Πώς θα δημιουργήσετε ένα εκπαιδευτικό σενάριο

Μία συνοπτική παρουσίαση θέσεων προτάσεων και ιδεών για την οργάνωση σεναρίων διδασκαλίας για τα μαθήματα φυσικών επιστημών

Χρήστος Γκοτζαρίδης Σχ. Σύμβουλος ΠΕ4

Εισαγωγή

Τα νέα αναλυτικά προγράμματα σπουδών και οι νέες τάσεις της διδακτικής προωθούν την οργάνωση και παρουσίαση των διδακτικών ενοτήτων με βάση τα σενάρια διδασκαλίας. Τα σενάρια είναι, κυρίως, δημιουργίες εκπαιδευτικών της τάξης που εκπονούνται συνήθως στα πλαίσια διαφόρων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Δηλαδή απηχούν, πέρα από τις προσωπικές απόψεις και θέσεις του συντάκτη τους και το γενικότερο πνεύμα που διαπνέει το κάθε ένα από τα προγράμματα. Συνήθως οι διαφοροποιήσεις τους αφορούν (κυρίως) την κατεύθυνση στην χρήση νέων τεχνολογιών ή εναλλακτικών και άτυπων μορφών διδασκαλίας. Αντίθετα είναι σταθερά προσανατολισμένα στην ομοδοσυνεργατική διάσταση της διδασκαλίας και την αποκαλυπτική-διερευνητική μέθοδο διδασκαλίας.

Ένα εκπαιδευτικό σενάριο θα μπορούσε να περιγραφεί, με μία δόση υπεραπλούστευσης, ως ένα πολύ εκτενές και αναλυτικό σχέδιο μαθήματος όπου, εκτός από τους στόχους και τις προτεινόμενες δραστηριότατες, περιλαμβάνει και το σκεπτικό δημιουργίας του, τη γενική περιγραφή του, καθώς και το θεωρητικό υπόβαθρο που υποστηρίζει την επιλογή παρουσίασής του. Έτσι ο αναγνώστης εκπαιδευτικός πριν μελετήσει τις προτεινόμενες δραστηριότητες, οι οποίες βρίσκονται στα φύλλα εργασίας του σεναρίου, έχει μελετήσει το σκεπτικό του συντάκτη, τους στόχους του καθώς και τη βιβλιογραφία που χρησιμοποιεί. Μελετώντας τη γενική περιγραφή, τους στόχους και στη συνέχεια τα φύλλα εργασίας ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιχειρήσει την δική του τροποποίηση και στη συνέχεια την εφαρμογή και στη τάξη του, χωρίς να αισθάνεται ότι ακροβατεί στο να ερμηνεύει κάποιες τυχαία δοσμένες ιδέες και δραστηριότητες.

Οδηγίες δημιουργίας ενός σεναρίου

Παρά το γεγονός ότι το κάθε πρόγραμμα προτείνει τη δική του δομή και οργάνωση στα εκπαιδευτικά σενάρια που εκπονούνται, υπάρχουν μία σειρά από αρχές, δομικά στοιχεία και σημεία τα οποία είναι κοινά σε όλες τις μορφές, και τα οποία θα επιχειρηθεί να συνοψιστούν στη συνέχεια ως οδηγίες δημιουργίας ενός σεναρίου. Εδώ θα ήταν σκόπιμο να αναφερθεί ότι ένα σενάριο μπορεί, και συνήθως αυτό συμβαίνει, να έχει διάρκεια περισσοτέρων της μίας διδακτικών ωρών.

[ . 4]Χρήστος Γκοτζαρίδης Σχ Σύμβουλος ΠΕ Σελίδα 1

 

 1. Γενικές κατευθύνσεις

Καθορίστε τι θέλετε να διδάξετε με βάση τους στόχους του αναλυτικού προγράμματος σπουδών. Επιλέξτε ένα κεντρικό θέμα για παρουσίαση (π.χ αναπνοή, θερμοχημεία, σύνθεση ανάλυση και ισορροπία δυνάμεων). Δημιουργώντας ένα σενάριο δημιουργείτε τη δική σας εκδοχή για την παρουσίαση του θέματος που επιλέξατε. Χρησιμοποιώντας την εμπειρία σας, την προσωπική σας άποψη για το γνωστικό επίπεδο των μαθητών σας, τις ειδικές δεξιότητες που παρουσιάζονται στην τάξη σας, την σχετική βιβλιογραφία, τις ψηφιακές εφαρμογές και τις εργαστηριακές δραστηριότητες, μπορείτε να συνθέσετε μία (ενδιαφέρουσα) διδακτική πρόταση που θα είναι "φιλική" προς τους μαθητές σας, θα προκαλεί το ενδιαφέρον τους και θα αναδεικνύει την κριτική τους σκέψη. Οργανώνοντας ένα σενάριο, αλλά και χρησιμοποιώντας έτοιμα σενάρια, μπορείτε να οδηγείτε τη διαδικασία της μάθησης με δική σας επιλογή μέσα από μια ποικιλία κατευθύνσεων, με την "ταχύτητα" και την εμβάθυνση που θα επιλέξετε.

 2.  Εισαγωγική ή εισαγωγικές δραστηριότητες      

Σκεφτείτε ένα ενδιαφέρον δίλημμα ή μία χιουμοριστική συνήθως ιστορία ή μία καθημερινή εικόνα σχετικά με το θέμα που επιλέξατε να παρουσιάσετε με το σενάριο. Για παράδειγμα στη μελέτη της κίνησης μπορεί να επιλέξετε να μιλήσετε για θέματα της Formula 1. Η εισαγωγική δραστηριότητα παίζει πάντοτε το ρόλο της σύνδεσης με την προηγούμενη -προϋπάρχουσα γνώση, με την πρόκληση του ενδιαφέροντος των μαθητών, ή με την ανάδειξη γνωστών παρανοήσεων των μαθητών πάνω στο υπό μελέτη θέμα. Χωρίς υπερβολή θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι εδώ ισχύει το γνωστό: " η καλή αρχή είναι το ήμισυ του παντός".

 3. Φύλλα εργασίας

Οργανώστε φύλλο ή φύλλα εργασίας με βάση τους στόχους που έχετε θέσει. Ξεκινάτε πάντα με δραστηριότητες- συνδέσεις με βάση αυτά οι μαθητές ήδη γνωρίζουν. Στη συνέχεια περνάτε σε δραστηριότητες ανακάλυψης και σε δραστηριότητες εφαρμογών του θέματος του σεναρίου. Η ποικιλία στην επιλογή των εκπαιδευτικών μέσων (βιβλίο, ψηφιακές εφαρμογές, πειραματικές δραστηριότητες, κουίζ, συμπλήρωση πινάκων κτλ) γίνεται με μοναδικό σκοπό να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών μέχρι την τελευταία δραστηριότητα και την ολοκλήρωση του θέματος που παρουσιάζεται.

 4. Η εφαρμογή σεναρίου πάντα ομαδοσυνεργατικά

Επειδή έχετε ως στόχο, με την εισαγωγική δραστηριότητα, να κερδίσετε το ενδιαφέρον των μαθητών, να προτείνετε και να αναδεικνύετε τη συζήτηση μεταξύ των μελών των ομάδων μαθητών. Μία ενδιαφέρουσα εισαγωγική δραστηριότητα και η οργάνωση της τάξης σε ομάδες εργασίας είναι μία πολύ καλή συνταγή για να ξεκινήσει μία αποτελεσματική

[ . 4]Χρήστος Γκοτζαρίδης Σχ Σύμβουλος ΠΕ Σελίδα 2

διδασκαλία, επειδή η τάση των μαθητών να αναρωτιούνται θα έχει κορυφωθεί από την αρχή. Στη συνέχεια ενισχύετε, με τη διατύπωση των δραστηριοτήτων, την ανάπτυξη της συζήτησης μεταξύ των μελών των ομάδων. Συνδέστε τις διαδοχικές δραστηριότητες με τους στόχους του σεναρίου και ολοκληρώστε με ένα σύντομο φύλλο αξιολόγησης

5. Η αισθητική παρουσίαση ενός σεναρίου

Σημαντικός στόχος κατά τη σύνταξη ενός σεναρίου είναι πάντα η πρόκληση αλλά κυρίως η διατήρηση του ενδιαφέροντος των μαθητών . Θα πρέπει λοιπόν, πέρα από τις ενδιαφέρουσες δραστηριότητες , να δίνετε έμφαση και στην "αισθητική" παρουσίαση των φύλλων εργασίας. Φροντίστε να υπάρχουν εικόνες σε όσο το δυνατόν περισσότερες δραστηριότητες, να υπάρχουν ερωτήσεις, συμπεράσματα ή και προτάσεις τοποθετημένα σε πλαίσια και σε διάφορες θέσεις μέσα στα φύλλα εργασίας , να υπάρχει αρκετός χώρος για τη συμπλήρωση των απαντήσεων των μαθητών καθώς και χαρακτηριστικές εικόνες από τις ψηφιακές δραστηριότητες που προτείνετε.

Επίλογος

Τα εκπαιδευτικά σενάρια λοιπόν παρουσιάζουν, τις προσωπικές απόψεις των εκπαιδευτικών που τα συντάσσουν, ενσωματώνουν τη διδακτική τους εμπειρία και την μετασχηματίζουν σε διδακτική πρόταση. Αν στα παραπάνω προστεθεί και η "φιλική" προς το μαθητή διατύπωση, παρουσίαση και χρήση τους, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αποτελούν την σύγχρονη εκδοχή ενός "σχολικού βοηθήματος". Φαίνεται ότι είναι εύκολο να εξελιχθούν σε διασκεδαστικό για τους μαθητές υλικό που βοηθά, να καταστεί η μάθηση ένα συναρπαστικό εγχείρημα και όχι κάτι που πρέπει να υπομείνουν.

Βιβλιογραφία

http://www.ehow.com/how_7662860_create-classroom-scenario.html

http://teachersnetwork.org/TNLI/cases/makingthecase.pdf

[ . 4]Χρήστος Γκοτζαρίδης Σχ Σύμβουλος ΠΕ Σελίδα 3