Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις της αρχαίας ελληνικής

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ – ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

εισαγωγή εκφορά συντακτικός ρόλος

εναντιωματικές

εἰ καί, ἐάν καί, ἄν καί, ἤν καί

παραχωρητικές

με καταφατική πρόταση εξάρτησης:

καί εἰ (: κεἰ με κράση), καί ἐάν, καί ἄν (κἄν με

κράση), καί ἤν

με αρνητική πρόταση εξάρτησης

οὐδ'εἰ, οὐδ'ἐάν, μήδ'εἰ, μήδ'ἐάν,

• οριστική και ευκτική (όταν στην

εισαγωγή περιέχεται ο σύνδεσμος εἰ)

• υποτακτική (όταν στην εισαγωγή

περιέχονται οι σύνδεσμοι ἐάν, ἄν, ἤν)

εναντιωματικές

επιρρηματικός

προσδιορισμός

της εναντίωσης

παραχωρητικές

επιρρηματικός

προσδιορισμός

της παραχώρησης

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

εισαγωγή εκφορά συντακτικός ρόλος εξάρτηση από ρήματα

• ἐπεί, ἐπειδή, διότι • οριστική • επιρρηματικός κυρίως ψυχικού

• ὅτι (δηλώνει αντικειμενική • δυνητική οριστική προσδιορισμός πάθους που

αιτιολογία) • δυνητική ευκτική της αιτίας δηλώνουν χαρά,

• ὡς (δηλώνει υποκειμενική

αιτιολογία)

• ευκτική του

πλαγίου λόγου

• επεξήγηση σε εμπρόθετο

προσδιορισμό της αιτίας

έκπληξη, λύπη, θυμό:

• σπανίως με τους ὅτε, ὁπότε χαίρω, ἥδομαι,

(δηλώνουν γνωστή αιτιολογία) θαυμάζω, ἀγανακτῶ,

αἰσχύνομαι, ἀθυμῶ

• εἰ • οριστική

• ευκτική της απλής

• επιρρηματικός προσδιορισμός της

αιτίας

• ψυχικού πάθους

αποκλειστικά

σκέψης (μετά από

αρκτικό χρόνο ή

δυν. ευκτική)

• ευκτική του

πλαγίου λόγου

• επεξήγηση σε εμπρόθετο

προσδιορισμό της αιτίας

• υποκείμενο σε απρόσωπες

εκφράσεις ψυχικού πάθους

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

εισαγωγή εκφορά συντακτικός ρόλος

ὥστε, ὡς (ώστε) • οριστική

• δυνητική οριστική

• δυνητική ευκτική

• ευκτική του

πλαγίου λόγου

• τελικό απαρέμφατο

• επιρρηματικός προσδιορισμός του συμπεράσματος / αποτελέσματος

• επιρρηματικός προσδιορισμός του όρου, της προϋπόθεσης ή της συμφωνίας

• επεξήγηση σε προσδιορισμό του όρου, της προϋπόθεσης ή της συμφωνίας

(στην πρόταση εξάρτησης προηγείται συνήθως ἐπί + δοτική)

ἐφ’ᾧ, ἐφ’ᾧτε • οριστική μέλλοντα

• τελικό απαρέμφατο • επιρρηματικός προσδιορισμός του όρου, της προϋπόθεσης ή της συμφωνίας

• επεξήγηση σε προσδιορισμό του όρου, της προϋπόθεσης ή της συμφωνίας (στην

πρόταση εξάρτησης προηγείται συνήθως ἐπί + δοτική)

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

εισαγωγή εκφορά συντακτικός ρόλος εξάρτηση από ρήματα

ἵνα, ὅπως, ὡς (για

να) μή (για να μη)

υποτακτική

υποτακτική με αοριστ. ἄν

οριστική ιστορικού

χρόνου

ευκτική πλαγίου λόγου

• επιρρηματικός προσδιορισμός

του σκοπού

• επεξήγηση σε εμπρόθετο

προσδιορισμό του σκοπού

κίνησης: ἔρχομαι, φεύγω,

πορεύομαι

σκόπιμης ενέργειας:

πράττω, πέμπω

Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις της αρχαίας ελληνικής

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

υπόθεση απόδοση είδος υποθετικού λόγου

σύνδεσμος + εκφορά έγκλιση στην κύρια πρόταση

1. εἰ + οριστική οποιουδήποτε χρόνου οποιαδήποτε έγκλιση (ετός από δυν. οριστική)

πραγματικό

2. εἰ + οριστική ιστορικού χρόνου δυνητική οριστική

αντίθετο του πραγματικού

3. ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική ή μελλοντική

έκφραση

οριστική μέλλοντα προσδοκώμενο

4. ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική οριστική ενεστώτα στο παρόν ή στο μέλλον,

γνωμικός αόριστος, ή

παρακείμενος με σημασία ενεστώτα

αόριστη επανάληψη

5. εἰ + ευκτική δυνητική ευκτική, οριστική αρκτικού χρόνου

ευχετική ευκτική ή προστακτική

απλή σκέψη του λέγοντος

6. εἰ+ ευκτική οριστική παρατατικού, αορίστου (+άν),

υπερσυντελίκου

αόριστη επανάληψη στο

παρελθόν

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

εισαγωγή εκφορά συντακτικός ρόλος

ὡς(:αφού, μόλις),

ἐπεί, ἐπειδή (:αφού, αφότου),

ἐπεί /ἐπειδή πρῶτον,ἐπεί/ἐπειδή τάχιστα (:αμέσως, μόλις, όταν),

πρίν + έγκλιση (: παρά αφού),

ἐξ οὗ, ἐξ ὅτου, ἀφ' οὗ, ἀφ'ὅτου (: αφού, αφότου),

ὅτε, ὁπότε (: όταν, τότε που),

ἕως, ἔστε, μέχρι, ἄχρι (μέχρις ότου, ώσπου),

ἡνίκα, ὁπηνίκα (:ενώ),

ὁσάκις, ὁποσάκις (: κάθε φορά που),

ὅσον χρόνον, ἐν ᾧ, ἐν ὅσῳ (: ενώ, καθώς, κατά τη διάρκεια που),

ἕως, ἔστε, μέχρι, ἄχρι, πρίν + τελικό απαρέμφατο(:πριν να),

μέχρι οὗ, ἄχρι οὗ, μέχρι ὅτου, ἄχρι ὅτου (: μέχρις ότου, έως ότου)

χρονικές προτάσεις

οριστική

χρονικοϋποθετικές

προτάσεις

υποτακτική + άν

αοριστολογικό

ευκτική

ευκτική του πλαγίου

λόγου

επιρρηματικος

προσδιορισμός του

χρόνου

επιρρηματικός

προσδιορισμός του

χρόνου και της

προϋπόθεσης

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ

είδη εισαγωγή εκφορά Συντακτικός ρόλος

Αναφορικές αιτιολογικές Αναφορικές αντωνυμίες όπως οι απλές αιτιολογικές επιρρημ. προσδιορισμός

της αιτίας

Αναφορικές

συμπερασματικές

Αναφορικές αντωνυμίες όπως οι απλές

συμπερασματικές

επιρρημ. προσδιορισμός

του αποτελέσματος

Αναφορικές τελικές Αναφορικές αντωνυμίες οριστική μέλλοντα επιρρημ. προσδιορισμός

του σκοπού

Αναφορικές υποθετικές Αναφορικές αντωνυμίες όπως οι απλές υποθετικές επιρρημ. προσδιορισμός

της προϋπόθεσης

Η σύνταξη του συνδέσμου πρίν

Πρόταση εξάρτησης Δευτερεύουσα χρονική με τον πρίν Η χρ. πρ. δηλώνει:

αρνητική πριν + έγκλιση (: παρά αφού) προτερόχρονο

π.χ. Μή στέναζε, πρίν μάθῃς.

καταφατική πρίν + τελικό απαρέμφατο (: πριν να) υστερόχρονο

π.χ. Ἐβούλοντο φθάσαι πρίν ξυγκλῃσθῆναι πάλιν τάς πύλας.