Ε τ υ μ ο λ ο γ ι κ ά

Παραγωγή ουσιαστικών στην α.ε.

Ουσιαστικά παράγονται από

ουσιαστικά ρήματα επίθετα

Ουσιαστικά

ουσιαστικά

υποκοριστικάπεριεκτικά

τοπικάπαρώνυμα

εθνικά

γονεωνυμικάεπίθετα

ιδιότητα

ρήματα

πρόσωπο που ενεργεί

ενέργεια,πάθος, κατάσταση

όργανο ή μέσο

αποτέλεσμα

ενέργειας τόπο

υποκοριστικά

περιεκτικά

τοπικά

Από ουσιαστικά

• -άριον, -ιον, -ίδιον, -ίς, -ίσκος, ύδριον, -ύλλιον,

υποκοριστικά

• -(ε)ών, -ιά

περιεκτικά

• -ιον, -(ε)ῖον

τοπικά

παρώνυμα

-ιος: -(α)ῖος, -(ε) ῖος, -(ω)ιος>ῷος-εύς, -νός, -ῖνος, -της: -(ά)της, -(ιά)της, -(ή)της, -(ί)της, -(ώ)της, -ήσιος-(ά)δης, -(ε)ίδης,

-ίων

-ιδεύς

πατρωνυμικά

γονεωνυμικά

-εύς, της: -(ί)της, -(έ)της, -(ώ)της

εθνικά

Χρησιμοποιώντας την κατάλληλη κατάληξη να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά (φύλλο εργασίας-άσκηση 1)

• ξενώνξένος> ὁ ξεν ____ (περιεκτικό)

• τεχνίτηςτέχνη> ὁ τεχν _____ (παρώνυμο)

• ΛαερτιάδηςΛαέρτιος> ὁ Λαερτι ______ (πατρωνυμικό)

• νεανίσκοςνεανίας > ὁ νεαν ____________ (υποκοριστικό)

• ἀμπελώνἄμπελος> ὁ ἀμπελ _______ (περιεκτικό)

• ΚορίνθιοςΚόρινθος > ὁ Κορίνθ _____________ (εθνικό)

• πελαργιδεύςπελαργός> ὁ πελαργ ____________ (γονεωνυμικό)

• ξενών

ξένος> ὁ ξεν ____ (περιεκτικό)

• τεχνίτης

τέχνη> τεχν _____ (παρώνυμο)

• Λαερτιάδης

Λαέρτιος> Λαερτι ______ (πατρωνυμικό)

• νεανίσκος

νεανίας > νεαν ____________ (υποκοριστικό)

• ἀμπελών

ἄμπελος> ἀμπελ _______ (περιεκτικό)

• Κορίνθιος

Κόρινθος >Κορίνθ _____________ (εθνικό)

• πελαργιδεύς

πελαργός> πελαργ ____________ (γονεωνυμικό)

. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α΄ με τα πρωτότυπα της στήλης Β΄ και να γράψετε στη στήλη Γ΄ την κατηγορία στην οποία ανήκουν (φύλλο εργασίας-άσκηση 2)

τοπικό παρώνυμο περιεκτικό

πατρωνυμικό παρώνυμο γονεωνυμικό

υποκοριστικό

Α΄ Β΄

1. ἀρχε ῖον α. Κρόνος

2. πολίτης β. τόξον

3. σφηκιά γ. λαγώς

4. Κρονίδης δ. πλο ῖον

5. τοξότης ε. σφήξ

6. λαγιδεύς στ. πόλις

7. πλοιάριον ζ. ἀρχή

γραμματεύς

δημότης

ψηφίς

Χολαργεύς

περιστερεών

υποκοριστικό

παρώνυμο

εθνικό

περιεκτικό

παρώνυμο

τοπικό

•Σε

ποια

κατηγορία

ανήκουν

τα παράγωγα

ουσιαστικ

ά;

ἐμπόριον

Φύλλο εργασίας- άσκηση 3

Να κατατάξετε τα ουσιαστικά σε μία από τις κατηγορίες που δίνονται στην παρένθεση (εθνικά, παρώνυμα ή πατρωνυμικά)φύλλο εργασίας-άσκηση 4:

Θηβαῖος,Τανταλίδης, Μήλιος, Σταγειρίτης, γραμματεύς, Κρονίδης

ΘηβαῖοςΤανταλίδηςΜήλιος Σταγειρίτηςγραμματεύς Κρονίδης

εθνικόπατρωνυμικ

όεθνικόεθνικόπαρώνυμοπατρωνυμικ

ό

Άσκηση στη ν.ε.

Να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά στη ν.ε. (φύλλο εργασίας-άσκηση 5)σφαίρα> ……………. = υποκοριστικόλιμενάρχης> ………….. = τοπικόπεριστέρι> ………………. = περιεκτικόόγκος> ……………… = υποκοριστικόκάπηλος> …………….. = τοπικόκοίτη> …………… = περιεκτικό

σφαίρα> σφαιρίδιο = υποκοριστικό

λιμενάρχης>λιμεναρχείο= τοπικό

περιστέρι> περιστερώνας = περιεκτικό

όγκος>ογκίδιο = υποκοριστικόκάπηλος> καπηλειό = τοπικόκοίτη> κοιτώνας = περιεκτικό

Φύλλο εργασίας- άσκηση 6

Τεγέαεθνικό

νῆσοςυποκοριστικό

ἐλαίαπεριεκτικό

μύρμηξπεριεκτικό

σανίςυποκοριστικό

στρατόςπεριεκτικό

φυλήπαρώνυμο

νησίς

Τεγεάτης

μυρμηκιά σανίδιο

ν

στρατιά

ἐλαιών

ας

φυλέτης

Ουσιαστικά από ρήματαΝα γράψετε μέσα στα πλαίσια τις κατηγορίες των ουσιαστικών που

παράγονται από ρήματα:(άσκηση 7)

πρόσωπο που ενεργεί

ενέργεια, πάθος, κατάσταση

αποτέλεσμα ενέργειας

όργανο ή μέσο

τόπος

Πρόσωπο που ενεργεί

• -εύς• -ός • -της • -άς • -μών• -τήρ• -τωρ

Ενέργεια, πάθος, κατάσταση

• -σις• -σία• ή• ά• -ία• -ε-ία• -ος• -μός• -(ε)τός

Αποτέλεσμα ενέργειας

• -μα• -μη• -ος

Όργανο ή μέσο

• -τρον ή –θρον• -τρα ή –θρα• -τήρ• -τηρία• -τήριον• -ανον• -άνη• -όνη• -ίς

τόπο

• -τήριον• -τρα• -τρον• -θρον

Να κατατάξετε τα ουσιαστικά σε μία από τις κατηγορίες που δίνονται στην παρένθεση (πρόσωπο που ενεργεί, ενέργεια-κατάσταση, αποτέλεσμα ενέργειας)φύλλο εργασίας- άσκηση 8

τροφός, γραμματιστής, γραφή,

κιθαριστής, τροφή, πενία, θέαμα, βοσκός, φθορά, κριτής

τροφός γραμματιστής γραφή κιθαριστής τροφή πενία θέαμα βοσκός λαμπτήρ κριτής

Πρόσωπο που ενεργείΠρόσωπο που ενεργείΕνέργειαΠρόσωπο που ενεργείΕνέργεια,πάθος, κατάστασηΕνέργεια,πάθος, κατάστασηΑποτέλεσμα ενέργειαςΠρόσωπο που ενεργείΌργανο ή μέσοΠρόσωπο που ενεργεί

Να σχηματίσετε από τα παρακάτω ρήματα παράγωγα ουσιαστικά:

(άσκηση 9)

στρέφω> (ενέργεια)=πέμπω>(πρόσωπο που ενεργεί)=γράφω>(αποτέλεσμα)=τρέμω>(ενέργεια…)=παιδεύω>(πρόσωπο)=μαίνομαι>(ενέργεια…)=σκάπτω>(όργανο ή μέσο)=δικάζω>(τόπος)=πίνω>(όργανο…)=παλαίω>(τόπος)=τίκτω>(ενέργεια)=φθείρω>(ενέργεια…)=

ΣτροφήΠομπόςΓράμμαΤρόμοςΠαιδευτήςΜανίαΣκαπάνηΔικαστήριονΠοτήριονΠαλαίστραΤοκετόςφθορά