ΚΣΕ- ΚΕΚ ΕΥΡΩΪΔΕΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΕΠΙΜΟΡΦΟΥΜΕΝΟΙ:

ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΑ

ΜΠΙΚΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΗΣ: ΠΑΛΑΠΕΛΑ ΓΕΩΡΓΙΑ

Επιμορφωτική περίοδος: Απρίλιος – Νοέμβριος 2013

Διδακτικό Σενάριο στη Γλώσσα Α΄τάξης

Με τίτλο:

«Διδασκαλία φθόγγου -γράμματος»

ΚΑΡΔΙΤΣΑ 2013

1. Τίτλος :

«Ένα χελιδόνι» Διδασκαλία του φθόγγου Ε, ε

2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Το σενάριο μπορεί να αξιοποιηθεί στο μάθημα της Γλώσσας από τους μαθητές της

Α΄ τάξης με τη βοήθεια των υπολογιστών .Άλλωστε η προστιθέμενη αξία των νέων

τεχνολογιών είναι ότι παρέχουν στο μάθημα ένα πολυμεσικό περιβάλλον ,μέσα στο

οποίο οικοδομεί γνώσεις , οργανώνει τη σκέψη και ταυτόχρονα μπορεί να παρουσιάζει

ένα διαφορετικό αποτέλεσμα εργασίας από ένα συνηθισμένο φύλλο

τετραδίου .Παράλληλα η όποια χρήση του διαδικτύου ανοίγει δρόμους και ορίζοντες

στους μαθητές για μελλοντικές εξερευνήσεις είτε για ικανοποίηση ατομικών

ενδιαφερόντων είτε για την εκπόνηση διαθεματικών εργασιών.

3. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών

Το σενάριο που προτείνεται αναφέρεται σε μια χρονική περίοδο στην οποία οι

μαθητές της Α΄ τάξης έχουν ήδη μάθει να αναγνωρίζουν βασικά γράμματα του ελληνικού

αλφαβήτου με τα οποία μπορούν να φτιάχνουν συλλαβές.

Η γνώση των συλλαβών οδηγεί στο σχηματισμό λέξεων και προτάσεων.

Οι μαθητές έχουν μάθει να εργάζονται ομαδοσυνεργατικά. Έχουν βασικές γνώσεις

χρήσης του επεξεργαστή κειμένου, του προγράμματος ζωγραφικής και γραφικών.

Επιπλέον, στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν

εξοικειωθεί με τις βασικές λειτουργίες των χρησιμοποιούμενων εκπαιδευτικών

λογισμικών.

Οι μαθητές κατέχουν ήδη βασικές γνώσεις για τη σειρά των γραμμάτων μέσα στην

Άλφα Βήτα και τη μετατροπή των γραμμάτων από κεφαλαία σε μικρά και αντίθετα.

Οι μαθητές έχουν εξοικειωθεί από προηγούμενα μαθήματα με ορισμένες από τις βασικές

δεξιότητες χρήσης του Η/Υ (χρήση του ποντικιού και του πληκτρολογίου).

4. Σκοπός και στόχοι

Βασικός σκοπός του σεναρίου είναι να επιτευχθεί ο στόχος ανάγνωσης

και γραφής του γράμματος Ε,ε.

Επιμέρους διδακτικοί στόχοι:

Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

Η ενσυνείδητη επεξεργασία του γράμματος μέσα στο κείμενο κινητοποιεί

το ενδιαφέρον των μαθητών.

Η κατάλληλη εικονογράφηση που προκαλεί το ενδιαφέρον των παιδιών

για την ανάγνωση και για τη γραφή.

Η ποικιλία συνδυασμών του υπό επεξεργασία γράμματος με άλλα

γράμματα, αναδεικνύοντας διαφορές στην προφορά και βοηθώντας τους

μαθητές να τις οικειοποιηθούν.

Η αναγνώριση λέξεων και συλλαβών που έχουν ήδη αποτελέσει

αντικείμενο επεξεργασίας σε προηγούμενες ενότητες.

Ο εντοπισμός του καινούριου γράμματος (Ε ,ε) σε διαφορετικές θέσεις

μέσα στη λέξη, ώστε να το διαβάζει και να το γράφει σωστά μέσα σε

οργανωμένο χώρο.

Η αναγνώριση λέξεων, ακόμα και ολόκληρων φράσεων. Τα παιδιά

αναγνωρίζουν με ασφάλεια λέξεις οι οποίες περιέχουν και γράμματα που

δεν έχουν διδαχτεί ρητά.

Η ομαδική ανάγνωση με ορισμένο ρυθμό και τονισμό που βοηθά στη

συμμετοχή όλων των παιδιών με τρόπο διασκεδαστικό.

Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών

Εξοικείωση των μαθητών με σύγχρονα υπολογιστικά περιβάλλοντα

μάθησης.

Καλλιέργεια του πληροφοριακού αλφαβητισμού τους.

Γνωριμία και εξάσκηση με εκπαιδευτικά λογισμικά πολλών δυνατοτήτων.

Εκμάθηση αναζήτησης πληροφοριών και γνώσεων μέσα από σύγχρονα

περιβάλλοντα ηλεκτρονικών μηχανών αναζήτησης στα πλαίσια του

παγκόσμιου ιστού (internet)

.

Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

Να ασκηθούν στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας.

Να αναπτύξουν τη συνεργατική και επικοινωνιακή

ικανότητα.

Να ανταλλάσσουν απόψεις και ιδέες.

Να είναι σε θέση να οικοδομήσουν πάνω στην υπάρχουσα γνώση την

καινούρια.

Να ασκηθούν στη δημιουργική γραφή.

5. Κατηγορία λογισμικού – συνδυασμός κατηγοριών λογισμικού

Τα λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια

υλοποίησης του προτεινόμενου σεναρίου είναι:

Το λογισμικό Revelation Natural Art:

Εργαλείο γραφικών γενικής χρήσης με πολλαπλές σχεδιαστικές δυνατότητες,

δημιουργικής γραφής, σύνθεσης πρωτότυπων ιστοριών, παραγωγής κινούμενων σχεδίων.

Ανοικτό εκπαιδευτικό εργαλείο εποικοδομητικής μάθησης. Μπορεί να αξιοποιηθεί στα

πλαίσια του Α.Π.Σ. της Εικαστικής Αγωγής, της Γλώσσας, της Μελέτης Περιβάλλοντος,

της Ιστορίας κ.α, στο Δημοτικό.

Το λογισμικό Natural Art, παρόλο που δεν αποτελεί αρχικά ένα εκπαιδευτικό λογισμικό

με συγκεκριμένο σενάριο και δραστηριότητες, αποτελεί ένα ανοιχτό εκπαιδευτικό

εργαλείο με τα εποικοδομητικά κριτήρια ενός εκπαιδευτικού λογισμικού (αυθεντικότητα,

πολλαπλότητα, πλαίσιο στήριξης) που μπορεί να γίνει πολύτιμο γνωστικό εργαλείο στα

χέρια του δημιουργικού δασκάλου. Ο ίδιος σε συνεργασία με τους μαθητές του, μπορεί

να το αξιοποιήσει στην τάξη για την καλλιέργεια της δημιουργικής έκφρασης, του

οπτικού αλφαβητισμού, στα πλαίσια της οπτικής και της συναισθηματικής εκπαίδευσης,

για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και της συναισθηματικής νοημοσύνης (Μ.

Φραγκάκη, 2007).

Το λογισμικό Kidspiration:

Εποικοδομιστικό εργαλείο - αξιοποιεί πρότερες γνώσεις μαθητών, τις έννοιες (πάμε

πιο πέρα από το γνωστικό κομμάτι). Πολυμεσικό & υπερμεσικό εργαλείο. Κάνει

συσχετισμούς, συγκρίσεις. Δημιουργεί εννοιολογικούς χάρτες (νοητικά μοντέλα) και

μοντελοποιήσεις. Χρήση για: Ανίχνευση πρότερων γνώσεων => ανακάλυψη

παρερμηνειών-παρανοήσεων (misconception) => παρέμβαση (από τα παιδιά με

συντονιστή το δάσκαλο).

Βασίζεται στη θεωρία της δραστηριότητας (τα πάντα βασίζονται σε μια

δραστηριότητα, οι μαθητές συμμετέχουν στην αξιολόγηση και στους στόχους, είναι

ενεργά υποκείμενα, χειραφετική-κριτική σχολή => μετασχηματισμός ιδεών, κριτική

σκέψη).

6. Διάρκεια

Η διάρκεια του σεναρίου που προτείνουμε είναι ένα διδακτικό

δίωρο στα πλαίσια εφαρμογής του ωρολογίου προγράμματος για τη

διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου της Γλώσσας.

7. Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Στο παρόν διδακτικό σενάριο γίνεται λόγος περισσότερο για τις δραστηριότητες που

σχετίζονται με την αξιοποίηση της υπολογιστικής τεχνολογίας. Κατά συνέπεια είναι

καλό να γίνονται στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου. Ωστόσο στο εν λόγω

σενάριο ενδεικτικά αναφέρονται και κάποιες άλλες δραστηριότητες που μπορούν να

υλοποιηθούν στην κατάλληλα διαμορφωμένη γωνιά της τάξης.

Οι μαθητές/τριες να χωριστούν σε ομάδες ανομοιογενείς ως προς τις μαθησιακές

τους ικανότητες, η καθεμία με 2- 3 μέλη . Επιλέγουμε να έχει κάθε 2- 3 μέλη ώστε να

μπορούν όλα τα παιδιά να δραστηριοποιηθούν κατά τη διάρκεια του σεναρίου, κάτι που

είναι δύσκολο να γίνει σε όταν οι ομάδες αποτελούνται από περισσότερα παιδιά.

Για την υλοποίηση του σεναρίου αυτού απαιτούνται ανάλογο αριθμό

ηλεκτρονικών υπολογιστών.

1. Δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο (μηχανές αναζήτησης)Internet Explorer.

2. Δυνατότητα λειτουργίας λογισμικών που θα αξιοποιηθούν.

8. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου

Στο διδακτικό σενάριο που παραθέτουμε αξιοποιούνται κυρίως ηλεκτρονικά φύλλα

εργασίας, τα οποία έχουν ημιδομηθεί από τον εκπαιδευτικό. Ας μην ξεχνάμε ότι

πρόκειται για μαθητές μικρής ηλικίας οι οποίοι όταν δεν καθοδηγηθούν κατάλληλα από

το δάσκαλό τους είναι δυνατόν να χάσουν πολύτιμο διδακτικό χρόνο σε ενέργειες που δεν

προωθούν την οικοδόμηση της νέας γνώσης. Από την άλλη μεριά, τα παιδιά

ενθουσιάζονται από την αξιοποίηση πολυμεσικών εργαλείων όπως αυτών του

λογισμικού Revelation Natural Art.

1 η δραστηριότητα

Mετά από τη διδασκαλία και την κατανόηση του νέου γράμματος (Ε, ε) ,τα παιδιά

κάθονται σε ομάδες στον υπολογιστή και ανοίγουν την άσκηση με το λογισμικό

Κidspiration και καλούνται να αντιστοιχίσουν το γράμμα (Ε, ε) με την αντίστοιχη εικόνα.

Τα παιδιά πειραματίζονται, δοκιμάζουν με το να προφέρουν κατά ομάδες τις λέξεις που

βλέπουν. Επιπλέον με την οπτική παρουσία των λέξεων διερευνούν αν η κάθε λέξη

διαθέτει το παρουσιαζόμενο γράμμα και επιλέγουν τη σωστή. Έτσι κατά ομάδες

συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας ως ακολούθως:

2 η δραστηριότητα

Οι μαθητές χρησιμοποιώντας το λογισμικό RΝΑ προσπαθούν να

γράψουν με το <<ποντίκι>> , με όποιο χρώμα θέλουν, το 1o γράμμα

κάθε λέξης δίπλα στην αντίστοιχη εικόνα. Επίσης κυκλώνουν με όποιο

χρώμα μολυβιού θέλουν το γράμμα Ε,ε στις λέξεις που τους δίνονται.

Επίσης οι μαθητές χρησιμοποιώντας το λογισμικό RNA προσπαθούν να

γράψουν με το ποντίκι, με όποιο χρώμα θέλουν, το ενδιάμεσο γράμμα

κάθε λέξης στην αντίστοιχη εικόνα.

3 η δραστηριότητα

4 η δραστηριότητα

Οι μαθητές ανοίγουν το εκπ/κό λογισμικό της Γλώσσας Α-Β΄του

Π.Ι και επιλέγουν το παράθυρο <<Η μαγική γραμμούλα>>

Επιλέγουν το γράμμα Ε.

Εκεί βλέπουν την ορθή γραφή του γράμματος Ε,ε

Αφού ακούσουν τα ποιήματα, ανοίγουν τη δραστηριότητα με

τίτλο <<Τα μπαλόνια>>

στο οποίο υπάρχει ένα παιδί με μια σφεντόνα.

Οι μαθητές κάνουν κλικ στα μπαλόνια που πέφτουν από τον

ουρανό και περιέχουν το γράμμα Ε,ε ,με στόχο να γεμίσουν το

καλάθι με καρότα χωρίς να τα φάει ο λαγός.

9. Φύλλα εργασίας

Όπως αναφέραμε και παραπάνω τα φύλλα εργασίας που αξιοποιούνται είναι κυρίως

ημιδομημένα ηλεκτρονικά φύλλα προκειμένου να δώσουμε την ευκαιρία στους μαθητές

να ασχοληθούν κατά κύριο λόγο με την ενίσχυση και την ισχυροποίηση της γνώσης προς

κατάκτηση.

1 ο φύλλο εργασίας

2 ο φύλλο εργασίας

3 ο φύλλο εργασίας

10. Πρόσθετες πληροφορίες

Επέκταση

Σύμφωνα με όσα παρουσιάστηκαν στο προτεινόμενο σενάριο τελικός στόχος όλων των

δραστηριοτήτων που προτείνονται είναι η εκμάθηση του γράμματος Ε, ε.

Κατά ανάλογο τρόπο οι μαθητές θα μπορούσαν να εργαστούν για την ανάλυση και

παραγωγή και άλλων λέξεων. Έτσι με βάση την ανταπόκριση των μαθητών στο παρόν

σενάριο ο δάσκαλος μπορεί να επεκταθεί στην αξιοποίηση και επιλογή παρόμοιων

δραστηριοτήτων, με σκοπό να διδάξει έναν άλλο φθόγγο-γράμμα.

Αξιολόγηση

Με βάση το νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών η αξιολόγηση δεν αποτελεί

ευθύνη μόνο του δασκάλου αλλά προκύπτει από τη συνεργασία δασκάλου και μαθητών ή

μαθητών μεταξύ τους. Μέσα από τις δραστηριότητες του παρόντος σεναρίου κάθε

μαθητής εμπλέκεται ατομικά αλλά και ομαδικά σε διαδικασίες και τεχνικές αξιολόγησης

που συμβάλλουν στην αγωγή του ως δέκτη και πομπού μηνυμάτων, αναπτύσσοντας και

διαμορφώνοντας την ικανότητά του να επιλέγει. Έτσι δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην

αυτοαξιολόγηση, την αυτοβελτίωση, την ετεροαξιολόγηση και στη συλλογική

αξιολόγηση.

Τα λάθη των μαθητών αξιοποιούνται μέσα από τη συζήτηση που ακολουθεί μετά το

πέρας των δραστηριοτήτων που προτείνονται. Αντιμετωπίζονται ως ενδείξεις ενός

προσωρινού επιπέδου ικανότητας των μαθητών, χρήσιμα για την ανατροφοδότηση της

διδακτικής διαδικασίας.

Πηγές

Ψηφιακό Σχολείο: http://dschool.edu.gr

Επιμόρφωση Β΄ Επιπέδου: http://b-epipedo2.cti.gr/el-GR

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο: http :// ts . sch . gr / software

Βιβλιοθήκη Σεναρίων: http :// ifigenia . cti . gr