Το Περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

ΤO ΣΧΙΣΤOΛΙΘΙΚO ΑΕΡΙO ΔΙΝΕΙ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΠΑΓΚOΣΜΙΑ ΠΡΩΤΙΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΡΥΠΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε.

660 ΔΙΣ. ΔOΛΑΡΙΑ ΣΤΗ ΝOΡΒΗΓΙΑ ΣΕ ΚOΥΜΠΑΡΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΥ

ΑΥΣΤΗΡOΤΕΡO ΠΛΑΙΣΙO ΑΠO Ε.Ε. ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΤO ΝΕO ΜΝΗΜOΝΙO

ΑΠOΚΡΑΤΙΚOΠOΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΣΤΗ ΔΕΠΑ

GAZPROM & ROSNEFT: OI ΡΩΣΙΚOΙ ΔΙΔΥΜOΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚOΙ ΠΥΡΓOΙ

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

ΕΠΙΚΑΙΡOΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΓOΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΚΙΝΔΥΝOΣ ΜΠΛΑΚ-ΑOΥΤ ΑΠΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒOΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ

Δεκέμβριος 2012Τεύχος 41, Τιμή 3 ευρώ

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  ΚΑΙ ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛON KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 6o, ΤΕΥΧOΣ 41 Δεκέμβριος 2012

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Σύμβουλος έκδοσης Γιώργος Στουραΐτης

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Art direction A.L.L. designers info@alldesigners.eu

Αρχισυντάκτρια Ευαγγελία Λαμπάκου

Συνεργάτες Ευαγγελία Παναγοπούλου Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Λίλυ Κουκουβιτάκη Χρήστος Παπαχρήστος Γιάννης Πισπιρίγκος Μαρία Τζανακάκη

Τιμή τεύχους 3 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: Ειδικές εκδόσεις ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

www.energymag.grinfo@energyonline.gr

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

2

ΠεριεχόμεναΣΗ

ΜΕΙ

ΩΜ

Α ΤO

Υ ΕΚ

ΔOΤ

Η

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΑΥΣΤ

ΗΡOΤ

ΕΡO

ΠΛΑΙ

ΣΙO

ΑΠO

Ε.Ε.

ΣΤΗ

Ν ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ Μ

Ε ΤO

ΝΕO

ΜΝΗ

ΜOΝ

ΙO

ΑΠOΚ

ΡΑΤΙ

ΚOΠ

OΙΗ

ΣΗ Κ

ΑΙ Α

ΠΕΛ

ΕΥΘΕ

ΡΩΣΗ

ΠΑΡ

ΑΛΛΗ

ΛΑ Σ

ΤΗ Δ

ΕΠΑ

GAZP

ROM

& R

OSN

EFT:

OI Ρ

ΩΣΙ

ΚOΙ Δ

ΙΔΥΜ

OΙ Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚOΙ Π

ΥΡΓO

Ι

ΚΙΝΔ

ΥΝOΣ

ΜΠΛ

ΑΚ-Α

OΥΤ

ΑΠΕΙ

ΛΕΙ Τ

ΗΝ Ε

ΥΡΩΠ

Η ΚΑ

Ι ΤΗ

ΒOΡΕ

ΙΑ Α

ΜΕΡ

ΙΚΗ

ΤO Σ

ΧΙΣΤ

OΛΙΘ

ΙΚO

ΑΕΡΙ

O Δ

ΙΝΕΙ

ΣΤΙ

Σ Η

ΠΑ

ΠΑΓ

ΚOΣΜ

ΙΑ Π

ΡΩΤΙ

Α

ΤΑ Ν

ΕΑ Μ

ΕΤΡΑ

ΓΙΑ

ΤΗ

ΜΕΙ

ΩΣΗ

ΤΩ

Ν Ρ

ΥΠΩ

Ν Σ

ΤΗΝ

Ε.Ε

.

660

ΔΙΣ

. ΔOΛ

ΑΡΙΑ

ΣΤΗ

ΝOΡ

ΒΗΓΙ

Α ΣΕ

ΚOΥ

ΜΠ

ΑΡΑ

ΠΕΤ

ΡΕΛΑ

ΙOΥ

ΚΡΙΣ

ΙΜΗ

ΙΣOΡ

ΡOΠ

ΙΑ Σ

ΤΑ Τ

ΙΜOΛ

OΓΙΑ

ΔΕΗ

ΜΕ

ΑΥΞΗ

ΣΕΙΣ

ΕΩ

Σ 30

%

ΠΡΩ

ΤOΒO

ΥΛΙΕ

Σ ΤΗ

Σ Δ

ΕΠΑ

ΦΕΡ

ΝOΥ

Ν Μ

ΕΙΩ

ΣΕΙΣ

ΣΤΑ

ΤΙΜ

OΛOΓ

ΙΑ

OΛΑ

ΤΑ Ν

ΕΑ Μ

ΕΤΡΑ

ΓΙΑ

ΤΗ

Ν Π

ΑΤΑΞ

Η Τ

OΥ Λ

ΑΘΡΕ

ΜΠ

OΡΙO

Υ

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

3

ΞΕΚΙ

ΝΗ

ΣΕ Α

ΝΕΠ

ΙΣΗ

ΜΑ

Η O

ΡΙOΘ

ΕΤΗ

ΣΗ Α

OΖ Ε

ΛΛΑΔ

ΑΣ-Κ

ΥΠΡO

Υ

ΑΝΑΤ

ΡOΠ

Η Σ

ΚΗΝ

ΙΚOΥ

ΣΤΑ

ΦΩ

ΤOΒO

ΛΤΑΪ

ΚΑ Μ

Ε Ν

ΕΑ Σ

ΚΛΗ

ΡΑ Μ

ΕΤΡΑ

«ΑΦ

ΗΣΤ

Ε ΤO

Ν Η

ΛΙO

ΝΑ

ΛΑΜ

ΨΕΙ

» ΛΕ

ΝΕ

OΙ Φ

ΩΤO

ΒOΛΤ

ΑΪΚO

Ι

«Η Ε

ΓΓΥO

ΔOΣ

ΙΑ Ε

ΚΤOΞ

ΕΥΕΙ

ΤΙΣ

ΤΙΜ

ΕΣ Τ

ΩΝ

ΑΔ

ΕΙΩ

Ν Α

ΠΕ»

ΚΑΘΕ

ΤOΠ

OΙΗ

ΜΕΝ

ΕΣ Λ

ΥΣΕΙ

Σ ΣΤ

ΙΣ Α

ΠΕ

ΑΠO

ΤOΝ

OΜ

ΙΛO

ARVI

S A.

E.

ΑΠΕ

ΚΑΙ Ε

ΞOΙΚ

OΝOΜ

ΗΣΗ

ΜΕ

ΤΕΧΝ

OΛOΓ

ΙΑ Α

ΙΧΜ

ΗΣ Α

ΠO Τ

ΗΝ C

RYPT

O

ΔΕΛ

ΤΑ T

EXN

IKH

A.E

.: Η

ΓΕΤΙ

ΚΗ Θ

ΕΣΗ

ΣΤΙ

Σ ΑΝ

ΑΝΕΩ

ΣΙΜ

ΕΣ

ΠΕΝ

ΤΕ Χ

ΡOΝ

ΙΑ K

RAN

NIC

H S

OLAR

ΣΤΗ

Ν Ε

ΛΛΑΔ

Α

RAM

A: Ν

ΕΑ Π

ΡOΪO

ΝΤΑ

ΚΑΙ

ΠΡO

ΝOΜ

ΙΑΚO

Ι OΡO

Ι ΧΡΗ

ΜΑΤ

OΔOΤ

ΗΣΗ

Σ

SMA:

ΠΑΡ

ΑΚOΛ

OΥΘΗ

ΣΗ Α

ΠOΔ

OΣΗ

Σ OΙ

ΚΙΑΚ

ΩΝ

ΦΩ

ΤOΒO

ΛΤΑΪ

ΚΩΝ

TÜV

AUST

RIA

HEL

LAS:

ΠΕΤ

ΥΧΗ

ΜΕΝ

Η Π

ΑΡOΥ

ΣΙΑ

ΣΤΗ

Ν Α

ΓOΡΑ

Φ/Β

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Δυσάρεστα τα μαντάτα από την ευρωζώνη, καθώς τον Νοέμβριο ανακοινώθηκε και επίσημα ότι βρίσκεται σε φάση ύφεσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το ΑΕΠ στα 17 κράτη-μέλη του ευρώ συρρικνώθηκε κατά 0,1% το γ’ τρίμηνο του τρέχοντος έτους σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, ύστερα από συρρίκνωση 0,2% κατά το β’ τρίμηνο. Σε ετήσια βάση, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,6% στην ευρωζώνη και κατά 0,4% στην Ε.Ε. Το ευρωπαϊκό κέντρο ερευνών CERP υποστηρίζει, πάντως, ότι η ευρωζώνη βρίσκεται σε ύφεση από το γ’ τρίμηνο του 2011. Το ΑΕΠ της Ελλάδας συρρικνώθηκε κατά 7,2% σε ετήσια βάση το γ’ τρίμηνο του 2012, κατά 3,4% στην Πορτογαλία, κατά 2,4% στην Ιταλία, κατά 2,3% στην Κύπρο και κατά 1,6% στην Ισπανία. Τόσο η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, όσο και η Ελλάδα προβλέπεται να παραμείνουν σε ύφεση και το 2013. Στην Ισπανία και στην Ελλάδα η ανεργία προβλέπεται να παραμείνει πολύ πάνω από το 20% και τα επόμενα δύο χρόνια.Υπό τις συνθήκες αυτές η χώρα μας δέχεται αλλεπάλληλες απογοητεύσεις. Στα δικά μας, τα ενεργειακά, οι Ρώσοι πέτυχαν την τελευταία στιγμή να ανακοινώσουν ότι δεν

σκοπεύουν να κατασκευάσουν το κομμάτι του αγωγού South Stream επί ελληνικού εδάφους, καθώς δεν δικαιολογείται από τη ζήτηση αερίου. Παράλληλα, όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες έκριναν ότι το πολύ υψηλό country risk δεν τους επιτρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία αποκρατικοποίησης των ενεργειακών φιλέτων μας ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ, οι οποίες τώρα τρέχουν, κατ’ εντολή της Επιτροπής Ανταγωνισμού, να ανοίξουν ουσιαστικά την αγορά αερίου σε ιδιώτες επενδυτές. Η ΔΕΗ, από την πλευρά της, ετοιμάζεται για τη δική της αποκρατικοποίηση με κατ’ αρχήν αύξηση των τιμολογίων από τη νέα χρονιά. Στον τομέα των ΑΠΕ, και ειδικά στα φωτοβολταϊκά, η πίκρα που παίρνουν οι επενδυτές από τις νέες ρυθμίσεις του υπουργείου σήμαναν κόκκινο συναγερμό στον κλάδο, που βλέπει κέρδη και επενδύσεις να συρρικνώνονται. Ευτυχώς, στον τομέα της έρευνας υδρογονανθράκων υπάρχει κάποιο «φως», με την έναρξη των σεισμικών ερευνών προ μερικών εβδομάδων σε Ιόνιο και Κρήτη. Ωστόσο, επειδή το «τούνελ» είναι βαθύ, χρειάζεται υπομονή και σωφροσύνη (αλά κυπριακά) για τα αληθινά χαμόγελα. Καλές Γιορτές!

ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΝ ΜΕΣΩΒΑΘΕΙΑΣ ΥΦΕΣΗΣ

4

01

5

Η μεγαλύτερη έκθεση για ΑΠΕ στον κόσμο, στο εκθεσιακό κέντρο Φρανκφούρτης 12-16 Μαρτίου 2013Η ISH, η μεγαλύτερη στον κόσμο έκθεση για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επεξεργασία νερού, εξοπλισμό και σχεδιασμό μπάνιου, τεχνολογία θέρμανσης, κλιματισμού και εξαερισμού, θα ανοίξει πάλι τις πύλες της στο εκθεσιακό κέντρο Φρανκφούρτης από τις 12 έως τις 16 Μαρτίου 2013.

Με ιστορία που ξεπερνά τα 50 χρόνια, η ISH έχει εδραιώσει τη θέση της ως κορυφαίου διεθνούς σημείου συνάντησης για παραγωγούς, εμπόρους, μηχανικούς και αρχιτέκτονες, κατασκευαστικές εταιρείες, εταιρείες real estate, επαγγελματίες τεχνικούς, υδραυλικούς, εγκαταστάτες, παροχείς υπηρεσιών και στελέχη μεγάλων οργανισμών. Στην ISH τα πάντα περιστρέφονται γύρω από την ενέργεια και το νερό, τους δύο απαραίτητους πόρους για τη ζωή. Έτσι, η έκθεση διαχωρίζεται σε δύο μεγάλες θεματικές ενότητες: Energy Building and Air-Conditioning Technology και The Bathroom Experience. Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση προσελκύει κάθε δύο χρόνια περισσότερες από 2.355 εταιρείες, σε ένα κατάμεστο εκθεσιακό κέντρο συνολικής επιφάνειας 250.000 τ.μ., συγκεντρώνοντας τους κορυφαίους της αγοράς και της τεχνολογίας. Κατά την τελευταία διοργάνωση της ISH το 2011, καταγράφηκε μοναδικό ρεκόρ αύξησης επισκεπτών, οι οποίοι ξεπέρασαν τις 204.000! Οι διοργανωτές εστιάζουν στα ποιοτικά στοιχεία της διοργάνωσης, που έχει ως αποτέλεσμα την προσέλκυση κάθε χρόνο περισσότερων επισκεπτών. Χάρη στον μοναδικό συνδυασμό τεχνολογίας, σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής, η σύνθεση των επισκεπτών περιλαμβάνει μηχανικούς, αρχιτέκτονες, τεχνικούς και λιανεμπόρους. Εξίσου σημαντικό είναι το ποσοστό διεθνικότητας, εφόσον το 35% των επισκεπτών προέρχονται από χώρες εκτός Γερμανίας. Το 2013 το πλούσιο ποικιλόμορφο πρόγραμμα ενημερωτικών εκδηλώσεων και επιδείξεων, ειδικών διοργανώσεων, διαλέξεων και συνεδρίων στο πλαίσιο της ISH θα προσελκύσει, όπως πάντα, όλους τους ισχυρούς της αγοράς. Μη χάσετε τη μοναδική ευκαιρία που σας προσφέρεται κάθε δύο χρόνια!

Αναλυτικά, τα προϊόντα που θα παρουσιαστούν στην ISH 2013 διαχωρίζονται στις εξής θεματικές ενότητες και κατανέμονται ως εξής στον χώρο:Building and Energy Technology/Renewable Energies: Κτήρια 8.0, 9.0, 9.1, 9.2, 10.1, 10.2, F10, F11, Gal.0, Gal.1: Τεχνολογία θέρμανσης, καυστήρες, λέβητες, συστήματα σωληνώσεων, σωλήνες θέρμανσης, συστήματα ηλιακής ενέργειας, χρήση νερού βροχής, παραδοσιακές θερμάστρες, τζάκια, θέρμανση δαπέδου, θερμαντικά σώματα, τεχνολογίες μέτρησης, δοκιμής και ελέγχου, αυτοματισμοί κτηρίων,

συστήματα μέτρησης κατανάλωσης θερμότητας, εναλλακτικές μορφές ενέργειας, φωτοβολταϊκά. The Bathroom Experience: Κτήρια 2.0, Festhalle, 3.0, 3.1, 4.1, 4.2, Agora: Επεξεργασία νερού, τεχνολογία ειδών υγιεινής, έπιπλα και αξεσουάρ μπάνιου, μπανιέρες, νιπτήρες, μπαταρίες, καμπίνες ντους και πλακάκια, κεραμικά είδη, πισίνες και σάουνα.The World of Installation Technology: Κτήρια 4.0, 5.1, 6.0, 6.1, 6.2: Εφαρμογές και συστήματα για επιστρώσεις σε επιφάνειες, σωλήνες, εξαρτήματα, στερεωτικά υλικά, υδραυλικές εγκαταστάσεις, εργαλεία και εξοπλισμός εργαστηρίων, μετρητές κατανάλωσης νερού, τεχνολογία επικοινωνίας.Aircontec.Air-Conditioning, Cooling and Ventilation Technology: Κτήρια 11.0, 11.1, F.11, 10.2: Εγκαταστάσεις, εξοπλισμός, αξεσουάρ και συστήματα για τεχνολογία κεντρικού και μη κεντρικού εξαερισμού, μονάδες κλιματισμού, διαχωριστικά, συστήματα ψύξης και θέρμανσης ενσωματωμένα στις κτηριακές εγκαταστάσεις, πυροπροστασία, συστήματα εξαερισμού κατοικίας.

Ώρες λειτουργίας της ISH: • 12–15 Μαρτίου 2013: 9.00 π.μ. έως 6.00 μ.μ.• 16 Μαρτίου 2013: 9:00 π.μ. έως 5.00 μ.μ.

Φροντίστε να προγραμματίσετε την επίσκεψή σας στο μεγάλο αυτό γεγονός και προμηθευτείτε έγκαιρα τα εισιτήρια εισόδου με έκπτωση μέσω του γραφείου της Έκθεσης Φρανκφούρτης στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Παράλληλα, ενημερωθείτε και κάνετε κρατήσεις για τη μετάβαση και τη διαμονή σας μέσω του ταξιδιωτικού γραφείου του ομίλου μας Travel4Fairs, με εξαιρετικές τιμές σε επιλεγμένα ξενοδοχεία με εύκολη πρόσβαση στο εκθεσιακό κέντρο της Φρανκφούρτης.

Messe Frankfurt GreeceΓραφεία Έκθεσης στην Ελλάδα: Κυβέλης 3 & Περικλέους, 153 44 Γέρακας / Π. Χαλανδρίου, Tηλ.: 210 6410405, Fax: 210 6410602, e-mail: info@messefrankfurt.gr Travel4Fairs – Ταξιδιωτικό Τμήμα: Tηλ.: 210 6090525, Fax: 210 6090527, e-mail: info@t4f.gr Ώρες λειτουργίας: 9.00 π.μ. – 18.00 μ.μ.

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Conergy: Στην πρώτη θέση των εταιρειών με Φ/Β γεννήτριεςΣύμφωνα με την κατάταξη από το Bloomberg New Energy Finance, η Conergy εμφανίζεται στην πρώτη θέση στην κατάταξη εταιρειών των οποίων οι Φ/Β γεννήτριες χρησιμοποιούνται συχνότερα σε έργα με τραπεζική χρηματοδότηση, μπροστά από όλες τις άλλες γερμανικές αλλά και ευρωπαϊκές εταιρείες.«Το σύνολο των προϊόντων της Conergy ανταποκρίνεται στα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας, τα οποία ελέγχονται συνεχώς και διασφαλίζονται από ομάδα περίπου 30 μηχανικών της εταιρείας μας, οι οποίοι εκτελούν τους πλέον σύγχρονους ελέγχους πιστοποίησης – τόσο στις δικές μας εγκαταστάσεις κατασκευής όσο και στις εγκαταστάσεις των προμηθευτών μας» δήλωσε ο Alexander Gorski, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Conergy. «Επιπλέον, έχουμε αποδείξει την τεχνογνωσία μας στην παροχή υπηρεσιών: η TÜV Rheinland πρόσφατα πιστοποίησε τα εξαιρετικά υψηλά πρότυπα της Conergy στους τομείς του προγραμματισμού, του σχεδιασμού, της μελέτης, της κατασκευής και της θέσης σε λειτουργία του έργου».Με το σύνολο των προϊόντων και υπηρεσιών της, η Conergy προσφέρει στους πελάτες της –και κατ’ επέκταση στις τράπεζες που αναλαμβάνουν τη χρηματοδότηση– ένα πλήρες και σίγουρο πακέτο ολοκληρωμένων λύσεων. Οι λύσεις αυτές περιλαμβάνουν λειτουργική και εμπορική διαχείριση της Φ/Β εγκατάστασης, συντήρηση, ασφάλιση ενεργειακής παραγωγής καθώς και εγγυήσεις με ευνοϊκούς όρους για τον τελικό καταναλωτή.

«Ώρα για Ανάπτυξη» ήταν το μήνυμα του 13ου Συνεδρίου για την Αξιοποίηση της Ακίνητης Περιουσίας – Prodexpo, που διοργάνωσε στις αρχές Νοεμβρίου η εταιρεία SGT του Σ. Τσομώκου με τη συνεργασία του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία». Χορηγοί επικοινωνίας ήταν η ιστοσελίδα www.energyonline.gr και το περιοδικό «Energyworld». Κατά τη διάρκεια του διήμερου συνεδρίου, μέλη της ελληνικής κυβέρνησης, διακεκριμένοι έλληνες και ξένοι ειδικοί εμπειρογνώμονες και διαχειριστές ακινήτων μεγάλων οργανισμών και τραπεζών παρουσίασαν την κατάσταση που επικρατεί στον χώρο της ελληνικής αγοράς ακινήτων και πώς μπορούν η ανάπτυξη και η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.Τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου σημαντικοί ομιλητές κατέθεσαν τις απόψεις τους για ζητήματα όπως η ενεργειακή ανακαίνιση, τα «πράσινα» κτήρια, τα μεγάλα έργα αστικής ανάπτυξης, το πρόγραμμα Jessica, τα επαγγελματικά & επενδυτικά ακίνητα, οι δείκτες τιμών των οικιστικών ακινήτων, η ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων, αλλά και η πορεία των αγορών της N.A. Ευρώπης.Ο κ. Γιάννος Γραμματίδης, Προέδρος του Ελληνο-αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, επισήμανε ότι η κρίση δίνει την ευκαιρία για σταθερό φορολογικό πλαίσιο και κεντρικό αδειοδοτικό σύστημα αλλά και για μεγαλύτερες διαπραγματευτικές υποχωρήσεις και συνέχιση μεγάλων έργων.

Ανάπτυξη με πράσινα ακίνητα στο 13οσυνέδριο Prodexpo

PV GRID: Πρόγραμμα για την προώθηση της υψηλής διείσδυσης Φ/ΒΠάνω από 20 φορείς ενώνουν τις δυνάμεις τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την εξεύρεση λύσεων που θα βοηθήσουν την ευρεία ενσωμάτωση των φωτοβολταϊκών συστημάτων στα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας.Το νέο διετές project, με την επωνυμία PV GRID, χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα «Ευφυής Ενέργεια» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα διαρκέσει ως τον Οκτώβριο του 2014. Στόχος του PV GRID είναι να συμβάλει στην υπέρβαση των θεσμικών και κανονιστικών προκλήσεων που σχετίζονται με τη μεγάλης κλίμακας διείσδυση φωτοβολταϊκών στα δίκτυα διανομής σε όλη την Ευρώπη.Τα προβλήματα διασύνδεσης των φωτοβολταϊκών ήταν ένα από τα θέματα που εξέτασε ένα άλλο κοινοτικό πρόγραμμα, το PV LEGAL, πρόδρομος του νέου πρότζεκτ. Τα τελευταία χρόνια έχει διαμορφωθεί μια εντελώς νέα κατάσταση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες τα ηλεκτρικά δίκτυα καλούνται να εξυπηρετήσουν τη διείσδυση σημαντικής ισχύος φωτοβολταϊκών και να αντιμετωπίσουν νέες τεχνικές, οικονομικές και διοικητικές προκλήσεις.Το PV GRID αποτελεί τη λογική συνέχεια του PV LEGAL, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2012. Το PV LEGAL, ένα από τα πιο επιτυχημένα πρότζεκτ του προγράμματος «Ευφυής Ενέργεια», κατάφερε να άρει αρκετά διοικητικά εμπόδια για τα φωτοβολταϊκά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

7Ακυρώνει αιφνιδιαστικά το ελληνικό τμήμα του αγωγού φυσικού αερίου South Streamη Gazprom και προωθεί το βόρειο τμήμαΑπογοητευτική για τα ελληνικά συμφέροντα ήταν η απόφαση της ρωσικής Gazprom να εγκαταλείψει τα σχέδια κατασκευής του ελληνικού τμήματος του αγωγού South Stream. Μετά την ανάλογη εμπειρία με τον πετρελαϊκό αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη και πολυετείς διαπραγματεύσεις, οι Ρώσοι υπαναχώρησαν εν μέσω της διαδικασίας αποκρατικοποίησης της ΔΕΠΑ στην οποία συμμετέχουν. Ανώτατο στέλεχος της GAZPROM, ο κ. Leonid Chugonov, στο πλαίσιο διεθνούς συνέντευξης Τύπου στη Μόσχα, τόνισε χαρακτηριστικά ότι «δεν υπάρχει λόγος να κατασκευάσουμε έναν άδειο αγωγό». H εταιρεία δεν πρόκειται να προχωρήσει στο ορατό μέλλον στην κατασκευή του νοτίου τμήματος του South Stream με κατάληξη τη N. Iταλία μέσω της Eλλάδας, είπε ο ίδιος, κάνοντας σαφές ότι ο South Stream στοχεύει σε αγορές που προσφέρουν προοπτικές κατανάλωσης, τις οποίες δεν εμφανίζει ούτε η N. Iταλία ούτε η Eλλάδα. Eάν η Eλλάδα χρειάζεται επιπλέον ποσότητες ρωσικού αερίου, θα μπορεί να τις προμηθευτεί μέσω των υφιστάμενων διασυνδέσεων με τη Bουλγαρία και την Tουρκία, τόνισε.Ωστόσο, οι Ρώσοι εκκινούν την κατασκευή του αγωγού South Stream, σε ό,τι αφορά κατ’ αρχάς το υποθαλάσσιο κομμάτι που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Βουλγαρία, μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Από εκεί o αγωγός θα συνεχιστεί προς Σερβία – Κροατία – Oυγγαρία – Σλοβενία – Αυστρία – Ιταλία. Η σχεδιασμένη δυναμικότητα του αγωγού φυσικού αερίου θα είναι 63 δισ. κυβικά μέτρα. Σύμφωνα με

τους υπολογισμούς, η κατασκευή του αγωγού θα ξεκινήσει στα τέλη του Δεκεμβρίου του 2012 και το πρώτο αέριο υπολογίζεται ότι θα ξεκινήσει από την περιοχή Anapa τον Δεκέμβριο του 2015.Στην κοινή εταιρεία South Stream Transport AG συμμετέχουν η Gazprom με ποσοστό 50%, η ιταλική ENI με 20%, η γερμανική Wintershall και η Γαλλική EDF με 15% η καθεμία. Το έργο είναι συνολικού προϋπολογισμού 16 δισ. ευρώ και θα μεταφέρει 63 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως, περίπου το 14% της συνολικής κατανάλωσης αερίου στην Ε.Ε. O σχεδιασμός περιλαμβάνει την κατασκευή κλάδου προς την Κροατία και ενδεχομένως τα Σκόπια.Τα βλέμματα όλων πλέον είναι στραμμένα στην τελική επενδυτική απόφαση για τον αγωγό που θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη και θα ανακοινωθεί στις αρχές του 2013. Τα δύο πρότζεκτ που διεκδικούν τη μεταφορά είναι ο αγωγός «West Nabucco», σε παρεμφερή διαδρομή με τον ρωσικό αγωγό και τελικό προορισμό την Αυστρία, και ο «ΤΑΡ», με τη διαδρομή Τουρκία – Ελλάδα – Αλβανία – Ιταλία. O ΤΑΡ από χαμηλού ενδιαφέροντος πρότζεκτ για την Ελλάδα αποτελεί τη μόνη ελπίδα διασύνδεσης με τις γειτονικές χώρες.

Δύο ερευνητικές ομάδες από την Ελλάδα και την Κίνα συνεργάζονται στενά σε ένα κοινό ερευνητικό πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και του Υπουργείου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας, προκειμένου να προωθήσουν τη χρήση υγροποιημένου φυσικού αερίου ως εναλλακτικού τύπου καυσίμου κίνησης των πλοίων. Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, ενώ τα αποτελέσματα της έρευνας αναμένονται σε τρία χρόνια.Η χρήση υγροποιημένου φυσικού αερίου ως εναλλακτικού τύπου καυσίμου μπορεί να οδηγήσει αφενός σε σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων και αφετέρου σε σημαντική μείωση του κόστους λειτουργίας του πλοίου λόγω της χαμηλότερης τιμής του φυσικού αερίου.Η ελληνική ερευνητική ομάδα θα εστιάσει στα επιβατηγά και οχηματαγωγά πλοία και αποτελείται από τον Ελληνικό Νηογνώμονα, που είναι και ο συντονιστής του έργου, και το τμήμα Ναυπηγικής του ΤΕΙ Αθήνας. Η κινεζική ομάδα θα επικεντρωθεί στα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.Νορβηγικά εμπορικά πλοία χρησιμοποιούν ήδη το φυσικό αέριο ως εναλλακτικό καύσιμο, ενώ φινλανδικά ναυπηγεία κατασκευάζουν το πρώτο επιβατηγό που θα χρησιμοποιεί υγροποιημένο αέριο.Πολλές ναυτιλιακές εταιρείες ελληνικών συμφερόντων μελετάνε ήδη το θέμα της χρήσης του φυσικού αερίου σε νέα πλοία που σκοπεύουν να κατασκευάσουν.

Προωθείται σταδιακά η χρήση υγροποιημένου αερίου σε νέα πλοία

8

Έξι βασικούς άξονες παρεμβάσεων παραθέτει το ΙΟΒΕ και αποτελούν προϋπόθεση για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό κλίμα και να προχωρήσουν επενδύσεις στον ενεργειακό κλάδο. Το σύστημα στήριξης των ΑΠΕ, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, θα πρέπει να είναι σταθερό και προβλέψιμο, ενώ η όποια επανεξέταση της μεθοδολογίας στήριξης των ΑΠΕ θα πρέπει να συνυπολογίζει τη συνεισφορά των ΑΠΕ στο σύστημα υπολογίζοντας ορθά το αποφευγόμενο κόστος, τονίζει το ΙΟΒΕ. Σύμφωνα με την έκθεση, βασική προϋπόθεση προκειμένου να υπάρξουν επενδύσεις στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας είναι η εξασφάλιση της χρηματοδοτικής ισορροπίας του Δημοσίου και του τραπεζικού συστήματος, που βεβαίως προϋποθέτει μείωση του ελλείμματος και δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος και θα οδηγήσει σε σταθεροποίηση της οικονομίας και αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού.Ειδικά για τις επενδύσεις στην αγορά του ηλεκτρισμού, οι έξι άξονες παρεμβάσεων που προτείνει το ΙΟΒΕ και τα ενδεικτικά μέτρα για κάθε παρέμβαση είναι:Α. Βελτίωση πρόσβασης σε πόρους χρηματοδότησηςΒ. Σταθερότητα συστήματος στήριξης ΑΠΕΓ. Εξασφάλιση βιωσιμότητας διαχειριστών συστήματος και δικτύωνΔ. Βελτίωση επενδυτικού περιβάλλοντος στις αδειοδοτήσειςΕ. Αξιοποίηση διακρατικών μηχανισμών και άλλων κοινοτικών εργαλείωνΣΤ. Επιχειρηματικές και άλλες πρωτοβουλίες από συλλογικούς φορείς επιχειρήσεων σε θεσμικούς επενδυτές.

Συνταγή επενδύσεωνστον ηλεκτρισμό στηνΕλλάδα από το ΙOΒΕ

Νέα πρωτοβουλίαProGreece: Ενίσχυσητης επιχειρηματικότηταςΤην ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία ProGreece για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα εγκαινίασε το Ελληνο-γερμανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και άλλοι φορείς της βόρειας Ελλάδας. Μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας και της ιστοσελίδας www.pro-greece.com συγκεντρώνονται οι δυνατότητες των ελληνικών επιχειρήσεων και οι ανάγκες των γερμανικών επιχειρήσεων. Η λογική της πρωτοβουλίας στηρίζεται στο εξής: οι δυνατότητες παραγωγής και παροχής υπηρεσιών πολλών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, λόγω της κρίσης, δεν έχουν εξαντληθεί. Πολλές επιχειρήσεις διαθέτουν καλά καταρτισμένους (συχνά και γερμανομαθείς) μηχανικούς και στελέχη, καθώς και τον κατάλληλο μηχανολογικό εξοπλισμό, προκειμένου να είναι σε θέση να διεκπεραιώνουν παραγγελίες για γερμανικές επιχειρήσεις με ταχεία παράδοση. Το ίδιο ισχύει και για τον κλάδο της παροχής υπηρεσιών που θα μπορούσε να εξυπηρετεί κατά παραγγελία γερμανικές επιχειρήσεις. Οι εμπνευστές της πρωτοβουλίας θεωρούν ότι η ανεπιθύμητη μετανάστευση μπορεί να αποφευχθεί μέσω της ProGreece. Η έλλειψη στελεχών στη Γερμανία μπορεί εν μέρει να καλυφτεί με τη μετατόπιση της παραγωγής. Το ProGreece φιλοδοξεί να προσφέρει μια γρήγορη και απλή αντίδραση στις διακυμάνσεις των οικονομικών συγκυριών της αγοράς εργασίας. Αυτές οι συνεργασίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα κατάλληλο πρώτο στάδιο για επενδύσεις γερμανικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα.

Ελληνικά Βραβεία Επιχειρήσεων της Ε.Ε. για το Περιβάλλον Tα «Ελληνικά Βραβεία Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απονέμει για τέταρτη φορά ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Προστασίας Περιβάλλοντος – ΠΑΣΕΠΠΕ (www.paseppe.gr). Χορηγοί επικοινωνίας είναι η ιστοσελίδα www.energyonline.gr και το περιοδικό «Εnergyworld». Σε ειδική τελετή, στις 3 Δεκεμβρίου 2012, στο Ίδρυμα Ευγενίδου θα βραβευθούν δώδεκα ελληνικές επιχειρήσεις που διακρίθηκαν κατά την περίοδο 2011–2012 για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους, διεκδικώντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα να διακριθούν ανάμεσα στις μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης. Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και την υποστήριξη της ΕΡΤ.Δώδεκα επιχειρήσεις διακρίθηκαν σε τέσσερις κατηγορίες και αξιολογήθηκαν από ειδική επιτροπή αξιολόγησης βάσει των κριτηρίων που έχουν θεσμοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Διεύθυνση Περιβάλλοντος. Οι εταιρείες που προκρίθηκαν για τις περιβαλλοντικές δράσεις τους και θα βραβευθούν είναι οι εξής: Στην κατηγορία Οργάνωσης και Διοίκησης: ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΕΗ, BSH ΟΙΚΙΑΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ, VITEX. Στην κατηγορία Προϊόντος: FRIGOGLASS, NANOPHOS, ROLCO-VIANIL, VITEX.Στην κατηγορία Διεργασίας: ΑΡΓΩ, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, AMALIA HOTELS. Στην κατηγορία Διεθνούς Επιχειρηματικής Συνεργασίας: J&P AVAX.Η τελική κατάταξη των εταιρειών για τη χορήγηση βραβείου θα ανακοινωθεί επίσημα τη Δευτέρα, 3 Δεκεμβρίου.

99IEA: Αντίπαλο δέος του άνθρακα οι ΑΠΕ μέχρι το έτος 2035Ο βασικός αντίπαλος του άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή θα είναι οι ΑΠΕ έως το 2035, καθώς το κόστος για τις τεχνολογίες ΑΠΕ μειώνεται και οι τιμές των ορυκτών καυσίμων αυξάνονται, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας.Το 2015 τα αιολικά πάρκα, οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί και οι υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις θα έχουν καταστεί ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ενέργειας παγκοσμίως, ενώ έως το 2035 θα έχουν καταφέρει να παράγουν το ένα τρίτο της παγκόσμιας ενέργειας, ποσοστό δηλαδή που αγγίζει αυτό του άνθρακα. «Η σταθερή αύξηση της υδροηλεκτρικής ενέργειας και η ταχεία επέκταση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας έχουν εδραιώσει τη θέση των ΑΠΕ ως αναπόσπαστου μέρους του παγκόσμιου ενεργειακού μείγματος» αναφέρει η ΙΕΑ, τονίζοντας ότι: «Η ταχεία ανάπτυξη των ΑΠΕ στηρίζεται στη μείωση του κόστους της τεχνολογίας, στην αύξηση των τιμών των ορυκτών καυσίμων και των τιμών τιμολόγησης του άνθρακα, αλλά κυρίως στις συνεχιζόμενες επιδοτήσεις».Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΙΕΑ, οι παγκόσμιες επιδοτήσεις για τις ΑΠΕ θα ανέλθουν στα 240 δισ. δολάρια το 2035. Σημειώνεται ότι το 2011 οι επιδοτήσεις για τις ΑΠΕ δεν είχαν ξεπεράσει τα 88 δισ. δολάρια, ενώ οι αντίστοιχες επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα είχαν φτάσει τα 523 δισ. δολάρια.

H κατανάλωση καυσίμων θα περιοριστεί περαιτέρω μετά την εξαγγελθείσα εξίσωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) πετρελαίου θέρμανσης με αυτόν της κίνησης από τον Oκτώβριο του 2012, με την πτώση να αναμένεται ακόμα και σε 30-40%, εκτιμά μελέτη της Hellastat Α.Ε. για το χονδρικό εμπόριο καυσίμων. Η πτώση της αγοράς καυσίμων είναι διαρκής από το 2007 έως και σήμερα εξαιτίας της μείωσης του εισοδήματος των καταναλωτών, που προκάλεσαν η οικονομική κρίση καθώς και η άνοδος των διεθνών τιμών του πετρελαίου.Oι εταιρείες του κλάδου έχουν επίσης να αντιμετωπίσουν τις αυστηρότερες πολιτικές πιστώσεων που εφαρμόζουν πλέον οι όμιλοι διύλισης, καθώς και τις υψηλές επισφάλειες έναντι των πρατηριούχων πελατών τους, λόγω της δύσκολης οικονομικής θέσης των τελευταίων. Χαρακτηριστικό είναι ότι από την απαρχή της κρίσης στην Ελλάδα περίπου 1.200 πρατήρια έχουν διακόψει τη δραστηριότητά τους. Η αγορά χαρακτηρίζεται εδώ και πολλά χρόνια από πολυάριθμα περιστατικά λαθρεμπορίας και νοθείας καυσίμων, τα οποία οφείλονται κυρίως στις τιμολογιακές διαφορές μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών και προκαλούν αθέμιτο ανταγωνισμό.Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 16 επιχειρήσεων, ο συνολικός κύκλος εργασιών των οποίων αυξήθηκε κατά 6%, στα 12,87 δισ. ευρώ.

Ξεκίνησαν τον Νοέμβριο σε Ιόνιο και Κρήτη οι εργασίες δύο ερευνητικών σκαφών της νορβηγικής εταιρείας Petroleum Geo-Services που πλειοδότησε στον σχετικό διεθνή διαγωνισμό. Επί ένα τρίμηνο τα σκάφη «Nordic Explorer» και «Romulus» θα πραγματοποιήσουν δισδιάστατες απεικονίσεις του βυθού της περιοχής από την Πάτρα (Ιόνιο) μέχρι και νότια της Κρήτης. Πρόκειται για το πρώτο ερευνητικό στάδιο, και τα στοιχεία που θα προκύψουν (ιζήματα, άλατα κ.ά.) θα δώσουν μια πρωτόλεια εικόνα για το αν και πού υπάρχουν πιθανότητες να έχουν δημιουργηθεί υποθαλάσσια ενεργά πετρελαϊκά συστήματα. Εφόσον όλα είναι ενθαρρυντικά, θα ακολουθήσουν οι πιο ουσιαστικές τρισδιάστατες απεικονίσεις. Οι πρώτες ουσιαστικές ενδείξεις για την ύπαρξη υδρογονανθράκων αναμένονται σε δύο - τρία χρόνια, ενώ η εξόρυξη θα πρέπει να αναμένεται σε πέντε - εφτά χρόνια. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του ΥΠΕΚΑ, η ολοκλήρωση των σεισμικών ερευνών τοποθετείται χρονικά στις αρχές του 2013. Θα ακολουθήσουν μέχρι τον Ιούλιο η επεξεργασία και η ερμηνεία των δεδομένων, τα οποία στη συνέχεια θα πουληθούν από την εταιρεία PGS ως «πακέτα πληροφοριών» σε ενδιαφερόμενες πετρελαϊκές εταιρείες. Με βάση τα στοιχεία από τα δισδιάστατα σεισμικά, ο δημόσιος φορέας υδρογονανθράκων θα διαχωρίσει τις περιοχές σε «οικόπεδα» και θα προκηρύξει στα μέσα του 2014 γύρο παραχωρήσεων.

Σε εξέλιξη βρίσκονται οι σεισμικές έρευνεςσε Ιόνιο και Κρήτη

Hellastat: Νέα μείωσηστη ζήτηση καυσίμωντο 2013 έως και 40%

10

03ΑΥΣΤΗΡOΤΕΡO ΠΛΑΙΣΙOΑΠO Ε.Ε. ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΤO ΝΕO ΜΝΗΜOΝΙOΗ κρίση ρευστότητας που «χτύπησε» τον ενεργειακό τομέα τους προηγούμενους μήνες, τα ελλείμματα του λογαριασμού των Ανανεώσιμων Πηγών (για την αντιμετώπιση των οποίων ζητούνται νέα μέτρα) και οι εκκρεμότητες στους τομείς απελευθέρωσης αγοράς/ιδιωτικοποιήσεων είναι τα σημεία στα οποία επικεντρώνεται η έκθεση της Κομισιόν ενόψει της εκταμίευσης της επόμενης δόσης.

Ενεργειακή πολιτικήTου Κώστα Βουτσαδάκη

Με το προσχέδιο της έκθεσης που συζητήθηκε στη συνεδρίαση του Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου, οι απαιτήσεις περί έναρξης της πρόσβασης τρίτων στη λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ στο τρίτο τρίμηνο του 2012 και της ολοκλήρωσής της τον Νοέμβριο του 2013 (που περιλαμβάνονταν στην προηγούμενη «επικαιροποίηση» του μνημονίου τον περασμένο Μάρτιο) χαρακτηρίζονται πλέον «not relevant» υπό το φως των πρόσφατων αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Το τελευταίο, ως γνωστό, ακύρωσε τις αποφάσεις της Κομισιόν σύμφωνα με τις οποίες η ΔΕΗ καταχράται τη δεσπόζουσα θέση της στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της μονοπωλιακής της πρόσβασης στα κοιτάσματα λιγνίτη.

Πρόσβαση ιδιωτών στον λιγνίτηΩστόσο, η προοπτική πρόσβασης ιδιωτών στη λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ παραμένει ισχυρή, καθώς είναι σε εξέλιξη σχετική πρωτοβουλία της ΡΑΕ, ενώ και η ίδια η ΔΕΗ έχει υποβάλει προτάσεις προς τη Ρυθμιστική Αρχή, προτείνοντας ωστόσο διαφορετικό μοντέλο δημοπρασιών για την εκχώρηση της παραγωγής της στους ανταγωνιστές της.

Κρίση ρευστότηταςΗ Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδίδει την κρίση ρευστότητας που ενέσκηψε στη διάρκεια του έτους στους απλήρωτους λογαριασμούς ρεύματος, στο πρόβλημα ρευστότητας που και το τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει, σε δομικά προβλήματα της ελληνικής αγοράς ενέργειας αλλά και στο «υπερβολικά γενναιόδωρο και υποχρηματοδοτούμενο σύστημα επιδότησης των ανανεώσιμων πηγών και ιδίως των φωτοβολταϊκών». Επισημαίνει, δε, τις επιπτώσεις της κρίσης για τη ΔΕΗ, τον ΛΑΓΗΕ και τη συσσώρευση χρεών από τον έναν τομέα της αγοράς στον άλλο και σημειώνει τα μέτρα που λήφθηκαν τόσο τον Αύγουστο όσο και τον Νοέμβριο για το feed-in tariff και την αύξηση του τέλους ΑΠΕ, αλλά και τα δάνεια του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που εκταμιεύθηκαν για να μην καταρρεύσει η αγορά.

Ανάγκη νέων μέτρων Ζητείται, ωστόσο, η λήψη επιπλέον μέτρων στα οποία περιλαμβάνονται:– Η αναθεώρηση του μηχανισμού ενίσχυσης των ΑΠΕ εκτός των φωτοβολταϊκών για τα νέα συμβόλαια με εισήγηση για εφαρμογή feed-in premium αντί για feed-in tariff.– Η ανά εξάμηνο αναθεώρηση του

11ΕΤΜΕΑΡ (τέλος ΑΠΕ).– Η παροχή κινήτρων για την υλοποίηση των αδειών που έχουν εκδοθεί.– Η ανακοίνωση στοιχείων για την πορεία του λογαριασμού ΑΠΕ με προβλέψεις για την εξέλιξή του και ο μηδενισμός του ελλείμματος ως το τέλος του 2013.

Απελευθέρωση της αγοράςΣε ό,τι αφορά στα δομικά μέτρα για την απελευθέρωση της αγοράς, ουσιαστικά δηλαδή στον διαχωρισμό των δικτύων, η Κομισιόν σημειώνει ότι στον τομέα του ηλεκτρισμού υπάρχει πλήρης συμμόρφωση, όχι όμως και σε εκείνον του φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, ο ΑΔΜΗΕ (δίκτυο μεταφοράς) απέκτησε το απαιτούμενο προσωπικό και οικονομικούς πόρους και διαπιστεύθηκε από τη ΡΑΕ, ενώ ανάλογη υποδομή εξασφαλίστηκε και για τον ΔΕΔΔΗΕ (δίκτυο διανομής). Αντίθετα, δεν έχει ολοκληρωθεί η πιστοποίηση του ΔΕΣΦΑ από τη ΡΑΕ.

Τιμολόγια ηλεκτρικούΓια τα τιμολόγια του ηλεκτρικού επαναλαμβάνεται η υποχρέωση της χώρας να προχωρήσει ως τον Ιούνιο του 2013 σε πλήρη απελευθέρωση για νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις (εκτός των ευάλωτων καταναλωτών), αλλά και να διασφαλίσει ότι οι τιμές λιανικής αντανακλούν τις τιμές χονδρικής. Η Ε.Ε. σημειώνει ότι η αύξηση που δόθηκε το 2012 στο ενεργειακό σκέλος των τιμολογίων ήταν 3% –σημαντικά χαμηλότερη από την πρόταση της ΡΑΕ για 12%– και προειδοποιεί ότι, αν δεν ληφθούν μεταβατικά μέτρα, θα υπάρξουν μεγάλες αυξήσεις τον Ιούλιο του 2013. Σημειώνει, ωστόσο, τη δέσμευση της κυβέρνησης για αύξηση των τιμολογίων τον Ιανουάριο.

ΑποκρατικοποιήσειςΓια τις ιδιωτικοποιήσεις σημειώνεται ότι ο «πολιτικός κύκλος» (δηλαδή, οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις Μαΐου και Ιουνίου) καθυστέρησε την αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ, η διαδικασία για την οποία ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2012. Τονίζεται ακόμη ότι παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο πώλησης των δύο εταιρειών μαζί (ΔΕΠΑ/ΔΕΣΦΑ) ή χωριστά, κάτι που προφανώς συνδέεται με την ολοκλήρωση της διαπίστευσης του

ΔΕΣΦΑ από τη ΡΑΕ. Όσο για τη ΔΕΗ, επισημαίνεται ότι η διαδικασία αποκρατικοποίησης δεν έχει ξεκινήσει ακόμη και, θεωρητικά, όλα τα σενάρια παραμένουν ανοιχτά: πώληση μονάδων, δημιουργία «μικρών ΔΕΗ», πώληση μετοχών, αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή.

Προετοιμασία ΔΕΗΗ ΔΕΗ, πάντως, προχωρά σε αλλαγές στο Καταστατικό, με τις οποίες καταργείται ο περιορισμός συμμετοχής του Δημοσίου κατά 51% τουλάχιστον στο μετοχικό κεφάλαιό της, ύστερα από τη δημοσίευση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου της 7ης Σεπτεμβρίου που προβλέπει τις σχετικές ρυθμίσεις.Oι αλλαγές περιλαμβάνουν ακόμη την κατάργηση των διατάξεων του Καταστατικού που προβλέπουν την εκπροσώπηση του Δημοσίου στη γενική συνέλευση από τον υπουργό Oικονομικών και ασκεί ως μέτοχος τα δικαιώματα που του παρέχονται από το Καταστατικό και τις διατάξεις περί ανωνύμων εταιρειών.

Αγορά καυσίμωνΕκτός των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, η Κομισιόν επισημαίνει την πρόοδο στην απελευθέρωση της αγοράς καυσίμων με την απελευθέρωση του ωραρίου, τη διευκόλυνση της ίδρυσης πρατηρίων καυσίμων από σούπερ–μάρκετ, τη διευκόλυνση των εισαγωγών μέσω των ρυθμίσεων που εισάγονται με το νομοσχέδιο για τα αποθέματα ασφαλείας και την απελευθέρωση των μεταφορών με τον πολυνόμο του Υπουργείου Oικονομικών που ψηφίστηκε από τη Βουλή.

H Kομισιόν ζητά τη λήψη επιπλέον μέτρων στα οποία περιλαμβάνονται: - Η αναθεώρηση του μηχανισμού ενίσχυσης των ΑΠΕ εκτός των φωτοβολταϊκών για τα νέα συμβόλαια με εισήγηση για εφαρμογή feed-in premium αντί για feed-in tariff. - Η ανά εξάμηνο αναθεώρηση του ΕΤΜΕΑΡ (τέλος ΑΠΕ). - Η παροχή κινήτρων για την υλοποίηση των αδειών που έχουν εκδοθεί. - Η ανακοίνωση στοιχείων για την πορεία του λογαριασμού ΑΠΕ με προβλέψεις για την εξέλιξή του και ο μηδενισμός του ελλείμματος ως το τέλος του 2013. Σε ό,τι αφορά στα δομικά μέτρα για την απελευθέρωση της αγοράς, η Κομισιόν σημειώνει ότι στον τομέα του ηλεκτρισμού υπάρχει πλήρης συμμόρφωση, όχι όμως και σε εκείνον του φυσικού αερίου

12

04ΑΠOΚΡΑΤΙΚOΠOΙΗΣΗΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΣΤΗ ΔΕΠΑΠολλαπλές ανατροπές σκηνικού σημειώνονται στη διαδικασία αποκρατικοποίησης των ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ, καθώς το αρχικό ενδιαφέρον των υποψήφιων επενδυτών συρρικνώθηκε στη διαδικασία των μη δεσμευτικών προσφορών τον Νοέμβριο, ενώ λίγες μέρες μετά η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού να ανοίξει και στην πράξη η αγορά αερίου με ρητές δεσμεύσεις της ΔΕΠΑ δημιούργησε νέα δεδομένα και προσδοκίες. Πλέον παρέχεται η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης τρίτων στα δίκτυα και στους αποθηκευτικούς χώρους της Ρεβυθούσας, ενώ τον Δεκέμβριο πραγματοποιείται η πρώτη ηλεκτρονική δημοπρασία για την πώληση σε ιδιώτες μέρους της ποσότητας που διατίθεται ήδη στην αγορά.

Φυσικό αέριοΤης Ευαγγελίας Λαμπάκου

Μία σειρά από κομβικής σημασίας μέτρα που απελευθερώνουν οριστικά την αγορά αερίου αποδέχθηκε η ΔΕΠΑ εν μέσω της διαδικασίας αποκρατικοποίησης. Έπειτα από μια επίπονη διαδικασία, η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε συνεργασία με τη ΡΑΕ και το ΥΠΕΚΑ κατέληξαν σε σειρά μέτρων που ενισχύουν τον ανταγωνισμό στην αγορά. Αφορμή στάθηκε η καθυστέρηση που σημειώθηκε στη διαδικασία ενεργοποίησης ιδιωτών επενδυτών (Μυτιληναίου και Motor Oil) ήδη από το 2009. Τα επτά βήματα που δεσμεύτηκε να υιοθετήσει η ΔΕΠΑ ανοίγουν τον δρόμο για τη δραστηριοποίηση τρίτων προμηθευτών και τη δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού προς όφελος των καταναλωτών. Oι πρώτοι άμεσα ωφελούμενοι θα είναι οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές, οι οποίοι και θα μπορούν άμεσα να έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές αερίου.Επιπλέον, τα νέα δεδομένα ξεκαθαρίζουν το τοπίο και τους όρους του παιχνιδιού για την πώληση της εταιρείας.

Oι επτά… εντολέςOι δεσμεύσεις που ανέλαβε η ΔEΠA έναντι της Επιτροπής Ανταγωνισμού για διάστημα δέκα ετών έχουν ως εξής:

1. Παροχή στους πελάτες της συμβάσεων με ξεχωριστή χρέωση προμήθειας και μεταφοράς (Unbudling).2. Μείωση της εξάρτησης των πελατών της από τις ποσότητες που καταναλώνουν σε ετήσια βάση. Oι πελάτες της έχουν τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσουν ελεύθερα την ετήσια συμβατική ποσότητά τους για το 2013, καθώς επίσης να προσδιορίζουν κάθε έτος την ετήσια συμβατική ποσότητά τους σε ποσοστό ±5% για καταναλώσεις πάνω από 500 GWh (γιγαβατώρες) και ±20% για καταναλώσεις κάτω από 500 GWh. 3. Έναρξη ηλεκτρονικών δημοπρασιών για τη διάθεση ποσοτήτων φυσικού αερίου (gas release) με συγκεκριμένους όρους για τις τιμές (μεσοσταθμικό κόστος προμήθειας μαζί με τις χρεώσεις ΔΕΣΦΑ, συν διαχειριστικό κόστος ΔΕΠΑ). Oι ποσότητες θα μπορούν να μοιράζονται, ώστε και μικροί πελάτες να έχουν πρόσβαση στο φθηνό αέριο. Oι δημοπρασίες θα αφορούν στο 10% των ποσοτήτων που προμηθεύει η ΔΕΠΑ και θα γίνονται κάθε τρίμηνο. 4. Αγοραπωλησία αερίου στον σταθμό της Ρεβυθούσας, από τρίτους.5. Εκχώρηση δεσμευμένης μεταφορικής ικανότητας σε πελάτες στο σημείο εξόδου των εγκαταστάσεών

13

14 τους άνευ ανταλλάγματος. Αυτό πρακτικά ανοίγει τον δρόμο για προμήθεια αερίου από τρίτους προμηθευτές στις αρχές του 2013.6. Άμεση εκχώρηση σε τρίτους δεσμευμένης χωρητικότητας φυσικού αερίου στα σημεία εισόδου του συστήματος την οποία δεν χρησιμοποιεί. Η εκχωρούμενη χωρητικότητα θα ανακοινώνεται κάθε φορά από τη ΔΕΠΑ. Αυτή η δέσμευση πρακτικά ανοίγει την αγορά στα σύνορα. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η δεσμευμένη χωρητικότητα από τη ΔΕΠΑ θα πρέπει να είναι ίσης ή μικρότερης δυναμικότητας με το 55% της συνολικής στα σημεία εισόδου.7. Προτεραιότητα σε τρίτους σε οποιαδήποτε μελλοντική δυναμικότητα στα τρία σημεία εισόδου του συστήματος (Kήποι, Σιδηρόκαστρο και Pεβυθούσα) για όσο διάστημα κατέχει το 55% της συνολικής δυναμικότητας στους αγωγούς και το 40% στη Pεβυθούσα. Σε κάθε περίπτωση, η ΔEΠA από τις 30/6/2017 θα μπορεί να δεσμεύει χωρητικότητα μεγαλύτερη του 55% κάθε σημείου μόνο εφόσον δεν εκδηλωθεί ενδιαφέρον από τρίτο και υπό την προϋπόθεση ότι η σχετική δέσμευση από τη ΔEΠΑ δεν θα υπερβαίνει το ένα έτος.

Oι υποψήφιοι επενδυτέςΤέσσερις μη δεσμευτικές προσφορές για τη ΔEΠA και μία για το ΔEΣΦA κατατέθηκαν τον Νοέμβριο στο TAIΠEΔ, προκαλώντας αμηχανία στη διοίκηση του Ταμείου. Συγκεκριμένα, στην πρόσκληση, η οποία είχε αποσταλεί στους 14 υποψήφιους επενδυτές που προεπιλέχθηκαν κατά τη φάση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, ανταποκρίθηκαν οι εταιρείες Gazprom, Negusneft, Socar, η κοινοπραξία των εταιρειών Μ&Μ GasCo-Μυτιληναίος-Motor Oil, καθώς και οι εταιρείες PPF και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, οι οποίες υπέβαλαν

από κοινού προσφορά.Η εικόνα αναμένεται να αλλάξει στην επόμενη φάση της διαδικασίας, με την εμφάνιση περισσότερων ενδιαφερομένων. Oι δεσμευτικές οικονομικές προσφορές για την απόκτηση των ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ θα κατατεθούν εντός του Δεκεμβρίου και οι τελικές αποφάσεις τοποθετούνται στο πρώτο τρίμηνο του 2013. Ισχυρός διεκδικητής είναι πάντα η ρωσική Gazprom, που είναι και ο βασικός προμηθευτής αερίου της

Ελλάδας και ενδιαφέρεται να ενισχύσει την παρουσία του στην περιοχή. Η ανακοίνωση του ομίλου ότι αποσύρει το ενδιαφέρον του από το σχέδιο κατασκευής του νοτίου διαδρόμου του αγωγού South Stream εκλήφθηκε από πολλούς ως μέσο άσκησης πίεσης προς την ελληνική κυβέρνηση για την αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ. Παρόμοια είναι τα κίνητρα και της ρωσικής εταιρείας Negusneft, θυγατρικής του ομίλου Sintez, που επιθυμεί να ενισχύσει την παρουσία της στη Ν.Α. Μεσόγειο. Η Negusneft δραστηριοποιείται στον χώρο της εξόρυξης και της διάθεσης πετρελαίου και φυσικού αερίου.Το ισχυρό ελληνικό σχήμα των ομίλων Bαρδινογιάννη και Mυτιληναίου μέσω της κοινής εταιρείας M&M φέρεται να διαπραγματεύεται με τρίτο εταίρο από το εξωτερικό. H κρατική εταιρεία του Aζερμπαϊτζάν Socar, που δραστηριοποιείται στον χώρο του πετρελαίου και των ενεργειακών πόρων, προμηθεύει αέριο στη ΔEΠA μέσω της τουρκικής Botas και ενδιαφέρεται για την εξαγωγή του αερίου από το κοίτασμα Σαχ Nτενίζ 2 στην Eυρώπη, αξιοποιώντας επίσης τα σχέδια αγωγών του Νότιου Άξονα. Η Socar μαζί με την BP αποτελούν τους μεγαλύτερους μετόχους της κοινοπραξίας του περίφημου κοιτάσματος Σαχ Nτενίζ στην Κασπία.Τη μοναδική προσφορά για την απόκτηση του ΔΕΣΦΑ υπέβαλε ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ μαζί με το τσεχικό fund PPF, το οποίο μεταξύ άλλων κατέχει το 10% της Τράπεζας Πειραιώς.Oι εταιρείες που προς απογοήτευση των ελληνικών αρχών αποφάσισαν να μην εμφανιστούν στη δεύτερη φάση της διαδικασίας είναι οι:Edison (Ιταλία): Ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους ενέργειας της Ευρώπης με παρουσία σε δέκα χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε συνεργασία με τη ΡΑΕ και το ΥΠΕΚΑ κατέληξαν σε σειρά μέτρων που ενισχύουν τον ανταγωνισμό στην αγορά. Αφορμή στάθηκε η καθυστέρηση που σημειώθηκε στη διαδικασία ενεργοποίησης ιδιωτών επενδυτών (Μυτιληναίου και Motor Oil) ήδη από το 2009. Τα επτά βήματα που δεσμεύτηκε να υιοθετήσει η ΔΕΠΑ ανοίγουν τον δρόμο για τη δραστηριοποίηση τρίτων προμηθευτών και τη δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού προς όφελος των καταναλωτών. Oι πρώτοι άμεσα ωφελούμενοι θα είναι οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές, οι οποίοι και θα μπορούν άμεσα να έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές αερίου

15Ελλάδας όπου είναι εκ των μετόχων της Elpedison. O όμιλος είχε έσοδα 11,4 δισ. ευρώ το 2011.Enagas (Ισπανία): Πρόκειται για τον διαχειριστή του συστήματος φυσικού αερίου της Ισπανίας. Το 2011 είχε έσοδα 1,1 δισ. ευρώ.ENI (Ιταλία): Ένας εκ των μεγαλυτέρων ομίλων ενέργειας στην Ευρώπη με παρουσία σε 79 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Το 2011 τα έσοδά του ανήλθαν σε 110 δισ. ευρώ.Gas Natural (Ισπανία): Με έδρα τη Βαρκελώνη, είναι ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους στην αγορά φυσικού αερίου της Ισπανίας με παρουσία επίσης στην Ιταλία και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής. Το 2011 τα έσοδά του ανήλθαν σε 21 δισ. ευρώ.Israel Corp. (Ισραήλ): Η μεγαλύτερη εταιρεία συμμετοχών του Ισραήλ, με ισχυρή διεθνή παρουσία.

Oι σημαντικότερες συμμετοχές της είναι στον χώρο της ενέργειας.Mitsui (Ιαπωνία): Ένας από τους μεγαλύτερους επιχειρηματικούς ομίλους της Ιαπωνίας, με παρουσία σε διάφορους κλάδους και με δραστηριότητες σε 67 χώρες.Vopak (Oλλανδία): Η εταιρεία δραστηριοποιείται στον χώρο της αποθήκευσης και της διαχείρισης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το 2011 τα έσοδά της ανήλθαν σε 1,2 δισ. ευρώ.

Στην πρόσκληση για τη ΔΕΠΑ ανταποκρίθηκαν οι εταιρείες Gazprom, Negusneft, Socar, η κοινοπραξία των εταιρειών Μ&Μ GasCo-Μυτιληναίος-Motor Oil, ενώ οι εταιρείες PPF και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, υπέβαλαν από κοινού προσφορά για τον ΔΕΣΦΑ. Ισχυρός διεκδικητής είναι πάντα η ρωσική Gazprom, που είναι και ο βασικός προμηθευτής αερίου της Ελλάδας και ενδιαφέρεται να ενισχύσει την παρουσία του στην περιοχή. Η ανακοίνωση του ομίλου ότι αποσύρει το ενδιαφέρον του από το σχέδιο κατασκευής του νοτίου διαδρόμου του αγωγού South Stream εκλήφθηκε από πολλούς ως μέσο άσκησης πίεσης προς την ελληνική κυβέρνηση για την αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ. Παρόμοια είναι τα κίνητρα και της ρωσικής εταιρείας Negusneft, θυγατρικής του ομίλου Sintez, που επιθυμεί να ενισχύσει την παρουσία της στη Ν.Α. Μεσόγειο. Η Negusneft δραστηριοποιείται στον χώρο της εξόρυξης και της διάθεσης πετρελαίου και φυσικού αερίου

ΤΑΙΠΕΔ: Το σχέδιο αποκρατικοποιήσεων 2013–2014Έσοδα 2,5 δισ. ευρώ από πωλήσεις ποσοστών που διατηρεί το Δημόσιο σε ΔΕΚO στρατηγικού χαρακτήρα (ΔΕΗ, ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, OΠΑΠ, ΕΥΔΑΠ, λιμάνια Πειραιά και Θεσσαλονίκης, ΛΑΡΚO, ΕΛΤΑ, ΕΑΣ, ΕΛΒO, αεροδρόμια, ΤΡΑΙΝOΣΕ, συχνότητες, υποθαλάσσια αποθήκη φυσικού αερίου Καβάλας, ακίνητα–φιλέτα κ.λπ.) προβλέπει το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων του ΤΑΙΠΕΔ για το 2013. O εισπρακτικός στόχος για τη νέα χρονιά είναι σημαντικά μειωμένος από τα 6,6 δισ. ευρώ που προέβλεπε αρχικά η συμφωνία με την Τρόικα στο νέο Μνημόνιο, καθώς κρίθηκε σκόπιμο οι εισπρακτικοί στόχοι να μοιραστούν σε βάθος χρόνου με ορίζοντα το 2016. Η συμφωνία με την Τρόικα για

την περίοδο 2012–2016 προβλέπει έσοδα συνολικού ύψους 11,14 δισ. ευρώ από αποκρατικοποιήσεις δημόσιων επιχειρήσεων και αξιοποίηση ακινήτων, με το κύριο βάρος ωστόσο να συσσωρεύεται πλέον στην τελευταία χρονιά του προγράμματος, οπότε και προϋπολογίζονται έσοδα 3,5 δισ. ευρώ.Σύμφωνα με τη διοίκηση του Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων ΤΑΙΠΕΔ, τον πρόεδρο Τάκη Αθανασόπουλο και τον διευθύνοντα σύμβουλο Γιάννη Εμίρη, το κύριο μέρος των εσόδων του ελληνικού Δημοσίου για το 2013 θα προέλθει από την πώληση πλειοψηφικών ποσοστών σε επιχειρήσεις, ενώ άλλα 342 εκατ. ευρώ προϋπολογίζονται οι εισπράξεις από την εκμετάλλευση μέρους της ακίνητης περιουσίας.

16

05GAZPROM & ROSNEFT:OΙ ΡΩΣΙΚOΙ ΔΙΔΥΜOΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚOΙ ΠΥΡΓOΙΗ ημερήσια παραγωγή πετρελαίου της Ρωσίας φτάνει σήμερα τα 10,46 εκατ. βαρέλια, ποσότητα που τη φέρνει στην πρώτη θέση παγκοσμίως – έστω κι αν η ποσότητα αυτή εξακολουθεί να υπολείπεται της παραγωγής των 11,41 βαρελιών του 1988, στο απόγειο της σοβιετικής εποχής. Όσο για το φυσικό αέριο, η παραγωγή του αγγίζει το 1,75 δισ. κυβικά μέτρα ημερησίως, καθιστώντας τη Ρωσία δεύτερη στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ. Το εντυπωσιακό αυτό οικοδόμημα, που προσδίδει τεράστια οικονομική και γεωπολιτική ισχύ στη Μόσχα, στηρίζεται κυρίως σε δύο «πόδια»: στην Gazprom και στη Rosneft.

Διεθνής ενεργειακή επικαιρότηταTου Γιώργου Παυλόπουλου

Όσο το δυνατό πιο ψηλά φέρεται αποφασισμένο το Κρεμλίνο να τοποθετήσει τον πήχη των ενεργειακών φιλοδοξιών του – οι οποίες, με τη σειρά τους, είναι σε μεγάλο βαθμό υποταγμένες στα γενικότερα γεωπολιτικά σχέδια της ρωσικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ. Αυτή την περίοδο, μάλιστα, την παράσταση δεν κλέβει ο γνωστός-άγνωστος γίγαντας της Gazprom, αλλά ένας άλλος όμιλος, ο οποίος έχει βάλει πλώρη για την παγκόσμια πρωτιά – και, εάν δεν πάει κάτι πολύ στραβά, όλα δείχνουν ότι θα την πετύχει πολύ σύντομα.Πρόκειται, βεβαίως, για τη Rosneft, την εταιρεία που ασχολείται κυρίως με το πετρέλαιο και μετατρέπεται με μαθηματική ακρίβεια στον δεύτερο από τους δίδυμους (ενεργειακούς) πύργους της Ρωσίας, μαζί φυσικά με την Gazprom, η οποία κρατά τα σκήπτρα παγκοσμίως στο φυσικό αέριο.

Η εξαγορά της TNK–BPΗ πρόσφατη εξαγορά της κοινοπραξίας TNK–BP από τη Rosneft έναντι του ποσού των 55 δισ. δολαρίων τη φέρνει, με βάση τα απλά μαθηματικά, στην κορυφή της παγκόσμιας παραγωγής, επιτρέποντας παράλληλα στο Κρεμλίνο να κάνει ακόμη ένα βήμα προς τον απόλυτο έλεγχο του ενεργειακού

πλούτου της αχανούς Ρωσίας.Βεβαίως, είναι γεγονός ότι –επισήμως τουλάχιστον– η Μόσχα ισχυρίζεται πως η εξαγορά από τη Rosneft της βασικής ανταγωνίστριάς της στη συγκεκριμένη αγορά δεν πρόκειται να ακυρώσει τα σχέδια ιδιωτικοποίησής της. «Αυτή η κίνηση δεν σημαίνει ότι δεν θα ιδιωτικοποιήσουμε τη Rosneft» δήλωσε στις 7 Νοεμβρίου ο πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ, επιμένοντας ότι το σχέδιο που έχει εκπονηθεί από την κυβέρνηση –προβλέπει την πλήρη «έξοδο» του κράτους από την εταιρεία ως το 2016– θα τηρηθεί απαρέγκλιτα.

Είσοδος ξένων επενδυτώνΜάλιστα, οι υποστηρικτές αυτής της άποψης ισχυρίζονται ότι με τον έλεγχο από την BP του 20% της Rosneft, στο πλαίσιο της προαναφερθείσας συμφωνίας, η Ρωσία κάνει μία τολμηρή για τα δεδομένα της κίνηση και ανοίγει τον δρόμο για την είσοδο ξένων επενδυτών στην ενεργειακή αγορά της –κάτι που, άλλωστε, αποτελεί πάγιο αίτημα τόσο των Ευρωπαίων όσο και των Αμερικανών. Oι ίδιοι επισημαίνουν, επίσης, την πρόσληψη βετεράνων στελεχών της αμερικανικής Morgan Stanley, προκειμένου να συμβάλουν στην υλοποίηση των σχεδίων της εταιρείας, κάτι που –όπως λένε–

17αποδεικνύει ότι οι Ρώσοι έχουν πάρει επιτέλους απόφαση το γεγονός ότι θα παίξουν με τους κανόνες της Δύσης και της ελεύθερης αγοράς.

O κλειστός κύκλος ΠούτινΗ εμπειρία, βεβαίως, δείχνει ότι την κρίσιμη στιγμή οι στρατηγικές αποφάσεις λαμβάνονται –σε πολιτικό επίπεδο– από τον Βλαντιμίρ Πούτιν και έναν πολύ κλειστό κύκλο αποτελούμενο από στενούς και έμπιστους συνεργάτες του. Σε αυτούς συγκαταλέγεται και ο Ιγκόρ Σέτσιν, αναπληρωτής του Πούτιν για όσο διάστημα βρισκόταν στη θέση του πρωθυπουργού, ο οποίος τώρα έχει αναλάβει καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου της Rosneft. Σύμφωνα δε με τα περισσότερα ρεπορτάζ, θεωρείται αντίπαλος της πλήρους ιδιωτικοποίησης της Rosneft και των άλλων στρατηγικής σημασίας ρωσικών επιχειρήσεων, εκφράζοντας προφανώς τις θέσεις και τις απόψεις του άμεσου «αφεντικού» του.

Τα ρωσικά κοιτάσματαΕάν θέλουμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματικότητα, οφείλουμε να διαπιστώσουμε τα εξής: αφενός, η Μόσχα δεν πρόκειται ποτέ –τουλάχιστον όσο στα πολιτικά πράγματα κυριαρχεί ο Πούτιν– να εκχωρήσει το βασικό όπλο της, που είναι ο φυσικός πλούτος της και ειδικά η ενέργεια, από τις εξαγωγές της οποίας (πετρελαίου και φυσικού αερίου) προέρχονται σήμερα το 20% του ρωσικού ΑΕΠ και περίπου το ήμισυ των εσόδων του Δημοσίου.Αφετέρου, η άντληση του ρωσικού πετρελαίου (κυρίως) και του φυσικού αερίου με φρενήρεις ρυθμούς, η οποία έχει φέρει τη Ρωσία στην κορυφή των πετρελαιοπαραγωγών χωρών (μπροστά και από τη Σαουδική Αραβία), εξαντλεί ταχύτερα του προβλεπομένου τα διαπιστωμένα κοιτάσματα και δημιουργεί την ανάγκη αναζήτησης

νέων αλλά και εκμετάλλευσης ορισμένων που βρίσκονται σε μεγαλύτερα βάθη και σε δύσκολες γεωλογικές συνθήκες. Για να καταστεί, όμως, αυτό δυνατό, οι Ρώσοι είναι υποχρεωμένοι να αναζητήσουν τη συνεργασία και την τεχνογνωσία ξένων ομίλων, κάτι που σημαίνει ότι, πολύ απλά, πρέπει σε αντάλλαγμα να τους ανοίξουν πόρτα στην εσωτερική αγορά τους.

Λεπτές ισορροπίεςΚαι σε αυτή την περίπτωση επιβεβαιώνεται ότι κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Η Μόσχα και ο Πούτιν το γνωρίζουν πολύ καλά και, πολύ συχνά, επιδίδονται σε ασκήσεις λεπτών ισορροπιών, προκειμένου να διασφαλίσουν τα κεκτημένα, να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους, αλλά και να μην έρθουν σε ρήξη με τους ξένους εταίρους. Ένα παράδειγμα το οποίο

αποδεικνύει του λόγου το αληθές είναι οι ελιγμοί και οι υποχωρήσεις που αναγκάζεται να κάνει η Gazprom στην Ευρώπη, προκειμένου να διατηρήσει την κυρίαρχη θέση της.

Προσφυγές και συμβιβασμοί Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο εξάμηνο του 2012 η Gazprom αναγκάστηκε να πληρώσει περί τα 4,25 δισ. δολάρια στο πλαίσιο συμφωνιών συμβιβασμού με διάφορους Ευρωπαίους που είχαν καταθέσει προσφυγές σε βάρος της για χειραγώγηση των τιμών και διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα. «Αποδεχόμενη τις μειώσεις τιμών, η Ρωσία επιλέγει να καταβάλει ένα βραχυπρόθεσμο κόστος, προκειμένου να προστατεύσει μακροπρόθεσμα την κυρίαρχη θέση της ως του βασικού προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρώπης» έγραφε στις 6 Νοεμβρίου σχετική ανάλυση του ειδησεογραφικού

Η ταυτότητα των δύο ρωσικών ενεργειακών γιγάντων

GazpromΕίναι η παγκοσμίως μεγαλύτερη εταιρεία στον τομέα του φυσικού αερίου και μία από τις μεγαλύτερες συνολικά στον κλάδο της ενέργειας. Άλλωστε, της ανήκουν τα μεγαλύτερα διαπιστωμένα αποθέματα αερίου (σχεδόν 30 τρισ. κυβικά μέτρα), αλλά και το μεγαλύτερο σε μήκος δίκτυο αγωγών μεταφοράς. Δραστηριοποιείται σε όλους τους τομείς –έρευνα, άντληση, παραγωγή, μεταφορά, αποθήκευση, εμπορία–, ενώ το 50,02% του μετοχικού κεφαλαίου της ανήκει στη ρωσική κυβέρνηση. Η ημερήσια παραγωγή της φτάνει το 1,27 δισ. κυβικά μέτρα, ποσότητα που αντιστοιχεί σε πάνω από τα δύο τρίτα της συνολικής ρωσικής παραγωγής. Η δε κεφαλαιοποίησή της αποτιμάται σε 109 δισ. δολάρια.

RosneftΗ Rosneft ήταν μέχρι πρόσφατα η μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία της Ρωσίας και ελεγχόταν κατά 75% από το κράτος. Με την εξαγορά της κοινοπραξίας TNK–BP –στο πλαίσιο της οποίας οι Βρετανοί θα αποκτήσουν το 20% των μετοχών της Rosneft– ο όμιλος έγινε ο μεγαλύτερος παγκοσμίως, με διαπιστωμένα αποθέματα της τάξης των 25,8 δισ. βαρελιών πετρελαίου. O ενοποιημένος όμιλος υπολογίζεται ότι θα παράγει ημερησίως 4,6 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου – δηλαδή, πάνω από το 40% της συνολικής ρωσικής παραγωγής. Όσο για την κεφαλαιοποίηση της Rosneft, στις αρχές Νοεμβρίου έφτανε τα 80 δισ. δολάρια.

18 πρακτορείου Reuters. Υπενθυμίζεται ότι η Gazprom επιδιώκει να υπογράφει μακροπρόθεσμα συμβόλαια με τους πελάτες της, τα οποία της προσφέρουν σιγουριά – όμως, αποδεικνύονται κατά μέσο όρο πολύ πιο ακριβά από τις τιμές που διαμορφώνονται σε καθημερινή βάση στην αγορά. Το ερώτημα, βεβαίως, είναι κατά πόσο η Gazprom και η Rosneft –τελικά, δηλαδή, το ίδιο το Κρεμλίνο– θα καταφέρουν να τηρήσουν αυτές τις ισορροπίες. Διότι, εάν καταρρεύσουν, απειλείται όλο το οικοδόμημα που εδώ και δύο δεκαετίες έχουν στήσει ο Πούτιν και η ομάδα που τον ανέδειξε και τον στηρίζει. Για την ώρα, πάντως, οι ξένοι φαίνεται

ότι δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στους ρωσικούς ενεργειακούς γίγαντες. Απόδειξη το γεγονός ότι για τη χρηματοδότηση της εξαγοράς της TNK–BP από τη Rosneft συνωστίζονται τουλάχιστον δέκα μεγάλες ξένες τράπεζες από τη Δύση και την Ανατολή, προσβλέποντας προφανώς σε σίγουρες και σχετικά μεγάλες αποδόσεις – κάτι σπάνιο στην εποχή της χρηματοπιστωτικής αβεβαιότητας…

Εάν θέλουμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματικότητα, οφείλουμε να διαπιστώσουμε τα εξής: αφενός, η Μόσχα δεν πρόκειται ποτέ ―τουλάχιστον όσο στα πολιτικά πράγματα κυριαρχεί ο Πούτιν― να εκχωρήσει το βασικό όπλο της, που είναι ο φυσικός πλούτος της και ειδικά η ενέργεια, από τις εξαγωγές της οποίας (πετρελαίου και φυσικού αερίου) προέρχεται σήμερα το 20% του ρωσικού ΑΕΠ και περίπου το ήμισυ των εσόδων του Δημοσίου. Αφετέρου, η άντληση του ρωσικού πετρελαίου (κυρίως) και του φυσικού αερίου με φρενήρεις ρυθμούς, η οποία έχει φέρει τη Ρωσία στην κορυφή των πετρελαιοπαραγωγών χωρών (μπροστά και από τη Σαουδική Αραβία), εξαντλεί ταχύτερα του προβλεπομένου τα διαπιστωμένα κοιτάσματα και δημιουργεί την ανάγκη αναζήτησης νέων αλλά και εκμετάλλευσης ορισμένων που βρίσκονται σε μεγαλύτερα βάθη και σε δύσκολες γεωλογικές συνθήκες. Για να καταστεί, όμως, αυτό δυνατό, οι Ρώσοι είναι υποχρεωμένοι να αναζητήσουν τη συνεργασία και την τεχνογνωσία ξένων ομίλων

Επένδυση 38 δισ. δολαρίων, με το βλέμμα στην Ασία

Πτωτική τάση εμφανίζουν φέτος οι πωλήσεις της Gazprom προς την Ευρώπη, προς την οποία κατευθύνεται το 80% του φυσικού αερίου που παράγει ο ρωσικός γίγαντας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της εταιρείας, το πρώτο δεκάμηνο του έτους το ποσοστό της μείωσης έφτασε στο 8%, στερώντας τη Μόσχα από πολύτιμο συνάλλαγμα και προκαλώντας πονοκέφαλο στον επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ, αλλά και στο Κρεμλίνο. Όσο για την αιτία, πρέπει να εντοπιστεί κυρίως στην προσπάθεια των Ευρωπαίων και της Κομισιόν να διασφαλίσουν εναλλακτικές πηγές κάλυψης των αναγκών τους και καλύτερες τιμές, μιας και η μονοπωλιακή θέση που τείνουν να αποκτήσουν οι Ρώσοι, ειδικά σε ορισμένες χώρες, προκαλεί έντονες ανησυχίες.Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, το γεγονός ότι ο πρόεδρος της χώρας Βλαντιμίρ Πούτιν –το «μακρύ» χέρι του οποίου δεν σταμάτησε ποτέ να κρατά σφιχτά την Gazprom– έχει δώσει εντολή για σταδιακή στροφή προς τις αγορές

της Ασίας, στις οποίες η ζήτηση αυξάνεται αλματωδώς και υπόσχεται μακροπρόθεσμα και σίγουρα κέρδη για τους ενεργειακούς ομίλους.Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η τεράστια επένδυση την οποία σχεδιάζει να πραγματοποιήσει η Gazprom στην πλούσια σε κοιτάσματα ανατολική Σιβηρία. Όπως ανακοίνωσε επισήμως ο Μίλερ στον Πούτιν στα τέλη Oκτωβρίου, το σύνολο της συγκεκριμένης επένδυσης θα ξεπεράσει τα 38 δισ. δολάρια. Από αυτά, περίπου τα δύο τρίτα (24,5 δισ.) θα δαπανηθούν για την κατασκευή αγωγού μήκους 3.200 χλμ. που θα συνδέει τις παραγωγικές εγκαταστάσεις με το Βλαδιβοστόκ – όπου, ανάμεσα στα άλλα, σχεδιάζεται η κατασκευή μιας εγκατάστασης παραγωγής υγροποιημένου αερίου (LPG) σε συνεργασία με ιαπωνικές εταιρείες. Το υπόλοιπο ένα τρίτο (13,7 δισ.) θα διατεθεί για την αξιοποίηση του κοιτάσματος Τσαγιάντα, όπου υπολογίζεται ότι «κρύβονται» περίπου 1,3 τρισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.

20

06ΚΙΝΔΥΝOΣ ΜΠΛΑΚ–ΑOΥΤΑΠΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒOΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ!O γνωστός οίκος PricewaterhouseCoopers δημοσιοποίησε πρόσφατα τη 12η ετήσια έκθεσή του για την ενέργεια. Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε, απευθυνόμενος σε 72 στελέχη επιχειρήσεων από 43 διαφορετικές χώρες, είναι άκρως ανησυχητικά, κυρίως για τον ανεπτυγμένο κόσμο – εκεί, δηλαδή, όπου οι περισσότεροι ενδεχομένως δεν θα το περίμεναν. Τελικά, η οικονομική κρίση θα αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι της σε όλο το «σώμα» των σύγχρονων κοινωνιών για τα –πολλά– επόμενα χρόνια, καθώς σε αυτήν εντοπίζεται η αιτία (και) για το επαπειλούμενο ενεργειακό κραχ…

Διεθνής αγορά ενέργειαςTου Γιώργου Παυλόπουλου

21Καθώς η Ινδία προσπαθεί ακόμη να συνέλθει από το σοκ που της προκάλεσε το πρόσφατο γενικό μπλακ–άουτ, αρκετοί πλέον δεν διστάζουν να θέσουν τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων: μήπως τα όνειρα της ινδικής ελίτ να μετατρέψει τη χώρα σε παγκόσμιας εμβέλειας υπερδύναμη δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα κακόγουστο αστείο; Μήπως, τελικά, η Ινδία είναι ένας γίγαντας με πήλινα (ενεργειακά) πόδια;Τα ερωτήματα αυτά είναι απολύτως λογικά και φυσιολογικά όσον αφορά στην Ινδία αλλά και στις αναπτυσσόμενες και καθυστερημένες (και ενεργειακά) χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Ποιος, όμως, θα τολμούσε να τα θέσει για την περίπτωση της Ευρώπης ή της Βόρειας Αμερικής, δηλαδή των ΗΠΑ και του Καναδά; Ποιος, δηλαδή, μπορεί να φανταστεί σήμερα ότι δύο από τις πιο ανεπτυγμένες οικονομικά και βιομηχανικά περιοχές του πλανήτη είναι δυνατό να βρεθούν στο μέλλον αντιμέτωπες με σημαντικό έλλειμμα ενέργειας, το οποίο θα συνιστά σοβαρή απειλή για τις κοινωνίες τους; Ακόμη και το γεγονός, άλλωστε, ότι δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ έμειναν επί πολλές ημέρες χωρίς ηλεκτρικό μετά το πρόσφατο χτύπημα του τυφώνα Σάντι ή κάποια πρωτόγνωρα μπλακ–άουτ που σημειώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια δεν αρκούν για να πείσουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ζήσουν ένα ενεργειακό κραχ.

Ευρήματα έρευναςΠρόσφατη, ωστόσο, έρευνα της PricewaterhouseCoopers ισχυρίζεται ακριβώς το αντίθετο. Oι συνεργάτες του ομίλου απευθύνθηκαν σε στελέχη 72 εταιρειών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες δραστηριοποιούνται σε 43 χώρες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν ήταν εντυπωσιακό: περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες (το 46%, για την ακρίβεια) προέβλεψαν ότι Ευρώπη και Βόρεια Αμερική θα αντιμετωπίσουν την επόμενη 20ετία αυξημένο κίνδυνο μπλακ–άουτ – αντιθέτως, το 53% θεωρεί ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες (ανάμεσά τους και η Ινδία…), όπου ούτως ή άλλως ο κίνδυνος των διακοπών είναι αυξημένος σήμερα, τα φαινόμενα αυτά σταδιακά θα μειώνονται.

O συνήθης ύποπτοςO λόγος που οδηγεί τους ειδικούς του κλάδου σε αυτή την απαισιόδοξη στάση είναι πρώτιστα η κρίση που διέρχεται σήμερα η παγκόσμια οικονομία και οι μακροπρόθεσμες συνέπειες τις οποίες αναμένεται να προκαλέσει. Αναφερόμαστε, φυσικά, στην έλλειψη κεφαλαίων για την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό των μονάδων παραγωγής και των δικτύων διανομής της ενέργειας, καθώς και στη δυσπραγία εκατομμυρίων καταναλωτών να ανταποκριθούν στο ενεργειακό κόστος τα –πολλά– επόμενα χρόνια. Με βάση δε τα σημερινά δεδομένα, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί ικανοποιητική ισορροπία ανάμεσα σε τρεις παράγοντες ζωτικής σημασίας για την αγορά ενέργειας: την παροχή υπηρεσιών με κόστος που μπορούν να «σηκώσουν» τα νοικοκυριά με μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, την ασφαλή και συνεχή ροή ενέργειας και, τέλος, τη βιωσιμότητα και την αποδοτικότητα των χρησιμοποιούμενων πόρων και μεθόδων παραγωγής.

Ζήτηση ενέργειαςΑς ξεκινήσουμε, όμως, με τα υπάρχοντα στοιχεία που αφορούν στην πορεία της ζήτησης και της παραγωγής. Σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας και αρκετές ανεξάρτητες μελέτες, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται ότι μέχρι το 2035 θα έχει φτάσει τις 31.700 τεραβατώρες (TWh), έναντι 17.200 που ήταν το 2009 – με άλλα λόγια, η ζήτηση σχεδόν θα διπλασιαστεί σε διάστημα ενός τετάρτου του αιώνα. Πώς θα καλυφθεί, όμως, αυτή η ζήτηση και ποιες αλλαγές θα απαιτηθούν στην παραγωγή, στις πρώτες ύλες και στη διανομή;

Ενεργειακό μείγμαΣήμερα το παγκόσμιο «ενεργειακό

?????

Σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας και αρκετές ανεξάρτητες μελέτες, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται ότι μέχρι το 2035 θα έχει φτάσει τις 31.700 τεραβατώρες (TWh), έναντι 17.200 που ήταν το 2009 ― με άλλα λόγια, η ζήτηση σχεδόν θα διπλασιαστεί σε διάστημα ενός τετάρτου του αιώνα. Πώς θα καλυφθεί, όμως, αυτή η ζήτηση και ποιες αλλαγές θα απαιτηθούν στην παραγωγή, στις πρώτες ύλες και στη διανομή; Σήμερα το παγκόσμιο «ενεργειακό μείγμα» αποτελείται από 66% ορυκτά καύσιμα και 34% μη ορυκτά, ενώ την επόμενη 20ετία αναμένεται να αλλάξει σε 57% και 43% αντιστοίχως

22

μείγμα» αποτελείται από 66% ορυκτά καύσιμα και 34% μη ορυκτά, ενώ την επόμενη 20ετία αναμένεται να αλλάξει σε 57% και 43% αντιστοίχως. Με βάση τη λίστα των προγραμματισμένων επενδύσεων και των προτεραιοτήτων που έχουν θέσει οι παράγοντες του κλάδου, στην πρώτη θέση βρίσκονται οι μονάδες με φυσικό αέριο, το μερίδιο του οποίου στην παραγωγή αναμένεται ότι θα αυξηθεί από 29% σε 33% στο

συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Ενεργειακή ανατροπήΌπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, οι μεταβολές αυτές δεν ισοδυναμούν με τη μεγάλη ενεργειακή ανατροπή την οποία έχουν επαγγελθεί και συνεχίζουν να επαγγέλλονται πολιτικοί και επιχειρήσεις. Με άλλα λόγια, θεωρούνται ανεπαρκείς για την επίτευξη των στόχων που έχουν

H «πράσινη επανάσταση» στηρίχθηκε πρώτιστα στις γενναίες κρατικές επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις, όταν η ρευστότητα που κυκλοφορούσε στις αγορές ήταν άφθονη. Τώρα, όμως, τα δεδομένα έχουν αλλάξει και οι πάντες ―κυβερνήσεις, τράπεζες, ιδιώτες και επιχειρηματίες― αναθεωρούν αναγκαστικά τη στάση τους σε αυτό το θέμα. Το αποτέλεσμα που θα υπάρξει σε καίρια θέματα, όπως η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή επάρκεια, παραμένει στην κορυφή των προτεραιοτήτων. Oι επενδύσεις έχουν καταστεί πιο δύσκολες και η πλειονότητα των ερωτηθέντων εκφράζει την ανησυχία της για την έλλειψη κεφαλαίων αναγκαίων για την κατασκευή υποδομών

Ρεαλπολιτίκ και στην ενέργεια από τους Γερμανούς

Η πιστωτική «ασφυξία» που απειλεί τις αγορές και οι περικοπές των δημοσίων δαπανών που επιβάλλονται από τις κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της «βόμβας» του χρέους έχουν ανακόψει τον αρχικό ενθουσιασμό που επικρατούσε γύρω από την «πράσινη επανάσταση». Ακόμη και σε χώρες όπως η Γερμανία, η οποία δεν έχει τόσο μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα, ενώ θεωρείται πρωτοπόρος στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα νέα δεδομένα αναγκάζουν τους κυβερνώντες να ξανακοιτάξουν τα σχέδια που υπάρχουν στα χαρτιά τους και, ενδεχομένως, έχουν εγκριθεί ήδη.Ενδεικτικά είναι τα συμπεράσματα σχετικής μελέτης την οποία εκπόνησε η Γερμανική Επιτροπή Ενέργειας και δημοσιοποίησε τον περασμένο Αύγουστο. Σύμφωνα με αυτή, λοιπόν, η χώρα πρέπει να διασφαλίσει ένα

«ενεργειακό μαξιλάρι» από τις συμβατικές πηγές ενέργειας (τα ορυκτά καύσιμα πρώτιστα) τουλάχιστον μέχρι το 2050. Τότε και μόνο τότε, όταν και εφόσον θα έχει επιτευχθεί ο στόχος το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, η κυβέρνηση θα είναι σε θέση να ανακηρύξει επισήμως την απεξάρτηση της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης από τα παραδοσιακά και σαφώς πιο «βρόμικα» καύσιμα.«Προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη τροφοδοσία σε ενέργεια, η εγκαταστημένη ισχύς από συμβατικές πηγές μπορεί να μειωθεί μόνο κατά 14% (σε σχέση με το 2010) ως το 2030, για να φτάσει τότε τα 83 γιγαβάτ (GW) και κατά 37% μέχρι το 2050» προειδοποιούσε η έκθεση της επιτροπής. Προφανώς, η Μέρκελ τη διάβασε καλά.

23

τεθεί όσον αφορά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη (η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας δεν πρέπει να ξεπεράσει τους δύο βαθμούς Κελσίου) στο πλαίσιο της στροφής στη φιλική προς το περιβάλλον ενέργεια. Το συμπέρασμα δε αυτό ταιριάζει απόλυτα με τη σαφή τάση επιβράδυνσης η οποία καταγράφεται εδώ και αρκετό καιρό στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών.

Πράσινη επανάστασηΌπως έχει επισημανθεί επανειλημμένως μέσα από τις σελίδες του περιοδικού, η κύρια αιτία είναι οικονομική, μιας και είναι γνωστό ότι η «πράσινη επανάσταση» στηρίχθηκε πρώτιστα στις γενναίες κρατικές επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις, όταν η ρευστότητα που κυκλοφορούσε στις αγορές ήταν άφθονη. Τώρα, όμως, τα δεδομένα έχουν αλλάξει και οι πάντες –κυβερνήσεις, τράπεζες, ιδιώτες και επιχειρηματίες– αναθεωρούν αναγκαστικά τη στάση τους σε αυτό το θέμα.«Το αποτέλεσμα που θα υπάρξει σε καίρια θέματα, όπως η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή επάρκεια, παραμένει στην κορυφή των προτεραιοτήτων. Oι επενδύσεις έχουν καταστεί πιο δύσκολες και η πλειονότητα των ερωτηθέντων εκφράζει την ανησυχία

της για την έλλειψη κεφαλαίων αναγκαίων για την κατασκευή υποδομών. Η μείωση της ζήτησης κατά τη διάρκεια της κρίσης έδωσε στον κλάδο ένα περιθώριο να ανασάνει στον αγώνα δρόμου που διεξάγεται για την επίτευξη των στόχων που αφορούν τόσο στην υπερθέρμανση όσο και στον εκσυγχρονισμό των υποδομών. Όμως, η έρευνά μας φέρνει στην επιφάνεια τις έντονες ανησυχίες για το ενδεχόμενο η κατάσταση που θα έχει διαμορφωθεί ως το 2030 να μην είναι καλή, ειδικά εφόσον δεν λυθούν τα προβλήματα που έχουν σχέση με τα διαθέσιμα επενδυτικά κεφάλαια και τις αναγκαίες πολιτικές επιλογές» σημείωσε χαρακτηριστικά σε δηλώσεις του ο Μάνφρεντ Βίγκαρντ, επικεφαλής του κλάδου ενέργειας και κοινωφελών επιχειρήσεων της PwC, εξηγώντας τα ευρήματα της έρευνας.

Το κόστος της ενέργειαςΌπως προαναφέρθηκε, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που προβλέπεται ότι θα ανακύψουν σχετίζεται με την αδυναμία πολλών πολιτών – καταναλωτών να ανταποκριθούν στο κόστος της ενέργειας, το οποίο, εκτός των άλλων, επιβαρύνεται διαρκώς από τα διάφορα τέλη που αφορούν στη στήριξη των

ΑΠΕ. O αριθμός τους αναμένεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική τα επόμενα είκοσι χρόνια εξαιτίας της συνεχούς αύξησης των τιμών αλλά και της φτωχοποίησης σημαντικού τμήματος των κοινωνιών εξαιτίας της συνεχιζόμενης κρίσης – κι αυτό είναι κάτι που, με τη σειρά του, θα ενισχύσει και θα εντείνει τον κατακερματισμό τους και τα φαινόμενα αποσύνθεσης.Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είτε εύκολα είτε δύσκολα, η αλλαγή του «ενεργειακού μείγματος» και η ενίσχυση του μεριδίου που αναλογεί στις ανανεώσιμες πηγές θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μονόδρομο, με δεδομένο ότι η ποσότητα των ορυκτών καυσίμων στον πλανήτη είναι πεπερασμένη. Όσο για τη μάχη που αφορά στο ποιος θα επωμιστεί το κόστος γι’ αυτή την αλλαγή, είναι επίσης αναπόφευκτο να δοθεί και να είναι σκληρή.

24

07ΤO ΣΧΙΣΤOΛΙΘΙΚOΑΕΡΙO ΔΙΝΕΙ ΣΤΙΣ ΗΠΑΠΑΓΚOΣΜΙΑ ΠΡΩΤΙΑΠαρ’ ότι το κυρίαρχο πρωτογενές καύσιμο για τα επόμενα είκοσι χρόνια στο παγκόσμιο ενεργειακό ισοζύγιο θα συνεχίσει να είναι το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο θα σημειώσει σημαντική αύξηση και θα περάσει στη δεύτερη θέση μετά το πετρέλαιο –θέτοντας τον άνθρακα τρίτο στη γενική κατάταξη–, εφόσον αξιοποιηθεί η παραγωγή του από σχιστολιθικούς σχηματισμούς (shale gas).Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ), ο εντοπισμός ενεργειακών σχιστολιθικών κοιτασμάτων μπορεί να αναδιαμορφώσει το ενεργειακό τοπίο διεθνώς, δίνοντας την πρωτιά στις ΗΠΑ σε ό,τι αφορά στην παγκόσμια παραγωγή αερίου και πετρελαίου ξεπερνώντας τη Σ. Αραβία και τη Ρωσία, ίσως και από 2017. Η μεγάλη έκρηξη σε έργα άντλησης, η οποία έχει αποδεσμεύσει τεράστια κοιτάσματα δυσπρόσιτου πετρελαίου και φυσικού αερίου της Βόρειας Αμερικής, μεταμορφώνει το ισοζύγιο πετρελαίου του κόσμου. Η ΙΕΑ επισημαίνει οτι έως το 2030 οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καταστούν αυτάρκεις ενεργειακά.

Διεθνής αγορά ενέργειαςΤης Τερέζας Φωκιανού, Προέδρου και CEO της Flow Energy S.A.

Σε έναν κόσμο πλήρους αβεβαιότητας ένα μόνο είναι βέβαιο: οι ενεργειακές ανάγκες θα συνεχίσουν να αυξάνονται ραγδαία τα επόμενα τριάντα χρόνια, ακόμα και σε περίπτωση που δεν θα υπάρξει άμεση ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας.Το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει ακόμη πρόσβαση στις βασικές ενεργειακές πηγές προμήθειας. Oι αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να απορροφήσουν το 90% της αύξησης ζήτησης.Σύμφωνα με τις προβλέψεις του IEA, η παγκόσμια κατανάλωση θα αυξηθεί έως και 40% μέχρι το 2030, με τα ορυκτά καύσιμα να καλύπτουν το 80% του παγκόσμιου ενεργειακού ισοζυγίου.Προκειμένου η πετρελαϊκή βιομηχανία να αντιμετωπίσει αφενός την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών για την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια εφοδιασμού και αφετέρου τον περιορισμό της αύξησης των τιμών σε ένα απρόβλεπτο και ασταθές οικονομικό περιβάλλον, αναζητά τρόπους κοινής αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων, προς αμοιβαίο όφελος, σε όλο το φάσμα έρευνας, παραγωγής και μεταφοράς.

Επενδύσεις 20 τρισ. δολ.Υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν

επενδύσεις περίπου 20 τρισ. δολ. για παραγωγή υδρογονανθράκων συμβατικών και μη τα επόμενα είκοσι χρόνια.Μέχρι το 2008 οι επενδύσεις στην έρευνα υδρογονανθράκων ήταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Ωστόσο, μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση παράγοντες όπως η μεγάλη αύξηση των τιμών πετρελαίου, η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα της έρευνας και ιδιαίτερα στις υποθαλάσσιες γεωτρήσεις μεγάλου θαλάσσιου βάθους (πάνω από 2.500 μ.) και τα νέα πολλά υποσχόμενα μη συμβατικά πεδία υδρογονανθράκων (shale plays) έφεραν επανάσταση στον τομέα της έρευνας και της παραγωγής υδρογονανθράκων, ενθάρρυναν τις επενδύσεις και ανέτρεψαν όλες τις πρόσφατες προβλέψεις για παγκόσμια αποθέματα και εξέλιξη τιμών.Μόνο το 2012 600 δισ. δολάρια θα έχουν δαπανηθεί παγκόσμια για έρευνα και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Διεθνής δραστηριότηταΤο νέο σκηνικό άλλαξε εντελώς τον τρόπο συμπεριφοράς των μεγάλων παικτών του τομέα, οι οποίοι σπεύδουν να δημιουργήσουν στρατηγικές συμμαχίες, εξαιρετικά σημαντικές και καθοριστικές για το μέλλον της ανθρωπότητας.

25Oι μεγάλες εθνικές πετρελαϊκές εταιρείες δεν διστάζουν πλέον και μάλλον επιδιώκουν την επέκτασή τους εκτός των συνόρων τους, επενδύοντας μάλιστα τεράστια ποσά για τη συμμετοχή τους σε διεθνείς συνεργασίες, σε όλα τα στάδια της βιομηχανίας πετρελαίου (upstream – midstream – downstream): έρευνα και παραγωγή, αναβάθμιση διυλιστηρίων, κατασκευή σταθμών LNG, χερσαίοι και υποθαλάσσιοι αγωγοί, θαλάσσιες συγκοινωνίες – tankers.

Σχιστολιθικό πετρέλαιοΕπανάσταση έφερε η δυνατότητα παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου από μη συμβατικές πηγές ενέργειας. Η παραγωγή των ΗΠΑ από μη συμβατικό (σχιστολιθικό) πετρέλαιο (shale oil) μπορεί να φτάσει τα 6,6 εκατ. βαρέλια/ημέρα μέχρι το 2020, ξεπερνώντας τη σημερινή παραγωγή του Ιράν και του Ιράκ μαζί, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ με τίτλο «Potential in the huge Permian basin under Texas & New Mexico». Η μελέτη αναφέρει ότι τα shale oil & tight oil είναι αποδοτικά και με τιμές κάτω από 70 δολ./βαρέλι, με παραγωγή μόνο από τα δύο πεδία (Bakken & Three Forks). Ας σημειωθεί ότι η σημερινή παραγωγή μόνο από το πεδίο Bakken φτάνει τα 600.000 βαρέλια/ημέρα.Στην περιοχή Uinta Mountains, σύμφωνα με το USGS, υπάρχουν τα μεγαλύτερα δυνατά αποθέματα του κόσμου σε shale oil, τα οποία υπολογίζονται σε 1,5 τρισ. βαρέλια και άλλα 400 εκατ. βαρέλια συμβατικού tight oil.

Καναδάς: Ανερχόμενη δύναμηΣημαντική αύξηση παραγωγής πετρελαίου αναμένεται από τους ψαμμιτικούς σχηματισμούς (oil sands) του Καναδά. Συγκεκριμένα, αναμένεται διπλασιασμός της παραγωγής

Η χρυσή εποχή του αερίου

Η παγκόσμια παραγωγή αερίου μπορεί να αυξηθεί κατά 55%, σε 5.100 bcm/y μέχρι το 2035, αν γίνουν παγκόσμια αποδεκτές οι τεχνικές των γεωτρήσεων και αν εφαρμοστεί η παραγωγή τους με αυστηρούς κανονισμούς ασφάλειας και περιβαλλοντικά κριτήρια. Η αύξηση της παραγωγής μπορεί να μειώσει τις τιμές του αερίου ενθαρρύνοντας τη ζήτηση και οδηγώντας το φυσικό αέριο στη δεύτερη θέση του παγκόσμιου ενεργειακού ισοζυγίου μετά το πετρέλαιο, υπερβαίνοντας τον άνθρακα.Oι σημερινές τιμές, γύρω στα $2/mBtu, πρέπει να αυξηθούν για να αντιμετωπιστεί το κόστος της επένδυσης. Θα χρειαστούν 1 εκατ. νέες μη συμβατικές γεωτρήσεις, εκ των οποίων οι περισσότερες στις ΗΠΑ, 300.000 στην Κίνα και 50.000 στην Ευρώπη. O αριθμός των γεωτρήσεων από μη συμβατικές πηγές ενέργειας είναι πολύ μεγάλος. Δύο είναι τα σενάρια για τη μελλοντική αύξηση του φυσικού αερίου μέχρι το 2035:1. Το σενάριο της χρυσής εποχής του φυσικού αερίου με συνολική προβλεπόμενη παραγωγή 5.100 bcm/y.Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, οι ΗΠΑ και η Κίνα θα αυξήσουν την παραγωγή τους σημαντικά το 2035 (ΗΠΑ 821 bcm/y από 609 bcm/y το 2010, Κίνα 473 bcm/y από 91 bcm/y το 2010 και σημαντική μείωση εισαγωγών). 2. Το σενάριο της χαμηλής παραγωγής μη συμβατικού αερίου. Συνολική παραγωγή 4.600 bcm/y.Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, Ρωσία και Κατάρ θα πρέπει να αυξήσουν τις εξαγωγές τους, ενώ η Kίνα θα διπλασιάσει τις εισαγωγές της και οι τιμές του φυσικού αερίου θα είναι κατά 60% υψηλότερες, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔOΕ.

Κοιτάσματα σε βαθιές θάλασσεςΌσον αφορά στις συμβατικές πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, η

έρευνα ωθείται σε ακόμη βαθύτερες θάλασσες και σε περισσότερο ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές ( π.χ. Αρκτική), αναγκάζοντας τη βιομηχανία να εργάζεται σκληρά για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών που θα διασφαλίζουν πλήρως την περιβαλλοντική προστασία. Η τεχνολογία γεωτρήσεων σε βαθιά νερά αναπτύσσεται ραγδαία. Το 2005 υπήρχαν μόλις 20 γεωτρύπανα σε πολύ βαθιά νερά (ultra deep water rings), στις αρχές του 2012 ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στα 100 και το 2014 θα πλησιάσει τα 140, σύμφωνα με τη Shell.Oι περιοχές ενδιαφέροντος για σημαντικά κοιτάσματα σε βαθιά νερά είναι: ΑρκτικήΚόλπος ΜεξικούΝότια Θάλασσα της ΚίναςΝ.Α. Λεκάνη της ΜεσογείουΜαύρη ΘάλασσαΒραζιλίαΔυτική Αφρική

Χώρες υψηλού ενδιαφέροντος Oι χώρες που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για πιθανά μεγάλα αποθέματα shale oil και shale gas είναι οι ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Πολωνία, Ρουμανία, Oυκρανία και Αυστραλία.Όσον αφορά στην Ευρώπη, θεωρείται μάλλον ανέφικτη η παραγωγή τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της οικονομικής αδυναμίας της ευρωζώνης, των περιβαλλοντικών περιορισμών και του αυξημένου κόστους των γεωτρήσεων (πλάγια γεώτρηση στην Πολωνία 11 εκατ. δολ. αντί 4 εκατ. δολ. στην Αμερική). Πρέπει, επίσης, να ληφθεί υπόψη ότι η Ευρώπη είναι «δεμένη» με μακροχρόνια συμβόλαια που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου.Η Αυστραλία μπορεί να έχει δυνατότητα τρομακτικών ποσοτήτων σε σχιστολιθικούς σχηματισμούς, αλλά μέχρι σήμερα η έρευνα που έχει συντελεστεί είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

26

πετρελαίου το 2030, ανερχόμενης σε 2,2 εκατ. βαρέλια/ημέρα, καθιστώντας τον Καναδά την τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγό πετρελαίου στον κόσμο.Ενώ αυτή η μεγάλη αύξηση εγχώριας παραγωγής πετρελαίου θα μειώσει σημαντικά την εξάρτηση της Αμερικής σε αργό από τον OΠΕΚ, οι τιμές δεν θα μειωθούν σημαντικά και θα παραμείνουν σχετικά υψηλές εξαιτίας του υψηλού κόστους παραγωγής των μη συμβατικών ενεργειακών αυτών αποθεμάτων.Σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις του OΠΕΚ, η μέση τιμή του Brent θα παραμείνει μεσοπρόθεσμα γύρω στα 100 δολ./βαρέλι πριν η αύξηση με τον πληθωρισμό φτάσει τα 120 δολ./βαρέλι το 2025 και στα 155 δολ./βαρέλι τα επόμενα δέκα χρόνια.

Σχιστολιθικό αέριοΗ άφθονη παραγωγή φυσικού αερίου από σχιστολιθικούς σχηματισμούς (shale gas) στις ΗΠΑ μείωσε δραστικά τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, το 2010 οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 96% επί των προβλέψεων του ΙΕΑ (αντί 17,5 εκατ. τόνοι/έτος, εισήχθησαν μόνο 65 χιλ. τόνοι).Ενώ οι εισαγωγές σε LNG από 2,1 bcf/d έπεσαν σε μόλις 600.000 cf/d το πρώτο τρίμηνο του 2012. Σύμφωνα με το ΙΕΑ,

οι ΗΠΑ έχουν δρομολογήσει να είναι εξαγωγείς σε LNG το 2016 και μέχρι το 2021 να εξάγουν και φυσικό αέριο.Τα τελευταία πέντε χρόνια η άφθονη παραγωγή φυσικού αερίου από shale gas στις ΗΠΑ μείωσε σημαντικά την εγχώρια τιμή του φυσικού αερίου, η οποία έφτασε τα περίπου $2,25/mbtu (η χαμηλότερη τιμή της δεκαετίας).Η Αυστραλία υπολόγιζε να ξεπεράσει το Κατάρ ως η μεγαλύτερη παραγωγός LNG στην τρέχουσα δεκαετία, με επενδύσεις 185 δισ. δολ. για εξαγωγική ικανότητα πάνω από 100 εκατ. τόνους ανά έτος, έναντι των 77 εκατ. τόνων ανά έτος του Κατάρ. Όμως, η χαμηλή τιμή του shale gas στην Αμερική τράβηξε τους επενδυτές και τους καταναλωτές μακριά από την Αυστραλία. Εάν τα προγράμματα των επενδυτών καθυστερήσουν στην Αυστραλία, θα δώσουν την ευκαιρία στην Αμερική να περάσει την Αυστραλία και το Κατάρ και να γίνει η μεγαλύτερη εξαγωγέας του κόσμου σε LNG, με εξαγωγική ικανότητα πάνω από 110 εκατ. τόνους το χρόνο.Oι μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα είναι οι SHELL, EXXON MOBIL, BP, CONOCO PHILIPS, TOTAL και CHEVRON.

Παραγωγή μη συμβατικού αερίου ανά περιοχή για την περιοδο 2008 - 2035

Μέχρι το 2008 οι επενδύσεις στην έρευνα υδρογονανθράκων ήταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Ωστόσο, μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση παράγοντες όπως η μεγάλη αύξηση των τιμών πετρελαίου, η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα της έρευνας και ιδιαίτερα στις υποθαλάσσιες γεωτρήσεις μεγάλου θαλάσσιου βάθους (πάνω από 2.500 μ.) και τα νέα πολλά υποσχόμενα μη συμβατικά πεδία υδρογονανθράκων (shale plays) έφεραν επανάσταση στον τομέα της έρευνας και της παραγωγής υδρογονανθράκων, ενθάρρυναν τις επενδύσεις και ανέτρεψαν όλες τις πρόσφατες προβλέψεις για παγκόσμια αποθέματα και εξέλιξη τιμών

28

08ΤΑ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗΤΩΝ ΡΥΠΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε.Σε τροχιά επίτευξης των στόχων μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου που προβλέπει το Πρωτόκολλο του Κιότο βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, για να επιτευχθεί ο επόμενος στόχος που έχει τεθεί για το 2020 θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα και προσπάθειες.

ΠεριβάλλονTου Κώστα Βουτσαδάκη

Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση που υπέβαλε στα τέλη Oκτωβρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς το Ευρωκοινοβούλιο αναφορικά με την πρόοδο επίτευξης των στόχων του Κιότο, το 2010 οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ε.Ε. των 27 ήταν κατά 15% χαμηλότερες σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ενώ το 2011 (προσωρινά στοιχεία) οι εκπομπές ήταν κατά περίπου 18% χαμηλότερες από το επίπεδο του 1990.

Oι επιταγές του ΚιότοΥπενθυμίζεται ότι με το πρωτόκολλο του Κιότο η Ε.Ε. των 15 δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές θερμοκηπικών αερίων κατά 8% έως την περίοδο 2008–2012 σε σύγκριση με τα επίπεδα του έτους αναφοράς, που είναι το 1990. Η απογραφή του 2010 έδειξε ότι οι εκπομπές στην Ε.Ε. των 15 ήταν κατά 11% χαμηλότερες από τις εκπομπές του έτους αναφοράς, και οι προβλέψεις δείχνουν ότι η Ε.Ε. των 15 βρίσκεται στη σωστή πορεία προς την επίτευξη του στόχου για τον οποίο έχει δεσμευτεί βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο. Oι δε προβλέψεις αναφέρουν ότι είναι πιθανό να υπερκαλυφθεί ο στόχος.

Στην κατεύθυνση αυτή συνέβαλε, μεταξύ άλλων, και η μεγάλη μείωση των εκπομπών το 2009 λόγω της οικονομικής κρίσης που περιόρισε την οικονομική δραστηριότητα, άρα και τις εκπομπές αερίων.

Η θέση της ΕλλάδαςΣύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα περιλαμβάνεται στις χώρες που θα πετύχουν τον στόχο του Κιότο. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι οι προβλέψεις για τις εκπομπές που υποβλήθηκαν το 2011 και επικαιροποιήθηκαν το 2012 δείχνουν ότι έξι κράτη–μέλη της Ε.Ε. των 15 (Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο) βρίσκονται στη σωστή πορεία προς την επίτευξη των ατομικών στόχων τους.Πιο δύσκολη φαίνεται η επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών κατά 20% έως το 2020, σε σχέση πάντα με το 1990. Συγκεκριμένα, το 2011 οι εκπομπές στην Ε.Ε. των 27 (συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών από τις διεθνείς αερομεταφορές) ήταν κατά 16% χαμηλότερες από το επίπεδο του 1990 και η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης θα οδηγήσει σε μείωση των εκπομπών κατά περίπου 15%. Η Κομισιόν πιστεύει ότι μόνο 13 κράτη–μέλη θα είναι σε θέση

29

?????

30 να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για το 2020 με τις ήδη εφαρμοζόμενες πολιτικές, ενώ 8 κράτη–μέλη θα μπορέσουν να επιτύχουν τους στόχους τους, εάν οι πρόσθετες πολιτικές και τα επιπλέον μέτρα αποδώσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τα υπόλοιπα 6 κράτη–μέλη πρέπει να χαράξουν πρόσθετες πολιτικές, προκειμένου να υλοποιήσουν τους στόχους τους ή/και να κάνουν χρήση της ευελιξίας που προβλέπεται στη δέσμη μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια.

Oι εκπομπές της Ε.Ε.Ακόμη ένα συμπέρασμα που προκύπτει από την έκθεση είναι ότι οι εκπομπές τόσο στην E.Ε. των 27 όσο και στην Ε.Ε. των 15 σημείωσαν φθίνουσα πορεία, ενώ η οικονομική μεγέθυνση ήταν σημαντική, γεγονός που καταδεικνύει την αποσύνδεση της ανάπτυξης από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Συγκεκριμένα, μεταξύ 1990 και 2010 στην Ε.Ε. των 27 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 46%, ενώ οι εκπομπές μειώθηκαν κατά 15%, στη δε Ε.Ε. των 15 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 41%, ενώ οι εκπομπές αερίων μειώθηκαν κατά 11%.

Στους τομείς που εμπίπτουν στην απόφαση περί επιμερισμού της προσπάθειας, συμπληρωματικές πανευρωπαϊκές πολιτικές θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων από τα κράτη–μέλη, όπως οι δεσμευτικοί στόχοι για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα μέτρα για την ενεργειακή απόδοση, τα πρότυπα επιδόσεων για τις εκπομπές των καινούργιων ελαφρών επαγγελματικών οχημάτων, η οδηγία για τη δέσμευση και την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς, ο κανονισμός περί φθοριούχων αερίων και η οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων. Επίσης, εν προκειμένω θα μπορούσαν να συμβάλουν οι προσπάθειες της Επιτροπής και των κρατών–μελών να διευκολύνουν την επίδειξη και την εξάπλωση καινοτόμων τεχνολογιών για τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων, όπως στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού στρατηγικού σχεδίου ενεργειακών τεχνολογιών και της πρωτοβουλίας NER300

Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Η μείωση των εκπομπών τις επόμενες δεκαετίες μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή επικίνδυνων κλιματικών αλλαγών μεγάλης κλίμακας. Ωστόσο, ακόμη κι αν η μέση ετήσια αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη συγκρατηθεί κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, οι δυσμενείς επιπτώσεις της αναπόφευκτης κλιματικής αλλαγής θα πλήξουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης, δημιουργώντας συνεπώς την ανάγκη προσαρμογής με οικονομικά συμφέροντα τρόπο.Τον Απρίλιο του 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τη Λευκή Βίβλο για την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος, στην οποία σκιαγραφείται το ενωσιακό πλαίσιο πολιτικής για ανάληψη δράσης με στόχο τη βελτίωση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης στην κλιματική αλλαγή. Οι 33 δράσεις που εξαγγέλθηκαν στη Λευκή Βίβλο βρίσκονται τώρα στο τελικό στάδιο υλοποίησης.Τον Μάρτιο του 2012 δρομολογήθηκε με επιτυχία η Climate–ADAPT, η ευρωπαϊκή πλατφόρμα προσαρμογής στην αλλαγή του κλίματος (http://climate-adapt.

eea.europa.eu/) για την ανταλλαγή πληροφοριών. Η Climate–ADAPT προωθεί την καλύτερη κατανόηση της κατάστασης όσον αφορά στην έρευνα με αντικείμενο την προσαρμογή και τις πολιτικές, τα σχέδια, τα προγράμματα και τα πλαίσια προσαρμογής. Διατίθενται περιπτωσιολογικές μελέτες και ορθές πρακτικές σχετικά με την προσαρμογή καθώς και τη χαρτογράφηση των εθνικών και διεθνών δραστηριοτήτων.Η στρατηγική προσαρμογής της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας και προβλέπεται να εγκριθεί την άνοιξη του 2013. Ο γενικός στόχος της στρατηγικής προσαρμογής της Ε.Ε. είναι να προσδιοριστούν δράσεις σε επίπεδο Ε.Ε. που θα συμβάλουν στο να καταστεί η Ευρώπη ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Αυτό σημαίνει ενίσχυση της ετοιμότητας και της ικανότητας της Ε.Ε. να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, εστιάζοντας ιδίως στα διασυνοριακά ζητήματα και στους τομείς που έχουν ενοποιηθεί σε επίπεδο Ε.Ε. μέσω κοινών πολιτικών.

31Oι κατά κεφαλήν εκπομπές στην Ε.Ε. των 27 το 2010 βρίσκονταν στο επίπεδο των 9,4 τόνων ισοδυνάμου CO2 και μειώθηκαν κατά 2,4 τόνους ισοδυνάμου CO2 ή σε ποσοστό 21% σε σύγκριση με το 1990. Ωστόσο, οι κατά κεφαλήν εκπομπές εξακολουθούν να παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών–μελών, καθώς κυμαίνονται από 5,4 (στη Λετονία) έως 24,1 (στο Λουξεμβούργο) τόνους ισοδυνάμου CO2 κατά κεφαλή. Oι διαφορές αυτές οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην ενεργειακή ένταση και στο ενεργειακό μείγμα κάθε χώρας. Επίσης, οι τάσεις των κατά κεφαλή εκπομπών διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών–μελών. Από το 1990 οι μεγαλύτερες κατά κεφαλή μειώσεις σημειώθηκαν στα κράτη–μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, στο Λουξεμβούργο, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γερμανία, στη Δανία, στη Σουηδία, στη Γαλλία και στο Βέλγιο. Αντίθετα, σε έξι κράτη–μέλη (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) οι κατά κεφαλή εκπομπές αυξήθηκαν από το 1990. Ωστόσο, οι κατά κεφαλή εκπομπές σε αυτές τις χώρες είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ένωσης, με εξαίρεση πάλι την Ελλάδα και την Κύπρο.

Πρόσφατες εξελίξειςΜετά την έγκριση της δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια προχωρούν οι εργασίες για τα μέτρα εφαρμογής. Πριν από τα τέλη του 2012 πρέπει να έχουν τεθεί σε εφαρμογή περίπου είκοσι νέες νομοθετικές πράξεις και έγγραφα, προκειμένου να διασφαλιστεί η σωστή λειτουργία του αναθεωρημένου ΣΕΔΕ (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής) της Ε.Ε. και να προλειανθεί το έδαφος για την υλοποίηση των εθνικών στόχων για τις εκπομπές θερμοκηπικών αερίων στους τομείς που δεν υπάγονται στο ΣΕΔΕ.

Πολιτικές και στόχοιΠοιες είναι, τελικά, οι πολιτικές που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων;Τα ανώτατα όρια εκπομπών για την περίοδο 2013–2020 καθορίστηκαν στην απόφαση περί επιμερισμού της προσπάθειας και στην αναθεωρημένη οδηγία για το ΣΕΔΕ. Το ΣΕΔΕ της Ε.Ε. είναι ένας μηχανισμός ο οποίος βασίζεται στην αγορά που καλύπτει περισσότερες από 12.000 εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με την απόφαση περί επιμερισμού της προσπάθειας, τα κράτη–μέλη οφείλουν να περιορίσουν τις οικείες εκπομπές

θερμοκηπικών αερίων από το 2013 έως το 2020, με γραμμική τροχιά και με δεσμευτικούς ετήσιους στόχους. Αυτό θα εξασφαλίσει τη σταδιακή μετάβαση προς τους συμφωνημένους στόχους για το 2020. Με την απόφαση περί επιμερισμού της προσπάθειας ρυθμίζονται οι εκπομπές θερμοκηπικών αερίων από όλους τους τομείς, εξαιρουμένων των εγκαταστάσεων και των αεροπορικών μεταφορών που καλύπτονται από το ΣΕΔΕ της Ε.Ε., των LULUCF (χρήσεις γης, αλλαγές χρήσεων γης και δασοκομία) και της διεθνούς εμπορικής ναυτιλίας. Στους τομείς που εμπίπτουν στην απόφαση περί επιμερισμού της

προσπάθειας, συμπληρωματικές πανευρωπαϊκές πολιτικές θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων από τα κράτη–μέλη, όπως οι δεσμευτικοί στόχοι για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα μέτρα για την ενεργειακή απόδοση, τα πρότυπα επιδόσεων για τις εκπομπές των καινούργιων ελαφρών επαγγελματικών οχημάτων, η οδηγία για τη δέσμευση και την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς, ο κανονισμός περί φθοριούχων αερίων και η οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων. Επίσης, εν προκειμένω θα μπορούσαν να συμβάλουν οι προσπάθειες της Επιτροπής και των κρατών–μελών να διευκολύνουν την επίδειξη και την εξάπλωση καινοτόμων τεχνολογιών για τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων, όπως στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού στρατηγικού σχεδίου ενεργειακών τεχνολογιών και της πρωτοβουλίας NER300.Βάσει της απόφασης περί επιμερισμού της προσπάθειας, τα κράτη–μέλη είναι αρμόδια για την εφαρμογή των εν λόγω πανευρωπαϊκών πολιτικών και μέτρων στους εν λόγω τομείς και, εάν κριθεί σκόπιμο, για τη χάραξη συμπληρωματικών εθνικών πολιτικών και μέτρων με στόχο τον περιορισμό των εκπομπών τους. Θα εφαρμοστεί ένα εύρωστο σύστημα υποβολής εκθέσεων και συμμόρφωσης για την παρακολούθηση της δράσης των κρατών–μελών και την παροχή βοήθειας σε αυτά, προκειμένου να λάβουν διορθωτικά μέτρα σε περίπτωση που δεν επιτύχουν τους στόχους τους.

Oι εκπομπές, τόσο στην E.Ε. των 27 όσο και στην Ε.Ε. των 15, σημείωσαν φθίνουσα πορεία, ενώ η οικονομική μεγέθυνση ήταν σημαντική, γεγονός που καταδεικνύει την αποσύνδεση της ανάπτυξης από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου

32

09660 ΔΙΣ. ΔOΛΑΡΙΑ ΣΤΗ ΝOΡΒΗΓΙΑ ΣΕ ΚOΥΜΠΑΡΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΥΗ Νορβηγία είναι σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Τα χρήματα που προέρχονται από τη φορολόγηση της ενέργειας, την ιδιοκτησία των κοιτασμάτων και το 67% του μετοχικού κεφαλαίου της Statoil που βρίσκεται στα χέρια του κράτους τοποθετούνται σε ένα ειδικό ταμείο, το Government Pension Fund Global, και επενδύονται αποκλειστικά στο εξωτερικό. Στόχος, όπως μαρτυρά και το όνομα του συγκεκριμένου ταμείου, είναι να διασφαλιστεί η «σύνταξη» των μελλοντικών γενεών, όταν θα έχει τελειώσει η εποχή του πετρελαίου.

Διεθνής αγορά ενέργειαςTου Γιώργου Παυλόπουλου

Oι Νορβηγοί ανακάλυψαν το πρώτο κοίτασμα πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα το 1969. Σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα, το 1990 δηλαδή, η κυβέρνησή τους αποφάσισε να εκμεταλλευτεί στρατηγικά τον φυσικό πλούτο της χώρας. Έτσι, αντί να δαπανά άμεσα και χωρίς σχέδιο τα τεράστια ποσά που της απέφεραν οι ολοένα αυξανόμενες πωλήσεις του μαύρου χρυσού, δημιούργησε έναν «κουμπαρά» στον οποίο τοποθετούσε το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων. Και το 1996 τού έδωσε την πρώτη του «προίκα», ύψους 300 εκατομμυρίων δολαρίων, ποσό το οποίο προερχόταν αποκλειστικά από τις πωλήσεις πετρελαίου.

Η επιτυχία εξέπληξεO προφανής στόχος ήταν να διασφαλιστεί η μελλοντική ευημερία των 4,9 εκατομμυρίων Νορβηγών και των απογόνων τους, όταν τα κοιτάσματα θα έχουν εξαντληθεί και η χώρα θα αναγκαστεί να ζήσει πάλι χωρίς τον μαύρο χρυσό, ο οποίος την έχει καταστήσει μία από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη. O αρχικός σχεδιασμός έκανε λόγο για μία 30ετή περίοδο ύπαρξης του «κουμπαρά». Στην πορεία, όμως, τα σχέδια άλλαξαν, καθώς η επιτυχία του εξέπληξε ακόμη

και τους πιο αισιόδοξους. Έτσι, σήμερα η ίδια η κυβέρνηση κάνει λόγο για παρουσία τουλάχιστον ενός αιώνα, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι τα χρήματά του θα συνεχίσουν να επενδύονται και να «αβγατίζουν» για πολλές δεκαετίες μετά το τέλος της εποχής του πετρελαίου.Άλλωστε, οι αριθμοί που αφορούν στο Government Pension Fund Global (GPFG) είναι εντυπωσιακοί και δικαιώνουν τις φιλοδοξίες των Νορβηγών. Τον Σεπτέμβριο η περιουσία του ταμείου ανερχόταν σε περίπου 660 δισ. δολάρια, καθιστώντας το έτσι έναν από τους επενδυτές με τη μεγαλύτερη ρευστότητα παγκοσμίως – και, αναμφίβολα, τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Μόνο στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του 2012 τα κεφάλαιά του αυξήθηκαν κατά 4,9%, ποσοστό που μεταφράζεται σε 29 δισ. δολάρια, λόγω της πολύ καλής πορείας των δεικτών στα περισσότερα διεθνή χρηματιστήρια κατά το συγκεκριμένο διάστημα.

Το καλύτερο σενάριοΣτα τέλη του 2013 το ποσό αυτό υπολογίζεται ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 700 δισ., ενώ είναι πολύ πιθανό να σπάσει το φράγμα του ενός τρισ. δολαρίων μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Με βάση το καλύτερο σενάριο, μάλιστα,

33οι ειδικοί κάνουν λόγο ακόμη και για 3,3 τρισ. δολάρια ως το 2030 – ενώ στη χειρότερη, εάν δηλαδή μεσολαβήσει κάποιο κραχ στην παγκόσμια οικονομία και στις κεφαλαιαγορές, το ποσό αυτό θα περιοριστεί στα 450 δισ. (αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο 2007–2008 ο νορβηγικός «κουμπαράς» έχασε το 23% των κεφαλαίων του εξαιτίας του ξεσπάσματος της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης).

Το μυστικό της επιτυχίαςOι πάντες παραδέχονται πλέον ότι το μυστικό της μεγάλης επιτυχίας και του ταχύτατου πολλαπλασιασμού του πλούτου του GPFG βρίσκεται στην τακτική που ακολουθήθηκε για τη διαμόρφωση του «χαρτοφυλακίου» του. Αντί για μια συντηρητική διαχείριση, η οποία θα ισοδυναμούσε με σίγουρες τοποθετήσεις σε τραπεζικούς αποταμιευτικούς λογαριασμούς και

ομόλογα, οι Νορβηγοί αποφάσισαν να ακολουθήσουν ένα πιο επιθετικό μοντέλο. Με δεδομένο ότι τα κεφάλαια του GPFG έπρεπε να επενδύονται αποκλειστικά στο εξωτερικό, η κυβέρνηση και οι τεχνοκράτες υπεύθυνοι για τη διαχείρισή του αποφάσισαν πολύ γρήγορα να ανοιχτούν στα χρηματιστήρια και να δοκιμάσουν την τύχη τους σε πιο τολμηρά χαρτιά – υπό τον όρο ότι θα διασφαλιζόταν

Διαφάνεια και «ηθικές» επενδύσεις

«Η διαφάνεια είναι μια λέξη που ακούγεται πολύ συχνά από τα στόματα των επενδυτών. Όμως, ελάχιστοι είναι αυτοί που την αντιμετωπίζουν τόσο σοβαρά όσο το νορβηγικό fund πετρελαίου». Αυτό έγραφαν οι «Financial Times» στις 20 Αυγούστου σε ολοσέλιδο αφιέρωμά τους στο GPFG, θέλοντας να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στα κριτήρια που έχουν θέσει οι Νορβηγοί –και, σε γενικές γραμμές, φαίνεται ότι τηρούν– για τις επενδύσεις του πετρελαϊκού πλούτου τους. Σε αυτό το πλαίσιο, στο τέλος κάθε έτους δημοσιεύεται μια λίστα με όλες τις επενδύσεις που έχει κάνει και με το αναλυτικό περιεχόμενο του χαρτοφυλακίου του. Έτσι, πέρυσι μάθαμε, ανάμεσα στα άλλα, ότι το GPFG ελέγχει το 0,7% του μετοχικού κεφαλαίου της Apple και το 0,6% του αντίστοιχου της Google, καθώς και το 0,9% της Volkswagen.Εκτός της διαφάνειας, όμως, υπάρχει και μια άλλη πλευρά στην οποία δίνουν ιδιαίτερη σημασία οι Νορβηγοί: αυτή της ηθικής. Σε αυτό το πλαίσιο, το 2004, με βασιλικό διάταγμα το οποίο συνοδεύτηκε από υπουργική απόφαση, δημιουργήθηκε ένας κώδικας ηθικών επενδύσεων, την εφαρμογή του οποίου ελέγχει ένα Συμβούλιο Ηθικής. Με βάση τις αρχές που έχουν θεσπιστεί, απαγορεύεται κάθε επένδυση σε

εταιρείες ή κράτη που έχουν ανάμειξη, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σε δολοφονίες ανθρώπων, εμπορία ναρκωτικών, βασανιστήρια, παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών. Επίσης, έχουν αποκλειστεί από το χαρτοφυλάκιό του 17 καπνοβιομηχανίες. Όμως, αντίθετα με ό,τι πιστεύουν ενδεχομένως κάποιοι, στη μαύρη λίστα δεν περιλαμβάνονται επιχειρήσεις που παράγουν οπλικά συστήματα – εκτός από εκείνες που δραστηριοποιούνται στα πυρηνικά. Σύμφωνα δε με έρευνα που δημοσίευσε τον Φεβρουάριο του 2012 οικονομική εφημερίδα της Νορβηγίας, έχουν επενδυθεί τουλάχιστον 2 δισ. δολάρια σε 15 επιχειρήσεις που παράγουν τεχνολογία και συστήματα παρακολούθησης και υποκλοπών που χρησιμοποιούνται ήδη σε πολλές χώρες – ανάμεσά τους η Συρία, το Ιράν και η Βιρμανία. Η κυβέρνηση, πάντως, αρνείται να αποσύρει τα χρήματά της από αυτές, καθώς θεωρεί ότι για τη χρήση που γίνεται στα διάφορα προϊόντα δεν ευθύνεται η ίδια.Σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος της ηθικής αποδεικνύεται πολύ δύσκολος, όταν στο χαρτοφυλάκιο του GPFG περιλαμβάνονται μετοχές από περίπου 8.000 επιχειρήσεις όλου του κόσμου, καθώς και 4.000 διαφορετικά κρατικά και εταιρικά ομόλογα…

Στα τέλη του 2013 το ποσό του GPFG υπολογίζεται ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 700 δισ., ενώ είναι πολύ πιθανό να σπάσει το φράγμα του ενός τρισ. δολαρίων μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Με βάση το καλύτερο σενάριο, μάλιστα, οι ειδικοί κάνουν λόγο ακόμη και για 3,3 τρισ. δολάρια ως το 2030 - ενώ στη χειρότερη, εάν δηλαδή μεσολαβήσει κάποιο κραχ στην παγκόσμια οικονομία και στις κεφαλαιαγορές, το ποσό αυτό θα περιοριστεί στα 450 δισ. Aξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο 2007-2008 ο νορβηγικός «κουμπαράς» έχασε το 23% των κεφαλαίων του εξαιτίας του ξεσπάσματος της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης

34

η μέγιστη δυνατή διασπορά, ώστε να ελαχιστοποιούνταν οι κίνδυνοι από τις αναταράξεις οι οποίες δεν θα είχαν παγκόσμιο χαρακτήρα.

Oι επενδύσεις του ταμείουΈτσι, ήδη από το 1998 αποφασίστηκε οι μετοχές να αντιπροσωπεύουν μέχρι και το 40% των συνολικών επενδύσεων του ταμείου. Το 2009 το Υπουργείο Oικονομικών της Νορβηγίας αποφάσισε να αυξήσει αυτό το ποσοστό στο 60%, παρά την αβεβαιότητα που κυριαρχεί στις χρηματιστηριακές αγορές. Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα, με βάση τα επίσημα στοιχεία που δίνονται κάθε χρόνο στη δημοσιότητα από την κυβέρνηση της Νορβηγίας, το GPFG ελέγχει το 1% του συνόλου των μετοχών που υπάρχουν σε όλες τις αγορές (για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, οι Νορβηγοί αντιστοιχούν μόλις στο 0,07% του παγκόσμιου πληθυσμού) και στο 2,25% όλων των εισηγμένων επιχειρήσεων στα χρηματιστήρια

της Ευρώπης. Shell, Nestlé, HSBC, Novartis, Vodafone, BP, ExxonMobil, Roche, Apple, GlaxoSmithCline, Volkswagen είναι μερικοί μόνο από τους εταιρικούς γίγαντες στους οποίους το νορβηγικό fund έχει επενδύσει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια.

Oι χώρες της ΑνατολήςΣταδιακά, μάλιστα, το GPFG ακολουθεί την παγκόσμια τάση και στρέφει την προσοχή του στις χώρες και στις αγορές της Ανατολής, που υπόσχονται πολύ καλύτερες αποδόσεις. Παράλληλα, αναζητά τοποθετήσεις που εγγυώνται μεγαλύτερη σιγουριά σε σχέση με τη μαστιζόμενη από την κρίση χρέους Ευρώπη. Έτσι, με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το τρίτο τρίμηνο του 2012 το ταμείο μείωσε σημαντικά την έκθεσή του στη Γαλλία, στην Ισπανία και στη Βρετανία, ενώ εξακολουθεί να μην περιλαμβάνει στο χαρτοφυλάκιό του τις τρεις χώρες που έχουν ενταχθεί ήδη στους μηχανισμούς στήριξης και έχουν υπογράψει μνημόνια: την Ελλάδα, την

Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Ειδικά όσον αφορά στη Γαλλία –η οποία ήδη χαρακτηρίζεται από πολλούς «ο μεγάλος ασθενής» της Ευρώπης και δείχνει να εισέρχεται ταχύτατα στον αστερισμό της κρίσης– το GPFG μείωσε κατά 17% την ποσότητα των κρατικών ομολόγων που έχει στην κατοχή του, με αποτέλεσμα η αξία τους να φτάνει τώρα τα 10,4 εκατ. δολάρια.Αντιθέτως, στο ίδιο πάντα διάστημα (Ιούλιος–Σεπτέμβριος 2012) αυξήθηκαν κατά 9–10% τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας που είχε στην κατοχή του. Το γεγονός αυτό συνιστά ακόμη μία απόδειξη ότι, παρά την κρίση, οι μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές θεωρούν πως σε αυτές τις χώρες είναι μικρότερη η πιθανότητα δυσάρεστων εξελίξεων. Συνολικά, το GPFG αύξησε σημαντικά το μερίδιο των κρατικών ομολόγων από τις αναπτυσσόμενες χώρες στο χαρτοφυλάκιό του, με αποτέλεσμα να φτάνει πλέον το 8% έναντι μόνο 1,5% στα τέλη του 2011.

O κλάδος των ακινήτων Από το 2010, επίσης, οι Νορβηγοί αποφάσισαν να τοποθετήσουν μικρό μέρος του πετρελαϊκού πλούτου τους –για ποσοστό που μπορεί να φτάσει μέχρι και το 5% των διαθεσίμων του GPFG έκανε λόγο η κυβερνητική απόφαση– στον κλάδο του real estate. Ωστόσο, εξαιτίας της μεγάλης αβεβαιότητας που επικρατεί διεθνώς γύρω από τις τιμές των ακινήτων (οι «φούσκες» σκάνε η μία μετά την άλλη), τα συγκεκριμένα ανοίγματα γίνονται με πολύ μεγάλη προσοχή και το μερίδιο του χαρτοφυλακίου που τα αφορά αντιστοιχεί σήμερα σε λίγο πάνω από το 1%.

Η μεγαλύτερη συμμετοχή του νορβηγικού fund σε μετοχικά κεφάλαια εταιρειών (31/12/2011)

Εταιρεία Χώρα Ποσό σε δισ. δολ.

Royal Dutch Shell Αγγλία 5,2 Nestlé Ελβετία 4,2 HSBC Αγγλία 3,3 Novartis Ελβετία 3,2 Vodafone Αγγλία 3,2 BP Αγγλία 2,9 ExxonMobil ΗΠΑ 2,8 Roche Ελβετία 2,7 Apple ΗΠΑ 2,7 GlaxoSmithKline Αγγλία 2,6

Συμμετοχή του νορβηγικού fund στα μετοχικά κεφάλαια (% στον δείκτη FTSE Global All Cap)

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

www.energyonline.gr

Κάθε μέρα όλα τα νέαγια την ενέργεια και

το περιβάλλον

➤

36

10ΚΡΙΣΙΜΗ ΙΣOΡΡOΠΙΑΣΤΑ ΤΙΜOΛOΓΙΑ ΔΕΗΜΕ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΕΩΣ 30%Ισορροπία ανάμεσα στην απαίτηση να αυξηθούν τα τιμολόγια της ΔΕΗ, λόγω μνημονίου αλλά και για να μην καταρρεύσει η ίδια η επιχείρηση και μαζί της η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, και στην ανάγκη να προστατευτούν τα νοικοκυριά που δύσκολα θα αντέξουν νέα επιβάρυνση του λογαριασμού για το ηλεκτρικό αναζητά η κυβέρνηση.

Ηλεκτρική ενέργειαTου Κώστα Bουτσαδάκη

Είναι προφανές ότι και οι δύο στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν ταυτόχρονα, οπότε από τις αρχές του 2013, ίσως και από την 1η Ιανουαρίου, θα ισχύσουν μεγάλες αυξήσεις (της τάξης, λένε οι πληροφορίες, του 20–30%) στα τιμολόγια της ΔΕΗ, τα οποία έτσι κι αλλιώς απελευθερώνονται από το τέλος Ιουνίου σύμφωνα με το μνημόνιο.

Oι λόγοι της αύξησηςΤρεις είναι οι αιτίες για τις οποίες οδηγούμαστε σε τέτοιου μεγέθους ανατιμήσεις στο ηλεκτρικό από την επόμενη χρονιά:– Η υποχρέωση που απορρέει από το μνημόνιο (αλλά και από την κοινή λογική) τα τιμολόγια του ηλεκτρικού να αντανακλούν το κόστος παραγωγής και να μην υπάρχουν σταυροειδείς επιδοτήσεις.– Το γεγονός ότι η προσαρμογή αυτή για πολιτικούς (κατ’ άλλους πολιτικάντικους) λόγους δεν έγινε σταδιακά σε βάθος χρόνου, με αποτέλεσμα τα ελλείμματα στην αγορά να συσσωρεύονται και η ΔΕΗ, που έγινε ξανά σχεδόν μονοπωλιακός προμηθευτής, να απειλείται με κατάρρευση. Υπενθυμίζεται ότι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας τόσο το 2011 όσο και το 2012 είχε προτείνει επανεξέταση των τιμολογίων στα μέσα της χρονιάς, ώστε να δοθούν

διορθωτικές αυξήσεις, πρόταση που δεν υιοθετήθηκε από την πολιτική ηγεσία.Επιπλέον, από την αύξηση του 9,2% που δόθηκε εφέτος τον Ιανουάριο (μεσοσταθμικά) στο ρεύμα μόνο το 1,1% μπήκε στα ταμεία της ΔΕΗ (σύμφωνα με τα στοιχεία της επιχείρησης), καθώς τα υπόλοιπα κάλυψαν τις αυξήσεις στις Υπηρεσίες Kοινής Ωφέλειας (3,5%), στο φυσικό αέριο (2,6%), στο τέλος λιγνίτη (0,9%) και στον ΦΠΑ (1,1%).– Η κατάργηση της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή από 1.1.2013. Αυτό σημαίνει ότι η ΔΕΗ (και οι λοιποί ηλεκτροπαραγωγοί) πρέπει να πληρώνει για κάθε τόνο διοξειδίου που εκπέμπει, ενώ μέχρι τώρα το μεγαλύτερο τμήμα τους χορηγείται δωρεάν από τα κράτη – μέλη. Oι μεγαλύτερες εκπομπές, άρα και το μεγαλύτερο κόστος, προέρχονται από τη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή, η ανταγωνιστικότητα της οποίας έναντι του φυσικού αερίου μειώνεται δραστικά με την επιβάρυνση αυτή.Όλα αυτά βρίσκουν τους καταναλωτές σε εξαιρετικά αδύναμη θέση και ενόψει του χειμώνα, οπότε τα περισσότερα νοικοκυριά στρέφονται στο ρεύμα για τη θέρμανσή τους. Αυτό παρατηρήθηκε πέρυσι και το ίδιο αναμένεται φέτος,

37πολύ περισσότερο μετά την εξίσωση των φόρων κατανάλωσης στα ντίζελ κίνησης και θέρμανσης, που οδήγησαν το δεύτερο στο επίπεδο του 1,35 – 1,40 ευρώ το λίτρο. Είναι, δε, πολύ πιθανό αυξήσεις τέτοιου μεγέθους να οδηγήσουν σε αύξηση των επισφαλειών για τη ΔΕΗ από καταναλωτές που θα αδυνατούν να ανταποκριθούν στην κάλυψη των εξόδων.

Αποφορολόγηση των λογαριασμώνΜία από τις προτάσεις που έχουν τεθεί και επίσημα (από τη ΡΑΕ) στο τραπέζι των συζητήσεων είναι η αποφορολόγηση των λογαριασμών ρεύματος και ο διαχωρισμός των χρεώσεων υπέρ τρίτων (ΕΡΤ, δημοτικά τέλη) από τους λογαριασμούς. Η εφαρμογή αυτής της πρότασης μπορεί πράγματι να ελαφρύνει τους λογαριασμούς. Ωστόσο:– Σε αυτό το περιβάλλον είναι εντελώς

απίθανο να προχωρήσει το Υπουργείο Oικονομικών σε μείωση φόρων στην ενέργεια. Ακόμη και να ήθελε να το κάνει, δεν θα το επέτρεπε η Τρόικα.– O διαχωρισμός των λοιπών χρεώσεων από τον λογαριασμό έχει μόνο επικοινωνιακό και όχι ουσιαστικό νόημα για τους καταναλωτές, αφού οι χρεώσεις υπέρ τρίτων δεν καταργούνται, αλλά θα φτάνουν στα σπίτια σε ξεχωριστό φάκελο. Από την άλλη, ο διαχωρισμός των τελών από τον λογαριασμό του ηλεκτρικού μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση της εισπραξιμότητάς τους, καθώς θα εκλείψει ο κίνδυνος διακοπής της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος από τη μη πληρωμή. Η δε «τρύπα» που θα προκληθεί στην ΕΡΤ και στους δήμους θα καλυφθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο από τις ίδιες τσέπες.

Προειδοποίηση ΔΕΗΗ ΔΕΗ έχει προειδοποιήσει κατ’ επανάληψη και σε όλους τους τόνους για τους κινδύνους που συνεπάγεται η διατήρηση τιμολογίων σε επίπεδο κάτω του κόστους. Ήδη στο έγγραφο που κατατέθηκε στη ΡΑΕ στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την αναδιάρθρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η ΔΕΗ επισημαίνει ότι «η σημερινή προβληματική λειτουργία της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της ΔΕΗ (αλλά και άλλων φορέων της αγοράς), σε σημείο μάλιστα που να απειλείται η βιωσιμότητα της επιχείρησης και ως εκ τούτου του συνόλου του ελληνικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας».

Προτάσεις ΖερβούOι προτάσεις της ΔΕΗ, τις οποίες επανέλαβε πρόσφατα ο πρόεδρος της επιχείρησης κ. Αρθ. Ζερβός στο συνέδριο του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης,

περιλαμβάνουν:– Σύνδεση των τιμολογίων λιανικής με τις τιμές χονδρεμπορικής αγοράς. «Σήμερα η ΔΕΗ» σύμφωνα με τον κ. Ζερβό «επιφορτισμένη εκ του νόμου με υποχρεώσεις “τελευταίου καταφυγίου” και “καθολικού προμηθευτή”, έχει πλέον σχεδόν το 100% της προμήθειας, λειτουργώντας πρακτικά ως “επί ζημία μονοπώλιο”, διότι τα τιμολόγια δεν ανταποκρίνονται ούτε στο πραγματικό κόστος ούτε στις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς. Αυτό αποτυπώνεται στη ραγδαία επιδείνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων της και στις επισφάλειες που εγγράφει». Η πρόταση της ΔΕΗ περιλαμβάνει επίσης την πλήρη και ουσιαστική απελευθέρωση των τιμολογίων σε όλες τις κατηγορίες καταναλωτών και σε όλες τις τάσεις, με εξαίρεση τις ειδικές κατηγορίες «ευάλωτων καταναλωτών», για τους οποίους πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει ειδική τιμολογιακή μέριμνα.– Κατάργηση του μηχανισμού ανάκτησης μεταβλητού κόστους. Η ετήσια οικονομική επιβάρυνση του ηλεκτρικού συστήματος από τον μηχανισμό αυτό, σύμφωνα με τον κ. Ζερβό, είναι 100 εκατ. ευρώ, καθώς «καταλήγει να κρατά σε λειτουργία στο τεχνικό τους ελάχιστο (δηλαδή, στο σημείο με τον χειρότερο βαθμό απόδοσης) τις μονάδες φυσικού αερίου, ανεξαρτήτως των ωριαίων διακυμάνσεων της ζήτησης, ακόμα κι όταν η λειτουργία τους είναι αντιοικονομική για το Σύστημα (π.χ. στις περιόδους χαμηλού φορτίου και χαμηλής Oριακής Τιμής Συστήματος), εκτοπίζοντας άλλα φθηνότερα εγχώρια καύσιμα (λιγνίτες).»– Πρόσβαση τρίτων στο χαρτοφυλάκιο ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ με δημοπρασίες για «εικονικές μονάδες παραγωγής» (τα λεγόμενα «Virtual Power Plants» ή «VPPs»).

Τρεις είναι οι αιτίες για τις οποίες οδηγούμαστε σε τέτοιου μεγέθους ανατιμήσεις στο ηλεκτρικό από την επόμενη χρονιά: 1. Η υποχρέωση που απορρέει από το μνημόνιο τα τιμολόγια του ηλεκτρικού να αντανακλούν το κόστος παραγωγής και να μην υπάρχουν σταυροειδείς επιδοτήσεις. 2. Το γεγονός ότι η προσαρμογή αυτή δεν έγινε σταδιακά σε βάθος χρόνου, με αποτέλεσμα τα ελλείμματα στην αγορά να συσσωρεύονται. 3. Η κατάργηση της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή από 1.1.2013

38

11ΠΡΩΤOΒOΥΛΙΕΣ ΤΗΣ ΔΕΠΑ ΦΕΡΝOΥΝ ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΤΙΜOΛOΓΙΑΑνάσα για επιχειρήσεις και καταναλωτές που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο ή πρόκειται να στραφούν στη χρήση του ως πηγής θέρμανσης ή και ενέργειας αποτελεί η δέσμη πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει η ΔΕΠΑ και με τις οποίες πιστεύεται ότι θα περιοριστεί περαιτέρω το κόστος προμήθειάς του. Επαναδιαπραγμάτευση με τους ξένους προμηθευτές και αναδιάρθρωση των δομών της εσωτερικής αγοράς είναι οι δύο βασικοί πυλώνες που αναμένεται να πιέσουν σημαντικά χαμηλότερα το –ήδη 30% φτηνότερο από το πετρέλαιο θέρμανσης– αέριο.

Φυσικό αέριο

39Συγκεκριμένα, η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου έχει δρομολογήσει έναν γύρο επαφών με τους μεγάλους προμηθευτές της, όπως είναι η Gazprom, η Sonatrach και η Botas, με αντικείμενο την εκ νέου διαπραγμάτευση των τιμών στις οποίες προμηθεύεται το φυσικό αέριο. Με αφορμή τη βαθιά οικονομική κρίση και στόχο την παροχή ακόμα πιο προσιτών τιμολογίων στους χρήστες, ζητείται η προς τα κάτω αναπροσαρμογή των τιμών, κάτι που ενδέχεται να λειτουργήσει προς όφελος όλων όσοι συμμετέχουν, αφού υπολογίζεται ότι θα αυξήσει τις καταναλισκόμενες ποσότητες κερδίζοντας περαιτέρω μερίδια από την ενεργειακή αγορά. Η ΔΕΠΑ, σύμφωνα με πολύ καλά πληροφορημένες πηγές, έχει δεσμευτεί απέναντι στους μεγάλους πελάτες της, δηλαδή τόσο τις βιομηχανίες και τους ηλεκτροπαραγωγούς όσο και τους κατά τόπους διανομείς, τις Εταιρείες Παροχής Αερίου, όπως η ΕΠΑ Αττικής, να περάσει τη μείωση των τιμών προμήθειας εξ ολοκλήρου στην αγορά. Με χαμηλότερο κόστος, αυτοί, με τη σειρά τους, θα μπορέσουν να προσφέρουν ακόμα πιο ανταγωνιστικά τιμολόγια και να βοηθήσουν στη διάδοση της χρήσης μίας πηγής ενέργειας που και φιλικότερη προς το περιβάλλον είναι και πολύ πιο οικονομική. Εκατοντάδες χιλιάδες καταναλωτές θα μπορέσουν άμεσα να έχουν πρόσβαση σε φθηνότερη θέρμανση αλλά και σε άλλες λειτουργίες όπως η εστίαση ή η αυτοκίνηση, για όσους έχουν στραφεί ήδη και εκεί. Και οι επιχειρήσεις, όμως, που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο για την παραγωγή τους ή και για την ηλεκτροπαραγωγή που διοχετεύουν στο εθνικό δίκτυο αναμένεται να ενισχυθούν, με όλα όσα αυτό σημαίνει για τη διατήρηση και την αύξηση των θέσεων απασχόλησης αλλά και για τα

ίδια τα τιμολόγια της ΔΕΗ.Οι πρωτοβουλίες, όμως, του μάνατζμεντ της ΔΕΠΑ έχουν και διαρθρωτικού χαρακτήρα προφίλ. Κατ’ αρχάς, δρομολογήθηκαν και ξεκινούν εντός του 2012 δημοπρασίες φυσικού αερίου, στις οποίες θα συμμετέχουν οι βιομηχανικοί πελάτες, με σκοπό να διαμορφωθεί από την ελεύθερη αγορά το κόστος προμήθειας του αερίου που χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή αλλά και σε βιομηχανίες όπως οι υαλουργίες, οι μεταλλευτικές και οι χαρτοποιίες. Παράλληλα, θα δοθούν δικαιώματα χρήσης δικτύου που θα διασφαλίζουν τους αγοραστές για τη μεταφορά των ποσοτήτων που αποκτούν, στο πλαίσιο μιας νέας πρωτοβουλίας που διαμορφώνεται σε συνεργασία με την εποπτική αρχή, την ελληνική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Επιπλέον, θα δοθεί η δυνατότητα να επιλέγεται σύμβαση που θα περιλαμβάνει το κόστος μεταφοράς του αερίου ή απλή σύμβαση αγοράς του. Αυτό ουσιαστικά δημιουργεί ευρύτερη εσωτερική αγορά μαζί με την απόφαση να μπορούν οι πελάτες της ΔΕΠΑ να αγοράζουν και να πωλούν ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αέριου που είναι υποθηκευμένες στις δεξαμενές της. Μία σειρά ακόμα δράσεων, όπως η παροχή πρόσβασης και η εκχώρηση δυναμικότητας σε σημεία εισόδου του φυσικού αέριου στα δίκτυα, αποσκοπεί στην εύρυθμη και ανταγωνιστική λειτουργία της εγχώριας αγοράς φυσικού αέριου. Θα μπορούν έτσι ευκολότερα να «βάλουν» ή να εισαγάγουν φυσικό αέριο στο εθνικό δίκτυο τρίτες εταιρείες με ό,τι αυτό σημαίνει για τον ανταγωνισμό και τη διαμόρφωση των τιμών προς τα κάτω. Υπολογίζεται ότι σε βάθος χρόνου μπορεί να σημάνει τον περιορισμό έως και κατά 45% της δυναμικότητας που καλύπτεται από τη ΔΕΠΑ και να διατεθεί αυτή σε νεοεισερχόμενους ιδιώτες παρόχους.

Επιστρέφοντας στο μέτωπο των οικιακών καταναλωτών, αξίζει να σημειωθεί ότι μαζί με τη ΡΑΕ η ΔΕΠΑ προχωρά και στον διακριτό διαχωρισμό των τιμολογίων για το αέριο από αυτών για τη χρήση του δικτύου. Πρόκειται για το περιβόητο unbundling των συμβάσεων. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι στον λογαριασμό που πληρώνει ο καταναλωτής θα μπορεί να βλέπει με σαφήνεια τι πληρώνει για φυσικό αέριο και τι πληρώνει για τη χρήση του δικτύου. Περνά, δηλαδή, η αγορά στην τελική και πλήρη απελευθέρωση που δρομολογήθηκε με τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της ΔΕΠΑ από αυτές της ΔΕΣΦΑ. Την ίδια ώρα σταματά η σύνδεση του κόστους με την καταναλισκόμενη ποσότητα, ώστε να αποφευχθούν στρεβλώσεις, κάτι που αναμένεται να ρίξει το κόστος αισθητά για τους ενδιάμεσου μεγέθους πελάτες.Καθίσταται σαφές ότι η ελληνική αγορά έχει διέλθει τα πρώτα στάδια και ωριμάζει πλήρως, παρέχοντας όλα τα εχέγγυα για ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης και σημαντικά οφέλη για τους καταναλωτές αλλά και για την ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα.Είναι γεγονός ότι σε παγκόσμια κλίμακα παρατηρείται ραγδαία αναδιαμόρφωση του ενεργειακού μείγματος με μειούμενη την τάση στην κατανάλωση πετρελαίου και βαθμιαία άνοδο της κατανάλωσης φυσικού αέριου. Η αύξηση κατανάλωσης φυσικού αερίου συμβάλλει θετικά και στον υιοθετημένο στόχο για μία οικονομία χαμηλής κατανάλωσης πετρελαίου και άνθρακα. Στην Ελλάδα το ποσοστό αύξησης στη ζήτηση φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 2010-2020 αναμένεται να διαμορφωθεί από + 50% έως 90%. Οι υπολογισμοί αυτοί, όμως, ενδέχεται να αποδειχθούν συντηρητικοί σύμφωνα με πηγές της βιομηχανίας.

40

12OΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΑΞΗΤOΥ ΛΑΘΡΕΜΠOΡΙOΥΔραστικά μέτρα και χρήση προηγμένης τεχνολογίας είναι στα σχέδια της κυβέρνησης για την πάταξη του λαθρεμπορίου και των στρεβλώσεων στην αγορά καυσίμων, που ωστόσο δεν φαίνεται να ικανοποιούν πλήρως την αγορά, καθώς περιορίζονται κυρίως στον τομέα της μεταφοράς πετρελαιοειδών και αφορούν στην άρση όλων των ρυθμιστικών εμποδίων. Εάν πάντως τα μέτρα αποδώσουν τα προσδοκώμενα (έσοδα), οι αυξημένοι φόροι θα επανεξεταστούν προς διόρθωση.

Αγορά καυσίμωνTου Χρήστου Παπαχρήστου

Τα υπουργεία Ανάπτυξης, ΠΕΚΑ και Oικονομικών επεξεργάστηκαν από κοινού τα μέτρα που αφορούν στην αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου, στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, στον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας και στην προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών.Στις νέες ρυθμίσεις περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η εγκατάσταση των ολοκληρωμένων συστημάτων ελέγχου εισροών και εκροών όγκου σε όλα τα στάδια διακίνησης, η ιχνηθέτηση των καυσίμων, η τοποθέτηση GPS σε όλα τα βυτιοφόρα μεταφοράς καυσίμων, η θέσπιση κανόνων διαφάνειας στην τιμολόγηση των διυλιστηρίων και των εταιρειών εμπορίας, ο έλεγχος των «πειραγμένων» αντλιών με την ενεργοποίηση του αποκαλούμενου «μυστικού αυτοκινήτου», το οποίο θα εξοπλιστεί με ειδικά όργανα για τον σκοπό αυτό, και ο έλεγχος στις παραδόσεις πετρελαίου θέρμανσης. Προβλέπεται, επίσης, η κατάργηση της βενζίνης σούπερ, οι χρήστες της οποίας περιορίζονται σε 50.000. Oι πρωτοβουλίες των τριών υπουργείων αντιστοιχούν σε τέσσερις άξονες:

Αντιμετώπιση του λαθρεμπορίουΤα βασικά μέτρα που υιοθετούνται για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου είναι:

– Η εγκατάσταση των ολοκληρωμένων συστημάτων ελέγχου εισροών και εκροών όγκου σε όλα τα στάδια διακίνησης, όπως προβλέπεται ήδη από τη νομοθεσία, και η σύνδεσή τους με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ). – Η ιχνηθέτηση των καυσίμων.– Η τοποθέτηση GPS σε όλα τα βυτιοφόρα μεταφοράς καυσίμων, επίσης με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.

Απελευθέρωση της αγοράς Για την απελευθέρωση της αγοράς και την ενίσχυση του ανταγωνισμού οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την άρση όλων των εμποδίων και των δεσμεύσεων που περιόριζαν τη μεταφορά πετρελαιοειδών προϊόντων με βυτιοφόρα, με στόχο τη διευκόλυνση του επιχειρείν αλλά και τη μείωση του κόστους μεταφοράς. Αυτονόητη προϋπόθεση είναι η τήρηση των κανόνων ασφαλείας και αστυνόμευσης. Συγκεκριμένα: – Τα ανεξάρτητα πρατήρια θα μπορούν να χρησιμοποιούν ιδιόκτητα ή μισθωμένα βυτιοφόρα ανεξαρτήτως χωρητικότητας.– Τα ανεξάρτητα πρατήρια δεν θα είναι στο εξής υποχρεωμένα να διαθέτουν ιδιόκτητο βυτιοφόρο, προκειμένου να μπορούν να μισθώνουν Δ.Χ. βυτιοφόρα,

41

αφού η συγκεκριμένη προϋπόθεση καταργείται.– Τα βυτιοφόρα ανεξαρτήτως τονάζ, με το εμπορικό σήμα του μεταφορέα ή του ανεξάρτητου πρατηρίου, αποκτούν πρόσβαση στα διυλιστήρια και στις εγκαταστάσεις των εταιρειών εμπορίας για μεταφορά καυσίμων, με μόνη προϋπόθεση την τήρηση των κανόνων ασφαλείας.– Αίρονται οι περιορισμοί στο πλήθος και στο τονάζ των βυτιοφόρων που επιτρέπεται να διαθέτουν τα πρατήρια με σήμα εταιρειών. Θα μπορούν επίσης, όπως και τα ανεξάρτητα πρατήρια, να χρησιμοποιούν ιδιόκτητα ή μισθωμένα βυτιοφόρα για να εφοδιάζονται με καύσιμα από τις εγκαταστάσεις της εταιρείας με την οποία έχουν συμβατική σχέση, εφόσον βέβαια αυτό προβλέπεται στη σύμβαση αποκλειστικής συνεργασίας με την εταιρεία. Στο ίδιο πλαίσιο εισάγονται κανόνες διαφάνειας στην τιμολόγηση των καυσίμων τόσο στο πρώτο στάδιο (από τα διυλιστήρια προς τις εταιρείες) όσο και στο επόμενο (από τις εταιρείες προς τα πρατήρια). Συγκεκριμένα, τα διυλιστήρια θα προβαίνουν σε αναλυτικό προσδιορισμό των στοιχείων κόστους που χρεώνουν στους πελάτες τους. Αντίστοιχα,

τίθενται κανόνες διαφάνειας στις συμβάσεις αποκλειστικής συνεργασίας μεταξύ εταιρειών και πρατηριούχων, σε εναρμόνιση και πάλι με την εισήγηση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίαςΕναρμονίζεται με τη σχετική Κοινοτική Oδηγία 2009/119/ΕΚ η νομοθεσία για την τήρηση αποθεμάτων ασφαλείας καυσίμων. Έχει ολοκληρωθεί ήδη η δημόσια διαβούλευση για το σχετικό νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ που προβλέπει τη σύσταση μη κερδοσκοπικής ανώνυμης εταιρείας (Κεντρικός Φορέας Τήρησης Αποθεμάτων) για την απόκτηση, τη διατήρηση και την πώληση αποθεμάτων πετρελαίου. Επίσης, καταργείται η βενζίνη LRP που αντικατέστησε την παλιά σούπερ, με στόχο την απελευθέρωση υποδομής (δεξαμενές κ.λπ.) που δεσμεύεται σήμερα για το συγκεκριμένο καύσιμο. Oι καταναλώσεις της LRP είναι πλέον ελάχιστες. Λαμβάνεται, ωστόσο, μέριμνα για την κάλυψη των κατόχων αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο καύσιμο, με τη χρήση ειδικών πρόσθετων ουσιών στην αμόλυβδη.

Ελλιπείς παραδόσειςOι ελλιπείς παραδόσεις καυσίμων

είναι ένα φαινόμενο που εντάθηκε τα τελευταία χρόνια και έχει ως αποτέλεσμα την επιπλέον επιβάρυνση των καταναλωτών, οι οποίοι πληρώνουν για ποσότητα καυσίμου μεγαλύτερη από αυτή που πράγματι παραλαμβάνουν. Η δε τεχνολογία στον συγκεκριμένο τομέα είναι ιδιαίτερα εξελιγμένη, με αποτέλεσμα συχνά να είναι δύσκολος ο εντοπισμός των μηχανισμών καταδολίευσης των αντλιών. Για τον λόγο αυτό το Υπουργείο Ανάπτυξης ως πρώτο βήμα πιστοποίησε και βγάζει στον δρόμο για ελέγχους ειδικά διασκευασμένο αυτοκίνητο που θα εφοδιάζεται με καύσιμα όπως ένα οποιοδήποτε Ι.Χ. και στη συνέχεια θα ελέγχει αν η παραδιδόμενη ποσότητα είναι πράγματι η αναγραφόμενη στην αντλία. Η προσπάθεια θα διευρυνθεί με τη χρήση και άλλων αυτοκινήτων. Παράλληλα, θα ενταθούν οι έλεγχοι για τις παραδόσεις πετρελαίου θέρμανσης.

Η δέσμη μέτρων για την πάταξη του λαθρεμπορίου αποτελεί προϊόν συνεργασίας του υπουργού Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκη (επάνω αριστερά) και των αρμόδιων υφυπουργών Oικονομικών Γ. Μαυραγάνη (κάτω αριστερά), Ανάπτυξης Θ. Σκορδά (επάνω δεξιά) και Περιβάλλοντος – Ενέργειας Α. Παπαγεωργίου (κάτω δεξιά).

42

13ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΑΝΕΠΙΣΗΜΑΗ OΡΙOΘΕΤΗΣΗ ΑOΖ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΚΥΠΡOΥ«Ήδη δουλεύουμε σιωπηρά και σωστά με την ελληνική κυβέρνηση για την οριοθέτηση της ΑOΖ Ελλάδας – Κύπρου» δήλωσε ο διευθυντής του τομέα Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας & Τουρισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας Δρ. Σόλων Κασσίνης, ο οποίος επισκεπτόμενος την Αθήνα πραγματοποίησε συνάντηση επί του θέματος στο ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στα τέλη Oκτωβρίου.

Συνέδριο «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2012»Της Ευαγγελίας Λαμπάκου

O κ. Κασσίνης είναι ουσιαστικά ο ιθύνων νους των ερευνητικών προσπαθειών στην Κύπρο με τη γνωστή επιτυχή έκβαση στην εύρεση φυσικού αερίου και διακρίνεται για τη μεθοδικότητα και τη σιωπηρή εργατικότητά του επί σειρά ετών. Μιλώντας την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου από το βήμα του διήμερου συνεδρίου «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2012» του ΙΕΝΕ, χορηγός επικοινωνίας του οποίου είναι το περιοδικό «Εnergyworld», κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση να κρατήσει χαμηλούς τόνους, χωρίς βαρύγδουπες δηλώσεις που αναφέρουν ποσά και έσοδα, και να αντιγράψει τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στην Κύπρο για τις έρευνες υδρογονανθράκων, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να κερδίσει χρόνο και να κινηθεί ακόμη πιο γρήγορα υιοθετώντας το πρότυπο της Κύπρου. Η κυπριακή επιτυχία, τόνισε, στηρίχθηκε στη συστηματική προετοιμασία της διαδικασίας που δεν άλλαξε με τη διαδοχή των κυβερνήσεων, στο καλό επενδυτικό κλίμα της Μεγαλονήσου, στο ευνοϊκό για τους επενδυτές φορολογικό σύστημα (0% για τους υδρογονάνθρακες) και στην τακτοποιημένη ΑOΖ με Αίγυπτο, Λίβανο και Ισραήλ.

Ήδη τον Oκτώβριο η Κύπρος ανέθεσε τέσσερα νέα τεμάχια στο πλαίσιο του δεύτερου διαγωνισμού παραχωρήσεων, ενώ οι διαδικασίες για τα υπόλοιπα συνεχίζονται. Πρόκειται για τα τεμάχια 2, 3, 9 και 11 (που γεωγραφικά γειτνιάζουν με το περιβόητο 12). O κύπριος παράγοντας δήλωσε ότι η δεύτερη γεώτρηση στην Κύπρο θα γίνει τον Φεβρουάριο, ενώ η παραγωγή αερίου αναμένεται να ξεκινήσει το 2015 – 2017. Πάνω από το γεωτρύπανο θα υπάρχει ειδικό πλοίο για τον καθαρισμό του αερίου, ώστε να φτάνει «καθαρό» στην Κύπρο για ηλεκτροπαραγωγή και υγροποίηση.

Σταθμός υγροποίησηςO κ. Κασσίνης ανέλυσε τα σχέδια της Κύπρου για την κατασκευή σταθμού υγροποίησης αερίου που θα εξυπηρετεί τόσο την Κύπρο όσο και γειτονικές χώρες (π.χ. Ισραήλ) και τόνισε ότι ο υπό σχεδιασμό αγωγός Κύπρου – Ισραήλ έχει την έγκριση της Ε.Ε., ενώ ο νότιος διάδρομος που υποθετικά θα ενώνει την Κύπρο με την Ευρώπη μέσω Ελλάδας βρίσκεται σε φάση αξιολόγησης από τις Βρυξέλες, αλλά τα τεχνικά χαρακτηριστικά του τον καθιστούν λιγότερο ανταγωνιστικό. Πρόκειται για έναν αγωγό 28 ιντσών, που θα τοποθετηθεί σε βάθος 2.800 μ.

43υποθαλάσσια. Αποτελεί σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Κασσίνη, πρόκληση για την Ευρώπη, καθώς θα μπορούσε να αποτελέσει την τρίτη εναλλακτική πηγή αερίου. Στην Ευρώπη η αύξηση της ζήτησης αερίου υπολογίζεται σε 1,3% ετησίως και τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα είναι 64,4 τρισ. κ.μ., όσα δηλαδή διαθέτει και περιοχή γειτονικά της Κύπρου – δηλαδή, 60 τρισ. κ.μ. με σημερινούς υπολογισμούς, που ελπίζεται ότι θα αναθεωρηθούν προς τα επάνω για τις λεκάνες Leviathan, Tanin, Tamar, Dalit. Την Κύπρο απασχολούν αυτή την περίοδο θέματα ασφάλειας των γεωτρήσεων και στις 13 Δεκεμβρίου θα πραγματοποιηθεί υπουργική διάσκεψη για το θέμα. «Πρέπει να διαθέτουμε πλάνο αντιμετώπισης μιας διαρροής αερίου από τα γεωτρύπανα, διότι ένα ατύχημα στην Κύπρο θα έχει αντίκτυπο στον τουρισμό της Λεμεσού και του Τελ Αβίβ» τονίστηκε από τον κ. Κασσίνη.

Διεθνείς διασυνδέσεις ΕλλάδαςΣτις διεθνείς διασυνδέσεις φυσικού αερίου στη Ν.Α. Ευρώπη και στον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η ΔΕΠΑ αναφέρθηκε ο κ. Κώστας Καραγιαννάκος, Διευθυντής Διεθνών Δραστηριοτήτων της εταιρείας. O κ. Καραγιαννάκος τόνισε ότι το έλλειμμα αερίου στην Ε.Ε. θα είναι 100 δισ. κ.μ., γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη για νέες πηγές τροφοδοσίας και νέα έργα διασύνδεσης. «Η ευρωπαϊκή αγορά, πλην της Ελλάδας, εξαρτάται από μία πηγή τροφοδοσίας και για τον λόγο αυτό η χώρα μας μαζί με τη Ρουμανία παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη διαφοροποίηση των προμηθευτών» σημείωσε ο κ. Καραγιαννάκος, ο οποίος είναι ένθερμος υποστηρικτής του σχεδίου κατασκευής αγωγού που θα συνδέει την Κύπρο με την Ευρώπη μέσω Ελλάδας.

«Φαίνεται ουτοπικό, αλλά μπορεί να είναι ρεαλιστικό δεδομένων των ποσοτήτων που μπορεί να μεταφέρει στην Ε.Ε. σε σχέση με το κασπιανό αέριο» σχολίασε ο κ. Καραγιαννάκος. Εξέφρασε, μάλιστα, την ελπίδα η νότια

Κρήτη να έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με εκείνα της Κύπρου σε ό,τι αφορά στο αέριο.Κατά τα άλλα, η ΔΕΠΑ προωθεί αυτή την περίοδο την κατασκευή του ελληνοβουλγαρικού αγωγού με

Από το βήμα του διήμερου συνεδρίου «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2012» του ΙΕΝΕ, χορηγός επικοινωνίας του οποίου είναι το περιοδικό «Εnergyworld», ο κ. Κασσίνης κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση να κρατήσει χαμηλούς τόνους, χωρίς βαρύγδουπες δηλώσεις που αναφέρουν ποσά και έσοδα, και να αντιγράψει τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στην Κύπρο για τις έρευνες υδρογονανθράκων, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να κερδίσει χρόνο και να κινηθεί ακόμη πιο γρήγορα υιοθετώντας το πρότυπο της Κύπρου.

Αρθ. Ζερβός: Πλήρη απελευθέρωση στα τιμολόγια

Το YΠEKA φέρεται να έχει θέσει ως ανώτατο όριο της πρώτης δόσης, που θα ισχύσει τον Ιανουάριο, μεσοσταθμική αύξηση της τάξης του 9–11%. Το υπουργείο εξετάζει παράλληλα τη δυνατότητα περιορισμού των φόρων αλλά και μείωσης των αποκαλούμενων «μονοπωλιακών χρεώσεων».Από την πλευρά τής ΔEH, ο διευθύνων σύμβουλος Aρθούρος Zερβός μίλησε για την πρόσβαση τρίτων στη λιγνιτική παραγωγή μέσω των μηχανισμών της αγοράς. Επανέλαβε τη θέση του, σύμφωνα με την οποία απαιτείται συνολική αναδιάρθρωση της αγοράς ενέργειας, που να λειτουργεί με διαφάνεια και προβλεψιμότητα για επενδύσεις σε βάθος χρόνου. Σε ό,τι αφορά στις πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, είπε ότι ακυρώνουν τις αιτιάσεις για καταχρηστική θέση της ΔΕΗ και δεν υπαγορεύουν διορθωτικά μέτρα, ενώ τόνισε την ανάγκη η ΡΑΕ να

περιορίσει τις παρεμβάσεις της στη χονδρεμπορική αγορά, ο δε επικεφαλής της ΔΕΗ συμφωνεί με τη ΡΑΕ για την αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης της ενεργειακής αγοράς. Συγκεκριμένα, η θέση της ΔΕΗ είναι ότι η πρόσβαση τρίτων στο χαρτοφυλάκιο ηλεκτροπαραγωγής της, στο πλαίσιο ενός μεταβατικού σταδίου πλήρους απελευθέρωσης, πρέπει να γίνει μέσα από «μηχανισμούς αγοράς», οι οποίοι έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι σύμφωνοι με τις αρχές της «ελεύθερης αγοράς», είναι διαφανείς και αναδεικνύουν την πραγματική αξία της ενέργειας. O κ. Ζερβός είπε ότι η επιχείρηση αναμένεται να λάβει σύντομα τις πρώτες άδειες για τέσσερα – πέντε πρατήρια με φυσικό αέριο και υπογράμμισε τη σημασία κατασκευής του ελληνοϊταλικού αγωγού αερίου. Για τη δε ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης σημείωσε ότι οι διαδικασίες προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί στα μέσα του 2013.

44 αντίστροφη φορά. Η τελική απόφαση θα ληφθεί τον ερχόμενο Μάρτιο και η λειτουργία του τοποθετείται στο 2014, ενώ αυτή την περίοδο βρίσκεται σε τελικό στάδιο η διαδικασία

απόκτησης αδειών. Επίσης, σε φάση περιβαλλοντικής αδειοδότησης βρίσκεται και το έργο της πλωτής δεξαμενής ανοιχτά της Καβάλας με χρονοδιάγραμμα λειτουργίας το 2015.

Ο υφυπουργός ΠEKA Mάκης Παπαγεωργίου αναφέρθηκε στην ανάγκη επαναπροσδιορισμού των κοστολογικών στοιχείων της ΔEH, ώστε να περιοριστούν οι μεγάλες αυξήσεις που προκύπτουν και οι οποίες ανέρχονται μεσοσταθμικά στο 30% περίπου και στις μικρές καταναλώσεις στο 40%.

Η οικονομική κρίση έχει πλήξει και την κατανάλωση αερίου στη χώρα, αφού στο 9μηνο του έτους έχει ήδη μείωση 5-6% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.Για τα επόμενα χρόνια, πάντως, ο επικεφαλής του ΔΕΣΦΑ προέβλεψε αύξηση της ζήτησης. Το πρόγραμμα ανάπτυξης της εταιρείας για την περίοδο 2013 - 2021 έχει προϋπολογισμό 1,6 δισ. ευρώ.Από τον Φεβρουάριο του 2013 θα αρχίσει η εφαρμογή της νέας μεθόδου τιμολόγησης αερίου, τύπου εισόδου - εξόδου, με βάση τις επιταγές του 3ου ενεργειακού μνημονίου. Ικανοποίηση για την οικονομική θέση του ΔΕΣΦΑ εξέφρασε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Δρ. Γιώργος Παπαρσένος, δηλώνοντας αισιόδοξος για τη διαδικασία αποκρατικοποίησης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Εξέφρασε, εντούτοις, τον προβληματισμό του για τα γνωστά ζητήματα ρευστότητας της αγοράς ενέργειας που επηρεάζουν την επιχείρηση τους τελευταίους μήνες

Χ. Σαχίνης: «Η αγορά αερίου εξακολουθεί να μεγαλώνει»

Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ Χάρης Σαχίνης αναφέρθηκε στα προβλήματα ρευστότητας της αγοράς. Ο ΑΔΜΗΕ και ο ΛΑΓΗΕ χρωστούν στους ιδιώτες παραγωγούς, όπως είπε ο ίδιος, περί τα 400 εκατ. ευρώ, ενώ οι ιδιώτες οφείλουν στη ΔΕΠΑ περί τα 350 εκατ. ευρώ. «Ελπίζουμε να ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Ως τότε η ΔΕΠΑ θα εξακολουθήσει να χρηματοδοτεί την αγορά, για να μην καταρρεύσει το σύστημα». Παρά την ύπαρξη της οικονομικής κρίσης, η αγορά φυσικού αερίου εξακολουθεί να μεγαλώνει. Η αύξηση του φυσικού αερίου στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας υπολογίζεται στο 12% κατά το 2011.Αναφερόμενος στις προσπάθειες της ΔΕΠΑ για τη διατήρηση ανταγωνιστικών τιμών φυσικού αερίου, ο κ. Σαχίνης ανέφερε ότι φέτος το φυσικό αέριο θα είναι κατά 30% φθηνότερο από

το πετρέλαιο θέρμανσης μετά την εξομοίωση των φόρων με το πετρέλαιο κίνησης. Η ΔΕΠΑ σχεδιάζει τη δημιουργία τεσσάρων – πέντε πρατηρίων πώλησης υγραερίου και σε αυτή τη φάση αναμένει τις σχετικές αδειοδοτήσεις. Υπολογίζεται ότι ο συγκεκριμένος σχεδιασμός θα προχωρήσει κατά τη διάρκεια του 2013. Ο κ. Σαχίνης αναγνώρισε ότι οι τιμές φυσικού αερίου στην Ελλάδα είναι ακριβές, όπως και στη Ν.Α. Ευρώπη, διότι –όπως σημείωσε– δεν υπάρχουν hubs και ανάλογες υποδομές διασυνδέσεων μεταξύ των κρατών της περιοχής για τη διαμόρφωση ανταγωνιστικών τιμών. Στο πλαίσιο της μείωσης των τιμών της ΔΕΠΑ, η διοίκηση της εταιρείας έχει πετύχει μείωση των τιμών προμήθειας από την Gazprom και διατήρησή τους στα επίπεδα άλλων γειτονικών χωρών, όπως η Βουλγαρία, ενώ βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την αλγερινή Sonatrach, για αντίστοιχες μειώσεις.

45

Σε ισχυρή θέση ο ΔΕΣΦΑΙκανοποίηση για την οικονομική θέση του ΔΕΣΦΑ εξέφρασε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Δρ. Γιώργος Παπαρσένος, δηλώνοντας αισιόδοξος για τη διαδικασία αποκρατικοποίησης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Εξέφρασε, εντούτοις, τον προβληματισμό του για τα γνωστά ζητήματα ρευστότητας της αγοράς ενέργειας που επηρεάζουν την επιχείρηση τους τελευταίους μήνες, καθώς επιδεινώνονται οι καθυστερήσεις πληρωμών προς και από τη ΔΕΠΑ, υπάρχει καθυστέρηση στη δανειοδότηση από την ΕΤΕπ, ενώ η Κομισιόν έχει θέσει υπό επανεξέταση το καθεστώς χρηματοδότησης του ΔΕΣΦΑ.Η οικονομική κρίση έχει πλήξει και την κατανάλωση αερίου στη χώρα, αφού στο 9μηνο του έτους έχει ήδη μείωση 5-6% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Για τα επόμενα χρόνια, πάντως, ο επικεφαλής του ΔΕΣΦΑ προέβλεψε αύξηση της ζήτησης. Το πρόγραμμα ανάπτυξης της εταιρείας για την περίοδο 2013 – 2021 έχει προϋπολογισμό 1,6 δισ. ευρώ.Από τον Φεβρουάριο του 2013 θα αρχίσει η εφαρμογή της νέας μεθόδου τιμολόγησης αερίου, τύπου εισόδου – εξόδου, με βάση τις επιταγές του 3ου ενεργειακού μνημονίου.

Παραχωρήσεις πετρελαίουΣτο συνέδριο μίλησε η σύμβουλος

του ΥΠΕΚΑ καθηγήτρια Σοφία Σταματάκη (Σχολή Μηχ. Μεταλλείων – Μεταλλουργών, Τομέας Μεταλλευτικής ΕΜΠ), η οποία ανέλυσε το χρονοδιάγραμμα για τις πετρελαϊκές παραχωρήσεις του υπουργείου κατά τα επόμενα δύο – τρία χρόνια, τονίζοντας ότι θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια να μην υπάρξουν περαιτέρω καθυστερήσεις.

Oι επενδυτές του πετρελαίουΑπό τη σκοπιά των επενδυτών, ο κ. Μαθιός Ρήγας, Διευθύνων Σύμβουλος της Energean Oil & Gas., αναφέρθηκε στο επενδυτικό σχέδιο της εταιρείας για την περιοχή του Πρίνου και στις δυνατότητες παραγωγής που υπάρχουν ακόμη στην περιοχή, δηλώνοντας αποφασισμένος να επενδύσει περαιτέρω στην Ελλάδα εφόσον δοθούν από το υπουργείο οι σχετικές άδειες. Η εταιρεία συμμετέχει σε τρεις διαγωνισμούς για έρευνες πετρελαίου σε Ιωάννινα, Πατραϊκό και Κατάκολο, ενώ ενδιαφέρεται να κατασκευάσει υπόγεια αποθήκη αερίου στην περιοχή της Καβάλας. O Δρ. Ντίνος Νικολάου, Γεωλόγος Πετρελαίου – Ενεργειακός Oικονομολόγος και Γενικός Διευθυντής της Kanergy Ltd, τόνισε ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες εντοπισμού υδρογονανθράκων, λαμβανομένων υπόψη παλιότερων ερευνών. Αυτό, εξάλλου, δείχνουν και τα γεωλογικά δεδομένα της Ιταλίας και της

Αλβανίας, όπου υπάρχει ερευνητική και παραγωγική δραστηριότητα, σε αντίθεση με τη χώρα μας όπου κάθε σχετική ενέργεια είχε σταματήσει εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Υπογράμμισε την ανάγκη να μιμηθεί η Ελλάδα την Κύπρο, αλλά και να προχωρήσει στη χάραξη ΑOΖ σε μία περίοδο, μάλιστα, κατά την οποία η Τουρκία έχει διενεργήσει έρευνες εντός της δυνητικής ΑOΖ της χώρας μας.Στα κοιτάσματα υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης και στο πιθανώς σημαντικό μέγεθός τους αναφέρθηκε ο Δρ. Ηλίας Κονοφάγος, Γεωλόγος Πετρελαίου και Αντιπρόεδρος της Flow S.A., τονίζοντας την ανάγκη επιτάχυνσης των σχετικών διαδικασιών από την πλευρά της πολιτείας. Προς όφελος των μελλοντικών γενεών πρέπει να αξιοποιηθούν τα κέρδη που θα προκύψουν από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Ελλάδα τόνισε σε ομιλία – παρέμβαση ο πρώην υφυπουργός ΠΕΚΑ Γιάννης Μανιάτης.

46

14ΑΝΑΤΡOΠΗ ΣΚΗΝΙΚOΥ ΣΤΑ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΜΕ ΝΕΑ ΣΚΛΗΡΑ ΜΕΤΡΑΝέα δεδομένα τίθενται στην αγορά των φωτοβολταϊκών με τα μέτρα που θεσμοθετούνται από το ΥΠΕΚΑ για έκτακτη εισφορά σε τρεις κλίμακες, από 25% έως 35%. H έκτακτη ειδική εισφορά αλληλεγγύης –όπως ονομάζεται ο φόρος– υπολογίζεται επί του τζίρου στο διάστημα από την 1η Ιουλίου 2012 έως και τις 30 Ιουνίου 2014 και αφορά στους λειτουργούντες σταθμούς καθώς και σε όσους σταθμούς τεθούν σε δοκιμαστική λειτουργία ή ενεργοποιηθεί η σύνδεσή τους εφεξής. Με απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ωστόσο, η εισφορά μπορεί να παραταθεί για ένα ακόμη έτος. Η έκτακτη εισφορά δεν επιβάλλεται στα οικιακά φωτοβολταϊκά σε στέγες.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειαςΤου Χρήστου Παπαχρήστου

47H εφαρμογή του νέου μέτρου αναμένεται να επιφέρει σοβαρές ανατροπές στη ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά των φωτοβολταϊκών, η οποία στηρίχθηκε σε εγγυημένες τιμές, το ύψος των οποίων δεν μπορεί να καλυφθεί από την αγορά, με τα γνωστά αποτελέσματα στο έλλειμμα του ΛAΓHE, στις καθυστερήσεις πληρωμών και στην απειλή βιωσιμότητας συνολικά της ενεργειακής αγοράς. Οι επιπτώσεις αναμένεται να επηρεάσουν και τις τράπεζες, αφού προβλέπεται δυσκολία στην αποπληρωμή των δανείων.Η εισφορά υπολογίζεται ως ποσοστό επί του τιμήματος πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται προ ΦΠΑ, ενώ το ύψος της καθορίζεται ως εξής:1) 25% για τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς που τέθηκαν σε δοκιμαστική λειτουργία ή ενεργοποιήθηκε η σύνδεσή τους έως 31.12.2011.2) 35% για τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς που τέθηκαν σε δοκιμαστική λειτουργία ή ενεργοποιήθηκε η σύνδεσή τους μετά την 1.1.2012. Η αποζημίωση της παραγόμενης ενέργειας υπολογίζεται βάσει της τιμής πριν από τον Φεβρουάριο 2012 (333,81 ευρώ η μεγαβατώρα για μεγαλύτερα από 100 KW, 375,54 ευρώ η μεγαβατώρα για μικρότερα από 100 KW ή για το μη διασυνδεδεμένο σύστημα ανεξαρτήτως ισχύος).3) 29% για τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς που τέθηκαν σε δοκιμαστική λειτουργία ή ενεργοποιήθηκε η σύνδεσή τους μετά την 1.1.2012. Η αποζημίωση της παραγόμενης ενέργειας υπολογίζεται βάσει της τιμής που αντιστοιχεί στο διάστημα μεταξύ Φεβρουαρίου 2012 και 9 Αυγούστου 2012.Δεν επιβάλλεται εισφορά στα φωτοβολταϊκά που πουλάνε την ενέργεια με τις νέες μειωμένες τιμές που θεσπίστηκαν και ισχύουν από τις 10 Αυγούστου 2012. Η έκτακτη εισφορά ισχύει για δύο χρόνια, αναδρομικά από

1.7.2012 έως και 30.6.2014, και αφορά στους λειτουργούντες σταθμούς καθώς και σε όσους σταθμούς τεθούν σε δοκιμαστική λειτουργία ή ενεργοποιηθεί η σύνδεσή τους εφεξής. Επίσης, μπορεί να παραταθεί για έναν ακόμη χρόνο με υπουργική απόφαση.H αιτιολογική έκθεση κάνει αναφορά στην εξόχως δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο τομέας της ενέργειας καθώς και στο συνεχώς διογκούμενο έλλειμμα του Eιδικού Λογαριασμού για τις AΠE. Σημειώνεται, επίσης, η ιδιαίτερα ευνοϊκή αντιμετώπιση των φωτοβολταϊκών μέσω των υψηλών εγγυημένων τιμών πώλησης, ενώ θεωρεί ότι η απόδοση των επενδύσεων σε φωτοβολταϊκά παραμένουν υψηλές και ελκυστικές για τους ενδιαφερομένους. Τα οικιακά φωτοβολταϊκά, λόγω του κοινωνικού χαρακτήρα τους ως ενός επιπλέον εσόδου στον οικογενειακό προϋπολογισμό, έχουν εξαιρεθεί τόσο από την αναστολή για νεοεισερχόμενες επενδύσεις όσο και από την εισφορά.

Η θέση του ΥΠΕΚΑΣύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, ο τομέας της ενέργειας αντιμετωπίζει και αυτός με ιδιαίτερη σφοδρότητα από το τέλος του 2011 τις συνέπειες της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης της πρόσφατης ιστορίας της χώρας μας.Ειδικά στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας η κατάσταση επιδεινώνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Συγκεκριμένα, το έλλειμμα του Ειδικού Λογαριασμού, η διαχείριση του οποίου γίνεται από τον Λειτουργό της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ Α.Ε.) και μέσω του οποίου αποζημιώνονται οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, ανέρχεται σήμερα σε περίπου 370 εκατ. ευρώ και βαίνει αυξανόμενο. Η δεινή αυτή κατάσταση πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, με σημαντικές τομές και πρωτοβουλίες.

Ευνοϊκές ρυθμίσεις Παραμένουν, σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, ευνοϊκές ρυθμίσεις υπέρ των επενδυτών σε φ/β παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία:– Εγγυημένο εισόδημα για 20 και 25 χρόνια από το ελληνικό κράτος, δηλαδή τους Έλληνες πολίτες, την ώρα που ο ελληνικός λαός βιώνει τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη σύγχρονη ιστορία του με μεγάλες μειώσεις στα εισοδήματά του.– Άμεση προτεραιότητα και αγορά του συνολικού «προϊόντος» που πουλάνε καθημερινά για 20 ή 25 χρόνια.– Οι επενδυτές φωτοβολταϊκών εξαιρούνται του 3% προς τους ΟΤΑ, που είναι αναγκασμένοι να καταβάλλουν οι επενδυτές σε όλες τις άλλες τεχνολογίες ΑΠΕ.

Ευρωπαϊκή εμπειρίαΤο ΥΠΕΚΑ υπογραμμίζει ότι ανάλογα μέτρα, που στοχεύουν στη στήριξη και στον εξορθολογισμό των εγχώριων αγορών, έχουν ληφθεί ήδη ή βρίσκονται

Το ΥΠΕΚΑ υπογραμμίζει ότι ανάλογα μέτρα, που στοχεύουν στη στήριξη και στον εξορθολογισμό των εγχώριων αγορών, έχουν ληφθεί ήδη ή βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, καθώς αντίστοιχα προβλήματα έχουν και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ασχέτως της γενικότερης οικονομικής κατάστασής τους (όπως η Ισπανία, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελβετία)

48 στο στάδιο της επεξεργασίας και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, καθώς αντίστοιχα προβλήματα έχουν και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ασχέτως της γενικότερης οικονομικής κατάστασής τους (όπως η Ισπανία, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελβετία).

Προηγούμενα μέτραΥπενθυμίζεται ότι στην προσπάθεια μείωσης της «τρύπας» του ΛΑΓΗΕ, το υπουργείο έχει προχωρήσει ήδη σε: • Μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης για τους νέους φωτοβολταϊκούς σταθμούς, στην οποία αντικατοπτρίζεται η ραγδαία και συνεχής μείωση του κόστους κατασκευής των εν λόγω συστημάτων.• Αναστολή της διαδικασίας αδειοδότησης και χορήγησης προσφορών σύνδεσης λόγω επίτευξης των ενδιάμεσων στόχων αναλογίας ισχύος φωτοβολταϊκών συστημάτων.• Διάθεση του 25% του τέλους υπέρ ΕΡΤ –εφαρμόζοντας πρώτη φορά το νόμο, που δίνει ακριβώς αυτή τη δυνατότητα– για την ενίσχυση του Ειδικού Λογαριασμού.

Στόχος η ρευστότηταΣύμφωνα με την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, οι αποφάσεις αυτές σε συνδυασμό με τις προηγούμενες του Αυγούστου και επόμενες που θα κατατεθούν σύντομα στη Βουλή, αλλά και με την ολοκλήρωση της διαδικασίας για τη δανειοδότηση του ΛΑΓΗΕ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, καθώς και με τις προσπάθειες που γίνονται για την αποδέσμευση των λογαριασμών των Energa και Hellas Power, αποκαθιστούν σταδιακά τη ρευστότητα στην αγορά ενέργειας και αντιμετωπίζουν άμεσα τη δύσκολη σημερινή πραγματικότητα.

Έντονες αντιδράσειςΤην πλήρη αντίθεσή τους στην

επιβολή έκτακτης εισφοράς επί του κύκλου εργασιών των φωτοβολταϊκών σταθμών δηλώνουν οι σύνδεσμοι των ανανεώσιμων πηγών ΣΕΦ, ΣΠΕΦ, ΕΣΗΑΠΕ (ηλεκτροπαραγωγοί από ΑΠΕ), ΕΛΕΤΑΕΝ (αιολική ενέργεια), ΕΣΜΥΕ (μικρά υδροηλεκτρικά) και ΕΛΛΕΒΙΟΜ (βιομάζα). Ειδικά στους συνδέσμους των φωτοβολταϊκών χτύπησε κόκκινος συναγερμός, όπως ήταν αναμενόμενο, με μπαράζ δηλώσεων. Οι φορείς των ΑΠΕ επισημαίνουν ότι οι νέες ρυθμίσεις:1) Είναι μονομερείς και έχουν σαφώς αναδρομικό χαρακτήρα, γεγονός που πλήττει άμεσα και σε μια κρίσιμη φάση την εμπιστοσύνη στο επενδυτικό περιβάλλον της χώρας.2) Δεν συνοδεύονται από ένα σαφές χρονοδιάγραμμα, ούτε από ένα συνεκτικό πλαίσιο λύσης του προβλήματος του ελλείμματος του Λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ που να πείθει για τη βιώσιμη αντιμετώπισή του.3) Δεν εντάσσονται σε ένα συνολικό σχέδιο αναδιάρθρωσης της ηλεκτρικής αγοράς, το οποίο θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε την άρση των απίθανων στρεβλώσεων που οδηγούν σε τεχνητή υπερτίμηση του ΕΤΜΕΑΡ και διαιωνίζουν τα ελλείμματα.4) Δεν προβλέπουν τη συμμετοχή του τραπεζικού τομέα με αποτελεσματικό και συγκεκριμένο τρόπο, με αποτέλεσμα τον άμεσο κίνδυνο χρεοκοπίας των επιχειρήσεων που δεν θα μπορούν να εξυπηρετήσουν ταμειακά τα δάνειά τους εξαιτίας της εισφοράς.Οι σύνδεσμοι τονίζουν ότι η κυβέρνηση οφείλει να αποσύρει αυτές τις αποσπασματικές ρυθμίσεις και να εντάξει όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για τις ΑΠΕ σε ένα συνολικό σχέδιο για την αναδιοργάνωση της ηλεκτρικής αγοράς χωρίς αιφνιδιασμούς.

Το υπουργείο εκτός από την έκτακτη εισφορά στα φωτοβολταϊκά, έχει προχωρήσει ήδη σε:• Μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης για τους νέους φωτοβολταϊκούς σταθμούς, στην οποία αντικατοπτρίζεται η ραγδαία και συνεχής μείωση του κόστους κατασκευής των εν λόγω συστημάτων.• Αναστολή της διαδικασίας αδειοδότησης και χορήγησης προσφορών σύνδεσης λόγω επίτευξης των ενδιάμεσων στόχων αναλογίας ισχύος φωτοβολταϊκών συστημάτων.• Διάθεση του 25% του τέλους υπέρ ΕΡΤ -εφαρμόζοντας πρώτη φορά το νόμο, που δίνει ακριβώς αυτή τη δυνατότητα- για την ενίσχυση του Ειδικού Λογαριασμού. Πάντως, σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, παραμένουν σημαντικές ευνοϊκές ρυθμίσεις υπέρ των επενδυτών σε φωτοβολταϊκά, όπως το εγγυημένο εισόδημα για 20 και 25 χρόνια από το ελληνικό κράτος, δηλαδή τους Έλληνες πολίτες, την ώρα που ο ελληνικός λαός βιώνει τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη σύγχρονη ιστορία του με μεγάλες μειώσεις στα εισοδήματά του

ΕΛΕΤΑΕΝΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤHΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μέλος της European Wind Energy Association

Μάθε για την Αιολική ΕνέργειαΕίναι:

3 Φθηνή Μειώνειτοκόστοςτουρεύματος

3 Ανεξάντλητη Μειώνειτηνεξάρτησηαπότα ορυκτάκαύσιμα

3 Εγχώρια Συμβάλλειστηντοπικήοικονομικήανάπτυξη καιτημείωσητωνεισαγωγώνκαυσίμων

3 Φιλική στο περιβάλλον Είναιηεπιλογήενάντιαστην κλιματικήαλλαγή

Ενημερώσου

www.eletaen.gr

50

15«ΑΦΗΣΤΕ ΤOΝ ΗΛΙO ΝΑ ΛΑΜΨΕΙ» ΛΕΝΕOΙ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚOΙΒαριά λαβωμένη βγαίνει η αγορά φωτοβολταϊκών από τις ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν στις αρχές Νοεμβρίου και αποτελούν συνέχεια των όσων δυσμενών ρυθμίσεων προηγήθηκαν τον περασμένο Αύγουστο. Με τις ρυθμίσεις αυτές στο οικονομικό αδιέξοδο χιλιάδων επενδυτών ήρθε να προστεθεί η ουσιαστική απαξίωση επενδύσεων εκατοντάδων εκατομμυρίων που προγραμματίζονταν για τα προσεχή έτη.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειαςTου Στέλιου Ψωμά, Συμβούλου του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών

51Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις επιβάλλεται πρωτοφανής έκτακτη εισφορά 25-30% επί του τζίρου των φωτοβολταϊκών (πλην οικιακών), οδηγώντας πολλούς επενδυτές σε αδυναμία αποπληρωμής των δανείων προς τις τράπεζες. Σημειωτέον ότι τα φωτοβολταϊκά επιβαρύνονται ούτως ή άλλως με φόρο (εταιρικό και μερισμάτων) της τάξης του 40% επί των κερδών, γεγονός που ανεβάζει τη συνολική φορολόγηση σε εξωπραγματικά ύψη και καθιστά μη βιώσιμες πολλές επενδύσεις.

Ισοπεδωτικά μέτραΠηγή των προβλημάτων είναι η αλλαγή στάσης του ΥΠΕΚΑ υπό τη νέα ηγεσία του, το οποίο δεν διαβουλεύεται πλέον με τους φορείς της αγοράς, αλλά αποφασίζει μέτρα πρόχειρα εν κρυπτώ και τα νομοθετεί όταν η δυνατότητα αντίδρασης είναι μηδενική (Δεκαπενταύγουστος, Μνημόνιο). Είναι σαφές ότι το ΥΠΕΚΑ δεν κατανοεί τους κανόνες λειτουργίας της αγοράς και γι’ αυτό οδηγείται σε ισοπεδωτικά μέτρα, που θα καταρρακώσουν όση εμπιστοσύνη είχε απομείνει σε υποψήφιους επενδυτές στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε. Πέραν των αυτονόητων επιχειρημάτων εναντίον οποιουδήποτε υποχρεωτικού αναδρομικού μέτρου και οποιουδήποτε έκτακτου μέτρου επιχειρεί να αντιμετωπίσει ένα μόνιμο ζήτημα, ένας οριζόντιος φόρος όπως αυτός που επιβλήθηκε οδηγεί σε περαιτέρω στρεβλώσεις και αδικίες, αφού πολλά έργα που μπορεί να απολαμβάνουν σήμερα την ίδια ταρίφα υλοποιήθηκαν με σημαντικά διαφορετικό κόστος, ενώ κάποια έλαβαν και επιδότηση από τον αναπτυξιακό.

Επίτροπος Oettinger προς ΣΕΦΗ επιβολή της έκτακτης εισφοράς δεν αποτελούσε καν αίτημα της

Τρόικας, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανειλημμένως έχει ταχθεί κατά της εφαρμογής αναδρομικών μέτρων. Σε απαντητική επιστολή του προς τον Σύνδεσμο Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (24-10-2012), το γραφείο του Επιτρόπου Oettinger αναφέρει τα εξής:«Κατανοούμε ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν απορρίπτει την ιδέα για φορολόγηση λειτουργούντων φωτοβολταϊκών σταθμών, παρά τις επανειλημμένες και σαφείς αναφορές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι τέτοια μέτρα αποτελούν αναδρομικές μεταβολές των συστημάτων ενίσχυσης υπαρχουσών επενδύσεων. Τέτοια μέτρα αναδρομικού χαρακτήρα πρέπει, κατά την άποψή μας, να αποφεύγονται πάση θυσία, καθώς υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών.»

Υφιστάμενες συμβάσειςΤο δεύτερο μέτρο αναδρομικής ισχύος είναι αυτό που αφορά σε υφιστάμενες συμβάσεις για έργα που, με βάση το νόμο, μπορούσαν να υλοποιηθούν έως τον Ιανουάριο του 2014. Με την κατάργηση υπογεγραμμένων συμβάσεων, τα έργα αυτά πρέπει τώρα να έχουν ολοκληρωθεί και να έχουν συνδεθεί με το δίκτυο το αργότερο έως τις 11 Μαρτίου 2013, κάτι που είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί για τα περισσότερα από αυτά.Όταν τον περασμένο Αύγουστο ο υφυπουργός ΠΕΚΑ πάγωνε την αδειοδότηση για νέα έργα φωτοβολταϊκών, υπήρχε τουλάχιστον η ελπίδα στην αγορά ότι θα υπάρχουν διαθέσιμα παλαιά έργα προς υλοποίηση και το 2013. Τώρα η αγορά οδηγείται σε ξαφνικό θάνατο πριν μπει η άνοιξη του 2013. Μαζί της οδηγούνται σε ανεργία χιλιάδες εργαζόμενοι στα φωτοβολταϊκά.Παρά την πολύμηνη κυοφορία τους, οι προτεινόμενες διατάξεις είναι γραμμένες «στο πόδι», χωρίς

διαβούλευση με την αγορά, ενώ οι επιμέρους ρυθμίσεις (προκλητικά μεγάλες προθεσμίες στον διαχειριστή για την ολοκλήρωση των έργων σύνδεσης, αμελητέες αποζημιώσεις των επενδυτών σε περίπτωση καθυστερήσεων στη σύνδεση των έργων) καθιστούν τα έργα μη χρηματοδοτήσιμα από τις τράπεζες και, φυσικά, ουδεμία σχέση έχουν με το άλλοθι της «σωτηρίας του ΛΑΓΗΕ» που επικαλείται το ΥΠΕΚΑ.

Αποδόσεις επενδύσεωνΤο ΥΠΕΚΑ ισχυρίζεται ότι «οι αποδόσεις των επενδύσεων σε φωτοβολταϊκά παραμένουν υψηλές και ελκυστικές για τους ενδιαφερομένους». Δυστυχώς, για κάποιες κατηγορίες επενδυτών η πραγματικότητα είναι διαφορετική και τα νούμερα «δεν βγαίνουν». Το αποδεικνύει η εισήγηση της ΡΑΕ την οποία αγνόησε ο υφυπουργός, όταν νομοθέτησε τις ταρίφες για νέα έργα. Το αποδεικνύει η κοινή λογική, όταν τα έσοδα έργων που υλοποιήθηκαν με εντελώς διαφορετικές παραμέτρους κόστους περικόπτονται με τον ίδιο συντελεστή.Το ΥΠΕΚΑ ισχυρίζεται ότι με την κατάργηση υπογεγραμμένων συμβάσεων που έδιναν τη δυνατότητα υλοποίησης κάποιων συστημάτων έως τον Ιανουάριο του 2014 και με την υποχρέωση των επενδυτών να συνδέσουν τα έργα τους έως τις 11 Μαρτίου 2013 «προωθείται η υλοποίηση των υγιών επενδύσεων». Η αλήθεια είναι ότι έργα ισχύος περί τα 600 MW κινδυνεύουν να ακυρωθούν, διότι είναι πρακτικά αδύνατο να υλοποιηθούν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, αν η κατασκευή τους δεν έχει ήδη ανατεθεί και η χρηματοδότησή τους δεν έχει ήδη εξασφαλιστεί, ενώ έργα που είναι σε εξέλιξη κινδυνεύουν να μην ολοκληρωθούν εγκαίρως μέσα στον χειμώνα.Το ΥΠΕΚΑ ισχυρίζεται ότι «η υποχρέωση των διαχειριστών να υλοποιούν τα

«Τα φωτοβολταϊκά επιβαρύνονται ούτως ή άλλως με φόρο (εταιρικό και μερισμάτων) της τάξης του 40% επί των κερδών, γεγονός που ανεβάζει τη συνολική φορολόγηση σε εξωπραγματικά ύψη και καθιστά μη βιώσιμες πολλές επενδύσεις», τονίζει ο σύμβουλος του ΣΕΦ, Στέλιος Ψωμάς.

52 έργα σύνδεσης εντός συγκεκριμένων προθεσμιών και η πρόβλεψη για την προστασία των επενδυτών σε αντίθετη περίπτωση ενισχύουν το επενδυτικό περιβάλλον και προστατεύουν από αδιαφανείς διαδικασίες». Η αλήθεια είναι ότι η ρύθμιση αυτή νομιμοποιεί πρακτικά τις αναίτιες καθυστερήσεις του διαχειριστή σε βάρος των επενδυτών (π.χ. ακόμη και για έργα πολύ μικρής κλίμακας ο διαχειριστής αποκτά το «δικαίωμα» να καθυστερήσει 12 μήνες!), ενώ οι αποζημιώσεις που καλείται να δώσει ο διαχειριστής, αν αθετήσει και αυτές τις απαράδεκτα μεγάλες προθεσμίες, ισοδυναμούν με ασήμαντο κλάσμα της ζημίας που υφίσταται ο επενδυτής από διαφυγόντα κέρδη.

Εξηγήσεις που δεν δόθηκανΤο ΥΠΕΚΑ δεν εξήγησε φυσικά γιατί οι ρυθμίσεις αυτές πέρασαν με τη μορφή κατεπείγοντος στο νομοσχέδιο για το Μνημόνιο, αφού θα μπορούσαν να περάσουν οποιαδήποτε άλλη στιγμή και αφού συζητούνταν με τους ενδιαφερομένους και τους εκπροσώπους του Κοινοβουλίου. Δεν εξήγησε επίσης γιατί, ενώ τα προβλήματα ρευστότητας στην αγορά ηλεκτρισμού κατά ένα μικρό μόνο μέρος σχετίζονται με τις ΑΠΕ, δεν έχει πάρει την παραμικρή πρωτοβουλία να

αντιμετωπίσει τα ζητήματα της αγοράς στο σύνολό τους, παρά επικέντρωσε επί πέντε μήνες μόνο στα φωτοβολταϊκά και (την τελευταία στιγμή και με «καραμπόλα») και στις άλλες ΑΠΕ.

Στέρηση δημόσιων εσόδωνΑπό τις βαθιά αντιαναπτυξιακές αυτές ρυθμίσεις, χαμένο βγαίνει τελικά και το Δημόσιο, αφού θα στερηθεί δημόσια έσοδα εκατοντάδων εκατομμυρίων από τη φορολόγηση του κύκλου εργασιών των φωτοβολταϊκών που τώρα ακυρώνονται. Χαμένο βγαίνει και το περιβάλλον, αφού την καθαρή ενέργεια των φωτοβολταϊκών θα κληθούν να καλύψουν ρυπογόνες μονάδες. Χαμένοι βγαίνουν μακροχρόνια και οι καταναλωτές, αφού –όπως έδειξε η διεθνής εμπειρία– η μεγάλη διείσδυση των φωτοβολταϊκών οδηγεί εν τέλει σε χαμηλότερο κόστος στη χονδρεμπορική αγορά ενέργειας και, άρα, σε χαμηλότερες επιβαρύνσεις των καταναλωτών.

Ανάγκη αναδιάρθρωσηςΝαι, η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας χρειάζεται αναδιάρθρωση. Χρειάζεται άρση των στρεβλώσεων, χρειάζεται πιο ορθολογικό σχεδιασμό. Το πραγματικό πρόβλημα της αγοράς δεν είναι τα χρήματα που δίνουν οι καταναλωτές για

την καθαρή ενέργεια. Είναι τα χρήματα που δίνουν για να στηρίζουν ένα ξεπερασμένο και ρυπογόνο ενεργειακό μοντέλο που συνεχίζει να εξαρτάται από τον λιγνίτη και το πετρέλαιο.Την ώρα που ο πρωθυπουργός της χώρας ομνύει στο όνομα της ανάπτυξης, το ΥΠΕΚΑ προωθεί εξόχως αντιαναπτυξιακές ρυθμίσεις. Παρά την εντεινόμενη οικονομική κρίση, ο κλάδος των φωτοβολταϊκών αποτελούσε μέχρι πρόσφατα έναν από τους ελάχιστους τομείς της οικονομίας που αναπτυσσόταν και δημιουργούσε νέες θέσεις εργασίας. Τα φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα απασχολούν σήμερα 20.000 άτομα και συντηρούν 30.000 επιπλέον θέσεις εργασίας στην ευρύτερη οικονομία λόγω τόνωσης της κατανάλωσης. Αυτό το «success story» οφείλουμε να το υπερασπιστούμε και να το προστατεύσουμε, όχι να το καταδικάσουμε σε μαρασμό και εξαφάνιση.Αν το ΥΠΕΚΑ θέλει να δείξει ότι δεν είναι εχθρικό προς τα φωτοβολταϊκά (όπως μαρτυρούν όλες οι κινήσεις του τους τελευταίους μήνες), ας άρει αμέσως την αναστολή αδειοδότησης νέων φωτοβολταϊκών και ας αναθεωρήσει τάχιστα τον εθνικό στόχο για τα φωτοβολταϊκά, για να υπάρχει μέλλον και προοπτική για το «εθνικό καύσιμο» της χώρας, τον ήλιο, και για να μην απειληθούν χιλιάδες θέσεις απασχόλησης. Η ανάπτυξη δεν γίνεται με λόγια και ευχολόγια. Απαιτούνται πράξεις. Πράξεις, όμως, θετικές και όχι προς την κατεύθυνση κατεδάφισης ενός ολόκληρου κλάδου.

Συλλογική πρωτοβουλία ενημέρωσης «Μας Αφορά»

Με αφορμή τα πρόσφατα μέτρα του ΥΠΕΚΑ στην αγορά των φωτοβολταϊκών, ξεκίνησε η νέα συλλογική πρωτοβουλία του κλάδου «Μας Αφορά», που στόχο έχει να αναδείξει τα πολύπλευρα οφέλη που χάνονται για την ευρύτερη κοινωνία, το περιβάλλον και τα δημόσια οικονομικά.Πληροφορίες υπάρχουν στην ιστοσελίδα

www.mas-afora.gr και στο www.facebook.com/masafora, ενώ βίντεο της εκστρατείας προβάλλεται στο http://youtu.be/UDu_m5Djt3I. Η πρωτοβουλία επιδιώκει να πείσει τους υπευθύνους να επανεξετάσουν τις αποφάσεις τους και να άρουν τα εμπόδια και τους περιορισμούς που έχουν επιβάλει στις προοπτικές που προσφέρει ο ήλιος.

54

16«Η ΕΓΓΥOΔOΣΙΑΕΚΤOΞΕΥΕΙ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣΤΩΝ ΑΔΕΙΩΝ ΑΠΕ»Πώς θα παραμείνουν «ζωντανά» περισσότερα έργα ΑΠΕ; Πώς θα παραμείνουν οι τιμές των αδειών σε δίκαια επίπεδα και πώς θα μεγιστοποιηθεί η πιθανότητα επιτυχίας των στόχων ΑΠΕ; Σε όλα αυτά απαντά στο άρθρο του ο κ. Π. Παπασταματίου, Πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας) με αφορμή την προωθούμενη ρύθμιση του ΥΠΕΚΑ για την προσκόμιση εγγυητικής επιστολής από τις επιχειρήσεις που διαθέτουν δεσμευτική προσφορά σύνδεσης.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειαςTου Παναγιώτη Γ. Παπασταματίου, Προέδρου της ΕΛΕΤΑΕΝ

Oι διαχειριστές ηλεκτρικού δικτύου ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ έχουν χορηγήσει πολλές δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης έργων ΑΠΕ. Αν και πολλά από αυτά τα έργα δεν θα υλοποιηθούν για διάφορους λόγους (αδειοδοτικούς, χρηματοδοτικούς κ.λπ.), οι χορηγηθείσες προσφορές σύνδεσης έχουν καλύψει σε πολλές περιοχές το ασφαλές όριο λειτουργίας του δικτύου. Έτσι, υπάρχει ένας θεωρητικός κορεσμός στα χαρτιά και οι διαχειριστές αρνούνται να χορηγήσουν άλλες δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης.Ως λύση το ΥΠΕΚΑ και η ΡΑΕ προωθούν νομοθετική ρύθμιση, ώστε να υποχρεωθούν όλες οι επιχειρήσεις που διαθέτουν δεσμευτική προσφορά σύνδεσης να προσκομίσουν εγγυητική επιστολή. Η λύση αυτή θα θέσει σε καθεστώς πίεσης τις επιχειρήσεις ΑΠΕ, οι οποίες θα αναγκαστούν είτε να εγκαταλείψουν την προσπάθεια ανάπτυξης των έργων τους είτε να πουλήσουν τις άδειές τους. Θα υπάρξει με αυτόν τον τρόπο υπερσυγκέντρωση των αδειών, ολιγοπώλιο και ακολούθως εκτόξευση των τιμών τους.Η λύση είναι ακριβώς αντίθετη από αυτή που προωθείται. Πρέπει να ληφθούν μέτρα, ώστε να αρθούν τα εμπόδια που δεν επιτρέπουν στους διαχειριστές να χορηγήσουν νέες δεσμευτικές

προσφορές σύνδεσης και να αυξηθούν οι διαθέσιμες άδειες. Oποιοδήποτε πρόσθετο εμπόδιο ή περιορισμός –όπως η εγγυοδοσία– οδηγεί σε κλείσιμο την αγορά και περιορισμό του ανταγωνισμού.Το κράτος, αντί να παρασυρθεί από εύπεπτες λύσεις, οφείλει να συζητήσει δημοκρατικά και απροφάσιστα με τον κλάδο, για να δρομολογηθούν πραγματικά αναπτυξιακές πολιτικές. Αυτό προϋποθέτει από όλους ειλικρίνεια προθέσεων και στόχων. Η προωθούμενη ρύθμισηΤο τελευταίο διάστημα η αγορά της αιολικής ενέργειας παρακολουθεί την προσπάθεια να επιβληθεί νομοθετικά η υποχρέωση εγγυοδοσίας από τους υποψήφιους παραγωγούς ΑΠΕ ως προϋπόθεση για να τους χορηγηθεί δεσμευτική προσφορά σύνδεσης ή προκειμένου να διακρατήσουν την προσφορά που τους έχει ήδη χορηγηθεί. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχουν γίνει γνωστές άλλες λεπτομέρειες, π.χ. η διάρκεια της εγγυητικής, οι προϋποθέσεις κατάπτωσής της ή το ύψος της.Η νομοθετική αυτή ρύθμιση προωθείται υπό το πρόσχημα της απελευθέρωσης του ηλεκτρικού χώρου

55

που έχει δεσμευθεί από υποψήφιους παραγωγούς, προκειμένου αυτός να καταληφθεί από άλλους υποψηφίους, οι οποίοι θεωρητικά έχουν άμεσα διαθέσιμα τα χρήματα να υλοποιήσουν τις επενδύσεις.Ταυτόχρονα, προωθείται υπό το πρόσχημα της αυθαίρετης αναγωγής στην αγορά της αιολικής ενέργειας εκφυλιστικών και υπερβολικών πρακτικών που εμφανίστηκαν στην αγορά των ΑΠΕ που εξαιρούνται από την υποχρέωση της άδειας παραγωγής.

Το πραγματικό πρόβλημαΣήμερα στη χώρα μας έχουν δεσμεύσει ηλεκτρικό χώρο στα δίκτυα περίπου 6.000 MW ΑΠΕ που δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί. Παρ’ όλο που πολλά από αυτά δεν θα υλοποιηθούν για διάφορους λόγους (αδειοδοτικοί, χρηματοδοτικοί λόγοι κ.λπ.), για όσο χρόνο βρίσκονται σε ισχύ οι δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης, ο ΑΔΜΗΕ και ο ΔΕΔΔΗΕ αρνούνται να χορηγήσουν άλλες προσφορές σε νέα έργα εφόσον υπάρχει υπέρβαση του ορίου ασφαλούς λειτουργίας του συστήματος με βάση τις ήδη χορηγηθείσες προσφορές. Η αιτία της άρνησης των διαχειριστών είναι ότι, αν όλα ή τα περισσότερα έργα υλοποιηθούν, αυτοί θα βρεθούν σε αδυναμία εξυπηρέτησής τους, παρά τη νομική δέσμευση που θα έχουν αναλάβει απέναντί τους. Έτσι, εμφανίζεται ένας θεωρητικός κορεσμός των δικτύων. Ένας κορεσμός στα χαρτιά.

Ως λύση σε αυτό το πράγματι υπαρκτό πρόβλημα το κράτος προκρίνει την εγγυοδοσία, διότι προφανώς εκτιμά ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν και έτσι θα ελευθερωθεί ηλεκτρικός χώρος.Η λύση αυτή αγνοεί την πραγματικότητα της αγοράς ΑΠΕ και ειδικά αυτής της αιολικής ενέργειας και, φυσικά, αγνοεί την πραγματικότητα της τραπεζικής αγοράς στη χώρα.

Η ανταγωνιστική δομή έργων ΑΠΕΗ αγορά της αιολικής ενέργειας διαθέτει αυτή τη στιγμή ικανό αριθμό μικρών, μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων οι οποίες επενδύουν στη μελέτη, στην ανάπτυξη και στην αδειοδότηση έργων με σκοπό, όταν ολοκληρωθεί η μακρόχρονη (άνω των 5-7 ετών) διαδικασία ανάπτυξης και ωρίμανσής τους, να αναζητήσουν χρηματοδότηση για την υλοποίηση των επενδύσεων ή εν γένει να λάβουν τις οριστικές επενδυτικές αποφάσεις. Είναι προφανές ότι η λήψη της οριστικής επενδυτικής απόφασης προϋποθέτει την εξασφάλιση ικανής χρηματοδότησης (από τράπεζες, άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, funds, ίδια κεφάλαια, άλλους στρατηγικούς επενδυτές, venture capitals κ.λπ.). Περαιτέρω, η οριστικοποίηση της χρηματοδότησης, και άρα της επενδυτικής απόφασης, προϋποθέτει (μεταξύ των άλλων) την πλήρη αδειοδότηση του έργου, συνεπώς και τη δεσμευτική προσφορά σύνδεσης.

Όταν ένας νέος επενδυτής επιθυμεί να εισέλθει στην ελληνική αγορά ΑΠΕ, η πρώτη στόχευσή του είναι να εισέλθει σε ήδη ώριμα έργα, προκειμένου να υλοποιήσει άμεσα επενδύσεις, αποτιμώντας προφανώς την αξία που έχει δημιουργηθεί κατά τη μακροχρόνια φάση ανάπτυξης και ωρίμανσης των έργων αυτών. Η εύλογη και διεθνής αυτή επιχειρηματική πρακτική είχε ως αποτέλεσμα να εισέλθουν και να επενδύσουν στην ελληνική αγορά αιολικής ενέργειας μεγάλες επιχειρήσεις του εξωτερικού. Συνολικά, σήμερα, οι ξένοι επενδυτές κατέχουν το 50% της εγκατεστημένης αιολικής ισχύος, το οποίο δημιούργησαν εξαγοράζοντας, κατ’ αρχάς, μερίδια σε ώριμα έργα.Κατά τη φάση αυτή της εισόδου στην αγορά, ο νεοεισερχόμενος επενδυτής διαπραγματεύεται με τους ήδη εγκατεστημένους παίκτες, στα έργα των οποίων επιθυμεί να εισέλθει. Παρά τις συνεχείς νομοθετικές και πολιτικές προσπάθειες του κράτους από το 2001 να δημιουργήσει απίθανα και προκλητικά εμπόδια στην ελεύθερη ανάπτυξη έργων και να περιορίσει των αριθμό των παικτών, το γεγονός είναι ότι ένας ικανός αριθμός επιχειρήσεων μπόρεσαν να επιβιώσουν και να αναπτύξουν έργα. Έτσι, οι νεοεισερχόμενοι επενδυτές αντιμετωπίζουν μια σχετικά ανταγωνιστική αγορά ώριμων έργων, τα οποία αναζητούν συμμαχίες. Η αγορά αυτή δεν έχει χαρακτηριστικά

56 καρτέλ ή ολιγοπωλίου, με αποτέλεσμα η αποτίμηση της αξίας των έργων να παραμένει σε λογικά και δίκαια επίπεδα. Είναι προφανές ότι, εάν ο νεοεισερχόμενος επενδυτής είχε να αντιμετωπίσει και να διαπραγματευτεί με έναν ή δύο μόνο αδειούχες επιχειρήσεις, θα βρισκόταν σε δυσμενέστερη διαπραγματευτική θέση και θα εξαναγκαζόταν να πληρώσει πολύ μεγαλύτερες τιμές για να επιτύχει το σκοπό του.

Oι συνέπειες της ρύθμισηςΑυτή ακριβώς η ολιγοπωλιακή κατάσταση θα διαμορφωθεί με την προωθούμενη λύση της εγγυοδοσίας. Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις ΑΠΕ που σήμερα αναπτύσσουν έργα τα οποία έχουν λάβει δεσμευτική προσφορά σύνδεσης και θα αδυνατούν να ανταποκριθούν στην υποχρέωση εγγυοδοσίας είτε λόγω μη ύπαρξης οριστικής επενδυτικής απόφασης, είτε λόγω αδυναμίας τους εξαιτίας των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν, είτε λόγω αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος να τις υποστηρίξει, θα βρεθούν σε καθεστώς πίεσης και θα αναγκαστούν είτε να

εγκαταλείψουν τα έργα τους είτε να τα πουλήσουν σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα υπάρξει βίαιη ανακατανομή της αγοράς και υπερσυγκέντρωση των αδειών. Το βέβαιο είναι ότι πολλά ώριμα έργα θα «πεθάνουν» και θα αποσυρθούν από την αγορά. Φυσικά, η τιμή των αδειών θα εκτοξευθεί δημιουργώντας υπερβολικές και άδικες υπεραξίες.

Oι αντιφάσεις του κράτους Oι πολιτικοί προσπαθούν να μας πείσουν ότι η χώρα είναι σε οικονομικό πόλεμο. Πράγματι, οι συνθήκες του 2012 δεν είναι ίδιες με εκείνες του 2008. Γι’ αυτό θα πρέπει να πάψουμε να σκεφτόμαστε με όρους 2008. Όταν προτείνουμε λύσεις, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τι συμβαίνει στην αγορά και στην οικονομία. Δεν μπορεί το κράτος να νομοθετεί εν κενώ. Η οικονομική κρίση επιβάλλει σε κάθε ζήτημα συγκεκριμένες επιλογές: Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αναπτυξιακός Νόμος μέσω διαδοχικών τροποποιήσεών του κατά τα τελευταία χρόνια της κρίσης παρατείνει διαρκώς την προθεσμία υλοποίησης των επενδύσεων (οποιουδήποτε είδους) που έχουν ενταχθεί σε αυτόν, προσπαθώντας ακριβώς να κρατήσει ζωντανή την πιθανότητα υλοποίησής τους. Η λύση της εγγυοδοσίας για τις ΑΠΕ κινείται στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Για άλλη μία φορά το κράτος αντιφάσκει και τα υπουργεία δεν συντονίζονται.Γεγονός είναι ότι υπάρχει πραγματικό πρόβλημα. O ΑΔΜΗΕ και ο ΔΕΔΔΗΕ αρνούνται να δίνουν δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης σε νέα έργα ΑΠΕ εφόσον υπάρχει υπέρβαση του ορίου ασφαλούς λειτουργίας του συστήματος, με βάση τις δεσμευτικές προσφορές που έχουν ήδη χορηγηθεί σε άλλα έργα, παρά το γεγονός ότι όλοι παραδέχονται ότι δεν θα υλοποιηθούν όλα αυτά τα

Πώς θα παραμείνουν «ζωντανά» περισσότερα έργα ΑΠΕ

1. Δεν πρέπει να υπάρξει καμία απαίτηση για εγγυοδοσία από τα έργα ΑΠΕ, όπως προωθούν το ΥΠΕΚΑ και η ΡΑΕ.2. Να χορηγηθούν άμεσα νέες δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης ΑΠΕ σε όλη την Ελλάδα, για να μην αναστέλλεται η ανάπτυξη.3. Στα κορεσμένα δίκτυα οι νέες προσφορές σύνδεσης να περιλαμβάνουν ειδικό όρο για κατά προτεραιότητα –στη φάση της λειτουργίας– περικοπή σε περίπτωση προβλήματος ασφάλειας.4. Η οικονομική κρίση επιβάλλει τη λήψη

μέτρων, ώστε να επεκταθεί ο χρόνος υλοποίησης των ώριμων επενδύσεων, όπως συμβαίνει και με τις διαδοχικές παρατάσεις του Αναπτυξιακού Νόμου.Με τον τρόπο αυτό θα παραμείνουν «ζωντανά» περισσότερα έργα ΑΠΕ, δεν θα υπάρξει υπερσυγκέντρωση των αδειών, οι τιμές των αδειών θα παραμείνουν σε δίκαια επίπεδα, θα μεγιστοποιηθεί η πιθανότητα επιτυχίας των στόχων ΑΠΕ, θα παραμείνουν ζωντανές οι επιχειρήσεις ΑΠΕ και δεν θα χαθούν θέσεις εργασίας.

Υπάρχει θεωρητικός κορεσμός στα χαρτιά, και οι διαχειριστές αρνούνται να χορηγήσουν άλλες δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης. Ως λύση το ΥΠΕΚΑ και η ΡΑΕ προωθούν νομοθετική ρύθμιση, ώστε να υποχρεωθούν όλες οι επιχειρήσεις που διαθέτουν δεσμευτική προσφορά σύνδεσης να προσκομίσουν εγγυητική επιστολή. Η λύση αυτή θα θέσει σε καθεστώς πίεσης τις επιχειρήσεις ΑΠΕ, οι οποίες θα αναγκαστούν είτε να εγκαταλείψουν την προσπάθεια ανάπτυξης των έργων τους είτε να πουλήσουν τις άδειές τους. Έτσι θα υπάρξει υπερσυγκέντρωση των αδειών, ολιγοπώλιο και ακολούθως εκτόξευση των τιμών τους

57

έργα. Η λύση δεν είναι να «σκοτωθούν» τα έργα αυτά και να ανακληθούν οι άδειές τους, εκμηδενίζοντας τις πιθανότητες υλοποίησης κάποιων από αυτά. Αντίθετα, τα έργα πρέπει να παραμείνουν «ζωντανά» κατά το παράδειγμα του Αναπτυξιακού Νόμου που αναφέρθηκε. Ταυτόχρονα, πρέπει να χορηγηθούν άμεσα και άλλες δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης σε νέα έργα ΑΠΕ μέχρι μία εύλογη υπερδέσμευση (overbooking) του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου (π.χ. στο διπλάσιο). Έτσι θα μεγιστοποιηθεί η πιθανότητα επιτυχίας της αναπτυξιακής προσπάθειας της χώρας και θα υπάρξει μεγαλύτερη διαθεσιμότητα έργων στην αγορά (άρα, πτώση των τιμών των αδειών). Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο ΑΔΜΗΕ και ο ΔΕΔΔΗΕ δεν θα αντιμετωπίσουν το (ούτως ή άλλως απίθανο έως αδύνατο) ενδεχόμενο να υλοποιηθούν όλα τα έργα και να αδυνατούν να τα εξυπηρετήσουν, στις νέες δεσμευτικές προσφορές που θα χορηγούν μέσω του overbooking στα νέα έργα θα περιλαμβάνεται ειδικός όρος σύμφωνα με τον οποίο, εάν κατά τη λειτουργία των έργων εμφανιστεί πρόβλημα ασφάλειας του ηλεκτρικού συστήματος επειδή έχουν τελικά υλοποιηθεί περισσότερα έργα ΑΠΕ από όσα αυτό είναι δυνατό να δεχθεί, τότε τα έργα αυτά (με τον ειδικό όρο) θα περικόπτονται κατά προτεραιότητα. Τέτοιο μοντέλο έχει ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία στα αιολικά πάρκα της Θράκης

και της Κρήτης.Παράλληλα, και πάλι κατά το παράδειγμα του Αναπτυξιακού Νόμου, πρέπει:• Να αυξηθεί η διάρκεια ισχύος της δεσμευτικής προσφοράς σύνδεσης από τέσσερα χρόνια που είναι σήμερα σε έξι. Όταν παρέλθει η τετραετία, η δεσμευτική προσφορά σύνδεσης θα παραμένει σε ισχύ, αλλά θα μεταπίπτει σε καθεστώς «ειδικού όρου» – δηλαδή, αν υλοποιηθεί, θα περικόπτεται κατά προτεραιότητα όταν θα υπάρχει πρόβλημα ασφάλειας.• Να παραταθούν αυτόματα όλες οι άδειες εγκατάστασης των έργων ΑΠΕ τουλάχιστον κατά δύο ακόμα έτη, προκειμένου να παραμείνουν «ζωντανά» πολλά ώριμα έργα προς όφελος της ανάπτυξης και του ανταγωνισμού και εις βάρος, φυσικά, των υψηλών περιθωρίων κέρδους των ολιγοπωλίων.

Ανάγκη για ειλικρινή διάλογοΕίναι γεγονός ότι η λύση της εγγυοδοσίας είναι ελκυστικά εύπεπτη για μία σειρά από λόγους:1) Προσφέρεται για εύκολες και ανέξοδες επικοινωνιακές εντυπώσεις, γεγονός σημαντικό στην εποχή του λαϊκισμού που ζούμε.2) Είναι απλή στην εφαρμογή της. 3) Έχει άμεσα αποτελέσματα. Oδηγεί γρήγορα στην «τελική λύση» του υποτιθέμενου προβλήματος διά της εξαφάνισης των φορέων του, δηλαδή των επιχειρήσεων.4) Έχει ποικίλα παρελκόμενα οφέλη, π.χ. μειώνει εξαιρετικά τον όγκο

εργασίας των υπηρεσιών.Απέναντι σε αυτά τα «πλεονεκτήματα», απαιτείται πολύς κόπος για να εξηγηθούν οι τραγικές συνέπειες της λύσης αυτής και κυρίως για να διαμορφωθεί ένας εναλλακτικός δρόμος που θα προσφέρει το ειλικρινώς επιδιωκόμενο αποτέλεσμα χωρίς τις καταστροφικές συνέπειες. Κυρίως, όμως, απαιτείται καλή πίστη από τους εκπροσώπους του κράτους. Δεν μπορεί το κράτος να οχυρώνεται πίσω από αφορισμούς και να εμφανίζει ως μονόδρομο κάθε επίφαση λύσης που αυτό έχει φανταστεί. Απαιτείται ευθύνη και από τις πολιτικές ηγεσίες και από τις διοικήσεις και από τα στελέχη. Πιστεύω ότι, εάν το κράτος είναι ειλικρινές και επιθυμεί πράγματι την ανάπτυξη των ΑΠΕ, οφείλει να εγκαταλείψει την αφοριστική συμπεριφορά του και να συζητήσει δημοκρατικά με τον κλάδο. Στο σημείωμα αυτό περιγράφηκε ένα πλαίσιο για έναν εναλλακτικό δρόμο αντιμετώπισης ενός υπαρκτού προβλήματος. Το πλαίσιο αυτό δεν διεκδικεί ούτε το αλάθητο ούτε, φυσικά, είναι απόλυτα επεξεργασμένο στην τελευταία του λεπτομέρεια. Είναι πολύ εύκολο για τους εκπροσώπους της εξουσίας να οχυρωθούν πίσω από αυτά τα χαρακτηριστικά της πρότασης, για να μην τη συζητήσουν καν! Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσει η αγάπη για τις ΑΠΕ.

58

17ΚΑΘΕΤOΠOΙΗΜΕΝΕΣΛΥΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΠΕ ΑΠOΤOΝ OMIΛO ARVIS Α.Ε.O Όμιλος Περιβαλλοντικών Επιχειρήσεων «ARVIS» αποτελείται από τέσσερις εταιρείες που καλύπτουν τον χώρο της ανακύκλωσης, της διαχείρισης απορριμμάτων, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του περιβάλλοντος γενικότερα. Κάθε εταιρεία αναλαμβάνει τη μελέτη, τον σχεδιασμό (με επιλογή της βέλτιστης λύσης από τα εναλλακτικά σενάρια), την υλοποίηση του έργου με την αντίστοιχη εγκατάσταση του ενδεδειγμένου συγκροτήματος μηχανημάτων και την παροχή υπηρεσιών κατά τη μακροχρόνια λειτουργία του έργου.

Παρουσίαση

Oι εταιρείες του ομίλου ARVIS επιλύουν καθετοποιημένα όλα τα προβλήματα των πελατών που έχουν σχέση με την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, τη διαχείριση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση.Από το 1993, η μητρική εταιρεία ARVIS A.E. παρέχει εξοπλισμό και υπηρεσίες για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων (απορριμμάτων) και συμμετέχει σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος. O όμιλος περιλαμβάνει δύο ακόμα εταιρείες, την ARVIS ZIMMERMANN Ε.Π.Ε., που δραστηριοποιείται στον τομέα της διαχείρισης ειδικών αποβλήτων, και το ΕΥΡΩΠΑΪΚO ΚΕΝΤΡO ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Ε.Π.Ε., που ασχολείται με τη διαχείριση ανακυκλούμενων υλικών.Η νεότερη εταιρεία του ομίλου, η ARVIS SOLAR Ε.Π.Ε., είναι πιστοποιημένη κατά ISO 9001:2008 και προσφέρει τα ακόλουθα προϊόντα και υπηρεσίες.― Μελέτη εφαρμογής, προμήθεια εξοπλισμού, θέση σε αποδοτική λειτουργία και μακροχρόνια συντήρηση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αξιοποιώντας τον ήλιο, τον αέρα ή τη βιομάζα― Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων για σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων – Ένταξη σε χρηματοδοτούμενα προγράμματα από

τις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες και την Ευρωπαϊκή Ένωση― Κατασκευή OικοΕνεργειακής κατοικίας υψηλής ενεργειακής κλάσης με σύγχρονα ποιοτικά υλικά και ενσωματωμένο φωτοβολταϊκό σύστημα και ηλιακό θερμοσίφωνα― Εισαγωγή και διανομή στην Ελλάδα των γερμανικών συστημάτων ιχνηλάτισης ηλίου (trackers) δύο αξόνων της εταιρείας Solar-Trak GmbHΗ εταιρεία παρέχει πλήρη τεχνική υποστήριξη από έμπειρους και εξειδικευμένους ανά τομέα μηχανικούς και τεχνικό προσωπικό, ενώ για την προώθηση των προϊόντων έχει αναπτύξει πανελλαδικό δίκτυο συνεργατών, το οποίο διευρύνεται συνεχώς. Μία φορά τον μήνα, στην έδρα της εταιρείας, διοργανώνονται δωρεάν εκπαιδευτικά σεμινάρια σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις τόσο στις ανανεώσιμες πηγές όσο και στις τεχνικές προώθησης και πώλησης των προϊόντων της.

Ηλεκτρική Ενέργεια από ΒιομάζαΗ εταιρεία προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα:• Μακροχρόνιες συμφωνίες για την εξασφάλιση των πρώτων υλών• Έρευνα αγοράς για τον κατάλληλο χώρο εγκατάστασης

59

• Ανάλυση βιωσιμότητας και επιχειρηματικού κινδύνου (business plan)• Αδειοδοτήσεις• Έργα υποδομής, εργασίες συναρμολόγησης – εγκατάστασης• Θέση σε αποδοτική λειτουργία• Σύνδεση με το ηλεκτρικό δίκτυο• Εγγύηση λειτουργίας – Μακροχρόνια διαχείριση και τεχνική υποστήριξηΒιομάζα χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας.

Ενεργειακή Αναβάθμιση ΚτηρίωνΗ εταιρεία αναλαμβάνει όλες τις διαδικασίες για την ένταξη κατοικιών στο πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Oίκον» και υλοποιεί όλες τις απαιτούμενες παρεμβάσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων με δικά της συνεργεία, υπό την επίβλεψη των έμπειρων μηχανικών της.Ενδεικτικά, αναφέρονται οι εξής παρεμβάσεις:• Θερμομόνωση δώματος (ταράτσας)• Θερμομονωτικό κέλυφος σε τμήμα του κτηρίου ή σε ολόκληρο το κτήριο• Αντικατάσταση κουφωμάτων• Αντικατάσταση ενεργοβόρων συστημάτων θέρμανσης χώρων και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης

OικοΕνεργειακή ΚατοικίαΈχοντας πολυετή εμπειρία στις κατασκευές και στα ενεργειακά έργα, η ARVIS SOLAR δημιούργησε μια πρωτοποριακή κατοικία υψηλής ενεργειακής κλάσης με ενσωματωμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την οποία ονόμασε OικοΕνεργειακή κατοικία. Η προκατασκευασμένη OικοΕνεργειακή κατοικία είναι χαμηλού κόστους, πλήρως αντισεισμική, με σταθερή υψηλή ποιότητα, φιλική με το περιβάλλον και προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις συμβατικές κατασκευές, όπως:• χαμηλό συνολικό κόστος,• υψηλή και σταθερή ποιότητα (πιστοποιήσεις από αναγνωρισμένους φορείς),• χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση.Παραδίδεται με το κλειδί στο χέρι και η εταιρεία αναλαμβάνει τόσο τη διεκπεραίωση της οικοδομικής άδειας όσο και την πλήρη κατασκευή της και τη δανειοδότηση από τις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες.Η OικοΕνεργειακή κατοικία, είτε μονώροφη είτε διώροφη, ξεκινά από 60 τ.μ. και μπορεί να φτάσει έως τα 220 τ.μ. Η επιφάνειά της, ο όγκος της, η εσωτερική διαρρύθμισή της καθώς και οι εξωτερικές όψεις της προσαρμόζονται στις ανάγκες του πελάτη και στις αισθητικές απαιτήσεις του. Επίσης, ενσωματώνεται φωτοβολταϊκό στη στέγη για την πώληση όλου του παραγόμενου ρεύματος στη ΔΕΗ, εξασφαλίζοντας

σταθερό εισόδημα για 25 χρόνια, καθώς και ηλιακός θερμοσίφωνας για τη θέρμανση ζεστού νερού ή/και την υποβοήθηση της θέρμανσης των χώρων.Το μεγαλύτερο μέρος των υλικών κατασκευής είναι φιλικό προς το περιβάλλον και παράλληλα επιτυγχάνει υψηλή εξοικονόμηση ενέργειας

Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί Η ARVIS SOLAR Ε.Π.Ε. έχει ολοκληρώσει με επιτυχία πλήθος Φ/Β σταθμών τόσο σε χωράφια όσο και σε στέγες κατοικιών. Oι αποδόσεις των έργων βρίσκονται πολύ πάνω από τον μέσο όρο παραγωγής των έργων της περιοχής εγκατάστασής τους. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην πιστή τήρηση τριών βασικών αρχών, χωρίς αποκλίσεις και συμβιβασμούς:1. Στην τεκμηριωμένη, λεπτομερή και επιστημονικά άρτια μελέτη εφαρμογής του έργου2. Στην ποιοτική επιλογή των υλικών κατασκευής3. Στην πιστή εφαρμογή της μελέτης από τα έμπειρα συνεργεία της εταιρείας υπό τη συνεχή επίβλεψη των εξειδικευμένων μηχανικών τηςΗ εταιρεία εφαρμόζει με εξαιρετική επιτυχία στα έργα της τη συνδυασμένη εγκατάσταση σταθερών και κινούμενων βάσεων (trackers) σε γήπεδα με περιορισμένη έκταση, ώστε να λαμβάνεται η μέγιστη παραγωγή από κάθε έργο.

60

18ΑΠΕ ΚΑΙ ΕΞOΙΚOΝOΜΗΣΗΜΕ ΤΕΧΝOΛOΓΙΑ ΑΙΧΜΗΣΜOΝO ΑΠO ΤΗΝ ΚΡΥΠΤOΗ Κρύπτο A.E. δραστηριοποιείται στον τομέα της ενέργειας αποκλειστικά σε χονδρικές πωλήσεις, δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά και στην εξοικονόμηση ενέργειας με τη χρήση της τελευταίας τεχνολογίας. Εντυπωσιακή ήταν η παρουσία της εταιρείας στην έκθεση Energy Photovoltaic 2012.

Παρουσίαση

Η Κρύπτο Α.Ε. διανέμει προϊόντα τεχνολογίας αιχμής με χαρακτηριστικά που καλύπτουν με πληρότητα τις ανάγκες των χρηστών σε πολύ ανταγωνιστική τιμή και πάντα σε συνδυασμό με άρτια τεχνική υποστήριξη.Η εταιρεία καλύπτει όλη την Ελλάδα μέσω των μεταπωλητών της, τους οποίους στηρίζει και εξυπηρετεί σε επίπεδο πωλήσεων και τεχνικών συμβουλών, πάντα με τις πιο ανταγωνιστικές τιμές της αγοράς.Oι κύριοι τομείς δραστηριοποίησης της εταιρείας είναι: • Ηλιοθερμία• Αντλίες θερμότητας• Θερμαντικές συσκευές υψηλής απόδοσης• Φωτοβολταϊκά συστήματα• Φωτισμός LED

ΗλιοθερμίαΗ ηλιοθερμία παρέχει εξαιρετικές λύσεις στον τομέα της θέρμανσης οικιών, πισίνων, γραφείων, εργοστασίων κ.λπ. Επίσης, παρέχει ζεστό νερό χρήσης και δίνει λύσεις στον τομέα της ψύξης το καλοκαίρι από την ηλιακή ενέργεια.Η ηλιοθερμία παρέχει ενέργεια δωρεάν από τον ήλιο και έχει περίπου τέσσερις φορές μεγαλύτερη απόδοση από τα Φ/Β συστήματα.

Η εταιρεία Κρύπτο διαθέτει σε αποκλειστικά χονδρική πώληση για τους συνεργάτες της πλήρη γκάμα προϊόντων ηλιοθερμίας με εξελιγμένη υψηλή τεχνολογία, όπως: ηλιακούς συλλέκτες κενού και θερμοσίφωνες πολύ υψηλής απόδοσης χειμώνα καλοκαίρι, κυκλοφορητές και ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου με διασύνδεση με υπολογιστή, ταμιευτήρες και διάφορα αξεσουάρ για την υλοποίηση οποιασδήποτε εγκατάστασης – από έναν απλό θερμοσίφωνα κενού μέχρι ένα πλήρες και πολύπλοκο σύστημα ψύξης θέρμανσης με ηλιοθερμία.Η εταιρεία διαθέτει τεχνολογικά προηγμένο κομμάτι στην ηλιακή ψύξη, που πραγματοποιείται με συσκευές απορρόφησης ενέργειας (absorption chillers).

Αντλίες θερμότηταςOι αντλίες θερμότητας αποτελούν μία από τις πιο οικονομικές και οικολογικές λύσεις, με μικρό χρόνο απόσβεσης του αρχικού κόστους, που μπορούν να προσφέρουν θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό χρήσης.Επίσης, οι αντλίες θερμότητας είναι συμβατές με ενδοδαπέδια συστήματα αλλά και με τα κοινά σώματα καλοριφέρ και, επιπλέον, λειτουργούν

61

σε θερμοκρασίες χαμηλότερες των -10 βαθμών Κελσίου, άρα, πρακτικά, λειτουργούν όλο τον χρόνο.

Θερμαντικές συσκευέςOι ηλεκτρικές θερμαντικές συσκευές χαμηλής κατανάλωσης ρεύματος παρέχουν οικονομική λύση στον τομέα της θέρμανσης οικιών, γραφείων και άλλων χώρων. Τα ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα είναι μία μορφή οικολογικής θέρμανσης, διότι δεν έχουν κατάλοιπα οποιασδήποτε μορφής καύσης και δεν χρειάζονται ορυκτά καύσιμα, ξύλο ή άλλο είδος καυσίμου, που μειώνουν τους φυσικούς πόρους της γης.Η εταιρεία Κρύπτο διαθέτει προϊόντα που χρησιμοποιούν είτε τη φυσική ροή του αέρα ως τρόπο θέρμανσης (convection) είτε την υπέρυθρη ακτινοβολία (infrared). Oι θερμαντικές συσκευές convection ζεσταίνουν τον αέρα και με φυσική ροή θερμαίνουν τον χώρο στον οποίο είναι τοποθετημένες. Oι συσκευές που χρησιμοποιούν υπέρυθρη ακτινοβολία δεν ζεσταίνουν τον αέρα, αλλά αντικείμενα τα οποία δέχονται τις υπέρυθρες ακτίνες. Η υπέρυθρη ακτινοβολία είναι η μόνη που μιμείται τον φυσικό τρόπο θέρμανσης του ήλιου.

Φωτοβολταϊκά συστήματαΔιατίθενται Φωτοβολταϊκά Πλαίσια, Αντιστροφείς, Energy Maximizers και Αυτόνομα Συστήματα, με άμεση παράδοση και εισαγωγή απευθείας από τα εργοστάσια παραγωγής, από επιλεγμένους προμηθευτές του εξωτερικού, που είναι leaders στον χώρο τους. Oι εταιρείες με τις οποίες συνεργάζεται η Κρύπτο είναι οι ακόλουθες:― Φωτοβολταϊκά πλαίσια: Canadian Solar, LG, Sharp, Siliken, ZN Shine― Αντιστροφείς: Kostal, Power-One, SMΑ, Solar Edge, Steca― Energy Maximizers: Tigo Energy― Αυτόνομα συστήματα: Victron Energy: Αντιστροφείς ημιτονικού κύματος, Αντιστροφείς/Ρυθμιστές φόρτισης, Ρυθμιστές φόρτισης, Μπαταρίες, Ασφάλειες, Συστήματα παρακολούθησης δικτύου κ.λπ.

Φωτισμός LEDΗ Κρύπτο προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις φωτισμού τεχνολογίας LED για εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, για οικιακή και επαγγελματική χρήση. Η τεχνολογία LED αποτελεί τον ιδανικό συνδυασμό για χρήση σε αυτόνομα συστήματα, διότι μειώνει πάρα πολύ την κατανάλωση ρεύματος, με αποτέλεσμα τη χρήση μικρότερου inverter και

charger, καθώς και μικρότερου μεγέθους μπαταριών. Άρα, μειώνει κατά πολύ το αρχικό κόστος του εξοπλισμού. Τα προϊόντα τεχνολογίας LED αποτελούν τα πιο ανεπτυγμένα προϊόντα τεχνολογίας φωτισμού με μεγάλη διάρκεια ζωής που ανέρχεται σε 30.000 ώρες (δηλαδή, 30 χρόνια με λειτουργία 2,7 ώρες/ημέρα), 90% οικονομία σε σχέση με τις λάμπες πυρακτώσεως και 50% σε σχέση με τις λάμπες οικονομίας CFL.Oι κατηγορίες των προϊόντων περιλαμβάνουν λαμπτήρες LED, ταινίες LED (strips) και σποτ LED. Τα φωτιστικά εσωτερικού χώρου περιλαμβάνουν downlights (με μεγάλη ποικιλία για τοποθέτηση σε ψευδοροφές), ενώ διατίθενται και προβολείς εξωτερικού χώρου. Η διανομή των προϊόντων γίνεται με αποκλειστικά χονδρική πώληση σε καταστήματα και αλυσίδες πώλησης προϊόντων φωτισμού, σε σχεδιαστές φωτισμού και σε κατασκευαστικές εταιρείες.

Στοιχεία επικοινωνίας: Κρύπτο Α.Ε., Κορίνθου 11, 144 51 Μεταμόρφωση, τηλ.: 210 8098 700, e-mail: crypto@crypto.gr, site: www.crypto.gr

62

19ΔΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε.:ΗΓΕΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΗ Δέλτα Τεχνική Α.Ε. είναι μία αμιγώς ελληνική εταιρεία, με 32 χρόνια επιτυχημένης παρουσίας στην αγορά, συγκεντρώνει δε την απαραίτητη τεχνική εμπειρία και αξιοπιστία που την κάνουν να ξεχωρίζει.

Παρουσίαση

Σήμερα η Δέλτα Τεχνική έχει σημαντικές θυγατρικές ή συνδεδεμένες εταιρείες στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που ειδικεύονται στην κατασκευή ολοκληρωμένων έργων (φωτοβολταϊκών, αιολικών ή μικρών υδροηλεκτρικών).Στεγάζεται σε πλήρως εξοπλισμένα ιδιόκτητα γραφεία στην Αθήνα και διατηρεί αυτή τη στιγμή μόνιμο προσωπικό πλήρους απασχόλησης που ξεπερνά τα 25 άτομα, μεγάλο μέρος των οποίων έχουν υψηλή μόρφωση και μακροχρόνια εμπειρία: μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι ή μηχανολόγοι.Αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα της εταιρείας σε όλο το φάσμα των υπηρεσιών που προσφέρει είναι η ποιότητα. Ποιότητα μόρφωσης στο προσωπικό που χρησιμοποιεί, στο επίπεδο της συνεργασίας με τους πελάτες της, στην επιλογή των υλικών/εξοπλισμού για τα έργα που υλοποιεί και, βέβαια, ποιότητα στην κατασκευή τους.Απόδειξη της προσήλωσης στην ποιότητα αποτελεί και η πιστοποίηση της Δέλτα Τεχνική σύμφωνα με το πρότυπο διασφάλισης ISO 9001:2008.

Φωτοβολταϊκά ΣυστήματαΗ εταιρεία αναλαμβάνει την ευθύνη ολόκληρης της υλοποίησης φωτοβολταϊκών πάρκων και οικιακών

συστημάτων σε όλη την ελληνική επικράτεια, παραδίνοντάς τα «με το κλειδί στο χέρι» (turn-key basis). Εκπονεί όλες τις απαραίτητες μελέτες και τη σχεδίαση, βοηθά στις αδειοδοτικές διαδικασίες, συνεργάζεται με τις τράπεζες για τη δανειοδότηση, κατασκευάζει, επιβλέπει, συντονίζει, θέτει το έργο σε λειτουργία, συμβουλεύει για την ασφάλισή του έναντι κινδύνων, δίνει εγγυήσεις για την καλή λειτουργία του, αναλαμβάνει την παρακολούθηση και τη συντήρησή του. Χάρη στην αξιοπιστία της, η Δέλτα Τεχνική συνεργάζεται με τους μεγαλύτερους κατασκευαστές υλικού (Φ/Β πάνελ, inverters κ.λπ.) στον κόσμο, δίνοντας έμφαση σε ποιοτικούς γερμανικούς οίκους. Με ισχυρή οργάνωση, εξειδικευμένο προσωπικό, τεχνογνωσία και πρότυπο διασφάλισης ποιότητας κατά ISO 9001:2008, η Δέλτα Τεχνική αποτελεί πραγματική εγγύηση για τους συνεργάτες και τους πελάτες της που επιθυμούν να υλοποιήσουν κερδοφόρες αλλά και ασφαλείς επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά.H Δέλτα Τεχνική Α.Ε. πρόσφατα ανέλαβε την προμήθεια και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών σε 15 σχολεία του Δήμου Λάρισας, ισχύος 10 kW το καθένα, καθώς και σταθμού 436 kW στη Σκεπαστή Αγορά Νεάπολης.

63

Η ανάθεση έγινε ύστερα από δημόσια ανοιχτή διαγωνιστική διαδικασία, η οποία άρχισε τον Φεβρουάριο με πολύ αυστηρά κριτήρια και προδιαγραφές και ολοκληρώθηκε με την υπογραφή σύμβασης ανάθεσης από τον δήμαρχο Λαρισαίων κ. Κ. Τζανακούλη και τον διευθύνοντα σύμβουλο της Δέλτα Τεχνική Α.Ε. κ. Αναστάσιο Δεληγιώργη.

Αντλίες Θερμότητας ClimavenetaΗ Δέλτα Τεχνική είναι μία από τις πρώτες εταιρείες που προώθησαν δυναμικά, ήδη από το 1980, την τεχνολογία κλιματισμού με αντλίες θερμότητας, αξιοποιώντας τη δωρεάν ενέργεια που υπάρχει στο περιβάλλον. Σήμερα οι αντλίες θερμότητας και η αξιοποίηση ήπιων μορφών ενέργειας από τη φύση βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Οι δραστηριότητες της εταιρείας στον τομέα του κλιματισμού καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της προμήθειας μηχανημάτων για μεγάλα αλλά και μικρά έργα, καθώς επίσης τεράστια ποικιλία υλικών για εγκαταστάσεις.

Γεωθερμικές Αντλίες ΘερμότηταςΑπό το 1992 η εταιρεία ενεργοποιείται και στον τομέα της γεωθερμίας, σε στενή συνεργασία με τον οίκο Climaveneta, παγκοσμίως γνωστό για

την κατασκευή αντλιών θερμότητας νερού-νερού και νερού-αέρα, κατάλληλων για την εκμετάλλευση της ενέργειας που βρίσκεται στο έδαφος.Πληθώρα γεωθερμικών εγκαταστάσεων έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια σε όλη την Ελλάδα σε κατοικίες, βιομηχανίες, εμπορικά κέντρα, αθλητικές εγκαταστάσεις κ.α. από τη Δέλτα Τεχνική Α.Ε. Γι’ αυτό και αποτελεί τον πλέον έμπειρο συνεργάτη σε αυτόν τον τομέα.

Έκθεση Energy PhotovoltaicΗ Δέλτα Τεχνική συμμετείχε και φέτος με επιτυχία στην έκθεση φωτοβολταϊκών συστημάτων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Energy Photovoltaic, που πραγματοποιήθηκε από την 1η έως τις 4 Νοεμβρίου 2012 στo Metropolitan Expo. Στο περίπτερο της εταιρείας, το οποίο απέσπασε τα πλέον κολακευτικά σχόλια, οι έμπειροι μηχανικοί της Δέλτα Τεχνική ανέπτυξαν και έδωσαν στους ενδιαφερομένους λύσεις πλήρως κατατοπιστικές, με ειλικρίνεια και σαφήνεια. Παράλληλα, διανεμήθηκε ενημερωτικό υλικό με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες. Ακόμα, στο περίπτερο αναπτύχθηκαν οι δυνατότητες των αντλιών θερμότητας Climaveneta καθώς και τα οφέλη που απορρέουν από την εγκατάστασή τους

τόσο σε υπάρχουσες ή ανακαινιζόμενες κατοικίες και γενικά σε κτιριακές εγκαταστάσεις, όσο και σε νέες οικοδομές που μπορούν να εφαρμόσουν γεωθερμικά συστήματα με ακόμα μεγαλύτερη οικονομία. Ο απώτερος σκοπός της εταιρείας ήταν και είναι, με την εγκατάσταση μίας αντλίας θερμότητας Climaveneta, η εξασφάλιση θέρμανσης με αληθινή οικονομία στην κατανάλωση που φτάνει το 80% σε σχέση με το πετρέλαιο.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να καλείτε στο 210 94 00 720 ή να επισκεφτείτε τα site της εταιρείας www.deltatechniki.gr και www.climaveneta-economy.gr.

64

20ΠΕΝΤΕ ΧΡOΝΙΑKRANNICH SOLAR ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΗ Krannich Solar είναι γερμανική εταιρεία με εξειδίκευση και εμπειρία 17 ετών στη χονδρική προμήθεια φωτοβολταϊκών συστημάτων. Από το 2007 η εταιρεία έχει παρουσία στην Ελλάδα με την ελληνική εταιρεία Krannich Solar Μ.Ε.Π.Ε., με έδρα στη Θεσσαλονίκη. Το 2009 ιδρύθηκε το υποκατάστημα της Krannich Solar στην Αθήνα.

Παρουσίαση

65Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η συμμετοχή της Krannich Solar στην έκθεση Energy Photovoltaic ’12, η οποία πραγματοποιήθηκε στο υπερσύγχρονο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo από 1 Νοεμβρίου έως 4 Νοεμβρίου. Με το ισχυρό μήνυμα της ενεργειακής επανάστασης «Everything for the Revolution», η εταιρεία κατάφερε να κερδίσει τις εντυπώσεις των επισκεπτών γιορτάζοντας τα πέντε επιτυχημένα χρόνια παρουσίας της στην Ελλάδα. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Αλέξανδρος Αθανασίου, Γενικός Διευθυντής της Krannich Solar για την ελληνική αγορά, «Η Krannich Solar, ενάντια στις δυσκολίες που παρουσιάζονται σήμερα στον κλάδο της ηλιακής ενέργειας, συνεχίζει την συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών υποστήριξης που παρέχει στους επαγγελματίες εγκαταστάτες. Φέτος, η εταιρεία συμπληρώνει 5 επιτυχημένα χρόνια παρουσίας στην ελληνική αγορά, έχοντας διανύσει μια αξιοπρόσεκτη πορεία. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από τον διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό ανάπτυξης της εταιρείας μας, την πρωτοκαθεδρία μας μεταξύ των εταιρειών χονδρικής προμήθειας φωτοβολταϊκού εξοπλισμού, αλλά και από τους υψηλούς δείκτες ικανοποίησης των πελατών μας. Πρωταρχικός μας στόχος για τα επόμενα χρόνια είναι η συνέχιση παροχής ποιοτικών προϊόντων, τηρώντας με πλήρη υπευθυνότητα όλους τους κανόνες καινοτομίας και προστασίας του περιβάλλοντος.»Κατά τη διάρκεια της έκθεσης το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό της εταιρείας είχε την ευκαιρία να ενημερώσει αναλυτικά τους επαγγελματίες επισκέπτες για τον ξεκάθαρο ρόλο της Krannich Solar στην ελληνική αγορά ηλιακής ενέργειας αλλά και για τα

πλεονεκτήματα των φωτοβολταϊκών συστημάτων που διαθέτει η εταιρεία μόνο σε εγκαταστάτες φωτοβολταϊκών σταθμών, τεχνικές/κατασκευαστικές εταιρείες, ηλεκτρολόγους και καταστήματα λιανικής πώλησης φωτοβολταϊκών συστημάτων.

Πρόγραμμα πέντε σημείωνΗ Krannich Solar συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων προμηθευτών φωτοβολταϊκών συστημάτων σε παγκόσμια κλίμακα και προσφέρει ένα πρόγραμμα πέντε σημείων, το οποίο συμβάλλει στη βελτιστοποίηση της εξυπηρέτησης των πελατών της:1. Απόλυτη δέσμευση στην εξατομικευμένη προσέγγιση των πελατώνΗ Krannich Solar παρέχει σε κάθε πελάτη έναν εξειδικευμένο σύμβουλο πωλήσεων, ο οποίος αναλαμβάνει την αποκλειστική εξυπηρέτησή του για όλα τα ζητήματα που τον αφορούν.2. Απόλυτη δέσμευση στην άριστη οργάνωση διακίνησης εμπορευμάτωνΣτην Krannich Solar κύριο μέλημα αποτελεί η έγκαιρη και ασφαλής παράδοση των προϊόντων στον προορισμό τους, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα παράδοσης που ορίζεται από τον πελάτη.3. Απόλυτη δέσμευση στον εμπλουτισμό της προϊοντικής γκάμαςΗ Krannich Solar προμηθεύει το δίκτυο διανομής της με μία πλούσια γκάμα προϊόντων, συνοδευόμενη από όλες τις εγγυήσεις των μεγαλύτερων οίκων κατασκευής φωτοβολταϊκού εξοπλισμού, πάντοτε σε άκρως ανταγωνιστικά κοστολόγια.4. Απόλυτη δέσμευση στους συνεχείς ελέγχους απόδοσης και ποιότηταςΤα προϊόντα που προμηθεύει η Krannich Solar εξετάζονται σχολαστικά στα μηχανικά και στα ηλεκτρικά μέρη τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει τη δυνατότητα διάθεσης των

αποδοτικότερων εμπορευμάτων.5. Απόλυτη δέσμευση στην άμεση διαθεσιμότητα των προϊόντων.Η Krannich Solar, στοχεύοντας να καλύψει όλο το εύρος των αναγκών των πελατών της, διαθέτει ένα απόθεμα ασφαλείας στις αποθήκες της για άμεση ανταπόκριση σε οποιαδήποτε ζήτηση.Τα τελευταία δέκα χρόνια ο κύκλος εργασιών της Krannich Solar αυξάνεται συνεχώς και το ανθρώπινο δυναμικό της εταιρείας έχει ενισχυθεί με την προσθήκη πολλών νέων στελεχών, με αποτέλεσμα η εταιρεία να απασχολεί σήμερα περισσότερους από 360 εργαζομένους, οι οποίοι συμβάλλουν ενεργά στην εξάπλωση της ενεργειακής επανάστασης.

Στην κορυφαία πεντάδαΑπόδειξη της επιτυχημένης πορείας είναι η συνολική ισχύς άνω του 1 GWp που έχει εγκατασταθεί από την Krannich Solar από την ίδρυσή της. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα η εταιρεία να κατατάσσεται σήμερα στην πρώτη πεντάδα των κορυφαίων προμηθευτών φωτοβολταϊκού εξοπλισμού στην Ευρώπη. Το 2007 ιδρύθηκε η ελληνική Krannich Solar Μ.Ε.Π.Ε., με έδρα το Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, όπου μισθώθηκε ένα κτήριο αποθήκης και γραφείων 650 τ.μ., στο οποίο προστέθηκε το 2012 ένας νέος αποθηκευτικός χώρος συνολικής επιφάνειας 1.250 τ.μ. Το 2009 ιδρύθηκε το υποκατάστημα της Krannich Solar στην Αθήνα για την περαιτέρω ανάπτυξη της εταιρείας στη νότια Ελλάδα και στα νησιά.

Για περισσότερες πληροφορίες: www.krannich-solar.com

66

21RAMA: ΝΕΑ ΠΡOΪOΝΤΑ ΚΑΙ ΠΡOΝOΜΙΑΚOΙOΡOΙ ΧΡΗΜΑΤOΔOΤΗΣΗΣΜε ένα εντυπωσιακής κατασκευής περίπτερο, που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των επισκεπτών, η RAMA ΑΒΕΕ έδωσε δυναμικό «παρών» και στη φετινή Διεθνή Έκθεση ENERGY – PHOTOVOLTAIC. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, οι εξειδικευμένοι συνεργάτες της εταιρείας ενημέρωσαν τους επισκέπτες για όλες τις εξελίξεις στους τομείς των φωτοβολταϊκών και της ενέργειας, καθώς και για τις προηγμένες λύσεις που παρέχει η εταιρεία πολλαπλασιάζοντας τα οφέλη των πελατών της.

Παρουσίαση

67

Το ενδιαφέρον των δεκάδων επισκεπτών που ενημερώθηκαν στο περίπτερο της RAMA μονοπώλησαν τα νέα προϊόντα, τα οποία αποδεικνύουν για ακόμη μία φορά την κορυφαία τεχνογνωσία της και τη δυνατότητα να σχεδιάζει λύσεις με αυξημένη απόδοση και κέρδος. Μεταξύ των νέων αυτών προϊόντων περιλαμβάνονται και τα εξής:p Βάση στήριξης αγρού ρυθμιζόμενη από ένα άτομο• Δώδεκα πάνελ μεταβαλλόμενων κλίσεων, με ειδικές προδιαγραφές αντοχής για τις κλιματολογικές συνθήκες της Ελλάδας• Πρωτοποριακό σύστημα χειροκίνητης ρύθμισης της βάσης από ένα άτομο (αρθρωτή στήριξη)• Δυνατότητα πολλαπλών ρυθμίσεων των κλίσεων της βάσης, ανάλογα με τις εποχές του χρόνου, με αύξηση της απόδοσης μέχρι και 7%p Σύστημα στήριξης βιομηχανικής στέγης• Πρωτοποριακό ρυθμιζόμενο στήριγμα από 19 – 51 mm• Μεγάλο εύρος εφαρμογών για μέγιστη απόδοση και στο πιο εξειδικευμένο βιομηχανικό ή επαγγελματικό κτήριοp Ηλιακά αυτόνομα συστήματα φωτισμού

• Μηδενική κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος• Μέγιστη απόδοση φωτισμού και στις πιο απόμακρες περιοχές ή σε ακραία καιρικά φαινόμενα•Αυτονομία μέχρι και τέσσερις ημέρες• Μοντέρνο designp Αερόθερμη σόμπα Pellet• Υψηλή απόδοση με ωφέλιμη θερμική ισχύ 14,5 kW• Η πιο οικονομική λύση θέρμανσης, με κέρδος μέχρι και 50% έναντι του πετρελαίου• Χώρος αποθήκευσης καυσίμου 24 kg• Αυτονομία μέχρι και 26 ώρες• Αυτόματο σύστημα καθαρισμού του χώρου καύσηςp WINDBLAST• Σύγχρονες ανεμογεννήτριες ισχύος 10 kW & 50 kW• Παραγωγή ενέργειας συμβατής με το δίκτυο, χωρίς ανάγκη χρήσης αντιστροφέα (inverter)• Πρωτοποριακό Remote Monitoring System, για παρακολούθηση της λειτουργίας και παραγωγή μέσω internet• Με την υψηλότερη μέση ετήσια παραγωγή ενέργειας, ακόμη και πάνω από 275.000 kWhΈνα ακόμη στοιχείο για το οποίο ξεχωρίζει η RAMA είναι το ασυναγώνιστο χρηματοδοτικό

πρόγραμμα που συνοδεύει όλα τα προϊόντα της. Προκειμένου να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τα οφέλη των συνεργατών της και των πελατών που εμπιστεύονται τις λύσεις της, η εταιρεία εφαρμόζει εξαιρετικά προνομιακούς όρους χρηματοδότησης, που κάνουν την επιλογή και την τοποθέτηση των προϊόντων της την πιο εύκολη υπόθεση, με εγγυημένο κέρδος.Η ελληνική RAMA εδραιώνει σταθερά την παρουσία της στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσα από τη συνεχή ανάληψη σημαντικών έργων αλλά και την επέκταση των δραστηριοτήτων της σε νέους τομείς. Αξιοποιώντας την πολυετή τεχνογνωσία της στον κλάδο των μεταλλικών κατασκευών, έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πιο αξιόπιστα και ταχύτατα αναπτυσσόμενα ονόματα στα φωτοβολταϊκά συστήματα στην Ελλάδα, αλλά και στα Βαλκάνια.Το σύνολο της ισχύος των έργων που έχει ολοκληρώσει η εταιρεία μέχρι σήμερα για λογαριασμό μεγάλων πελατών διαμορφώνεται στα 80 MWp, γεγονός που αποδεικνύει εμπράκτως την ποιότητα του έργου της και τη ραγδαία καταξίωσή της στον κλάδο.

68

22SMA: ΠΑΡΑΚOΛOΥΘΗΣΗΑΠOΔOΣΗΣ OΙΚΙΑΚΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝΗ SMA παρουσιάζει το Sunny View, μία νέα γενιά συσκευών για την παρακολούθηση της ενεργειακής απόδοσης οικιακών φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων. Η καλαίσθητη συσκευή Sunny View επικοινωνεί απευθείας με τον μετατροπέα μέσω Bluetooth, ώστε να προσφέρει στον χρήστη ζωντανή και αξιόπιστη πληροφόρηση για όλα τα κρίσιμα δεδομένα της φωτοβολταϊκής του εγκατάστασης. Παράλληλα, με τη χρήση δικτύου WLAN, η νέα έξυπνη λύση της SMA επιτρέπει την παρουσίαση επιπλέον online δεδομένων, όπως ειδήσεις, προβλέψεις για τον καιρό και μηνύματα από μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Παρουσίαση

Η νέα συσκευή Sunny View είναι ιδιαίτερα εύκολη στη χρήση, διαθέτοντας μεγάλη, ευδιάκριτη, έγχρωμη οθόνη αφής 5 ιντσών, καθώς και μία εξατομικευμένα διαμορφώσιμη επιφάνεια προβολής διαφανειών, όπου εναλλάσσονται αυτόματα οι πληροφορίες της εγκατάστασης. Η έξυπνη συσκευή Sunny View μπορεί να ενσωματωθεί στο φωτοβολταϊκό σύστημα από οποιοδήποτε σημείο του σπιτιού και να επικοινωνήσει μέσω Bluetooth με έως και 12 μετατροπείς. Με αυτόν τον τρόπο, ο χρήστης έχει ολοκληρωμένη εικόνα της ενεργειακής απόδοσης της εγκατάστασής του και της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που επιτυγχάνεται. Τα δεδομένα αυτά συλλέγονται από τον μετατροπέα και αρχειοθετούνται, ενώ δημιουργείται και αντίγραφο ασφαλείας σε κάρτα microSD για περαιτέρω ανάλυση, εφόσον χρειάζεται.

Aυτοματοποιημένος έλεγχοςΕπιπλέον, η συσκευή Sunny View προσφέρει στον χρήστη ασφάλεια και αυτοματοποιημένο έλεγχο. Το ενσωματωμένο σύστημα συναγερμού ειδοποιεί οπτικά και ηχητικά τον χρήστη για τυχόν σφάλματα που εντοπίζονται στη φωτοβολταϊκή εγκατάσταση. Έτσι, απλοποιείται σημαντικά η αντιμετώπιση

των σφαλμάτων και ελαχιστοποιούνται τα διαστήματα κατά τα οποία το σύστημα τίθεται εκτός λειτουργίας.

Ενίσχυση οικονομικών Η SMA Solar Technology AG πέτυχε περαιτέρω αύξηση του όγκου των συναλλαγών της στο τρίτο τρίμηνο του 2012. Από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2012 η εταιρεία πούλησε φωτοβολταϊκούς μετατροπείς συνολικής ισχύος 5,9 GW, κάτι που αντιστοιχεί σε αύξηση 9,5% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2011, οπότε η συνολική ισχύς έφτανε τα 5,4 GW. Oι πωλήσεις της SMA ανήλθαν σε 1,196 δισ. ευρώ, ενώ πέρυσι κυμάνθηκαν σε 1,192 δισ. ευρώ. Oι μεικτές πωλήσεις στο εξωτερικό κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2012 επίσης παρέμειναν σταθερές στα 659,7 εκατ. ευρώ, ενώ το 2011 ήταν στα 656 εκατ. ευρώ. Oι εξελίξεις κατά τους πρώτους εννέα μήνες του χρόνου χαρακτηρίστηκαν από περικοπές στις εγγυημένες τιμές στην Ευρώπη και ανάπτυξη σε αγορές εκτός Γερμανίας.Τα κέρδη προ τόκων και φόρων (ΕΒΙΤ) για τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2012 ανήλθαν στα 116 εκατ. ευρώ, σε σχέση με 178,3 εκατ. ευρώ το 2011. Το περιθώριο EBIT 9,7% βρίσκεται

69

στο ανώτερο όριο των προβλέψεων σχετικά με τα κέρδη, ενώ την αντίστοιχη περίοδο του 2011 κυμάνθηκε στο 15%. Το ενοποιημένο καθαρό κέρδος κυμάνθηκε στα 81 εκατ. ευρώ, από τα 126,4 εκατ. ευρώ του 2011. Κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2012 η SMA αύξησε σημαντικά τις μεικτές χρηματικές ροές στα 149,5 εκατ. ευρώ, από τα 124,6 εκατ. ευρώ του 2011. Η αύξηση κατά περίπου 20% υπογραμμίζει και πάλι τη δυνατότητα της SMA να διατηρεί ρευστότητα ακόμα και σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις. Με ποσοστό μετοχικού κεφαλαίου στο 59% (57,4% την ίδια περίοδο του 2011) και καθαρή ρευστότητα 425,8 εκατ. ευρώ (473,3 εκατ. ευρώ το 2011) η SMA συνεχίζει να παρουσιάζει πολύ σταθερό ισολογισμό και είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει την περαιτέρω ανάπτυξή της με ιδίους πόρους.Το Διοικητικό Συμβούλιο της SMA επιβεβαιώνει την πρόβλεψη πωλήσεων και κερδών για το 2012. Προβλέπει λειτουργικά κέρδη (EBIT) 100 – 150 εκατ. ευρώ, με πωλήσεις 1,3 – 1,5 δισ. ευρώ, κάτι που αντιστοιχεί σε περιθώριο ΕΒΙΤ 8-10%. Λόγω εκτεταμένων περικοπών στις εγγυημένες τιμές φωτοβολταϊκών στην Ευρώπη, το Διοικητικό Συμβούλιο

της SMA αναμένει σημαντική πτώση της ζήτησης και αυξανόμενη πίεση για μείωση κόστους για το 2013 και προβλέπει πωλήσεις μεταξύ 900 εκατ. ευρώ και 1,3 δισ. ευρώ, καθώς και στην καλύτερη περίπτωση ισοσκελισμένο οικονομικό αποτέλεσμα.Η SMA έχει προσαρμοστεί στις αλλαγές και στις συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά φωτοβολταϊκών, ενώ τους τελευταίους μήνες έθεσε και τις βάσεις για την περαιτέρω μείωση του παραγωγικού κόστους, ειδικά όσον αφορά στα τμήματα Προμηθειών και Ανάπτυξης, καθώς και για την είσοδο στην αγορά με εντελώς νέες προϊοντικές πλατφόρμες, το 2014.«Καθώς αναμένεται έντονη πτώση στη ζήτηση κατά τον επόμενο χρόνο, είναι σημαντικό για εμάς να είμαστε σε θέση να χρηματοδοτούμε επενδύσεις για την ανάπτυξη στρατηγικών μελλοντικών τεχνολογιών βασιζόμενοι σε ιδίους πόρους. Σημαντικές αναπτυξιακές τάσεις έρχονται από εφαρμογές όπου τα φωτοβολταϊκά αποτελούν την πιο αποδοτική, αναφορικά με το κόστος της, λύση σε σχέση με τις συμβατικές ενεργειακές πηγές. Σε αυτό το σημείο θα ξεχωρίσουμε από τους ανταγωνιστές μας με τεχνολογικές καινοτομίες που θα θέτουν τα πρότυπα για υβριδικά συστήματα με

φωτοβολταϊκά και γεννήτριες ντίζελ, για έξυπνη ενεργειακή διαχείριση με στόχο τη βελτιστοποίηση της ιδιοκατανάλωσης, καθώς και για λύσεις συστημάτων για φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Η ισχυρή διεθνής δομή που διαθέτουμε τόσο στην τεχνική εξυπηρέτηση όσο και στις πωλήσεις αποτελούν ένα ακόμα συγκριτικό πλεονέκτημα» σημειώνει ο εκπρόσωπος του Διοικητικού Συμβουλίου και CEO της SMA Pierre-Pascal Urbon.O Όμιλος SMA είναι ο ηγέτης στην αγορά φωτοβολταϊκών μετατροπέων παγκοσμίως. Ως όμιλος ενεργειακής διαχείρισης παρέχει καινοτόμες τεχνολογίες για μελλοντικές εφαρμογές ενεργειακού εφοδιασμού. Η εταιρεία εδρεύει στο Niestetal της Γερμανίας και δραστηριοποιείται σε 21 χώρες, σε 6 ηπείρους. O όμιλος επιχειρήσεων απασχολεί περισσότερους από 5.500 εργαζομένους, πλέον των εργαζομένων έκτακτης απασχόλησης, παγκοσμίως.

70

23TÜV AUSTRIA HELLAS:ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΗ ΠΑΡOΥΣΙΑΣΤΗΝ ΑΓOΡΑ ΤΩΝ Φ/ΒΗ ΤÜV AUSTRIA HELLAS, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και την επιστημονική υποστήριξη του διεθνούς δικτύου του TÜV AUSTRIA GROUP, κατέχει σήμερα ηγετική θέση στον τομέα των Επιθεωρήσεων και Πιστοποιήσεων Συστημάτων Διαχείρισης, Υλικών, Προϊόντων, Μηχανημάτων και Εξοπλισμού, Ανελκυστήρων, Κτιριακών και Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων.

Παρουσίαση

Ειδικά στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η TÜV AUSTRIA HELLAS διαθέτει μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση στην επιθεώρηση και στην πιστοποίηση έργων παραγωγής ενέργειας, έχοντας ήδη συνεργαστεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με τις μεγαλύτερες εταιρείες εγκατάστασης και παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από συμβατικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Παρουσία σε όλη την ΕλλάδαΜε έδρα την Αθήνα, παραρτήματα σε Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο Κρήτης, δίκτυο επιθεωρητών σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, καθώς επίσης με αντιπροσώπους σε Κύπρο, Τουρκία, Ιορδανία, Αλβανία, Ισραήλ, Αίγυπτο και Υεμένη, η TÜV AUSTRIA HELLAS ανταποκρίνεται άμεσα στα αιτήματα των πελατών της παρέχοντας αξιόπιστα επιθεωρήσεις και πιστοποιήσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων για οικιακές εφαρμογές, φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων καθώς και βάσεων στήριξης φωτοβολταϊκών συστημάτων, με ικανούς και έμπειρους επιθεωρητές με εξειδίκευση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.H TÜV AUSTRIA HELLAS είναι Διαπιστευμένος Οργανισμός Ελέγχου

και Πιστοποίησης από το Ε.ΣΥ.Δ. για Αρχικό και Περιοδικό Έλεγχο Φωτοβολταϊκών Εγκαταστάσεων διασυνδεδεμένων στο ηλεκτρικό δίκτυο βάσει του προτύπου ΕΝ 62446 και μέχρι σήμερα έχει συνεργαστεί με δεκάδες εταιρείες μελέτης και εγκατάστασης φωτοβολταϊκών έργων καθώς και με ιδιώτες επενδυτές και τράπεζες διαθέτοντας πολύ μεγάλη εξειδίκευση, τεχνική επάρκεια και εμπειρία σε όλων των ειδών τα έργα.

Παρεχόμενες υπηρεσίεςΤι περιλαμβάνουν οι υπηρεσίες της TÜV AUSTRIA HELLAS στα φωτοβολταϊκά συστήματα;• Έλεγχο και πιστοποίηση βάσεων στήριξης φωτοβολταϊκών συστημάτων βάσει των Ευρωκωδίκων 1, 3 ή/και 9 και του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού (Ε.Α.Κ.).• Έλεγχο και πιστοποίηση μελέτης ως προς την ενεργειακή απόδοση του συστήματος.• Έλεγχο της πληρότητας του τεχνικού φακέλου και έλεγχο της μελέτης βάσει του προτύπου EN 62446:2009.• Επί τόπου επιθεώρηση και πιστοποίηση της εγκατάστασης από ειδικευμένους επιθεωρητές με διακριβωμένο εξοπλισμό.• Επαλήθευση ηλεκτρολογικών

71

μεγεθών εγκατάστασης βάσει μελέτης ή/και των απαιτήσεων των προτύπων ΕΝ 62446:2009 και IEC 60364 (μέτρηση αντίστασης γείωσης, τάσεις ανοιχτού κυκλώματος, ρεύματα βραχυκύκλωσης, ισοδυναμικές επιφάνειες, πολικότητες, συνδέσεις των strings, αντίσταση μόνωσης εξοπλισμού, συνδέσεις πινάκων – υποπινάκων, έλεγχος διαστασιολόγησης των υλικών).• Επί τόπου παρουσία κατά τη διάρκεια δοκιμών παράδοσης – παραλαβής, κατά την οριστική παραλαβή των έργων και κατά την αυτοψία που θα πραγματοποιηθεί από τη Δ.Ε.Η.• Έκδοση τελικού πιστοποιητικού συμμόρφωσης της εγκατάστασης με τις απαιτήσεις της εγκεκριμένης μελέτης ή/και του προτύπου EN 62446:2009.• Περιοδικούς ελέγχους Φ/Β εγκαταστάσεων βάσει του προτύπου EN 62446:2009.• Ειδικούς ελέγχους Φ/Β εγκαταστάσεων που περιλαμβάνουν: θερμογραφία εγκαταστάσεων, μετρήσεις χαρακτηριστικών καμπυλών (I.V. curve), υπολογισμό PR, εύρεση σφαλμάτων.

Σε ποιους απευθύνεται• Σε επενδυτές – παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα• Σε εγκαταστάτες φωτοβολταϊκών συστημάτων• Σε ιδιώτες για οικιακές εφαρμογές (φωτοβολταϊκά συστήματα σε στέγες)

• Σε τραπεζικά ιδρύματα• Σε ασφαλιστικές εταιρείες

Αξιοπιστία • Η TÜV AUSTRIA HELLAS είναι διαπιστευμένος οργανισμός κατά το ΕΝ 62446:2009 και διαθέτει ικανούς και έμπειρους επιθεωρητές με εξειδίκευση στα φωτοβολταϊκά συστήματα και στην επιθεώρησή τους.• Η TÜV AUSTRIA HELLAS είναι πρωτοπόρος στην αγορά με αξιόπιστες υπηρεσίες στον χώρο της πράσινης ενέργειας.• Φέρει και μεταφέρει στην ελληνική αγορά την αξιοπιστία, το κύρος και τη δύναμη ενός από τους πιο ιστορικούς και μεγάλους οργανισμούς ελέγχου και επιθεώρησης της Ευρώπης.• Η πιστοποίηση από την TÜV AUSTRIA HELLAS γίνεται κατόπιν πλήρους επιθεώρησης της εγκατάστασης.

Χρησιμότητα Η πιστοποίηση χρησιμεύει:• Στη διασφάλιση της ποιότητας, της ασφάλειας και της απρόσκοπτης λειτουργίας της εγκατάστασης που εγγυάται υψηλή απόδοση για τον επενδυτή.• Στην ευκολότερη δανειοδότηση της επένδυσης από την τράπεζα και στο μικρότερο κόστος ασφάλισής της.• Στη μείωση του διαχειριστικού κινδύνου.• Στην τελική επιβεβαίωση της ορθής υλοποίησης της μελέτης και

της εγκατάστασης από οργανισμό πιστοποίησης διεθνούς κύρους και αξιοπιστίας.

Έργα και συνεργασίεςΜέχρι σήμερα η TÜV AUSTRIA HELLAS έχει συνεργαστεί με 67 εταιρείες εγκατάστασης Φ/Β συστημάτων και με περισσότερους από 100 επενδυτές, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας και της αξιοπιστίας και συνεπακόλουθα της αποδοτικότητας των Φ/Β εγκαταστάσεων που έχει επιθεωρήσει. Μέχρι σήμερα έχει επιθεωρήσει (ή είναι σε εξέλιξη) έργα συνολικής ισχύος άνω των 120 MWp.Πρόσφατα, η TÜV AUSTRIA HELLAS συμμετείχε στη διεθνή έκθεση ENERGY PHOTOVOLTAIC. Πολλοί επισκέπτες εκεί είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν το περίπτερό της και να ενημερωθούν από τα εξειδικευμένα στελέχη για τις υπηρεσίες και τη δραστηριότητα του Οργανισμού στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της ασφάλειας με επιθεωρήσεις έργων σε φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, καθώς και για τις τελευταίες εξελίξεις σε θέματα ΑΠΕ.

TRIM A.E. - ΕΚΘΕΣΗ • ΠΩΛΗΣΕΙΣ • SERVICE Λεωφ. Αθηνών 286 - 124 62 Χαϊδάρι - ΑθήναΤηλ.: 210 5810581, Fax: 210 5812800E-mail: info@trim.gr, info@trimhellas.gr

www.trimhellas.gr www.trim.gr

Σχάρες, μπαγκαζιέρες, αλυσίδες, σχάρες ποδηλάτων και όλα τα προϊόντα της Thule στην TRIM και στο www.trimhellas.gr

73

24YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΠαραγωγή03. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΔιανομή04. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΕγκατάσταση05. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΜηχανήματα06. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό07. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια08. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια09. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΕμπoρίαΕξοπλισμούκαιΕγκατάστασηΣυστημάτων11. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΠαραγωγή12. ΒΙOΜΑΖΑ13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ14. ΥΓΡΑΕΡΙO15. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση16. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ18. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑΠαραγωγή19. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία20. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΠαραγωγή21. ΘΕΡΜΑΝΣΗ22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

74

01. ΦOΡΕΙΣΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6793500 Fax: 210 6749504 E-mail : prdesfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 E-mail: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104 Fax: 210 3490120 Ε-mail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 3636791 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr/

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506803 Fax: 210 6506762 Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 e-mail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 6861590-1 Fax: 210 6861589

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 - 6968418, Fax: 210 - 6968031 e-mail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝBIOKAYΣΙΜΩΝ(ΕΣΠΑΒ)Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241687 e-mail: info@espav.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118 Fax: 210 8821917 E-mail: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Αχαρνών 315 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2112591 Fax: 210 2112592 E-mail: info@ebhe.gr Website: www.ebhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294,210 8809203-202 Fax: 210 8809132

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200- 211 Fax : 210 9228130 , 210 9233977 E-mail: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 E-mail: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Ε-mail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870 Fax: 210.3301977 E-mail: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 E-mail: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΜΒOΥΛΙOΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣΑΞΙOΠOΙΗΣΗΣΑΠOΒΛΗΤΩΝΕΛΛΑΔΑΣ-ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΔιεύθυνση: ΑΙΤ, 19ο χλμ Λεωφ. Μαρκοπούλου 190 02 Παιανία Τηλέφωνα: 210 6682711 E-mail: synergia@synergia.com.gr Website: www.wtert.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Λεωφ. Βουλιαγμένης 224 & Αγ. Δημητρίου 173 43 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Ε-mail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051 Fax: 210 7245.172 E-mail: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000, Fax: 210 322 2929 E-mail: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Αρτέμιδος 2 & Κοσμά Αιτωλού 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828580 E-mail: info@spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200 Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ,ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ &ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣΑΛΛΑΓΗΣΔιεύθυνση: Αμαλιάδος 17 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000, Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 E-mail: service@dorg.minenv.gr Website: www.minenv.gr

ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO02. ΠαραγωγήΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5 Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

03. ΔιανομήΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5, Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

75

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αθηνών 31-33 & Σπύρου Πάτση 104 47 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3406000 / 1133 Fax: 210 3406020 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

ΕΠΑΘΕΣΣΑΛΙΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Φαρσάλων 219 413 35 Λάρισα Τηλέφωνα: 2410 582300 Fax: 2410 582323 Email: info@epathessalia.gr Website: www.epathessalia.gr

ΕΠΑΘΕΣΣΑΛOΝΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Μοναστηρίου 256 & Γλυνού 1 546 28 Μενεμένη Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 584000 Fax: 2310 546365 Email: info@epathessaloniki.gr Website: info@epathessaloniki

04. ΕγκατάστασηΑΕΡΙOΠOΛΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Νικ. Πλαστήρα 20 & Κουντουριώτου 122 42 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5317051 Fax: 210 5317054

05. ΜηχανήματαΑΛΦΑΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ-REINHAUSΔιεύθυνση: Σπάρτης 90 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9577207 (Κέντρο) Fax: 210 9577209 Email: info@reinhaus.gr Website: www.reinhaus.gr

BOSCHTHERMOTECHNIKIA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701410, 801 11 26000 Fax: 210 5701415 Website: www.buderus.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ06. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: 57ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 320 11 Oινόφυτα Τηλέφωνα: 22620 31202-5 Fax: 22620 31137

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

TUDORΕΛΛΗΝΙΚΗΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Πλαστήρα 3 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2840936 Fax: 210 2842055

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ07. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ENGAIAA.Ε.Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης O.Τ. 40, ΔΑ 12α, Τ.Θ. 1388 570 22 Σίνδος-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 541344, Fax: 2310 570563 Email: info@engaia.gr Website: www.engaia.gr

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GEWINDENERGYΔιεύθυνση: Λεωφ. Φλέμινγκ 1 190 09 Ραφήνα Τηλέφωνα: 22940 23805 Fax: 22940 39149

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150, Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099

VestasHellasΔιεύθυνση: Βορείου Ηπείρου 74-76 & Κονίτσης 151 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 213 0164700 Fax: 210 9646252 Email: Vestas-hellas@vestasmail.com

WIND+SOLΕΠΕΔιεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 602Α 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9959021 / 210 9945125 Fax: 210 9959022 Email: wind@energotech.gr energogr@otenet.gr

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

08. Ηλιακή ΕνέργειαΑΛΦΑΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ-REINHAUSΔιεύθυνση: Σπάρτης 90 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9577207 (Κέντρο) Fax: 210 9577209 Email: info@reinhaus.gr Website: www.reinhaus.gr

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

CALPAK-KIKERONΕΛΛΑΣΑ.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 9 117 43 Αθήνα Τηλέφωνα: 2109247250 Fax: 210 9231616 Email: info@calpak.gr Website: www.calpak.gr

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

MELPO-ΔΗΜΗΤΡΙOΥΘ.&Ι.O.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3 123 51 Αγ. Βαρβάρα - Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5611842 Fax: 210 5611811 Email: info@melpo.gr

ROMINAΔιεύθυνση: Ιερά Oδός & Μαραθώνος 8 122 44 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5988941 Fax: 210 5310670 Email: mmavra@tee.gr

SIELINEΔιεύθυνση: Συγγρού 2 & Παλαιολόγου 152 32 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6830351, Fax: 210 6839848 Email: info@sieline.gr Website: www.sieline.gr

SolENERGYHELLASS.A.Διεύθυνση: Χαρίτων 31Α & Καρτσιβάνη 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 - 9023587/8 Fax: 210 - 9023589 Email: info@solenergy.gr Website: www.solenergy.gr & www.promitheaspirforos.gr

SOLEΔιεύθυνση: Λεύκτρων & Λαϊκών Αγώνων 136 71 Αχαρναί Τηλέφωνα: 210 2389500, Fax: 210 2389502 Email: marketing@sole.gr Website: www.sole.gr www.eurostar-solar.com

76

STIBΕTHERMΔιεύθυνση: BI.ΠΕ.Θ., Β’ Φάση, Oδός ΔΑ 8, 570 22 Τηλέφωνα: 2310 795226-8 Fax: 2310 795093 Email: elitherm@elitherm.gr Website: www.elitherm.gr

TiSunHELLASΑΝΔΡΙΑΝOΣΔιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522

ΔΗΜΑΣΔιεύθυνση: 2ο χλμ Άργους - Ναυπλίου 212 00 Άργος Τηλέφωνα: 27510 29110 Fax: 27510 62671 Email: info@dimas-solar.gr Website: www.dimas-solar.gr

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

ΙΝΤΕΡΣOΛΑΡΑ.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Δημοσθένους 267 176 74 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9416057 Fax: 210 9409119 Email: iparad@intersolar.gr Website: www.intersolar.gr

ΜΑΛΤΕΖOΣΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αμφιθέας 55 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 9428485 / 210 9428486 Fax: 210 9402019 Email: info@maltezos.gr Website: www.maltezos.gr

09. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: iweco@otenet.gr

10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΕμπoρία Εξοπλισμού και Εγκατάσταση ΣυστημάτωνBPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτωνΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ClimaComfort-GreenEnergyApplicationsΔιεύθυνση: Βασ. Γεωργίου Β’ 22 185 34 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4114040 Fax: 210 4114041 Email: info@climacomfort.gr Website: www.climacomfort.org

CONERGYΔιεύθυνση: Βουλιαγμένης 4 166 74 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9651800 Fax: 210 9630768 Email: info@conergy.gr Website: www.conergy.gr

DATAENEGYATEΔιεύθυνση: Ησιόδου 7 (θέση Μπότα), Κορωπί Τηλέφωνα: 211 6007850 Fax: 211- 6007845 Email: info@dataenergy.gr Website: www.dataenergy.gr

ΔΕΛΤΑΤΕΧΝΙΚΗΑΚΒΕΤΤΕΔιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9400720 Fax: 210 9407170 Website: wwwdeltatechniki.gr

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMSΔιεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398 Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr _

ENGAIAA.Ε.Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης O.Τ. 40, ΔΑ 12α, Τ.Θ. 1388 570 22 Σίνδος-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 541344 Fax: 2310 570563 Email: info@engaia.gr Website: www.engaia.gr

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GLOBAL-ENERGYSolutionsΔιεύθυνση: Κωλέττη 25Β 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 525645 Fax: 2310 538852 Email: kyriakides@global-energy.eu Website: www.global-energy.eu

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

HΛΙOΣΤΑΤΗΣΕ.Π.Ε.Διεύθυνση: Αγησιλάου 6-8 151 23 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6838289, 210 6851159 Fax: 210 6851151 Email: mail@heliostat.gr Website: www.heliostat.gr

IBCSOLARΔιεύθυνση: Παραδείσου 29 & Ζαγοράς 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828163 / 210 6801724 Fax: 210 6801723 Email: info@ibc-solar.gr Website: www.ibc-solar.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009, Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960 Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040 Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com _

PHOENIXSOLARΕΠΕΔιεύθυνση: Λ. Πεντέλης 104 & Μεταμορφώσεως 1 152 34 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6838386, Fax: 210 6838361 Email: info@phoenixsolar.gr

PHOTOVOLTAICΔιεύθυνση: Eλλανίκου 20, 116 35 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7225471 Fax: 210 7220637 Email: info@photovoltaic.gr Website: www.photovoltaic.gr

ScheutenSolarHellasΔιεύθυνση: Φανερωμένης 2Α, 155 61 Χολαργός, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6528216, Fax: 210 6528262 Email: info@scheutensolar.gr Website: www.scheuten.com

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660 Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

77

SUNERAΔιεύθυνση: Ηλία Ηλιού 48 117 43 Νέος Κόσμος Τηλέφωνα: 210 4375690 Email: pchatzip@sunera.gr Website: www.sunera.gr

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: 23ο χλμ Ε.O. Αθηνών - Λαμίας 145 65 Άγιος Στέφανος Τηλέφωνα: 210 6245400 Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SunPowerSolarΕνεργειακήΕλλάςΔιεύθυνση: Αγίας Βαρβάρας 35 152 31 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6714721 Fax: 210 6714729 Email: effie.kondaxi@sunpowercorp.com _

11. Παραγωγή SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159 Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958 Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

12. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840 Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

ENGAIAA.Ε.Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης O.Τ. 40, ΔΑ 12α, Τ.Θ. 1388 570 22 Σίνδος-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 541344 Fax: 2310 570563 Email: info@engaia.gr Website: www.engaia.gr

13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ&ΒΑΡΥΤΙΝΗΣΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Αμερικής 21α 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3690111 Fax: 210 3602318

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031, Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

KLTENERGYA.E.Διεύθυνση: 7o χλμ Εθν. Oδού Θεσσαλονίκης-Κατερίνης, 546 28 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 778380, Fax: 2310 574670 Email: management@klt.gr Website: www.klt.gr

14. ΥΓΡΑΕΡΙOΑΝΔΡΙΑΝOΣ-GOKΔιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522

BPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000 Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

ENERGASΕ.Π.Ε.Διεύθυνση: Oδός Σχηματαρίου - Παραλίας Αυλίδας 32 009 Σχηματάρι Τηλέφωνα: 22620- 58568

ΠΕΤΡOΛΙΝΑΑ.Ε.ΠΕΤΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΔιεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 2 115 27 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7705401 / 210 7725114 Fax: 210 7725233

ΥΓΡOΓΚΑΖΑ.Ε.Διεύθυνση: Λυκαβηττού 2 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210- 3628256 Fax: 210- 3610450

ΠΕΤΡΕΛΑΙO15. ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000 Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000 Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΕΛ.ΠΕΑ.Ε.ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΕΣΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣΘΕΣΣ/ΝΙΚΗΣΔιεύθυνση: Ιωνία, Τ.Θ. 10044 541 10 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 750000

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000 Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

16. ΕμπορίαΑΙΓΑΙOΝOΙΛΔιεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241 Website: www.aegeanoil.gr

AVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500 Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210 9491000 Fax: 210 9407987 Website: www.coralgas.gr

78

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000 Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900 Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3 Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401 Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100 Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000 Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100 Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

18. ΠαραγωγήΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201 Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ19. Εισαγωγές - ΕμπορίαΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281, Fax: 210-2581033

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406

20. ΠαραγωγήΒΙΤOΥΜΙΝΑΑ.Ε.Διεύθυνση: 14ο χλμ Παλαιάς Ε.O. Θεσσαλονίκης - Βέροιας 541 10 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 722396-8 Fax: 2310-722100

ΔΕΗ/ΛΙΓΜΝΙΤ.ΚΕΝΤΡOΠΤOΛΕΜ.ΑΜΥΝΤΑΙOΥΔιεύθυνση: 502 00 Πτολεμαΐδα Τηλέφωνα: 24630 28601

ΕΣΧΑΑ.Ε.Β.Ε.Διεύθυνση: Παραλία Ασπροπύργου 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5574600-4 Fax: 210-5572974

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681 Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21 546 45 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 861411 Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018 Fax: 210 3237146

Μ.Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Διεύθυνση: Στεφ. Δραγούμη 15 53 100 Φλώρινα Τηλέφωνα: 23850 29583 Fax: 23850 24763

ΜΕΤΕΑ.Ε.Διεύθυνση: Ροδοδάφνης 31 151 25 Πολύδροσο Αμαρουσίου Τηλέφωνα: 210 6846084 Fax: 210 6833008

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091, Fax: 210 3625386

21. ΘΕΡΜΑΝΣΗAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

WILOHELLASA.B.E.E.Διεύθυνση: Aγ. Αθανασίου 80 145 69 Άνοιξη Τηλέφωνα: 210 6248300 Fax: 210 6248360 Website: www.wilo.gr

ΑΝΔΡΙΑΝOΣA.E.Διεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 ΚΑΛΑΜΑΤΑ Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522 Email: info@andrianos.gr Website: www.andrianos.gr

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΝ.&ΥΙOΙΑ.Ε.&Ε.Ε.Διεύθυνση: Σολωμού 55 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5224719 / 210 5224735 Fax: 210 5222278

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000 Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΘΕΡΜΑΝΤΙΚΗΑ.Ε.Ε.&Β.Ε.Διεύθυνση: Αχαρνών 374 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2026655 / 210 2011698 Fax: 210 2019382- 3

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902 Fax: 22620 71929

ΚΑΣΤΑΦΑΝΑΣΝ.ΠΑΝ.Α.Ε.Ε.ΕΔιεύθυνση: Όλγας 110 172 36 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9707032 Fax: 210 9750331

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500 Fax: 210 969158

79

22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300 Fax: 210 6745487

ClimaComfort-GreenEnergyApplicationsΔιεύθυνση: Βασ. Γεωργίου Β’ 22 185 34 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4114040 Fax: 210 4114041 Email: info@climacomfort.gr Website: www.climacomfort.org

FOURLISTRADEA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 340 115 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6293000 Fax: 210 6773713

HITACHIHOMEELECTRONICSHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 364 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6837200 Fax: 210 6835694

UNICLIMAΓΚΡΙΣΙΝΠΑΠΠΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 137 171 21 Νέα Σμύρνη Τηλέφωνα: 210 9323551- 5 Fax: 210 9355397

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902 Fax: 22620 71929

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500 Fax: 210 9691580

ΣΠ.ΤΑΣOΓΛOΥΑ.Ε.DeLonghiΔιεύθυνση: Λεωφ. Τατοΐου 112 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2884000 Fax: 210 2842385

23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣΑΔΚΑΡΩΝΗΣ-ΔΡΕΤΤΑΣ-ΚΑΡΛΑΥΤΗΣΣΥΜΒOΥΛOΙΜΗΧΑΝΙΚOΙΑ.Ε.Διεύθυνση: Θεμιστοκλέους 106 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3302575 9 Fax: 210 3815043

AIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600 Fax: 210 9491610

CINARA.E.Διεύθυνση: Χατζηγιάννη Μέξη 4 115 28 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7250360 Fax: 210 7250361

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22 Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσσαλονίκης Τηλέφωνα: 2310 867575 Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

ENERGOGROUPA.E.Διεύθυνση: Βεάκη 1 & Κηφισίας 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6777825 Fax: 210 6777813

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185 Fax: 210 6996186

KANTORManagementConsultants ΓραφείαΑθηνώνΔιεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7297500, Fax: 210 7249528

KANTORLondonΔιεύθυνση: 13 The Leathermarket 10-13 Weston Street London SE1 3ER, UNITED KINGDOM Tel.: +44 (0) 78033160 Fax: + 44 (0) 20 7620 1275

ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗΕΠΕΔιεύθυνση: Μονεμβασιάς 27 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6800690, Fax: 210 6801005

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣΘ.&ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Βουκουρεστίου 23 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3600711- 4 Fax: 210 3629338

PLE-ΕΛΛΑΣΜOΝOΠΡOΣΩΠΗΕ.Π.Ε.Διεύθυνση: Βασ. Σοφίας 6 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7243073, Fax: 210 7250671

σινμηχανικοί-ΙσμήνηΠανοπούλουΔιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655 e-mail: isminipano@gmail.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300, Fax: 210 2834090 E-mail: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝΑC/DCΔιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 314754 Fax: 2310 314666 Email: milonas@fotovoltaica.gr Website: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

AdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291 Fax: 2104628163 Αδαμόπουλος Χ. Αλέξιος (Διπλ. Ηλ/γος & Πολ. Μηχανικός ΔΠΘ) e-mail: info@adamsnet.gr energy.inspectors@yahoo.gr www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030 Fax: 210 6084178 Email: mail@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Μελετητική & Τεχνική Εταιρεία Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610620041 e-mail: info@kscg.gr www.kscg.gr

IndustrialNetworkingSolutions(INS)Διεύθυνση: Μοναστηρίου 90 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 500365 - 6 Fax: 2310 511608 Mob: 6977409180 e-mail: info@industrial-networking.gr www.industrial-networking.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31 145 61 Κηφισιά, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9329770 Fax: 210 9333597 e-mail: info@nrg-orion.gr www.nrg-orion.gr

ALTERCOΕνεργειακές και Περιβαλλοντικές Τεχνολογίες Διεύθυνση: Φράγκων 19 546 25 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 267666 / 540222 Fax: 2310 267666 e-mail: info@alterco.gr, sales@alterco.gr www.alterco.gr

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο n

Eπάγγελμα: ______________________________________________________

Α.Φ.Μ.: ______________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM A.E. n2) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n Αρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n nValid from / Ισχύει από n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού κοστίζει 30 ευρώ και για Ευρώπη 50 ευρώ.Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

Ειδικές εκδόσεις ΤΡΙΜ Α.Ε.Περιοδικό:energyworldΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Ειδικές εκδόσεις:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510Fax: 210-7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

Annual subscription for Greece:30 euros, for Europe: 50 eurosPlease complete this coupon and send it to the following address:

TRIM S.A.energyworld MagazineHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

Publishing Division:5 Grivogiorgou Str.115 28 Ilissia - AthensTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

Το περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

Σκανάρετε με το κινητό& επισκεφτείτε το site

www.mobilenews.gr

Παίξτε και κερδίστε πλούσια δώρα

news - τηλέφωνα - tablets & laptops - tech & gadgetsapps - παιχνίδια - κατάλογοι & προσφορές εταιρειών - καταστήματα - videos

SouthEastern Europe

Trim S.A. Print & Online Media for Communication and Technology

➤