Παλαιά Παιδαγωγική στόχος: ωρίμανση του παιδιού μέσω της απόκτησης γνώσης, κύριος εκπρό-

σωπος ο Έρβατος (Hervart). Η μορφή του αναλυτικού προγράμματος που συνάδει με την παραπάνω

μορφή παιδαγωγικής είναι το κλειστό αναλυτικό πρόγραμμα, το οποίο δίνει αυστηρά οριοθετημένες στοχεύσεις στον εκπαιδευτικό, στερώντας της δυνατό-τητα τόσο στον εκπαιδευτικό όσο και στους μαθητές για ανάπτυξη πρωτοβου-λιών αυτονομία και αυτενέργεια. Η μορφή διδασκαλίας είναι δασκαλοκεντρική όπου στο επίκεντρο της εκ-

παιδευτικής διαδικασίας βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι ο μονόλογος του εκπαιδευτικού. Το στυλ διαπαιδαγώγησης είναι το αυταρχικό, όπου ο εκπαιδευτικός επιβάλει τις απόψεις του στους μαθητές. Η διευθέτηση των θρανίων στο χώρο της τάξης είναι σε σειρές. Η παραπάνω μορφή παιδαγωγικής, ωθεί τους μαθητές να προσαρμοστούν στα χαρακτηρι-στικά του σχολείου. Η γνώση μεταβιβάζεται προφορικά. Ο μαθητής είναι πα-θητικός δέκτης.

Νέα Παιδαγωγική Χρόνια διαφωτισμού: Ζ. Ζ Ρουσσώ, με το έργο του Αιμίλιος, έθεσε τις βάσεις

της νέας παιδαγωγικής. Ήταν ο πρώτος που θεώρησε την παιδική ως ξεχωριστή ηλικία και όχι ως μικρογραφία των μεγάλων, με τα δικά της χαρακτηριστικά ρυθμούς και ανάγκες. Η Νέα Παιδαγωγική στρέφει την προσοχή της στις ανάγκες και τα ενδιαφέ-

ροντα των παιδιών. Έχει ως κύριο εκφραστή της τον Ρουσσώ. Η μορφή του αναλυτικού προγράμματος είναι το ανοιχτό αναλυτικό πρόγραμμα. Το οποίο δίνει γενικότερες κατευθύνσεις στον εκπαιδευτικό παρέχοντας τη δυνατότητα, τόσο σε αυτόν όσο και στους μαθητές για ανάπτυξη πρωτοβουλιών αυτενέρ-γεια και αυτονομία. Η μορφή διδασκαλίας είναι η μαθητοκεντρικότητα όπου στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας βρίσκονται οι μαθητές. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι ο διάλογος που αναπτύσσεται μεταξύ του εκπαιδευ-τικού και των μαθητών. Το στυλ διαπαιδαγώγησης είναι το δημοκρατικό όπου εκπαιδευτικός και μαθητής συνεργάζονται και λαμβάνουν από κοινού αποφά-σεις. Η διευθέτηση των θρανίων της τάξης είναι σε σχήμα Π, ημικύκλιο. Η πα-ραπάνω μορφή παιδαγωγικής, μάλλον το σχολείο προσαρμόζεται στα χαρα-κτηριστικά των μαθητών. Η μάθηση οικοδομείται από το παιδί με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού μέσω

των αισθησιοκινηκών δραστηριοτήτων και της κριτικής διάταξης της σκέψης.

Σύγχρονη Παιδαγωγική Η Σύγχρονη Παιδαγωγική η οποία ουσιαστικά αποτελεί προέκταση της νέας

παιδαγωγικής στρέφει την προσοχή της όχι μόνο στις ανάγκες και στα ενδια-φέροντα των μαθητών, αλλά και στα πορίσματα των επιστημονικών ερευνών. Το αναλυτικό πρόγραμμα είναι ανοιχτό, δίνει γενικότερες κατευθύνσεις στον εκπαιδευτικό και παρέχει τη δυνατότητα τόσο σε αυτόν, όσο και στους μαθη-τές για ανάπτυξη πρωτοβουλιών, αυτονομία και αυτενέργεια. Η μορφή διδα-σκαλίας είναι η ομαδοσυνεργατική, όπου στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας βρίσκονται οι ομάδες των παιδιών. Το κύριο χαρακτηριστικό της

1

είναι ο διάλογος που αναπτύσσεται μεταξύ του εκπαιδευτικού και των μαθη-τών, καθώς και μεταξύ των μαθητών, στο πλαίσιο της ομάδας. Το στυλ διαπαι-δαγώγησης είναι το δημοκρατικό, όπου εκπαιδευτικός και μαθητές συνεργάζο-νται και λαμβάνουν από κοινού αποφάσεις. Η διευθέτηση των θρανίων της τά-ξης είναι σε ομάδες. Στην παραπάνω μορφή παιδαγωγικής το σχολείο προσαρ-μόζεται στα χαρακτηριστικά των μαθητών. Χωρίς να αποποιούνται των ατομικών τους χαρακτηριστικών τα παιδιά ε-

ντάσσονται στις ομάδες. Ομαδοσυνεργατικότητα, υπευθυνότητα, κριτική ικα-νότητα, αμφισβήτηση.

Προβλήματα προσαρμογής στο σχολείο

Νηπιαγωγείο προς Δημοτικό ∆ιαφοροποίηση βαθμίδας εκπαίδευσης. Στο νηπιαγωγείο έχει παιγνιώδη χα-

ρακτήρα η μάθηση. Νηπιαγωγείο-δραστηριότητες, το παιδί είναι εγωκεντρικό. ∆ημοτικό-μαθήματα. Το παιδί πρέπει να υποτάξει το εγώ στο εμείς, διαδικα-

σία βαθμοθηρίας. Σοβαρή περίπτωση: σχολική φοβία, η άρνηση του παιδιού να πάει σχολείο. Αντιμετώπιση προβλημάτων.

Δημοτικό προς Γυμνάσιο Στο δημοτικό το παιδί προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά του δασκάλου.

Στο γυμνάσιο είναι πιο ανταγωνιστικά και υπάρχει εντονότερη η βαθμοθηρία. Αυξάνονται οι μαθησιακές απαιτήσεις. Τα προβλήματα μετάβασης από το γυ-μνάσιο στο λύκειο είναι απότοκο της εφηβείας.

Διαδικασία κοινωνικοποίησης Η διαδικασία κοινωνικοποίησης του παιδιού περνάει από τα τέσσερα στά-

δια νοητικής ανάπτυξης.

Στάδια Piaget 1. Αισθησιοκινητικό ή αισθητηριοκινητικό 0-2 χρόνια 2. Προλογικό 2-7 χρόνια

2.1. περίοδος προσυλλογιστική 2-5 χρόνια 2.2. περίοδος διαισθητικής σκέψης 5-7 χρόνια

3. Λογικών ενεργειών 4. Τυπικής λογικής ή αφηρημένης ή αφαιρετικής σκέψης 11-16 χρόνια 1. Προσπαθεί το παιδί να κατανοήσει τον κόσμο μέσω των αισθήσεων, η

πραγματικότητα είναι αυτό που βρίσκεται στο οπτικό του πεδίο. 2. Προλογικό στάδιο: εμφανίζονται δύο σημαντικές λειτουργίες, ο εγωκεντρι-

σμός και η συμβολική λειτουργία. Ο εγωκεντρισμός είναι αναπτυξιακό χα-ρακτηριστικό, νομίζει το παιδί είναι το κέντρο του κόσμου. Άμεσος (ισχυρή μορφή 1ο υποστάδιο προσυλλογιστική περίοδος) και έμμε-σος (φθίνουσα μορφή 2ο υποστάδιο) εγωκεντρισμός. Ο εγωκεντρισμός αντιμετωπίζεται μέσω της κοινωνικοποίησης, ένταξης στην ομάδα. Συμβολική λειτουργία: να αποφασίζει το παιδί κάτι με κάτι άλλο

2

Πέντε μορφές συμβολικής λειτουργίας 1) Γλώσσα (η ισχυρότερη μορφή) 2) Συμβολικό παιχνίδι 3) Εκ των υστέρων μίμηση 4) Νοητικές εικόνες 5) Ιχνογράφημα

Τρόποι αντιμετώπισης της αταξίας τιμωρία: ακραία μορφή, όσο μπορούμε να το αποφεύγουμε. Υπάρχουν παιδιά που θέλουν να προκαλέσουν την αντίδρασή μας. Ενίσχυση: Skinner θετική και αρνητική

θετική: όταν κάνει κάτι θετικό, επιβραβεύουμε προκαλώ-ντας την επανάληψή του.

αρνητική: όταν γίνεται μια κακή συμπεριφορά, που καυτη-ριάζουμε , το παιδί επαναλαμβάνει την αρνητική συ-μπεριφορά, γιατί έχει ικανοποιηθεί, προκαλώντας το ενδιαφέρον μας.

Αναλυτικό Πρόγραμμα Επίσημο: από το υπουργείο παιδείας Ανεπίσημο, παραπρόγραμμα, άδηλο: καθημερινή πρακτική

Παιδαγωγική του διδακτηρίου της αίθουσας και προαύλιου χώρου Παιδαγωγική ατμόσφαιρα της τάξης: όχι μόνο τις διαπροσωπικές σχέσεις και

το αναλυτικό πρόγραμμα, εποπτικά μέσα, κτίρια, διάκοσμος, στυλ διδασκαλί-ας και αυλή, η διάταξη των θρανίων και λοιπά. Χώρος σχολικής μονάδος: κτίριο Η σύγχρονη παιδαγωγική πρεσβεύει ότι τα σχολεία τόσο της πρωτοβάθμιας

όσο και της δευτεροβάθμιας πρέπει να είναι μεγάλα και μονοόροφα. − ασφάλεια των παιδιών [σκάλες] − όχι λογική κεντρικού διαδρόμου, γύρω κελιά − κυψέλες, αίθουσες ευρύχωρες, με άμεση σχέση με το φως, αίθριο και

γύρω-γύρω κάποιες αίθουσες. Παρεμβάσεις: βάψιμο, παλ χρώματα, απαλά: βεραμάν, γαλάζιο, πράσινο,

μπλε. Οι ίδιες οι αίθουσες να λειτουργούν με τη λογική βιβλιοθήκης, τραπέζια όχι θρανία. Εκπαιδευτικός: συντονιστής. Λειτουργούμε σε πλαίσιο ομαδικών διεργα-

σιών, προβάλουμε τη λογική της διερευνητικής διαδικασίας με το πώς είναι διαμορφωμένη η αίθουσα. ∆ίνουμε έμφαση στη διαδικασία απόκτησης της γνώσης και όχι τόσο στην

απόκτηση της γνώσης. Η γνώση οικοδομείται από το παιδί, ομαδοσυνεργατική μάθηση. Η αντίληψη των πραγμάτων είναι αυτή που καθορίζει την εκπαιδευτική

πράξη. Αυλή: συμβάλει στην ξεκούραση και χαλάρωση των μαθητών, χώρος ψυχα-

γωγίας και διασκέδασης, παιχνιδιού και επικοινωνίας.

3

Μορφές διδασκαλίας Η πιο ουσιαστική είναι η ομαδοσυνεργατική προσέγγιση η οποία υλοποιεί-

ται μέσω του project ή σχεδίου εργασίας και της θεματικής προσέγγισης. Η θε-ματική προσέγγιση και το σχέδιο εργασίας έχουν διαθεματική λογική, που πρέπει να χαρακτηρίζει όλο το πρόγραμμα. Σχέδιο εργασίας (project) Τα παιδιά επιλέγουν από μόνα τους ένα θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν,

ένα θέμα αντικείμενο μελέτης. Θεματική προσέγγιση Ο εκπαιδευτικός επιλέγει ένα θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν τα παιδιά.

Σχέδιο εργασίας (project) Σχέδιο εργασίας : ξεκινάει από τα ίδια τα παιδιά, ο εκπαιδευτικός, τα ωθεί

να μπουν σε μια ερευνητική λογική. Τρεις φάσεις 1) Σχεδιασμός δράσης, αφού τα παιδιά έχουν επιλέξει ένα θέμα, ο εκπαιδευ-

τικός ζητάει να μάθουν τι γνωρίζουν τα παιδιά για το συγκεκριμένο θέμα και μετά τα ρωτάει τι θα ήθελαν να μάθουν γι αυτό. Μ’ αυτά που ήθελαν να μά-θουν ο εκπαιδευτικός δημιουργεί το ιστόγραμμα, μαζί με τα παιδιά. Τα παιδιά χωρίζονται σε ανομοιογενείς ομάδες, τόσες όσες και οι ακτίνες του ιστογράμ-ματος, όπου κάθε μία ασχολείται με μία ακτίνα.

2) Έρευνα πεδίου, η κάθε ομάδα παιδιών προσπαθεί να μελετήσει χωριστά το κάθε θέμα του ιστογράμματος. Παράλληλα λειτουργούν όλες οι ομάδες, να εξαντλήσει χωριστά την κάθε ιδέα του ιστογράμματος. Τα παιδιά καθορίζουν την έρευνα μόνα τους .

3) ∆ραστηριότητες ολοκλήρωσης του σχεδίου εργασίας. Μόλις τελειώσει η έρευνα πεδίου οι ομάδες επανενώνωνται. Βάζουν όλοι τα στοιχεία που έχουν βρει, ολοκληρώνεται η έρευνα και κάνουν δραστηριότητες. Έτσι έχουμε λογικές βιωματικής μάθησης, τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά στη

διαδικασία της μάθησης.

Θεματική προσέγγιση Την επιλογή του θέματος και των υποθεμάτων (ακτίνες ιστογράμματος) την

κάνει ο εκπαιδευτικός. Οδηγεί τα παιδιά να αυτενεργήσουν, μπορεί να γίνει και από νηπιαγωγείο. Ένα σχέδιο εργασίας διαρκεί όσο διαρκεί το ενδιαφέρον των παιδιών για το

θέμα του σχεδίου εργασίας.

Ωριαία διδασκαλία Έχει κάποια ιδιαιτερότητα

Φάσεις ωριαίας διδασκαλίας (κατά τη διάρκεια της παράδοσης) 1) αφόρμηση (=ερέθισμα)

λογική εισαγωγής 2) κατάσταση προβληματισμού

4

προβληματισμός: σύνδεση αυτών που ξέρει το παιδί με αυτά που θα του δώσουμε, καταστάσεις διαλόγου μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών

3) διεξαγωγή του μαθήματος (κυρίως φάση) 4) φάση της εμπέδωσης

διαδικασία εμπέδωσης: αν κατανοήθηκε το μάθημα, αν όχι κάνουμε α-νατροφοδότηση

παράλληλα έχουμε και την αξιολόγηση ο εκπαιδευτικός αξιολογεί τον εαυτό του και τους μαθητές.

5