ΕΣΝΕΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ

Μεσογείων 2, Πύργος Αθηνών Γ΄ Κτίριο, Αθήνα 115 27 URL: www.esne.gr, e-mail: esne@esne.gr

Μέλος του Διεθνούς

Συμβουλίου

Νοσηλευτών - ICN

Μέλος της Ευρωπαϊκής

Ομοσπονδίας Συνδέσμων

Νοσηλευτών EFN

ΚΩ

ΔΙΚ

ΟΣ

25

33

ΤΕΥΧΟΣ:

Μηνιαία Ενημερωτική Έκδοση

137 – ΜΑΡΤΙΟΣ 2008

Μέλος του Ευρωπαϊκού

Νοσηλευτικού Forum WHO

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΓΡAΜΜΑ ΑΠOΤΟΝ ΕΚΔOΤΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

ΒΗΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΗ . . . . . . . . . . . . . . . . .4

ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΠΑΝΤΟΥΝ . . . . . . . . . . . . . . .4

ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ . . . . . . . . . . . . . . .7

ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ . . . . . . . . . . . .10

ΤΑ ΝΕΑ ΤΩΝ ΤΟΜEΩΝΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝΤΜΗΜΑΤΩΝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

ΣΠΟΥΔΕΣ -ΓΝΩΣΗ - ΕΡΕΥΝΑ . . . . . . . . . . . . . . . .12

ΕΝΑΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΟΣ& ΕΝΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣΣΥΖΗΤΟΥΝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

Η ΣΤΗΛΗ ΤΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ . . . . . . . .14

ΣΥΝΕΔΡΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

Περισσότερα στη σελίδα 4... Περισσότερα στη σελίδα 7...

Περισσότερα στη σελίδα 4...Περισσότερα στη σελίδα 3...

Eκτίμηση της κόπωσηςστα παιδιά με καρκίνο

Μια ελληνικήνοσηλευτική έρευνα

Παιδική παχυσαρκία.Ένα συγχρονοκοινωνικό πρόβλημα

Γράμμα από τον Εκδότη

Η νέα ομάδα σύνταξης του Νοσηλευτι-κού Δελτίου καλωσορίζει τα μέλη μας σεέναν κόσμο διαρκούς ενημέρωσης καιγνώσης.

Η κόπωση αποτελεί ένα κοινό σύ-μπτωμα που τις περισσότερες φορέςπαραμένει αδιάγνωστο σε νεαρούςασθενείς με καρκίνο της παιδικής ηλι-κίας, αν και αναφέρεται ως το πιο ενο-χλητικό σύμπτωμα που βιώνουν κατά τηδιάρκεια της θεραπείας τους. Η μελέτηδιεξήχθη στο Γ.Ν. Παίδων «Π & Α Κυ-ριακού» από το Μάρτιο του 2003 ωςτον Οκτώβριο του 2006.

Σε ένα νοσοκομείο, η οργάνωση καιλειτουργία ενός εξειδικευμένου, στηνοσηλευτική υπηρεσία, γραφείου εκ-παίδευσης, είναι σημαντικός παράγο-ντας στην εξέλιξη του νοσηλευτικούπροσωπικού καθώς και στην ποιοτικήαναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρε-σιών υγείας προς τον ασθενή.

H παχυσαρκία θεωρείται σήμερα η πιοσυχνή και σοβαρή διαδεδομένη μη μεταδο-τική νόσος του 21ου αιώνα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Τα επαγγελματικά δικαιώματα των Νοσηλευτών Επαγγελματικά δικαιώματανοσηλευτών νεφρολογίας Περισσότερα στη σελίδα 10

2

Η ζωή δεν είναι ποτέ όμορφη όπως ταπαραμύθια, οι δράκοι της βγάζουν αλη-θινή φωτιά, τα δόντια των λύκων είναιπραγματικά κοφτερά, και το τέλος δενανατρέπεται σχεδόν ποτέ με την απρό-σμενη ευτυχισμένη έλευση ενός πριγκι-πόπουλου. Οι καταστροφές σχετίζονταιμε απώλειες ανθρώπινων ζωών και εξα-φάνιση πολιτισμών.Γραμμική και μονόδρομη στην κατεύ-θυνσή της η ιστορία, ή κυκλική και επα-ναλαμβανόμενη προσφέρει ατέλειωταστιγμιότυπα ανάπτυξης της σκέψης καικατανόησης του επερχόμενου με σύ-ντομα βήματα μέλλοντος. Σύμφωνα μετον Μιρτσέα Ελιάντε «το παρελθόν δενείναι παρά η πρόβλεψη του μέλλοντοςκι έτσι κανείς δεν μπορεί με ευκολία ναπει ότι κάτι νέο συμβαίνει στον κόσμοτου». Υπακούοντας σε αυτή τη λογικήσε μια εποχή γενικότερου και ειδικούόσον αφορά το δικό μας επάγγελμαπροβληματισμού, θα ανατρέξω στη ζωήτων παλαιών πολιτισμών της Κεντρικήςκαι Νότιας Αμερικής φιλοδοξώντας ναανοίξω ένα νέο παράθυρο εισροήςφωτός στον αναγνώστη.Όσα θα διηγηθώ δεν χάνονται στην ε -πο χή των μύθων. Συνέβησαν μόλις στιςαρχές του 16ου αι. μ.Χ. και αποτέλεσαντο πιο τρομακτικό ίσως έγκλημα σεβάρος των αρχαίων πολιτισμών.Στις ακτές του Περού μέχρι την Κολομ-βία, την Αργεντινή και τη Χιλή εξαπλω-νόταν η αυτοκρατορία των Ίνκας. Το1532 εισέβαλλαν ο Πιζάρο και οι Ισπα-νοί κονκισταδόρες. Με την καρδιά τουςάρρωστη για χρυσάφι και κατάκτηση,χωρίς ίχνος ιδεολογίας, ακολουθώνταςφήμες για κρυμμένους θησαυρούς σελίμνες και απόμακρες κορυφές λεηλα-τούν, ισοπεδώνουν, εξαφανίζουν. Μό -λις 180 άντρες εξολοθρεύουν 15000Ίνκας. Σύμμαχοι τους ο δυνατός οπλι-σμός τους και η ανεμοβλογιά που κου-βαλούσαν μαζί τους. Κι ένας από τουςπιο υπέροχους πολιτισμούς που γνώ-ρισε ο πλανήτης γίνεται ανάγνωσμαστα βιβλία της ιστορίας.Στο νότιο μέρος της χερσονήσου τουΓιουκατάν, στη Γουατεμάλα και στη Βό-ρεια Ονδούρα άνθιζε ο θρυλικός πολιτι-σμός των Μάγιας. Με σημαντικές πό λεις,μεγάλα ιερά και πυραμιδικούς ναούςδιέθεταν εξαιρετικές γνώσεις μαθημα-τικών και αστρονομίας. Στο ημερολόγιότους,το χαάμπ, μέτρησαν με εκπληκτι -

κή για την εποχή τους ακρίβεια ότι ο κύ-κλος γύρω από τον ήλιο συντελείται σε365,2420 ημέρες, με σφάλμα μόλις μιαςημέρας ανά 10.000 χρόνια, ενώ ακόμακαι το σύγχρονο γρηγοριανό ημερολό-γιο δεν έχει φτάσει σε τέτοια ακρίβεια,κάνοντας λάθος μιας ημέρας ανά 3.300έτη. Κι όμως κι αυτός ο πολιτισμός έ -μελλε να χαθεί, βορά της κατακτητικήςμανίας κάποιων και της ανεξέλεγκτηςδίψας τους για χρήμα, μαζί με τον ακμά-ζοντα στην περιοχή του Μεξικού σημα-ντικό πολιτισμό των Αζτέκων. Ποιοί όμωςήταν οι Αζτέκοι; Και γιατί οι πολιτισμοίαυτοί εξαφανίστηκαν τόσο γρήγορα;Είναι η τελευταία φυλή Τσιτσιμέκ απότο Αζτλάν. Το 1195 φθάνουν και εγκαθί-στανται στην κοιλάδα του Μεξικού καιιδρύουν την πρωτεύουσά τους την Τε-νοτστιτλάν. Φτιάχνουν υπερυψωμένουςδρόμους και κανάλια, συστήματα άρ-δευσης και αποστράγγισης, αυξάνουντην παραγωγή, εμβαθύνουν στην πνευ-ματικότητα και τη θρησκεία, μελετούντο χρόνο και τα μελλούμενα του.Σύμφωνα με κάποιες θεωρίες οι πολιτι-σμοί αυτοί χάθηκαν γιατί οι Ισπανοίτους βρήκαν στο μέσω εμφυλίου πολέ-μου. Συχνά όμως συζητείται ότι εξαφα-νίστηκαν γιατί ήταν πολιτισμοί ει ρη νικοί.Που βρίσκεται η αλήθεια; Στην ερμη-νεία των γεγονότων θα βοηθήσει η ανά-λυση ενός μύθου, που αποτελούσεκεντρικό άξονα της κουλτούρας και τωνΜάγιας και των Αζτέκων.Του μύθου για τον ερχομό του φτερω-τού θεού Κετσαλκοάτλ. Ο Κετσαλκοάτλστη γλώσσα της Κεντρικής Αμερικής, ήΚουκουλκάν για τους Μάγιας, ήταν οΘεός του Ουρανού και σοφός δημιουρ-γός των νόμων. Είναι το φτερωτό ερ-πετό, ο Θεός που σπέρνει τις θύελλες, οΘεός του πολιτισμού και της γνώσης.Εκείνος που διδάσκει στον άνθρωπο τηνκαλλιέργεια, που ανοίγει τους δρόμουςτης σκέψης. Συχνά απεικονιζόταν με γε-νειάδα. Ο Κετσαλκοάτλ γεννήθηκε στοβασίλειο της ομορφιάς και της αφθο-νίας. Σύντομα όμως αμάρτησε. Και ανα-χώρησε παίρνοντας μαζί του τα χειρό-γραφα. Ήταν λευκός και θα ερχόταναπό τον Ατλαντικό να εγκαινιάσει μια νέαεποχή. Η πίστη στο μύθο της έλευσηςτου Κετσαλκοάτλ υπήρξε καταστροφική.Όταν ο Κορτές και οι Ισπανοί κονκιστα-δόρες αποβιβάστηκαν στο Μεξικό εί -δαν με έκπληξη τους Αζτέκους να τους

υποδέχονται σαν ημίθεους και τον γε-νειοφόρο αρχηγό τους σαν θεό. Κι αντίνα σεβαστούν αυτούς τους λαμπρούςπολιτισμούς, χρησιμοποίησαν το μύθο,κατέστρεψαν και καθυπέταξαν, σκότω-σαν, βίασαν, εξαφάνισαν, άρπαξαν ότιγυάλιζε. Άλλωστε η γνώση πρόβαλλεπολύ φτωχική στα μάτια τους. Και η με-λέτη των παλαιών πολιτισμών τρομεράαδιάφορη. Εγκαθίδρυσαν την αποικιο-κρατία, υπέταξαν τους λαούς στην ε -ξουσία του Φερνινάνδου και της Ι σα- βέλλας και στέρησαν την ιστορία τουκόσμου από το φως της γνώσης.Στον απόηχο των ιστορικών γεγονότων,των οποίων η αφήγηση δεν θα τελειώ-σει σ’ αυτό το τεύχος, ο νους θα προ-βληματιστεί. Μήπως περιμέναμε κι εμείςτον Κετσαλκοάτλ, παραθεωρώντας τηναξία του δικού μας πολιτισμού και περι-μένοντας την έναρξη μιας άλλης επο-χής; Αλλά μήπως τελικά όπως και τότεαποβιβάστηκαν μόνο ο Κορτές και οικονκισταδόρες του; Η ιστορία δεν γρά-φεται πάντα με ηρωισμούς και ανδραγα-θήματα. Συχνά στηρίζεται στα λάθη τωνηρώων, στις λανθασμένες αποφάσεις σεκρίσιμες στιγμές. Ακόμα λοιπόν κι αν κά-ποτε δεν επιλέγουμε σωστά, ακόμη καιαν πλανιόμαστε ας θυμόμαστε πάντααυτά τα σημεία:• Είναι πάντα προτιμότερο να ανήκεις

στους Μάγιας, τους Αζτέκους καιτους Ίνκας και να γράφεις πολιτισμό.

• Είναι τρομερό να είσαι ο Κορτές.Θα εξαφανίσεις, θα κατακτήσεις, θαγευτείς την ατομική δόξα. Μα η ιστο-ρία θα σε αμαυρώσει και θα σβήσειτο όνομά σου από τα βιβλία της.

• Ποτέ ακόμα κι αν σου επιβληθεί μεοποιεσδήποτε πιέσεις και παροχές,μην κλίνεις γόνυ στον Φερνινάνδοκαι την Ισαβέλλα.

• Να θυμάσαι ότι την ιστορία μπορείςπάντοτε να την αλλάξεις, αν δενικανοποιεί τις προσδοκίες σου. Αρ-κείς να παλέψεις γι’ αυτό και να μηνδέχεσαι κατεστημένα.

Αυτά έγραψε στην αρχή της άνοιξης, στο ξεκίνημα ενός νέου διοικητικού

συμβουλίου η Μαρία Γκίκα, Κλινική Νοσηλεύτρια

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΕΤΣΑΛΚΟΑΤΛΣτο τέλος αντί γι’ αυτόνήρθαν οι κονκισταδόρες

Χάρτης των ισπανικών κτήσεων στην Κεντρική Αμερική,με γραφιστική εστίαση στις περιοχές των Μάγιας

3

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η νέα ομάδα σύνταξης του Νοσηλευτικού Δελτίου καλωσορίζει τα μέλη μας σε έναν κόσμο διαρκούς ενημέρωσηςκαι γνώσης. Μετά από συζήτηση με τους Προέδρους των Τομέων του Συνδέσμου και των Περιφερειακών Τμημάτωνκαι ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες των καιρών αποφασίσαμε να δώσουμε μια καινούργια μορφή στο έντυπο πουμηνιαία παίρνουμε στα χέρια μας.Το Νοσηλευτικό Δελτίο αλλάζει μορφή. Η αλλαγές αφορούν την εξωτερική του εμφάνιση , την δομή και το περιε-χόμενο της ύλης. Το Δελτίο από εδώ και στο εξής θα περιλαμβάνει:

• Μόνιμη στήλη με τίτλο το «Βήμα του Ερευνητή» που θα περιλαμβάνει αποτελέσματα ελληνικών ερευνών. Σκοπόςτης στήλης η αξιοποίηση όλων των δεδομένων των ελληνικών ερευνών στην κλινική πράξη. Καλούνται όσοι νο-σηλευτές διεξάγουν έρευνες, ή έχουν ήδη ολοκληρωμένες έρευνες να αποστέλλουν στη διεύθυνση του Δελτίουμια σελίδα με τα σημαντικότερα αποτελέσματα και συμπεράσματα.

• Μόνιμη στήλη με τίτλο «Οι Ειδικοί Απαντούν». Συνεργάτες από όλους τους κλάδους θα αναλύουν σύγχρονα θέ-ματα υγείας. Ερωτήσεις που σας απασχολούν και θέματα υγείας ατομικά, οικογενειακά ή της κοινότητας μπο-ρούν να αποστέλλονται στη σύνταξη του Δελτίου για να απαντηθούν από ειδικό. Αναφέρατε ότι σας απασχολεί.Επικοινωνήστε και λύστε τις απορίες σας. Η στήλη φιλοδοξεί να τονώσει το θεσμό της αγωγής υγείας και ναπαρέχει υλικό για να χρησιμοποιηθεί από τους νοσηλευτές για ομιλίες σε συλλόγους, σχολεία, σωματεία.

• Μόνιμη στήλη με τίτλο « Ένας Μικροβιολόγος και ένας Νοσηλευτής συζητούν». Ομάδα Βιοπαθολόγων θα απα-ντά σε καθημερινά ερωτήματα της νοσηλευτικής κοινότητας; Πως λαμβάνονται σωστά τα δείγματα καλλιερ-γειών; Πως διαβάζεται μια γενική και μια καλλιέργεια ούρων; Σκοπός της στήλης η ουσιαστική επαφή νοσηλευτήτμήματος με το εργαστήριο και η τήρηση υψηλών στάνταρς φροντίδας. Οι σελίδες του Δελτίου θα είναι διάτρη-τες, ώστε να μπορεί να συλλέγεται το υλικό και να αποτελεί χρήσιμο εργαλείο του κλινικού νοσηλευτή. Για πα-ράδειγμα με το υλικό της στήλης ο προIστάμενος τμήματος μπορεί να δημιουργήσει ντοσιέ ή φάκελο για τησωστή λήψη και μεταφορά δειγμάτων στο εργαστήριο.

• Μόνιμη στήλη με τίτλο «Οργάνωση και Διοίκηση Υπηρεσιών». Θέματα που απασχολούν τον Νοσηλευτή πουασκεί διοίκηση. Η στήλη ξεκινά με σειρά άρθρων που αφορούν την οργάνωση γραφείου νοσηλευτικής εκπαί-δευσης σε κάθε νοσοκομείο.

• Δημοσιευμένα πρωτόκολλα/ οδηγίες. Η νοσηλευτική πράξη πρέπει να στηρίζεται στην αποδεδειγμένη γνώση.Σειρά πρωτοκόλλων που έχουν συγκεντρωθεί ενσωματώνονται στην ύλη του Δελτίου για να αποτελέσουν χρή-σιμο οδηγό της κλινικής πράξης.

• Βιβλιοκριτική: στη στήλη θα παρουσιάζονται βιβλία Νοσηλευτικής και Επιστημών Υγείας, ή βιβλία ποικίλης ύληςγραμμένα από νοσηλευτές. Μπορείτε να στέλνετε συνεργασίες.

• Οι στήλες «Σπουδή, Γνώση, Έρευνα» και «Συνέδρια, Σεμινάρια, Ημερίδες» θα περιλαμβάνουν εκπαιδευτικά προ-γράμματα που νοσηλευτές αναζητούν για νοσηλευτές στο διαδίκτυο ή στον καθημερινό τύπο. Θα περιέχει με-ταπτυχιακά προγράμματα, σεμινάρια και συνέδρια στην Ελλάδα και το Εξωτερικό.

• Η στήλη « Δημόσιος Διάλογος» θα ασχολείται με κρίσιμα θέματα όταν προκύπτουν και θα δίνει την ίδια δυνα-τότητα στο νοσηλευτή της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Επαρχίας να δημοσιεύει στον ίδιο χρόνο τις από-ψεις του. Στη στήλη μπορούν να δημοσιευτούν και προσωπικές περιπτώσεις που νοσηλευτές αντιμετωπίζουνπρόβλημα και να λυθούν με την εμπειρία άλλων νοσηλευτών.

• Επίκαιρα θέματα: στη στήλη θα σχολιάζεται κάθε θέμα που αφορά την επικαιρότητα, όπως κατάθεση νομοσχε-δίων, προβολή νοσηλευτικού επαγγέλματος, βαρέα και ανθυγιεινά.

Το Νοσηλευτικό Δελτίο στοχεύει να γίνει το βήμα έκφρασης κάθε νοσηλευτή. Η συμβολή όλων μας είναι απαραίτητηπροκειμένου τα γραφόμενα να αντανακλούν το σφυγμό του επαγγέλματος και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τουσύγχρονου νοσηλευτή. Την ύλη κάθε τεύχους επεξεργαζόμαστε μαζί με ευρεία συντακτική ομάδα και την αρχισυ-ντάκτρια κ. Μαρία Γκίκα. Κάθε τεύχος κλείνει στις 15 κάθε μήνα. Αν έχετε προτάσεις, απόψεις, συνεργασίες ή επι-θυμείτε να γίνεται μόνιμος συνεργάτης στήλης παρακαλούμε επικοινωνήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνσηesne@esne.gr ή στο τηλέφωνο 2107702861 και στο Fax 2107790360.

Φιλικά, Β. Μάτζιου

Εκδότης

ΓΡAΜΜΑ ΑΠO ΤΟΝ ΕΚΔOΤΗ

4

Eκτίμηση της κόπωσης στα παιδιά με καρκίνοΜια ελληνική νοσηλευτική έρευνα

Η κόπωση αποτελεί ένα κοινό σύμπτωμα που τις πε ρισσό-τερες φορές παραμένει αδιάγνωστο σε νεαρούς ασθενείςμε καρκίνο της παιδικής ηλικίας, αν και αναφέρεται ως τοπιο ενοχλητικό σύμπτωμα που βιώνουν κατά τη διάρκειατης θεραπείας τους. Η μελέτη διεξήχθη στο Γ.Ν. Παίδων«Π & Α Κυριακού» από το Μάρτιο του 2003 ως τον Οκτώ-βριο του 2006.

Το δείγμα αποτέλεσαν 40 παιδιά ηλικίας 7-12 ετών, 29έφηβοι και ένας από τους γονείς τους. Η συλλογή των δε-δομένων έγινε με τη συμπλήρωση ειδικών εργαλείων εκτί-μησης της κόπωσης (για παιδιά 7-12 ετών, «The ChildFatigue Scale» (CFS), για εφήβους «The Adolescent Fa-tigue Scale» (AFS) και για γονείς«The Parent Fatigue Scale»(PFS) σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές της θερα-πείας : κατά την έναρξη, στη μέση και κατά τη διάρκειατης τελευταίας χημειοθεραπείας.

Τα κυριότερα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν: α) Ηκόπωση αυξάνεται όσο εξελίσσεται η θεραπεία του παιδι-κού καρκίνου, β) οι έφηβοι βιώνουν την κόπωση σε μεγα-

λύτερο βαθμό από τα παιδιά, γ) η κόπωση δεν συ σχετίζεταιμε το τύπο της νεοπλασίας, δ) η παραμονή στο νοσοκο-μείο, η θεραπεία και το νοσοκομειακό περιβάλλον θεωρού-νται οι κυριότερες αιτίες κόπωσης από τα παιδιά και τουςεφήβους, Το νοσοκομειακό περιβάλλον κουράζει τους νε-αρούς ασθενείς με τις αλλαγές στα πρότυπα ύπνου, τηναδυναμία εξασφάλισης επαρκούς και ικανοποιητικού χρό-νου ανάπαυσης, με το θόρυβο από τις αντλίες έγχυσηςφαρμάκων, τη διαμονή εφήβων με μικρότερους σε ηλικίαασθενείς, τα τηλεφωνήματα και τις συχνές διακοπές απότις νοσηλευτικές παρεμβάσεις. Οι γονείς διαπιστώνουν με-γαλύτερο βαθμό κόπωσης σε σχέση με τα παιδιά τους καιθεωρούν την παραμονή στο νοσοκομείο, τη θεραπεία καιτην ανορεξία που προκαλείται από τα χημειοθεραπευτικάφάρμακα ως τις σημαντικότερες αιτίες κόπωσης στα παι-διά τους.

Περδικάρης Παντελής, ΠΕ Νοσηλευτής, MsC, Ph.D,

Νοσοκομείο Παίδων ΑγλαUα Κυριακού

H παχυσαρκία θεωρείται σήμερα η πιοσυχνή και σοβαρή διαδεδομένη μη με-ταδοτική νόσος του 21ου αιώνα. Μετάτο κάπνισμα αποτελεί τη σημαντικό-τερη αιτία πρόωρης νοσηρότητας καιθνησιμότητας. Σήμερα περισσότερααπό 22 εκατομμύρια παιδιά ηλικίαςκάτω των 5 χρόνων στον κόσμο είναιυπέρβαρα ή παχύσαρκα. Η παχυσαρκίατου παιδιού και κυρίως του εφήβουαποτελεί τον προθάλαμο για την παχυ-σαρκία του ενήλικα. Μεγάλη αύξησητης συχνότητάς της παρατηρείται στηνεμβρυIκή ζωή, στην ηλικία 4 – 5 χρόνωνκαι στην εφηβεία. Στις ΗΠΑ τείνει ναλάβει επιδημικό χαρακτήρα κατέχο-

ντας τα πρωτεία στην παχυσαρκία παι-διών και ενηλίκων στον κόσμο με ποσο-στά που αγγίζουν το 25% . Σήμερα στηΧώρα μας το 17% περίπου των παιδιώνκαι εφήβων είναι υπέρβαρα ή παχύ-σαρκα, ενώ σε ορισμένες περιοχέςόπως η Κρήτη η παχυσαρκία φτάνει το36% στα αγόρια και 23% στα κορίτσια.Είναι συχνότερη στα παιδιά οικογε-νειών με λίγα μέλη, ηλικιωμένους, δια-ζευγμένους ή χωρίς γονείς. Αποτελείδιεθνώς αναγνωρισμένο παράγοντακινδύνου για τη δημόσια υγεία και έχειλάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδη-μίας. Ο ΠΟΥ την χαρακτηρίζε από το1996 ως επιδημία.

Για τη διάγνωση της παχυσαρκίας χρη-σιμοποιούνται σε συνδυασμό διάφοροιμέθοδοι όπως η υπέρβαση του ιδανικούβάρους κατά 20-30%, το σχετικό βάροςγια το ύψος, το πάχος της δερματικήςπτυχής, η πυκνομετρία και ο δείκτηςμάζας σώματος. Στα παιδιά και στουςεφήβους, επειδή το βάρος και το ύψοςμεταβάλλονται με την ηλικία ο ΔΜΣ με-ταβάλλεται και αυτός και γι’ αυτό χρη-σιμοποιούνται ειδικά νορμογράμματα.Η παχυσαρκία είναι πολυπαραγοντικήνόσος και η αιτιολογία της μπορεί ναείναι το γενετικό υπόστρωμα (πολυγο-νιδιακή νόσος) 40%, η επίδραση τουπεριβάλλοντος (πολυπεριβαλλοντιακήνόσος), η μειωμένη φυσική δραστηριό-τητα, ο ψυχολογικός παράγοντας καισε ελάχιστες περιπτώσεις οργανικάαίτια.Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περι-λαμβάνει τη δίαιτα με μέτριο περιορι-σμό των θερμίδων και κατάλληληκατανομή τους στο 24ωρο, τροφή χα-μηλής περιεκτικότητας σε λίπη (25-

ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΠΑΝΤΟΥΝΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑENA ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Απαντά o Κ. Τσουμάκας Επικ. Καθηγητής ΠαιδιατρικήςΤμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών

ΒΗΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΗ

5

30%), πλούσια σε σύνθετους υδατάν-θρακες που δεν απορροφούνται εύ-κολα (50-55%) και αρκετή πρωτεUνη(20-25%), την άσκηση με 30 λεπτά του-λάχιστον μέτριας έντασης άσκηση σεκαθημερινή βάση, την ψυχολογική υπο-στήριξη για να αποκτήσει το παιδί αυ-τοπεποίθηση και σε περίπτωση αποτυ-χίας αντιμετώπιση από ειδικούς, απο-φυγή της κριτικής και της επίπληξηςπου δημιουργούν αρνητική αντίδραση,συμπαράσταση, συνεχής παρακίνησηκαι επιβράβευση έστω και αν το αποτέ-λεσμα είναι μικρό καθώς και ενθάρ-ρυνση για συνέχιση της προσπάθειαςμε μακροπρόθεσμους στόχους έχουν,την αντιμετώπιση ειδικών παθολογικώνκαταστάσεων και τέλος τη φαρμακευ-τική αγωγή και τη χειρουργική αντιμε-τώπιση σε ελάχιστες περιπτώσεις.Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναιδύσκολη, για το λόγο αυτό οι προσπά-θειες στρέφονται στην πρόληψή της. Ηπαρέμβαση πρέπει να γίνει κύρια στιςκρίσιμες περιόδους για ανάπτυξη τηςπαχυσαρκίας και συνίσταται στον εντο-πισμό των παιδιών υψηλού κινδύνου γιαανάπτυξη παχυσαρκίας, στην παροχήσυμβουλών για υγιεινή διατροφή καιφυσική δραστηριότητα και στην καθο-δήγηση της οικογένειας. Επιδιώκεται ηκαθιέρωση μητρικού θηλασμού ως τον6ο μήνα, η αποφυγή υπερσίτισης τουβρέφους, η διαμόρφωση υγιεινού διαι-τολογίου στο παιδί και τον έφηβο, η τα-κτική παρακολούθηση και καταγραφήτων σωματομετρικών στοιχείων (και τουΔΜΣ) των παιδιών, η δημιουργία χώρωνάθλησης και η παρακίνηση σε αθλοπαι-διές, η ουσιαστική παρέμβαση για διά-θεση υγιεινών τροφίμων και η ενη μέρω-ση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.Σήμερα 2-7% των συνολικών δαπανώνγια την υγεία αφορά έξοδα που προορί-ζονται για την περίθαλψη παχύσαρκωνατόμων.Η πιθανότητα να εξελιχθεί το παχύ-σαρκο παιδί σε παχύσαρκο ενήλικα αυ-ξάνεται με την πάροδο της ηλικίας.Έτσι το 6% των παχύσαρκων βρεφών,32% των παχύσαρκων παιδιών και 75-80% των παχύσαρκων εφήβων θα πα-ραμείνουν ως παχύσαρκοι ενήλικες καιοι παχύσαρκοι έφηβοι θα αποτελέσουντο 30-40% των παχύσαρκων ενηλίκων.Η παχυσαρκία που εγκαταστάθηκε απότην παιδική ηλικία αντιμετωπίζεται δυ-σκολότερα από τα άτομα εκείνα πουεμφανίστηκε στην ενήλικη ζωή. Το πολύαπαγοητευτικό είναι ότι με την κατά-σταση που επικρατεί σήμερα το 2010πάνω από το 40% του πληθυσμού τηςΕυρώπης και των ΗΠΑ θα είναι παχύ-σαρκοι.

Μας θυμούνται μόνο όταν μας χρειάζονται... Παντελής απουσία ακόμη και του όρου«νοσηλευτής» από το σχέδιο νόμου για τηνΠρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ

Μελετώντας το προσχέδιο Νόμου για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας,που κατετέθη από τον Υπουργό Υγείας στην Βουλή διαπιστώσαμε για μιαφορά ακόμα ότι υπάρχει παντελής έλλειψη έστω και της λέξης Νοσηλευτήςή Νοσηλευτική σε θεματολογία που αφορά λειτουργία συστήματος υγείας.

• Αλήθεια γιατί άραγε;

• Μήπως οι συγγραφείς του κειμένου δεν γνωρίζουν ποίοι λειτουργοίυγείας υπηρετούν στις Υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας;

• Μήπως οι συγγραφείς του κειμένου δεν γνωρίζουν την έννοια καιτην αξία της Ομάδας Υγείας, που αποτελεί την κινητήρια δύναμη τωνΥπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας;

• Μήπως οι συγγραφείς του κειμένου δεν γνωρίζουν την Νομοθεσίατου 2004 που αναφέρει τον όρο Νοσηλευτής ΠΦΥ;

• Μήπως οι συγγραφείς του κειμένου δεν γνωρίζουν την ύπαρξη τωνΝοσηλευτικών Ειδικοτήτων μεταξύ των οποίων έχει ήδη προταθείκαι αυτή της Κοινοτικής Νοσηλευτικής (ΚΕΣΥ 1996);

• Μήπως οι συγγραφείς του κειμένου δεν γνωρίζουν την Προσφοράτων επαγγελματιών Νοσηλευτών, όπου αυτοί καλούνται να προσφέ-ρουν φροντίδα υγείας;

• Μήπως οι συγγραφείς του κειμένου δεν γνωρίζουν, ότι σήμερα σταΠρογράμματα σπουδών τόσο στα Τμήματα Νοσηλευτικής ΑΤΕΙ όσοκαι στα ΑΕΙ της χώρας μας η διδασκαλία για θεματολογία πουαφορά την ΠΦΥ αποτελεί σημαντικότατη διδακτική ενότητα, με βάσηδιεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες;

• Μήπως οι συγγραφείς του κειμένου δεν γνωρίζουν, ότι από τα ελλη-νικά ΑΕΙ χορηγούνται Μεταπτυχιακοί τίτλοι Σπουδών όπως ΚοινοτικήΝοσηλευτική, Δημόσια Υγεία και άλλα σχετικά;

Εμείς και οι συνεργάτες μας ως άτομα και ως ομάδα βρισκόμαστε ΕΔΩΑΡΩΓΟΙ , όπου νομίζει η πολιτεία ότι μπορούμε να προσφέρουμε τεχνο-γνωσία και φροντίδα υγείας στους πολίτες.

Δρ. Α. Καλοκαιρινού – ΑναγνωστοπούλουΕπίκουρος Καθηγήτρια

Διευθύντρια Εργαστηρίου Κοινοτικής ΝοσηλευτικήςΕθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Μέλος ΔΣ ΕΣΝΕ

Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο Σ Σ Α Σ Α Π Α Ν Τ Α

Η καινούρια στήλη που εγκαινιάστηκε θα απαντά στις νομικές απο-

ρίες και προβλήματά σας.

Στείλτε στη διεύθυνση του Συνδέσμου ή στο e-mail: esne@esne.gr

οποιαδήποτε ερώτησή σας.

Ομάδα νομικών θα επιλύει τα θέματά σας.

Υπεύθυνος τεύχους: κ. Χρίστος Μπούρας, Δικηγόρος

ΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΗΜΕΡΙΔΑΤΟΥ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

Ο Παιδιατρικός Τομέας στις 15-03-2008 πραγματο-ποίησε την 4η ημερίδα του με θέμα«Νοσηλευτική προσέγγιση παιδιών με αναπνευστικέςπαθήσεις». Την ημερίδα παρακολούθησαν 170 παιδια-τρικοί νοσηλευτές και φοιτητές νοσηλευτικών σχολών.Με σαφή και τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο οι ει-σηγητές παρουσίασαν τις σύγχρονες εξελίξεις στηναντιμετώπιση των αναπνευστικών παθήσεων στα παι-διά και τόνισαν τον σημαντικό ρόλο του νοσηλευτήστην φροντίδα αυτών των ασθενών.Από τις εργασίες της ημερίδας πρόεκυψαν σημαντικάσυμπεράσματα τα οποία θα φανούν χρήσιμα στουςκλινικούς παιδιατρικούς νοσηλευτές προκειμένου ναβελτιώσουν την παρεχόμενη φροντίδα στα παιδιά. Τακυριότερα συμπεράσματα είναι τα ακόλουθα • Η ατμοσφαιρική ρύπανση (φωτοχημική, σωματιδια -

κή κ.λ.π) στο αστικό περιβάλλον συμβάλλει στηνεπιδείνωση των αναπνευστικών παθήσεων ιδιαίτερατων παιδιών.

• Οι διαφορές στην συχνότητα και την βαρύτητα τωναλλεργικών παθήσεων μεταξύ αστικών και αγροτι-κών περιοχών είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Χαρακτη-ρίζονται από σημαντική ετερογένεια μεταξύ τωνδιαφόρων αλλεργικών φαινοτύπων όπου συμβάλειη εμπλοκή μεγάλου αριθμού περιβαλλοντικών καιμη παραγόντων.

• Υπάρχουν ενδείξεις ότι η συνολική επαφή με ιογε-νείς λοιμώξεις προστατεύει από την μετέπειτα ανά-πτυξη άσθματος, ενώ η συμπτωματική πρώιμηιο γενής λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού θε-ωρείται σοβαρός προδιαθεσικός παράγοντας ανά-πτυξης άσθματος.

• Οι νοσηλευτές με σαφή και τεκμηριωμένο λόγοανέλυσαν την εξειδικευμένη φροντίδα στα παιδιάμε αναπνευστικές παθήσεις .

• Η εκπαίδευση του παιδιού και των γονέων του γιατην αποτελεσματική διαχείριση του βρογχικούάσθματος είναι έργο του εξειδικευμένου νοση-λευτή.

• Ο βαθμός της συμμόρφωσης με την θεραπεία στη-ρίζεται στην πληροφόρηση των ασθενών ,την παρα-κίνηση και τις συμπεριφορικές δεξιότητες.

Η κ. Ε. Κυρίτση, πρόεδρος του ΕΣΝΕ έκλεισε τις ερ-γασίες της ημερίδας με σύντομη αναφορά στα συμπε-ράσματα των εργασιών και τονίζοντας τον ρόλο τουΠαιδιατρικού Νοσηλευτή στη παροχή φροντίδαςυγείας στα παιδιά. Αναφέρθηκε επίσης στην σημασίατης εκπαίδευσης στην Παιδιατρική Νοσηλευτικήκαθώς και στην υποστήριξή της από νοσηλευτικούςφορείς όπως ο ΕΣΝΕ.

Με την ευκαιρία αυτή κάλεσε όλους τους Παιδιατρι-κούς Νοσηλευτές να συμμετάσχουν στην Γενική Συνέ-λευση και τις εκλογές του Τομέα ΠαιδιατρικήςΝοσηλευτικής που θα διεξαχθούν στις 22-05-2008,ημέρα Πέμπτη και ώρες 15:00 – 18:30 στα γραφείατου ΕΣΝΕ.

Η πρόεδρος του τομέα Β. Μάτζιου

6

ΕΠΙΣΗΜΗ, ΕΓΚΥΡΗ ΜΟΡΙΟΔΟΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΕΣΝΕ

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Με ιδιαίτερη χαρά σας πληροφορούμε ότι το Διεθνές ΣυμβούλιοΝοσηλευτών πριμοδότησε το 35ο Πανελλήνιο Νοσηλευτικό Συνέ-δριο που θα διεξαχθεί στον Αστέρα Βουλιαγμένης με 34,5 μόριασυνεχιζόμενης εκπαίδευσης για όσους παρακολουθήσουν τοπλήρες πρόγραμμα του συνεδρίου. Ο αριθμός των μορίων πουείναι ιδιαίτερα υψηλός (όσο τρία συνέδρια μαζί) αποδεικνύει τηνποιότητα και την επιστημονική ακρίβεια των εργασιών και τοκύρος του Συνεδρίου. Τα μόρια αποτελούν μια ακόμη στήριξηστην επαγγελματική εξέλιξη του σύγχρονου νοσηλευτή.Την μοριοδότηση του Συνεδρίου ανακοίνωσε εκ μέρους του ICNDavid C. Benton στην Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής κ. Ελένη Κυριακίδου.

ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ INTERNATIONALCOUNCIL OF NURSES

Αγαπητή κυρία Κυριακίδου,

ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ (ICN)ΓΙΑ ΑΠΟΝΟΜΗ ΜΟΡΙΟΔΟΤΗΣΗΣ INTERNATIONAL CONTINUING EDUCATION CREDITS (ICNECs)

Ευχαριστούμε για την αποστολή των τεκμηριωμένων εγγράφων καιτων λεπτομερέστατων πληροφοριών σχετικά με το 35ο ΠανελλήνιοΝοσηλευτικό Συνέδριο.Με μεγάλη χαρά σας πληροφορώ ότι, έχοντας εξετάσει όλα τα απα-ραίτητα έγγραφα, το ICN με ευχαρίστηση χορηγεί την ΜΟΡΙΟΔΟ-ΤΗΣΗ ICNECs για το Συνέδριο με 34,5 ΜΟΝΑΔΕΣ για εκείνους τουςσυμμετέχοντες που θα παρακολουθήσουν όλες τις παράλληλες συ-νεδρίες του προγράμματος.Είναι προφανές από το πληροφοριακό υλικό ότι το Συνέδριο θαείναι μία θαυμάσια ευκαιρία μάθησης γι’ αυτούς που θα το παρακο-λουθήσουν.Αισθάνομαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος, παρατηρώντας ότι στην Επι-στημονική Επιτροπή υπάρχει ισορροπία μεταξύ πολύ καλών εκπαι-δευτικών και επαγγελματιών-κλινικών νοσηλευτών πρώτης γραμ μής,έτσι ώστε να καλυφθεί πλήρως το θέμα του Συνεδρίου: «Νοσηλευ-τική: Ασφάλεια και Ποιότητα στον Εργασιακό χώρο».Επιτρέψτε μου να ευχηθώ κάθε επιτυχία στο επερχόμενο Νοσηλευ-τικό Συνέδριο.

Με εκτίμηση,David C. BentonConsultant Nursing & Health PolicyICN

35ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ: 34,5 ΜΟΡΙΑ

ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ.ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΕΚΕΙ...

7

ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Ο νοσηλευτής ασκεί διοίκηση. Το Νοσηλευτικό Δελτίο φιλοδοξεί να ανταποκριθεί στις ανάγκεςτων σύγχρονων στελεχών υγείας. Μια σειρά άρθρων θα προσφέρει το απαραίτητο υλικό γιατη δημιουργία ενός χρήσιμου φακέλου. Κόβετε και συλλέγετε τις συνέχειες. Σειρά Πρώτη: όλα όσα αφορούν την οργάνωση του Γραφείου Εκπαίδευσης.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Θ. Καπάδοχος Νοσηλευτής ΤΕ, Μεταπτυχιακός φοιτητής (MSc) Ε.Κ.Π.Α., Αναπληρωτής Προ@στάμενος Γραφείου Εκπαί-δευσης Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.

Μ. Με@δάνηΝοσηλεύτρια ΤΕ, MSc, FESC, Προ@σταμένη Γραφείου Εκπαίδευσης Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, ΩνάσειοΚαρδιοχειρουργικό Κέντρο.

Σε ένα νοσοκομείο, η οργάνωση και λειτουργία ενός εξει-δικευμένου, στη νοσηλευτική υπηρεσία, γραφείου εκ-

παίδευσης, είναι σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη τουνοσηλευτικού προσωπικού καθώς και στην ποιοτική ανα-βάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας προς τονασθενή.

Παρότι κάθε μεσαίο και μεγάλο νοσοκομείο οφείλει να λει-τουργεί γραφείο εκπαίδευσης, είτε κοινό για όλες τις υπη-ρεσίες, είτε ξεχωριστά για την νοσηλευτική υπηρεσία καιάλλο για την ιατρική και διοικητική, εντούτοις στην καθημε-ρινή πράξη, οι δομές και οι δραστηριότητές τους είναι μει-ωμένες, ενώ σε κάποια νοσοκομεία ανύπαρκτες. Τα πολλάπροβλήματα, οι περιορισμένες δυνατότητες καθώς και οιδυσμενείς συνθήκες, συνθέτουν το σημερινό τοπίο της συ-νεχιζόμενης εκπαίδευσης των νοσηλευτών από το φορέαεργασίας τους.

Τα δεδομένα που θα αναπτυχθούν στο παρόν άρθρο προ-έρχονται κυρίως από την εμπειρία λειτουργίας του Γρα-φείου Εκπαίδευσης Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, στο Ωνάσειο

Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, καθώς δεν υπάρχει ελληνική ήξένη βιβλιογραφία που να αναπτύσσει ένα συγκεκριμένοπρωτόκολλο. Στο θέμα αυτό γίνεται ουσιαστικά «μεταλα-μπάδευση» γνώσης και εμπειρίας από χώρα σε χώρα, απόνοσοκομείο σε νοσοκομείο και από νοσηλευτή σε νοση-λευτή. Παρότι οι βιβλιογραφικές παραπομπές είναι σημα-ντικές για να τεκμηριώνουν τις πρακτικές και τις μεθόδουςσε κάθε επιστημονικό θέμα, εντούτοις δεν υπάρχουν, πα-γκόσμια ή σε εθνικό επίπεδο, κοινά αποδεκτές οδηγίες ήπροτάσεις που να ταιριάζουν σε κάθε νοσοκομείο.

Έχοντας ως αφετηρία το παρόν άρθρο και ολοκληρώνο-ντας τον κύκλο μέσα στα επόμενα τεύχη, θα παρατεθούνδεδομένα, ιδέες, σχόλια και εμπειρίες, σε θέματα οργάνω-σης και λειτουργίας Γραφείου Εκπαίδευσης, προσανατολι-σμένου αποκλειστικά στη Νοσηλευτική Υπηρεσία. Από ταδεδομένα που θα παρατεθούν, μπορεί κανείς να κρατήσειόσα θεωρεί εφικτά ή σημαντικά, να τα προσαρμόσει ανά-λογα με τις ανάγκες του νοσοκομείου και να οργανώσει τηνεργασία κατά το καλύτερο, για τη νοσηλευτική υπηρεσία,τρόπο.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

8

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣΕίναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί, ότι καμία εκπαι-δευτική δραστηριότητα δεν μπορεί να οργανωθεί ποιο-τικά, όπως και κανένα γραφείο εκπαίδευσης δεν μπορείνα λειτουργήσει αποδοτικά, αν δεν υπάρχει πρώτα η βού-ληση και η στήριξη από τη Διοίκηση του εκάστοτε νοσο-κομείου. Χωρίς αυτό το πρώτο και ουσιαστικό βήμα δενμπορούν να γίνουν ριζικές τομές στο υπάρχον σύστημα,να οργανωθεί ολοκληρωμένα η εκπαίδευση του προσωπι-κού και να μπορεί να λειτουργήσει ένα γραφείο εκπαίδευ-σης.Η πολιτική περιγράφει τους στόχους και τους σκοπούς εκ-παίδευσης, το σχεδιασμό των εκπαιδευτικών δραστηριο-τήτων, τον τρόπο υλοποίησης, ελέγχου και αναπρο σαρμο-γής αυτών καθώς και τις προοπτικές εξέλιξης του προσω-πικού μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝΠριν ξεκινήσει ο σχεδιασμός της εκπαίδευσης, θα προη-γηθεί ο απαραίτητος προσδιορισμός των αναγκών του νο-σοκομείου καθώς και των τμημάτων. Με τον τρόπο αυτόη εκπαίδευση του προσωπικού θα είναι στοχευμένη, προ-σανατολισμένη στις πραγματικές ανάγκες και πιο αποδο-τική.

Οι ανάγκες προσδιορίζονται κυρίως από:1. Την πολιτική του υπουργείου υγείας2. Την πολιτική του νοσοκομείου και της διοίκησης3. Τους διευθυντές των υπηρεσιών του νοσοκομείου4. Τους προIστάμενους των τμημάτων5. Τους εργαζόμενους6. Τις ιδιαιτερότητες και τα προβλήματα που ανακύπτουνΈνας συστηματικός τρόπος διερεύνησης των αναγκώντων εργαζομένων και των τμημάτων, είναι με την υποβολήερωτηματολόγιου. Στο έντυπο αυτό θα είναι προσδιορι-σμένες θεματικές ενότητες που είναι απαραίτητο να οργα-νωθούν μέσα στο έτος (σύμφωνα με την πολιτική κάθενοσοκομείου και διοίκησης). Δεν χρειάζεται να καταγρά-φονται μαθήματα που θεωρούνται υποχρεωτικά γιαόλους, όπως π.χ. η Βασική Καρδιοπνευμονική Αναζωογό-νηση, ο Έλεγχος των Ενδονοσοκομειακών Λοιμώξεωνκ.α.. Πέρα από τα προκαθορισμένα, στο έντυπο αυτό, θαμπορούν να καταγράψουν τις επιθυμίες τους, τα σημείαπου θεωρούν ότι υστερούν ή τα θέματα που θεωρούν πιοσημαντικά, όλοι οι εργαζόμενοι αλλά κυρίως οι προIστά-μενοι των τμημάτων, που γνωρίζουν συνολικά τα προβλή-ματα και τις ελλείψεις του χώρου τους.Τα ερωτηματολόγια θα μοιράζονται στα τμήματα μία ήδύο φορές το χρόνο και θα συγκεντρώνονται από τη Διεύ-θυνση Νοσηλευτικής Υπηρεσίας (ΔΝΥ) ή το αρμόδιο Γρα-φείο Εκπαίδευσης ΝΥ. Οι ανάγκες θα καταγράφονται καιθα ομαδοποιούνται, ώστε σύμφωνα με αυτές να καταρτί-ζεται ο ετήσιος προγραμματισμός εκπαίδευσης που θαυλοποιηθεί.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣΟ σχεδιασμός της εκπαίδευσης περιλαμβάνει:1. Τον ετήσιο προγραμματισμό των εκπαιδεύσεων (βάσει

των αναγκών και του ερωτηματολογίου)2. Τον τρόπο προσανατολισμού του νέου προσωπικού3. Την υλοποίηση προγραμμάτων συνεχιζόμενης εκπαί-

δευσης4. Την πολιτική προαγωγής και εξέλιξης του προσωπικού5. Τον καθορισμό της διαδικασίας αξιολόγησης, ελέγχου

και επαναπροσδιορισμού της εκπαίδευσης, σε κάθεεπίπεδο

6. Τον καθορισμό του τρόπου υλοποίησης και χρηματο-δότησης των εκπαιδεύσεων

7. Τον προσδιορισμό των προσδοκόμενων αποτελεσμά-των από την εκπαίδευση

Στο σχεδιασμό θα πρέπει σαφώς να καθοριστούν οι χώροιπου μπορούν να αξιοποιηθούν για εκπαίδευση (αίθουσεςδιαλέξεων, αμφιθέατρα, θάλαμοι, γραφεία ή άλλοι χώροι),

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ

Ο στόχος της εκπαιδευτικής πολιτικής ενός νο-σοκομείου, είναι η συνεχιζόμενη κατάρτιση τουπροσωπικού με σκοπό:

1. Την προαγωγή της υγείας του ασθενή2. Την ποσοτική και κυρίως την ποιοτική αναβάθ-

μιση των παρεχόμενων υπηρεσιών3. Την προστασία των εργαζομένων και των

ασθενών4. Τη μείωση των λαθών και των ατυχημάτων5. Τη διατήρηση και προαγωγή των γνώσεων και

των δεξιοτήτων των εργαζομένων6. Τη μείωση του κόστους και αύξηση της παρα-

γωγικότητας

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΟΥΝ

1. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΝΥ3. ΔΟΜΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

9

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. American Nurses Association, The

standards for nursing professional

development: Continuing education

and staff development, American

Nurses Publishing, Washington DC,

1994

2. American Society for Healthcare

Education and Training, Standards

for health care education and

training, American Hospital

Association, Chicago, 1994

3. Brunt Barbara, Creating and Using

Staff Development Standards,

Journal for Nurses in Staff

Development - JNSD. 18(4):213-

217, July/August 2002

4. Karen J. Kelly - Thomas, Clinical

and Nursing Staff Development:

Current Competence, Future Focus,

2nd edition, Lippincott -Raven

Publishers, 1998, ISBN 0-397-

55416-8

5. Karen J. Kelly - Thomas, Standards

for professional development:

Continuing education and staff

development. American Nurses

Association, Washington DC, 1994

6. Sally A. Henry, Structure of Hospital

Educational Services Department,

Resource Manual, Module II,

American Society for Healthcare

Education and Training, American

Hospital Association, Catalogue No.

049902, Chicago, 1991

οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτές (εσωτερικοί, εξωτερικοί και πολιτική διευκό-λυνσής τους), τα βοηθητικά μέσα που θα χρειαστούν (βιντεοπροβολέας,ηλεκτρονικός υπολογιστής κ.λ.π) και τέλος ο τρόπος χρηματοδότησης προ-γραμμάτων, εξωτερικών εκπαιδευτών και αναλώσιμων υλικών (πρόγραμμαΟΑΕΔ-ΛΑΕΚ, ειδικά κονδύλια εκπαίδευσης από τον προ_πολογισμό του νο-σοκομείου, άλλες πηγές).

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣΣτο σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο της εκπαιδευτικής πολιτικήςκάθε νοσοκομείου, πρέπει να δραστηριοποιείται ένα οργανωμένο γραφείοπου θα ειδικεύεται στον κρίσιμο αυτό τομέα. Η επιλογή οργάνωσης κεντρι-κού, κατά υπηρεσία ή μικτού τύπου γραφείου εκπαίδευσης ανήκει αποκλει-στικά στην εκάστοτε διοίκηση του νοσοκομείου, καθώς και στην πολιτικήπου θα εφαρμόσει. Κάθε επιλογή έχει θετικά και αρνητικά σημεία.

Α. Ένα κεντρικό γραφείο εκπαίδευσης (υπεύθυνο και για τις τρεις υπηρε-σίες) έχει συνολική εικόνα της εκπαίδευσης όλου του προσωπικού, απαιτείλιγότερο αριθμό προσωπικού να το στελεχώνει και έχει λιγότερα λειτουρ-γικά έξοδα. Στα αρνητικά, καταγράφεται η αδυναμία επικέντρωσης στις ιδι-αιτερότητες κάθε υπηρεσίας και η δυσκολία κατανόησης και άρα κάλυψηςτων εκπαιδευτικών τους αναγκών.Β. Ένα γραφείο εκπαίδευσης ανά υπηρεσία, είναι ιδιαίτερα επικεντρωμένοστις ανάγκες της υπηρεσίας που αντιπροσωπεύει, ελέγχεται άμεσα απόαυτήν ενώ γνωρίζει καλύτερα τα προβλήματα και ποιες είναι οι ιδιαιτερότη-τες. Το κόστος λειτουργίας τους είναι μεγαλύτερο και απαιτούνται περισ-σότεροι εργαζόμενοι να τα στελεχώσουν (συνολικά και για τα τρία γραφεία).Γ. Ένα γραφείο εκπαίδευσης μικτού τύπου, δηλαδή ένα γραφείο για τηνυπηρεσία με τις μεγαλύτερες ανάγκες και απαιτήσεις και άλλο ένα για τιςυπόλοιπες, συνδυάζει χαρακτηριστικά από τις άλλες δύο κατηγορίες. Τοένα γραφείο είναι επικεντρωμένο στις ιδιαιτερότητες και τις πραγματικέςανάγκες του νοσηλευτικού προσωπικού, ενώ το άλλο γραφείο μπορεί ναελέγχει την εκπαίδευση στις άλλες δύο υπηρεσίες που δεν έχουν αυξημέ-νες απαιτήσεις. Το κόστος λειτουργίας και η στελέχωση αυτού του τύπουείναι ενδιάμεσα από τις άλλες δύο κατηγορίες, ενώ αποτελεί την καλύτερηεπιλογή και τη συνήθη πρακτική στα περισσότερα νοσοκομεία. Με τοντρόπο αυτό, η νοσηλευτική υπηρεσία που έχει το μεγαλύτερο αριθμό προ-σωπικού και τις αυξημένες ανάγκες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, μπορεί ναεφαρμόσει ολοκληρωμένο σχέδιο και να το υλοποιήσει με επιτυχία.Εναλλακτικά, αντί της λειτουργίας ενός γραφείου εκπαίδευσης, ή παράλ-ληλα, μπορεί να λειτουργεί στο νοσοκομείο Συμβούλιο Εκπαίδευσης. Σεαυτό θα ορίζονται στελέχη από κάθε υπηρεσία, που μαζί με το γενικό διευ-θυντή και τους διευθυντές των υπηρεσιών, θα συγκεντρώνονται ώστε ναελέγχουν και να καθορίζουν την εκπαιδευτική δραστηριότητα του νοσοκο-μείου. Ανά έτος ή διετία, τα μέλη θα αλλάζουν ώστε να εμπλέκονται καιάλλα στελέχη στη διαδικασία και για να ανανεώνονται οι ιδέες και οι στόχοι.Το Συμβούλιο Εκπαίδευσης δεν είναι λειτουργικό και αποδοτικό όσο έναεξειδικευμένο γραφείο, δεν μπορεί να επικεντρωθεί άμεσα στις ιδιαιτερό-τητες των υπηρεσιών, είναι όμως πιο οικονομική επιλογή.

ΕΠΙΛΟΓΟΣΈχοντας ως βάση την καθορισμένη και εκφρασμένη βούληση και στήριξητης διοίκησης ενός νοσοκομείου να οργανώσει την εκπαίδευση των νοση-λευτών, το επόμενο βήμα είναι ο καθορισμός της πολιτικής εκπαίδευσηςαπό τον γενικό διευθυντή, τους διευθυντές των υπηρεσιών και το ή τα γρα-φεία εκπαίδευσης.Το Γραφείο Ένας δοκιμασμένος και επιτυχημένος τρόπος οργάνωσης καιλειτουργίας ξεχωριστού Γραφείου Εκπαίδευσης Νοσηλευτικής Υπηρεσίας,θα αναλυθεί διεξοδικά στο επόμενο άρθρο.

10

ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

Α) επαγγελματικά δικαιώματα νοσηλευτών νεφρολογίας.

Και ξαφνικά με αφορμή τα γεγονότα στην ΜΤΝ Σπάρτης είδαμε αυτό το έγγραφο να προβάλετε στην ιστοσελίδα τηςΕΝΕ. Διαβάστε προσεκτικά τη σχετική παράγραφο.

Οι αρμοδιότητες των Νοσηλευτών ΤΕ περιγράφονται λεπτομερώς στο Προεδρικό Διάταγμα 351/1989. Στις σαφείς διατάξεις τουως άνω Προεδρικού διατάγματος δεν αναφέρεται ως καθήκον των Νοσηλευτών η παρακέντηση μοσχεύματος ή αρτιριοφλεβικήςαναστόμωσης (fistula), καθώς και ο έλεγχος της ροής του αίματος στους καθετήρες αιμοκάθαρσης πριν τη σύνδεση με το τε-χνιτό Νεφρό. Εντεύθεν, η ανάθεση σε Νοσηλευτή της εκτέλεσης της ανωτέρω πράξεως είναι παράνομη, ως μη περιγραφόμενηαπό το Προεδρικό Διάταγμα 351/1989. Επιπλέον, η εκτέλεση εκ μέρους Νοσηλευτή της ανωτέρω περιγραγείσας πράξεως αντε-δείκνεται, δοθέντος ότι αυτή δεν αποτελεί αντικείμενο της διδακτέας ύλης των Τμημάτων Νοσηλευτικής.

Πως σχολιάζεται την σχετική ανακοίνωση; Θεωρείται ότι υπερασπίζεται το έργο μας ή μειώνει τις αρμοδιότητές μαςκαι συρρικνώνει το ρόλο μας; Το θέμα τίθεται προς συζήτηση.

Στο τεύχος αυτό απαντά η Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία Νοσηλευτών, ο μόνος φορέας που αγωνίζεται για τα επαγ-γελματικά δικαιώματα και την καταξίωση του νοσηλευτή νεφρολογίας. Δημοσιεύουμε την απάντηση.

Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Με έκπληξη πληροφορηθήκαμε μέσω της ιστοσελίδας σας, ότιη αρτηριοφλεβική παρακέντηση από τους νοσηλευτές τηςΜ.Τ.Ν. είναι παράνομη πράξη,Μετά από έντονες διαμαρτυρίες των μελών μας και για την απο-κατάσταση της αλήθειας σχετικά με το θέμα αυτό, θα θέλαμενα σας ενημερώσουμε ότι:

1. Έχοντας υπόψιν τις Υπουργικές Αποφάσεις Α4/1614/92 Υπ.Απ. (ΦΕΚ 330/92 ΤΒ) και Α4/2450/91 Υπ. Απ. (ΦΕΚ 476/91ΤΒ) που αφορούν το πρόγραμμα εξειδίκευσης νοσηλευτώννεφρολογίας, στο κεφάλαιο Τεχνητός Νεφρός στην τεχνικήδιεργασία της αιμοκάθαρσης συμπεριλαμβάνεται και η πα-ρακέντηση αγγειακής προσπέλασης.

2. Το ΠΔ 351 ΦΕΚ 159/14.6.89 που αφορά τον καθορισμό τωνεπαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχιούχων τμημάτωντης Νοσηλευτικής και αναφέρεται στη χορήγηση φαρμάκωναπό όλες τις οδούς (2.3.2),

3. Η ΕΝΕΝ είναι μέλος της EDTNA-ERCA και βασιζόμενη στιςΚατευθυντήριες ΕυρωπαIκές Οδηγίες που αφορούν νοση-λευτικές δεξιότητες και παρεμβάσεις σε ασθενείς με ΧΝΝ,έχει εκπονήσει και εφαρμόζει Πρωτόκολλα ΝοσηλευτικήςΝεφρολογικής Πρακτικής (2003). Ένα από αυτά αφορά τηνφλεβοκέντηση μόνιμης αρτηριοφλεβικής επικοινωνίας καιεφαρμόζεται σε όλες τις ΜΤΝ της χώρας.

4. Η ΕΝΕΝ εφαρμόζει προγράμματα συνεχιζόμενης εκπαίδευ-σης ώστε οι νοσηλευτές Νεφρολογίας να είναι Επιστημο-νικά κατοχυρωμένοι και όλες οι νοσηλευτικές παρεμβάσειςτεκμηριωμένες και βασισμένες σε διεθνείς κατευθυντήριεςοδηγίες.

5. Στην κατεύθυνση της βελτίωσης της παρεχόμενης Νεφρο-λογικής Νοσηλευτικής φροντίδας, η ΕΝΕΝ κατέθεσε πρό-γραμμα Νοσηλευτικής Νεφρολογικής Ειδικότητας διάρκειαςενός έτους το οποίο εγκρίθηκε από το ΕΣΑΝ και αναμένεταιη υλοποίησή του.

Επειδή στόχος όλων μας, είναι η πρόοδος της Νοσηλευτικήςστη χώρα μας, θέλουμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι οι νοσηλευ-τές που εργάζονται στις Μονάδες Εξωνεφρικής Κάθαρσηςασκούν τα καθήκοντά τους με πολύ υπευθυνότητα και σοβαρό-τητα. Παρακολουθούν όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις νο-σηλευτικές δεξιότητες και παρεμβάσεις που έχουν σχέση μετην χρόνια νεφρική νόσο και οι συνάνθρωποί μας που πάσχουναπό τη νόσο αυτή απολαμβάνουν ολοκληρωμένη και υψηλούεπιπέδου φροντίδα.Επειδή πιστεύουμε ότι, τέτοιου είδους ενέργειες ακυρώνουνκαι απαξιώνουν το έργο της Εταιρείας μας και των ΝοσηλευτώνΝεφρολογίας, που στη γνώση και την εμπειρία τους, οι Μονά-δες Εξωνεφρικής Κάθαρσης στηρίζουν κυρίως τη λειτουργίατους.Είμαστε στη διάθεσή σας για κάθε συνεργασία και πληροφορίαπου έχει σχέση με την ιστορία, την πορεία, τις δραστηριότητεςσχετικά με τη Νεφρολογική Νοσηλευτική και είμαστε βέβαιοιότι θα αναθεωρήσετε την άποψή σας σε ότι η ΑρτηριοφλεβικήΠαρακέντηση είναι παράνομη πράξη που τόσο σύγχυση δημι-ούργησε στους Νοσηλευτές, αλλά προ παντός ανασφάλειαστους ασθενείς μας.

Με εκτίμησηΓια το Διοικητικό Συμβούλιο

Η Πρόεδρος Η Γενική ΓραμματέαςΠ. Τσούγια Β. Λαγκάζαλη

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝΑθήνα, 29/02/2008

Προς: το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΝΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣΘέμα: Αρτηριοφλεβική παρακέντηση στις Μονάδες Εξωνεφρικής Κάθαρσης

Συζητείστε και σχολιάστε τα τεκταινόμενα στην Νοσηλευτική

Επίκαιρο Θέμα: Τα επαγγελματικά δικαιώματα των Νοσηλευτών

11

ΟΤομέας Ψυχικής Υγείας του Εθνι-κού Συνδέσμου Νοσηλευτών Ελλά-

δος (ΕΣΝΕ), εδώ και αρκετό χρονικόδιάστημα έχει αδρανοποιηθεί. Το νέο ΔΣ του ΕΣΝΕ με όρισε Σύμ-βουλο του συγκεκριμένου Τομέα μεσκοπό την ανασυγκρότησή του και τηνεκ νέου δραστηριοποίησή του. Επειδή,ο χώρος της Ψυχικής Υγείας είναι ιδιαί-τερα σημαντικός και οι επιχειρούμενεςμεταρρυθμίσεις, τα τελευταία χρόνια,στον τομέα αυτό ιδιαίτερα κρίσιμες,θεωρώ ότι αποτελεί υποχρέωση τουΕΣΝΕ να δώσει επαγγελματικά και επι-στημονικά λόγο στους νοσηλευτές πουασχολούνται με την Ψυχική Υγεία. Καισίγουρα έχουν πολλά να πουν.Ταυτόχρονα, η Νοσηλευτική ΨυχικήςΥγείας αποτελεί ένα τομέα όπου η αυ-τόνομη νοσηλευτική πρακτική από τηΘεωρία έχει περάσει στην Πράξη καιστη χώρα μας, οπότε η ανταλλαγή

εμπειριών και γνώσεων, ανάμεσα στουςσυναδέλφους του συγκεκριμένου αντι-κειμένου θα βοηθήσει την ανάπτυξητης Νοσηλευτικής στη χώρα μας.Με το παραπάνω σκεπτικό, σας καλώνα παρακολουθήσετε τις συνεδρίες μεθέματα ψυχικής υγείας στο 35ο Πανελ-λήνιο Νοσηλευτικό Συνέδριο, να ανταλ-λάξετε εμπειρίες και γνώσεις και νασυμμετέχετε ενεργά στην ανασυγκρό-τηση του Τομέα μας. Σε όλη τη διάρ-κεια του Συνεδρίου στο χώρο τηςΓραμματείας του ΕΣΝΕ θα υπάρχουνέντυπα εγγραφής στον Τομέα, αλλά καιαιτήσεις υποψηφιότητας για τις εκλο-γές του Τομέα Ψυχικής Υγείας από τιςοποίες θα προκύψει η νέα πενταμελήςΕπιτροπή του Τομέα.Η Συνέλευση και οι Εκλογές του Το -μέα θα πραγματοποιηθούν στις 24ΜαVου 2008 και ώρες 10:00 – 13:30στα γραφεία του ΕΣΝΕ (Μεσογείων 2,

Πύργος Αθηνών, Γ΄ κτίριο, Αμπελόκη-ποι). Υποψηφιότητες θα γίνονται δεκτέςέως και τις 20/05/2008.

Ο Σύμβουλος του Τομέα Ψυχικής Υγείας

Δ. Δημητρέλλης

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΜΕΑΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

24/05/2008ΗΜΕΡΑ ΣΑΒΒΑΤΟ

ΚΑΙ ΩΡΕΣ 10:00 – 13:30ΣΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟΥ ΕΣΝΕ

ΕΝΑ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΠΟΥΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΤΕΙ

Εγγραφές θα γίνονται στη Γραμμα-τεία του State of the Art από τις 11Απριλίου 2008. Για προεγγραφήμπορείτε να απευθύνεστε στην Tri-aena Tours & Congress S.A., τηλ.210 7499300, 210 7499304 (κα ΠένυΧατζηγεωργίου). Για οποιαδήποτεάλλη πληροφορία μπορείτε να απευ-θύνεστε στη Γραμματεία του ΕΣΝΕ,τηλ. 210 7702861.

ΟΤομέας Επείγουσας και ΕντατικήςΝοσηλευτικής, πραγματοποιεί τριή -

μερο Νοσηλευτικό Συμπόσιο στο πλαί-σιο του 12th State of the Art Inter di sci-plinary Review Course on PulmonaryDiseases Critical Care Emergency Med-icine and Nursing Care, στις 11 – 13Απριλίου 2008, στο Μέγαρο Μουσικήςστην Αθήνα. Ένα πλούσιο επιστημονικόπρόγραμμα με δύο ξένους ομιλητές,Στρογγυλά Τραπέζια, Κλινικά Φροντι-στήρια και Ελεύθερες Ανακοινώσεις φι-

λοδοξεί να προσφέρει νέα γνώση, ναανανεώσει την ήδη υπάρχουσα και νασυμβάλλει στην ανταλλαγή απόψεωνμεταξύ των νοσηλευτών που ενδιαφέ-ρονται και ασχολούνται με την Επεί-γουσα και Εντατική Νοσηλευτική. Οιενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερω-θούν για το αναλυτικό επιστημονικόπρόγραμμα μέσα από την ιστοσελίδαμας www.esne.gr

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ

ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΟΜΕΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ

ΟΤομέας Νοσηλευτικής Ογκολογίαςσε συνεργασία με την ΜΕΡΙΜΝΑ

(Εταιρεία για τη Φροντίδα Παιδιών καιΟικογενειών στην Αρρώστια και στο Θά-νατο) διοργανώνει ένα διήμερο εκπαι-δευτικό πρόγραμμα με θέμα τον ρόλοτης πνευματικότητας στην φροντίδατων ασθενών που πάσχουν από μία χρό-νια και απειλητική για την ζωή τουςασθένεια.Το διήμερο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμαπεριλαμβάνει:

Μία διάλεξη στις 30 ΜαIου 2008, στοΑμφιθέατρο του Νοσοκομείου «ΕρρίκοςΝτυνάν». Πιθανή ώρα: 6:00 μμΈνα κλινικό φροντιστήριο που θα πραγ-ματοποιηθεί στο κτίριο όπου στεγάζεταιη ΜΕΡΙΜΝΑ στις 31 ΜαIου 2008, από9:30 πμ έως 2:00 μμΗ διάλεξη θα δοθεί από τον Revd. PeterSpeck (Αγγλία), ο οποίος θα συντονίσεικαι το κλινικό φροντιστήριο. Ο Revd.Peter Speck έχει σπουδάσει Βιοχημείακαι Θεολογία και εργάστηκε για 30 χρό-

νια σε διάφορα Πανεπιστημιακά Νοσο-κομεία της Αγγλίας. Είναι λέκτορας στοΤμήμα Ανακουφιστικής Φροντίδας τουΠανεπιστημίου Kings College ενώ τοερευνητικό και κλινικό του έργο σε ζη-τήματα που αφορούν την πνευματικό-τητα στο χώρο της υγείας είναι διεθνώςαναγνωρισμένο.Τη διάλεξη μπορούν να παρακολουθή-σουν οι επαγγελματίες υγείας αλλά μη-επαγγελματίες υγείας που έχουν ανα- πτύξει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην

Τα Νέα των Τομέων καιτων Περιφερειακών Τμημάτων:

έτσι για να είμαστε πάντα ενημερωμένοι...

12

ΣΠΟΥΔΕΣ - ΓΝΩΣΗ - ΕΡΕΥΝΑ

φροντίδα ασθενών που βιώνουν μίαχρό νια ασθένεια.Θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. Ηείσοδος είναι ελεύθερη.Στο Κλινικό Φροντιστήριο ο αριθμόςτων συμμετεχόντων δεν θα ξεπερνά τα20 άτομα και απευθύνεται σε επαγγελ-ματίες υγείας που έχουν κλινική εμπει-ρία και εμπλέκονται στην φροντίδα τωνασθενών που πάσχουν από μία χρόνιακαι απειλητική για τη ζωή τους ασθένεια

όπως καρκίνος, νευρολογικά νοσήματα,AIDS, χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια.Απαραίτητη προ_πόθεση για τη συμμε-τοχή στο Κλινικό Φροντιστήριο είναι ηκαλή γνώση Αγγλικής γλώσσας. Το κό-στος συμμετοχής για το κλινικό φροντι-στήριο είναι 30 €.

Για τον ΤομέαΗ Πρόεδρος

Θεοδώρα Παππά

ΟΣΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ

ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ

ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ

ΤΟ ΚΛΙΝΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ

ΝΑ ΔΗΛΩΣΟΥΝ ΕΓΚΑΙΡΑ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝ ΕΣΝΕ.

ΟΤΙ ΝΕΟ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ….

ΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΨΑΧΝΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΜΙΑ ΕΙΔΗΣΗ ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΤΑΙ ΓΙΑΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓ.ΒΡΕΤΑΝΝΙΑΣ

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ

Πότε Σάββατο 12 & Κυριακή 13Απριλίου 2008, 1300–2000

Innovative. Individual. Inspirational.

Έκθεση Βρετανικών Πανεπιστημίων, Αθήνα

Οι Εκθέσεις Βρετανικών Πανεπιστημίων του British Council αποτελούν την πλέον κατάλληλη ευκαιρία να γνωρίσετε τα Βρε-τανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα εδώ στην Ελλάδα.Ελάτε να μιλήσετε με εκπροσώπους Βρετανικών πανεπιστημίων και αναγνωρισμένων ιδρυμάτων ανώτερης και ανωτάτης εκ-παίδευσης που είναι πρόθυμοι να απαντήσουν τις ερωτήσεις σας.Είτε είστε σπουδαστής είτε επαγγελματίας, μπορείτε να πληροφορηθείτε σε προσωπικό επίπεδο για πτυχιακά, μεταπτυχιακάκαι ερευνητικά προγράμματα. Είσοδος ελεύθερη.

Πού Athens HiltonΒασ. Σοφίας 46, 115 28 ΑθήναΤηλ.: +30 210 728 1000Φαξ: +30 210 728 1111www.hilton.gr

Πότε Τετάρτη 16 Απριλίου 2008,1400–2000

Έκθεση Βρετανικών Πανεπιστημίων, Θεσσαλονίκη

Πού Makedonia Palace, Μ. Αλέξανδρου 2546 40 ΘεσσαλονίκηΤηλέφωνο +30 2310 897 197Φαξ +30 2310 897 211www.grecotel.gr

Επιμελήθηκε: Η Θεοδώρα Σπηλιοπούλου,Κλινική Νοσηλεύτρια

ΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η Εταιρεία Ιατρικών Ειδών Health Way ΕΠΕ ζητά νοσηλεύτρια με εμπειρία στις ενδοφλέβιες ενέσεις και γνώση Αγγλικών.

Αποστολή βιογραφικών στο fax: 210 9938533 ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση: healthway@otenet.gr. Τηλ. 210 9938531.

13

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Ένας Μικροβιολόγος και έναςΝοσηλευτής συζητούν

ΠΩΣ ΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΣΩΣΤΑ Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΥΡΩΝ

ΟΥΡΑ ΑΠΟ ΜΟΝΙΜΟ ΚΑΘΕΤΗΡΑ

Για να γίνει λήψη ούρων από ουροκαθετήρα:

Α. Κλείνουμε τη ροή των ούρων με λαβίδα, σε απόσταση 5 cmαπό το στόμιο της ουρήθρας (εικόνα 1).

Β. Περιμένουμε λίγο, για να συγκεντρωθούν ούρα στον καθετήρα.Γ. Καθαρίζεται ο καθετήρας με 70% αιθυλική αλκοόλη x 2 min.Δ. Άσηπτα με σύριγγα αναρροφώνται ούρα από από

τον αυλό παροχέτευσης (εικόνα 2).Ε. Τοποθετούνται σε αποστειρωμένο δοχείο.ΣΤ. Μεταφέρονται στο εργαστήριο σε χρόνο λιγότερο των 2 ωρών.

Σχόλια:

1). Ουδέποτε συλλέγονται ούρα από τον ουροσυλλέκτη.2). Σημειώνεται ότι το δείγμα είναι από μόνιμο καθετήρα για την αξιολόγηση του

αποτελέσματος.3). Οι καθετήρες Folley αποτελούν ακατάλληλο δείγμα για καλλιέργεια και

απορρίπτονται (Ενημερώνεται η κλινική για το ακατάλληλο του δείγματος).

Εικόμα 1: Διακοπή ροής ούρων σε μόνιμο καθετήρα Εικόνα 2: Λήψη δείγματος ούρων από μόνιμο καθετήρα.

14

«Ενημερωθήκατε για τις αλλαγές που φέρνει ο νέος δημο-σιο_παλληλικός κώδικας στις κρίσεις προIσταμένων νοσηλευ-τικών τμημάτων, τομεαρχών, διευθυντών; Αν ναι πωςσχολιάζεται τις αλλαγές;»Ο νέος υπαλληλικός κώδικας εγκρίθηκε ομόφωνα από την κυ-βερνητική επιτροπή και είναι πλέον γεγονός. Το καθεστώςτων κρίσεων αλλάζει. Να μια σειρά από τις κυριότερες αλλα-γές που επιφέρει: • Στο άρθρο 80 καθιερώνεται ως εισαγωγικός βαθμός για

τους κατόχους διδακτορικού διπλώματος σπουδών, οβαθμός Γ’ αντί του βαθμού Δ’ που ίσχυε έως σήμερα. Ηλήψη επομένως του τίτλου επιταχύνει την εργασιακή εξέ-λιξη.

• Στο άρθρο 82 μειώνεται ο χρόνος προαγωγής στους ενι-αίους βαθμούς για τους υπαλλήλους κατηγορίας ΤΕ κατάδύο (2) έτη. Συγκεκριμένα οι υπάλληλοι προάγονται στονΑ’ βαθμό στα 15 έτη, αντί στα 17 που απαιτείτο.

• Για τους κατόχους μεταπτυχιακού διπλώματος ενόςέτους ή διδακτορικού ο χρόνος που απαιτείται για τη βαθ-μολογική εξέλιξη μειώνεται επίσης κατά δύο έτη.

• Με το άρθρο 85 καθιερώνεται νέο αντικειμενικό σύστημαεπιλογής προIσταμένων.

Δημοσιεύουμε έντυπο μοριοδότησης για κρίση προIσταμένουκαι περιμένουμε τις παρατηρήσεις και τις επισημάνσεις σας.Μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι δεν μοριοδοτούνται καθό-λου οι ειδικότητες. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα στοοποίο πρέπει να αντιδράσει όλος ο νοσηλευτικός κόσμος. Μεοργανωμένο πρόγραμμα και τελικές εξετάσεις, με πληθώραύλης οι ειδικότητες δεν μπορεί να μένουν έξω από τη λίσταπροσόντων του σύγχρονου λειτουργού υγείας. Αναρωτιέταικανείς αν η ειδικότητα έγινε την τελευταία πενταετία ο νοση-λευτής θα χάσει τα μόρια που προέρχονται από τη βαθμολο-γία του, δηλαδή στη στήλη υπηρεσιακή αξιολόγησηενδέχεται να χάσει έως και 75 μόρια; Με πόσα μόρια θεωρεί-ται ότι πρέπει να πριμοδοτούνται οι ειδικότητες και με πόσαοι εξειδικεύσεις;

Αυτό είναι το έντυπο βαθμολογίας. Διαβάστε το, υπολογίστεγρήγορα τα δικά σας μόρια, στείλτε μας επισημάνσεις, παρα-τηρήσεις, απορίες. Ζητείστε διευκρινίσεις. Συζητείστε μαζίμας τα προβλήματα. Συγκεντρώστε αποτελεσματικά τα απαι-τούμενα μόρια για τη δική σας κρίση.

Από την Σύνταξη

Η ΣΤΗΛΗ ΤΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΩΝ;

15

Η Νοσηλευτική Υπηρεσία του Γ.Ν.Α. ΚΑΤ διοργανώνει για 6η συνεχή χρονιά Ημερίδα με θέμα: Νεότεραδεδομένα στην αντιμετώπιση πολυτραυματία, την Πέμπτη 10/04/2008, στο Αμφιθέατρο του Νοσοκο-μείου. Πληροφορίες:κ. Σ. Μαρκέτη τηλ. 210 6280031, 210 6280238, email: education@kat-hosp.gr, www.kat-hosp.gr

Το 18ο Παγκόσμιο Συνέδριο της World Society of Cardio-Thoracic Surgeons (WSCTS) θα πρα γματο-ποιηθεί στην ΚΩ, από 30/04 – 3/05/2008.Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν στη Γραμματεία του Συνε-δρίου στο τηλ. 210 7799261 ή να επισκεφθούν την ιστοσελίδα http://www.wscts2008.com για πληροφο-ρίες αναφορικά με το επιστημονικό πρόγραμμα.

Το 14ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, 8-10/05/2008, στοΞενοδοχείο Hilton Athens.Στη διοργάνωση του Συνεδρίου, που αποτελεί τη σημαντικότερη επιστημονική εκδήλωση της ΕταιρείαςΟγκολόγων Παθολόγων Ελλάδος, συμμετέχει ενεργά και ο Τομέας Νοσηλευτικής Ογκολογίας του ΕΣΝΕ.Πληροφορίες:Γραμματεία του Συνεδρίου ERA ΕΠΕ – Τηλ. 210 3634944, fax: 210 3631690, email: info@era.gr – Υπεύ-θυνη κ. Ράνια Λάμπου.

Η Διεύθυνση Νοσηλευτικής Υπηρεσίας του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου ΜΕΤΑΞΑ διοργανώνει Ημε-ρίδα στις 22/05/2008 με θέμα «Ασφάλεια και Ποιότητα στο Εργασιακό Περιβάλλον».Η είσοδος είναι ελεύθερη. Θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης.Πληροφορίες:τηλ. 210 4284444 (εσωτ. 1730) κα Μαρία Βασταρδή.

Η Ιατρική Εταιρεία Αθηνών οργανώνει το 34ο Ετήσιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο, 20-24/5/2008, Ξε-νοδοχείο Hilton, Αθήνα. Το Συνέδριο περιλαμβάνει Διαλέξεις, Διεταιρικές Συζητήσεις, Στρογγυλά Τρα-πέζια, Συμπόσια, Κλινικά Φροντιστήρια, Σεμινάρια και Ελεύθερες Ανακοινώσεις.Ημερομηνία Υποβολής Περιλήψεων: 18 Ιανουαρίου 2008Πληροφορίες:Στο τηλ. 210 7211845, fax: 210 7215082 – email: iea@mednet.gr, www.mednet.gr

Η Νοσηλευτική Υπηρεσία του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου» διοργανώνει Συ-νέδριο με θέμα «Τραύμα & Νοσηλευτική Φροντίδα» στις 23-24/05/2008, στο Αμφιθέατρο του Νοσοκο-μείου.Για περισσότερες πληροφορίες τηλ. Επικοινωνίας: Σ. Εξουσίδου: 2310 693159, Φ. Ζάρβαλη 2310 693973,Μ. Κυράνου 2310 693161, Κ. Ντινούλης 2310 693161, email: nursepap@otenet.gr, www.papageorgiou-hospital.gr

34ο Συμπόσιο «Ν. Γιαννέστρας-Π. Σμυρνής» του Τμήματος Παθήσεων Σπονδυλικής Στήλης, 12-15/06/2008, στην Κρήτη – Ξενοδοχείο Blue Capsis Elite Resort, στην Αγία Πελαγία. Το Συμπόσιοδιοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματιολογίας. Περισσότερες πληροφορίες θα είναι σύντομα διαθέσιμες στην ιστοσελίδα: www.34spine.gr

ΣΥΝΕΔΡΙΑ

ΜΕΛΗ

ΕΤΗΣΙΑ 30€

ΝΕΑ ΕΓΓΡΑΦΗ 36€

ΑΡΩΓΑ

ΜΕΛΗ

ΕΤΗΣΙΑ 15€

ΝΕΑ ΕΓΓΡΑΦΗ 18€

ΣΥΝΔΡΟΜΗ

ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ 30€

16

ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΜΙΑ, ΕΝΩΜΕΝΗ, ΔΥΝΑΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ

ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΟΥ ΣΕΒΕΤΑΙΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ

ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΕΚΕΙ.

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΑ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ ΣΤΙΣ 12 ΜΑΗ.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΣΝΕ

2004 - 2008

ΠΡΟΕΔΡΟΣ:

ΕΛΕΝΗ ΚΥΡΙΤΣΗ-ΚΟΥΚΟΥΛΑΡΗ

Α΄ ΑΝΤΙΡΟΕΔΡΟΣ:

ΗΡΩ ΜΠΡΟΚΑΛΑΚΗ-ΠΑΝΑΝΟΥΔΑΚΗ

Β΄ ΑΝΤΙΡΟΕΔΡΟΣ:

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΓΙΑΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ:

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΔΟΥΣΗΣ

ΤΑΜΙΑΣ:

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΑΤΖΙΟΥ-ΜΕΓΑΠΑΝΟΥ

ΚΟΣΜΗΤΟΡΑΣ:

ΜΑΡΙΑ ΤΣΕΡΩΝΗ

ΜΕΛΗ:

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΚΑ

ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΕΛΛΗΣ

ΑΘΗΝΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ-ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

«ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ»

ΚΩΔΙΚΟΣ: 2533

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΠΥΡΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ Γ΄ ΚΤΙΡΙΟ, ΑΘΗΝΑ 115 27

Τηλ.: 210 77.02.861, Fax: 210 77.90.360

e-mail: esne@esne.gr

www.esne.gr

ΕΚΔΟΤΗΣ:

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΑΤΖΙΟΥ

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ:

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΚΑ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ:

Ε. ΓΙΑΒΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, Α. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ,

Δ. ΔΗΜΗΤΡΕΛΛΗΣ, Ε. ΔΟΥΣΗΣ,

Α. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ-ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ,

Ε. ΚΥΡΙΤΣΗ-ΚΟΥΚΟΥΛΑΡΗ,

Η. ΜΠΡΟΚΑΛΑΚΗ-ΠΑΝΑΝΟΥΔΑΚΗ,

Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, Μ. ΤΣΕΡΩΝΗ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΚΔΟΣΗΣ:

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Α.Β.Ε.Ε.ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ-ΧΩΡΟΣΥΝΘΕΣΕΙΣ-ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 80

Τηλ.: 210 36.24.728, 210 36.01.605

info@papanikolaou.gr, www.papanikolaou.gr

ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΛΛΑΓΗΣ

ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΣΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ

ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΤΕ

ΕΓΚΑΙΡΩΣ ΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΤΟΥ ΕΣΝΕ ΣΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ:

210 77.02.861, 210 74.85.307

Ή ΣΤΟ FAX:

210 77.90.360

Αρ. Λογαριασμού:

112-00-2786-016900, Alpha Bank,

Κατάστημα Πύργου Αθηνών.

(Να αποστείλετε με fax αντίγραφο

της απόδειξης κατάθεσης)