Γλώσσα Δ΄. Ενότητα 11. Κεφάλαιο 1. Ο Μπελάς κι ο...

«Ο Μπελάς

και ο Ρουμποτύρης» Πηγή: http://www.schools.ac.cy

Επιμέλεια παρουσίασης: Χρήστος Χαρμπής

http://www.schools.ac.cy/

Thomas S. Eliot 1888 1965 Αγγλοαμερικανός ποιητής Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 1948

Α’ έκδοση του βιβλίου 1939

ελληνική έκδοση

του βιβλίου

Έκαναν άνω κάτω το κελάρι του σπιτιού. Αφαιρούσαν κεραμίδια από τη στέγη. Ανακάτευαν τα συρτάρια των ιδιοκτητών και τους

έκλεβαν διάφορα πράγματα. Έκλεβαν τα κολιέ από τις κοπέλες. Έκλεβαν το φαγητό της οικογένειας. Έσπαζαν τα γυαλικά. Πετούσαν τα κατσαρόλια.

Ποιες σκανταλιές έκαναν οι δύο γάτοι;

φεγγίτη κεραμίδια

γιλέκο

κατσαρόλια

κολιέ

γυαλικά βάζο

μπούτι πέρλες

συρτάρι

Ποια είναι τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο ποιητής;

Προσωποποιήσεις

Μεταφορές

Επαναλήψεις

Οι δύο γάτοι, ο Μπελάς και ο Ρουμποτύρης, παρουσιάζονται με ανθρώπινα χαρακτηριστικά:

«.... ήταν κλόουν γκαφατζήδες, κωμικοί και

ακροβάτες». «... είχαν έδρα την Πλατεία Βικτωρίας...» «.... ήταν οπαδοί της φασαρίας».


«το κελαρι .... μάλλον με πεδίο μάχης μοιάζει...» «....κανένας με το γεύμα του δεν παίζει» «... έκανε φτερά το μπούτι...»

Μεταφορές

Στη β’ και γ’ στροφή επανaλαμβάνονται οι τρεις τελευταίοι στίχοι:

«Αυτές οι γάτες! Πο, πο, πο! Πανάθεμά τες! Ο Μπελάς να ′ταν, ή μήπως ο φτωχός ο Ρουμποτύρης; Μήπως ήτανε κι οι δυο τους; Ποιον να πιάσεις, ποιον

να δείρεις;»


Ομοιοκαταληξία

Συνήχηση

Προσευχή του μικρού κοριτσιού

Θεέ, που βλέπεις τα σπιτάκια Τα φτωχά σαν το δικό μου, Στείλε στο παράθυρό μου Μια φωλιά χελιδονάκια.

Ζαχαρίας Παπαντωνίου

Η μυγδαλιά

Εκούνησε την ανθισμένη μυγδαλιά με τα χεράκια της

κι εγέμισε με άνθη η πλάτη, η αγκαλιά και τα μαλλάκια της.

Γεώργιος Δροσίνης

Το εκκλησάκι

Εις το βουνό ψηλά εκεί Είν’ εκκλησιά ερημική

Το σήμαντρό της δε χτυπά Δεν έχει ψάλτη ούτε παπά.

Άγγελος Βλάχος

Είδη ομοιοκαταληξίας

Προσευχή του μικρού κοριτσιού

Θεέ, που βλέπεις τα σπιτάκια Τα φτωχά σαν το δικό μου, Στείλε στο παράθυρό μου Μια φωλιά χελιδονάκια.

Ζαχαρίας Παπαντωνίου

Σταυρωτή

Η μυγδαλιά

Εκούνησε την ανθισμένη μυγδαλιά με τα χεράκια της

κι εγέμισε με άνθη η πλάτη, η αγκαλιά και τα μαλλάκια της.

Γεώργιος Δροσίνης

Πλεχτή

Το εκκλησάκι

Εις το βουνό ψηλά εκεί Είν’ εκκλησιά ερημική

Το σήμαντρό της δε χτυπά Δεν έχει ψάλτη ούτε παπά.

Άγγελος Βλάχος

Ζευγαρωτή

Ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία

Παίζουμε παντομίμα τις σκανταλιές των γάτων.

Παντομίμα

Παραγωγή Γραπτού Λόγου Περιγραφή ζώου

http://www.schools.ac.cy

Προσυγγραφικό στάδιο

Πάρε χαρτί και μολύβι και γράψε οτιδήποτε σχετικό με το αγαπημένο σου ζώο! Τα συννεφάκια θα σε βοηθήσουν.

Η εμφάνισή του

Η μυρωδιά

του

Ο τρόπος που κινείται

Ήχοι που κάνει

Αγαπημένο φαγητό

Του αρέσει...

Δεν του αρέσει...

Τα παιχνίδια

του

Προσυγγραφικό στάδιο Οργανώνουμε τις ιδέες μας σε σχεδιάγραμμα.

αναφέρω

πώς είναι εξωτερικά:

περιγράφω

παρουσιάζω

για τις συνήθειές του:

μιλώ

δίνω πληροφορίες

για τα πράγματα που κάνουμε μαζί:

το είδος του: το όνομά του: την ηλικία του:

τον τρόπο που το απέκτησα:

τη συμπεριφορά του:

Το αγαπημένο μου ζώο

εξωτερική εμφάνιση

συμπεριφορά

Σκέψου και γράψε ποια επίθετα θα ταίριαζαν

καλύτερα στην περιγραφή του αγαπημένου σου ζώου.

Μετασυγγραφικό στάδιο: Αξιολόγηση

Ώρα για διορθώσεις! Ακολούθησε με προσοχή τις οδηγίες.

1. Διάβασε ξανά την ιστορία σου. Πώς σου φάνηκε;

2. Με οδηγό τον πίνακα αυτοδιόρθωσης κάνε τις διορθώσεις που χρειάζονται.

3. Συμπλήρωσε τον πίνακα αυτοαξιολόγησης. Προσπάθησε να είσαι απόλυτα ειλικρινής με τον εαυτό σου.

ΚΩΔΙΚΑΣ ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗΣ Γ Προσέχω τη γραμματική Ο Προσέχω την ορθογραφία Σ Προσέχω τα σημεία της στίξης Π Αλλάζω παράγραφο Ε Επανάληψη της ίδιας λέξης + Συμπληρώνω κάτι που λείπει Α Αλλάζω λέξη ή φράση

Αξιολογώ το γραπτό μου

Ναι Όχι

1. Έγραψα ποιο ζώο είναι, πού ζει και πώς περνάω μαζί του;

2. Έγραψα πώς είναι εξωτερικά και ποιες είναι οι συνήθειές του;

3. Έχω αναφέρει τα συναισθήματά μου γι’ αυτό το ζώο;

4. Χρησιμοποίησα επίθετα στην περιγραφή μου; 5. Χώρισα το γραπτό μου σε παραγράφους; 6. Έψαξα στο λεξικό μου για την ορθογραφία δύσκολων

λέξεων;


αναφέρω

πώς είναι εξωτερικά:

περιγράφω

παρουσιάζω

για τις συνήθειές του:

µιλώ

δίνω

πληροφορίες

για τα πράγµατα που

κάνουµε µαζί:

Το αγαπηµένο

µου ζώο:

τον τρόπος που το

απέκτησα:

το χαρακτήρα του:

το είδος του:

το όνοµά του:

την ηλικία του:

Ο Μπειάο θαη ν Ρνπκπνηύξεο

Ο Μπειάο θαη ν Ρνπκπνηύξεο είλαη δύν θίινη γάηνη δεπγαξσηή

Όιν θάλνπλ θαζαξία εδώ είλαη πάιη λά’ηνη. νκνηνθαηαιεμία

πίηη έρνπλ ηελ πιαηεία δεπγαξσηή

Καη δεηαλε κεγαιεία νκνηνθαηαιεμία

Ξεκέξσζε σξαία κέξα Φώλαμα παηδάθη έια ζηαπησηή

Υσξίο ζύλλεθα πνιιά πιεθηή ην είπα μαθληθά

Θα πσ κηα θαιεκέξα νκνηνθαηαιεμία θαη απηό επγεληθά νκνην

Θα παίμσ κε ηα παηδηά κνπ θέξλεη θαξακέια θαηαιεμία

...................................... .....................................................

......................................... .................................................

............................................ ..........................................................

Γξάςε ηηο αληίζεηεο ιέμεηο

.........................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

...................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

Γξάςε γηα έλα δών πνπ ζνπ αξέζεη.

1) Πνηό δών είλαη απηό; Πώο ην ιέλε; Πνύ δεί;

2) Πώο είλαη;

3) Ση θάλεηε καδί κε απηό ην δών;

4) Ση ληώζεηο γηα απηό ην δών;

Xristos

Πλαίσιο κειμένου

eva-edu

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 28/3/2013

ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ - 1 - Θοδωρής Βούγας

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : «Ο Μπελάς και ο Ρουµποτύρης» ΕΠΙΘΕΤΑ

Τα Επίθετα είναι λέξεις που συνοδεύουν τα επίθετα και δίνουν σε αυτά κάποια

χαρακτηριστικά και κάποιες ιδιότητες.

Π.χ: Το κίτρινο αυτοκίνητο

Η κυκλική πλατεία

Ο πέτρινος τοίχος.

Έτσι για να γίνουµε πιο συγκεκριµένοι τα παραπάνω επίθετα φανερώνουν:

Το κίτρινο µας δείχνει το χρώµα του ουσιαστικού

Η κυκλική µας δείχνει το σχήµα του ουσιαστικού

Ο πέτρινος µας δείχνει το υλικό του ουσιαστικού

Τα Επίθετα, όπως και τα ουσιαστικά έχουν και αυτά τρία γένη – Αρσενικά , Θηλυκά

και Ουδέτερα – . Ανάλογα σε τι γένος βρίσκεται το ουσιαστικό σ’ αυτό µπαίνει και το

επίθετο που το προσδιορίζει.

Για παράδειγµα: Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Ο κίτρινος Η κίτρινη Το κίτρινο

Ο κυκλικός Η κυκλική Το κυκλικό

Ο πέτρινος Η πέτρινη Το πέτρινο

Προσοχή!!!

Τα Επίθετα έχουν ΠΑΝΤΑ το ίδιο γένος , πρόσωπο και αριθµό µε το ουσιαστικό που

κάθε φορά που προσδιορίζουν και συνοδεύουν. Γι’ αυτό κλίνονται µε τον ίδιο τρόπο που

κλίνεται και το ουσιαστικό τους.

Έτσι έχουµε: ο µικρός σκύλος

η µικρή αυλή

7

ΕΕννόόττηητταα 1111

ΓΓεελλάάσσααµµεε µµεε ττηηνν ψψυυχχήή µµααςς

ΟΟ ΜΜππεελλάάςς οο ΡΡοουυµµπποοττύύρρηηςς

Οµοιοκατa ληξία

Οµοιοκαταληξία είναι το χαρακτηριστικό δύο ή περισσότερων στίχων µιας στροφής να τελειώνουν µε οµόηχες λέξεις ή συλλαβές. Η οµοιοκαταληξία λέγεται

ακόµη και ρίµα και στην καθαρεύουσα την έλεγαν «οµοιοτέλευτον». Που

τελειώνει δηλαδή κατά όµοιο τρόπο.

Υπάρχουν διάφορα είδη οµοιοκαταληξίας, εµείς θα µάθουµε τα 3 πιο βασικά

που είναι τα εξής:

• ζευγαρωτή :

Ο πρώτος στίχος οµοιοκαταληκτεί µε το δεύτερο, ο τρίτος µε τον

τέταρτο, ο πέµπτος µε τον έκτο κτλ.

Σήµερα το χελιδόνι τη φωλίτσα τους τελειώνει κι αύριο µε τη χελιδόνα θα φορέσουν αρραβώνα.

8

• πλεχτή :

µέσα σ’ ένα τετράστιχο, ο πρώτος µε τον τρίτο και ο δεύτερος µε τον

τέταρτο.

Στου χωριού το µονοπάτι, κάθε

αυγή, κάθε καιρό, σύντροφο

έχω ένα διαβάτη: το

τρεχούµενο νερό.

• σταυρωτή :

σε τετράστιχο ο πρώτος µε τον τέταρτο και ο δεύτερος µε τον τρίτο.

«Για χώρα πηγαίνω πολύ µακρινή. Θα

φέξουνε φάροι πολλοί να περάσω. Βοριάδες,

νοτιάδες θα βρω, µα θα φτάσω

µε πρίµο αγεράκι, µ' ακέριο πανί.»

ΑΞΙΟΛΟΓΩ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΟΥ

Ώρα για διορθώσεις!!! Ακολούθησε µε προσοχή τις οδηγίες που σου δίνονται:

α. Διάβασε ξανά την ιστορία σου.

β. Πώς σου φάνηκε;

γ. Με βάση τον κώδικα αυτοδιόρθωσης κάνε τις διορθώσεις σου.

δ. Αφού τελειώσεις συµπλήρωσε τον πίνακα αυτοαξιολόγησης. Προσπάθησε

όταν τον συµπληρώνεις να είσαι απόλυτα ειλικρινής µε τον εαυτό σου!!!

Αξιολογώ το γραπτό µου

Ναι Όχι

1. Έγραψα ποιο ζώο είναι, πού ζει και πώς περνάω

µαζί του;

2. Έγραψα πώς είναι εξωτερικά και ποιες είναι οι

συνήθειές του;

3. Έχω αναφέρει τα συναισθήµατά µου γι’ αυτό το ζώο;

4. Χρησιµοποίησα επίθετα στην περιγραφή µου;

5. Χώρισα το γραπτό µου σε παραγράφους;

6. Έψαξα στο λεξικό µου για την ορθογραφία δύσκολων

λέξεων;


ΚΩΔΙΚΑΣ ΑΥΤΟΔΙΟΡΘΩΣΗΣ

Γ Προσέχω τη γραµµατική

Ο Προσέχω την ορθογραφία

Σ Προσέχω τα σηµεία της στίξης

Π Αλλάζω παράγραφο

Ε επανάληψη της ίδιας λέξης

+ Συµπληρώνω κάτι που λείπει

Α Αλλάζω λέξη ή φράση

ΟΜΑΔΑ:

Οι σκανταλιάρηδες γάτοι έκαναν πάλι το θαύµα τους!!! Έφαγαν

κάποιες λέξεις από το ποίηµα. Βοηθήστε τη Ραλλού να συµπληρώσει

τα κενά. Προσπαθήστε να φτιάξετε ένα ποίηµα λιγάκι... διαφορετικό.

Για να το πετύχετε προσέξτε τις οδηγίες της Ραλλούς.

Ο Μπελάς κι ο Ρουµποτύρης, ζευγάρι γάτες,

ήταν κλόουν γκαφατζήδες, και .

, είχαν έδρα την Πλατεία Βικτωρίας

έδρα µόνο γιατί ήταν της .

Κένσιγτον, Κορνγουολ Γκάρντεν, Λόνστον Πλέις, στην

είχαν σαν πενήντα κι όχι µόνο σαν δυο γάτοι.

Αν οι φαγοµένες λέξεις βρίσκονται:

α) στη µέση του στίχου, τότε θα πρέπει να

αντικατασταθούν µε λέξεις συγγενικής

σηµασίας.

Β) στο τέλος του στίχου, θα πρέπει να

αντικατασταθούν µε λέξεις που να κάνουν

οµοιοκαταληξία.

ΟΜΑΔΑ:





Αν στο σπίτι το ανοιχτό το(ν) βρεις να ,

αν πεις πως µάλλον µε πεδίο µάχης µοιάζει,

αν στη στέγη καταλάβεις να ’χει φύγει κεραµίδι,

γιατί γίνονται από κάτω όλοι οι µουσκίδι,

αν προσέξεις να ’ναι χάµω πεταµένο το ,

και το µάλλινο να σου το ’χει κάποιος πάρει,

ή µετά το πάλι, αν καµιά απ’ τις

έχει χάσει το κολιέ της µε τις πέρλες,

θα πουν όλοι: «Αυτές οι γάτες! Πο, πο, πο! Πανάθεµά τες!

Ο Μπελάς να ταν, ή µήπως ο ο Ρουµποτύρης;

Μήπως ήτανε κι οι δυο τους; Ποιον να πιάσεις, ποιον να δείρεις;


α) στη µέση του στίχου, τότε θα πρέπει

να αντικατασταθούν µε λέξεις

συγγενικής σηµασίας.


αντικατασταθούν µε λέξεις που να

κάνουν οµοιοκαταληξία.

ΟΜΑΔΑ:





Κυριακή όταν καθίσει η στο τραπέζι

, γιατί κανένας µε το πιάτο του δεν παίζει,

κι ενώ όλοι περιµένουν το ψητό και τη ,

η θα , ξαφνικά µε άδεια πιάτα.

Και θα πει θορυβηµένη, , ,

«Η όρεξή σας πρέπει µάλλον για πολύ να περιµένει!

Από µέσ’ από το φούρνο έκανε φτερά το µπούτι

Θα µου στρίψει! Επιτέλους µα τι γάτοι είναι τούτοι;»

Κι όλοι λένε: «Αυτές οι γάτες! Πο, πο, πο! Πανάθεµά τες!

Ο Μπελάς να ’ταν, ή µήπως ο ο Ρουµποτύρης;

Μήπως ήτανε κι οι δυο τους; Ποιον να πιάσεις, ποιον να δείρεις;








ΟΜΑΔΑ:





Όταν ακούσεις, από την τραπεζαρία,

γυαλικά κρατς µπουµ! να µε κακό µε ,

όταν και το ντουλάπι κατσαρόλια να πετάει,

και το βάζο Μινγκ στη σάλα µ’ ένα πινγκ! απλά να ,

θα πουν όλοι : «Είναι πάλι οι γάτοι εκείνοι!

Ο Μπελάς κι ο Ρουµποτύρης!» Όµως τι µπορεί να γίνει;









Σκέψου και γράψε ποια επίθετα

θα ταίριαζαν καλύτερα στην

περιγραφή του αγαπηµένου σου

ζώου.


εξωτερική εµφάνιση συµπεριφορά



ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 11 ΓΛΩΣΣΑ ∆΄ ∆ΗΜΟΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : «Ο Μπελάς και ο Ρουµποτύρης» ΕΠΙΘΕΤΑ

Τα Επίθετα είναι λέξεις που συνοδεύουν τα επίθετα και δίνουν σε αυτά κάποια

χαρακτηριστικά και κάποιες ιδιότητες.

Π.χ: Το κίτρινο αυτοκίνητο

Η κυκλική πλατεία

Ο πέτρινος τοίχος.

Έτσι για να γίνουµε πιο συγκεκριµένοι τα παραπάνω επίθετα φανερώνουν:

Το κίτρινο µας δείχνει το χρώµα του ουσιαστικού

Η κυκλική µας δείχνει το σχήµα του ουσιαστικού

Ο πέτρινος µας δείχνει το υλικό του ουσιαστικού

Τα Επίθετα, όπως και τα ουσιαστικά έχουν και αυτά τρία γένη – Αρσενικά , Θηλυκά

και Ουδέτερα – . Ανάλογα σε τι γένος βρίσκεται το ουσιαστικό σ’ αυτό µπαίνει και το

επίθετο που το προσδιορίζει.

Για παράδειγµα: Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Ο κίτρινος Η κίτρινη Το κίτρινο

Ο κυκλικός Η κυκλική Το κυκλικό

Ο πέτρινος Η πέτρινη Το πέτρινο

Προσοχή!!!

Τα Επίθετα έχουν ΠΑΝΤΑ το ίδιο γένος , πρόσωπο και αριθµό µε το ουσιαστικό που

κάθε φορά που προσδιορίζουν και συνοδεύουν. Γι’ αυτό κλίνονται µε τον ίδιο τρόπο που

κλίνεται και το ουσιαστικό τους.

Έτσι έχουµε: ο µικρός σκύλος

η µικρή αυλή



το µικρό δέντρο

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονοµ. Ο µικρός σκύλος Η µικρή αυλή Το µικρό δέντρο

Γεν. Του µικρού σκύλου Της µικρής αυλής Του µικρού δέντρου

Αιτ. Τον µικρό σκύλο Την µικρή αυλή Το µικρό δέντρο

Κλητ. - µικρέ σκύλε - µικρή αυλή - µικρό δέντρο

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονοµ. Οι µικροί σκύλοι Οι µικρές αυλές Τα µικρά δέντρα

Γεν. Των µικρών σκύλων Των µικρών αυλών Των µικρών δέντρων

Αιτ. Τους µικρούς σκύλους Τις µικρές αυλές Τα µικρά δέντρα

Κλητ. - µικροί σκύλοι - µικρές αυλές - µικρά δέντρα

Προσοχή!!!

Τα Επίθετα που τελειώνουν σε – ινός – ινή – ινό και – ινος –ινη –ινο γράφονται µε

(– ι – γιώτα), εκτός από τα επίθετα φωτεινός, σκοτεινός, ορεινός, υγιεινός, φθηνός,

ανεύθυνος, υπεύθυνος, επικίνδυνος και ταπεινός, που δεν γράφονται µε – ι –, επειδή

είναι εξαίρεση.

Άσκηση 1 Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων µε τα επίθετα που παράγονται

από τις λέξεις, που βρίσκονται στις παρενθέσεις, αφού πρώτα τα βάλεις στο σωστό τύπο.

Τα καθίσµατα του αυτοκινήτου είναι πολύ.............................................(βροµιά),

επειδή ο µπαµπάς έβαλε µέσα χώµα.

Το βιβλίο αυτό που διαβάζεις αναφέρεται σ’ ένα ............................................

(κοινωνία) πρόβληµα που υπάρχει στην εποχή µας.

Η Σοφία εργάζεται σε .............................................(δικηγόρος) γραφείο και τα πάει

πολύ καλά.



Τα ............................................(εργοστάσιο) απόβλητα είναι αυτά που οφείλονται

κατά ένα 80% για τη µόλυνση του περιβάλλοντος.

Στην εποχή µας είναι ανάγκη κάθε πόλη και χωριό να διαθέτει

........................................ (βιολογία) καθαρισµό των αποβλήτων.

Το ατύχηµα του Γιάννη στη δουλειά, οφείλεται καθαρά σε ........................................

(µηχανή) πρόβληµα.

Η ∆αδιά είναι ένα από τα µέρη της Ελλάδας που έχει χαρακτηριστεί, ως

............................. (Έθνος) δρυµός.

Ο ............................... (Ιστορία) ερευνητής προσπαθεί µέσα από τα στοιχεία να

οδηγηθεί στα πραγµατικά γεγονότα.

Άσκηση 2 Να φτιάξεις φράσεις µετατρέποντας το δεύτερο ουσιαστικό σε παράγωγο επίθετο ,

όπως στο παράδειγµα. Γραφείο από ξύλο ξύλινο γραφείο

Ποτήρι από γυαλί ..........................................................

Φούρνος από πέτρα ..........................................................

Κατσαρόλα από ατσάλι ..........................................................

Πόρτα από πέτρα ..........................................................

∆οχείο από πυλό ..........................................................

Περικεφαλαία από χαλκό ..........................................................

Άσκηση 3 Να συµπληρώσεις τα παρακάτω κενά των προτάσεων µε τα αντίθετα από τα επίθετα

που βρίσκονται στις παρενθέσεις, όπως στο παράδειγµα. Είναι µεγάλη (µικρή) ευκαιρία αυτή η αγορά, τώρα που είναι νωρίς.

Η .......................................(µαλακή) οδοντόβουρτσα κάνει κακό τα δόντια.

Το .................................... (φθηνό) ρούχο δεν είναι πάντα και καλό.

Τώρα τελευταία οι σεισµοί που γίνονται στην Ελλάδα είναι αρκετά

............................... (σπάνιοι).



Αυτό είναι ένα ................. (λίγο) .............................. (εύκολο) πρόβληµα για τα παιδιά

του δηµοτικού.

Τα γράµµατα αυτά είναι πολύ ............................................... (ίδια) από αυτά που

κάνεις εδώ στο σχολείο.

Οι ....................................... (σηµερινές) ειδήσεις είπαν πολλά και

................................. (ασήµαντα) γεγονότα.

ΜΑΘΗΜΑ : «Ο Αργύρης και το πρόβληµα»

ΟΥ∆ΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ –ΜΑ ΚΑΙ -ΜΜΑ

Τα ουδέτερα ουσιαστικά που λήγουν σε –µα (π.χ: το πρόβληµα) δεν έχουν τον ίδιο

αριθµό συλλαβών σε όλε τους τις πτώσεις και γι’ αυτό ονοµάζονται ανισοσύλλαβα.

∆ηλαδή εκτός από την ονοµαστική, αιτιατική και κλιτική του ενικού, σ όλες τις

υπόλοιπες πτώσεις έχουν µια παραπάνω συλλαβή.

Π.χ. το πρόβληµα του προβλήµατος

τα προβλήµατα των προβληµάτων

Ενικός Αριθµός Πληθυντικός Αριθµός

Ονοµ. Το πρόβληµα Τα προβλήµατα

Γεν. Του προβλήµατος Των προβληµάτων

Αιτ. Το πρόβληµα Τα προβλήµατα

Κλιτ. - πρόβληµα - προβλήµατα

Τα ουδέτερα που λήγουν σε –µα προέρχονται και από ρήµατα των οποίων το θέµα τους

είναι τα: π, β, φ, πτ και γράφονται κατά την µετατροπή τους σε ουσιαστικό ΠΑΝΤΑ µε

δύο –µµ–

Π.χ. γράφω το γράµµα

βλέπω το βλέµµα

τρίβω το τρίµµα



απορρίπτω τα απορρίµµατα

Άσκηση 1 Να συµπληρώσεις τα κενά στις παρακάτω προτάσεις βάζοντας το κατάλληλο

ουσιαστικό από το συννεφάκι στο σωστό τύπο. Νοµίζω ότι αυτή τη µεριά του τοίχου θα πρέπει να τη βάψουµε µε πολλά και

διαφορετικά ....................................... για να είναι ξεχωριστός.

Όταν έρθει η ώρα του ............................................... όλοι κάθονται στις θέσεις τους

και κάνουν ησυχία.

Παρακαλώ θα ήθελα να γράψετε µε καθαρά γράµµατα τα ........................................

σας πάνω στο γραπτό σας.

Άκουσα ότι ο Κώστας χρωστάει πολλά ........................................... στην τράπεζα, και

στους φίλους του.

Παιδιά εκεί που θα πάµε δε θέλω να δηµιουργήσετε πολλά

.............................................. γιατί θα µας διώξουν, εντάξει;

∆ε µου αρέσουν οι ∆ικηγόροι, γιατί µαθαίνουν να λένε πολλά

........................................... για να κερδίσουν µια δίκη.

Τα ................................................ που µπήκαν φέτος στην Ε΄ τάξη, ήταν πολύ

λιγότερα από πέρυσι.

Να µαζέψεις τα ............................................. σου και να µην ξαναέρθεις στο σπίτι µου

άλλη φορά, µ’ ακούς;

Τα ....................................... τα παίρνουµε από το ταχυδροµείο όταν µας ειδοποιήσει ο

ταχυδρόµος .

όνοµα, χρώµα, πρόβληµα, διαγώνισµα, χρήµα, δέµα, πράγµα, όργωµα, ψέµα,

βλέµµα, µάθηµα



Στα χωριά υπάρχουν µικρές µηχανές του ........................................... για να µπορούν

να σκάβουν τους κήπους των σπιτιών τους.

Η όψη του ................................................... σου είναι πολύ περίεργη και ακόµη πιο

άγρια από ότι είναι συνήθως.

Άσκηση 2 Να συµπληρώσεις τα παρακάτω κενά µε τα ουσιαστικά σε –µα και –µµα που

παράγονται από τα ρήµατα που βρίσκονται στις παρενθέσεις. Χθες στο σχολείο µάθαµε από τον κύριό µας για τα ...................................................

(κατορθώνω) του Ηρακλή.

Ευτυχώς που υπάρχουν ........................................ (ιδρύω) που βοηθούν δίνοντας

τροφή και στέγη στους άπορους.

Έλα σήµερα, και σου έχω πολλά ...................................... (ράβω) για τη γούνα σου,

µετά από αυτά που έµαθα.

∆ε µου λες να βάλουµε το ........................................ (καλύπτω) στο αυτοκίνητο για

καλό και για κακό.

Με τις µεγάλες απεργίες των ανθρώπων στην καθαριότητα τα

............................................. (απορρίπτω) διπλασιάστηκαν.

Πως τα καταφέρνεις και κοιµάσαι κάθε µέρα τα .................................................

(ξηµερώνω) δεν µπορώ να το καταλάβω.

Τα καινούργια .......................................... (στρώνω) είναι ανατοµικά και οικολογικά.

Για άλλη µια φορά η Ρούλα έβαλε τα ................................................(κλαίω), αν και

υποσχέθηκε ότι δεν θα το ξανακάνει.

Όλοι είµαστε άνθρωποι και κάνουµε ..................................... (σφάλλω), όµως πρέπει

να τα αναγνωρίζουµε και να τα διορθώνουµε.

Ο Ξέρξη είδε την λαµπρή του ήττα από το ....................................... (υψώνω) του

όρους Αιγάλεω.

Σήµερα τα ...................................... (χαράζω) είπαν οι ειδήσεις, ότι θα περάσει κοντά

στη ένα κοµήτης.

Η Παναγία της Τήνου είναι η µοναδική, που έχει στην εκκλησία της τόσα πολλά

......................................... (τάζω), ως δώρα από τους πιστούς για τα θαύµατά της.



Όταν τρώτε να παίρνετε πιάτο για να µην ρίχνεται κάτω .......................................

(τρίβω) και µαζεύονται µυρµήγκια.

ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ

Τα ρήµατα που αναφέρονται σε ένα γεγονός που έγινε για µια στιγµή στο παρελθόν,

χρησιµοποιούµε τον Αόριστο είτε στην ενεργητική, είτε στην παθητική φωνή.

Όταν ο αόριστος ενεργητικής φωνής λήγει σε –σα, ο αόριστος της παθητικής

τελειώνει σε –θηκα και –στήκα

Π.χ. λύνω έλυσα – λύθηκα

ποτίζω πότισα – ποτίστηκα

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!!

Οι καταλήξεις στην οριστική του αορίστου γράφονται ΠΑΝΤΑ µε ήτα (η)

Π.χ. λύθηκα, λύθηκε, λύθηκαν

δέθηκες, δεθήκαµε, δεθήκατε

Άσκηση 1 Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων βάζοντας τον σωστό τύπο του

αορίστου.

Τα νερά χθες .................................. (παγώνω) λόγω της χαµηλής θερµοκρασίας.

Το λιοντάρι ................................ (ρίχνοµαι) απότοµα πάνω στο ελάφι.

Πολλά δέντρα ................................................ (ξεριζώνοµαι) από τους ισχυρούς

ανέµους και τις καταιγίδες.

Ο τροχονόµος .................................. (σφυρίζω) στον οδηγό να σταµατήσει το αµάξι

του.

Ο Γιάννης όταν κάθισε να διαβάσει κατάφερε και ............................... (λύνω) το

πρόβληµα.

Ο µπαµπάς µας ..................................... (υπόσχοµαι) ότι θα πάµε το Σάββατο στη

Θεσσαλονίκη.



Ο παππούς ............................... (δένω) το άλογο στο στάβλο και πήγε να φάει.

Ο Νίκος πήγε µε τη µαµά του και ...................................... (γράφοµαι) στο

φροντιστήριο για να µάθει αγγλικά.

Η γιαγιά .............................. (κρύβω) το βάζο µε το γλυκό για να µην το βρούµε και το

φάµε κρυφά.

Ο πίνακας αυτός ................................................ (ζωγραφίζοµαι) από τον El Greko,

τον Έλληνα ζωγράφο.

Άσκηση 2 Να βάλεις τα παρακάτω ρήµατα στον ενεργητικό και στον παθητικό αόριστο

προσέχοντας το πρόσωπο και τον αριθµό.

ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Εγώ µατώνω µάτωσα µατώθηκα

Εσύ λύνεις

Αυτός κρύβει

Εµείς καλύπτουµε

Αυτοί γράφουν

Αυτός κλείνει

Εσύ κυκλώνεις

Αυτός ξηµερώνει

Εγώ πληγώνω

Αυτός πιέζει

Αυτοί βρίσκουν

Εσύ χτίζεις

Εγώ ποτίζω

Αυτός τιµωρεί

Εσύ στερείς

Αυτοί συζητούν

Εµείς αγαπάµε

Εσείς κλέβετε



Εσύ κυνηγάς

Αυτός ρίχνει

Εγώ βάφω

Εµείς καρφώνουµε

Αυτοί κρατούν

ΜΑΘΗΜΑ : «Φρουτοπία»

ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ Οι λέξεις που εκφράζουν συναισθήµατα, όπως χαρά, πόνο, πόνο, λύπη, φόβο,

έκπληξη, θαυµασµό κ.λ.π., ονοµάζονται επιφωνήµατα κα είναι πάντα ΑΚΛΙΤΑ.

αβεβαιότητα, αµηχανία Χµ! άρνηση Α µπα! απορία Α!, ο!, µπα! ευχή Μακάρι!, είθε!, άµποτε! έπαινο Εύγε!, µπράβο! θαυµασµό Α!, ι!, ω!, ποπό!, µπα! κάλεσµα Ε!, ω! κοροϊδία Ου!, ε!, χα, χα! παρακίνηση Άιντε!, άντε!, αµέ!, µαρς!, αλτ!, στοπ!, σουτ! πόνο, λύπη Αχ!, άου!, οχ!, ω!, αλίµονο!, αλί!, όχου! στεναχώρια, απελπισία, αηδία Ουφ!, ε!, ου!, πα πα πα!, πουφ! χαρά Χα, χα, χα!

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!

Μετά τα επιφωνήµατα βάζουµε συνήθως θαυµαστικό (!), µερικές φορές ερωτηµατικό

(;) ή αποσιωπητικά (...).

Άσκηση 1 Να συµπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις µε τα κατάλληλα επιφωνήµατα, αφού

συµβουλευτείς τις λέξεις στις παρενθέσεις. ................ Με έπιασε ένας πόνος στο πόδι. (πόνος)

................ να πας να µου φέρεις ένα ποτήρι νερό! (παρακίνηση)

................ για να πάρουµε απόφαση θα πρέπει να το σκεφτούµε.(αβεβαιότητα)



................ Τα πήγατε πολύ καλά στο τεστ της Γλώσσας. (έπαινος)

................ Τι κακό είναι αυτό που µας βρήκε, Κώστα µου! (λύπη)

................ Τι ωραίο σπίτι είναι αυτό που φτιάξατε! (θαυµασµός)

................ να έχετε καλό ταξίδι σήµερα! (ευχή)

................ δεν ξέρω αν αυτό είναι σωστό. (αµηχανία)

................ δεν αντέχω πια την γκρίνια σου. (απελπισία)

............... να µην µπορείς να βάλεις ένα γκολ. (κοροϊδία)

............... τι είναι αυτό που µυρίζει στο σπίτι; (αηδία)

Άσκηση 2 Να συµπληρώσεις τα παρακάτω κενά µε το πιο σωστό επιφώνηµα από κυκλάκι και

να πεις τι σηµαίνει.

................. Η πίτσα σου είναι υπέροχη και τραγανή. ..............................................

................. θα έρθει και η αδερφή σου µαζί σου; ..............................................

................. Τι µυρίζει τόσο πολύ άσχηµα; ..............................................

................. Που πας δε βλέπει ότι πάω να παρκάρω! ..............................................

................. Μην κάνεις ούτε ένα βήµα πιο πέρα. ..............................................

................. ∆εν πρόκειται να κερδίσει η Άρσεναλ! ..............................................

................. Ξεκαρδίστηκα στα γέλια µε το Λαζόπουλο! ..............................................

................. δεν ξέρω τι να παραγγείλω, κρέας ή ψάρι. ..............................................

................. δε νοµίζω να πάρω δάνειο. ..............................................

................. δεν είναι οµάδα αυτή είναι για κλάµατα ..............................................

................. τι λόγια είναι αυτά που λες! ..............................................

................. µη µιλάς άλλο δεν θέλω να ακούσω τίποτα ..............................................

................. να µπορούσα να αγοράσω ένα ελικόπτερο! ..............................................

Ε!, Α!, Αλίµονο! Α µπα!, Χα, χα, χα! Πουφ! Στοπ! Χµ! Μπα! Ου! Πα πα

πα! Σουτ! Μακάρι!



ΜΑΘΗΜΑ : «Τρύπωνας ο φαφαγάλος»

ΟΥ∆ΕΤΕΡΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ –ΟΣ

Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε – ος αποτελούνται από αυτά που τονίζονται στη

παραλήγουσα και σε αυτά που τονίζονται στην προπαραλήγουσα.

Π.χ. το λάθος τονίζεται στην παραλήγουσα

το στέλεχος τονίζεται στην προπαραλήγουσα

Ενικός Αριθµός Πληθυντικός Αριθµός

Ονοµ. Το λάθος Τα λάθη

Γεν. Του λάθους Των λαθών

Αιτ. Το λάθος Τα λάθη

Κλιτ. - λάθος - λάθη

Όλα τα ουδέτερα ουσιαστικά που λήγουν σε – ος και αυτά που τονίζονται στην

παραλήγουσα και αυτά που τονίζονται στη λήγουσα κατεβάζουν στη γενική του

πληθυντικού τον τόνο στη λήγουσα.

Π.χ. τα λάθη των λαθών

τα στελέχη των στελεχών

Όλα τα ουδέτερα που τονίζονται στην προπαραλήγουσα στην γενική του ενικού και

στην ονοµαστική, αιτιατική και κλιτική του πληθυντικού, τονίζονται στην

παραλήγουσα.

Π.χ. το στέλεχος του στελέχους

τα στελέχη τα στελέχη - στελέχη

Τα ουδέτερα ουσιαστικά το άνθος , το χείλος και το όρος, σχηµατίζουν την γενική

τους στον πληθυντικό ως εξής:

Π.χ. Των ανθέων, Των χειλέων, Των ορέων



Τα αφηρηµένα ουδέτερα ουσιαστικά σε – ος , όπως το κόστος, το κύρος και το

θάρρος δεν έχουν πληθυντικό αριθµό.

Άσκηση 1 Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων µε το ουδέτερο που είναι στη

παρένθεση, βάζοντάς το στη σωστή πτώση.

Το ουσιαστικό αυτό είναι .............................. (γένος) ουδετέρου.

Θα γίνει διαµόρφωση του ............................ (άλσος) στο Ρέντη ανακοίνωσε η

Νοµαρχία Πειραιά.

Οι γονείς θα πρέπει να είναι προσεκτικοί µε τα ............................ (βρέφος), γιατί είναι

ακόµα ευαίσθητα.

Οι δυο οµάδες θα διασταυρώσουν τα «......................» (ξίφος) τους στο γήπεδο, αυτή

την Κυριακή.

Οι πολίτες έχουν δικαίωµα ψήφου µετά τα 18 ......................... (έτος).

Η γονιµότητα των ............................ (έδαφος) στηρίζεται από τη πορεία του καιρού.

Την Μεγάλη Βδοµάδα µαθαίνουµε για τα ............................. (πάθος) του Χριστού.

Οι εταιρείες λειτουργούν καλά όταν έχουν ικανά και εργατικά ....................................

(στέλεχος).

Η ανακάλυψη των ........................... (λάθος) από τον µαθητή, βοηθάει στη εξάλειψη

και στη µελλοντική τους αναγνώριση.

Τα .......................... (µίσος) και οι επιδιώξεις των κυβερνήσεων οδηγούν στις

διαµάχες των .......................... (έθνος).

Είναι πολλά τα ........................... (κράτος) που συµµετέχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα ............................. (ίχνος) των δραστών µε την τεχνολογία σήµερα, ανακαλύπτο-

νται πολύ γρήγορα.

Πέρυσι κάηκαν πολλά ............................. (δάσος) σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και

ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο.

Ο Ατλαντικός Ωκεανός είναι ένα ενδεικτικό παράδειγµα του ..............................

(βάθος) των θαλασσών της Γης.

Τα πολλά ........................ (λίπος) είναι πολύ επικίνδυνα για την υγεία των ανθρώπων.



Άσκηση 2 Να επιλέξεις το κατάλληλο ουδέτερο ουσιαστικό και να φτιάξεις φράσεις βάζοντας

το στη γενική ενικού και πληθυντικού, όπως στο παράδειγµα.

Η εξόφληση του χρέους των χρεών

Η µέτρηση ......................................... ...........................................

Τα σύνορα ......................................... ...........................................

Η οµορφιά ......................................... ...........................................

Η φασαρία ......................................... ...........................................

Η αναγνώριση ......................................... ...........................................

Η µυρωδιά ......................................... ...........................................

Η αποστολή ......................................... ...........................................

Η ανάβαση ......................................... ...........................................

Η αύξηση ......................................... ...........................................

Η απογείωση ......................................... ...........................................

Άσκηση 3 Να γράψεις δίπλα στα παρακάτω ρήµατα το ουδέτερο ουσιαστικό που παράγεται

στην ονοµαστική Ενικού και Πληθυντικού , όπως στο παράδειγµα.

Λιπαίνω: το λίπος τα λίπη

Φαρδαίνω: .......................................... .............................................

Υψώνω: .......................................... .............................................

Βαραίνω: .......................................... .............................................

Χρεώνω: .......................................... .............................................

Βαθαίνω: .......................................... .............................................

Πληθαίνω: .......................................... .............................................

Ανθίζω: .......................................... .............................................

Τελειώνω: .......................................... .............................................

το τέλος, το βάθος, το µήκος, το λάθος, το

έλος, το κράτος, το όρος, το άνθος, το χρέος,

το αεροσκάφος, το βρέφος,



Παχαίνω: .......................................... .............................................

Κερδίζω: .......................................... .............................................

Στελεχώνω: .......................................... .............................................

Μισώ: .......................................... .............................................

Παθιάζω: .......................................... .............................................

Πλαταίνω: .......................................... .............................................

ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ

Τα ανώµαλα ρήµατα είναι µερικά ρήµατα που δε σχηµατίζουν τον Αόριστό τους,

όπως τα άλλα ρήµατα. Αυτά παρουσιάζουν ορισµένες ιδιαιτερότητες, ανωµαλίες για την

ακρίβεια. Έτσι η γραµµατική µας τα ονόµασε ανώµαλα.

Π.χ. Τον βλέπω να έρχεται γρήγορα Βλέπω = Ενεστώτας

Τον είδα να έρχεται γρήγορα Είδα = «Ανώµαλος» Αόριστος

Τα ανώµαλα ρήµατα που έχουν ιδιαίτερο τρόπο κλίσης στο Αόριστο είναι τα εξής:

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΉ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

Ενεστώτας Αόριστος Αόριστος Αόριστος

Ανεβαίνω Ανέβηκα (να) ανεβώ ανέβα – ανεβείτε

Κατεβαίνω Κατέβηκα (να) κατεβώ κατέβα – κατεβείτε

Μπαίνω Μπήκα (να) µπω µπες – µπείτε

Βγαίνω Βγήκα (να) βγω βγες – βγείτε

Βλέπω Είδα (να) δω δες – δείτε

Λέω Είπα (να) πω πες – πείτε

Βρίσκω Βρήκα (να) βρω βρες – βρείτε

Έρχοµαι Ήρθα (να) έρθω έλα – ελάτε

Πίνω Ήπια (να) πιω πιες – πιείτε

Πηγαίνω Πήγα (να) πάω – –



Παίρνω Πήρα (να) πάρω πάρε – πάρετε ή πάρτε*

τρώω έφαγα (να) φάω φάε – φάτε

Άσκηση 1 Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων χρησιµοποιώντας το ρήµα τη

παρένθεσης και βάζοντάς το στο σωστό τύπο του Αορίστου.

Αυτό που σου ............................ (λέω), το κατάλαβες ή όχι;

Σου άρεσε η ταινία που ........................... (βλέπω) χθες ;

Την Πέµπτη .............................. (ανεβαίνω) και ................................(κατεβαίνω) 500

σκαλιά και δεν κουράστηκα καθόλου!

Μόλις ............................ (µπαίνω) στο σπίτι µου µύρισε το ωραίο φαγητό της µαµάς

µου.

Εγώ .......................... (έρχοµαι) για να σε ....................... (βλέπω) και εσύ κάνεις πως

δε µε ξέρεις.

Με το που έσκασαν τα πυροτεχνήµατα .............................. (βγαίνω) στη σκηνή ο

Λαζόπουλος.

Χθες .............................. (πηγαίνω) µε τους φίλους µου και .......................... (πίνω)

καφέ στο Κυβερνείο.

Ο Γιάννης .......................... (παίρνω) άδεια από τον ∆ιοικητή του, για να ...................

(βλέπω) τους γονείς του.

Ο Σωκράτης ..................... (λέω) στους µαθητές του να έχουν «γνώθι σε αυτόν».

Ο Ιούλιος Καίσαρας ήταν γνωστός στους πολέµους του για την φράση: ¨.................

(έρχοµαι) .................. (βλέπω) και έφυγα¨ σε απλή µετάφραση.

Την Τετάρτη εγώ και οι φίλοι µου .......................... (πηγαίνω) και ............................

(τρώω) έξω, για αν θυµηθούµε τα παλιά.

ΑΥΤΗ ΗΤΑΝ Η ΕΝΟΤΗΤΑ 11!!!! ΕΛΠΙΖΩ ΝΑ ΗΤΑΝ ΕΥΚΟΛΗ!!!

ΘΑ ΤΑ ΞΑΝΑΠΟΥΜΕ ΣΥΝΤΟΜΑ!!!! ΓΕΙΑ ΣΑΣ!!!!!!

1

Ονοματεπώνυμο: ……………………………………………………………………………… Δ1 - 3-04-09

1. Γράφω τι σημαίνουν οι λέξεις και φράσεις:

γκάφα

έδρα

μουσκίδι

αιφνιδίως

φήμη

2. Αντιστοιχίζω τις λέξεις που έχουν την ίδια ή περίπου την ίδια σημασία:

διάσημος κατοικία

σπίτι φημισμένος

κλόουν παλιάτσος

στάζω οικογένεια

φαμίλια χύνομαι

3. Σχηματίζω την οικογένεια της λέξεις οικία (σύνθετες και

παράγωγες λέξεις)

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………….

( Γράφω στο τετράδιο εργασιών) Ποιο προβληματισμό είχαν οι άνθρωποι, όταν αντίκριζαν τις

ζημιές; Ποια θα είναι τα λόγια της μαγείρισσας, όταν ξαφνικά έρθει με άδεια

πιάτα;

Βασιλόπουλος Κων/νος

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: _______________________________ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: __________________________

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

1. Σχηµάτισε ρήµατα από τις λέξεις: καρφί παγίδα

µαύρος αντίκρυ

κόπος κλειδί

γιατρός καληµέρα

νιάου παχύς

λάµψη όνειρο

2. Βρες τα επίθετα που παράγονται από τις λέξεις: αύριο αµαρτία

δέρµα γυναίκα

µετάξι ενοχλώ

ασήµι καµαρώνω

βράδυ λάµπω

3. Βρες τα αντίθετα των τοπικών επιρρηµάτων; εδώ παντού κάτω

µπροστά δεξιά δυτικά

βόρεια κοντά ψηλά

4. Φτιάξε ουσιαστικά από τα ρήµατα όπως στο παράδειγµα: απλώνω -άπλωµα κατορθώνω - χτυπώ -

φορτώνω - υψώνω - τιµώ -

διπλώνω - κεντώ - κινώ -

ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΤΡΑ∆ΙΟ: 1. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηµάτων: λένε, χρειάζεται, στο ίδιο πρόσωπο και τον ίδιο αριθµό, όπου βρίσκονται. 2. Γράψτε 5 επιρρήµατα τοπικά, 5 χρονικά, 5 τροπικά, 5 ποσοτικά.

http://www.rhodes.aegean.gr

1

Δ΄ ΤΑΞΗ

Ενότητα 11: Γελάσαµε µε την ψυχή µας

Διάρκεια : 3Χ80

Μέθοδος: Διερευνητική, συνεργατική σε οµάδες µικτής

ικανότητας(δυάδες ή τετράδες) και ατοµικά

Δασκάλα: Βαλέρια Κυριακίδου

Στόχοι:

Οι µαθητές να:

κατανοήσουν την τεχνική του ποιήµατος και τα εκφραστικά του

µέσα (προσωποποίησεις, µεταφορές, επαναλήψεις).

διακρίνουν τα διάφορα είδη οµοιοκαταληξίας (ζευγαρωτή,

πλεχτή, σταυρωτή).

αναγνωρίζουν το είδος της οµοιοκαταληξίας που υπάρχει στο

ποίηµα.

αναγνωρίσουν τη χιουµοριστική διάθεση του ποιήµατος.

εξασκηθούν στην ανάπτυξη του λεξιλογίου και στον

εµπλουτισµό του µέσα από εύρεση συγγενικών σηµασιολογικά

λέξεων.

καλλιεργήσουν τη φαντασία τους µέσα από παιχνίδι υπόδυσης

ρόλων.

αναφέρουν τα δοµικά στοιχεία ενός περιγραφικού κειµένου.

Υποενότητα 1: «Ο Μπελάς και ο Ρουµποτύρης»

2

επισηµαίνουν τα γλωσσικά µέσα που θα χρησιµοποιηθούν σε

ένα περιγραφικό κείµενο.

παράγουν γραπτό περιγραφικό λόγο και πιο συγκεκριµένα

περιγραφή ζώου.

Να εµπλακούν στη διαδικασία αξιολόγησης του κειµένου που

έχουν συντάξει.

Υλικά και µέσα

- Ηλεκτρονικός Υπολογιστής – Προβολέας

- Προβολή αποσπάσµατος από το µιούζικαλ Cats

- Πίνακας

- Βιβλίο µαθητή

- Τετράδιο εργασιών

- Αποσπάσµατα από ποιήµατα των: Ζαχαρία Παπαντωνίου,

Γεωργίου Δροσίνη και Άγγελου Βλάχου

- Φύλλα εργασίας

Πορεία διδασκαλίας - δραστηριότητες:

1ο ογδοντάλεπτο

Αφόρµηση:

- Οι µαθητές παρακολουθούν ένα σύντοµο απόσπασµα από το

µιούζικαλ Cats. Η εκπαιδευτικός εξηγεί σε συντοµία τι είναι το

µιούζικαλ και αναφέρει στα παιδιά ότι το Cats είναι ένα από τα πιο

επιτυχηµένα µιούζικαλ που ανέβηκαν ποτέ στο θέατρο.

- Διατυπώνουν υποθέσεις σχετικές µε το περιεχόµενο του

σηµερινού µαθήµατος.

-Παρουσιάζεται στα παιδιά το ποίηµα και η σχετική εικόνα που το

συνοδεύει. Αναφέρεται ο τίτλος του ποιήµατος.

3

- Ζητείται από τα παιδιά να εντοπίσουν που αναφέρεται το όνοµα

του ποιητή καθώς και από ποιο βιβλίο είναι παρµένο το

συγκεκριµένο ποίηµα.

- Η εκπαιδευτικός ρωτά τα παιδιά αν έχουν ακούσει για τον

αγγλοαµερικανό ποιητή Τ. S. Eliot.

- Διατυπώνουν κάποιες υποθέσεις αναφορικά µε τη σχέση που

µπορεί να έχει το ποίηµα µε το µιούζικαλ Cats. Αναφέρεται στα

παιδιά ότι το µιούζικαλ είναι βασισµένο πάνω στο βιβλίο του Τ. S.

Eliot «Το εγχειρίδιο πρακτικής γατικής του γερο-Πόσουµ».

Μεγαλόφωνη ανάγνωση: Γίνεται µεγαλόφωνη ανάγνωση του ποιήµατος από τη δασκάλα. Οι µαθητές ενθαρρύνονται ν’ αναφέρουν τις εντυπώσεις που τους

προκάλεσε η πρώτη ανάγνωση του ποιήµατος.

Προτού ακολουθήσει η δεύτερη µεγαλόφωνη ανάγνωση τίθεται το

ερώτηµα: «Ποιες σκανταλιές έκαναν οι δύο γάτοι»; Ακολουθεί δεύτερη µεγαλόφωνη ανάγνωση του ποιήµατος.

Νοηµατική επεξεργασία:

Αφού ολοκληρωθεί η µεγαλόφωνη ανάγνωση δίνεται στα παιδιά

λίγος χρόνος έτσι ώστε σε συνεργασία µε το διπλανό τους να

απαντήσουν στο ερώτηµα που είχε τεθεί από προηγουµένως.

Γίνεται σιωπηρή ανάγνωση από τους µαθητές µε στόχο να

συµπληρώσουν τις ασκήσεις 1 και 2 του Β.Μ. σελ 9 − 10

Παραγωγή προφορικού λόγου:

Οι µαθητές φαντάζονται ότι είναι καλεσµένοι σ’ ένα σπίτι απ’ όπου

πέρασαν οι δύο γάτοι. Γίνεται συζήτηση σχετικά µε τους ήχους

που ακούν και τις εικόνες που βλέπουν γύρω τους, ασκ. 3, Β.Μ.

4

Δοµική επεξεργασία:

Α) Εκφραστικά µέσα του ποιήµατος:

Οι µαθητές εργάζονται οµαδικά. Η κάθε οµάδα αναλαµβάνει να

εντοπίσει ένα από τα ακόλουθα εκφραστικά µέσα:

Μεταφορές



Οι οµάδες ανακοινώνουν στην ολοµέλεια της τάξης τα εκφραστικά

µέσα που εντόπισαν.

Β) Τεχνική του ποιήµατος

Οι µαθητές στις οµάδες τους απαγγέλουν χορικά το ποίηµα. Στη

συνέχεια τους υποβάλλονται οι πιο κάτω ερωτήσεις:

Σε πόσες στροφές είναι χωρισµένο το ποίηµα;

Έχει οµοιοκαταληξία; Υπογραµµίστε τις λέξεις που

οµοιοκαταληκτούν στην πρώτη στροφή.

Εντοπίστε στους στίχους της τρίτης στροφής λέξεις που

οµοιοκαταληκτούν (συνήχηση)

Δίνεται σε κάθε οµάδα µία στροφή από ένα διαφορετικό ποίηµα.

Χρωµατίζουν τις λέξεις που οµοιοκαταληκτούν σε κάθε µια από

τις στροφές.

Η κάθε οµάδα διαβάζει χορικά το απόσπασµα της, ενώ την ίδια

στιγµή προβάλλεται και στο βιντεοπροβολέα.

Παρουσιάζονται στο βιντεοπροβολέα τα βασικά είδη

οµοιοκαταληξίας. Η κάθε οµάδα εντοπίζει το είδος της

οµοιοκαταληξίας που έχει το δικό της απόσπασµα.

Οι µαθητές επανέρχονται στην πρώτη στροφή του ποιήµατος «Ο

Μπελάς κι ο Ρουµποτύρης» και βρίσκουν τι είδους οµοιοκαταληξία

έχει το ποίηµα (ασκ. 3 σελ. 31 Τ.Ε.).

5

Δραστηριότητα Λεξιλογίου Οµοιοκαταληξίας:

Δίνεται σε κάθε οµάδα µια στροφή του ποιήµατος από την οποία

απουσιάζουν κάποιες λέξεις. Αν οι λέξεις που παραλείπονται είναι

στην αρχή ή στη µέση του στίχου τότε οι µαθητές συµπληρώνουν

µε λέξεις συγγενικές σηµασιολογικά. Στις περιπτώσεις που το

κενό βρίσκεται στο τέλος του στίχου θα πρέπει να επιλέξουν λέξη

που να κάνει οµοιοκαταληξία. (µια οµάδα µπορεί να εργαστεί στον

Η.Υ της τάξης)

Η κάθε οµάδα διαβάζει χορικά τη στροφή της στη νέα της µορφή.

Τα παιδιά διαπιστώνουν ότι έχουν φτιάξει µια νέα εκδοχή του

ποιήµατος. Συγκρίνουν το καινούριο ποίηµα µε το πρωτότυπο ως

προς το περιεχόµενο, το ύφος και τη δοµή του.

Δραµατοποίση:

Οι µαθητές στις οµάδες τους παίζουν τις σκανταλιές των γάτων

µε παντοµίµα. Στη συνέχεια την παρουσιάζουν και οι άλλοι θα

πρέπει να µαντέψουν για ποια σκανταλιά πρόκειται (ασκ. 4, σελ.

31, Τ.Ε.)

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση είναι πρώτιστα διαµορφωτική. Για τελική αξιολόγηση

χρησιµοποιούνται:

- Η άσκηση 4 του Β.Μ. σελ. 10 (άσκηση λεξιλογίου – ορθογραφίας)

- Η άσκηση 5 του Β.Μ. όπου οι µαθητές καλούνται να αντιγράψουν

τους 4 στίχους όπου ακούγεται πολλή φασαρία (ηχητικό µοτίβο:

ονοµατοποιία, π.χ. το σπάσιµο των γυαλικών αποδίδεται µε τη λέξη

κρατς)

- Η άσκηση 1 στο Τ.Ε. για εµπέδωση των βασικών ειδών

οµοιοκαταληξίας.

6

2ο ογδοντάλεπτο:

Παραγωγή γραπτού λόγου:

Κειµενικό είδος: Περιγραφή

Θέµα: Περιγραφή του αγαπηµένου ζώου

Α.Προσυγγραφικό στάδιο

Ιδεοθύελλα:

Ο κάθε µαθητής επιλέγει το ζώο που αγαπάει πιο πολύ και

καλείται σε πέντε λεπτά να καταγράψει οτιδήποτε σχετικό µε αυτό

(πώς µοιάζει, πώς κινείται, ποιες οι συνήθειές του, πότε κοιµάται,

παίζει τρώει, ποια η µυρωδιά του, ποιους ήχους κάνει κ.τ.λ.)

Δοµικά στοιχεία περιγραφικού κειµένου:

Γίνεται συζήτηση στην ολοµέλεια της τάξης σχετικά µε τα δοµικά

στοιχεία ενός περιγραφικού κειµένου. Τα δοµικά στοιχεία

καταγράφονται σε εννοιολογικό χάρτη.

Με τη βοήθεια της ιδεοθύελλας που προηγήθηκε, αλλά και της

συζήτησης που ακολούθησε, ο κάθε µαθητής συµπληρώνει το δικό

του εννοιολογικό χάρτη.

Λεξιλογική δραστηριότητα:

Οι µαθητές στις οµάδες τους ετοιµάζουν ένα κατάλογο µε επίθετα

που θα µπορούσαν να χρησιµοποιήσουν για την περιγραφή του

αγαπηµένου τους ζώου.

Οι οµάδες ανακοινώνουν στην ολοµέλεια της τάξης τα επίθετα

που έχουν καταγράψει.

7

Πίνακας Aυτοαξιολόγησης

Μέσα από συζήτηση στην ολοµέλεια της τάξης και λαµβάνοντας

υπόψη τα σηµεία που εξετάστηκαν προηγουµένως, καταλήγουµε σε

κάποια κριτήρια τα οποία θα πρέπει να έχουν οι µαθητές υπόψη

τους κατά τη συγγραφή του κειµένου τους. Τους επισηµαίνεται ότι

πάνω σε αυτά τα κριτήρια θα βασιστούν αργότερα για να

αξιολογήσουν την προσπάθειά τους.

Β. Συγγραφικό στάδιο:

Με την καθοδήγηση του σχεδιαγράµµατος που ετοίµασαν γράφουν

στο τετράδιο «Παραγωγής Γραπτού λόγου» την πρώτη εκδοχή του

κειµένου τους. Η εκπαιδευτικός περιφέρεται και παρέχει

εξατοµικευµένη καθοδήγηση εκεί όπου χρειάζεται.

3ο ογδοντάλεπτο

ΜΕΤΑΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ

Α. ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Ενδεικτική διάρκεια: 40 λεπτά

Οι µαθητές:

1. Διαβάζουν το κείµενο που έγραψαν.

2. Διορθώνουν το κείµενό τους µε βάση τον κώδικα

αυτοδιόρθωσης που είναι καταχωρηµένος στην πρώτη σελίδα

του τετραδίου παραγωγής γραπτού λόγου.

3. Μελετούν και συµπληρώνουν τον πίνακα αυτοαξιολόγησης (βλ.

φύλλο εργασίας).

Β. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

1. Διορθώσεις και ατοµικές υποδείξεις στο τετράδιο για κάθε

µαθητή

8

2. Οµαδοποίηση κοινών λαθών

Γ. ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Ενδεικτική διάρκεια: 40 λεπτά

1. Στην ολοµέλεια της τάξης παρουσιάζονται οµαδοποιηµένα τα

κοινά λάθη και ακολουθεί συζήτηση.

2. Οι µαθητές κάνουν τις τελευταίες διορθώσεις στο κείµενό τους. Ο

εκπαιδευτικός µπορεί:

Α) να αναθέσει στα παιδιά να γράψουν µια δεύτερη εκδοχή του

κειµένου τους.

Β) να ζητήσει από τα παιδιά να ξαναγράψουν µέρος του κειµένου

τους.

Γ) να ζητήσει να γίνουν οι βελτιώσεις πάνω στο αρχικό κείµενο.


Γλώσσα Δ΄. Ενότητα 11. Κεφάλαιο 1. Ο Μπελάς κι ο...

Documents

Transcript of Γλώσσα Δ΄. Ενότητα 11. Κεφάλαιο 1. Ο Μπελάς κι ο...