/

IN NOMINE JESU.D £

Logic« Natura in geneve, ejusque in ThematisSimplicis tra&atione, U S U

DISPU T ATIO,QjJ AM

Ex approbatione, amplißimi Collegii PhiloßphicijnIllußri Regia Sueonum >qurt ad Salam eß,

nAcademia ;

Sub

Praßdio Viri Clarißimi,Μ. Μ A R C I Btwmittg/

Facultatis Philo£ Adiun&i Fautoris ac Benefa- *étoris fiii quovis obiervantix ftudio jugi-

ter colendi:

Tublico Examini, liberalis exercitii caufa äfe fcri-ptam fubijcit,

ERICUS THURONIS BrumbeliusUplandus,

In Audit. Vet.'Majori, 8. Iunii, Anno 16$^UΡSALIIE Excudit Johannes Pauli

Acadcmiie Typogfaphus.

prooemiüm:

Hareticorum aflutiam , in principiis dialeBichdepravandis, ußtatam , non efl aliquis, iiterisprafertimßßt deditm, qui ignorare poßit. Pra?

cipue cum hodiefephißte, in difputationum velitatios:nibus, tantaque peßifera tela vibrareßnt edo&i;adeout quemqvis hominem, a verafide avertere, quan-tumvis irrito conatu ßapius tarnen tentare baud em-befeant; nec illos audacia > impietatis atqm flultitiaunquampudeat. Hacitaque manifeßa cumßnt, proutdicere incepimusy nullum dubium ejfepotefi,quin genui¬na Logicorumpraeeptajnaximum, Qfperquam necefjarimnfui ufum omnino praftent. Gpui non tantum indifputando, fed etiam in docendo, atque themate altquoconßituendo Qf refolvendo jfatisfuperque feje oflendit.Nunc quoniam hareticorum volumina Qf commenta*riosfephißarum, haud deefje videmus > opera preciumcß veri ufus logici βΜΑγξαφία* delineare, qua res in infi-nitumdißantes, minime confundendas ejje docet. Con~fußo enim ubique evitandaeß, Qf quidem eum quoqueinfinem, ne res tranfeendentes Qp mjflica, qua altio-risjunt indaginis ex rei pradicamentalis, ßr' abjeffacreatura conditionibus aßimentur. Praceptis igitur lo¬giets apprime opus eß,ut nos impia abfurdar quando abadverfariis jpro manifeßis argumentationibus vendi-tantur,animadvertere,erroresque quosvis,facilius evi-tare atque animoßus repudiare valeamus. THE^

Τ Η Ε S I S I.

T TSam Log. ex ipfis praeceptis deducere, animusnobis cum fit, id optime fieri arbitramur,fi tam

iri genere, quam in ipecie proprios ufus, fingulis prae-ceptisapponereliceret. Verum cum uniusvel alte-riuspagell# anguftia, hoc ipium pefiequi prohi-beat;. nobis hac vice fufficit, generali logices defi¬nition! & divifioni, fi uiixm aliquem iubjungamus, 8cexhis potiffimum paucisque aliis, Genefin 8c Ana-lyfin thematum fimplicium breviter oftendamus rieoperis magnitudo ultra propofitum excrefcat.

II. His jam praemifiis,natura Log. confiderari-da venit: ad quam explicandam ?hane definitionemimpraeientiarum adferre placet: Logica eft habitusintelleétualis organicus , mentis noftrae diicurluminformans, ut ipfa in re quavis, verum å falfo pofiitdiicernere.

III. Definitivam hane log. orationem dataminprimis in definitum 8c definitionem realem reibl-vere lubet. Definitum vero eft Logica, cujus vocisoriginem, å diale&ica diftin<ftionem3& demum ac-ceptionem variam obfervabimus.

IV. Quod ad etymologiam vocis attinet*, di-citur å verboλογίζ^ cujus fignificatio hic loci eft ra-tiocinari > vel m λίγα a ratione, non å iermone aut

ora-

oratione, quoram illud.cumprimis grammaticae,hocrir^foricae, logicae autem non ut elfentiale led potius veluti accidentarium quid competunt.

V· λογ(& itaqae hic non eft ^{pö^jco^quem τον ϊζ& λό~y® alias appellant: Uius enim logicus , haud exi-guus, imb maximus etiam in tacentibus eft , fecumaltius atque exadius res meditantibus, folisque ra-tiocinarionibus rede exercetur: rtec γ&όπτ<& literisatque icripturis heceftario conftans: Sed cν^ά&ιτ<& £quae vox non fignificat ipiam effentiam animas ratio-nalis ; fed potius rov ivry ψυχή λογον. Nam ititelleduseft iubjedum in & å quo ratiocinationes fiunt.

VI. Logica autem å dialedica difFert,ut totumå parte, vel corpus å membro. Logica enim for-raam atque modam diiputandi, ex certo media inquavis materia inculcat. Dialedica vero in materiatantum probabili occupatur, qu# in utramque par-tem probabiliter ventilari poteft å difputatoribus,quorum utcrque fi non omnino, quod fibi propoiue·rit, evincat, ambo tarnen aliquid veritatis obtinent,dum rationes probabiles utriusque partis adferri poffint.? VII. Secundum nomen logicam dicimus efle, nunc Naturalem , qua fecundum potentiam con-genitam > naturaliter homo ratiocinatur ? divinaeque

A 3 mentis

mcntisT^U3e(3am&:quafi aemula eft. NuncUiua-lemsnaturalipotentix,aliud ex alio inferendi ad-dita promptitudo ,quaeuiii atque conivetudine pa-ratur: nec ad praefcriptum logier artificialis diri-gitur. vel etiam Artificialem, quae duas illas prioreslicet non excludat: infuper tarnen ad praeeepta inlogicis tradita iiium revocat difeurium , & terminislogicis commodeutitur unde particulam bene Dia-k&icx definitioni qui appoiuere non defuerunt.

VIII. Definitionis confideranda iunt efTen^tialia praedicata , quorum alterum logicam vel con-ftituit iblum, ut Genus, vel eam conftituit 8c diftin-guit fimul,ut Differentia ejusdem.

IX. Variisvariorum iéntentiis omiflis, logi¬cam , habitum eiTe affirmamus. Nec tarnen conna*tum aut infuium,ied acquifitum, nec eam qui mem-bris corporeis paratur, unde corporeus hic dicere-tur ( ii modo membra corporea iiibjeéhim liabituseiTe poflint) Ted animi habitum & quidem intelle-élualem per mentem iele exerentem. Qui licet nonprincipalis fit, cum logica nec propter ieipiam expe-tatur, nec proprias utilitates in fe terminatas habeat.Ipium tarnen inftrumentalem effe alferimus dum inhabitibus realibus commode pereipiendis, cognbtioni noftrae facilitate quadam iuccurrat.

fr C" *X. Sic

X. Sic fuit genus, iequitur differentia, quamabiolvunt, obje&um, officium & finis. Obje&umlogices lunt res omnes, quod conftituunt, non qua-tenus res:ied pro ut notionibus fecundis fubftant,de-que iis propofitiones atque argumentationes conficipoffunt. Intelle&us enim noemata fecunda colligit,quorum deinceps beneficio veritas indagatur, quamfinem externum log. eife haud dubitamus.

XI. Internus autemfinis, isqueprimarius eftlyllogismus, quo in veritate dijudicanda, tanquamprincipal!organo logico utimur. Quod cumfaci-mus,definitioni,una cum divifione 8c methodo*omnem vim veritatis inquirendae non derogamus:Cum 8c horum adminiculo, veritas nobis adhucignota, iuo modo in lucem protrahatur. Et fic illxquoque iunt inflrumenta logica ad veritatem cogno-fcendam utilia licet prxcipuum inter ea fit iyllogkfmus.

XII. Officium logices eft, mentis noftrae di~fcurlum informare, idque ratione do&rinae vel uius.Do&rinae ratione logica praefcribit regulas 8c prae*cepta logica,quibus juvatur difcurfus nofter; nec ta¬rnen mentemipfam realiter perficit, imbuendo va-riarum rerum notitia, uti faciunt habitus reales: Sedtantum oilendit modum efficiendi inftrumenta lo¬

gica,

gicaquibus intelle&us in reram cognitionc dirigi-tui\ Officium vcro log. ratione πζβηως eft, initru^mentishis bene uti, iisque mcntem regere,ne in ac-quirenda veritate hallucinari debeat.

XIII. Quanquam non defint, qui logicse va*rias divifiones attulerunt: nobis tarnen nonincom-mode iniervit illa quå in partes communem & pro-priam dividi iblet, quae iuis quoque gaudet iubdivi-fionibus.

XIV. Communis illa dicitur, quae commu-nia iyllogiimo cuivis formaeque iyllogifticae infervi*entia, explicat. Cumi^yllogiimus immediate com-ponatur ex enunciationibus, hae autem ex fimplici-bus terminis, de his eorumque aptis connexionibus.quantum quidem ad formam pertinent , in hacparte agendum nimirum in do&rina antepraedica-mentorum, praedicabilium,praedicamentorum;>poftpraedicamentorum, & enunciationum, quo tandemde iyllogiimi forma commodius agi poilit. Quam-vis in iftis , hujus difciplinse, particulis, multa tra-duntur quae aliis quoque logicae finibus, ut pofteaaliquomo* ;do monftrabitur, poiTunt iniervire.

XV. Altera vero pars logices quae propria ap -pellatur, materiam iyllogiimi ipe&at, qualis nimi-rum fit. Si vera & neceflaria fit> tum inde oritur

fyllo-

fyllogiimus demonftrativus. Si faliä> tum iyllogi-fmum iophifticum conftituit. Ubi autem materiacoiitingenter vera eit5 tunc argumentationen! paritdiale&icam.

.XVI. Etfi logica ratione eiTentiae, una 8c ha-bitus unicus fit; officii tarnen ratione in docem»tern & utentem dividitur: Nam aliud eft praeceptaargumentandi tradere, 8c aliud juxtaprscepta datain certa materia argumentari.

XVII. Docens porro illa dicitur, quae modoabftra&ivo > logica inftrumenta pro difcuriu efiFor-marelolum coniuevit, eaqueå rebus abftra&aeft:Utens vero rebus ipfis concreta eft, quas ex logico^rum inftrumentorum ad res ipias appiicatione, pru-dentia logica 8c quäfi habitus prlBcipalis nuncupa-tur, dum quis praeceptis logicis bene utitur.

XVIII. Nunc itaque quomodo prudentia haecin fimplicium tbematum Genefi 8c Analyfi locumhabere debeat ac poifit paucis oftendere animuscft: & quomodo haec prudenter inftituantur, utquaeque decenti ordine tra&entur, 8c debito locofingula membra ponantur.

XIX. Circa thematis fimplicis tra&ationemprimo 8c in ipib veilibulo iubje&um confi-

derationis principale, non incommode notatur 9Ε quod

quod fieri iblettitulo atque micriptione, ut ante in-greifum, fei tra&andse, materiam, de qua,, certaraliabeamus, ne inter laborandum falfa aliqua imagi-natio iiifcipiatur, nosque impediat.

Χ X. Subjedum cum ita in limine tradatusinffiituendi pofitum eft; deinde confiderantur illa,quae πρωτως ad rei notitiam faciendam requiruntutnt iunt nomini$ interpretatio, quidditatis declara-tio, tum proprietatum expofitio x Sc denique his ίΐquse alia cognata iunt. Horum enim enodatio inquovis themate fimplici conftituendo uiiim habet -yideoque conditiones rerum ab illis merito explican-tur.

XXI. Sunt Sc alia qu«x non in omnibus thema-^tibus tradandis obiervantur; ut fi quis de exiftentiarei dubitet, eaquoque non raro oftendifolet. Quoreferuiitnr etiam explicationes variarum opinionumatque errorum remotiones, tum divifiones, fi mo¬do res communis fit, & filas admittat. Haec enimδιυτίρως adhiberi dictintur, non quod ad notitiam reifemper faciant, Ted quod.in quibusdam tantum ad-hibeantur.

XXII.. Inter illa autemqu# paulo iuperius e-iiumcravimus , primum fibi locum vendicat OVOjJLdtrToto#*,quae ex dodrina homonvr otum partim peti-

tur5

mr j quae fere ab initiolibri primi iogices habetur/& ad rem declarandam valet. Illa enim vocis ^equi-vocationem confiderat, cujus ambiguitatem par¬tim explicat, partim removet, ut certam nominisfignificationem , eamque diftindam habeamus.Deinde etymologiam grammaticam aftert, qux e-tiam ad fignificationes illuftrandas facit, cum voxex iua origine explicetur. Et tandem terminos x-quipollentes addit, ubi eadem res voculis sequiva-lentibus illuftratur.

XXIII. Dum fignificationem vocis certam^quisinvenerit; continuovidebit, num determina-ta vocis acceptio, rem in abftracto fimplicem, veiin concreto complexum quid fignificet. ubicon-creta terminorum Sc rerum fimul concurmnt, tumilla in fuafimplicia reiolvere debet, unde de natura,totius complexi, ordine deineps, judicare difficilehaud erit.

XXIV. Alio autem modo concrcti naturam

penfitabit, fi vocum tamtum fit > quando nimirumunus conceptus, pluribus terminis aut unica voceex pluribus compofita, exprimitur. Tunc enimnominis transmutatione, aliam vocem lubftituerelicet, vel ejusdemvelalterius lingvse, modo fit χ*quipollens , Sc rem eandemåpte fignificet, ut de-

B ζ inde

inde fimplex quid nomine & re fimul habeamus*Qnx fingula nos bene edocent praecepta in ante-prsedicamentis,ubi de concreto & abftra&o agitur.

XXV- Poftquamvocesquis expenderit,proxi-ma cufa erit, res nominibus iignificatas pondera¬re & iynonymicä praedicata inquirere, ut inde ef-fentialis definitio, naturam rei fignificatae declaransexftruatur: genus nimirum inquirendum & diffe-rentiaindaganda ,quae iynonymorum quafi fpeciesfunt,quod ad prxdicationem eflentialem , habeantaptitudinem.Petuntur autem exclaffibus rerum prae-dicamentalium.

XXVI. Poft haec material forma, non ve-

raiynonyma, fed ut partes effentiales, ad rei cor«poreae eiientiam illuftrandam adferuntur; in aliis ta¬rnen rebus declaran dis peranalogiam notan ίοlent.ubi materia, communis eifentialis pars dicitur, &forma, ratio propria per quam veluti differcntiam,una res ab alia effentialiter differt.

XXVII. Confideratis'jam illis qua&ab inträeffentiam rei declarant atque conftituunt , ad do-drinam paronymorum feu denominativoram rmoxproperandum erit,eaque inveftiganda, quae extraeffentialiter 5 ad modum proprii & accidentis pras-dicantur, & iubjedta verv lenominant y quocun-

que

que modo id fitj licet forma denominans, iubje-£to denominäto, necinfit, nec cum ejus effentiacohaereat. Demominatio enim alia eil interna, a-liaexterna, å quibus tarnen fiibje&um fuam habetdenominationem atque derivationem logicam, finon literalem feu Grammaticam.

XXVIII. Ex dodrina itaque Paronymorumvordine Jam ea confiderantur, quae ut accidens velut proprium, iubje&um tradationis reipiciunt, utfunt partim attributa communia , partim propria,&his fimilia,quae extra effentiam rei habentur. Horumin numero quaedam iunt antecedentia, ut caufa effi-eiens &finis;quaedamveiO ilintconlequentia atqueconcomitantia, ut effeda Sc affediones y quaeapo-ileriori rem denominant.

XXIX. Iniuper ut rei fimplicis confideratio 5

praeceptis iynonymorum pariter ac paronymorüm^hadenus illuilrata, adhuc uberius eluceicat: necordines rerum, qui paffim apud iogicos tres occur«runt, omnino negligantur. Noh eiikb parum lumi-nis iubjedo confiderationis affert notafle, an resmere myftica^ an vero tranfcendensvel etiamin praedicamentis per %aii|rejudive fit, p' d claf-fes praedicamentorum iat uperq-'oftend tr. Tan¬dem illuftrationis gratia oppofita addur & diipa-

B? rata»

rata, ubi res ad pr&fcnptum poftprsedicamentG-rum, in iiias ipecies, ftatus Sc modos diverios, variedividifolet,proutfubje&i diverfitas hoc ipium ad-mittit. Et tantum de genefL ,

XXX. De analyfi, quse in aliorumfcriptis re~iolvendis occupatur, brevitatis cauia, id tantumnotamus , ante omnia perpendendum eile, numthema aliquod dire&e vel indire&c, ut loquuntur3<£laboratum fit,hqceft3num juxta praecepta logica,vel modo oratorum ornatu verborum remperfcri-pierit, qui perficcidens, epiftolis atque orationi-bus conficiendis feie admiicere iolet.Quibus obier-vatis, eodem fere modo, quo author opus confece-rit, analyfis inftituitur. Haec de praefenti Materia,fcriptaiufficiant. Tibi ibliDeo,triuni,mentis 110-ftraTconditori & dire&ori optimo, fit laus, honorSc gloria, in fecula nunquam terminanda.