Ηλειακεσ διαδρομεσΣτιγμές απόλαυσης στη φύση και τον πολιτισμό

98

trips in iliatrue life experience

Στο νομό Ηλείας μαγευτικές παραλί-

ες, μοναδικοί υγρότοποι, πλούσια και

πυκνά δάση, ιαματικές πηγές, συνυπάρ-

χουν αρμονικά με θαυμαστούς αρχαιο-

λογικούς χώρους, ιστορικά μνημεία,

βυζαντινά μοναστήρια και παραδοσια-

κούς οικισμούς. Οι διαδρομές στις πεδι-

νές και ορεινές περιοχές, αποτελούν μια

μοναδική εμπειρία απόλαυσης και γνώ-

σης, δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη

να ανακαλύψει τον τεράστιο ιστορικό

πλούτο του τόπου και παράλληλα να

θαυμάσει τα μοναδικά δώρα που χάρισε

απλόχερα η φύση στην πανέμορφη αυτή

γωνιά της Ελλάδας.

In the prefecture of Ilia there are mag-

nificent beaches, unique wetlands, rich

and dense forests, thermal springs,

standing in harmony next to the magnifi-

cent archaeological sites, the historical

monuments, the byzantine monasteries

and the traditional building blocks. Trav-

elling through the lowlands and the high-

lands, is a unique experience of knowl-

edge and pleasure, and gives the visitors

a chance to discover the great and long

local history as well as to admire the gifts

that nature gave so generously to this

magnificent area of Greece.

99

Από την Πάτρα, ακολουθώντας την εθνική οδό προς Πύργο, φτάνετε στα όρια του νομού Ηλείας. Λίγο πριν από τη διασταύρωση των Λεχαινών αξίζει να κάνετε μια παράκαμψη, ακολουθώντας μια ξεχωριστή διαδρομή. Ο υδροβιότοπος Κοτυχίου, ο οποίος προστα-τεύεται από τη συνθήκη Ramsar, αποτελεί τη μεγαλύτερη λιμνοθάλασσα της Πελοποννή-σου με πλούσια ιχθυοπαραγωγή. Κάθε χρό-νο καταφτάνουν πάνω από 100 είδη που-λιών, που κάνουν στάση στο Κοτύχι για να τραφούν καθώς η περιοχή βρίσκεται στο δυ-τικό διάδρομο της αποδημίας τους. Το πανέ-μορφο τοπίο συμπληρώνει το δάσος της Στροφυλιάς, το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο δάσος της Ελλάδας, με τις αιωνόβιες κου-κουναριές, που φτάνουν ως τις ακτές του Ιονίου.

Από την εθνική οδό Πάτρας–Πύργου, είτε από τη διασταύρωση των Λεχαινών είτε από τη διασταύρωση της Ανδραβίδας, πηγαίνετε δυτικά και φθάνετε στην Κυλλήνη, το δεύτε-ρο μεγάλο λιμάνι της Ηλείας, που συνδέει την Πελοπόννησο με τη Ζάκυνθο και την Κε-φαλονιά. Απολαύστε το φαγητό σας στις ψα-

On your way from the city of Patras towards Pyrgos, through the national road, you reach the boundaries of the peripheral of Ilia. A few km before the junction of Lechaina, it is worth making a short cut, following a very special route. The wetland of Kotychi, which is protected by the treaty of Ramsar, is one of the biggest lagoons of Peloponnese with intensive fish culture systems. Every year, more than 100 species of birds make a stop at Kotychi in order to get fed, as this area on the west route of their migration. The forest of Strofylia, which is the biggest coastal forest in Greece, completes the puzzle of this beautiful landscape, with its age–long pine trees stretching to the coasts of the Ionian Sea.

Through the national road Patra – Pyrgos, or through the junction of Lechaina, or even the junction of Andravida, go west until you reach Kyllini, the second biggest port of Ilia, which connects Peloponnese with the islands of Zakynthos and Kefalonia. You may enjoy your lunch in the fish–taverns, along the coastline, and also visit the ruins

Κοτύχι – Κυλλήνη – Κάστρο – Λουτρά Κυλλήνης

Kotychi – Kyllini – Kastro – Loutra Kyllinis

100

ροταβέρνες κατά μήκος της παραλίας και επισκεφθείτε τα ερείπια της παλιάς πόλης και το νησάκι της Καυκαλίδας με τον εντυ-πωσιακό φάρο.

Σε απόσταση 6 χλμ. βρίσκεται το χωριό Κάστρο, που πήρε το όνομά του από το φράγκικο κάστρο Χλεμούτσι, που ορθώνε-ται στην κορυφή του λόφου. Αξίζει μια επί-σκεψη στο επιβλητικό φρούριο των Βιλε-αρδουίνων, που θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα και πιο καλοδιατηρημένα κάστρα της Ελλάδας. Από εκεί η θέα είναι μαγευτική, με όλη την πεδιάδα της Ηλείας να απλώνεται μπροστά στα πόδια σας ενώ δυτικά διαγράφονται πεντακάθαρα τα Ιό-νια νησιά.

Κατηφορίζοντας από το κάστρο προς την παραλία, μέσα σε ένα δάσος ευκαλύπτων, βρίσκονται τα λουτρά της Κυλλήνης, γνω-στά από τους αρχαίους χρόνους για τις ια-ματικές ιδιότητές τους. Πιο πέρα απλώνε-ται μια από τις ωραιότερες ακρογιαλιές της Ηλείας, γνωστή και ως «Χρυσή Ακτή». Μια περιοχή με μεγάλη τουριστική κίνηση, με-γάλες ξενοδοχειακές μονάδες και υποδο-μή για διαμονή και διασκέδαση.

of the old city and the small island of

Kaykalida and its impressive lighthouse.

After a distance of 6km you come across

the village of Kastro (castle in Greek), which

was named after the Frankish castle

Chlemoutsi, which is still standing at the

top of the hill. It is worth while visiting this

imposing castle of the Villehardouins, which

is considered to be one of the best–

preserved castles in Greece. The view from

up there is magnificent; the whole valley of

Ilia stretches right under your feet, while

towards the west, you can see clearly the

figure of the Ionian Islands.

On the way down from the castle towards

the beach, in the middle of a forest full of

eucalyptus, you will come across the Baths

of Kyllini, which have been renowned since

the ancient times for their hot therapeutic

springs. A few km further below you will

find one of the most beautiful beaches of

Ilia, also known as “Chryssi Akti”. It is an

area of great tourist interest, with organized

hotel facilities and resorts where you can

stay and enjoy yourself.

Λιμνοθάλασσα ΚοτυχίουThe lagoon of Kotychi

ΣτροφυλιάStrofylia

ΚυλλήνηKyllini Beach

101

Ακολουθώντας την εθνική οδό Πάτρας–Πύργου θα συναντήσετε τη Γαστούνη, μια από τις ιστορικότερες πόλεις της Ηλείας. Χτι-σμένη στον εύφορο κάμπο της Ηλείας, περι-βάλλεται σχεδόν κυκλικά από τον Πηνειό ποταμό. Επί Τουρκοκρατίας υπήρξε πρωτεύ-ουσα της ευρύτερης περιοχής, με ιδιαίτερα προνόμια. Σημαντικό αξιοθέατο ο σπουδαίος ναός της Παναγίας Καθολικής, που χρονο-λογείται από το 12ο αι. και διατηρείται σε άρι-στη κατάσταση.

Ανατολικά από τη Γαστούνη βρίσκεται η αρχαία Ήλιδα, η πρωτεύουσα του ομώνυμου αρχαίου κράτους και οργανώτρια των Ολυ-μπιακών Αγώνων. Στο χώρο της αρχαίας πό-λης οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα του αρχαίου ελ-ληνικού κόσμου, όπου πραγματοποιούνται παραστάσεις ακόμα και στις μέρες μας, κα-θώς και υπολείμματα από την αγορά, την ακρόπολη, το γυμνάσιο, την παλαίστρα. Επι-σκεφθείτε επίσης το νέο Αρχαιολογικό Μου-σείο, εξαιρετικό δείγμα της σύγχρονης ελ-ληνικής αρχιτεκτονικής.

Κοντά στην αρχαία Ήλιδα βρίσκεται το

On your way from the city of Patras to Pyrgos, through the national road, you will come across the city of Gastouni, one of the most historical cities in the prefecture of Ilia. It is located in the fertile valley of Ilia, surrounded almost circularly by Pineios River. During the Turkish occupation Gas-touni was the capital city of the wider area, and had special privileges. The temple of Panagia Katholiki, which is dated back to the 12th century AC and is still very well–preserved, is considered to be a place of great interest.

Eastwards to Gastouni you will come across ancient Elis, the capital city of the homonymous ancient state and the one to organize the Olympic Games. The excava-tions on the site of the ancient city have brought to light one of greatest theatres of the ancient Greek civilization, where theat-rical plays are still performed, as well as ru-ins of the ancient market, the acropolis, the Gymnasium and the Palaestra. You must also visit the new Archaeological Museum, an excellent building representing the Mod-

Γαστούνη – Ήλιδα – Φράγμα Πηνειού – ΑμαλιάδαGastouni – Elis – Pineios Dam – Amaliada

102

φράγμα και η τεχνητή λίμνη του Πηνειού.

Ένα από τα μεγαλύτερα χωμάτινα φράγμα-

τα της Ευρώπης, από το οποίο αρδεύονται

περί τα 200.000 στρέμματα του Ηλειακού

κάμπου. Το τοπίο της λίμνης είναι πραγμα-

τικά μαγευτικό, αξίζει εδώ μια στάση, για

να απολαύσετε την πανοραμική θέα.

Το Φράγμα απέχει 20 χλμ. από την Αμα-

λιάδα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της

Ηλείας. Μια σύγχρονη πόλη, με έντονη

εμπορική κίνηση, που οφείλει το όνομά της

στη βασίλισσα Αμαλία. Μην παραλείψετε

να επισκεφτείτε το βυζαντινό ναό της Φρα-

γκαβίλλας σε απόσταση 2χλμ. από την

Αμαλιάδα και το Λαογραφικό Μουσείο της

πόλης.

ern Greek architecture. Close to the city of ancient Elis, you will

find the dam and the artificial lake of Pi-neios. It is one of the biggest earth–shaped dams in Europe, from which 200.000km2 of the Ilian valley are being irrigated. The landscape of the land is magnificent, and it is worth making a stop to admire this pano-ramic view.

The Dam is 20km far from Amaliada, the second biggest city of Ilia. It is a modern city, a great trading center, named after the queen Amalia. Don’t forget to visit the byz-antine temple of Fragavilla which is 2km far from Amaliada and the Folkloric Museum of the city.

Φράγμα του Πηνειού Pineios Dam

H Ήλιδα υπήρξε οργανώτρια των Ολυμπιακών αγώνων Elis was the city–host of the Olympic Games

103

Ανατολικά του Πύργου παίρνετε το δρόμο για την αρχαία Ολυμπία. Ανάμεσα στα χωριά Ηράκλεια και Πουρνάρι, ήταν χτισμένη και η αρχαία Ηράκλεια, πόλη της Πισάτιδας, φημι-σμένη για τις ιαματικές πηγές της. Εδώ, σύμ-φωνα με τη μυθολογία, η Αθηνά έστειλε τον Ηρακλή να λουστεί.

Στη συνέχεια φτάνετε στο όμορφο χωριό Πελόπιο με τα άφθονα τρεχούμενα νερά. Στην ειδυλλιακή «ρεματιά των αηδονιών», βρίσκεται το όμορφο μοναστήρι του Αϊ Γιάν-νη, που γοητεύει τον επισκέπτη, όπως επί-σης και η θέα από τα υψώματα των χωριών Πλάτανος και Καυκανιά.

Επόμενος σταθμός η Ολυμπία με τον αρ-χαιολογικό χώρο, το στάδιο και τα μουσεία της (αρχαιολογικό, ιστορίας των Ολυμπια-κών Αγώνων της αρχαιότητας, ιστορίας των ανασκαφών, ιστορίας των σύγχρονων Ολυ-μπιακών Αγώνων), τις εγκαταστάσεις της Δι-εθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας και με πολ-λές ξενοδοχειακές μονάδες και τουριστικά καταστήματα. Στην Ολυμπία εκτός όμως από τις αρχαιότητες, μην παραλείψετε να επι-

Eastwards to Pyrgos you are headed to-wards the city of Ancient Olympia. Amidst the villages of Herakleia and Pournari, it was located the ancient Herakleia, a city of Pis-atida, which was famous for its thermal therapeutic springs. There, according to the mythology, the goddess Athena sent Her-cules to wash his head.

After a while, you will come across the beautiful village called Pelopio, which has lots of running water. By the romantic “stream of the nightingales”, you will find the beautiful monastery of Agios Giannis, which is quite fascinating to visitors, and you will experience the fantastic view from the heights of the villages of Platanos and Kaykania.

Our next stop is Olympia and its archaeo-logical site, the stadium and the museums (Archaeological, The Museum of the History of the Olympic Games in Antiquity, the his-tory of the excavations, the history of the contemporary Olympic Games), the facili-ties of the International Olympic Academy

Ηράκλεια – Πελόπιο – Πλάτανος – Ολυμπία – Μιράκα – Λάλα – Οροπέδιο Φολόης – Κούμανι – Λαμπεία (Δίβρη)

Herakleia – Pelopio – Platanos – Olympia – Miraka – Lala – table of Foloi – Koumani – Lampeia (Divri)

104

σκεφθείτε τον σιδηροδρομικό σταθμό, το

συνεδριακό κέντρο του πρώην ξενοδοχεί-

ου ΣΠΑΠ, το θέατρο δάσους Δρούβα και το

δημαρχείο.

Προχωρώντας προς τα ενδότερα του νο-

μού θα συναντήσετε τη Μιράκα, γνωστό

χωριό από τις φημισμένες ταβέρνες του.

Κοντά στο σημερινό χωριό θεωρείται ότι

βρισκόταν η ονομαστή πόλη της Πίσας.

Μέσα από μια διαδρομή γεμάτη στρο-

φές, ανεβαίνετε σε υψόμετρο 600 μέτρων

και φτάνετε στο Λάλα, που υπήρξε επί

Τουρκοκρατίας ένα από τα σημαντικότερα

κέντρα των μουσουλμάνων Αρβανιτών.

Σήμερα είναι η πρωτεύουσα του δήμου Φο-

λόης, ο οποίος οφείλει την ονομασία του

στο περίφημο δρυοδάσος.

Μια μικρή παράκαμψη μέσα στο δάσος,

σας οδηγεί στα όμορφα και γραφικά χωριά

Κούμανη και Φολόη, ενώ σκαρφαλώνο-

ντας λίγο ακόμα το βουνό φτάνετε στη Δί-

βρη. Ένα από τα ομορφότερα ορεινά χωριά

της Ηλείας, με πετρόχτιστα σπίτια, γεφύ-

ρια, πλούσια βλάστηση και πολλές πηγές

με γάργαρο νερό. Μη φύγετε χωρίς να δο-

κιμάσετε τα κρέατα και τα τυροκομικά της

προϊόντα, άλλωστε το βουνό και ο καθα-

ρός αέρας θα σας ανοίξουν σίγουρα την

όρεξη.

and many hotel groups and tourist shops. Βut

also, besides the antiquities, don’t forget to

visit the railway station, the congressional

center of the former hotel SPAP, the theatre

of the forest Drouva and the city Hall.

Moving inwards, towards the center of the

peripheral, you will come across Miraka, a vil-

lage famous for its taverns. Not far from this

village, it is said that, the famous city of Pisa

used to be located.

Following a route full of turns, you reach an

area of 600m altitude and a village called Lala,

which used to be, during the Turkish occupa-

tion, one of the most important centers of the

Muslim Arvanites. Nowadays, Lala is the capi-

tal of the municipality of Foloi, which was

named after the famous oak forest.

A shortcut through the forest will lead you

to the beautiful and picturesque villages Kou-

mani and Foloi, and if you climb up the moun-

tain you will get to Divri. It is one of the most

beautiful mountainous villages in Ilia, with

stone–built houses, brigdes, rich vegetation

and many springs with running water. Don’t

leave Divri unless you taste the local meat

and the cheese they produce, since the air of

the mountain will definitely make you feel

hungry.

Δρυοδάσος Φολόης The oak forest of Foloi

105

Δυτικά της Αρχαίας Ολυμπίας ένας επαρ-χιακός δρόμος οδηγεί στο φράγμα εκτροπής του Αλφειού. Περνώντας πάνω από το φράγ-μα κατευθύνεστε στα Μακρίσια, όπου στη θέση «Κανιά» έχει ανασκαφεί μυκηναϊκό νεκροταφείο με θαλαμοειδείς τάφους, πολ-λά ευρήματα από τους οποίους φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας.

Συνεχίζοντας φθάνετε στην Κρέστενα και από εκεί, ανηφορίζοντας τις πλαγιές της Μίνθης, συναντάτε την ομηρική πόλη Αίπυ, όπου έχουν διασωθεί ερείπια ανακτόρων, αγοράς, θεάτρου, ναών και πύργου.

Ακολουθώντας την ίδια ορεινή διαδρομή, όπου θα συναντήσετε αρκετά μικρά χωριά, θα φθάσετε στην Ανδρίτσαινα, που θα εντυ-πωσιαστείτε από τον κτιριακό της πλούτο και την σπουδαία Βιβλιοθήκη της με σπάνιες εκ-δόσεις του 18ου και 19ου αι..

Βορειοδυτικά της Ανδρίτσαινας ένας δρό-μος οδηγεί προς τον Αλφειό και το χωριό Μά-τεσι, με πολλές γραφικές τοποθεσίες, νερά και πλούσια βλάστηση. Παράλληλα με το υπέροχο φυσικό τοπίο της περιοχής θα μπο-ρέσετε να απολαύσετε διάφορα σπορ όπως

Westwards of Ancient Olympia, there is a provincial road that leads to the diversion Dam of Alpheios River. Walking over this dam you are headed towards Makrisia. There, at the area called “Kania”, a Myce-naean cemetery has been excavated re-vealing tombs and many findings which are being exhibited at the Archaeological Mu-seum of Olympia.

If you keep going you will reach Krestena and if you climb up the slopes of the moun-tain Minthi you will get to the Homeric city Aepi, where ruins of palaces, of the market, the theatre, temples and castles are still be-ing preserved.

Staying on the same mountainous route you are about to come across many little villages, and you will get to Andritsaina, where you will be astonished by the number of its buildings and by the great Library which contains some very rare editions dat-ing back to the 18th and 19th century.

Northwest of Andritsaina there is a road leading towards Alpheios and the village Matesi, where picturesque landscapes, run-ning water and rich vegetation will welcome

Μακρίσια – Ανδρίτσαινα – Μάτεσι – Επικούρειος Απόλλωνας – ΝέδαMakrisia – Andritsaina – Matesi – Apollo Epikourios – Neda

106

kayak και rafting στον ποταμό Αλφειό.Ένας δρόμος που οδηγεί νότια της Ανδρί-

τσαινας, σας φέρνει στις Βάσσες της Φιγαλεί-ας, όπου βρίσκεται ο περίφημος ναός του Επικούρειου Απόλλωνα. Σε μικρή απόσταση από το ναό βρίσκεται η αρχαία Φιγαλεία, ενώ σπουδαίο μνημείο αποτελεί η αρχαία Κρήνη, στο ανατολικό άκρο του οικισμού της.

Από το σημείο αυτό μπορείτε να ξεκινή-σετε μια συναρπαστική περιπλάνηση στον φυσικό παράδεισο του φαραγγιού της Νέ-δας. Ένα γραφικό κατηφορικό μονοπάτι, με ξύλινα σκαλοπάτια και κουπαστές, θα σας οδηγήσει στον καταρράκτη «Άσπρο νερό». Από τον καταρράκτη, οι πιο τολμηροί μπο-ρούν τους καλοκαιρινούς μήνες να διασχί-σουν το φαράγγι ακολουθώντας τη ροή των πεντακάθαρων νερών της Νέδας. Μετά από δύο ώρες πορείας φτάνετε στο τοξωτό πέτρινο γεφύρι, που ενώνει την Ηλεία με τη Μεσσηνία. Από εκεί συνεχίζο-ντας στην κοίτη ή στο διαμορφωμένο μο-νοπάτι στο βόρειο χείλος της κοίτης, φτά-νετε στο «Στόμιο» όπου το ποτάμι χάνεται βουίζοντας σε ένα τούνελ 100 μέτρων. Η περιοχή του Στόμιου είναι το πλέον εντυ-πωσιακό σημείο του φαραγγιού. Στα κόκκι-να βράχια, που κρέμονται πάνω από το φαράγγι, βρίσκεται το εκκλησάκι της Πα-ναγίτσας και μια σπηλιά ασκητή. Κρυμμένο 50 μέτρα πιο πάνω βρίσκεται ένα μοναδικό μνημείο της φύσης: ανάμεσα στα θεόρατα πλατάνια προβάλλει, ο καταρράκτης και η γαλάζια λίμνη που σχηματίζει η απότομη κάθοδος του νερού. Αφού απολαύσετε το μπάνιο σας στη λίμνη, παίρνετε το διαμορ-φωμένο μονοπάτι στο χείλος της κοίτης του ποταμού και ανηφορίζετε ομαλά προς την αρχαία Φιγαλεία. Μετά από πεζοπορία 4 χλμ., θα καταλήξετε στη νοτιοδυτική πύλη του τείχους της αρχαίας Φιγαλείας, όπου θα μπορέσετε να περιπλανηθείτε στην πλού-σια μνημειακή παρουσία του αρχαιολογι-κού χώρου, που εφάπτεται δυτικά του οικι-σμού της αρχαίας Φιγαλείας.

you. Besides the beauty of the natural land-scape of the area, you will be given the op-portunity to entertain yourselves by trying rafting and kayak in the river Alpheios.

There is a road that leads south of Andrit-saina, and this one is going to get you to Vas-sae of Figalia, where the great temple of Apollo Epikourios is. The ancient city of Figalia is located close to the temple. There, at the east side of its building block, you will find a great monument, the ancient Krini (fountain in Greek).

From that point and on, an amazing adven-ture begins for you as the heavens of the gorge of Neda open their gates for you. A pic-turesque declivitous path, with wooden steps and handrails, leads you to the “White Water” waterfall. From this waterfall, only the brav-est of the visitors can cross the gorge during the summertime, following the flow of the pellucid Neda’s waters. In two hours time, you will find the arched – stone bridge which con-nects Ilia with Messinia. There, following the river bed or the shaped track at the northern edge of the bed, you reach “Stomio”, where the river vanishes roaring in a tunnel of 100m. The area of Stomio is the most impressing part of the gorge. On the red rocks that over-hang the gorge, you will see the little church of Panagitsa and a cave of an anchorite. 50m further up, there is a unique monument of na-ture, concealed: among the enormous plane trees, the waterfall of Stomio emerges, form-ing a blue lake by the steep descend of water. After you enjoy swimming in the lake, you may follow the shaped track at the edge of the river bed and ascend smoothly to Ancient Figalia. It is going to take you 4km of walking to get to the southwest gate of the wall of An-cient Figalia, where you will be able to wander around the monuments of the archaeological site, which adjusts to the west side of the housing area of the ancient Figalia.

Φράγμα του Αλφειού Alfeios Dam

107

Νότια και σε μικρή απόσταση από τον Πύρ-γο, βρίσκεται το Επιτάλιο, ανάμεσα στα ερεί-πια δύο αρχαίων πόλεων. Σ’ έναν λόφο βό-ρεια από τη σημερινή πόλη υπήρχε η προϊστορική πόλη, που αναφέρεται από τον Όμηρο ως Θρύον ή Θρυόεσσα. Στα νοτιοανα-τολικά απλώνεται η αποξηραμένη λίμνη της Αγουλινίτσας ενώ σε κοντινή απόσταση ανά-μεσα στα πεύκα και τις πηγές, είναι χτισμένο το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής.

Σε λίγο συναντάτε το Ανεμοχώρι, με την υπέροχη θέα προς το δάσος της Στροφυλιάς. Στο κοντινό χωριό Σαμικό βρίσκονται τα ερείπια προελληνικών και πελασγικών τει-χών, που ταυτίζονται με την ακρόπολη της αρχαίας Σαμίας. Συνεχίζοντας νότια, φτάνετε στον Καϊάφα, ένα μοναδικό οικοσύστημα, όπου συνδυάζονται αρμονικά το ιστορικό βουνό του Λαπίθα, η λίμνη, το απείρου κάλ-λους πευκοδάσος της Στροφυλιάς και η πα-ραλία με τη χρυσή άμμο. Στο νησάκι της λί-

Southwards and close to the city of Pyr-gos, Epitalio stands, among the ruins of two ancient cities. Up on a hill, at the north of the contemporary town, there used to be a pre–historic one, which is being mentioned by Homer as Trhyon or Thrioessa. South-east, stretches the dried lake of Agoulinitsa, while in a short distance from there, among the pines and the springs, is built the mon-astery of Zoodochos Pigi.

After a while, you come across Anemo-chori, with the beautiful view to the forest of Strofylia. There is a village called Samiko nearby, where you can see the ruins of pre–Hellenic and pelasgicus walls, which coin-cide with the acropolis of ancient Samia. Moving towards the south, you reach Kaia-fas, a unique ecosystem, which success-fully combines the historical mountain of

Επιτάλιο – Ανεμοχώρι – Κάτω Σαμικό – Καϊάφας – Ζαχάρω – Κακόβατος – Θολό – ΛέπρεοEpitalio – Anemochori – Kato Samiko – Kaiafas – Zacharo – Kakovatos – Tholo – Leprεo

108

μνης Αγία Αικατερίνη είναι χτισμένες οι εγκαταστάσεις των λουτρών του Καϊάφα, ενώ οι ιαματικές πηγές, βρίσκονται στη ρίζα του Λαπίθα.

Ο κεντρικός δρόμος συνεχίζει νότια, σε μια περιοχή με έντονη βλάστηση, όπου ξε-προβάλλει η πόλη της Ζαχάρως, γνωστό τουριστικό θέρετρο που φημίζεται για την απέραντη παραλία της με τα καταγάλανα νερά. Μια μικρή παράκαμψη από τον κε-ντρικό δρόμο σας οδηγεί στον Κακόβατο, χωριό με αξιόλογα αρχαία ερείπια, ενώ 4 χλμ. πιο κάνω ο κεντρικός δρόμος περνάει από το χωριό Θολό, με την καταπληκτική παραλία και το όμορφο παραλιακό πευκο-δάσος.

Βορειοανατολικά από το Θολό, βρίσκε-ται το Λέπρεο, στα γύρω υψώματα του οποίου ήταν χτισμένη η ομώνυμη αρχαία πόλη, που σύμφωνα με την παράδοση πήρε την ονομασία της από το μυθικό ήρωα Λέπριο, γιο του Πυργέα. Σήμερα έχουν διασωθεί ερείπια από τα τείχη, ενός ναού, της ακρόπολης και διαφόρων άλ-λων κτισμάτων. Ο κεντρικός δρόμος συ-νεχίζει παραλιακά νότια από το Θολό για να φτάσει στο Γιαννιτσοχώρι, το τελευταίο χωριό της Ηλείας, πριν από τα σύνορα με τη Μεσσηνία.

Lapithas, the lake, the magnificent forest of Strofilia and the beach with the golden sand. On the small island of Agia Aikaterini, in the lake, are located the facilities of the thermal springs of Kaiafa, while the therapeutic springs are located at the feet of Lapithas.

The central road keeps moving south-wards, towards an area with rich vegetation, from which the city of Zacharo emerges, a famous resort, famous for the endless beach with the deep blue waters. After a shortcut from the central road, you get to Kakovatos, a village with remarkable ruins, while 4km further below, the central road leads you to the village Tholo, with the astonishing beach and the beautiful coastal pine forest.

Northeast of Tholo, you find Lepreo, at the hills of which was built the homonymous an-cient city, which according to traditions was named after the mythic hero Leprios, the son of Pyrgeas. Ruins of the walls, of a temple, of the acropolis and a number of other buildings have been saved up to today. The central road keeps moving southwards onshore, driving you from Tholos to Giannitsochori, the last village of the prefecture of Ilia, right before reaching the boundaries of Messinia.

Αρχαία ΦιγαλείαAncient Figaleia

109

Η διαδρομή αυτή από την Ορεινή Ηλεία μέ-

χρι την Ολυμπία, ταυτίζεται μέσα από τους

Μύθους του Ηρακλή με την πορεία του αν-

θρώπινου γένους και την εξέλιξή του από τον

πρωτόγονο άνθρωπο στον άνθρωπο του Πο-

λιτισμού της Ολυμπίας. Ξεκινάμε πρωί από

την Αρχαία Ψωφίδα μια πανάρχαια πόλη που

οι ιστορικές αναφορές ξεκινάνε 3.000 χρόνια

π.Χ. Σύμφωνα με την μυθολογία, εδώ κατέ-

βαινε ένας άγριος κάπρος, γνωστός σαν Ερυ-

μάνθιος Κάπρος (3ος άθλος του Ηρακλή), που

κατέστρεφε τα χωράφια των κατοίκων της πε-

ριοχής που ήταν στις όχθες του ποταμού Ερύ-

μανθου. Ο Ηρακλής νίκησε τον Κάπρο και τον

πήγε και τον παρέδωσε ζωντανό στον Ευρυ-

σθέα.

Ο Ερυμάνθιος Κάπρος δεν ήταν άλλος από

τα άγρια νερά του Ερύμανθου που όταν κατέ-

βαινε ορμητικός κατέστρεφε τα χωράφια, και

This route, starting from the mountain-

ous parts of Ilia, up to Olympia, is identified,

through the myths of Hercules, with the

struggle of the human race and the evolu-

tion of the primitive man to the cultivated

man of Olympia. Early in the morning, we

set off from Ancient Psofida, an ancient

city, references for which go back to

3.000BC. According to the mythology, a

wild boar used to come down here, also

known as Erymanthian Boar (3rd Labor of

Hercules), which laid waste the farmers’

fields that were located by the banks of the

river Erumanthus. Hercules managed to

catch the Boar alive and carried it back to

Eyrustheas.

The Erymanthian Boar symbolized the

wild water of the river Erymanthus that

ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ (ΑΡΧ. ΨΩΦΙΔΑ) – ΛΑΜΠΕΙΑ – ΦΟΛΟΗ – ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑErymanthos (Anc.Psofida) – Lampeia – Foloi – Ancient Olympia

110

ο Ηρακλής που συμβόλιζε τον Ήλιο – Φως

και την απόλυτη ισορροπία στον ύψιστο

βαθμό σώματος και νου, έλιωσε τα χιόνια,

διευθέτησε τα νερά του Ερύμανθου και

έπαψαν να κάνουν ζημιές στα χωράφια. Ο

μύθος αυτός συμβόλιζε τον αγώνα και τη

νίκη του πρωτόγονου ανθρώπου κόντρα

στην άγρια φύση.

Αργότερα θα πάμε στη Φολόη. Εδώ η νι-

κηφόρα μάχη του Ηρακλή με τους Κένταυ-

ρους συμβόλιζε τη νίκη του ανθρώπου του

πνεύματος κατά του ανθρώπου – ζώου.

Ο Ηρακλής συνεχίζοντας την πορεία του

στην ίδια διαδρομή που εμείς θα ακολουθή-

σουμε, φθάνει στον Αλφειό.

Το καθάρισμα των στάβλων του Αυγεία

αλλάζοντας την κοίτη των ποταμών Αλφει-

ού, Πηνειού, συμβόλιζε το καθάρισμα της

βρώμικης εξουσίας, από τους άπληστους

αυλικούς για να σκοτώσει στο τέλος και τον

Αυγεία. Για να φτάσει αμέσως μετά, ακολου-

θώντας τα νερά του Αλφειού από τις πηγές,

τα άγρια νερά, στα ήρεμα και ειρηνικά νερά,

στο γαλήνιο τοπίο της Ολυμπίας, ιδρύοντας

τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Η πεζοπορία μας ξεκινάει λίγο πιο κάτω.

Παίρνουμε ένα παλιό μονοπάτι και κατεβαί-

νουμε στον Ερύμανθο, φθάνουμε σε μια

μεγάλη πετρόκτιστη γέφυρα που ένωσε το

Παραλογγί με την Δίβρη όταν το μόνο μέσο

μεταφοράς ήταν το άλογο. Από εδώ προχω-

ράμε στις όχθες του Ερύμανθου σε μια εντυ-

rose the water level so much that ravaged

the countryside around, while Hercules

symbolizes the Sun – Light and the perfect

balance of the body and mind, who melted

the snows, managed to control the river flow

of Erymanthus and that’s how there were no

more ravages. This myth symbolizes the

battle and the victory of the primitive man

against the wild nature.

Later on we visit Foloi. Right here, Her-

cules won the battle with the Centaurs,

which symbolizes the victory of the spiritual

man over the man with the animal instincts.

Hercules stays on the same path that we fol-

low, leading him and us to the river Alpheios.

Cleaning the stables of Aygeia by turning

the course of the rivers Alpheios and Pineios,

means that he put an end to the power which

was in the hands of greedy courtiers, which

led him, in the end, to killing Augeias. That’s

how he got, through the river of Alpheios

with the springs and the wild river flow, to

the tranquil waters of the peaceful land-

scape of Olympia, in order to find the Olym-

pic Games.

There’s a path starting further down. We

walk down an old path, towards Erymanthus,

reaching a large stone–built bridge, which

used to connect Paralogi with Divri at the

times when the only mean of transportation

was the horse. We walk along the banks of

Αρχαία ΟλυμπίαAncient Olympia

111

πωσιακή διαδρομή. Ανάμεσα στις πικρο-

δάφνες, τις αγριελιές, τις λυγιές, τις

βελανιδιές και τα αιωνόβια πλατάνια αλλά

και τα σημάδια μιας μυθικής διαδρομής

που σε συντροφεύουν σε όλο το μήκος

της, τα ζώα θα είναι φιλικά μαζί σου, τα

πουλιά δεν θα τρομάζουν με την παρουσία

σου. Θα γίνεις κι εσύ ένα με την αρχέγονη

φύση, ηρεμείς, περπατάς ανάλαφρα, την

σέβεσαι, αποτελείς κι εσύ μέρος ενός φυ-

σικού μεγαλείου που νομίζεις πως κατοι-

κείται ακόμα από τους πανάρχαιους «Θε-

ούς». Περπατάς πάνω στα χνάρια του

Ηρακλή που πάει προς την Ολυμπία για να

ιδρύσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Θα αι-

σθανθείς έντονα την ενέργεια του χώρου.

Θα ακούς το θρόισμα των φύλλων και τους

μουσικούς ήχους από τα κρυστάλλινα

νερά του Ερύμανθου, άλλοτε σε ρυθμούς

adagio και άλλοτε σε μεγαλοπρεπή

cresento.

Μετά από δύο ώρες η πεζοπορία μας θα

τερματίσει από αυτό το μαγικό ταξίδι. Από

εδώ θα πάμε για γεύμα σε μια παραδοσια-

κή ταβέρνα στην Λαμπεία. Ένα πανέμορφο

παραδοσιακό οικισμό. Από εδώ παίρνο-

ντας το δρόμο για την Ολυμπία θα σταματή-

σουμε στο μοναδικής ομορφιάς Δρυοδά-

σος της Φολόης.

Erymanthus following a very impressing

path. Among the oleanders, the wild olive–

trees, the osiers, the oak trees and the age–

long plane trees, following the traces of a

mythical path which manifest their pres-

ence all along, the animals are friendly, the

birds aren’t afraid of your presence. You feel

like you’ve become one with this primeval

landscape, you walk on your toes out of re-

spect, and you finally feel like you belong to

the greatness of nature, sensing the pres-

ence of the ancient “Gods”. You step on the

traces of Hercules who is headed towards

Olympia to find the Olympic Games. You feel

the energy of this land. You hear the branch-

es of trees whistling and the music coming

from the crystal waters of Erymanthus,

sometimes in a slow rhythm adagio, and

others in a great crescendo.

This walk lasts two hours and that’s how

this magical trip ends. Next, we have a good

meal in one of the traditional taverns in Lam-

peia. A beautiful traditional little village. On

our way to Olympia we will make a stop at

the magnificent oak forest of Foloi.

ΦολόηFoloi

112

Αρχαία ΟλυμπίαAncient Olympia

113

Η διαδρομή ξεκινάει από την Αρχαία Φιγα-λεία. Εδώ παντού θα μας περιτριγυρίζουν αρχαία μνημεία, άλλοτε μέρη από τα μεγάλα τείχη που κάποτε έκλειναν μια πόλη 70.000 κατοίκων και άλλοτε Ναοί, αρχαίοι τάφοι.

Από το Αρχαίο Υδραγωγείο θα ξεκινήσου-με την κατάβαση με πεζοπορία για τη Νέδα. Πριν φθάσουμε θα μας υποδεχθεί ένας πα-νέμορφος καταρράκτης. Φθάνοντας στη Νέδα, θα ξεκινήσουμε τη διάσχιση του μονα-δικής ομορφιάς Φαραγγιού, περπατώντας άλλοτε στις όχθες και άλλοτε μέσα στο νερό. Όσο προχωράμε το φαράγγι θα κλείνει και τεράστια βράχια σε μεγάλο ύψος θα μας πε-ρικυκλώνουν. Καθώς προχωράς θα βλέπεις τη Νέδα άλλοτε να απλώνεται μεγαλόπρεπα και ειρηνικά και άλλοτε να αγριεύει, να αφρίζει, να μουγκρίζει μέσα από μυστικά περάσματα και μετά ξαφνικά πάλι γαλήνια και ήρεμη.

Θα μετρήσεις τις αντιστάσεις σου, θα νιώ-σεις πολύ πιο δυνατός, από όσο νομίζεις, θα είναι στιγμές που θα χαίρεσαι σαν παιδί, θα νιώθεις σαν πουλί, σαν ελάφι. Οι συνεχείς αλλαγές του τοπίου θα σε συναρπάσουν. Μι-

Our trip starts from Ancient Figalia. Here, you are surrounded by ancient monuments, part of which used to be the great walls that kept safe a city of 70.000 inhabitants, and others that used to be Temples and ancient tombs.

We start descending from the Ancient Aqueduct, heading towards Neda. Before we get there, a beautiful waterfall is about to welcome us. When we reach Neda, we cross the amazing Gorge, sometimes step-ping on the banks and others in the water. As we keep walking, the gorge becomes narrower and enormous rocks overhung surrounding us. As you move on, the river Neda appears stretching in peace and sometimes furious, foaming and roaring through hidden paths, and then again all of the sudden, she gets calm and peaceful.

You are about to measure the levels of your resistance. You feel stronger than you thought, and there are times when you feel happy like a child, free as a bird, like a deer.

ΑΡΧΑΙΑ ΦΙΓΑΛΕΙΑ – ΝΕΔΑ – ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ

Ancient Figalia – NeDa – Apollo Epikourios

114

κρές κρυστάλλινες λίμνες θα διαδέχονται η μία την άλλη και σε πολλά σημεία, ανά-λογα με την εποχή, θα χρειαστεί να κολυ-μπήσεις στα πεντακάθαρα νερά. Μετά από τρεις ώρες θα ξεπροβάλλει μπροστά σου η μεγάλη τοξωτή πετρογέφυρα.

Αν συνεχίσουμε μέσα από το ποτάμι, μετά από 200 μέτρα, θα βρεθούμε μπρο-στά σ’ έναν καταρράκτη και εν συνεχεία θα βρεθούμε στο Στόμιο όπου η Νέδα γίνεται υπόγεια, θα μπούμε για λίγο και θα βρε-θούμε σε ένα μαγικό υπόγειο κόσμο.

Θα επιστρέψουμε στη Γέφυρα και θα πά-ρουμε το μονοπάτι που θα μας οδηγήσει εκεί κοντά στους εντυπωσιακούς καταρ-ράκτες της Νέδας και το Εκκλησάκι με το Ασκηταριό. Από εδώ θα πάμε στο χωριό Πλατάνια για φαγητό ή θα κάνουμε μπάρ-μπεκιου στο ποτάμι. Το απογευματάκι θα πάμε στον Επικούρειο Απόλλωνα, ένα από τους σημαντικότερους Ναούς της Αρχαιό-τητας, έργο του αρχιτέκτονα Ικτίνου, που έκανε και τον Παρθενώνα. Αν είμαστε τυ-χεροί θα παρακολουθήσουμε μια εντυπω-σιακής ομορφιάς δύση, και εν συνεχεία θα πάρουμε το δρόμο της επιστροφής.

The alternations of the landscape will carry you away. Small crystal ponds success one another, and at some point, depending on the time of the year, you may have to swim. After 3 hours walk, the great arched stone–built bridge emerges.

If we follow the river, after 200m, we will see ourselves in front of a waterfall. After that we get to Stomio, where the river Neda starts flowing underground. We step in for a while and a whole magical underground world appears.

We return to the Bridge and follow the track that will lead us close to the water-falls of Neda and to the little church with the house of the anchorite. This is the track that will take us to the village Platania where we can have lunch, or we could also have a barbeque by the river. In the after-noon we shall visit Apollo Epikourios, one of the most important Temples of Antiquity, a masterpiece, made by the architect Iktinos, who also designed the Parthenon. If we get lucky we will watch a beautiful sunset, and then take the walk back home.

ΝέδαNeda

115

Ο Μυλάων πηγάζει από το Λύκαιο Όρος.

Από εκεί που η Μυθολογία θέλει τη γέννη-

ση του Δία. Από εκεί που έγινε η πρώτη χρο-

νολογικά γιορτή. Θεσμός στην ιστορία της

ανθρωπότητας τα Λύκαια. Περνάει δίπλα

στην Αρχαία Θεισόα, από το όνομα της νύμ-

φης Θεισόας που μαζί με τις νύμφες Αγνώ

και Νέδα ανέλαβαν από την Ρέα, την μητέ-

ρα του Δία, να τον μεγαλώσουν σ’ αυτή την

ευλογημένη περιοχή. Ο Μυλάων που περ-

νάει λίγα χιλιόμετρα βόρεια της Ανδρίτσαι-

νας, δίπλα στο χωριό Κάρμη, συνεχίζει και

ανάμεσα στο χωριό Μάτεσι και Σέκουλα,

εκβάλλει στον Αλφειό.

Έχει πολύ νερό χειμώνα – καλοκαίρι,

στο διάβα του συναντάει τέσσερις πετρο-

γέφυρες και πολλούς νερόμυλους. Εμείς

θα ξεκινήσουμε από το γραφικό και ιστορι-

κό χωριό Μάτεσι, θα φθάσουμε στην Τούρ-

κικη Γέφυρα στον Μυλάωνα ή Σουλτίνα

όπως τον αποκαλούν τώρα. Από εδώ θα δι-

The river Mylaon has its headwaters on the mountain Lykaion. This is the place where, according to the Myth, Zeus was born. This is the place where the first festi-val ever took place. The Lycaia festival is an established event in the history of the hu-man race. The river Mylaon flows by the ancient Theisoa, which was named after the nymph Theisoa. Theisoa, as well as the nymphs Agno and Neda, were given orders by Rea, the mother of Zeus, to raise him in this blessed land.

The river Mylaon flows a few km north from Andritsaina, next to the village called Karmi, and continues its course through the villages Matesi and Sekoula in order to dis-charge into the river Alpheios.

There is lots of water in the river in the wintertime, as well as in the summertime, and along its course you can see many wa-termills and four stone–built brigdes. We start our little trip from the picturesque and historical village called Matesi, and we get

Temple of Apollo Epikourios – Andritsaina – Mylaon (Soultina)

ΝΑΟΣ ΕΠΙΚ. ΑΠΟΛΛΩΝΑ – ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑ – ΜΥΛΑΩΝ (Σουλτίνα)

116

ασχίσουμε το ποτάμι με River Trekking –

Kanyoning. Σ’ αυτή τη διαδρομή θα εντυπω-

σιαστείς, θα απομακρυνθείς από την

σύγχρονη ζωή, θ’ αφεθείς σε μια περιπλά-

νηση στα «βάθη» άλλων εποχών. Σιγά –

σιγά θα ζωντανεύουν όλες σου οι αισθήσεις

θ’ αρχίσεις να ακούς ταυτόχρονα τους συμ-

φωνικούς ήχους της φύσης, το κελάηδισμα

των πουλιών, το θρόισμα των φύλλων, τους

ήχους από την ροή του νερού που αλλάζει

συνέχεια με το περπάτημά σου, το σφύριγ-

μα του αέρα, άλλοτε σε ρυθμούς adagio και

άλλοτε σε μεγαλοπρεπή cresento.

Μετά από μία ώρα και είκοσι λεπτά θα

φθάσουμε στο ωραιότερο ίσως μικρό φα-

ράγγι στην Ελλάδα, ύψους πάνω από 80

μέτρα από ενιαίο βράχο και στις δύο πλευ-

ρές που στο επάνω μέρος απέχουν μόνο

λίγα μέτρα. Εδώ υπάρχει ένας εντυπωσια-

κός καταρράκτης με ύψος γύρω στα 50

μέτρα. Το φαράγγι αυτό πρωτοπατήθηκε

από εμάς πριν λίγους μήνες.

Θα είναι πάμπολλες οι φορές που θα

«ανακαλύπτεις» και θα βγάζεις παιδικές

κραυγές θαυμασμού και χαράς. Αφού ξα-

ποστάσουμε για λίγο εδώ, θαυμάζοντας τα

θαύματα της φύσης θα συνεχίσουμε τη φι-

δίσια πορεία του Μυλάωνα μέχρι λίγο πριν

πέσει στον Αλφειό.

to the Turkish Bridge located in Mylaon, or Soultina as it is called nowadays. From this point we get to cross the river either by trek-king, or using kayaks. You will be quite aston-ished by this route, as you leave behind the modern ways of life, and you let yourself free to wander into the “depths” of past times. Slowly, all of your senses will start to function and you will start hearing at once the sym-phonies of the nature, the birds singing, the whistle of the trees, the sounds of the flow-ing water, which change with every step that you take, the whistle of the wind, sometimes in a slow rhythm adagio, and others in a great crescendo.

After an hour and twenty minutes walk we come across probably the most beautiful lit-tle gorge in Greece. It consists of one solid rock, 80m high, and only few meters distance keep the two sides apart on the top of it. Here is where you will find an impressing waterfall of around 50m height. We were the ones to cross this gorge for the first time, a few months ago.

There will be many times that you will “dis-cover” something and you’ll find yourself gasping like a child out of enthusiasm and joy. After a short rest here, to admire the wonders of nature, we keep the anguine track of the river Mylaon right up to the point where it falls into Alpheios River.

117

Η διαδρομή που θα κάνουμε με River Trekking – Πεζοπορία και για τους πιο ριψο-κίνδυνους με Rapel – Kanyoning στους κα-ταρράκτες του Τρίτωνα, είναι ένα μεγάλο δι-αχρονικό ταξίδι στο χρόνο ανάμεσα σε εντυπωσιακά τοπία, που θα σας μείνει αξέ-χαστο. Θα ξεκινήσουμε το πρωί, δίπλα από το χωριό Αμυγδαλιές που βρίσκεται ανάμε-σα στην Ανδρίτσαινα και την Καλλιθέα και αφού μπούμε στο Φαράγγι με τους καταρρά-κτες του Τρίτωνα, θα περάσουμε από το μο-ναστήρι του Σεπετού, αφού γευματίσουμε, θα ανηφορήσουμε προς την Αρχαία Αλιφεί-ρα. Από εκεί θα κατηφορίσουμε και θα κατα-λήξουμε στον Κέλαδο με τους ιστορικούς νερόμυλους. Την διαδρομή αυτή μπορεί να την κάνουμε και αντίστροφα, ξεκινώντας από τον Κέλαδο ή και τμήμα αυτής.

Τα δύο ποτάμια που εκβάλλουν στον Αλ-φειό απέναντι και λίγο πιο πάνω από τις εκ-βολές του Λάδωνα, κυλούν κοντά και πα-ράλληλα. Η περιοχή ανάμεσά τους είναι γεμάτη μύθους, παράξενα μνημεία και πα-ραδόσεις που καλύπτουν διαδρομές πολ-λών χιλιετιών.

The route we are about to follow, either by river trekking – walking, or with rapel – kanyoning for those who feel more risky, towards the waterfalls of Triton, is a long di-achronic journey in time, among beautiful landscapes, which you will never forget. We depart early in the morning, from the village Amygdalies which is between Andritsaina and Kallithea, and after we get into the Gorge where the waterfalls of Triton are, we will go by the monastery of Sepeto, and af-ter we have lunch, we will ascend towards Ancient Alifira. From that point we will climb down and end at Kelados with the historical watermills. We can take this route back-wards, starting from Kelados, or even a part of it.

The two rivers, which disembogue in Al-pheios river right across and a bit further from the mouth of the river Ladon, flow close and in parallel. The land among them is full of myths, strange monuments and tradi-tions which come from a long time ago.

ΤΡΙΤΩΝΑΣ – ΑΡΧ. ΑΛΙΦΕΙΡΑ – ΜΟΝΗ ΣΕΠΕΤΟΥTriton – Ancient Alifira – Monastery of Sepetou

118

Triton – Ancient Alifira – Monastery of Sepetou

Ποταμός ΑλφειόςAlfeios River

119

Η πρώτη διαδρομή ξεκινά από το «Κούμα-ρο» του Γουμέρου. Από ψηλά ο περιπατητής μπορεί να θαυμάσει το φιδίσιο δρόμο που θα ακολουθήσει για να φτάσει στην όμορφη χα-ράδρα του Ασκητή. Η εναλλαγή των εικόνων και των εντυπώσεων είναι μοναδική. Τα επι-βλητικά «ζωνάρια» προκαλούν δέος και θαυμασμό. Στο δρόμο συναντά και τις αρχαί-ες ελιές με διάμετρο 14,5 μ. και 15,5 μ. Όταν φτάσει στο πλάτωμα όπου βρίσκεται το Προ-σκυνητάρι της Τίμιας Ζώνης, τίποτα δεν τον προϊδεάζει γι’ αυτό που θα αντικρύσει. Ένα απότομο πέτρινο αρχαίο καλντερίμι, όπου στην κατάληξή του πέφτει ένας μικρός κα-ταρράκτης, οδηγεί τον περιπατητή στο τέλος ενός φαραγγιού, όπου ενώνονται δύο βρά-χοι κάτω από τους οποίους είναι η εκκλησία της Παναγίας του Ασκητή. Η εικόνα αφήνει άναυδο την επισκέπτη (πλημμυρίζει γαλήνη και ηρεμία). Αισθάνεται ότι ο χρόνος έχει σταματήσει και έχει αφήσει ανέγγιχτη αυτή τη γωνιά της φύσης.

The first route starts from the seat “Kou-maro” of Goumeros. The walker can admire the anguine path from above, which he will have to follow in order to reach the beauti-ful gorge of Askitis. The alternation of the landscapes and impressions are unique. The breathtaking “zonaria” provoke a sense of wonder and admire. During the walk the visitor comes across ancient olive trees which have a diameter of 14.5m and 15.5m. As soon as he reaches the flat land where the Proskinitari of Timia Zoni is, nothing can make him suspicious of what he is about to view. An abrupt ancient stone pavement meets at its end a small waterfall, leading the walker at the end of a gorge, where two rocks meet, underneath which lies the church of Panagia Askiti. This view leaves the visitor breathless (full of peace and calmness). It feels like time has stopped and left this part of nature untouched.

Γούμερο – Ασκητής (από Κούμαρο)

Goumero – Askitis (through Koumaro)

120

121

Η δεύτερη διαδρομή αρχίζει και αυτή από το Γούμερο και συγκεκριμένα από την «παλιά σκάλα».

Η θέα είναι μαγευτική. Στα πόδια του πε-ριπατητή απλώνεται η πεδινή Ηλεία, το λι-μάνι του Κατακόλου, η Ζάκυνθος. Κατηφο-ρίζοντας, περνά από ένα φυσικό περιβάλλον απαράμιλλης ομορφιάς. Αμ-μουδεροί λόγοι με απολιθωμένα κογχύ-λια, δίνουν την αίσθηση μιας άλλης επο-χής. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής τα νερά από τα λαγκάδια της περιοχής ενώ-νονται για να καταλήξουν στον Αλησό πο-ταμό. Στη συνέχεια διασχίζει ένα φαράγγι με πυκνή βλάστηση πρωτόγνωρης ομορ-φιάς, για να φτάσει τελικά στη χαράδρα που είναι η εκκλησία της Παναγίας του Ασκητή.

The second path also starts from Gou-mero, and to be more specific, from a place called “palia skala”.

The view is spectacular. Beneath the feet of the walker lie the lowlands of Ilia, the port of Katakolo, the island of Zakynthos. On his way down, he goes through a natural envi-ronment of unparallel beauty. The sandy hills with the fossils of sea–shells make you believe that you are a time traveler. While following the river course, the waters, com-ing from the dells of the surrounding area, meet in order to fall into the river Alisos. Af-ter that, the visitor crosses a gorge of dense vegetation and unique beauty, and finally, at the end of the gorge, he comes across the church of Panagia Askiti.

Γούμερο – Ασκητής (από «παλιά σκάλα» ́ H από το φαράγγι)

Goumero – Askitis (through the “palia skala” or the gorge)

122

“Τρύπιο Λιθάρι”στo Δήμο Ωλένης“Tripio Lithari” in M. of Oleni

123

Η τρίτη διαδρομή ξεκινά από τη Μαγούλα, περνά από το χωριό Ώλενα και καταλήγει στον Ασκητή.

Ο επισκέπτης ανηφορίζοντας φτάνει στο λόφο της Ώλενας όπου είναι κτισμένο το ομώνυμο χωριό, εκεί όπου άκμασε η Μεσαι-ωνική πόλη Ώλενα. Αξίζει να επισκεφτεί το ναό της Επισκοπής καθώς και τη στενή θο-λωτή πύλη του φραγκικού κάστρου. Στη συ-νέχεια περνά από την Παλιοώλενα και συνε-χίζει το δρόμο για τον ασκητή μέσα από μια μαγευτική διαδρομή.

The third path starts from Magoula, goes through the village Olena and ends in Aski-tis.

As the visitor climbs, he reaches the hill of Olena where the homonymous village is and also the place where the mediaeval city of Olena had once grown. It is worth visiting the temple of Episkopi as well as the narrow vaulted gate of the Frankish castle. After that he may go through Paliolena and then keep walking until he reaches Askiti, through a breathtaking course.

Μαγούλα – Ασκητής

Magoula – Askitis

124

Μονή του ΑσκητήMonastery of Askiti

125

Ποικιλία μονοπατιών μικρής έως μέτριας δυσκολίας

Διαδρομές από 30 έως 20 λεπτάΜολονότι το πέρασμα του ποταμού αποτε-

λεί το βασικό θέλγητρο της περιοχής είναι κρίμα να μην περάσει κανείς από τη Φιγά-λεια. Μόνο έτσι θα αποκομίσει μια ολοκλη-ρωμένη εικόνα της φυσιογνωμίας της Νέδας που περιλαμβάνει και τη σπουδαία ιστορία της. Από τη Φιγάλεια υπάρχουν μονοπάτια με σήμανση που οδηγούν από το χωριό στο πο-τάμι, αλλά και κατευθείαν στο Στόμιο. Ενα από τα σημαντικά αξιοθέατα είναι και οι κα-ταρράκτες του Ασπρου Νερού που πέφτουν εντυπωσιακά στο ποτάμι.

Η Φιγάλεια πρώην Παύλιτσα, βρίσκεται όμορφα κρυμμένη σε ένα άνοιγμα πάνω από τη Νέδα και είναι χωρισμένη σε δύο οικι-σμούς. Ο ένας είναι προς τα ανατολικά, πάνω στο δρόμο που έρχεται από Πλατάνια και περνά το καινούριο γεφύρι της Νέδας (βατός χωματόδρομος). Εκεί υπάρχει η αρχαία Κρή-νη, κάτω από τεράστια πλατάνια, που είναι όπως την είδε ο Παυσανίας, βγάζοντας συ-νεχώς νερό από τότε. Αλλοι ισχυρίζονται ότι

The level of difficulty of paths ranges from small to medium.

Duration: 30 to 20 minutesAlthough crossing the river is one of the

most attractive things to do in the area, it is a pity not to visit Figalia. This is the only way to gain a more complete picture of the na-ture of Neda, including the great history of this land. There are several paths starting from Figalia, leading through the village to the river, and even straight to Stomio. One of the most interesting places to see is the waterfalls of Aspro Nero, which fall spec-tacularly into the river. Figalia, former Pavl-itsa, is carefully hidden behind a rock, right above the river Neda, and is split in two housing blocks. The first one is located eastwards, on the street coming from Pla-tania, which crosses the new bridge of Neda (passable mud road). That’s where the an-cient Krini (spring) is, under the enormous planes, standing, looking exactly the same as Pausanias saw it once, springing water ever since. Some others claim that this is a

Επίσκεψη στη ΦιγάλειαA walk to Figalia

126

είναι νεώτερη κατασκευή στην οποία χρησι-μοποιήθηκαν οι αρχαίες πέτρες. Στο σημείο αυτό υπάρχει επεξηγηματικός πίνακας που έγινε μαζί με την ολοκληρωμένη σήμανση της περιοχής της Φιγάλειας από πρόγραμμα LEADER. Από εδω ξεκινά και το πρώτο μονο-πάτι για τη Νέδα.

Οταν έρθουμε από Περιβόλια, φτάνουμε στο σταυροδρόμι με τις πολλές πινακίδες που δείχνουν τα μονοπάτια και τους αρχαιο-λογικούς χώρους. Από κει στρίβουμε προς τη Νέδα και αρχίζουν οι εξής επιλογές:

• Να πάμε δεξιά στο μονοπάτι για να δούμε τα τείχη που περικλείουν όλη την περιοχή και τους τάφους. Συνεχίζοντας φτάνουμε στο Στόμιο περνώντας και από το εκκλησάκι της Παναγιάς και την πιθανότατη θέση της σπη-λιάς της Μέλαινας Δήμητρας.

• Να συνεχίσουμε και να κατηφορίσουμε αριστερά για το νέο χωριό με τα πιο καινούρ-για σπίτια και από εκεί να βγούμε πάλι στη Νέδα.

• Πριν κατηφορήσουμε να στρίψουμε δε-ξιά όπως δείχνουν οι πινακίδες και να φτά-σουμε στα ερείπια του ναού της Αθηνάς.

• Πριν το Ναό της Αθηνάς να στρίψουμε ξανά δεξιά, να βγούμε στην κορυφή του μι-κρού λόφου (με ωραία θέα στα τείχη) και κατόπιν να κατηφορίσουμε για να βγούμε ακριβώς στο πέτρινο γεφύρι κάτω από τα Πλατάνια.

Ετσι η επίσκεψη στη Φιγαλεία μπορεί κάλλι-στα να συνδυαστεί με επίσκεψη στο ποτάμι.

Μια καλή επιλογή είναι να σταθμεύσουμε κάπου στο σταυροδρόμι, να φτάσουμε στο ποτάμι, από εκεί στο Στόμιο και να γυρίσουμε πίσω από το μονοπάτι.

latter construction and that they used the ancient stones to build it. Right at this point there is an explanatory board with informa-tion which was placed by the LEADER group when the Figalia region was signposted. This is the starting point of a footpath that leads to Neda.

If we use the path from Perivolia, we get to a junction with many sign posts which show the pathways towards the archaeological signs. That’s where we make the turn to Neda and then we have the following options:

• Turn right to the pathway to take a look at the walls that surround the area and the tombs. Then, get to Stomio after visiting the little church of Panagia and the place where, possibly, the cave of Demeter Melena used to be.

• Go straight ahead and descend to the left, heading towards the new village with the modern houses, and then go back to Neda again.

• Turn right, before descending, and fol-low the signs to get to the ruins of the tem-ple of Athena.

• Turn right, right before the temple of Athena, find ourselves at the peak of a hill (with a great view to the walls) and then start descending in order to get right at the stone–built bridge, under Platania.

This is how someone can combine visit-ing Figalia and visiting the river.

Another very good option is to leave the car near the junction, then walk to the river, then to Stomio, and of course get back fol-lowing the pathway.

ΦιγαλείαFigalia

127

Ασφαλτος 35 χλμ., χωματόδρομος 8 χλμ.Μετά το Δραγώγι ο δρόμος κατευθύνεται

νότια ψηλά πάνω από την κοιλάδα. Από εκεί δεξιά μας αγναντεύομε τη Νέδα μέχρι τη θά-λασσα και αριστερά μας την περιοχή των πηγών.

Ο δρόμος στρίβει βόρεια και φτάνουμε στο Ναό του Επικούρειου Απόλλωνα. Προ-καλεί εντύπωση το γεγονός ότι τίποτα στην περιοχή τριγύρω δε σε προϊδεάζει ότι θα τον συναντήσεις. Κανένα κτίσμα, καμία λαξευ-μένη πέτρα, κανένα σημάδι ανθρώπινης δη-μιουργίας (εκτός από ένα αλώνι), καμία αλ-λαγή του τοπίου ή της βλάστησης. Ετσι ξαφνικά εμφανίζεται σε μια στροφή ως ένα στοιχείο του τοπίου.

Υπάρχει άνετη θέση στάθμευσης δίπλα στο ναό. Τώρα καλύπτεται με τέντα. Γύρω από το ναό το τοπίο είναι όμορφο με σκόρ-πιες βελανιδιές και διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα.

Η διαμόρφωση του χώρου με ξερολιθιές και μονοπάτια δένει αρκετά καλά με το ναό και το οικοσύστημα γύρω του.

Η θέα από τις Βάσσες είναι χαρακτηριστι-κή. Δυτικά βλέπουμε μέχρι και το Ιόνιο. Ανα-τολικά βλέπουμε τα αραιά δρυοδάση στη

After you leave Dragogi the road is head-ed south, high over the valley. On our right hand we can see Neda stretching to the sea and on our left side the area with the springs.

The road turns north and we reach the Temple of Apollo Epikourios. What’s really impressing with this area is the fact that nothing gives you the slightest idea of what you are about to witness. No buildings, no sculptures, no sign of human presence (be-sides a threshing floor), no change of the landscape nor of the vegetation. The tem-ple appears unexpectedly on a turn as one of the elements that comprise the land-scape.

Parking next to the temple is quite easy. Nowadays it is being covered with a tent. The landscape around the temple is beauti-ful, full of stray oak trees and many archae-ological findings. The surrounding area with the paths and the dry stone walls fits very well with the temple and the local ecosys-tem.

The view from Bassae is unique. West-wards, the eye meets the Ionian Sea. East-wards, we can see the thin oak forests on

Δραγώγι – Ναός Επικούρειου Απόλλωνα – Ανδρίτσαινα – Σκληρού – Κακαλέτρι – Αγ. Σώστης – Αμπελιώνας – Στάσιμο – ΚούβελαςDragogi – Temple of Apollo Epikourios – Andritsaina – Sklirou – Kakaletri – Ag. Sostis – Ampelionas – Stasimo – Kouvelas

128

λοφογραμμή πριν την κορυφή του Λύκαιου.Αφήνοντας το ναό προχωρούμε βόρεια και

συναντάμε ένα σταυροδρόμι. Αριστερά πη-γαίνουμε προς Ανδρίτσαινα, δεξιά προς τα χωριά των πηγών. Αυτή είναι και είσοδος στην περιοχή για όσους έρχονται από Ολυ-μπία μέσω Ανδρίτσαινας. Λίγες δεκάδες μέ-τρα πριν το σταυροδρόμι φεύγει άλλος ένας δρόμος δεξιά κάτω προς Σκληρού.

Αν επιλέξουμε τη διαδρομή προς Σκληρού φτάνουμε σε ένα ιδιαίτερα όμορφο και παρα-δοσιακό χωριό. Συνεχίζει χωματόδρομος που κατεβαίνει εντυπωσιακά πάνω από μια κοιλάδα σε ένα ρέμα που φτάνει στη Νέδα.

Εκεί περνάμε το ξωκλήσι του Αγ. Θεράπο-ντα, φτάνουμε στη Μαρίνα και από εκεί περ-νάμε απέναντι στο Κακαλέτρι. Η Νέδα σε αυτό το σημείο είναι σχετικά ήρεμη με πολλά πλατάνια.

Αν θέλουμε πάντως να κάνουμε τον πλή-ρη κύκλο θα πρέπει αφού επισκεφθούμε το Σκληρού, να ξαναγυρίσουμε στον κεντρικό δρόμο και να πάμε δεξιά προς τα χωριά των πηγών.

Το τοπίο είναι γνήσια αρκαδικό, με αραιά δρυοδάση πάνω στους γυμνούς ασβεστολι-θικούς λόφους. Απέναντί μας βλέπουμε ακόμη το ναό του Απόλλωνα πάνω στην κο-ρυφογραμμή μέσα στην τέντα του.

Δε μπορούμε παρά να ζηλέψουμε όσους τον είδαν πριν το 1987, ακάλυπτο όπως έστε-κε εκεί για 2500 χρόνια.

Πιο πλούσια βλάστηση υπάρχει στις ρεμα-τιές. Μετά τη διασταύρωση προς τον Αγ. Σώ-στη αρχίζουμε να κατηφορίζουμε προς τις πηγές. Τα δρυοδάση γίνονται πυκνότερα και αρχίζουμε να βλέπουμε πλέον πλατύφυλ-λες βελανιδιές και πολλές καστανιές.

Μπορούμε να κάνουμε παρακάμψεις προς τον Αγ. Σώστη ή τον Αμπελιώνα, ωραία χωριά μέσα σε πυκνή βλάστηση (πολλές καστα-νιές). Πιο κάτω στρίβουμε αριστερά για τη Νέδα και δεξιά για Πέτρα. 1,5 χλμ. πιο κάτω από τη διασταύρωση για Πέτρα βρίσκουμε αριστερά τις κύριες πηγές της Νέδα δίπλα στο εκκλησάκι της Αγ. Ανάστασης.

ΑνδρίτσαιναAndritsaina

the crest of the hill, right before the peak of mount Lycaion.

Leaving the temple behind us, we are headed north to meet a junction. On our left, the road leads to Andritsaina, and on our right, to the villages with the springs. This is also the entrance to the temple for those who come from Olympia through Andritsai-na. A few meters before the crossroad, there is another road leading to the right towards Sklirou.

If we choose the route towards Sklirou we reach a particularly beautiful and traditional village. After that there is a descending mud road which leads over a valley in a stream which floats towards Neda.

We pass by the little church of Agios Therapontas, reach the Marina and then we run across to Kakaletri. At this point Neda is rather calm and full of planes.

Still, if we want to go all the way round, we will have to get back to the main road, after we visit Sklirou, and turn right towards the villages with the springs.

The landscape is genuinely Arcadian, with thin oak forests on bare limestone hills. On the opposite side of where we stand, we can still watch the temple of Apollo on the top of the crest, standing inside its tent.

We can do nothing but feel jealous of those who visited the temple before 1987, and saw it uncovered, exactly the way it has been standing there for 2.500 years.

In the streams there is more luxuriant vegetation. After the junction with Agios Sostis we start descending towards the springs. The oak forests become denser and we get to see more oak trees with wide leaf and many chestnut trees.

We can make shortcuts towards Agios Sostis or Ampelionas, which are beautiful green villages (with many chestnut trees). Further down we turn left to Neda and then right to Petra. 1.5km after the junction to Petra we find on our left side the main springs of Neda, next to the little church of Agia Anastasi.

129

Η έναρξη της διαδρομής μπορεί να είναι ο δρόμος Πύργου – Κυπαρισσίας. Στρίβουμε για Νέα Φιγάλεια. Αρχικά ανεβαίνουμε σε χαμηλούς λόφους που καλύπτονται με πυ-κνά πευκοδάση. Ακριβώς από κάτω, στα πε-δινά υπάρχουν εκτεταμένοι ελαιώνες. Αυτός ο συνδυασμός, πεύκα για καταφύγιο και ελιές για φαγητό, είναι ιδανικός για τις τσί-χλες που συγκεντρώνονται σε μεγάλους αριθμούς το χειμώνα στην Ηλεία.

Την ημέρα τρώνε ελιές ή έντομα στο έδα-φος των ελαιώνων και το σούρουπο ανεβαί-νουν στα πευκοδάση για να κουρνιάσουν. Από το Λέπρεο μπορούμε να επισκεφθούμε την ακρόπολη που κατείχε κομβική θέση πάνω από την πεδινή ζώνη.

Συνεχίζοντας φτάνουμε στη Νέα Φιγάλεια, πρώην Ζούρτσα ιστορικό κεφαλοχώρι. Η Ζούρτσα είναι χτισμένη στην κορυφή ενός λόφου που κατεβαίνει προς τη Νέδα. Η θέα από την εντυπωσιακή εκκλησιά της είναι ιδανική αγναντεύοντας τις βόρειες πλαγιές της Νέδας και τους ελαιώνες. Συνεχίζοντας ανεβαίνουμε και οι ελιές σταματούν. Σιγά – σιγά βλέπουμε όλο και περισσότερες βελα-νιδιές. Ωραία δρυοδάση βλέπουμε στην κο-ρυφή των λόφων προς τη Μίνθη, στο σημείο Τριάντα λίγο μετά η Νέα Φιγάλεια. Η ανάβα-ση συνεχίζεται και το τοπίο αγριεύει πλησιά-

The starting point of this route could be the road connecting Pyrgos – Kyparissia. We make a turn to Nea Figalia. First, we drive up to low hills covered with dense pine forests. Right under our feet, in the low-lands, there are many olive groves. This combination of pines used for nests and ol-ives for meal, is ideal for the birds called tsichles, which use to spend the wintertime in Ilia. During the daytime they eat olives or insects from the ground of the olive groves, and when the sun sets they fly up to the pine forests to sleep.

From Lepreo we have the chance to visit the acropolis which was located at a nodal point over the lowland. After that we get to Nea Figalia, which used to be called Zourtsa, a historical village. Zourtsa is built on the top of a hill descending towards Neda. The view from the church of the village is ideal, towards the north slopes of Neda and the olive groves. On our way up the olive trees vanish. On the other hand more and more oak trees appear. We see beautiful oak for-ests on the top of the hills towards Minthi, at the location called Trianta, not far from Nea Figalia. The ascending route continues and the landscape becomes rougher as we approach the village Petralona, which is

Λέπρεο –Νέα Φιγαλεία – Περιβόλια – ΠλατάνιαLepreo – Nea Figalia – Perivolia – Platania

130

ζοντας προς Πετράλωνα που είναι κι αυτά χτισμένα σε σημείο παρόμοιο όπως η Νέα Φι-γάλεια.

Ο δρόμος στρίβει νότια και φτάνουμε στα Περιβόλια. Αν θέλουμε να συνεχίσουμε το γύρο της Νέδας, πρέπει να έχουμε το νου μας να στρίψουμε αριστερά στην πλατεία μόλις μπούμε στο χωριό. Αν πάμε ευθεία, συνεχί-ζουμε προς Φιγάλεια. Απο εκει μπορούμε να περάσουμε το ποτάμι στρίβοντας αριστερά στο σταυροδρόμι με τις πινακίδες, περνώ-ντας την Κρήνη και φτάνοντας στη νέα γέφυ-ρα του ποταμού για να συνεχίσουμε προς Πλατάνια.

Από Περιβόλια ο δρόμος συνεχίζει για Δραγώγι. Θα στρίψουμε δεξιά προς το χωριό, αν θέλουμε να φτάσουμε σε σημείο προσέγ-γισης του ποταμού ή να περάσουμε απέναντι προς Κούβελα. Για συμβατικά αυτοκίνητα μπορεί να υπάρχουν προβλήματα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.

ΦιγαλείαFigalia

built on a spot similar to that of Nea Figalia.The road turns to south and we get to Pe-

rivolia. If we wish to continue the tour around Neda, we must not forget to turn left at the first square that we meet as soon as we enter the village. If we move straight, we are headed to Figalia. From that point, we can cross the river by turning left at the crossroad with the signs, walking by Krini and getting at the new bridge of the river, which will allow us to continue our course towards Platania.

The road at Perivolia goes on and leads to Dragogi. We turn right towards the village, if we want to approach the river, or get across and head to Kouvela. There might be some problems regarding the usual cars, depend-ing on the weather conditions.

131

Σύνολο 50 χλμ. Ασφαλτος 32 χλμ. καλός χωματόδρομος 15 χλμ. Δύσκολος χωματό-δρομος 3 χλμ.

Η νότια διαδρομή είναι ο ιδανικός τρόπος, για να γνωρίσει κανείς τον Αλφειό. Το εκτός δρόμου όχημα δίνει μεγάλες δυνατότητες, αλλά μπορούν να το επιχειρήσουν και τα, όχι πολύ χαμηλά, συμβατικά αυτοκίνητα.

Θα λέγαμε ότι μπορεί να το επιχειρήσει οποιοσδήποτε αν είναι προετοιμασμένος να κάνει κάμποσα επιπλέον χιλιόμετρα γυρίζο-ντας πίσω σε κάποια δύσκολα σημεία και επιλέγοντας ηπιότερους δρόμους που απο-μακρύνονται από το ποτάμι.

Αρχή της διαδρομής είναι η γέφυρα της εθνικής οδού.

Αμέσως μετά τη γέφυρα στρίβουμε προς Αλφειούσα. Το παραποτάμιο δάσος των ιτιών είναι ζωσμένο με πανύψηλους ευκαλύ-πτους πάνω στα αναχώματα. Μέχρι το φράγ-μα δεν υπάρχουν κανονικοί δρόμοι που οδηγούν στο ποτάμι, μπορούμε όμως να επι-λέξουμε μικρά αγροτικά δρομάκια που είναι αδιέξοδα και εξυπηρετούν τα χωράφια. Ετσι πλησιάζουμε στο ποτάμι που εδω κάτω η ροή του είναι πολύ αργή.

Στο φράγμα συναντάμε το δρόμο Ολυμπί-ας –Κρεστένων.

Το φράγμα συγκεντρώνει νερά με τα οποία αρδεύεται μεγάλο μέρος του κάμπου του Πύργου. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο το φράγμα σχηματίζει μια μεγάλη και βαθιά λίμνη. Το χειμώνα και σε περιόδους έντονων

Total: 50km, on road: 32km, passable mud road: 15km, rough mud road: 3km

The south route is the ideal way for some-one to visit Alpheios. The off–road vehicles are very capable, but also the on–road cars which are not very low can try this.

We could say that almost anyone can try this if he is prepared to run a few more km in order to go back in some points with great dif-ficulty and choose smoother ways to get off the river.

The route starts at the bridge of the na-tional road.

Right after the bridge we turn towards Al-fiousa. The riverside willow forest is sur-rounded by enormous eucalyptus standing on the banks. There is no normal road to lead to the river, but we can choose one of the farm-ers’ alleys which lead to dead ends and are used to get to the farms. That is how we get to the river which has a very slow flow at this part.

On the dam we come across the road that connects Olympia with Krestena.

The dam withholds the waters which are used to irrigate a large part of the valley of Pyrgos. During the summer and the autumn, the dam forms a big and deep lake. During the wintertime and the periods that the rainfalls are intense, they increase the amount of wa-

Γέφυρα εθνικής οδού – Αλφειούσα – Φράγμα Αλφειού – Μακρίσια – Φρίξα – Νότια όχθη

Bridge on the national road – Alfeiousa – Alpheios Dam – Makrisia – Frixa – South bank

132

βροχοπτώσεων αφήνουν το περισσότερο νερό να φύγει και έτσι η στάθμη είναι χαμη-λή. Τότε έχουμε την ευκαιρία να δούμε τις τεράστιες ποσότητες λάσπης που έχουν εγκλωβιστεί πάνω από το φράγμα και μέ-νουν εδώ άχρηστες. Είναι το βασικό υλικό με το οποίο ο Αλφειός (θα) έχτιζε τις παραλίες.

Το φράγμα περιστοιχίζεται από πυκνές ζώνες με ιτιές. Στρίβοντας δεξιά για Κρέστε-να βρισκόμαστε αρχικά σε μια απότομη όχθη, δίπλα στο λόφο, που έχει πεύκα. Κάπου εδω πιθανολογείται ότι ήταν το λεγόμενο Τυπαίον όρος από όπου λέγεται ότι οι Ηλείοι γκρέμι-ζαν τις γυναίκες που παραβίαζαν την απαγό-ρευση εισόδου στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που ίσχυε γι’ αυτές. Το μέρος αυτό το έδειξαν και στον Παυσανία, αλλά ο ίδιος αμφισβήτη-σε αυτή την εκδοχή. Τη μοναδική γυναίκα που έπιασαν οι ελλανοδίκες, την Καλλιπά-τειρα, τη συγχώρεσαν.

Στη συνέχεια ο δρόμος διέρχεται μέσα από το παραποτάμιο δάσος και δεξιά μας βλέ-πουμε το αντλιοστάσιο που συγκρατεί νερά που προέρχονται από πηγές και τον τοπικά αποκαλούμενο ποταμό Σελινούντα. Εδω επιβάλλεται μια στάση, γιατί πίσω από το αντλιοστάσιο βλέπουμε τη λίμνη με πυκνή βλάστηση μέσα και έξω από νερό. Είναι ιδα-νικό μέρος για παρατήρηση πουλιών: για τα δενδρόβια είδη, αλλά και για τα πουλιά του νερού, όπως αλκυόνες, βουτηχτάρια και ερωδιοί. Μπορούμε να δούμε και τα ψάρια του Αλφειού στα ήσυχα νερά (καμιά φορά και τεράστιους κυπρίνους).

Ο δρόμος απομακρύνεται από τον Αλφειό και συνεχίζει προς Κρέστενα μέσω Μακρισί-ων.

Από τα Μακρίσια φτάνουμε εύκολα στο γειτονικό λόφο του Προφήτη Ηλία με το γυ-ναικείο Μοναστήρι όπου βρίσκονται τα ίχνη του μυκηναϊκού Σκιλλούντα. Φτάνοντας στον

Μοναστήρι του Προφήτη ΗλίαMonastery of Profitis Ilias

ter that leaves the dam in order to keep the level low. That’s when we have the opportu-nity to take a look at the enormous quantities of mud, which have been trapped on the dam and stay there useless. This is the mud that (supposedly) would use to build the banks of Alpheios. The dam is surrounded by thick zones of willows. Turning right, towards Krestena, we find ourselves next to a bold bank, by the hill, which is full of pines. This is the place where possibly the so called Typaion mountain used to be, the one from which the people of Ilia dropped the women that diso-beyed the forbiddance of entrance to the Ol-ympic Games that applied to them. Pausanias though had doubts about that when they showed it to him. The only woman the hel-lanodics caught was Kallipatera, and forgave her.

After that, the road crosses the riverside forest and on our right hand we can see the pumping station which withholds the water that comes from the springs and the river, which is called by the locals, Selinounda. This is a place where we must stop, because right behind the pumping station there is a lake with rich vegetation in and out of the water. This is the ideal spot for bird watching: there are species that live on the trees, but also birds that live by the water, like halcyons, voutichtaria and herns. We can also watch the fish of Alpheios River living in the calm waters (sometimes even enormous carps).

The drives us far from Alpheios and is headed towards Krestena, through Makrisia.

Once we get to Makrisia it is very easy to get to the nearby hill of Profitis Ilias, where a

133

κεντρικό δρόμο στα Μακρίσια, στρίβουμε αρι-στερά και αρχίζουμε να πλησιάζουμε ξανά στον ποταμό. Δίπλα μας ο Αλφειός έχει ομαλή ροή και υπάρχει ένα στενό παραποτάμιο δά-σος.

Κάποια στιγμή ο ασφαλτόδρομος στρίβει νότια προς τα Καλυβάκια από όπου πάμε μέ-χρι Φρίξα, αν έχουμε χαμηλό αυτοκίνητο. Αλ-λιώς συνεχίζουμε ευθεία οδηγώντας πλέον κατά μήκος του αναχώματος. Εκεί το ποτάμι φαρδαίνει και το παραποτάμιο δάσος είναι αξιόλογο.

Ο δρόμος στρίβει σιγά – σιγά νότια και ανη-φορίζει μπαίνοντας μέσα στο πευκοδάσος. Συναντάμε εκεί μια διασταύρωση του δρόμου που οδηγεί δεξιά προς Καλυβάκια και αριστε-ρά προς Φρίξα. Σε αυτό το σημείο κοιτώντας ανατολικά μπορούμε να απολαύσουμε ένα πραγματικά όμορφο κομμάτι του ποταμού χω-ρίς πολλές επεμβάσεις.

Επιλέγουμε την αριστερή διαδρομή. Σε λίγο αρχίζουμε να ανεβαίνουμε μια ρεματιά, ενώ αριστερά μας υψώνεται ένας κωνικός και κα-τάφυτος με πεύκα λόφος και δεξιά μας αρχί-ζουν τα ελαιόδενδρα. Εκεί συναντούμε νέα διασταύρωση. Δεξιά ο δρόμος συνεχίζει για Φρίξα. Ο αριστερός δρόμος ακολουθεί μια μα-γευτική διαδρομή 2,5χλμ. περίπου γύρω από το λόφο, κάτω από πεύκα, με πλούσιο υπόρ-ροφο και με εξαιρετική θέα στο ποτάμι που βρίσκεται από κάτω.

Το έδαφος ωστόσο είναι αμμώδες και ο δρόμος συχνά κόβεται. Με συμβατικό αυτοκί-νητο καλό είναι να επιχειρήσουμε διέλευση μόνο όταν το έδαφος είναι εντελώς στεγνό.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να προσέχουμε μη συναντήσουμε κάποιο απότομο κόψιμο του δρόμου από διάβρωση ή κατολισθήσεις και να είμαστε προετοιμασμένοι να κάνουμε αναστροφή. Αξίζει πάντως να το επιχειρήσου-με , αφού στη χειρότερη περίπτωση απλά θα γυρίσουμε πίσω.

Οταν βρεθούμε πίσω στη διασταύρωση, συ-νεχίζουμε προς τα πάνω και ανταμώνουμε ένα μεγαλύτερο χωματόδρομο που έρχεται από Φρίξα. Για να συνεχίσουμε τη διαδρομή κατά μήκος του ποταμού, πρέπει να κατευ-θυνθούμε δεξιά, αλλά αξίζει τον κόπο να ξο-δέψουμε ένα μισάωρο στρίβοντας αριστερά και να πάμε γύρω από το λόφο ακολουθώντας τις πινακίδες για τις Ολυμπιακές κατασκηνώ-σεις. Ο δρόμος πηγαίνει από την ανατολική και βόρεια πλευρά του λόφου. Βρίσκουμε πρώτα ένα δρόμο που στρίβει δεξιά και χαμηλώνει προς το ποτάμι. Αν τον ακολουθήσουμε, συ-ναντάμε τον περιμετρικό του λόφου δρόμο, που είχαμε βρει προηγουμένως από την άλλη πλευρά και που όπως είπαμε συνήθως είναι αδιάβατος. Φτάνοντας στο ποτάμι βρισκόμα-στε σε ένα πραγματικά απομονωμένο σημείο. Δυστυχώς, δεν υπάρχει σύνδεση με τον παρό-χθιο δρόμο που βρίσκεται λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο ανατολικά και από όπου θα μπο-ρούσαμε να συνεχίσουμε κατά μήκος του πο-

female Monastery is, as well as traces of the Mycenaean Skillounta. Once we enter the central road of Makrisia, we turn left and we start approaching the river once more. Next to us, Alpheios is flowing smoothly and there is a narrow riverside forest.

At some point, the road moves south-wards towards Kalyvakia, and that’s the road we take in case we have a low car. Oth-erwise, we are headed straight along the banks. The river gets wider and the riverside forest is remarkable.

The road keeps steering southwards and ascends, driving us into the pine forest. That’s where we meet a crossroad, which leads towards Kalyvakia on the right side, and to Friza on the left. At this point, if we take a look to east, we can view a beautiful part of the river which remains untouched. We choose the left course. In a while we start ascending a ravine, while on our left side a conic green hill full of pines appears, and olive trees on our right. That’s where we come across a new crossroad. Towards the right, the road leads to Frixa. The left road stays on a magnificent route of almost 2.5km around the hill, underneath pine trees, offering a spectacular view to the river which flows below.

The ground however is sandy and the road is often being interrupted. If we use a regular car, it would be best to try this route only when the soil is completely dry.

Anyway, we should be careful in case we meet any sudden missing parts of the road caused by erosions or landslides and we must be prepared to turn over. But it is worth trying it, since the worst case sce-nario is turning back.

When we get back to the crossroad, we keep moving onwards until we meet a big-ger mud road coming from Frixa. In order to stay by the riverside we must go right, but it is really worth while spending half an hour turning left to go all the way round the hill, following the signs which lead to the Olym-pic camping site. First, we find the road that turns right and lowers towards the river. If we follow this one, we will come across the peripheral road of the hill, which we saw earlier on the other side and said that it is usually impassable. As soon as we get to the river, we find ourselves in a totally isolated place. Unfortunately there is no route to connect the riverside road that’s only a few hundred meters to the east and which we could use to continue our riverside route. Thus, we have to get back.

134

ταμού. Ετσι πρέπει να γυρίσουμε πίσω. Αν φτάσουμε στις Ολυμπιακές κατασκη-

νώσεις, έχουμε καλή θέα προς τα ανατολικά. Αν περπατήσουμε μέχρι την κορυφή του λό-φου, έχουμε την καλύτερη θέα σε όλο τον Κάτω Αλφειό. Αξίζει να το επιχειρήσει κανείς.

Γυρίζοντας προς Φρίξα συναντούμε τον ασφαλτόδρομο.

Οταν αρχίζουν τα πεύκα, βλέπουμε ένα μι-κρό ασφαλτόδρομο, να οδηγεί αριστερά προς το ποτάμι, τον οποίο μπορούμε να ακολουθή-σουμε για να βγούμε στο ποτάμι. Εναλλακτι-κά μπορούμε να περάσουμε τη Φρίξα και στην απότομη στροφή του δρόμου, στη ράχη που βρίσκεται απέναντι από το χωριό θα πάμε ευ-θεία προς το ποτάμι.Φτάνοντας στο πεδινό τμήμα, στρίβουμε δεξιά, περνάμε έναν παρα-πόταμο του Αλφειού και συνεχίζουμε μέχρι να βρούμε το δρόμο που έρχεται από Παπα-δού. Απο εκεί συνεχίζουμε πλέον σε άσφαλ-το και βρίσκουμε τη νέα γέφυρα και το δρόμο που έρχεται από Τρυπητή. Η γέφυρα αυτή βελτίωσε σημαντικά τη ζωή των κατοίκων σε όλη την περιοχή.

Από τη γέφυρα συνεχίζουμε ανατολικά πη-γαίνοντας κατά μήκος του ποταμού. Ο δρόμος γίνεται σύντομα χωματόδρομος, αλλά είναι εύκολα βατός. Όταν φτάσουμε σε κάποιο ύψος πάνω από το ποτάμι μέσα στα πεύκα, αντικρίζουμε κοντά στο δρόμο ένα πολύ καλό δείγμα παραποτάμιου δάσους, που βρί-σκεται σε παλιά κοίτη του ποταμού που υδρο-δοτείται από μια πηγή. Απέναντί μας βλέπου-με το σημείο όπου ο Λάδωνας, σμίγει με τον Αλφειό. Εκεί κυριαρχεί ένα εκτεταμένο δά-σος με ιτιές.

Συνεχίζοντας περνάμε παραπόταμους του Αλφειού που κατεβαίνουν από τη Μίνθη, τον ορεινό όγκο που διαχωρίζει τον Αλφειό από τη Νέδα. Μπορούμε να φτάσουμε μέχρι την τέταρτη γέφυρα στο χωριό Σέκουλας και από εκεί να γυρίσουμε στην Ανδρίτσαινα. Ολη η διαδρομή από την τρίτη μέχρι την τέταρτη γέ-φυρα είναι καλή, για να κατασκηνώσει κανείς κοντά στο ποτάμι. Μπορούμε να βγούμε και προς Ανδρίτσαινα στρίβοντας δεξιά προς Δαφνούλα και κατόπιν για Αλιφείρα.

Εδώ πάνω πλέον ο Αλφειός έχει αλλάξει. Είναι πιο στενός και με ροή πιο γρήγορη. Το τοπίο είναι περισσότερο χαρακτηριστικό μιας ημιορεινής ζώνης.

Χωριό ΦρίξαVillage Frixa

As soon as we reach the Olympic camp-ing site, there is a beautiful view to the east. If you walk all the way up to the top of the hill, you get the best view to the Lower part of Alpheios. It is worth trying it.

On the way back to Frixa, we meet the normal road.

As soon as the pine trees appear, there is a small road, leading to the left towards the river, which we can follow in order to get to the river.

Otherwise, we can go through Frixa, and at the sharp turn of the road, which is right across the village, we head straight towards the river. As soon as we reach the lowlands, we turn right, cross a confluent of Alpheios, and keep going until we find the road that comes from Papadou. That is the road that will lead us to the new bridge and the road that comes from Trypiti. This bridge has im-proved the life of the locals a great deal.

We follow this bridge eastwards, moving along the river. This road often turns into a mud road, but it is very passable. As soon as we reach a certain height over the river right in the middle of pine trees, we get the chance to see a very beautiful sample of riverside forest, which is located on an old bank of the river which is being hydrated by a spring. Right across us we see the spot where Ladonas becomes one with the river Alpheios. A big forest with willows domi-nates this area.

We keep moving forward, cross the con-fluents of Alpheios which are coming down from Minthi, the mountain which stands be-tween Alpheios and Neda. We can get up to the fourth bridge of the village Sekoulas and then get back to Andritsaina. The route from the third to the fourth bridge is quite good for camping by the river. We can also get to Andritsaina by turning right towards Dafnoula and then towards Alifeira.

Up here the river Alpheios does not look the same. It is narrower and its flow is fast-er. The landscape has turned into moun-tainous.

135

Λίμνη Καϊάφα Επίσκεψη στα Λουτρά

Στο σπήλαιο των Ανιγρίδων Νυμφών φτά-νει δρόμος που ξεκινάει περίπου 150μ. βορει-ότερα από τα φανάρια στη Ζαχάρω. Περνά από την ανατολική πλευρά της λίμνης κατά μήκος της όχθης στους πρόποδες του Λαπίθα, όπου υπάρχουν ξενοδοχεία και ενοικιαζόμε-να δωμάτια. Στη συνέχεια συναντά την πηγή Γερανίου και λίγο μετά τα λουτρά την πηγή των Ανιγρίδων. Συνεχίζοντας συναντάς ξανά την εθνική οδό λίγο πριν το Κάτω Σαμικό.

Η πηγή των Ανιγρίδων μέχρι πριν λίγες δε-καετίες επικοινωνούσε απευθείας με τη λί-μνη.

Κατόπιν ο χώρος μπροστά από το βράχο επι-χώθηκε και κατασκευάστηκε ο δρόμος αφή-νοντας μια μικρή λίμνη έξω από το υδροθερα-πευτήριο. Τα κτίρια του υδροθεραπευτηρίου καταλαμβάνουν μέρος του σπηλαίου και έχουν εγκλωβίσει και μέρος των νερών της πηγής σε στεγασμένες πισίνες. Το μπάνιο στην πηγή αυτή είναι ευχάριστο και χαλαρωτικό. Συνιστάται για ρευματοπάθειες, αρθριτικά, ρευματικές και γυναικολογικές παθήσεις.

Ο υγρότοπος και το δάσοςΔίπλα στην πηγή υπάρχει μικρός μόλος απ’

όπου καραβάκι οδηγούσε και οδηγεί στις υπόλοιπες εγκαταστάσεις και τα ξενοδοχεία

Lake KaiafaA visit to the hot springs

There is a road starting at about 150m northern of the traffic lights in Zacharo, leading to the cave of the Anigrides Nym-phes. It goes by the east side of the lake, along the bank at the feet of mount Lapith-as, where you can find hotels and rooms to let. After that, it passes by the spring Gerani and a bit further down, the baths in the spring of Anigrides. If you keep going, you will get back on the national road, right be-fore Kato Samiko.

The spring of Anigrides, a few decades ago, used to be connected directly with the lake. But the space in front of the rock was banked and a road was constructed leaving just a small lake right outside the balneary. The buildings of the balneary take up a big part of the cave and have trapped a part of the spring waters in indoor pools. Bathing in this spring is quite pleasant and relaxing. It’s being recommended for arthritis, rheumat-ic and gynecologic diseases.

The wetland and the forestNext to the spring there is a small harbor

from which a small boat sailed and still does, to rest of the infrastructure as well as to the

Ο ακαταμάχητος συνδυασμός:Καϊαφας – Δάσος – υγρότοπος – αμμουδιά

The irresistible combination: kaiafas – Forest – wetland – sandy beach

136

στο νησάκι της λίμνης (Αγ. Αικατερίνη). Από τη δεξιά πλευρά του μόλου (όπως βλέπουμε προς τη λίμνη) μπορούμε να περπατήσουμε κατά μήκος της όχθης, η οποία εισχωρεί προς το κέντρο του υγροτόπου. Απο εκεί έχουμε καλό οπτικό πεδίο σε όλο το βόρειο και κε-ντρικό τμήμα και τις καλύτερες πιθανότητες να δούμε κάποιο από τα ελάχιστα φερεντίνια το χειμώνα (που συχνάζουν σε αυτό το κομ-μάτι της λίμνης).

Για να δούμε το νότιο τμήμα της λίμνης στρίβουμε δεξιά στην εθνική ερχόμενοι από τη Ζαχάρω. Φτάνοντας στην όχθη, υπάρχει άνετος χώρος να σταθούμε δίπλα στο νερό και να δούμε το πιο βαθύ και ανοιχτό τμήμα της λιμνοθάλασσας.

Η μπούκα έχει σχετικά πρόχειρες ιχθυο-συλληπτικές εγκαταστάσεις. Το κύριο αλίευ-μα είναι τα χέλια. Στη νότια πλευρά της μπού-κας μπορούμε να σταθμεύσουμε κάτω από τα πεύκα ή να περάσουμε τη μικρή γέφυρα που μας οδηγεί στο νησί.

Μπορούμε να πάμε και με αυτοκίνητο. Περνώντας τη γέφυρα και τα κτίρια στρίβουμε δεξιά (νότια) και κάνουμε το γύρο του νησιού επιστρέφοντας στο ίδιο σημείο. Στη νότια πλευρά του νησιού βρισκόμαστε σε μια θαυ-μάσια θέση στη μέση της λίμνης κάτω από πεύκα.

Βόρεια από τη μπούκα ο δρόμος αρχίζει να στρίβει ανατολικά. Υπάρχουν μικροί χωματό-δρομοι αριστερά και δεξιά τους οποίους μπο-ρούμε να πάρουμε για να βγούμε στο δάσος. Στη βόρεια πλευρά της λίμνης εκτός από τα πεύκα βλέπουμε καλαμιές δίπλα στο δρόμο. Εκεί υπάρχουν δύο χωματόδρομοι που οδη-γούν αριστερά στη θέση Κλειδί που είναι το λοφάκι με τα πεύκα λίγο πιο βόρεια. Οι δρόμοι αυτοί συνεχίζουν προς το Κάτω Σαμικό.

Παραλία ΖαχάρωςZacharo Beach

hotels which are located on the small island of the lake (Agia Aikaterini). On the right side of the harbor (as we stand across the lake) we can walk along the bank, which stretches the heart of the wetland. The visual range from this spot is very wide and we can view the whole north and central part, while the chances of catching a glimpse of the very few Red–crested Pochards during the win-ter time are very good (they hang around at this part of the lake).

In order to take a look at the northern part of the lake we turn right on the national road as we come from Zacharo. When we reach the bank, there is plenty of space to stand by the water and take a better look at the deeper and lighter part of the lagoon.

The inlet has comparably pure fish–catching machinery. Mostly they fish eels. We can park our car at the southern part of the inlet, under the pine trees, or we could cross the bridge which leads to the island.

We can also go there by car. Crossing over the bridge and by the buildings, we turn right (southwards) and make a tour around the island returning to the same spot. On the south side of the island we find ourselves looking at a beautiful place right in the mid-dle of the lake, under the pine trees.

North to the inlet, the road starts turning to the east. There are few small mud roads here and there which we can take in order to get to the forest. On the north side of the lake, besides the pine trees, there are reeds by the road. There are two mud roads here, leading to the left in the seat called Kleidi, that is the small hill with the pine trees a bit to the north. These roads go further down towards Kato Samiko.

137

Βατός έως δύσκολος χωματόδρομος – Σύ-νολο διαδρομής 8χλμ. Μονοπάτι στην άμμο 2ω εύκολο μονοπάτι μέσα στο δάσος, Ιω30λ

Η συγκεκριμένη διαδρομή αποτελεί συνέ-χεια της διαδρομής 5. Επιστρέφοντας στην πα-ραλιακή διαδρομή θα συνεχίσουμε νότια. Σε κάποια σημεία ο δρόμος μπορεί να έχει άμμο, αλλά γενικά είναι εύκολα βατός. Αρχίζουμε να βλέπουμε αριστερά μας πεύκα και κου-κουναριές πίσω από τους αμμόλοφους μαζί με άρκευθους. Αυτά τα απομεινάρια του φημι-σμένου δάσους που βρισκόταν στη λουρονη-σίδα της λιμνοθάλασσας. Σε λίγο ο δρόμος «σβήνει» πάνω στους αμμόλοφους. Από εκεί μπορούμε να συνεχίσουμε με τα πόδια παρα-λιακά μέχρι την παραλία του Σαμικού (σχεδόν 4 χλμ. κοπιαστικής πορείας πάνω στην άμμο).

Για να συνεχίσουμε με το αυτοκίνητο στρί-βουμε αριστερά καθώς ο δρόμος μας οδηγεί πίσω από τα πεύκα.

Σε αυτή την περιοχή υπάρχουν αρκετά μα-ντριά, αιγοπρόβατα και τσοπανόσκυλα. Ο πε-ζοπόρος ή ο ποδηλάτης θα πρέπει να είναι προσεκτικοί. Αν συνεχίσουμε ευθεία μπαί-νουμε πάλι μέσα στα χωράφια της πρώην λί-μνης. Στρίβοντας δεξιά συνεχίζουμε μέσα από το δάσος σε ένα δρόμο εύκολο για εκτός δρό-μου οχήματα. Τα συμβατικά αυτοκίνητα θα τα καταφέρουν με λίγη προσοχή στα πεσμένα κλαδιά και τις λακκούβες το χειμώνα. Είναι

Αγουλινίτσα – Παραλία Σαμικού – Καϊάφας

Agoulinitsa – Beach of Samiko – Kaiafas

This particular route is a continuation of the route no5. Getting back on the coastal route, we will be headed southwards. Some parts of the road might be sandy, but they are easily passable. On our left hand, pine trees and junipers make their appearance behind the sandy hills. This is what’s left of the famous forest that used to be on the islet of the lagoon. Not long after the road starts to fade onto the sand hills. So now, we can move on by feet by the seaside up to beach of Samiko (almost 4km of ex-hausting walk on the sand).

In order to keep using our car we must turn left while the road leads us behind the pine trees.

In this area there are many sheepfolds, sheep and watchdogs, so the walker or the biker should be very careful. If we keep moving forwards we get back in the fields of the former lake. Then we turn right get-ting into the forest, on a road that is easy to pass with an off–road car. The normal cars will manage but the drivers should look out for any broken branches and holes espe-cially during wintertime. It is a very beauti-ful forestal route more than 3.5km by the time we meet the normal road which goes all the way to Samiko and to the beach.

138

μια ωραία δασική διαδρομή πάνω από 3,5χλμ. μέχρι να βρούμε την άσφαλτο που κατεβαίνει από το Σαμικό προς την παραλία. Απο εκεί είτε βγαίνουμε στην παραλία δεξιά, είτε προς την εθνική οδό αριστερά.

Αν θέλουμε όμως συνεχίζουμε στο χωματό-δρομο που ξεκινά από την άλλη μεριά του δρό-μου και μας βγάζει στον Καϊάφα κοντά στη Μπούκα. Ετσι ολοκληρώνουμε μια σπάνια πα-ραλιακή δασική διαδρομή μήκους πάνω από 8χλμ.

Περνώντας ανάμεσα στα πεύκα, τα σχίνα και τις σκόρπιες κουκουναριές βρίσκουμε διά-φορες διακλαδώσεις του δρόμου, σχεδόν όλες αχαρτογράφητες. Δε μας ανησυχούν γιατί συ-νήθως οδηγούν ξανά στον κύριο δρόμο. Αλλες οδηγούν στην παραλία πίσω από τους αμμόλο-φους. Εκεί αφήνουμε το αυτοκίνητο και βγαί-νουμε στα πιο ήσυχα σημεία του Κυπαρισσια-κού.

Παραλία ΣαμικούSamiko Beach

From that point, we either go right towards the beach, or left towards the national road.

But we can also stay on the mud road which starts on the other side of the road and takes us to Kaiafas, near Mpouka. And that’s how we complete a rare coastal syl-van route which is more than 8km long.

Going through the pine trees, the len-tisks and the rare cone trees we meet many crossroads, which have not yet been all mapped. We are not that worried about that as they all lead back to the main road. Others lead you to the beach, behind the sand–hills. That’s where we leave our car and visit the quieter parts of the bay of Kyparissia.

139

Ολυμπία – Φράγμα ΑλφειουDiscover the area of Alpheios River

Φράγμα ΑλφειούAlfeios Dam

140

Σχετικά εύκολη διαδρομή. Διάρκεια: Ιω 45λ έως 2ω 30λ

Με αφετηρία την Αρχαία Ολυμπία μπορού-με να περάσουμε στη δυτική όχθη του Κλα-δέου και να περπατήσουμε μέχρι τη συμβο-λή με τον Αλφειό. Κατόπιν στρίβουμε νότια και φτάνουμε σε μια παραποτάμια διαδρομή μέχρι το φράγμα.

Το σύνολο αυτής της ωραίας διαδρομής είναι 5 χλμ. Μπορούμε επίσης να ξεκινήσου-με ανατολικά της Ολυμπίας φτάνοντας στον Αλφειό από το σημείο της διασταύρωσης προς Μιράκα –Λάλα. Απο κεί μπορούμε να προχωρήσουμε δυτικά ανάμεσα σε συστά-δες με δάση και καλλιέργειες και να φτά-σουμε στο φράγμα.

Πρέπει όμως να το κάνουμε καλοκαίρι, ώστε να μπορέσουμε να περάσουμε τον Κλαδέο.

Αυτή η διαδρομή είναι κάπως μεγαλύτε-ρη, κοντά στα 7 χλμ.

From Kladeos to Alpheios.Relatively easy path. Duration: 1h 45min

to 2h 30min.

Our point departure is Ancient Olympia. From there we go to the west bank of Kladeos river and walk up to the confluence with Alpheios river. After that we are head-ed southwards and reach a riverside route which leads to the Dam.

The total distance of this beautiful path is 5km. We can also depart from the east part of Olympia which takes us to Alpheios, right on the crossroad towards Miraka – Lala. From that point we can move westwards, cross the forest and the farms and get to the Dam.

But we can do this it must be summer-time, so as to be possible for us to cross Kladeos.

This path is a bit longer, almost 7km.

Ποταμός ΚλαδέοςKladeos River

141

Από το Γιαννιτσοχώρι και πάνω αρχίζει μια περιοχή με εντονότερη ανάπτυξη. Η παραλι-ακή ζώνη φαρδαίνει και υπάρχουν πολλές καλλιέργειες.

Τα χωράφια φτάνουν μέχρι την παραλιακή ζώνη , ενώ απαντούν και σκόρπια πευκοδά-ση. Η βασική περιοχή των αμμολόφων αρχί-ζει από τον Κακόβατο, μια περιοχή με αρκετά μέρη για φαγητό και κυρίως δημοφιλείς ψα-ροταβέρνες. Στο τέλος της διαδρομής βρί-σκεται η Ζαχάρω, μια αρκετά δημοφιλής

As we move upwards from Giannitso-chori, we see an area which is more devel-oped. The onshore zone becomes wider and there are many farms.

The fields stretch to the beach, while you can see rare pine forests.

The basic area of the sandy hills starts from Kakovatos, in an area with many plac-es to have lunch and mostly famous fish–taverns. At the end of this route you find

Γιαννιτσοχώρι – Κακόβατος – ΖαχάρωGiannitsochori – Kakovatos – Zacharo

142

τουριστική περιοχή.Η πιο προσιτή «κρυφή» γωνιάΗ παραλία ΣαμικούΑσφαλτος 1,5 χλμ.Το Κάτω Σαμικό βρίσκεται δίπλα στην εθνι-

κή οδό. Απο εκεί υπάρχει άσφαλτος που οδη-γεί κατευθείαν στην παραλία του Σαμικού, στα βόρεια του Καϊάφα. Είναι ιδιαίτερα καλό σημείο για επίσκεψη αν δεν επιθυμούμε τα κεντρικά μέρη του Καϊάφα. Είναι μια δημοφι-λής παραλία μπροστά από τις θίνες και τα πεύκα. Υπάρχει πυκνό πευκοδάσος και σε αντίθεση με τον Καϊάφα βρίσκουμε αρκετές κουκουναριές.

Κατεβαίνοντας προς την παραλία βρίσκου-με αριστερά μας δρόμο με άσφαλτο που περ-νά ένα γεφυράκι και μας οδηγεί στο Κλειδί και πίσω στον Καϊάφα. Ανάλογος δρόμος βρί-σκεται μέσα στο δάσος λίγο πριν την έξοδο προς την παραλία. Είναι μια καλή διαδρομή (συμβατικά αυτοκίνητα να την επιχειρήσουν μόνο σε «στεγνές» περιόδους) που μας οδη-γεί στο πιο ήσυχο και πυκνό παραλιακό τμή-μα του δάσους.

Zacharo, a quite popular area to tourists. The most available “hidden” cornerThe beach of SamikoNormal road: 1,5kmKato Samiko is located next to the na-

tional road. A normal road will drive you at once to the beach of Samiko, which is north to Kaiafas. This is a vey good loca-tion to visit if we want to stay away from the central places of Kaiafas. It is a popu-lar beach in front of the dunes and the pine trees. There is a dense pine tree, and unlike Kaiafas we find many cone trees.

On our way to the beach we find on our left hand side a road crossing a bridge and leads us to the Kleidi and back to Kaiafas. We can also find a similar road inside the forest, just before the exit towards the beach. It is a good route (on–road cars should try it only during the “dry” seasons) which takes us to the most quiet and dense part of the seaside forest.

Παραλία ΖαχάρωςZacharo Beach

143

A municipality very close related to the one of Amaliada. It is a beautiful area with a great history, and also with many land-scapes to admire once you decide to walk through it.

The access is very easy. Leaving Amalia-da you get into the main road which goes through the heart of the municipality, the route Amaliada–111. The first stop is at Cha-vari, one of the most historical villages in the area. A stop at the spring of Chavari (Chavarovrysi) is almost obligatory. Under-neath the plane trees, anyone can drink some water from the spring, since there is an accordingly shaped area to do so. The second stop is at Daphne. The old bricks & tiles factory indicates the growth of the area! The anguishing area of Keramydia, which was burnt down during the German

ΠΗΝΕΙΑPineia

Δήμος ΠηνείαςΜ. of Pineia

Ένας δήμος «αδελφός» με αυτόν της Αμαλιάδας. Μια πανέμορφη περιοχή με μεγάλη ιστορία αλλά και πολλά τοπία που μπορεί να θαυμάσει όποιος αποφασίσει να την «περπατήσει».

Ο δρόμος εύκολος. Φεύγοντας από την Αμαλιάδας «πιάνεις» την κεντρική αρτη-ρία που περνά από την καρδιά του δήμου, στο δρόμο Αμαλιάδα– 111. Πρώτη στάση το Χάβαρι, ένα από τα πιο ιστορικά κεφα-λοχώρια της περιοχής.

Υποχρεωτική η στάση στη Χαβαρόβρυ-ση. Κάτω από τα πλατάνια μπορεί οποιοσ-δήποτε να πιει νερό από την πηγή στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο που υπάρχει. Δεύτερη στάση, η Δάφνη. Το παλιό κερα-μοτουβλοποιείο δείχνει την ανάπτυξη της περιοχής! Η μαρτυρική Κεραμυδιά που κάηκε από τα θεμέλια στη Γερμανική Κα-

Άγιος ΙωάννηςAgh. Ioannis

144

τοχή μας καλεί να καθίσουμε κάτω από το γέρικο πλάτανο που μετά πάνω από έναν αιώνα ζωής.

Ο δρόμος από μόνος του σε βγάζει στη Δαφνιώτισσα, όπου το εκκλησάκι της Πα-ναγιάς από τους Βυζαντινούς χρόνους «περιμένει» τους περαστικούς να προ-σκυνήσουν τη χάρη της. Το Τζαμί και το πα-νηγύρι με την ιστορία χιλιετιών σηματοδο-τεί το κέντρο της περιοχής... Ο νέος δρόμος μας βγάζει έξω από την Εφύρα, στην παλιά πρωτεύουσα της επαρχίας Εφύρης. Η πα-λιά γέφυρα του Πηνειακού Λάδωνα είναι ένα από τα νεότερα μνημεία της ιστορίας για ολόκληρο το δήμο.

Στη συνέχεια συναντάμε την πρωτεύου-σα το δήμου, το Σιμόπουλο, ένα χωριό μέσα στο δάσος.

Ανηφορίζοντας προς την εθνική οδό 111 (Πάτρα–Τρίπολη) μετά από λίγα χλμ. συ-ναντάμε στο δεξί μας χέρι, στη βόρεια πλευρά το φημισμένο δρυοδάσος της Κά-πελης. Σαν είσοδος στο δάσος μπορεί να θεωρηθεί το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, όπου έχει διαμορφωθεί χώρος αναψυχής για τους ταξιδιώτες, οι οποίοι με σεβασμό στο περιβάλλον μπο-ρούν να απολαύσουν ένα πικ νικ στην καρ-διά της φύσης.

Occupation, invites us to sit underneath the old plane tree which is more than 100 years old.

The road itself leads you to Daphniotissa, where the little church of Panagia, aging back to the byzantine times, “awaits” for the passengers to worship Her and gain Her grace. The most characteristic parts of the centre of the area are the mosque and the festival, which has a history that goes back more than a thousand years. The new road takes us outside Efyra, to the old capital of the province of Efyra. The old bridge of the Pinean Ladona River is one of the most re-cently built monuments in the history of the municipality in whole.

Later you visit the capital of the munici-pality, which is called Simopoulo, a village, inside the forest.

While ascending towards the national road 111 (Patra – Tripoli), in a few km dis-tance, we come across, on our right hand side, at the northern part, the famous oak-forest of Kapeli. We could say that, the little church of Agios Ioannis Prodromos is the en-trance to the forest. This place has been shaped accordingly so that travelers can rest, and also enjoy a picnic right in the heart of nature, always paying respect to it.

ΚάπεληKapeli

145