European Expression - Issue 76

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 3

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 76 • 1ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2010

3

EΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ

ΕτΟς ΙδΡυςης : 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 20 • ΤΕΥΧΟΣ 76 • IANOYΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2010

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ:"ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕ-ςΜΟΙ", Μη Κερδοσκοπικό

ΣωματείοΟμήρου 54 - Αθήνα - 106 72

Τηλ.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ: 1413

ΕΚΔΟΤΗΣ- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣςυΜΦΩΝΑ ΜΕ τΟ ΝΟΜΟ:

Νίκος Γιαννής

ΑΡΧΙςυΝτΑΞΙΑ:Σταματίνα Ξεφτέρη

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:Κατερίνα Ανδρωνά

Στο τεύχος αυτό συνεργάστηκαν:

Βασίλης Βιτσαξής,Σπύρος Βούγιας,

Διονύσιος Γουσέτης,Κ.Ι. Δεσποτόπουλος,

Κυριάκος Κατσιμάνης, Άννα Κελεσίδου,

Ηρακλής Λαμπαδαρίου, Γιώργος Λιγνός,

Μαρία Μιχαηλίδου,Κώστας Μποτόπουλος,

Ιωάννης Παρίσης,Στέλλα Πριόβολου, Χαρίλαος Χάρακας,

Γιώργος Χατζημαρκάκης.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚδΟςης:Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ»

ΔΗΜ. ΣΧΕΣΕΙΣ:iForce Communications Α.Ε.

4Εισαγωγικό σημείωμα ................................................................................................ 5του Νίκου Γιαννή

ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ & Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ

4Οι ελληνογερμανικές σχέσεις και η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου - Απαντούν στο ερωτηματολόγιο της Ευρωπαϊκής Έκφρασης οι: Σπύρος Βούγιας, Διονύσιος Γουσέτης, Κώστας Μποτόπουλος ........................ 6 4Απάντηση στην επιστολή στον Walter Wüllenweberτου Γιώργου Λιγνού ...................................................................................................... 12 4Όχι κι άλλη ελληνική μεταναστατευτική αιμορραγίατου Γιώργου Χατζημαρκάκη ....................................................................................... 14

Η ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΞΙΕΣ 4Εισαγωγή ....................................................................................................................15 4 Η Ενωμένη Ευρώπη και οι πολιτισμικές της αξίες,του Κ. Ι. Δεσποτόπουλου ............................................................................................. 16 4Οι «δύο Ευρώπες»του Κυριάκου Κατσιμάνη ............................................................................................ 18 4Οι πολιτισμικές αξίες της ελληνικής φιλοσοφίας και η σημασία τους για την Ενωμένη Ευρώπητης Άννας Κελεσίδου ................................................................................................... 20 4Ο Λατινικός Μεσαίωνας, η πολυπολιτισμική Ενωμένη Ευρώπη και οι ρίζες τηςτης Στέλλας Πριόβολου .............................................................................................. 21 4Η Ενωμένη Ευρώπη & οι πολιτιστικές της αξίες στην εποχή της παγκοσμιοποίησηςτου Χαρίλαου Χάρακα ................................................................................................. 25 4Η Ενωμένη Ευρώπη, ως πολιτιστική λειτουργία και δράσητης Μαρίας Μιχαηλίδου .............................................................................................. 28 4Η Ενωμένη Ευρώπη και οι Πολιτισμικές της Αξίεςτου Βασίλη Βιτσαξή ...................................................................................................... 30

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

4Ο ρόλος της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας στην Υποσαχάρια Αφρικήτου Ιωάννη Παρίση ...................................................................................................... 34

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 4Παρουσίαση: Europe Direct Κομοτηνής: Η Ευρώπη στην υπηρεσία των πολιτών της ΘράκηςΕπιμέλεια: Ηρακλής Λαμπαδαρίου ......................................................................... 37 4Ευρωπαϊκά Νέα .........................................................................................................40 4Τα Νέα της Έκφρασης .............................................................................................44

4


C O N t E N t S

EvrOpAIkI EkFrASSI q u A r t E r l Y E D I t I O N O N E u r O p E A N I S S u E S

F I r S t p u b l I S h E D : 1 9 8 9 • I S S N : 1 1 0 5 - 8 1 3 7 • E u r O 5 • Y E A r 1 9 • v O l . 7 5 • O C t O b E r - N O v E M b E r - D E C E M b E r 2 0 0 9

prOprIEtOr - EDItION:"European Society, politics, Ex-

pression, Institutions", non profit Making Company

54 Omirou St., Athens 106 72tel.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

EDItOr - publIShEr bY lAW:Nicos Yannis

publIShING DIrECtOr:Stamatina Xefteri

DIrECtION:katerina Androna

CONtrIbutOrS:

k. botopoulos, Ch. Charakas,

k.I. Despotopoulos,D. Gousetis,

G. hadjimarkakis, k. katsimanis, A. kelesidou,

Η. labadariou, G. lignos,

M. MichailidouI. parisis,

St. priovolou, S. vougias

v. vitsaksis.

tEChNICAl ADvISOr:hliea

publIC rElAtIONSiForce Communications SA

4Editorial, N.Yannis ......................................................................................................5

GREEK-GERMAN RELATIONS AND THE EUROPEAN PUBLIC SPHERE

4The greek-german relations and the creation of a European public sphere - D. Gousetis, S. vougias and k. botopoulos respond

to the questionnaire of “European Expression” ..........................................................6 4response to the letter of the German WullenweberG. Lignos .......................................................................................................................8 4No more immigration bleeding ................................................................................12 G. Hadjimarkakis ....................................................................................................14

THE EUROPEAN UNION AND ITS CULTURAL VALUES

4Introduction .............................................................................................................15 4European union and its cultural valuesK.I. Despotopoulos ...................................................................................................16 4The “two Europes”K. Katsimanis ...........................................................................................................18 4The cultural value of greek philosophy and its importance for the European unionA. Kelesidou ..............................................................................................................20 4The latin Middle Age, the multicultural European union and its routesSt. Priovolou ..............................................................................................................21 4European union and the cultural value in the era of globalizationCh. Charakas ............................................................................................................25 4European union as a Cultural Function and ActionM. Michailidou .........................................................................................................28 4European union and its cultural valuesV. Vitsaksis ................................................................................................................30

DEFENSE POLICY

4The role of Common Defense and Security policy in Sub-Saharan AfricaI. Parisis .....................................................................................................................34

PERMANENT COLUMNS

4 presentation: Europe Direct in komotini: Europe in service of Thrace’s citizens ....37 4European News ..........................................................................................................40 4“European Expression” News ...............................................................................44

5


E D I t O r I A l

1εκ Ευρωπαίοι πολίτεςμπορούν!

η δυνατότητα 1εκ. Ευρωπαίων πολιτών, από τουλάχιστον 9 χώρες και κατά πληθυσμιακή αναλογία (π.χ. από την Ελλάδα απαιτού-νται 16.500), να επιτυγχάνουν με πρωτοβουλία τους ώστε η ΕΕ να καταπιαστεί με ένα θέμα, κάτι που μπορεί να καταλήξει και σε ευ-

ρωπαϊκή νομοθεσία, προάγει αναμφισβήτητα τόσο τη δημοκρατία, όσο και την ευρωπαϊκή ιδέα και την πολιτική ενοποίηση στον ευρωπαϊκό χώρο. Ως μορφή συμμετοχικής και άμεσης δημοκρατίας, επαναφέρει στο προσκήνιο την αξία της ελληνικής κλασσικής παράδοσης, αμφισβητώντας το μονοπώλιο των «ρω-μαϊκών» θεσμών αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στην παραγωγή πολιτικής, στη συμμετοχή των πολιτών και στη λήψη αποφάσεων που έχει οδηγήσει στην παρούσα συνολική κρίση. Η απήχηση ψηφιακών πρωτοβουλιών, όπως η δια-δήλωση στο Σύνταγμα μετά τις πυρκαγιές ή η πρόσφατη εναλλακτική συνά-ντηση στη Βολιβία για το κλίμα, καθιστούν την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πο-λιτών μια πρόκληση.

Η κατοχυρωμένη πλέον αυτή δυ-νατότητα από τη μεταρρυθμιστική συνθήκη της Λισαβώνας, συνιστά ένα εκπαιδευτικό εργαλείο δημοκρατίας, το οποίο μπορούμε να διαδώσουμε και σ’ άλλα πεδία διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων (αυτοδιοίκηση, σχολεία και Πανεπιστήμια, νοσοκο-μεία, προστατευόμενες περιοχές, χώ-ρους πολιτισμού, λιμάνια και σταθ-μούς επιβατών κ.λπ.), καθώς και ένα σύγχρονο θεσμικό όπλο, απέναντι στη στείρα παραδοσιακή διαμαρτυρία (πορείες, κλείσιμο δρόμων), αλλά και στις τρομοκρατικές, ρατσιστικές και ολοκληρωτικές παθογένειες. Τέλος, συμβάλλει στη δημιουργία οριζόντιων δικτύων πολιτών, στη συνείδηση της κοινότητας συμφερόντων και αντιλή-ψεων, στην κουλτούρα συγκλίσεων και στη διαπολιτισμική κατανόηση, στη συγκρότηση ενός ευρωπαϊκού δημο-σίου χώρου.

Ωστόσο η επιτυχία του νέου θε-σμού θα κριθεί από την εφαρμογή του στην πράξη, καθώς η καταστρατήγηση του είτε από φορείς εξουσίας είτε από οργανωμένες αντιδραστικές μειοψη-φίες δεν μπορεί να αποκλειστεί. Επί-σης η δυνατότητα αυτή δεν αναιρεί τη βασική αρχή της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη και διέπει τον πολιτικό πολι-τισμό τόσο της ΕΕ όσο και των κρατών – μελών και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία για να μην εκπληρώνουν επαρκώς οι αιρετοί και η δημόσια διοίκηση τα καθήκοντα τους. Επίσης δεν πρέπει να μας αποπροσα-νατολίζει από τον τελικό σκοπό που είναι μια ομόσπονδη Ευρώπη, μια ολο-κληρωμένη δηλαδή Ευρωπαϊκή Δημο-κρατία, με ένα πλήρες αρμοδιοτήτων Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο σήμερα δεν διαθέτει ακόμη το δικαί-ωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας.

Αντίθετα, ο νέος θεσμός επιβοηθεί και επιταχύνει τη συγκρότηση μιας υπε-ρεθνικής συνείδησης και ταυτότητας.

Από την άμεση δημοκρατία, τις πρωτοβουλίες και την κοινωνία πο-λιτών θα έλθει η διέξοδος στην πα-γκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, το πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης, την υποβάθμιση του κλίματος και του περιβάλλοντος, την κρίση πολιτικής και τελικώς αξιών της οικουμενικής κοινωνίας, με στόχο μια παγκόσμια δημοκρατική διακυβέρνηση που δεν είναι πλέον και τόσο ουτοπία, όπως αντίστοιχα δεν είναι ανεδαφικές οι μορφές άμεσης δημοκρατίας.

Η κοινωνία πολιτών στην Ελλάδα οφείλει να υποστηρίξει σθεναρά την ΕΠΠ, προσβλέποντας στη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση αυτής της θεσμι-κής δυνατότητας, κατά τρόπον ώστε οι Ευρωπαίοι πολίτες να είναι σε θέση να κάνουν πλήρη χρήση της ιδιότητας του Ευρωπαίου πολίτη.

Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται η νέα αυτή δυνατότητα να είναι:Α. ευρύτατα γνωστή στους πολίτες η

ύπαρξη τηςΒ. εύκολα προσβάσιμη σε όλουςΓ. διαφανής, σαφής και μη επιδεκτική

αμφισβητήσεων από καμία μεριά και σε κανένα στάδιο

Δ. φιλική στον χρήστη, ώστε να μην καταπονείται κατά την προσπάθεια αξιοποίησης της.Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτρο-

6


Ε Λ Λ Η Ν Ο Γ Ε Ρ Μ Α Ν Ι Κ Ε Σ Σ Χ Ε Σ Ε Ι Σ & Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Σ Δ Η Μ Ο Σ Ι Ο Σ Χ Ω Ρ Ο Σ

πής πρέπει να είναι διευκολυντικός και πα-ροχής νομικής και τεχνικής στήριξης και όχι πολιτικής αξιολόγησης και ερμηνείας, κάτι που πρέπει να αναληφθεί πλήρως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που είναι το άμεσα εκλεγμένο όργανο της ΕΕ.

Η διαβούλευση που συντελείται με τη συμμετοχή και των οργανώσεων της κοι-νωνίας πολιτών έχει θετική συνεισφορά στη μορφή που τελικώς θα λάβει ο Κανονισμός. Από ελληνικής πλευράς έχουν συμβάλλει σχετικά με το θέμα αυτό, η ένωση κατανα-λωτών ΚΕΠΚΑ με έδρα τη Θεσσαλονίκη, το Ινστιτούτο ΔΔΗΚΕΟΜΑ για τη βιώσι-μη εξέλιξη του Κερκυραϊκού Πολιτισμού με έδρα την Κέρκυρα, η Επιτροπή Ευρωπαϊ-κών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων και φυσικά η Ευρωπαϊκή Εκφραση. Επίσης διεθνείς και ευρωπαϊκές οργανώσεις που εκπροσωπούνται στην Ελλάδα από εθνικά τμήματα, συμμετείχαν στη διαβούλευση σχετικώς με την πράσινη βίβλο που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11.11.2009 που αφορά την ΕΠΠ.

Για κάθε πρωτοβουλία απαιτείται να υπάρχει ένας οργανωτής, οργάνωση ή φυσικό πρόσωπο, που όμως θα πρέπει να υπόκειται στους κανόνες διαφάνειας των οι-κονομικών του κ.λπ., ώστε να αποφεύγεται η καταστρατήγηση του νέου θεσμού, από δι-άφορες υποκρυπτόμενες ομάδες συμφερό-ντων, λόμπυ κ.λπ. και γενικώς θα πρέπει να καθίσταται γνωστή η πηγή χρηματοδότη-σης της εκστρατείας συλλογής υπογραφών.

Σύντομα οι Ευρωπαίοι πολίτες θα δια-θέτουμε ένα νέο θεσμικό όπλο δημοκρατί-ας, τον υπό υιοθέτηση Κανονισμό για την ΕΠΠ. Η ΕΠΠ συνιστά ένα σημαντικό ερ-γαλείο βελτίωσης της δημοκρατίας στην ΕΕ, απευθείας συμμετοχής των πολιτών στα κοινά της Ευρώπης, συγκρότησης ενός ευρωπαϊκού δήμου, ενίσχυσης της ευρωπαϊ-κής κοινωνίας πολιτών και της διεθνικής και διαπολιτισμικής δικτύωσης, κατανόησης και προσέγγισης, τέλος προαγωγής της ευρω-παϊκής ενοποίησης και ιδιαίτερα της πολι-τικής ένωσης.

Νίκος ΓιαννήςΠρόεδρος Ευρωπαϊκής Εκφρασης

Ο δημοσιογράφος Walter Wüllenweber, δημοσιεύει στο Γερ-μανικό περιοδικό STERN, στις 12 Μαρτίου 2010, ανοιχτή επιστολή προς τους Έλληνες, στην ελληνική γλώσσα, στην οποία απολογείται για το βαρύ «κατηγορώ» που απηύθυνε

σε προηγούμενη επιστολή του προς τους Έλληνες και εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο ελληνογερμανική αντιπαράθεση – με αφετηρία την οικο-νομική κρίση – βοηθά στη βαθύτερη συνειδητοποίηση των πραγματικών ελληνογερμανικών σχέσεων, της ανυπαρξίας εσωτερικών υποθέσεων στα κράτη-μέλη και της διαμόρφωσης μιας ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας με εντονότατο το στοιχείο των αλληλεπιδράσεων, όχι μόνο σε επίπεδο πολιτικών, αλλά και σε επίπεδο πολιτών.

Η ενέργεια του STERN να απαντήσει στα ελληνικά σε συνέχεια της κριτικής που δέχτηκε και της συζήτησης που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα και τη Γερμανία, είναι πρωτόγνωρη πρωτοβουλία ιδιαίτερου ενδιαφέρο-ντος τόσο για την Ελλάδα μας όσο και για την Ευρώπη. Με αφορμή την ευρωπαϊκή κριτική για τα ελληνικά προβλήματα και την προσπάθεια της Ευρώπης να προχωρήσει συλλογικά στην εύρεση μιας λύσης για τη στήρι-ξη ενός κράτους-μέλους, η Ευρωπαϊκή Έκφραση στο παρόν τεύχος δημοσι-εύει συνεντεύξεις και κείμενα που αναδεικνύουν τη σημασία των ανωτέρω γεγονότων για την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης, την αναθεώρηση των ελληνογερμανικών σχέσεων μακριά από στερεότυπα, αλλά και την κριτική εξέταση των θετικών και αρνητικών στοιχείων της ελληνικής νοοτροπίας.

Ακολουθεί η επιστολή του δημοσιογράφου Walter Wüllenweber.

Αγαπητοί Έλληνες,

ςίγουρα σας συμβαίνει ό,τι και σε εμάς τους Γερμανούς: Όταν σκε-φτόμαστε την Ευρωπαϊκή Ένωση, το μυαλό μας πάει σε αυτόν τον συγκεχυμένο μηχανισμό στις Βρυξέλλες, όπου καλοπληρωμένοι

γραφειοκράτες, μαζί με ξεδιαλεγμένους στην πατρίδα τους πολιτικούς, συνεχώς παράγουν εκνευριστικούς κανόνες. Έτσι έβλεπα εγώ τα πράγ-ματα έως τώρα. Ξαφνικά όμως, η άποψή μου για την Ευρώπη και την Ε.Ε. άλλαξε ριζικά. Κι αυτό το οφείλω σε εσάς.

Όλα ξεκίνησαν με μια επιστολή προς εσάς τους Έλληνες, την οποία έγραψα πριν από λίγες εβδομάδες στο περιοδικό Stern. Οφείλω να ομολογήσω: Η επιστολή περιείχε βαριές κατηγορίες. Και μου απα-ντήσατε, και μάλιστα σε βαθμό που το ηλεκτρονικό μου γραμ-ματοκιβώτιο ακόμη ξεχειλίζει. Η αντιπαράθεση μεταξύ Γερμανών

κι Ελλήνων που έχει ξεσπάσει εδώ και εβδομάδες, είναι σφοδρή και συναισθηματικά φορτισμένη, από την άλλη όμως, είναι απαραίτητη και προπάντων πραγματικά γόνι-μη. Και από τότε η Ε.Ε. δεν αποτε-λεί πλέον απλώς έναν λαβύρινθο διατάξεων για μένα. Τώρα, με την αντιπαράθεση ανάμεσα σε εσάς τους Έλληνες κι εμάς τους Γερμα-

Είμαστε όλοι Έλληνες, Γερμανοί, Ευρωπαίοι

Ε Λ Λ Η Ν Ο Γ Ε Ρ Μ Α Ν Ι Κ Ε Σ Σ Χ Ε Σ Ε Ι Σ & Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Σ Δ Η Μ Ο Σ Ι Ο Σ Χ Ω Ρ Ο Σ 7


νούς, είναι που η Ευρώπη ξεκινά πραγ-ματικά για μένα.

Θα συμφωνήσετε πως έως τώρα τα πράγματα είχαν ως εξής: Όποτε προκύ-πτει κάποιο θέμα μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών, η καγκελάριος Άγκελα Μέρ-κελ συναντιέται με τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Εμείς οι πολίτες είμαστε μονάχα θεατές. Μπροστά στην τηλεόραση. Τώρα, σε αυτή την κρίση, εμείς οι πολίτες αρχίσαμε επιτέλους να συνομιλούμε μεταξύ μας, χωρίς τους αρχηγούς των κυβερνήσεων. Η ελλη-νογερμανική συζήτηση αποτελεί την αρχή μιας πραγματικής, ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας.

Ενόψει αυτού του γεγονότος, γίνε-ται εμφανές ότι η αντιπαράθεση είναι προτιμότερη από τη σιωπή. Οι κα-τηγορίες που επιτέλους εκφέρονται, πραγματικά μας πάνε μπροστά. Και τις δύο πλευρές.

Φυσικά πόνεσε η αντιπαράθεση αυτή. Όταν σας κατηγορούμε ότι εί-στε διεφθαρμένοι και εξαπατάτε την υπόλοιπη Ευρώπη, βεβαίως αυτό σας χαλάει τη διάθεση. Κι όταν ανώνυμοι επιστολογράφοι μου προτείνουν να με επεξεργαστούν παράγοντας γύρο ή όταν ελληνικές εφημερίδες παρι-στάνουν το Άγαλμα της Νίκης στην ομώνυμη στήλη με σβάστικα, αυτά με κάνουν να ξεροκαταπίνω. Συνολικά, όμως, με διδάξατε πολλά: Το γεγονός ότι γερμανικές εμπορικές αλυσίδες όπως η lidl και η Saturn κατέκτησαν την ελληνική αγορά, συμμετέχοντας έτσι ενεργά στη διαμόρφωση της ελ-ληνικής οικονομίας, την οποία κατα-κρίνω, αυτό το αγνοούσα τελείως.

Όπως επίσης αγνοούσα το ύψος των υπέρογκων κερδών που η Ελλάδα αποφέρει στη γερμανική βιομηχανία

όπλων. Το 13 τοις εκατό των συνολι-κών γερμανικών εξαγωγών όπλων διοχετεύεται αποκλειστικά στην Ελ-λάδα. Αγοράζετε τόσα άρματα μάχης και τουφέκια, επειδή αντιλαμβάνεστε τη σύμμαχό μας στο ΝΑΤΟ, Τουρκία, ως απειλή.

Και ποιος εφοδιάζει την Τουρκία με όπλα; Πάλι εμείς οι Γερμανοί. Η γερμανική αμυντική βιομηχανία λοι-πόν, επωφελείται από μια διαμάχη, την οποία η μεγάλη πλειοψηφία των Γερμανών πολιτών θεωρεί περιττή. Οφείλω να ομολογήσω: Όσον αφορά αυτό το θέμα, εσείς οι Έλληνες έχετε ένα ισχυρό επιχείρημα με το μέρος σας.

Στην επιστολή μου είχα περιγρά-ψει το αίσθημα της αδυναμίας που νιώθουμε εμείς οι Γερμανοί, λόγω του ότι και η δική μας οικονομική σταθε-ρότητα εξαρτάται από τις αποφάσεις που λαμβάνει η δική σας κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση, την οποία εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα να εκλέξουμε. Η δημόσια συζήτηση στη Γερμανία

δεν έμεινε χωρίς αποτέλεσμα στην Ελλάδα. Άσκησε ακόμη περισσότερη πίεση σε εσάς τους Έλληνες, ώστε να αντιμετωπίσετε τα προβλήματα. Ισχυ-ρίζομαι το εξής:

Οι διαμαρτυρίες εκ μέρους εμάς των Γερμανών διευκολύνουν την κυ-βέρνησή σας να φέρει εις πέρας την εφαρμογή των απαραίτητων, σκληρών οικονομικών μέτρων.

Επομένως, δεν υπάρχει μόνο μια νέα δημόσια σφαίρα στην Ευρώπη. Αυτή δρα κιόλας.

Φυσικά εσείς οι Έλληνες αυτό θα το θεωρείτε παρέμβαση στις εσωτερικές σας υποθέσεις. Μα αυτό ακριβώς είναι. Η γερμανική δημοσιότητα επενέβη σε θέματα, τα οποία πρέπει να αποφασι-

στούν στην Ελλάδα. Αυτό άραγε είναι επιτρεπτό; Ως νέος δημοσιογράφος έκανα ρεπορτάζ για τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Τότε, ακόμη και σε περιπτώσεις σοβαροτάτων παραβιάσεων ανθρω-πίνων δικαιωμάτων, η παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ενός κυρίαρχου κράτους απαγορευόταν σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Ως προς αυτό το σημείο το Διεθνές Δίκαιο στο μεταξύ έχει τροποποιηθεί. Όσον αφορά την οικονομική και δημοσιονομική πολι-τική, όμως, τα κράτη εξακολουθούν να είναι απολύτως κυρίαρχα.

Θεωρητικά. Στην πραγματικότητα με την παγκοσμιοποίηση οι οικονομίες των χωρών έχουν συνδεθεί τόσο στε-νά, τόσο άρρηκτα, ώστε οι αποφάσεις που λαμβάνει η κυβέρνηση της μιας χώρας να έχουν αναπόφευκτες επι-πτώσεις στην οικονομία και συνεπώς και στη ζωή των ανθρώπων σε μια άλ-λη χώρα. Στην Ε.Ε. οι επιδράσεις αυτές είναι ακόμη πιο ισχυρές και άμεσες. Η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Παπανδρέου, συνεπώς, επεμβαίνει πάντοτε και στη γερμανική οικονομία, παρόλο που δεν το επιδιώκει.

Και γι’ αυτό το λόγο είναι απολύ-τως κατανοητή και δικαιολογημένη η παρέμβαση της γερμανικής δημοσιό-τητας και των Γερμανών πολιτών στις πολιτικές αποφάσεις της Ελλάδας. Όπως και το αντίστροφο!

Κι ακριβώς αυτό είναι που έμαθα τις τελευταίες εβδομάδες μέσα από την αντιπαράθεσή μας: Στην Ε.Ε. δεν υπάρχουν πλέον εσωτερικές υποθέσεις.

Με εγκάρδιους χαιρετισμούς,Walter Wüllenweber

Επιμέλεια Σταματίνα Ξεφτέρη

Είμαστε όλοι Έλληνες, Γερμανοί, Ευρωπαίοι

8


Ε Λ Λ Η Ν Ο Γ Ε Ρ Μ Α Ν Ι Κ Ε Σ Σ Χ Ε Σ Ε Ι Σ & Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Σ Δ Η Μ Ο Σ Ι Ο Σ Χ Ω Ρ Ο Σ

f Αποτελεί η πρόσφατη οικονομική κρίση ευ-καιρία για την εμβάθυνση της πολιτικής ενο-ποίησης στην Ευρώπη;

Διονύσιοσ Γούσέτησ: Οι κρίσεις αποτελούν πάντα μια δοκιμασία. Δοκιμάζονται τα πάντα και αλλάζουν τα πάντα. Η κρίση του ’29 έφερε το φασισμό και τον πόλεμο. Σήμερα, όπως και τότε, η αριστερά επιτείνει την κρίση με δραστηριότητες αποσταθεροποίησης οποιουδήποτε πράγματος έμεινε σταθερό. Εξακο-λουθεί να πιστεύει ότι η αθλιότητα θα φέρει προ-λεταριακή επανάσταση, ανεξάρτητα του ότι δεν υπάρχει πλέον προλεταριάτο στην Ευρώπη. Φοβά-μαι λοιπόν επανάληψη του ίδιου σενάριου σήμερα. Βλέπω την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και φοβάμαι τα χειρότερα.

Ωστόσο, ελπίζω - τελευταία δεν πεθαίνει η ελπί-δα; - ότι οι Ευρωπαίοι ή έστω οι ηγέτες τους θα κατα-λάβουν το συμφέρον των λαών τους και θα αντιδρά-σουν με το μόνο τρόπο που θεωρώ υγιή και με προο-πτικές. Θα αντιληφθούν ότι αν έχεις ενιαίο νόμισμα χωρίς να έχεις ενιαία οικονομική πολιτική, δηλαδή ενιαίο υπουργείο οικονομικών, τότε φαινόμενα σαν το σημερινό της Ελλάδας θα πολλαπλασιαστούν. Θα βάλουν το συμφέρον των λαών της Ευρώπης πάνω από τα επί μέρους εθνικά συμφέροντα, που μακρο-πρόθεσμα δεν υπηρετούν τα πραγματικά συμφέρο-ντα των εθνών. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι ο μόνος τρόπος επιβίωσης και προοπτικής των χωρών της ΕΕ στις σκληρές συνθήκες ανταγωνισμού.

σπύροσ ΒούΓιασ: Είναι πραγματικά μια μεγάλη ευ-

καιρία να ξαναπιάσει η Ευρώπη το κομμένο νήμα της μεγάλης πορείας για την ουσιαστική ενοποίησή της. Μετά την εκτεταμένη διεύρυνσή της έμενε πί-σω η εμβάθυνση των σχέσεων συνεργασίας και αλ-ληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών. Τα οράματα των μεγάλων ηγετών για τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» με σκοπό όχι μόνο κοινή οικονομική αλλά και εξωτερική, αμυντική και κοινωνική πολιτι-κή, υποχώρησαν μπροστά στην πίεση των επί μέρους εθνικισμών.

Κάθε κρίση όμως, μπορεί να μετατραπεί σε ευκαι-ρία αναστοχασμού, ανασυγκρότησης και προοδευτι-κής μεταρρύθμισης. Αυτό ισχύει για την Ελλάδα σε σχέση με την αναδιάρθρωση της οικονομίας σε υγιή ανταγωνιστική βάση και την εξυγίανση της σχέσης του κράτους με τον πολίτη. Αλλά ισχύει και για την Ευρώπη σε σχέση με τους ξεχασμένους κανόνες της επικαιρότητας και της αλληλεγγύης αλλά και την δι-ατήρηση των κατακτήσεων του κοινωνικού κράτους και των εργασιακών σχέσεων.

f Πιστεύετε ότι η ελληνογερμανική αντιπα-ράθεση συμβάλλει στη συνειδητοποίηση ότι δημιουργείται πλέον ένας ενιαίος ευρωπαϊ-κός χώρος με έντονες και ποικίλες αλληλε-ξαρτήσεις;

Διονύσιοσ Γούσέτησ: Όχι. Η αντιπαράθεση έγινε (και γίνεται) με διαφορετικούς όρους από κάθε πλευρά. Δεν γίνεται δηλαδή στο ίδιο επίπεδο.

Για τους Γερμανούς υπάρχει πρώτον, το περί δι-

Οι Ελληνογερμανικές Σχέσειςκαι η δημιουργία ενόςΕυρωπαϊκού Δημόσιου Χώρου

σπύροσ ΒούΓιασΥφυπουργός Προστασίας

του Πολίτη

Διονύσιοσ ΓούσέτησΑρθρογράφος της εφημερί-

δας «Η Καθημερινή»



καίου αίσθημα. Φορτώθηκαν πολλά βάρη. Δουλεύουν πο-λύ, αμείβονται λίγο. Βγαίνουν στη σύνταξη στα 65/67 τους χρόνια. Δεν θέλουν επιπλέον να σηκώσουν και το φορτίο μιας παρασιτικής καλοπερα-σάκικης κοινωνίας. Δεύτερον, είναι οργισμένοι με εταίρους που μονίμως παραβιάζουν τη συνθήκη στην οποία δεσμεύ-τηκαν με την υπογραφή τους και στη συνέχεια ψεύδονταν για να καλύψουν την παρα-νομία τους. Τρίτον, φοβούνται μήπως η υπερχρέωση της Ελ-λάδας χαντακώσει το Ευρώ το οποίο θεωρούν - και δικαίως - ως alter ego του μάρκου. Μέ-χρι κάποιου σημείου, η πτώση του ήταν επιθυμητή, ως μέσον αύξησης των εξαγωγών τους. Αν όμως σέρνουν και το έρμα της Ελλάδας και ίσως των pigs, η κατάσταση αλλάζει.

Για τους Έλληνες, το θέμα δεν είναι μόνο ότι καλό-μαθαν στο τζάμπα χρήμα των κουτόφραγκων. Είναι και ότι έδωσαν στην αντιπαράθεση εθνική (διάβαζε εθνικιστική) χροιά. Επιστρατεύτηκαν οι λοιδορίες και οι επικλήσεις των γνωστών στερεοτύπων: ο Χίτλερ, η κατοχή, τα κατοχικά δάνεια κλπ.

Με τέτοιους όρους δεν πιστεύω ότι μπορεί να δη-μιουργηθεί ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος, κάτι που προ-ϋποθέτει την αντικατάσταση των εθνικών συνειδήσεων με μια ευρωπαϊκή.

σπύροσ ΒούΓιασ: Μέσα στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο που διαμορφώνεται δυναμικά, το κάθε κράτος-μέλος δεν παύει να διατηρεί τα ιδιαίτερα χα-ρακτηριστικά της κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητάς του. Οι αλληλοεξαρτήσεις την εποχή της παγκοσμιοποιημέ-νης οικονομίας και της πλη-ροφορικής επανάστασης είναι

πολλαπλές και διαρκείς. Η Ελλάδα π.χ. δανείζεται τα τελευταία χρόνια για να καταναλώσει γερμα-νικά προϊόντα και αυτό δημιουργεί αναγκαστικά σχέσεις άμεσης και αμοι-βαίας εξάρτησης για τις 2 χώρες. Οι σχέσεις αυτές μπορούν να αποτελέσουν μια σταθερή βάση για μό-νιμες και φιλικές σχέσεις που θα βοηθήσουν την ευρωπαϊκή ενοποίηση, με ταυτόχρονη διατήρη-ση της φυσιογνωμίας και την ιδιαιτερότητα της κά-θε χώρας.

f Ποιες οι επιπτώ-σεις της ελληνογερμανι-κής αντιπαράθεσης στην κριτική επανεξέταση των

ελληνογερμανικών σχέσεων και των υφιστάμε-νων αμφίπλευρων στερεοτύπων;

Διονύσιοσ Γούσέτησ: Πιστεύω ότι για την ελληνική κοι-νωνία το θέμα δεν είναι οι σχέσεις ειδικά με τη Γερμα-νία, αλλά οι σχέσεις γενικά με τη Δύση.

Ζούμε σε μια κοινωνία από αυτές που ο φιλόσοφος Έρνεστ Γκέλνερ αποκάλεσε «κατακερματισμένες» - με κλασσικό παράδειγμα τις ισλαμικές - προς τις οποίες προσομοιάζουμε (βλ. και την «καθ’ ημάς Ανατολή). Πε-

ριληπτικά, πρόκειται για μια καθυστερημένη κοι-νωνία χωρίς συνοχή. Μια κοινωνία που είναι άθροι-σμα επιμέρους ομάδων συμφερόντων, οικογενει-ακών, συντεχνιακών, το-πικιστικών κ.λπ. Τα μέλη αυτών των ομάδων αλλη-λοϋποστηρίζονται μέχρι θυσίας εντός της ομάδας (βλ. φαινόμενα ακραίου νεποτισμού, τοπικισμού, συντεχνίας), αλλά είναι αδιάφορα έως εχθρικά προς τις άλλες ομάδες. Είναι συνεπώς ανίκανα

“Τα στοιχεία του απρόβλε-πτου, της αστάθειας, της απειθαρ-χίας στους απόλυτους νόμους, της έλλειψης οργάνωσης και έγκαιρης πρόβλεψης ή της χαλαρότητας, μπορεί επιφανειακά να διαμορφώ-νουν ένα γοητευτικό προφίλ για τον τρόπο ζωής και τον χαρακτή-ρα του Νεοέλληνα, εμπεριέχουν όμως ταυτόχρονα τον κίνδυνο της αποδόμησης όλου του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος”σπύροσ ΒούΓιασ

“Είναι και η αρχή της ήσσο-νος προσπαθείας, η γενικευμένη καχυποψία, η δυσπιστία απένα-ντι στους θεσμούς, η απαξίωση του δημόσιου χώρου, η έλλειψη σεβασμού των συμπολιτών και πολλά άλλα που απαιτούν αναθε-ώρηση.” Διονύσιοσ Γούσέτησ

Ε Λ Λ Η Ν Ο Γ Ε Ρ Μ Α Ν Ι Κ Ε Σ Σ Χ Ε Σ Ε Ι Σ & Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Σ Δ Η Μ Ο Σ Ι Ο Σ Χ Ω Ρ Ο Σ10


να συνεννοηθούν με αυτές. Αποτέλεσμα της αδυ-ναμίας συνεννόησης είναι ο μόνιμος ριζοσπαστισμός της κοινωνίας, οι διχασμοί, οι εμφύλιοι, οι δικτατο-ρίες κ.λπ.

Πρόκειται για κοινωνία ανασφαλή και γι’ αυτό κλειστή, φοβική, που ομφαλοσκοπείται με τα μάτια στο «ένδοξο» παρελθόν και στο μίσος απέναντι στον «Άλλο» (ιδιαίτερα το γείτονα), αλλά και απέναντι στην «ιμπεριαλιστική» ή «ανθελληνική» ή «αιρετι-κή» Δύση. Η ελληνική αριστερά συναντάται με τον ελληνοχριστιανισμό και τον εθνικισμό στο αντιευ-ρωπαϊκό μίσος.

Χρειάζεται πολλή δουλειά και πολλή διαπαιδαγώ-γηση για να υπερβούμε όλα αυτά ως κοινωνία και να προσεγγίσουμε τους εταίρους μας. Το περιοδικό σας βάζει ένα μικρό λιθαράκι στη διαπαιδαγώγηση αυτή.

σπύροσ ΒούΓιασ: Ειδικότερα οι ελληνογερμανικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από αμφισημία και έντο-νη διακύμανση εκκρεμώντας διαρκώς ανάμεσα στον αμοιβαίο θαυμασμό και εκτίμηση και την οξεία αντι-παράθεση σε όλα τα επίπεδα (οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό). Αυτό δικαιολογείται εν μέρει από τις αναπόφευκτες ιστορικές αναφορές στην περίοδο της Κατοχής, αλλά και την επακόλουθη εικοσαετία της γενικευμένης μετανάστευσης Ελλήνων εργατών στη Γερμανία. Σήμερα η δυσπιστία της συντηρητικής κυβέρνησης της κ. Μέρκελ απέναντι στον ελληνικό λαό έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με την αγάπη πολ-λών Γερμανών για την Ελλάδα, τους ανθρώπους της και τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής αυτής της αντιφατικής, αλλά και πολύ σπουδαίας χώρας.

f Υπάρχουν αρνητικά στοιχεία στην «ημετέρα παιδεία», τα οποία δεν αποτελούν μέρος της υπό διαμόρφωση κοινής ευρωπαϊκής ταυτό-τητας που μας απομακρύνουν από την Ευ-ρώπη και οφείλουμε να επανεξετάσουμε και ενδεχομένως να επιδιορθώσουμε. Ας πούμε η διαφορά ως προς την αξία του χρόνου, την τήρηση προθεσμιών και χρονοδιαγραμμάτων και η πειθαρχία στην τήρηση των τυπικών συμπεφωνημένων της κοινωνικής συμβίω-σης όπως και οι συνέπειες-τιμωρία της απει-θαρχίας, είναι προς «ημετέρα αναθεώρηση»;

Διονύσιοσ Γούσέτησ: Ασφαλώς χρειάζονται αναθεώ-ρηση, αν πρόκειται να συμβιώσουμε με τους δυτι-κούς εταίρους μας. Για να το συνδέσω με την προη-γούμενη απάντησή μου, σημειώνω ότι όλα τα σημεία αυτής της ερώτησης (διαφορά ως προς την αξία του χρόνου, την τήρηση προθεσμιών και χρονοδιαγραμ-μάτων και η πειθαρχία στην τήρηση των τυπικών συμπεφωνημένων της κοινωνικής συμβίωσης) είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν χώρες της καθυστερη-μένης Μέσης Ανατολής. Όποιος έχει ταξιδέψει σε αυτές τις χώρες έχει εντυπωσιαστεί από το πόσο ο χρόνος δεν έχει σχεδόν καμιά αξία.

Δεν είναι όμως τα μόνα ανατολίτικα χαρακτη-ριστικά της παιδείας μας που χρειάζονται αναθεώ-ρηση. Είναι και η αρχή της ήσσονος προσπαθείας, η γενικευμένη καχυποψία, η δυσπιστία απέναντι στους θεσμούς, η απαξίωση του δημόσιου χώρου, η έλλειψη σεβασμού των συμπολιτών και πολλά άλλα, όλα αλληλένδετα μεταξύ τους.

Η αναθεώρηση που αναφέρετε αποτελεί ίσως το δύσκολο έργο που καλείται η κοινωνία μας να εκτε-λέσει. Δεν μπορεί να γίνει μόνο από το κράτος και το σχολείο, ακόμα και αν το τελευταίο αναμορφωθεί ριζικά. Χρειάζεται πολύπλευρη διαπαιδαγώγηση και θα αναφερθώ πάλι στη συμβολή του περιοδικού σας.

σπύροσ ΒούΓιασ: Υπάρχουν όντως κάποια ιδιαίτερα στοιχεία στην «ημετέρα παιδεία» που μας κάνουν να ξεχωρίζουμε, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά από το μέσο όρο που διαμορφώνει τα χαρακτηριστι-κά μίας «κοινοτικής» ταυτότητας. Για παράδειγμα τα στοιχεία του απρόβλεπτου, της αστάθειας, της απειθαρχίας στους απόλυτους νόμους, της έλλει-ψης οργάνωσης και έγκαιρης πρόβλεψης ή της χα-λαρότητας, μπορεί επιφανειακά να διαμορφώνουν ένα γοητευτικό προφίλ για τον τρόπο ζωής και τον χαρακτήρα του Νεοέλληνα, εμπεριέχουν όμως ταυ-τόχρονα τον κίνδυνο της αποδόμησης και της δυ-σλειτουργίας όλου του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος που έχει φθάσει στα όρια της αντοχής του. Οφείλουμε, λοιπόν, να επανεξετάσουμε και να ρυθμίσουμε τις υπερβολικές εκδοχές αυτών των χαρακτηριστικών, όχι γιατί αποκλίνουν, υποτίθεται, από τον κοινό μέσο όρο (έννοια που ίσως και να μην υπάρχει), αλλά γιατί αποτελεί πλέον μία πραγματι-κή απειλή για την ύπαρξη και την σταθερότητα της ίδιας της χώρας.



f Αποτε λ εί η πρόσφατη οικονομική κρίση ευκαιρία για την εμβάθυνση της πολιτι-κής ενοποίησης στην Ευρώπη;

Υπό – δύσκολες – προ-ϋποθέσεις, ναι. Πρώ-τον, μετάβαση από τη συνειδητοποίηση της κρισιμότητας των περι-στάσεων και της ανά-γκης προστασίας του

ευρώ και της Ευρωζώνης σε πολιτικές αποφάσεις και πράξεις – θα την ονόμαζα προϋπόθεση της πολιτικής βούλησης. Δεύτερον, οι πράξεις αυτές να είναι άμεσες και να οδηγούν στην κατεύθυν-ση της λεγόμενης «οικονομικής διακυβέρνησης»: ενίσχυση του Eurogroup, ουσιαστικότερος μακρο-οικονομικός συντονισμός σε επίπεδο Συμβουλίου, Επιτροπής αλλά και Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τρά-πεζας, εναρμόνιση των εθνικών προϋπολογισμών και επανασυζήτηση της λογικής του κοινοτικού προϋπολογισμού, θέση σε λειτουργία μόνιμων μηχανισμών χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και αλληλεγγύης – η προϋπόθεση ανάληψης της ιστορικής ευθύνης. Τρίτον, το ξεπέρασμα των εθνι-κών εγωισμών και ιδίως της γερμανικής τάσης να βλέπει την ΟΝΕ σαν προέκταση της γερμανικής οικονομικής πολιτικής και το ευρώ σαν το μάρκο της Ένωσης – η προϋπόθεση της υπερίσχυσης της ευρωπαϊκής συνείδησης.

f Πιστεύετε ότι η ελληνογερμανική αντιπαράθε-ση συμβάλλει στη συνειδητοποίηση ότι δημιουρ-γείται πλέον ένας ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος με έντονες και ποικίλες αλληλεξαρτήσεις;

Δεν νομίζω ότι υπάρχει «ελληνο-γερμανική αντι-παράθεση». Περισσότερο θα έβλεπα μια αμοιβαία παρεξήγηση: η γερμανική ηγεσία αντελήφθη με μεγάλη καθυστέρηση τα δομικά και διαχειριστικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και ξαφνι-κά θεωρεί ότι η μόνη θεραπεία είναι η «γερμανική θεραπεία» – ξεχνώντας ότι κάθε χώρα έχει τις ιδιαι-τερότητές της και ότι πίσω από τα οικονομικά μεγέ-θη βρίσκονται ολόκληρα πολιτικά συστήματα και κοινωνίες. Από την πλευρά της, η ελληνική κοινή

γνώμη παρασύρθηκε – όχι καθ΄ολοκληρίαν ευτυ-χώς- από ορισμένα χαμηλής ποιότητας γερμανικά δημοσιεύματα και από μια ψυχολογική ανάγνωση των δηλώσεων και των ενεργειών της Καγκελαρίου Μέρκελ, για να «ξαναθυμηθεί» ξεπερασμένες ιστο-ρικές καταστάσεις και να χαρακτηρίσει συλλήβδην το γερμανικό λαό ως «ανθέλληνα» (τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι ψευδέστερο). Η ευρωπαϊκή αλ-ληλεξάρτηση – και συμβίωση – απαιτεί πρώτα απ’ όλα ξεπέρασμα των εύκολων χαρακτηρισμών και των προκαταλήψεων.

f Ποιες οι επιπτώσεις της ελληνογερμανικής αντι-παράθεσης στην κριτική επανεξέταση των ελ-ληνογερμανικών σχέσεων και των υφιστάμενων αμφίπλευρων στερεοτύπων;

Κι εδώ υπό προϋποθέσεις θα μπορούσαμε να έχου-με την ευκαιρία για μια νέα αρχή. Σε επίπεδο πολι-τικών ηγεσιών των δύο χωρών, η παρεξήγηση φαί-νεται να έχει λυθεί. Σε επίπεδο γερμανικής κοινής γνώμης είχαμε ήδη αρκετές πρωτοβουλίας απτής αλληλεγγύης – οι Γερμανοί δεν εξαντλούνται στα λόγια. Οι ακαδημαϊκοί και πολιτιστικοί δεσμοί των δύο χωρών είναι πάντα ισχυροί. Αλλά φοβούμαι ότι τα στερεότυπα και το σύνδρομο καταδίωξης στην Ελλάδα είναι πιο ανθεκτικά από ό,τι σε άλλες χώρες. Το μόνο πραγματικό «φάρμακο», που εγώ βλέπω, είναι ο πολιτισμός.

f Πώς κρίνετε το γεγονός, ότι εκτός από την αντι-παράθεση στο επίπεδο της επίσημης πολιτικής, διαπιστώθηκε έντονη αλληλεπίδραση και άμε-ση ανταλλαγή απόψεων και «βολών» στο επί-πεδο των λαών-κοινωνιών-πολιτών, ειδικώς χά-ριν του διαδικτύου αλλά και της παραδοσιακής έντυπης ενημέρωσης;

Το Διαδίκτυο έχει γενικώς αλλάξει τον τρόπο επι-κοινωνίας των ανθρώπων και των λαών: νομίζουμε ότι μας φέρνει πιο κοντά, ενώ λειτουργεί ως παρα-μορφωτικός καθρέφτης. Στη συγκεκριμένη όμως

Κώστασ ΜποτοπούλοσΣυνταγματολόγος, πρώην

Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ

“Η ευρωπαϊκή αλληλεξάρτηση –και συμβίωση– απαιτεί πρώτα απ’ όλα ξεπέρασμα των εύκολων χαρα-κτηρισμών και των προκαταλήψεων.”Κώστασ Μποτοπούλοσ



περίπτωση, η μεγαλύτερη ζημιά έγινε από τα «παραδοσιακά» μέσα ενημέ-ρωσης: ένα μεγάλο γερμανικό περιοδι-κό με τα γνωστά εξώφυλλά του και οι ανταποκρίσεις ρεπόρτερ μεγάλης γερ-μανικής λαϊκής εφημερίδας σε στιλ «μέ-σα στην κρίση οι Έλληνες συνεχίζουν να γεμίζουν τα καφέ και τα μπαρ». Από πλευράς, πάντως, των σοβαρών, του-λάχιστον, ελληνικών εντύπων παρατή-ρησα αρκετά μεγάλη σοβαρότητα και αυτοσυγκράτηση. Για πολλά μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς το δημόσιο και τον ιδιωτικό λόγο των Ελλήνων, όχι όμως για έλλειψη αυτοκριτικής.

f Πώς αξιολογείτε τη διαχείριση της ελληνογερμανικής αντιπαράθεσης από την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και γενικότερα την «ευρωπαϊκή» στάση της επίσημης Ελλάδας, τόσο όσον αφορά την εσωτερική υπευθυ-νότητα όσο και ως προς τη σφαιρική προευρωπαϊκή της δέσμευση;

Η νέα ελληνική κυβέρνηση έχει μια δυσκολότατη αποστολή: να ξαναδώ-σει διεθνή αξιοπιστία στη χώρα μας. Ειδικότερα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊ-κής Ένωσης, έχοντας ζήσει από μέσα τα πράγματα, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι τα τελευταία χρόνια μας μετράμε όλο και λιγότερο, όχι μόνο στα κέντρα των αποφάσεων, αλλά και στα μάτια της ευρωπαϊκής τεχνοκρατίας και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Είπαμε, ως χώρα, πολλά ψέματα, και τα ψέματα εί-ναι το μόνο που δεν συγχωρούν – και σωστά – οι Ευρωπαίοι εταίροι μας. Με δεδομένη την υπέρ της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης και υπέρ του ενεργότερου δυνατού ελληνικού ρόλου στάση της νέας κυβέρνησης, μέ-νουν να δοθούν οι αποδείξεις συμμε-τοχής και αξιοπιστίας που θα αρχίσουν να αναβαθμίζουν το κύρος της χώρας. Πιστεύω ότι, μέσα στην κρίση και υπό τις γνωστές δυσκολότατες συνθήκες, τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει.

του Γιώργου Λιγνού

Στελέχους της Ελληνογερμανικής Κοινότητας Συμβίωσης καθυστερη-μένων ατόμων Εστία «Άγιος Νικόλαος»

Αγαπητέ Walter Wüllenweber,

διάβασα την επιστολή σου με μεγάλο ενδιαφέρον. Και τούτο γιατί η ένταση στις σχέσεις μεταξύ των δυο λαών είναι κάτι που με πονάει. Θα εξηγήσω αμέσως το γιατί.

Δεν είναι μόνο ότι έχω φίλους Γερμανούς. Ούτε ότι έχω βαφτίσει ένα παιδί μικτού γάμου, τον Κωνσταντίνο, ο πατέρας του είναι Έλληνας και μητέρα του Γερμανίδα. Ο Κωνσταντίνος μένει στο Βερολίνο.

Είναι κάτι περισσότερο.Εδώ και 15 χρόνια προσφέρω εθελοντικά τις υπηρεσίες μου σε ένα μο-

ναδικό για την Ελλάδα εγχείρημα. Είναι η ίδρυση και η λειτουργία μιας κοι-νότητας συμβίωσης (lebensgemeinschaft) νοητικά υστερούντων ενήλικων ατόμων με μη υστερούντες από Γερμανούς ακτιβιστές και φιλανθρώπους, του ζεύγους Doris και kurt Eisenmeier. Είναι η Εστία «Άγιος Νικόλαος».

Οι Ντόρις και Κουρτ διέθεσαν ένα πολύ μεγάλο ποσό, το οποίο προερ-χόταν απο επιχειρηματική δραστηριότητα που είχαν στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες για να χτίσουν ένα θυγατρικό χωριό, αφού είχαν ήδη ιδρύσει και λειτουργήσει στην Γερμανία επί 25 χρόνια 2 παρόμοια χωριά, το Sussen και το rithof, στο κρατίδιο της Εσσης.

Η κοινότητα αποτελείται από 3 σπίτια, 2 εργαστήρια και ένα μεγάλο κτήμα. Έχει νομική μορφή ιδρύματος. Λειτουργεί με άδεια του ελληνικού κράτους και δεν επιδοτείται από αυτό, εκτός από ελάχιστες ενισχύσεις που συχνά οι Έλληνες πολιτικοί εξασφαλίζουν, προκειμένου να πιστοποιήσουν την κοινωνική τους ευαισθησία.

Θα αδικούσα όμως το ελληνικό κράτος αν δεν ανέφερα την ανέγερση ενός τέταρτου σπιτιού για να στεγαστεί μια ακόμα ανάδοχη οικογένεια.

Βέβαια το σπίτι δεν έχει λειτουργήσει εδώ και 3 χρόνια, γιατί στην αρχή ήταν μη κατοικήσιμο, αφού ήταν γεμάτο σοβαρά τεχνικά προβλήματα. Η επιστασία και η εργολαβία έγινε από το Υπουργείο. Εμείς σαν ίδρυμα αρνη-θήκαμε να πάρουμε χρήματα στο χέρι. Αφήσαμε το κράτος να ολοκληρώσει το έργο.

Σαν Έλληνας αισθάνθηκα πολύ άσχημα να βλέπω μια καλή κίνηση να συνθλίβεται από τις γνωστές ελληνικές παθογένειες. Ευτυχώς μια γερμανική επιχείρηση μας βοήθησε να αποκαταστήσουμε μέρος των τεχνικών αυτών προβλημάτων.

Και αυτό την ώρα που 55 Γερμανοί φαντάροι έχουν υπηρετήσει τη θητεία τους όλα αυτά τα χρόνια στην Εστία, ενώ πολλές κοπέλες κάνουν πρακτική ή το έτος κοινωνικής θητείας, έναν πολύ ωραίο θεσμό που έχετε στην χώρα σας. Εκτός από τα 6 άτομα (νέους και νέες) που εργάζονται εθελοντικά κάθε χρόνο υπάρχουν και 4 μόνιμοι Γερμανοί συνεργάτες («γονείς») εκτός των άλλων Ελλήνων που δουλεύουν στην κοινότητα.

Απάντηση στην επιστολή του Γερμανού Walter Wüllenweber



Έχοντας λειτουργήσει σαν «λοχίας» υποδοχής έπρεπε μά-θω να διαχειρίζομαι τις προκατασκευασμένες απόψεις που οι Γερμανοί κουβαλούσαν. Το ίδιο όμως με δυσκόλευαν οι απόψεις και οι νοοτροπίες που είχαν οι Έλληνες.

Η απόλυτη νοοτροπία σας, αυτό το «das ist» πολλές φορές με έβγαλε έξω από τα ρούχα μου, όπως όταν μια Γερμανίδα επέμενε να εφαρμόσει το γερμανικό καθημερινό πρόγραμμα με αποτέλεσμα να παίρνει άτομα με βαριά νοητική καθυστέ-ρηση στον κήπο μετά το φαγητό Αύγουστο μήνα.

Το ίδιο όμως θαύμασα τη συνέπεια και το ήθος ενός Civil (φαντάρου) του Φριντριχ, ο οποίος μόλις τον παρακίνησα να γράψει ένα report για ένα περιθαλπόμενο αυτιστικό άτομο της κοινότητας, σε 3 ημέρες μου έφερε πολύ αξιόλογη έκθεση με παρατηρήσεις και προτάσεις για το άτομο αυτό. Ο Φρί-ντριχ σπουδάζει τώρα γιατρός στο Βερολίνο. Δεν αμφιβάλλω ότι θα γίνει ένας πολύ καλός επιστήμονας.

Δεν ήταν λίγες οι φορές που τα επιχειρήματα που χρησι-μοποιούσαν οι Γερμανοί ήταν του τύπου «το μοντέλο έρχεται από τη Γερμανία», «εμείς το ξέρουμε, εσείς οι Έλληνες δεν έχετε λόγο» και τότε εμείς απαντούσαμε «το ότι δώσατε τα χρήματα και φέρατε το μοντέλο δε σημαίνει ότι κάνετε ό,τι θέλετε».

Αλλες πάλι φορές τα προβλήματα ξεκινούσαν απο μια άλλη αντίληψη που είχαν κύρια οι νέοι στο κεφάλι τους. Αυ-τή της Ελλάδας – χώρα της ξενοιασιάς. Το ζεστό κλίμα, οι παραλίες του Γαλαξειδιού και τα μπαράκια, ήταν η πραγμά-τωση ενός εξωτικού ονείρου. Εξίσου όμως ενοχλητική ήταν η κουτοπόνηρη ασυνέπεια μερικών Ελλήνων.

Η ζωή όμως είναι σκληρή ιδίως σε μια κοινότητα καθυ-στερημένων ατόμων που πολλά δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν.

Εζησα πολλές υπαρξιακές κρίσεις Γερμανών νέων που αναρωτιόντουσαν «τι δουλειά εχω εγώ να καθαρίζω εναν καθυστερημένο στην Ελλάδα;».

Τότε λοιπόν σκέφθηκα να ζητήσω από όλους Έλληνες και Γερμανούς να αναλογιστούν πόσες φορές βρεθήκαμε σαν λαοί αντάμα. Είτε σαν εχθροί, είτε σαν φίλοι. Αλήθεια οι οικονομικές σχέσεις, τι λογής σχέσεις είναι; Φιλίας ή έχθρας;

Τους μίλησα για την ιστορία. Για το πως η αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα σε μεγάλο βαθμό στηρίχθηκε στους Γερμανούς. Τους μίλησα για τη σχολή του Μονάχου, όπου πολλοί επιφανείς Έλληνες καλλιτέχνες σπούδασαν εκεί. Για τη στρατιωτική εκπαίδευση των αξιωματικών μας.

Και μετά πήγαμε στα δύσκολα. Στον πόλεμο και την κατο-χή. Το γειτονικό Δίστομο γύρευε απαντήσεις. Μιλήσαμε ακό-μα για τους Έλληνες που φεύγαν από μια ρημαγμένη χώρα και πήγαιναν στην Γερμανία. Η σημερινή Γερμανία έχει μέσα της και ελληνικό ιδρώτα.

Φτάσαμε τέλος στη σημασία της επιλογής τους να κάνουν εναλλακτική θητεία στην Ελλάδα. Τα παρακάτω λόγια ειπώ-θηκαν σε πολλές συζητήσεις.

«Χωρίς να το ξέρετε βοηθάτε τις πληγές όλων μας να κλεί-σουν. Σιγά σιγά πάμε πίσω από τη σφαίρα του σου χρωστάω και μου χρωστάς. Χτίζουμε ένα διαφορετικό κόσμο. Αυτό είναι το νόημα που εδώ οι περισσότεροι είμαστε εθελοντές στην υπηρεσία κάποιων ανθρώπων που ευτυχώς για αυτούς δεν καταλαβαίνουν την ιδέα του Έθνους, κι όμως χαίρονται πολύ όταν τους πάμε στην παρέλαση την 25 Μαρτίου. Έξω έχουμε τρείς ιστούς και τρείς σημαίες. Την ελληνική τη γερ-μανική και την ευρωπαϊκή. Ας είμαστε υπερήφανοι και για τις τρεις.»

Αγαπητέ Walter, η Εστία συνεχίζει τη λειτουργία της. Οι Γερμανοι διδά-

σκονται ελληνικά, έχουν μάθει ελληνικά τραγούδια και τους αρέσει να συμμετέχουν σε χαρακτηριστικά ελληνικά έθιμα, όπως τα πασχαλινά. Από την άλλη πάλι οι Έλληνες, και κυρί-ως οι περιθαλπόμενοί μας, ζουν και ωφελούνται από τα γερ-μανικά έθιμα, όπως το Αdvent τις τέσσερις Κυριακές πριν τα Χριστουγεννα. Ακούνε πάλι πολύ κλασική μουσική, πράγμα που τους κάνει καλό, αφού σχεδόν όλοι οι Γερμανοί που ζουν εκεί έχουν και μουσική παιδεία.

Τα πικρόχολα αστεία δεν θα πάψουν ποτέ. Θα συνεχί-σουν να υπάρχουν στιγμές αλαζονείας, εξέγερσης, θυμού και εκνευρισμού. Τα εθνικά στερεότυπα δεν θα πάψουν από τη μια μέρα στην άλλη. Όμως η ζωή μας αναγκάζει να γίνουμε σοφότεροι όλοι. Και η Τούλα, και η Γκαμπριέλε, και ο Τομας και ο Γιώργος,

Όπως λές στο γράμμα σου, «Στην Ε.Ε. δεν υπάρχουν πλέ-ον εσωτερικές υποθέσεις». Ευτυχώς.

Να είσαι καλά.

Θα συνεχίσουν να υπάρχουν στιγμές αλαζονείας, εξέγερσης, θυμού και εκνευρισμού. Τα εθνικά στερεότυπα δεν θα πάψουν από τη μια μέρα στην άλλη. Όμως η ζωή μας αναγκάζει να γίνουμε σοφότεροι όλοι.

Απάντηση στην επιστολή του Γερμανού Walter Wüllenweber



Όχι κι άλλη ελληνική μεταναστευτική αιμορραγία

του Γιώργου Χατζημαρκάκη*

Κρήτη, καλοκαίρι του 1960: Οι Γερμανοί έχουν φτάσει. Αντί για αντηλιακό έχουν φέρει μαζί τους μέ-τρο και οδοντιατρικούς καθρέφτες. Σε ένα μικρό ορεινό χωριό μια επιτροπή της γερμανικής βιομη-χανίας έχει έλθει για να προσλάβει εργάτες.

Η ατμόσφαιρα θυμίζει παζάρι αλόγων, συμπεριλαμβάνεται άλλωστε και εξέταση δοντιών. Μόνο οι πιο δυνατοί άνδρες θα πάρουν την σχετική άδεια. Μεταξύ αυτών και ο πατέρας μου. Τρεις μήνες αργότερα εργάζεται στην χαλυβουργία στο Ντούιζμπουργκ και αυτός για το οικονομικό θαύμα της Γερμανίας.

Το 1960 η Ελλάδα είναι μια χώρα πολιτικά διχα-σμένη. Η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Όποιος μπο-ρεί ψάχνει να βρει μια καλλίτερη τύχη αλλού. Σήμερα η χώρα βρίσκεται για ακόμη μια φορά σε δραματική κατάσταση, αν και τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Η χώρα έχει αναπτυχθεί πάρα πολύ, υπάρχει ευμάρεια και πληθώρα αγαθών. Παρόλα αυτά οι νέοι και οι μορ-φωμένοι συνεχίζουν να μεταναστεύουν σε σημαντικό ποσοστό.

Η αιτία βρίσκεται στο ότι η Ελλάδα, που όλη η υφήλιος γνωρίζει για τον αρχαίο της πολιτισμό και τους φιλόξενους ανθρώπους της, χρειάζεται ριζική αναδιάρθρωση. Όποιος μιλάει σήμερα για κρίση στην Ελλάδα και το Ευρώ γνωρίζει τα εξής τρομακτι-κά στοιχεία: 12,7 % δημοσιονομικό έλλειμμα και ένα χρέος των περίπου 300 δισ. Ευρώ. Οι κερδοσκόποι παραμονεύουν και καραδοκούν για να χτυπήσουν και πάλι.

Στη σύνοδο κορυφής στις 25 και 26 Μαρτίου οι ηγέτες της Ευρώπης πέτυχαν μια ισορροπημένη συμφωνία εκπέμποντας έτσι μήνυμα ενότητας και

υποστήριξης για τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της Ελλάδας. Ανεξάρτητα όμως του αποτελέσματος, στο οποίο κατέληξε η σύνοδος κορυφής, τα δάνεια είναι μόνο μία βραχυπρόθεσμη λύση για να κλείσουν οι ανοιχτές τρύπες. Για να πετύχουμε μια αειφόρο αλ-λαγή χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό είδος στήριξης.

Η Ελλάδα χρειάζεται ουσιαστική βοήθεια για να ξεπεράσει μόνη της την κρίση. Συγκεκριμέ-να: Η Ε.Ε. πρέπει να ορίσει μία συμβουλευ-

τική επιτροπή που θα στηρίζει το έργο της Ελληνι-κής Κυβέρνησης με βάση τις προϋποθέσεις της «χρη-στής διακυβέρνησης» (good governance). Όχι για να ελέγχει και να τιμωρεί. Αλλά για να λειτουργήσει υπο-στηρικτικά. Μέχρι στιγμής απουσίαζαν στην Ελλάδα η καλή διοίκηση και η εφαρμογή των νόμων. Παρά-δειγμα ο ελληνικός νόμος για τα φωτοβολταϊκά συ-στήματα. Είναι μεν ο πιο σύγχρονος στο κόσμο, δεν έχει όμως εφαρμοστεί ποτέ.

Μια ανανεωμένη Ελλάδα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω αλλαγής νοοτροπίας. Η έμπνευση για κά-τι τέτοιο μπορεί να προέλθει από το εξωτερικό, γιατί όχι και από τους ίδιους τους απόδημους Έλληνες. Εδώ καλούνται τα περίπου 7 εκατομμύρια των Ελλήνων του εξωτερικού να δείξουν την αλληλεγγύη τους προς την πατρίδα και τους συμπατριώτες τους στην Ελλάδα και να επενδύσουν σ αυτήν το «κεφάλαιο» που διαθέτουν

Στα 3000 χρόνια της ιστορίας της, η Ελλάδα αντιμετώπι-σε πολλές κρίσεις. Τώρα η χώρα χρειάζεται βοήθεια για να προχωρήσει σε αναδιαρθρώσεις. Διαφορετικά είναι ορατός ο κίνδυνος ενός νέου κύματος μετανάστευσης.

* Ο Γιώργος Χατζημαρκάκης είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Πρόεδρος του Γερμανο-Ελληνικού Επιχειρηματικού Συνδέσμου (DHW) και Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Ελληνικής Διακοινοβουλευ-τικής Ένωσης (WHIA).

σε άλλες χώρες. Εννοώ, πάνω από όλα, το διανοητικό κεφάλαιο. Σύμφωνα με την Γερμανική Υπηρεσία Ακα-δημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD), σημαντικός αριθμός καθηγητών στα ελληνικά ανώτερα και ανώτατα εκπαι-δευτικά ιδρύματα έχει αποκτήσει τουλάχιστον ένα μέρος της εκπαίδευσης ή της μετεκπαίδευσής του στη Γερμα-νία. Η Ελλάδα θα πρέπει να παρακινήσει περισσότερους νέους πτυχιούχους να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Από την άλλη μεριά θα πρέπει η Γερμανία να δεί-ξει κατανόηση προς την Ελλάδα και να παρα-δεχθεί ότι ωφελήθηκε πολύ από την λειτουρ-

γία της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς. Τα κέρδη του γερμανικού εξωτερικού εμπορίου στην Ελλάδα είναι τεράστια.

Τα γερμανικά σούπερ μάρκετ τροφίμων κατέχουν σήμερα στην Ελλάδα σχεδόν μονοπωλιακή θέση. Οι Έλληνες είναι απλά παρατηρητές στην ίδια τους τη χώρα. Γιατί αυτές οι εμπορικές αλυσίδες δεν αποφα-σίζουν να τοποθετήσουν περισσότερα ελληνικά ποιο-τικά προϊόντα στα ράφια τους;

Η Γερμανία δεν θα πρέπει να αξιώνει με παρατε-ταμένο το δάκτυλο σαν αυστηρός δάσκαλος. Απαιτήσεις για πωλήσεις νησιών ή τον απο-

κλεισμό της χώρας από την ευρωζώνη είναι άκαιρες, ανούσιες και βλαπτικές για τις σχέσεις των λαών και την ευρωπαϊκή συνοχή. Αυτό στενοχωρεί τους Έλλη-νες, οι οποίοι μέχρι τώρα έβλεπαν στη Γερμανία έναν αξιόπιστο φίλο. Κι ένας φίλος δεν εγκαταλείπεται σε ώρα ανάγκης αλλά στηρίζεται στην προσπάθειά του για αλλαγή.

Μόνο με μια τέτοια αλλαγή, θα είχε και η Ελένη την ευκαιρία να βρει κατάλληλη εργασία στην πατρίδα της. Εδώ και πολλά χρόνια προσπαθούσα να βρω μία κοπέλα Ελληνίδα παιδαγωγό για τις δύο κόρες μου. Τώρα την βρήκα στο πρόσωπο της Ελένης. Η οικονο-μική κρίση οδήγησε αυτήν και πολλές άλλες Ελληνί-δες να δραστηριοποιηθούν σ αυτόν τον τομέα. Για τις κόρες μου αυτό είναι ιδανικό, διότι έτσι μπορούν να βελτιώσουν τα Ελληνικά τους στην Γερμανία. Για την Ελένη όμως αυτό σημαίνει δουλειά μακριά από την πατρίδα και την οικογένεια.

Για την Ελλάδα γενικά αυτό σημαίνει ότι είμαστε και πάλι εκεί που ήμασταν πριν από πολλά χρόνια: Η Ελλάδα γίνεται δηλ. και πάλι χώρα εξαγωγής μετανα-στών. Δεν μπορούμε λοιπόν να μένουμε άπραγοι πα-ρακολουθώντας αυτούς που έφυγαν και θέλουν να επι-στρέψουν στην χώρα τους. Έχουμε πολλά να χάσουμε.



Εισαγωγικό σημείωμα

την 20ή Μαρτίου 2010 το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ορ-γάνωσε δημόσια «Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης», στο Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημί-ου Αθηνών, κτήριο Κωστή Παλαμά με θέμα «Η Ενωμένη Ευρώπη και οι Πολιτιστικές της Αξίες».

Η «Συζήτηση» αυτή, ήταν η πρώτη δημόσια εκδή-λωση του «Ελληνικού Κέντρου Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτισμού», το οποίο συνεστήθη στην Ελλάδα την τελευταία διετία, με επίνευση του καθηγητού και ακα-δημαϊκού κ. Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου, από μέλη παλαιότερα και νεώτερα της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙ-ΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, η οποία είχε συσταθεί πρό εξηκο-νταετίας, το 1950, στην Βενετία, από τον διαπρεπή φιλόσοφο και νομικό, ιταλό umberto Campagnolo (1904-1976), όραμα του οποίου ήταν η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως πολιτιστικής ένωσης λαών. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, στην οποία ο κ. Κ. Δεσποτόπουλος υπήρξε παλαιότερα μέλος της Διοικήσεώς της, υπηρετεί από το 1950 την ιδέα της ενίσχυσης των πολιτισμικών δεσμών των Ευρωπαϊκών λαών και εορτάζει φέτος τά 60 χρόνια της ύπαρξής της.

Την «Συζήτηση» του «Ελληνικού Κέντρου» της 20ης Μαρτίου 2010, άνοιξε ο καθηγητής και ακαδημα-ϊκός κ. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος και συντόνισε ο Δρ. Χαρίλαος Χάρακας. Τα θέματα πού ανεπτύχθησαν κατ’ αλφαβητική σειρά των ομιλητών ήταν τά εξής:

Βασίλης Βιτσαξής, επίτιμος πρέσβης-συγγρα-φέας «Η Ενωμένη Ευρώπη και οι Πολιτισμικές της Αξίες».

Άννα Κελεσίδου, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, επίτι-μος Διευθύντρια Κέντρου Φιλοσοφίας Ακαδημίας Αθηνών «Οι Πολιτισμικές αξίες της ελληνικής φιλο-σοφίας και η σημασία τους για την Ευρώπη».

Μαρία Μιχαηλίδου, Ιστορικός Τέχνης, επίτιμος Γεν. Διευθύντρια Υπουργείου Πολιτισμού «Η Ενω-μένη Ευρώπη ως πολιτιστική λειτουργία και δράση (Μια προσωπική εμπειρία).

Νίκος Πετρόχειλος, Καθηγητής Κλασσικής (Λατινικής) Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

«Η Επίδραση της Ρωμαϊκής κωμωδίας στο Αγγλικό θέατρο».*

Στέλλα Πριόβολου, Καθηγήτρια Πανεπιστη-μίου Αθηνών (Πρόεδρος Τμήματος Ιταλικής και Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας) «Ο Λατινικός Μεσαίωνας, η πολυπολιτισμική Ενωμένη Ευρώπη και οι Αξίες της».

Χαρίλαος Χάρακας, Διδάκτωρ Νομικής-Docteur d’ Etat-Paris II, Δικηγόρος,

(Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Έκφρα-σης) «Η Ενωμένη Ευρώπη και οι Πολιτιστικές της Αξίες στην Εποχή της Παγκοσμιοποίησης».

Στην «Συζήτηση» έκανε παρέμβαση ο Κυριάκος Κατσιμάνης, Καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπι-στημίου Αθηνών, (Docteur es lettres-Sorbonne), με θέμα «Οι Δυό Ευρώπες».

*Το συγκεκριμένο κείμενο δεν δημοσιεύεται στο παρόν τεύχος της Ευωπαϊκής Έκφρασης λόγω του ειδικού περιεχομένου του.

Η Ε Ν Ω Μ Ε Ν Η Ε Υ Ρ Ω Π Η & Ο Ι Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ι Κ Ε Σ Τ Η Σ Α Ξ Ι Ε Σ16


το γενικό θέμα της Ημερίδας «Η Ενωμένη Ευρώ-πη και οι Πολιτισμικές της Αξίες», είναι σύμφω-νο προς την αποστολή της Sociéta Europea di Cultura, οία υπήρξε αρχήθεν, αλλά και παραμέ-

νει έως σήμερα. Η ενεργότατη συμμετοχή μου στη δράση της, από την δεκαετία ήδη 1960, μού παρέχει την δυνατό-τητα να διαπιστώσω και το κύρος, να βεβαιώσω την ευστο-χία τής επιλογής του σπουδαίου αυτού θέματος προς συ-ζήτηση, από τά μέλη της ελληνικής ομάδος, της Ευρωπα-ϊκής αυτής Εταιρείας, ταγμένης στην διακονία του Ευρω-παϊκού Πολιτισμού.

Όταν ιδρύθηκε η Société Européenne de Culture, ήταν ακόμη νωπή η οδυνηρή εμπειρία των Ευρωπαίων από τον ενδο-ευρωπαϊκό πόλεμο των ετών 1939 έως 1945, τον πιο καταστροφικό στην Ιστορία της ανθρωπότητας, αλλά επί πλέον υπήρχε και η θλιβερά διχαστική τής Ευρώπης αντί-θεση, μεταξύ Ανατολικού Συνασπισμού και Δυτικού Συνα-σπισμού των λαών της. Και η Société Européenne de Culture ενείχε αρχήθεν υπερνίκηση κάπως τού θλιβερού τότε διχα-σμού τής Ευρώπης.

Σήμερα, οι ενδο-ευρωπαϊκές εκείνες σχέσεις αμοιβαίας δυσπιστίας και συγκρατημένης μόλις εχθρότητας, εκφρα-σμένες με τον όρο «Ψυχρός Πόλεμος», ευτυχώς δεν υπάρ-χουν και υπάρχει μάλιστα η θεσπισμένη ομοπραξία ή και αλληλεγγύη των περισσοτέρων στην Ευρώπη κρατών, η ονομασμένη Ενωμένη Ευρώπη, κατά μετεξέλιξη τής «Ευ-ρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας».

Η μετεξέλιξη αυτή σημαίνει πρόθεση για συνεργασία και αλληλεγγύη, όχι μόνο σε ζητήματα οικονομίας, αλλά ευρύτατα σε ζητήματα πολιτικής, ώστε και θέτει άμεσα το πρόβλημα, ποια είναι τά καθοριστικά στοιχεία, που δικαι-ώνουν την Ένωση αυτή ορισμένων κρατών, άρα και τον δι-αχωρισμό τους από άλλα κράτη.

Ο τίτλος ήδη «Ενωμένη Ευρώπη», δηλώνει ως κριτήριο «ενωτικό» των μελών της κρατών, μια γεωγραφική τους ιδι-ότητα: ότι δηλαδή το έδαφός τους είναι μέρος του εδάφους της Ευρώπης, με πρώτη συνέπεια ότι δεν είναι παραδεκτά για συμμετοχή στην Ενωμένη Ευρώπη κράτη, που το έδα-φός τους βρίσκεται πέραν του εδάφους της Ευρώπης.

Ο βίος όμως των ανθρώπων, είτε ως ατομικών υπάρξε-ων, είτε ως μελών της κοινωνίας, τελείται όχι μόνο με την σχέση τους προς το έδαφος, αλλά και με συμμόρφωση προς κοινές αξίες πολιτισμού, έκγονες της ελευθερίας ανθρώπων των προηγούμενων γενεών, καθώς η ελευθερία δεν είναι απλώς ευχέρεια προς αυτοκαθορισμό της συμπεριφοράς τού ανθρώπου, αλλά είναι και πηγή επινοήσεων, δηλαδή επιτεύξεων αισθαντικότητας, αποκαλυπτικής αξιών και δι-ορατικότητας, ανακαλυπτικής δυνατοτήτων.

Εύλογα, λοιπόν, έχομε να πραγματευθούμε τις κοινές αξίες πολιτισμού της Ενωμένης Ευρώπης.

Στην κλασική εποχή της Ελληνικής Ιστορίας δεν υπήρ-ξε, παρά τις προθέσεις πνευματικών ή και πολιτικών ταγών των Ελλήνων, κρατικά Ενωμένη Ελλάς. Υπήρξε όμως, και πολύ έντονη, συνείδηση ενότητας εθνικής των Ελλήνων, διαχωριστικής των από τους μη Έλληνες.

Κατά Ηρόδοτον, διάχυτη μεταξύ των Ελλήνων ήταν η πεποίθηση για τον διαχωρισμό τους από τους βαρβάρους λαούς και την υπεροχή τους σε πνευματικότητα: «απεκρίθη εκ παλαιοτέρου τού βαρβάρου έθνεος το Ελληνικόν, εόν και δεξιώτερον και ευηθείης ηλιθίου απηλλαγμένον μάλλον». Κατά Ηρόδοτον επίσης ο έκπτωτος βασιλεύς της Σπάρτης Δημάρατος επικαλείται, προς εξήγηση της γενναίας συμπε-ριφοράς των Ελλήνων, τά εξής: «Τη Ελλάδι πενίη μέν αεί-ποτε σύντροφος εστί, αρετή δ’ επακτός εστί, από τε σοφίης κατεργασμένη και νόμου ισχυρού∙ τη διαχρεωμένη η Ελλάς την τε πενίην απαμύνεται και την δεσποσύνην».

Και ο Πλάτων όμως εξαίρει ως ιδίωμα των Ελλήνων το «φιλομαθές», και με αναφορά στον γεωγραφικό παράγοντα κάπως: «το φιλομαθές, ο δή τον παρ’ ημίν μάλιστά τις αισιά-σαιτο τόπον (Πολιτεία 435e. Πρβλ. Νόμοι 747a)∙ αλλά και διακηρύχνει «Λάβωμον δε ως ό,τι περ αν Έλληνες βαρβά-ρων παραλάβωσι κάλλιον τούτων εις τέλος απεργάζονται» (Επινομίς 987de).

Εξ’ άλλου, η συνείδηση ενότητας εθνικής των Ελλήνων έρεισμα είχε θετικά στοιχεία, όπως η κοινή γλώσσα, παρά τον διαφορισμό της σε διαλέκτους, και οι αξίες ενός πο-λύ ανθρωπίνου πολιτισμού, εκφρασμένες στη μυθολογία ήδη, έργο της φαντασίας ανώνυμων προικισμένων Ελλή-

Η Ενωμένη Ευρώπη & οι πολιτισμικές της αξίες

του Κ. Ι. Δεσποτόπουλου, Ακαδημαϊκού

Η Ε Ν Ω Μ Ε Ν Η Ε Υ Ρ Ω Π Η & Ο Ι Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ι Κ Ε Σ Τ Η Σ Α Ξ Ι Ε Σ 17


νων, και προπάντων από τους μεγά-λους ποιητές, και συγκεκριμένα τον πρώτο πνευματικό ταγό της Ελλάδος, τον Σμυρναίο ποιητή Όμηρο, γενάρ-χη των ποιητών και της Ευρώπης, τον ακόλουθό τού ποιητή από τη Βοιωτία, Ησίοδο, τον Πίνδαρο και τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη, αλλά εκφρασμένες αργότερα, και με κριτικό λογισμό, από τους μεγάλους φιλοσό-φους πρίν ήδη τον Σωκράτη και από τον ίδιο τον Σωκράτη και πρό πάντων από τους συγχρόνους του και από τους ακολούθους του πνευματικούς μεγα-λουργούς Δημόκριτο και Πρωταγόρα, και ιδιαίτερα Πλάτωνα, και Αριστοτέ-λη και άλλους.

Πανθομολογημένο είναι, ότι ο πο-λιτισμός της Ευρώπης και οι συστα-τικές του αξίες είναι σε μέγα βαθμό προέκταμα του πολιτισμού των Ελ-λήνων και των συστατικών του αξιών. Αδιάψευστη μαρτυρία παρέχουν πλεί-στες λέξεις των ευρωπαϊκών γλωσσών, δηλωτικές στοιχείων του πολιτισμού, έκδηλα ελληνικές: ιδού κάποιες από τις ελληνικές λέξεις, τις ενταγμένες με ελαφρές παραλλαγές στις διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες: φιλοσοφία, θεω-ρία, μέθοδος, σύστημα, ηθική, πολιτι-κή, τεχνική, μουσική, θέατρο, ιστορία, λογική, μεταφυσική, γεωγραφία, γεω-λογία, βιολογία, ψυχολογία, οικονομία.

Και η διείσδυση του ελληνικού πο-λιτισμού στη δυτική, αλλά και στην ανατολική Ευρώπη, επιτελέσθηκε όχι μόνο διαμέσου των Ρωμαίων, διαπλα-σμένων πολιτιστικά, εξ’ άλλου, και αυτών από τους Έλληνες, όπως τόλ-μησε να διακηρύξει ο φιλοσοφημέ-νος Ρωμαίος ποιητής Οράτιος, με την ευρύτατα γνωστή ρήση του "Grecia capta victorem cepit et induxit ferum letinum litteras et artes". Πρίν ήδη την επιβολή ρωμαϊκής επικυριαρχίας στην Ελλάδα, η Μασσαλία και άλλες ελληνικές αποικίες στη Δυτική Μεσό-γειο είχαν επηρεάσει πολιτισμικά τους λαούς της Δυτικής Ευρώπης, το Παντι-

κάπαιον και άλλες ελληνικές αποικίες στον Εύξεινο Πόντο είχαν επηρεάσει πολιτισμικά τους λαούς της Ανατολι-κής Ευρώπης.

Και οι πολιτισμικοί επηρεασμοί των Ευρωπαίων από το ελληνικό πνεύμα, συνεχίσθηκαν στον Μεσαίωνα: είτε από το ελληνορθόδοξο χριστιανικό μοναστικό πνεύμα στη Δυτική Ευ-ρώπη, διαμέσου του έργου του Αγίου Βενεδίκτου και των Βενεδικτίνων μο-ναχών, είτε με την ευρύτατη εκπολιτι-στική δράση των Ελλήνων Θεσσαλονι-κέων Ισαποστόλων Κυρίλλου και Με-θοδίου στην Κεντρώα και Ανατολική

Ευρώπη∙ αλλά και με την αντιγραφή στα Μοναστήρια της Δυτικής Ευρώ-πης χειρογράφων έργων των αρχαίων ελληνικών συγγραφέων ή και με την μετάφρασή τους σε λατινική γλώσσα, ώστε να έχουν ευρύτερη διάδοση με-ταξύ των Ευρωπαίων. Ο Αριστοτέλης πρό πάντων υπήρξε ο διδάχος των Ευ-ρωπαίων διακόνων της φιλοσοφίας και της πολιτειολογίας, και όχι μόνο τότε, αλλά και στους πρώτους Νεώτερους χρόνους.

Και συνέβη μετά-μεσαιωνικά στη λεγόμενη Αναγέννηση, αλλά και στους αμέσως επόμενούς της χρόνους, αθρόα εισβολή του ελληνικού πνεύμα-τος, μάλιστα και της φιλοσοφίας του Πλάτωνος, στον πνευματικό χώρο της Ευρώπης, Δυτικής είτε Κεντρώας. Και

συντελέσθηκε αυτό είτε με την κυκλο-φορία βιβλίων, είτε με την διδακτική δράση Ελλήνων λογίων προσφύγων από την Ελλάδα. Ο Ιταλός ποιητής leopardi έγραψε, με αναφορά στην Αναγέννηση: «Οι Έλληνες και μετά την πτώσιν αυτών, φεύγοντες της πα-τρίδος τον όλεθρον, εγένοντο αύθις πνευματικοί τής Ευρώπης κηδεμόνες». Στην Γερμανία, η μελέτη ιδιαίτερα των έργων του Πλάτωνος συνέβαλε, ώστε οι επιδόσεις των Γερμανών φιλοσόφων να προσδώσουν προβάδισμα στην Γερ-μανική φιλοσοφία.

Ήδη αξίζει να επικαλεσθούμε την ρήση του Γάλλου ποιητή paul valéry, της 15ης Νοεμβρίου 1922: «Κάθε φυλή, κάθε γή, πού διαδοχικά εκρωμαϊσθηκε, εκχριστιανίσθηκε υποβλήθηκε στην πνευματική πειθαρχία των Ελλήνων, είναι απολύτως Ευρώπη». Ο Έλλην δι-δάσκαλος της Ρητορικής, Ισοκράτης, πρίν εικοσιτρείς αιώνες είχε διευρύνει την έννοια της ελληνικότητας, με κρι-τήριο την συμμετοχή στην ελληνική παιδεία. Ο Γάλλος ποιητής ορθά επι-σημαίνει στην πολιτισμική συγκρότη-ση της Ευρώπης, την καίρια συμβολή της χριστιανικής θρησκείας, του ρωμα-ϊκού δικαίου, του ελληνικού πνεύμα-τος. Αξίζει όμως και να μην αγνοήσομε την ρήση του henry Maine, το 1875: «εκτός από τις τυφλές δυνάμεις της Φύσεως, δεν κινείται στο σύμπαν αυ-τό τίποτα μη ελληνικό στη ρίζα του».

Η Ευρώπη όμως ενέχει και ιδιοδύ-ναμη σύσταση του πολιτισμού της: με την μεγαλουργία στην τεχνική, την μεταβλητική των όρων τού βίου τής ανθρωπότητας, και με την συστημα-τική προβολή θεσμών σεβασμού τού ανθρώπου, των λεγομένων Droits de l’ homme, αλλά και με τά έξοχα επι-τεύγματα μεγαλοφυών Ευρωπαίων, έργα φιλοσοφικού στοχασμού, θετικών επιστημών, έντεχνου γραπτού λόγου, μουσικής, αρχιτεκτονικής, εικαστικών τεχνών∙ ενώ και πολλαπλά έχει αμαρ-τήσει, με τους ενδοευρωπαϊκούς πολέ-

Η Ευρώπη όμως ενέχει και ιδι-οδύναμη σύσταση του πολιτι-σμού της: με την μεγαλουργία στην τεχνική, την μεταβλητική των όρων τού βίου τής ανθρω-πότητας, και με την συστηματι-κή προβολή θεσμών σεβασμού τού ανθρώπου, αλλά και με τά έξοχα επιτεύγματα μεγαλοφυ-ών Ευρωπαίων.



η αρχή της γνώσης προ ϋ-ποθέτει την εξέταση της ορθής σημασίας των λέ-ξεων, κάτι που μας επι-

τρέπει να συμφωνήσουμε σχετικά με το αντικείμενο, για το οποίο γίνεται λόγος. Τι είναι αξία; Η αξία μπορεί να νοηθεί ως ένα κριτήριο για την απο-τίμηση επιτευγμάτων στο χώρο του πνεύματος: το ωραίο, το αληθές και το αγαθό, για παράδειγμα, είναι αξί-ες, με την έννοια ότι αποτελούν κρι-τήρια για τη στάθμιση επιμέρους εκ-φάνσεων στο χώρο της αισθητικής, της επιστημολογίας και της ηθικής, αντίστοιχα. Αλλά σε μια ανακοίνω-ση ιστορικο-πολιτικού και όχι σαφώς φιλοσοφικού περιεχομένου η έννοια της «αξίας» δεν μπορεί και δεν πρέ-πει να αποτελέσει αντικείμενο μιας ενδελεχούς ανάλυσης και πραγμά-τευσης.

Από το άλλο μέρος, σε μια παρέμ-βαση του είδους αυτού η έννοια της αξίας θα μπορούσε να συνδυαστεί με την έννοια της «ιδέας», έτσι ώστε να γίνει λόγος για «ιδέες και αξίες της Ευρώπης». Λέγοντας «ιδέες», εν-νοούμε πνευματικές συλλήψεις που λειτουργούν ως ιμάντες κίνησης ενός πολιτισμού. Η πρόοδος, η κοινωνική δικαιοσύνη και η οικονομία της ανά-πτυξης, για παράδειγμα, είναι από την άποψη αυτή «ιδέες» της Ευρώ-πης, οι οποίες, χωρίς να είναι κυρί-ως ειπείν «αξίες», παρουσιάζουν μια εκλεκτική συγγένεια ή έστω αντι-στοιχία με αυτές.

Η Ευρώπη βασίζεται στις αξίες του ελληνικού και του ρωμαϊκού πο-λιτισμού. Η ελευθερία, η επίλυση των προβλημάτων με το λόγο, η ισότητα απέναντι στο νόμο, η σύζευξη της πολιτικής με την ηθική (οι νομοθέτες και οι κυβερνήτες είναι οι παιδαγω-γοί του λαού), η πολιτική κοινότητα, στο πλαίσιο της οποίας διαμορφώνε-ται και εκφράζεται το άτομο, η παι-δεία ως δια βίου τελείωση του ατόμου στο εσωτερικό της πόλης, αυτές είναι μερικές από τις βασικές ιδέες / αξί-ες που κληρονόμησε η Ευρώπη από τον ελληνικό πολιτισμό. Από το ρω-μαϊκό πολιτισμό η Ευρώπη κληρονό-μησε ιδέες / αξίες που αποδίδονται με τους όρους disciplina, jus, labor, pietas, fides, auctoritas, dignitas, gravitas, imperium. Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει επί του προκειμένου στη συμβολή του ιδιωτικού ρωμαϊκού δικαίου, που οδήγησε στην έννοια της persona, δομικού στοιχείου του δυτικού ανθρωπισμού. Στην ελληνο-ρωμαϊκή κληρονομιά πρέπει να προ-στεθεί και η ιουδαιοχριστιανική, που συνέβαλε στη σύλληψη από το ευρω-παϊκό πνεύμα της ιδέας της προόδου.

Οι (παραδοσιακές) πολιτιστικές αξίες της Ευρώπης χειμάζονται για τέσσερις, βασικά, λόγους:

α) Επειδή από την Αναγέννηση και μετά έρχονται στο προσκήνιο νέες ιδέες / αξίες, ειδικότερα εκείνες που σχετίζονται με την απόκτηση πλούτου και την ταύτιση της ευτυ-χίας με την κάρπωση ολοένα και πε-

μους ιδιαίτερα, ή και ορισμένων λαών με την αξίωση έως τά μέσα του εικο-στού αιώνα για ηγεμονική επιβολή σε πλείστους λαούς της Οικουμένης.

Σήμερα, η Ενωμένη Ευρώπη, εμφα-νίζεται απαλλαγμένη από τις παλαιές αμαρτίες της, και προσηλωμένη στην φροντίδα για την ζωή των κατοίκων των χωρών της∙ αλλά και βαρυμένη, αυτή κατ’ εξοχήν, με το καθήκον να επινοήσει λύσεις για τά πρωτόφαντα ενώπιον τής ανθρωπότητας πλανητι-κών διαστάσεων προβλήματα οριακών σχέσεων με το φυσικό περιβάλλον ή και ρυθμού αυξήσεως του ανθρώπι-νου πληθυσμού και ορθολογικής χω-ροταξίας του ανά την Οικουμένη∙ χω-ρίς όμως να έχει απαλλαγεί και από τά παραδοσιακά προβλήματα διανθρω-πίνων σχέσεων, και όχι μόνον εντός αλλά και πέραν των συνόρων της, και πρό πάντων πέραν των συνόρων της με τις αναχρονιστικές, αλλά ενεργότα-τες συγκρούσεις εθνικών ομάδων, ή και με τις προθέσεις για εδαφική επέκταση κρατών εκτός αυτής, εις βάρος κρατών μελών της.

Δεν πρέπει όμως και να μην επιση-μανθεί το μέγα έλλειμμα της Ενωμένης Ευρώπης, έκδηλο τις ημέρες αυτές, με την έλλειψη θεσμικής ευχέρειας πρός έγκαιρη, ενδεδειγμένη απόφαση, για οικονομική στήριξη τής Ελλάδος, αλ-λά και σταθερά έκδηλο με την έλλειψη θεσμικής ευχέρειας για στρατιωτική συμπαράσταση τής Ελλάδος, αν υπο-στή επίθεση προς απόσπαση εδάφους της, ώστε και να βαρύνεται ο ελληνι-κός λαός με υπέρογκες στρατιωτικές δαπάνες, όσο κανείς άλλος λαός της Ευρώπης.

Παρά τις μεγάλες όμως αυτές ελ-λείψεις, είναι η Ενωμένη Ευρώπη μο-ναδικά πολύτιμη για τους λαούς της ή και για την ανθρωπότητα, με όσα ήδη έχει την ικανότητα να προσφέρη, αλλά και με όσα παρέχει την ελπίδα ότι θα προσφέρει, με την ολοκλήρωση των θεσμών της.

Οι «δύο Ευρώπες»του Κυριάκου Κατσιμάνη*

Παρέμβαση κατά τη συζήτηση «Στρογγυλής Τραπέζης» που οργάνωσε το Ελληνικό Κέντρο Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτισμού με θέμα «Η Ενωμένη

Ευρώπη και οι Πολιτιστικές της Αξίες»



ρισσότερων υλικών αγαθών. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν στην εποχή μας ορισμένες «εύηχες» ιδέες /αξίες, οι οποίες ωστόσο έχουν καθ’ οδόν κα-κοποιηθεί, γιατί πρωτίστως έχει αλλοι-ωθεί το νοηματικό περιεχόμενό τους. Αναφέρουμε ενδεικτικά την καταπο-λέμηση του ρατσισμού και της ξενοφο-βίας, την πολυπολιτισμικότητα και τη διαβόητη «πολιτική ορθότητα» - ιδε-ολογήματα κομμένα και ραμμένα στα μέτρα των συμφερόντων κάποιων αό-ρατων αλλά πασίγνωστων ξένων κέντρων.

β) Επειδή τον 20ο αιώνα η μετανεωτερικότητα ήρθε να αμφισβητήσει βασικά κεκτημένα στο χώρο των ιδεών, τα οποία είχαν συνυ-φανθεί με την ιδιαιτερότητα και τη βαθύτερη ουσία του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι δυνατότητες της επιστήμης αμφισβητούνται, η πίστη στην ιστορική πρόοδο αντι-μετωπίζεται με σκεπτικισμό και η παντοδυναμία του λό-γου εκτοπίζεται από εξωλο-γικές μορφές σκέψης.

γ) Επειδή η παράδοση ατονεί, καθώς, λόγω της τε-χνολογικής ανάπτυξης και της μετατροπής της γης σε «πλανητικό χωριό», οι εξε-λίξεις είναι πλέον ραγδαίες και η απόσταση μεταξύ των γενεών είναι τεράστια, με αποτέλεσμα η μεταλαμπάδευση των παλαιών ιδεών / αξιών να καθίσταται προβληματική.

δ) Επειδή τα γεωπολιτικά συμφέ-ροντα της παγκοσμιοποίησης και της Νέας Τάξης έχουν σε πολλές περι-πτώσεις διαστρεβλώσει την αληθινή σημασία των λέξεων, με αποτέλεσμα ιδανικά όπως η ελευθερία, η δημοκρα-τία, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ. να έχουν μετατραπεί σε προσχήματα για ωμές επεμβάσεις σε κυρίαρχα κράτη.

Με αυτά τα δεδομένα, θα μπορού-

σε να γίνει λόγος όχι για μία, αλλά για δύο Ευρώπες.

Η μία, είναι η κλασική Ευρώπη ως γεωγραφική έννοια, που ταυτόχρονα συνοδεύεται από το φωτοστέφανο των γενναίων ιδεών, των μεγάλων πολιτι-στικών κατακτήσεων και των επιτευγ-μάτων, γενικότερα, που καταξιώνουν τον άνθρωπο (γραμματειακή παρα-γωγή, τέχνη, φιλοσοφία, εξευγενισμός ηθών, πολιτικές ελευθερίες). Πρόκει-ται για την εξιδανικευμένη Ευρώπη του

Παναγιώτη Κανελλόπουλου ως συναί-ρεση και σύζευξη της ελληνορωμαϊκής κληρονομιάς, του χριστιανικού πνεύ-ματος και του ψυχικού βάθους που συ-νεπάγεται το βόρειο – πρωτίστως το γερμανικό – στοιχείο.

Η άλλη, είναι η Ευρώπη με τις χει-μαζόμενες, όπως είπαμε παραπάνω, πολιτισμικές αξίες, η «μεταλλαγμένη» Ευρώπη, που ενώθηκε για να αποτε-λέσει το αντίβαρο και το αντίπαλο δέος ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση, που έχει πια καταρρεύσει, και την

αμερικανική υπερδύναμη, που τείνει να καταστεί κοσμοκράτειρα. Μόνο που η ενωμένη Ευρώπη στηρίχτηκε σε «αξίες» και ιδέες (ή, μάλλον, ιδεολογή-ματα) των οποίων η προέλευση είναι αμερικανική, άσχετα αν, από μια άλλη άποψη, η Αμερική είναι και αυτή ιστο-ρική προέκταση της Ευρώπης – μια προέκταση, ωστόσο, αλληλένδετη με υπερβολές και στρεβλώσεις.

Με άλλα λόγια, η Ευρώπη ενώθηκε ως αντίβαρο στην Αμερική βασιζόμε-

νη όχι στη δική της αξιακή κλί-μακα και στο δικό της πλούτο των ιδεών αλλά στην προσχώ-ρηση και την υποταγή της σε υπερατλαντικά πρότυπα, όπως ο στυγνός πραγματισμός, η προσήλωση στο υλικό κέρδος, η κυριαρχία των ποσοτικών κριτηρίων, η γενικευμένη τάση εμπορευματοποίησης. Οι αρχές και οι αξίες εκτοπίζονται πλέον από τις σκοπιμότητες, ενώ η οι-κονομία της αγοράς βάζει στο περιθώριο την ιστορική κληρο-νομιά, τις γενναίες ιδέες και τις πολιτιστικές κατακτήσεις. Και μόνο το ότι οι τεχνοκράτες και οι γραφειοκράτες που κυριαρ-χούν σε αυτή τη «δεύτερη», τη μεταλλαγμένη Ευρώπη, συζη-τούν σοβαρά τη διεύρυνσή της με την ενσωμάτωση στους κόλ-πους της λαών εντελώς ξένων προς την ελληνορωμαϊκή και

τη χριστιανική πνευματική παράδοση, καθώς και την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά, αποδεικνύει ότι ο όρος «Ευρώπη» κινδυνεύει να καταντήσει λόγος κενός.

Εναπόκειται στην Ευρώπη να κάνει τη μεγάλη επιλογή: θα δικαιώσει άρα-γε τον εαυτό της και θα παραμείνει σημαιοφόρος της πολιτιστικής πορεί-ας της ανθρωπότητας ή θα λειτουργή-σει ως υπεργολάβος των ΗΠΑ και ως διεκπεραιωτής των σκοποθεσιών της Νέας Τάξης;



Αν και η φιλοσοφία, γενικά, η αρχαιοελληνική ειδικό-τερα, κινδυνεύουν, σήμε-ρα, από επιτήδειους, εσω-

τερικούς και εξωτερικούς ‘’πραγματευ-τές’’ του αμέσου κέρδους ή της εξουσί-ας, η ίδια, ως φρόνησις, ορθωτική και επανορθωτική μέθοδος, δεν έπαυσε ποτέ να είναι δωρήτρια βίου ή ήθους, με τη σημασία που έχουν οι όροι, π.χ., στον Πλάτωνα (Νόμοι 733 c, Λύσις 222 a), δηλαδή του ποιοτικά ανώτε-ρου από την απλή ζωτικότητα τρόπου του υπάρχειν. Παράδειγμα ενσάρκω-σης της ιδέας ο Μακεδόνας Αλέξαν-δρος, ο οποίος θαύμαζε τον παιδαγω-γό του Αριστοτέλη «ουχ ήττον του πα-τρός, ως δι’ εκείνον μεν ζων δια τού-τον δε καλώς ζων» και πραγμάτωσε την προσταγή του «ευ ζην» με τον πο-λιτισμικό εξελληνισμό της Ανατολής στο παγκόσμιο κράτος που δημιούρ-γησε μέσα σ’ ένα συγκρητισμό πολιτι-σμών και θρησκειών και με διεθνή φο-ρέα την ελληνική γλώσσα.

Αν ουσία της ελληνικότητας είναι, όπως πιστεύω η ελληνικότητα της ου-σίας, πρώτη και σταθερή συνιστώσα είναι η ιδέα της ενότητας την οποία απέδωσαν, π.χ., οι πρώτοι Έλληνες Στοχαστές με τον χαρακτηρισμό του σύμπαντος ως κόσμου, συστήματος ισορροπίας αντίρροπων παραγόντων, αντίστοιχου με τον κοινωνικό, όπου επικρατεί η εξισορροπιστική διαδικα-σία και η αποτρεπτική πλεονεξίας δι-καιοσύνη με την ισονομία (Αναξίμαν-δρος), και ο Πλάτων με την ιδέα ότι

«το κοινόν συνδεί, το ίδιον διασπά τας πόλεις-κράτη»1.

Όπως ήδη στο Συνέδριο της Ευρω-παϊκής Εταιρίας Πολιτισμού, του 2007, στην Ιταλία, μου δόθηκε η ευκαιρία να επισημάνω, στο σημερινό πολιτιστικό στάδιο της ιστορίας η εξέλιξη της επι-στημονικής γνώσης, της τεχνικής, της πληροφορικής μετέτρεψε τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο από θεα-στική-ερευνητική σε συνδημιουργική στο ίδιο πνεύμα, η ιδέα της ενότητας οδήγησε εκτός από τη συνεργασία των διαφόρων επιστημών και στη συνερ-γασία λαών διαφορετικών πολιτισμών ή πολιτισμικής βαθμίδας, με πρώτιστη προϋπόθεση τη συμμόρφωση με τη δι-καιοσύνη «και την άλλη αρετή», κατά τον πλατωνικό λόγο του Μενεξένου (247 a) θεμελιώδης αξία και μέγιστο χρέος των λαών είναι η ειρήνη και η πραγμάτωση της πολιτικής ενιαίας κοινωνίας σε συνδυασμό με τη διαφύ-λαξη της διαφορετικότητας. Η ειρήνη όμως σήμερα διακυβεύεται, εκτός των άλλων χωρών, και στην ευαίσθητη πε-ριοχή της Ανατολικής Μεσογείου και επειδή ο λόγος μου έχει σχέση με τις αξίες στην Ενωμένη Ευρώπη, για την οποία, η ενότητα δε νοείται πλέον μό-νον με όρους οικονομίας, αλλ’ αφορά στην τριτογένεια της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας και του σεβασμού

1 b. A. kElESSIDOu, l’ Ethos de la conception platonicienne de la justice, Festschrift fur Κostas beys dem rech-htsdenker in Attischen Dialektik, Eu-nomia verlag, Athens, 2003, 695-703.

των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ας μου επιτραπεί να σταθώ στο επιτα-κτικό χρέος της Ενωμένης Ευρώπης να συνεργήσει στην ικανοποίηση του αιτήματος ενός μέλους της, της Κυπρι-ακής Δημοκρατίας, για μια ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία, και να επανα-λάβω εδώ πρόσφατη επίσημη ελλη-νοκυπριακή διατύπωση για μια λύση του Κυπριακού «στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, ενός κρά-τους με μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια, μια διεθνή προσωπικότητα στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των αρ-χών και αξιών της Ε.Ε.».

Η ειρήνη, ως γνωστόν, και όταν επιδιώκεται και όταν έχει αποκτηθεί είναι αγαθόν εφόσον συναρτάται με την ελευθερία ή την εθνική ανεξαρ-τησία και την δικαιοσύνη, η οποία εί-ναι αντίμαχη στην ανασφάλεια από σφετερισμό της εξουσίας ή της δύνα-μης. Η αρχαιοελληνική φιλοσοφία, ως γνωστόν, προσέφυγε στην πολιτισμική αξία του μέτρου, όπως αυτή επιγραμ-ματικά διατυπώθηκε, π.χ., με τη δημο-κρίτεια ρήση: «η ευογκίη ασφαλέστε-ρον της μεγαλογκίης» (Β3.6) και την πλατωνική απόφανση για την «άγαν ελευθερία» η οποία «εις άγαν δουλεί-αν» μεταβάλλει ανθρώπους και πολι-τείες (Πολιτεία Η 564 a).

Συμπληρώνοντας την προγραμ-ματική και υπαινικτική αυτή εισήγησή μου, θα έλεγα ότι οι αξίες της ειρήνης, του μέτρου, ως μέσου που επιτρέπει τον καθορισμό ενός βέλτιστου μεταξύ

Οι πολιτισμικές αξίες της ελληνικής φιλοσοφίας και η σημασία τους για την Ενωμένη Ευρώπη

της Άννας ΚελεσίδουΔιδάκτωρ Φιλοσοφίας, επίτιμος Διευθύντρια Κέντρου Φιλοσοφίας Ακαδημίας Αθηνών

«Οι Πολιτισμικές αξίες της ελληνικής φιλοσοφίας και η σημασία τους για την Ευρώπη».



δύο άκρων2, ως του «ίσου» αντί της υπερβολής και της έλλειψης (βλ. Δη-μόκριτος Β 102), και η αξία της ελευ-θερίας είναι και συνιστώσες της δη-μοκρατίας, του μεγίστου προτύπου πολιτεύματος που η αρχαία ελληνική φιλοσοφία κληροδότησε στην πολι-τισμένη ανθρωπότητα. Οι ρήσεις, ει-δικά, του Δημόκριτου που συνδυά-ζουν ψυχολογικές παρατηρήσεις και αρχές ηθικές και κοινωνικοπολιτικές, για την αξία του ανθρώπου, την παρ-ρησία, τον καιρό, τον σεβασμό του νόμου, τη δικαιοσύνη, τη φιλία, και μία απόφανση του Ταραντίνου φιλο-σόφου, μαθηματικού και πολιτικού Αρχύτα3 για την ομόνοια αφορούν πάντα στην Ενωμένη Ευρώπη, όσον και εφόσον αυτή συνταιριάζει την πολιτική με το δίκαιο και την ηθική, όσον και εφόσον διαπνέεται από λο-γισμό, αρχύτειο όρο που αναφέρεται περιοριστικά στο οικονομικό επίπε-δο, αλλά νοείται ως μέθοδος εξισω-τικής κοινωνικής πολιτικής, ως έλλο-γος υπολογισμός ανάληψης μέτρων κατά της στάσης, της αυθαιρεσίας και της αδικίας. Εδώ οι «δυνάμενοι» πολίτες και κράτη καλούνται να «συ-νεπικουρούν» και να βοηθούν τους «αδυνάτους», ώστε να επιτυγχάνεται ένας αυθεντικός δυναμικός ανθρω-πισμός μεταξύ όλων των Μελών που ως Μέλη και όχι ως μέρη απαρτίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση.

2 bλ. A. ΚΕΛΕΣΙΔΟΥ, Η έννοια της σωτηρίας στην πλατωνική πολιτική φιλοσοφία, Πρόλογος. Γ. Μιχαηλίδου-Νουάρου, Ακαδημία Αθηνών, 1982,β/έκδ.20009,σσ 61επ. Βλ. hENrI JOlY, le renversement platonicien. logos Episteme, polis, vrin 1980, 366 επ.

3 Για τον Δημόκριτο βλ. 49,67,102,, 177,250-255,265-267, για τον Αρχύτα βλ.Β3. Περισσότερα Βλ. Α. ΚΕΛΕΣΙΔΟΥ, Μελετήματα Προσωκρατικής Ηθικής, Πρόλογος Γ. Βλάχου, έκδοση Ακαδημίας Αθηνών, 1994, σσ 71 επ.

Με τον όρο «Λατινικός Μεσαίωνας» οι ιστο-ρικοί στο παρελθόν θεωρούσαν μια χιλι-

ετία πνευματικής και κοινωνικής κα-θυστέρησης, ενώ σήμερα οι μελετη-τές του Μεσαίωνα έχουν εντοπίσει σύνθετους κοινωνικούς και πολιτι-σμικούς δεσμούς ανάμεσα στη Ρώμη και την Κελτική και Γερμανική Ευρώ-πη του Μεσαίωνα, όπως και ανάμεσα στον ύστερο Μεσαίωνα και τους νε-ότερους χρόνoυς1. Ως χαρακτηριστι-κό της μακράς αυτής ιστορικής περι-όδου προβάλλεται η εξελικτική συ-νέχεια και συγκεκριμένα στην εποχή ανάμεσα στον ύστερο ρωμαϊκό κόσμο και την Ευρώπη των φύλων του 6ου και του 7ου αιώνα αλλά και ανάμεσα στον ύστερο Μεσαίωνα και τον 16ο αιώνα. Αυτή η θεώρηση της Ιστορίας ως συνε-χούς εξελικτικής διαδικασίας, ως ενός continuum, χωρίς ρήξεις και ασύνδετες περιόδους δίνει συγχρόνως τη δυνα-τότητα να εξετάσουμε τον Μεσαίωνα ως παιδική ηλικία της Ευρώπης - όπως εύστοχα τον χαρακτηρίζει o Jacques le

1 Βλ. David Nicholas, Η εξέλιξη του μεσαιωνικού κόσμου, μτφρ. Μ. Τζιαντζή, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1999, πρόλογος.

Goff- ως μια εποχή ανάμικτου σκότους και φωτός κατά την οποία ανακτήθηκε ο πυρήνας της μεγάλης ελληνικής και ρωμαϊκής κληρονομιάς.

Ο καθηγητής luigi Αlfοnsi2 παρα-τηρεί σχετικά ότι η ερμηνεία της λο-γοτεχνίας του Μεσαίωνα πρέπει να γίνεται με δεδομένη τη συνέχεια της κλασικής λογοτεχνίας, της ρωμαϊκής και της χριστιανικής, κατά τους αιώ-νες του Μεσαίωνα. Τη συνέχεια αυτή ο Alfonsi χαρακτηρίζει translatio, μετα-φορά δηλαδή των λογοτεχνικών αξιών από τη μία περίοδο στην άλλη.

Ο Μεσαίωνας, που όχι μόνο διατή-ρησε και μεταβίβασε στους μεταγενέ-στερους τα επιτεύγματα της κλασικής αρχαιότητας, αλλά και τα εμπλούτι-σε με τη δική του ευρύτατη συμβολή, υπήρξε μια περίοδος αναταράξεων και συγκρούσεων πνευματικών, πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών.

Ο λατινικός Μεσαίωνας αρχίζει grosso modo τον 5ο και τελειώνει τον 14ο αιώνα από τον Βοήθιο στον Δά-ντη. Η μακρά διάρκεια του Μεσαίωνα έχει προκαλέσει ποικίλες τοποθετήσεις των ιστορικών για την αρχή και το τέ-λος του. Σημαντική είναι η άποψη του

2 Βλ. la letteratura latina Medievale, Milano 1972, σσ. 7, 236-237.

Ο Λατινικός Μεσαίωνας, η πολυπολιτισμική Ενωμένη

Ευρώπη και οι ρίζες τηςτης Καθηγήτριας Στέλλας Πριόβολου*

* Η Στέλλα Πριόβολου είναι Πρόεδρος Τμήματος Ιταλικής και Ισπανικής Γλώσ-σας και Φιλολογίας και Αναπλ. Πρόεδρος Τμήματος Σλαβικών Σπουδών Πα-νεπιστημίου Αθηνών



Jacques le Goff, όπως διατυπώνεται στο πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο: «Η Ευρώπη γεννήθηκε τον Μεσαίωνα;»3. Οι αιώνες που μεσολαβούν ανάμεσα στον 4ο και τον 15ο αιώνα – παρα-τηρεί ο Γάλλος ιστορικός – υπήρξαν σημαντικοί και ο Μεσαίωνας κληρο-δότησε στην Ευρώπη του σήμερα και του αύριο την πιο σπουδαία ζωντανή κληρονομιά της. Είναι φανερό - προ-σθέτει - ότι δεν υπάρχει πουθενά τομή της Αναγέννησης. Προτείνει, λοιπόν,

στους αναγνώστες του να θεωρήσουν τα τέλη του 15ου αιώνα σταθμό στη με-σαιωνική ιστορία της Ευρώπης, πράγ-μα που δικαιώνει και τον τίτλο της δι-κής του μελέτης.

Στον γλωσσικό τομέα ο Μεσαί-

3 Βλ. Jacques le Goff, μτφρ. Ελευθ. Ζέη, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2006, πρόλογος, σ. 353.

ωνας βρήκε στην ανάπτυξή της μια γλώσσα παγκόσμια, τη Λατινική, την οποία είδε κατόπιν να υποχωρεί αργά - αργά και να αναγεννάται στις ρομα-νικές γλώσσες και να εξαπλώνεται η επίδρασή της στον γερμανικό, σλαβι-κό και ουγγρικό πολιτισμό. Η Λατινι-κή υπήρξε η γλώσσα του πολιτισμού δεκατριών αιώνων που χωρίζουν το Βεργίλιο από τον Δάντη. Χωρίς αυτή τη γλώσσα δεν θα μπορούσαμε να κα-τανοήσουμε τις λαϊκές φιλολογίες του

Μεσαίωνα, όπως τo Chansοn de roland, τους τροβαδούρους και συγκεκριμένα τον λατινικό Με-σαίωνα. Η Λατινική του Μεσαί-ωνα υπήρξε για όλη την Ευρώπη ο φορέας που μπόρεσε να εκ-φράσει όλες τις εκδηλώσεις του πνεύματος και της τέχνης, μια τεράστια, δηλαδή, παιδεία. Η απαρχή των ρομανικών γλωσσών και λογοτεχνιών, που προέρχο-νται από τη σύνθετη ανάπτυξη και μετεξέλιξη της Λατινικής, είναι συνδεδεμένη με την ιστο-ρική και πνευματική ανάπτυξη της κοινής βάσης της σύγχρονης ευρωπαϊκής πολιτιστικής πραγ-ματικότητας, που είναι ο αρχαί-ος ρωμαϊκός πολιτισμός με τον μεγάλο όγκο των λογοτεχνικών και φιλοσοφικών επιτευγμάτων, τα οποία αυτός πραγματοποίη-σε. Αυτός όμως ο δεσμός δεν εί-ναι άμεσος. Ανάμεσα στον κλα-σικό λογοτεχνικό πολιτισμό και στον σύγχρονο παρεμβάλλεται μια άλλη μεγαλειώδης δημιουρ-γία λογοτεχνικού πολιτισμού,

η οποία αντιπροσωπεύεται από την ιστορία της μεσαιωνικής λατινικότη-τας. Η μεσαιωνική αυτή λατινικότητα σε σχέση με την κλασική διατηρεί ου-σιαστικά την ευρωπαϊκή πνευματική ενότητα - παρατηρεί ο E.r. Curtius4,

4 Ε.r. Curtius, la littérature européenne et le Moyen Age latin, presses pocket 1956, σ. 19.

ο οποίος αναφέρεται στο δεσμό ανά-μεσα στους Βεργίλιο, Δάντη, Βίκο και Γκαίτε, που δεν είναι άλλος από την κλασική παράδοση, της οποίας βασι-κή γλώσσα είναι η Λατινική. Δεν μπο-ρούμε να ξεχωρίσουμε τον Βεργίλιο από τον Δάντη, ούτε τον Δάντη από τον Βοκκάκιο και τον Πετράρχη. Έτσι καθιερώθηκε ανάμεσα στις λαϊκές και στις εθνικές γλώσσες ένας διάλογος, χωρίς τον οποίο δεν μπορούμε ούτε τις μεν ούτε τις δε να κατανοήσουμε. Ο E.r. Curtius θέλησε να τονίσει τη ση-μασία του λατινικού μεσαίωνα, τοπο-θετώντας τον υπό την προστασία της Ευρώπης και του Δάντη. Πρόκειται - όπως ο ίδιος τονίζει - για τον λατινικό Μεσαίωνα και όχι για τον Μεσαίωνα γενικά.

Ο απολογισμός της μεσαιωνικής λατινικής φιλολογίας, της γαλουχημέ-νης με τη φαντασία, τη διανόηση και την πίστη σε κάθε εκδήλωση φιλολο-γική, φιλοσοφική, καλλιτεχνική υπήρ-ξε τεράστιος. Είναι βέβαιο ότι αυτή η φιλολογία είναι περισσότερο ενδιαφέ-ρουσα ως πολιτιστικό γεγονός, συνδε-δεμένη με την ιστορία του πνεύματος, παρά ως καθαρή φιλολογία.

Είναι αναγκαίο να επισημάνου-με ότι το άλμα που πραγματοποιεί-ται κατά τους τελευταίους αιώνες του Μεσαίωνα είναι τεράστιο. Η συνάντη-ση των τελειοποιημένων πολιτιστικών παραδόσεων και των λαϊκών γλωσσών - συνάντηση πίσω από την οποία δια-κρίνεται μια κυκλώπεια κοινωνική και οικονομική μεταμόρφωση ολόκληρης της Ευρώπης - υποχρεώνει τη λογοτε-χνία σε μια τροποποίηση των κανό-νων, των σκοπών και του κοινού της. Καθορίζει το ξεκίνημα μιας μακράς πορείας διαφοροποίησης και διακλά-δωσης του πολιτισμικού γίγνεσθαι στις αυθεντικές δυνάμεις της κοινωνίας, που θα δώσει σιγά - σιγά ζωή σε ένα καινούργιο πολιτισμό βασισμένο στη λαϊκή κουλτούρα. Ο umberto Eco έχει επανειλημμένα επισημάνει σε κείμενά

Ο Δάντης



του τις αναλογίες που υπάρχουν ανά-μεσα στους χρόνους από τον 12ο έως τον 14ο αιώνα και στους δικούς μας χρόνους ίδια πολιτιστική κρίση, ίδιες διαμάχες και αναταράξεις.

Οι άνθρωποι του Μεσαίωνα δημι-ούργησαν τη βάση του δυτικού πολι-τισμού, όπως τον γνωρίσαμε σήμερα, παρατηρεί ο David Νichοlas5 και αυ-τήν ακριβώς την εξέλιξη πρέπει να εξε-τάσουμε προχωρώντας από την πολυ-πολιτισμικότητα του Μεσαίωνα στην πολυπολυτισμικότητα του σύγχρονου κόσμου, γιατί σύμφωνα με το αξίωμα του Saintsbury «το αρχαίο χωρίς το σύγχρονο είναι πέτρα σκανδάλου, το σύγχρονο χωρίς το αρχαίο είναι πλή-ρης παραφροσύνη»6.

Δύο Ιταλοί πανεπιστημιακοί κα-θηγητές τοποθετούνται στο παραπά-νω θέμα, με το δικό του τρόπο ο καθέ-νας7: ο καθηγητής Gian bagio Conte της Scuola Normale Superiore της Πί-ζας επισημαίνει ότι κάθε κουλτούρα, κάθε νέα εποχή πρέπει κατ’ ανάγκη να διερευνά την κληρονομιά που πα-ραλαμβάνει, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να την οικειοποιηθεί. Για να ζωντανέψει και να δραστηριοποι-ηθεί η κληρονομιά πρέπει με την εμ-φάνιση κάθε νέας γενιάς να ξανακα-τακτηθεί. Αυτό συνέβη με τον πρώτο Ουμανισμό, τον οποίο πραγμάτωσε η ρωμαϊκή κουλτούρα, αργότερα με το δεύτερο Ουμανισμό της εποχής του Καρλομάγνου, μετά με τον ιταλικό και ευρωπαϊκό Ουμανισμό του 14ου,15ου και 16ου αιώνα και τέλος με τον μετα-ρομαντικό Ουμανισμό. Αυτός ο τελευ-ταίος στον οποίο και εμείς ανήκουμε, διαφέρει από τους προηγούμενους

5 Βλ. ό.π., σ. 19.6 Βλ. E.r. Curtius, ό.π., σ. 21.7 Βλ. Συνέντευξη (β΄ μέρος) των G.

b. Conte, J. Dangel και r. Thomas με τίτλο «Τα λατινικά γράμματα: το παρόν και το μέλλον τους», εφημ. ΤΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ (15 Μαΐου-1 Ιουνίου 2005).

Ουμανισμούς, γιατί είναι αμυντικός, καθώς νοιώθει ότι σήμερα γίνεται επί-θεση εναντίον των παραδοσιακών αξι-ών, και περιχαρακωμένος αμύνεται με εσωστρέφεια. Η πολυπολιτισμικότητα του σύγχρονου κόσμου είναι μια καλή ευκαιρία για να ξαναβρούμε το νόημα της δικής μας ιδιαίτερης παράδοσης. Καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε δια-φορετικές κουλτούρες, και η λύση δεν είναι να απαρνηθούμε τις παραδόσεις μας για να δημιουργήσουμε μια συγκε-

χυμένη δυσδιάκριτη παγκόσμια κουλ-τούρα, αλλά να συμμετάσχουμε στον διάλογο ανάμεσα στις διάφορες κουλ-τούρες επαναπροτείνοντας ακριβώς τη δική μας. Θα γεννηθεί έτσι μέσα στη σύγχρονη πολυπολιτισμικότητα ένας νέος Ουμανισμός αλληλεξαρτώμενος, όχι πια απόλυτος αλλά βασισμένος στις αντιπαραθέσεις και στις διαφο-ρές και ανεκτικός στις διαφορετικές ταυτότητες.

Ο δεύτερος Ιταλός καθηγητής της κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπι-στήμιο του Μπάρι, luciano Canfora σε σχετικό βιβλίο του παρατηρεί ότι η ιστορία είναι ένας τρόπος για να δεις

την προοπτική του παρόντος. Ο ελ-ληνορωμαϊκός κόσμος, από τον οποίο κατάγεται ο δυτικός πολιτισμός παρέ-χει ένα κριτικό οπλοστάσιο, το οποίο όχι μόνον παραμένει ενεργό, αλλά μπορεί να βγάλει τη σκέψη από πολ-λά αδιέξοδα. Χαρακτηριστική είναι η ακόλουθη διαπίστωση του ίδιου του συγγραφέα «ο Αυγουστίνος έχοντας καταλάβει ότι κατέρρεε η προϋπάρ-χουσα τάξη έγραψε το De Civitate dei, ένα βιβλίο που στρεφόταν στο μέλλον

με τον μοναδικό εποικοδομητικό τρόπο: διατρέχοντας το παρελθόν, την τρομερή δηλαδή θριαμβευτι-κή πορεία της αυτοκρατορικής Ρώ-μης. Μια ανάλογη άσκηση θα ήταν χρήσιμη σήμερα»8.

Στην ιστορία της Ευρώπης η εποχή του λατινικού Μεσαίωνα παραμένει ιδιαίτερα ενδιαφέρου-σα κυρίως ως πολιτιστικό γεγο-νός, καθώς αποτελεί τον συνδετι-κό κρίκο του αρχαίου κόσμου που παρακμάζει και του δυτικού, που συνεχώς διαμορφώνεται. Η εξελι-κτική λοιπόν προσέγγιση μας δί-νει την ευκαιρία να διερευνήσουμε την κληρονομιά που παραλάβαμε, να την ξαναποκτήσουμε και μέσα στον πολυπολιτισμικό σύγχρονο κόσμο να ξαναβρούμε το νόημα της δικής μας ιδιαίτερης παρά-

δοσης και να συνειδητοποιήσουμε την ενότητά της μέσα στο χρόνο. Ως Ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να ανα-ζητήσουμε ένα «νέο Ουμανισμό» ανε-κτικό στην πολυπολιτισμικότητα και προσαρμοσμένο στα νέα δεδομένα. Στην εποχή λοιπόν της πολυπολιτι-σμικότητας και της παγκοσμιοποίησης οι κληρονόμοι λαοί της ελληνορωμαϊ-κής παιδείας έχουν αυτοί κατεξοχήν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν με την παιδεία και τη γνώση τους στη μεγάλη

8 Βλ. Λουτσιάνο Κάνφορα, Κριτική της δημοκρατικής ρητορείας, μτφρ. Παν. Σκόνδρα, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2003, σ. 123.

H αρπαγή της Ευρώπης



ευρωπαϊκή οικογένεια.Ποια είναι η Ευρώπη; Κατά τη μυ-

θολογία, μια νεαρή παρθένος, η Ευρώ-πη, περιστοιχισμένη από τις φίλες της, μάζευε λουλούδια. Ο Δίας την πρόσε-ξε, μεμιάς φλογίστηκε από έρωτα και κατέφυγε σε πονηριά για να πετύχει το σκοπό του. Μεταμορφώθηκε σε ταύ-ρο, και η Ευρώπη θαμπωμένη από την ομορφιά του ζώου, το πλησίασε και το χάιδεψε. Ο ταύρος γονάτισε, η κοπε-λίτσα κάθισε στη ράχη του και εκείνος γρήγορος σαν αστραπή σηκώθηκε όρθιος, έτρεξε στη θάλασσα και σχί-ζοντας τα κύματα έφθασε στην Κρήτη. Ήδη στη μυθολογία η Ελλάδα έχει τη θέση της στη ζωή της Ευρώπης, όμως, στις αναφορές ορισμένων επιστημό-νων και πολιτικών η θέση αυτή αμφι-σβητείται και σκοπίμως λησμονιέται. Φθάσαμε τελικά στις μέρες μας ο κα-θηγητής Συλβαίν Γκουγκενέμ να ανα-γκαστεί να παραιτηθεί από τη θέση του στην Ecole Normale Supérieure της Λυών εξαιτίας του τελευταίου του βι-βλίου «Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν Μισέλ, οι ελληνικές ρίζες της χριστια-νικής Ευρώπης»9 στο οποίο εκφράζει την άποψη ότι αν ο όρος «ρίζες» έχει νόημα για τους πολιτισμούς, οι ρίζες του ευρωπαϊκού κόσμου είναι ελληνι-κές και τo Βυζάντιο αποτελεί συστατι-κό του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μέσα από τεκμηριωμένη έρευνα και μελέτη των πηγών αποδεικνύει ότι η Ευρώ-πη διατηρούσε πάντα επαφή με τον ελληνικό κόσμο και αμφισβητεί την αντίληψη ότι η Δύση ανακάλυψε την ελληνική γνώση κατά τον Μεσαίωνα χάρη στις αραβικές μεταφράσεις, κα-θώς το αββαείο του Μον-Σαιν Μισέλ αποτελούσε ένα κέντρο μετάφρασης των έργων του Αριστοτέλη ήδη από τον 12ο αιώνα, αλλά και οι πρώτες μεταφράσεις των Eυρωπαίων λογίων

9 Βλ. Συλβαίν Γκουγκενέμ, Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν Μισέλ, οι ελληνικές ρίζες της χριστιανικής Ευρώπης, εκδ. ΟΛΚΟΣ, Αθήνα,2008.

προηγήθηκαν αρκετές δεκαετίες των αραβικών. Ο Γκουγκενέμ στόχο έχει να αποδείξει την πολύπλευρη προσφορά του ελληνικού πολιτισμού, τόσο του αρχαίου όσο και του βυζαντινού στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η άποψη ότι οι πολιτιστικές ρίζες της Ευρώπης είναι η κληρονομιά των μεγάλων πολιτισμών της Ελλάδας και της Ρώμης μοιάζει να βρίσκει παγκόσμια αποδοχή, το Βυ-ζάντιο όμως παραμένει ένα διαρκές ερωτηματικό χωρίς αποσαφηνισμένη απάντηση. «Το Βυζάντιο ανήκει στον ευρωπαϊκό πολιτισμό;». Πρόσφατα ακούσαμε την Eλληνίδα Eυρωβου-λευτή Χ. Παλιαδέλη, καθηγήτρια Αρ-χαιολογίας στο ΑΠΘ, να εκφράζει με έντονη δυσαρέσκεια την έκπληξή της για την αρνητική θέση των Ευρωπαίων στο ερώτημα αυτό. Το θέμα δεν είναι απλό, ούτε στενά επιστημονικό, είναι βαθύτατα πολιτισμικό, πολιτικό, και η θύελλα αντιδράσεων στο βιβλίο του Γκουγκενέμ το επιβεβαιώνει. Η αντί-δραση της Ελλάδας θα πρέπει να είναι

έντονη και με επιχειρήματα ενάντια σε όσους Δυτικοευρωπαίους κατατάσ-σουν ακόμη το Βυζάντιο αποκλειστι-κά στην Ανατολή. Στο βιβλίο της «Γιατί το Βυζάντιο;» η γνωστή βυζαντινολό-γος Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ τονίζει χαρακτηριστικά: «Το Βυζάντιο είναι ελληνόγλωσση αυτοκρατορία με εδά-φη και στην Ανατολή και στη Δύση, είναι στην πραγματικότητα ο μόνος αυτοκρατορικός διάδοχος της Ρωμα-ϊκής Αυτοκρατορίας και, το κυριότε-ρο, ανταποκρίνεται κατεξοχήν στον ορισμό του Πολ Βαλερί για το ποιος είναι στα αλήθεια Ευρωπαίος: έχει επη-ρεαστεί από την ελληνική ορθολογική σκέψη, γνώρισε τους ρωμαϊκούς θε-σμούς και ζει σύμφωνα με το χριστια-νικό πνευματικό πρότυπο. Με την έν-νοια αυτή το Βυζάντιο υπήρξε η πρώτη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία στην Ιστο-ρία». «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις..» λέει ο ποιητής, και αν ερμηνεύσουμε σε βάθος τον όρο Ρωμιοσύνη είναι βέβαιο ότι μας παραπέμπει στη ρωμαϊκή διά-σταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η Ευρώπη οικοδομείται. Είναι με-γάλο το όραμα, το οποίο όμως δεν θα υλοποιηθεί χωρίς να λάβει υπόψη του την Ιστορία επισημαίνει ο Jacques le Goff γιατί μια Ευρώπη χωρίς ιστορία θα ήταν μια Ευρώπη ορφανή και δυ-στυχισμένη. Την Ευρώπη της εποχής μας την έπλασε η ιστορία, από την εποχή που οι αρχαίοι Έλληνες της έδωσαν το όνομα που κράτησε για πά-ντα. Το μέλλον πρέπει να ακουμπήσει σε αυτήν την κληρονομιά, χάρη στην οποία η Ευρώπη έγινε ένας κόσμος εξαιρετικού πλούτου, εξαιρετικής δη-μιουργικότητας μέσα στην ενότητα και την πολυμορφία της. Τι οικοδομεί όμως σήμερα η Ε.Ε; Mια οικονομική ενοποίηση διόλου ανθρωποκεντρι-κή, ενώ συγχρόνως αδιαφορεί για μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτισμική πορεία που παραμένει μόνον στα σχέδια και τις εξαγγελίες. Μήπως, λοιπόν, η Ευ-ρώπη θέλει να αρνηθεί τις ρίζες της;

“Καλούμαστε να αντιμετω-πίσουμε διαφορετικές κουλτού-ρες, και η λύση δεν είναι να απαρ-νηθούμε τις παραδόσεις μας για να δημιουργήσουμε μια συγκεχυμένη δυσδιάκριτη παγκόσμια κουλτού-ρα, αλλά να συμμετάσχουμε στον διάλογο ανάμεσα στις διάφορες κουλτούρες επαναπροτείνοντας ακριβώς τη δική μας. Θα γεννηθεί έτσι μέσα στη σύγχρονη πολυπο-λιτισμικότητα ένας νέος Ουμανι-σμός αλληλεξαρτώμενος, όχι πια απόλυτος αλλά βασισμένος στις αντιπαραθέσεις και στις διαφορές και ανεκτικός στις διαφορετικές ταυτότητες.”



Ο διαχρονικά συγκρουσιακός χαρακτήρας της Ευρώπης

Μέχρι την Δήλωση του robert Schumann της 9ης Μαΐου, 1950, αφε-τηρία της διαδικασί-

ας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρώ-πη στην μακραίωνη ιστορία της, είναι ένας χώρος διαρκών «συγκρούσεων» στρατιωτικών, πολιτικών, θρησκευτι-κών, πού σπαράσσεται συχνά και από εμφυλίους πολέμους.

Βιώνει, υπό αιματηρές συνθήκες, ενοποιητικές διαδικασίες, όπως την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, την Καρλομά-γνεια Ευρώπη, την Αγία Ρωμαϊκή Αυτο-κρατορία του Γερμανικού Έθνους, την Ναπολεόντειο Αυτοκρατορία, ο «συ-γκρουσιακός» της χαρακτήρας όμως εμμένει ακόμη και μετά από χρονολο-γίες ορόσημα, όπως 1648 (Βεστφαλία), 1815 (Βιέννη), 1919 (Βερσαλλίες). Τά σύγχρονα κράτη που προκύπτουν, από την μεγάλη Συνθήκη της Βεστφα-λίας, με την οποία τερματίζεται ο τρι-ακονταετής πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης, εξακολουθούν να διατηρούν τον «συγκρουσιακό» τους χαρακτήρα, ο οποίος εμμένει και μετά την Συνθήκη της Βιέννης, το 1815. Γιατί κατ’ εξοχήν στην Ευρώπη διαχρονικά λυμένα προ-βλήματα από καιρό ζητούν λύσεις, οι οποίες γεννώνται «συγκρουσιακά», ακόμη και επαναστατικά, γιατί η Ευ-ρώπη είναι καί Μήτρα των Επαναστά-σεων: της Χριστιανικής, της Βιομηχα-

νικής της Βρετανίας, της Πολιτικής της Γαλλίας, της Κοινωνικής της Ρωσίας.

Στον εικοστό αιώνα, η Ευρώπη σπαράσσεται από δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Το 1919 στις Βερσαλλίες, πιστεύεται ότι ο Πόλεμος τελείωσε, γεννιέται και η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ). Μόνον όμως προσωρινά για είκοσι χρόνια, προκειμένου να συνε-χισθή ως Δεύτερος Παγκόσμιος, ή ως δεύτερος Τριακονταετής, με παγκό-σμιες προεκτάσεις, για να αναχαιτιστή η οδυνηρώτερη προσπάθεια ενοποίη-σης της Ευρώπης, από την ναζιστική Γερμανία.

Δεν θ’ αρκούσε όμως ούτε η Συν-θήκη της Washington πού έκλεισε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ούτε η δημιουργία του ΟΗΕ, του ΟΟΣΑ και του Συμβουλίου της Ευρώπης, για ν’ απαλλαγεί η Ευρώπη από το «συ-γκρουσιακό» της στοιχείο.

Ο Winston Churchhill το 1946 στη Ζυρίχη, διακηρύσσει την ανάγκη της ιδρύσεως ενός είδους «Ηνωμένων Πο-λιτειών της Ευρώπης», μιάς Πολιτικής Ενώσεως, διαχρονικού αλλά και σημε-ρινού οράματος.

Η ενωσιακή όμως διαδικασία με τις αξίες της, έχει αφετηρία την Δήλωση Schumann της 9ης Μαΐου, 1950 (Ημέ-ρα της Ευρώπης), γιατί αυτή αποσκο-πεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την οδυνηρή εμπειρία του Δευτέρου Πα-γκοσμίου Πολέμου, μέσω οριστικής συμφιλιώσεως Γαλλίας και Γερμανίας. Η παληά βαθειά σύγκρουση δίνει τη θέση της σε μια γόνιμη διαλεκτική επι-

κοινωνία Γαλλίας και Γερμανίας, πού συνεχίζεται έκτοτε ως προωθητικό tandem εξελίξεων. Κατ’ ευτυχή συ-γκυρία το 1950 ολοκληρώνεται και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο πλαίσιο των εργασι-ών του εν τώ μεταξύ δημιουργηθέντος Συμβουλίου της Ευρώπης, το οποίο λόγω της κατισχυσάσης βρετανικής άποψης, δεν ανεδείχθη σύμφωνα με την γαλλική επιθυμία σε υπερεθνική πολιτική ένωση, αλλά παρέμεινε δι-ακρατικός μεν, εξαιρετικά σοβαρός όμως Οργανισμός, κυρίως στα πολιτι-στικά θέματα και σ’ αυτά των ανθρω-πίνων δικαιωμάτων.

ςυγκρουσιακός όμως, υπήρξε διαχρονικά και ο πολιτισμός της Ευρώπης. Δύο κοσμοθεά-

σεις, η Αρχαιοελληνική Φυσιοκρατία και ο Ορθολογισμός, συγκρούονται με τον Βιβλικό Αποκαλυπτικό Λόγο. Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πέραν των ενοποιητικών παραγόντων της Λατινικής γλώσσας και του Ρωμαϊκού Δικαίου, επικρατεί η Αρχαία Ελληνική Σκέψη αρχικά, αλλά ο Αποκαλυπτικός Λόγος τελικά επιβάλλεται με όχημα τον Χριστιανισμό και επικρατεί αργό-τερα και σ’ όλον τόν Μεσαίωνα, για να δώση όμως την θέση του και πάλι στον Ορθό Λόγο, μέσα από την Μεταρρύθ-μιση, την Αναγέννηση και κυρίως τόν Διαφωτισμό, ο οποίος όμως σε συνεχή διαλεκτική πορεία με τον Ρομαντισμό, μας εισάγει στην Νεωτερικότητα, από την οποία μέχρι τις μέρες μας, το εκ-

Η Ενωμένη Ευρώπη & οι πολιτιστικές της αξίες στην εποχή της παγκοσμιοποίησης

του Δρ Χαρίλαου Α. Χάρακα, Δικηγόρου



κρεμές των Ευρωπαϊκών ιδεών κινείται μεταξύ του Φιλελευθερισμού (πνευμα-τικού-πολιτικού-οικονομικού) και Σο-σιαλισμού. Στη Νέα Εποχή η επίθεση του Ορθού Λόγου κατά της Πίστεως, είναι καίρια. Ο Αποκαλυπτικός Λόγος όμως και η Εκκλησία μάχονται πάντα για να σώσουν τον Θεό, αλλά το πλήγ-μα στον Ορθό Λόγο έρχεται, όχι από την Εκκλησία, αλλά από τον ίδιο τον Ορθό Λόγο και την μακρά σειρά των επιστημονικών ανακαλύψεων, που κα-τέστησαν τον άνθρωπο παιδί της φύ-σης, γεννημένο κατά την διαδρομή της Ιστορίας, ένα όν, συμπτωματικό υποκείμενο μιάς πιθανής εξαφάνισης. Έτσι, το εξωλογικό – το irrationel – δι-ασπά την λογικότητα, και το ενδιαφέ-ρον της επιστήμης για το χάος και την αταξία, προστίθεται στην παλαιά σύ-γκρουση. Στο τέλος του 20ού αιώνα, οι έριδες των δύο κοσμοθεάσεων έχουν περιορισθεί στη σύλληψη της πηγής των αξιών.

Η ενοποιητική στροφή της Ευρώπης

Από την Δήλωση Schumann του 1950 ως σήμερα, στα εξή-ντα (60) αυτά χρόνια, η υπό

ενοποίηση Ευρώπη ακολουθεί ποι-κίλες και περίπλοκες διαδικασίες, οι οποίες συνθέτουν ένα «Διαδικαστικό Ενωσιακό Σύστημα Αξιών», το οποίο νομιμοποιεί μια αλληλουχία Συνθη-κών.

Ύστερα από μία μακραίωνα και άνευ προηγουμένου συγκρουσιακή περιπέτεια, η οποία χαρακτηρίζει την Ιστορία της Ευρώπης και τον Πολιτι-σμό της, μετά το πέρας του 2ου Πα-γκοσμίου Πολέμου, η Ευρώπη έχει μεταβληθεί σ’ ένα επίσης άνευ προη-γουμένου εργαστήριο διαδικασιών και συμφωνιών προς εμπέδωση της Ειρή-νης, της Ασφάλειας και της Ευημερίας των λαών της.

Υπάρχει μια έντονη ενεργός δέ-σμευση των συμμετεχόντων κρατών, αρχικά σε συγκεκριμένα αντικείμενα οικονομικού κυρίως χαρακτήρα. Έτσι προκύπτουν η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) 1951-1952, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομι-κής Ενέργειας (ΕΚΑΕ) 1957, η Ευρω-παϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) 1957-1958, ενώ τριάντα χρόνια μετά (1986-1987), η «Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη», πού αποτελεί και την μεγά-λη καμπή, προωθεί θεσμικά την ενο-ποίηση και εμβάθυνση της ΕΟΚ, με απώτερο στόχο την πολιτικοποίηση της ενωσιακής διαδικασίας. Με την «Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη», τίθενται τά θεμέλια μιάς περαιτέρω διαδικα-στικής εξελίξεως, πού αποτυπώνεται διαδοχικά στις Συνθήκες: του Μάα-στριχτ (1992-1993), του Άμστερνταμ (1997-1999), της Νίκαιας (2003) και τέ-λος της Λισσαβώνας (2009), η οποία μεταξύ άλλων ενοποίησε την ΕΟΚ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε Ευρωπαϊκή Ένωση.

Με βάση την τελευταία Συνθήκη της Λισσαβώνας, σήμερα η ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία, διέπεται από δύο (2) Συνθήκες, τη «Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση», δηλαδή τη «Συν-θήκη του Μάαστριχτ» του 1992-1993, όπως τροποποιηθείσα ισχύει, και την «Συνθήκη για την Λειτουργία της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης», δηλαδή την «Συν-θήκη της Ρώμης» του 1957-1958, όπως τροποποιηθείσα ισχύει και του «Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρω-παϊκής Ένωσης», που περιελήφθη αρ-χικά στην Συνθήκη της Νίκαιας του 2001 και προσαρμόσθηκε στο Στρα-σβούργο το 2007.

Τέλος, στο Ευρωενωσιακό αυτό πλέγμα Συνθηκών και Διαδικασιών, ανήκει και η από χρόνου μακρού ισχύ-ουσα «Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών», το σπου-

δαίο αυτό έργο του Συμβουλίου της Ευρώπης, δυνάμει του άρθρου 6 παρ. 2 & 3 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από το σύνολο των κανόνων τού ανωτέρω πρωτογενούς ευρωπαϊκού δικαίου, αναδύεται η κυρίαρχη φυσι-ογνωμία της Ενωμένης Ευρώπης, δηλ. της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρώ-τα απ’ όλα μια «Ένωση Αξι-ών». Η άποψη αυτή, η οποία

διατυπώθηκε επίσημα σε Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο το 2003 και επιβεβαι-ώθηκε με Ψήφισμα του Κοινοβουλίου το 2004, αναδεικνύεται και από συγκε-κριμένες διατάξεις των Συνθηκών.

Στο σημείο αυτό θα ήταν χρήσιμο να ειπωθεί ότι, η τοποθέτηση αυτή του πρωτογενούς ευρωπαϊκού δικαίου περί της Ευρωπαϊκής Ενώσεως ως «Ενώσε-ως Αξιών», απηχεί την αταλάντευτη άρνηση των πρωτεργατών της, απένα-ντι στη γνωστή επιστημονική υπερά-σπιση της αξιολογικής ουδετερότητας της έννομης τάξης, που επρυτάνευσε στην Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1919-1933), με τις γνωστές της εκφυλιστικές συνέπειες. Την αξιολογική ουδετερό-τητα της έννομης τάξης κατεδίκασε αμέσως μεταπολεμικά το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικα-στήριο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και η Ομοσπονδιακή Γερμανία το 1949, αυτοπροσδιορίζονται ως ιστορικές απαντήσεις, στις οδυνηρές συνέπειες του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και της ναζιστικής θηριωδίας.

η έννοια της «Αξίας» τώρα, έχει εισέλθει εντυπωσιακά στο Φιλοσοφικό Λεξιλόγιο

της Νεωτερικότητας. Ενώ η Παλαιο-ευρωπαϊκή Σκέψη από τον Πλάτωνα έως τον Έγελο μιλάει για «Ιδέα», «Ου-σία», «Φύση», «Πνεύμα», «Απόλυτο»,



η Μοντέρνα Φιλοσοφία κάνει λόγο για «Αξία» και «Αξίες», για «Κρίση Αξι-ών», για «Κόσμο των Αξιών», για «Ιε-ραρχία Αξιών». Και δεν είναι μόνον ότι απέναντι σε μιαν Οντολογία ορ-θώνεται μια Αξιολογία, στον χώρο της Σύγχρονης Φιλοσοφίας. Οι αξίες και η κρίση τους είναι το κατ’ εξοχήν επανα-λαμβανόμενο θέμα της ίδιας της καθη-μερινότητας.

Με κοιτίδα την Οικονομία όπου ο όρος «Αξία» σταδιοδρόμησε ένδοξα, αφού η σύγχρονη κοινωνία σε αντί-θεση προς την Αριστοτελική και την Σχολαστική άποψη, δεν εκλαμβάνεται ως πολιτική, αλλ’ ως «Οικονομική Κοι-νωνία», προκάλεσε την «Ηθική» σε μια «κατ’ αντίστιξη» προσέγγιση - κατα-σκευή, της ηθικής αξίας. Η υποκειμε-νικοποίηση εξ’ άλλου του μοντέρνου φιλοσοφικού λόγου, πολλαπλασίασε τις αξίες σε κάθε τομέα του πολιτισμού, έτσι ώστε να φθάσουμε σ’ ένα πολυθε-ϊσμό των αξιών.

Οι «Αξίες» έχουν στο πεδίο του «Καθαρού Λόγου» εκ φύσεως, κατά την σύλληψή τους, περιεχόμενο από-λυτο, πρό της εντάξεώς τους σ’ ένα ιστορικά και γεωγραφικά συγκεκριμέ-νο αξιακό σύστημα, συγχρόνως όμως έχουν και περιεχόμενο σχετικό, δηλ: ιστορικό, εντασσόμενες στο ιστορικό περιβάλλον συγκεκριμένης κοινωνί-ας, για τούτο η «βιωσιμότητά» τους αποτελεί «ιστορική εκκρεμότητα». Οι Αξίες από τους διάφορους χώρους του Πολιτισμού, επιλέγονται συγκυριακά μέσω της Ιδεολογίας και θεσμοποιού-νται στο Δίκαιο, όπου η «βιωσιμότητα» και το περιεχόμενό τους ελέγχονται από την Δικαιοσύνη είτε αυτοτελώς κάθε μιάς, είτε σε στάθμιση μεταξύ τους, προς τον σκοπό επιτεύξεως της λεγόμενης «πρακτικής αρμονίας των αξιών».

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ιδεολογι-κό θεμέλιο υπήρξε από την αρχή της ο «Κοινωνικά Δεσμευμένος Φιλελευ-

θερισμός» ή άλλως «η άκρως αντα-γωνιστική κοινωνική οικονομία της αγοράς», δηλ: Φιλελευθερισμός με Κοινωνική Δικαιοσύνη, εκδοχή πού μπορούσε να υπηρετήση το Ευρωπαϊ-κό Κοινωνικό Μοντέλο. Περαιτέρω, ο Φιλελευθερισμός αυτός και ως πολι-τικός, ήταν σε θέση να συνυπάρξη με όλες τις Αξίες (άρθρο 2 Συνθήκης), του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπει-ας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαι-ωμάτων πού αποτελούσαν συνταγμα-τικές αξίες των ευρωπαϊκών κρατών. Οι αξίες αυτές της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, αποτυπωμένες κυρίως στο άρθρο 2 της Συνθήκης, αποτελούν «πλήρεις κανόνες δικαίου», επειδή ακριβώς η παραβίασή τους συνεπάγεται τις κυ-ρώσεις του άρθρου 7 της Συνθήκης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε αναζήτηση ταυτότητας

η Ευρωπαϊκή Ένωση υπήρ-ξε το αναγκαίο επακόλουθο της οδυνηρής εμπειρίας του

2ου Παγκοσμίου Πολέμου και πέτυχε στον τομέα της εμπέδωσης της ειρή-νης, της ασφάλειας και της ευημερίας των λαών της. Ακόμη πέτυχε στην κα-τοχύρωση και εξυπηρέτηση των αξιών του πολιτικού και νομικού πολιτισμού. Παρά τον Ευρωσκεπτικισμό, που επι-κράτησε κατά την διάρκεια του Ψυ-χρού Πολέμου και παρά το δημοκρα-τικό έλλειμμα των θεσμών της, η Ευρω-παϊκή Ένωση είχε στη συνείδηση των λαών της ευμενή εικόνα για τα οικονο-μικά της αποτελέσματα.

Εντούτοις, θα μπορούσε να πή κα-νείς ότι στα 60 της χρόνια, της συμ-βαίνει να διέρχεται «την κρίση της μέσης ηλικίας», σε μια επίσης κρίσιμη περίοδο της ανθρωπότητας, την επο-χή της παγκοσμιοποίησης. Η παγκο-σμιοποίηση είναι παλαιό φαινόμενο,

με νέα όψη στις μέρες μας. Αποτελεί κατά την γνώμη μου δομικό στοιχείο του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, στην επιδίωξή του να αποσοβεί την πτωτική τάση τών ποσοστών κέρδους, μέσω της μεγιστοποίησης των αγορών και τών οικονομιών κλίμακας. Με την επικράτηση στην νέα εποχή των φιλε-λευθέρων ιδεών, ήταν μοιραίο μεταξύ αυτών να αναγνωρισθή και η «οικονο-μική ελευθερία», η οποία όμως στην εξέλιξή της γέννησε την κεφαλαιοκρα-τία, τον καπιταλισμό, ο οποίος αυτο-νομήθηκε και έκτοτε ακολούθησε την λογική του, προσπαθώντας βέβαια διαχρονικά να κρατάει ισορροπίες με την πολιτική και την κοινωνική ελευ-θερία. Και μέχρι πρόσφατα, με γνώμο-να τον ωφελιμισμό, τύπου bentham και Stewart Mill, ο καπιταλισμός κρα-τούσε σταθερές ισορροπίες μέσω των σχεδόν διεθνοποιημένων κανόνων του συστήματος της εταιρικής διακυβέρ-νησης (corporate governance) και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Είχε επιλέξει ο καπιταλισμός και τον συνέ-φερε, πέραν της δημιουργίας πλούτου και μεγιστοποίησης των κερδών του, να ασκεί επιτυχώς τον κοινωνικό του ρόλο, αυξάνοντας κατά τόπους το εθνικό προϊόν και τις θέσεις εργασί-ας. Αυτήν την τάξη πραγμάτων βοη-θούσε και ο μέχρι το 1989 υπαρκτός σοσιαλισμός, ο οποίος λειτουργούσε ως αντίπαλο δέος στην Ευρώπη και σ’ ολόκληρη την Δύση, επιτρέποντας ιδι-αίτερα στην Ευρώπη, υπαρχούσης και της σχετικής ευμάρειας, να διατηρείται το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο.

Μετά την πτώση όμως του Τείχους του Βερολίνου το 1989 και την κατάρρευση

της Σοβιετίας το 1990-1991 και την απελευθέρωση των κεφαλαιαγορών, το κεφάλαιο, ιδιαίτερα το τραπεζικο-χρηματιστηριακό, έδειξε τεράστια κι-νητικότητα, εκμεταλλευόμενο και την



εξέλιξη των ηλεκτρονικών τεχνολογι-ών, αλλά και απροθυμία να κατευθυν-θή σε επενδύσεις στην πραγματική οι-κονομία, προς επίτευξη κατά τόπους παραγωγής εθνικού προϊόντος.

Σ’ αυτή την εποχή, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στην κρίσιμη ηλικία των 60 ετών και μπροστά σε μια πα-γκόσμια κρίση, η οποία μεταξύ άλλων έχει πρώτιστο αντίκτυπο, τη βιωσι-μότητα της νομισματικής της πολι-τικής. Στον παγκόσμιο ανταγωνισμό δολλαρίου και ευρώ, οι εταίροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν στην κρίση. Γιατί δεν υπάρχει ενδεδειγμένη ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση, γιατί δεν υπάρχει κοινή δημοσιονομική πολιτι-κή, γιατί δεν υπάρχει κοινή πολιτική ασφάλειας. Γιατί τέλος και συνοπτι-κά δεν υπάρχει Πολιτική Ένωση της Ευρώπης, η οποία ως Ομοσπονδιακό Κράτος, θα μπορούσε να χαράξει την ενδεδειγμένη πολιτική, σ’ ένα παγκο-σμιοποιημένο οικονομικό τοπίο.

Μια τέτοιου τύπου Ευρωπαϊκή Ένωση, πού έδρασε αργά αλλά λαμπρά τά 60 αυτά χρόνια, μοιάζει να μη μπο-ρεί να υπηρετήση τις αξίες της επιτυ-χώς στο προσεχές μέλλον. Οι αποφά-σεις πρέπει να λαμβάνονται και πρέπει να ληφθούν γρήγορα, αλλά ο μετά την διεύρυνση των 15 ευρωπαϊκών κρατών μηχανισμός, είναι δυσκίνητος. Μια βα-ριά δομή με έλλειψη αντανακλαστικών παρακολουθεί αμήχανα την κρίση και ενώ δεν θέλει και δεν πρέπει να δια-λυθή εις τα εξ’ ών συνετέθη, δεν φαί-νεται να θέλει και να μπορεί να κάνει τις εθνικές αυθυπερβάσεις γιά να προ-χωρήση σε κάποιου είδους πολιτική ένωση.

Η παγκοσμιοποίηση πιέζει το εθνι-κό κράτος, τη δημοκρατία και τις αξί-ες, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση υπηρετού-σα ευλαβώς την διαβουλευόμενη δη-μοκρατία, χάνει χρόνο με αβέβαια και ίσως καταστρεπτικά αποτελέσματα.

Μετά τη δημιουργία της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης, η πολι-τιστική λειτουργία και οι

διάφορες πολιτιστικές δράσεις παρέ-μεναν στο περιθώριο των ευρωπαϊ-κών θεσμών για πολλά χρόνια και μό-νον την τελευταία 10ετία έχουν απο-κτήσει τη σημαντική τους θέση στα πλαίσια του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.

Ξεκινώντας από αυτή τη διαπί-στωση διερωτάται κανείς εάν δεν έφθασε η στιγμή για μια νέα προοπτι-κή με την καθιέρωση ενός μονιμότε-ρου και ισχυρού πολιτιστικού θεσμού που θα αποτελέσει την κινητήρια δύ-ναμη για να δοθεί στην ευρωπαϊκή ενοποίηση η αρμόζουσα πολιτιστική διάσταση.

Γιατί η θεσμοθέτηση ενός ανοι-κτού διαλόγου στην υπηρεσία της ευ-ρωπαϊκής ιδέας, θα οδηγήσει, σύντο-μα, στη δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου για την προβολή της οικου-μενικότητας του Ευρωπαϊκού πολιτι-σμού. Κι ας μη λησμονούμε, ότι όταν άρχισε να κτίζεται η Ενωμένη Ευρώ-πη, από πολλούς, αντιμετωπίστηκε, ως ουτοπία.

Σιγά - σιγά όμως αυτή η ουτοπία έγινε πραγματικότητα και εξελίχθηκε όπως επεσήμανε ο αρθογράφος του «time» στην «πιο εξαιρετική, ιστορι-κά, επιτυχία του καιρού μας».

Η επιτυχία αυτή παρά της κρίσε-ως και της προκλήσεως, μας επιτρέ-πει να ελπίζουμε, ότι η ευρωπαϊκή σκέψη θα κατορθώσει να αντιμετω-

πίσει τις αντιξοότητες με την καθιέ-ρωση ενός διαρκούς και γόνιμου δι-απολιτισμικού διαλόγου.

Ήδη ο φιλόσοφος Edgar Morin στο έργο του «Ευρώπη: πολιτισμός ή βαρβαρότης», υπογράμμιζε τη σημα-σία του συνεχούς διαλόγου απέναντι στην κρίση. Ως προσπάθεια επίτευ-ξης των ανώτερων στόχων θεωρείται η ανακήρυξη του έτους 2008, ως Ευ-ρωπαϊκού έτους διαπολιτισμικού δια-λόγου με σκοπό την ευρύτερη γνωρι-μία της πολιτιστικής ταυτότητας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κάθε λαού.

Γιατί στην «Ευρώπη του πολιτι-σμού» το μελλοντικό πρότυπο δεν εξαρτάται μόνο από την οικονομική διάσταση του πολιτισμικού αγαθού, αλλά κυρίως από την αμοιβαία κατα-νόηση των κρατών-μελών, μέσω της ανταλλαγής εμπειριών, γνώσεων και ιδεών που θα προέλθουν από έναν γόνιμο και συνεχή διάλογο.

Ένα διάλογο που θα βοηθήσει αποτελεσματικά στην αποδοχή από τους Ευρωπαίους πολίτες της πολι-τισμικής διαφορετικότητας και θα διαμορφώσει, μελλοντικά, την κοινή πολιτισμική μας ταυτότητα.

Προκειμένου λοιπόν να υπάρ-ξει η ανάλογη ευαισθητο-ποίηση της κοινής γνώμης,

τα ευρωπαϊκά πολιτιστικά όργανα, καθιέρωσαν σημαντικές πρωτοβου-λίες που αποσκοπούν στην ενίσχυ-

Η Ενώμένη Ευρώπη,ως πολιτιστική λειτουργία και δράση

της Μαρίας Μιχαηλίδου

Ιστορικός Τέχνης, επίτιμος Γεν. Διευθύντρια Υπουργείου Πολιτισμού «Η Ενω-μένη Ευρώπη ως πολιτιστική λειτουργία και δράση (Μια προσωπική εμπειρία).



ση της κοινής ευρωπαϊκής μας συνεί-δησης, όπως τα προγράμματα για τις «Πολιτιστικές Πρωτεύουσες», για τις «Ευρωπαϊκές Ημέρες», τη «Διακίνη-ση των δημιουργών», την «Τηλεόρα-ση χωρίς Σύνορα» κ.α.

Κυρίως όμως με την ανακήρυξη του έτους 2009, ως «Έτος Ευρωπαϊκής Δημιουργίας», η Ευρωπαϊκή Ένωση απέδειξε, ότι αναγνωρίζει πλέον την πολιτισμική λειτουργία, ως βασικό παράγοντα πρωτοποριακών δράσεων.

Έρχεται επομένως, έστω και κάπως καθυστερημένα, να επικροτήσει όσα Ευρωπαίοι διανοητές είχαν, προφητι-κά, προβλέψει, όπως ο φιλόσοφος και νομικός umberto Campagnolo, ιδρυ-τής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολι-τισμού στην οποία μετέχουμε και δρα-στηριοποιούμεθα.

Σε πολλά από τα κείμενά του εί-χε, κατά καιρούς, τονίσει τη σημασία της ενδυνάμωσης των πολιτιστικών βάσεων των λαών της Ευρώπης και είχε υποστηρίξει, με πάθος, ότι η Ευ-ρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί παρά να υπάρξει, ως ένωση των λαών δια του πολιτισμού και ότι το μέλλον της Ευ-ρώπης εξαρτάται από την πολιτιστική της φυσιογνωμία.

Προς αυτή την κατεύθυνση κινεί-ται πλέον η Ευρωπαϊκή Ένωση με την καθιέρωση του πιο πρόσφατου θεσμού του «Πολιτιστικού Forum» που έχει ήδη προσφέρει στους ανθρώπους της ευρωπαϊκής διανόησης τη δυνατότητα να ενισχύσουν το ρόλο τους στη διε-θνή πολιτιστική σκηνή.

Σήμερα, επομένως, η Ευρώπη μπο-ρεί να ανατρέψει ένα εξαιρετικό βήμα προόδου και με φορέα το «Πολιτιστικό Forum» να δημιουργήσει τις κατάλλη-λες προϋποθέσεις για έναν γόνιμο και συνεχή διάλογο στα πλαίσια ενός ση-μαντικού ευρωπαϊκού θεσμού.

Η μεγάλη αυτή πρόκληση, δηλα-δή η ύπαρξη μιας ανοιχτής πύλης στην πολυμορφία και τη διαφορετικότητα, θα αποτελέσει χωρίς αμφιβολία, την

πιο σταθερή εγγύηση για την πολιτι-στική επιβίωση της κοινής μας πατρί-δας, της Ευρώπης.

Γιατί, σήμερα, ο Ευρωπαίος πολίτης δεν είναι πλέον θεατής των αλλαγών και επιθυμεί να μετέχει στη διαμόρφω-ση της κοινωνίας και στη θεμελίωση των θεσμών της.

Γι’ αυτό ανεξάρτητα από το επίπε-δο της μόρφωσης και της πνευματικής καλλιέργειας, ένας μεγάλος αριθμός πολιτών μπορεί να διαπαιδαγωγηθεί, ώστε να συμμετέχει στην πολιτιστική ζωή ενός τόπου και να ενθαρρυνθεί, ώστε να αναπτύξει τις δικές του δημι-ουργικές δυνάμεις κυρίως στα πλαίσια των τοπικών κοινωνιών.

Με ανάλογη προσπάθεια θα μπο-ρούσαν να αναλάβουν πολιτιστικοί φορείς ευρύτερης αποδοχής με δρά-σεις που θα επιφέρουν εξισορρόπηση μεταξύ των πολιτών, ορισμένοι από τους οποίους δε μπορούν να μετέχουν στα πολιτιστικά δρώμενα και ενδε-χομένως να μην γνωρίζουν ή να μην ενδιαφέρονται καθόλου για την πολι-τιστική ζωή του τόπου τους ή και γε-νικότερα.

Η ενεργός παρουσία της Εταιρείας στα πλαίσια ενός στοχευμένου ευρω-παϊκού προγράμματος ίσως θα υποβο-ηθήσει στην άμβλυνση των διαφόρων μεταξύ των πιο αδύναμων και των πιο προηγμένων.

Ως πρώτο και ουσιαστικό βήμα θεωρείται η συμμετοχή στο τ ρ έ χο ν π ρ ό -

γραμμα για την «Ευρώπη των Πολιτών» (2007-2013) όπου η ενεργός μας δράση στα πλαίσια του διαπολι-τισμικού διαλόγου και της πολιτιστικής πολυμορφίας θα μας επιτρέψει να μετά-σχουμε σε μια μακροπρόθε-σμη ευρωπαϊκή πολιτιστική στρατηγική. […]

Ταυτόχρονα θα ήταν

επιθυμητή και σε συνεννόηση με το Δ.Σ. της Εταιρείας μας η υποβολή σχετικών προτάσεων στα ευρωπαϊ-κά όργανα όπως π.χ. α) έναρξη ενός ειδικού προγράμματος καταγραφής (data base) των πολιτιστικών ιδρυμά-των προκειμένου να διευκολυνθούν οι αμοιβαίες ανταλλαγές και κοινές δρά-σεις, β) η καθιέρωση ενός Συνεδρίου ανά 2ετία σε συνεργασία με σημαντικά Ευρωπαϊκά Ιδρύματα όπως το Ευρωμε-σογειακό Ίδρυμα για το Διάλογο του Πολιτισμού Anna Zindh (AlE) και γ) πρόταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την καθιέρωση ειδικού πολιτιστι-κού ταμείου ενίσχυσης νέων υποδομών και δράσεων με ευρωπαϊκή πολιτιστι-κή διάσταση.

Ο Jean Monnet είχε δηλώσει, ότι αν η Ευρώπη επρόκειτο να επανιδρυθεί, θα είχε προτείνει να ξεκινήσει από την ίδρυση του πολιτισμού.

Σήμερα η ανάγκη αυτή παρουσιά-ζεται πιο επιτακτικά, γιατί η εποχή μας απαιτεί μια σύγχρονη ανθρωπιστική κοινωνία, μια πιο ανθρώπινη κοινό-τητα και κυρίως μια κοινότητα που θα λειτουργεί όχι μόνον, ως ένας χώρος παροχής αμφίβολων αγαθών και υπο-βαθμισμένων υπηρεσιών αλλά, ως ο κύριος πυρήνας μιας πιο πνευματικής ζωής στην οποία θα μπορούν να συμ-μετέχουν και να απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες για να εξασφαλιστεί, μελλοντικά, η απαιτού-μενη για μια πραγματικά δημοκρατική κοινωνία, ισηγορία.



tη συζήτηση γύρω από το θέμα: «Η Ενωμένη Ευρώπη και οι Πολιτισμικές της Αξί-ες» θα ήθελα να ξεκινήσω

με αυτό που τόσο εύστοχα αποκάλε-σε «αρχήν σοφίας» ο κυνικός φιλόσο-φος και ρήτορας Αντισθένης, την γνω-στή μας, «ονομάτων επίσκεψη», δηλα-δή την διερεύνηση του σημασιολογι-κού περιεχόμενου των λέξεων και των όρων που θα αποτελέσουν το επίκε-ντρο της ανταλλαγής απόψεων που επιχειρούμε.

Αυτοί που σχεδίασαν το πλαίσιο της συζήτησής μας διάλεξαν να γίνει λόγος για την «Ενωμένη Ευρώπη» αποφεύγοντας τον «καθιερωμένο όρο «Ευρωπαϊκή Ένωση» ή τον παλαιότερο «Κοινή Αγορά». Τούτο, νομίζω, γιατί οι δύο τελευταίοι όροι παραπέμπουν άμεσα ή έμμεσα στα οικονομικά ή στα πολιτικά θεμέλια της συνθήκης της Ρώμης και εκείνων των κυριότερων συμφω-νιών που την ακολούθη-σαν, στο Μάαστριχτ και στη Λισσαβώνα. Ο όρος «Ενωμένη Ευρώπη», αντί-θετα, μπορεί να περιλάβει μαζί με την υφιστάμενη πραγματικότητα και την έκφραση μιας προσμονής, ενός δηλαδή ονειρικού, δηλαδή ρομαντικού, στοι-χείου, που για τούτο μπο-ρεί καλλίτερα να ανταπο-κριθεί σαν πλαίσιο στους πλατύτερους ορίζοντες στους οποίους προσβλέ-

πουν στην σημερινή τους πορεία οι λαοί της Ηπείρου μας.

Ας ρίξουμε όμως μια βιαστική μα-τιά στην πρόσφατη αυτή ιστορία.

Η Ευρωπαϊκή Ήπειρος, ύστερα από δύο φριχτούς αδελφοκτόνους πολέ-μους που συγκλόνισαν τα κοινωνικά και οικονομικά της θεμέλια αναζήτησε νέους προσανατολισμούς στην ιστο-ρική της πορεία, κατάλληλους να της υποσχεθούν την πολυπόθητη ειρήνη και την οικονομική της ανάρρωση. Τα βλέμματα όλων στράφηκαν φυσικά προς μια δομικά οργανωμένη κοινή προσπάθεια για την οποία αναζητή-θηκε ο αναγκαίος συνεκτικός ιστός.

η πρώτη σκέψη των ηγετών των μεγάλων ευρωπαϊκών λαών ήταν να θεμελιώσουν

την προσπάθεια αυτή σε ό,τι ιστορι-κά κοινό υπήρχε ανάμεσά τους, πέρα

από τους κάθε είδους ανταγωνισμούς, αντιζηλίες και εχθρότητες που τους είχαν χωρίσει. Το κοινό αυτό στοι-χείο αναζητήθηκε στις «πολιτισμικές αξίες» (για την έννοια των δύο αυτών όρων θα επανέλθω στην συνέχεια), οι οποίες αποτέλεσαν και τα ιδεολογι-κά θεμέλια του « Συμβουλίου της Ευ-ρώπης», του πρώτου Οργανισμού Ευ-ρωπαϊκής Συνεργασίας ο οποίος ιδρύ-θηκε με τη Συνθήκη του Λονδίνου το 1949 και εγκαταστάθηκε συμβολικά στο Στρασβούργο, στις όχθες του Ρή-νου, εκεί όπου οι δύο μεγάλοι ευρω-παϊκοί λαοί, η Γαλλία και η Γερμανία σμίγουν γεωγραφικά. Χαρακτηριστικό της ιδεολογικής αυτής θεμελίωσης του εγχειρήματος αποτελεί το Σύμφωνο των Παρισίων του 1954 που προλογί-ζεται ως εξής:

«Θεωρόντας ότι σκοπός του Συμ-βουλίου της Ευρώπης είναι η πραγμα-

τοποίηση μιας στενότερης ένωσης ανάμεσα στα μέλη του, και ιδιαίτερα η διαφύ-λαξη και η προώθηση των ιδεωδών και των Αρχών που αποτελούν την κοινή τους κληρονομία, αποφασίζουμε κ.λπ κ.λπ».

τη λειτουργία του Συμ-βουλίου της Ευρώ-πης, σε αρκετά πρώ-

ϊμο στάδιο και την αγωνιώδη προσπάθειά του να ανταπο-κριθεί στις υψηλές προσδοκί-ες των λαών που το ίδρυσαν, παρακολούθησα προσωπικά

Η Ενωμένη Ευρώπη και οι Πολιτισμικές της Αξίεςτου Βασίλη Βιτσαξή

επίτιμος πρέσβης-συγγραφέας «Η Ενωμένη Ευρώπη και οι Πολιτισμικές της Αξίες».

Robert Schuman, Signature of European Conventionof the Human Rights in 1950



όταν είχα την τιμή, για τρία ολόκλη-ρα χρόνια, να εκπροσωπώ την πατρί-δα μας στο Στρασβούργο. Στα πλαί-σια των αρμοδιοτήτων μου εκείνων είχα την ευκαιρία να προσφέρω κά-ποιες ιδέες και να αναλάβω ορισμέ-νες πρωτοβουλίες με σκοπό να κατευ-θύνω τις κύριες δραστηριότητές του προς καθαρά πολιτικούς στόχους οι οποίοι, τότε ακόμα, έμοιαζαν να είναι κατορθωτοί. Για τις προσπάθειές μου εκείνες, πολλές δεκάδες χρόνια αργό-τερα, όταν είχα πια αποχωρήσει από την Εξωτερική Υπηρεσία του Κράτους η Ευρωπαϊκή Ένωση με τίμησε με το « Χρυσό Μετάλλιο της Ευρωπαϊκής Αξί-ας». Τα χλωμά ωστόσο αποτελέσματα των πρωτοβουλιών μου εκείνων, τις οποίες δρομολόγησα με την πρόθυ-μη, και πολλές φορές εμπνευσμένη, συνεργασία και άλλων συναδέλφων μου, με έπεισαν από τότε ότι η απο-τυχία δεν οφείλονταν σε έλλειψη σχε-τικής θέλησης στις ηγετικές ευρωπα-ϊκές πολιτικές προσωπικότητες αλλά μάλλον στα ίδια τα δομικά πλαίσια του Οργανισμού αυτού, τα οποία δεν ήσαν κατάλληλα, ή αρκετά, για τέτοιου εί-δους «πτήσεις» προς τις ψηλές κορφές μιας στενής πολιτικής συναντίληψης και οικονομικής συνεργασίας ανάμε-σα στα κράτη της ηπείρου μας.

Γενικότερα η ενωτική προσπά-θεια, θεμελιωμένη μόνο στις προϋπάρχουσες κοινές ευρωπα-

ϊκές αξίες της δημοκρατίας, του κρά-τους δικαίου, της ελευθερίας, της δι-αφορετικότητας, της ανεκτικότητας, της δικαιοσύνης της ανθρώπινης αξι-οπρέπειας, για να αναφέρω μόνο με-ρικές από τις κυριότερες από αυτές, αποδεικνύονταν διαρκώς εναργέστε-ρα πως αδυνατούσε να οδηγήσει στο ιδεατό ποθητό αποτέλεσμα. Άλλωστε αν συνέβαινε το αντίθετο θα μπορού-σε να είχε συμβεί κάτι ανάλογο πολύ ενωρίτερα.

Για να καταφέρει να χτίσει την ουσι-αστική Ένότητα που της χρειάζονταν, έπρεπε η Ευρώπη να αναζητήσει, πέρα από το «χτες» της και κάτι καινούργιο ακόμα, λιγότερο νοσταλγικό, ρομα-ντικό και περισσότερο ουσιαστικό και δυναμικό, προσαρμοσμένο –προσγει-ωμένο θα έλεγα – στις ανάγκες της ρη-μαγμένης της πραγματικότητας.

Προς τη κατεύθυνση αυτή στράφη-καν δύο εμπνευσμένοι ηγέτες της Δύ-σης, ο Γάλλος robert Schuman, κατά πρώτο λόγο και ο Γερμανός Κοnrad Adenauer, για να το αναζητήσουν σε μια «δημιουργημένη κοινότητα οικο-νομικών ευρωπαϊκών συμφερόντων», η οποία ξεκίνησε από την πρωτοπορι-ακή συμφωνία των Παρισίων της 18ης Απριλίου του 1950, γνωστή ως «Σύμ-φωνο Άνθρακος - Χάλυβος», για να επεκταθεί και να ολοκληρωθεί, ως θε-μελιακή πια Ευρωπαϊκή Ενοποιητική Συμφωνία μετά έξι χρόνια, στη Ρώμη. “Η Ευρωπαϊκή Ένωση, έλεγε προφητι-κά ο robert Shuman, μπορεί να οικο-δομηθεί μόνο σταδιακά και αφού πρώ-τα δημιουργηθεί σε ορισμένους τομείς μία «εκ των πραγμάτων αλληλεγγύη» (une solidarité de fait), όχι δηλαδή συ-ναισθηματικής φύσης, αλλά βασισμέ-νη σε μια κατάσταση πραγμάτων.

Όλα τούτα είναι γνωστά, κα-θώς και οι μετέπειτα πορείες των δύο Οργανισμών στους

οποίους αναφέρθηκα: εκείνου που με υπερβολική, νομίζω, απαξίωση, απο-κάλεσε ο στρατηγός De Gaulle “Cette fille mourante au bords du rhin (αυτή η κόρη που ψυχορραγεί στις όχθες του Ρήνου) και του άλλου, που με όλες τις δυσκολίες και τους « σκεπτικισμούς» που συνάντησε συνεχίζει μια ανοδική πορεία στις συνειδήσεις των ευρωπαϊ-κών λαών, με διαρκώς αυξανόμενο γό-ητρο και ουσιαστικό ρόλο στα ευρω-παϊκά και ελπίζω σύντομα και στα πα-γκόσμια πράγματα.

Εκεί που θα ήθελα να σταθώ, στα πλαίσια της θεματικής της σημερινής μας συζήτησης είναι, στο γεγονός ότι οι πολιτισμικές αξίες της Ευρώπης δεν απασχόλησαν από τα πρώτα τους βήματα τις ηγεσίες της «Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης» όπως συνέβη με τους εταί-ρους του Συμβουλίου της Ευρώπης οι οποίοι από τον Μάϊο του 1955 έσπευ-σαν να υπογράψουν στο Παρίσι την Convention Culturelle Européenne (Ευρωπαϊκή Πολιτισμική Συμφωνία) με τη γνωστή προλογική εμφατική αναφορά της «στην κοινή ευρωπαϊκή κληρονομία» την οποία μνημόνευσα ανωτέρω. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια από την ίδρυσή της, περισσότερα από 27, για να στρέψει η «Ευρωπαϊκή Ένωση» στοργικά την προσοχή της και αυτή, στις ευρωπα-ϊκές πολιτισμικές αξίες, με το πρώτο δειλό «Σχέδιο Πολιτισμικής Δράσης» που επεξεργάστηκε η Commision – το ύπατο δηλαδή Διοικητικό Όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόλις το 1977.

Η καθυστέρηση αυτή, η οποία εξη-γείται από όσα ανέφερα για το ιστορι-κό της πορείας της «Κοινής Αγοράς» - που μετεξελίχθηκε στη σημερινή «Ευ-ρωπαϊκή Ένωση» - εξακολούθησε να χαρακτηρίζει το χαλαρό ενδιαφέρον των Βρυξελλών αφού χρειάστηκαν ακόμα άλλα 13 χρόνια δηλαδή ως το 1992, για να αποφασίσει, στα πλαίσια της Συνθήκης του Μάαστριχτ να κατατάξει στις αρμοδιότητές της και «την ανάδειξη των κοινών ευρωπαϊκών αξιών».

η θεμελιακή εκείνη Συμφωνία για την εξέλιξη της Ευρωπα-ϊκής Ένωσης περιέλαβε μετα-

ξύ άλλων και τη ρητή υποχρέωσή της τελευταίας «να συμβάλει στην ανά-πτυξη των πολιτισμών των μελών της με σεβασμό των εθνικών διαφορετι-κοτήτων με παράλληλη ανάδειξη της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς».



Ποιά όμως είναι αυτή η κοινή πολι-τιστική κληρονομιά; Και ποιος πρέπει η μπορεί να είναι ο ρόλος της στην ένωση της Ευρώπης;

Εδώ θα χρειαστεί να καταφύγου-με πάλι στην «επίσκεψη ονομάτων». Θα πρέπει δηλαδή κατά πρώτο λόγο να ερευνηθεί το περιεχόμενο του όρου «κοινή κληρονομιά» με ιδιαίτερη ανα-φορά στην ειδοποιό διαφορά «πολιτι-

σμική».«Πολιτισμικό» χαρακτηρίζεται

βέβαια ό,τι αφορά στον πολιτισμό, ο οποίος σύμφωνα με τη συνήθη παρα-δοχή του όρου είναι «ο τρόπος ζωής μιας ομάδας ανθρώπων, δηλαδή συ-μπεριφορές, πεποιθήσεις, αξίες και σύμβολα που γίνονται αναμφισβήτη-τα αποδεκτά και που μεταδίδονται με επικοινωνιακό ή μιμητικό τρόπο από γενιά σε γενιά». Φυσικά μπορούν να δοθούν λακωνικότεροι ή και λεπτο-μερέστεροι ορισμοί, που όμως δεν μπορούν να μεταβάλουν τα ανωτέρω χαρακτηριστικά τα οποία είναι δυνατό να περιληφθούν σε μια μόνο φράση: «ιεράρχιση αξιών».

υπάρχουν άραγε «ευρωπαϊ-κές πολιτισμικές αξίες», κά-ποια δηλαδή κοινά πολιτισμι-

κά αγαθά στον ιστορικό ή στον γεω-γραφικό ευρωπαϊκό χώρο;

Δεν θα επιχειρήσω εδώ να ξανοιχτώ στο πέλαγος της στοχαστικής προσέγ-γισης του όρου «αξία», ο οποίος για αιώνες τώρα ως τις ημέρες μας, ως τον τον Fichte και τον Münsterberg με το μνημειώδες έργο του philosophie der Werte (Φιλοσοφία των Αξιών) βρίσκε-ται στο επίκεντρο ενός κεντρικού κλά-

δου της φιλοσοφίας: την «Aξιολογία» και γενικότερα την «hθική». Θα χρη-σιμοποιήσω μόνο, πρόχειρα και απλά τον όρο «αξίες» με την έννοια που του προσδίδει ο καθημερινός λόγος δηλαδή ότι αποτελούν “ιδεατά πρό-τυπα του αποδεκτού, του σημαντικού και του ορθού μέσα σε μια ανθρώπινη κοινότητα».

Στο ερώτημα για την ύπαρξη κοι-νών ευρωπαϊκών πολιτισμικών αξιών είναι γνωστό πως έγιναν πολλές και διαφορετικές προσπάθειες, να δοθεί απάντηση, ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι αξίες αυτές μνημονεύθηκαν σε διάφορα σημαντικά ευρωπαϊκά κεί-μενα και διακρατικές συμφωνίες. Ο αριθμός των ερευνών που έχει πραγ-ματοποιηθεί, κυρίως από τη δεκαετία του 1980 ως τις ημέρες μας, είναι τόσο μεγάλος ώστε και μόνον μια απλή ανα-

φορά σε αυτές θα απαιτούσε πολλές σελίδες οι οποίες ωστόσο είναι εύκολα προσβάσιμες από τον κάθε ένα μέσα στο Διαδίκτυο. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον για το προκείμενο είναι « Ο Άτλας των Ευρωπαϊκών Αξιών» ο οποίος κυκλο-φόρησε το 2005 και περιέχει λεπτο-μερείς αναφορές στις: «αξίες, στους κανόνες, στις πεποιθήσεις και στις συ-μπεριφορές, των Ευρωπαίων στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας». Εκείνο που θα πρέπει να σημειωθεί εδώ είναι ότι δεν κατορθώθηκε να εξαχθεί κάποιο συγκεκριμένο θετικό συμπέρασμα για την ύπαρξη κοινών, ευρωπαϊκού και μόνον χαρακτήρα πολιτισμικών αξιών. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για το προκείμενο είναι η ογκώδης Μελέτη των David philips και Michael Fogarty με τον τίτλο: Contrasting values in Western Europe unity (Αντικρουόμε-νες αξίες στη Δυτικοευρωπαϊκή Ενό-τητα) και το γεγονός ακόμα ότι εξαρ-χής, αλλά με αυξανόμενη έμφαση, η «Ευρωπαϊκή ΄Ενωση» χαρακτηρίζεται από όλους ως «union in Diversity» (Ενότητα με Διαφορετικότητα).

ςε ένα εύστοχο σχετικό σχό-λιό του, ο Ιταλός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μιλά-

νου padoa Schioppa γράφει: «Ο χαρα-κτηρισμός ένωση με διαφορετικότητα περιέχει δύο διαστάσεις: την πρώτη η οποία σκοπεί στο παρελθόν και τη δεύτερη που αφορά στο μέλλον. Ανά-μεσα στις δύο αυτές διαστάσεις το ση-μείο εστίασης είναι το παρόν. Από μια άποψη, η θεώρηση της ένωσης ως ενό-τητας υποδηλώνει το γεγονός ότι η Ευ-ρώπη έχει ήδη κάποια κοινά, πολιτι-σμικά στοιχεία οφειλόμενα στην ιστο-ρία της, με άλλα λόγια (ότι έχει) κοι-νές αξίες οι οποίες σε ένα θεμελιακό βαθμό αποτελούν ιδιαίτερα διακριτι-κά γνωρίσματα του ευρωπαϊκού πο-λιτισμού σε σχέση με άλλους ιστο-ρικούς πολιτισμούς. Επιπλέον, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, έχει κοι-



νά οικονομικά, κοινωνικά στρατηγικά και πολιτικά ενδιαφέροντα. Από μια άλλη άποψη (ωστόσο) η ενότητα θα πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελεί στό-χο του οποίου η επίτευξη δεν έχει ακό-μα πραγματοποιηθεί παρά τον μακρό δρόμο που διανύθηκε κατά τον μισόν αιώνα της (προσπάθειας) ενοποίησης της ηπείρου μας».

Οι θέσεις αυτές, τις οποίες φαί-νεται να υιοθετεί, όχι μόνο το μέγιστο τμήμα των θεωρητι-

κών μελετητών της ενωτικής πορεί-ας της Ευρώπης, αλλά και οι πολιτι-κές ηγεσίες της τελευταίας, συνίστα-νται ουσιαστικά στην αναγνώριση του γεγονότος ότι βεβαίως υπάρχουν κοι-νά Ευρωπαϊκά πολιτισμικά στοιχεία, αξίες δηλαδή κοινές, με τη σημείωση όμως ότι αυτές δεν είναι αποκλειστι-κά ευρωπαϊκές (το ευρωπαϊκές εδώ αναφέρεται στο γεω-πολιτικό πλαί-σιο στο οποίο αποδίδεται κατά κοινή παραδοχή αυτό το κατηγόρημα). Θα μπορούσε ωστόσο κανείς, διστακτικά να τις ονομάσει αξίες γενικότερα του δυτικού τρόπου ζωής και συμπεριφο-ράς με σαφή αναφορά στην ελληνική και χριστιανική πνευματική κληρονο-μιά, με κάποιες, όχι όμως κεφαλαιώ-δους σημασίας, αποκλίσεις ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης, οφειλό-μενες σε λόγους ιστορικούς, δογματι-κών πεποιθήσεων ή και άλλης φύσε-ως ιδιομορφίες. Η προσφυγή, λοιπόν, στην έκφραση «Ενότητα με Διαφορε-τικότητα» εκφράζει αφ’ ενός τη συλ-λογική θυμική τάση προς την «Ενότη-τα» και αφ’ ετέρου την αναπόδραστη αποδοχή μιας υπάρχουσας «Διαφορε-τικότητας».

Κλείνοντας τις λίγες παρατηρή-σεις μου επάνω στο σημερινό μας θέμα θα ήθελα να σταθώ

στο ερώτημα το οποίο εμμέσως αλλά σαφώς θέτει ο τίτλος του: « h Ενωμέ-

νη Ευρώπη και οι Πολιτισμικές της Αξίες», αν δηλαδή και σε ποιο βαθμό οι τελευταίες μπορούν να συμβάλουν στην ποθητή πραγματοποίηση μιας Ενωμένης Ευρώπης.

Από όσα συνοπτικά ανέφερα στοι-χεία προκύπτει καθαρά, νομίζω, ότι όχι μόνο η θεωρία αλλά και η πράξη έδει-ξαν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι οι κοινές πολιτισμικές αξίες, όποιες και αν είναι και σε όποιον βαθμό και αν υπάρχουν, ενώ μπορούν να αποτελούν στοιχείο ενότητας, δεν είναι αρκετές για να θεμελιώσουν από μόνες τους μια ολοκληρωμένη Ένωση. Η τελευ-ταία βέβαια είναι θεωρητικά δυνατή και χωρίς αυτές η πραγματοποίησή της, ωστόσο, θα ήταν όμως πιο δύ-σκολη και κυρίως θα τη στερούσε από έναν σημαντικό συνεκτικό ιστό.

Η αναγνώριση αυτής της βαρύ-νουσας σημασίας των κοινών πο-λιτισμικών αξιών για τη στερεότερη οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι γενική και αναγνωρίζεται ανεπι-φύλακτα από τους ηγέτες που διαχει-ρίζονται σήμερα της τύχες της.

Θα κλείσω τις σχετικές παρα-τηρήσεις μου με αναφορά σε μια πολύ πρόσφατη δήλω-

ση της Κυρίας Μέρκελ που έγινε στο Στρασβούργο, στην έδρα δηλαδή εκεί-νου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού που στάθηκε ιστορικά στην πρωτοπορία της αξιοθέτησης αυτών των αξιών.

«Οφείλονται χάριτες στο Συμ-βούλιο της Ευρώπης», έλεγε στις 15 Απριλίου του 2008, «σε αυτόν τον θε-ματοφύλακα των ευρωπαϊκών αξιών ανάμεσα στις οποίες είναι η δημοκρα-τία, το κράτος δικαίου, η ελευθερία, η διαφορετικότητα, η ανοχή, η δικαιοσύ-νη και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αν η Ευρώπη κατόρθωσε να γίνει πραγμα-τικότητα τούτο οφείλεται στο θεμέλιο των κοινών αξιών. Δεν βρισκόμαστε ακόμα στο τέλος αυτής της εύστοχης

προσπάθειας αλλά η ιστορία της Ευ-ρώπης μπορεί επίσης να στείλει μηνύ-ματα στα άλλα μέρη του κόσμου. Οι αξίες μας, έρχονται στο προσκήνιο, όταν διερωτόμαστε αν τα εμπορικά εν-διαφέροντα, πρέπει να έχουν προβάδι-σμα απέναντι στα δικαιώματα του αν-θρώπου. «Ακόμα και στις οικονομικές δοσοληψίες», κατέληξε η Καγκελάριος της Γερμανίας, «τα θεμελιώδη δικαιώ-ματα πρέπει να γίνονται σεβαστά».

Θετικότερες ακόμα απόψεις για τον θεμελιακό ρόλο των πολιτισμικών αξιών εκφράστηκαν στην «Πανευρω-παϊκή Διάσκεψη γύρω από τις Αρχές και τις Αξίες για την Οικοδόμηση της Ευρώπης» η οποία συνήλθε στην Αθήνα τον Μάιο του 2002. Στη σχετι-κή ομιλία του, o Γενικός Γραμματέας του Παγκόσμιου Συμβουλίου των Εκ-κλησιών Δρ Κonrad raiser έλεγε: « Η πρόσφατη εμπειρία της ευρωπαϊκής ιστορίας μας δίδαξε πως το όραμα και η επιτυχία της Ευρωπαϊκής Ιδέας και η βιωσιμότητα ενός διεθνούς συστήμα-τος, δεν είναι δυνατό να οικοδομηθεί μόνο επάνω σε οικονομικές αρχές αγο-ράς. Οι λαοί και οι κοινωνίες μεταβάλ-λονται τόσο από πεποίθηση και ιδέες όσο και από συναλλαγές και εμπόριο. Οι Αξίες και οι Αρχές πρέπει να βρί-σκονται στη βάση της κοινής μας προ-σπάθειας».

το συμπέρασμα που μπορεί, νο-μίζω, να εξαχθεί, από την βια-στική έστω ματιά που επιχει-

ρήσαμε να ρίξουμε στο θέμα είναι πως οι πολιτισμικές αξίες που γεννήθηκαν στην Ευρώπη, όσο και αν δεν είναι απόλυτα ομοιόμορφες, αποτελούν ένα πολύτιμο στοιχείο ενότητας το οποίο δεν μπορεί να αγνοήσει οποιαδήποτε σχετική ευρωπαϊκή φιλόδοξη προσπά-θεια, αλλά αντίθετα οφείλει να το προ-βάλει και να το αξιοποιεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

Τούτο δεν είναι μόνο χρέος είναι κέρδος χειροπιαστό και αναμφίβολο.

Α Μ υ Ν τ Ι Κ η Π Ο Λ Ι τ Ι Κ η34


Είναι προφανές ότι η κατάστα-ση στην αφρικανική ήπειρο έχει επίπτωση στην ασφά-λεια και τα συμφέροντα των

ευρωπαϊκών χωρών. Κατά συνέπεια, η σταθερότητα και ανάπτυξη της Αφρι-κής, αλλά και η περιβαλλοντική ασφά-λεια που κυρίως αναφέρεται στην μό-λυνση του περιβάλλοντος, την πα-γκόσμια αλλαγή του κλίματος και την υπερθέρμανση του πλανήτη, ενδιαφέ-ρουν την Ένωση. Παρά το γεγονός ότι οι αφρικανικές χώρες είναι ανεξάρτη-τες εδώ και αρκετές δεκαετίες, οι ανα-μνήσεις και οι εντυπώσεις της αποικι-οκρατίας συνεχίζουν να προκαλούν στρεβλώσεις στις πολιτικές και στη στάση τόσο των Αφρικανών όσο και των Ευρωπαίων. Ωστόσο, οι Ευρω-παίοι οφείλουν να είναι παρόντες στο αφρικανικό περιβάλλον, αφού τα προ-βλήματα που δημιουργούνται σ’ αυτό, οι εντάσεις και οι κρίσεις, έχουν επι-πτώσεις στην ευρωπαϊκή ασφάλεια λόγω της γεωγραφικής, της πολιτικής και της οικονομικής εγγύτητας προς την Ευρώπη. Έχουν επίσης επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία και τις δο-μές της ευρωπαϊκής κοινωνίας.1

Έτσι ο χώρος της Υποσαχάριας Αφρικής αποτελεί αντικείμενο ενδια-φέροντος της Κοινής Πολιτικής Ασφά-

1 “beyond 2010. European Grand Strat-egy in a Global Age”, bertelsmann Stif-tung, 2007.

λειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ)2 της ΕΕ, στον οποίο έχουν ήδη αναπτυχθεί τό-σο στρατιωτικές όσο και μη στρατιωτι-κές επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων.3 Εκείνο που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής είναι ότι ο νέος τύπος των πολιτικο/στρατιωτικών επεμβάσεων στην Αφρι-κή σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δίνει την εντύπωση της αποικιακής επέμβασης.4

Από τις αρχές του 21ου αιώνα, η EE έχει αναπτύξει στενότερη συνερ-γασία με την Αφρική. Καταρχήν, το 2000 έλαβε χώρα η Σύνοδος Κορυφής Αφρικής-ΕΕ στο Κάιρο που ενίσχυσε τη συνεργασία και τη θεσμοθέτηση του διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών.5 Η εξέλιξη των προσπαθειών προσέγ-γισης οδήγησε στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου 2007 στη Λισσαβόνα, όπου εκδόθηκε το κείμενο Στρατη-γικής Σύμπραξης Αφρικής-ΕΕ6, στο

2 Στη Συνθήκη της Λισαβόνας ο όρος ΚΠΑΑ αντικατέστησε τον όρο ΕΠΑΑ (ΣΕΕ, Τίτλος v).

3 Για μια ευρύτερη ανάλυση στο Ιωάννης Παρίσης, Η Ευρώπη της Άμυνας, Αθήνα 2010.

4 Michele Alliot-Marie, “A blueprint for buttressing Africa’s precarious secu-rity”, Europe’s World, Summer 2007, 6, σ. 22.

5 Βλέπε ιστοσελίδα “Africa and Eu-rope in partnership”: http://www.africa-eu-partnership.org/thematic2.php?thematic=intro

6 thE AFrICA-Eu StrAtEGIC pArt-NErShIp - A Joint Africa-Eu Strategy,

οποίο αναγνωρίζονται ως στρατηγικές προτεραιότητες οι τομείς της ειρήνης και ασφάλειας, της δημοκρατικής δι-ακυβέρνησης και των ανθρωπίνων δι-καιωμάτων, του εμπορίου και της πε-ριφερειακής συνεργασίας.

Τον Ιούνιο 2003, η ΕΕ ανέλαβε την Επιχείρηση Artemis στο Κονγκό, ύστερα από την απόφαση 1484/03 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ του Μαΐου 2003 και του Συμβουλίου της ΕΕ της 5ης Ιουνίου 20037. Η επιχεί-

8-9 December 2007, Eu-Africa summit in lisbon. http://ec.europa.eu/devel-opment/icenter/repository/EAS2007_joint_strategy_en.pdf Με βάση το κείμενο αυτό, συντάχθηκε το πρώτο Σχέδιο Δράσης για την Υλοποίηση της Στρατηγικής Σύμπραξης Αφρικής-ΕΕ (“FIrSt ACtION plAN (2008-2010) FOr thE IMplEMEN-tAtION OF thE AFrICA-Eu StrAtEGIC pArtNErShIp”). Βλέπε το πλήρες κείμενο στο http://www.af-rica-eu-partnership.org/documents/EAS2007_action_plan_2008_2010_en.pdf#nameddest=peace Για τις σχέσεις ΕΕ-Αφρικής βλέπε επίσης εισηγήσεις στο διεθνές συνέδριο που οργάνωσε προ της Συνόδου Κορυφής της Λισαβόνας, στις 29 Νοεμβρίου 2007, στο Βερολίνο, το Ινστιτούτο Frie-drich-Ebert-Stiftung, με θέμα “On the eve of the Eu-Africa-Summit – Creat-ing a true and equal partnership?”

7 COuNCIl JOINt ACtION 2003/423/CFSp of 5 June 2003, on the European union military operation in the Demo-cratic republic of Congo, http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsup-

Ο ρόλος της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας στην Υποσαχάρια Αφρική

του Δρ. Ιωάννη ΠαρίσηΥποστρατήγου ε.α., Διδάκτωρος Πολιτικής Επιστήμης

Α Μ υ Ν τ Ι Κ η Π Ο Λ Ι τ Ι Κ η 35


ρηση αυτή ολοκληρώθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους. Αν και περιορισμένη από άποψη χρονικής διάρκειας, στόχων, γεωγραφικής περι-οχής και αριθμού στρατευμάτων που έλαβαν μέρος, η Επιχείρηση Artemis ήταν σημαντική από πολλές πλευρές8. Επιπλέον επρόκειτο για την πρώτη επιχείρηση διαχείρισης κρίσης της ΕΕ εκτός των ευρωπαϊκών ορίων, ενώ επί-σης, ήταν η πρώτη πλήρως αυτόνομη στρατιωτική επιχείρηση της ΕΕ, δηλα-δή χωρίς τη χρήση μέσων του ΝΑΤΟ.

Η Επιχείρηση Artemis αποτέλεσε το πρώτο σημαντικό και επιτυχές βήμα της ισχυρής παρουσίας της Ευρώπης στην Υποσαχάρια Αφρική. Η εμπει-ρία που αποκτήθηκε από την επιχεί-ρηση Artemis, είναι πολύ σημαντική. Η επόμενη στρατιωτική επέμβαση της ΕΕ στην Αφρική ήταν στο πλαίσιο της Επιχείρησης EUFOR ΤChad/RCA, στο Τσαντ και την Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής, η οποία αναπτύ-χθηκε μέσα στο 2008 και ολοκληρώθη-κε τον Μάρτιο του 2009. Η τελευταία αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση αυτόνομης ευρωπαϊκής στρατιωτικής επιχείρησης που αξίζει να μελετηθεί, καθόσον θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ενδεχόμενο σενάριο ανάλογης επέμβασης στη Βόρεια ή την Υποσα-χάρια Αφρική στο μέλλον.

Η αποστολή EUFOR ΤChad/RCA αποτέλεσε σημαντική συνεισφορά στο σύνολο των διεθνών προσπαθειών για τη διευκόλυνση εξεύρεσης λύσης στην κρίση του Νταρφούρ. Η έναρξή της αποφασίσθηκε από το Συμβούλιο στις 28 Ιανουαρίου 2008, ύστερα από την Απόφαση 1778 (2007) του Συμβου-λίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Στο πλαί-σιο αυτό κινητοποιήθηκε μία ισχυρή

load/Joint%20action%205.6.03.pdf8 Βλέπε ευρεία ανάλυση στο Fernanda

Faria, Crisis management in sub-Saha-ran Africa - the role of the European union, Occasional paper - n°51, April 2004, EuISS, σ. 47.

πολυεθνική δύναμη 3.700 ανδρών, η οποία αναπτύχθηκε σε ένα δύσκολο επιχειρησιακό περιβάλλον, εντός πο-λύ φτωχών χωρών όπου είχε προκλη-θεί ανθρωπιστική κρίση. h ανάπτυξη της ευρωπαϊκής δύναμης έγινε ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη των Κυβερνή-σεων του Τσαντ και της Δημοκρατίας της Κεντρικής Αφρικής. Κατά τη δι-άρκεια της αποστολής της η EuFOr Chad/rCA συντονιζόταν στενά με τα Ηνωμένα Έθνη προκειμένου να διευ-κολύνει την αποστολή MINurCAt

του ΟΗΕ, στην οποία παρέδωσε την αρμοδιότητα την άνοιξη του 2009.

Κάποια στοιχεία της σχεδίασης της επιχείρησης είναι χρήσιμα για να γίνει αντιληπτό το συνολικό στρατηγικό περιβάλλον στο οποίο αυτή αναπτύ-χθηκε, κάτι που θα βοηθήσει στο να κατανοηθούν οι ανάγκες σε ανάλογες επιχειρήσεις της ΕΕ στο μέλλον.9

9 Βλέπε λεπτομερή στοιχεία στην παρουσίαση του Προέδρου της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ Στρατηγού henri bentégeat με θέμα

Α Μ υ Ν τ Ι Κ η Π Ο Λ Ι τ Ι Κ η36


Καταρχήν η στρατηγική μεταφο-ρά των ευρωπαϊκών δυνάμεων πραγ-ματοποιήθηκε αεροπορικώς, θαλασσί-ως και οδικώς. Στην πρώτη περίπτωση χρησιμοποιήθηκαν τα αεροδρόμια της Τζαμένα (N’Djamena) και του Αμπέτσε (Abéché), όπου μεταφέρθηκε κυρίως προσωπικό. Στη δεύτερη περίπτωση χρησιμοποιήθηκε το λιμάνι της Ντου-άλα (Douala) στο Καμερούν, όπου κα-τά βάση μεταφέρθηκε το βαρύ υλικό, οχήματα, πυρομαχικά, υλικά επικοι-νωνιών και υγειονομικών εγκαταστά-σεων, εφόδια και υλικά εγκατάστασης και διαβίωσης, κλπ. Η θαλάσσια με-ταφορά, για την οποία χρησιμοποιή-θηκαν οκτώ (8) πλοία τύπου ro-ro, επελέγη κυρίως για λόγους κόστους.10 Στη συνέχεια η κίνηση έγινε οδικώς σε απόσταση περίπου 2.200 χιλιομέτρων εντός του εδάφους του Καμερούν και του Τσαντ. Η επιχειρησιακή ανάπτυξη, από τα τρία σημεία άφιξης-εκφόρτω-σης στην περιοχή επιχειρήσεων διήρ-κεσε περίπου τρεις μήνες (Ιανουάριος-Μάρτιος 2008) ώστε η δύναμη να είναι πλήρως επιχειρησιακή.

Για την προστασία των μεταφορών χρησιμοποιήθηκαν πολεμικά μέσα των ευρωπαϊκών χωρών. Συγκεκριμένα, η μεν αεροπορική μεταφορά του προ-σωπικού από ευρωπαϊκά αεροδρόμια

“The «EurOpEAN» Military vision of logistics”, στο Συνέδριο του EDA “Commercialising logistics?”, Βρυξέλες 27 Φεβρουαρίου 2008, στο http://www.eda.europa.eu/newsitem.aspx?id=329

10 Ό.π. Όπως ανέφερε ο Στρατηγός bentégeat, το κόστος για κάθε ώρα πτήσης ενός αεροσκάφους An 124 είναι 20.000 ευρώ, ενώ το ίδιο ποσό κοστίζει η μεταφορά με πλοία rο-rο για κάθε ημέρα στη θάλασσα. Σημειώνει επίσης ότι για τη μεταφορά μιας δυνάμεως 3.700 ατόμων, όπως η EuFOr ΤChad/rCA, με τα υλικά και μέσα τους βάρους 12.000 τόνων, απαιτούνται είτε 120 πτήσεις αεροσκαφών An124 ή 800 πτήσεις αεροσκαφών C130, είτε 5 πλοία rο-rο, και 18 πτήσεις επιβατικών αεροσκαφών μεγάλων αποστάσεων.

στα δύο αεροδρόμια του Τσαντ καλύ-φθηκε από αεροπορικές δυνάμεις, για δε τη θαλάσσια μεταφορά διατέθηκε ως συνοδεία γαλλική ναυτική δύνα-μη με επικεφαλής το αεροπλανοφόρο Charles de Gaulle. Η δεύτερη περί-πτωση αποτελεί ένα θέμα που εκτιμά-ται ότι θα απασχολήσει την ΕΕ και στο μέλλον, αφού η παράκτια περιοχή της Αφρικής στον Ατλαντικό, αποτελεί τη μόνη οδό προσέγγισης των λιμένων της Υποσαχάριας Αφρικής. Είναι εύλο-γο ότι η μεταφορά δυνάμεων ή υλικών έχει ανάγκη προστασίας με τη διάθεση στρατιωτικών μέσων.

Η επιχείρηση EUFOR TChad/RCA μας οδηγεί σε κάποια συμπεράσματα για ανάλογης μορφής και κλίμακας επιχειρήσεις της ΕΕ στο μέλλον:

Η φάση της στρατηγικής μεταφο-ράς των δυνάμεων σε χώρες της νοτί-ως της Σαχάρας Αφρικής απαιτεί την εξασφάλιση κατάλληλων και ασφαλών αεροδρομίων και λιμένων.

Η γεωγραφική διαμόρφωση της Αφρικής, με κύριο χαρακτηριστικό τον φτωχό οριζόντιο διαμελισμό, δεν παρέχει δυνατότητα ύπαρξης λιμένων σε μικρή απόσταση από τις περιοχές κρίσης. Το γεγονός αυτό απαιτεί ειδι-κή σχεδίαση και εξασφάλιση αεροπο-

ρικών και θαλασσίων μέσων στρατηγι-κών μεταφορών.

Παράλληλα, ειδική πρόβλεψη και σχεδίαση θα απαιτηθεί για τις απαραί-τητες χερσαίες κινήσεις μεταφορών αρχικής συγκέντρωσης δυνάμεων και μέσων. Στην περίπτωση της εν λόγω επιχείρησης απαιτήθηκε οδική κίνηση φαλάγγων σε δύσκολα και μη ασφαλή δρομολόγια.

Η διά θαλάσσης μεταφορά προσω-πικού, υλικού και μέσων έχει ανάγκη εξασφάλισης των θαλασσίων οδών από τις αεροναυτικές δυνάμεις της ΕΕ. Τέτοιες αποστολές μπορούν να ανατί-θενται στην Euromarfor, ενισχυόμενης με ναυτικές μονάδες και άλλων χωρών της Ένωσης.

Οι ελλιπείς υποδομές των χωρών της Υποσαχάριας Αφρικής, κυρίως εκείνων της περιοχής του Σαχέλ11, επι-βάλλουν στις δυνάμεις της ΕΕ να είναι αυτοδύναμες σε εφόδια, υλικά και μέ-σα υποστήριξης διοικητικής μέριμνας, υγειονομικής περίθαλψης και μεταφο-ρών. Η ανάγκη ανάπτυξης νοσοκομεί-ων εκστρατείας είναι προφανής, όπως επίσης η διαθεσιμότητα ελικοπτέρων διαφόρων τύπων.

Προκειμένου η Ένωση να ανταπο-κριθεί στις απαιτήσεις τέτοιας μορφής επιχειρήσεων έχει ανάγκη από νέες δο-μές που θα βοηθήσουν στην εξασφάλι-ση και το συντονισμό των μέσων, όπως εδώ και χρόνια διαθέτει το ΝΑΤΟ. Την πρώτη κίνηση προς την κατεύθυνση της κάλυψης του κενού αυτού αποτε-λεί ο Ευρωπαϊκός Αμυντικός Οργανι-σμός (EDA) κύρια αποστολή του οποί-ου είναι η υποβοήθηση της ανάπτυξης των δυνατοτήτων της ΚΠΑΑ.

11 to Σαχέλ (Sahel) είναι μια άνυδρη περιοχή και σχεδόν ξηρή κλιματολογική ζώνη που βρίσκεται νότια της ερήμου της Σαχάρας, και απλώνεται εγκάρσια προς την Αφρικανική ήπειρο, από την ανατολή στη δύση, τέμνοντας τη Μαυριτανία, το Μαλί, το Νίγηρα, το Τσαντ και το Σουδάν.

“οι Ευρωπαίοι οφείλουν να είναι παρόντες στο αφρικα-νικό περιβάλλον, αφού τα προ-βλήματα που δημιουργούνται σ’ αυτό, οι εντάσεις και οι κρίσεις, έχουν επιπτώσεις στην ευρω-παϊκή ασφάλεια λόγω της γεω-γραφικής, της πολιτικής και της οικονομικής εγγύτητας προς την Ευρώπη.”

Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η E u r O p E D I r E C t 37


Τι είναι το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πλη-ροφόρησης – Europe Direct Κομο-τηνής;

Από τον Ιούλιο του 1996, οι πολίτες, οι Φορείς και οι Οργανισμοί της Περιφέ-ρειας Ανατολικής Μακε-

δονίας & Θράκης έχουν ένα σημείο επαφής με ό,τι συμβαίνει στην Ευρω-παϊκή Ένωση και επηρεάζει είτε άμε-σα, είτε έμμεσα την καθημερινότητά τους. Αυτό το σημείο επαφής είναι το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης

– Europe Direct Κομοτηνής, το οποίο αντικατέστησε το Info point Europe Κομοτηνής και λειτουργεί υπό την αι-γίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με Φορέα υποδοχής το Περιφερειακό Τα-

μείο Ανάπτυξης ΑΜ&Θ και υποστή-ριξη από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και το Δήμο Κομοτηνής.

Ως βασική αποστολή του έχει την έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για θέματα, πολιτι-κές, δραστηριότητες, θέσεις εργασίες, προγράμματα και πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρη-σης – Europe Direct Κομοτηνής σε δράση!

το Κέ ν τρο α υ τ ό , τ ο οποίο εντάσ-

σεται σε ένα Πανευ-ρωπαϊκό Δίκτυο 498 παρόμοιων Κέντρων που λειτουργούν στα 27 κράτη-μέλη, έχει αποκτήσει μια δυνα-μική και περιφερει-ακή διάσταση όσον αφορά τη λειτουργία του, επειδή δεν περι-μένει τον ενδιαφερό-μενο να το επισκε-φτεί για να ζητήσει τις όποιες πληροφο-

ρίες, αλλά, αντίθετα, μέσω της διοργά-νωσης πρωτότυπων και ευφάνταστων εκδηλώσεων, δραστηριοτήτων και ενη-μερωτικών εκστρατειών, όλες έχοντας έκδηλη την ευρωπαϊκή διάσταση, πα-

ρέχει άμεση και εξειδικευμένη πληρο-φόρηση με παράλληλη ευαισθητοποί-ηση των ενδιαφερόμενων ή των υπο-ψηφίων ενδιαφερομένων τη στιγμή που λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη. Εν-δεικτικά, εκδηλώσεις διαρκείας που ξε-χωρίζουν για την καινοτομία και την αποτελεσματικότητά τους, όσον αφο-ρά την προώθηση των ευρωπαϊκών θε-μάτων, είναι: � η προσομοίωση των εργασιών του

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτ-λο: «Ας γίνουμε Ευρωβουλευτές!», που καθιερώθηκε από το 2007, στο πλαίσιο της οποίας μαθητές Γυμνα-σίων και Λυκείων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θρά-κης λειτουργούν σε Επιτροπές και υποβάλλουν τα ψηφίσματά και τις τροποποιήσεις τους κατά τα πρό-τυπα των Ευρωβουλευτών

� τα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται στους μαθητές με τίτλο: «Το κλίμα αλλάζει, εμένα με νοιάζει!», που έχει ως αντικείμε-νο την ευαισθητοποίηση γύρω από την κλιματική αλλαγή, την ανακύ-κλωση και τη βιοποικιλότητα, την «Ευρωπαιχνιδούπολη: μαθαίνω για την Ευρώπη παίζοντας», το οποίο στοχεύει στην ενημέρωση των μαθητών για την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (προσωπικό-τητες, Συνθήκες, κράτη-μέλη κτλ.) και το πρόγραμμα για την προά-σπιση των δικαιωμάτων του παι-διού με τίτλο: «Έχω, Έχεις, Έχει,

EuropE DirEct Κομοτηνης:

H Ευρώπη στην υπηρεσία των πολιτών της Θράκης

Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η E u r O p E D I r E C t38


όλοι έχουμε δικαιώματα!». Και τα τρία αυτά εκπαιδευτικά προγράμ-ματα βασίζονται στην βιωματικό-τητα και την ενεργό συμμετοχή των μαθητών μέσα από επιδαπέδια παι-χνίδια, φύλλα δραστηριοτήτων και πολύχρωμες εκδόσεις.

� εκπαιδευτικό σεμινάριο με τίτλο: «Επιχειρηματικότητα και ΑμεΑ» κατά τη διάρκεια του οποίου μέ-σα από αμφίδρομες διαδικασίες επικοινωνίας, παρουσιάστηκαν τα στοιχεία που ορίζουν την επιχειρη-ματικότητα των ΑμεΑ, και δόθη-καν οι πρώτες κατευθύνσεις στους συμμετέχοντες.

� η ενημερωτική εκστρατεία στον ορεινό όγκο με τίτλο: «Προγράμ-ματα Αγροτικής Ανάπτυξης και Επιχειρηματικότητας των Γυναι-κών και Νέων της Υπαίθρου», της οποίας ο πρώτος κύκλος ξεκίνησε

το 2007, δίνοντας έμφαση σε απο-μακρυσμένους Δήμους και Κοι-νότητες των Νομών Ροδόπης και Ξάνθης.Επίσης, το Κέντρο:Δίνει πληροφορίες για τη νομοθε-

σία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τα προγράμματα και τις πολιτικές

Εκδίδει τακτικά δελτία τύπου, πραγματοποιεί ενημερωτικές εκδηλώ-σεις και ημερίδες, ραδιοφωνικές εκπο-μπές, εκθέσεις και σεμινάρια

Συνεργάζεται με άλλα εθνικά ή κοινοτικά Κέντρα πληροφόρησης και ανάπτυξης που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και σε άλλα κράτη-μέ-λη καθώς και με τοπικούς, περιφερει-ακούς και ευρωπαϊκούς φορείς, πανε-πιστημιακά ιδρύματα, σχολεία, συλλό-γους και ΜΚΟ.

Ενθαρρύνει και υποστηρίζει τη συμμετοχή τόσο των πολιτών, όσο και

των τοπικών και περιφερειακών φορέ-ων στα κοινοτικά προγράμματα.

On-line υπηρεσίες του Κέντρου Ευ-ρωπαϊκής Πληροφόρησης – Europe Direct Κομοτηνής

Μεταξύ των προτεραιοτή-των του Κέντρου Ευρω-παϊκής Πληροφόρησης –

Europe Direct Κομοτηνής, ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στον σχεδιασμό και την προώθηση των δραστηριοτήτων του καθώς και έγκαιρων και επίκαι-ρων πληροφοριών για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους πολίτες της, ανταπο-κρινόμενο στις ανάγκες και στις σύγ-χρονες απαιτήσεις της επικοινωνίας, όπως μέσω του Διαδικτύου και κυρί-ως των νέων υπηρεσιών κοινωνικής δι-κτύωσης.

Προσομοίωση των εργασιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτλο: «Ας γίνουμε Ευρωβουλευτές!»,

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Το κλίμα αλλάζει, εμένα με νοιάζει!». Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Ευρωπαιχνιδούπολη, Ξάνθη

Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η E u r O p E D I r E C t 39


� http://europedirectkomotini.euΔιαρκώς ενημερωμένη ιστοσελί-

δα του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πληρο-φόρησης – Europe Direct Κομοτηνής μεταφρασμένη σε 6 γλώσσες (Ελλη-νικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ισπανικά και Ιταλικά). Περιέχει πλή-θος πληροφοριών που βρίσκονται χωρισμένες στις εξής κατηγορίες: «Τι είναι το Europe Direct Κομοτηνής», «Νέα - Δελτία Τύπου», «Νομοθεσία», «Δραστηριότητες», «Εθελοντισμός», «Θέσεις-εργασίας», «Εκδόσεις», «Δί-κτυο Europe Direct», «links», «Στοι-χεία επικοινωνίας». � http://edkomotini4kids.blogspot.

comΙστολόγιο του Κέντρου Ευρωπαϊ-

κής Πληροφόρησης – Europe Direct Κομοτηνής ειδικά σχεδιασμένο για παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς. Περιλαμβάνει λεπτομερείς πληροφο-ρίες για τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τα επιδαπέδια παιχνίδια που έχει υλοποιήσει το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης - Europe Direct Κο-μοτηνής συνοδευόμενα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Επίσης, περιέχει τις εκδόσεις της Υπηρεσίας Επίσημων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινο-τήτων που απευθύνονται στα παιδιά, νέα, ανακοινώσεις και πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που μπο-ρούν να αξιοποιηθούν για τα παιδιά και χρήσιμες ιστοσελίδες με on-line παιχνίδια και εκπλήξεις για τους μι-κρούς Ευρωπαίους! � http://www.docstoc.com/profile/

EuropeDirectKOMΔιαδικτυακός χώρος όπου φιλο-

ξενείται το υλικό που έχει σχεδιάσει, διανείμει και προωθεί (παρουσιάσεις powerpoint, έγγραφα, φύλλα δραστη-ριοτήτων για παιδιά κτλ.) το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης – Europe Direct Κομοτηνής. � h t t p : / / w w w . t w i t t e r. c o m /

edickomotiniΗ σελίδα του Κέντρου Ευρωπαϊ-

κής Πληροφόρησης – Europe Direct Κομοτηνής στη δημοφιλή υπηρεσία twitter! Ακολουθήστε την σελίδα αυ-τή και λάβετε μια διαρκή ενημέρωση για τις δραστηριότητες, τα προγράμ-ματα, τις προκηρύξεις για θέσεις ερ-γασίας στα Θεσμικά Όργανα της Ε.Ε., τα Δελτία Τύπου! � Ομάδα για τις εθελοντικές ομά-

δες στο Facebook με όνομα «Voluntary Groups Europe Direct Komotini».

Ενεργός συμμετοχή των νέων μέσω εθελοντικών πρωτοβουλιών

ςτο δύσκολο και απαιτητικό αυτό κομμάτι, που περιέχει το σχεδιασμό και την υλοποίηση

των δράσεωv του Κέντρου Ευρωπαϊ-κής Πληροφόρησης – Europe Direct Κομοτηνής, και για να ευαισθητοποιή-σει τους νέους γύρω από τα ευρωπαϊκά, το Κέντρο έχει αναπτύξει από το 1998 ένα δομημένο με προσοχή Πρόγραμμα Εθελοντισμού, στο οποίο συμμετέχουν κυρίως φοιτητές των Τμημάτων του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θρά-κης. Οι εθελοντές χωρισμένοι σε ομά-δες, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τον διαθέσιμο χρόνο τους, αναλαμ-βάνουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της αποτελεσματι-κότητας των δράσεων του Κέντρου και προσφέρουν νέες ιδέες για μια Ευρώ-πη πιο προσιτή στους πολίτες της. Οι

εθελοντές αυτοί, λαμβά-νοντας εξειδικευμένη εκ-παίδευση για τους τομείς με τους οποίους ασχο-λείται η Ευρωπαϊκή Ένω-ση και κυρίως με τη Νε-ολαία, την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, το Περι-βάλλον και την Απασχό-ληση, και μέσω της συμ-μετοχής τους στον τρό-πο λειτουργίας του Κέ-ντρου, γίνονται πραγμα-

τικοί φορείς των ιδεών προς την ευρω-παϊκή ολοκλήρωση και πολλαπλασια-στές του Εθελοντισμού και του ρόλου του ενεργού πολίτη στο σύγχρονο ευ-ρωπαϊκό περιβάλλον.

Κάθε εθελοντική ομάδα έχει σαν βασικό στόχο την προσφορά στο κοι-νωνικό σύνολο της ευρύτερης περιο-χής. Για τον λόγο αυτό, ο σχεδιασμός της θεματολογίας και των πεδίων δράσης πραγματοποιείται με ιδιαίτε-ρη προσοχή τόσο από τα στελέχη του Κέντρου όσο και από τους εθελοντές, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις επικοινωνι-ακές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εξίσου σημαντικό είναι το ότι ένα σημαντικό μέρος των εκδηλώ-σεων απευθύνεται σε πολίτες, κυρίως νεαρής ηλικίας με λιγότερες ευκαιρίες. Οι εθελοντικές ομάδες, οι οποίες συ-νεργάζονται για την επίτευξη κοινών στόχων, είναι: η ομάδα επαφής με τα Μ.Μ.Ε., η ομάδα ευαισθητοποίησης για Κοινωνικά Θέματα (εξάλειψη της φτώχειας, κοινωνικός αποκλει-σμός, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, εξαρτησιογόνες ουσίες, άτομα με αναπηρίες), η ομάδα Πε-ριβάλλοντος και Κλιματικής Αλλα-γής, η ομάδα Ανθρωπίνων Δικαιω-μάτων και Δικαιωμάτων του Παι-διού, η ομάδα σχεδιασμού Εκπαιδευ-τικού υλικού, η ομάδα e-Newsletter (ηλεκτρονικού Newsletter), η ομάδα Ενημέρωσης για Ευρωπαϊκά Θέματα με τη Χρήση Νέων Τεχνολογιών.

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α40


ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Οι 27 νικητές του διαγωνισμού μετάφρασης 2009 βραβεύονται για τις γλωσσικές τους δεξιότητες

η άνοιξη ήρθε στις Βρυξέλλες και μαζί της έφθασαν στην πόλη και οι 27 νικητές του δι-

αγωνισμού Juvenes translatores (“νέοι μεταφραστές” στα λατινικά). Ο διαγω-νισμός αυτός διοργανώνεται για τρίτη φορά από το μεταφραστικό τμήμα της Επιτροπής και απευθύνεται σε μαθη-τές λυκείου. Σήμερα έχει πλέον κατα-στεί παράδοση.

Ο τρίτος διαγωνισμός διεξήχθη στις 24 Νοεμβρίου 2009 και ήταν ανοικτός σε νέους που γεννήθηκαν το 1992. Οι νέοι που συμμετείχαν εκ-προσώπησαν τόσο το σχολείο όσο και τη χώρα τους. Έπρεπε να επιλέξουν ένα από 23 κείμενα (για κάθε επίσημη γλώσσα της ΕΕ) και να το μεταφρά-σουν σε μία άλλη γλώσσα της ΕΕ.

Όλοι οι συμμετέχοντες -και όχι μό-νον οι νικητές- βρήκαν πολύ έξυπνες λύσεις για την απόδοση των δύσκολων σημείων των κειμένων, δείχνοντας έτσι το μεταφραστικό τους ταλέντο.

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι πίσω από κάθε πολλά υποσχόμενο μαθητή κρύ-βεται ένας καθηγητής. Η διδασκαλία ξένων γλωσσών και η διευθέτηση πρα-κτικών ζητημάτων δεν ήταν τα μόνα στοιχεία που απαιτούνταν από τους

καθηγητές, προκειμένου να διεξαχθεί ο διαγωνισμός στα σχολεία. Πολλές φορές οι καθηγητές χρειάστηκε να είναι ιδιαίτερα εφευρετικοί για να μην μείνει κρυφό το ταλέντο των μαθη-τών τους, όπως πέρυσι στην Ιρλανδία, όπου την ημέρα του διαγωνισμού εκ-δηλώθηκε απεργία των εκπαιδευτικών και των ταχυδρομικών υπαλλήλων.

Ο διαγωνισμός έχει επίσης εξελι-χθεί σε έναυσμα για διάφορα εγχειρή-ματα που έχουν σχέση με τις γλώσσες. Πρόσφατα ο καθηγητής γαλλικών ενός σχολείου στο Γκέτενμπουργκ της

Σουηδίας ξεκίνησε ένα επιτυχημένο πρόγραμμα σχολικών ανταλλαγών Juvenes translatores με τη Γαλλία και την Ισπανία. Η ιδέα αυτή είχε τόση απήχηση ώστε και άλλα σχολεία να πράττουν σήμερα το ίδιο με μεγάλη επιτυχία.

Ο δ ια γω ν ισμό ς Juvenes translatores έχει στόχο να προαγάγει την εκμάθηση ξένων γλωσσών στην Ευρώπη και να αναδείξει τη μετάφρα-ση ως επάγγελμα. Ένας από τους νι-κητές ανέφερε χαρακτηριστικά: “Τα γαλλικά, τα αγγλικά και η μητρική μου γλώσσα διαφέρουν μεταξύ τους, ακόμη και όταν λέω το ίδιο πράγμα. Η αίσθηση της κάθε γλώσσας είναι δια-φορετική. Γι’ αυτό μελετώ τις γλώσσες ώστε να μπορώ να εκφράζομαι με πε-ρισσότερους τρόπους.”

ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΑΞΙΩΝ Η ΕΕ αναδεικνύει τα μνημεία που συμβολίζουν την ενοποίηση, τα ιδανικά και την ιστορία της Ευρώπης.

ςτην Ευρωπαϊκή Ένωση ζουν σήμερα 500 εκατομμύρια άτο-μα. Τα περισσότερα όμως από

αυτά δεν θεωρούν τους εαυτούς τους πολίτες της ΕΕ. Όταν ερωτώνται από πού είναι, συνήθως απαντούν με βάση την εθνική τους ταυτότητα.

Η απόκτηση ισχυρής ευρωπαϊκής ταυτότητας αποτελεί πρόκληση για την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Ωστό-

σο, η έλλειψη της ταυτότητας αυτής δεν προκαλεί έκπληξη. Η ευρωπαϊκή ήπειρος είναι ένα τεράστιο μωσαϊκό γλωσσών και πολιτισμών όπου συχνά οι διαφορές μεταξύ των χωρών προ-βάλλονται περισσότερο από τις ομοι-ότητές τους.

Για να ενισχύσει το αίσθημα της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να χρηματοδο-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΝΕΑ

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α 41


τήσει τη δημιουργία ενός σήματος ευ-ρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, το οποίο θα απονέμεται σε τόπους με πανευρωπαϊκή ιστορική σημασία. Το σχέδιο αυτό, που ξεκίνησε στη Γαλλία, την Ουγγαρία και την Ισπανία το 2006, αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση των Ευρωπαίων και την αναγνώριση της κοινής τους ιστορίας και της κοινής, παρά την πολυμορφία της, πολιτιστι-κής τους κληρονομιάς.

Σήμερα στο σχέδιο αυτό συμμετέ-χουν 18 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελβετίας. Ο κατάλογος των μνη-μείων αυξήθηκε και πλέον περιλαμβά-νει δεκάδες ιστορικά μνημεία, όπως η Ακρόπολη, το σπίτι του γάλλου πολι-τικού Ρομπέρ Σουμάν, που αποτέλεσε ιδρυτική μορφή της ΕΕ, καθώς και τα ναυπηγεία του Γκντανσκ, το μέρος όπου ιδρύθηκε το συνδικάτο “Αλλη-λεγγύη” το οποίο πυροδότησε τα γε-γονότα που οδήγησαν στη λήξη του Ψυχρού Πολέμου.

Αναλαμβάνοντας την εφαρμογή του σχεδίου αυτού, η ΕΕ σκοπό έχει να το επεκτείνει και να του προσδώσει

μεγαλύτερη προβολή και κύρος. Για την απονομή του σήματος είναι απα-ραίτητο να καταδειχθεί η σημασία που έχουν τα μνημεία στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Στη συνέχεια, τοποθετείται στην είσοδο του μνημεί-ου μια επιγραφή με το σήμα της ευρω-παϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Το σήμα αυτό δεν είναι σημαντικό μόνον από πολιτιστική άποψη. Όπως και τα μέρη που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των μνημείων παγκό-σμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της uNESCO, τα μέρη που θα φέρουν το ευρωπαϊκό σήμα θα προσελκύουν τουρίστες, δίνοντας ώθηση στις περι-φερειακές οικονομίες.

Ο ευρωπαϊκός αυτός κατάλογος εντάσσεται στο πλαίσιο πρωτοβουλι-ών της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Πολιτι-στική Πρωτεύουσα και το πρόγραμμα ανταλλαγών φοιτητών Erasmus. Τις τελευταίες δεκαετίες οι πρωτοβουλίες αυτές συνέβαλαν στην αλληλοκατα-νόηση μεταξύ των Ευρωπαίων και την ευρωπαϊκή ενοποίηση δίνοντας απτά δείγματα του κοινού μας πολιτισμού.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Δεδομένης της πίεσης που ασκεί η γήρανση του πληθυσμού στα δη-μόσια συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, οι κυβερνήσεις στρέφο-νται όλο και περισσότερο στην τεχνολογία των πληροφοριών.

η τεχνολογία πληροφοριών αλ-λάζει ριζικά την υγειονομι-κή περίθαλψη στην Ευρώπη,

αλλά όχι τόσο γρήγορα όσο θα ήθε-λε η ΕΕ. Γι’ αυτό, οι Ευρωπαίοι υπουρ-γοί Υγείας συναντώνται στην Ισπα-νία την εβδομάδα αυτή προκειμένου να θέσουν μακροπρόθεσμους στόχους για την ηλεκτρονική υγεία, δηλαδή την υγειονομική περίθαλψη που στηρίζε-ται σε ηλεκτρονικά προϊόντα και υπη-ρεσίες. Με τον όρο ηλεκτρονική υγεία δεν νοείται μόνον η εφαρμογή νέων τε-χνολογιών, αλλά και ο αποτελεσματι-

κότερος τρόπος εργασίας. Για πρώτη φορά, η ετήσια αυτή

συνάντηση πραγματοποιείται στη Βαρκελώνη παράλληλα με μια άλλη ετήσια διάσκεψη για την ηλεκτρονική υγεία που απευθύνεται σε επαγγελμα-τίες της υγείας και ειδικούς σε θέματα ΤΠ. Στο φόρουμ αυτό, το οποίο διορ-γανώνεται με τη βοήθεια της Ευρωπα-ϊκής Επιτροπής, θα παρουσιαστούν οι τελευταίες εξελίξεις σε μία από τις δυ-ναμικότερες νέες αγορές της Ευρώπης.

Η Ισπανία, η οποία ασκεί το εξάμη-νο αυτό την προεδρία της ΕΕ, ελπίζει

ότι η παράλληλη πραγματοποίηση των δύο εκδηλώσεων θα ενθαρρύνει την ευρύτερη ανταλλαγή απόψεων και θα επιταχύνει την εφαρμογή της ατζέντας της ΕΕ για την ηλεκτρονική υγεία.

Το 2004 η Επιτροπή άρχισε να προ-ωθεί συστηματικά τη χρήση της τεχνο-λογίας των πληροφοριών στον τομέα της υγείας, καθότι αυτή συμβάλλει καθοριστικά στην ευρύτερη ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής αγο-ράς υγείας, όσο και στον έλεγχο των αυξανόμενων δαπανών. Οι δαπάνες για την υγεία στην ΕΕ κυμαίνονται από 4% έως 11% του ακαθάριστου εγχώρι-ου προϊόντος και από 10% έως 18% των συνολικών κρατικών δαπανών.

Το κόστος συντήρησης των συ-στημάτων περίθαλψης, που βαρύνει του φορολογουμένους, αυξάνεται συ-νεχώς λόγω της μεγαλύτερης ζήτησης υπηρεσιών, ως αποτέλεσμα κυρίως της γήρανσης του πληθυσμού. Το 2050, το 40% σχεδόν του πληθυσμού της ΕΕ αναμένεται να είναι πάνω από 65 ετών, ενώ θα υπάρχον λιγότεροι εργαζόμε-νοι για να καλύπτουν την υγειονομική περίθαλψη των συνταξιούχων.

Το 2008 η ΕΕ αναγνώρισε την ηλεκτρονική υγεία ως μία από τις έξι αναπτυσσόμενες αγορές στις οποίες η Ευρώπη θα μπορούσε να έχει την πρω-τοπορία παγκοσμίως. Η ηλεκτρονική υγεία είναι ο τρίτος σημαντικότερος κλάδος της υγείας στην Ευρώπη μετά τα φαρμακευτικά και τα ιατροτεχνο-

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α42


λογικά προϊόντα, και στις επιτυχίες της συγκαταλέγονται τα δίκτυα πλη-ροφοριών, τα ηλεκτρονικά αρχεία και οι ηλεκτρονικές πύλες για την υγεία.

Αν και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι γιατροί χρησιμοποιούν πλέον υπολο-γιστές για την αποθήκευση και την ανταλλαγή ιατρικών πληροφοριών, λίγοι είναι αυτοί που αξιοποιούν άλλες εφαρμογές ΤΠ, όπως η ηλεκτρονική

συνταγογράφηση και η τηλεπαρακο-λούθηση, χάρη στην οποία οι ασθενείς μπορούν να εξετάζονται από τον για-τρό τους από απόσταση. Η διασυνο-ριακή ανταλλαγή στοιχείων για τους ασθενείς είναι επίσης σπάνια, προκα-λώντας έτσι προβλήματα σε έναν κό-σμο που χαρακτηρίζεται απ’ όλο και μεγαλύτερη κινητικότητα.

Πηγή: ec.europa.eu/news

Η ΕΥΡΩΠΑϊΚΗ ψΗφΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟθΗΚΗ EuropEAnA ΣΤΟ ΕΚ Βιβλιοθήκη, Πινακοθήκη, Μουσείο στον κυβερνοχώρο, η Europeana φιλοδοξεί να φέρει τους θησαυρούς της Ευρώπης κοντά σε όλους.

Βιβλία, περιοδικά, ταινίες και χάρτες είναι σήμερα διαθέσιμα στο διαδίκτυο σε μία και μόνο

διεύθυνση, την ευρωπαϊκή ψηφιακή βι-βλιοθήκη Europeana. Όμως όσο καλή ιδέα και αν είναι, η Europeana αντιμε-τωπίζει δυσκολίες, από τους διαφό-ρους κανόνες περί πνευματικών δι-καιωμάτων στα κράτη μέλη, μέχρι το ερώτημα αν πρέπει να υπάρχει ελάχι-

στο κριτήριο ποιότητας πριν περιλη-φθεί ένα έργο. Το ΕΚ συζητά το θέμα με βάση έκθεση της helga trüpel τη Δευτέρα 19 Απριλίου.

Η ψηφιακή, διαδικτυακή συλλογή γνώσης που είναι η Europeana περι-λαμβάνει εκατομμύρια λημμάτων, με υλικό από τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες τα αρχεία και τις συλλογές πολυμέσων ολόκληρης της Ευρώπης.

Εγκαινιάσθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2008 με αποστολή να κάνει βιβλία, πε-ριοδικά, ταινίες, φωτογραφίες, ακόμα και μουσικές συνθέσεις που βρίσκο-νται διάσπαρτα σε όλη την Ευρώπη, άμεσα προσπελάσιμα σε όλους μέσω του διαδικτύου. Με δε την ψηφιοποίη-ση που προϋποθέτει η ανάρτηση όλου αυτού του υλικού στο διαδίκτυο, η Europeana εγγυάται και τη διαφύλαξή του, τουλάχιστον σε “εικονική μορφή”, για τις ερχόμενες γενιές.

Στην έκθεση του, με εισηγήτρια τη helga trüpel (Πράσινοι, Γερμανία) το ΕΚ απευθύνει έκκληση για ακόμα

πλουσιότερο και πιο ποιοτικό υλικό αλλά με πλήρη σεβασμό των πνευ-ματικών δικαιωμάτων και καλύτερη, αποτελεσματικότερη διαφήμιση της Europeana πανευρωπαϊκά και ιδίως στους νέους. Καλεί δε “Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κράτη μέλη να πάρουν κάθε αναγκαίο μέτρο για να γεφυρω-θεί το έλλειμμα γνώσης που χωρίζει Ευρώπη και ΗΠΑ και να διασφαλίσουν την πλήρη πρόσβαση των Ευρωπαίων στην πολιτιστική τους κληρονομιά”.

Στη γνωμοδότησή της, η επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργει-ας του ΕΚ ζητεί επίσης βελτίωση της πρόσβασης για άτομα με αναπηρίες καθώς και σειρά τεχνικών και αισθη-τικών βελτιώσεων στον ιστότοπο.

Σε δηλώσεις της η helga trüpel, σημειώνει ότι “επειδή δεν χρηματοδο-τείται από διαφημίσεις, η Europeana μπορεί να μη φθάσει ποτέ το Google books. Ωστόσο από πολιτικής άποψης είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποδεί-ξουμε ότι ένα τέτοιο εγχείρημα μπορεί να υλοποιηθεί με δημόσια κονδύλια”. “Αν θέλουμε να υπερασπιστούμε το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και την πολιτισμική ποικιλία, τότε πρέπει να υπερασπιστούμε την Europeana”.

Έτσι, “πρέπει να βρούμε τον τρό-πο να ενθαρρύνουμε τα κράτη μέλη να διαθέσουν περισσότερα κονδύλια για την ψηφιοποίηση αλλά και να δια-σφαλίσουμε το σεβασμό των πνευμα-τικών δικαιωμάτων. Τελικός, πολιτικός στόχος μου είναι να βρούμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ προσβασιμότητας για όλους και αποζημίωσης των δημι-ουργών”.

Πηγή: europarl.europa.eu

Τι είναι η Europeana…6 εκατομμύρια ψηφιακά αρχεία μέχρι σήμερα10 εκατομμύρια ψηφιακά αρχεία από φέτος

Εικόνες (πίνακες ζωγραφικής, χάρτες, φωτογραφίες), κείμενα (βιβλία, εφημερίδες, - επιστολές),αρχεία ήχου (μουσική, ραδιοφωνικές εκπομπές) και αρχεία εικόνας (ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές)

Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέληΣτεγάζεται στην εθνική βιβλιοθήκη της Ολλανδίας

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α 43


ΠΥΡΑ φΙΣΕΡ ΚΑΤΑ ΜΕΡΚΕΛ για τους χειρισμούς της στο ζήτημα της Ελλάδας

τα πυρά του πρώην υπουργού Εξωτε-ρικών της Γερμανί-

ας Γιόσκα Φίσερ δέχεται η Γερμανίδα καγκελάριος Αν-γκελα Μέρκελ και σύσσω-

μη η κυβέρνηση της χώρας για τους χειρι-σμούς της στο θέμα του μηχανισμού βο-ήθειας για την Ελλάδα.

Σε άρθρο του στην ελβετική εφημε-ρίδα le temps με τίτλο «Η Άγκελα Μέρ-κελ και η Γερμανία θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της ΕΕ» ο Φίσερ υποστηρίζει πως η ευρωπαϊκή αντιπαράθεση, την οποία προκάλεσε η Άγκελα Μέρκελ, άλλαξε την ΕΕ για πάντα. Ο πρώην υπουργός πάντως δεν διαφωνεί με την εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείο στο μηχανισμό βοήθειας, όμως σημειώνει ότι η εμπλοκή του ΔΝΤ θα μπορούσε να

προβλεφθεί χωρίς τις πολιτικές συγκρού-σεις, που προηγήθηκαν, και έκαναν την επίτευξη της συμφωνίας τόσο δύσκολη.

Η Γερμανία, τονίζει, θα πρέπει να λειτουργεί, λόγω του μεγέθους και της ιστορίας της, ως η κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Εάν δεν δώ-σει ένα χαρακτήρα ευρωπαϊκό στα εθνι-κά της συμφέροντα, το αποτέλεσμα θα είναι η επανεθνικοποίηση της ΕΕ και η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα ανήκει πλέον στο παρελθόν.

Μια τέτοια εξέλιξη όμως, σημειώνει ο κ. Φίσερ, θα οδηγήσει σε μια συνομο-σπονδία κρατών, που θα κυριαρχείται από συγκρουόμενα εθνικά συμφέροντα, σε μια αδύναμη ΕΕ, ιδίως τώρα που κα-λείται να αντιμετωπίσει νέους παίκτες και νέες προκλήσεις παγκοσμίως.

Πηγή: NAFtEMpOrIkI.Gr

ΓΕΡΜΑΝΙΔΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΔΗΛΩΝΕΙ : 5 ΣΕΝΤ φΟΡΟΣ ΓΙΑ ΚΑθΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΕΞΗ

τη λύση για να σωθεί η Ελλάδα από το χρέος της προτείνει μια Γερμανίδα συγγραφέας και ιστο-

ρικός.Ο λόγος για την Λεονόρα Ζέελινγκ

η οποία ξεσηκώθηκε μετά τα επιτιμητικά δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου για την Ελλάδα. Όπως γράφει η Ντόιτσε Βέ-λε η Ζέελινγκ ζήτησε να επιβληθεί ένας έκτακτος, πολιτιστικός φόρος για τη δη-μοσιονομική διάσωση της Ελλάδας.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα η κ. Ζέ-ελινγκ δεν είναι κάποια από τους γνω-στούς χειριστές ελληνικών θεμάτων στη Γερμανία. Πλην όμως, έχει διδάξει σε γερ-μανικά και γαλλικά πανεπιστήμια ιστο-ρία των μαθηματικών και της φυσικής, έχει εκδώσει λογοτεχνία, γνωρίζει - από πολλά ταξίδια της την τελευταία δεκαε-τία - την Ελλάδα και τώρα ξεσπάθωσε,

εκδίδοντας ένα βιβλιαράκι...Το πόνημά της είναι γραμμένο σε

μορφή αγόρευσης προς τους πολίτες και φέρει τον τίτλο: «5 σεντ, ώστε να σώσου-με την Ελλάδα». Πρόκειται δε, σύμφω-να με το δημοσίευμα, «για μια άνευ όρων θερμή συνηγορία υπέρ της Ελλάδος από γερμανική γραφίδα». Αφορμή για τη δη-μόσια τοποθέτηση της Γερμανίδας συγ-γραφέως αποτέλεσε ο ενοχλητικός - σύμ-φωνα με την ίδια - τόνος των δημοσιευ-μάτων για την Ελλάδα. Άλλωστε, το ζή-τημα για την κ. Ζέελινγκ δεν είναι να επι-σημανθούν οι αδυναμίες της ελληνικής δημοσιονομικής πολιτικής αλλά να βρε-θούν πάση θυσία λόγοι, ώστε να σωθεί η Ελλάδα, την οποία θεωρεί πολύτιμη ως κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Για το λόγο αυτό, η κ. Ζέελινγκ πρό-τεινε την επιβολή - σε ευρωπαϊκό επίπε-

δο - ενός μηδαμινού, συμβολικού πολιτι-στικού φόρου: όποιος χρησιμοποιεί σή-μερα ελληνικές λέξεις να πληρώνει πέ-ντε «ευτελή» λεπτά του ευρώ για κάθε μία από αυτές. Δηλαδή, μόλις ο Γερμα-νός πει Idee, μόλις ο Γάλλος προφέρει ide ή ο Άγγλος ξεστομίσει idea, να κατακυ-ρώνονται αμέσως 5 σεντ στον ελληνικό δημόσιο κορβανά. Το ίδιο για τις λέξεις ψυχή και ψυχανάλυση, δημοκρατία και πολιτική, μουσείο, Ευρώπη και ευρώ και πάει λέγοντας.

Με πάθος και εμμονή αλλά και έκ-δηλη χαρά η κ. Ζέελινγκ υπολογίζει τα εκατομμύρια και τα δισεκατομμύρια που θα έμπαιναν στον άδειο ελληνικό ‚μπεζα-χτά‘. Μάλιστα, είναι απόλυτα πεπεισμένη ότι οι ευρωπαϊκοί λαοί οφείλουν αυτόν το φόρο στην Ελλάδα, χωρίς τα πνευματικά και επιστημονικά επιτεύγματα της οποί-ας δε θα υπήρχε σήμερα ούτε ευρωπαϊκός πολιτισμός, ούτε ευρωπαϊκή τεχνολογία, ούτε τα αεροπλάνα θα κινούνταν, ούτε τα πλοία θα έσχιζαν τα πελάγη.

Το δεύτερο ζητούμενο της Γερμα-νίδας συγγραφέως είναι να συμμαζευ-τούν οι γερμανικές γραφίδες, που με τό-σο δασκαλίστικο ύφος έσπευσαν να κα-ταδικάσουν την ελληνική πρακτική και την ελληνική νοοτροπία. Για το λόγο αυτό, υπενθύμισε πως δίπλα στην αφε-λώς απροκάλυπτη ελληνική διαφθορά - τη «δημοκρατική διαφθορά», όπως την αποκαλεί - βρίσκεται η μεγαλόσχημη και υποκριτική διαφθορά της γερμανικής οι-κονομίας αλλά και της πολιτικής.

Για το λόγο αυτό, η κ. Ζέελινγκ έκανε τη σύγκριση των αποδοχών ενός Έλλη-να δημόσιου υπαλλήλου, μαζί με τις πε-ρικοπές του 10%, με το υψηλότερο επί-δομα που - υπό ορισμένες προϋποθέσεις - παίρνει ο Γερμανός άνεργος, πρότεινε τη μείωση των ελληνικών αγορών γερ-μανικών όπλων κατά 50% και άλλα πολ-λά. Σύμφωνα μάλιστα με τη Ντόιτσε Βέλε η Λεονόρα Ζέελινγκ, τα έκανε όλα αυτά διότι απλά «είναι μια μορφωμένη Γερμα-νίδα που της πάτησαν τον κάλο, επειδή της προσέβαλαν την Ελλάδα».

τ Α Ν Ε Α τ η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς η ς44


Εκλογές & Νέο Διοικητικό Συμβούλιο Ομίλου Ευρωπαϊκή Έκφραση

ςε συνέχεια του από 21/12/2009 Διοικητικού Συμβου-λίου του Ομίλου Ευρωπαϊκή Έκφραση, και σύμφω-να με το καταστατικό του Ομίλου, αποφασίστηκε

να συγκληθεί τακτική Γενική Συνέλευση των μελών του τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2010 και ώρα 16.00, στα γρα-φεία της Οργάνωσης, Ομήρου 54.

Τα θέματα της ημερήσιας διάταξης ήταν: (1) απολογι-σμός δραστηριοτήτων, (2) οικονομικός απολογισμός, (3) πρόγραμμα δράσης και (4) εκλογή νέου Δ.Σ. και Εξελεγκτι-κής Επιτροπής. Στη συνέχεια ακολούθησε η συγκρότηση του Δ.Σ. σε σώμα.

Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου που εκλέχθηκαν είναι τα κάτωθι:

Τακτικά μέληΝίκος Γιαννής, Πρόεδρος

Χαρίλαος Χάρακας, ΑντιπρόεδροςΓιώργος Λιγνός, Γραμματέας

Θέμης Κοσσίδας, ΤαμίαςΣτάθης ΚαμπουρίδηςΧάρης Παπασωτηρίου

Διονυσία ΡηγάτουΗλίας Φαραγγιτάκης

Λίνα Χριστοφόρου

Αναπληρωματικά μέλη:Όλγα Αλεξοπούλου

Βασίλης ΚαμηλαράκηςΝτίνα Καρύδη

Νίκος ΚουλούρηςΔημήτρης Λεμονάκης

Σοφία ΜίντζιαΒασίλης Τσίρμπας

Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης Κατά των Ναρκωτικών

Με το Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά 2009-2012, η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει να αντι-μετωπίσει με αποφασιστικό, συντονισμένο και

ισόρροπο τρόπο ένα πρόβλημα που αποκτά ολοένα μεγα-λύτερες διαστάσεις και θίγει την ευρωπαϊκή κοινωνία στο σύνολό της.

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Δράσης για τα Ναρκωτικά, η Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφά-λειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καλεί τις εθνικές και το-πικές αρχές, τους οργανισμούς, τους κρατικούς φορείς, τις περιφέρειες, τους δήμους, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και σχολεία, τα ερευνητικά ινστιτούτα, τα μέσα ενημέρωσης, τις δημόσιες υπηρεσίες, τις ενώσεις, τις ΜΚΟ, τις επιχειρήσεις κάθε μεγέθους και τους πολίτες να αναλάβουν συγκεκρι-μένη δέσμευση.

Παράλληλα με τις διάφορες πολιτικές και τα προγράμ-ματα για τα ναρκωτικά που υλοποιούνται στα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Δράση για τα Ναρκωτικά είναι ένα νέο μέσο για όλους τους πολίτες της ΕΕ – ανεξάρτητα από την οργάνω-ση στην οποία ανήκουν, την προσέγγισή τους, την εθνική τους πολιτική ή τη στάση τους απέναντι στα ναρκωτικά.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κοινή αυτή προσπάθεια για τη μείωση των προβλημά-των που συνδέονται με τα ναρκωτικά στην ευρωπαϊκή κοι-νωνία. Επιθυμεί, επίσης, να ενθαρρύνει τον διάλογο ώστε όλοι οι ενδιαφερόμενοι να μπορούν να ανταλλάσσουν τις εμπειρίες τους και να αλληλοβοηθούνται για να επιτύχουν τον κοινό τους στόχο, δηλαδή τη μεγαλύτερη ευαισθητο-ποίηση των νέων στο πρόβλημα των ναρκωτικών.

Αυτό που ζητείται από εσάς, είναι να αναλάβετε δέσμευ-ση για δράση κατά των ναρκωτικών, δηλώνοντας την συμ-μετοχή σας στην ιστοσελίδα http://ec.europa.eu/ead

Η δέσμευση πρέπει να είναι απλή, συγκεκριμένη και μετρήσιμη. Για παράδειγμα, μπορείτε να μοιράσετε ενη-μερωτικά φυλλάδια για τα ναρκωτικά, να συζητάτε για το θέμα αυτό με φίλους, μέλη της οικογένειας και συναδέλ-φους σας, να διοργανώσετε συναντήσεις σχετικά με το θέμα των ναρκωτικών, να χρηματοδοτείτε σχετικές μελέτες ή να

τ Α Ν Ε Α τ η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς η ς 45


συμβάλλετε σε εκστρατείες ευαισθητοποίησης που διορ-γανώνονται σε εθνικό επίπεδο, να δημιουργήσετε ένα blog συζήτησης σχετικά με την δράση και ότι άλλο μπορεί να συμβάλλει στην προώθηση της δράσης μας.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστο-σελίδα μας http://ec.europa.eu/ead ή καλέστε μας στο τηλ. 210 3643224 – Ευρωπαϊκή Έκφραση.

Η συμβολή καθενός από εμάς είναι σημαντική για ένα σπουδαίο αποτέλεσμα.

Κοπή Πίτας στην Ευρωπαϊκή Έκφραση

τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2010, μετά την Γενική Συνέλευση και την εκλογή των μελών του Νέου Διοικητικού Συμβουλίου του Ομίλου Ευρωπαϊκή

Έκφραση, ο νέος πρόεδρος Νίκος Γιαννής, έκοψε την κα-θιερωμένη πρωτοχρονιάτικη πίτα και ευχήθηκε σε όλους, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, εργαζομένους, εθελο-ντές, συνδρομητές και φίλους της Ευρωπαϊκής Έκφρασης καλή χρονιά με υγεία και ευημερία.

Παρουσίαση του βιβλίου«Η Ευρώπη της Άμυνας – Ευρωπαϊκή Πολιτι-κή Ασφαλείας & Άμυνας»

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010, στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων

Δυνάμεων (ΛΑΕΔ), η εκδήλωση που πραγ-ματοποίησε η Ευρωπαϊκή Έκφραση για την παρουσίαση του βιβλίου του Ιωάννη Παρί-

ση, Υποστράτηγου εν Αποστρατεία-Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, με θέμα « Η Ευρώπη της Άμυνας – Ευρωπα-ϊκή Πολιτική Ασφαλείας & Άμυνας».

Για το βιβλίο μίλη-σαν ο πρώην Υπουρ-γός, Υπεύθυνος Το-μέα Εξωτερικής Πο-λιτικής της Αξιωματι-κής Αντιπολίτευσης, κ. Δήμητρης Αβρα-μόπουλος, στην συ-νέχεια το λόγο πήρε ο κ. Παναγιώτης Γεν-νηματάς, επίτιμος αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπε-ζας Επενδύσεων ενώ ακολούθησε ο κ. Κώ-στας Λάβδας, καθη-γητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ο οποίος έχει γράψει και τον πρόλογο στο βιβλίο και τέλος ο κ. Στράτος Σκλήρης, αντιπτέραρχος ε.α, Καθ. Διευθυντής στο Deree College. Τον συντονισμό της εκδήλωσης έκανε ο κ. Νίκος Γιαννής, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Έκφρασης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει διαπιστώσει εδώ και χρό-νια, εκτός των άλλων, και την αναγκαιότητα της στρατιω-τικής ισχύος, την οποία επιδιώκει να αποκτήσει σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό μέσω της ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ), μιας πολιτικής που θεσπίσθηκε πριν από δέκα χρόνια, τον Ιούνιο του 1999, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κολωνίας. Η ΕΠΑΑ δημι-ουργήθηκε ως μέρος της ΚΕΠΠΑ, με την πρόθεση να δοθεί στην ΕΕ η δυνατότητα να συμμετέχει ενεργά στα θέματα της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

Την πολιτική αυτή αναλύει και παρουσιάζει σε όλο της το εύρος, στο βιβλίο «Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ – Ευρω-παϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας», που κυκλοφόρησε εντός του Ιανουαρίου 2010, ο Δρ. Ιωάννης Παρίσης.

Στο βιβλίο του Ιωάννη Παρίση, δίδονται απαντήσεις και πληροφόρηση για το πώς εξελίσσεται σήμερα η ΕΠΑΑ και τι φαίνεται να επιδιώκει μέσω αυτής η ΕΕ. Αποτελεί στην πράξη μια επιτομή όλων των θεμάτων που αναφέρονται στην ΕΠΑΑ με όλες τις τελευταίες αποφάσεις και φυσικά τις προβλέψεις της νέας Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένω-σης. Στις 300 σελίδες του, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται ένα 16σέλιδο με έγχρωμους χάρτες καθώς και σημαντικός αριθμός πινάκων και διαγραμμάτων εντός του κειμένου, εξετάζεται και αναλύεται όλο το πλαίσιο της αρχιτεκτο-νικής της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας καθώς και οι στόχοι και επιδιώξεις για το μέλλον.

Μπορείτε να δείτε μέρος του βιβλίου (ως δείγμα) και να το «ξεφυλλίσετε» στο url: http://parisis.wordpress.com

46

Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση δια-φορετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρο-νται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλλη-λου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδε-

ών με επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκ-φράζονται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκδότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευ-ρωπαϊκή Έκφραση, επιλέγονται από τη σύ-νταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρό-

τητα, την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευ-θεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλ-λικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυ-πα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές

επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημοσι-ευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλλα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επιτρο-πής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολό-κληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υπο-βολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περί-ληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200

λέξεις). Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα pC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκ-δοση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτό-τυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική ανα-δημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του

εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

1

2

3

4

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή Έκφραση”Ετήσια Διετής

Τακτικός Συνδρομητής 20 Ευρώ 35 ΕυρώΔημόσιοι Οργανισμοί,Τράπεζες, Βιβλιοθήκες,ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες,Σύλλογοι 50 Ευρώ 100 ΕυρώΕυρώπη 25 Ευρώ 45 ΕυρώΆλλες ήπειροι 30 Ευρώ 55 ΕυρώΦοιτητής, σπουδαστής,στρατιώτης 15 Ευρώ 25 ΕυρώΣυνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης 50 Ευρώ 90 Ευρώ

ΔΕΛΤIΟ ςυΝδΡΟΜητΟυ

Όνομα........................................................................................

Επώνυμο ...................................................................................

Διεύθυνση .................................................................................

Ταχ. Κώδικας ............................................................................

Πόλη ..........................................................................................

Τηλέφωνο: ................................................................................

E-mail: .......................................................................................

Επάγγελμα: ..............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

Έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα,τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: [email protected]

5

δηΜΟςΙΕυςΕΙς ςτηΝ ΕυΡΩΠΑΪΚη ΕΚΦΡΑςη

ΕυΡΩΠΑΪΚηΕΚΦΡΑςη

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ η Ε Κ Φ Ρ Α ς η

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9π.μ. - 5 μ.μ.,

με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

✂

1. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να λαμβάνει κατάλληλες υπηρεσίες

για την πρόληψη κάποιας ασθένειας.

2. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα πρόσβασης στις υπηρεσίες υγεί-

ας εκείνες που είναι απαραίτη τες σύμφωνα με την κατάσταση της υγείας του. οι υπηρεσίες υγείας θα πρέπει να εξασφα λίζουν πρόσβαση σε όλους, χωρίς διακρίσεις ως προς την οικονομική κατάσταση, τον τόπο κατοικίας, το είδος της ασθένειας ή το χρόνο πρόσβασης στις υπηρεσίες.

3. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα πρόσβασης σε όλες τις

πληροφορίες οι οποίες αφορούν στην κατάσταση της υγείας του, στις υπηρεσίες υγείας και στον τρόπο χρήσης αυτών, καθώς επί σης και σε όλες εκείνες οι οποίες είναι διαθέσιμες κατόπιν έρευνας και τεχνο-λογικής καινο τομίας.

4. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα πρόσβασης σε όλες τις πλη-

ροφορίες που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για την ενεργό συμμετοχή του στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στην υγεία του. η πληροφόρηση αυτή αποτελεί προϋπόθεση για οποιαδήποτε διαδικασία και θε ραπεία, συμπεριλαμβανομένης της συμμετο-χής σε επιστημονικά ερευνητικά προγράμματα.

5. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα

μεταξύ των διαφόρων θεραπευτικών διαδικασιών και φορέων περίθαλψης κατόπιν επαρκούς πληρο-φόρησης.

6. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΧΕΜΥΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΜΠΙΣ-ΤΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα

να διατηρεί εμπιστευτικά τα προσωπικά του δεδο-μένα, συμπε ριλαμβανομένων των δεδομένων που αφορούν στην κατάσταση της υγείας του και στις πιθανές διαγνωστικές ή θεραπευτικές διαδικασίες, καθώς επίσης και στην προστασία του προσωπικού χαρακτήρα των διαγνωστικών εξετάσεων, των επι-σκέψεων σε ειδικούς και των ιατρικών/ χειρουργι-κών πράξεων γενικά.

7. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να

λαμβάνει την απαραίτητη θεραπεία εντός συντόμου και προκαθορισμένου χρονικού διαστήματος. το δι-καίωμα αυτό αφορά σε κάθε φάση της θεραπείας.

8. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑ-ΦΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαί-

ωμα πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας με βάση την προδιαγραφή και τήρηση συ-γκεκριμένων προτύπων.

9. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα απαλλαγής από ζημία η οποία

οφείλεται στην ατελή λειτουρ γία των υπηρεσιών υγείας, σε λανθασμένες ιατρικές πράξεις και σφάλ-ματα, καθώς και το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρε-σίες υγείας και θεραπείες που να πληρούν υψηλές προδια γραφές στον τομέα της ασφάλειας.

10. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ. Κάθε άτο-μο έχει δικαίωμα πρόσβασης σε καινοτόμες

διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων των διαγνω-στικών διαδικασιών, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και ανεξάρτητα από οικονομι κά ή χρηματοδοτικά ανταλλάγματα.

11. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΠΕΡΙΤΤΗΣ ΤΑ-ΛΑΙΠΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΝΟΥ. Κάθε άτομο έχει το

δικαίωμα να αποφεύγει όσο το δυνατόν περισσότε-ρη ταλαιπωρία και πόνο σε κάθε φάση της ασθένειας του.

12. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΘΕ-ΡΑΠΕΙΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να

λαμβάνει διαγνωστικές ή θεραπευτικές υπηρεσίες προ-σαρμοσμένες όσο το δυνατό περισσότερο στις προσωπικές του ανάγκες.

13. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα έκφρασης παραπόνων

σε περίπτωση που έχει υποστεί ζημία, καθώς και το δικαίωμα να λαμβάνει απαντήσεις ή άλλης μορφής ανταπόκριση στα παράπονα του.

14. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ. Κάθε άτο-μο έχει το δικαίωμα να λαμβάνει ικανοποιη-

τική αποζημίωση εντός λογικά σύντομου χρονικού διαστήματος σε περίπτωση που έχει υποστεί σωμα-τική ή ηθική και ψυχολογική βλάβη ως αποτέλεσμα μιας θεραπείας στα πλαίσια των υπηρεσιών υγείας.

European Expression - Issue 76

Documents

Transcript of European Expression - Issue 76