ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

38
ΚΕΦΑΛΑΙΟ A3 ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 1η: πότε έχουμε για πρώτη φορά μαρτυρημένη στην ελληνική γλώσσα τη λέξη λύρα; Λυρική ποίηση λύρα = έγχορδο μουσικό όργανο, πολύ αγαπητό στον κόσμο. Παλαιότερες ονομασίες του: φόρμιγξ, κιθαρίς. Πρώτη αναφορά της λέξης λύρα στον Αρχίλοχο. ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 2η: ποιο το νόημα της αρχαίας έκφρασης «κανών των εννέα λυρικών ποιητών»; Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι συνέταξαν τον Κανόνα των 9 λυρικών ποιητών: Αλκαίος, Σαπφώ, Ανακρέοντας, Αλκμάνας, Στησίχορος, Ίβυκος, Σιμωνίδης, Βακχυλίδης, Πίνδαρος. ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 3η: ποια η σημασία του επιθέτου λυρικός στην παραπάνω αρχαία έκφραση; Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι στη λυρική ποίηση κατέτασσαν μόνο την ποίηση που συνοδευόταν από 1

description

ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3 - Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση

Transcript of ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

Page 1: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A3

ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 1η: πότε έχουμε για πρώτη φορά μαρτυρημένη στην

ελληνική γλώσσα τη λέξη λύρα;

Λυρική ποίηση λύρα = έγχορδο μουσικό όργανο, πολύ αγαπητό στον

κόσμο.

Παλαιότερες ονομασίες του: φόρμιγξ, κιθαρίς.

Πρώτη αναφορά της λέξης λύρα στον Αρχίλοχο.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 2η: ποιο το νόημα της αρχαίας έκφρασης «κανών των

εννέα λυρικών ποιητών»;

Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι συνέταξαν τον Κανόνα των 9 λυρικών

ποιητών: Αλκαίος, Σαπφώ, Ανακρέοντας, Αλκμάνας, Στησίχορος,

Ίβυκος, Σιμωνίδης, Βακχυλίδης, Πίνδαρος.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 3η: ποια η σημασία του επιθέτου λυρικός στην παραπάνω

αρχαία έκφραση;

Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι στη λυρική ποίηση κατέτασσαν μόνο την

ποίηση που συνοδευόταν από λύρα. Τότε κάνει και την πρώτη του

εμφάνιση το επίθετο λυρικός.

Εμείς σήμερα στη λυρική ποίηση εντάσσουμε επίσης τον ίαμβο και την

ελεγεία (συνοδευόταν από αυλό).

1

Page 2: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 4 η : πότε και πως γεννήθηκε η λυρική ποίηση; Ως πότε

παρακολουθούμε την ακμή της στην πρώτη παλαιότερη φάση της;

2. Ποιες είναι οι βασικές κοινωνικές συνθήκες δημιουργίας της

λυρικής ποίησης (αποικισμός κλπ); SOS

Η λυρική ποίηση χρονικά ήκμασε από τις αρχές 7ου αι. έως τα μέσα του 5ου

αι.

Μέσα 7ου αι.: έγινε μία τεράστια αλλαγή στην ελληνική κοινωνία:

αποικισμός, οπότε είχαμε διεύρυνση πνευματικών οριζόντων Ελλήνων,

ταξίδια, πλούτος, αναζήτηση καλύτερων όρων ζωής, συμμετοχής στη

διαχείριση κοινών και άσκηση εξουσίας, συνειδητοποίηση προσωπικής

αξίας και αξίας ελευθερίας.

Οι Έλληνες τραγουδούσαν σε κάθε ευκαιρία της καθημερινής τους

ζωής (γάμοι, κηδείες, εργασία, πολεμικές επιχειρήσεις, λατρεία θεών).

2

Page 3: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

1. Είδη λυρικής ποίησης (βασικά είδη και χαρακτηριστικά τους,

τίτλοι και λέξεις κλειδιά)

3. Ποιητές, έργα και χαρακτηριστικά (Συγγραφείς κατά είδος και τι

έγραψαν)

1) Ελεγεία –ελεγειακή ποίηση

1.1. Καλλίνος- α’ μισό 7ου, Ιωνία, 21 στ. - Προτροπή του ποιητή για

υπεράσπιση πατρίδας, γυναικών και παιδιών. Αλλαγή στον

κοινωνικό χώρο. Θυμίζει έπος: εκφραστικοί τρόποι, αισθήματα,

λόγος.

1.2. Τυρταίος – β΄μισό 7ου, Σπάρτη. Μόνο αποσπάσματα: Υποθήκες,

Ευνομία, Εμβατήρια. Ενθαρρύνει την κατάληψη της Μεσσήνης.

Πολιτική και πολεμική ποίηση.

1.3. Μίμνερμος – β’ μισό 7ου αι., Ιωνία. Οι χαρές της νιότης και του

έρωτα, η φρίκη των γηρατειών. Ερωτική ποίηση αλλά και

μελαγχολική, λόγω του εφήμερου. Ναννώ και Σμυρνηίς

1.4. Αρχίλοχος – Πάριος, 680-640. Περιπαικτικός, δηκτικός,

αντιηρωικός. Αλλά και παραδοσιακά θέματα, π.χ. παντοδυναμία

θεών, χτυπήματα μοίρας. Γνωστότερος για τους ιάμβους του

1.5. Σόλων – Αθηναίος, 680-560. Νομοθέτης, πολιτικός ποιητής.

Διατύπωσε και υπερασπίστηκε τις πολιτικές του ιδέες και

πράξεις. Έγραψε και ιαμβική ποίηση

1.6. Θέογνης – Μέγαρα, τέλη 6ου ή αρχές 5ου. Σώζεται συλλογή 1400

στίχων. Μικρά ποιήματα, συνήθως ένα ως έξι δίστιχα. Τυπική

ποίηση συμποσίων. Ο ποιητής διακατέχεται από αριστοκρατικές

αντιλήψεις, παραπονιέται για τους νεόπλουτους της εποχής του.

Ηθικολόγος. Νόθοι στίχοι λόγω νοηματικών αντιφάσεων.

Αναγνώριση: το όνομα του (σφραγίς), αγαπημένος Κύρνος.

1.7. Φωκυλίδης, Δημόδοκος, Ξενοφάνης: γνωμολογικού και

ηθικολογικού περιεχομένου ελεγειακή ποίηση.

3

Page 4: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

2) Ίαμβος - ιαμβική ποίηση

2.1. Αρχίλοχος - Πάριος (680-640 π.Χ. περίπου). Περιπετειώδης ζωή,

μάχες, έρωτες, απογοητεύσεις. Ασχολήθηκε με προσωπικά βιώματα. Ο

πρώτος Ευρωπαίος ποιητής που έθεσε ως θέμα της ποίησής του τον εαυτό

του! Ο πρώτος που χρησιμοποίησε ασυνάρτητα και επωδούς, καθώς και τον

αντίστοιχο τροχαϊκό ρυθμό (στίχος: τροχαϊκός τετράμετρος). Σπουδαίος

αλλά πικρόχολος.

2.2. Σημωνίδης – σύγχρονος ή νεώτερος. Σάμιος και Αμοργινός. Κάποιοι

σκόρπιοι στίχοι και δυο μεγάλα αποσπάσματα που τα έσωσε στο

Ανθολόγιο του ο Ιωάννης ο Στοβαίος (5ος αι. μ.Χ.). Ίαμβος των Γυναικών:

το μεγαλύτερο από τα δύο (118 στίχοι), γνωστό σατιρικό του ποίημα,

τυπικό δείγμα ποίησης κατά γυναικών. Περιγράφει επιμέρους τύπους

γυναικών που κατάγονται από διάφορα ζώα: αλεπού, γουρούνι, μαϊμού.

Σκοπός του: Να περιγράψει και να κακίσει με αστείο τρόπο κοινωνικούς

τύπους και χαρακτήρες, «ομαδική κακοδαιμονία». Επίκριση ελαττωμάτων

με τελικό στόχο με τελικό στόχο τη διόρθωση τους. σε αντίθεση με τους

άλλους, που έγραφαν για προσωπικές εμπειρίες ή πρόσωπα. Πολύ

απαισιόδοξος (# Αρχίλοχο).

2.3. Ιππώνακτας – 6ος αι. Έφεσος. Έζησε στις Κλαζομενές ως ζητιάνος.

Ποίηση απόλυτα απομονωμένου ατόμου, και της ρεαλιστικότατης

απόδοσης της στιγμής, χωρίς αναγωγές στην ανθρώπινη ή ατομική ύπαρξη.

Έγραψε σε ποικίλα και ιδιότυπα μέτρα: και σε ιαμβικό και ελεγειακό,

τετράμετρο, δακτυλικό εξάμετρο. Αθυρόστομος με λεξιλόγιο λαϊκό.

2.4. Σόλων – 680-560 Αθήνα. Ποιητής, πολιτικός, νομοθέτης. Διατύπωσε

και υπερασπίστηκε τις πολιτικές του ιδέες και πράξεις. Σ’ ένα έξοχο ποίημά

κάνει απολογισμό του έργου του (απελευθέρωση γης, διαγραφή χρεών,

σεισάχθεια, ...) μπροστά στο δικαστήριο του χρόνου. Πολύ σημαντικό:

«τους ξανάδωσα την πατρίδα τους» = τους ξανάδωσα τη γλώσσα τους.

4

Page 5: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3) Μέλος – μελική ποίηση μονωδία

3.1. Αλκαίος - Λέσβος (τέλος 7ου-αρχές 6ου αι.) Έζησε σε εποχή

μεγάλων πολιτικών αναστατώσεων. Αριστοκράτης, εξορίστηκε.

Ελάχιστα θρύψαλα της ποίησής του διασώθηκαν. Στασιωτικά

ποιήματα, εμπνευσμένα από την καθημερινή πολιτική

πραγματικότητα της εποχής του: έχθρα και μίσος, διάθεση για

αγώνα, άφατη χαρά για τη νίκη, απογοήτευση και απελπισία για

την ήττα. Ερωτικά τραγούδια, προσκλήσεις σε φίλους του για

γλέντια αλλά και Ύμνους σε θεούς και ήρωες. Γλώσσα: απλή και

ρέουσα, αιολική διάλεκτος. Μέτρο: περίτεχνό. Αλκαϊκή

στροφή: 2 αλκαϊκοί 11σύλλαβοι στίχοι, 1 9σύλλαβος, 1

10σύλλαβος.

3.2. Σαπφώ - Λέσβος (τέλη 7ου –αρχές 6ου π.Χ. αι.). Αριστοκράτισσα

σαν τον Αλκαίο, λίγο μεγαλύτερη συνομήλικη του, βρέθηκε στη

δίνη πολιτικών ταραχών και εξορίστηκε κι αυτή. Γεννήθηκε στην

Ερεσσό, έζησε στη Μυτιλήνη. Ποίηση: προσωπικά βιώματα, οι

διαλογισμοί της πάνω στις σχέσεις των ανθρώπων και στα

προβλήματα του κύκλου της και του κοινωνικού της

περιβάλλοντος. Περιγραφή ερωτικού πάθους, κοινής ζωής με

συντρόφισσες – πηγή χαράς, αισθημάτων, νοσταλγίας και

αναμνήσεων. Περίφημη και ολόκληρη μόνο η Ωδή στην

Αφροδίτη (αγαπημένη θεά της Σαπφώς). Χορική ποίηση:

επιθαλάμια. Γλώσσα: απλή, λιτή, λόγος σχεδόν καθημερινός.

Μεγάλη ποικιλία μέτρων. Σαπφική στροφή: 3 σαπφικοί

11σύλλαβοι κι ένας αδώνειος.

3.3. Ανακρέων Τέω, Ερωτικά, συμποτικά ποιήματα, αλλά στα

πλαίσια του μέτρου η ποίησή του. Παρεξηγημένη

προσωπικότητα. Απλή ιωνική διάλεκτος. Μέτρα: ίαμβοι,

χορίαμβοι, γλυκώνειοι και φερεκράτειοι.

5

Page 6: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

4) Χορική ποίηση

4.1. Αλκμάνας – β’ μισό 7ου αι. από τις Σάρδεις, μάλλον Ίωνας παρά

Λυδός Ο πρώτος χορικός ποιητής, ξένος κι αυτός στη Σπάρτη.

Χαρακτηριστικό: λακωνικό ιδίωμα, ομηρισμοί, ξενικά στοιχεία.

Ποίηση γραμμένη σε απλά μέτρα, συνήθως δακτυλικά και

ιαμβοτροχαϊκά. Μόνο μερικά παραθέματα και κάποια,

εκτεταμένα, παπυρικά αποσπάσματα. Ποίηση της ειρήνης για

επίσημες θρησκευτικές τελετές. Επίσης και ερωτικά ποιήματα

και παρθένεια (ποιήματα που τραγουδιούνταν από ομάδα

κοριτσιών σε θρησκευτικές γιορτές). «Μεγάλος παρθένειος»:

λείπει η αρχή, περίπου 35 στίχοι, και υπάρχουν αρκετά κενά

μεταξύ των 100 σωσμένων στίχων, δημιουργώντας πρόβλημα

ερμηνείας. Εισαγωγή: μιλά για τους γιους του Ιπποκόωντα, που

τους σκότωσε ο Ηρακλής. Το μυθολογικό κομμάτι κλείνει με τη

γνώμη, όπως αργότερα στη χορική ποίηση π.χ. Πίνδαρος.

Ξαφνικά αρχίζει τρίτο μέρος, που φτάνει ως το τέλος. Μιλά για

δυο κορίτσια, Αγιδώ και Αγησιχόρα. Γεμίζει το ποίημα με την

ομορφιά της νιότης.

4.2. Στησίχωρος - από Ιμέρα Σικελίας (τέλος 7ου-μέσα 6ου). Θέματα

από μύθους επικού κύκλου ή μύθους Ηρακλή. Σώζονται μόνο

αποσπάσματα Θέματα από μύθους επικού κύκλου ή μύθους

Ηρακλή. Σώζονται μόνο αποσπάσματα. Δυο ποιήματα για Ωραία

Ελένη: Παλινωδία. Ρυθμός: δακτυλικός. Δομή: επωδική τριαδία

(στροφή, αντιστροφή, επωδός). Γλώσσα: ομηρικό πρότυπο, αλλά

και δωρικό χρωματισμό.

4.3. Ίβυκος - Ρήγιο Καλαβρίας (α μισό 6ου αι.). Αρχικά υπό την

επίδραση του Στησίχορου. Μόνο κάποια θρύψαλα. Αγάπη για το

μύθο, για σχεδόν ξεχασμένες παραλλαγές τους. Παθιασμένα

ερωτική μονωδία η ποίηση του. Ρυθμός: δακτυλικός. Γλώσσα:

ταίριασμα δωρικών και επικών στοιχείων. Η αγάπη για τα αγόρια

6

Page 7: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

τον απέκλεισε από τα σχολικά βιβλία, γι’ αυτό ελάχιστα

αποσπάσματα.

4.4. Σιμωνίδης – από Κέα (τέλος 6ου-μέσα 5ου), πέθανε Ακράγαντα

Σικελίας. Έκανε πολλά ταξίδια. Περίφημα τα επιγράμματά του,

ιδίως για τους πεσόντες σε Μαραθώνα και Θερμοπύλες. Έγραψε

και σκόλια (τραγούδια συμποσίων). Χορική ποίηση: επινίκια,

θρήνοι, εγκώμια και Διθύραμβοι (56 νίκες).

4.5. Πίνδαρος - από τις Κυνός Κεφάλες, συνοικισμός της Θήβας

(τέλος 6ου- μέσα 5ου αι.). ο πιο σημαντικός χορικός ποιητής.

Καλλιέργησε όλα τα είδη χορικής ποίησης: Ύμνους σε θεούς,

Παιάνες (=λατρευτικά τραγούδια προς τιμήν αρχικά Απόλλωνα,

μετά κι άλλων θεών), Διθυράμβους (=θρησκευτικά τραγούδια

προς τιμή Διονύσου αρχικά, στη συνέχεια όχι), Προσόδια

(πομπικά τραγούδια), Παρθένεια (=τραγούδια τραγουδισμένα

από χορούς κοριτσιών), Θρήνους (=θρηνητικά τραγούδια,

νεκρικά μοιρολόγια), Επινίκια (=επίνικοι, θριαμβικές ωδές προς

τιμή νικητών σε αθλητικούς αγώνες για να τιμηθούν στην

πατρίδα τους), Ύμνους (όχι θεών αλλά ανθρώπων),

Υπορχήματα (=λατρευτικού περιεχομένου χορευτικά

τραγούδια). Όλα, εκτός από τα επινικία, σχετίζονται με τη

λατρεία, και έχουν σωθεί ελάχιστα αποσπάσματα. Επινίκια στο

σύνολο τους σχεδόν. Δομή: 1)στοιχεία για νικητή και οικογένεια

του και για την αφορμή, 2)αφήγηση ενός μύθου, 3)κλείνει με

γνώμη ή γνώμες με βαθυστόχαστο θρησκευτικό-ηθικό

περιεχόμενο. Στα ποιήματα αυτά αντικαθρεφτίζεται η κοινωνική

υπεροχή της ελληνικής αριστοκρατίας που συνδεόταν με τη

μυθική-ηρωική παράδοση και απαιτούσε από τα μέλη της

συνεχώς καλύτερες επιδόσεις. Ο Πίνδαρος ήταν ο κήρυκας της

αριστοκρατικής κοινωνίας. Ο παλαιότερος από τους σωζόμενους

επίνικους του είναι ο 10ος Πυθιόνικος ενώ ο μεγαλύτερος είναι ο

4ος Πυθιόνικος. Γλώσσα: πλούσια σε δωρικά και αιολικά

7

Page 8: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

στοιχεία, με γλωσσικό υλικό από το έπος. Αριστοτεχνικά μέτρα

και ρυθμός: δακτυλεπιτριτικά και αιολικά, «επωδική τριάδα»,

στροφή, αντιστροφή, επωδός. Προσωπικές του δημιουργίες τα

εντυπωσιακά επίθετα και οι μεταφορές.

4.6. Βακχυλίδης - από την Κέα (α’ μισό 5ου αιώνα), ανηψιός

Σιμωνίδη. Ύμνους, παιάνες, παρθένεια, υπορχήματα,

διθυράμβους, εγκώμια, επινίκια. Η δομή των επινίκων του είναι

όμοια με του Πινδάρου. Είχε ιδιαίτερη αφηγηματική ικανότητα

που φαινόταν στο τμήμα του μύθου. Γλώσσα: τεχνητή

χορικολυρική γλώσσα, όπως και στο Πίνδαρο, αλλά πιο απλή. Τα

μέτρα του επίσης πιο απλά.

8

Page 9: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3.2. ΕΛΕΓΕΙΑΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 5 η : ποια η σημασία των λέξεων εκφράσεων ελεγεία -

ελεγειακή ποίηση - ελεγείον;

Η λέξη ελεγεία δήλωνε στην αρχή ποίηση με θρηνητικό περιεχόμενο.

Ποίηση του Κριτία (5ος αι. π.Χ.): πρώτη χρήση λέξης ελεγείον για να

δηλώσει το στίχο δακτυλικό πεντάμετρο (που μαζί με το δακτυλικό

εξάμετρο απαρτίζουν το ελεγειακό δίστιχο, δηλ. το μέτρο της ελεγείας.

Ωστόσοσε κάποια χωρία ελεγείον εννοούσαν ολόκληρο το ελεγειακό

δίστιχο).

Η ελεγειακή ποίηση στο σύνολο της γράφτηκε στην Αρχαιότητα σε

ελεγειακά δίστιχα.

3.2.1 ΚΑΛΛΙΝΟΣ από Έφεσο Ιωνίας: ο πρώτος ελεγειακός ποιητής (α’ μισό

7ου αιώνα).

Σώθηκε μόνο ένα απόσπασμα από ένα ποίημα του, 21 στίχοι, μια

προτροπή προς τους νέους να εγκαταλείψουν την αδιαφορία τους και να

πάρουν τα όπλα να υπερασπιστούν την πατρίδα τους.

Θυμίζει παραδοσιακό – επικό υλικό: λόγος, εκφραστικοί τρόποι,

αισθήματα. Θυμίζει αρκετά έπος.

Προτροπή του ποιητή για υπεράσπιση πατρίδας, γυναικών και παιδιών:

μια κάποια αλλαγή στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο.

3.2.2 ΤΥΡΤΑΙΟΣ Ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ: β’ μισό 7ου αιώνα.

Μόνο αποσπάσματα έχουν σωθεί από τους 5 τόμους που είχαν

συγκεντρώσει οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι

Ποιήματα : Υποθήκες = ποιήματα συμβουλετικά, Ευνομία = για το

πολίτευμα της Σπάρτης ως προϊόν θείας πρόνοιας, Εμβατήρια =

πολεμικά τραγούδια (πολλά νόθα)

9

Page 10: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

Ποίηση πολιτική-πολεμική ποίηση: ενθαρρύνει τους Σπαρτιάτες να

καταλάβουν τη Μεσσήνη.

3.2.3 ΜΙΜΝΕΡΜΟΣ από Κολοφώνα Ιωνίας (ή Σμύρνη): β’ μισό 7ου αι. π.Χ.

Κύριο θέμα ποίησης του : οι χαρές της νιότης και του έρωτα, η φρίκη

των γηρατειών.

Ερωτική και μελαγχολική, λόγω του εφήμερου, η ποίησή του

Ναννώ και Σμυρνηίς οι τίτλοι των 2 τόμων ποιημάτων του στην

αλεξανδρινή εποχή.

3.2.4 ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ ο Πάριος (680-640 π.Χ. περίπου).

Περιπαικτικός, δηκτικός, αντιηρωικός.

Αλλά και παραδοσιακά θέματα, για παράδειγμα παντοδυναμία θεών,

χτυπήματα μοίρας.

Γνωστότερος για τους ιάμβους του

3.2.5 ΣΟΛΩΝ ο Αθηναίος (680-560 π.Χ περίπου).

Νομοθέτης, πολιτικός και ποιητής.

Μέσα από τα ποιήματά του διατύπωσε και υπερασπίστηκε τις πολιτικές

του ιδέες και πράξεις.

Έγραψε και ιαμβική ποίηση.

3.2.6 ΘΕΟΓΝΗΣ από Μέγαρα (τέλη 6ου ή αρχές 5ος αι. π.Χ.).

Σήμερα σώζεται μια συλλογή περίπου 1.400 στίχων, μικρά ποιήματα,

συνήθως ένα ως έξι δίστιχα.

Τυπική ποίηση συμποσίων.

Ο ποιητής διακατέχεται από αριστοκρατικές αντιλήψεις, παραπονιέται

για τους νεόπλουτους της εποχής του.

10

Page 11: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

Πιστεύεται ότι στη συλλογή έχουν παρεισφρήσει και νόθοι στίχοι,

εξαιτίας των εσωτερικών νοηματικών αντιφάσεων.

Σημάδια αναγνώρισης : είτε το μνημονευόμενο όνομα του ποιητή

(σφραγίς) είτε η προσφώνηση του προς τον αγαπημένο του νεαρό

Κύρνο.

3.2.7 ΦΩΚΥΛΙΔΗΣ ο Μιλήσιος (6ος π.Χ αι.), ΔΗΜΟΔΟΚΟΣ Ο ΛΕΡΙΟΣ

(6ος π.Χ αι.), ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ Ο ΚΟΛΟΦΩΝΙΟΣ (6ος-5ος):

γνωμολογικού περιεχομένου ελεγειακή ποίηση.

Θέματα που απασχόλησαν του ελεγειακούς ποιητές:

1. Πολιτική-πολεμική : Καλλίνος, Τυρταίος, Σόλωνας

2. Ερωτική-μελαγχολική : Μίμνερμος

3. Περιπαιχτική, δηκτική, αντιηρωική : Αρχίλοχος

4. Ηθικολογίες-ποίηση συμποσίων : Θέογνης

5. Γνωμολογική-ηθικολογική : Φωκυλίδης, Δημόδοκος, Ξενοφάνης

11

Page 12: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3.3. ΙΑΜΒΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 6 η : ποια η σημασία των λέξεων εκφράσεων ίαμβος –

ιαμβική ποίηση;

Ιαμβική ποίηση: αστείο, σκωπτικό, περιπαικτικό, δηκτικό περιεχόμενο

σε ιαμβικό τρίμετρο.

Στίχος που αποτελείται από 3 ιάμβους.

Σκλάβα Ιάμβη: έκανε τη θεά Δήμητρα να γελάσει.

3.3.1. ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ ο Πάριος (680-640 π.Χ. περίπου)

Περιπετειώδης ζωή με συμμετοχή σε μάχη, ερωτικές απογοητεύσεις.

Σπουδαίος ποιητής αλλά ...πικρόχολος!

Ασχολήθηκε με τα προσωπικά του βιώματα. Ο πρώτος Ευρωπαίος

ποιητής που έθεσε ως θέμα της ποίησής του τον εαυτό του!

Ο πρώτος που χρησιμοποίησε ασυνάρτητα (μακρούς στίχους

διαφορετικού ρυθμού που ενώθηκαν) και επωδούς (μικρές στροφές με

άνισου μεγέθους στίχους του ίδιου ή διαφορετικού ρυθμού).

Χρησιμοποίησε επίσης τον αντίστοιχο τροχαϊκό ρυθμό (στίχος:

τροχαϊκός τετράμετρος)

3.3.2. ΣΗΜΩΝΙΔΗΣ ο Αμοργίνος (αλλά από τη Σάμο!), σύγχρονος ή λίγο

νεώτερος του Αρχίλοχου.

Από την ιαμβική του ποίηση κάποιοι σκόρπιοι στίχοι και δυο μεγάλα

αποσπάσματα που τα έσωσε στο Ανθολόγιο του ο Ιωάννης ο Στοβαίος

(5ος αι. μ.Χ.).

Ίαμβος των Γυναικών: το μεγαλύτερο από τα δύο (118 στίχοι), γνωστό

σατιρικό του ποίημα, τυπικό δείγμα ποίησης κατά γυναικών.

12

Page 13: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

Περιγράφει επιμέρους τύπους γυναικών που κατάγονται από διάφορα

ζώα: αλεπού, γουρούνι, μαϊμού.

Σκοπός του: Να περιγράψει και να κακίσει με αστείο τρόπο

κοινωνικούς τύπους και χαρακτήρες, «ομαδική κακοδαιμονία».

Επίκριση ελαττωμάτων με τελικό στόχο τη διόρθωση τους.

Σε αντίθεση με τους άλλους, που έγραφαν για προσωπικές εμπειρίες ή

πρόσωπα.

Πολύ απαισιόδοξος (# Αρχίλοχο).

3.3.3. ΙΠΠΩΝΑΚΤΑΣ από την Έφεσο (κάπου στα μέσα του 6ου αι. π.Χ.)

Έζησε στο περιθώριο της κοινωνίας, φτωχός, πεινασμένος και

κουρελής, αληθινός ζητιάνος στις Κλαζομενές.

Το λεξιλόγιό του ήταν λαϊκό και ο ίδιος αθυρόστομος.

Η ποίησή του ποίηση απόλυτα απομονωμένου ατόμου, και της

ρεαλιστικότατης απόδοσης της στιγμής, χωρίς αναγωγές στην

ανθρώπινη ή ατομική ύπαρξη.

Έγραψε σε ποικίλα και ιδιότυπα μέτρα: ιαμβικό τρίμετρο, ιαμβικό και

τροχαϊκό τετράμετρο, δακτυλικό εξάμετρο.

3.3.4. ΣΟΛΩΝ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ (680-560 π.Χ περίπου).

Νομοθέτης, πολιτικός και ποιητής.

Μέσα από τα ποιήματά του διατύπωσε και υπερασπίστηκε τις πολιτικές

του ιδέες και πράξεις.

Ιαμβικό είναι ένα έξοχο ποίημά του , όπου κάνει απολογισμό του έργου

του (απελευθέρωση γης, διαγραφή χρεών, σεισάχθεια, ...) μπροστά στο

δικαστήριο του χρόνου. Πολύ σημαντικό: «τους ξανάδωσα την πατρίδα

τους» = τους ξανάδωσα τη γλώσσα τους.

Έγραψε και ελεγειακή ποίηση.

13

Page 14: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 7 η : μπορείτε να συγκρίνετε την ιαμβική ποίηση του

Σόλωνα με την ιαμβική ποίηση των Αρχίλοχου και Ιππώνακτα;

Θέματα ποίησης Αρχίλοχου-Ιππώνακτα - Σημωνίδης

Αρχίλοχος : Ασχολήθηκε με τα προσωπικά του βιώματα. Ο πρώτος

Ευρωπαίος ποιητής που έθεσε ως θέμα της ποίησής του τον εαυτό του!

Περιπαικτικός, δηκτικός, αντιηρωικός.

Ιππώνακτας : ποίηση ιδιότυπη, επιθετική, απόλυτα απομονωμένου

ατόμου, και της ρεαλιστικότατης απόδοσης της στιγμής, χωρίς

αναγωγές στην συνολική ανθρώπινη ή ατομική ύπαρξη. Το λεξιλόγιό

του ήταν λαϊκό και ο ίδιος αθυρόστομος.

Σημωνίδης : Σκοπός του να περιγράψει και να κακίσει με αστείο τρόπο

κοινωνικούς τύπους και χαρακτήρες, «ομαδική κακοδαιμονία», με

απώτερη προοπτική τη διόρθωση τους. Απαισιόδοξος σε αντίθεση με

τον Αρχίλοχο που ήταν αισιόδοξος.

14

Page 15: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3.4. ΜΕΛΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ (ΜΟΝΩΔΙΑ)

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 8 η : ποια η σημασία των λέξεων εκφράσεων μελική

ποίηση – μονωδία;

Τραγούδια που τραγουδιούνταν από ένα άτομο με συνοδεία λύρας.

Καλλιεργήθηκε κυρίως στη Λέσβο, στην πιο καθαρή της μορφή.

3.4.1 ΑΛΚΑΙΟΣ από Λέσβος (τέλος 7ου-αρχές 6ου αι.)

Έζησε σε εποχή μεγάλων πολιτικών αναστατώσεων.

Αριστοκράτης, εξορίστηκε.

Ελάχιστα θρύψαλα της ποίησής του έχουν διασωθεί.

Η γλώσσα του, αιολική διάλεκτος, είναι απλή και ρέουσα

Αντίθετα το μέτρο του εξαιρετικά περίτεχνο.

Αλκαϊκή στροφή: δυο αλκαϊκοί 11σύλλαβοι στίχοι, ένας αλκαϊκός

9σύλλαβος και ένας αλκαϊκός 10σύλλαβος στίχος.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 9 η : ποια τα βασικά θέματα της ποίησης του Αλκαίου;

Έγραψε στασιωτικά ποιήματα, εμπνευσμένα από την καθημερινή

πολιτική πραγματικότητα της εποχής του: έχθρα και μίσος, διάθεση για

αγώνα, άφατη χαρά για τη νίκη, απογοήτευση και απελπισία για την

ήττα.

Ερωτικά τραγούδια, προσκλήσεις σε φίλους του για γλέντια και Ύμνους

σε θεούς και ήρωες.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 10 η : πως θα δοκιμάζατε να αποδώσετε τον όρο

«στασιωτικά» ποιήματα του Αλκαίου;

Ως «αντάρτικα», με την έννοια του ότι ήταν πολιτικά, ανατρεπτικά,

επαναστατικά, κατά της τότε εξουσίας των τυράννων, γραμμένα από

έναν εξόριστο και συμμετέχοντα στα πολιτικά δρώμενα του καιρού του.

15

Page 16: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3.4.2 ΣΑΠΦΩ από τη Λέσβο. (τέλη 7ου –αρχές 6ου π.Χ. αι.).

Αριστοκράτισσα σαν τον Αλκαίο, λίγο μεγαλύτερη συνομήλικη του,

βρέθηκε στη δίνη πολιτικών ταραχών και εξορίστηκε κι αυτή.

Γεννήθηκε στην Ερεσσό, έζησε στη Μυτιλήνη.

Τα ποιήματά της (#Αλκαίος) προσωπικά βιώματα, οι διαλογισμοί της

πάνω στις σχέσεις των ανθρώπων και στα προβλήματα του κύκλου της

και του κοινωνικού της περιβάλλοντος.

Περιγραφή ερωτικού πάθους, κοινής ζωής με συντρόφισσες – πηγή

χαράς, αισθημάτων, νοσταλγίας και αναμνήσεων.

Περίφημη και ολόκληρη μόνο η Ωδή στην Αφροδίτη (αγαπημένη θεά της

Σαπφώς).

Από τα υπόλοιπα ποιήματα μόνο αποσπάσματα

Έγραψε και χορική ποίηση, τα επιθαλάμια: τραγούδια γάμου.

Αιολική διάλεκτος, απλή, λιτή γλώσσα, λόγος σχεδόν καθημερινός

Μεγάλη ποικιλία μέτρων

Σαπφική στροφή: τρεις σαπφικοί 11σύλλαβοι στίχοι και ένας αδώνειος.

16

Page 17: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3.4.3 ΑΝΑΚΡΕΩΝ από την Τέω.

4. Τι είναι τα «Ανακρεόντεια» (Ανακρεοντισμός, λέξεις-κλειδιά)

και τι γνωρίζετε για τον Ανακρέοντα;

Ερωτικά, συμποτικά ποιήματα, αλλά στα πλαίσια του μέτρου η ποίησή

του.

Πλούσια σε αποχρώσεις και παραστατικότητα η απλή ιωνική διάλεκτος

στα ποιήματά του.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 11 η : ποιος ο αληθινός Ανακρέοντας και ποια εικόνα για

τον ποιητή αυτό δημιούργησαν τα «Ανακρεόντεια»;

Παρεξηγημένη προσωπικότητα

Ανακρεόντεια : αποκαλούνταν αφενός τα ποιήματα (κακότεχνα εν γένει)

που μιμούνταν τα συμποτικά και ερωτικά του ποιήματα, αφετέρου μια

συλλογή 60 ποιημάτων στο τέλος της Παλατινής Ανθολογίας.

Ο Ανακρεοντισμός (παραμορφωτική εικόνα Ανακρέοντα) άσκησε

μεγάλη επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Υπήρχαν και γυναίκες ποιήτριες: Κόριννα, Τελέσιλλα, Πράξιλλα.

17

Page 18: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3.5. ΧΟΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 12 η : ποια η σημασία των λέξεων εκφράσεων χορός –

χορική ποίηση;

Η πιο αξιόλογη και πιο περίτεχνη ποιητική δημιουργία Ελλήνων τον 6ο

και αρχές 5ου αι.

Οι χορικοί ποιητές έγραφαν ποιήματα-τραγούδια για να εκτελεσθούν

από χορό, συνέθεταν τη μελωδία που τα συνόδευε, όριζαν τις

χορευτικές κινήσεις που τα συνόδευαν, συνήθως δίδασκαν και τη

χορογραφία στο χορό και συνόδευαν το χορό με το μουσικό τους

όργανο. Τα τραγούδια αυτά αποτελούσαν πάντα μέρος μιας εορταστικής

εκδήλωσης, μιας θρησκευτικής-λατρευτικής τελετής.

Τόπος ακμής: Σπάρτη 7ου π.Χ. αι.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 13 η : είδη της χορικής ποίησης; Πως διακρίνονται;

Θρησκευτική για εορτές και τελετές (Αλκμάν),

παρθένεια-τραγούδια για χορούς κοριτσιών (Αλκμάν),

μυθολογική, θέματα με από τη μυθολογία (Στησίχορος),

ερωτική (Ίβυκος),

επιγράμματα (Σιμωνίδης),

σκόλια – τραγούδια συμποτικά (Σιμωνίδης),

θρήνοι (Σιμωνίδης),

υπορχήματα, εγκώμια, παιάνες (Πίνδαρος),

προσόδια-πομπικά τραγούδια (Πίνδαρος),

επινίκια (Πίνδαρος),

ύμνοι στους θεούς (Βακχυλίδης),

υπορχήματα-λατρευτικά χορευτικά τραγούδια (Βακχυλίδης),

εγκώμια-ύμνοι ανθρώπων (Βακχυλίδης),

18

Page 19: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

διθύραμβοι (Βακχυλίδης).

3.5.1 ΑΛΚΜΑΝΑΣ από Σάρδεις (β’ μισό 7ου αι. π.Χ.).

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 14 η : με ποιο νόημα είναι για μας ο Αλκμάνας ο

«παλαιότερος» χορικός ποιητής;

Ο 1ος χορικός ποιητής, ξένος στη Σπάρτη. Μάλλον Ίωνας παρά Λυδός.

Χαρακτηριστικό: λακωνικό ιδίωμα, ομηρισμοί και ξενικά στοιχεία.

Ποίηση γραμμένη σε απλά μέτρα. Συνήθως δακτυλικά και ιαμβο-

τροχαϊκά

Μόνο μερικά παραθέματα και κάποια, εκτεταμένα, παπυρικά

αποσπάσματα.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 14 η :: ποια τα κεντρικά θέματα της ποίησης του Αλκμάνα;

Ποίηση της ειρήνης για επίσημες θρησκευτικές τελετές.

Επίσης και ερωτικά ποιήματα και περίφημα παρθένεια (ποιήματα που

τραγουδιούνταν από ομάδα κοριτσιών σε θρησκευτικές γιορτές).

«Μεγάλος παρθένειος»: λείπει η αρχή, περίπου 35 στίχοι, και

υπάρχουν αρκετά κενά μεταξύ των 100 σωσμένων στίχων,

δημιουργώντας πρόβλημα ερμηνείας.

Εισαγωγή: μιλά για τους γιους του Ιπποκόωντα, που τους

σκότωσε ο Ηρακλής.

Το μυθολογικό κομμάτι κλείνει με τη γνώμη, όπως αργότερα

στη χορική ποίηση π.χ. Πίνδαρος.

Ξαφνικά αρχίζει τρίτο μέρος, που φτάνει ως το τέλος. Μιλά για

δυο κορίτσια, Αγιδώ και Αγησιχόρα. Γεμίζει το ποίημα με την

ομορφιά της νιότης.

19

Page 20: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

3.5.2. ΣΤΗΣΙΧΟΡΟΣ από Ιμέρα Σικελίας (τέλος 7ου-μέσα 6ου).

Θέματα από μύθους επικού κύκλου ή μύθους Ηρακλή.

Σώζονται μόνο αποσπάσματα

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 16 η : τι εννοούμε σήμερα όταν λέμε παλινωδία; Πού έχει

την αρχή της η λέξη αυτή;

Δυο ποιήματα για ωραία Ελένη, στο πρώτο την κατέκρινε, μετά όμως

τυφλώθηκε, οπότε στο δεύτερο πήρε πίσω τις κατηγορίες καθώς

θεώρησε ότι τιμωρήθηκε.

Έγραψε νέο ποίημα αποκατάστασης της τιμής της Ελένης, την

Παλινωδία (=τραγούδι όπου ο ποιητής ανακαλεί) και βρήκε το φως του.

Ρυθμός του ο δαχτυλικός.

Δομή : «επωδική τριάδα» (στροφή, αντιστροφή, επωδός)

Η γλώσσα του είχε ως πρότυπο τη γλώσσα του Ομήρου, αλλά και

δωρικό χρωματισμό.

3.5.3. ΊΒΥΚΟΣ από Ρήγιο Καλαβρίας (α μισό 6ου αι.).

Αρχικά το έργο του δημιουργήθηκε κάτω από την επίδραση του

Στησίχορου. Μόνο κάποια θρύψαλα.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 17 η : τι είδους ποιήματα έγραψε ο Ίβυκος;

Χαρακτηριστική η αγάπη του για το μύθο, και μάλιστα για κάποιες

σχεδόν ξεχασμένες παραλλαγές των μύθων.

Παθιασμένα ερωτική μονωδία η ποίηση του.

Αγαπημένος ρυθμός ο δαχτυλικός

Η γλώσσα του: συνταίριασμα επικών και δωρικών στοιχείων.

20

Page 21: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

Μολονότι ανήκει στον Κανόνα των Αλεξανδρινών φιλολόγων, ο έρωτας

του για τα όμορφα αγόρια τον απέκλεισε από τα σχολικά βιβλία, με

αποτέλεσμα να σωθούν ελάχιστα αποσπάσματα σήμερα.

3.5.4. ΣΙΜΩΝΙΔΗΣ από Κέα (τέλος 6ου-μέσα 5ου).

Έκανε πολλά ταξίδια.

Περίφημα τα επιγράμματά του, ιδίως για Μαραθώνα και Θερμοπύλες.

Έγραψε και σκόλια (τραγούδια συμποσίων) και επινίκια και θρήνους και

εγκώμια και Διθυράμβους.

3.5.5. ΠΙΝΔΑΡΟΣ από τις Κυνός Κεφάλες, συνοικισμός της Θήβας

(τέλος 6ου- μέσα 5ου αι.).

5. Τι γνωρίζετε για τον Πίνδαρο;

Ο πιο σημαντικός χορικός ποιητής.

Καλλιέργησε όλα τα είδη χορικής ποίησης: Ύμνους στους θεούς,

Παιάνες (=λατρευτικά τραγούδια προς τιμήν αρχικά Απόλλωνα, μετά κι

άλλων θεών), Διθυράμβους (=θρησκευτικά τραγούδια προς τιμή

Διονύσου αρχικά, στη συνέχεια όχι), Προσόδια (πομπικά τραγούδια),

Παρθένεια (=τραγούδια τραγουδισμένα από χορούς κοριτσιών),

Θρήνους (=θρηνητικά τραγούδια, νεκρικά μοιρολόγια), Επινίκια

(=επίνικοι, θριαμβικές ωδές προς τιμή νικητών σε αθλητικούς αγώνες),

Ύμνους (όχι θεών αλλά ανθρώπων), Υπορχήματα (=λατρευτικού

περιεχομένου χορευτικά τραγούδια).

.εκτός από τα επινικία, όλα τα άλλα σχετίζονται με τη λατρεία.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 18 η : τι ήταν οι επίνικοι (επινίκεια τραγούδια);

Επινίκια (Επίνικοι) = θριαμβικές ωδές προς τιμή νικητών σε

αθλητικούς αγώνες, για να τιμηθούν στην πατρίδα τους.

21

Page 22: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

Τα επινίκια ποιήματά του, περίπου 45, σώθηκαν γιατί διδάσκονταν στα

σχολεία. Από τα υπόλοιπα μόνο αποσπάσματα

Συνθέτονταν κατά παραγγελία και εκτελούνταν από χορό ομήλικων

φίλων του νικητή.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 19 η : ποια η δομή (= ποια τα συστατικά στοιχεία) ενός

πινδαρικού επίνικου; Ποιος ο ρόλος των επιμέρους αυτών συστατικών

στοιχείων;

Οι επίνικοι έχουν μια τυπολογία: στην αρχή δίνονται πληροφορίες

για το νικητή και για την οικογένεια του, για το γεγονός της νίκης, μετά

έρχεται η αφήγηση ενός μύθου, τέλος παρατίθεται κάποια γνώμη

(γνωμικό) με βαθυστόχαστο θρησκευτικό-ηθικό περιεχόμενο.

Στα ποιήματα αυτά αντικαθρεφτίζεται η κοινωνική υπεροχή της

ελληνικής αριστοκρατίας που συνδεόταν με τη μυθική-ηρωική

παράδοση και απαιτούσε από τα μέλη της συνεχώς καλύτερες επιδόσεις.

Ο Πίνδαρος ήταν ο κήρυκας της αριστοκρατικής κοινωνίας.

Ο παλαιότερος από τους σωζόμενους επίνικους του είναι ο 10ος

Πυθιόνικος ενώ ο μεγαλύτερος είναι ο 4ος Πυθιόνικος.

Γλώσσα: πλούσια σε δωρικά και αιολικά στοιχεία, με γλωσσικό υλικό

από το έπος.

Μέτρα και ρυθμός: δακτυλεπιτριτικά και αιολικά, «επωδική τριάδα»,

στροφή, αντιστροφή, επωδός.

Προσωπικές του δημιουργίες τα εντυπωσιακά επίθετα και οι μεταφορές

Αριστοτεχνικά μέτρα και ρυθμοί.

22

Page 23: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

5.1.1. ΒΑΚΧΥΛΙΔΗΣ από την Κέα (α’ μισό 5ου αιώνα).

Στα χνάρια του Πινδάρου

Έγραψε ύμνους, παιάνες, παρθένεια, υπορχήματα, διθυράμβους,

εγκώμια, επινίκια.

Η δομή των επινίκων του είναι όμοια με του Πινδάρου.

Είχε ιδιαίτερη αφηγηματική ικανότητα που φαινόταν στο τμήμα του

μύθου.

Η γλώσσα του: τεχνητή χορικολυρική γλώσσα, όπως και στο Πίνδαρο,

αλλά πιο απλή.

Τα μέτρα του επίσης πιο απλά.

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 21 η : τι είναι η «επωδική τριάδα»;

Δομή: στροφή, αντιστροφή, επωδός

ΕΡΩΤΗΣΗ Σ. 20 η :: τι είναι τα σκόλια;

Τραγούδια συμποτικά, του συμποσίου

23

Page 24: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΣΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΧΩΡΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 η : Ποια τα θέματα των ελεγειακών ποιητών ;

προτροπή για υπεράσπιση πατρίδας,

πόλεμος,

θρήνος,

χαρές της νιότης,

έρωτας,

φρίκη γηρατειών,

αντιηρωική συμπεριφορά,

σάτιρα αξιών εποχής,

παντοδυναμία θεών,

ρόλος μοίρας,

αγάπη για την πατρίδα,

δικαιοσύνη,

κοινωνικές συγκρούσεις εποχής,

συμπόσια,

κοινωνική δομή,

ηθικές παραινέσεις

Κατηγορίες ελεγειακής ποίησης:

πολιτική-πολεμική: Καλλίνος, Τυρταίος, Σόλων

24

Page 25: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

ερωτική-καθημερινή: Μίμνερμος

περιπαικτική-δηκτική: Αρχίλοχος

συμποτική: Θέογνης

ηθικοδιδακτική-γνωμολογική: Φωκυλίδης, Δημόδοκος, Ξενοφάνης

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 η :

Θέματα που απασχόλησαν την ποίηση Αρχίλοχου και Ιππώνακτα. Τι κοινό

έχουν μεταξύ τους; σε τι διαφέρει από την ποίηση του Σιμωνίδη;

Θέματα Αρχίλοχου:

πάθη του,

μίση του,

προτιμήσεις του,

ζωή του,

αντιηρωικά θέματα,

ερωτικά

Θέματα Ιππώνακτα:

περιθωριακός τρόπος ζωής του,

φτώχεια του,

παράπονά του από θεούς

Οι δύο ποιητές είχαν το εξής κοινό: την ειρωνεία, την προκλητική

περιπαικτική αντιμετώπιση της πραγματικότητας

Η ποίησή τους διαφέρει από την ποίηση του Σημωνίδη στο εξής : Όλοι

κατακρίνουν, αλλά η κριτική του Σημωνίδη δεν είναι κακόβουλη ή

στείρα. Σκοπό έχει να επισημάνει για να διορθωθούν τα κακώς κείμενα.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 η :

25

Page 26: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

συμφωνείτε με το χαρακτηρισμό «αντάρτικα» για τα στασιωτικά

ποιήματα του Αλκαίου;

Ναι, με την έννοια του ότι ήταν πολιτικά, ανατρεπτικά, επαναστατικά,

κατά της τότε εξουσίας των τυράννων, γραμμένα από έναν εξόριστο και

συμμετέχοντα στα πολιτικά δρώμενα του καιρού του.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4 η :

Θέματα ποίησης Σαπφώς:

προσωπικά της βιώματα,

έρωτας-πάθος,

ευσέβεια-προσευχή,

φύση,

κοινή ζωή με τις συντρόφισσές της,

τραγούδια του γάμου (επιθαλάμια),

μητρική αγάπη.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5 η :

Θέματα Ανακρέοντα:

συμποτικά θέματα,

έρωτας. Και ο Ανακρέων, όπως και η Σαπφώ ασχολήθηκε με θέματα

ερωτικά, με το πάθος και τις απολαύσεις της ζωής.

Ο Ανακρέων έγραψε την ποίησή του για κάποιο διάστημα

προστατευμένος σε αυλή τυράννου, του Πολυκράτη, τυράννου της

Σάμου, όπως συνέβαινε συχνά στην αρχαιότητα.

Έγραψε έργα για συμπόσια /συμποτικά τραγούδια (σελ. 36 Βιβλίο

ΕΑΠ).

26

Page 27: ΕΛΠ 21 - ELP21 Σημειώσεις - Περιλήψεις Κεφάλαιο Κεφάλαιο Α3

Οι κοινωνικές συναναστροφές αποτέλεσαν και για τη Σαπφώ πηγή

έμπνευσης, καθώς σε πολλά ποιήματά της περιγράφει τη ζωή με τις

συντρόφισσές της.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6 η :

Είδη και θέματα χορικής ποίησης:

Θρησκευτική για εορτές και τελετές (Αλκμάν),

παρθένεια-τραγούδια για χορούς κοριτσιών (Αλκμάν),

μυθολογική θέματα με από τη μυθολογία (Στησίχορος),

ερωτική (Ίβυκος),

επιγράμματα (Σιμωνίδης),

σκόλια – τραγούδια συμποτικά (Σιμωνίδης),

θρήνοι (Σιμωνίδης),

υπορχήματα, εγκώμια, παιάνες λατρευτικοί προς τους θεούς (Πίνδαρος),

προσόδια-πομπικά τραγούδια (Πίνδαρος),

επινίκια (Πίνδαρος),

ύμνοι στους θεούς (Βακχυλίδης),

υπορχήματα-λατρευτικά χορευτικά τραγούδια (Βακχυλίδης),

εγκώμια-ύμνοι ανθρώπων (Βακχυλίδης),

διθύραμβοι (Βακχυλίδης).

27