξίωση στη συνείδηση των πολιτών αρχίζει να παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις. Παραλλήλως βεβαίως αναδεικνύεται με επιτακτικό τρόπο η ανάγκη δομικών αλλαγών σε ό,τι αφορά το πολιτικό σύστημα, οι οποίες θα πρέπει να προκύψουν μέσα από κοινωνικές διεργασίες χωρίς τη χειραγώγη-ση των κομμάτων. Οι διεργασίες αυτές επείγουν. Ήδη η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει προβλήματα σε ό,τι αφορά την πολιτισμική της ταυτότητα. Δεν είναι παραγωγική κοινωνία και στον τομέα της κουλτούρας δεν παράγει αξίες. Έμαθε πλέον μόνο να καταναλώνει πρότυπα που διακινούνται σε παγκόσμιο επίπεδο στο πλαίσιο της κοινωνίας του θεάματος.

Ενώ στην Ελλάδα διαπιστώνεται στασιμότητα και χαρακτηριστικά μη παραγωγικής περι-φερειακής κοινωνίας, μετά την κατάρρευ-

ση του ‘Υπαρκτού Σοσιαλισμού’ κυριαρχεί σε διεθνές επίπεδο η έννοια της παγκοσμιοποίησης, η οποία χα-ρακτηρίζει τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, που κυριαρχεί ακόμη και σε χώρες με κομμουνιστικές ηγεσίες, όπως η Κίνα, ενώ ο νεοφιλελευθερισμός υι-οθετεί τον όρο και το μήνυμα της παγκοσμιοποίησης σε απόλυτο βαθμό. Σε αυτό το πλαίσιο η παγκοσμιο-ποίηση μπορεί να οριοθετηθεί ως η απελευθέρωση της οικονομίας από τις χωροχρονικές συντεταγμένες της φύσης και της κοινωνίας, αλλά και τις δεσμεύ-σεις των πολιτικών κανόνων και νόμων. Η οικονομία σε αυτήν την φάση πλέον κυριαρχεί πάνω από την κοινωνία και την πολιτική, ο νεοφιλελευθερισμός δε ορίζει την κοινωνία της αγοράς ως το τελικό σημείο εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας. Το μέλλον θα μορ-φοποιείται, θα αποκτά δηλαδή πραγματική αναφορά

μόνο ως μία κατάσταση συνεχούς εκσυγχρονισμού. Στο πλαίσιο αυτής της θεώρησης της πραγμα-

τικότητας οι κοινωνίες επιτυγχάνουν πολύ υψηλό βαθμό διαφοροποίησης, ώστε γίνονται πολύπλοκες και σε ό,τι αφορά τις δομές τους και σε ό,τι αφορά το γνωστικό και τεχνολογικό τους φορτίο, ενώ πα-ραλλήλως ο χρόνος γίνεται πολύ περιεκτικός σε πε-ριεχόμενο.

Τo αποτέλεσμα αυτής της δυναμικής είναι η αδυναμία του ατόμου να λειτουργεί ως πολίτης, ενώ μετατρέπεται σε καταναλωτή

της πολιτικής, όπως αυτό γίνεται και στους άλλους το-μείς που αναπτύσσει δραστηριότητα, από την οικονο-μία μέχρι τον πολιτισμό. Ο υψηλός βαθμός διαφορο-ποίησης και πολυπλοκότητας βιώνεται από το άτομο στο επίπεδο των κοινωνικών ρόλων με τρόπο, ο οποί-ος τον μετατρέπει σε απλό καταναλωτή μηνυμάτων και αγαθών, διότι αδυνατεί να τα επεξεργασθεί νοη-τικά όλα, επειδή διεκπεραιώνει ποσοτικά πολύ περισ-σότερους ρόλους και δεν είναι σε θέση να ερμηνεύει τα φαινόμενα λόγω της ανεπάρκειας του διαθέσιμου χρόνου και της έλλειψης μεθοδολογικών εργαλείων ανάλυσης της σύνθετης πλέον πραγματικότητας.

Αυτό είναι εφικτό στην εποχή μας μόνο στο πλαί-σιο διεπιστημονικής προσέγγισης της πραγματικότη-τας. Ο απλός πολίτης δεν διαθέτει αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά λόγω χρόνου και ρόλων που διεκπε-ραιώνει στις ανεπτυγμένες κοινωνίες της γνώσης και εξαιτίας του χαμηλού επιπέδου ανάπτυξης στις περι-φερειακές κοινωνίες.

Η πολιτική προσέγγιση και ανάλυση της πραγ-ματικότητας είναι πλέον προνόμιο μηχανισμών τε-χνοκρατικού-επιστημονικού χαρακτήρα, οι οποίοι λειτουργούν στο πλαίσιο του οικονομικού συστήμα-τος. Σε ατομικό επίπεδο η όποια προσπάθεια πολιτι-κής λειτουργίας εξαντλείται στη συμμετοχή σε εκλο-γικές διαδικασίες είτε ως εκλέγων είτε ως εκλεγόμε-νος. Βεβαίως η έννοια της πολιτικής λειτουργίας στην προκειμένη περίπτωση εκλαμβάνεται ως ουσιαστική και σε βάθος προσέγγιση της εξέλιξης των κοινωνι-κών συστημάτων από την οικονομία μέχρι τον πολι-τισμό και την ίδια την πολιτική και η συμμετοχή του-λάχιστον στο σχεδιασμό της δυναμικής πορείας προς το μέλλον.

Στην πράξη εξαιτίας όλων αυτών των παραγό-ντων η πολιτική λειτουργία εκφυλίζεται σε νομιμο-

ποιητική παράμετρο των επιλογών του οικονομικού συστήματος. Όμως και οι συλλογικές μορφές πολιτι-κής έκφρασης και λειτουργίας, τα κόμματα, είναι ανε-παρκή σε ό,τι αφορά την δυνατότητα τους να επε-ξεργάζονται πολιτικές προτάσεις και να προσδίδουν με τον πολιτικό σχεδιασμό και την λήψη αποφάσεων προοπτική στο μέλλον.

Ουσιαστικά δυσκολεύονται να ξεπεράσουν το επίπεδο του απλού μηχανισμού διαχείρισης εξουσίας, ενώ δεν διαθέτουν ιδεολογικό φορτίο. Οι διαφορές των κομμάτων περιορίζονται στις διαφορετικές προ-τεραιότητες που θέτουν σε ό,τι αφορά την ισορροπία των κοινωνικών συστημάτων, η οποία είναι κυρίως αποτέλεσμα εσωτερικών αντιπαραθέσεων για την κατάκτηση της κομματικής εξουσίας και προϊόν συμ-βιβασμών για την αποφυγή του πολιτικού κόστους στην πορεία προς τις εκλογικές διαδικασίες. Η λογική αυτή, η οποία εγγυάται τον μεγαλύτερο βαθμό κοινω-νικής συναίνεσης στις πολιτικές επιλογές, τυπικά μεν ‘διασφαλίζει’ τη δημοκρατική λειτουργία, ουσιαστι-κά όμως είναι δυνατόν να παρεμποδίζει τη δυναμική της κοινωνίας να στοχεύει στο μέλλον ανοίγοντας την προοπτική αναγκαίων υπερβάσεων, οι οποίες μπορεί να προκύπτουν από τις εσωτερικές αντιφάσεις του κοινωνικού συστήματος λόγω των ορίων της γνώσης που διαθέτει ο άνθρωπος στα διάφορα χρονικά ση-μεία της ιστορικής του διαδρομής. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των αρνητικών επιπτώσεων στο οικοσύστημα και ιδιαιτέρως στο κλίμα εξαιτίας της άκριτης και χωρίς φραγμούς ανάπτυξης. Η υλική ευ-ημερία, η οποία βασίζεται στην κατανάλωση χωρίς κρίση και ανταπόκριση στις πραγματικές ανάγκες, δεν διασφαλίζει το μέλλον.

Η κοινωνική συναίνεση συμβαδίζει με την δυναμική της κοινωνικής εξέλιξης, μόνο όταν βασίζεται στη γνώση των δεδομέ-

νων και την δυνατότητα του πολίτη να εξάγει μετά από συστηματική ανάλυση τα ανάλογα συμπεράσμα-τα. Σε αυτή την περίπτωση ο πολίτης λειτουργεί συ-νειδητά και με γνώση των επιπτώσεων των επιλογών του. Στην εποχή όμως της πληροφορίας και της γνώ-σης ο ενημερωμένος σε βάθος πολίτης είναι ανέφι-κτος στόχος στο πλαίσιο του υπάρχοντος συστήματος πολιτικής επικοινωνίας. Είναι ανάγκη να επαναπροσ-διορισθούν τόσο η έννοια της πολιτικής όσο και της πολιτικής επικοινωνίας.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑΣΤου Χρίστου Σ. Αλεξόπουλου

δ Ι Ε Υ Ρ Υ Ν Σ Η��


Ενα από τα πλέον αντικρου-όμενα ζητήματα το οποίο αναμένεται να κυριαρχήσει στην προβληματική για την

εξέλιξη της Ευρωπαϊκής ένωσης ιδι-αίτερα σε ότι αφορά την πτυχή των μελλοντικών της διευρύνσεων, αλλά των θεσμικών της διαστάσεων, απο-τελεί η ικανότητα απορρόφησης νέων περισσοτέρων μελών στους κόλπους της. Το ζήτημα αυτό τέθηκε με έντονο τρόπο, συνιστώντας εστία διχογνωμι-ών και αντικρουόμενων απόψεων, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Ε.Σ.) στις Βρυξέλλες στις 15 και 16 Ιουνίου 2006.

Ωστόσο, το ζήτημα της ικανότη-τας απορρόφησης της ΕΕ σε ότι αφορά τις μελλοντικές της διευρύνσεις ανα-τρέχει από πολύ παλιά, όταν θεσπί-στηκαν τα επονομαζόμενα κριτήρια της Κοπεγχάγης, στο Ε.Σ. στις 21-22 Ιουνίου 1993, για τη συμμετοχή μιας

συνδεδεμένης χώρας στην ΕΕ από τη στη στιγμή που αυτή θα είναι ικανή να αναλάβει τις υποχρεώσεις του μέλους, δηλαδή εφόσον πληροί τις απαιτούμε-νες οικονομικές και πολιτικές προϋπο-θέσεις.

Τα κριτήρια που είχαν τεθεί αφορούσαν: α) στη σταθερό-τητα θεσμών που εγγυώνται

τη δημοκρατία το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το σεβα-σμό και την προστασία των μειονοτή-των, β) τη λειτουργία οικονομίας της αγοράς και την ικανότητα αντιμετώ-πισης της ανταγωνιστικής πίεσης και των δυνάμεων της αγοράς στα πλαίσια της ένωσης και γ) την ικανότητα των υποψηφίων να αναλάβουν τις υποχρε-ώσεις του μέλους, μεταξύ των οποίων και την υιοθέτηση των στόχων της πο-λιτικής, οικονομικής και νομισματικής ένωσης.

Εκτός των ανωτέρω κριτηρίων σε ξεχωριστή παράγραφο είχε καταγρα-φεί πως «η ικανότητα της ένωσης να απορροφήσει νέα μέλη χωρίς να επι-βραθυνθεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αποτελεί ένα άλλο σημαντικό θέμα που αφορά τόσο την ένωση όσο και τις υποψήφιες χώρες».

Το ζήτημα αυτό όμως δεν εξετά-σθηκε ουσιαστικά στην πορεία των

ενατξιακών διαπραγματεύσεων και της προσχώρησης των δέκα νέων κρατών το 2004. Ο όρος, «ικανότητα απορρόφησης» εισήχθη στη συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ έπειτα από την απόρριψη της Συνταγματικής Συνθή-κης της ΕΕ από τη Γαλλία και την Ολ-λανδία και δεν είναι τυχαίο ότι αμέ-σως μετά συμπεριλήφθηκε σε κείμε-νο-πρόταση της Γαλλίας.

Ουσιαστικά το ζήτημα τίθεται τώ-ρα με έντονο τρόπο, εξαιτίας κυρί-ως της προοπτικής της προσχώρη-σης της Τουρκίας και των αντιδράσε-ων που συναντά μια τέτοια προοπτική από την πλειοψηφία των πολιτών των κρατών μελών της ΕΕ, όπως τουλάχι-στον καταγράφεται στις δημοσκοπή-σεις αλλά και στις έρευνες του Ευρω-βαρομέτρου.

Τα θέμα που έχει ανακύψει στους κόλπους της ΕΕ είναι το κατά πόσον η ικανότητα απορρόφησης αποτελεί ή θα πρέπει να αποτελέσει ένα επιπλέον κριτήριο όπως αυτά που εκτέθηκαν ή εάν συνιστά μια απλή πτυχή ή παρά-μετρο ή παράγοντα που θα λαμβάνε-ται υπόψη καθώς και το πώς ορίζεται και τι συμπεριλαμβάνει εάν επρόκειτο να εφαρμοσθεί.

Το Νοέμβριο του 2005 η Ευρ. Επι-τροπή λαμβάνοντας προφανώς υπό-ψη και το γαλλικό κείμενο, και έπει-

Το ζήτημα της διεύρυνσηςκαι η ικανότητα απορρόφησης της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΚύριες διαστάσεις και προβληματισμοίΤου Νικόλαου Γ. Λαζαρίδη*

* Ο Νικόλαος Γ. Λαζαρίδης είναι ειδι-κευμένος (μεταπτ.)σε θέματα ευρω-παϊκής ολοκλήρωσης και διοίκησης, στέλεχος του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτος, μέλος της ομάδας Team Europe της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις που εκφράζονται είναι αυστη-ρά προσωπικές.

δ Ι Ε Υ Ρ Υ Ν Σ Η ��


τα από την απόφαση για την εκκίνη-ση ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία και την Κροατία, τόνιζε στο έγγραφο στρατηγικής της για τη διεύρυνση τα εξής: δεν προβλέπεται νέα ταυτόχρονη διεύρυνση με μεγά-λο αριθμό χωρών. Οι ενταξιακές δια-πραγματεύσεις με την Τουρκία αποτε-λούν μακρόπνοη διαδικασία. Η περιο-χή των δυτικών Βαλκανίων περιλαμ-βάνει μικρότερες χώρες που βρίσκο-νται σε διαφορετικό στάδιο η κάθε μια στην πορεία προς την ΕΕ. Ο ρυθ-μός των μελλοντικών διευρύνσεων θα εξαρτηθεί από τις επιδόσεις κάθε χώ-ρας σε ότι αφορά την τήρηση των αυ-στηρών προτύπων ώστε να διασφαλι-σθεί η ομαλή απορρόφηση των νέων κμ.

Για το ρυθμό διεύρυνσης, τόνι-ζε η Επιτροπή πρέπει να ληφθεί υπόψη η ικανότητα απορρόφη-

σης της ΕΕ. Ο σκοπός της διεύρυνσης συνίσταται στην από κοινού υλοποί-ηση ενός οράματος που βασίζεται σε κοινές αρχές, πολιτικές και θεσμούς. Η ένωση πρέπει να εξασφαλίσει ότι μπορεί να διατηρήσει την ικανότητα δράσης και λήψης των αποφάσεων με τη δέουσα ισορροπία στο πλαίσιο των οργάνων της, με την τήρηση των δη-μοσιονομικών ορίων και με την εφαρ-μογή κοινών πολιτικών που λειτουρ-γούν ικανοποιητικά και επιτυγχάνουν τους στόχους τους.

Τα ανωτέρω στοιχεία και η μη επι-βράδυνση της ενοποίησης φαίνεται συνεπώς ότι συνιστούν τις κύριες δι-αστάσεις που συνθέτουν την ικανότη-τα απορρόφησης και η υπέρβαση των οποίων θα έθετε σε κίνδυνο την ικα-νότητα της ένωσης να προχωρά με ορισμένους ρυθμούς και να εφαρμόζει πολιτικές στην επίτευξη των κοινών στόχων που τίθενται, στην κατεύθυν-ση μιας διαρκώς στενότερης ενώσεως των ευρωπαϊκών λαών, απώτερος σκο-πός ο οποίος δηλώνεται και στο προ-

οίμιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊ-κή ένωση.

Στην περίπτωση της Τουρκίας, μια πρόσφατη ανάλυση υπολογίζει ότι σε μια ΕΕ των 28 κμ το 2015, η Τουρκία ως πλήρες μέλος θα έχει σταθμισμέ-νες ψήφους, σύμφωνα με τον πληθυ-σμό της που θα αντιστοιχεί στο 14,4% του συνολικού, ενώ η Γερμανία 14,5% και η Γαλλία 11,0% .

Η παρέμβαση επίσης της ΕΕ για μια στοιχειώδη άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτή-

των στο εσωτερικό της χώρας και τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε υπο-δομές τόσο σε ανθρώπινο όσο και σε φυσικό κεφάλαιο, στο πλαίσιο της οι-κονομικής και κοινωνικής συνοχής, θα απαιτούσε πολλαπλάσιους πόρους σε σχέση με αυτούς που κατευθύνονται για τους ίδιους σκοπούς σε όλα τα 10 νέα κμ, από τον κοινοτικό προϋπολο-γισμό, με συνέπεια να είναι ανέφικτη οποιαδήποτε τήρηση των δημοσιονο-μικών ορίων λαμβάνοντας υπόψη το κλίμα δημοσιονομικής πειθαρχίας και το γεγονός ότι η εκτέλεση του κοινο-τικού προϋπολογισμού σε ετήσια βά-ση δεν υπερβαίνει το 1% του συνολι-κού Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήμα-τος της ΕΕ.

Χωρίς να παραγνωρίζονται και άλ-λοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα η προβληματική της μετανάστευσης, το κυριότερο στοιχείο, στην περίπτω-ση της Τουρκίας και στην προοπτική προσχωρήσεως της με άμεση αναφο-ρά στα κριτήρια της Κοπεγχάγης και στο ζήτημα της ικανότητας απορρό-φησης αφορά στην παραβίαση , επί του παρόντος τουλάχιστον, του άρ-θρου 49 της Συνθήκης ΕΕ, το οποίο ορίζει ότι, «Κάθε ευρωπαϊκό κράτος, το οποίο σέβεται τις αρχές που καθο-ρίζονται στο άρθρο 6, παράγραφος 1, μπορεί να ζητήσει να γίνει μέλος της ένωσης». Το άρθρο 6 περιγράφει τις αξίες της ένωσης, ορίζοντας ότι η τε-

λευταία «βασίζεται στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, οι οποίες είναι κοινές στα κράτη μέλη».

Βέβαια η απόφαση για την έναρ-ξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία στηρίζεται στην υπόθε-ση ότι η διαδικασία αυτή θα επιτρέ-ψει τον βαθμιαίο εκδημοκρατισμό της και τη σύμπλευση της με τις αρχές και τις αξίες που ασπάζεται η ΕΕ, ωστόσο το άρθρο 49 αναφέρεται στην απαίτη-ση σεβασμού των αρχών και αξιών της ΕΕ από το υποψήφιο κράτος, ήδη κα-τά το χρόνο έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων-«και όχι να παρέ-χει απλώς ελπίδες ή υποσχέσεις ότι θα σεβασθεί σε μεταγενέστερο στάδιο», όπως έχει επισημανθεί.

Η πολιτική βούληση και σκο-πιμότητα συνεπώς φαίνεται να προσδιορίζει κάθε φορά την απά-ντηση στο ερώτημα μέχρι που τε-λειώνουν τα ευρωπαϊκά σύνορα αλλά και την ερμηνεία που ενδεχομέ-νως δοθεί στην έννοια της ικανότητας απορρόφησης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει τονίσει ότι από την ικανό-τητα απορρόφησης της ΕΕ

θα εξαρτηθεί εάν θα είναι σε θέση να υποδεχθεί νέα κμ χωρίς να παύσει λει-τουργεί αποτελεσματικά. Η ικανό-τητα απορρόφησης αποτελεί έννοια λειτουργική και όχι γεωγραφική, ενώ αναφερόμενη στο άρθρο 49 έχει επι-σημάνει, ότι αυτό δεν σημαίνει ότι οφείλουν να υποβάλλουν αίτηση όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, ή ότι η ΕΕ είναι υποχρεωμένη να κάνει δεκτές όλες τις αιτήσεις. δεν πρόκειται για μια διαδι-κασία αυτόματη, αλλά για μια διαδι-κασία στην οποία αποφασιστικό ρό-λο διαδραματίζει η τήρηση των προ-ϋποθέσεων που έχουν τεθεί: Τα σύνο-ρα της ΕΕ καθορίζονται με αποφάσεις που έχουν ληφθεί ομόφωνα σε ανώτα-το πολιτικό επίπεδο.

δ Ι Ε Υ Ρ Υ Ν Σ Η��


Εν κατακλείδι, σύμφωνα με την Επιτροπή, η ΕΕ αποτελεί πολιτικό όραμα, και τα σύνορα της είναι πολι-τικά και δεν ταυτίζονται με την Ευρώ-πη ως φυσική και γεωγραφική έννοια.

Βέβαια η συζήτηση ουσιαστικά μό-λις έχει ξεκινήσει. Στο πλαίσιο του Ευρ. Συμβουλίου του Ιουνίου η Μ. Βρετα-νία και τα κεντρικό-ευρωπαϊκά κράτη αντέδρασαν ιδιαίτερα έντονα στην έμ-φαση που τείνει να αποδοθεί στον όρο ικανότητα απορρόφησης αμφισβητώ-ντας το κατά πόσον αυτός αποτελεί κριτήριο για την λήψη απόφασης για την εισδοχή νέων κμ.

Πρόσφατα ο πρωθυπουρ-γός της Φινλανδίας η οποία ασκούσε την Προεδρία του

Συμβουλίου της ΕΕ το β΄ εξάμηνο του 2006, τόνισε μεταξύ άλλων ότι εφόσον υπάρχουν διαπραγματεύσεις απώτε-ρος στόχος είναι η ένταξη της Τουρκί-ας στην ένωση, προσθέτοντας βέβαια ότι όλα εξαρτώνται από την ικανότητα της να σεβαστεί τα κριτήρια ένταξης.

Το ΕΣ του Ιουνίου στα συμπερά-σματα του τον Ιούνιο του 2006 υπο-γράμμισε ότι προέχει να εξασφαλισθεί ότι η ένωση θα είναι ικανή στο μέλλον να λειτουργεί πολιτικά, δημοσιονομι-κά και θεσμικά καθώς θα διευρύνεται και να εμπεδώνει περισσότερο το κοι-νό όραμα της Ευρώπης.

Για τον λόγο αυτό το ΕΣ ζήτησε από την Επιτροπή την προετοιμασία ειδι-κής έκθεσης σχετικά με όλα τα στοι-χεία που σχετίζονται με την απορρο-φητική ικανότητα της ένωσης, ταυτό-χρονα με τις ετήσιες εκθέσεις προόδου που διαβιβάζει σχετικά με τη διεύρυν-ση και τις προενταξιακές διαδικασί-ες. Η ειδική αυτή ανάλυση θα έπρεπε επίσης να καλύπτει το ζήτημα των ση-μερινών και των μελλοντικών αντιλή-ψεων των πολιτών για την διεύρυνση, καθώς και να συνυπολογίζει την ανά-γκη να εξηγηθεί επαρκώς η διαδικασία διεύρυνσης στο κοινό της ένωσης.

Πράγματι η Ευρ. Επιτροπή, στις 8 Νοεμβρίου 2006, υπέβαλλε την ανα-κοίνωσή της προς το Ευρ. Κοινοβού-λιο και το Συμβούλιο σχετικά με τη στρατηγική της διεύρυνσης για το δι-άστημα 2006-2007, η οποία περιλαμ-βάνει και ειδική έκθεση σχετικά με την ικανότητα της ΕΕ να εντάξει νέα κμ, χωρίς ωστόσο να προσθέτει νέα στοιχεία στον ανωτέρω προβληματι-σμό για την εξειδίκευση των κύριων διαστάσεων που συγκροτούν την έν-νοια της ικανότητας απορρόφησης, στοιχείο το οποίο επισημάνθηκε και από το Ευρ. Κοινοβούλιο. Η Επιτρο-πή επιβεβαιώνει ότι η απορροφητική ικανότητα, ή όπως τονίζει η ενταξιακή ικανότητα της ΕΕ συνιστά πάνω απ΄ όλα μια λειτουργική έννοια και ότι η ικανότητα της ένωσης να διατηρήσει το ρυθμό της ευρωπαϊκής ολοκλήρω-σης με παράλληλε διευρύνσεις βασί-ζεται σε τρεις κύριες συνιστώσες: τους θεσμούς, τις κοινές πολιτικές και τον προϋπολογισμό. Η Επιτροπή, επίσης επισημαίνει την ανάγκη της θεσμικής μεταρρύθμισης προκειμένου η ένωση να διασφαλίσει την ικανότητα διατή-ρησης και εμβάθυνσης της ανάπτυ-ξης της και παράλληλα να συνεχίζει το πρόγραμμα διεύρυνσης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από την πλευρά του, τόνισε εί-ναι ότι είναι απαραίτητο η ΕΕ

να ενεργεί με βάση την αναπότρεπτη προσήλωση της στη δημοκρατία και τη γνώση ότι η δημοκρατία λειτουρ-γεί μόνον εάν ο δήμος-ήτοι οι πολίτες της ένωσης- αναγνωρίζει και στηρί-ζει τη διεύρυνση της μέσω της έντα-ξης νέων κμ και των πολιτών της και ότι δεν θα πρέπει η διεύρυνση να υπο-νομεύει την πολιτική φύση του σχεδί-ου ολοκλήρωσης. Αντιθέτως, θα πρέ-πει-όπως ορίζεται στη Συνθήκη- να συμβάλλει στη διαδικασία ευρωπαϊ-κής ολοκλήρωσης και στην επίτευξη ακόμη στενότερης ένωσης μεταξύ των

λαών της Ευρώπης, ενώ θα πρέπει επί-σης να προωθεί την ειρήνη, την ασφά-λεια, τη δημοκρατία και την ευημερία στην Ευρώπη.

Υιοθέτησε την άποψη ότι η «ικα-νότητα ολοκλήρωσης» δεν αποτελεί νέο κριτήριο για τις υποψήφιες χώ-ρες αλλά προϋπόθεση για την επιτυ-χία της διεύρυνσης και την εμβάθυνση της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλή-ρωσης, ενώ επέκρινε την Επιτροπή για την αδυναμία της να παράσχει εμπε-ριστατωμένη ανάλυση των ζητημάτων που χρήζουν επίλυσης προκειμένου η Ενωση να είναι σε θέση να προβεί σε περαιτέρω διευρύνσεις.

Το Ευρ. Κοινοβούλιο τέλος υπο-στήριξε ότι η συνθήκη της Νίκαιας δεν παρέχει επαρκή βάση για τις επόμενες διευρύνσεις.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συ-μπεράσματα της Προεδρίας στις 14/15 δεκεμβρίου 2006 τόνισε ότι ο ρυθμός των διευρύνσεων πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ικανότητα της ένωσης να εντάσσει νέα κμ και κάλεσε την Επι-τροπή να παρουσιάζει αξιολογήσεις αντίκτυπου για τους βασικούς τομείς πολιτικής στην γνώμη της που συνο-δεύει τόσο την αίτηση προσχώρησης μιας χώρας όσο και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων προσχώρη-σης.

Είναι σαφές ότι τόσο η μελλοντι-κή δομή και αρχιτεκτονική της ΕΕ όσο και η προσέγγιση και

ταύτιση των πολιτών, σύμφωνα με τα υφιστάμενα δεδομένα, με το ευρωπα-ϊκό εγχείρημα, που αποτελεί το κύριο ζητούμενο, συνδέονται άρρηκτα με τις απαντήσεις που θα κληθεί να δώσει η ΕΕ το επόμενο διάστημα και τις κα-τευθυντήριες γραμμές που θα χαράξει σχετικά με το ζήτημα της ικανότητας απορρόφησης της ΕΕ και την πορεία των διευρύνσεων της μελλοντικά, κυ-ρίως σε ότι αφορά την προοπτική προ-σχώρησης της Τουρκίας.

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α ��


Το να πραγματευτεί κανείς την ενοποίηση των Ευρω-παϊκών κρατών δεν είναι τόσο απλό όσο ίσως φαίνε-

ται με μια πρώτη ματιά καθώς σ’ αυτή συνέβαλαν ποικίλοι παράγοντες. Κατά συνέπεια η προσέγγιση του θέματος θα εξελιχθεί σύμφωνα με τους κυριότερους από αυτούς.

Στο πρώτο μέρος της εργασίας πα-ρατίθενται τα στοιχεία που οδήγησαν στον κατακερματισμό της Ευρώπης. Η παρουσίαση αυτή κρίνεται αναγκαία τόσο για την κατανόηση της συγκεκρι-μένης ιστορικής συγκυρίας, όσο και των διεργασιών που ακολούθησαν.

Στο δεύτερο τμήμα γίνεται λόγος για τις διαδικασίες οι οποίες έβγαλαν την Ευρώπη από τη μεταπολεμική κα-τάσταση «αμηχανίας» στην οποία είχε περιέλθει. Η αποδοχή της αμερικανι-κής βοήθειας (σχέδιο Μάρσαλ), διασκέ-ψεις, ιδρυτικές υπογραφές οργανισμών καθώς και η επίλυση του γερμανικού προβλήματος, είναι γεγονότα σταθμοί στην ευρωπαϊκή σύγκλιση και στο πα-ρόν δοκίμιο αντίστοιχα.

Στην τρίτη ενότητα τέλος, εν είδει επιλόγου, δίνεται μια συνολική εικόνα του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, που αντι-προσωπεύει την άποψη του γράφοντος, έπειτα από τη μελέτη των παρατιθέμε-νων στην βιβλιογραφία έργων.

Ο εθνικισμός στον ευρωπαϊκό χώρο – διάσπαση της Ευρώπης

Ο 20ος αιώνας ανέτειλε με τις πιο δυσοίωνες προοπτικές για την Ευρώπη. Μέσα στο

πρώτο μισό, ο ευρωπαϊκός χώρος βί-ωσε τη φρίκη του πολέμου δύο φορές. Τόσο η «κοινωνία των εθνών» όσο και διάφορες διεθνείς συνθήκες δεν κατά-φεραν να ανακόψουν την άκρατη επι-θετικότητα της Γερμανίας, μια επιθε-τικότητα που έχει τις ρίζες της στον εθνικισμό.

«Εμείς» και «οι άλλοι» είναι λέξεις που σφράγισαν τη μοίρα αυτού του κό-σμου. Στην ατέρμονη μάχη της υπερο-χής - θρησκευτικής, οικονομικής, κοι-νωνικής – το κύριο μέλημα όλων είναι η προστασία του «εμείς».

Συντεχνίες, θρησκευτικά δόγμα-τα, φεουδαρχία, αριστοκρατία, αποι-κιοκρατία, είναι μερικά «κλειστά» συ-στήματα που δρουν έχοντας σαν στό-χο την επικράτησή τους με κάθε μέ-σο. Στην πορεία τα σύνολα αυτά εν-σωματώθηκαν σε έναν πιο περίπλοκο θεσμό, το έθνος-κράτος, μια από τις «βασικές πολιτικές οντότητες της γε-ωγραφικής οργάνωσης του σύγχρο-νου κόσμου»1. Τα ήθη, τα έθιμα, οι κοινωνικές και οικονομικές δομές και πλήθος άλλων παραγόντων που πα-γιώθηκαν χρονικά, συνετέλεσαν στην ταυτοποίηση της συγκεκριμένης εδα-

�D.Massey-J.Allen,μτφ.ΚατερίναΠαυλογεωργάτου, Η Γεωγραφία έχει σημασία,Πάτρα200�,σελ.�9�

φικής και πληθυσμιακής περιφέρειας, δημιουργώντας την αίσθηση του συ-νανοίκειν σε μια ομάδα.

Ο όρος «έθνος» είναι στην ουσία ένα “res facta” (τεχνητό κατασκεύα-σμα) που τροποποιείται σύμφωνα με την καθοδήγηση του πνεύματος και της συνείδησης. Όμως, τόσο το πνεύ-μα όσο και η συνείδηση, είναι απόντα από τον επιθετικό επεκτατισμό της Γερμανίας.

Σχεδόν μισό αιώνα μετά το θάνα-τό του, τα λόγια του Φρίντιχ Νίτσε που ονοματίζουν το κράτος σαν «το πιο παγερό από τα παγερά τέρατα της εποχής» ηχούν σαν προφητεία.

Ο Evelyn Waugh στην πολιτική του σάτιρα σκιαγραφεί το κλίμα της επο-χής: «Μπορείτε να μου πείτε ποιος πο-λεμά ποιον;

Πιστεύω ότι είναι οι πατριώτες που μάχονται τους προδότες. Ναι αλλά ποιοι είναι; Ω, αυτό δεν το ξέρω. Είναι δουλειά της πολιτικής»2.Το απόσπασμα αυτό αποδεικνύ-

ει την ανεπάρκεια των συνθηκών που υπογράφηκαν στην Ευρώπη μετά τη λαίλαπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το γεωπολιτικό καθεστώς που προέ-κυψε από τις ρυθμίσεις των Συνθηκών του Παρισιού, δημιούργησε ένα κλίμα

2ΕυρωπαϊκάΓράμματα,ΔιεύθυνσηέκδοσηςAnnickBenoit-DusauSoyκαιGuyFontaine,Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας,τόμοςΓ’,ΕκδόσειςΣοκόλη,Αθήνα�999,σελ.�84

■

■

■

Από την “εμφύλια” διαμάχηστην ευρωπαϊκή ενοποίηση (1940-1950)

Της Ευρυνόμης Ζάβρα*

* Το άρθρο αυτό βασίζεται σε μελέτη της συγ-γραφέως που έγινε στο πλαίσιο του Τμήματος Ευρωπαϊκού Πολιτισμού του Ελληνικού Ανοι-χτού Πανεπιστημίου

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α�0


αντιπαλότητας και εχθρότητας μετα-ξύ των χωρών που ήταν ικανοποιημέ-νες από τη νέα κατανομή και αυτών που δεν ήταν.

Η εμφάνιση αυταρχικών καθεστώ-των στη νότια, την κεντρική και την ανατολική Ευρώπη και η απήχηση του ναζισμού και του φασισμού στις λαϊ-κές μάζες προδίκασαν τα μελλούμενα. ένας φανατισμένος κόσμος διψούσε για κυριαρχία.

Η πανίσχυρη γερμανική κρατική μηχανή χρησιμοποιώντας τον πατρι-ωτισμό σαν δούρειο ίππο, εισέβαλε στον νου των πολιτών της, πυρπολώ-ντας κάθε έλλογη σκέψη3. Η φυλετική «εκκαθάριση» που εφάρμοσε το τρίτο Ράϊχ απείχε παρασάγκας από ότι έως τότε συνέβη στον Ευρωπαϊκό χώρο.

Και παρόλο που πολλοί προτιμού-σαν μια ναζιστική από μια κομμουνι-στική Ευρώπη4 κανείς δεν φαντάστηκε την έκταση του χιτλερικού σχεδίου.

«… Η αγάπη για το έθνος…» όπως αναφέρει ο αβάς Βarruel5 «… πήρε τη θέση της αγάπης για την ανθρωπότη-τα γενικά».

Τα αποτελέσματα του πολέμου

Το τέλος του πολέμου βρίσκει την Ευρώπη αποδιοργανωμέ-νη. Ο απολογισμός των κατα-

�Ηπρότασηδεναναφέρεταιστοσύνολοτωνπολιτώντουγερμανικούκράτους,αλλάσεμιαμεγάλημερίδατου.ΑςμηνξεχνάμεότιακόμακαιστηΓερμανίαυπήρξαναντιστασιακέςοργανώσειςαλλάκαιάνθρωποιτουπνεύματοςόπωςοC.F.GeordelerπουαντιτίθενταισταεγκλήματατουΧίτλερκαιοραματίζονταιτηνοικιοθελήπολιτικήκαιοικονομικήενοποίησητηςΕυρώπης(DusanSidjanski,μτφΑριέλλαΑσέρ-ΜαριάνταΚοσίνα,Η ομοσπονδίωση της Ευρώπης,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�999,σελ.40)

4 οκομμουνισμόςήτανεξάλλουοεφιάλτηςτουμεσοπολέμου

5Κ.Λάβδας,ΕυρωπαϊκάΙδεολογικάΡεύματακατάτοβ’μισότου20ουαιώνακαιτηΜετα-σοβιετικήπερίοδο,ΔημιουργίακαιΕξέλιξητωνΕυρωπαϊκώνΚοινοτήτων,τόμοςΒ’,ΕΑΠ,Πάτρα2002,σελ,2�

στροφών αναφέρει: Κατάρρευση της αγροτικής πα-ραγωγής με 50% μείωσή της στην Ανατολική Ευρώπη και εσοδείες μι-κρότερες κατά 1/3 σε σύγκριση με το 1939, σε Γερμανία-Ιταλία. Καταστροφή του οδικού και σιδη-ροδρομικού δικτύου. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η επικοινωνία μετα-ξύ των γαλλικών πόλεων άρχισε να αποκαθίσταται μισό σχεδόν χρόνο μετά την λήξη του πολέμου6

Ισοπέδωση πολλών ευρωπαϊκών πόλεων τόσο από βομβαρδισμούς των επιτιθέμενων όσο και των συμ-μάχων. Πολιτιστική και επιστημονι-κή «νάρκη» από την παύση των εχθροπραξιών και για διάστημα μι-ας πενταετίας περίπου (εκτός από την Αγγλία και τη Γερμανία)7. Εμφανής απειλή κατάρρευσης των οικονομιών λόγω των αποκλίσεων του ισοζυγίου πληρωμών Πέρα όμως από τις υλικής φύσεως

ζημιές, αυτό που σημάδεψε τους πλη-θυσμούς των κρατών ήταν οι απώλει-ες σε ανθρώπινο δυναμικό. Συνολικά έχασαν τη ζωή τους 42 εκατομμύρια 1. στα πεδία των μαχών 2. από αεροπο-ρικές επιδρομές 3. από τη γενοκτονία μεγάλων φυλετικών ομάδων 4. από αρρώστιες και 5. υποσιτισμό8.

Την επαύριο του Β’ παγκοσμίου πο-λέμου νικητές και νικημένοι βρίσκο-νται στην ίδια μοίρα9. Η προ αιώνων

6F.G.Dreyfous,RolandMarx,Ray-mondPoidevin,μτφΘεοδωρόπουλος,Π.Παπαδόπουλος,Α.Ιωαννίδου,ΠαράρτημαΕΟΚ,Π.ΙωακειμίδηςΠαράρτημαΕΟΚ,Η Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�990,σελ.�65

7F.G.Dreyfous,RolandMarx,Ray-mondPoidevin,μτφΘεοδωρόπουλος,Π.Παπαδόπουλος,Α.Ιωαννίδου,ΠαράρτημαΕΟΚ,Π.ΙωακειμίδηςΠαράρτημαΕΟΚ,Η Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�990,σελ.�66

8NeilNugent,μτφΙουλίαΤσολακίδου,ΑλεξάνδραΤριανταφύλλου,Πολιτική και διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση,ΕκδόσειςΣαββάλας,Αθήνα2004,σελ.40

9ό.π.σελ.4�

■

■

■

■

■

πολυσυζητημένη ενοποίηση της Ευρώ-πης είναι γεγονός. Η ενιαία Ευρώπη εί-ναι «η Ευρώπη των ερειπίων»10.

Διαδικασία ενοποίησης της ηπείρουΔ.Ν.Τ.11 - Παγκόσμια Τράπεζα

Ακόμα μια προσπάθεια ενο-ποίησης υπό την εξουσία του ενός απέτυχε12. Το διάστημα

αυτό κατέστη σαφές ότι η ομοσπον-δίωση της Ευρώπης είναι πλέον ανα-γκαία με ειρηνικά όμως μέσα. Η ιδέα αυτή αν και διατυπώθηκε επανει-λημμένα ακόμα και κατά την περίο-δο της κατοχής με το μανιφέστο του vendotene13, άρχισε να υλοποιείται με την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών το 1954. Την περίοδο αυτή δημιουρ-γήθηκαν δύο οργανισμοί που θα συ-νέβαλαν στην ομαλοποίηση της οικο-νομίας: Ι. Το διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ΙΙ η Παγκόσμια Τράπεζα. Και οι δύο είχαν σαν στόχο την εξισορρόπηση του ισοζυγίου πληρωμών των πιο ευ-άλωτων οικονομικά κρατών, με χο-ρήγηση πιστωτικών δανείων μικρής και μεγάλης περιόδου αποπληρωμής αντίστοιχα.

�0Θ.Χριστοδουλίδης,Από την ευρωπαϊκή ιδέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση,Αθήνα2004,σελ.�9

��ΔιεθνέςΝομισματικόΤαμείο�2Τόσοη«PaxRomana»τηςΡωμαϊκής

ΑυτοκρατορίαςκαιηεπικράτειατουΚαρόλουτουΜέγα,όσοκαιοιτελωνιακάενωμένεςναπολεόντιεςκτήσειςκαιηγερμανικήεξάπλωσητου‘40είχανσανστόχοτηδημιουργίαμιαςνέαςτάξηςπραγμάτων,μιας«περιφερειακήςοικονομίας»μεεπίκεντροτοεκάστοτεφιλόδοξοκράτος

��Οιαντιστασιακοίαναγνώρισαντονκίνδυνοτηςακραίαςέκφρασηςτουέθνους-κράτουςγιατηδιατάραξητηςειρήνηςκαιπρότειναντονυπερκερασμότουέθνους-κράτουςπροςόφελοςμιαςΕυρώπηςδομημένηςσεομοσπονδιακήβάση(Θ.Χριστοδουλίδης,Από την ευρωπαϊκή ιδέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση,Αθήνα2004,σελ.�6,DusanSidjanski,μτφΑριέλλαΑσέρ-ΜαριάνταΚοσίνα,Η ομοσπονδίωση της Ευρώπης,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�999σελ.26,�9)

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α �1


Η κίνηση αυτή έδωσε μια μάλλον προσωρινή απάντηση στα προβλήμα-τα οικονομικής φύσης.

Τα Ευρωπαϊκά κράτη έπρεπε να βγουν από το μεταπολεμικό αδιέξοδο. Για το λόγο αυτό αναζητήθηκαν λύσεις για την εφαρμογή μιας «διαρκούς ει-ρήνης». Από τους παράγοντες που συνέβαλαν στην ενοποίηση, ο σημα-ντικότερος ήταν η αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Μέλημα των κρατών, η έξοδος από το πλατωνικό «σπήλαιο» και η ατένιση της πραγματικότητας: η διαφορετικότητα δεν αντιπροσωπεύ-ει κατ’ ανάγκη κάτι το εχθρικό. Απε-ναντίας, ο πλουραλισμός βοηθά στην καλύτερη προσέγγιση από διαφορετι-κές οπτικές γωνίες, επιμέρους τομέων, όπως η κοινωνία, η οικονομία, ο πολι-τισμός.

Η κατανόηση της πολύ-πραγμα-τικότητας και η εξάλειψη της καχυπο-ψίας μεταξύ των κρατών, θα οδηγού-σε σε μια συνεργασία μέσα από κοι-νούς οργανισμούς και προγράμματα με στόχο την ευημερία του ευρωπαϊ-κού χώρου σε επίπεδο υπερ-εθνικών ενοποιήσεων.

Η διάσκεψη της Χάγης

Το σχέδιο αυτό που τέθηκε το 1948 στη διάσκεψη της Χά-γης έκανε έκκληση για πολι-

τική και οικονομική ενοποίηση. Συνά-ντησε όμως αρκετά εμπόδια κυρίως εκ μέρους της Μεγάλης Βρετανίας14, που επιθυμούσε μια ενωσιακή (με λιγότε-ρες παραχωρήσεις στο συλλογικό όρ-γανο) παρά μια ομοσπονδιακή ένωση. Μολαταύτα, τη συγκεκριμένη ιστορι-κή στιγμή, η Ευρώπη δεν είχε την πο-λυτέλεια να αναλωθεί σε τάσεις σκε-πτικισμού.

�4ΗΑγγλίαέπειτααπότηνανεξαρτητοποίησητωναποικιώντηςκαιτηνεξάλειψητουοικονομικούβάρουςπουαυτέςσυνεπάγονταν,είχεκάθελόγωναεπιζητείτηναυτονομίατηςδεδομένηςθέσηςισχύοςπουκατείχε

Με τη λήξη του πολέμου έγινε φα-νερή η διπλωματική απουσία της στον κόσμο.

Στην Τεχεράνη, τη Γιάλτα, το Πό-τσδαμ, αλλά και στην υπογραφή της ανακωχής στο Βερολίνο το Μάιο του ’45, επισφραγίστηκε ο διαχωρισμός του κόσμου σε αμερικανική ή ρωσική επικράτεια επιρροής15.

Τα θεμέλια του διπολισμού έχουν πλέον τεθεί.

Κυβερνήσεις ελεγχόμενες από ή προσκείμενες στο Σοβιετικό καθε-στώς είχαν δημιουργηθεί στην κεντρι-κή, ανατολική και νότια Ευρώπη. Το δυτικό τμήμα της ηπείρου από την άλ-λη πλευρά επεξεργαζόταν τη θεωρητι-κή σύμπλευση των χωρών του.

Σχέδιο Marshall

Τη διαδικασία συνεργασίας επι-ταχύνουν οι ΗΠΑ , οι οποίες προκειμένου να ανακόψουν

τις ρωσικές βλέψεις, εξαγγέλλουν το 1947 το «δόγμα Τρούμαν» και συνει-σφέρουν δια στόματος του Υπουργού Εξωτερικών Τζωρτζ Μάρσαλ (1948) χρηματική βοήθεια ύψους 13 εκα-τομμυρίων δολαρίων υπό κάποιους όρους:

• περιστολή των τελεωνιακών φραγμών • κατάρτιση ενός κοινού ανορθωτικού σχεδίου • σύσταση διε-θνών οργάνων που θα επιφορτίζονται με τον καταμερισμό και τη διαχείριση της βοήθειας16.

Λόγω της μη χορήγησης του πακέ-του Marshall με διμερείς διαδικασίες ανά κράτος ξεχωριστά, τέθηκε σε λει-

�5F.G.Dreyfous,RolandMarx,Ray-mondPoidevin,μτφΘεοδωρόπουλος,Π.Παπαδόπουλος,Α.Ιωαννίδου,ΠαράρτημαΕΟΚ,Π.ΙωακειμίδηςΠαράρτημαΕΟΚ,Η Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�990,σελ.�6�

�6S.Bernstein-P.Milza,μτφΜιχάληςΚοκολάκης, Ιστορία της Ευρώπης, Διάσπαση και ανοικοδόμηση της Ευρώπης, από το 1919 έως σήμερα,ΕκδόσειςΑλεξάνδρεια,Αθήνα,σελ.�8�

τουργία ο ΟΕΟΣ17 που θα αποτελού-σε τον αποδέκτη της αμερικανικής βο-ήθειας. Ο Οργανισμός αυτός δρα σαν εμπορική τράπεζα και εξυπηρετεί τους εξής σκοπούς:

I. διαχειρίζεται τις πληρωμές των κρατών βάσει ορισμένων κριτηρίων.

ΙΙ. Σχεδιάζει μια κοινή οικονομική πολιτική για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής ανάπτυξης των μελών του.

ΙΙΙ. Οργανώνει ένα εργασιακό πρόγραμμα των ευρωπαϊκών κρατών, με τη δημιουργία ακατάλυτων δεσμών και οικονομικής αλληλεξάρτησης τους με απώτερο στόχο την πολιτική τους ενοποίηση18.

Η αποδοχή του οικονομικού πα-κέτου έθεσε τις βάσεις της ολοκλήρω-σης, ενώ ταυτόχρονα απομάκρυνε την απειλή που αντιπροσώπευε ο κομμου-νισμός και εκφράστηκε (σύμφωνα με την θεωρία του Ζντάνωφ19) στη δια του πραξικοπήματος ανάληψη της εξουσίας στην Τσεχοσλοβακία, στη Γιουγκοσλαβική κρίση του ’4820 και στον αποκλεισμό του Βερολίνου την ίδια χρονιά. Το τελευταίο γεγονός ορι-οθετεί ιστορικά την αρχή του «ψυχρού πολέμου»21. Με τα γεγονότα αυτά έγι-νε φανερό ότι μια οικονομικής φύσης

�7ΟργανισμόςΕυρωπαϊκήςΟικονομικήςΣυνεργασίας

�8Λάβδαςσελ.�5,S.Bernstein-P.Milzaσελ.�8�,Henigσελ.29,Χριστοδουλίδηςσελ.42,Nugentσελ.52,F.G.Dreyfous,RolandMarx,RaymondPoidevinσελ.2�6

�9ΟθεωρητικόςτουΣοβιετικούΚομμουνιστικούκόμματος(F.G.Drey-fous,RolandMarx,RaymondPoidevin,μτφΘεοδωρόπουλος,Π.Παπαδόπουλος,Α.Ιωαννίδου,ΠαράρτημαΕΟΚ,Π.ΙωακειμίδηςΠαράρτημαΕΟΚ,Η Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�990,σελ.�76)

20ό.π.,σελ.�852�Οκόσμοςχωρίστηκεαπό«ένα

παραπέτασμασιδήρουκαισιωπής»(Λάβδαςσελ.�4)κατάτονΤσώρτσιλενώοΖντάνωφπεριγράφειτηδιαίρεσηαυτήωςεξής:«ΤοστρατόπεδοτηςΔημοκρατίαςκαιτηςειρήνηςμεπροεξάρχουσατηνΕΣΣΔκαιτοιμπεριαλιστικόστρατόπεδομεβασικήκατευθυντήριαδύναμητιςΗνωμένεςΠολιτείες»,S.Bernstein-P.Milza,σελ.�82

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α�2


ενοποίηση δεν αρκεί. Κατά συνέπεια η θεσμοθέτηση ενός αμυντικού φο-ρέα ως προστατευτικό πλαίσιο συνά-γει στην υπογραφή της συνθήκης των Βρυξελλών το 194822 και την ίδρυση του ΝΑΤΟ ένα χρόνο αργότερα, που με την διεύρυνση των μελών του, τόσο από την Ευρώπη όσο και από την Αμε-ρική και τον Καναδά, προσέδωσε στο Όργανο μεγαλύτερη δύναμη.

ένας Βρετανός διπλωμάτης, ο λόρ-δος Ismay δίνει το στίγμα του ΝΑΤΟ ως εξής: «to keep the americans in, the Russians out, and the Germans down”23.

Η «επανένταξη» της Γερμανίας στη μεταπολεμική Ευρώπη

Οπως πολύ εύστοχα σχολιάζει ο Κ. Ismay, ο μόνος τρόπος να αποσβεστεί ο κίνδυνος

εκ νέου βλέψεων της Γερμανίας είναι η στενή «παρακολούθηση της» μέσα σε έναν ενιαίο Φορέα. Αυτό άλλωστε ελήφθη σοβαρά υπόψη στη συνθήκη της «δυτικής ένωσης»24. Αναφέρεται συγκεκριμένα η δυνατότητα της πρό-σκλησης – έπειτα από κοινή απόφαση των μελών – άλλων κρατών «να προ-σχωρήσουν σε αυτή»25.

Ιδιαίτερα δε μετά τη διχοτόμηση της γερμανικής επικράτειας σε Ανατο-λική 26 και δυτική Γερμανία το 1949, η εγκόλποση του δυτικού τμήματος στο συνασπισμό της δυτικής Ευρώπης εί-ναι απαραίτητη και όχι μόνο. Από τον Σιτζάνσκι αναφέρεται χαρακτηριστι-κά ότι «η Γερμανία πρέπει να ενταχθεί

22Κ.Λάβδας,ΕυρωπαϊκάΙδεολογικάΡεύματακατάτοβ’μισότου20ουαιώνακαιτηΜετα-σοβιετικήπερίοδο,ΔημιουργίακαιΕξέλιξητωνΕυρωπαϊκώνΚοινοτήτων,τόμοςΒ’,ΕΑΠ,Πάτρα2002,σελ.�2

2�ό.π.��24Πρόδρομοτηςσυνθήκηςτων

Βρυξελλών25Θ.Χριστοδουλίδης,Από την

ευρωπαϊκή ιδέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση,Αθήνα2004,σελ.44

26ΗΛαϊκήΔημοκρατίατηςΓερμανίας

στην Ομοσπονδιακή ένωση με κά-θε τρόπο ακόμα «και αν χρειαστεί να υποχρεωθεί»27.

Η ένταξή της αποτελεί «καθορι-στικό παράγοντα στη διαδικασία της δυτικοευρωπαϊκής ολοκλήρωσης28 γι-ατί:

- η χώρα ήταν ευάλωτη και κατά συνέπεια ήταν πιθανή η υπερίσχυση του κομμουνιστικού καθεστώτος και στα δύο τμήματά της. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για την αντιστοι-χία δυνάμεων, καθώς η ΕΣΣδ αντι-προσώπευε έναν επικίνδυνο εχθρό κατά της δημοκρατίας.

- Η ομοσπονδιακή δημοκρατία της Γερμανίας είχε τη δυνατότητα να βο-ηθήσει σημαντικά στην ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής άμυνας τόσο σε έμ-ψυχο υλικό29 (λόγω του ότι ήταν από τις πολυπληθέστερες χώρες) όσο και σε χρηματικές εισφορές επειδή:

- είχε τη μεγαλύτερη ανάπτυξη (7,5% ετησίως) και ένα υγιές, σύγχρο-νο οικονομικό σύστημα, υψηλή τεχνο-λογία και πλουτοπαραγωγικές πηγές.

Ίδρυση της Ε.Κ.A.X.

Εξαιτίας αυτών και ειδικά της παραγωγής άνθρακα και χάλυ-βα τέθηκε ένα σημαίνον ζήτη-

μα. Αφενός οι ύλες αυτές αποτελούν ένα εν δυνάμει οπλοστάσιο λόγω της χρήσης τους στην πολεμική βιομηχα-νία. Αφετέρου και δεδομένης της εύ-θραυστης κατάστασης στην Ευρώπη, δε θα ήταν δυνατή η εφαρμογή μιας πολιτικής περιοριστικών μέτρων όσον

27DusanSidjanski,μτφΑριέλλαΑσέρ-ΜαριάνταΚοσίνα,Η ομοσπονδίωση της Ευρώπης,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�999,σελ.42

28S.Henig,μτφΔέσποιναΛάμπρου, Η ενοποίηση της Ευρώπης. Από τη διχόνοια στην ομόνοια,εκδόσειςΕΑΠ,Πάτρα2002,σελ.4�

29ΠαράλληλακείμεναγιατηθεματικήενότηταΔημιουργία και εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,ΕΠΟ��,Πάτρα2006,(E.Burns�9�)

αφορά στην εκμετάλλευσή τους από το γερμανικό κράτος, μιας και κάτι τέ-τοιο θα είχε αντίκτυπο στην συνενωτι-κή διαδικασία.

Η εξεύρεση της λύσης αποτέλεσε ένα διπλό πλεονέκτημα για την ευ-ρωπαϊκή ειρήνη. Το σχέδιο που πρό-τεινε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Robert Schuman για την από κοινού διαχείριση (Γαλλίας-Γερμανίας) της αγοράς άνθρακα-χάλυβα30, συνέτει-νε στην ιδρυτική πράξη της Ευρωπα-ϊκής Κοινότητας Άνθρακα Χάλυβα το 1951. Ο οργανισμός αυτός, ανοιχτός σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, ουσια-στικά γεφυρώνει το χάσμα των γερμα-νο-γαλλικών διαφορών και αποτελεί εκτός από συνθήκη οικονομικού ενδι-αφέροντος μια πράξη «πολιτικής ση-μασίας»31.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης

Πέρα όμως από τις συνεργα-σίες σε οικονομικό επίπεδο, η σύσταση του Συμβουλίου

της Ευρώπης, το Μάιο του 1949, απο-τέλεσε ένα σημαντικό βήμα στην πε-ραιτέρω εξέλιξη της ενωσιακής διαδι-κασίας. Με δύο όργανα που αντιπρο-σωπεύουν * τα κράτη σε κοινοβουλευ-τική και υπουργική βάση, αλλά και * αντικατοπτρίζουν τη διαφορετική πο-λιτική θέση των κρατών (ενωσιακή ή ομοσπονδιακή αντίληψη), ο ρόλος του Συμβουλίου, καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων όπως: τη νομική συνεργασία των κρατών, τις επιστήμες, τον εμπο-ρικό τομέα, τις τέχνες, τη βιομηχανία, τη διοίκηση. Κύριος σκοπός του όμως, ήταν να περιφρουρήσει τα ιδεώδη και

�0DusanSidjanski,μτφΑριέλλαΑσέρ-ΜαριάνταΚοσίνα,Η ομοσπονδίωση της Ευρώπης,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�999,σελ�26,297

��Κ.Λάβδας, Ευρωπαϊκά Ιδεολογικά Ρεύματα κατά το β’ μισό του 20ου αιώνα και τη Μετα-σοβιετική περίοδο, Δημιουργία και Εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,τόμοςΒ’,ΕΑΠ,Πάτρα2002,σελ.60

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α ��


τις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού καθώς και να προασπίσει τα δικαιώ-ματα του ανθρώπου.

Επίλογος

Ανατρέχοντας την ιστορία, εί-ναι φανερό ότι η έννοια της ενότητας της Ευρώπης απο-

τελούσε πάντοτε ένα όραμα. Από το μεσαίωνα και έπειτα, ειδικά με τη συμβολή του Ουμανισμού και του δι-αφωτισμού η ιδέα αυτή εμφανίζεται με όλο και πιο σύνθετες μορφές οι οποίες όμως έμειναν απραγματοποί-ητες. Το διάστημα του μεσοπολέμου οι οργανώσεις «πανευρωπαϊκή ένω-ση» και «ευρωπαϊκή ομοσπονδιακή ένωση» και προσωπικότητες όπως ο R. Coudenhove-Kalergi και ο aristid Briand πραγματεύονται την υλοποίη-ση της ιδέας. Ονόματα όπως ο Winston Churchill, ο Robert Schumman, ο Jean Monnet32 σχεδίασαν και δρομολόγη-σαν την ενοποίηση κατά την διάρκεια της δεκαετίας ‘40-50.

Ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας προσέγγισε τη διαδικασία αυτή (λει-τουργισμός, φεντεραλισμός) έχει τις ρίζες του στις εθνικές καταβολές κά-θε έθνους πράγμα που κατά συνθήκη δυσκόλεψε την πορεία αυτή. Ο κοινός στόχος όμως κατηύθυνε τις πράξεις τους και ο στόχος αυτός δεν ήταν πα-ρά η επανάκτηση της θέσης της Ευρώ-πης στον κόσμο.

Οι εθνικές διαφορές παραμερίστη-καν, οι κοινές καταβολές όμως διατη-ρήθηκαν, ενισχύθηκαν και αποτέλε-σαν τη βάση του οικοδομήματος.

Η παρουσία των ΗΠΑ και η αρχή της παγκοσμιοποίησης του καπιταλι-σμού που αντιπροσωπεύουν, εξασφά-λισαν ως ένα σημείο τη λειτουργία των

�2Ταονόματααυτάαναφέρονταιενδεικτικάκαισεκαμίαπερίπτωσηομακρύςκατάλογοςεκείνωνπουσυνεισέφερανστηνευρωπαϊκήιδέαδεναναλίσκεταιστουςπροαναφερόμενους

χρηματοοικονομικών εργασιών. Στην πορεία όμως κατέστη σαφές ότι η εύ-ρυθμη λειτουργία της ένωσης ήταν ευρωπαϊκό ζήτημα. Και αυτό γιατί η «ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, προ-σώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων33 είναι όπως χαρακτηριστικά αναφέ-ρει ο Γκι Βέρχοφσταϊν ένα «σύστημα ομόκεντρων κύκλων» με σημείο ανα-φοράς τις συγκεκριμένες χωρικές και κοινωνικές διαστρωματώσεις.

«Ενωμένη στην πολυμορφία» δεν είναι απλά μια φράση, αλλά μια ολό-κληρη ιδεολογία που διατρέχει τη σκέ-ψη και τις πράξεις αυτών που εργά-στηκαν και συνεχίζουν να εργάζονται για την ολοκλήρωση.

Ο δρόμος αυτός εξ άλλου δεν έχει πισωγυρίσματα. Το μέλλον είναι οι όλο και πιο σύνθετες δομές, η αλλη-λεξάρτηση και η αλληλεπίδραση. Για άλλη μια φορά το «η ισχύς εν τη ενώ-σει» επιβεβαιώνεται μέσα από μια ει-ρηνική επανάσταση «που γίνεται με κάθε ελευθερία από έθνη που παρα-χωρούν ένα μέρος της κυριαρχίας τους σε κοινούς θεσμούς που θα τους εξα-σκούν για λογαριασμό τους»34. Jean Monnet.

Βιβλιογραφία

- Θ. Χριστοδουλίδης, Από την ευρω-παϊκή ιδέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Αθήνα 2004

- S. Henig, μτφ Δέσποινα Λάμπρου, Η ενοποίηση της Ευρώπης. Από τη δι-χόνοια στην ομόνοια, εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα 2002

- Neil Nugent, μτφ Ιουλία Τσολακί-δου, Αλεξάνδρα Τριανταφύλλου, Πολιτική και διακυβέρνηση στην

��DusanSidjanski,μτφΑριέλλαΑσέρ-ΜαριάνταΚοσίνα,Η ομοσπονδίωση της Ευρώπης,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�999,σελ.29�

�4F.G.Dreyfous,RolandMarx,Ray-mondPoidevin,μτφΘεοδωρόπουλος,Π.Παπαδόπουλος,Α.Ιωαννίδου,ΠαράρτημαΕΟΚ,Π.ΙωακειμίδηςΠαράρτημαΕΟΚ,Η Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα,ΕκδόσειςΠαπαζήση,Αθήνα�990,σελ.254

Ευρωπαϊκή Ένωση, Εκδόσεις Σαβ-βάλας, Αθήνα 2004

- Κ. Λάβδας, Ευρωπαϊκά Ιδεολογικά Ρεύματα κατά το β’ μισό του 20ου αιώνα και τη Μετα-σοβιετική πε-ρίοδο, Δημιουργία και Εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, τόμος Β’, ΕΑΠ, Πάτρα 2002

- Ευρωπαϊκά Γράμματα, Διεύθυνση έκδοσης Annick Benoit-Dusau Soy και Guy Fontaine, Ιστορία της Ευ-ρωπαϊκής Λογοτεχνίας, τόμος Γ’, Εκ-δόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1999.

- Dusan Sidjanski, μτφ Αριέλλα Ασέρ- Μαριάντα Κοσίνα, Η ομοσπονδίωση της Ευρώπης, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1999

- F. G. Dreyfous, Roland Marx, Raymond Poidevin, μτφ Θεοδωρό-πουλος, Π. Παπαδόπουλος, Α. Ιωαν-νίδου, Παράρτημα ΕΟΚ, Π. Ιωακει-μίδης Παράρτημα ΕΟΚ, Η Ευρώπη από το 1848 μέχρι σήμερα, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1990

- S. Bernstein-P. Milza, μτφ Μιχάλης Κοκολάκης, Ιστορία της Ευρώπης, Διάσπαση και ανοικοδόμηση της Ευρώπης, από το 1919 έως σήμερα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα

- D. Massey-J. Allen, μτφ. Κατερίνα Παυλογεωργάτου, Η Γεωγραφία έχει σημασία, Πάτρα 2001

- Έντυπη έκδοση του Συντάγματος της Ευρώπης «Παρουσίαση στον πολίτη»

- CENTRE EUROPEEN D’ ETUDES DE POPULATION EDITIONS DE L’ INSTITUT NATIONAL, D’ ETUDES DEMOGRAPHIAQES ETUDES

- EUROPEENNES DE POPULA-TION

- Παράλληλα κείμενα για τη θεματι-κή ενότητα Δημιουργία και εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ΕΠΟ 33, Πάτρα 2006

- Ευρωπαϊκή Έκφραση, τεύχος 59, 4ο τρίμηνο 2005

- http://europa.eu/abc/history.

��


The Historyof the Future

arriving 5 years ago in Greece, wanting to adapt to my newly found home, I started to pay

close attention to the Greek habits and behaviours. Fallen into one surprise after the other, I realized that the Greeks have something to be very proud of. They seem to have the ability to love their country as no other countries patriots ever did and at the same time to hate the soil on which they stand.

With extreme efforts, they embrace the Greek heritage when it comes to being Greek born, and with the same force, ne-glect all that has survived the past. In no other country you will ever see such a heri-tage in the form of buildings, castles, for-tresses, ancient structures that are so van-dalized as in Greece. as you ask your aver-age colleague what he has seen and visited in Greece, you will find that many Greeks still have to discover their own country.

as we all know, Greece has nice weather, good beaches and nice islands, but if we on-ly pay attention to such a small part of our surroundings what will be left over to the generations to follow the footsteps of the people that now define the attitude and the visions of our children.

Educating future minds is not only done in school. attitude is a main factor of suc-cess and can only be addressed at home. as well for our children as for the future of a country like Greece, with so much history to be proud of, isn’t it time to make sure that the history of the future, our current present time, will also be history to be proud of.

Ronald de Heer.European Citizen

Αν περιορίζαμε ολόκληρη την ανθρωπότητα σε

ένα χωριό εκατό κατοίκων, αλ-λά διατηρούσαμε τις αναλογίες όλων των λαών τότε αυτό το χω-ριό θα αποτελείτο από:

· 57 aσιάτες· 21 Ευρωπαίους· 14 Αμερικανούς· 8 Αφρικανούς· 52 γυναίκες· 48 άνδρες· 70 μη άσπρους· 30 άσπρους· 70 μη Χριστιανούς· 30 Χριστιανούς· 89 ετεροφυλόφυλους· 11 ομοφυλόφυλους

6 πρόσωπα θα κατείχαν το 59% του παγκόσμιου πλού-του. Και τα έξι θα προέρχο-νταν από την Αμερική.

80 θα είχαν μη ικανοποιητι-κές συνθήκες κατοικίας

70 θα ήταν αναλφάβητοι50 θα ήταν υποσιτισμένοι1 θα πέθαινε2 θα γεννιόνταν1 θα είχε κομπιούτερ1 (μόνο ένας) θα είχε πτυχίο

Πανεπιστημίου

- Αν κάποιος παρατηρήσει τον κόσμο από αυτή την πλευ-ρά, τότε γίνεται φανερό στον κα-θένα ότι η ανάγκη για συναδέλ-φωση, κατανόηση, αποδοχή και μόρφωση είναι πολύ μεγάλη.

Σκεφτείτε τα ακόλουθα:

- Αν σήμερα το πρωί ξυπνή-σατε υγιείς και όχι άρρωστοι τό-τε είστε πιο τυχεροί από 1 εκα-τομμύριο ανθρώπους οι οποίοι δεν πρόκειται να ζουν την επό-μενη βδομάδα. Αν δεν ζήσατε ποτέ ένα πόλεμο, ούτε νοιώσα-

τε την μοναξιά της αιχμαλωσίας, την αγωνία του τραυματισμού και την πείνα τότε είστε τυχερό-τεροι από 500 εκατομμύρια αν-θρώπους του κόσμου.

- Αν μπορείτε να πηγαίνετε στην εκκλησία χωρίς τον φόβο ότι θα σας απειλήσουν, θα συλ-λάβουν ή θα σας σκοτώσουν, τό-τε είστε τυχερότεροι από 3 δισε-κατομμύρια ανθρώπους του κό-σμου.

- Αν έχετε φαγητό μέσα στο ψυγείο σας, αν είστε ντυμένοι, αν έχετε μια στέγη πάνω από το κεφάλι σας και ένα κρεβάτι, τότε είστε πλουσιότεροι από το 75% των κατοίκων αυτού του κό-σμου.

- Αν έχετε λογαριασμό στην τράπεζα, λίγα λεφτά στο πορτο-φόλι και λίγα ψιλά σε ένα κου-μπαρά, τότε ανήκετε στο 8% των εύπορων ανθρώπων αυτού του κόσμου.

- aν διαβάζετε αυτή την εί-δηση είστε διπλά ευλογημένος γιατί:

1. Κάποιος σας έχει σκεφτεί.2. δεν ανήκετε στα δύο δι-

σεκατομμύρια ανθρώπων που δεν ξέρουν να διαβά-ζουν.

3. έχετε ηλεκτρονικό υπολο-γιστή.

Κάποιος είπε κάποτε:

Nα δουλεύεις σαν να μην σου χρειάζονταν χρήματα.

Να αγαπάς σαν να μην σε έχουν πληγώσει ποτέ.

Να χορεύεις σαν να μην σε παρακολουθούσε κανείς.

Να τραγουδάς σαν να μην σε άκουγε κανείς.

Να ζεις σαν να ήταν ο παρά-δεισος πάνω στη γη.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΙ ΕΜΕΙΣ

Ε Ι Π Α Ν

M K O ��


access2democracy: Ένας οργανισμός του 21ου αιώνα για την ηλεκτρονική δημοκρατία

H access2democracy (μτφρ: «Πρόσβαση στη δημοκρα-τία») είναι μία μη-κυβερνη-

τική οργάνωση που ιδρύθηκε το 2003 με σκοπό την προώθηση των αρχών και της πρακτικής της ηλεκτρονικής δημοκρατίας σε διεθνές επίπεδο.

Με άλλα λόγια, την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων τεχνολο-γιών για διάλογο & διαβούλευση και για ενδυνάμωση πολιτών και ΜΚΟ με στόχο την εμβάθυνση των δημοκρατι-κών θεσμών και διαδικασιών διεθνώς.

Η οργάνωση έχει σαν στόχο να «χτίσει» πάνω στην εμπειρία από το διαδικτυακό έργο «e-Vote: Vote for the Europe YOU want” που η ελληνι-κή προεδρία της Ευρωπαϊκής ένωσης υλοποίησε το 2003, εξασφαλίζοντας πάνω από 180.000 συμμετοχές από όλη την Ευρώπη, όπως και από το “Οn-line Global Poll’ που διεξήχθη τον Σε-πτέμβριο 2002 στο πλαίσιο της «Συνό-δου Κορυφής του ΟΗΕ για την Βιώσιμη Ανάπτυξη» στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Η οργάνωση τιμάται με την πα-ρουσία και υποστήριξη διεθνών προ-σωπικοτήτων, όπως (ενδεικτικά):

Nicholas Negroponte (MIT Media Lab & One Laptop per Child - the $100 PC initiative) Lawrence Lessig (Professor, Harvard Law School, Chair of Creative Commons) Kumi Naidoo (Secretary General of CIVICUS) Amartya Sen (Nobel Laureate) Maria Livanos – Cattaui (former Secretary-General of the International Chamber of

■

■

■

■

■

Commerce and World Economic Forum)Stephen Coleman (Professor, Leeds University, Oxford Internet Institute)Η οργάνωση ξεκίνησε επίσημα

τη λειτουργία της στα πλαίσια του διεθνούς συνεδρίου WCIT (“World Congress of Information Technology”) τον Μάιο 2004 στην Αθήνα.

Χαιρετισμός του Nicholas Negroponte για την ίδρυση της οργάνωσης στο συνέ-δριο WCIT 2004.

έχει υλοποιήσει αρκετά σημαντικά έργα μεταξύ των οποίων είναι:

το “e-Voices Cyprus: Ας μιλήσου-με” ένα δικοινοτικό διαδικτυακό φόρουμ στην Κύπρο με στόχο τη διευκόλυνση του διαλόγου μεταξύ των δύο κοινοτήτων.την Έρευνα για την κοινωνία πο-λιτών CIVICUS (CSI-SAT) που έγινε για πρώτη φορά στην Ελλά-δα και αποτελεί μέρος της διεθνούς έρευνας που υλοποιείται σε πάνω από 50 χώρες για λογαριασμό της Civicus.ο e-dialogos: Το 1ο ολοκληρωμένο πρόγραμμα μαζικής Ηλεκτρονικής διαβούλευσης σε τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα - στο δήμο Τρικκαί-ων - που βρίσκεται σε τελική φάση υλοποίησης. Μία πλατφόρμα που ενοποιεί όλα σχεδόν τα διαθέσιμα εργαλεία διαλόγου (φόρουμς, e-ψη-φοφορίες, webcasts, e-petitions) κά-τω από μία πρωτότυπη και αυστηρά σειριακή διαδικασία, βάσει μίας με-θοδολογίας που αναπτύχθηκε από την access2democracy και υλοποι-

■

■

■

■

είται τεχνικά από την εταιρία πλη-ροφορικής IMC στο πλαίσιο του προγράμματος «Πολιτεία». Συμμετέχει ενεργά σε διεθνή συ-

νέδρια και φόρα ηλεκτρονικής δη-μοκρατίας & διακυβέρνησης όπως του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής ένωσης (Information Society, Communications) , του EFC (European Foundation Centre), του ΟΗΕ (UNdp, UNECE κλπ), του ICElE (International Centre of Excellence on local e-democracy-UK), του lSE, του Oxford Internet Institute, της ΕΕΤΤ, του δήμου Issy-les Moulineaux κ.ά.

Είναι μέλος σημαντικών διεθνών δικτύων και οργανισμών όπως του “One World” και της “CIvICUS-World alliance for Citizen participation”, που είναι η μεγαλύτερη και πλέον έγκυρη συμμαχία οργανώσεων διεθνώς, εκ-προσωπώντας πάνω από 1.000 οργα-νισμούς.

Σε αναγνώριση της προσφοράς και της εξειδίκευσης της οργάνωσης, είναι επίσημος “Partner of the Council of Europe ” (Συνεργάτης του Συμβουλί-ου της Ευρώπης) για θέματα ηλεκτρο-νικής δημοκρατίας και κοινωνίας της πληροφορίας.

Η οργάνωση εκδίδει επίσης το αγ-γλόφωνο ηλεκτρονικό περιοδικό “a2d On-Line Newsletter” που ενημερώνει για θέματα ηλεκτρονικής δημοκρατί-ας και κοινωνίας της πληροφορίας ευ-ρύτερα και είναι διαθέσιμο σε όσους εγγράφονται σαν παραλήπτες από την ιστοσελίδα της.

Περισσότερες πληροφορίες, πηγές, εκθέσεις και ομιλίες υπάρχουν στην ιστοσελίδα της οργάνωσης (προς το παρόν μόνο στην Αγγλική γλώσσα): www.access2democracy.org

Σ Ε Β - Α Ν Ο Ι Κ Τ Ο Φ Ο Ρ Ο Υ Μ��


Μία από τις σημαντικότερες προσπάθει-ες που με συνέπεια υλοποιεί ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών είναι η οργάνωση του «Ανοικτού Φόρουμ», μίας πρωτοβου-

λίας που έχει αρχίσει και αποκτά τα χαρακτηριστικά ενός ζωντανού θεσμού.

Το «Ανοικτό Φόρουμ», δημιουργήθηκε με σκοπό να αποτελέσει πεδίο δημιουργικού προβληματισμού, αμ-φίδρομης ενημέρωσης και διασταύρωσης ιδεών για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την ενίσχυση της ανάπτυξης και τη διεύρυνση της κοινωνικής συνοχής, βασικών προϋποθέσεων για μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ελλάδα.

Η προσπάθεια αυτή βασίζεται κάθε φορά κυρίως σε δύο άξονες:

1. Στη λειτουργία ειδικής ιστοσελίδας στην ηλεκτρο-νική διεύθυνση www.anoiktoforum.gr, όπου ο επι-

σκέπτης μπορεί αφενός να ενημερωθεί για τα δρώμενα του «Ανοικτού Φόρουμ» και αφετέρου να συμμετάσχει στον δημόσιο διάλογο που διεξάγεται και με τη μέθοδο της ηλε-κτρονικής διαβούλευσης (e-forum).

2. Σε συναντήσεις με τη μορφή Στρογγυλών Τραπεζι-ών σε τακτά χρονικά διαστήματα, επιλέγοντας κά-

θε φορά σημαντικά και επίκαιρα θέματα που αφορούν τον κάθε πολίτη και την κοινωνία στο σύνολό της.

Ειδικότερα, μέχρι σήμερα, διοργανώθηκαν:

Το Ανοικτό Φόρουμ ’05, το οποίο υποστηρίχθηκε με την ευγενική χορηγία της Ε.Τ.Ε., για την Ανταγωνιστικό-τητα και την Ανάπτυξη, τον δεκέμβριο του 2005.

Το Ανοικτό Φόρουμ ’06 για τη Συνταγματική Αναθε-ώρηση, για ένα νέο Συνταγματικό Χάρτη που θα προωθεί την ανάπτυξη και την ευημερία, που πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιουλίου 2006.

Φέτος, και με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 50 χρόνων από τη συνθήκη της Ρώμης με την οποία δημι-ουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ΣΕΒ προχωρά στη διοργάνωση ενός νέου, διήμερου αυτή τη φορά, Φό-ρουμ, με τίτλο:

Ανοικτό Φόρουμ ’07 «50 χρόνια Ευρωπαϊκή Ένωση:η Ελλάδα στην Ευρώπη – η Ευρώπη στον κόσμο»

το οποίο πρόκειται να διεξαχθεί στον, συμβολικά ταυτισμέ-νο με το γεγονός, χώρο του Ζαππείου Μεγάρου, στις 28-29 Μαρτίου 2007.

Η διεξαγωγή αυτού του Ανοικτού Φόρουμ συμπίπτει με το χρονικό διάστημα του εορτασμού της μεγάλης επετείου της ίδρυσης της Ε.Ε., γεγονός το οποίο πρόκειται να απο-κτήσει ιδιαίτερη δημοσιότητα και να προκαλέσει υψηλό εν-διαφέρον γύρω από τη διοργάνωσή του. Στο Ανοικτό Φό-ρουμ 2007 έχουν προσκληθεί να συμμετάσχουν εξέχουσες προσωπικότητες των Ευρωπαϊκών Θεσμικών Οργάνων. Βασική επιδίωξη του Φόρουμ είναι να συζητηθούν θέμα-τα που απασχολούν την κοινωνία σχετικά με τον ρόλο της Ελλάδας στην ΕΕ και της ΕΕ στον κόσμο, κάτω από τις νέ-ες συνθήκες της Παγκοσμιοποίησης.

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΦΟΡΟΥΜ ‘07:

Την 1η ημέρα εργασιών θα πραγματοποιηθούν 2 «Στρογγυλά Τραπέζια Εργασίας», διάρκειας 3 ωρών περίπου το καθένα, με τη συμμετοχή δι-ακεκριμένων προσωπικοτήτων. Τα θέματα που

θα αναπτυχθούν στα δύο τραπέζια είναι: «Η Ελλάδα στην Ευρώπη» και «Η Ευρώπη στον Κόσμο».

Τη 2η ημέρα εργασιών το «Ανοικτό Φόρουμ» θα λει-τουργήσει με βάση το ακόλουθο πλαίσιο προγράμματος:

Χαιρετισμός από τον Πρόεδρο του ΣΕΒ και Πρόεδρο του Ανοικτού Φόρουμ 07.

■

50 χρόνιαΕυρωπαϊκή Ένωση:η Ελλάδα στην Ευρώπηη Ευρώπη στον κόσμο

Καταθέστε την άποψή σας στη δημόσια συζήτηση που διεξάγεται στο e-forum, στη διεύθυνση www.anoiktoforum.gr

Σ Ε Β - Α Ν Ο Ι Κ Τ Ο Φ Ο Ρ Ο Υ Μ ��


Κεντρικές Ομιλίες:- Margot Wallstrom, Αντιπρόεδρος της Ευρω-

παϊκής Επιτροπής – Επίτροπος αρμόδια για τις διοργανικές σχέσεις και την επικοινωνια-κή στρατηγική.

- Σταύρος Δήμας, Επίτροπος αρμόδιος για το περιβάλλον.

- Ρόδη Κράτσα, Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Παρουσίαση αποτελεσμάτων σχετικής έρευνας κοινού για την Ε.Ε. και σχολιασμός από ομάδα δημοσιογράφων.Παρουσίαση – συζήτηση των συμπερασμάτων των Ομάδων Εργασίας της προηγούμενης ημέ-ρας.Τηλεδιάσκεψη με συμμετοχή συνομιλητών-πο-λιτών από 5 ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.Απονομή βραβείων διαγωνισμού πολυμέσων σχετικά με την προώθηση της ιδέας της Ευρώ-πης.

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΩΝ ΜΕ ΠΟΛΥΜΕΣΑ «ΕΥΡΩΠΗ: PROJECT EUROPE»

Στο πλαίσιο του Ανοικτού Φόρουμ 07 δι-εξάγεται Διαγωνισμός Δημιουργιών με Πολυμέσα (Multimedia), ο οποίος απευθύνεται σε μαθητές, φοιτητές, καλ-

λιτέχνες και γενικότερα ανθρώπους που ασχολού-νται με τις νέες τεχνολογίες και οι οποίοι καλού-νται να υποβάλουν έργα τους με θέμα: «Ευρώπη: Project Future». Ο διαγωνισμός αφορά δύο ομά-δες διαγωνιζομένων: η πρώτη ομάδα είναι νέοι έως 20 ετών, ενώ η δεύτερη ομάδα αφορά άτομα άνω των 20 ετών.

Καλούμε να στηρίξετε την πρωτοβουλία αυ-τή του ΣΕΒ, μέσω της παρακίνησης για συμμε-τοχή στελεχών και εργαζομένων σας στη δη-μόσια συζήτηση που διεξάγεται τώρα στο εξε-λίσσεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: www.anoiktoforum.gr

Με την πεποίθηση ότι ο ΣΕΒ με την πρωτο-βουλία του αυτή, συμβάλλει στην προσπάθεια για τη διαμόρφωση ενός ανοικτού, δημόσιου δι-αλόγου που αφορά στο κοινό μας μέλλον, προ-σβλέπουμε στη θετική ανταπόκριση και ενεργή συμμετοχή σας.

■

■

■

■

■

Χαιρετισμός Προέδρου

Το 2007 συμπληρώνεται μισός αιώνας από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής ένωσης.

Στα χρόνια αυτά ο κόσμος άλλαξε δρα-ματικά και μαζί του άλλαξε η Ευρώπη: από

μια μικρή αρχική ομάδα κρατών περιλαμβάνει σήμερα 27 χώρες και αποτελεί έναν από τους 2-3 σημαντικότε-ρους παίκτες στη διεθνή σκηνή.

Το Ανοικτό Φόρουμ, μια πρωτοβουλία του ΣΕΒ που πραγματοποιείται με την ευκαιρία αυτής της ιστορικής επετείου, επιδιώκει να συμβάλει δημιουργικά, με τον ίδιο τρόπο που προσέγγισε ανάλογα σοβαρά θέματα, όπως η ανταγωνιστικότητα και η συνταγματική αναθε-ώρηση. Κι αυτός ο τρόπος είναι ένας: η ευρύτερη δυνα-τή συμμετοχή, η παράθεση απόψεων και προβληματι-σμών, η ανταλλαγή απόψεων και η συνθετική απάντη-ση στα μεγάλα ερωτήματα:

Τι πέτυχε η Ευρώπη στα 50 χρόνια της ζωής της και, κυρίως, ποιο είναι το μέλλον της αύριο; Και το σημαντικότερο για εμάς τους έλληνες:

Τι προσφέραμε στη μεγάλη διαδικασία της ευρωπα-ϊκής ενοποίησης, ποια ήταν τα πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα αυτής της ιστορικής επιλογής μας και, το κυριότερο, πώς θα πορευθούμε στο μέλλον μέ-σα σε μια Ευρώπη που αλλάζει;Τα κρίσιμα αυτά ερωτήματα θα τεθούν και θα συ-

ζητηθούν στο Ανοικτό Φόρουμ, με την ευρύτερη δυνα-τή συμμετοχή κοινωνικών ομάδων, κοινωνικών φορέ-ων και ενεργών πολιτών. Το Ανοικτό Φόρουμ δίνει βή-μα σε όλους και ζητάει να καταγράψει και να συνθέσει απόψεις και προτάσεις. Η πορεία μας στην Ευρώπη του αύριο θα καθορισθεί αποφασιστικά από το πόσο όλοι εμείς συμμετέχουμε, προβληματιζόμαστε και προ-τείνουμε, έτσι ώστε η χώρα μας να γίνει ενεργός συνδι-αμορφωτής της νέας Ευρώπης.

Αν συμμερίζεσθε αυτόν τον προβληματισμό, αν θε-ωρείτε ότι δεν πρέπει να μείνουμε απλοί, παθητικοί δέ-κτες των ευρωπαϊκών εξελίξεων, ελάτε μαζί μας.

■

■

Καταθέστε την άποψή σας στη δημόσια συζήτηση που διεξάγεται στο e-forum, στη διεύθυνση www.anoiktoforum.gr

Τ Α Ν Ε Α Τ Η Σ Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η Σ��


Οκτώ Μη Κυβερνη-τικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) από όλη

την Ελλάδα (ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ “anthropos.gr”, ΑΡΣΙΣ, ΕΥ-ΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ, ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ «ΔΗΜΗ-ΤΡΑ», PRAKSIS, ΠΕΕΠ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΘΕΛΟ-ΝΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΙ-ΚΤΥΟ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, ΣυνΠΟΛΙΤΙΣ), σε συνερ-γασία και με την υποστή-ριξη της Γενικής Γραμματεί-ας Νέας Γενιάς δημιούργη-σαν ένα Δίκτυο, το οποίο υλοποιεί ταυτόχρονα σε 13 Πόλεις όλης της Χώρας την πρωτοβουλία «Η Πόλη μου με Ποδήλατο».

Η Πρωτοβουλία αποτε-λεί ένα μοναδικό μηχανι-σμό που παρέχει ομαδικές διαδρομές με ποδήλατο τό-σο στους δημότες, όσο και στους επισκέπτες των πόλε-ων, έτσι ώστε να γνωρίσουν από κοντά τα περιβαλλο-ντικά, πολιτιστικά και ιστο-ρικά αξιοθέατά τους.

Το κύριο μέσο μεταφο-ράς των συμμετεχόντων είναι το ποδήλατο, ένα οι-κολογικό και ευέλικτο μέ-σο μεταφοράς. Οι οδηγοί των ομαδικών διαδρομών είναι εκπαιδευμένοι εθελο-ντές και εθελόντριες, μέλη

των ΜΚΟ και από ένα ση-μείο αφετηρίας αναλαμβά-νουν να ξεναγήσουν τους συμμετέχοντες στην κάθε πόλη, σε μια διαδρομή περί-που μιάμισης ώρας. Η συμ-μετοχή είναι ΔΩΡΕΑΝ για όλους τους πολίτες.

Η πρωτοβουλία αναδει-κνύει τη μεγάλη σημασία του εθελοντισμού και της ανιδιοτελούς προσφοράς, όπως επίσης και τη δύναμη της συνεργασίας για να επι-τευχθεί ένας μεγαλύτερος στόχος. Η χώρα μας έχει ευ-λογηθεί με μια πλούσια πο-λιτιστική και ιστορική κλη-ρονομιά, αλλά και με μεγά-λο περιβαλλοντικό πλούτο.

«Η Πόλη μου με Ποδή-λατο» δίνει τη δυνατότη-τα στους δημότες 13 πό-λεων να γνωρίσουν την πό-λη τους από την αρχή, αλ-λά και οι επισκέπτες θα έχουν μια μοναδική ευκαι-ρία να γνωρίσουν τον τοπι-κό πλούτο της κάθε περιο-χής με τον πλέον ευχάριστο τρόπο, καθώς το ποδήλα-το αποτελεί το πλέον οικο-λογικό μέσο μεταφοράς και δεν επιβαρύνει το περιβάλ-λον. H Πρωτοβουλία απο-σκοπεί στο να ενισχύσει την οικολογική συνείδηση των συμμετεχόντων και να τους προτρέψει να χρησιμοποιή-σουν το ποδήλατο ως μέσο μεταφοράς στην πόλη. Με τον τρόπο αυτό θα νιώσουν την ευεξία και τη χαρά της άθλησης, αλλά θα ενισχυθεί

και η περιβαλλοντική τους συνείδηση.

Με τη δράση μας αυτή θέλουμε να δείξουμε πώς μπορεί η δραστηριότητα μιας Μη Κυβερνητικής Ορ-γάνωσης και των εθελοντών της να βελτιώσει έμπρακτα την ποιότητα της καθημερι-νής μας ζωής. Σας προσκα-λούμε να γνωρίσετε την πο-λιτιστική και περιβαλλοντι-κή ταυτότητα των πόλεων μας, να ξανανιώσετε τη χα-ρά και την ευεξία που προ-σφέρει η μετακίνηση με πο-δήλατο. Επίσης να προσ-δώσετε έναν γιορτινό χα-ρακτήρα και να ενθαρρύνε-τε τη χρήση του ποδηλάτου ως κυρίαρχου μέσου μετα-κίνησης στην πόλη μας. Τέ-λος, να κληροδοτήσετε στη νέα γενιά μια διαφορετική, περισσότερο φιλική στο πε-ριβάλλον φιλοσοφία μετα-κίνησης. Βοηθήστε τις πό-λεις μας να αποκτήσουν ένα καινούριο πρόσωπο και να μείνουν αλησμόνητες στους επισκέπτες τους!

Τα σημεία εκκίνησηςστην κάθε πόλη είναι:

Στην Αθήνα – στο Θη-σείο (στο παρκάκι πάνω στο σταθμό του ΗΣΑΠ)Στο Βόλο – στο δημαρ-χείο ΒόλουΣτην Ελευσίνα – στο Κτί-ριο ΕλαιουργικήςΣτη Θεσσαλονίκη – στην Πλατεία δικαστηρίων (Άγαλμα Βενιζέλου)

■

■

■

■

Στην Καρδίτσα – στο Πάρκο Παυσίλυπο – Πλατεία ΠλαστήραΣτην Κηφισιά – στο Ζη-ρίνειο ΓυμναστήριοΣτην Κω – στον Ιστορικό Πλάτανο του ΙπποκράτηΣτη Λάρισα – στην Κε-ντρική Πλατεία (απέ-ναντι από το δικαστικό Μέγαρο)Στο Λαύριο – στο Πα-λαιό Πρώτο δημοτικό ΣχολείοΣτο Μαραθώνα – στο Κέντρο Προβολής Μα-ραθωνίου δρόμουΣτο Μαρούσι – στο Άλ-σος Συγγρού (δίπλα στο πάρκινγκ στάθμευσης)Στη Νέα Ιωνία – στο σταθμό ΗΣΑΠ ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑΣτα Χανιά – στην Πλα-τεία δημοτικής Αγοράς

Στα σημεία εκκίνησης συ-ναντιόμαστε κάθε Σάββα-το και Κυριακή όλο το χρό-νο (εκτός από της βροχε-ρές ημέρες!) από τις 10.00-15.00 μ.μ.Για οποιαδήποτε συμπλη-ρωματική πληροφορία ή δι-ευκρίνιση μπορείτε να επι-κοινωνείτε μαζί μας από τη δευτέρα έως και την Παρα-σκευή στο τηλ.: 210 3643224 ή στην ηλεκτρονική διεύ-θυνση [email protected] καθώς και στο www.poli-podilato.gr

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ ΔΗ-

ΜΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ

■

■

■

■

■

■

■

■

■

Η ΠΟΛΗ ΜΟΥ ΜΕ ΠΟΔΗΛΑΤΟ

Τ Α Ν Ε Α Τ Η Σ Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η Σ ��


«Όλοι Μαζί», «1ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Τραγουδιού Νέων Καλλιτεχνών και Καλλιτέχνών με Αναπηρία». Παγκόσμια ημέρα Εθελοντισμού. 5 Δεκεμβρίου 2006

έπεσε η αυλαία για το 1ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ

Τραγουδιού για Νέους Καλ-λιτέχνες και Καλλιτέχνες με Αναπηρία, το οποίο διοργά-νωσε στις 5 δεκεμβρίου 2006 στο Στάδιο Ειρήνης & Φιλί-ας - Αίθουσα Μελίνα Μερ-κούρη, το Ευρωπαϊκό Forum Εθελοντικών Οργανώσεων με τη συνεργασία της Ευρω-παϊκής έκφρασης, σηκώνο-ντας παράλληλα μια θύελ-λα από πρωτόγνωρα συναι-σθήματα.

Σε μία κατάμεστη αίθου-σα, να σείεται από χειροκρο-τήματα και επευφημίες, το Φεστιβάλ έδωσε το στίγμα του για το μέλλον, υποσχό-μενο την επόμενη χρονιά ν’ ανοίξει την αγκαλιά του για ακόμα περισσότερους καλλι-τέχνες, από ακόμα περισσό-τερες χώρες. Mε πλήθος επι-σήμων από τα Υπουργεία, υπό την αιγίδα των οποίων τελούσε η εκδήλωση, το πα-ρόν έδωσαν ακόμα εκπρό-σωποι της Εκκλησίας, των δήμων Αθηναίων και Πει-ραιά, των Χορηγών, Πρόε-δροι από τα μικτά Επιμελη-τήρια των χωρών που συμ-μετείχαν στο Φεστιβάλ αλ-λά και δεκάδες Εθελοντικές Οργανώσεις και Κοινότη-τες Μεταναστών οι οποίες σε ειδικά περίπτερα ενημέ-ρωναν το κοινό για την δρά-ση τους. Οι Καλλιτέχνες που έλαβαν μέρος από 16 χώρες, δίνοντας τον καλύτερο τους εαυτό, μας ταξίδεψαν σε μο-

νοπάτια όπου η μελωδία συ-ναντά την τέχνη κι αυτή με τη σειρά της παραδίδει την σκυτάλη στον πολιτισμό και στην αγωγή της ψυχής.

Αφού ολοκληρώθηκαν οι εμφανίσεις των συμμετε-χόντων και μέχρι το κοινό και η Καλλιτεχνική Επιτρο-πή να ψηφίσει τα τραγού-δια που τελικά διακρίθηκαν, η Καίτη Γαρμπή και οι Μά-γκες του Ψυρρή, σε μια φι-λική συμμετοχή, ερμήνευ-σαν επιτυχίες τους αλλά και παλιά αγαπημένα κομμάτια, παρασύροντας το κοινό με το κέφι τους.

Οι 6 πρώτες χώρες που διακρίθηκαν και παρέλαβαν τα ισόποσα χρηματικά βρα-βεία / υποτροφίες ήταν οι: Ουγγαρία, Αρμενία και Πο-λωνία από το κοινό και αντί-στοιχα οι: Αλβανία, Μεγ. Βρετανία και Ελλάδα από την Καλλιτεχνική Επιτροπή.

Την παρουσίαση της βραδιάς ανέλαβαν οι Θα-νάσης Πάτρας και δήμητρα Ρουμπέση.

Η νύχτα της 5ης δεκεμ-βρίου, λαμπερή και όμορ-φη, φώτισε τις καρδιές όλων μας με αγάπη, φέρνοντας τα όνειρα μας στο φως. έδωσε μαθήματα ανθρωπιάς και μι-ας δίδαξε ότι ο Εθελοντισμός είναι γιορτή. Μια γιορτή με καλεσμένους όλους εκείνους που πιστεύουν ότι ζωή ση-μαίνει ευθύνη κι ελπίδα χω-ρίς όρια, που επιμένει, αγω-νίζεται, νικάει.

Το Φεστιβάλ ήταν υπό την αιγίδα των: Υπουργείο Εξωτερικών, Υπουργείο Παι-δείας και Θρησκευμάτων, Υπουργείο Μεταφορών, Υπουργείο Τουριστ. Ανά-πτυξης , ΕΟΤ. *Συμμετέχου-σες χώρες: Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Μεγ. Βρε-

τανία, Τουρκία, Κύπρος, Αρ-μενία, Σουηδία, Ουγγαρία, Ουκρανία, Ρωσία, Πολωνία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Αλ-βανία.

διακρίθηκαν: Eirini patsea – Ου γ γαρία, arshalouis Sapritchian – Αρμενία, agnieszka Szajner – Πολωνία, andrea Nasto - Αλβανία, Κerry Mcgregor - Μεγ. Βρετανία, Χρύσανθος Θεόδωρο και Ρωμανό Mου-ζακίτης - Ελλάδα. Τα έσοδα από την πώλη-ση των εισιτηρίων δόθη-καν στις εθελοντικές οργα-νώσεις και στις Κοινότητες Μεταναστών που τα διέθε-σαν, για την αυτοχρηματο-δότησή τους.

EΡΓΟ ΑΛΚΗΣΤΙΣ

Στο πλαίσιο της ∆ράσης 14 του έργου ΑΛΚΗ-

ΣΤΙΣ, της Κοινοτικής Πρω-τοβουλίας Equal, στο οποίο συμμετέχει η Ευρωπαϊκή έκ-φραση δημιουργήθηκε το Ηλεκτρονικό Μητρώο Εθε-λοντών Κοινωνικής Εργασί-ας (Η.Μ.Ε.Κ.Ε.). Στο εν λό-γω Μητρώο καταχωρούνται τα μέλη του ∆ικτύου Εθε-λοντών των ΚΕ.Σ.Ο., κα-θώς και επαγγελματίες και λοιποί φορείς που δρα-στηριοποιούνται στον ευ-ρύτερο χώρο της κοινωνι-κής παρέμβασης. Στην πα-ρούσα φάση έχουν ήδη κα-ταχωρηθεί στο ΗΜΕΚΕ 42 εθελοντές/ντριες, οι οποί-οι/ες θα παρακολουθήσουν τα προγράμματα κατάρτι-σης των εθελοντών/ντριων του έργου που θα υλοποιή-σει το ΚΕΚ ΑΚΜΗ.

Για περισσότερες πλη-ροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: www.alkistis-equal.gr

ΝΕΟ Δ.Σ. ΟΜΙΛΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

Εξελέγη το νέο Δ.Σ. του Ομίλου Ευ-ρωπαϊκή Έκφραση, η σύνθεση και

συγκρότηση του οποίου έχει ως εξής:1. Χάρης Παπασωτηρίου, Πρόε-

δρος, Καθηγητής διεθνών σχέσε-ων Παντείου

2. Νικήτας Λιοναράκης, Αντιπρό-εδρος, σύμβουλος ΜΚΟ, Καθηγη-τής ΕΣΔΔ, Δημοσιογράφος

3. Κέλλυ Νομικού, Γενικός Γραμματέ-ας, δικηγόρος

4. Χρήστος Αλεξόπουλος, Ταμίας, κοινωνιολόγος

Τακτικά μέλη:1. Γεωργία Αστρακά, πολιτική επι-

στήμων, υπεύθυνη διεθνών και ευρωπαϊκών προγρaμμάτων Πα-νεπιστημίου Αθηνών

2. Στάθης Καμπουρίδης, Δημόσιος Υπάλληλος, Μεταναστευτική πολι-τική- Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτο-διοίκησης (Ε.Σ.Τ.Α)

3. Νίκος Κουλούρης, Αντιπρόεδρος Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνι-ών και Ταχυδρομείων, δικηγόρος

4. Άγγελος Μπενόπουλος, πολιτικός μηχανικός, επιχειρηματίας

5. Βασίλης Τσίρμπας, δικηγόροςΑναπληρωματικά μέλη:1. Φώτης Αθανασόπουλος, Νομι-

κός, Πολιτικός επιστήμων, Προ-ϊστάμενος Διεύθυνσης Ειδικών Προγραμμάτων-Διεθνών Υποτρο-φιών τού Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών

2. Ελένη Ατσίκμπασης, παραγωγός κινηματογράφου

3. Γιώργος Παγουλάτος, Καθηγη-τής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

4. Μαρίνα Γαλατσινού, σύμβουλος Σχολής Επιμόρφωσης Υπουργείου Οικονομικών

5. Πέτρος Αρβανίτης, ηλεκτρολόγος μηχανικός

6. Λίνα Χριστοφόρου, μεταφρά-στρια.

Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η�0

Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφο-ρετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με

επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζο-νται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκ-δότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρω-παϊκή έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα,

την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυ-πα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημο-

σιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλ-λα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επι-τροπής της Ευρωπαϊκής έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολό-κληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέξεις).

Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα pC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκδο-ση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτότυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική ανα-δημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση

σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

1

2

3

4

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή έκφραση” Ετήσια διετής

Τακτικός Συνδρομητής 20 Ευρώ 35 Ευρώδημόσιοι Οργανισμοί,Τράπεζες, Βιβλιοθήκες,ΑΕΙ, ΝΠδδ, ΝΠΙδ, Εταιρείες,Σύλλογοι 50 Ευρώ 100 ΕυρώΕυρώπη 25 Ευρώ 45 ΕυρώΆλλες ήπειροι 30 Ευρώ 55 ΕυρώΦοιτητής, σπουδαστής,στρατιώτης 15 Ευρώ 25 ΕυρώΣυνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης 50 Ευρώ 90 Ευρώ

δΕΛΤIΟ ΣΥΝδΡΟΜΗΤΟΥ

Όνομα........................................................................................

Επώνυμο ...................................................................................

διεύθυνση .................................................................................

Ταχ. Κώδικας ............................................................................

Πόλη ..........................................................................................

Τηλέφωνο: ................................................................................

E-mail: .......................................................................................

Επάγγελμα: ..............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα,τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: [email protected]

✂

5

δΗΜΟΣΙΕύΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΚΦΡΑΣΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΕΚΦΡΑΣΗ

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9 π.μ. - 5 μ.μ.,με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

European Expression - Issue 63

Documents

Transcript of European Expression - Issue 63