Σν θαηλόκελν ηνπ εθθνβηζκνύ (bullying)

ζην δεκνηηθό ζρνιείν

Κνπξθνύηαο Η Γηνβαδνιηάο Θ amp Μεηζνπνύινπ Δ

Παλεπηζηήκην Κξήηεο

ΟΡΙΜΟ

Δθθνβηζκόο

laquoΗ δηαξθήο θαη επαλαιακβαλόκελε έθζεζε ηνπ αηόκνπ γηα κεγάια ρξνληθά

δηαζηήκαηα ζε αξλεηηθέο πξάμεηο ελόο ή πεξηζζόηεξσλ πξνζώπσλraquo

rarr αξλεηηθή πξάμε όηαλ θάπνηνο πξνζπαζεί λα επηβιεζεί λα ηξαπκαηίζεη

ή λα πξνθαιέζεη δπζθνξία ζε θάπνηνλ

(Olweus 1994)

Η δηαξθήο θαη ζπζηεκαηηθή θαθνπνίεζε ηνπ άιινπ ε νπνία κπνξεί λα

πεξηιακβάλεη ηε ρξήζε ιεθηηθήο ή θαη θπζηθήο βίαο ή θαη ησλ δπν

κνξθώλ επηζεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζθνπό ηελ πξόθιεζε ςπρηθνύ θαη

ζσκαηηθνύ πόλνπ αηζζήκαηνο αδπλακίαο θαη απόγλσζεο ζηνλ άιιν

Mνξθέο εθθνβηζκνύ

ωκαηηθόο

ρηππήκαηα

θηύζηκν

ζπξώμηκν

θισηζηέο

βαλδαιηζκόο

θιέςηκν

ζσκαηηθέο πξάμεηο πνπ ηαπεηλώλνπλ

απεηιή κε όπιν

βίαηε είζπξαμε ρξεκαηηθνύ πνζνύ

κε δίθαην παηρλίδη κε θόιπα

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ) Λεθηηθόο

αξλεηηθά ζρόιηα ή πεηξάγκαηα γηα ηελ εκθάληζε ην

ληύζηκν ηηο πξάμεηο ηνπ αηόκνπ

θνπηζνκπνιηά ή δηάδνζε θεκώλ

ην ληξόπηαζκα ή ε δεκόζηα δηαπόκπεπζε

ε απνμέλσζε από ηελ νκάδα

βξηζηέο

δεκόζηνο ριεπαζκόο

απεηιή γηα δεκνζίεπζε πξνζσπηθώλ πιεξνθνξηώλ

παξελόριεζε κε ηειεθσλήκαηα e-mail απεηιεηηθά

γξάκκαηα (cyberbullying)

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ)

πλαηζζεκαηηθόο- απόξξηςε εθηνπηζκόο ζπζηεκαηηθόο απνθιεηζκόο από ηελ νκάδα

- ηξνκνθξαηία

- ληξόπηαζκα

- ξαηζηζηηθά ζρόιηα

εμνπαιηθόο ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε

ζεμνπαιηθά ππνλννύκελα

παξαθνινύζεζε ηδησηηθήο δσήο ηνπ ζύκαηνο

Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θαηλνκέλνπ Σν θίλεηξν ηεο πξάμεο είλαη ε ελόριεζε ή αθόκα θαη ε πξόθιεζε πόλνπ κηα ε

πξνθαλώο ε ηθαλνπνίεζε πνπ απνιακβάλεη από απηή ηελ θαηάζηαζε ν δξάζηεο

H ζπκπεξηθνξά ιακβάλεη ρώξα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα

Σα ζύκαηα είλαη ζπλήζσο ίδηα

Τπάξρεη κηα άληζε αληηπαξάζεζε θαζώο ν δξάζηεο ππεξέρεη ζε δύλακε (ιόγσ

ζσκαηηθήο αξηζκεηηθήο ειηθηαθήο ππεξνρήο) έλαληη ηνπ ζύκαηνο

ρεδόλ 160000 παηδηά ράλνπλ ην ζρνιείν ηνπο θάζε κέξα από θόβν κήπσο

γίλνπλ ζύκαηα επίζεζεο από άιινπο καζεηέο

Πεξίπνπ ην 7 ησλ 8ρξνλσλ καζεηώλ κέλνπλ ζπίηη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην

κήλα εμαηηίαο ησλ εθθνβηζηώλ ηνπο

Σα παηδηά εθθνβηζηέο έρνπλ frac14 πηζαλόηεηεο λα νδεγεζνύλ ζηε δηάπξαμε

εγθιήκαηνο κέρξη ηελ ειηθία ησλ 30 εηώλ

(Mayo Clinic 2001)

Δκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ

Από 113 ζηελ Φηιαλδία (Olafsen amp Vimero 2000) έσο 498

ζηελ Ιξιαλδία (Dake et al 2003)

Διιάδα 147 κία ή πεξηζζόηεξεο θνξέο ηελ εβδνκάδα (Pateraki amp Houndoumadi 2001) Σν πνζνζηό ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ εθθνβηζκνύ κεηώλεηαη ζηαζεξά κε

ηελ ειηθία (Olweus 1993)rarr Από 18 ζηελ ειηθία ησλ 8 rarr 9 ζηελ ειηθία ησλ 16

(Sourander et al 2001) Η θνξύθσζε ζηελ εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εθθνβηζκνύ θαη

ηεο ζπκαηνπνίεζεο είλαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο ειηθίεο ησλ 11-13 εηώλ (Eslea amp Ress 2001)

To 73 έπεζε ζύκα έζησ θαη κία θνξά ζην ζρνιείν ζηηο ειηθίεο 11 ndash 13 εηώλ (Griffin amp Gross 2003)

Σα παηδηά κε ηδηαηηέξεο αλάγθεο επαηζζεζίεο θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν λα πέζνπλ ζύκαηα ζηηγκαηηζκνύ θαθνπνίεζεο εμνβειηζκνύ θαη ζην νηθνγελεηαθό θαη ζην ζρνιηθό θνηλσληθό πιαίζην

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

ΟΡΙΜΟ

Δθθνβηζκόο

laquoΗ δηαξθήο θαη επαλαιακβαλόκελε έθζεζε ηνπ αηόκνπ γηα κεγάια ρξνληθά

δηαζηήκαηα ζε αξλεηηθέο πξάμεηο ελόο ή πεξηζζόηεξσλ πξνζώπσλraquo

rarr αξλεηηθή πξάμε όηαλ θάπνηνο πξνζπαζεί λα επηβιεζεί λα ηξαπκαηίζεη

ή λα πξνθαιέζεη δπζθνξία ζε θάπνηνλ

(Olweus 1994)

Η δηαξθήο θαη ζπζηεκαηηθή θαθνπνίεζε ηνπ άιινπ ε νπνία κπνξεί λα

πεξηιακβάλεη ηε ρξήζε ιεθηηθήο ή θαη θπζηθήο βίαο ή θαη ησλ δπν

κνξθώλ επηζεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζθνπό ηελ πξόθιεζε ςπρηθνύ θαη

ζσκαηηθνύ πόλνπ αηζζήκαηνο αδπλακίαο θαη απόγλσζεο ζηνλ άιιν

Mνξθέο εθθνβηζκνύ

ωκαηηθόο

ρηππήκαηα

θηύζηκν

ζπξώμηκν

θισηζηέο

βαλδαιηζκόο

θιέςηκν

ζσκαηηθέο πξάμεηο πνπ ηαπεηλώλνπλ

απεηιή κε όπιν

βίαηε είζπξαμε ρξεκαηηθνύ πνζνύ

κε δίθαην παηρλίδη κε θόιπα

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ) Λεθηηθόο

αξλεηηθά ζρόιηα ή πεηξάγκαηα γηα ηελ εκθάληζε ην

ληύζηκν ηηο πξάμεηο ηνπ αηόκνπ

θνπηζνκπνιηά ή δηάδνζε θεκώλ

ην ληξόπηαζκα ή ε δεκόζηα δηαπόκπεπζε

ε απνμέλσζε από ηελ νκάδα

βξηζηέο

δεκόζηνο ριεπαζκόο

απεηιή γηα δεκνζίεπζε πξνζσπηθώλ πιεξνθνξηώλ

παξελόριεζε κε ηειεθσλήκαηα e-mail απεηιεηηθά

γξάκκαηα (cyberbullying)

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ)

πλαηζζεκαηηθόο- απόξξηςε εθηνπηζκόο ζπζηεκαηηθόο απνθιεηζκόο από ηελ νκάδα

- ηξνκνθξαηία

- ληξόπηαζκα

- ξαηζηζηηθά ζρόιηα

εμνπαιηθόο ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε

ζεμνπαιηθά ππνλννύκελα

παξαθνινύζεζε ηδησηηθήο δσήο ηνπ ζύκαηνο

Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θαηλνκέλνπ Σν θίλεηξν ηεο πξάμεο είλαη ε ελόριεζε ή αθόκα θαη ε πξόθιεζε πόλνπ κηα ε

πξνθαλώο ε ηθαλνπνίεζε πνπ απνιακβάλεη από απηή ηελ θαηάζηαζε ν δξάζηεο

H ζπκπεξηθνξά ιακβάλεη ρώξα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα

Σα ζύκαηα είλαη ζπλήζσο ίδηα

Τπάξρεη κηα άληζε αληηπαξάζεζε θαζώο ν δξάζηεο ππεξέρεη ζε δύλακε (ιόγσ

ζσκαηηθήο αξηζκεηηθήο ειηθηαθήο ππεξνρήο) έλαληη ηνπ ζύκαηνο

ρεδόλ 160000 παηδηά ράλνπλ ην ζρνιείν ηνπο θάζε κέξα από θόβν κήπσο

γίλνπλ ζύκαηα επίζεζεο από άιινπο καζεηέο

Πεξίπνπ ην 7 ησλ 8ρξνλσλ καζεηώλ κέλνπλ ζπίηη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην

κήλα εμαηηίαο ησλ εθθνβηζηώλ ηνπο

Σα παηδηά εθθνβηζηέο έρνπλ frac14 πηζαλόηεηεο λα νδεγεζνύλ ζηε δηάπξαμε

εγθιήκαηνο κέρξη ηελ ειηθία ησλ 30 εηώλ

(Mayo Clinic 2001)

Δκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ

Από 113 ζηελ Φηιαλδία (Olafsen amp Vimero 2000) έσο 498

ζηελ Ιξιαλδία (Dake et al 2003)

Διιάδα 147 κία ή πεξηζζόηεξεο θνξέο ηελ εβδνκάδα (Pateraki amp Houndoumadi 2001) Σν πνζνζηό ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ εθθνβηζκνύ κεηώλεηαη ζηαζεξά κε

ηελ ειηθία (Olweus 1993)rarr Από 18 ζηελ ειηθία ησλ 8 rarr 9 ζηελ ειηθία ησλ 16

(Sourander et al 2001) Η θνξύθσζε ζηελ εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εθθνβηζκνύ θαη

ηεο ζπκαηνπνίεζεο είλαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο ειηθίεο ησλ 11-13 εηώλ (Eslea amp Ress 2001)

To 73 έπεζε ζύκα έζησ θαη κία θνξά ζην ζρνιείν ζηηο ειηθίεο 11 ndash 13 εηώλ (Griffin amp Gross 2003)

Σα παηδηά κε ηδηαηηέξεο αλάγθεο επαηζζεζίεο θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν λα πέζνπλ ζύκαηα ζηηγκαηηζκνύ θαθνπνίεζεο εμνβειηζκνύ θαη ζην νηθνγελεηαθό θαη ζην ζρνιηθό θνηλσληθό πιαίζην

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Mνξθέο εθθνβηζκνύ

ωκαηηθόο

ρηππήκαηα

θηύζηκν

ζπξώμηκν

θισηζηέο

βαλδαιηζκόο

θιέςηκν

ζσκαηηθέο πξάμεηο πνπ ηαπεηλώλνπλ

απεηιή κε όπιν

βίαηε είζπξαμε ρξεκαηηθνύ πνζνύ

κε δίθαην παηρλίδη κε θόιπα

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ) Λεθηηθόο

αξλεηηθά ζρόιηα ή πεηξάγκαηα γηα ηελ εκθάληζε ην

ληύζηκν ηηο πξάμεηο ηνπ αηόκνπ

θνπηζνκπνιηά ή δηάδνζε θεκώλ

ην ληξόπηαζκα ή ε δεκόζηα δηαπόκπεπζε

ε απνμέλσζε από ηελ νκάδα

βξηζηέο

δεκόζηνο ριεπαζκόο

απεηιή γηα δεκνζίεπζε πξνζσπηθώλ πιεξνθνξηώλ

παξελόριεζε κε ηειεθσλήκαηα e-mail απεηιεηηθά

γξάκκαηα (cyberbullying)

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ)

πλαηζζεκαηηθόο- απόξξηςε εθηνπηζκόο ζπζηεκαηηθόο απνθιεηζκόο από ηελ νκάδα

- ηξνκνθξαηία

- ληξόπηαζκα

- ξαηζηζηηθά ζρόιηα

εμνπαιηθόο ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε

ζεμνπαιηθά ππνλννύκελα

παξαθνινύζεζε ηδησηηθήο δσήο ηνπ ζύκαηνο

Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θαηλνκέλνπ Σν θίλεηξν ηεο πξάμεο είλαη ε ελόριεζε ή αθόκα θαη ε πξόθιεζε πόλνπ κηα ε

πξνθαλώο ε ηθαλνπνίεζε πνπ απνιακβάλεη από απηή ηελ θαηάζηαζε ν δξάζηεο

H ζπκπεξηθνξά ιακβάλεη ρώξα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα

Σα ζύκαηα είλαη ζπλήζσο ίδηα

Τπάξρεη κηα άληζε αληηπαξάζεζε θαζώο ν δξάζηεο ππεξέρεη ζε δύλακε (ιόγσ

ζσκαηηθήο αξηζκεηηθήο ειηθηαθήο ππεξνρήο) έλαληη ηνπ ζύκαηνο

ρεδόλ 160000 παηδηά ράλνπλ ην ζρνιείν ηνπο θάζε κέξα από θόβν κήπσο

γίλνπλ ζύκαηα επίζεζεο από άιινπο καζεηέο

Πεξίπνπ ην 7 ησλ 8ρξνλσλ καζεηώλ κέλνπλ ζπίηη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην

κήλα εμαηηίαο ησλ εθθνβηζηώλ ηνπο

Σα παηδηά εθθνβηζηέο έρνπλ frac14 πηζαλόηεηεο λα νδεγεζνύλ ζηε δηάπξαμε

εγθιήκαηνο κέρξη ηελ ειηθία ησλ 30 εηώλ

(Mayo Clinic 2001)

Δκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ

Από 113 ζηελ Φηιαλδία (Olafsen amp Vimero 2000) έσο 498

ζηελ Ιξιαλδία (Dake et al 2003)

Διιάδα 147 κία ή πεξηζζόηεξεο θνξέο ηελ εβδνκάδα (Pateraki amp Houndoumadi 2001) Σν πνζνζηό ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ εθθνβηζκνύ κεηώλεηαη ζηαζεξά κε

ηελ ειηθία (Olweus 1993)rarr Από 18 ζηελ ειηθία ησλ 8 rarr 9 ζηελ ειηθία ησλ 16

(Sourander et al 2001) Η θνξύθσζε ζηελ εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εθθνβηζκνύ θαη

ηεο ζπκαηνπνίεζεο είλαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο ειηθίεο ησλ 11-13 εηώλ (Eslea amp Ress 2001)

To 73 έπεζε ζύκα έζησ θαη κία θνξά ζην ζρνιείν ζηηο ειηθίεο 11 ndash 13 εηώλ (Griffin amp Gross 2003)

Σα παηδηά κε ηδηαηηέξεο αλάγθεο επαηζζεζίεο θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν λα πέζνπλ ζύκαηα ζηηγκαηηζκνύ θαθνπνίεζεο εμνβειηζκνύ θαη ζην νηθνγελεηαθό θαη ζην ζρνιηθό θνηλσληθό πιαίζην

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ) Λεθηηθόο

αξλεηηθά ζρόιηα ή πεηξάγκαηα γηα ηελ εκθάληζε ην

ληύζηκν ηηο πξάμεηο ηνπ αηόκνπ

θνπηζνκπνιηά ή δηάδνζε θεκώλ

ην ληξόπηαζκα ή ε δεκόζηα δηαπόκπεπζε

ε απνμέλσζε από ηελ νκάδα

βξηζηέο

δεκόζηνο ριεπαζκόο

απεηιή γηα δεκνζίεπζε πξνζσπηθώλ πιεξνθνξηώλ

παξελόριεζε κε ηειεθσλήκαηα e-mail απεηιεηηθά

γξάκκαηα (cyberbullying)

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ)

πλαηζζεκαηηθόο- απόξξηςε εθηνπηζκόο ζπζηεκαηηθόο απνθιεηζκόο από ηελ νκάδα

- ηξνκνθξαηία

- ληξόπηαζκα

- ξαηζηζηηθά ζρόιηα

εμνπαιηθόο ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε

ζεμνπαιηθά ππνλννύκελα

παξαθνινύζεζε ηδησηηθήο δσήο ηνπ ζύκαηνο

Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θαηλνκέλνπ Σν θίλεηξν ηεο πξάμεο είλαη ε ελόριεζε ή αθόκα θαη ε πξόθιεζε πόλνπ κηα ε

πξνθαλώο ε ηθαλνπνίεζε πνπ απνιακβάλεη από απηή ηελ θαηάζηαζε ν δξάζηεο

H ζπκπεξηθνξά ιακβάλεη ρώξα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα

Σα ζύκαηα είλαη ζπλήζσο ίδηα

Τπάξρεη κηα άληζε αληηπαξάζεζε θαζώο ν δξάζηεο ππεξέρεη ζε δύλακε (ιόγσ

ζσκαηηθήο αξηζκεηηθήο ειηθηαθήο ππεξνρήο) έλαληη ηνπ ζύκαηνο

ρεδόλ 160000 παηδηά ράλνπλ ην ζρνιείν ηνπο θάζε κέξα από θόβν κήπσο

γίλνπλ ζύκαηα επίζεζεο από άιινπο καζεηέο

Πεξίπνπ ην 7 ησλ 8ρξνλσλ καζεηώλ κέλνπλ ζπίηη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην

κήλα εμαηηίαο ησλ εθθνβηζηώλ ηνπο

Σα παηδηά εθθνβηζηέο έρνπλ frac14 πηζαλόηεηεο λα νδεγεζνύλ ζηε δηάπξαμε

εγθιήκαηνο κέρξη ηελ ειηθία ησλ 30 εηώλ

(Mayo Clinic 2001)

Δκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ

Από 113 ζηελ Φηιαλδία (Olafsen amp Vimero 2000) έσο 498

ζηελ Ιξιαλδία (Dake et al 2003)

Διιάδα 147 κία ή πεξηζζόηεξεο θνξέο ηελ εβδνκάδα (Pateraki amp Houndoumadi 2001) Σν πνζνζηό ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ εθθνβηζκνύ κεηώλεηαη ζηαζεξά κε

ηελ ειηθία (Olweus 1993)rarr Από 18 ζηελ ειηθία ησλ 8 rarr 9 ζηελ ειηθία ησλ 16

(Sourander et al 2001) Η θνξύθσζε ζηελ εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εθθνβηζκνύ θαη

ηεο ζπκαηνπνίεζεο είλαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο ειηθίεο ησλ 11-13 εηώλ (Eslea amp Ress 2001)

To 73 έπεζε ζύκα έζησ θαη κία θνξά ζην ζρνιείν ζηηο ειηθίεο 11 ndash 13 εηώλ (Griffin amp Gross 2003)

Σα παηδηά κε ηδηαηηέξεο αλάγθεο επαηζζεζίεο θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν λα πέζνπλ ζύκαηα ζηηγκαηηζκνύ θαθνπνίεζεο εμνβειηζκνύ θαη ζην νηθνγελεηαθό θαη ζην ζρνιηθό θνηλσληθό πιαίζην

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Mνξθέο εθθνβηζκνύ (ζπλ)

πλαηζζεκαηηθόο- απόξξηςε εθηνπηζκόο ζπζηεκαηηθόο απνθιεηζκόο από ηελ νκάδα

- ηξνκνθξαηία

- ληξόπηαζκα

- ξαηζηζηηθά ζρόιηα

εμνπαιηθόο ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε

ζεμνπαιηθά ππνλννύκελα

παξαθνινύζεζε ηδησηηθήο δσήο ηνπ ζύκαηνο

Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θαηλνκέλνπ Σν θίλεηξν ηεο πξάμεο είλαη ε ελόριεζε ή αθόκα θαη ε πξόθιεζε πόλνπ κηα ε

πξνθαλώο ε ηθαλνπνίεζε πνπ απνιακβάλεη από απηή ηελ θαηάζηαζε ν δξάζηεο

H ζπκπεξηθνξά ιακβάλεη ρώξα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα

Σα ζύκαηα είλαη ζπλήζσο ίδηα

Τπάξρεη κηα άληζε αληηπαξάζεζε θαζώο ν δξάζηεο ππεξέρεη ζε δύλακε (ιόγσ

ζσκαηηθήο αξηζκεηηθήο ειηθηαθήο ππεξνρήο) έλαληη ηνπ ζύκαηνο

ρεδόλ 160000 παηδηά ράλνπλ ην ζρνιείν ηνπο θάζε κέξα από θόβν κήπσο

γίλνπλ ζύκαηα επίζεζεο από άιινπο καζεηέο

Πεξίπνπ ην 7 ησλ 8ρξνλσλ καζεηώλ κέλνπλ ζπίηη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην

κήλα εμαηηίαο ησλ εθθνβηζηώλ ηνπο

Σα παηδηά εθθνβηζηέο έρνπλ frac14 πηζαλόηεηεο λα νδεγεζνύλ ζηε δηάπξαμε

εγθιήκαηνο κέρξη ηελ ειηθία ησλ 30 εηώλ

(Mayo Clinic 2001)

Δκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ

Από 113 ζηελ Φηιαλδία (Olafsen amp Vimero 2000) έσο 498

ζηελ Ιξιαλδία (Dake et al 2003)

Διιάδα 147 κία ή πεξηζζόηεξεο θνξέο ηελ εβδνκάδα (Pateraki amp Houndoumadi 2001) Σν πνζνζηό ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ εθθνβηζκνύ κεηώλεηαη ζηαζεξά κε

ηελ ειηθία (Olweus 1993)rarr Από 18 ζηελ ειηθία ησλ 8 rarr 9 ζηελ ειηθία ησλ 16

(Sourander et al 2001) Η θνξύθσζε ζηελ εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εθθνβηζκνύ θαη

ηεο ζπκαηνπνίεζεο είλαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο ειηθίεο ησλ 11-13 εηώλ (Eslea amp Ress 2001)

To 73 έπεζε ζύκα έζησ θαη κία θνξά ζην ζρνιείν ζηηο ειηθίεο 11 ndash 13 εηώλ (Griffin amp Gross 2003)

Σα παηδηά κε ηδηαηηέξεο αλάγθεο επαηζζεζίεο θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν λα πέζνπλ ζύκαηα ζηηγκαηηζκνύ θαθνπνίεζεο εμνβειηζκνύ θαη ζην νηθνγελεηαθό θαη ζην ζρνιηθό θνηλσληθό πιαίζην

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ θαηλνκέλνπ Σν θίλεηξν ηεο πξάμεο είλαη ε ελόριεζε ή αθόκα θαη ε πξόθιεζε πόλνπ κηα ε

πξνθαλώο ε ηθαλνπνίεζε πνπ απνιακβάλεη από απηή ηελ θαηάζηαζε ν δξάζηεο

H ζπκπεξηθνξά ιακβάλεη ρώξα ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα

Σα ζύκαηα είλαη ζπλήζσο ίδηα

Τπάξρεη κηα άληζε αληηπαξάζεζε θαζώο ν δξάζηεο ππεξέρεη ζε δύλακε (ιόγσ

ζσκαηηθήο αξηζκεηηθήο ειηθηαθήο ππεξνρήο) έλαληη ηνπ ζύκαηνο

ρεδόλ 160000 παηδηά ράλνπλ ην ζρνιείν ηνπο θάζε κέξα από θόβν κήπσο

γίλνπλ ζύκαηα επίζεζεο από άιινπο καζεηέο

Πεξίπνπ ην 7 ησλ 8ρξνλσλ καζεηώλ κέλνπλ ζπίηη ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην

κήλα εμαηηίαο ησλ εθθνβηζηώλ ηνπο

Σα παηδηά εθθνβηζηέο έρνπλ frac14 πηζαλόηεηεο λα νδεγεζνύλ ζηε δηάπξαμε

εγθιήκαηνο κέρξη ηελ ειηθία ησλ 30 εηώλ

(Mayo Clinic 2001)

Δκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ

Από 113 ζηελ Φηιαλδία (Olafsen amp Vimero 2000) έσο 498

ζηελ Ιξιαλδία (Dake et al 2003)

Διιάδα 147 κία ή πεξηζζόηεξεο θνξέο ηελ εβδνκάδα (Pateraki amp Houndoumadi 2001) Σν πνζνζηό ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ εθθνβηζκνύ κεηώλεηαη ζηαζεξά κε

ηελ ειηθία (Olweus 1993)rarr Από 18 ζηελ ειηθία ησλ 8 rarr 9 ζηελ ειηθία ησλ 16

(Sourander et al 2001) Η θνξύθσζε ζηελ εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εθθνβηζκνύ θαη

ηεο ζπκαηνπνίεζεο είλαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο ειηθίεο ησλ 11-13 εηώλ (Eslea amp Ress 2001)

To 73 έπεζε ζύκα έζησ θαη κία θνξά ζην ζρνιείν ζηηο ειηθίεο 11 ndash 13 εηώλ (Griffin amp Gross 2003)

Σα παηδηά κε ηδηαηηέξεο αλάγθεο επαηζζεζίεο θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν λα πέζνπλ ζύκαηα ζηηγκαηηζκνύ θαθνπνίεζεο εμνβειηζκνύ θαη ζην νηθνγελεηαθό θαη ζην ζρνιηθό θνηλσληθό πιαίζην

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Δκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ

Από 113 ζηελ Φηιαλδία (Olafsen amp Vimero 2000) έσο 498

ζηελ Ιξιαλδία (Dake et al 2003)

Διιάδα 147 κία ή πεξηζζόηεξεο θνξέο ηελ εβδνκάδα (Pateraki amp Houndoumadi 2001) Σν πνζνζηό ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ εθθνβηζκνύ κεηώλεηαη ζηαζεξά κε

ηελ ειηθία (Olweus 1993)rarr Από 18 ζηελ ειηθία ησλ 8 rarr 9 ζηελ ειηθία ησλ 16

(Sourander et al 2001) Η θνξύθσζε ζηελ εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εθθνβηζκνύ θαη

ηεο ζπκαηνπνίεζεο είλαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο ειηθίεο ησλ 11-13 εηώλ (Eslea amp Ress 2001)

To 73 έπεζε ζύκα έζησ θαη κία θνξά ζην ζρνιείν ζηηο ειηθίεο 11 ndash 13 εηώλ (Griffin amp Gross 2003)

Σα παηδηά κε ηδηαηηέξεο αλάγθεο επαηζζεζίεο θηλδπλεύνπλ πεξηζζόηεξν λα πέζνπλ ζύκαηα ζηηγκαηηζκνύ θαθνπνίεζεο εμνβειηζκνύ θαη ζην νηθνγελεηαθό θαη ζην ζρνιηθό θνηλσληθό πιαίζην

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Δπηπηώζεηο ζηελ ςπρηθή πγεία ησλ ζπκάησλ

ρακειή απηνεθηίκεζε (Hawker amp Boulton 2000)

ζπλαηζζήκαηα κνλαμηάο (Mechthild et al 2004)

θησρέο θνηλσληθέο ζρέζεηο ζρνιηθή εγθαηάιεηςε (Hugh-Jones amp Smith 1999)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα άγρνπο (Slee 1994)

πεξηζζόηεξα ζπκπηώκαηα θαηάζιηςεο(Kumpulainen amp Rasanenb 2000)

ςπρνζσκαηηθέο εθδειώζεηο (Fekkes et al 2004)

απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά (Bullycide)(Rigby 2000

Baldry amp Winket 2003)

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Γηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ εθθνβηζκό θαη ζηε ζύγθξνπζε (conflict)

ύγθξνπζε Δθθνβηζκόο

Ιζόηηκε ζρέζε κεηαμύ ησλ κειώλ Άληζε θαηαλνκή δύλακεο

πρλή ε ύπαξμε θηιηθήο ζρέζεο Γελ ππάξρεη θηιηθή ζρέζε

Λακβάλεη ρώξα ηπραία Έρεη πξνγξακκαηηζηεί

Μπνξεί λα ζπκβεί κηα κόλν θνξά Δίλαη ζπκπεξηθνξά επαλαιακβαλόκελε

Γελ επηθέξεη ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζην ζύκα

Απεηιεί ζνβαξά ηόζν ηελ θπζηθή όζν θαη ηελ ςπρηθή πγεία ηνπ ζύκαηνο

Γελ απνζθνπεί ζηελ απόθηεζε δύλακεο ηόρνο ε επηβεβαίσζε

Αθνινπζεί ζπρλά κεηακέιεηα ndash αλάιεςε

επζύλεο από ην δξάζηε

Δπίξξηςε επζπλώλ ζην ζύκα

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Δίδε ndash Χαξαθηεξηζηηθά δξαζηώλ (bullies)

EΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Susan 2004)

rarr Υξήζε Φπζηθήο Βίαο

ΠΑΘΗΣΙΚΟ- ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΙ (Coy 2001)

rarr Τηνζέηεζε πξνθιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο κε ζηόρν

ηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζύκαηνο θαη ηελ παξέκβαζε ηνπ δξάζηε

ΓΡΑΣΔ ΠΡΧΗΝ ΘΤΜΑΣΑ

(Espelage Dorothy amp Swear 2004)

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Γεληθά ςπρηθά θαη νηθνγελεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Γξαζηώλ

θπζηθή δύλακε

θπξηαξρηθέο θαη γνεηεπηηθέο πξνζσπηθόηεηεο κε πςειή αίζζεζε απηνεθηίκεζεο (θάπνηα από απηά)

παξνξκεηηθέο ηάζεηο

έιιεηςε ζπλαηζζεκαηηθήο θαηαλόεζεο γηα ηα ζύκαηά ηνπο έιιεηςε κεηακέιεηαο γηα ηηο πξάμεηο ηνπο

δηαηαξαρέο ςπρηθήο πγείαο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα

αληηθνηλσληθέο πξνζσπηθόηεηεο

ζύκαηα ελδννηθνγελεηαθήο παξακέιεζεο ή βίαο

ζρνιηθή απνηπρία κε ζρνιηθή ελζσκάησζε

δηαρείξηζε ησλ (εζσηεξηθώλ εμσηεξηθώλ) πξνβιεκάησλ κέζσ ηεο επηζεηηθήο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο ππνιείπνληαη

ζε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο

ζε δεμηόηεηεο δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ επίιπζεο πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ζπγθξνύζεσλ κε ελαιιαθηηθνύο ηξόπνπο

ζεσξνύλ ηνπο εαπηνύο σο απνδεθηνύο δεκνθηιείο ιόγσ ηεο δύλακεο ηνπο

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Φπρνθνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ-ζπηώλ (ζπλ)

Παηδηά ζύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ θπξίσο κε ζσκαηηθέο κεζόδνπο ζπκαηνπνίεζεο θαθνπνίεζεο

πηζαλόλ λα έρνπλ αλεπηπγκέλεο θνηλσληθέο καζεζηαθέο δεμηόηεηεο

πηζαλόλ λα πξνέξρνληαη θαη από αλσηέξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξώκαηα

ραξαθηεξίδνληαη όκσο ζπρλά από πξνβιεκαηηθά ζηνηρεία πξνζσπηθόηεηαο ςπρνζύλζεζεο ζπλαηζζεκαηηθή αλσξηκόηεηα έληνλεο αληαγσληζηηθέο επηζεηηθέο ηάζεηο

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Καηεγνξίεο Θπκάησλ

ΠΑΘΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ

rarr Αγρώδε αλαζθαιή εμαηξεηηθά ήξεκα

επαίζζεηα κνλαρηθά κπτθά αδύλακα

ΠΡΟΚΛΗΣΙΚΑ ΘΤΜΑΣΑ (ζπάληα θαηεγνξία)

rarr Δκπιέθνληαη δηαξθώο ζε αξλεηηθέο πξάμεηο

πξνθαιώληαο ηνπο δξάζηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo

Σα παηδηά κάξηπξεο κε ηελ ζησπεξή ηνπο ζηάζε εληζρύνπλ ηηο ηάζεηο ησλ ζπηώλ γηα εθθνβηζκό ησλ άιισλ

Οη ζύηεο έρνπλ ηελ εληύπσζε όηη ηνπο επηβξαβεύνπλ όηη γίλνληαη δεκνθηιείο όηη νη άιινη ηνπο ζέβνληαη θαη ηνπο θνβνύληαη όηαλ ζπζηεκαηηθά εθθνβίδνπλ θαη επηβάιινληαη ζηνπο πην αδύλακνπο

Σα παηδηά κάξηπξεο δελ παξεκβαίλνπλ δηόηη ζπλήζσο θνβνύληαη ηηο ζπλέπεηεο

Κάπνηα παηδηά κάξηπξεο είηε αληινύλ ηθαλνπνίεζε είηε δηαζθεδάδνπλ από ηνλ εθθνβηζκό ζπκκαζεηώλ ηνπο κε ζπλεηδεηνπνηώληαο ηηο ζπλέπεηεο

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Ο ξόινο ησλ παξεπξηζθόκελσλ παηδηώλ ndashπαηδηώλ laquoκαξηύξσλraquo (ζπλ) Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο παξαθηλνύληαη λα κεηέρνπλ θαη

θάπνηα από απηά πξάγκαηη ζπκκεηέρνπλ ζηνλ εθθνβηζκό ζπκαηνπνίεζε ζπκκαζεηώλ ηνπο

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο θνβνύληαη λα θαηαγγείινπλ ην γεγνλόο ζε εθπαηδεπηηθνύο γνλείο όπσο ζπλήζσο θαη πνιιά από ηα παηδηά-ζύκαηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ζεσξνύλ όηη γίλνληαη laquoθαξθηάraquo όηαλ θαηαγγέιινπλ παξόκνηα επεηζόδηα

Πνιιά παηδηά-κάξηπξεο ηείλνπλ λα ηαπηίδνληαη θαη λα πξνζρσξνύλ ζηηο νκάδεο ησλ δπλαηώλ παιηθαξάδσλ ζπηώλ

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Φύιν

Σα αγόξηα πέθηνπλ ζύκαηα άκεζνπ εθθνβηζκνύ (ζσκαηηθή βίαο ζεμνπαιηθήο παξελόριεζεο) ελώ ηα θνξίηζηα έκκεζνπ (βξηζηέο πεηξάγκαηα απνθιεηζκόο εμνζηξαθηζκόο από ηηο νκάδεο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θιπ) (Olweus 1993)

Σα αγόξηα ζύηεο ρξεζηκνπνηνύλ πεξηζζόηεξν ζσκαηηθνύο βίαηνπο ηξόπνπο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζ κεγαιύηεξν βαζκό ζπγθαιπκκέλεο ή έκκεζεο κνξθέο εθθνβηζκνύ

Σα θνξίηζηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 60

Σα αγόξηα ζπκαηνπνηνύληαη από ηα αγόξηα ζε πνζνζηό 80

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Αηηηνινγηθνί Παξάγνληεο

ρέζε γνλέσλ

Διάρηζηνο ρξόλνο ελαζρόιεζεο κε ην παηδί

Πξνβνιή βίαησλ ζπκπεξηθνξώλ από ΜΜΔ

Μαζεζηαθέολνεηηθέο δπζθνιίεο

πλαηζζεκαηηθόο δεζκόο κε ηνπο γνλείο

Γνληθνί ηύπνη ζπκπεξηθνξάο (ΓΣ)

Έιιεηςε Δλζπλαίζζεζεο

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Κξήηε

Θπκαηνπνίεζε Γελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμύ αγνξηώλ ndashθνξηηζηώλ

Γει δελ παίδεη ξόιν ην θύιν ζην αλ θάπνην άηνκν πέζεη ζύκα ζπκπεξηθνξώλ

παξελόριεζεο

Θύηεο ηα αγόξηα δειώλνπλ πεξηζζόηεξν από ηα θνξίηζηα πσο άζθεζαλ

ζπκπεξηθνξέο εθθνβηζκνύ ή παξελόριεζεο ζε άιια άηνκα

Σα αγόξηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκκεηέρνπλ ζε επεηζόδηα

παξελόριεζεο πνπ ππνθηλνύλ ηξίηνη

Tα θνξίηζηα αλαθέξνπλ πην ζπρλά όηη ζπκπάζρνπλ κε ην άηνκν πνπ

πθίζηαηαη παξελόριεζε από όηη ηα αγόξηα

Σα αγόξηα ζπκθσλνύλ πεξηζζόηεξν κε ζεηηθέο ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο σο

πξνο ζπκπεξηθνξέο παξελόριεζεο από όηη ηα θνξίηζηα

πρ laquoθάπνηεο θνξέο δελ πεηξάδεη λα παξελνρινύκε ηνπο άιινποraquo laquoείλαη θαιό

λα ηζαθώλνληαη νη καζεηέο κεηαμύ ηνποraquo

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

Απνηειέζκαηα - Αγόξηα όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα εθδήισζεο ζπκπεξηθνξώλ εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα πέζνπλ ζύκαηα ζπκπεξηθνξώλ

εθθνβηζκνύ

όζν κηθξόηεξε ε ελζπλαίζζεζε ησλ αγνξηώλ ηόζν κεγαιύηεξε

είλαη ε πηζαλόηεηα λα παξνπζηάζνπλ ξηςνθίλδπλεο

ζπκπεξηθνξέο

βξέζεθε ζεκαληηθή ζπζρέηηζε κεηαμύ ζπκαηνπνίεζεο κε

άζρεκε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε (πρ αηζζήκαηα ιύπεο

κνλαμηάο απαηζηνδνμίαο γηα ην κέιινλ)

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

ΠΡΟΣΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΙ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

ΟΛΙΣΙΚΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ

Έιεγρν ζρνιηθνύ ρώξνπ Αλάπηπμε ζηξαηεγηθώλ πξνγξακκάησλ anti-bullying

Παξεκβάζεηο ζε όιεο ηηο νκάδεο παηδηώλ (παηδηά-ζύκαηα παηδηά-ζύηεο παηδηά-κάξηπξεο)

Κηλεηνπνίεζε ηνπ ζρνιείνπ

Παξεκβάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο νηθνγέλεηεο ζπηώλ θαη ζπκάησλ

πκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε γνλέσλ θαη παηδηώλ-ζπκάησλ

εκαληηθόηεηα νκαδηθήο δηεπηζηεκνληθήο ζπλεξγαζίαο (ςπρνιόγνπ-εθπαηδεπηηθώλ-γνλέσλ-εηδηθώλλ παηδαγσγώλ)

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

πρλή ππνηίκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ από ηελ πιεπξά ηνπ ζρνιείνπ

Οπζηαζηηθόο ξόινο ηνπ δαζθάινπ ζηελ ηαπηνπνίεζε εληνπηζκό θαη αλάδεημε ηνπ θαηλόκελνπ

πζηήλεηαη ε δπλακηθή απνθαζηζηηθή ιεθηηθή παξέκβαζε ζηελ ηάμε (ζύληνκε ζαθήο απεηιεηηθή) γηα λα λνηώζνπλ ηα παηδηά-ζύηεο όηη ην ζρνιείν δελ αδηαθνξεί θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζύκαηα

Με ηελ επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάινγα ηελ ζνβαξόηεηα (έθηαζε έληαζε επηπηώζεηο) ελεκεξώλεηαη ε δηεύζπλζε θαινύληαη νη γνλείο

Δκπινθή όισλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ηεο δηεύζπλζεο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ Δ ΧΔΗ ΜΔ ΣΗΝ ΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ (ζπλ)

Δλεκέξσζε από εηδηθό ζην ζρνιείν (εάλ ρξεηαζηεί) πζηήλεηαη ε ζπλεξγαζία κε εηδηθό γηα ηα βήκαηα πνπ

πξέπεη λα αθνινπζεζνύλ θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηεο επαθήο κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ-ζπηώλ θαη ησλ παηδηώλ-ζπκάησλ

πζηήλεηαη ε αηνκηθή επαθή εηδηθνύ-παηδηνύ Δλζαξξύλνληαη ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ παξόκνηα

πεξηζηαηηθά (ε αλσλπκία ηνπο δηαζθαιίδεηαη ελώ επεμεγείηαη όηη δελ πξόθεηηαη γηα laquoθάξθσκαraquo)

Δμήγεζε γηα ηηο ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη γηα ηνπο ηξόπνπο παξέκβαζεο

Δλζάξξπλζε ησλ ζπκάησλ λα αλαθέξνπλ ην γεγνλόο Απνκπζνπνίεζε ηνπ δξάζηε