Listeria sp: Gram+ βάκιλλος, μη σπορογόνο, αερόβιο-μικροερόβιο, καταλάση+, δυνητικά ενδοκυττάριο, περίτριχο με ιδιαίτερα καλή προσαρμογή ανάπτυξης στο περιβάλλον.

Μαστίγια αναπτύσσονται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και όχι στους 37οC

Προκαλεί β-αιμόλυση

Η λιστερίωση προκαλείται από λήψη του παθογόνου με τη τροφή.

Προκαλεί λοίμωξη κυρίως σε εγκύους, νεογνά και ηλικιωμένους με χαμηλή ανοσία

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ L.monocytogenesGram θετικό βακτήριο

Mη σπορογόνοΔυνητικά αναερόβιο

Φέρει βλεφαρίδες, περίτριχοΨυχρότροφο, ανάπτυξη 0-5 οC

Βέλτιστη ανάπτυξη 30-35 οC

• Επιβίωση σε υψηλές συγκεντρώσεις αλάτων (5-10%) και σχετικά χαμηλό pH (4-5)

• Απομόνωση από περιβαλλοντικές πηγές (έδαφος, νερό, υγρά απόβλητα, κόπρανα) και μεγάλη ποικιλία τροφίμων (κρέας, πουλερικά, καπνιστά ψάρια, μαλακά τυριά, σάλτσες σαλάτες, προπαρασκευασμένα τρόφιμα)

• Προκαλεί τροφογενείς λοιμώξεις σε ομάδες υψηλού κινδύνου :

Έγκυες γυναίκες-έμβρυα Ανοσοκατεσταλμένα άτομα Ηλικιωμένοι

• Εξαιτίας του μεγάλου χρόνου επώασης (1-70 ημέρες) και των συγκεχυμένων συμπτωμάτων δεν είναι εύκολη η συσχέτιση με το καταναλωθέν τρόφιμο.

Ταξινόμηση

• Από τους φαινοτυπικούς χαρακτήρες ταξινομείται στην οικογένεια των Corynebacteriaceae

• Με βάση το 16S RNA κατηγοροποιείται στην ομάδα Clostridium-Lactobacillus-Bacillus

• L. monocytogenes, L. ivanovii, L. innocua, L. welshimeri, L. seeligeri και L. grayi

οικολογία

• Η Listeria monocytogenes φαίνεται να υπάρχει στο γαστρεντερικό σύστημα του 5-10% των ανθρώπων χωρίς ένδειξη νόσου.

• Οι Listeriae έχουν απομονωθεί από οστρακόδερμα, ψάρια, κρώτονες και αρθρόποδα.

Ανάπτυξη της Listeria

Ανάπτυξη της Listeria σε τρόφιμα σε θερμοκρασίες -20oC και 4 οC. Περίοδος επώασης 12 εβδομάδες.

λιστερίωση

• Πρόσφατα αναγνωρίστηκε ως σοβαρή λοίμωξη για τον άνθρωπο

• Η L. ivanovii προκαλεί νόσο μόνον στα ζώα κυρίως πρόβατα(έχουν όμως αναφερθεί περιπτώσεις σε HIV+). Προκαλεί ενγκεφαλίτιδα και σε νεαρά ζώα σηψαιμία. Ενδομήτρια λοίμωξη του εμβρύου μέσω του πλακούντα έχει συχνά σαν αποτέλεσμα την αποβολή στα πρόβατα και τις αγελάδες.

Λιστερίωση στον άνθρωπο

• Την πραγματική επίπτωση δεν την γνωρίζουμε διότι εμφανίζεται ως μια ελαφριά γρίπη

• Στις σοβαρές μορφές όπως η βακτηριαιμία και η μηνιγγίτιδα/μηνιγγοεγκεφαλίτιδα το 25% των ασθενών καταλήγουν

• Στις εγκύους ακόμα και η ελαφριά μορφή της λοίμωξης οδηγεί σε μόλυνση του εμβρύου και οδηγεί στην αποβολή ή τον πρόωρο τοκετό ή την γέννηση παιδιού με την οξεία μορφή της νόσου.

λιστερίωση

Στον άνθρωπο σοβαρής μορφής λιστερίωση είναι πολύ σπάνια αλλά έχουν καταγραφεί επιδημίες από L.

monocytogenes. • Το 1981, μια επιδημία στο Καναδά περιελάμβανε 100

ασθενείς. • 34 από αυτού ήταν έγκυοι και 9 οδηγήθηκαν σε πρόωρο

τοκετό. • 23 infants born infected, and two live healthy births. • Από τους υπόλοιπους 77 το 30% κατέληξε. • Η πηγή της μόλυνσης ήταν τρόφιμο από ντόπιο

παραγωγό.

ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΑΘΟΓΟΝΟΥ L. monocytogenes

• Είσοδος στο κύτταρο ξενιστή (Μακροφάγα ή άλλα μη Φαγοκύτταρα) προκαλώντας φαγοκυττάρωση.• Προσωρινή παραμονή στο φαγοκυτταρικό κενοτόπιο.• Διαφυγή από το φαγόσωμα στο κυτταρόπλασμα.• Πολλαπλασιασμός στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου ξενιστή.• Κατευθυνόμενη ενδοκυττάρια μετακίνηση επαγόμενη από τον πολυμερισμό της ακτίνης από ένα άκρο του βακτηριακού κυττάρου. • Σχηματισμός προεξοχής σαν ψευδοπόδιο .• Φαγοκυττάρωση του ψευδοπόδιου από γειτονικό μακροφάγο κύτταρο.• Επιβίωση στο δεύτερο διπλής μεμβράνης φαγόσωμα.• Διαφυγή από το διπλής μεμβράνης φαγόσωμα και επανάληψη του κύκλου.

Ενδοκυττάριος κύκλος

• Survival of the bacterium within the phagolysosome may be aided by its ability to produce catalase and superoxide dismutase which neutralize the effects of the phagocytic oxidative burst.

Πολυμερισμός της ακτίνης του κυττάρου-ξενιστή

ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΑΘΟΓΟΝΟΥ

Τα γονίδια παθογένειας της L. monocytogenes οργανωμένα στο ίδιο νησίδιο (9kb)

• hly: (Hly, Λιστεριολυσίνη Ο- λύση του φαγοκυττάρου, λύση των ερυθροκυττάρων

(αιμολυσίνη)

• actA: πρωτεΐνη ActA υπεύθυνη για τον πολυμερισμό της ακτίνης-μετακίνηση στο

κυτταρόπλασμα.

• plcA: φωσφολιπάση C-αποσταθεροποιεί το πρώτο φαγόσωμα.

• plcB: Λεκιθινάση - λύση της διπλής μεμβράνης του δεύτερου φαγοσώματος

• mpl: Zn++ πρωτεάση η οποία ενεργοποιεί την λεκιθινάση

• prfA: πρωτεΐνη PrfA - έκφραση όλων των γονιδίων του συμπλέγματος

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑΣ

Απόκριση του ξενιστή

Κυτταρική ανοσία:ιντερφερόνη που παράγεται από τα CD4+ (TH1) και άμεση λύση των μολυσμένων κυττάρων από τα CD8+ (TC).

Και οι δύο αυτές λειτουργίες εκφράζονται στην περιοχή της μόλυνσης και οργανώνεται δε δομές όπως τα κοκκιώματα που χαρακτηρίζονται από μια κεντρική συσσώρευση μακροφάγων με πυρήνα ακανόνιστου σχήματος και περιφεριακά από λεμφοκύτταρα.

Ευαισθησία στα αντιβιοτικά θεραπεία

• Σε έγκαιρη διάγνωση η θεραπεία προλαμβάνει τις σοβαρές επιπτώσεις

• Το βακτήριο είναι ευαίσθητο στις πενικιλλίνες, την γενταμικίνη, την ριφαμπικίνη, την τετρακυκλίνη.

• Θεραπεία επιλογής ο συνδυασμός αμπικιλλίνης με γενταμικίνη