ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11

(321) Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΚΩΜΩΔΙΑΣ

Ο Αριστοτέλης δηλώνει άγνοια για την καταγωγή της και την αποδίδει στην όψιμη

θεσμοθέτηση επίσημων αγώνων. Θεωρεί πως η κωμωδία προήλθε από τα φαλλικά άσματα

και με την εισαγωγή διαλόγων μεταξύ του εξάρχοντα και του Χορού, ενώ στην αρχή της

ήταν προϊόν αυτοσχεδιασμού. Παρόμοιες αναφορές κάνουν ο Αθήναιος και ο Σήμος ο

Δήλιος, αν και κανείς δε διαφωτίζει την καταγωγή της.

Ο Αριστοτέλης συνδέει την κωμωδία με τη λατρεία του Διονύσου. Άλλωστε και αυτή

εντάσσεται στις Διονυσιακές εορτές, χωρίς όμως αυτό να ενισχύει τη θεωρία.

(322) Αναφέρει επίσης πως την πατρότητά της διεκδικούν οι Δωριείς, χωρίς όμως να

προσδιορίζει την περιοχή. Βασικό επιχείρημα, η ετυμολογία του ονόματός της (κώμη =

δήμος) καθώς και το ποιείν και όχι το δραν, που χρησιμοποιούσαν οι Αθηναίοι.

Άλλες ενδείξεις :

1α) Παραστάσεις ζωόμορφων Χορών, σε αττικά αγγεία 6ου και 5ου αι. Οι Χοροί αυτοί

συσχετίζονται με την πρώιμη κωμωδία και θυμίζουν τους χορούς των Σατύρων.

1β) Παραστάσεις χορευτών με κωμική εμφάνιση (διογκωμένα οπίσθια και στομάχια). Στις

παραστάσεις αυτές, διακρίνεται μια απλή, κωμική υπόθεση με κυρίαρχη τη φάρσα, το

γλέντι και τον καβγά.

2α) Διάλογος Χορού – υποκριτών

2β) Η παράδοση του ίαμβου με την ελευθεροστομία και τις κωμικές προσωπικές επιθέσεις.

(323) Ο Αριστοτέλης αναφέρει οργανική, εξελικτική σχέση ανάμεσα στον ίαμβο και την

κωμωδία (αμφισβητούμενη θεωρία).

2γ) Ύπαρξη διαφορετικών δομικών στοιχείων με μορφική αλλά και λειτουργική αυτοτέλεια.

Τα μέρη αυτά, παρουσιάζουν αυστηρή δομή και συνδυάζουν αδόμενα και απαγγελόμενα

τμήματα που εμφανίζουν συμμετρία. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στα Χορικά που γι’ αυτό

θεωρούνται αρχαιότερα.

Ανθρωπολογικά και Θρησκειολογικά Δεδομένα

-Η μίμηση και η χρήση προσωπείων, αποτελεί στοιχείο λατρείας. Ειδικά η μεταμφίεση

κυριαρχεί στη μυθολογία και τη λατρεία του Διονύσου.

-Το κωμικό και το άσεμνο έχουν αποτροπαϊκό χαρακτήρα – εξορκίζουν το κακό. Κατέχουν

σημαντική θέση στους μύθους και τη λατρεία της Δήμητρας. Το κωμικό μέσα από την

αισχρολογία απαντάται στο μύθο της Αρπαγής της Περσεφόνης.

-Ο εξορκισμός του κακού αναπαρίσταται στην εκδίωξη του αποδιοπομπαίου τράγου ή του

φαρμακού. Στον αντίποδα, έχουμε τη θριαμβική αναπαράσταση της ένωσης του ανθρώπου

με τη θεϊκή επικράτηση και την αναγέννηση της γονιμότητας και της ελπίδας.

(324) Cornford : η κωμωδία προέρχεται από το λατρευτικό – τελετουργικό σχήμα : αγώνας –

θάνατος – ανάσταση της θεότητας της καρποφορίας.

Η Δωρική Φάρσα και ο Επίχαρμος

Παράλληλα με την Αττική κωμωδία, ανθεί στις Συρακούσες ένα είδος θεάτρου με κορυφή

τον Επίχαρμο. Είναι πιθανή κάποια σύνδεση μεταξύ τους, χωρίς όμως τεκμήρια. Τα έργα

του Επίχαρμου είναι γνωστά από αποσπάσματα.

Βασικά γνωρίσματα :

-Δωρική διάλεκτος

-Έλλειψη της μετρικής ποικιλίας

-Παρωδία γνωστών μύθων και φιλοσοφικών συζητήσεων

-Κωμικές καταστάσεις που θυμίζουν φάρσα

-Αντιπαράθεση δύο αντιδίκων

-Ύπαρξη χαρακτηριστικών κωμικών τύπων

(325 λείπει – θα προστεθεί)

(326) Κρατίνος : του αποδίδονται οι περισσότερες καινοτομίες. Εισήγαγε (ή ενίσχυσε) το

προσωπικό πολιτικό σκώμμα.

Έργα του :

Πυτίνη : με αυτό απαντά στον Αριστοφάνη που τον θεωρούσε ξοφλημένο και κερδίζει το 1ο

βραβείο, ενώ οι Νεφέλες το 2ο.

Εύπολης : Αρχαιότερος του Αριστοφάνη, αλλά δε φτούρησε πολύ καθώς πέθανε νέος.

Διέθετε φαντασία και χάρη στο λόγο του.

Έργα :

Κόλακες : Διακωμώδηση μιας συγκέντρωσης σοφιστών στο σπίτι του Καλλία.

Δήμοι : Σάτιρα της παρακμής της πολιτικής ζωής μετά τα Σικελικά

Βάπται : πρωιμότερο έργο, σάτιρα των Ανατολικών λατρειών

(327) Αριστοφάνης

Ξεκίνησε την καριέρα του στα πρώτα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου. Σώζονται 11

από τα έργα του. Απέφευγε να τα διδάσκει ο ίδιος. Η γλώσσα του θεωρείται δείγμα του

καθημερινού προφορικού αττικού λόγου της εποχής. Ο Πλούτος, οι Νεφέλες και οι Βάτραχοι

ήταν δημοφιλή έργα και στο Βυζάντιο. Αποτελούσαν τη βυζαντινή τριάδα που διδάσκονταν,

αντιγράφονταν και σχολιάζονταν συχνά. (πίνακας 1)

(328) Ο Χαρακτήρας της Αριστοφανικής Κωμωδίας

Η θεματολογία και τα πρόσωπα αντλούνταν από τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτική

πραγματικότητα. Ο κωμικός ήρωας είναι καρικατούρα Αθηναίου με συμβολικό όνομα, ή η

κωμική εκδοχή ενός υπαρκτού προσώπου. Η δράση τοποθετείται σε αόριστο παρόν, με

πρόσωπα και καταστάσεις οικεία στο θεατή. Η υπόθεση αναφέρεται σε σοβαρά προβλήματα

όπως ο πόλεμος, η δικομανία και άλλα. Με αυτά ως αφορμή, ο ήρωας δημιουργεί κωμικές

καταστάσεις και περιπέτειες.

Όρνιθες : οι Πεισθέταιρος και Ευελπίδης με τη βοήθεια των πουλιών, ιδρύουν μια νέα πόλη,

μακριά από τη δικομανία των Αθηναίων. Πολιτικοί, θεοί και ήρωες προσπαθούν να την

πάρουν υπό τον έλεγχό τους, χωρίς ωστόσο να τα καταφέρουν.

(329) Ειρήνη : Ο Τρυγαίος ψάχνει τους θεούς για να τους πει να σταματήσουν τον πόλεμο.

Εκείνοι όμως έχουν εγκαταλείψει τον Όλυμπο, όπου βρίσκεται πια μόνον ο Άρης, που κρατά

αιχμάλωτη την Ειρήνη. Με τη βοήθεια του Ερμή, ο Τρυγαίος ελευθερώνει την Ειρήνη, τη

Θεωρία και την Οπώρα, την οποία παντρεύεται.

Ακολουθείται ένα παραμυθικό σχήμα με συγκεκριμένες λειτουργίες :

-ο ήρωας αντιμετωπίζει κρίσιμο πρόβλημα

-αποφασίζει να το λύσει

-δέχεται βοήθεια από υπερφυσικό συνεργάτη

-μετακίνηση, ταξίδι

-εμπόδια ή/και αντίσταση στο δρόμο για τη λύση

-οι αντίπαλοι πείθονται από τα λόγια του ήρωα

-ο εχθρός εξουδετερώνεται και διασύρεται

-θρίαμβος του ήρωα

Η κωμωδία δε στηρίζεται στην αληθοφάνεια και η συμπεριφορά των ανθρώπων δεν

υπακούει σε λογικούς κανόνες. Έχουμε ανατροπή της τάξης, γελοιοποίηση θεσμών και

προσώπων. Το ποτό, το φαγητό και η ερωτική δραστηριότητα υποκαθιστούν τα ηθικά

κίνητρα. Καταγγέλονται οι πολιτικές σκοπιμότητες και η σοβαρότητα των ηρώων πάει

περίπατο.

Αχαρνής : ο Δικαιόπολις συνάπτει ιδιωτική ειρήνη με τους Σπαρτιάτες και (330) απολογείται

γι’ αυτό στους Αχαρνείς. Με τη βοήθεια του Ευριπίδη αθωώνεται και απολαμβάνει πλέον τα

αγαθά της Ειρήνης, ενώ τον πλησιάζουν καιροσκόποι τους οποίους ξεφορτώνεται. Στο

τέλος, ο ήρωας ξεφαντώνει ενώ ο στρατηγός Λάμαχος, βασικός του αντίπαλος, ρεζιλεύεται

πηγαίνοντας να πολεμήσει.

(331) Κύριο γνώρισμα της κωμωδίας είναι η ελευθεροστομία. Ένα από τα πρόσωπα

αναλαμβάνει το ρόλο του βωμολόχου. Το γέλιο επιτυγχάνεται επίσης με αναπάντεχα αστεία

(παρά προσδοκίαν) και όρους που παρωδούν τους φιλοσόφους και τους σοφιστές.

Η Παράσταση

Η εμφάνιση των προσώπων συνάδει με το κωμικό πνεύμα. Οι άνδρες φέρουν δερμάτινο

φαλλό που προκαλεί πειραχτικά σχόλια. Προς το τέλος του έργου, είναι συχνή η εμφάνιση

εταίρας ή αυλητρίδας με εφαρμοστά ρούχα που υποδηλώνουν γυμνότητα. Τα ανδρικά

πρόσωπα φορούν επίσης κοντό χιτώνα και προσωπεία με έντονα, παραμορφωμένα

χαρακτηριστικά. [αμφισβητείται η ύπαρξη ή όχι προσωπείων με συγκεκριμένα

χαρακτηριστικά, κάτι όμως όχι υποχρεωτικό στην κωμωδία].

(332) Το αρχαίο θέατρο στηρίζεται σε συμβάσεις και ο θεατής γνωρίζει τα βασικά στοιχεία

μέσα από την εμπειρία του. Π.χ. η είσοδος και η έξοδος των προσώπων, οι χαρακτηριστικές

κινήσεις και τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν.

Λίγες είναι οι γνώσεις μας για τη μουσική και την κινησιολογία. Ο Χορός αποτελείται από 24

χορευτές ενώ ο αριθμός υποκριτών είναι μεταξύ 3 και 4. Ο Αριστοφάνης αξιοποίησε

ιδιαίτερα το Χορό, ειδικά στη Λυσιστράτη, όπου τον χώρισε σε άντρες και γυναίκες για να

τονίσει την αντιδικία.

Λυσιστράτη : οι γυναίκες με αρχηγό τη Λυσιστράτη, εκβιάζουν με σεξουαλική αποχή τους

άνδρες τους για να σταματήσουν τον πόλεμο. Οι άνδρες λυγίζουν και επιτυγχάνεται η

εκεχειρία.

(333) Στόχοι της Σάτιρας

- Πολιτική : βασική έμπνευση ο δημόσιος βίος, χωρίς να κατατάσσουμε τον Αριστοφάνη σε

συγκεκριμένο στρατόπεδο. Η σάτιρα έχει στόχο τα πολιτικά πρόσωπα που κυριαρχούν,

κυρίως φιλοπόλεμους, με αμφίβολο ηθικό ποιόν όπως ο Κλέων.

Ιππής : Δύο δούλοι του Δήμου (αλληγορία), διεκτραγωδούν τα προβλήματά του, που

άρχισαν με την προτίμησή του σε ένα νέο, αλλοδαπό δούλο. Ελπίδα τους, ο χρησμός που

λέει πως ο αχρείος δούλος θα συντριβεί από έναν άλλο, αχρειότερο. Ο Αριστοφάνης, για να

μη δώσει την εντύπωση πλήρους εξαθλίωσης της Αθήνας, παρουσιάζει το Δήμο ως γνώστη

της κατάστασης, που απλά έδωσε το περιθώριο στους εχθρούς του να αποκαλυφθούν. Στο

τέλος, ο Δήμος αναγεννάται. Το φινάλε των Ιππέων δείχνει πως ο ποιητής φροντίζει να

κερδίζει τις εντυπώσεις μέσω του γέλιου και του αισιόδοξου μηνύματος.

-Το Κοινό και το Θέατρο : ο ποιητής προσπαθεί να προκαταλάβει ευνοϊκά το κοινό. Τα

πρόσωπα κινούνται ανάμεσα στον πλασματικό θεατρικό κόσμο και τον πραγματικό.

-(335) Η Τραγωδία : Προσφιλής στόχος της σάτιρας, που παρωδούσε το ύφος της.

Βάτραχοι : Ο Διόνυσος με τη μορφή του Ηρακλή κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο για να φέρει

πίσω τον Ευριπίδη. Αφού πάρει οδηγίες από τον πραγματικό Ηρακλή, φτάνει στο παλάτι του

Πλούτωνα. Εκεί, ο Ευριπίδης και ο Αισχύλος αγωνίζονται με έπαθλο την επιστροφή στη γη.

Νικά ο Αισχύλος.

(336) Σε αυτό το έργο, ο Αριστοφάνης προχωρεί πέρα από την παρωδία και τους

υπαινιγμούς. Ο Διόνυσος συγκρίνει δύο ποιητές με λογοτεχνικούς και κριτικούς όρους της

εποχής. Έτσι, βλέπουμε τα κριτήρια των τραγικών, από τους συγχρόνους τους. Δίδεται

μεγάλη σημασία στον παιδευτικό χαρακτήρα της τραγωδίας σε σχέση με την ηθική εξύψωση

των πολιτών. Το συμφιλιωτικό κήρυγμα του έργου, εκτιμήθηκε από τους Αθηναίους που

ζήτησαν επανάληψη της παράστασης.

-Γυναίκες :

Θεσμοφοριάζουσες : ο Ευριπίδης στέλνει ένα συγγενή του στο Θεσμοφόριο όπου βρίσκονται

οι γυναίκες, και να τον υποστηρίξει στην κατηγορία τους πως τις διασύρει. Εκείνες

βρίσκουν τον κατάσκοπο, αλλά τελικά έρχονται σε συνεννόηση με τον ποιητή.

(338) Ο Ευριπίδης διακωμωδείται :

- για τις τραγωδίες του που έχουν αίσιο τέλος

- για τον υποτιθέμενο μισογυνισμό του, που στηρίζεται σε απομονωμένα χωρία των έργων

του. Ο Ευριπίδης ασχολείται με τη γυναικεία ψυχολογία και βάζοντας γυναίκες αντιμέτωπες

με άντρες, μεταθέτει τη δραματική σύγκρουση.

-(339) Κοινωνικά και Οικονομικά Προβλήματα

Εκκλησιάζουσες : Η Πραξαγόρα, μαζί με τις Αθηναίες μεταμφιέζονται σε άντρες, εισχωρούν

στην Εκκλησία του Δήμου και επιτυγχάνουν ευνοϊκές αποφάσεις, κυρίως την

κοινοκτημοσύνη στις ερωτικές σχέσεις.

Η ανάληψη καθηκόντων από τις γυναίκες, συνδέθηκε με την παρακμή της Αθήνας, την

οικονομική και στρατιωτική της κατάρρευση. Το ίδιο συμβαίνει και στον

Πλούτο : (340) Ο Χρεμύλος μετά από χρησμό, περιθάλπτει έναν τυφλό γέροντα που

αποδεικνύεται ο Πλούτος. Ο Χρεμύλος τον οδηγεί στο ιερό του Ασκληπιού, όπου

γιατρεύεται, για να χαρίζει πλούτο μόνο σε αυτούς που τον αξίζουν.

Η δομή της Αρχαίας Κωμωδίας

Η διάρθρωσή της είναι ποικίλη :

Α) Πρόλογος : Μονολογικός ή διαλογικός

- Κωμικό ζεύγος : (δύο δούλοι, ένας δούλος και ο κύριός του, ήρωας και ακόλουθος)

- Συχνά το κωμικό ζεύγος βρίσκεται καθ’ οδόν

Αν και εισάγει τους θεατές στην υπόθεση, όπως στην τραγωδία, ο κωμικός μύθος δεν έχει

παρελθόν και γι’ αυτό ο πρόλογος δεν έχει τη σημασία που έχει στην τραγωδία.

Β) (341) Είσοδος του κωμικού Χορού – Πάροδος : συνήθως συνοδεύεται από απαγγελία ή

άσμα. Ο Χορός εισέρχεται είτε με εχθρική διάθεση απέναντι στον ήρωα είτε αλληλέγγυος

προς αυτόν. Στις Σφήκες, τις Θεσμοφοριάζουσες και τους Βατράχους, ο Χορός είναι

ανεξάρτητος και εμπλέκεται σταδιακά στη δράση.

Γ) (342) Αγώνας : η σύγκρουση του ήρωα με κάποιον αντίπαλο.

Τα μέρη του είναι : Ωδή – Κατακελευσμός – Επίρρημα – Πνίγος – Αντωδή – Αντικατακελευσμός

– Αντεπίρρημα – Αντιπνίγος – Σφραγίς

Η αντιπαράθεση των αντιδίκων προετοιμάζεται από ένα χορικό, συνήθως απαγγελτικό. Η

ωδή υπογραμμίζει το θέμα του αγώνα. Η αντωδή επαινεί τον πρώτο ομιλητή και τονίζει τις

δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο δεύτερος.

Νεφέλες : Ο Στρεψιάδης, για να γλιτώσει το γιο του από το τζόγο τον στέλνει στο Σωκράτη

για φροντιστήριο, προκειμένου να μάθει να γλιτώνει από τους δανειστές του. Ο Σωκράτης

παρωδείται. (343) Μονομαχούν ο Άδικος και ο Δίκαιος Λόγος. Ο Φειδιππίδης γίνεται τόσο

καλός μαθητής που αιτιολογεί το ξύλο που δίνει στον πατέρα του. Ο Στρεψιάδης πυρπολεί

το φροντιστήριο του Σωκράτη.

(343) Στις Νεφέλες το επίρρημα, το πνίγος, το αντεπίρρημα και το αντιπνίγος αποτελούν τον

κυρίως αγώνα.

(344) Η σφραγίδα, αντιστοιχεί συνήθως με την ετυμηγορία.

Σφήκες : Ο Φιλοκλέων βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό από το γιο του, λόγω της

δικομανίας του. Μετά από αντιπαράθεση, κερδίζει ο γιος Βδελυκλέων. Με μια παρωδία

δίκης στο σπίτι, ο γέρο Φιλοκλέων διορθώνεται.

(345) Η Παράβαση : ιδιότυπο μέρος της κωμωδίας, θεωρείται ο αρχικός πυρήνας της. Το

όνομα προέρχεται από τα βήματα του Χορού προς το κοινό (παραβαίνειν), εγκαταλείποντας

το δραματικό του ρόλο

Δομή παράβασης : Κομμάτιον – Ανάπαιστοι – Πνίγος – Ωδή – Επίρρημα – Αντωδή –

Αντεπίρρημα (διάβασε σελ. 346-347)

(348) Επεισοδιακές σκηνές : ο ήρωας έρχεται σε αντιπαράθεση με αντιπάλους. Αυτοί είναι

συνήθως αλαζόνες, που πέφτουν θύματα των αξιώσεών τους. (στον αντίποδα ο είρων,

συνήθως ο ήρωας). Σε αυτές τις σκηνές ο Χορός μένει αμέτοχος.

Τα Χορικά : παρουσιάζουν μορφολογική ποικιλία, (349) λόγω της χαλαρότητας της

κωμωδίας.

Τα Άσματα : εντάσσονται στη λαϊκή, λυρική ποίηση. Διακρίνονται για το ρεαλισμό, τη χάρη

και την τολμηρή φαντασία τους.

Η Έξοδος : οδηγεί στην αποχώρηση του Χορού και των υποκριτών. Κυριαρχεί ο θρίαμβος

του ήρωα σε γιορτινή ατμόσφαιρα και την κατάκτηση κάποιου θηλυκού.

(350) ΜΕΣΗ ΚΩΜΩΔΙΑ

Δύσκολη η διάκριση Μέσης – Αρχαίας και Νέας Κωμωδίας, όπως και η μελέτη τους.

Μέση Κωμωδία :

Ιδιαίτερη περίοδος, ανάγεται στους Αλεξανδρινούς φιλολόγους. Η αρχή της τοποθετείται

συμβατικά γύρω στο 400. χρονολογία μετάβασης προς της Νέα Κωμωδία, θεωρείται το 320,

ημερομηνία θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αρχή της ελληνιστικής εποχής και εμφάνιση

του Μενάνδρου. Η απώλεια όλων των έργων αυτής της περιόδου, δε συνάδει με τη

δημοτικότητά τους. Πηγές είναι σωζόμενα αποσπάσματα σε μεταγενέστερους συγγραφείς,

σχόλια και ορισμένες πραγματείες, όπως και αρχαιολογικό υλικό.

Ο Χορός στα τελευταία Έργα του Αριστοφάνη

Στην Αρχαία Κωμωδία, περιορίζεται σταδιακά. Στις Εκκλησιάζουσες και τον Πλούτο η

εξέλιξη κορυφώνεται, ενώ δεν υπάρχει παράβαση. Στα χειρόγραφα υπάρχουν ενδείξεις για

εμβόλιμα χορικά. Η υποχώρηση των χορικών αντισταθμίζεται με μεγαλύτερες μονωδίες.

(351) Στη Μέση Κωμωδία, η ταυτότητα του Χορού δεν έχει πάντα οργανική σχέση με το

έργο, κι όταν συμβαίνει αυτό, η εμφάνισή του αναγγέλεται. Αρκετές φορές πάντως, σε

κάποια αποσπάσματα διακρίνεται διάλογος προσώπων – Χορού.

Γνωρίσματα της Μέσης Κωμωδίας

Συνολικές μεταβολές εντοπίζονται και στο συνολικό πνεύμα της κωμωδίας. Σταδιακά

περιορίζονται το προσωπικό σκώμμα, οι αναφορές σε πρόσωπα και πράγματα του δημόσιου

βίου και η αισχρολογία. Τα στοιχεία αυτά απουσιάζουν πλήρως στο Μένανδρο, δεν ξέρουμε

όμως πότε ολοκληρώθηκε η εξέλιξη. Τώρα ενδιαφέρουν περισσότερο τα οικονομικά και

κοινωνικά προβλήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητα. Το ενδιαφέρον για τον

ιδιωτικό χώρο και τον ατομικισμό, είναι στοιχεία μεταβολής και παρακμής της πόλης

κράτους, καθώς και της απώλειας της υπεύθυνης στάσης του πολίτη απέναντί της.

Αναπτύσσεται ο ηθικός και κοινωνικός προβληματισμός, ενώ οι φιλοσοφικές αναζητήσεις

έχουν στόχο την ατομική ευδαιμονία. Η κωμωδία διαγράφει ανθρώπινους τύπους και

χαρακτήρες, με βασική ταυτότητα το επάγγελμα, την ιδεολογία και την ηθική τους. Η

φιλοσοφία γίνεται επίσης αντικείμενο σάτιρας.

(352) Άλλοι στόχοι της σάτιρας είναι οι ηγεμόνες και οι εταίρες. Μεγαλύτερη δημοτικότητα

έχουν ο παράσιτος, ο μάγειρος, οι εραστές. Οι ρόλοι τους αποκτούν στερεότυπα

χαρακτηριστικά (το βλέπουμε μέσα από αρχαιολογικά ευρήματα) και τα διατηρούν και στο

νεώτερο ελληνικό και ρωμαϊκό στερεότυπο.

Στις αρχές του 4ου αι. αυξάνονται θεαματικά οι κωμωδίες με μυθολογικά θέματα, πολλά

από τα οποία ήταν γνωστά από τραγωδίες. Θεοί και ήρωες παρωδούνται, τοποθετούμενοι

σε σύγχρονο περιβάλλον, διατηρώντας μεν τις ιδιότητές τους, ενώ ταυτόχρονα

αντιμετωπίζουν καθημερινά προβλήματα. Προσφιλή μοτίβα η γέννηση ενός θεού, οι

παράνομες σχέσεις, βιασμοί, κρυφές γέννες, έκθετα βρέφη, αναγνωρίσεις. Επίσης ανθεί και

η λογοτεχνική σάτιρα.

(353) Το ύφος της Μέσης Κωμωδίας είναι ομοιογενές και τείνει προς την πεζότητα. Η

γλώσσα είναι απλή αν και με ρητορικές αντιδράσεις.

Ποιητές της Μέσης Κωμωδίας

Οι Αλεξανδρινοί αναφέρουν 57 ποιητές και 600 έργα, με μεγάλο αριθμό έργων ανά ποιητή.

Αυτό εξηγείται από το γεγονός πως πολλά έργα γράφονταν για να ανέβουν σε αττικούς και

όχι μόνο δήμους, χωρίς να λαμβάνουν μέρος στους δραματικούς αγώνες. Σημαντικές ήταν

και οι διασκευές.

-Εύβουλος : τοποθετείται στη μετάβαση από την Αρχαία στη Μέση Κωμωδία. Πολλά έργα

του έχουν μυθολογικό περιεχόμενο. (354) Συχνά παρωδούσε τραγωδίες του Ευριπίδη.

Χρησιμοποιούσε ιδιαίτερα την αισχρολογία.

-Αντιφάνης : Κέρδισε 13 φορές τους αττικούς δραματικούς αγώνες, αν και δεν ήταν

Αθηναίος ο ίδιος. Θεωρείται σημαντικός στην εξέλιξη της Νέας Κωμωδίας. Χρησιμοποιεί

λογοπαίγνια και αινίγματα.

-Αναξανδρίδης : Κατά τη Σούδα, είναι ο πρώτος που εισήγαγε τους έρωτες και τις

διακορεύσεις παρθένων. Στο έργο του βρίσκουμε προσωπικό σκώμμα.

-Άλεξις : από τους Θούριους της Κάτω Ιταλίας, δάσκαλος του Μενάνδρου. Το έργο του

μοιράζεται ανάμεσα στη Μέση και τη Νέα Κωμωδία. Απομακρύνεται από το ύφος του

Αριστοφάνη, θυμίζοντας περισσότερο Ευριπίδη. Είχε ιδιαίτερη αδυναμία στους αλαζόνες

μαγείρους, τα συμπόσια και τα πανηγύρια.

Ακολουθεί η σύνοψη που δε μπόρεσα να βγάλω γιατί μπερδεύτηκα. Θα ξαναπροσπαθήσω.