Η Δολίχη---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3Στοιχεία Ιστορίας------------------------------------------------------------------------------------------------------------4Αρχαία Δολίχη----------------------------------------------------------------------------------------------------------4Περραιβική Τρίπολις--------------------------------------------------------------------------------------------------------8Περραιβία-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------12Νεότερα Στοιχεία-----------------------------------------------------------------------------------------------------------19Όλυμπος-Δωδεκάθεο------------------------------------------------------------------------------------------------------21Αξιοθέατα-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------23Βυζαντινός Ναός-----------------------------------------------------------------------------------------------------------23Καστρί Δολίχης-------------------------------------------------------------------------------------------------------------25Λαογραφικό Μουσείο------------------------------------------------------------------------------------------------------27Ναοί--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------28Πολιτιστικά-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------29Το Πανηγύρι 5 & 6 Αυγούστου-------------------------------------------------------------------------------------------29Φεστιβάλ: Περραιβική Τρίπολις------------------------------------------------------------------------------------------30Πρωτοχρονιά – Θεοφάνεια-----------------------------------------------------------------------------------------------30Απόκριες – Κ. Δευτέρα----------------------------------------------------------------------------------------------------31Εθνικές Εορτές-------------------------------------------------------------------------------------------------------------33Από τον Σταυρό έως την Κυριακή των Βαΐων--------------------------------------------------------------------------33Από τη Μ. Εβδομάδα στο Πάσχα και την Αγ. Παρασκευή------------------------------------------------------------35Πολιτιστικός Αύγουστος -Χριστούγεννα---------------------------------------------------------------------------------36Αναψυχή--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------37Πρ. Ηλίας-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------37Όλυμπος---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------38Πλατεία----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------39Ξύλο-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------40Ανοικτοί Χώροι-------------------------------------------------------------------------------------------------------------40Εικόνες----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------41Νέες Φωτογραφίες---------------------------------------------------------------------------------------------------------42Παλιές Φωτογραφίες------------------------------------------------------------------------------------------------------44Video------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------46Επικοινωνία----------------------------------------------------------------------------------------------------------------47Φορείς-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------48Πολιτιστικός Σύλλογος-----------------------------------------------------------------------------------------------48Αθλητικός Όμιλος----------------------------------------------------------------------------------------------------------50Σύλλογος Γυναικών--------------------------------------------------------------------------------------------------------52Γεωργικός Συνεταιρισμός-------------------------------------------------------------------------------------------------52Δημοτικό Σχολείο----------------------------------------------------------------------------------------------------------53Τοπική Αρχή----------------------------------------------------------------------------------------------------------------56Άρθρα-Τεκμ. Κείμενα-----------------------------------------------------------------------------------------------------56Άρθρα------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------56Πτυχιακές Εργασίες, Μεταπτυχιακές και Διδακτορικές διατριβές----------------------------------------------------56Εργασίες φοιτητών---------------------------------------------------------------------------------------------------------56Πρόσθετα-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------57Καιρός-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------57Σύνδεσμοι-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------57Τηλ. Κατάλογος-------------------------------------------------------------------------------------------------------------57Αρχεία-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------57Δημοψηφίσματα------------------------------------------------------------------------------------------------------------57Καταστήματα---------------------------------------------------------------------------------------------------------------57Ταβέρνα «Το Παλιόχανο»------------------------------------------------------------------------------------------------58Ταβέρνα «Η Στάση»-------------------------------------------------------------------------------------------------------58

Ψησταριά «Οι Μουριές»--------------------------------------------------------------------------------------------------58Ταβέρνα «Φωτίου»--------------------------------------------------------------------------------------------------------58Καφέ-μπαρ «Stadium»----------------------------------------------------------------------------------------------------59Καφε-μπαρ «Κιβωτός»----------------------------------------------------------------------------------------------------59Ζαχαρ/στείο «Συνάντηση»------------------------------------------------------------------------------------------------59Ζαχαρ/στείο «Το Ολύμπιον»----------------------------------------------------------------------------------------------59Τοπικά Προϊόντα----------------------------------------------------------------------------------------------------------60Βιολογικά “Ευδοκία”-----------------------------------------------------------------------------------------------------60Κελάρι “Κ. Τσακνάκη”----------------------------------------------------------------------------------------------------60Τσίπουρο,Κρασί Δ.Λιόλιος------------------------------------------------------------------------------------------------61Μελισσοκόμοι--------------------------------------------------------------------------------------------------------------61Διαμονή---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------61Όροι Χρήσης---------------------------------------------------------------------------------------------------------------63Guestbook------------------------------------------------------------------------------------------------------------------63Dolichi in Thessaly--------------------------------------------------------------------------------------------------------64Byzantine Church----------------------------------------------------------------------------------------------------------64Cultural Association-------------------------------------------------------------------------------------------------------64Athletic Association-------------------------------------------------------------------------------------------------------64Cultural Events-------------------------------------------------------------------------------------------------------------64Entertainment--------------------------------------------------------------------------------------------------------------64Contact us-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------64

Η Δολίχη

Θεσσαλία – Λάρισα – Ελασσόνα – Δολίχη

Γεωγραφική θέσηΗ Θεσσαλία αποτελεί διαμέρισμα του ελληνικού κράτους, το οποίο ορίζεται βόρεια από τη Μακεδονία, δυτικά από την Ήπειρο, ανατολικά από το Αιγαίο πέλαγος, Παγασητικό και Θερμαϊκό κόλπο και νότια από τη Στερεά Ελλάδα, από τους νομούς Ευρυτανίας και Φθιώτιδας. Είναι μια μεγάλη πεδιάδα, η οποία κλείνεται γύρω της από τα βουνά Όλυμπος και Καμβούνια (βόρεια), Όθρυς, (νότια), Όσσα και Πήλιο ανατολικά. Ανάμεσα στον Όλυμπο και τα Καμβούνια υπάρχει άνοιγμα που αποτελεί δίοδο

προς τη Μακεδονία. Οι σειρές αυτές των βουνών, σχηματίστηκαν την περίοδο που η Θεσσαλία αποτελούσε εσωτερική θάλασσα (λίμνη). Οι ποταμοί και οι χείμαρροι που τη διέσχιζαν συσσώρευαν σιγά σιγά χαλίκια και άμμο, σχηματίζοντας σταδιακά τα Μετέωρα. Τη θεσσαλική πεδιάδα διασχίζουν ο ποταμός Πηνειός με τους παραποτάμους του, καθώς και ανεξάρτητοι χείμαρροι, οι οποίοι πηγάζουν από τον κλοιό των βουνών. Επίσης η πεδιάδα χωρίζεται από τα βόρεια προς τα νότια με μια λοφοσειρά, σε Ανατολική πεδιάδα, της Λάρισας και σε Δυτική, των Τρικάλων.Η Θεσσαλία έχει έκταση 13.488 τετρ. χλμ. και 695.654 κατοίκους. Διοικητικά χωρίζεται σε τέσσερις νομούς: Λάρισας, Τρικάλων, Καρδίτσας, Μαγνησίας. Επίσης υπάγονται και οι βόρειες Σποράδες εκτός της Σκύρου.Το κλίμα της είναι ηπειρωτικό, δηλαδή ζεστό το καλοκαίρι και ψυχρό το χειμώνα, εξαιτίας των βουνών που την περικλείουν, τα οποία εμποδίζουν την άμεση επίδραση της θάλασσας.Η Δολίχη αποτελεί τμήμα της σημερινής περιφέρειας Θεσσαλίας και διοικητικά ανήκει στον Δήμο Ελασσόνας (Δημοτικό Διαμέρισμα Δολίχης). Απέχει 60 χμ από την Λάρισα, 22 χμ από την Ελασσόνα, 52 χμ από την Κατερίνη, 95 χμ από την Κοζάνη, 120 χμ από τη Θεσσαλονίκη και 478 χμ από την Αθήνα. Η πρόσβαση στο χωριό είναι μόνο οδική. Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση 5 χμ από τον Όλυμπο και είναι χτισμένο στους πρόποδες του λόφου Προφήτης Ηλίας (Άϊ – Λιας).(βλ. Λιόλιος, Θ.)Η ιστορική διαδρομή του ονόματος ΔολίχηΗ πρώτη ονομασία της πολίχνης που χτίστηκε πιθανότατα στην αριστερή όχθη του ποταμού Ευρώπου (Τιταρήσιου) ήταν Δολίχη και ανήκε διοικητικά στην Περραιβική Τρίπολη. Ο κάτοικός της ανάλογα με το φύλλο ονομαζόταν Δολιχεύς ή Δολιχαία, κατά το νεοελληνικό Δολιχιώτης – Δολιχιώτισσα. Δεν γνωρίζουμε το όνομα του οικιστή ούτε την ακριβή ημερομηνία θεμελίωσής της. Την εποχή της Ρωμαιοκρατίας ονομαζόταν Dolichae (Ντολίχε). Στους Βυζαντινούς χρόνους ονομαζόταν  Δολίχη, ενώ επί  Τουρκοκρατίας Δούχλιστα, Ντούχλιστα ή Τούχλιστα κατά παράφραση της αρχικής της ονομασίας. Το σημερινό χωριό απέκτησε και πάλι το όνομα Δολίχη το 1914. (Σελ. 13-14)(βλ. Λιόλιος, Θ.)Η Δολίχη βρίσκεται στο βορειότερο σημείο του νομού Λάρισας, στους δυτικούς πρόποδες του Ολύμπου, στο 21ο χλμ. Ελασσόνας – Κατερίνης, σε υψόμετρο 590 μ. Απέχει από τη Λάρισα 65 χλμ. και από την Κατερίνη 50 χλμ.Καταλαμβάνει έκταση 16.000 στρεμμάτων, από τα οποία τα 7.500 στρέμματα είναι καλλιεργήσιμα. Σύμφωνα με την απογραφή του έτους 2001, ο πληθυσμός της Δολίχης ανέρχεται σε 471 κατοίκους, αντί των 546 της απογραφής του 1981 και των 496 της απογραφής του έτους 1991, ενώ σημαντική αύξηση σημειώνεται κάθε καλοκαίρι.

Το χρονικό διάστημα 1967 – 1998 αποτελούσε την Κοινότητα Δολίχης. Από το 1999 συνθέτει το Δήμο Λιβαδίου μαζί με το Τοπικό Διαμέρισμα Λιβαδίου. Με το πρόγραμμα συνένωσης νέων Δήμων “Καλλικράτης” από το 2011 αποτελεί τοπική κοινότητα του Δήμου Ελασσόνας.Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και τη γεωργία (σιτηρά, καπνό, ζαχαρότευτλα, αραβόσιτο, τριφύλλι κλπ).

Στη Δολίχη ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να επισκεφτεί τον Βυζαντινό Ιερό Ναό της Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που χρονολογείται από το 13 αι. μ.Χ., να επισκεφθεί το Λογραφικό Μουσείο, να πραγματοποιήσει περίπατο στο λόφο του Προφήτη Ηλία ή να επιλέξει από τα καταστήματα της Δολίχης.Κάθε χρόνο λαμβάνουν χώρα Πολιτιστικές και Πνευματικές εκδηλώσεις όπως το Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις” κάθε δεύτερο Σάββατο του Ιουλίου, το Πανηγύρι της Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στις 5-6 Αυγούστου κ.ά.

Στοιχεία Ιστορίας

Στην Ενότητα “Στοιχεία Ιστορίας“, καθώς τα κείμενα αντλούνται από πηγές, η βιβλιογραφία των οποίων αναγράφεται ρητά σε κάθε σελίδα, η χρήση των πληροφοριών αυτών θα πρέπει να γίνεται βάσει των κανόνων που ορίζει ο νόμος περί πνευματικών δικαιωμάτων.

Αρχαία ΔολίχηΗ Δολίχη ήταν σπουδαία πόλη της ορεινής (βόρειας) Περραιβίας και πόλη της αρχαίας Περραιβικής Τριπόλεωςμαζί με την Άζωρο και το Πύθιο.Η ιστορική διαδρομή του ονόματος ΔολίχηΗ πρώτη ονομασία της πολίχνης που χτίστηκε πιθανότατα στην αριστερή όχθη του ποταμού Ευρώπου (Τιταρήσιου) ήταν Δολίχη και ανήκε διοικητικά στην Περραιβική Τρίπολη. Ο κάτοικός της ανάλογα με το φύλλο ονομαζόταν Δολιχεύς ή Δολιχαία, κατά το νεοελληνικό Δολιχιώτης – Δολιχιώτισσα. Δεν γνωρίζουμε το όνομα του οικιστή ούτε την ακριβή ημερομηνία θεμελίωσής της. Την εποχή της Ρωμαιοκρατίας ονομαζόταν Dolichae (Ντολίχε). Στους Βυζαντινούς χρόνους ονομαζόταν  Δολίχη, ενώ επί  Τουρκοκρατίας Δούχλιστα, Ντούχλιστα ή Τούχλιστα κατά παράφραση της αρχικής της ονομασίας. Το σημερινό χωριό απέκτησε και πάλι το όνομα Δολίχη το 1914. (Σελ. 13-14) (βλ. Λιόλιος, Θ.)

Η προέλευση του ονόματοςΥπάρχουν αρκετές πιθανές εκδοχές σχετικά με  την προέλευση του ονόματος Δολίχη:α)  Από το αγώνισμα δρόμου των Ολυμπιακών Αγώνων, Δόλιχος. Τα αγωνίσματα των δρόμων είχαν σπουδαία  θέση στο πρόγραμμα των αρχαίων αγώνων. Από αυτά το λεγόμενο στάδιο ή στάδιος δρόμος, δηλαδή μία απλή διαδρομή από τη μία άκρη του σταδίου στην άλλη, ήταν ένα από τα πλέον συναρπαστικά αθλήματα στην αρχαία Ελλάδα. Το μήκος του δρόμου αυτού διέφερε από στάδιο σε στάδιο. Στην Ολυμπία ήταν 192.27 μ., στην Επίδαυρο 180 μ., στους Δελφούς 177.50 μ., στην Πέργαμο 210 μ., κλπ. Γενικά το ελληνικό στάδιο ήταν σχήματος παραλληλόγραμμου, μήκους 200 περίπου μέτρων και πλάτους περίπου 30 μέτρων. Όλοι οι δρόμοι των οποίων το μήκος ήταν δύο ή περισσότερα στάδια, ονομαζόταν κάμπειοι, λόγω του γεγονότος ότι όλοι οι αθλητές έπρεπε να στρίψουν γύρω από έναν στύλο, τον καμπτήρα. Ένας κάμπειος δρόμος ήταν και ο δόλιχος, ο οποίος θεωρούνταν ο μεγαλύτερος που έτρεχαν οι αθλητές μέσα στο στάδιο. Η απόσταση που διέτρεχαν οι αθλητές δεν ήταν η ίδια σε όλους στους αγώνες, δεδομένου ότι σε στους ήταν 7 στάδια, σε στους 10, 12, 20 ή 24, δηλαδή από 1.300 – 4.600 περίπου μέτρα. Είναι πολύ πιθανό ότι στην Ολυμπία οι δολιχοδρόμοι έτρεχαν 24 στάδια. β)  Από τον ήρωα και ηγεμόνα στους Ελευσίνας Δόλιχο, στον οποίο η θεά Δήμητρα δίδαξε τη λατρεία της όταν περιπλανώμενη έφθασε εκεί, όπως αναφέρει ο Όμηρος στον Ύμνο της Δήμητρας.γ) Από το αρχαιοελληνικό επίθετο Δολιχός, Δολιχή, Δολιχόν, που σημαίνει μακρός, επιμήκης || μακροχρόνιος || ανιαρός, κουραστικός. δ) Με το όνομα Δολίχη (εκτός από την αρχαία πολίχνη στους Περραιβίας) συναντάμε τρία επιμήκη νησιά και μία ακόμη πόλη.  Είναι το αρχαίο όνομα του νησιού των Κυκλάδων Ικαρία. Άλλη ονομασία του νησιού Τάφος (το σημερινό Μεγανήσι) που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Λευκάδας. Νησί της Ακαρνανίας, ανατολικά της Κεφαλονιάς, στην εκβολή του Αχελώου. Σήμερα

δεν υπάρχει. Πόλη της Συρίας στην περιοχή της Κομμαγηνής, επί της Γερμανικίας οδού κατά τον ποταμό Ευφράτη. Ιδρύθηκε την εποχή των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου και επί των Ρωμαίων αυτοκρατόρων εξέδωσε νόμισμα. Σ’ αυτή λατρεύονταν ο Δολιχηνός Ζευς του οποίου υπήρχε σπουδαίος ναός. Διέθετε επίσημα θερμά λουτρά4, ενώ στα χριστιανικά χρόνια  υπήρξε έδρα επισκοπής. Εκτός αυτών Δουλίχιον αποκαλούνταν και το νησί Κακάβα κοντά στο ακρωτήριο Σκάλα ( το νησί αυτό σήμερα δεν υπάρχει, επειδή έχει καλυφθεί από τη θάλασσα). Επίσης Δουλίχιον αποκαλούνταν εκείνο το μέρος στους Κεφαλονιάς που βρίσκεται πολύ κοντά στο νησί Σάμη (Β 625, π 24).ε) Η Εύβοια κατοικήθηκε στο τέλος της Νεολιθικής Εποχής. Ευρήματα που ανάγονται στην 3η χιλιετία π.Χ. δείχνουν πως οι περισσότεροι οικισμοί της ήταν τότε συγκεντρωμένοι στο κέντρο του νησιού και στις δυτικές ακτές του. Την περίοδο εκείνη είχε αναπτύξει το εμπόριο με τις Κυκλάδες. Την 2η χιλιετία π.Χ. εμφανίζονται πολλοί μυκηναϊκοί οικισμοί. Ο ‘Όμηρος αναφέρει την Εύβοια με το όνομά της, παρόλο που το νησί είχε παλαιότερα και άλλα ονόματα όπως Μάκρη και Δολίχη. Αναφέρει επίσης ότι έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο (12ος αι. π.Χ.). Στο τέλος της 2ης χιλιετίας π.Χ. ήρθαν στο νησί Θεσσαλοί και Δρύοπες που εγκαταστάθηκαν κυρίως στη βόρειο και νότιο Εύβοια αντίστοιχα για να επακολουθήσουν οι ‘Ιωνες και οι Δωριείς. Τη μεγαλύτερη ακμή στην ιστορία της γνώρισε η Εύβοια τον 8ο και 7ο αι. π.Χ. Η Εύβοια είναι συνδεμένη ιστορικά από τους αρχαιότατους χρόνους με την υπόλοιπη Ελλάδα. Το αρχικό της όνομα ήταν Μάκρις ή Δολίχη, από το μακρύ της σχήμα. Αργότερα, όταν πέρασαν στην Εύβοια, προερχόμενοι από τη Στερεά Ελλάδα, οι Άβαντες και οι Κουρήτες την ονόμασαν Αβαντίδα.Το βόρειο τμήμα το κατοίκησαν οι Έλλοπες και οι Ιστιαίοι, γι’ αυτό την ονόμασαν και Ελλοπία. Αργότερα, όπως αναφέρει και ο Όμηρος, την ονόμασαν Εύβοια, από τα πολλά βόδια που έτρεφαν οι κάτοικοι. Στο νότιο τμήμα εγκαταστάθηκαν οι Δρύοπες που κατέβηκαν από την Οίτη και έχτισαν την Κάρυστο, τα Στύρα και το Δυτό. στ) Από το γένος φυτών δόλιχος της οικογένειας των χεδροπών στους φυλής των φασολιών (ψυχανθών). Κυριότερα είδη είναι τα εξής: δόλιχος ο κοινός, δόλιχος ο λοβός, δόλιχος ο μελανόφθαλμος, δόλιχος ο διανθής και δόλιχος η σόγια.ζ) Από το γένος των εντόμων δόλιχος. Πρόκειται για κολεόπτερα στους ομοιογένειας των καραβιδών. Οι δόλιχοι είναι κάνθαροι ευμεγέθεις και ζουν κατά προτίμηση στα σιτηρά.η) Από το επίθετο δολιχοκέφαλος (δολιχός = μακρύς + κεφαλή). Πρόκειται για μορφή κρανίου, κατά την οποία η προσθιοπίσθια διάμετρος είναι πολύ μεγαλύτερη από την εγκάρσια. Συνώνυμο επίθετο είναι ο μακροκέφαλος.θ)  Ο Όμηρος αναφέρει αρκετές φορές στην Οδύσσεια και μία φορά στην Ιλιάδα το νησί του Ιονίου Δουλίχιο. Το Δουλίχιο βρισκόταν κοντά στην Ιθάκη, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει ταυτιστεί με βεβαιότητα. Το νησί Δουλίχιον βρισκόταν νοτιοανατολικά της Ιθάκης και κατά τον Όμηρο ανήκε στους Εχινάδες (συστάδα νησιών στα δυτικά παράλια της Αιτωλίας) και κατοικούνταν από τους Επειείς (σύμφωνα με τη μυθολογία ο ομηρικός ήρωας Επειός ήταν ο κατασκευαστής του δούρειου ίππου). Στη ραψωδία ξ 336 μνημονεύεται ο βασιλιάς του Δουλιχίου Άκαστος. Από το Δουλίχιον οδήγησε πολεμιστές στην Τροία ο Μέγης. Κατά τον Στράβωνα το Δουλίχιον είναι το νησί Δολίχη.Το πιθανότερο είναι η αρχαία πολίχνη να απέκτησε το όνομά της  από το επίθετο δολιχός-δολιχή-δολιχόν, λόγω της μακρόστενης πολεοδομίας της κατά μήκος του ποταμού Τιταρήσιου ή από το επίθετο δολιχοκέφαλος, λόγω στους μορφής του κρανίου των κατοίκων της. Λιγότερο πιθανό είναι να απέκτησε το όνομά της από το αγώνισμα δόλιχος, μιας και δεν γνωρίζουμε κάποιον κάτοικός της που να διακρίθηκε στο αγώνισμα αυτό. Άλλωστε οι αρχαίοι Έλληνες δεν κρατούσαν ή κατέγραφαν τις επιδόσεις των αθλητών τους, με σκοπό να τις συγκρίνουν με άλλες. Η τέλεση του αγωνίσματος στην Περραιβική Τρίπολη ή στην ευρύτερη περιοχή στους Περραιβίας δεν αναφέρεται σε καμία αρχαία πηγή. Αποκλείεται το ενδεχόμενο να προήλθε το όνομά της από τον ηγεμόνα στους Ελευσίνας Δόλιχο, του οποίου η σχέση  με τη Δολίχη είναι μάλλον απίθανη. Επίσης θα πρέπει να αποκλείσουμε την προέλευση του ονόματος από το φυτό ή το έντομο δόλιχος. (Σελ. 76-60)Στην Αρχαιολογική Εφημερίδα -1923, σελ 136- ο αρχαιολόγος Αρβανιτόπουλος θεωρεί τη θέση της αρχαίας Δολίχης στη σημερινή της θέση και μέχρι τη θέση “Καστρί”. Το όνομα της το οφείλει πιθανόν στη στενόμακρη έκταση της. Οριστικοποιεί μάλιστα αυτή τη θέση και στα Π.Α.Ε. 1914 σελ 205. Και ο εκ Βόλου Γεωργιάδης που ερεύνησε και μελέτησε την Θεσσαλία και ιδιαίτερα την Περραιβική Τρίπολη, δέχεται ότι η Δολίχη πρέπει να ήταν στη σημερινή της θέση, γιατί κατά το

1870 που επισκέφθηκε την περιοχή, συνάντησε λείψανα τειχών απροσδιορίστου εποχής στο στεφάνι του λόφου του Προφήτη Ηλία. (βλ. Λιόλιος, Θ.)Στο χώρο της Δολίχης και του Πυθίου μέχρι την “Τοπόλιανη ή Τριπόλιανη”, έχουν βρεθεί αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα και πλήθος πλακών, με ανάγλυφες παραστάσεις και επιγραφές.

Παρακάτω ορισμένα από τα αρχαιολογικά ευρήματα της Δολίχης, όπως παραθέτει  στο βιβλίο του ο κ. Σπυρ. Αντ. Μπούμπας “Το Περραιβικόν γένος και ο Όλυμπος”

Επιτύμβιο ανάγλυφο Δολίχης του1ου αι. μ.Χ. που αντιστοιχεί στην υπ’ αριθμ. 370/Α.Ε. 1923 επιγρ. σελ 138. Αποτοιχίστηκε από την εκκλησία της Δολίχης.

Ανάγλυφο που βρέθηκε στη Δολίχη και αντιστοιχεί στην υπ. αριθμ 386δ /Α.Ε. 1923 επιγραφή σελ 158

Ανάγλυφο που βρέθηκε στη Δολίχη και αντιστοιχεί στην υπ’ αριθμ. 386ε/ Α.Ε. 1923 επιγραφή, σελ 160.

Είναι τμήμα από

λευκόφαιο μάρμαρο που είναι κομμένο στα δύο. Το άνω τμήμα καταλήγει σε τριγωνικό αέτωμα που στο κέντρο έχει ανάγλυφη την κεφαλή Μέδουσας, με πυκνή κόμη. Κάτωθι δε αυτής τη γραφή: “ΕΥΦΟΡΟΣ, ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ” Χαμηλότερα έπειτα από διακοσμητικές παραστάσεις, δείχνει κεφαλή γυναικός που φέρνει στην κεφαλή της ριγμένο ιμάτιο σαν πέπλο. Το άλλο τμήμα έχει την επιγραφή: “ΠΟΛΥΞΕΝΑΝ ΕΥΗΘΙΔΟΥ ΘΥΓΑΤΕΡΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΔΕ ΕΥΑΤΟΥ ΤΥΝΒΩ ΚΑΙ ΣΤΗΛΗ ΤΟΥΤΟ ΓΕΡΑΣ ΕΣΤΙ ΘΑΝΟΝΤΩΝ”

Πρόκειται περί στήλης φαιού μαρμάρου που στο επάνω μέρος του, εντός κορνιζομένου δι’ αναγλύφων παραστάσεων ημικυκλίου,

εικονίζεται καφαλή μέδουσας με πλούσιαν κεχωρισμένην κόμην. Κάτωθεν δε αυτής επί οριζοντίου χώρου είναι η γραφή: “ΑΝΔΡΑ ΦΙΑΛ ΔΗΜΟΦΙΛΟΝ ΗΡΩΑ ΣΥΝ ΑΥΤΟΒΟΥΛΩ ΤΕΚΝΩ* ΗΡΩΕΣ ΧΡΗΣΤΟΙ ΧΑΙΡΕΤΕ ΠΑΝΤΟΤ’ ΕΜΟΙ ΘΝΗΣΚΩ ΜΗΤΕΡ ΕΤΩΝ ΕΞ ΚΑΙ ΔΕΚΑ ΗΜΕΡΩΝ” Κάτω από την επιγραφή σε ορθογώνιο πλαίσιο, εικονίζονται σε ανάγλυφη μορφή και σε αρκετή καλή κατάσταση, αριστερά ιππέας με πώγωνα και κοντό δόρυ, ενώ δεξιά κατέναντι αυτού επί ίππου νεανίας. Στα πόδια του ίππου του ανδρός, φαίνεται να συντρέχει σκύλος, ενώ κάτω από τα πόδια του μικρού εικονίζεται αγριόχοιρος. Στο ενδιάμεσο των ιππέων, εικονίζεται ανάγλυφη παράσταση κορμού δέντρου που είναι περιζωμένος με δικέφαλο φίδι. Ο αρχ. Αρβανιτόπουλος ανάγει αυτό το έργο γύρω στον 2ο αι. μ.Χ..

Πρόκειται για στήλη από λευκό και γυαλιστερό μάρμαρο που στο άνω μέρος

καταλήγει σε τριγωνικό αέτωμα με γράμματα, κάτω δε από αυτό κι εντός τετραγώνου πλαισίου, εικονίζει σε ανάγλυφη μορφή, ιππέα γυμνό που μόνο στο επάνω μέρος φαίνεται ν’ ανεμίζει κακότεχνα η χλαμύδα. Το άλογο φαίνεται να τρέχει, ενώ ο ιππέας κρατεί στο δεξί του χέρι ακόντιο. Μπροστά του ίσταται η ΑΡΤΕΜΩ και ενδιάμεσα εικονίζεται το δέντρο με το ιερό φίδι. Θα πρέπει να έχει χαραχθεί γύρω στο 150 π.Χ.Στο επάνω μέρος είναι χαραγμένα τα γράμματα: “ΑΡΤΕΜΩ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ ΤΟΝ ΕΑΥΤΗΣ ΥΙΟΝ ΗΡΩΑ”

Έτσι, η Δολίχη στην αρχαιότητα, πιθανότατα, βρισκόταν στη σημερινή της θέση και εκτεινόταν στη νοτιοδυτική πλευρά του Αϊλα μέχρι και το Καστρί, με την ακρόπολη της στο κωνικό ύψωμα του Αϊλιά. Εκεί φαίνεται και το χαρακτηριστικό «στεφάνι» γύρω από την κορυφή του Αϊλιά. Εξάλλου, και το γεγονός ότι μέχρι σήμερα αποκαλείται «στεφάνι» δείχνει εκεί την ύπαρξη κάστρου. Ίσως λόγω του ιδιαίτερου κλίματος (απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας) να έσπασαν και να θρυμματίσθηκαν τα ασβεστολιθικά πετρώματα ή το υλικό του κάστρου να χρησιμοποιήθηκε για νεότερες οικοδομές. Ωστόσο, οι αλλεπάλληλες εχθρικές εισβολές ίσως να συντέλεσαν στην καταστροφή του.Στους πρόποδες του Αϊλιά μέχρι τη δεκαετία του ΄70, όπως και στην περιοχή «Γερανός» (στο χώρο όπου βρίσκεται σήμερα χτισμένος ο Ναός του Αγίου Δημητρίου), αλλά και σε άλλες περιοχές της Δολίχης υπήρχαν μεγάλες πηγές νερού. Ο Ι.Ν. Της Θείας Μεταμορφώσεως του

Σωτήρος είναι κτισμένος πάνω σε αρχαία λουτρά κάτι που ενισχύει την ύπαρξη πολλών πηγών. Και όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η αρχαία Δολίχη θα πρέπει να καταλάμβανε τη σημερινή της θέση. Στην περιοχή “Γερανός” μάλιστα υπήρχε οργάνωση προϊστορικών κοινωνιών.Η πόλη ήταν σπουδαία, όπως όλες οι πόλεις της Περραιβίας, αφού βρισκόταν ακριβώς απέναντι της εξόδου του μεγάλου στενού περάσματος από Πιερία προς Περραιβία (Καρακόλι Πέτρας – Αγ. Δημήτριος – Παλιοδέρβενο – Κάμπος Δολίχης)Είναι πιθανό κατά το 200 π.Χ. οι Αιτωλοί, έπειτα από την κατάληψη και καταστροφή της Μάλλοιας και των Χυρετιών (Δομένικο), να εισήλθαν στο χώρο της Περραιβικής Τριπόλεως και να προκάλεσαν φοβερές καταστροφές στο πεδίο της Τριπόλεως και στον πληθυσμό των πόλεων. Είναι γνωστή η μανία των Αιτωλών κατά των Περραιβικών πόλεων, αφού οι πόλεις της Τριπόλεως βρίσκονταν έναντι των περασμάτων από Μακεδονία προς Θεσσαλία και οι κάτοικοι της Δολίχης και της Περραιβικής Τριπόλεως έκλιναν πάντοτε προς το μέρος των Μακεδόνων Βασιλέων.Αγρίππας Κλαούϊος – Ταμίας, Αδαίος -Πατήρ ταμίου Ευδήμου, Αδέα -Απελευθέρα, Άδυμος -Ταμίας, ΑλέξανδροςΤίτος Μαίκιος -Ταμίας, Αμύντας Φιλίππου -Βασιλεύς, Αντιγένης -Ταμίας, Αντιγένης -Απελέυθερος Ευδήμου,Απολλώνιος -Ήρως αποθανών, Αριστόβουλος -Πατήρ ταμίου, Αριστοτέλης -Πατήρ ταμίου, Αρτεμώ -Μήτηρ αποθαντόντος Απολλωνίου, Αρχέλοχος -Πατήρ Ελευθερωτού, Αφροδείτη -Απελευθέρα Διονυσίου, Δημόφιλος -Ήρως αποθανών, ανήρ Φίλας, Επίγονος Σωπάτρου -Ταμίας, Εύδημος Αδαίου -Ταμίας, Ζωσώ -Απελευθέρα αυτοβούλου, Θεόδωρος Παυσανίου -Ταμίας, Ισίων -Απελεύθερος, Λάρης -Ελευθερώτης Φιλίππας, Νέρβας -Αυτοκράτωρ, Νικόλαος Ευθηδήμου -Ταμίας, Πολυξένα Ευηθίδου -αποθανούσα, Φίλα -Αναθείσα είναι μερικά πρόσωπα της Δολίχης από την προσωπογραφία που παραθέτει στο βιβλίο του ο κ. Σπ. Μπούμπας “Το Περραιβικόν γένος και ο Όλυμπος”. (βλ. Μπούμπας, Σπ.)ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΛιόλιος, Θ. 2010. Περραιβία. Κατερίνη: Όλυμπος.Μπούμπας, Σπ. 2000. Το Περραιβικόν Γένος και ο Όλυμπος. Αθήνα: Ειδική Εκδοτική Α.Ε.Ε.Β.Ε.

Περραιβική Τρίπολις

Η κλειστή λοφώδης λεκάνη βόρεια της Ελασσόνας είναι η περιοχή της Περραιβικής Τρίπολης, η οποία απαρτιζόταν από τις πόλεις Άζωρο, Δολίχη και Πύθιο. Οριζόταν από τον ποταμό Τιταρήσιο στο νότο και από τα όρη Αμάρμπεη, Καμβούνια και Όλυμπο στο βορρά. Οι πληροφορίες για την αρχαία ιστορία της περιοχής προέρχονται κυρίως από τον Ρωμαίο ιστορικό Τίτο Λίβιο. Με τις σημαντικότατες ιστορικές επιγραφές που βρέθηκαν πρόσφατα τεκμηριώνεται πλήρως η ομοσπονδία τους, καθόσον αποτελούσαν το κοινό των Τριπολιτών, με πρωτεύουσα το Πύθιο, όπου υπήρχε το πανάρχαιο ιερό του Απόλλωνα Πυθίου. Η ακμή των πόλεων σημειώνεται ανάμεσα στον 5ο και τον 3ο αιώνα π.Χ. Οι πόλεις Πύθιο, Άζωρος και Δολίχη δημιούργησαν το Κοινό των Τριπολιτών, με επικεφαλής στρατηγό, που σημαίνει κοινή διοίκηση με ομοσπανδιακές αρχές, κοινό στρατό για αμυντικούς σκοπούς, κοπή ομοσπονδιακών νομισμάτων, κοινές λατρείες και γιορτές, συμμαχίες και εξωτερικές διπλωματικές σχέσεις.Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο ο Οκταβιανός Αύγουστος αναγορεύτηκε σε στρατηγό του κοινού των Θεσσαλών, μετέτρεψε τον παραδοσιακό θεσσαλικό στατήρα σε ρωμαϊκά δηνάρια και επέφερε μεγάλες διοικητικές μεταρρυθμίσεις στη Θεσσαλία, όπως μαρτυρούν οι επιγραφές, τόσο στους θεσμούς, όσο και στις πανάρχαιες τοπικές λατρείες.Ανάμεσα στις πόλεις της Περραιβικής Τρίπολης, το Πύθιο ήταν πασίγνωστο ως ιερός τόπος λατρείας του Απόλλωνα Πυθίου, ο οποίος ήταν σεβαστός απ’ όλους στους Περραιβούς. Στο λόφο Άγιοι Απόστολοι, στις δυτικές υπώρειες του Ολύμπου εκτείνεται το αρχαίο Πύθιο. Γύρω από το ιερό αναπτύχθηκε κύκλος μύθων που συσχέτισε τη λατρεία του Απόλλωνα με τους Δελφούς. Στο ίδιο ιερό λατρευόταν και ο Ποσειδώνας Πατρώος. Μετά την καταστροφή του πρώτου ιερού, ίσως κατά τη διάρκεια των εμφύλιων πολέμων των Ρωμαίων, με διαταγή του Οκταβιανού Αύγουστου, επιβλήθηκε η κατασκευή ναών με πανθεσσαλική, και όχι μόνο, εμβέλεια. Από αναθηματικές επιγραφές πληροφορούμαστε ότι κυριαρχούσε και η λατρεία του Απόλλωνα με την επίκληση Δώρειος, ήδη από το τέλος του 4ου αι. π.Χ., καθώς και ότι υπήρχαν σύνναιοι θεοί, όπως ο Ασκληπιός, ο Δίας Κεραύνιος, η Αφροδίτη και άλλοι.

Η πόλη της Αζώρου, η δεύτερη της Περραιβικής Τρίπολης, βρίσκεται κοντά στο χωριό Άζωρο. Η πόλη γνώρισε άνθιση από τις αρχές του 5ου αι. ως και τον 3ο αι. π.Χ. Ακρόπολη και κάτω πόλη προστατεύονταν ήδη από τα τέλη του 5ου αι. π.Χ. με ισχυρό οχυρωματικό τείχος. Τον 3ο αι. π.Χ. η πόλη οχυρώνεται με νέο ισχυρότατο τείχος, το οποίο ενισχύουν μεγάλοι τετράγωνοι αμυντικοί πύργοι. Ο Βασίλης Ζαρζώνης ισχυρίζεται στο βιβλίο του για την Άζωρο, ότι το βασικότερο και σπουδαιότερο εύρημα είναι ο συλημένος από τους Ρωμαίους τάφος του βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαου.Η τρίτη πόλη του κοινού ήταν η Δολίχη, η οποία ταυτίστηκε με βάση ένα δίγλωσσο οριοδείκτη που βρέθηκε το 1997 –αν και από το 1985 είχε προταθεί ότι η θέση της έπρεπε να ταυτιστεί με θέση νοτιοανατολικά του Σαρανταπόρου- και τις μαρτυρίες του Τίτου Λίβιου. Ήταν κτισμένη σε μια εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας θέση, κοντά στο στενό πέρασμα Volustena, από την Άνω Μακεδονία προς την Περραιβία. Πρόκειται για τα πασίγνωστα στενά του Σαρανταπόρου, όπου έλαβε χώρα η περίφημη μάχη του Σαρανταπόρου το 1912. Η πόλη γνώρισε ιδιαίτερη οικονομική ανάπτυξη τον 3ο αι. π.Χ., εποχή που κτίστηκε και η οχύρωσή της, αλλά και αργότερα στους ρωμαϊκούς χρόνους.Και στις τρεις πόλεις της Περραιβικής Τρίπολης Πύθιο, Άζωρο και Δολίχη οι ανασκαφές που ξεκίνησαν τα τελευταία χρόνια έχουν φέρει στο φως ερείπια της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής κυρίως περιόδου. Σε κάθε πόλη διασώζονται ίχνη από κτίσματα διαφορετικής χρήσης και λειτουργίας ενώ η Άζωρος και η Δολίχη αποδεικνύεται ότι ήταν οχυρωμένες με περίβολο. Από τα ανασκαφικά ευρήματα δεν υπήρχε μέχρι πρόσφατα καμιά αξιόλογη ιστορική τεκμηρίωση όχι μόνο για την πραγματική παρουσία Μακεδόνων στην περιοχή αλλά ούτε καν για την ύπαρξή τους. Εξαίρεση αποτελούσαν κάποια σποραδικά νομίσματα, τα οποία βρέθηκαν κατά την άροση των αγρών και εμπλούτισαν τις νομισματικές συλλογές διαφόρων μουσείων της Ευρώπης. Με τις τελευταίες ανασκαφές ωστόσο βρέθηκε ένα μοναδικό νόμισμα, το οποίο χρονολογείται στο τέλος του 4ου αι. π.Χ. και απεικονίζει στη μια όψη τρίποδα με την επιγραφή «Τριπολιτάν» και στην άλλη κεφαλή δαφνοστεφανωμένου Απόλλωνα. Οι σωστικές ανασκαφικές έρευνες που διενεργήθηκαν στις τρεις πόλεις και εξακολουθούν, πλούτισαν αρκετά  τις γνώσεις μας για την ιστορία της περιοχής.Περραιβική Τρίπολις: η πρώτη αμφικτιονία του ελλαδικού χώρου;Ιδιαίτερη στρατιωτική, οικονομική και πολιτική οργάνωση μέσα στο κοινό των Περραιβών είχαν δημιουργήσει οι τρεις πόλεις της ορεινής Περραιβίας, η Άζωρος, η Δολίχη και το Πύθιο με την επωνυμία <<Περραιβική Τρίπολις>>. Η συμπολιτεία αυτή είχε κοινό δήμαρχο, ο οποίος σύμφωνα με τον ρωμαίο ιστορικό Τίτο Λίβιο αποκαλούνταν στρατηγός των Τριπολιτών, αναφέρεται μάλιστα και στον κατάλογο με τους μύστες της Σαμοθράκης. Τόσο αυτός όσο και οι άλλοι ταγοί των περραιβικών πόλεων ήταν κάτω από την εξουσία του στρατηγού της περραιβικής συμμαχίας. Το γεγονός αυτό φαίνεται και από μια επιγραφή της Αζώρου και της Μονδαίας, η οποία χρονολογείται από τον Περραιβό στρατηγό. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών αποκαλούνταν Τριπολίτες. Τον τύπο <Τριπολίτης> ως πατριδωνύμιο, τον συναντούμε σε ταφική στήλη της Δημητριάδας. Κατά τον Αρβανιτόπουλο η ομοσπονδία αυτή (των τριών περραιβικών πόλεων) θα πρέπει να θεωρηθεί ως η αρχαιότερη αμφικτιονία στον Ελλαδικό χώρο.Η  κυριαρχία στην Περραιβική Τρίπολη από την σύστασή της μέχρι και τη διάλυσή τηςΗ Περραιβική Τρίπολις περιέκλεινε τη σχεδόν κυκλική ασβεστολιθική λεκάνη, που σχηματίζεται από τους ποταμούς Σαραντάπορο και Βούλγαρη, διαμορφώνοντας μαλακούς λόφους. Στα νότια περιορίζεται από τα υψώματα του Ελευθεροχωρίου. Επειδή ήταν το πέρασμα από τη Θεσσαλία στη Μακεδονία και αντίθετα, άλλαξε αρκετές φορές κυριαρχία και κατεχόταν με τη σειρά από τους Περραιβούς, τους Μακεδόνες, τους Θεσσαλούς και από τους Ρωμαίους.Τον 5ο π.Χ. αιώνα η είσοδος στη διάβαση της Πέτρας σύμφωνα με τον Θουκυδίδη ανήκε στους Περραιβούς, επομένως η Περραιβική Τρίπολις αποτελούσε τμήμα της. Στη συνέχεια (η Περραιβική Τρίπολις) ήδη από το πρώτο μισό του 4ου π.Χ. αι.  και μέχρι το 196 π.Χ. (έτος κατά το οποίο ο Ρωμαίος ύπατος Φλαμινίνος διακύρηξε την ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων στα Ίσθμια) ανήκε στη Μακεδονική Ελιμιώτιδα, δηλαδή υπαγόταν κατευθείαν στην κυριαρχία του Βασιλιά της Μακεδονίας. Είναι αμφίβολο ωστόσο εάν ο Αμύντας Γ΄ της Μακεδονίας (390- 371 π. Χ.) ως βασιλιάς ή ως διαιτητής, καθόρισε τα σύνορα ανάμεσα στην Περραιβική Τρίπολη και στη μακεδονική Ελιμιώτιδα. Το Πύθιο, αναφέρεται κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. ως μακεδονική πόλη.Το έτος 196 π.Χ. η Περραιβία απελευθερώνεται από την Μακεδονική κυριαρχία και επομένως και η Τρίπολη, που αναφέρεται ως τμήμα της Περραιβίας. Κατά τον Στράβωνα, και κατά τον Livius, η Τρίπολη βρισκόταν τότε κάτω από την κυριαρχία της Λάρισας, ενώ από τον Πτολεμαίο

αναφέρεται ως τμήμα της Πελασγιώτιδας. Το 196 π.Χ. επίσης οι πόλεις της Περραιβικής Τρίπολης είχαν δώσει στη Λάρισα ομήρους ως επίσημη εγγύηση, ότι θα παραμείνουν πιστές, τόσο σ’ αυτή όσο και τη Ρώμη. Επειδή δεν τήρησαν τις υποχρεώσεις αυτές, κατελήφθησαν στρατιωτικά από τον ρωμαίο ύπατο Λικίνιο, ο οποίος είχε το στρατηγείο του στη Λάρισα. Το ίδιο έγινε και το 148 π.Χ. από τον Ανδρίσκο, ο οποίος κήρυξε επανάσταση κατά των Ρωμαίων και αυτή τη φορά η Λάρισα παρέμεινε πιστή στην παλιά φιλία με τη Ρώμη.Στους χρόνους του Αυγούστου (27 π.Χ.–14 μ.Χ.) η Περραιβική Τρίπολις ανήκε στην οικονομική ηγεμονία της Λάρισας. (Σελ. 57-60) (βλ. Λιόλιος, Θ.).Το νόμισμα της Αρχαίας Περραιβικής Τριπόλεως -βρέθηκε στο χώρο της Αζώρου και από τη μια όψη εικονίζειδαφνοστεφανωμένο νέο ενώ από την άλλη Μαντικό Τρίποδα με αυτιά στο άνω χείλος και περιμετρικά τα γράμματα ΤΡΙΠΟΛΙΤΑΝ. Ίσως ο χώρος της Περραιβικής Τριπόλεως διατηρούσε ακόμη στη μνήμη του το Μαντείο του Δωδωναίου Δία του Πελασγικού.Όπως όλες οι πόλεις της Περραιβίας έτσι και της Περραιβικής Τριπόλεως παρουσίαζαν μεγάλη ανάπτυξη. Συμμετείχαν στοΚοινό των Περραιβών, που η έδρα του ήταν στη Φάλαννα. Εκεί κάθε πόλη εγκατέστησε εκπροσώπους. Ορισμένες από τις Περραιβικές πόλεις έστελναν δικαστικούς αντιπροσώπους στην έδρα του Κοινού των Περραιβών, είτε αμειβόμενοι από την πολιτεία είτε ασκούσαν δωρεάν την αποστολή τους.Κάθε Περραιβική πόλη είχε τους Ταγούς της, τον Ιερέα του προστάτη θεού, τους Ταμίες και τους Γραμματείς καιδιακρίνονταν για την ιδιαίτερη λατρεία κάποιου Θεού. Ο Αρβανιτόπουλος αναφέρει ότι σπουδαιότατη ετήσια αρχή, όχι όμως επώνυμος ούτε σύνεδρος των ταγών, ήταν οι εξεταστές -δηλ. ένα είδος ελεγκτών των πολιτών, οι οποίοι μετείχαν της εκκλησίας με κύρια αποστολή να εξετάζουν αν είχαν την επιτιμίαν αυτοί που μετείχαν της εκκλησίας και ήλεγχαν παράλληλα τη διαχείριση των ετήσιων δαπανών ως υπεύθυνοι και ως λογιστές.Όπως προκύπτει από διάφορα ψηφίσματα που βρέθηκαν στον Περραιβικό χώρο, ο ιερέας του Πολιούχου θεού ήτανΠροστατών της εκκλησίας του Δήμου με ετήσια θητεία και ελογίζετο επώνυμος του έτους μετά των Ταγών, Ταμίων και Γραμματέα.Η ημέρα κατά την οποία συγκεντρώνονταν οι πολίτες για την εκλογή των ετήσιων αρχόντων λεγόταν «Αρχοστάσια» και κατ’ επέκταση και ο τόπος που χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό. Στην «αγορά» τοποθετούνταν τα διάφορα ψηφίσματα και νομοθετήματα που γράφονταν σε μαρμάρινες πλάκες ή κίονες λίθινους. Τοποθετούνταν σε εμφανές μέρος για να διαβάζονται από όλους τους πολίτες. Τότε οι απερχόμενες αρχές έκαναν προτάσεις για προξενίες οι οποίες συζητιόνταν κατά την παλλαϊκή αυτή συγκέντρωση και ψηφίζονταν ή όχι από το λαό. Κατά την ημέρα των αρχοστασίων όπως αναφέρει ο Αρβανιτόπουλος: «προστατούσε ο πρόεδρος της εκκλησίας, που αντιστοιχούσε με τον εν Αθήναις επιστάτη των πρυτάνεων ή με τω επιψηφίζοντι των προέδρων. Πολλάκις ο προστατών της εκκλησίας ήτο και πρόεδρος των ταγών όπως συνέβαινε στις περισσότερες θεσσαλικές πόλεις. Ούτος δε εκαλείτο πρωτοστάτης ή πρωτόστατος ταγός».Από τις επιγραφές ψηφισμάτων προκύπτουν τα κατωτέρω ονόματα των Περραιβικών μηνών.ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΣ (Τοπικός μήνας Χυρετιών)ΕΡΜΑΙΟΣΛΕΣΧΑΝΟΡΙΟΣΑΓΑΓΥΛΙΟΣΠΑΝΗΜΟΣΦΥΛΛΙΚΟΣΘΥΟΣΘΕΜΙΣΤΙΟΣΟΜΟΛΩΟΣΑΦΡΙΟΣΙΤΩΝΙΟΣΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ (Εμβόλιμος)ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΟΣΔΙΘΥΡΑΜΜΒΙΟΣ (ΓΟΝΝΩΝ)Η σειρά που αναγράφονται δεν αντιστοιχεί με σειρά στο έτος.Όπως προκύπτει από πλήθος των απελευθερωτικών επιγραφών, σε όλες τις Περραιβικές πόλεις έλαβαν μέρος αθρόες απελευθερώσεις δούλων, δια της καταβολής του ποσού των ΚΒ δηναρίων που προέβλεπε ο νόμος, στο Ταμείο της Πόλεως. Από επιγραφές επίσης προκύπτει πλήθος ονομάτων στρατηγών, ταγών, ιερέων και απλών πολιτών.

Η ονομασία σε μια περιοχή του Πυθίου που σήμερα λέγεται «Τριπόλιανη» ή «Τοπόλιανη», στη θέση που βρίσκεται σήμερα η εκκλησία της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής, οφείλει πιθανόν το όνομά της στην Περραιβική Τρίπολη.   Μέχρι το 1973, εκεί λάμβαναν χώρα διάφορα αγωνίσματα, κατάλοιπα ίσως των Ολυμπιακών Αγώνων ή των Πυθίων. Χαρακτηριστικά είναι τα αναγραφόμενα του Αρχαιολόγου Αρβανιτόπουλου: «Οι κάτοικοι των πόλεων αυτών εν τη ξένη εκάλουν εαυτούς δια του στόματος της ιδίας των πόλεως και της ομοσπονδίας, Τριπολίτας, ενίοτε δε και Τριπολίτας απλώς και ότι ήτο πολιτικώς ενωμένη μετά των λοιπών πόλεων τη Περραιβίας διατηρούσα αυτή (Τρίπολις) ίδιον στρατηγόν ή και εκάστη πόλις ιδίους άρχοντας ταγούς ή στρατηγούς».Η Περραιβική Τρίπολις ήταν το βασικότερο και το στρατηγικότερο σημείο του Περραιβικού χώρου. Από το χώρο της διέρχονται τα μεγάλα περάσματα από τη Μακεδονία προς τη Θεσσαλία που είναι:α) τα Βολούστανα ή Στενά Σαρανταπόρου ή Κελίτ Δερβέν,β) το στενό του Αγίου Δημητρίου,γ) το στενό της Πέτρας Ολύμπου καιδ) το Στενό Λεπτοκαρυάς- Λείβηθρα- Καρυά.Οι τρεις αυτές πόλεις που βρίσκονταν απέναντι από τα στενά περάσματα προς τη Θεσσαλία, στάθηκαν οι κυριότεροι φύλακες του τόπου. Προπύργια της Θεσσαλίας που πάνω τους προσέκρουαν οι εισβολείς από το Βορρά.Στην Αργοναυτική Εκστρατεία συμμετείχαν δύο χαρακτηριστικά στελέχη από την Περραιβία. Ο Μάντις Μόψος -ο γιος του Αμπύκου και της Αρηγονίδος και ο πηδαλιούχος Άζωρος. Πιθανότατα η Άζωρος της Περραιβικής Τριπόλεως να οφείλει το όνομα της στον πηδαλιούχο της Αργούς.Στον Τρωικό Πόλεμο η Περραιβία ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του Αγαμέμνονα και συμμετείχε με αξιόλογο στρατό που συμποσούνται σε 62 περίπου πλοία, ενώ του Αγαμέμνονος σε 100. Και όπως αναφέρει ο Όμηρος τα παλικάρια  της Περραιβίας δεόντως τίμησαν την εκστρατεία. Ωστόσο, στο Πύθιο βρέθηκε μία μαρμάρινη βάση αφιερώματος που γράφει τα ονόματα των παλικαριών που πήραν μέρος στην εκστρατεία κατά του Ιλίου (Τροίας) και τους εύχονταν Καλή Νίκη. Την πλάκα αυτή φωτογράφισε και δημοσίευσε σχετικά ο κ. Καλέσης στην υπ’ αυτόν εκδιδόμενη τότε (1968) εφημερίδα «Φωνή της Ελασσόνας. Σε αυτή την πλάκα βλέπει κανείς καθαρά κεφαλαία γράμματα. Δεν γνωρίζουμε όμως τι απέγινε αυτή η πλάκα, καθώς επίσης την προέλευση και τη χρονολογία της.Το 316 π.Χ. (κατά των εμφυλίων πολέμων των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου) όπως σχετικά αναφέρει ο Διόδωρος (ΙΘ, 52), οι δύο στρατοί του ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΥ και του ΠΟΛΥΕΣΠΕΡΧΟΝΤΟΣ συναντιόνται στην Άζωρο της ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ και ο ΠΟΛΥΕΣΠΕΡΧΩΝ πολιορκείται με τους άνδρες του εντός των τειχών της Πόλεως, η οποία λόγω της φοβερής οχύρωσης καθίσταται απόρθητη και η πολιορκία κράτησε περίπου ένα μήνα.Από τα αναφερόμενα του ιστορικού Τ. Λίβιου γεγονότα του 200 π.Χ., οι Αιτωλοί εισέβαλλαν στη Θεσσαλία όπου διήρπασαν τις Χυρετίες (Δομένικο) και την Μάλλοια και τις κυρίευσαν. Ο δε ΜΕΝΙΠΠΟΣ οδηγώντας τους Αιτωλούς εισήλθε στην ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ ΤΡΙΠΟΛΗ και «λεηλάτησαν το πεδίον της Τριπόλεως, αφανίσαντες του πληθυσμού αυτού». «Mernippus in Perrhaebian Profectus Malloeam et Cheretias vi cepit et depopolatus est agrum Tripolitanum» (Τ. Λίβιος 36, 10)Όταν οι Ρωμαίοι έγιναν «Κύριοι» της Θεσσαλίας μετά τη μάχη της Πύδνας (168 π.Χ.) πήραν ομήρους στη Λάρισα από τη Δολίχη, το Πύθιο και την Άζωρο σαν εγγύηση ότι δε θα επαναστατήσουν κατά της ρωμαϊκής εξουσίας.

ΣΤΗΝ ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ ΤΡΙΠΟΛΗ(Ποίημα του κ. Σπυρ. Μπούμπα -από την Ποιητική του Συλλογή “ΣΤΗ ΔΟΞΑ ΤΗΣ ΠΕΡΡΑΙΒΙΑΣ”)

Χώρα τρισένδοξη, γεννήτρα των Θεώνπροπύργιο που κράτησες επιδρομές λαών.Ανδρείους σου απέστειλες με την Αργώ στην ΑΙΑκαι παλληκάρια άτρομα με πλοία εις την Τροία…Τις κορυφές του Ολύμπου, την στέγη της

προτάσσοντας απέναντι την Άζωρο την θείαΔολίχην και το Πύθιον του Φοίβου το καμάριαιώνια προπύργια που σήκωσαν τα βάρητων εισβολέων του βορρά στ’ ακόρεστα τα στίφηπου αίμα, φλόγες και σφαγές στο διάβα τους τα πλήθη

Ελλάδοςκαθέδραν εθεώρησες θεών την δωδεκάδα.Τον Δία πρωτολάτρεψες στη θαλερή Δωδώνηφορόντας στο κεφάλι του ολόχρυσο στεφάνιστεφάνι που το γέννησαν βελανιδιάς οι κλώνοι…Τα φοβερά περάσματα, της Πέτρας τ’ Αϊδημήτρηκαι αυτά τα άγρια τραχειά στενά των Βολουστάνωνλαοί φυλές αμέτρητες διαβήκαν στους αιώνες

σκορπούσαν με το πέρασμα τη συμφορά τη φρίκη.Σύ Τριπολίτις ένδοξης στα χρόνια της σκλαβιάςστην αγκαλιά του Όλυμπου και της τραχειάς Δωδώνηςτην σπίθα την φεγγόβολη κρατείς της λευτεριάς…Πυρσόν θα κάνεις φωτεινόν που τις ψυχές θαμπώνεικαι θα τρομάξει η Τουρκιά στα χρόνια της δουλείαςκαθώς θα γίνει αστραπή στα χέρια αυτής της θείαςτης ξακουστής και ένδοξης ανδρείας Κλεφτουριάς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΛιόλιος, Θ. 2010. Περραιβία. Κατερίνη: Όλυμπος.Μπούμπας, Σπ. 1996. Στη Δόξα της Περραιβίας. Αθήνα: Ειδική Εκδοτική Α.Ε.Ε.Β.Ε.

Μπούμπας, Σπ. 2000. Το Περραιβικόν Γένος και ο Όλυμπος. Αθήνα: Ειδική Εκδοτική Α.Ε.Ε.Β.Ε.

ΠερραιβίαΗ Περραιβία (τόπος με περάσματα) με την πλούσια ιστορία της και την ενεργό συμμετοχή της, έχει τη δική της παρουσία στο πέρασμα των αιώνων, όπως κάθε τμήμα της Ελλάδος.(βλ. Μπούμπας, Σπ.).Oι ΠερραιβοίΜεταξύ των Πελασγών που κατοικούσαν στην άνω Θεσσαλία περιλαμβάνονται και οι Περραιβοί, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί γύρω στο 1900 π.Χ. στη Ν-ΝΔ πλευρά του Ολύμπου, τη Θεσσαλική, (Περραιβία χώρα) και στην αριστερή όχθη του Πηνειού, στην προς τα Τέμπη περιοχή του

Ολύμπου (κάτω Όλυμπος) μέχρι την έξοδο των Τεμπών. Είναι γνωστοί από την εποχή του Ομήρου και αναφέρονται στον κατάλογο όσων έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Ηγέτης των Αινιάνων και των Περραιβών (στον πόλεμο αυτό) υπήρξεο Γοννεύς. Ήταν σκληροτράχηλος λαός και μεγάλης αντοχής στον πόλεμο (μενεπτόλεμοι Περραιβοί). Κατά τον Όμηρο <<αυτοί είχαν τα σπίτια τους γύρω από τη βαρυχείμωνη Δωδώνη και εργάζονταν στα χωράφια εκατέρωθεν του αγαπητού Τιταρησσού>>.Το όνομα των Περραιβών μνημονεύεται στους ύμνους του Ορφέα προς τον Απόλλωνα κατά τη γέννησή του: <<Ο Απόλλωνας μετά τη γέννησή του, θέλησε να επισκεφτεί το παλάτι του πατέρα του Δία στον Όλυμπο. Με ταχύτητα σκέψης ανέβηκε σ’ αυτό, όπου ο Δίας τον δέχτηκε με χαρά. Ύστερα κατέβηκε στην Πιερία και από κει μέσα από την χώρα των Περραιβών και των Αινιάνων, έφτασε στην Ιωλκό, πέρασε στην Εύβοια και απ’ αυτήν στην Βοιωτία>>. Από την εποχή της ανεξαρτησίας τους προέρχεται και το αμφικτιονικό δικαίωμα με δύο μάλιστα ψήφους. Ύστερα από μακρούς αιώνες υποτάχθηκαν στους Θεσσαλούς. Η Λάρισα έφερε το κύριο βάρος, αλλά και συναποκόμισε καιτο κέρδος του πολέμου, αυξάνοντας το φόρο υποτέλειας των Περραιβών. Η κυριαρχία της όμως ασκούνταν στο όνομα όλης της Θεσσαλίας, διότι ο ταγός Ιάσονας και ο διάδοχός του Φίλιππος Β΄ αξίωσαν την κυριαρχία πάνω στους Περραιβούς, ως αποκλειστικό δικαίωμά τους. Όταν οι Περραιβοί ήταν κάτω από την κυριαρχία του Φιλίππου, αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν τη μία από τις δύο αμφικτιονικές ψήφους τους στους Δελφιείς. Από δω και πέρα αναφέρονται πια μαζί με τους Δόλοπες, ως ένας λαός των αμφικτιονιών. Ελευθερώθηκαν το έτος 196 π.Χ. με την πτώση της μακεδονικής κυριαρχίας και διαμόρφωσαν ένα αυτόνομο κοινό, με αρχηγό έναν στρατηγό. Ύστερα από μία μικρή αναλαμπή της δύναμής τους, έπεσαν στη ρωμαϊκή κυριαρχία. Στον Κικέρωνα εμφανίζεται η Περραιβία ως ένα εξαντλημένο αντικείμενο για εκμετάλλευση ενός ρωμαίου υπαλλήλου. Την εποχή τουΣτράβωνα απομένουν ελάχιστα ίχνη των Περραιβών. Πιθανόν, με την νέα τάξη των Αμφικτιονιών, που καθιέρωσε ο Αύγουστος, να έχασαν και τη μία ψήφο που τους είχε απομείνει, διότι στο νέο αμφικτιονικό κατάλογο δεν αναφέρονται, πια, χωριστά αλλά ενωμένοι με τους Θεσσαλούς.(βλ. Λιόλιος, Θ.).Η ετυμολογία του ονόματος ΠερραιβόςΗ λέξη Περραιβός (περ – ραιβός) είναι σύνθετη προερχόμενη από στους δύο αρχαίες Ελληνικές λέξεις περ –(υ)πέρ + ραιβός. Το περ είναι εγκλιτικό – επιτατικό μόριο και η χρήση του επιτείνει, αυξάνει την έννοια στους λέξεως που συνοδεύει. Κυριολεκτικά σημαίνει το πολύ, πάρα πολύ. Το ραιβός είναι επίθετο και σημαίνει κυρτός, γερμένος, καμπύλος. Από το επίθετο ραιβός προκύπτουν τα Ονοματικά Σύνολα ραιβόν κρανίον = κυρτό, στρογγυλό κρανίο || ραιβόν σώμα = κυρτωμένο, γερμένο σώμα. Και Περ – ραιβός = πολύ κυρτωμένος, γερμένος. Αυτό είναι ίσως χαρακτηριστικό γνώρισμα των ορεσίβιων και αφορά την καμπυλότητα των σκελών (= ραιβοσκελής, ραιβόπους, στραβοπόδαρος) ή την κλίση του σώματος δεξιά – αριστερά κατάτο βάδισμα (ραιβόν βάδισμα) ή την κλίση του σώματος προς τα μπροστά. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε, ότι η παραπάνω ετυμολογία της λέξεως Περραιβός διατυπώνεται μ’ αυτόν τον τρόπο επειδή δείχνει αληθοφανής. Ωστόσο δεν αποκλείεται να απέχει από την πραγματικότητα.Για την ετυμολογία της λέξεως ο Στέλιν θεωρεί ότι το <<Περραιβοί>> προέρχεται από το <<πέρας>> = αυτοί που κατοικούν πέρα από (τον Πηνειό;). Κατά τον Σπυρίδωνα Μπούμπα Περραιβία σημαίνει χώρα των περασμάτων. Η σύγχρονη έρευνα θέλει το όνομα Μυκηναϊκό: PE–RA3–QO> ΠΕΡΙ–ΑΙΓ–FΟΙ> ΠΕΡΡΑΙΓFΟΙ> ΠΕΡΡΑΙΒΟΙ. (Σελ. 40-42)(βλ. Λιόλιος, Θ.).Το κοινό των ΠερραιβώνΟι Περραιβοί εμφανίζονται συνασπισμένοι σε μία ομοσπονδία, το κοινό των Περραιβών, το οποίο παρέμεινε ανεξάρτητο από τους Θεσσαλούς από τη στιγμή της συγκρότησής του μέχρι το τέλος τουλάχιστον του πολέμου του Περσέα το 168 π.Χ. κι αυτό γιατί ενδείξεις για την ύπαρξη του αυτόνομου Κοινού των Περραιβών υπάρχουν μόνο για το πρώτο μισό του 2ου π.Χ. αι. Το κοινό αυτό δεν εξαφανίστηκε μετά την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ., ως αυτόνομο πολιτικό δημιούργημα, αλλά διατηρήθηκε μέχρι το 30 π.Χ., οπότε συγχωνεύτηκε με το κοινό των Θεσσαλών. Η κάθε περραιβική πόλη είχε τους δικούς της Ταγούς, που ανάλογα με τον πληθυσμό τους διαμορφώνονταν και ο αριθμός τους. Είχε τον ιερέα του προστάτη θεού, τους ταμίες και τους

γραμματείς. Ο στρατηγός του Κοινού των Περραιβών φαίνεται ότι εκλέγονταν εκ περιτροπής από κάθε πόλη με ετήσια εξουσία.Το έτος 173 π.Χ. πρέπει να εξομαλύνθηκαν με τη βοήθεια μιας πρεσβείας της ρωμαϊκής Γερουσίας κάποιες εσωτερικές ταραχές στην Περραιβία, όπως έγινε άλλωστε στη Θεσσαλία και στην Αιτωλία. Ως δημιουργός αυτών των ταραχών αναφέρεται ο Περσέας, μιας και η κοινή γνώμη των Περραιβών έκλεινε ολοφάνερα προς το βασιλιά της Μακεδονίας. Μετά το τέλος του τρίτου Μακεδονικού πολέμου (168 π.Χ.) οι ταγοί των Περραιβών οδηγήθηκαν στη Ρώμη για να δώσουν εξηγήσεις διότι η Ρώμη τους θεωρούσε πολιτικά αναξιόπιστους. Σταδιακά και μέχρι το 146 π.Χ. η Περραιβία αφομοιώθηκε από τους Θεσσαλούς. Αντίθετα από τους Περραιβούς οι Θεσσαλοί στάθηκαν μετά το 146 π.Χ. πάντα νομοταγείς στο πλευρό των Ρωμαίων κατά τις πολεμικές συγκρούσεις. (Σελ. 53)(βλ. Λιόλιος, Θ.).————-Κατά τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους φαίνεται ότι κατοικήθηκε η Περραιβία και είχε αρκετό πληθυσμό, αλλά οι άνθρωποι δεν είχαν τα μέσα να καλλιεργήσουν τη γη. Η πενιχρή γεωργία και η ευημερούσα κτηνοτροφία μόλις που αρκούσε για τη διατροφή ενός μικρού αριθμού ανθρώπων. Γι’ αυτό και ο πληθυσμός μετακινούταν σε άλλες περιοχές για καλύτερη τύχη. Έτσι, σύμφωνα με τη μυθολογία μας, από τη Θεσσαλία γίνεται μεγάλη μετακίνηση ανθρώπων προς τα παράλια του Ευξείνου Πόντου, με την Αργοναυτική Εκστρατεία, που υποτίθεται ότι είχε προηγηθεί κάποια άλλη, αυτή του Φρίξου και της Έλλης. Στην εκστρατεία αυτή θα συμμετάσχουν δύο χαρακτηριστικά στελέχη από την Περραιβία. Ο Μάντις Μόψος -ο γιος του Αμπύκου και της Αρηγονίδος και ο πηδαλιούχος Άζωρος. Πιθανότατα η Άζωρος της Περραιβικής Τριπόλεως να οφείλει το όνομά της σε εκείνο τον πηδαλιούχο. Μεγάλο ανθρώπινο δυναμικό μετακινήθηκε προς την Τροία (Τρωικός Πόλεμος), όπως αναφέρει ο Όμηρος, και φαίνεται ότι η Περραιβία δεν ήταν αποκομμένη εθνικά, θρησκευτικά και κοινωνικά από την υπόλοιπη Ελλάδα, αφού ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του Αγαμέμνονα και συμμετείχε με αξιόλογο στρατό που συμποσούνται σε 62 περίπου πλοία, ενώ του Αγαμέμνονος σε 100. Και όπως αναφέρει ο Όμηρος τα παλικάρια  της Περραιβίας δεόντως τίμησαν την εκστρατεία.Στην αρχαιότητα η Περραιβία καταλάμβανε τη σημερινή Επαρχία Ελασσόνας και έφθανε μέχρι τη Φαλάνη και τους Γόννους, σχεδόν μέχρι τα Τέμπη.Τα μεγάλα όρη που την περιβάλλουν αποτελούν για το μεγαλύτερο μέρος της, φυσικό φρούριο.Βόρεια βρίσκεται ο Όλυμπος και τα Καμβούνια και τα μοναδικά περάσματα προς Μακεδονία είναι ο δρόμος Ελασσόνας – Κατερίνης και Κοκκινοπηλού – Πέτρας και ο δρόμος Σερβίων – Ελασσόνας μέσω Σαρανταπόρου.Δυτικά υψώνονται ο Άμαρμπεης (Δωδώνη) και η Οξυά – τμήμα των Χασίων με μοναδικό πέρασμα το δρόμο Ελασσόνα – Δεσκάτης.Νότια υψώνονται τμήματα που ξεκόβονται από την Οξυά με πέρασμα προς Κάμπο Τρικάλων – μέσω Μεγ. Ελευθεροχωρίου.Και μέσω Μελούνας, Τσαριτσάνης, Δομενίκου υπάρχει διέξοδος του Τηταρίσιου ποταμού προς θεσσαλικό κάμπο όπου και η εθνική οδός Ελασσόνας – Λαρίσης.Ανατολικά ένα τμήμα του κάτω Ολύμπου χωρίζει την πεδινή Περραιβία από τη Μακεδονία με περάσματα το στενό των Τεμπών, της Ασκουρίδος Λίμνης και Λεπτοκαρυάς  – Καρυάς.Το μεγαλύτερο τμήμα της κυρίως Περραιβίας, είναι το υψίπεδο του Ολύμπου που απλώνεται  κάτω από αυτόν και καταλαμβάνει όλη την έκταση από Ολυμπιάδα – Καλλιθέα – Λόφο – Πύθιο – Δολίχη – Γεράνεια – Μηλέα – Λυκούδι και Άζωρο.Οι πρώτοι κάτοικοι της Περραιβίας, που στο πέρασμά των χιλιετερίδων αυξάνονταν και εξελίσσονταν ερχόμενοι σε επαφή με τους εκ βορρά κατερχόμενους πληθυσμούς, έδιναν κι έπαιρναν ή και κατακτώντας από αυτούς. Το κλίμα είναι ξηρό και παρουσιάζει υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και πολύ χαμηλές το χειμώνα, με χαρακτηριστική έλλειψή βροχών. Αυτό συμβαίνει λόγω των ορεινών όγκων που  περιβάλλουν την Περραιβία. Η πανίδα και χλωρίδα σίγουρα ήταν πολύ διαφορετική τους μακρινούς εκείνους χρόνους, ώστε να επιβιώσει ο πρωτόγονος άνθρωπος που ζούσε με το κυνήγι και το ψάρεμα. Πολύ αργότερα πέτυχε να αναπτύξει την περιορισμένη καλλιέργεια και κτηνοτροφία. Με το πέρασμα των αιώνων οι κάτοικοι της Περραιβίας ακούνε στο όνομα Πελασγοί και στη συνέχεια Περραιβοί.Η Περραιβία είναι σχετικά φτωχή σε νερό και πηγές. Μεγάλο ρόλο έπαιξε και παίζει ακόμη σήμερα στην πεδινή Περραιβία (τμήμα Θεσσαλικού κάμπου που δεν ανήκει σήμερα στην επαρχία Ελασσόνας) το «Μάτι» του Αργυροπουλείου ή Τυρνάβου. Ο μεγάλος όγκος του ολόδροσου νερού

που πηγάζει από τη βάση της Μελούνας ανέκαθεν πότιζε και αναζωογονούσε το πεδινό τμήμα της περιοχής του Αργυροπουλείου και άλλων οικισμών μέχρι την είσοδο των Τεμπών. Τα νερά αυτά της μεγάλης πηγής ο Όμηρος τα θεωρεί συνέχεια του Τιταρήσιου ποταμού της Περραιβίας, δηλ οΌμηρος θέλει τον Τιταρήσιο ποταμό, που πράγματι με τα καθαρά νερά του,  τα οποία συγκεντρώνονται από τις μεγάλες πηγές του Περραιβικού χώρου –Μάτι Κεφαλόβρυσου – Λουτρό Δομένικου, να φτάνουν μέχρι την περιοχή του Δαμασίου κι εκεί να απορροφώνται από την άμμο και υπόγεια να βγαίνουν στο λεγόμενο «Μάτι» του Αργυροπουλείου. Καθαρό νερό όμως του ποταμού ποτέ δεν φθάνει στον Πηνειό. Γι’ αυτό ο Όμηρος λέει: «Ος ρέει ες Πηνειόν προΐει καλλίροον ύδωρ ουδ’ όγε, Πηνειώ Συμμίγεται αργυροδίνη, αλλά τε μιν καθ’ ύπερθεν επιρρέει ήυτ’ έλαιον.» Δηλ. εννοεί ότι τα ολοκάθαρα νερά του Τιταρήσιου δυσκολία καταδέχονται να ενωθούν με τα θολά νερά του Πηνειού και γι’ αυτό επιπλέουν πάνω του σαν λάδι. Και αλλού πάλι ο Όμηρος λέει: «Όγκου γάρ δεινού Στυγός ύδατος εστίν απορρώξ» Δηλ. ότι τα νερά του Τιταρήσιου με την απορρόφηση τους υπογείως ξαναφαίνονται στη θέση «Μάτι Τυρνάβου» κι από εκεί συνεχίζουν το δρόμο για τον Πηνειό κοντά στα Τέμπη.Στην κυρίως ορεινή Περραιβία –σημερινή επαρχία Ελασσόνας- βασικές πηγές ήταν, η πηγή του Πυθίου, η μεγάλη πηγή στη άκρη της Δολίχης «ΓΕΡΑΝΟΣ», η μεγάλη πηγή της Τριπόλιανης και η πηγή της Κοκκινόγης. Οι πηγές σήμερα έχουν σβήσει αφού οι κάτοικοι με τις γεωτρήσεις τους αρδεύουν τα κτήματα τους. Επίσης άλλες πηγές στον Περραιβικό χώρο ήταν οι πηγές του Σαρανταπόρου ποταμού, έξω από το Κεφαλόβρυσο το «Μάτι Κεφαλοβρύσου», η πηγή που χυνόταν στην κοίτη του Ελασσονίτικου, των Βοδιανών, το «Λουτρό» του Δομενίκου, η πηγή του Βριζωστιαίου στο βουνό πάνω από το Μεσοχώρι, η πηγή στα βράχια στο πάνω άκρο του Δομενίκου.Η ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ στο πέρασμα των χιλιετερίδων έχει υποστεί πολλές γεωλογικές μεταβολές που άφησαν τα σημάδια τους εμφανή μέχρι σήμερα. Ο ίδιος ο Όλυμπος κατά τους γεωλόγους δυο φορές βυθίστηκε και αναδύθηκε. Κατοικήθηκε από τα πανάρχαια χρόνια και το ξηρό της κλίμα φαίνεται ότι βοήθησε στην εγκατάσταση του ανθρώπου σε αυτήν. Αυτό μαρτυρούν τα μέχρι σήμερα σωζόμενα ή διάσπαρτα λείψανα των μακρινών εκείνων εποχών. Το ξηρό κλίμα, η τότε βλάστηση, οι πολλές πηγές και η διαμόρφωση του εδάφους με τις διακυμάνσεις – λόφους και πεδινά τμήματα, συντέλεσαν σε αυτό. Ο κάμπος της Ελασσόνας αποτελεί τόπο δημιουργίας παλαιολιθικού οικισμού, επίσης ο κάμπος του Δομενίκου στη θέση Μαυρόγεια, στο Λυκούδι, στο Καστρί Αζώρου, στο Πύθιο και στην πηγή της Δολίχηςιδρύθηκε παλαιολιθικός οικισμός κοντά στην πηγή που λέγεται «Γερανός» , στο χώρο όπου βρίσκεται σήμερα χτισμένος ο Ναός του Αγίου Δημητρίου.Δεν αποκλείεται αυτός ο πληθυσμός που κατέκλυσε το θεσσαλικό χώρο, να αυξήθηκε τόσο πολύ και να άρχισαν να μετακινούνται προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Στη συνέχεια με τη αύξηση τους, να μην προσφερόταν η περαιτέρω μετακίνηση τους και να πήραν το δρόμο της επιστροφής, στο χώρο των μακρινών προγόνων τους και είναι η κάθοδος των Αχαίων, Αιολέων, Μινύων και Δωριέων, που όλοι είχαν κοινή καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία, ήθη, έθιμα παραδόσεις, οι Έλληνες.Από τα διάφορα ευρήματα της εποχής εκείνης φαίνεται ότι ο άνθρωπος εκείνος γνώριζε να κατασκευάζει τα όπλα και εργαλεία με μαύρη πέτρα (στεατίτη) που πρόστριβε πάνω σ’ αγριόπετρα (γρανιτόπετρα). Έτσι με μεγάλη δεξιοτεχνία κατασκεύαζε τσεκουράκια, αιχμηρά τμήματα που τα πετούσε, ή βόλους από πυριτόλιθο που πετούσε με τη σφενδόνα, σφυριά κλπ. Με το πέρασμα του χρόνου έμαθε να κατασκευάζει πήλινα αγγεία και εργαλεία που έψηνε στη φωτιά και τα έβαφε με μαύρο χρώμα όπως ο άνθρωπος του Δηρού. Η Περραιβία είναι κατάσπαρτη από λίθινα εργαλεία.Ο Τρωικός Πόλεμος όπως όλοι ξέρουμε προηγήθηκε της καθόδου των Δωριέων. Ο Όμηρος αναφέρει την Περραιβία και τους Περραιβούς που έλαβαν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο«Γοννεύς δ’ εκ Κύφου ήγε δύω και είκοσι νήας τω δ’ Ενιήνες έπαντο μενεπτόλεμοί τε Περραιβοί ο περί Δωδώνην δυσχείμερον οίκι έθεντο ο τα’ αμφ Ιμερτόν Τιταρήσιον έργα νέμοντο» Ομήρου Ιλιάδα ραψ. Β748 κ.ε. και κατά συνέπεια δεν ευσταθεί ότι η κάθοδος των Αχαιών, Αιολέων Μινύων και Δωριέων έχει σχέση με την ονομασία της περιοχής «περί τον Όλυμπο Δωρίδα και κατόπιν Περραιβία»  (Ηρ. 1, 56) (Αισχ. Ικετ. 256) και Στράβων (9,441)Ωστόσο, στο Πύθιο Ελασσόνας, που αποτελούσε τότε πόλη της Αρχαίας Περραιβικής Τρίπολις, βρέθηκε μαρμάρινη βάση αφιερώματος που γράφει τα ονόματα των παλικαριών που πήραν μέρος στην εκστρατεία κατά του Ιλίου (Τροίας) και τους εύχονταν Καλή Νίκη. Την πλάκα αυτή φωτογράφισε και δημοσίευσε σχετικά ο κ. Καλέσης στην υπ’ αυτόν εκδιδόμενη τότε (1968)

εφημερίδα «Φωνή της Ελασσόνας) Σε αυτή την πλάκα βλέπει κανείς καθαρά κεφαλαία γράμματα. Δεν γνωρίζουμε όμως τι απέγινε αυτή η πλάκα, ούτε την προέλευση και τη χρονολόγησή της. Μήπως οι Φοίνικες δεν δάνεισαν στους Έλληνες το αλφάβητο, αφού ήταν Έλληνες κρητικής καταγωγής (Αποικία Κρητών εκ του Φοίνικος, στα παράλια του σημερινού Λιβάνου);Είναι φανερότατο ότι η ονομασία Περραιβία προϋπήρχε της εκστρατείας της Τροίας και ότι στο πεδινό της τμήμα κατοικούσαν οι Ενιήνες. Αυτό φαίνεται επίσης και από τα Ορφικά όπως αναφέρεται στον «Ύμνο προς τον Απόλλωνα» του Ορφέα. Ο Απόλλων μετά τη γέννηση του στη Δήλο, σαν αστραπή ταξίδεψε κι επισκέφθηκε τον πατέρα του Δία στον Όλυμπο. Έπειτα κατέβηκε από το παλάτι του πατέρα του και επισκέφθηκε την Πιερία. Εκεί αφού προσπέρασε τον Λέκτο τον αμμουδερόν και τους Αινιάνες μέσ’ από τους Περραιβούς δηλ. τόπος με περάσματα –έφτασε στην Ιωλκόν. (ΙΩΑΝ. ΦΟΥΡΑΚΗ «Τα προμηνύματα των Δελφών» σελ. 289, παρ. 239)Καλλιεργώντας τη εύφορη γη και με την κτηνοτροφία ζούσαν οι Περραιβοί. Από την πεδινή Περραιβία ένα μέρος των Περραιβών εκδιώχθηκε από τους Λαπίθες, ένα πολεμικό λαό που συγκρούστηκε και με τους κενταύρους στη Μαγνησία. Οι εκδιωχθέντες συσπειρώθηκαν προς την ορεινή Περραιβία, ενώ ένα μέρος αυτών έφυγε προς τα εσπέρια της Πίνδου καιεγκαταστάθηκε στο Ν. Ιωαννίνων, όπου σε ανάμνηση της δικής τους Περραιβικής Δωδώνης έκτισαν νέο Μαντείο, το Μαντείο του Δωδωναίου Δία. Οι υπόλοιποι Περραιβοί θα υποδουλωθούν στους Λαπίθες και θα συζήσουν με αυτούς. Οι κάτοικοι της ορεινής Περραιβίας έκαναν εξορμήσεις και ξεσήκωναν σε επανάσταση τους Πανέστας (Αριστ. Πολ. 11, 62)Οι Περραιβοί, σαν φυλή, παρέμειναν αυτόνομοι και σπουδαίοι. Αποτελούσαν μέλος του Αμφικτιονικού Συνεδρίου και πολύ συχνά μνημονεύονται από τους αρχαίους  συγγραφείς μαζί με τους Μάγνητες, Θεσσαλούς και Αχαιούς.(βλ. Μπούμπας, Σπ.).ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΗ Περραιβία απλώνεται σαν ασπίδα στο Βόρειο άκρο της Θεσσαλίας κι έχει το προνόμιο να αγκαλιάζει τις βασικότερες διαβάσεις από τη Μακεδονία προς Νότο. Γι’ αυτό ο ρόλος της υπήρξε σπουδαίος τόσο κατά τους πανάρχαιους χρόνους, μυθικούς, ιστορικούς, ρωμαιοκρατίας, βυζαντινής αυτοκρατορίας, τουρκοκρατίας αλλά και μέχρι σήμερα. Σήμερα όχι μόνο των κλιματολογικών συνθηκών δεν διασώζονται έργα τέχνης και τα τείχη των φρουρίων, αλλά και λόγω των καταστροφών που προξενούσαν οι διερχόμενοι λαοί από τον τόπο αυτό, μετά την κατάληψη των Περραιβικών Πόλεων. Τη σπουδαιότητα της στρατηγικής της σημασίας, τη βλέπουμε και στην οχύρωση όλων των πόλεων της επί Ιουστινιανού, στη συνέχεια επί τουρκοκρατίας τα Βολούσταινα και το στενό της Πέτρας θα οχυρωθούν. Από τους Γερμανούς θα οχυρωθεί το Κελιτ Δερβέν (στενό Σαρανταπόρου). Αυτά τα στενά και κατά τον πόλεμο 1940 – 1941, θα παίξουν βασικό ρόλο όπου εκεί έδωσαν σκληρές μάχες οι δυνάμεις του Άξονα με τις αγγλικές δυνάμεις, που ήταν οχυρωμένες στις διαβάσεις αυτές.(βλ. Μπούμπας, Σπ.).ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΡΑΙΒΙΑΣΟ Ξέρξης διασχίζοντας τη Μακεδονία βρέθηκε σε δίλημμα φτάνοντας στα όρια της Περραιβίας. Οι Περραιβοί όμως αρχικά ανυπεράσπιστοι υποτάχθηκαν, αφού ο Ξέρξης έστειλε τους πρέσβεις του πρώτα για διακανονισμό. Όταν όμως οι λοιποί Έλληνες συγκεντρώθηκαν στον Ισθμό και αποφάσισαν να παρεμποδίσουν τον Ξέρξη και στείλανε 10.000 άνδρες στο στενό των Τεμπών, οι Περραιβοί αναίρεσαν την συμφωνία υποταγής και υποσχέθηκαν να βοηθήσουν και αυτοί με τη δύναμή τους στην απόκρουση του εισβολέα. Όμως η απόκρουση των περσικών δυνάμεων δεν έγινε, γιατί οι Έλληνες όταν πληροφορήθηκαν τη διείσδυση του Ξέρξη στη Θεσσαλία, πάνω από τα υψώματα των Γόννων, αναχώρησαν. Έτσι οι Θεσσαλοί έμειναν μόνοι τους να αντιμετωπίζουν τις δυνάμεις του Ξέρξη. (Ηρ. 7, 132). Για να μην εγκλωβιστεί ο Ξέρξης στα Τέμπη, όπου μπορούσε να καταστραφεί ολοσχερώς, προτίμησε τα υψώματα των Γόννων δηλ. το Στενό της Ασκουρίδας Λίμνης και τα περάσματα της Λεπτοκαρυάς και της Πέτρας.Η Περραιβία αναφέρεται και από τον Θουκιδίδη (4, 78) κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, όπου ο Βρασίδας με δύναμη 1700 ανδρών διέρχεται από την Περραιβία στη Μακεδονία. Οι Περραιβοί μέσα από τα στενά θα τον οδηγήσουν μέχρι το Δίον Πιερίας και αυτό γιατί οι Περραιβοί δεν έτρεφαν ιδιαίτερη συμπάθεια για τους Μακεδόνες, αφού από τη στιγμή που το κράτος τους ανδρώθηκε οι Περραιβοί στέναζαν κάτω από την επικυριαρχία  τους, γι΄ αυτό θα προσπαθούσαν να αποτινάξουν το Μακεδονικό Ζυγό με την πρώτη ευκαιρία για να μείνουν ελεύθεροι.

Το όνομα της Περραιβίας μνημονεύεται και κατά τους χρόνους των εμφυλίων πολέμων των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου και στις συγκρούσεις των Μακεδόνων Βασιλέων με τους Ρωμαίους. Οι διάδοχοί του Μ. Αλεξάνδρου που παρέλαβαν την αχανή αυτοκρατορία του Μ. Αλεξάνδρου, λόγω της αρχομανίας τους, τη διαμέλισαν.  Ο ΕΥΜΕΝΗΣ, που στη διανομή της αυτοκρατορίας, είχε τις περιοχές κοντά στην Αρμενία υποκινεί τους ΑΙΤΩΛΟΥΣ, οι οποίοι γίνονται κύριοι ολόκληρης της Θεσσαλίας. Εδώ αναφέρονται οι καταστροφές των Αιτωλών στην ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗΤΡΙΠΟΛΗ και ΧΥΡΕΤΙΕΣ (Δομένικο).Ο ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ πέθανε το 319 π.Χ., μετά την τακτοποίηση της κατάστασης στην Ελλάδα ανέδειξε επιμελητή, όχι το γιο του ΚΑΣΣΑΝΔΡΟ, αλλά το γενναίο του Μ. Αλεξάνδρου στρατηγό ΠΟΛΥΕΣΠΕΡΧΟΝΤΑ. Ο ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΣ δυσαρεστημένος εξ’ αιτίας της πράξεως του πατέρα του ξέσπασε εναντίον του ΠΟΛΥΕΣΠΕΡΧΟΝΤΟΣ. Υπό του ΠΟΛΥΕΣΠΕΡΧΟΝΤΟΣ ανακηρύσσονται ελεύθερες όλες οι ελληνικές πόλεις και δημιουργείται νέος σάλος στην Ελλάδα. Τελικά ανακηρύσσεται επιμελητής ο ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΣ και ακολουθεί πάλη μεταξύ αυτού και του ΠΟΛΥΕΣΠΕΡΧΟΝΤΟΣ, που βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα. Οι δύο στρατοί συναντιόνται στην Άζωρο της ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ και ο ΠΟΛΥΕΣΠΕΡΧΩΝ πολιορκείται με τους άνδρες του εντός των τειχών της Πόλεως, η οποία λόγω της φοβερής οχύρωσής καθίσταται απόρθητη και η πολιορκία κράτησε περίπου ένα μήνα, όπως σχετικά αναφέρει ο Διόδωρος (ΙΘ, 52), το 316 π.Χ.Όταν αρχηγός της Μακεδονίας ανέλαβε ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ε΄ το 221 π.Χ. δεν κατάφερε να κρατήσει την κυριαρχία της Ελλάδος λόγω των εμφυλίων διενέξεων κυρίως και υπέκυψε στην Ρωμαϊκή πολιτική που πέτυχε τον διαχωρισμό των Ελλήνων και την διάλυση των δυνάμεων τους. Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν τα παράλια της Ιλλύριας και την Κέρκυρα και από τη δύση μεγαλώνοντας ο κίνδυνος, οι δυο ισχυρές Συμπολιτείες Αιτωλική και Αχαϊκή, ενεπλάκησαν μεταξύ τους σε φοβερό πόλεμο, ο λεγόμενος Συμμαχικός Πόλεμος (220- 217 π.Χ.) Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ε΄ πρωτοστάτης της Αχαϊκής Συμπολιτείας επιτίθεται κατά τους Αιτωλούς που τους νικά και καταστρέφει τη χώρα τους. Οι Ρωμαίοι πείθοντας τους Αιτωλούς να κηρύξουν τον πόλεμο κατά του ΦΙΛΙΠΠΟΥ, που διήρκησε  από το 211-204 π.Χ. βγήκαν κυριολεκτικά κερδισμένοι, αιμορραγώντας η Ελλάδα. Τα αναφερόμενα του ιστορικού Τ. Λίβιου γεγονότα του 200 π.Χ. όπου οι Αιτωλοί εισέβαλλαν στη Θεσσαλία διήρπασαν τις Χυρετίες και την Μάλλοια και τις κυρίευσαν. Ο δε ΜΕΝΙΠΠΟΣ οδηγώντας τους Αιτωλούς εισήλθε στην ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ ΤΡΙΠΟΛΗ και «λεηλάτησαν το πεδίον της Τριπόλεως, αφανίσαντες του πληθυσμού αυτού». «Mernippus in Perrhaebian Profectus Malloeam et Cheretias vi cepit et depopolatus est agrum Tripolitanum» (Τ. Λίβιος 36, 10)Το 200 – 197 π.Χ. όταν ξεσπά ο τετραετής πόλεμος μεταξύ Φιλίππου Ε΄ και Ρωμαίων στην «Κυνός Κεφαλές» της Θεσσαλίας, ο Φίλιππος θα νικηθεί και θα υποχωρήσει στη Μακεδονία και αποδέχτηκε τους φοβερούς όρους ειρήνης που πρότεινε η Ρώμη. Τότε δια ψηφίσματος της Ρωμαϊκής Συγκλήτου αποκηρύσσονται Ελεύθεροι αφορολόγητοι και «χρωμένοι τοις πατρίοις νόμοις» οι Θεσσαλοί, Μάγνητες και Περραιβοί (Πλουτάρχου Βίος Τίτου Φλαμινίνου). Μόνο οι Αιτωλοί αντέδρασαν στο μέτρο αυτό όπως γράφει ο Πολύβιος. Η ρωμαϊκή σύγκλητος παραχώρησε ελευθερία, αυτονομία και απαλλαγή φορολογίας στις θεσσαλικές πόλεις και ιδιαίτερα στις Περραιβικές και οι Μακεδόνες ταράχθηκαν αφού η Περραιβία κατείχε τα σπουδαιότερα στενά των διαβάσεων από τη Μακεδονία προς τη Θεσσαλία. Η Μακεδονία δεν ήταν ασφαλής αφού δεν κατείχε τα παραπάνω στενά και κάθε αποσκίρτηση Περραιβικής Πόλης από την εξουσία της Μακεδονίας, καταπνιγόταν στο αίμα. Στον τετραετή αυτό πόλεμο ο μόνος σύμμαχος του ΦΙΛΙΠΠΟΥ κατά των Ρωμαίων ήταν ο ΑΝΤΙΟΧΟΣ Γ΄ της Συρίας, ο οποίος δεν βοήθησε αφού εξαπατήθηκε από του Ρωμαίους και ασχολήθηκε με τον πόλεμο του Πτολεμαίου Δ’ της Αιγύπτου. Και ενώ αυτός συμμαχεί μετά του ΦΙΛΙΠΠΟΥ, όλως απροόπτως προβάλλει αξιώσεις επί του Μακεδονικού θρόνου, με αποτέλεσμα ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ε΄ να δυσαρεστηθεί και να συμμαχήσει με τους Ρωμαίους. Έτσι στρατεύματα Μακεδονικά και Ρωμαϊκά υπό του ΦΙΛΙΠΠΟΥ Ε΄ και ΡΩΜΑΙΟΥ ΒΑΙΒΙΟΥ, διασχίζουν την Περραιβία κι χωρίζονται στην Μάλλοια. Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ε΄ παραμένει σε αυτήν, πολιορκώντας της και ο Βαίβιος προχωρεί, καταλαμβάνει την Φαύττον (Ζάρκο), την Άτραγα (πόλεις, περιοχής Τρικάλων) και επιστρέφοντας καταλαμβάνει ειρηνικά τις Χυρετίες και το Ερινίον. Στη συνέχεια ενώνονται με το στρατό του ΦΙΛΙΠΠΟΥ που ακόμη πολιορκούσε την Μάλλοια. Οι Χυρετίες τίμησαν τον Ρωμαίο Βαίβιο και τη φρουρά του, λόγω της άριστης συμπεριφοράς του και στη συνέχεια ο Βαίβιος πολιορκεί τη Ηράκλεια (Πλαταμώνας) Λόγω των μακροχρόνιων συγκρούσεων στην ψυχή των Ελλήνων είχε ριζώσει το μίσος και η διχόνοια και αποτέλεσμα είχε τη φιλική στάση των Ελλήνων προς τις Ρωμαϊκές

δυνάμεις, δικαιολογημένα και δεν μπορούσαν να φανταστούν τα σκοτεινά σχέδια της Ρωμαϊκής πολιτικής για την επέκτασή της.Μετά το θάνατο του ΦΙΛΙΠΠΟΥ Ε΄ το 179 π.Χ. στο θρόνο του Βασιλείου της Μακεδονίας ανέρχεται ο γιος του ΠΕΡΣΕΥΣ που μισούσε τους Ρωμαίους. Είναι ο τελευταίος Μακεδόνας Βασιλιάς. Πρώτο μέλημα του ήταν η οργάνωση του Στρατού και η οχύρωση των Στενών Διαβάσεων μεταξύ Μακεδονίας και Περραιβίας. Ήταν έτοιμος να αρχίσει αμείλικτο πόλεμο κατά των Ρωμαίων, όμως μόνος του και αβοήθητος δε θα έβγαινε νικητής. Ο πόλεμος αυτός άρχισε το 171 π.Χ.. Η Περραιβία που λόγω της θέσεως της, ήταν το ορμητήριο των δυνάμεων των Ρωμαίων που προσπαθούσαν να διεισδύσουν στη Μακεδονία. Ο ΠΕΡΣΕΥΣ όμως κατείχε τα στενά Βολούστανων, Πέτρας, Ασκουρίδος και Τεμπών και αποτελούσαν απόρθητο στήριγμα. Έτσι το 168 π.Χ. ισχυρές ρωμαϊκές δυνάμεις του στρατού που έφταναν τους 100.000 άνδρες υπό τον Ύπατο ΚΟΙΝΤΟΝ ΜΑΡΚΙΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟΝ, κατασκήνωσαν δίπλα στο Χάνι Χατζηγώγου, καταστρώνοντας σχέδιο εισβολής στη Μακεδονία. Αφού ο Ρωμαίος Ύπατος βρέθηκε σε πολύ μεγάλο δίλημμα από ποιο στενό της Περραιβίας να περάσει προς τη Μακεδονία, αποφάσισε τελικά να διακινήσει το μεγάλο όγκο των δυνάμεών του δια μέσου του στενού της Διάβας (το στενό που περνάει κάτω από της «Διάβας το Κουκούλι» κι έπειτα από δύσκολη πορεία έφτασε στον κάμπο της Καρυάς. Όπως ομολογεί ο ίδιος ο Τίτος Λίβιος, εάν οι δυνάμεις του ΠΕΡΣΕΑ συμπίπτανε με τις ρωμαϊκές δυνάμεις τη στιγμή που ήταν διασπαρμένες, τη στιγμή που προσπαθούσαν να διαβούν τα στενά μονοπάτια, σίγουρα δεν θα γλίτωνε κανένας (44, 7) Περιμένοντας ο ΠΕΡΣΕΑΣ τις ρωμαϊκές δυνάμεις, ή σύγκρουση ήταν σφοδρότατη και φονικότατη. Ο ΙΠΠΙΟΣ αναγκάσθηκε να υποχωρήσει, πιεζόμενος από το μεγάλο όγκο των ρωμαϊκών δυνάμεων και όταν ο ΠΕΡΣΕΑΣ αντιλήφθηκε την υποχώρηση του ΙΠΠΙΟΥ, διέταξε σύμπτυξη των δυνάμεων του από τα Βολούσταινα και την Πέτρα. Και έδωσε τον άνισο και απεγνωσμένο αγώνα στην Πύδνα τηςΠιερίας. Οι Ρωμαίοι υπερίσχυσαν και ο ΠΕΡΣΕΑΣ αιχμάλωτος και σιδηροδέσμιος θα περάσει προ της ρωμαϊκής συγκλήτου προς δόξα του Ρωμαίου νικητή.Στη συνέχεια ολόκληρη η Μακεδονία θα στενάζει κάτω από το πέλμα του Ρωμαίου κατακτητή. Η Μακεδονία θα γίνει ρωμαϊκή επαρχία και θα πληρώσουν με σφαγές οι κάτοικοι σε πολλές πόλεις της. Το 146 π.Χ. από την καταβολή και της Αχαϊκής Συμπολιτείας, ολόκληρη η Ελλάδα γίνεται μια ρωμαϊκή επαρχία, παραμένοντας στην σκλαβιά επί αιώνες.Η Περραιβία κατά τη ρωμαιοκρατία μάλλον δεν υπέφερε, ίσως λόγω της φιλικής στάσης των πόλεων της προς τη Ρώμη. Λόγω της σπουδαιότητας και στρατηγικής σημασίας της Περραιβίας, τα στενά των διαβάσεων της οχυρώθηκαν με εγκατάσταση φρουράς που ενισχύονταν με άντρες από τις γύρω πόλεις (Δολίχη, Αζωρο, Πύθιο, Πέτρα κλπ.)(βλ. Μπούμπας, Σπ.).ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΛιόλιος, Θ. 2010. Περραιβία. Κατερίνη: Όλυμπος.Μπούμπας, Σπ. 2000. Το Περραιβικόν Γένος και ο Όλυμπος. Αθήνα: Ειδική Εκδοτική Α.Ε.Ε.Β.Ε.

Νεότερα Στοιχεία

Εικάζεται ότι οι κατοικούντες τη Δολίχη, ασπάστηκαν τη νέα θρησκεία, το Χριστιανισμό, από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους (60-70 μ.Χ.). Το κήρυγμα του Θείου λόγου πρέπει να το πρωτάκουσαν μάλλον από τον Απόστολο Παύλο κατά το τρίτο και τέταρτο ταξίδι του από τη Μακεδονία προς τη Ν. Ελλάδα, ταξίδια τα οποία πραγματοποίησε από ξηράς, από τα στενά της Πέτρας Ολύμπου -”δρόμο βασιλικό” κατά τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο – αφού άλλος συντομότερος δρόμος δεν υπήρχε, και στη συνέχεια από τον Πρωτόκλητο Απόστολο Ανδρέα.Η νέα θρησκεία εδραιώθηκε οπωσδήποτε κατά το 2ο μ. Χ. αιώνα, καθόσον από αυτόν και μετά υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες ότι άρχισε σχεδόν μαζική απελευθέρωση δούλων στην περιοχή.Από της ιδρύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Δολίχη αποτελεί έδρα Επισκοπής, αφού μνημονεύεται ως “Επισκοπή Δολίχης“, στη συνέχεια ως “Επισκοπή Θεσσαλικής Δωδώνης”, προς διάκριση της από την Ηπειρωτική. Το 358 φέρεται ότι επίσκοπος ήταν ο Περέχιος και, σύμφωνα με τον Ιστορικό Ιεροκλή, τον 5ο μ.Χ. αιώνα στα πρακτικά της Οικουμενικής Συνόδου της Εφέσου αναφέρεται ως “Επισκοπή Δολίχης”.Μέχρι το 10ο αιώνα δεν υπάρχουν πληροφορίες. Από τότε και μετά, φέρεται ότι η Δολίχη ήταν ενταγμένη στην Επισκοπή Πέτρας Ολύμπου, που υπαγόταν στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης.

Από την απελευθέρωση μέχρι σήμεραΜετά την πτώση των τουρκικών οχυρών στα στενά του Σαρανταπόρου και την απελευθέρωση της περιοχής από τον τουρκικό ζυγό (8-10/10/1912), όπως όλη η επαρχία Ελασσόνας, έτσι και οι Δολιχιώτες επιδόθηκαν στο νοικοκύρεμα των σπιτιών και των χωριών τους. Η Δολίχη μετά την απελευθέρωση υπήχθη διοικητικά ως οικισμός στην κοινότητα Πυθίου, από την οποία αποσπάστηκε το 1967 και αποτέλεσε από τότε ιδιαίτερη Κοινότητα. Οι εμπειρίες των Δολιχιωτών από την παραπάνω ένταξη τους στην κοινότητα Πυθίου είναι άκρως δυσάρεστες και απογοητευτικές, γιατί επί ολόκληρες δεκαετίες υπήρξαν οι φτωχοί γείτονες των Πυθιωτών.Οι περισσότεροι Δολιχιώτες δούλευαν ως κολίγοι στα τσιφλίκια και οι άλλοι, υπό καλύτερο καθεστώς, στα βακούφικα κτήματα των Μοναστηριών. Το 1929 έγινε η προσωρινή διανομή των γαιών για την αποκατάσταση των ακτημόνων, με αναγκαστική απαλλοτρίωση των μεγαλύτερων εκτάσεων των τσιφλικιών και των βακουφιών, η οποία ολοκληρώθηκε το 1931. Με αυτόν τον τρόπο αποκαταστάθηκαν οι Δολιχιώτες και άρχισαν πλέον να καλλιεργούν τη δική τους γη. Τη δεκαετία του 1970 έινε και συμπληρωματική απαλλοτρίωση για την αποκατάσταση νέων ακτημόνων γεωργών.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΠρακτικά 1ου Συνεδρίου για την Ιστορία και Ανάπτυξη του Δήμου Λιβαδίου Συνδέσμου Επιστημόνων Λιβαδίου, 2001***************Εν τη Επαρχία Ελασσώνος [...]22) Η κοινότης Σέλου μετονομάζεται εις “κοινότητα Πυθίου” και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Σέλος εις “Πύθιον”.23) Ο συνοικισμός Δούχλιστα της αυτής κοινότητος μετονομάζεται εις “Δολίχη”δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ αρ. 156 του έτους 1928, το οποίο πλεόν διατίθεται δωρεάν από το Εθνικό Τυπογραφείο. ***************Με την κατάληψη της χώρας μας από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς φασίστες, τον Απρίλιο του 1941 μια νέα σελίδα ξεκινά για την ιστορία της χώρας μας. Μια σελίδα μαρτυριών αλλά και ηρωισμών του λαού μας ενάντια στη σκλαβιά την περίοδο 1941-1944.Στη μικρή κοινωνία του χωριού μας τη Δολίχη δημιουργούνται όλες εκείνες οι προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των κατοίκων της στην αντίσταση στα πλαίσια του Ε.Α.Μ, ΕΛΛΑΣ, ΕΠΟΝ.Στα πλαίσια της προσπάθειας μου στη συμβολή, στην τοπική ιστορία θα καταγραφούν όλοι εκείνοι που πήραν μέρος στην αντίσταση, αλλά και στη συνέχεια όλους εκείνους που πήραν μέρος στο Δ.Σ.Ε (1946-1949) και εκείνους που διώχθηκαν με φυλακές και εξορίες από το χωριό τους .Κατά τη διάρκεια του Αλβανικού έπους στην Αλβανία σκοτώθηκε ο Τσακνάκης Κων/νος του Βασιλείου.Στην περίοδο του ΕΛΑΣ  εντάχθηκαν και πολέμησαν με το όπλο στο χέρι  οι εξής:1)Γκόγκος Θωμάς του Αθανασίου (27/3/1918 – 6/5/1985)2)Γκόγκος Ιωάννης του Θωμά (30/8/1918 – 19/3/1999)3)Γκόγκος Ελευθέριος του Νικολάου (7/8/1919, ζει στη Δολίχη) απεβίωσε 20084)Τσακνάκης Νίκος του Ιωάννη (1921 – 1949)5)Τσακνάκης Γεώργιος του Ιωάννη (13/1/1907 – 19/11/1983)6)Σουγλής Κων/νος του Ζήση (18/3/1922, ζει στη Δολίχη)7)Μπαλανίκας Φώτιος του Κων/νου (1920 – 1944)8)Τσιόγκας Ζήσης του Βασιλείου (5/3/1906 – 29/3/1976)9)Φωτίου Ιωάννης του Αθανασίου (18/11/1921 – Πύθιο 1990)Ονόματα αγωνιστών του Δημοκρατικού στρατού:1)Λιόλιος Αθανάσιος του Γεωργίου (28/9/1927, ζει στη Δολίχη)2)Λιόλιος Βασίλειος του Δημητρίου (1/1/1929, ζει στη Λάρισα)3)Γκόγκος Αριστείδης του Νικολάου (12/3/1927 – 2/2/1998)4)Γκόγκος Δημήτριος του Αθανασίου (12/10/1908 – 19/5/1987)5)Τσακνάκης Δημήτριος του Θωμά (13/12/1930, ζει στη Δολίχη)6)Τζήκας Αθανάσιος του Νικολάου (19/9/1932, ζει στη Δολίχη)7)Γκόγκος Ιωάννης του Κων/νου (13/4/1932, ζει στη Δολίχη)8)Καμαγιάννης Κων/νος του Παναγιώτη (8/5/1928 – 1/5/1995)

9)Γκόγκος Νίκος του Γεωργίου (17/6/1903 – 11/12/1982)10)Τσιόγκας Βασίλειος του Ζήση (10/6/1928 – 30/10/1983)

Αξιοσημείωτο γεγονός είναι κατά την περίοδο αυτή και συγκεκριμένα στις 1-9-1949 στη θέση «Παράσχο Τούμπανο»η ανατίναξη ενός οχήματος του στρατού και σε αντίποινα αυτού η εκτέλεση τεσσάρων συγχωριανών μας:1)Γκόγκος Αθανάσιος του Νικολάου (1/9/1949)2) Γκόγκου Σουλτάνα του Νικολάου (13/4/1935 – 1/9/1949)3)Γκόγκου Αθανασία του Κων/νου (23/4/1904 – 1/9/1949)4)Τσακνάκης Χρήστος του Γεωργίου (13/2/1895 – 1/9/1949)Επίσης χρήσιμο θα ήταν να αναφέρουμε τους ανθρώπους που την περίοδο αυτή εξορίστηκαν. Στις φυλακές της Γιούρα εκείνη την περίοδο πέρασαν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες οι ακόλουθοι:1)Λιόλιος Αθανάσιος του Γεωργίου (28/9/1927, ζει στη Δολίχη)2)Γκόγκος Αριστείδης του Νικολάου (12/3/1927 – 2/2/1998)3)Τσακνάκης Αλέξανδρος του Ιωάννη (4/10/1918 – 27/9/2004)4)Τσακνάκης Δημήτριος του Ιωάννη (20/10/1923 – 18/6/1990)Στις φυλακές της Μακρονήσου αυτή την περίοδο βρίσκουμε τους παρακάτω χωριανούς:1)Λιόλιος Βασίλειος του Δημητρίου (1/9/1929, ζει στη Λάρισα)2)Τσιόγκας Βασίλειος του Ζήση (10/6/1928 – 30/10/1983)3)Τσακνάκης Δημήτριος του Θωμά (15/12/1930, ζει στη Δολίχη)4)Νικολάου Ευαγγελία του Φωτίου σύζυγος Λιόλιου Αθανασίου του Γεωργίου (γεννήθηκε στο Πύθιο 23/2/1935, ζεί στη Δολίχη)Στις Φυλακές της Λέρου οι κάτωθι:1)Τζίκας Αθανάσιος του Νικολάου (19/9/1932, ζει στη Δολίχη)2)Γκόγκος Ιωάννης του Κων/νου (13-4-1932, ζει στη Δολίχη)3)Θεοδωράκης Κων/νος του Ιωάννου (8/3/1932, ζει στη Δολίχη)Επίσης κατά τη χρονική περίοδο αυτή άλλοι δύο συγχωριανοί μας βρίσκονται εξορισμένοι στην Ικαρία:1)Τσακνάκης Νίκος του Ζήση (13/7/1903 – 11/5/1996)2)Γκόγκος Θωμάς του Αθανασίου (27/3/1918 – 6/5/1985)Κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου σκοτώθηκαν οι ακόλουθοι χωριανοί:1)Μαντζάρας Διονύσιος του Στεφάνου (5/10/1932 – 13/10/1948)2)Παπακωνσταντίνου Γεώργιος του Ζήση (1926 – 1948)3)Αστερίου Ιωάννης του Αθανασίου (13/7/1922  18/3/1949)4)Τσακνάκης Παναγιώτης του Νικολάου (18/7/1918 – 18/3/1949)5)Τσακνάκης Νίκος του Ιωάννη γεννήθηκε (1921 – 1948)6)Γκόγκος Βασίλειος του Αθανασίου (γεννήθηκε 1921/1949)7)Γκόγκος Γεώργιος του Νικολάου (7/2/1902 – 25/12/1947)8)Τζίκα Βασιλική του Νικολάου (18/2/1924 – 12/9/1946)9)Τσακνάκη Ζωή του Γεωργίου (1927 – 1947)10)Θεοδωράκης Χρήστος του Δημητρίου (18/1/1927 – 5/10/1949)11)Αστερίου Νικόλαος του Φωτίου (20/12/1890 – 18-01-1947)Ένα χρήσιμο στοιχείο είναι να αναφέρουμε για ιστορικούς λόγους και τους πολιτικούς πρόσφυγες που δημιούργησε εκείνη κατάσταση. Τα άτομα που ακολούθησαν αυτόν τον δύσκολο δρόμο της προσφυγιάς είναι τα παρακάτω:1)Κατσάρα Βάϊα του Ιωάννη, τόπος εγκατάστασης Ρουμανία (13/9/1928, απεβίωσε)2)Τσακνάκης Γεώργιος του Χρήστου, τόπος εγκατάστασης Πολωνία (4/2/1928 ζει στη Δολίχη) απεβίωσε 20083)Ρουμπακιά Κων/να του Θωμά σύζυγος Τσακνάκη Γεωργίου, τόπος εγκατάστασης Πολωνία (18/1/1926 ζεί στη Δολίχη). απεβίωσε 20084)Γκόγκος Νίκος του Γεωργίου τόπος εγκατάστασης Γιουγκοσλαβία (11/3/1928 – 6/9/2004)5)Παπακωνσταντίνου Βασίλειος τόπος εγκατάστασης Πολωνία (1918 – 29/1/2003)6)Γκόγκος Ελευθέριος τόπος εγκατάστασης Πολωνία. (7/8/1919, ζει στη Δολίχη) απεβίωσε 20087)Μαντζάρα Αννέτα του Αθανασίου στην Τασκένδη (26/12/1928 – 14/5/1978)8)Λιόλιος Κων/νος του Γεωργίου Τσεχοσλοβακία (1929 – 1949 Τσεχοσλοβακία)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΛιόλιος Θωμάς του Ιωάννη και της Αργυρώς. Στο “Ελασσονίτικα Γράμματα” 11 (Ελασσόνα 2/07) 11-12 

Όλυμπος-Δωδεκάθεο

Ο ΌλυμποςΟι Περραιβοί, που έπαιξαν βασικό ρόλο στο θέμα της Θεογονίας, ήταν οι πρώτοι, πιθανόν, που λάτρεψαν τον Πελασγικό Δία και τον τοποθέτησαν πάνω στις φοβερές κορφές του Ολύμπου. Είναι  πιθανό να τοποθέτησαν τους Θεούς στον Όλυμπο λόγω της επιβλητικότητας του όγκου του, της αγριότητας των δασών του και των χαραδρών του ή ίσως από την εκπεμπόμενη λάμψη των κορυφών του και των διάφορων έντονων γεωλογικών φαινομένων που έλαβαν χώρα στον Όλυμπο και στη γύρω περιοχή. Όλα τα παραπάνω ίσως έκαναν τον απροστάτευτο Πελασγό –Περραιβό να δει με δέος τον  Όλυμπο όπου θα βρισκόταν σίγουρα κάποια θεότητα που θα  τα προκαλούσε όλα αυτά. Καθώς οι Περραιβοί ήρθαν σε επιμειξία με τους Πίερες, και στη συνέχεια με τους Αιολείς της Θεσσαλίας, μετέδωσαν τη θεότητα του Διός σε αυτούς και δια μέσω αυτών εξαπλώθηκε η θεότητα προς το Νότο, τον Παρνασσό και τον Ελικώνα. Εκεί από τους αοιδούς εξυμνήθηκαν οι θεότητες, καλλιεργήθηκαν στην ψυχή του λαού κι έτσι προέκυψε η θεότητα του Ολύμπου, όπως την ύμνησαν ο Όμηρος και ο Ησίοδος.* Η ανάμειξη των Περραιβών με τους Πίερες και Αιολείς συμπεραίνεται από την Αργοναυτική Εκστρατεία κατά την οποία πήραν μέρος ο Ορφεύς από  την Πιερία και οι Περραιβοί: ο Μόψος  -γιος του Αμπύκος και της Αρηγονίδος ως Μάντις της εκστρατείας και ο Άζωρος ως πηδαλιούχος του πλοίου.* Η σταθερή ένωση και συγχώνευση των κατοίκων της πεδινής Περραιβίας με τους Αιολείς της Θεσσαλίας διαπιστώνεται ακόμη και σήμερα, διότι παρά τις χιλιετίες που πέρασαν και τους τόσους κατακτητές (Ρωμαίοι- Τούρκοι), η γλωσσική προφορά των σημερινών κατοίκων της έχει φανερά σημάδια της Αιολικής διαλέκτου. Οι Αιολείς χρησιμοποιούσαν το «ου» αντί του «ο» και οι Δωριείς τα «α» αντί του «η».Ο Όλυμπος από τα πανάρχαια χρόνια κρατούσε τους ανθρώπους κοντά του, λόγω της πυκνής βλάστησης προς τη Μακεδονική πλευρά του και η κατακράτηση του χιονιού και των πάγων στις χαράδρες που καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού προσφερόταν στους ανθρώπους για να δροσίζονται ή να ανακουφίζονται σε στιγμές υψηλού πυρετού. Μέχρι και σήμερα σε ορισμένα σημεία του Ολύμπου το χιόνι δεν λιώνει ούτε το καλοκαίρι.Στο Μύτικα, στην ψηλότερη κορυφή, τοποθέτησαν το ολόχρυσο παλάτι των θεών με το Δία να παρακολουθεί τον κόσμο. Στο απέναντι του Μύτικα ύψωμα, που και σήμερα καλείται «Σχολειό», είχαν τοποθετήσει το σχολείο των Θεών και κάπου στο βάθος του «Καζανιού» τοποθέτησαν το εργαστήρι του Ηφαίστου. Στην κορυφή του Αϊλιά τοποθέτησαν τους μικρότερους Θεούς.Παρόλο που η έννοια του Δωδεκάθεου συνελήφθη και ενθρονίστηκε από τους Περραιβούς, οι δραστηριότητες των Θεών αναφέρονται σε μακρινούς από τον Όλυμπο τόπους. Αυτό συμβαίνει μάλλον γιατί η περιοχή γύρω από τον Όλυμπο δεν έβγαλε τους «μεγάλους ιστορικούς».Στο Πύθιο οι Περραιβοί δημιούργησαν το Μαντείο του Πυθίου Απόλλωνα σε σπηλιά έξω από το Πύθιο. Κατά τη μαρτυρία του Πλουτάρχου το Μαντείο αυτό σωζόταν μέχρι τα χρόνια της εισβολής των Ρωμαίων στη Μακεδονία. Άλλο ιερό που τοποθετήθηκε στον Περραιβικό χώρο είναι αυτό που αναφέρεται από τον Όμηρο ως ΔΩΔΩΝΑΙΟΥ ΔΙΑ ΠΕΛΑΣΓΙΚΟΥ. Νομίσματα που βρέθηκαν απεικονίζουν το Δωδωναίο στεφανωμένο με κλαδιά δρυός. Κατά τον Όμηρο οι Περραιβοί κατοικούσαν  γύρω από την κακοχείμωνη Δωδώνη, δηλ. τον σημερινό Αμάρμπεη, τμήμα των Χασίων, και οι στίχοι στην ΙΛΙΑΔΑ του Ομήρου που ο Αχιλλέας επικαλείται τον ΔΩΔΩΝΑΙΟ ΔΙΑ ΠΕΛΑΣΓΙΚΟ να του δώσει τη νίκη κατά τον πόλεμο της Τροίας είναι εμφανές ότι εννοεί την Περραιβική Δωδώνη.

Από την Ομήρου ΙΛΙΑΔΑ  -  ΡΑΨΩΔΙΑ  Π΄

Ζεῦ ἄνα, Δωδωναῖε, Πελασγικέ, τηλόθι ναίων,Δωδώνης μεδέων δυσχειμέρου· ἀμφὶ δὲ Σελλοὶσοὶ ναίουσ’ ὑποφῆται ἀνιπτόποδες χαμαιεῦναι.ἠμὲν δή ποτ’ ἐμὸν ἔπος ἔκλυες εὐξαμένοιο,

Μετ.: [Δία της Δωδώνης, βασιλιά, πελασγικέ, που μένεις μακριά και κυβερνάς την παγερή Δωδώνη τριγύρω σου ζουν οι Σελλοί, οι δικοί σου προφήτες, που κοιμούνται καταγής, ανιφτόποδοι· κι άλλοτε εισάκουσες την

τίμησας μὲν ἐμέ, μέγα δ’ ἴψαο λαὸν Ἀχαιῶν,ἠδ’ἔτι καὶ νῦν μοι τόδ’ἐπικρήηνον ἐέλδωρ

προσευχή μου και με τίμησες, τιμωρώντας ανελέητα τους Αργίτες· όμοια και τώρα αυτό το θέλημα μη μου το αρνηθείς.]

Εξάλλου η Ηπειρωτική Δωδώνη χτίσθηκε ως νέο Μαντείο σε ανάμνηση της Δωδώνης και του Δία πάνω στα ίδια πρότυπα με το Μαντείο του Δωδωναίου Πελασγικού Δία, της Περραιβίας. Αυτό έγινε όταν οι Περραιβοί από την πεδινή Περραιβία εκδιώχθηκαν από τους Λαπίθες και ένα μέρος από αυτούς κατέφυγε στην ορεινή Περραιβία ενώ ένα άλλο μέρος προς τα εσπέρια της Πίνδου, στο Ν. Ιωαννίνων. Σήμερα παραμένει άγνωστη η ακριβής τοποθεσία του Μαντείου Δωδωναίου Πελασγικού Δία.Άλλο Ιερό Μαντείο ήταν των Λειβηθρίδων Μουσών όπου σε κάποιο σπήλαιο στα Λείβηθρα γεννήθηκε ο Ορφέας όπως ο ίδιος ομολογεί, (στην περιοχή του μοναστηρίου της Παναγίας Κανάλων στην Καρυά Ολύμπου) και ένα Ιερό επίσης θα πρέπει να τοποθετηθεί στην χαρακτηριστική κορυφή του Ωτολόβου (Διάβας Κουκούλι).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΜπούμπας, Σπ. 2000. Το Περραιβικόν Γένος και ο Όλυμπος. Αθήνα: Ειδική Εκδοτική Α.Ε.Ε.Β.Ε.

Αξιοθέατα

Βυζαντινός ΝαόςΙ.Ν. Θείας Μεταμορφώσεως Του Σωτήρος

Ο ιερός ναός βρίσκεται χτισμένος πάνω σε υστερωμαϊκό λουτρό με βάση τα ευρήματα της ανασκαφής του 2002. Ο αρχικός ναός ήταν τρίκλιτος πιθανότατα περίστωος, όπως αποδεικνύουν και οι τοίχοι που συνεχίζουν προς τη βόρεια και νότια πλευρά του Ναού.Η σημερινή του μορφή είναι αποτέλεσμα ανακαίνισης, η οποία έγινε το 1512 σύμφωνα με την σωζόμενη επιγραφή, στην οποία μνημονεύονται και οι

δωρητές. Αποτελείται από μια μονόχωρη βασιλική και δύο νάρθηκες, εκ των οποίων ο πρώτος φέρει τρούλο. Στη μικρή βασιλική διασώζονται στη βόρεια πλευρά τα ανοίγματα που οδηγούσαν στο αντίστοιχο κλίτος. Η τοιχοποιία διατηρεί μέχρι σήμερα εμφανείς τις διαδοχικές φάσης ανοικοδόμησης.

Το κεραμικό δάπεδο, το οποίο αντικατέστησε το προϋπάρχον λίθινο, είναι αντίγραφο των τριών αρχικών δαπέδων που βρέθηκαν στην

ανακαίνιση του 2002, που ήταν καταστραμμένα από ταφές αλλά και νεώτερες επεμβάσεις. Σημαντική είναι η χημική σύσταση των παλαιών δαπέδων από τα οποία απουσιάζουν τα ασβεστολιθικά στοιχεία, που πλεονάζουν στην περιοχή. Όλη η πρώτη ύλη είναι φερτή, θηραϊκή γη, που είναι ανθεκτική εξαιτίας των ηφαιστιογενών στοιχείων της. Το σημερινό χρώμα είναι πιο ανοιχτό πορτοκαλί σε σχέση με το παλαιό, το οποίο επηρέασε άμεσα και την αγιογράφηση του.Ο αγιογραφικός κύκλος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ο ναός  αγιογραφείται στο μεταίχμιο της μετάβασης από την Μακεδονική στην Κρητική σχολή, διασώζοντας εμφανή υπολείμματα της προηγούμενης αγιογράφησής του. Υπάρχει ένας έντονος επηρεασμός από την ησυχαστική κίνηση με ήρεμες μορφές και κορύφωση την αγιογράφηση του αγ. Γρηγορίου του Παλαμά σε αψίδα  του τρούλου, ως μοναχού με ειλητάριο. Έχει παραστάσεις που θυμίζουν στην θεματολογία και τεχνική τον άγιο Νικόλαο Ορφανό της Θεσσαλονίκης και τις Μονές των Μετεώρων. Τα χρώματα είναι γήινα: καφέ, πορτοκαλί, ώχρα. Απουσιάζουν τα έντονα πορφυρά και χρυσά, καθώς, όπως πιθανολογούν οι αρχαιολόγοι, το χρώμα του δαπέδου ήταν απαγορευτικό τέτοιων έντονων χρωματισμών. Ο αγιολογικός κύκλος είναι έντονα στρατιωτικός και μαρτυρικός στην βασιλική θυμίζοντας Βυζαντινά πρότυπα, αλλά και απηχώντας την παραδοσιακή παρουσία στρατευμάτων στην περιοχή από τα αρχαία χρόνια. Η αμφίεση είναι  αυτοκρατορική σε πολλές μορφές. Οι παραστάσεις στους νάρθηκες ποικίλουν, π.χ. Εισόδια, μέλλουσα κρίση, ετοιμασία του θρόνου, κ.α. Ταδιακοσμητικά μοτίβα αποτελούν ένα ακόμη σημαντικό κεφάλαιο στην αγιογράφηση του ναού, καθώς συμπλέκονται βυζαντινά με αρχαιοελληνικά με κορυφαία την ζωγραφική απεικόνιση της δρυός, του ιερού δέντρου του Δία. Φαίνεται, ότι οι αγιογράφοι ήταν και ιστορικά καταρτισμένοι αφού συνδυάζουν κάτω από τον Όλυμπο τον χριστιανισμό με την μυθική παράδοση του τόπου, αλλά και αγιολογικά καθώς αγιογραφούν σχετικά άγνωστους στην περιοχή αγίους, όπως π.χ. ο άγιος Επιφάνειος Κύπρου. Μας προβληματίζει ωστόσο η απουσία τοπικών αγίων, όπως του αγίου Αχιλλείου.Ο τρούλος του Ναού θυμίζει έντονα αντίστοιχους αγιορείτικους. Σώζονται διακοσμητικά πιάτα στο εξωτερικό του, ενώ ο παντοκράτωρ στο εσωτερικό μέσα σε γαλάζιο φόντο φέρει άνοιγμα στο φωτοστέφανο. Παραδίδεται ότι κάποιος Τούρκος θύμωσε με το γαλήνιο του προσώπου του

Χριστού και θέλησε με το τουφέκι του να του χαλάσει το μάτι!Ο Ναός ανακαινίσθηκε το 2002 υπό την επίβλεψη της 7ης Εφορίας Βυζαντινών αρχαιοτήτων. Πανηγυρίζει στις 5 & 6 Αυγούστου, ενώ παλαιότερη παράδοση παραδίδει ότι εόρταζε και στην απόδοση του Πάσχα. Μέχρι και τη δεκαετία του 1940 ο χώρος χρησιμοποιούνταν και σαν

σχολείο στον πρόσθετο εξωνάρθηκα, ο οποίος δεν υπάρχει σήμερα. Αργότερα, στην κατοχή χρησιμοποιήθηκε και σαν φυλακή γυναικών. Από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα σχεδόν εγκαταλείφθηκε. Στα 1970 η 7η ΕΒΑ συντήρησε το ετοιμόρροπο μνημείο και έκανε υποθεμελίωση.

Χωρίς να μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την αρχή του μνημείου, παραμένει ωστόσο στο σύνολο του ένα από τα αρχαιότερα μνημεία της περιοχής. Είναι από τους ελάχιστους Ναούς, που σώζουν σε τέτοιο βαθμό τις απαρχές της υστεροβυζαντινής τέχνης, δεδομένου δεν έχουν περάσει ούτε καν 100 χρόνια από την άλωση,  και η ανακαίνιση του συμπίπτει με την παρουσία ενός σπουδαίου Ιεράρχη στην περιοχή, του μετέπειτα αγίου Αρχιεπισκόπου Λαρίσης Βησσαρίωνος. Η απουσία αναφοράς του στην κτητορική επιγραφή – σύμφωνα με την συνήθεια- αποκαλύπτει την τότε εκκλησιαστική κατάσταση.Αρχιμανδρίτης Βησσαρίων Καραλάσκος

Καστρί Δολίχης

Η ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ ΤΡΙΠΟΛΙΤΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ Το Καστρί της Δολίχης

Τρία περίπου χιλιόμετρα δυτικά της Δολίχης και σε μικρή απόσταση από τη θέση της Αγίας Τριάδας Μηλέας (3 χλμ.) βρίσκεται το ΚΑΣΤΡΙ. Η θέση αυτή εντοπίζεται επί ενός λόφου με μέγιστο υψόμετρο 5,13 μ. που σχηματίζ

Ο Γάλλος περιηγητής Leon Heuzey, που επισκέφθηκε την περιοχή της Περραιβίας κατά το 1860, αναφέρει στο έργο του ότι θα τοποθετούσε καλύτερα τη μία από τις 3 πόλεις της Τριπολίτιδος, ανάλογα με τα ερείπια που συναντούμε προχωρώντας προς τα δυτικά, σε απόσταση ενός μιλίου, στο ΚΑΣΤΡΙ και ότι κάποτε εκεί υπήρξε οχυρωμένη πόλη και βρέθηκαν νομίσματα και επιγραφές.ει πλάτωμα εκτάσεως 7 περίπου

στρεμμάτων. Η βόρεια και δυτική πλευρά του λόφου παρουσιάζει απότομες πλαγιές που πιθανότατα να σχηματίστηκαν από τη διάβρωση των πετρωμάτων (αργιλώδη) αφού από κάτω περνά ο ποταμός Τιταρήσιος ο οποίος δημιούργησε μία πλατιά κοίτη.Λίγα χρόνια μετά τον Heuzey επισκέφθηκε την περιοχή ο Νικόλαος Γεωργιάδης και αναφέρει ότι θεωρεί τη θέση της αρχαίας Δολίχης στη θέση Καστρί.Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Απόστολος Αρβανιτόπουλος γράφει ότι: «Δολίχη δέ επί της θέσεως Καστρί παρά τό χωρίον Δούχλιστα, ου τό όνομα φαίνεται ον τό Δολίχης αυτής παρεφθαρμένογ τήν γνώμην ταύτην, ην πάντες σχεδόν οί νεώτεροι γεωγράφοι, απεδέχθησαν, πλήν τών Αυστριακών στρατιωτικών τοπογράφων, οιτινες εσημείωσαν τάς θέσεις αυτών αντιθέτως (Άζωρος-Δολίχη)». «Τά δέ ερείπια τής Δολίχης δέν έσχον, δυστυχώς, τόν

απαιτούμενον χρόνον νάεξερευνήσω, μάλιστα ενεκα του χειμωνος». Το όνομά της το οφείλει, πιθανόν, στην έκτασή της.Αργότερα, ο γερμανός αρχαιολόγος Friedrich Stahlin αναφέρει ότι: «Εάν η Άζωρος βρισκόταν όπου είναι τώρα η Βουβάλα, τότε η Δολίχη πρέπει να αναζητηθεί στα ανατολικά της, μια και στο Λυκούδι, περίπου, χωρίζεται ο δρόμος ανάμεσα στις δύο πόλεις. Πέρα από αυτό, η Δολίχη βρισκόταν οπωσδήποτε στα βόρεια της Τριπολίτιδας, μια και συνόρευε με την Ελιμιώτιδα.Η στήλη, στην οποία είχε καταγραφεί η απόφαση για τα σύνορα των δύο περιοχών, που πήρε ο Αμύντας Γ’, είχε υψωθεί στην αγορά της Δολίχης. Όπως το αρχαίο όνομα της συριακής Δολίχης διασώθηκε έως σήμερα, παραλλαγμένο, βέβαια, στα ονόματα των χωριών Ντολούκ ή Ντελούκ έτσι και το όνομα της θεσσαλικής Δολίχης φαίνεται πως διασώθηκε στο όνομα του χωριού Ντούχλιστα. Όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί μάς οδηγούν στα ερείπια που είναι κοντά στο Καστρί, μία ώρα στα δυτικά του χωριού Δολίχη (τότε Ντούχλιστα), σε έναν παραπόταμο του Τιταρησίου. Εδώ υψώνεται ένας λόφος, του οποίου η κορυφή ισοπεδώθηκε τεχνητά. Το οροπέδιο περικλείεται από τείχος με μικρές πέτρες».Σύμφωνα με την Άννα Αβραμέα «δυτικώς του Πυθίου, έκειτο η αρχαία πολίχνη Δολίχη, ερείπια της οποίας επεσημάνθησαν παρά την σημερινήν Δούχλισταν, παρά την θέσιν Καστρίv».Τέλος, ο Αθανάσιος Τζιαφάλιας, ο οποίος φαίνεται ότι έκανε έρευνες στην περιοχή, αναφέρει. τα εξής: «Πρόσφατες, όμως, επιφανειακές έρευνες του συγγραφέως στους λόφους Καστρί, Αί-Λιας και Περασιά, στην κοινότητα Δολίχη της Ελασσόνας δεν επεσήμαναν αρχιτεκτονικά λείψανα και άλλες αρχαιολογικές ενδείξεις, που να δικαιολογούν ότι σε κάποια από τις θέσεις αυτές απλωνόταν η αρχαία πόλη. Σε καμιά περίπτωση δεν βρέθηκε ίχνος από το αρχαίο τείχος, το οποίο θα αποτελούσε σαφή ένδειξη για την ύπαρξή της. Για τους ειδικούς, ενδείξεις της αρχαίας κατοίκησης αποτελούν, εκτός βέβαια από τα αρχιτεκτονικά στοιχεία, και τα πενιχρά κατάλοιπα της κεραμικής. Στα υψώματα, όμως, αυτά δεν βρέθηκε κανένα αρχαίο όστρακο. Μόνο στη θέση Καστρί παρατηρήθηκαν αρκετά διάσπαρτα όστρακα κεραμικής, των ύστερων όμως βυζαντινών χρόνων, τα οποία δεν είναι δυνατό να υποδηλώσουν την ύπαρξη και αρχαίου οικισμού. Κατά την γνώμη μου, λοιπόν, τουλάχιστον μετά τις εκτεταμένες προανασκαφικές έρευνές μου, πρέπει να αποκλεισθεί η θέση Καστρί, καθώς και τα άλλα δύο υψώματα, ως χώρος της αρχαίας Δολίχης».Το 1992 ο γάλλος μελετητής Gerard Lucas παρουσίασε τη διατριβή του στο Πανεπιστήμιο της Lyon με θέμα τις αρχαίες πόλεις της άνω πεδιάδας του Τιταρησίου όπου, έπειτα από επιφανειακές έρευνες κατά τα έτη 1984 και 1986, εντοπίστηκε λίγη κεραμεική μελαμβαφής της ελληνιστικής περιόδου, αλλά και ίχνη οχυρώσεως και κυκλικού πύργου στα νοτιοδυτικά τού πλατώματος με πλάτος 1,20 μ. Τέλος, στα νότια της θέσεως εντοπίστηκαν τάφοι και κοντά στο ρέμα κιβωτιόσχημοι τάφοι με κάλυψη από σχιστολιθικές πλάκες καθώς και παλαιοχριστιανικό νεκροταφείο.Το φθινόπωρο του 2002 η 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με οδηγούς τους παραπάνω ερευνητές καθώς και με τη βοήθεια αξιόλογων κατοίκων της περιοχής του Δήμου Λιβαδίου και αφού προηγήθηκε συστηματική επιφανειακή έρευνα σε όλη την περιοχή, ξεκίνησε την ανασκαφική διερεύνηση στη θέση Καστρί, τρία περίπου χιλιόμετρα δυτικά της Δολίχης, στο αριστερό άκρο του λόφου όπου εντοπίστηκαν ελάχιστα ίχνη κόγχης ιερού. Κατά την έρευνα αυτή αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο μέρος της βασιλικής Α’, ο νάρθηκας και τμήμα των προσκτισμάτων στη νοτιοδυτική πλευρά της. Την άνοιξη του 2003 και δυτικά της βασιλικής Α’ αποκαλύφθηκε η βασιλική Β’ και μέρος της παλαιοχριστιανικής οχύρωσης. Κατά το 2004 η ανασκαφική έρευνα συνεχίστηκε στη δυτική πλευρά της βασιλικής Β’ όπου αποκαλύφθηκαν τα κτίσματα του αιθρίου και στη συνέχεια αποκαλύφθηκε ένας οχυρωματικός πύργος και τμήμα της οχυρώσεως. Τέλος, κατά το 2005 η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως ένα τμήμα των κτισμάτων της ακροπόλεως στο νοτιοανατολικό άκρο της.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΑπό την μέχρι τούδε έρευνα προκύπτει ότι αποκαλύφθηκε η ακρόπολη μιας άγνωστης  μέχρι στιγμής πόλεως, της οποίας η θέση δεν έχει επισημανθεί. Ίσως πρόκειται για την αρχαία πόλη Δολίχη η οποία συνέχισε να επιζεί κατά τη ρωμαϊκή περίοδο και μέχρι το τέλος του 6 αι. μ.Χ. Τούτο υποθέτουμε εκ των στοιχείων που αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφικές εργασίες των βασιλικών Α’ και Β’, καθώς και από την μέχρι τώρα έρευνα του χώρου της ακροπόλεως.Στο νότιο στυλοβάτη της βασιλικής Α’ βρέθηκαν δύο μαρμάρινες βάσεις κιόνων, οι οποίες σώζουν αποσπασματικά επιγραφές του 3ου και του 2ου αι. π.Χ Στη μία αναφέρεται το όνομα ΦΙΛΑ ΕΥΒΙΟΤΟΥ και στη δεύτερη το όνομαΔΗΜΟΦΙΛ(ΟΣ). Το όνομα Φίλα Ευβιότου αναγράφεται σε 3 επιγραφές, 2 της Δολίχης και 1 του Πυθίου. Σε αυτή του Πυθίου

αναφέρεται με το όνομα Φίλα Ευβιότου Δολιχαία. Το όνομα Δημόφιλος επισημαίνεται σε μία επιγραφή ως:Δημόφιλος ήρως αποθανών ανήρ Φίλας.Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να αναφέρουμε τα πορίσματα της διπλωματικής εργασίας του τελειοφοίτου Παναγιώτη Πολυχρονόπουλου για το Καστρί, υπό την επίβλεψη των δρ. Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Λεκτόρων Ε.Μ.Π. Ευαγγελίας Λάμπρου και Γεωργίου Πανταζή και την εποπτεία του διευθυντή του Εργαστηρίου Γενικής Γεωδαισίας της Σχολής Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του Ε.Μ.Π. καθηγητή Δ. Μπαλοδήμου, που αφορά στον αρχαιολογικό χώρο του Καστρίου κατά το 2003 και η οποία παρουσιάστηκε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2004 (δείτε εδώ την εργασία: Αρχείο Α΄, Αρχείο Β΄).Για το Καστρί και για την βασιλική Α’ φαίνεται ως ημερομηνία κτίσης η 5 Σεπτεμβρίου του 553 και η αβεβαιότητα χρονολόγησης είναι + – 24 έτη. Η συγκεκριμένη ημερομηνία συμπίπτει με την εορτή του προφήτη Ζαχαρία, πατέρα του Προδρόμου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΔεριζιώτης, Λ. & Κουγιουμτζόγλου, Σπ. 2007. Θεσσαλικό Ημερολόγιο. τ. 51. Λάρισα.

Λαογραφικό Μουσείο

Στα 100 περίπου μέτρα, δυτικά της κεντρικής πλατείας της Δολίχης, βρίσκεται το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο λειτουργεί από το έτος 2007.Το κτίριο, στο οποίο στεγάζεται σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο, ανήκε στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Δολίχης και χρησιμοποιούταν από ιδιώτη, με ενοικίαση, ως Τυροκομείο. Το έτος 1998 εντάχθηκε στο πρόγραμμα LEADER 2 και χρηματοδοτήθηκε για τη μετατροπή του σε Λαογραφικό Μουσείο. Από τότε το ενοικιάζει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δολίχης «Η ΤΡΙΠΟΛΙΤΙΔΑ» με 15ετές συμβόλαιο, σε τιμή συμβολική ετησίως. Αποτελείται από τρεις (3) αίθουσες, τουαλέτες και διαθέτει συναγερμό ασφαλείας.

Εκτίθεται υλικό που χρησιμοποιούσαν οι Δολιχιώτες, όπως οικιακά σκεύη, εργαλεία επεξεργασίας μαλλιού, υλικό του αγροτικού βίου κλπ. Εκτίθενται φωτογραφίες καθώς και αρχαιολογικά ευρήματα χαμηλής αξίας, ενώ, πρόσφατα, μεταφέρθηκε στο λαογραφικό μουσείο και βυζαντινό υλικό από τον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, το οποίο διέθεσε η 7η Ε.Β.Α. Λάρισας.Από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Δολίχης «Η ΤΡΙΠΟΛΙΤΙΔΑ» έχουν γίνει ενέργειες προς την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας και προς την 15η Εφορεία Κλασσικών Αρχαιοτήτων Λάρισας, ώστε στις δύο επιπλέον αίθουσες που διαθέτει το Λαογραφικό Μουσείο να φιλοξενηθεί βυζαντινό υλικό (εικόνες, εκκλησιαστικά σκεύη, σταυροί κλπ) από τον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Δολίχης (μνημείο 13ου αι. μ.Χ.), υλικό από τα ευρήματα στις ανασκαφές του αρχαιολογικού χώρου «Καστρί Δολίχης», καθώς και αρχαιολογικό υλικό της Αρχαίας Δολίχης που έχει βρεθεί στη Δολίχη. Οι ενέργειες, ωστόσο, που έγιναν για το βυζαντινό υλικό του ναού περιλαμβάνουν, επίσης, το ενδεχόμενο τοποθέτησής του στο φυσικό τους χώρο, δηλ. στον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.Το Λαογραφικό Μουσείο δημιουργήθηκε με το μεράκι και τον εθελοντισμό των μελών του Πολιτιστικού Συλλόγου Δολίχης “Η Τριπολίτιδα” και λειτουργεί με τη μέριμνα του εκάστοτε Διοικητικού Συμβουλίου.Είναι επισκέψιμο, κατόπιν συνενοήσεως. Τηλ.: 24930-92035

Ναοί

Η Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Είναι ο Πολιούχος Άγιος της Δολίχης και σε αυτόν το Ναό τελείται κάθε Κυριακή και εορτές η Θεία Λειτουργία.

INCLUDEPICTURE "http://64.19.142.10/dolihinews.files.wordpress.com/2010/03/ekklisia-panagia.jpg?w=300&h=225" \* MERGEFORMAT

Στις 15 Αυγούστου τελείται η Θεία Λειτουργία στον Ιερό  Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στη θέση «Παναγιά» στη Δολίχη, όπου τιμάται η μνήμη Της Παναγίας.

INCLUDEPICTURE "http://64.19.142.11/dolihinews.files.wordpress.com/2010/03/ekklisia-ailias.jpg?w=300&h=224" \* MERGEFORMAT

Στις 20 Ιουλίου οι Δολιχιώτες ανεβαίνουν στο λόφο του Προφήτη Ηλία, για να τιμήσουν τη μνήμη του σε ένα εκκλησάκι αφιερωμένο σ’ Αυτόν. Εκεί τελείται η Θεία Δοξολογία και η καθιερωμένη αρτοκλασία. Επίσης μοιράζεται λουκούμι και χυμός στους πιστούς.

Στις 26 Ιουλίου τιμάται η μνήμη της Αγίας Παρασκευής. Τα τελευταία χρόνια η Θεία Δοξολογία τελείται στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται στο «Μετόχι» στη Δολίχη. Με το τέλος της Θείας Λειτουργίας μοιράζεται στους πιστούς άρτος, καφές, αναψυκτικά, γλυκά κλπ.

Πολιτιστικά

Το Πανηγύρι 5 & 6 Αυγούστου

Κάθε χρόνο 5 και 6 Αυγούστου πραγματοποιείται το καθιερωμένο Πανηγύρι της Δολίχης.Είναι αφιερωμένο στη Θεία Μεταμόρφωση Του Σωτήρος, με αφορμή τον Βυζαντινό Ιερό Ναό που βρίσκεται στη Δολίχη.Στις 5 Αυγούστου το απόγευμα πλήθος κόσμου καταφθάνει από τα γύρω χωριά και όχι μόνο όπου τελείται Μέγας Εσπερινός στον Βυζαντινό Ι.Ν. Θείας Μεταμορφώσεως Του Σωτήρος με αρτοκλασία και περιφορά της εικόνας γύρω από την πλατεία.

Ακολουθεί στην πλατεία του χωριού γλέντι με δημοτική και λαϊκή ορχήστρα.Στις 6 Αυγούστου το πρωί γίνεται η πανηγυρική δοξολογία στο Ι.Ν. του Αγίου Δημητρίου. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας μοιράζεται τους πιστούς άρτος και σταφύλια.Το απόγευμα το χορευτικό του Πολιτιστικού Συλλόγου μαζί με άλλα χορευτικά συγκροτήματα που προσκαλούνται από το Σύλλογο του χωριού δίνουν άλλη νότα στο γλέντι που θα ακολουθήσει.

Αυτές τις ημέρες οι κάτοικοι του χωριού αφήνουν τις δουλειές τους στην άκρη και η χαρά και η διασκέδαση παίρνει πρωταρχική θέση στη ζωή τους.

Το πανηγύρι της Δολίχης είναι από τα πιο πετυχημένα του νομού Λάρισας.

Φεστιβάλ: Περραιβική Τρίπολις

1ο Φεστιβάλ 2008: Κεντρικός ομιλητής ο αρχαιολόγος της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΟΓΛΟΥ

2ο Φεστιβάλ 2009: Κεντρικός ομιλητής ο καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ

3ο Φεστιβάλ 2010: Κεντρικός ομιλητής ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΝΤΕΡΜΑΛΗΣ

4ο Φεστιβάλ 2011: Κεντρικός ομιλητής ο καθηγητής ανθρωπολογίας κ. ΑΡΗΣ ΠΟΥΛΙΑΝΟΣ

Πρωτοχρονιά – Θεοφάνεια

Την πρώτη μέρα του χρόνου, με το πέρας της Θείας Λειτουργίας οι κάτοικοι του χωριού συγκεντρώνονται  στην κεντρική πλατεία της Δολίχης όπου δίνει χορευτικές παραστάσεις το χορευτικό συγκρότημα του Πολιτιστικού Συλλόγου.

Στη συνέχεια οι νέοι του χωριού ντυμένοι με κάπες μάσκες και κουδούνια τα λεγόμενα «μπαμπαλιούρια ήροκατσάρια» μαζί με το χορευτικό συγκρότημα γυρίζουν σε όλο το χωριό, τραγουδούν τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα και  εκτός από χρήματα μαζεύουν από τους κατοίκους του χωριού και κρέας το οποίο διασκεδάζοντας ψήνουνε σε κάποια από τα καταστήματα της Δολίχης.

Την 6 Ιανουαρίου, στη γιορτή των Θεοφανίων με το πέρας της Δοξολογίας μαζεύονται όλοι στην πλατεία του χωριού για τον αγιασμό των υδάτων στο σιντριβάνι της πλατείας. Τα παιδάκια παίρνουν τις εικόνες από την εκκλησία και οι πιστοί μετά το χαιρετισμό του Σταυρού προσκυνάνε και τις εικόνες.

Απόκριες – Κ. ΔευτέραΤου Ευαγγέλου Β. ΤσακνάκηΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗΤην εβδομάδα πριν την Κυριακή της Αποκριάς, οι νέοι της Δολίχης, χωριστά από κάθε γειτονιά, μετέβαιναν στο βουνό «Ξύλο», καθώς και στην τοποθεσία «Νικολίτσα» -η οποία βρίσκεται μπροστά από τα ισιώματα του βουνού- ώστε να προμηθευτούν τα απαραίτητα πουρνάρια για το άναμμα των φανών (νουφανών ή νταμπρέδων) την Κυριακή της Αποκριάς. Για τη μεταφορά των πουρναριών οι νέοι χρησιμοποιούσαν, κυρίως, τα άλογά τους. Τα πουρνάρια τα εναπόθεταν στις γειτονιές τους για το άναμμα του νταμπρέ (Μετόχι, Αϊντίνι, Τσουφλίκι, Σουγλάδες, Λιολιάδες, Σχολείο· από το 1963 ο νταμπρές του Σχολείου μεταφέρθηκε στην πλατεία).Οι Δολιχαίες έψηναν την καθιερωμένη γαλατόπιτα ή τυρόπιτα από τα σαράντα φύλλα που είχαν ήδη ψήσει την προηγούμενη εβδομάδα. Οι πίτες αυτές αποτελούσαν το δείπνο της Κυριακής.Πριν το δείπνο, τα μέλη της οικογένειας συγχωρούνταν μεταξύ τους, καθώς και μεταξύ των συγγενών τους. Οι δε νύφες τιμούσαν τον πεθερό τους με προσκύνημα και χειροφίλημα. Αφού τελείωνε το δείπνο σειρά είχε το έθιμο της «Χάσκας». Ο πατέρας ή ο παππούς της οικογένειας με ένα αδράχτι και σκοινί, από το οποίο κρεμόταν ένα δεμένο, βρασμένο και καθαρισμένο αυγό παρότρυνε τα παιδιά να πιάσουν το αυγό με το στόμα και όποιο θα το κατάφερνε θα κέρδιζε ένα φιλοδώρημα.Με το πέρας της χάσκας, οι Δολιχαίοι ήταν έτοιμοι να βγουν στις γειτονιές τους για να χορέψουν στους νταμπρέδες τους που άναβαν εκείνη την ώρα. Μεταμφιεσμένοι σε καρναβάλια

ξεκινούσαν το χορό με το τραγούδι: «Την τρανή την Αποκριά, όποιος δεν μπρε-μπρε-μπρε, όποιος δεν χορεύει απόψε, μαύρος γάτος θα τον φάει, παρδαλός θα τον τσιμπήσει, και μουργκός θα τον φιλήσει (σ.σ. ή θα τον γ***σει)». Τραγουδούσαν και χόρευαν γύρω από τη φωτιά τραγούδια γνωστά όπως: «Πώς το τρίβουν το πιπέρι καλογριές και καλογέροι». Τα περισσότερα τραγούδια, ωστόσο, ήταν παραδοσιακά που τραγουδιούνταν σε όλες τις εκδηλώσεις. Οι νέοι επισκέπτονταν και τους άλλους φανούς και διασκέδαζαν έως στις 12 τα μεσάνυκτα, περίπου (σ.σ. ή μέχρι το σβήσιμο της φωτιάς), όταν η εκδήλωση του Νταμπρέ έληγε.Την Καθαρά Δευτέρα, οι γυναίκες μάζευαν άγρια χόρτα από τους αγρούς για την παρασκευή του καθιερωμένου «μπουρανιού», το οποίο γινόταν με τα άγρια χόρτα, αλεύρι και αλάτι. Ορισμένες γυναίκες, μάλιστα, νήστευαν μέχρι την επόμενη Τετάρτη, απέχοντας ακόμη και από το νερό. Τη νηστεία αυτή την ονόμαζαν «Τριομέρι» και μεταλάβαιναν στη Θεία Λειτουργία που τελούταν την Τετάρτη. Στη Θεία Λειτουργία μοίραζαν ψωμάκια, τα οποία οι γυναίκες είχαν επιμεληθεί στο χρονικό διάστημα του «Τριομεριού». Το μεσημέρι της Καθαράς Δευτέρας, οι νέοι κρεμούσαν ανάποδα τα σκυλιά που υπήρχαν στις γειτονιές (δίχως να τα κακοποιούν), όπως επέτασσε το έθιμο για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων. Στην αφετηρία της νηστείας για τη σαρακοστή, λοιπόν, όλες οι νοικοκυρές καθάριζαν τα οικιακά σκεύη ώστε να εξαφανιστούν εντελώς τα λίπη. Δεδομένου ότι δεν υπήρχαν απορρυπαντικά, οι Δολιχαίες χρησιμοποιούσαν τη λεγόμενη «Κασταλαή», η οποία προέκυπτε από τη στάχτη που έριχναν σε βρασμένο νερό. Τέλος, στις λιγοστές βρύσες που υπήρχαν, οι γυναίκες έπλεναν τα ρούχα της οικογένειάς τους και μασκάρευαν τους περαστικούς με τη μαύρη κάπνα του καζανιού -το οποίο χρησίμευε στο βράσιμο του νερού- ή με την μαύρη μπογιά των παπουτσιών που μετέφεραν μαζί τους γι’ αυτόν το λόγο.Τις πληροφορίες για την Παράδοση παρείχε η κ. Σταυρούλα Α. Τσακνάκη.ΣΗΜΕΡΑΤα πουρνάρια κόβονται, συνήθως, την παραμονή ή την προπαραμονή των Αποκρέων, αναλόγως την ημέρα που θα ανάψει ο «Νταμπρές». Συχνά, τα τελευταία χρόνια ανάβει το Σάββατο, αφού η Κυριακή είναι ημέρα που πραγματοποιείται κάποια χοροεσπερίδα από τους τοπικούς Συλλόγους.Μετά το καθιερωμένο τραπέζι και την εθιμοτυπική συγχώρεση σε κάθε οικογένεια, οι Δολιχαίοι επισκέπτονται τον «Νταμπρέ», ο οποίος ανάβει, πλέον, μόνο στην κεντρική πλατεία. (Από το 1980, περίπου, το έθιμο έπαψε να υφίσταται έως τα μέσα της ίδιας δεκαετίας, όταν ο Πολιτιστικός Σύλλογος ανέλαβε την αναβίωσή του). Γύρω από τη φωτιά, οι συμμετέχοντες χορεύουν είτε είναι μεταμφιεσμένοι σε μασκαράδες είτε όχι. Από τον Πολιτιστικό Σύλλογο προσφέρεται κρασί και χοιρινό κρέας, ενώ από τον Σύλλογο Γυναικών προφέρονται πίτες και γλυκά.

Η εκδήλωση της Καθαράς Δευτέρας καθιερώθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο και τα τελευταία χρόνια διεξαγόταν υπό την αιγίδα του Δήμου Λιβαδίου. Η φασολάδα βράζεται παραδοσιακά στα καζάνια και προσφέρεται στους επισκέπτες μαζί με ψωμί, χαλβά, τουρσί, ελιές, λαγάνες και κρασί. Ο κόσμος διασκεδάζει στην πλατεία με δημοτικά τραγούδια.Ακολουθεί το πέταγμα του χαρταετού, συνήθως στον Αϊλιά ή στο γήπεδο.

Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, ο πρώην Δήμος Λιβαδίου διοργάνωνε ένα παιδικό αποκριάτικο

πάρτι, το προηγούμενο Σαββατοκύριακο των Αποκρέων.

Εθνικές Εορτές

Κάθε 25η Μαρτίου και κάθε 28η Οκτωβρίουγιορτάζονται οι εθνικές εορτές με πρωταγωνιστές τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου. Μετά την εκκλησία γίνεται η κατάθεση των στεφάνων από τις Αρχές στο Ηρώο των Πεσόντων στην κεντρική πλατεία, ακολουθεί η παρέλαση των μαθητών και τέλος στο χώρο του Δημοτικού Σχολείου ακολουθεί γιορτή από ποιήματα τραγούδια και σκετς των μαθητών. Με το πέρας της εκδήλωσης μοιράζονται γλυκά, ξηροί καρποί, χυμοί, τσίπουρο και λικέρ.

Από τον Σταυρό έως την Κυριακή των ΒαΐωνΤου Ευαγγέλου Β. Τσακνάκη

Ο ΣταυρόςΕίκοσι ημέρες συν μία μετά τις απόκριες (Τη δεύτερη Κυριακή πριν από την Κυριακή των Βαΐων) οι νέες, κυρίως, της Δολίχης, το μεσημέρι συγκεντρώνονταν στη θέση του δημοτικού σχολείου (το οποίο κτίστηκε το 1948). Στόλιζαν ένα γκιούμι (δοχείο) με λουλούδια και άνθη δέντρων (κυρίως από αμυγδαλιές) σε σχήμα σταυρού. Τα κορίτσια χόρευαν στη θέση αυτή μέχρι το απόγευμα περίπου, γύρω από το στολισμένο γκιούμι. Στη συνέχεια χορεύοντας οι νέες μετέφεραν το γκιούμι με το σταυρό και το εναπόθεταν στη θέση Αϊντίνι, όπου ο χορός συνεχιζόταν μέχρι που νύχτωνε. Η αρχή του εθίμου είναι απροσδιόριστη, ενώ μέχρι το 1980 συνεχιζόταν. Σήμερα, αυτό το έθιμο δεν αναβιώνει.

“Τα Τσάκνα”.Η Παράδοση

Τα «Τσάκνα» λάμβαναν χώρα κάθε Κυριακή πριν την Κυριακή των Βαΐων, όπου, μετά την πρωινή Θεία Λειτουργία, οι νέοι και οι νέες της Δολίχης ανέβαιναν στο λόφο του Προφήτη Ηλία και γλεντούσανε με τραγούδια και χορούς για τα Τσάκνα. Στην εκδήλωση αυτή συμμετείχαν και κάτοικοι των γειτονικών χωριών, Κοκκινόγη, Γεράνεια, Λόφος και Πύθιο. Με τα «Τσάκνα» οι άνθρωποι υποδέχονταν την Άνοιξη. Το έθιμο επέτασσε να τρώνε ξυνίθρες, οι οποίες είναι φυτά που φυτρώνουν μέσα στις πουρναριές. Καθώς έτρωγαν τις ξυνίθρες, λοιπόν, χορεύανε κάτω από το δέντρο (βελανιδιά) που βρίσκεται στο στεφάνι του Αϊλιά και συνέχιζαν στο μεγάλο δέντρο στον “Οφανό” του ίδιου λόφου. Κατά την κατάβαση το τραγούδι και ο χορός δεν είχαν τελειωμό. Οι συμμετέχοντες κατέληγαν στη θέση “Αιντίνι” της Δολίχης και το γλέντι συνεχιζόταν μέχρι το απόγευμα.

Μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι τα «Τσάκνα» οργανώνονταν πριν από το 1930, ενώ  από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 το έθιμο έπαψε να υφίσταται. Ωστόσο από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 οι Δολιχαίοι χόρευαν τα Τσάκνα με το πρώτο γραμμόφωνο που διέθετε ο Παντελής Χρ. Τσακνάκης. Από το 2009 αναβιώνει από το Σύλλογο Γυναικών Δολίχης «Φίλα Ευβιότου», όπου οι γυναίκες, κυρίως, συγκεντρώνονται στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, στο οποίο τελείται εσπερινός και ακολουθεί χορός είτε στο στεφάνι είτε στην κορυφή του λόφου. Οι γυναίκες ετοιμάζουν διάφορα εδέσματα και ο χορός γίνεται με τραγούδια που τραγουδάνε οι ίδιες.

Οι ΛαζαρίνεςΤο Σάββατο του Λαζάρου, το απόγευμα, οι γυναίκες της Δολίχης, κυρίως οι νεότερες, ντυμένες με την παραδοσιακή στολή των Λαζαρίνων (άσπρες φούστες, μαύρο ή κόκκινο σαραφάνι -μπλούζα σαν γιλέκο- και άσπρα φακιόλια -μαντήλια) χόρευαν στην κεντρική πλατεία τραγούδια του Λαζάρου έως την ώρα που νύχτωνε. Στη συνέχεια συγκεντρώνονταν σε σπίτι μιας κοπέλας (ήταν ιδιαίτερη τιμή για την μοναδική κοπέλα που επιλεγόταν κάθε χρόνο), όπου συνέχιζαν το γλέντι μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής των Βαΐων. Οι Λαζαρίνες είχαν ήδη ετοιμάσει στα σπίτια τους διάφορα εδέσματα (πίτες και γλυκά), τα οποία τα έφερναν στο γλέντι. Τα αγόρια στέκονταν έξω από το σπίτι, στο οποίο διασκέδαζαν οι Λαζαρίνες, ώστε να συναντήσουν κάποια υποψήφια νύφη. Ενέργεια που καλούσαν νυφοπάζαρο.Κυριακή Των ΒαΐωνΟι Λαζαρίνες, αφού ξεκουράζονταν λίγες ώρες, μετέβαιναν το πρωί στην εκκλησία, όπως και όλοι οι Δολιχαίοι. Η στολή των Λαζαρίνων ήταν διαφορετική εκείνη την ημέρα. Φορούσαν πολύχρωμα φουστάνια και ποδιές, γιλέκο και κρέπι στο κεφάλι, χρώματος, συνήθως, μπλε σκούρο (σ.σ. οι σημερινές παραδοσιακές στολές των Λαζαρίνων, που διαθέτει ο Σύλλογος Γυναικών Δολίχης, είναι στα πρότυπα αυτών των στολών). Στην κεντρική πλατεία ακολουθούσε χορός από τις Λαζαρίνες, αλλά και από όλους τους Δολιχαίους. Τραγούδια των Βαϊών όπως: Γεφύρι είχα στη θάλασσα και σκάλα μες την άμμο, ανέβαινα – κατέβαινα για το Χριστός Ανέστη, το Χάρο ρωτούσα: δείξε με Χάρε δείξε με πότε θες να με πάρεις, την Κυριακίτσα που ‘ρχεται ή την άλλη παραπάνω. Αν έχεις άσπρα βάλε τα φλουριά μην τα λυπάσαι και αν έχεις άλογο καλό περπάτα καβαλάρης. Το τραγούδι ήταν πένθιμο καθώς ακολουθούσε η Μεγάλη Εβδομάδα.

Το απόγευμα, μετά την μεσημεριανή ξεκούραση, το γλέντι ξεκινούσε ξανά στην κεντρική πλατεία και διαρκούσε μέχρι τη νύχτα.Σήμερα, το έθιμο των Λαζαρίνων αναβιώνει κάθε Κυριακή των Βαϊων από το Σύλλογο Γυναικών της Δολίχης.20 Απριλίου 2011Τις πληροφορίες παρείχε η κ. Αμαλία Μαντζάρα συζ. Αποστ.

Από τη Μ. Εβδομάδα στο Πάσχα και την Αγ. ΠαρασκευήΤου Ευαγγέλου Βασ. ΤσακνάκηΜ. Εβδομάδα – ΠάσχαΤη Μεγάλη Πέμπτη, οι Δολιχαίες ζύμωναν το πασχαλόψωμο. Το λέγανε «φτασμιδίτικο» και παρασκευαζόταν όπως τα τσουρέκια, αλλά η μαγιά γινόταν με βασιλικό και ρεβίθια. Το ψωμί αυτό το έψηναν εκείνη την ημέρα και το έτρωγαν την Κυριακή του Πάσχα. Τη Μ. Πέμπτη, επίσης, βάφονταν και τα αυγά.Το πρωί της Μ. Πέμπτης, οι γυναίκες τοποθετούσαν συμβολικά ένα κόκκινο πανί που σήμαινε το θάνατο του Χριστού, συνήθως, στην αυλή του σπιτιού. Επιπλέον, έβαφαν με κόκκινη μπογιά σε σχήμα σταυρού τα μέτωπα των παιδιών, καθώς και τις πλάτες των προβάτων.Την Μ. Πέμπτη και την Μ. Παρασκευή, οι νέες ανύπανδρες κοπέλες μάζευαν λουλούδια για το στολισμό του επιταφίου. Ο στολισμός ξεκινούσε από το πρωί της Μ. Παρασκευής.Την Μ. Παρασκευή γινόταν η περιφορά του επιταφίου. Η κύρια εκκλησία της Δολίχης ήταν ο ιερός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.Το Μ. Σάββατο, οι Δολιχαίοι περίμεναν την Ανάσταση και οι περισσότεροι παρευρίσκονταν στη Θεία Λειτουργία που ακολουθούσε.Την Κυριακή του Πάσχα, στη Δολίχη, το αρνί ψηνόταν στο φούρνο μέχρι τα τέλη, περίπου, της δεκαετίας του 1970, ενώ στη συνέχεια ο οβελίας ψήνεται στη σούβλα. Ακολουθούσε χορός στην κεντρική πλατεία με τραγούδια χαρμόσυνα για την Ανάσταση από το απόγευμα της Κυριακής έως όταν νύχτωνε. Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα (δεύτερη Ανάσταση), μετά τη Θεία Λειτουργία, ακολουθούσε χορός πάλι στην κεντρική πλατεία. Από το απόγευμα οι νέοι και οι νέες μόνο μετέβαιναν για γλέντι στην τοποθεσία «Αϊντίνι» μέχρι που νύχτωνε. Το ίδιο συνέβαινε και την Τρίτη μετά το Πάσχα. Ο χορός αυτός που διαρκούσε τρεις μέρες έδειχνε τη χαρά των ανθρώπων για την Ανάσταση, αλλά και την ανάγκη του κόσμου για διασκέδαση.Τα παραπάνω συνέβαιναν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, χωρίς να είναι γνωστό πως και πότε ακριβώς ξεκίνησαν.

Ζωοδόχου ΠηγήςΤην Παρασκευή μετά το Πάσχα τελούταν η Θεία Λειτουργία, όπως και τώρα, στο ιερό ναό της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής στην τοποθεσία «Τοπόλιανη» του Πυθίου. Οι Δολιχαίοι μετέβαιναν εκεί από το πρωί. Συμμετείχαν οι κάτοικοι του Πυθίου, της Κοκκινόγης, των Γερανείων, του Λόφου και λοιπών τριγύρω χωριών. Το γλέντι άρχιζε με δημοτικά τραγούδια. Στο προαύλιο της εκκλησίας υπήρχαν και μικροπωλητές που πλαισίωναν την εκδήλωση, αφού ήταν ένα μικρό πανηγύρι. Οι κάτοικοι των διάφορων χωριών είτε χόρευαν μόνοι τους –ανά χωριό- είτε όλοι μαζί.Δεν μπορεί να προσδιοριστεί ή αρχή των εκδηλώσεων στη Ζωοοδόχου Πηγής, αλλά μπορούμε να πούμε ότι μέχρι το 1990 περίπου γινόταν το πανηγύρι, το οποίο άρχισε να εξασθενεί από τις αρχές της δεκαετίας 1980.

Την Κυριακή του Θωμά, μετά τη Θεία Λειτουργία, οι Δολιχαίοι χόρευαν ξανά στην κεντρική πλατεία.Τις πληροφορίες παρείχε η κ. Αμαλία Μαντζάρα συζ. Αποστ.

Την Κυριακή του Πάσχα, ο οβελίας έχει τον πρώτο λόγο. Η μυρωδιά του ψημένου αρνιού σε όλο το χωριό κατακλύζει όλη την ατμόσφαιρα. Την Παρασκευή μετά το Πάσχα, στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, οι κάτοικοι του χωριού και των γύρω χωριών, μεταβαίνουν στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, που βρίσκεται τρία χιλιόμετρα ανατολικά από τη Δολίχη._______

Την Πρωτομαγιά ο λόφος του Προφήτη Ηλία και η «Περάσα» κατακλύζονται από πλήθος κόσμου που καταφθάνει από διάφορα μέρη. Πίτες και διάφορα άλλα έχουν προετοιμαστεί από την προηγούμενη μέρα. Ψήνονται τα αρνιά, κοκορέτσι, κεμπάπ κλπ. την ίδια μέρα και με άφθονο κρασί και μπύρα το γλέντι κρατάει μέχρι αργά το απόγευμα.

Στις 20 Ιουλίου οι Δολιχιώτες ανεβαίνουν στο λόφο του Προφήτη Ηλία, για να τιμήσουν τη μνήμη του σε ένα εκκλησάκι αφιερωμένο σ’ Αυτόν. Εκεί τελείται η Θεία Δοξολογία και η καθιερωμένη αρτοκλασία. Επίσης μοιράζεται λουκούμι και χυμός στους πιστούς.Στις 26 Ιουλίου τιμάται η μνήμη της Αγίας Παρασκευής. Τα τελευταία χρόνια η Θεία Δοξολογία τελείται στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται στο «Μετόχι» στη Δολίχη. Με το τέλος της Θείας Λειτουργίας μοιράζεται στους πιστούς άρτος, καφές, αναψυκτικά, γλυκά κλπ.

Πολιτιστικός Αύγουστος -Χριστούγεννα

Ο καλούμενος «Πολιτιστικός Αύγουστος» περιλαμβάνει πληθώρα εκδηλώσεων που υλοποιούνται από το Δήμο Λιβαδίου σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο, όπως μουσικές βραδιές, θεατρικές παραστάσεις κλπ. Η έναρξη του γίνεται από τα μέσα του Ιουλίου έως τέλος Σεπτεμβρίου.

 Στις 15 Αυγούστου τελείται η Θεία Λειτουργία στον Ιερό  Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στη θέση «Παναγιά» στη Δολίχη, όπου τιμάται η μνήμη Της Παναγίας.Κάθε 26η Οκτωβρίου τιμάται η μνήμη του Πολιούχο του χωριού, Αγίου Δημητρίου. Παλαιότερα το πανηγύρι εορταζόταν τότε. Σήμερα κάθε παραμονή της 26ης Οκτωβρίου τελείται Μέγας Εσπερινός και πανηγυρική Θεία Δοξολογία την επόμενη μέρα. Επίσης την παραμονή διοργανώνεται μουσική βραδιά στην κεντρική πλατεία του χωριού.Τέλος, παραμονή των Χριστουγέννων, γίνεται το καθιερωμένο σφάξιμο των γουρουνιών σε όλα τα σπίτια της Δολίχης. Από τα μεγάφωνα του Δημοτικού Καταστήματος ακούγονται χριστουγεννιάτικες μελωδίες που κάνουν την ατμόσφαιρα εορταστική και προετοιμάζουν τους κατοίκους για τη Θεία Γέννηση. Τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι λένε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα και αποκαλείται από τους παλαιότερους η μέρα αυτή ως «Κόλιντρας».Μετά τη Θεία Λειτουργία για τη Γέννηση Του Θεανθρώπου ακολουθεί σε κάθε σπίτι το καθιερωμένο τραπέζι αποτελούμενο από σούπα με κόκορα, «γιαπράκια», λουκάνικα και τηγανιά.

Αναψυχή

Πρ. Ηλίας

Ο Λόφος του Προφήτη Ηλία στη Δολίχη, προσφέρει στον επισκέπτη μοναδική εμπειρία ανάβασης, αφού παραμένει ανεπηρέαστος από ανθρώπινες επεμβάσεις. Τα ίχνη του Κάστρου (πιθανότατα της Αρχαίας Δολίχης) που υπήρχε στα βάθη της αρχαιότητας διακρίνονται στο χαρακτηριστικό «στεφάνι», γύρω από την κορυφή του Αϊλιά. Από την κορυφή του διακρίνονται περιμετρικά τα περάσματα από Μακεδονία προς Θεσσαλία (της Πέτρας, του Αγ. Δημητρίου, της Καρυάς, του Σαρανταπόρου), το πέρασμα Ελασσόνας προς Λάρισα στη Μελούνα, καθώς και τα Χάσια του Ν. Τρικάλων.

Έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει την ανάβαση στο εκκλησάκι του Πρ. Ηλία με ορεινή πεζοπορία. Η πλούσια χλωρίδα του κάνει την ανάβαση μοναδική.

Όλυμπος

Ο Όλυμπος,  το ψηλότερο βουνό της Ελλάδος (υψόμετρο 2.917 μ.), προσφέρει μοναδική εμπειρία ανάβασης. Από τη Δολίχη, διαμέσου των Καλυβίων Ελασσόνας, ο χρόνος που χρειάζεται ανέρχεται περίπου σε 60 λεπτά με αυτοκίνητο έως το καταφύγιο (Καλύβα του Χρηστάκη).Απαιτείται, στη συνέχεια, πεζοπορία περίπου 60-90 λεπτών έως την αφετηρία για την ανάβαση στο Μύτικα, στην κορυφή “Σκαλα” (2.866 μ.). Η διαδρομή μέχρι εκεί πραγματοποιείται με ασφάλεια μέσω του διεθνούς μονοπατιού Ε4.

Από την αφετηρία ανάβασης, στην κορυφή “Σκάλα”, ο χρόνος που απαιτείται για την ανάβαση στο Μύτικα ανέρχεται περίπου σε 45 λεπτά για μία διαδρομή 400 μ. Πρέπει οι καιρικές συνθήκες να επιτρέπουν την ανάβαση και είναι απαραίτητο ο αναβάτης να φορά κατάλληλα παπούτσια και κράνος. Επίσης,  είναι απαραίτητη η συνοδεία από έμπειρο οδηγό. Σε διαφορετική περίπτωση το ρίσκο είναι μεγάλο, αφού το πεδίο χαρακτηρίζεται “εκτεθειμένο, απότομο και σαθρό βραχώδες”.Απέναντι από το Μύτικα, ωστόσο, βρίσκεται η κορυφή “Σκολιό”, η οποία έχει ύψος 2.912 μ. και η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια μέσω του μονοπατιού που οδηγεί εκεί.

 

ΠλατείαΣτην κεντρική πλατεία της Δολίχης  γίνονται οι εργασίες για την ανάπλαση της.Πιστεύετε ότι η ανάπλαση της κεντρικής πλατείας θα ολοκληρωθεί έως τέλος του έτους (2010);

Όχι Ναι Ίσως

 

ΞύλοΤο βουνό «Ξύλο» ενδείκνυται για τολμηρούς αναβάτες!

Ανοικτοί Χώροι

Το πάρκο στο Μετόχι, αποτελείται από γήπεδο Μπάσκετ, παιδική χαρά και πέτρινη βρύση.

Το πάρκο στους «Λιολιάδες» αποτελείται από παιδική χαρά και πέτρινη βρύση.

Στο γήπεδο ποδοσφαίρου, μπάσκετ και βόλεϊ της Δολίχης περιμετρικά υπάρχουν πάγκοι και δέντρα ενώ υπάρχει καιπαιδική χαρά.

Το δημοτικό σχολείο στη Δολίχη, με μεγάλο προαύλιο χώρο και παιδική χαρά.

Το πάρκο της εκκλησίας της Αγ. Παρασκευής με την πολύ παλιά πέτρινη βρύση.

Εικόνες

Νέες Φωτογραφίες

Παλιές Φωτογραφίες

Video

Ανάβαση στον Όλυμπο

Δολίχη 1993-1996 Το 4o Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις” στο AstraTV

4ο Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις”

3ο Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις”

1ο Φεστιβάλ “Περραιβική Τρίπολις”

Καθαρά Δευτέρα 2011 Απόκριες 2009 Πανηγύρι 2011

Θεατρική παράσταση: Το όνειρο του Σκιάχτρου

Πανηγύρι 2008

Πανηγύρι 2008 -Βράβευση νικητών Beachvolley

1ο Τουρνουά Σκάκι στο ASTRA TV

Ο Σύλλογος Γυναικών Δολίχης με το Πολυφωνικό Καραβάνι στο Πύθιο

Διαμαρτυρία για το κλείσιμο του σχολείου

Λαζαρίνες 2008

Τσάκνα 2009

Χορευτικό συγκρότημα Δολίχης (Λιβάδι 15.8.2010)

Ανάσταση 2008 Πινγκ Πονγκ 2011 

Επικοινωνία

Αρχή φόρμας

Name(υποχρεωτικό)

Email

Comment(υποχρεωτικό)

E-mail: dolihi @ yahoo . gr Πολιτιστικός Σύλλογος: 24930 – 92035, fax: 24930 – 92036

Δημοτικό Κατάστημα Δολίχης: 24930 – 92285Δήμος Λιβαδίου: 24933 – 50416, ΚΕΠ: 24930-41917

Πολιτιστικός Σύλλογος Δολίχης “Η Τριπολίτιδα”Δολίχη Ελασσόνας

Τ.Κ. 402 00

Φορείς

Πολιτιστικός Σύλλογος

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δολίχης «Η ΤΡΙΠΟΛΙΤΙΔΑ» ιδρύθηκε με ζήλο και μεράκι για την παράδοση και το λαϊκό πολιτισμό από δραστήριους Δολιχιώτες την 15-2-1979 στη Δολίχη. Φιλοξενείται στο ισόγειο του δημοτικού καταστήματος και αποτελεί ζωντανό κύτταρο πολιτισμού.Η ίδρυση του ως σκοπό έχει:Τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μελών του Συλλόγου και την ανάπτυξη αλληλοβοήθειας και αλληλεγγύης μεταξύ αυτών και των κατοίκων του χωριού.Την αναβάθμιση του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου των μελών του Συλλόγου και των κατοίκων του χωριού.Τη διατήρηση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.Την καταβολή προσπαθειών και ενεργειών για την εκτέλεση έργων κοινής ωφελείας από τις αρχές ή οποιονδήποτε άλλον αρμόδιο.Τη συνεργασία με παρόμοια Σωματεία και Συλλόγους (εκτός πολιτικών κομμάτων ή οργανώσεων)και πλέον σήμερα μπορούμε να πούμε ότι σε μεγάλο βαθμό τους έχει πετύχει.Επίσης από το Σύλλογο ιδρύθηκε και λειτουργεί το Λαογραφικό Μουσείο.Οι δραστηριότητες του Συλλόγου είναι:Οργάνωση πολιτιστικών, πνευματικών, καλλιτεχνικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεωνΛαϊκές παραδόσειςΕκθέσεις ζωγραφικής, βιβλίου και φωτογραφίαςΠροβολές κινηματογραφικών ταινιώνΘεατρικές παραστάσειςΔιοργάνωση εκδρομώνΔιοργάνωση αθλητικών και μουσικοχορευτικών εκδηλώσεωνΈκδοση εφημερίδων, περιοδικών και εντύπων που δεν θα είναι ασύμφωνα με το καταστατικό του Συλλόγου.Διατήρηση βιβλιοθήκης – δανεισμός βιβλίουΤράπεζα ΑίματοςΔεντροφύτευση

Ο  Σύλλογος ενεργεί πάντα με γνώμονα τον εθελοντισμό και την ανιδιοτελή προσφορά των μελών του.Αποτελείται από 80 ενεργά  μέλη και δικαίωμα εγγραφής έχει οποιοσδήποτε το επιθυμεί, ηλικίας άνω των 15 ετών, είτε «Δολιχιώτης» είτε φίλος της Δολίχης.

Το 7μελές Δ.Σ. του Πολιτιστικού Συλλόγου που εκλέχθηκε την 11/4/2010 αποτελείται από:Πρόεδρος: Τσακνάκης Β. ΕυάγγελοςΑντιπρόεδρος: Λιόλιος Π. ΘωμάςΓραμματέας: Τσακνάκης Χ. ΑπόστολοςΤαμίας: Κατσάρας Α. ΙωάννηςΜέλη: Θεοδωράκης Χ. Σταύρος, Λιόλιος Κ. Αθανάσιος, Λιόλιος Θ. ΘεόφιλοςH ιστοσελίδα www . dolihi - lar . gr  κατασκευάστηκε το καλοκαίρι του 2006, θεωρώντας σημαντική την προβολή της Δολίχης στο διαδίκτυο, δίνοντας τη

δυνατότητα στον επισκέπτη να γνωρίσει την ιστορία της Δολίχης, τον πολιτισμό της, τα ήθη και τα έθιμα, τις κάθε είδους εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα και  τέλος να έχει τη δυνατότητα επικοινωνίας με τον Πολιτιστικό Σύλλογο .Τέσσερα χρόνια μετά την κατασκευή της, είμαστε πλέον αρκετά ευχαριστημένοι για την πορεία της, αφού οι στόχοι δημιουργίας της ικανοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό.30 ΧΡΟΝΙΑ – ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ30 Χρόνια Προσφοράς έχει στο ενεργητικό του ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δολίχης «Η Τριπολίτιδα» μέσα από τα οποία συνέβαλε καθοριστικά στην πολιτιστική και στην πνευματική ανάπτυξη του τόπου καθώς και στην ανάδειξη της Δολίχης στην ευρύτερη περιοχή. Από την αρχή της ίδρυσής του, υποστηρίζει πάντα τη συλλογικότητα και με την ανιδιοτελή προσφορά των μελών του Συλλόγου, που πολλές φορές ξεπερνούν μάλιστα και τον ίδιο τους τον εαυτό, οργανώνει πολιτιστικές και πνευματικές εκδηλώσεις για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Δολίχης.Από τις πρωταρχικές ενέργειες του Συλλόγου ήταν η δημιουργία και οργάνωση δανειστικής βιβλιοθήκης, η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα με αξιόλογο αριθμό βιβλίων.Το 1979 δημιούργησε το χορευτικό συγκρότημα, δίνοντας χορευτικές παραστάσεις σε διάφορα μέρη μέχρι και στο Εξωτερικό. Παράλληλα φιλοξένησε διάφορα άλλα χορευτικά συγκροτήματα, ελληνικά και ξένα.Το 1982 ανέλαβε το άναμμα του Φανού (Νταμπρές) την Κυριακή της Αποκριάς.Τα έτη 1983 έως το 1987 ο Σύλλογος διατηρούσε θεατρική ομάδα που έδινε παραστάσεις στη Δολίχη και στην ευρύτερη περιοχή, ανεβάζοντας έτσι το πολιτιστικό μας επίπεδο.Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν ότι μέσα από το Πανηγύρι της Δολίχης, που από το 1991 διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος στην κεντρική πλατεία, αναδείχθηκε πολιτιστικά η Δολίχη κάνοντας παράλληλα γνωστή στην ευρύτερη περιοχή τη σημασία της προσφοράς στα κοινά.Από το 1991 διοργανώνει την προετοιμασία και τη διάθεση «της φασολάδας» της Καθαράς Δευτέρας στην πλατεία της Δολίχης, γεγονός που μιμήθηκαν και Σύλλογοι των γύρω χωριών. Τα τελευταία χρόνια ο Δήμος Λιβαδίου συνεισφέρει οικονομικά στη διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης, την κυρίως όμως διοργάνωση έχει ο Πολιτιστικός Σύλλογος.Από το 1992 άρχισε να διοργανώνει τακτικά την Εθελοντική Αιμοδοσία, με υποστηρικτές πάντοτε αρκετούς κατοίκους της Δολίχης, ενέργεια ζωτικής σημασίας για τους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη. Το ίδιο έτος καθιέρωσε να χαρίζει Χριστουγεννιάτικα δώρα στα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου, φέρνοντας με αυτόν τον τρόπο «πιο κοντά» τη μαθητιώσα νεολαία και έκτοτε έγινε θεσμός.Το 1994 ο Πολιτιστικός Σύλλογος έκανε τις πρώτες ενέργειες για την ίδρυση Λαογραφικού Μουσείου και παρά τις πολλές δυσκολίες που συνάντησε κατάφερε από το 2007 να το λειτουργεί αξιοπρεπώς. Από το 2008 συμμετέχει και ως ιδρυτικό μέλος για τη δημιουργία Δικτύου Λαογραφικών Μουσείων Θεσσαλίας.Από το 1994 έως το 1997 συμμετείχε ενεργά στις εκδηλώσεις του Καρναβαλιού στην Ελασσόνα.Το 1996 διοργάνωσε χοροεσπερίδα, προκειμένου τα έσοδα να διατεθούν στην ανέγερση της νέας εκκλησίας του χωριού.Τα μέλη του Συλλόγου, το έτος 2002 βοήθησαν αφιλοκερδώς στις ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο στη θέση «Καστρί» και ο Σύλλογος ενίσχυσε οικονομικά την κατασκευή υποστέγου στον ανωτέρω χώρο. Επίσης ανιδιοτελώς, με προσωπική χειρωνακτική εργασία, τα μέλη συνέβαλλαν στη συντήρηση του Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.Το 2005 ο Σύλλογος εντάχθηκε στο δίκτυο «Περραιβία», ένα δίκτυο που περιλαμβάνει Συλλόγους της επαρχίας Ελασσόνας.Το 2006 δημοσίευσε την ιστοσελίδα www.dolihi-lar.gr, ισχυρό εργαλείο ενημέρωσης, επικοινωνίας και έκφρασης.Από το έτος 2008 καθιέρωσε το Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις», εκδήλωση μέσω της οποίας προβάλλεται η ιστορία της Δολίχης και η πορεία των ανασκαφικών ερευνών σε αρχαιολογικούς χώρους στην γύρω περιοχή.Τον Ιούνιο 2009 έχει εκδώσει με δικά του έξοδα το βιβλίο του εκπαιδευτικού -συγγραφέα κ. Σπ. Μπούμπα με θέμα: “Η Δολίχη στην Περραιβική Τριπολίτιδα – Το προκατακλυσμιαίο της Δωδώνης του Περραιβικού -Πελασγικού Δία -Ο Ιερός Όλυμπος στη Μυθολογία και Νεώτερη Ιστορία”, το οποίο πωλείται στην τιμή των 10 €. Επίσης,  χρηματοδότησε μελέτη για το έργο “Ανάδειξη Παραδοσιακού Οικισμού” στη Δολίχη.

Ευαισθητοποιημένος ο Σύλλογος σε θέματα περιβαλλοντικής αισθητικής και οικολογικής ισορροπίας, από καταβολής του πραγματοποιεί δεντροφυτεύεις εντός και εκτός οικισμού.Μέσα σε αυτά τα χρόνια διοργανώνει χοροεσπερίδες ψυχαγωγώντας τα μέλη του, πάντα με μεγάλη επιτυχία. Έχει οργανώσει τουρνουά βόλεϊ, διαγωνισμούς σκάκι, πιγκ πονγκ κλπ. Εκδρομές σε παραλίες, σε αρχαιολογικούς χώρους και σε εργοστάσια. Οργανώνει ημερίδες όπως ομιλίες γιατρών για την παχυσαρκία, για τις πρώτες βοήθειες κ.α., στην παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας παλαιότερα διοργάνωνε ημερίδες για ενημέρωση των γυναικών σε διάφορα θέματα που τις αφορούσαν. Είναι πάρα πολλά αυτά που προσέφερε ο Πολιτιστικός Σύλλογος και είναι δύσκολο να απαριθμηθούν όλα.Ο Πολιτιστικός Σύλλογος συνεργάζεται  με την Τοπική Αρχή, τη  Δημοτική Αρχή και τους Συλλόγους .Τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Δολίχης «Η Τριπολίτιδα» γνωρίζουν ότι τον Σύλλογο δεν τον αποτελούν μόνο τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, αλλά όλα τα μέλη που είναι εγγεγραμμένα σε αυτόν και ότι το κυρίαρχο όργανο της Διοικήσεως είναι η Γενική Συνέλευση, δηλαδή το σύνολο των μελών. Σήμερα αριθμεί 80 ενεργά μέλη και ακόμη περισσότερους φίλους. Συνεχίζει να προσφέρει στα κοινά, με διαφάνεια και με τον ίδιο τρόπο. Ήταν, είναι και θα είναι ανοιχτός στην υποδοχή νέων μελών. Έχει τη διάθεση για κάθε είδους συζήτηση και συνεργασία για το γενικό καλό. Είναι ανοιχτός επίσης για κάθε είδους ενημέρωση, οικονομική ή άλλης φύσεως, ακόμη και στην κάθε είδους κριτική, καλή ή κακή.

Αθλητικός ΌμιλοςΟ Α.Ο. Δολίχης “Δολιχιακός” αποτελείται από 40 εν ενεργεία αθλητές διαφόρων ηλικιών και ανέβηκε κατηγορία από τη Γ΄ ερασιτεχνική στη Β΄, κερδίζοντας τον Σ.Σ. Ραψάνης με 4-3 σε αγώνα μπαράζ που διεξήχθη στο γήπεδο Φαλάνης την 13-4-2008.

Το Δ.Σ. αποτελείται από:Πρόεδρος: Βαλιώτης ΔημήτριοςΑντιπρόεδρος: Τσιόγκας ΘεόκλητοςΓραμματέας: Θεοδωράκης ΧρήστοςΤαμίας: Λιόλιος ΔιονύσιοςΓενικός Αρχηγός: Κλεισιάρης ΦώτιοςΜέλη: Αστερίου Ιωάννης, Μαντζάρας ΦώτιοςΙστορική Αναδρομή:Ο Αθλητικός  Όμιλος Δολίχης «Δολιχειακός» ιδρύθηκε στις 27-9-1977 με σκοπό να προωθήσει τον ερασιτεχνικό αθλητισμό.

Ο αθλητισμός, η φυσική αγωγή και τα σπορ είναι μια ανάγκη που συμβάλει θετικά στη διαμόρφωση του ανθρώπου. Συμβάλει στη βελτίωση της υγείας και του χαρίζει ευεξία, ψυχαγωγία και ευχαρίστηση. Ο Α.Ο. «Δολιχειακός» δραστηριοποιήθηκε κυρίως στο ποδόσφαιρο.Από το 1978 συμμετέχει ανελλιπώς σε όλες τις διοργανώσεις πρωταθλημάτων από την ΕΠΣΝΛ (Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Νομού Λάρισας) καθώς και το κύπελλο ερασιτεχνών.

Αγωνίστηκε σε όλες τις κατηγορίες σε τοπικό επίπεδο φτάνοντας μέχρι την Α΄  Ερασιτεχνική (1982).Στο κύπελλο ερασιτεχνικών έφτασε μέχρι τα προημιτελικά του Νομού Λάρισας (1986-1987).

Διαθέτει ένα πάρα πολύ καλό γήπεδο με διαστάσεις 100×60 και φυσικό χλοοτάπητα που συντηρείται και φροντίζεται από τους υπευθύνους.Πολλοί ποδοσφαιριστές κατά καιρούς μεταπήδησαν σε ομάδες μεγαλύτερων κατηγοριών.Σήμερα που κυριαρχεί η αστυφιλία και η επαρχία συρρικνώνεται όταν πολλά σωματεία έχουν διαλυθεί ή αδρανοποιηθεί εμείς υπάρχουμε και προσφέρουμε στον αθλητισμό του τόπου.Η προσφορά αυτή αποτελεί φάρο ελπίδας για την ανάπτυξη του αθλητισμού και της ευγενούς άμιλλας.Και όλα αυτά σε μια εποχή που ο επαγγελματισμός και το θέαμα κυριαρχούν σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής σε μια εποχή όπου η ερασιτεχνική ανιδιοτελής προσφορά κοντεύει να μετατραπεί σε… ανέκδοτο.Το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, το λαϊκότερο και μαζικότερο άθλημα στη Δολίχη έχει να προσφέρει πολλά ακόμη.

Σύλλογος Γυναικών

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΔΟΛΙΧΗΣ “ΦΙΛΑ ΕΥΒΙΟΤΟΥ”

Σε μυστική ψηφοφορία, που διεξήχθη στα γραφεία του Πολιτιστικού Συλλόγου Δολίχης “Η Τριπολίτιδα”, την Κυριακή 16.5.2010 -8:00 μ.μ., προέκυψε η σύνθεση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Γυναικών “Φίλα Ευβιότου”, όπως φαίνεται παρακάτω:Πρόεδρος: Γκόγκου Σουλτάνα.Αντιπρόεδρος: Φωτίου Ελένη.Γραμματέας: Μίχου Γεωργία.Ταμίας: Παπακωνστανίνου Άννα.Μέλη: Θεοδωράκη Θεανώ, Λιόλιου Ευδοκία, Λιόλιου Σοφία.Το όνομα της Φίλα Ευβιότου αναφέρεται αρκετές φορές σε αρχαίες επιγραφές που έχουν βρεθεί κατά καιρούς στο χώρο της Περραιβικής Τρίπολης. Πρώτος απ’ όλους την αναφέρει ο Α. Αρβανιτόπουλος στην Αρχαιολογική Εφημερίδα του 1925-1926 με τίτλο «Προσωπογραφία Τριπολιτών Περραιβών». Στη συνέχεια αναφέρεται από την Γάλλο αρχαιολόγο Gerard Lucas στη πανεπιστημιακή διατριβή του με τίτλο «Les cites antiques de la haute vallee du Titarese (Thessalie)», που εκδόθηκε στη Lyon το 1992. Τέλος, στην επιγραφή που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής  βασιλικής στο Καστρί Δολίχης, όπως ανακάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη του Εφόρου κ. Λάζαρου Δεριζιώτη και του αρχαιολόγου κ. Σπύρου Κουγιουμτζόγλου. (Αρχ. Σπύρος Κουγιουμτζόγλου).

Γεωργικός Συνεταιρισμός

Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Δολίχης δημιουργήθηκε από τους κατοίκους – αγρότες της Δολίχης για τη βελτίωση της παραγωγής και της καλύτερης προώθησης των προϊόντων τους.Ο Συνεταιρισμός κατέχει τρεις αποθήκες στην κεντρική πλατεία, οι δύο απο τις οποίες παραχωρήθηκαν στο Σύλλογο για τη δημιουργία του Λαογραφικού Μουσείου και στο Δήμο Λιβαδίου για τη δημιουργία του Πολιτιστικού Κέντρου.Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού είναι ο Καμαγιάννης Νικ. Παναγιώτης.

Δημοτικό Σχολείο

Από το 1949 λειτουργεί κανονικά το Δημοτικό Σχολείο στη Δολίχη. Μέχρι το 1961 ήταν Μονοτάξιο και σήμερα είναι 2/θέσιο, ενώ υπήρξε και 3/θέσιο.Ο σημερινός Διεθυντής του Δημοτικού Σχολείου είναι ο Σαπουνάς Αγησίλαος.

Τοπική Αρχή

Από την απελευθέρωση του 1912 μέχρι το 1967, η Δολίχη υπαγόταν στην Κοινότητα του Πυθίου. Στη συνέχεια και μέχρι το 1997, η τοπική αυτοδιοίκηση αποτελούταν από την ανεξάρτητη

Κοινότητα Δολίχης. Από το 1998 έως και το 2010, με το πρόγραμμα “Καποδίστριας”, η Δολίχη ανήκε στο Δήμο Λιβαδίου, ο οποίος προέκυψε από τη συνένωση της Δολίχης με το Λιβάδι. Το 2011, ολόκληρη η επαρχία συνενώθηκε  βάσει του προγράμματος αναδιάρθρωσης της διοικητικής οργάνωσης της χώρας “Καλλικράτης” και δημιουργήθηκε ο  διευρυμένος Δήμος Ελασσόνας.Πρόεδροι Κοινότητας Δολίχης:1967-1974: Φωτίου Αθ. Σόλων1975-1978: Γκόγκος Ν. Αριστείδης1979-1982: Λιόλιος Δ. Γεώργιος1983-1986: Λιόλιος Δ. Βασίλειος1987-1990: Λιόλιος Θ. Ηρακλής1991-1994: Τσακνάκης Αθ. Παναγιώτης1994-1997: Παπακωνσταντίνου Αθ. ΦώτιοςΠρόεδροι Τοπικού Συμβουλίου Δημοτικού Διαμερίσματος Δολίχης Δήμου Λιβαδίου:1998-2001: Τσιόγκας Αν. Θεόκλητος (Δήμαρχος: Καψάλης Αθανάσιος -Νίκος).Toπικοί Σύμβουλοι: Λιόλιος Θ. Διονύσιος, Μαντζάρας Απ. Στέφανος, Σουγλής Απ. Αθανάσιος.Εκ Δολίχης δημοτικοί σύμβουλοι: Γκόγκος Φ. Γεώργιος, Μπαλανίκας Ν. Φώτιος. Ο Πρόεδρος Τ.Σ. εκτελούσε και χρέη δημ. συμβούλου.2002-2006: Μαντζάρας Θ. Γεώργιος (Δήμαρχος: Γκούμας Ιωάννης).Toπικοί Σύμβουλοι: Βαλιώτης Κ. Δημήτριος, Λιόλιου Θ. Ευαγγελία, Σουγλής Ι. Αθανάσιος, Τσακνάκης Αθ. Παναγιώτης.Εκ Δολίχης δημοτικοί σύμβουλοι Λιβαδίου: Τσακνάκης Ν. Ελευθέριος. Ο Πρόεδρος Τ.Σ. εκτελούσε και χρέη δημ. συμβούλου.2007-2010*: Τσακνάκης Αθ. Παναγιώτης (Δήμαρχος: Γαλάνης Γεώργιος).Toπικοί Σύμβουλοι: Μαντζάρας Αθ. Φώτιος, Τσακνάκης Η. Παναγιώτης.Εκ Δολίχης δημοτικοί σύμβουλοι: Γκόγκος Γ. Γεώργιος.*Η Δολίχη την περίοδο αυτή αποκαλούταν Τοπικό Διαμέρισμα Δολίχης Δ. Λιβαδίου και ο πρόεδρος Τ.Σ. έπαψε να εκτελεί χρέη δημ. συμβούλου.Πρόεδροι Τοπικού Συμβουλίου Τοπικής Κοινότητας Δολίχης Δήμου Ελασσόνας:2011-2013: Τσακνάκης Αθ. Παναγιώτης (Δήμαρχος: Πασχόπουλος Γεώργιος).Toπικοί Σύμβουλοι: Γκόγκος Αθ. Νικόλαος, Τσιόγκας Αν. Θεόκλητος.

Άρθρα-Τεκμ. Κείμενα

ΆρθραΠτυχιακές Εργασίες, Μεταπτυχιακές και Διδακτορικές διατριβέςΕργασίες φοιτητών

Πρόσθετα

ΚαιρόςΣύνδεσμοιΤηλ. ΚατάλογοςΑρχείαΔημοψηφίσματα

Καταστήματα

1 Αστερίου Κων/νος Ηλία Παραδ.Ταβέρνα 2493092006

2 Γκόγκος Αντώνιος Νικόλαου Καφενείο/Ζαχ/στείο 2493092278

3 Γκόγκος Αντώνιος Δημήτριου Παντοπωλείο 2493092365

4 Γκόγκος ΔημήτριοςΑθανασίου

Ζωοτροφές/Εμπόριο 2493092362

5 Γκόγκος ΝικόλαοςΑθανασίου

Οικοδομικά_Υλίκά 2493092362

6 Γκόγκος Στέφανος Δημητρίου Πρατήριο/Οικοδομικά 2493092263

7 Λιόλιος Διονύσιος Θεοφίλου Εκμετάλλευση_Ψυγείων 2493092414

8 Λιόλιος Θεόφιλος Θεοδώρου Καφετέρια 2493092451

9 Λιόλιος Κων/νοςΑθανασίου

Ψησταριά 2493092366

10

Μαντζάρας

Παναγιώτης

ΘεοδώρουΣυνεργείο/Πρατ.Καυσίμων

2493092373

11

Μαντζάρας

ΦώτιοςΑθανάσιου

Ουζερί/Ψησταριά 2493092467

12

Σουγλής ΑθανάσιοςΑπόστολου

Καφετέρια 2493092439

13

Τσακνάκη Κων/ναΑποστόλου

Μίνι_Μάρκετ 2493092364

14

Τσακνάκης

Ελευθέριος ΝικολάουΟικία/Κατάστημα Ηλεκτρ.

2493092271 2493092401

15

Τσακνάκης

ΝικόλαοςΠαναγιώτη

Αρτοποιείο 2493092266

16

Τσακνάκης

Παναγιώτης

Ηλία Οικία/Οικοδομικά Υλικά24930924482493092480

17

Τσακνάκης

Σπυρίδων Θωμά Οικία Κατάστημα24930923592493092271

18

Τσιόγκα Κασσιανή ΘωμάΧωματουργικές Εργασίες

2493092281

19

Φωτίου Αθανάσιος Σπυρίσων Ταβέρνα/Μπαρ 2493092276

Ταβέρνα «Το Παλιόχανο» Στην είσοδο της Δολίχης, στη διασταύρωση «Παλαίχανο», η παραδοσιακή ταβέρνα «Παλιόχανο» προσφέρει εκλεκτά γεύματα στους πελάτες της με ντόπια κρέατα και μοναδική θέα του Ολύμπου. Φημίζεται για τη νοστιμιά των κρεάτων, ιδιαίτερα για τα παϊδάκια, και τις καλές τιμές. Λειτουργεί καθημερινά.Υπεύθυνοι: Κώστας Αστερίου, Γιάννης ΑστερίουΤηλέφωνο: 24930-92006

Ταβέρνα «Η Στάση»Στην κεντρική πλατεία, απέναντι από το βυζαντινό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και το Πολιτιστικό Κέντρο, η ταβέρνα «Η Στάση» προσφέρει τη -γνωστή στους πελάτες της- γίδα βραστή, καθώς και ποικιλία κρεάτων και μεζέδων. Φημίζεται για τις καλές τιμές, τις ωραίες γεύσεις και τα ντόπια κρέατα. Λειτουργεί καθημερινά, πρωινά, απογεύματα και βράδια.Υπεύθυνος: Κώστας ΛιόλιοςΤηλέφωνο: 24930-92366

Ψησταριά «Οι Μουριές»Το καφέ – ψησταριά «Οι Μουριές» βρίσκεται δίπλα στο βυζαντινό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Λειτουργεί καθημερινά, πρωινά, απογεύματα και βράδια. Στους πελάτες προσφέρει καφέ, τσίπουρο κ.ά., ενώ τα βράδια προσφέρει σουβλάκι (καλαμάκι) και λουκάνικο, σκέτο ή σε πίτα.Υπεύθυνος: Φώτης ΜαντζάραςΤηλέφωνο: 24930-92467

Ταβέρνα «Φωτίου» Η Ταβέρνα «Φωτίου» βρίσκεται στην έξοδο της Δολίχης προς Λιβάδι. Το φιλικό περιβάλλον της ανακαινισμένης ταβέρνας προσφέρει στους πελάτες εκλεκτά γεύματα και μεζέδες. Λειτουργεί καθημερινά, πρωινά και βράδια.Υπεύθυνος: Σάκης ΦωτίουΤηλέφωνο: 24930-92276

Καφέ-μπαρ «Stadium» Απέναντι από το γήπεδο της Δολίχης, το καφέ-μπαρ «Stadium» διατίθεται για καφέ, πίτσα και βραδινή

διασκέδαση. Ανοίγει καθημερινά από τις απογευματινές ώρες και τις ώρες που διεξάγονται αγώνες ποδοσφαίρου.Υπεύθυνη: Βάσω ΜηνάΤηλέφωνο: 24930-92439

Καφε-μπαρ «Κιβωτός» Η νέα καφετέρια «Κιβωτός» βρίσκεται στην κεντρική πλατεία Δολίχης. Λειτουργεί καθημερινά –όλη τη μέρα- και προσφέρεται για καφέ, παγωτό, κρέπα, ποτό και βραδινή διασκέδαση.Υπεύθυνος: Θεόφιλος ΛιόλιοςΤηλέφωνο: 24930-92451Γίνετε φίλοι στο facebookhttp :// www . facebook . com / profile . php ? id =100000911354106& ref = ts

Ζαχαρ/στείο «Συνάντηση» Το Καφέ – Ζαχαροπλαστείο «Η Συνάντηση» βρίσκεται στην κεντρική πλατεία. Προσφέρεται, καθημερινά, όλες τις ώρες, για καφέ, τσίπουρο, παγωτό κλπ. Ποικιλία γλυκών κεράσματος και ταψιού είναι στη διάθεση των πελατών. Φημίζεται για το προφιτερόλ και τo γαλακτομπούρεκο.Υπεύθυνος: Αντώνης ΓκόγκοςΤηλέφωνο: 24930-92278

Ζαχαρ/στείο «Το Ολύμπιον» Το Καφέ – Ζαχαροπλαστείο «Το Ολύμπιον» βρίσκεται στην κεντρική πλατεία.  Ο πελάτης έχει τη δυνατότητα να επιλέξει μέσα από μία μεγάλη ποικιλία γλυκών ταψιού και κεράσματος. Τα γλυκά «πονηρό» και «πουτίγκα» είναι ευρέως διαδεδομένα.Λειτουργεί καθημερινά, πρωινά, απογεύματα και βράδια.Υπεύθυνος: Σπύρος ΤσακνάκηςΤηλέφωνο: 24930-92270

Τοπικά Προϊόντα

Βιολογικά “Ευδοκία”Στο Εργαστήρι Βιολογικών Προϊόντων «Ευδοκία» παράγονται βιολογικά γλυκά του κουταλιού: δαμάσκηνο, σύκο, καρύδι, βερίκοκο, μήλο, πορτοκάλι, αγριοκάρπουζο, κολοκύθι κ.ά.Προσφέρονται, επίσης, λικέρ: σαμπούκος (Βούζελα), βύσσινο, λεμόνι, περγαμόντο, μανταρίνι, καρύδι κλπ. Τα λικέρ του βιολογικού εργαστηρίου παράγονται με μαύρη βιολογική ζάχαρη.Ο πελάτης έχει τη δυνατότητα να προμηθευτεί βιολογική σάλτσα ντομάτας, ενώ μπορεί να αγοράσει και βιολογικά μήλα, σταφύλια, μέλι, κρασί και τσίπουρο.

Υπέυθυνη: Ευδοκία ΛιόλιουΤηλ. 24930-92455Κιν. 6973599335

Κελάρι “Κ. Τσακνάκη”Κτήμα Κατερίνας Τσακνάκη «Το νέκταρ του Ολύμπου»Στο κελάρι της Κατερίνας Τσακνάκη ωριμάζει το ντόπιο κρασί και το μεταβρασμένο τσίπουρο από παραδοσιακές ποικιλίες σταφυλιών σε ιδανικές  συνθήκες. Η παρολύμπια περιοχή δίνει στα σταφύλια λαμπερό χρώμα, πλούσιο φυσικό άρωμα, χαρακτηριστική δροσιά και μοναδική γεύση.

Η κ. Κατερίνα Τσακνάκη παράγει, επίσης, βιολογικά γλυκά του κουταλιού.Υπέυθυνη: Κατερίνα ΤσακνάκηΤηλ. 24930-92271Κιν. 6976782717

Τσίπουρο,Κρασί Δ.Λιόλιος Στο καζάνι του Διονύση Λιόλιου βράζουν τα σταφύλια σε ιδανικές θερμοκρασίες, ώστε να

παραχθεί το τσίπουρο, το οποίο διατίθεται σε κάθε ενδιαφερόμενο. Δίνεται, ωστόσο, η δυνατότητα στους πελάτες  να προμηθευτούν κρασί, το οποίο παράγεται από τα αμπέλια του παραγωγού.Υπεύθυνος: Διονύσης ΛιόλιοςΤηλέφωνο: 24930 -92414Κινητό: 6972833914

Μελισσοκόμοι

Διάφορες ποικιλίες μελιού θα βρείτε στους παρακάτω μελισσοκόμους της Δολίχης:

Γκόγκος Ανδρ. Νίκος τηλ. 24930-92343, κιν. 6979628019Γκόγκος Αριστ. Νίκος τηλ. κιν. 6976007395 Διαμάντη (Αστερίου) Νικολέτα τηλ. 2410-281722Παπακωνσταντίνου Βικτωρία 24930-92336, κιν. 6974036788

Διαμονή

____________________Στον Άγιο Δημήτριο:____________________Κτήμα Μπέλλου

Υπεύθυνος: Μπέλλος ΛάζαροςΤηλέφωνα Επικοινωνίας:  2351770021 , 6976783461E-mail: info@ktimabellou.gr , Site: http://www.ktimabellou.gr

_______________________Στο Λιβάδι:_______________________Ξενώνας ”Αντωνίου”

Υπεύθυνος: Αντωνίου ΑθανάσιοςΤηλέφωνα Επικοινωνίας:  24930 41180, 6976 994499Site: http :// www . hotel - antoniou . gr

Ξενώνας “Το Λανάρι”

Υπεύθυνος: Χατζής ΛάζαροςΤηλέφωνα Επικοινωνίας:  24930 41210Site: http :// www . lanari . gr

Ξενοδοχείο «Κιόσκι»

Υπεύθυνος: Ντάμπος ΔιονύσιοςΤηλέφωνα Επικοινωνίας: 24930-41377, 6976519665

Όροι Χρήσης

ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥdolihi.gr

Ο επισκέπτης, πριν χρησιμοποιήσει τον ιστότοπο dolihi.gr, οφείλει να λάβει γνώση των παρόντων όρων χρήσης, αφού η πρόσβασή του στον ιστότοπο συνεπάγεται σε ανεπιφύλακτη αποδοχή των όρων.Οι διαχειριστές του site dolihi.gr έχουν το δικαίωμα αλλαγής των όρων χρήσης, πάντα μέσα στα πλαίσια του ελληνικού και ευρωπαϊκού δικαίου.Το περιεχόμενο του dolihi.gr (κείμενο, εικόνες, γραφικά, σχέδια και γενικά όλα τα αρχεία του dolihi.gr), εκτός από τις εξαιρέσεις που ρητά αναφέρονται, αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του Πολιτιστικού Συλλόγου Δολίχης «Η Τριπολίτιδα» των αρθρογράφων και των φωτογράφων του site, η οποία προστατεύεται από τις σχετικές διατάξεις του ελληνικού δικαίου, του ευρωπαϊκού δικαίου και των διεθνών συμβάσεων.Κατά συνέπεια, τα αρχεία του ιστοτόπου dolihi.gr απαγορεύεται να αποτελέσουν αντικείμενο πώλησης, αντιγραφής, τροποποίησης, αναπαραγωγής, αναδημοσίευσης ή να μεταδοθούν ή να διανεμηθούν με οποιονδήποτε τρόπο με σκοπό το προσωπικό κέρδος. Τα άρθρα ή τα αρχεία ή οι υπηρεσίες που φέρουν τα σήματα των αντίστοιχων εταιρειών ή ανήκουν στην εθνική ή διεθνή βιβλιογραφία, έγκεινται σε πνευματική ιδιοκτησία τρίτων και κατά συνέπεια οι έχοντες την πνευματική ιδιοκτησία φέρουν και τη σχετική ευθύνη.Επιτρέπεται η αναπαραγωγή σε άρθρα ή σελίδες του ιστοτόπου, με την προϋπόθεση ότι τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στον Πολιτιστικό Σύλλογο Δολίχης «Η Τριπολίτιδα», ενώ θα γίνεται σαφή αναφορά στον ιστότοπο dolihi.gr και στον συγγραφέα του άρθρου –όπου αυτός αναφέρεται– και δεν θα αντιβαίνει, τέλος, τους όρους της προηγούμενης παραγράφου.

Guestbook

15Σχόλια

Ο/Η Dimitris λέει:30/09/2011 στις 3:54 ΠΜ Πολύ καλή προσπάθεια. Μπράβο σας!Απάντηση

Ο/Η mpampinos λέει:17/03/2011 στις 8:49 ΠΜ  ΒΕΒΑΙΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΑ ΚΑΝΕΤΕ ΚΑΙ ΞΕΣΗΚΩΝΟΣΑΣΤΕΑπάντηση

Ο/Η mpampinos λέει:17/03/2011 στις 8:47 ΠΜ  ΣΥΝΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΣΑΣ ΜΠΡΑΒΟ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΑΝΑπάντηση

Dolichi in Thessaly

Από ΕΤEnglish Version: Mary KaloidaDolichi in our days

Dolichi (greek: Δολίχη) is situated on the west foot of mountain Olympus, 21 km from Elassona to Katerini, at an attitude of 5,90 m.

According to the last census in 2001, the population of Dolihi was 473 people. In summer the population exceeds the 1000.With the municipal district of Livadi they constitute the municipality of Livadi of the prefecture Larissa.It’ s habitants are mainly occupied with farming and agriculture (tobacco, grain, sugar beets, corn, clover etc)In Dolichi the visitor can see the Byzantine Chapel of the Holy Metamorphosis (transfiguration) of Christ which is dated from 1210 AC.He can walk up the hill of Prophet Elias or the “Xilo” and enjoy their unique view.He can also choose to go to one of Dolihi’ s shops or taverns.Every year there’ s a bid variety of cultural events with the most important event the Metamorfosis of Christ festival on the 5th – 6th August.HistoryByzantine Church Cultural Association Athletic AssociationCultural EventsEntertainmentContact us