Τύν Θεά.EXERCITWM ACADEM1CUM

Do ii

ERUDITIONEfcLEGANTIcomraranda,

Ex Conf jAmpltj] Facult. Philoftncekberrimo adSalam Athenxo,

PRyESlDEV I R O Amplis imo

Mag. ΜαΤΪΗΙΑEloqv, PROFESS. Reg. & Ordin,

Ad publicam cenfuram modefte dejertOLAVUS THELAUS

μ ed elpa di us,Ια Auditor. Gust. Maj. ad d. ii. Dec.

anno mdccxxxiii,

Horts ante meridiem Colitis«

UP SA LIAE,Literis Wernerianis.

S:« R:^ M:tisMAGN5E fidei VIRO,

GENERALI MAJORIET

Norlandiae OccidentalisGUBERNATORI,

JLLÜSTRISSIMO C0MIT1ac DOMINO,

DnGAROLOGÜSTAVOBIELKE,

M/ECenati Magno.1 W> Ws'Oc* qualecmque. ingeB B penictllo. in* humiUimuB/B plurima. ad. pedes.JML JÜL miße. deponere. voluii

votis. in. Ecclefids. decus. ac emolumenhtifjimi. dwtißime. vivatis.floreatis!

lllußriß] & Reverendiff.devotißimus

OLAY.

S:mR:/e M:tisMAGNA! FIDEI VIRO,

i

Per Norlandiam Occidentalem

SUPER1NTENDENTIReff. Gymnaiii Scholarumque

EPHOROEt Vener. Confiftorii

PRMS1D1,Reverendisfimo

Patri ac Domino,D.nDoct.NICOLAO

STERNHL,M£CENATI MAGNO.

iuu Jpecimen. rudi. licet. delineatum.animu pigmts. ob. beneficia. longe.Veftros. Maecenates. Magni, fub-ώ&ώ, ardentiflimis. fufftiriis. <&*

. Urw. omni, benediäionis. genere. cumu?

Nominum VeftrorwnCultor

Thelaus·

;. VIR O ^Maxime Reverendo Celeberrimofod:no ε r i c o

alstrin, ;S. S. Theologiae Doctori , &S. R, S. S. Ecclefia? LekfandenfisAntistiti, & adjacentis diilri-

dus Prjeposito longe me-ritiflimo,

Patrono Optimo,Δ ^fero jejun<e levtλ h<ec conamim

menti*,Vejiros accedens s Lumina Magna,

lares.Sim licet ipje rudis cunffisque para·

tibus impar,Audiat incomtas Muja nec utta

preces ;Compello tamett Arfiot decora al-

ta Ztonis,

Maxime Reverendorum &HumiUintus

Olav,

V I R Ö. .

tAdmodum Reverendo & AmplifftmeMAG. Ρ Ε T R O

TIGERSTEDT,Antea S. S. TheoL PropessortAboénf. Extraord. jam Kvtoriin Tuna , Atmar, & @t^DC I at-

que adjacenris Diftri&us Pr^po-sito adcuratifiimo,Fautori Optimo,

Quot Doärina Viros vindkatipfet(jbi.

Vos adeo, trepidaque fero pia mune*ra dextra:

5wt his in Veftro fata benignefinu! j

Vivite felices ! Pyliam Jupeiate fene*Üam J

Ut Doörina Juas pandere di/catopes.

• ··. ' >

AwpJiJJ. Nominum Veflrorumeliens

.Thilaus,

v i r oAdmodum Reverendo &" Pr<eclariffimoMAG. C LEM EN TI

THELAO,Pastori ecclef. qua?deo colligun-

tur in torp & ssorßfid/ meritiflimo,Ρare ti meo lotige carißimo«

Τοις ενεργείημασί Σα παμμεγίςοις,μενον εχεις, ως α μη ζηΐηΐεον τάςτας τάς άπαξχάς τω ς5 ανεύηχα ονό-ευε^γεσίαι Σα άι εις εμε, εξ απαλώνΙαζίοις εχείνας χνΰάινειν αχ οιόν τ είναιςοξγη Σα εϊς εμε εξαίρετος, κ) η μηάε-της , ωσπες ειχος, είργασιν, ΐνοι οπηχία, δείγμα τι απολείπω της ευγνωμο-μένος γαξίενίι τά τοιαύτα πρόσωπαπαμμεγεθης Σα εις εμε εύνοια, ησ τι-ςον , εμε παν\ελως άσφαλίζεΐαί > Σεμως άναίνεΒαι η άΟε/φιν, μάλλονλειν. "ΕιποΤ αν9 Θεα συγχωραντος ,

άρα της ευχαζίςίας τεχμήριον [ως τα-Λοιπόν αδέποΊε παύσομαι ταϊς ευχαΐςΎμας, ω Γονεϋ νΕν)ιμε9 )C, Τεραρε Μη·δπή\ιαν ευ\υχαν\ας διάγειν κ) ευ πξάτ-

Τον Πατέρα νΕντιμον> η τον Μη-26-

olav,

v i r oJldmdum Reverendo & Praclariffimomag. o l a v o

kenzelio,pastori in ^orbtngrå / Ulån^

flCC / & 2Btf>oggerft Vigilantijjimo,Avunctilo & unicO) ö* Opttmo.

ω Τονεύ Πολύτιμε, όλως iμε χαταδεό-άιΊίζί) Si* ας τωνέπί]η$ευμαιών με ταυ'μα]ι. Ύηλιχάΰ}αι γαρ το μέγεθος άιY)Sy) υπήρξαν ονύχων > ωςε ρημασιν άν-τον Sovaxa εν τω παρόν]ι. Πλην άλ?ό ήπο[ε χα]' άξίαν επαινεμένη ελευθεριό·τε ti, όπως έχει η νεωτέρα έμη ηλι ·νος όϊανόιας, ευ μάλα άιδεσίμως ύεό-άναόέξασ$αι. ΜηΙράδελφε Γεραρέ, ήνος χαρπόν Sid πανίός έπησδόμην ήόϊ-τετο τό επιχείρημα όποιόνπερ μη$α*Si θυμω ευμενεςάτω προσίεΰαι μέλ-πλείω προχοπην ·προσ&εΊην, μείζονπεινότα]α υπισχνέμαι προσοίσειν.•προσχαρΊερων, όπως ϋφιςος ό Θεός,τράδελφε, 'έως έσχατε τε γηραος έ£ετειν έάση. Όετωσι τας έυχας αποτελεί.τpdSελφov Τεραρόν ταπεινότηταςβορινόςTÜLAUS,

Plurimum Reverendo atque

ScholseTriv. FröioenF Rectoriadcuratiffimo,

A FF1NI Optimo.

QRottes [insularem Tttam in me be-_ nevolentiam mecum perpendo;lottes confiteor, mihi ampltjjmam ejjeTe, AfRnis optime, laudandi materiem, licet ipfe omnibus eloquentt# pr&·fidtis fm deßitutus. Quod cum itapt, Itceat mihi beneficia Tua pio plett·i/o venerart, Supremumque IS!umenprecari, perennem reddat Tuam Tuo-ruwque incolumitatem! Ego vero9 quo-ad vtxeroy [um permanfurus

pYA.cUrisJimo

AFFINIS OptimiSincerus Cultor

Olavus Thelaus.

s«

Mttt OLOFTHELAUS.

* * *

f$52anb tl)t Horbens dbla©mpcfen

@ttia/fom Cn fftön demant,Pindi i^ielwrs tnelierfiycfc»;

iöeraö roittra 2ärbomSpant.

© © «s

Uti Eärbomé tnribna fröna©itta tä<fi)cfö gröna blab;

SSdra n)iöt)ct6 l;ufit>ub#bona/0iör tn ©tntn meb rätta

Slab.SSlanb

© © ©

SMatlfc Parnailens fidcfa ©föett*ner

Qat ju £>en förtieni enfranfö/

<gom af Pbcebi btUemjerSivft en waefer Sarboms

glänts.© © ©

©lattts jag ötiffar! brantstinil gtfroer

Pallas fielf tneb fttio il>ani>.

£>ygb ben jTionfta franßen blif«wer:

Säger finö ju i tinutlanfc.

JOHAN WILHELMDOUGLAS.,

***** *§■****-**,vo.vo, <?»<<?*>£>>,

* * * * *Ä*,* **·**_* * *** *V******<,-W

vC'S^ Γ5^ *4

Λ Ν. y.$« I.Olendum omninoeft , dari hominesadeo ineptos , quiexiilimant > eo cer-tiorem eruditionis

gloriam Tibi deberi, quo impuden-tius convellant ipfam eruditionem,rot icriptoribus ^ tot gentibus, totdenique feculis probatam afTertam-que. Hos vero Heroftrato hauddifHrniles eile arbitror , qui ab in-cendio templi Dians , facem ce-lebritatis accendere voluic, conatucerte irqpio & maxime prspoftero.Scilicet ivaviffimum hoc pabulummenri humans ii iubtrahatur , (ihoc iilum Ariadneutn negligatur,

A bajrba«!

barbaries imminebic : homo cum

vitiis & fordibus animi lu&abitur,& in tenebris c#co voluptatumceftro percitus oberrabic, cun&a-quefitu& iqualore cernet obduåa.Vulgus quidem habemus excuia-tum, nec cum iis negotium nobiseft, quibus, judicandi facukate de-negata, in veritatern jufto modo in-quirere non licet: ab iis vero, quiin do&orum albo nomen profiten¬tur, hoc infuper haberi, eft quoddolemus. Dicunt cum Pyrrhonl·eis ,nullam efle evidentiam cogni·tionis humana?; cumFanaticis, Ii-teram occidere, fpiritum vivifica-re: cum Poireto , res naturalesnec a ratione nec in ratione cogno-fei; ä) denique cum Hobbefio, ftu-dia humaniora eorumque officinasiacere potius ad decrementurn ,

quam incrementum Reipublicap. a)Hosautemin re tam manifefta mul-

tiSa) De Eruä. fiol fitperf. & falfia p.

135. Leviathan c. 46.

m 5> β ttis adgredi nolurnus, precamurpo-tius, velintcum fana rarioné ingra-tiam redire. Non quidem omnefelicitaris genus indodis & rudibusliterarum denegamus; (ed eo feli-:ciores homines eile arbitramur»quo propius attingant illam condi-tionem, in qua prsftantiffimo fplen*dore elucet tota hominis dignitas*Qui enim incomtam rudiratemexuit: qui morum afperitatem con-cinna cum venuftafe commutat:

qui freno affeduscompefceredifcit:qui mentem, innata caligine discuf-(a, excolit, excultam mirifice ob-ledat, intelledum variis utilibusfcientiis, voluntatem itudio rerumhoneftiflimarum perficiendo, illumego beatum & vere eruditum jureprcedicaverim. Hutic veroad feli-citatem civilem plurimum conferrequis non videt? Etenim is fu^mi«feriaζ probe confcius, quoad licet»na=vos, perlabem communemcon-trädos» detergit: facultates snimi

A 2 emen*

4 m o seemendac: aliis confilio, au&orita-te & opere promte fubvenit: fineobtre&atione alienχ virtutis talen¬tum fuum iosnori exponit: altioraiapir, neque lumini rationis ita ad-ha?ret, quin revelationem adfpiret^cujus neceflitatem ipfe ex fanioriPhilofophia didicit. Hac viri ele¬ganter eruditi felicitate alle&us,hoc argumentum elegi, in quo te-nues ingenii vires periclitarer.Quod vero a craffiori Minerva rü¬de penicillum mihi datum fit, idBenevolus Le&or mihi, utpoteJuveni, benigne ignolcat.

j. II.Quandoquidem timor veri Do-

mini initium eft iapientia?; hincfacile largimur, pr&rogativam Phi·lofophi Chriftiani pra? Gentiii inquam plurimis majorem efie; li¬cet utrique, qua Philoiopho , fitpar rationis lumen. Neque ta¬rnen ideo orrinem veterum Erh-nicorurn dodrinam ut inutilem

fafti·

faftidias, licet fabulis nonnunquam*velut cortice quodam, eam inclu-ferint, Hoc vero ut ab aliis fatiseft evi&um, ita nobis fufficit bre-viter monuiile, intelle&us efTe,multa rerum fcientia inftrui. Hocvero iis displicet, qui voluntati ju-dicandi facultatem tribuunr, & abejus guftu nefcio quam i'olidamrerum cognitionem temere me·tiuntur.

Eruditus translate de animo" hu^rrano dicitur, quum proprie ma¬terian Iasvigatan & affabre politancompetat* Unde colligi poteft,Erudittonem vi vocis indicare, rudi-tatem mentis naturalem efle ex-

uendam, & politiorem rerum ne-cefiariarum notitiam acquirendam.Doärma majorem plerumque de«»norat excuft# mentisperfe&ionem,dodusquQ is eft, qui alios docerepoteft: quam vis Jnon difticear, Do·dum & Eruditum, ex vulgariloquendi ufu, pari pafTu ambulare,

A 5 Ele-

Elegans cultum ornatumque animi(olidum, nonfemineum deco&um-que nobis fignificat ; adeoque Ele·vgans Eruditio eft vera rerum ho·j, neftarum utiliumque cognitio,

ufui & fcopo eum in modurn>, aecommodata, ut inde multum5, emolumenti in rem tam priva-tam quam publicam redundet»Mittimus igitur Eruditionem////w·ficiariamfc falfam, qu$ umbratili&confufa farragine multa potiusquam multum ubique blaterat,morbos mentis negligit, & provero pabulo fpinas ac carduos fub-jniniftrat; adeoque digna non eft,quas eruditionis titulo iuperbiat#

5. i".Quis enumeret cun&a miferias

humanas documenta? Mentem vi·tia vexant; corpus & morbi &fumma rerum inopia affligunt, to*tusque microcofmus labe eft infe-öus» Neque ratio viam aliam adfelicitatem civilem elabendi ape-

ric

rit, quam illam, quae ab elegatvtiori literatura munitur. Hancvero dum inquirimus, ftatim feofferunt Litern humantores: ita ap-peilatas, quia nos humanos red·dunt, inordinatos affe&us leniivavique moderamine compefcen-do. Quis enim neicit, abire ttudiain mores, & bonam do&rinamprobos gignere, pravam verocor-ruptos? Scilicet habet fe ingeniumhominis a?que ad fcientias, ac agerad fernen. Hoc fi ineprum, fi mi.nus generofum fuerit, rr.effis votacoionorum facile deftituet: ficmultum intereft, quibus do&rinisartibusque animum imbuas, nepraecerlapfi temporis ja&uram ferapcenitentia redimas. Neque verolicet pro Iubitu hancculturam ne«gligere, animamque, ut dici folet,pro iale habere, Qui enim hocagunt, & in fe & in alios injuriifunr. Seipfos fru&u opfato, quemex quayis arte fentire poiTenr, de-

A 4 frau-

8 ft © ϋfraudant, aliisque molefti funt,paupertatis & ignavia? fodalitio fti·pati,

§ IV.Per humaniora ftudia non intel-

ligimus eas artes, qua? animos in-ani 5c effeminato quodam appara-tu permulcent: nec eas, qua? va·*jia? & fncert^, adeoque ufui nobiseffe nequeunf. Veteres appella*runt Arles Liberales, easque feptemeffe dixerunt: c) quibus quo in*ltru&ior quis erat, eo magis inomni genere & comitatis & iifera-turae exceliebat. Liberalesdicuntur,quia homine hbero digna funt, ut a itSeneca. (d) Ha? vero antiquiserant: Grammatica, Rhetorica,Diale&ica, Arirhmetica , Mufica,Geometria , Aftronomia , quibusSrholaftici & trivium &quadriviumfuum abiolvebant 5 adeout fcholasnoftras triviales nomen iuum inde

forti-

0 Ifidor. Orig. Lik 1, c, 21 dyfy'ß. 88-

fortitas effe exiftimetCl. Stollius(tf)Magiftri feptem artium etiamnumilli appellantur, qui honores Phi-lofophicos ob iolida? eruditionisgloriam confequuntur. Nos vero,his aliisque, qua? heic in ceniurnvenire poifent, mifiis, dicimus,Ρbilologiam, cum fan i or i Philofopbiaconjun&am, nobis elegantioris E-ruditionis titulo venire. Hae ar&onexu cohaerent fociasque manusfibi invicem porrigunt. De utra-que autem, quatenus ratio inftitu-ti noftri id permittat, breviterdifferemus.

<$. V.Philologus in Unguis earumque ca-

fiitate foliicite, non tamen ad nau-ieam usque , occupatur, pra?ceptis& Grammatices & Rhetorices pro¬be inftru&us. Is eleganter erudi-tus merito eft dicendus , qui huicftudio dignum ftatuere novit pre-tium, quippe quod iine fummo ac

A5 inde·e) Intr. ad Hiß. Uterar, p, 73.

indefefTo labore vix difci a quo·quam, minime vero doceri & fe-liciter explicari poterit, nifi ab eo,cui multum ingemi, multum eru-ditioais ac literarum, magnusprcerterea ufus in omni dicendi generefuppetat. Ducimur omnes a naturaacri quodam ftudio ad fenfum ni¬toris & pulcritudinis: immo brutaanimantia in pugnas exardefcerecernimus, fi corpori, quo maximevalent, quodque niridum effe cu-piunt, minus bene fir. Quis agri-colarum in armentis coémendisrobur tantum eorum ac vim, nonvero ipeciofam formam fpe&et ?Quis eft, qui cum veftibus fe te-gere vult, neceflitatis tantumrationem habet, de elegantia acvenuftate minus follicitus? Quodii in i is, quas ad ignobiliorem no-ftri partem pertinent, pulcritu-dinem & jucundiratem quaeramus;quanto magis navanda ed opera,Ut ea, quae animi & ingenii fint,

ni-

1$ o Wi *'nitide expoliantur? Non quidemdicimus cum Joachimo Ringelber-gio, /) glortam polite fcribendi interbumanos conatns omnes fummum tene·re locum : id vero jure contendi*mus, (apientia? praecepta evilelcere,cum illi, qui de rebus cognitu ne-ceiTariis loquuntur, nonniii por-tenfa verborum evomunr. CerteLatins lingul ea eft majeftas, eavoluptäs» ut eruditionis omnis pertotam Europam vehiculum, totiusOrbis literati vinculum & commu¬nis quafl per Hdiconias terrasMercurius audiat. g) Haec ornarimirifice & ad numerorum ac ien-tentiarum varietatem apte fle&ipoteft: huic eximia eft vocabulo-rum & ftgnificationum ubertas:huic etiam in ipfo verborum fonoimperium quoddam coniulare eft.Ut facile dixerim, eos laterem la-

vare,/) Vid. Budd. de cult. Ingen, ρ. 333.

g) Cl. Heumanm Conjp. Reip. Li·ter.p.4y%

vare, qui vernacula lingua omnfaaeque exprimi poffe autumanr.Ha*c enim exiguis finibus termina-tur; illa in omnibus prope genti·bus intelligirur, nosque non unitantum genti cognitos reddit.Hoec multis in locis isepe hasrec,& nimia verborum inopia labojrat;illius vero luxuriofam & redundan¬tem fupelleäilem nemo ignorat.Neque illi audiendi funt, qui inTheologo, Juris Confulto* Medi-co, & denique Philofopho, cultumlatini fermonis minus necefiariumeile iomniant. Certe fublimiori-bus do&rinis infigne decus conci-liari elegantia ac puritate ftyli lin-guasque faniores exiftimant, illos·que eleganter eruditos appellanr,qui & multa rerum cognitionefunt inftru&i, & eandem nitida acconcinna fvavitate aliis exponunr.Adeoque illos non laudo, qui eumin modum litiguarum ftudiis fedant, ut nudis vocibus, non rebus

ani-

ϋ O SS *1animum paicanf. Lingua? foresfcientiarum aperiunt, icerque adeas feliciter nobis & ilernunt &pneparant* *

5- VI.Philofopbia quoque campum ape-

rit, ubi & laudes & decora iua us*quequaque explicat. Scilicet exhac, tanquarn ex ionte, prascipuaeruditionis humanas elegantia di-manat; excepta fola omnium di-fciplinarum regina^ S.S. Theolo-gia, qua? ut ipfe eft divina, ita re-liquas difciplinas infinito fpatiopoftfe relinquit. Philofophia, ut anteadi&um , animum hominis ex-colit, ne tumultuantes affeéhis infeditioio peäore rationem de foliodeturbent. Uius igitur ejus adomnes homines , cujuscunqueL»fint conditionis, fe extendit. InRepublica bene adminiftrandaquantum emolumenti illa prasftef,paucis eloqui non poiTum. Socra-tes tum demum beatas fore Res«

publi-

14 US' o 85publicas dixif, fi vel Philofophisfumma concederetur poteftas, velii, qui ceteris prseilent , aptephilofopharentur. b) Eciam ani-ini tranquiilitas ex Philofophis pe-nu depromirur. Alia utilitatis &dignitatis ejus documenta ob an-guitiam carts iciens prstereo,quippe qus apud alios & diffufe<3cfumma cum induftria colleéla ha-bentur, Neque lacer, quam utilisfit & Theologo & Interpret! Sa-crarum Literarum fupellex & Phi-lologica & Philofophicaι ut mira-ri conveniar, nonnullos eo teme-ritatis progredi, ut Philofophis de-cus convellant, deque faftigio fuodejicere conentur. Hos egregieAuguflinus /) adgredicur, dicendo:Hoc Grmcitm verbum> quod Philojo·ph'ia nomimtur, amor japientt# diel·tur. LJnde etiam Divwds Scriptur<zynon mmno PbiloJopbosyJed Philofophos

hu·b) Plato hb. V. de RepitbL t) DeVrdJib. 1. cdp. 2,

jr

hu jus mundi evitcmdos& irridendospra-cipiunt. Nam quisquis omnem Philofo-phiam fugiendam docet, nihil vult aliud,quam tion amare jcipientiam.

§. Vill.NecefTe igitur eil fateri, vitam

fine elegantiori doörina elfe tri-llem quandam mortis imaginem,ut in illa nobis comparanda fum-mo nifu defudare nos oporteatuMifera omnino eßet hominis con¬

ditio, fi iliud incultum feu exftin-&um jacerec, quod ipfum a brutoanimante diftingveret. In hoc unonos pra?cipue a beftiis difcerni-mur, quod ratione gaudeamus:hxc vero nobis uiui non eft, niiicrebro iludio exercitata ufibus hu-manis pro indigentia noftra fe ac-

commodet.Praecipuum vero & ma-xime neceiTarium adminiculum,quo eruditio comparari debet, efttinior Dommi. Hic inftar clavis eft,qua eruditionis & fapientia? penu *recluditur, Hunc vero fi negligas,

reli-

ιό M? ο Üreliqua omnia optato carebunt lue-ceffu, & difficultas, quae pulcer-rimis quibuslibec rebus eft préepo-fita, & ingreilum & progreftum inhxc adyta impeditum reddet. Hu-jus quoque ope difcerelicebit, fco-pum eruditionis in gloria Divinapra?dicanda, & in noftris aliorum·que commodis, quoad licet, pro··movendis confiftere; non vero il-lum inimporcuno quodam glori#aucupio vanaque oftentatione eilecollocandum* Alioquin omne bo-narum artium decus periret, fi il·\x intumeicentes eultorum fuorum janimos unice inflarent, &ad nomi-nisfamam ante omnia quasrendamftimularent. Sapientis eft, in ani»mi bonis omnia vita? prasfidia po- |nere. Omms manis gloria fplendorexiguis regionibus continetur, iumtra breve tempus exftinguitur. Neculla re clarius fe jolet fapientia indica-re9 quam gloria contemtione. jQuienim ambhione diftrifl't9 hominum rit«

Mlft/CU-

IB o |S *1

mufcuhs intueniur, aperte declarant%nondum Je mentis aciem in natura ma·gnificentiam intendiffe. k) Gloria &farna eft quafi concornitans quod-dam virtutis teftimonium, vel cau-fa ejus impuliiva, non vero finisultimus adionum humanarunu

VIIIDeinde Erudito opus eft ingenio

atque judicio, ut artes quaslibet ala*criter percipiat, dotesque animoinditas aliis feliciter exponat. /«·genium vivida & infigni pollet ima-ginandi facultate , adeoque rerumimagines dextre fibi repraefentac,earumque inter fe fimilitudines ce-lerrima mentis agitatione depre-hendit. Felix ejusmodi ingeniumplurimum adjuvat Poétas & Orato-res in rebus & promte inveniendis &vivide exprimendis, ut id, quod di-cunt, coram cerni videatur. Ad-eft etiam ingenioiis plerumque lo-quendi reddendique promta facul-

B tas

k) Oform de Glor. lik 2. c. 4.$- 5.

ill Κ ο Μtas & ίή omnium fiåionum genékribus inveniendis infignis quasdamfollertia, qua? in aures ^otius quammentem illabitur, niii judicii tru~tina fingula rite ponderantur. Judi¬cium vero fubtiliter & acute de rebus,ctiam a fenfuum commercio remo-

tiflimis, judicat, & in ideis a fe in-vicem difcernendis occupatur, neSilarum fimilitudine decepti remunam pra? altera fumamus. 1) Hu-jus igitur operatiocinia diriguntur,ne extra orbitam evagentur: clarae& diftin&a? rerum idese habentur:nnum denique ex alio accuratecolligitur. Quod eo melius infti-tuitur, quo minus indulgemusfpeciofis quibusdam facukatis ima-ginativae fimulacris & inventis»Addo Memoriam, eruditionis com-paranda? non leve adminiculum,'&cuftodem ejus fideliffimum, qua?proinde erudicum noftrum & juvat& exornat.

$. nr,l) Lockiusde IntéllMum. Mbλ,c, 11.

m o m iǤ. ix.

Antequam vero vaftum erudi-tionis pelagus ingrediaris, de me-;diis illuc perveniendi follicitus fis.Illa vero non tam meis, quam Ce*leb. Buddei, verbis receniere ve-lim : m) Bodos & in qualibet feien*tia prafiantes viros audias: hbros uti-les legas: quodque pereepifli acri <&*indefeßd meditatione perjequaris«Haud facile dixerim , quot com-moda fecum ferat inftitutio viva:hac enim vel momento temporisin finum noftrum efFunditur,quod diuturna plurium annorumcura coacervatum fit, idque nul-!o cum noßro labore, magna ve«ro cum animi noflri voluptate con-tingit» Tarnen, ait Fichetus n)y flu-dium illudaudiendi erit conftansacperpetuum, non interruptum, nechiuleum; alioquin connexio do&ri-narum, qua? anima itudiorum me-

B 2 ritortri) De cultura Ingen, p. 406. n)

In anan. fiud'wr. meth. cap. 10«

to SS o 'Srifo dicitur, inde turbatur, & audi-tor hocquidem modo concluiionesaliquas, non vero nexum rerum,in-telligere difcit: id quod eruditioniveras adveriatur, & ad fuperficia-riäm via eft certiilima. Deni-que aurculfatio illa eric attenta,omnibus cogitacionibus alienis,attentionem noftram turbaturis,quantum fieri poteft,expuIfis.

Certiffimum quoque in literisproficiendi medium eft, BonorumLibrorum le£Ho, cum acri & di-ligenti meditatione conjun<fta; quafit, ut propria velut nobis fiant,qua? percepimus, 8c in utilitatemnoftram convertantur. Zenoni,Sroicorum princip?, de folida eru-cfifione folliciro, Apollinis Oracu-lum refpondifle dicitur; σνγχρωτίζε-σ$αι τοις νεχροΐς. Quod eo perci-nere facile intelligitur, ut illf, qulad vera? eruditionis arcem conten-dunt, libros diligenter evolvant, 8cailidua mortuorum confvecudine

utan-

.38 ο Ε <**

utantur. ο) Reéte SaresberienfisPolicrat ρ): In illorum fententiamfacillime cedo, qui creäunt, fwe le¬dtone audorum non po/je fiert homi-mm literatum. Quinam vero le¬gendi fint, & olim & hodie noneadem omnibus opinio. Utingenium, fic ftudia & inftitutumnoftrum confiderare debemus. Delibrorum diverfitate, variaque eoslegendi ratione eleganter difTeritBaco Verulamius. q) Quomodo afingulis pro ratione profe&uum in-ßituenda fit leétio, indicat b Schef-ferus.r) Quole&a tenaciusinha?-reant menti, iludium excerpendinon eritomittendum. Hoc Fiche-tus r) ftudiofis magnopere commen-dat,utquicquidinoptimis libris fci-tu dignum, auditu jucundum fit,referant verbo, vel fcripto. Scri-

B 5 ptioö) Buddeus l. c.p. 410. p) Lib. 8·

cap. 9. q) Serm. Fid. 48.de ßylo cap. 6. s) l. c. t) Lib,ιοφ cap, i.

tt Μ o ■ptio enitri res quaslibet animoal-tius imprirnit. Quintilianus t) ap*pofite in hane rem; ISIunquam^in-quit, Jolida atque robufta jueriteloquentia, nifi multo ßylo vi-res acceperit. Nam flylus redt-git in corpus, quicquid leäione coUletfum eft. Neque enim inmultorum praeceptorum fubtili-tate elegantia eruditionis confiftit;continua exercitatio, quse peritiDo&oris aufpicio inftituitur, im-moetiammeditatio omnia efficient#

$. XI.Quemadmodum ad corpus fuften-

tandum ope & auxilio aliorum ca-rere non pofTumus; fic, ut faperedifcamus , eruditos faepius conve-nire par eft. Certe compendiumfcientia? eft, viros eruditos fubindeconfulere , qui viam redarn indi¬cent, &genuinos fontes nobisape-riant. Quantum utiiitatis inde innos redundet, pluribus probat

Ma*

u) Seneca Efiß· 84«

o li *$Marefius: a*) Converfatio unicum pce*ne in hac vita inter homines adjumen-tum efl 9 quo aut animum recreemus,aut humana focietatis vinculum tuea-mur.

Peregrinatio quoque literarumftudiofo , debita icientia munito,magnam adfert utilitatem. Hascenim facit , ut eruditionem artes-que, quarum defiderio flagrat, eodexterius fibi comparet, quo citiusex moribus aiiorum populorumeam fibi prudentiam acquirat, quaReipublic®, Patrik, fibique ipfiprodefTe poifit. Cordatiifimus Phi-lofophorum Epiöetus id admodumliberale & natur® hominum ad-commodatum putat, non ftirpiummore in uno loco h®rere; led &έαςένεκα, alias provincias obambulare.Hinc egregiam & fingularem eru¬ditionem fibi peperere Ulyiles &

* Hercules , qui urbes multas vide-runt , & viros eruditione claros

in-x) Epifl. adN. Heinßumfö. Lib: iJ

*4 ° W Jinviierunt. Gloriatur Democritugapud dementem Alexandrinum & *Eufebium , fe peregrinando egre-gias fapienti« opes fibi conquiii-vifTe. Nos ex hfs concludimus,quod peregrinator , ea , qua dixi-mus, fciencia munitus, non poflitnon, Divinis aufpiciis, multiplicemex peregrinatione fruåum colli-gere.

XII.

Siquidem non tantum intelleflus - ·* Ihabet in exercitio eruditionis quod ♦cognofcac , Ted & quam maximevoluntas quod agat; hinc moribusetiam, eruditus aiciolo, dodrin«fpeciem mentiente , difcernitur.Promovetur maxime per mores &eruditio , & hominum felicitas,vel ratione animi, quipoliturj velratione corporis, cujus ianitas ope »vit« inculpat« coniervatur; veide·nique ratione fortunarum & fecuri-tatis extern« , ubi probi & inno-

cen#" - * * ,

■ύ

κ ο m ιτcentés contra improborum infuriäSdefenduntur. Bonos igitur moresiludiorum cultori neceilarios e(Te ,indicat notiflimum illud : quiprof,ϊ*cit tn liter is deficit in moribus, plusdeficit, quam proficit, Fere dixerim,exiguamerudicionem,cum moribusconjunétam , plus publico prodefle,quam nudam quandam omniumdifciplinarum & artium cognitio-nem. Ipfa quoque experiencia te-ilatur , quod mediocriter doåi.»qui urbani & comes funt , magisfe commendenc, quam Polyhifto-res , a virtute ac moribus alieniffi-mi. Puritati itaque & innocentiaevitse ftudendum erit humaniorumliterarum ftudioio.

5» XIIICur eleganter Eruditorum nume¬

rus fit exiguus, hane imprimis eilecaufam opinor, quod vix unquam

•

\ aliquis exftiterit eruditione, virtuteac integritate clarus , qui non fta-tim invidiam virtutis fuse comitem

C fic

ιό Μ ° ϋfit expertus. Ut, inquit Voweriüsy)Utiores agros denfa virgulta & labru·ßa Jentibus inneχ a citius occupant: itαmagno animo , verde virtutis & optimamentis amanti, livor <&* odium inßdiasflruunt. Nimia deinde oritur lite-rarum negligentia, (i eruditi inveftitu ceterisque corporis integu-mentis peculiare aliquod quaerant,obquod eruditionis nomine infigni-ri cupiunt , & cum priicis Grsco-rum Philofophis barbapallioque tan-tum pbilo/opbentur z). Hi elegantio-ris literaturae lumen pedantifmi ma¬lö obfufcant: quippe qui omniumfapientiffimifibi videntur, aliosquefe doäiores , tanquam umbras vo-litantes > alto fupercilio defpiciunt.His vero , doétrinam faftu corru-ptam mentientibus , merito occi-nas illud Epi&eti : Ol homo , vide,quo (apientiam mittås , ne illa , nonpurgato vafiy computrefcat. Deinde

ele.y) Tr% de Polymatb. p. 4.z) Neuhufii Theat. Ing. Ub, i.p> 192.

Κ ο Κ 27

eleganter Eruditorum numerumminuit perverfus feculi genius ,

qui ad eruditionem ac eruditos,tanquam ad confcienthe fua? carni-fices & ignorantise iuas teftes nau-feat, deli&a eorum minima oculisperfpicillo armatis intuendo, adeo-que fcelerum nota ea maligne tra-ducendo. Certe inter ira? Divinéfrdocumenta hoc pr^cipuum habe¬tur , quando illorum numerus mi-nuitur , qui pietati operantur, &juventutem patriam ad bonam fru-gern ducere allaborant. Hos ergomalediftis infe&ari definat hodier-na vel invidia vel artificiora proter-via, quas eruditionem elegan¬

tem cum iuperficiaria temerecommifcet.

Μόνω τω Θεφ Μζα.

o

JDctr AUCTOREN.

* #

& tvetf att roanfcta rodcjettXii ivtéöeté macfra i)öfj

©t: mara angeld^en2tt minna mittett lof*

3 drané dfcfa mdnina2it lt)]a fom en jfbi/

Sir liufmare dn boning/SBtD taßa norfcené poL

©t! drané 65ga thronet©tä Iptfatté foicf ttire&é:

SJlefc tmafcené tdcfa fronor/fcu/ mm 2Bdn/ ti(fret>&

CARL GUSTAF THMLIN.

ηr. OLOF THELAUS

utgaf@ίί JP«cfr« Marborns prof.

Jp/|$r wacfert wett oct· wacFt«■MM lebet·/.fjtvar att ct wacFett famntag

ge;9Wr bygbetts fcwit« panb upk»

bet/©en Phoebi t(troner νυίΙ befe:

©a bubbelt ttltje bofrwett gtfnter;©efi glanté mer (Iton »in fölen bltf<

.. »er.

©tt (iolta Harbötn i tfn prpbnab/©u bör för bygbeit buga tig;

©tår et btt wctt t bygbeitslpbnab/©å gär bin fot ittattg wulte fttg:

Sfften bittieé wett οφ bygbttlljopa/©tt loftotl «rött bå utropa.

Ärött

jfrött itieb be lilibc tt)d( bit fitille/©Oltt i Varnajjens gärbat tillé;

©acf t ^rotfiftigbetene gtfle/Dd) bcnneé itcftjcté «glor tnfné:

2ng «tbarbet tii (lufrouD bona;<Sä blir fann bygb Din hebere*

fron«.

jp»ur tracfet: wisbome ftagb fannnttnué/

Jjat bu/ min Watt I οϋ tmfatbäftt

21) (Irtl titt ftatltj af Nympherbtnnaé/

ΦΛ biefjatt bit af Phcebo fdft.©i! letbom fan tncb hanqw

frönaé:

£>ygb rneb obobliglpet belbnaé-

Johan Chrtstopher£022)ΐ93<Σ91©/

Vpl.