Κύηση και καταχρήσεις:

κάπνισμα και αλκοόλ

Εμμανουήλ Μ. Καραβιτάκης

Παιδίατρος

Επιμ. Α′ Μ.Ε.Ν.Ν. Γ.Ν.Χανίων

κύηση και κάπνισμα

……πόσο καπνίζουμε σήμερα……;

Η.Π.Α >18 ετών 19.3%

ΦΥΛΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

άρρενες 21.5% βασική εκπαίδευση 45.2%

θήλεα 17.3% 9-11 χρόνια εκπαίδευση 33.8%

ΗΛΙΚΙΑ δευτεροβάθμια εκπαίδευση 23.8%

18-24 20.1% τριτοβάθμια εκπαίδευση 9.9%

25-44 22% μεταπτυχιακοί 6.3%

45-64 21.1%

65+ 9.5% < από το επίπεδο φτώχειας 28.9%

ΦΥΛΗ - ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ > από το επίπεδο φτώχειας 18.3%

American Indians 31.4%

Asians 9.2%

Blacks 20.6%

Hispanics 12.5%

Whites 21% Adult Cigarette Smoking in the

United States: Current Estimate

CDC 2010

EU 27 28%

ΦΥΛΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

άρρενες 32% ελ. επαγγελματίες 34%

θήλεα 24% διευθυντές 23%

ΗΛΙΚΙΑ διοικητικοί υπάλληλοι 29%

15-24 29 % χειρονακτικά εργαζόμενοι 38%

25-39 37% οικιακά 21%

40-54 34% άνεργοι 49%

55+ 17% συνταξιούχοι 17%

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ φοιτητές 21%

15- 25%

16-19 33%

20+ 25%

φοιτητές 21%

ΠΡΩΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΣΤΗΝ Ε.Ε

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

καθημερινό κάπνισμα το 2009 και αλλαγή στα ποσοστά καπνίσματος, 1999-2009

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω % αλλαγή κατά την περίοδο 1999-2009

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

καθημερινό κάπνισμα το 2009 και αλλαγή στα ποσοστά καπνίσματος, 1999-2009

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω % αλλαγή κατά την περίοδο 1999-2009

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω

άρρενα και θήλεα, καθημερινό κάπνισμα το 2009

Οργανισμός Οικονομικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

άρρενα και θήλεα, καθημερινό κάπνισμα το 2009

% του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω

χώρα κατά κεφαλήν κατανάλωση τσιγάρων (ηλικίες >15, στοιχεία 1992-1998)

• Ελλάδα 3923

• Πολωνία 3143

• Ν.Κορέα 2898

• Ολλανδία 2857

• Ελβετία 2846

• Σιγκαπούρη 2835

• Μπαχρέιν 2819

• Κροατία 2632

• Κουβέιτ 2525

• Τσεχία 2504

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 1η θέση στον κόσμο στην κατά

κεφαλήν κατανάλωση τσιγάρων.

(Πηγή στοιχείων The top10 of everything, UN, Human Development Report)

……πόσο καπνίζουν οι γυναίκες στην

κύηση……;

Prevalence of smoking among women during pregnancy in the United States and Sweden

U.S data from USDHHS (2002)

Swedish data from P. Otterblad-Olausson P, National Board of Health and Welfare, Stockholm, Sweden

Danish data from U. Skovgaard Danielsen, National Board of Health and Welfare, Copenhagen, Denmark

Nicotine Tob Res. 2004 Apr;6 Suppl 2:S125-40

επιπολασμός καπνίσματος στην κύηση

στις Η.Π.Α, Σουηδία και Δανία (1982-2000)

Σουηδία

Η.Π.Α

Δανία

Prevalence of smoking during pregnancy, by maternal

age group and year

Pregnancy Risk Assessment Monitoring System

(PRAMS), United States,

2000--2005

Prevalence of smoking before pregnancy,

during pregnancy, and after delivery, by year

Pregnancy Risk Assessment Monitoring System

(PRAMS), United States,

2000--2005

επιπολασμός καπνίσματος πριν, κατά τη διάρκεια

και μετά την κύηση ανά έτος

επιπολασμός καπνίσματος κατά τη διάρκεια της κύησης

ανά ηλικία μητέρας ανά έτος

πριν την κύηση

κατά την κύηση

μετά την κύηση

<20

20-24

24-34

>35

2008 13% καπνίζουν κατά την κύηση

45% διακόπτουν κατά την κύηση

50% από αυτές που διακόπτουν στη κύηση,

ξανακαπνίζουν μέσα σε 6 μήνες από τον τοκετό

80% από αυτές που διακόπτουν στη κύηση,

ξανακαπνίζουν μέσα σε 1 χρόνο από τον τοκετό

the 2008 Pregnancy Risk Assessment and Monitoring System (PRAMS), United States

2010 10% καπνίζουν κατά την κύηση

March of Dimes. 2010. Smoking During Pregnancy, U.S.A

EUROPEAN PERINATAL HEALTH REPORT 1

by the EURO-PERISTAT project in collaboration with SCPE, EUROCAT & EURONEOSTAT

Data from 2004 EURO-PERISTAT Project, with SCPE, EUROCAT, EURONEOSTAT.

European Perinatal Health Report. 2008. Available: www.europeristat.com

Ευρώπη >10% καπνίζουν κατά την κύηση

Λιθουανία 5-7% Πολωνία 13.6%

Τσεχία 5-7% Πορτογαλία 14.7%

Σουηδία 5-7% Βέλγιο 16%

Μάλτα 5-7% Δανία 16%

Ιταλία 6.5% Γερμανία 16.9%

Βουλγαρία 7% Ιρλανδία 52.5%

Ελλάδα 11.7% Γαλλία 21%

2006

• μορφή παθητικού καπνίσματος για το έμβρυο

• επιπλοκές κατά την κύηση

• επιπλοκές στο έμβρυο

• δυσμενής έκβαση στον τοκετό

• προβλήματα στη:

→ νεογνική – βρεφική ηλικία

→ παιδική ηλικία

→ ενήλικη ζωή

κάπνισμα στην κύηση

βλαπτικές ουσίες του καπνού

• > 4000 χημικές ουσίες

• 50 καρκινογόνες

βενζόλιο

φορμαλδεΰδη

αμμωνία

ακετόνη

πίσσα

αρσενικό

υδροκυάνιο

κάδμιο

νικοτίνη

μονοξείδιο του άνθρακα

βλαπτικές ουσίες του καπνού

• > 4000 χημικές ουσίες

• 50 καρκινογόνες

βενζόλιο

φορμαλδεΰδη

αμμωνία

ακετόνη

πίσσα

αρσενικό

υδροκυάνιο

κάδμιο

νικοτίνη

μονοξείδιο του άνθρακα

Νικοτίνη Μονοξείδιο του άνθρακα

(CO)

• ↑ επίπεδα στο αμνιακό

υγρό (x 1.54)

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου (>15%)

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου (x 1.12±0.30)

• μειώνει τη μεταφορά

οξυγόνου στους ιστούς

• ελαττώνει την ανταλλαγή

αερίων στον πλακούντα

• μείωση του διαθέσιμου

οξυγόνου προς το έμβρυο

• μειώνει την παροχή

αίματος στο έμβρυο

• υποξία στο έμβρυο

• υποξία στο έμβρυο

• νευροτερατογόνος ουσία

Νικοτίνη Μονοξείδιο του άνθρακα

• ↑ επίπεδα στο αμνιακό

υγρό

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου (>15%)

• ↑ επίπεδα στο αίμα του

εμβρύου

• μειώνει τη μεταφορά

οξυγόνου στους ιστούς

• ελαττώνει την ανταλλαγή

αερίων στον πλακούντα

• υποξία στο έμβρυο

• μειώνει την παροχή

οξυγόνου στο έμβρυο

• υποξία στο έμβρυο

αυτόματες αποβολές

→ εμβρυοτοξική επίδραση CO

διαταραχή ανάπτυξης του πλακούντα

→ μειωμένη διάχυση οξυγόνου

έκτοπη κύηση

αποκόλληση πλακούντα

προδρομικός πλακούντας

πρόωρη ρήξη εμβρυϊκών υμένων

επιπλοκές κατά την κύηση

δοσοεξαρτώμενος

κίνδυνος

θνησιγενή έμβρυα

ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης

→ αυξημένος κίνδυνος κατά 2 ½ φορές

→ δοσοεξαρτώμενος κίνδυνος

συγγενείς ανωμαλίες

→ καρδιοπάθειες

→ ανωμαλίες νευρικού συστήματος

→ γαστρόσχιση / υπερωιοχειλεοσχιστίες

→ δυσπλασίες άκρων

→ κρυψορχία

επιπλοκές στο έμβρυο

πρόωρα νεογνά

→ αυξημένος κίνδυνος κατά 15-30%

→ δοσοερτώμενος κίνδυνος

μικρά για την ηλικία κύησης νεογνά

→ χαμηλότερος βάρος κατά 150-300 γρ.

→ δοσοεξαρτώμενος κίνδυνος

περιγεννητική θνησιμότητα

→ αυξημένος κίνδυνος κατά 150%

→ ανεξάρτητα από τον αριθμό των τσιγάρων

δυσμενής έκβαση στον τοκετό

διαταραχές που σχετίζονται με:

→ προωρότητα

→ χαμηλό βάρος για την ηλικία κύησης

→ ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξη

αυξημένη συχνότητα σε:

→ κολικούς πρώτου τριμήνου

→ υπερτροφική πυλωρική στένωση

→ νοσοκομειακή νοσηλεία

→ σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου

προβλήματα στη νεογνική – βρεφική ηλικία

λόγος σχετικών πιθανοτήτων για το

Σύνδρομο Αιφνιδίου Θανάτου

ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων την ημέρα στην κύηση

βρογχικό άσθμα

σακχαρώδης διαβήτης

παχυσαρκία

αύξηση αρτηριακής πίεσης

νευροαναπτυξιακές διαταραχές

διαταραχές του φάσματος του αυτισμού

υπογονιμότητα στα αγόρια

καρκίνος

προβλήματα στην παιδική ηλικία

Συμπεράσματα

• πρωτιά κατανάλωσης τσιγάρου στη χώρα μας

• υψηλά ποσοστά καπνίσματος στην κύηση

• πολλαπλές επιβλαβείς επιπτώσεις

στην κύηση

στο έμβρυο

στο νεογνό

στο παιδί

• δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης

• οι καπνίστριες ανήκουν στις κυήσεις υψηλού κινδύνου

• αναστρέψιμες βλάβες με τη διακοπή καπνίσματος

κύηση και αλκοόλ

……πόσο αλκοόλ πίνουμε σήμερα……;

World Health Organization, 2011

κατανάλωση αλκοόλ

στους ενήλικες

σε λίτρα καθαρού αλκοόλ

World Health Organization, 2011

αλκοολούχο ποτό με τη

μεγαλύτερη κατανάλωση

Οργανισμός

Οικονομικής

Συνεργασίας και

Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

κατανάλωση αλκοόλ το 2009 σε ηλικίες 15 ετών και άνω και αλλαγή στα ποσοστά, 1980-2009

κατά κεφαλήν λίτρα (15 ετών και άνω) % αλλαγή κατά την περίοδο 1980-2009

Οργανισμός

Οικονομικής

Συνεργασίας και

Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

κατανάλωση αλκοόλ το 2009 σε ηλικίες 15 ετών και άνω και αλλαγή στα ποσοστά, 1980-2009

κατά κεφαλήν λίτρα (15 ετών και άνω) % αλλαγή κατά την περίοδο 1980-2009

Οργανισμός

Οικονομικής

Συνεργασίας και

Ανάπτυξης

(Ο.Ο.Σ.Α.)

τάσεις στην κατανάλωση αλκοόλ σε επιλεγμένες χώρες του Ο.Ο.Σ.Α, 1980-2009

Γαλλία

Ουγγαρία

Η.Π.Α

Ο.Ο.Σ.Α.

……πόσο αλκοόλ πίνουν οι γυναίκες στην

αναπαραγωγική ηλικία

και την κύηση……;

επιπολασμός κατανάλωσης αλκοόλ

στις Η.Π.Α. σε γυναίκες 18-44 ετών

κατανάλωση αλκοόλ σε γυναίκες αναπαραγωγικής

ηλικίας, 18-44 ετών, στις Η.Π.Α. το διάστημα

2006-2010

• οποιαδήποτε κατανάλωση αλκοόλ ( τουλάχιστον 1 ποτό τις τελευταίες 30 ημέρες)

αναπαραγωγική ηλικία 51.5%

στην κύηση 7.6%

υψηλότερα ποσοστά στην κύηση

ηλικία 35-44 ετών

λευκή φυλή

απόφοιτες κολλεγίου

εργαζόμενες

• περιστασιακή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (≥ 4 ποτά σε μία ευκαιρία τουλάχιστον 1 φορά τις τελευταίες 30 ημέρες)

αναπαραγωγική ηλικία (~ 6 ποτά σχεδόν 3 φορές το μήνα)

15%

στην κύηση (~ 6 ποτά σχεδόν 3 φορές το μήνα)

1.4%

• η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη

κατανάλωση αλκοόλ παγκοσμίως

• μεγαλύτερη κατανάλωση στη κεντρική και βόρεια Ευρώπη

• 1% των γυναικών είναι εξαρτημένες από το αλκοόλ

• 25-50% συνεχίζουν να πίνουν στην κύηση

• μικρότερη κατανάλωση στα χαμηλότερα

κοινωνικοοικονομικά στρώματα

* Μισιχρόνη Α, 2009

κατανάλωση αλκοόλ στην κύηση στην Ελλάδα

1998

κατανάλωση αλκοόλ στην κύηση 19.1 %

χαμηλή κατανάλωση 11.8 %

μέτρια κατανάλωση 6.8 %

μεγάλη κατανάλωση 0.5 %

2009 *

κατανάλωση αλκοόλ στην κύηση 20 %

χαμηλή κατανάλωση 6 %

μέτρια κατανάλωση 3 %

μεγάλη κατανάλωση 1 %

δεν θυμάμαι 3 %

δεν απάντησαν την ποσότητα 7 %

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ • κατανάλωση αλκοόλ πριν την κύηση αυξάνει το

ενδεχόμενο κατανάλωσης αλκοόλ στην κύηση

• πολλές γυναίκες που καταναλώνουν αλκοόλ συνεχίζουν

τουλάχιστον τις πρώτες εβδομάδες της κύησης

• μόνο ένα 40% των γυναικών συνειδητοποιούν την

έναρξη της κύησης πριν τις 4 εβδομάδες

• οι πρώτες εβδομάδες της κύησης αποτελούν σημαντικό

στάδιο της οργανογένεσης

• επιπλοκές κατά την κύηση

• επιπλοκές στο έμβρυο

• δυσμενής έκβαση στον τοκετό

• προβλήματα στη:

→ νεογνική – βρεφική ηλικία

→ παιδική ηλικία

→ ενήλικη ζωή

αλκοόλ στην κύηση

• επιπλοκές κατά την κύηση

• επιπλοκές στο έμβρυο

• δυσμενής έκβαση στον τοκετό

• προβλήματα στη:

→ νεογνική – βρεφική ηλικία

→ παιδική ηλικία

→ ενήλικη ζωή

αλκοόλ στην κύηση

αυτόματες αποβολές

θνησιγενή έμβρυα

συγγενείς ανωμαλίες

καθυστέρηση ανάπτυξης

πρόωρος τοκετός

σύνδρομο στέρησης

• Αριστοτέλης “Ηθικά Μεγάλα”:

“Μωρές μεθυσμένες γυναίκες θα γεννήσουν παιδία όμοια με τις ίδιες”

• αναφορά στη Βίβλο:

από τη σύλληψη αποτροπή κατανάλωσης

οίνου και “ακάθαρτων” τροφών

• Sir Francis Bacon (17ος αιώνας):

αποφυγή αλκοόλ κατά την κύηση

• 1700: επιδημικό κύμα του Gin στην Αγγλία,

σχετίσθηκε με συγγενείς ανωμαλίες

• 1834 (Βρετανική κυβέρνηση):

νεογνά αλκοολικών μητέρων

δύσμορφα και καχεκτικά

• 1970 (Jones and Smith):

σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• 2000: φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

Πιθανοί Μηχανισμοί Τερατογόνου Δράσης του Αλκοόλ (αιθυλικής αλκοόλης και μεταβολιτών της)

βλαπτική επίδραση από τη νευρογένεση στη μυελίνωση

• διαταραχή

του κυτταρικού κύκλου

της γονιδιακής έκφρασης

της κυτταρικής αλληλεπίδρασης

αυξητικών παραγόντων

επιγενετικών μηχανισμών

οξειδωτικό stress

κυτταρικός θάνατος

διαταραχή κυτταρικής ενέργειας

ισχαιμία, υποξία

πλακουντιακή δυσλειτουργία

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

0.5-2 ‰

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΜΡΥΙΚΗΣ ΑΛΚΟΟΛΗΣ

• χαρακτηριστικός φαινότυπος

• διαταραχές ανάπτυξης

• δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος

• διαταραχές συμπεριφοράς και γνωσιακών λειτουργιών

• συγγενείς ανωμαλίες

χαρακτηριστικός φαινότυπος

• χαμηλό βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης

• ανεπαρκής πρόσληψη βάρους

• χαμηλό βάρος σε σχέση με το ύψος

διαταραχές ανάπτυξης

δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος

• μικροκεφαλία

• δομικές ανωμαλίες εγκεφάλου

– αγενεσία / δυσγενεσία μεσολοβίου

– υποπλασία βασικών γαγγλίων / παρεγκεφαλίδος

– βλάβη ιπποκάμπου / κερκοφόρου πυρήνα

• διαταραχές της λεπτής κινητικότητας

• διαταραχή βάδισης / συντονισμού ματιών – χεριών

• νευροαισθητήρια απώλεια ακοής

περιοχές του εγκεφάλου που εντοπίζεται η βλαπτική επίδραση

του αλκοόλ

διαταραχές συμπεριφοράς και γνωσιακών

λειτουργιών

• μαθησιακές δυσκολίες

• φτωχή σχολική επίδοση

• παρορμητική συμπεριφορά

• διαταραχές κοινωνικής αντίληψης

• φτωχή γλωσσική ικανότητα

• φτωχό αφηρημένο συλλογισμό

• φτωχές μαθηματικές δεξιότητες

• διαταραχές μνήμης και κρίσης

συγγενείς ανωμαλίες

• συγγενείς καρδιοπάθειες

• σκελετικές ανωμαλίες

• ανωμαλίες άκρων

• οφθαλμολογικές ανωμαλίες

• απώλεια ακοής

• υπερωιοχειλεοσχιστίες

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

≥ 1 % υπολογιζόμενο ετήσιο κόστος στις Η.Π.Α.

4.000.000.000 $ !!!

φάσμα εμβρυικών διαταραχών αλκοόλης

• σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• ατελές σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης

• συγγενείς ανωμαλίες σχετιζόμενες με το αλκοόλ

• νευροαναπτυξιακές διαταραχές σχετιζόμενες με

το αλκοόλ

υπολογιζόμενο ετήσιο κόστος στην Ε.Ε. 27

20.000.000.000 € !!!

≥ 1 %

βαρύτητα κλινικών εκδηλώσεων

• ποσότητα αλκοόλ

• χρονική στιγμή κατανάλωσης

• γενετικό υπόστρωμα

• χαμηλή κατανάλωση :

1-2 μονάδες αλκοόλ 1-2 φορές την εβδομάδα

• μέτρια κατανάλωση :

1-2 μονάδες αλκοόλ 1 φορά την ημέρα

• μεγάλη κατανάλωση :

> 4-5 μονάδες αλκοόλ την ημέρα > 5 φορές το μήνα

ποσότητα αλκοόλ

1 standard drink = 1 μονάδα αλκοόλ =

14 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ (Η.Π.Α.)

χρονική στιγμή έκθεσης

1ο τρίμηνο • κίνδυνος αυτόματων αποβολών

• διαταραχή μετανάστευσης και οργάνωσης

των εγκεφαλικών κυττάρων

• διαταραχή της οργανογένεσης

• κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες

2ο τρίμηνο • καθυστέρηση της εμβρυικής ανάπτυξης

2ο-3ο τρίμηνο • ελάττωση του αριθμού και της ωρίμανσης των

εγκεφαλικών κυττάρων

γενετικό υπόστρωμα

• μητρικός γονότυπος και βαρύτητα του συνδρόμου

• οξείδωση αλκοόλης (αιθυλικής αλκοόλης) σε ακεταλδεΰδη

→ αφυδρογονάση της αλκοόλης (ADH)

(αλλήλια 1,2,3)

→ κυτόχρωμα P450 261 (CYP2E1)

αλκοόλ

• η συχνότερη τερατογόνος

ουσία για τον άνθρωπο

• δεν υπάρχει ασφαλές όριο

κατανάλωσης

• η βλαπτική επίδραση είναι

απολύτως προβλέψιμη

το αλκοόλ μπορεί

να βλάψει σοβαρά

το αγγένητο

μωρό σας

ποια από τα παρακάτω άτομα έχουν εγκεφαλική

βλάβη από προγεννητική έκθεση στο αλκοόλ ??

ποια από τα παρακάτω άτομα έχουν εγκεφαλική

βλάβη από προγεννητική έκθεση στο αλκοόλ ??

ΟΛΟΙ και η βλάβη ήταν ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΗ !!!

O’ Brien P. Is it all right for women to drink small amounts of

alcohol in pregnancy ? Yes. BMJ 2007; 335:857

Nathanson V, Jayesinghe N, Roykroft G. Is it all right for

women to drink small amounts of alcohol in pregnancy ? NO. BMJ 2007; 335:856

Όχι περισσότερο από 1 ή 2 δόσεις αλκοόλ

Όχι περισσότερο από 1 ή 2 φορές την εβδομάδα

Royal College of Obstetricians and

Gynaecologists, November 2006

Food Standards Agency (FSA)

καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής στην κύηση

καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής στην κύηση

η έγκυος δεν πρέπει να καταναλώνει αλκοόλ στην κύηση

ακόμη και μικρές ποσότητες αλκοόλ νωρίς στην κύηση

αυξάνουν ουσιαστικά τον κίνδυνο αυτόματης αποβολής

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ

ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΧΑΝΙΩΝ

Μονάδα Ενδιάμεσης Νοσηλείας Νεογνών

και

Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική

Γενικό Νοσοκομείο Χανίων

“Ο Άγιος Γεώργιος”

Μονάδα Ενδιάμεσης Νοσηλείας Νεογνών

Γ.Ν.Χανίων

Νοσηλευτικό

προσωπικό

Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική

Γ.Ν.Χανίων

Ιατρικό

προσωπικό

Επεξεργασία Αποτελεσμάτων : Σοφιανός Γεώργιος

Καθηγητής Πληροφορικής

Ταυτότητα Έρευνας

• διάστημα συλλογής στοιχείων Ιούνιος 11 - Σεπτέμβριος 12

• σύνολο γεννήσεων 1089

• μέθοδος συλλογής στοιχείων ερωτηματολόγιο

• σύνολο ερωτηθέντων

(τυχαίο δείγμα)

~ 600

• σύνολο που απάντησαν

(μέγεθος δείγματος)

511

• ποσοστό συμμετοχής ~ 85 %

• ποσοστό αποχής ~ 15 %

ερωτηματολόγιο

δημογραφική αποτύπωση

• περιοχή διαμονής • εθνικότητα • ηλικία

• μορφωτικό επίπεδο • ετήσιο εισόδημα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΑΛΚΟΟΛ

• κάπνισμα πριν την εγκυμοσύνη • κατανάλωση αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

• κάπνισμα στην εγκυμοσύνη • σε ποια περίοδο της εγκυμοσύνης

• σε ποια περίοδο • ποσότητα αλκοόλ

• πόσα τσιγάρα • αλκοολούχο ποτό

• κάπνισμα και θηλασμός

• άλλος καπνιστής στο σπίτι

πιθανές αιτίες μη συμμετοχής στο ερωτηματολόγιο

• καταγραφή προσωπικών

δεδομένων

← ανώνυμη μελέτη

• κατανόηση της ελληνικής

γλώσσας

← βοήθεια από νοσηλευτικό -

ιατρικό προσωπικό

• δυσχέρεια χρόνου ← δυνατότητα ταχυδρομικής

αποστολής ερωτηματολογίου

• άρνηση συμμετοχής

Δημογραφική αποτύπωση

περιοχή διαμονής

0%

20%

40%

60%

80%

8% 3% 6% 9%

2%

70,5%

1,5%

απογραφή 2011

Δήμος Αποκορώνου 8 % 10,73 %

Δήμος Σελίνου 3 % 4,98 %

Δήμος Κισσάμου 6 % 8,82 %

Δήμος Πλατανιά 9 % 13,96 %

Δήμος Σφακίων 2 % 2,05 %

Δήμος Χανίων 70,5 % 59,33 %

ΔΞ/ΔΑ 1,5 %

περιοχή διαμονής

εθνικότητα

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Ελληνική Άλλη

68%

32%

• Ελληνική = 347 / 511

• Άλλη = 164 / 511

ηλικία

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

18 - 20 20 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 40 > 40

3%

20%

32% 32%

10%

3%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

13%

57%

30%

μορφωτικό επίπεδο

ετήσιο εισόδημα

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

< 10000

10000 - 15000

15000 - 20000

20000 - 25000

25000 - 30000

> 30000

ΔΞ/ΔΑ

47%

26%

10%

5% 3% 3% 7%

Κάπνισμα

κάπνισμα πριν την εγκυμοσύνη

34%

66%

ΝΑΙ

ΟΧΙ

• καπνίστριες = 174 / 511

• μη καπνίστριες = 337 / 511

κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνη

19%

81%

ΝΑΙ

ΟΧΙ

• καπνίστριες = 97 / 511

• μη καπνίστριες = 414 / 511

ποσοστό καπνιστριών πριν και κατά τη

διάρκεια της εγκυμοσύνης

% Νο

• καπνίζουν πριν την εγκυμοσύνη 34 % 174

• διακόπτουν το κάπνισμα στην εγκυμοσύνη 15 % 77

• καπνίστριες στην εγκυμοσύνη 19 % 97

• καπνίζουν στο 1º τρίμηνο 3,5 % 18

• καπνίζουν 1º και 2º τρίμηνο 2,5 % 13

• καπνίζουν σε όλη τη διάρκεια 12,5 % 64

• ΔΞ/ΔΑ 0,5 %

αριθμός τσιγάρων την ημέρα κατά τη

διάρκεια της εγκυμοσύνης % Νο

• 1 τσιγάρο / ημέρα 0,2 %

• 3 τσιγάρα / ημέρα 0,2 %

• 5 τσιγάρα / ημέρα 10 % 51

• 5-10 τσιγάρα / ημέρα 4,6 % 24

• 10-15 τσιγάρα / ημέρα 0,8 %

• 15-20 τσιγάρα / ημέρα 1,2 %

• >20 τσιγάρα / ημέρα 1 %

• ΔΞ/ΔΑ 1 %

• σύνολο 19 % 97

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

εθνικότητα

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Ελληνική Άλλη

21%

14%

• Ελληνική = 74 / 347

• Άλλη = 23 / 164

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

ηλικιακή ομάδα

0%

10%

20%

30%

18 - 20 20 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 40 > 40

24%

17% 17%

20%

22% 21%

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

μορφωτικό επίπεδο

0%

10%

20%

30%

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

ΔΞ/ΔΑ

27%

20%

13%

20%

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

ετήσιο εισόδημα

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

< 10000 10000 - 15000

15000 - 20000

20000 - 25000

25000 - 30000

> 30000 ΔΞ/ΔΑ

24%

11% 8%

17%

35%

14%

21%

ποσοστά καπνιστριών στην εγκυμοσύνη ανά

Καλλικρατικό Δήμο

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

17%

23,5%

10%

13%

20% 20%

14%

παθητικό κάπνισμα στην εγκυμοσύνη

• καπνίστριες στην εγκυμοσύνη 19 % (No=97)

• καπνίζει και κάποιος άλλος στο σπίτι 14 % (No=72)

• στα ¾ των οικογενειών που καπνίζει η μητέρα στην

εγκυμοσύνη καπνίζει τουλάχιστον άλλος ένας στο σπίτι !!!

κάπνισμα στην εγκυμοσύνη

και

μητρικός θηλασμός

• καπνίστριες στην εγκυμοσύνη 19 %

(No=97)

• διέκοψα ή θα διακόψω το μητρικό θηλασμό

για να καπνίζω

1,8 %

• διέκοψα το κάπνισμα για το μητρικό θηλασμό 12,5 %

(No=64)

• ΔΞ/ΔΑ 4,7 %

Αλκοόλ

κατανάλωση αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

80%

20%

ΟΧΙ

ΝΑΙ

• αλκοόλ = 102 / 511

• όχι αλκοόλ = 409 / 511

χρονική περίοδος κατανάλωσης αλκοόλ στην

εγκυμοσύνη

% Νο

• σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης 13,5 % 69

• στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο 2 %

• στο πρώτο τρίμηνο 1,5 %

• ΔΞ/ΔΑ 3 %

• σύνολο 20 % 102

ποσότητα αλκοόλ που καταναλώθηκε στην

εγκυμοσύνη

% Νο

• ένα ποτήρι την ημέρα 1,2 % 6

• ένα ποτήρι την εβδομάδα 7,3 % 37

• ένα ποτήρι το μήνα 10 % 51

• ΔΞ/ΔΑ 1,5 %

• σύνολο 20 % 102

% Νο

• κρασί 7 % 36

• μπύρα 9 % 46

• κρασί - μπύρα 3,4 % 17

• κρασί - μπύρα - τσικουδιά 0,2 %

• μπύρα - βότκα 0,2%

• ΔΞ/ΔΑ 0.2 %

• σύνολο 20 % 102

αλκοολούχο ποτό που καταναλώθηκε στην

εγκυμοσύνη

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Ελληνική Άλλη

22%

16%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά εθνικότητα

• Ελληνική = 76 / 347

• Άλλη = 26 / 164

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

18 - 20 20 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 40 > 40

18% 15%

18%

23% 22%

28,6%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά ηλικιακή ομάδα

0%

10%

20%

30%

Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Τριτοβάθμια εκπαίδευση

ΔΞ/ΔΑ

19% 17%

25%

20%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά μορφωτικό επίπεδο

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

< 10000 10000 - 15000

15000 - 20000

20000 - 25000

25000 - 30000

> 30000

18% 18%

25%

17%

24%

50%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά ετήσιο εισόδημα

0%

10%

20%

30% 22%

12% 16% 20%

30%

20%

ποσοστά γυναικών που κατανάλωναν αλκοόλ

στην εγκυμοσύνη ανά Καλλικρατικό Δήμο

συνδυασμός καπνίσματος και κατανάλωσης

αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

% Νο

• καταναλώνουν αλκοόλ και καπνίζουν 5 % 26

• καταναλώνουν αλκοόλ και δεν καπνίζουν 15 % 76

• καπνίζουν και δεν καταναλώνουν αλκοόλ 14 % 71

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ Βιβλιογραφικά δεδομένα

Μελέτη

• κάπνισμα γυναίκες 34 % >15 ετών Ο.Ο.Σ.Α, 2009 (GREECE)

34 % πριν την εγκυμοσύνη

• στην εγκυμοσύνη 11,7 % (GREECE)

Euro-scip-III-survey, 2006

19 %

12,5 % σε όλη τη διάρκεια

14,6 % 5 – 10 τσιγάρα / ημέρα

Ελληνίδες > αλλοδαπές

• ηλικία μικρότερη* μικρότερη και μεγαλύτερη

• μορφωτικό επίπεδο χαμηλό* χαμηλό

• ετήσιο εισόδημα χαμηλό* χαμηλό και υψηλό

¾ καπνίζει και κάποιος άλλος

* CDC 2005 - 2010 ~ ¾ διακοπή για το θηλασμό

ΑΛΚΟΟΛ Βιβλιογραφικά δεδομένα

Μελέτη

• αλκοόλ στην εγκυμοσύνη 20 % Μισιχρόνη, 2009

20 %

13,5 % σε όλη τη διάρκεια

1,2 % ένα ποτήρι/ημέρα

7,3 % ένα ποτήρι/εβδομάδα

Ελληνίδες > αλλοδαπές

25-50 % Ε.Ε 27 Institute of alcohol studies

2006

9 % Η.Π.Α* *CDC 2006-2010

• αλκοολούχο ποτό ποικίλει* μπύρα - κρασί

• ηλικία μεγαλύτερη* μεγαλύτερη

• μορφωτικό επίπεδο υψηλό* υψηλό

• ετήσιο εισόδημα υψηλό* υψηλό

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

• καταγράφονται υψηλά ποσοστά

καπνίσματος στην αναπαραγωγική ηλικία

καπνίσματος στην εγκυμοσύνη

κατανάλωσης αλκοόλ στην εγκυμοσύνη

• παρέμβαση από όλους τους λειτουργούς υγείας

• αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων στην εγκυμοσύνη

….ιδέες….,προτάσεις….

• ενημέρωση από

τα εκπαιδευτικά ιδρύματα

τα ΜΜΕ

το διαδίκτυο

• σήμανση των προϊόντων κατανάλωσης

το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά το αγγένητο

μωρό σας

το αλκοόλ βλάπτει σοβαρά το αγγένητο

μωρό σας

το αλκοόλ βλάπτει σοβαρά το αγγένητο

μωρό σας

το αλκοόλ βλάπτει σοβαρά

το αγγένητο μωρό σας

Ευχαριστώ για την προσοχή σας