1

Εισαγωγή

Στις μέρες μας διαφαίνεται έντονα το φαινόμενο του εθισμού στο κάπνισμα και στο αλκοόλ. Με την πάροδο των χρόνων αυξάνεται ραγδαία ο αριθμός των καπνιστών αλλά και των ανθρώπων που καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες αλκοόλ. Αρκετοί είναι οι λόγοι έναρξης, οι συνέπειες και οι τρόποι απεξάρτησης. Σημαντικό μέρος της εργασίας καταλαμβάνουν τα ποσοστά σύμφωνα με διάφορες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Στα πλαίσια της εργασίας αυτής συγκεντρώθηκαν ακόμη διάφορες μαντινάδες και τραγούδια που μιλούν για τις δύο αυτές συνήθειες. Απώτερος σκοπός μας ήταν να δείξουμε την άμεση σύνδεση τους με την καθημερινή ζωή. Τέλος, θίχτηκε έντονα το θέμα της πρόωρης έναρξης του καπνίσματος και του αλκοολισμού. Για όλους αυτούς τους λόγους αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα που έχει τίτλο <<Κάπνισμα και αλκοόλ στην εφηβεία>>.

ΑΛΚΟΟΛ

Σύμφωνα με διάφορες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα

αλλά και στις υπόλοιπες χώρες του πλανήτη φαίνεται ότι η Ελλάδα

συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μεσαίες χώρες της Ε.Ε με κριτήριο την

κατανάλωση αλκοόλ. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση τείνει να

παρουσιάζει μείωση. Το πληροφοριακό υλικό το οποίο θα παραθέσουμε

αντλείται από έρευνες της ATTICA,Global

Status Report on Alcohol, του Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν,

της ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας της 1ης

πανελλήνιας έρευνας γνώσης για το αλκοόλ

και του HBSC.Με βάση την κοινοτική

δημοσκόπηση τα υψηλότερα ποσοστά της

2

Ευρώπης παρατηρούνται στην Ιρλανδία με 44% ενώ τα χαμηλότερα στη Λετονία

με 11%. Όσον αφορά την Ελλάδα ο κοινοτικός μέσος όρος είναι 29% και πιο

συγκεκριμένα για κάθε φύλο, το 42,5%των ενηλίκων ανδρών και το 13,6% των

γυναικών καταναλώνουν καθημερινά αλκοολούχα ποτά. Αξίζει ακόμα να

σημειωθεί ότι τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στην ηλικιακή ομάδα 55-

64 ετών.

Όσον αφορά το πνευματικό επίπεδο όσων καταναλώνουν αλκοόλ το

54,2% αυτών των ατόμων έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο

δηλαδή είναι είτε απόφοιτοι γυμνασίου είτε κατώτερων τεχνικών

σχολών. Το 25,2% έχει τελειώσει και τη μη υποχρεωτική

εκπαίδευση και έχει σπουδάσει σε ιδιωτικές σχολές ή σε κολέγια

έχοντας ακόμη μια επαγγελματική κατάρτιση. Το 20,6% έχουν

υψηλό μορφωτικό επίπεδο αφού είναι απόφοιτοι ΑΕΙ,ΤΕΙ και

ανώτατων Στρατιωτικών Σχολών με μεταπτυχιακό ή

διδακτορικό. Θα μπορούσαμε ακόμη να συμπληρώσουμε ότι το

8,3% του συνολικού πληθυσμού απέχει από το αλκοόλ και

ειδικότερα το 1,2% των ανδρών και το 15,4% των γυναικών.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν οι χώροι

κατανάλωσης αλκοόλ ποικίλλουν. Το 31,9% καταναλώνει ποσότητα αλκοόλ

στο σπίτι. Το υπόλοιπο 61,9 προτιμά χώρους εκτός σπιτιού. Πρώτα στις

προτιμήσεις έρχονται τα μπαρ και τα κλαμπ με 28,5% και στη συνέχεια τα

εστιατόρια με 19,2%. Τελευταίες βρίσκουμε τις καφετέριες με 14,2%. Όσον

αφορά την κατανάλωση στους νέους τα

αποτελέσματα δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά

ούτε για τη χώρα μας ούτε για τις υπόλοιπες

χώρες. Σε όλες τις χώρες παιδιά 11 ετών

καταναλώνουν αλκοόλ σε ποσοστό 5%, 13 ετών

σε ποσοστό 11% και 15 ετών σε ποσοστό

29%.Ακόμη, την υψηλότερη θέση στις προτιμήσεις των νέων κατέχει η μπύρα

3

και στη συνέχεια τα <<σκληρά αλκοολούχα ποτά>> ενώ την τελευταία το

κρασί. Πιο συγκεκριμένα για την Ελλάδα το 65,4% των εφήβων καταναλώνει

αλκοολούχα ποτά σε χώρους όπου σύμφωνα με τον υφιστάμενο νόμο

απαγορεύεται η κατανάλωση τους από άτομα ηλικίας κάτω των 17 ετών.

Παράλληλα, ούτε τα ποσοστά του επιπέδου γνώσης και ενημέρωσης είναι

ιδιαίτερα ενθαρρυντικά εφόσον μόνο το 84,7% των ατόμων μεταξύ 17 και 24

ετών είναι ενήμερα για το επιτρεπτό όριο αλκοόλ κατά την οδήγηση, ενώ το

20,4% παραμένει στην άγνοια. Αξίζει ακόμη να συμπληρωθεί ότι το 30,25%

δεν γνωρίζει αν επιτρέπεται να καταναλώνουν αλκοόλ παιδιά και έφηβοι και το

10% δεν γνωρίζει ότι οι έγκυες γυναίκες απαγορεύεται να καταναλώνουν

οποιαδήποτε ποσότητα αλκοόλ. Τέλος, το 50% των Ελλήνων αποδίδουν την

έλλειψη ελέγχου στην κατανάλωση σε αδυναμία χαρακτήρα.

4

Αίτια αλκοολισμού

Κοινωνικοί παράγοντες

Οι έφηβοι ωθούνται στη χρήση του αλκοόλ

•Για να διασκεδάσουν

•Για να χαλαρώσουν και να ενσωματωθούν ευκολότερα στην παρέα

•Για να μιμηθούν τους ενήλικες

•Από περιέργεια

Ο πιο συχνός λόγος χρήσης αλκοόλ στην εφηβεία είναι η

‘φαντασίωση’ της ενηλικίωσης. Οι έφηβοι αντιδρούν, ανυπομονούν να

μεγαλώσουν, να φύγουν από την επίβλεψη και των έλεγχο των γονιών

τους, να νιώσουν μεγάλοι. Το ποτό, όπως και το τσιγάρο, αποτελεί για τους

εφήβους ένδειξη ‘ενηλικίωσης’, αποδεικνύει ότι δεν είναι πια μικρά

παιδάκια. Θέλουν να δείξουν και να νιώσουν μεγάλοι. Αυτή είναι συχνά και

η αιτία που καταναλώνουν

μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ

από αυτή που πραγματικά

αντέχουν. Μπορεί να

ζαλιστούν, παρόλα αυτά όμως

συνεχίζουν να πίνουν γιατί

μπορεί κάποιοι συνομήλικοι,

συμβαίνει σχεδόν πάντα, να τους πουν ‘μωρά’ αν δείξουν ότι τους ζάλισε το

αλκοόλ.

Για τους περισσότερους εφήβους, η χρήση αλκοόλ γοητεύει και

απεικονίζει την περιέργειά τους για την ενήλικη ζωή και συμπεριφορά. Ας

μην ξεχνάμε ότι οι νέοι ζουν σε μια εξαρτημένη από ουσίες κοινωνία. Το

αλκοόλ, το κάπνισμα, η καφεΐνη, να μην μιλήσω για βαρύτερες εξαρτήσεις,

αποτελούν παράδειγμα μίμησης για τους εφήβους. Βλέπουν τους ενήλικες

να πίνουν ένα δυνατό καφέ το πρωί για να ξυπνήσουν, να ανάβουν

τσιγάρο για να αντιμετωπίσουν μια δύσκολη κατάσταση, να πίνουν ένα

ποτό για να ηρεμίσουν και να χαλαρώσουν. Γιατί λοιπόν όχι και αυτοί;

Είναι γεγονός ότι το αλκοόλ, όταν καταναλώνεται σε μικρές

ποσότητες, μειώνει το άγχος και τις αναστολές, χαλαρώνει, δημιουργεί

5

ευδιαθεσία και διευκολύνει τις συναναστροφές. Έφηβοι που αισθάνονται

συστολή, που έχουν αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, που νιώθουν

άβολα με τις αλλαγές στο σώμα τους, χρειάζονται μια ‘στήριξη’ όταν

βρίσκονται σε παρέες συνομηλίκων. Για να χαλαρώσουν και να γίνουν

αποδεκτοί από την παρέα, θα δοκιμάσουν το αλκοόλ. Συχνά όμως το μέτρο

χάνεται.

Γενετικοί παράγοντες

•Γιατί έχουν οικογενειακό ιστορικό αλκοολισμού

Ψυχολογικοί παράγοντες

•Γιατί έχουν υποστεί κακοποίηση από το οικογενειακό τους περιβάλλον

•Γιατί έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση

•Γιατί έχουν βιώσει απόρριψη από την οικογένειά τους

•Γιατί πάσχουν από μετατραυματικό στρες (PTSD) λόγω βίωσης σοβαρών

τραυματικών γεγονότων

Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κατανάλωσης αλκοόλ

στους εφήβους, είναι το οικογενειακό ιστορικό αλκοολισμού. Μελέτες σε

όλο τον κόσμο, εστιάζουν στη δομή της οικογένειας και στην κληρονομική

προδιάθεση του αλκοολισμού από τη μια γενιά στην επόμενη. Παιδιά

αλκοολικών γονέων έχουν τέσσερις φορές περισσότερο πιθανότητα, σε

σχέση με άλλα παιδιά, να γίνουν και τα ίδια αλκοολικά. Σ’αυτό το

συμπέρασμα δεν συνηγορεί μόνο το γονικό πρότυπο μίμησης, αλλά και ο

ρόλος των γονιδίων που έχουν κληρονομήσει από τους γονείς τους.

Φαίνεται πως παιδιά αλκοολικών, κληρονομούν την ικανότητα του σώματος

να παράγει ένα ένζυμο του ήπατος που βοηθάει στο μεταβολισμό του

αλκοόλ. Υψηλό ποσοστό αυτού του ενζύμου, επιτρέπει στους εφήβους να

μπορούν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ. Μελέτες με

υιοθετημένα παιδιά, των οποίων ο βιολογικός πατέρας ήταν αλκοολικός,

φανερώνουν αύξηση της συχνότητας του αλκοολισμού των παιδιών αυτών,

ακόμη και με την απομάκρυνσή τους από τους αλκοολικούς βιολογικούς

γονείς τους. Άλλες έρευνες επισημαίνουν ότι όσο πιο νωρίς ένα παιδί ή

6

ένας έφηβος πιει το πρώτο ποτό, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος για μελλοντική

χρήση και τόσο πιο σημαντικός γίνεται ο γενετικός παράγοντας του

αλκοολισμού. Οι έφηβοι που αρχίζουν να πίνουν πριν τα 15 χρόνια, έχουν

αυξημένο γενετικό κίνδυνο εξάρτησης από το αλκοόλ. Όσοι ξεκινούν το

ποτό μετά τα 16 χρόνια, κινδυνεύουν να γίνουν αλκοολικοί εξαιτίας των

συνθηκών της ζωής τους και όχι των γονιδίων τους.

Ψυχολογικοί παράγοντες

Παιδιά που έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση,

έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να ξεκινήσουν τη χρήση αλκοόλ και

άλλων ουσιών σε μικρή ηλικία, σε σχέση με παιδιά που δεν έχουν

κακοποιηθεί. Παιδιά που έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες στην παιδική

τους ηλικία, που παραμελούνται, που εισπράττουν απόρριψη, που έχουν

σοβαρά προβλήματα στη σχέση τους με τους γονείς τους και που εξαιτίας

αυτής της σχέσης τους χτίζουν κακή εικόνα για τον εαυτό τους και έχουν

χαμηλή αυτοεκτίμηση, βρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου για εξάρτηση

από το αλκοόλ. Μιλάμε για παιδιά πληγωμένα και θυμωμένα, που συχνά

εκδηλώνουν παραπτωματική συμπεριφορά και στρέφουν το θυμό τους όχι

μόνο στους άλλους, αλλά και στον ίδιο τους το εαυτό. Η χρήση αλκοόλ

στην περίπτωση αυτή, οφείλεται κυρίως στην ανάγκη τους να χαλαρώσουν

ή να ξεχάσουν ό,τι τους ‘πονάει’ ψυχικά. Συχνά τα παιδιά αυτά πάσχουν

από κατάθλιψη λόγω των βιωμάτων τους και βέβαια, όπως όλοι γνωρίζετε,

το αλκοόλ επιδεινώνει την κατάθλιψη.

Το μετατραυματικό στρες (Post Traumatic Stress Disorder) είναι μια

συναισθηματική διαταραχή που αναπτύσσεται σε ανθρώπους που έχουν

εκτεθεί σε σοβαρά ψυχοτραυματικά γεγονότα ή καταστάσεις και απειλήθηκε

η ζωή τους ή η ζωή άλλων ανθρώπων. Τέτοια γεγονότα μπορεί να

αφορούν σε δυστυχήματα, σε μαζικές ή φυσικές καταστροφές, σε

τρομοκρατικές ενέργειες, βιασμούς, κακοποίηση.

Παιδιά που έχουν υπάρξει μάρτυρες ή έχουν εκτεθεί σε

ψυχοτραυματικά γεγονότα και πάσχουν από μετετραυματικό στρες, έχουν

7

πολύ μεγάλες πιθανότητες να κάνουν χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών.

Ένας από τους πιο επικίνδυνους παράγοντες ανάπτυξης μετατραυματικού

στρες και χρήσης αλκοόλ είναι η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και

εφήβων.

8

9

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΛΚΟΟΛ

1) Προκαλεί την συχνή εμφάνιση νοσημάτων όπως

αλκοολική γαστρίτιδα, πεπτικό έλκος, κίρρωση του

ήπατος και αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, των

κακοηθών νεοπλασμάτων και των ψυχιατρικών

διαταραχών

2) Προκαλεί μακροπρόθεσμες οργανικές συνέπειες την

ανίατη διαταραχή του ήπατος-κίρρωση του ήπατος,

καρκίνο στο στόμα, το λαρύγγι και τον οισοφάγο (ειδικά με

ανθρώπους που πίνουν και επίσης καπνίζουν), καρκίνο του

ήπατος και του πήχεως εντέρου ενώ οι γυναίκες που πίνουν πολύ

έχουν πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του στήθους

Μπορεί επίσης να προκληθεί βλάβη στον εγκέφαλο, όπως το

σύνδρομο Wernicke-Korsakoff

3) Προκαλεί κοινωνικά προβλήματα (διατάραξη των

οικογενειακών σχέσεων όπως και τον συζυγικών, καθώς

και τον κοινωνικό στιγματισμό.

4) Μειώνει την σχολική απόδοση, την ικανότητα

απορρόφησης της γνώσης αλλά και την συγκέντρωση

5) Έχει δραματική επίδραση στην προσωπικότητα(προκαλεί

ευερεθιστότητα, εχθρικότητα και επιθετικότητα αυξάνοντας τον κίνδυνο

πειραματισμού και με άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες)

6) Αυξάνει τις πιθανότητες πνιγμού, πτώσης και αυτοκινητιστικών

ατυχημάτων.

7) Προκαλεί αναταραχή της συμπεριφοράς στην εφηβεία με

χαρακτηριστικά όπως ο υπέρμετρος αυθορμητισμός, η έλλειψη

συγκαταβατικότητας-συμβιβασμού με τα κοινωνικά δεδομένα, αλλά και η

διάθεση απόκτησης εμπειριών σχετικών με τις αισθήσεις.

10

8) Δεν προκαλεί μόνο τη γνωστή αδυναμία της μνήμης στο να

ανακαλεί γεγονότα του παρελθόντος αλλά φαίνεται ότι επηρεάζεται η

δυνατότητα του ατόμου σχετικά με μελλοντικές επιδιώξεις και σκοπούς.

9) Επηρεάζει την ικανότητα παραγωγής λογικών σκέψεων και

πράξεων.

10) Προκαλεί διαταραχές και στον ύπνο και θεωρείται μια

σημαντική αιτία αϋπνίας.

11) Επιβραδύνει τον κινητικό συντονισμό και τον χρόνο

αντίδρασης ενώ μειώνει και τον αυτοέλεγχο.

12) Επηρεάζει πολύ τον εσωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου Το

ποτό προκαλεί εξάρτηση ψυχολογική και σωματική δηλαδή το άτομο

πάσχει από το σύνδρομο της εξάρτησης από την αλκοόλη

ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ

Η θεραπεία ξεκινάει από τον ίδιο τον ασθενή. Η αποδοχή του

προβλήματος είναι το σημαντικότερο βήμα. Είναι μια προσπάθεια

επίπονη, μακροχρόνια και με πολλές στιγμές αδυναμίας. Η θεραπεία

αποτοξίνωσης των αλκοολικών γίνεται με ψυχοθεραπεία και με φάρμακα

σε ψυχιατρικές κλινικές. Παρουσιάζει δυστυχώς τεράστιες δυσκολίες. Οι

αλκοολικοί συνήθως αρνούνται ότι έχουν πρόβλημα εθισμού στο αλκοόλ

και δεν ζητούν βοήθεια από ειδικούς, πιστεύοντας ότι έτσι οι υπόλοιποι

τους λυπούνται.

Υπάρχουν βεβαίως κρατικά και δημόσια ιδρύματα όπου

άτομα που πάσχουν από αλκοολισμό μπορούν να μιλήσουν για τα

προβλήματά τους και να βοηθηθούν από ειδήμονες. Οι άνθρωποι αυτοί

χρήζουν βοήθειας εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού. Οι βασικές

παράμετροι που θα μπορούσαν να συμβάλουν θετικά σε οποιοδήποτε

θεραπευτικό πρόγραμμα είναι οι εξής :

Αναγνώριση και αξιολόγηση του προβλήματος. Μεγάλη σημασία

έχει η στάση στη πρώτη επαφή με τον προβληματικό πότη. Χρειάζεται

11

επίμονη προσπάθεια για τη λεπτομερή αξιολόγηση κάθε πτυχής της

γενικότερης υγείας και των δραστηριοτήτων του ατόμου.

Κατάρτιση θεραπευτικού προγράμματος. Με βάση το δεδομένο ότι

όλοι οι αλκοολικοί δεν παρουσιάζουν την αυτή κλινική εικόνα ( π.χ.

συμπτώματα , βαθμό εξάρτησης κ.λπ.), η κατάρτιση του θρεπτικού

προγράμματος απαιτεί δύο βασικά στοιχεία : 1. Τα αποτελέσματα της

αξιολόγησης που προαναφέρθηκε και 2. Την ενεργό συμμετοχή του

ασθενούς στις αποφάσεις σχετικά με τη θεραπευτική διαδικασία.

Ανάλογα με την κλινική εικόνα του προβληματικού πότη, τα πρώτα

στάδια ενός θεραπευτικού προγράμματος μπορεί να απαιτήσουν:

1.Αποτοξίνωση. Η αποτοξίνωση δεν είναι θεραπεία για αλκοολισμό

αλλά είναι μια περίοδο αποχής από το αλκοόλ με στόχο την

προετοιμασία του ατόμου για απεξάρτηση και ανάρρωση.

2.Αντιμετώπιση οργανικών ή και ψυχιατρικών διαταραχών. Όπως και

στην προηγούμενη περίπτωση , η ανάγκη εισαγωγής σε νοσοκομείο ή

ψυχιατρείο για την αντιμετώπιση πιθανών διαταραχών εξαρτάται από την

κατάσταση που βρίσκεται ο αλκοολικός. Συνήθως πολλά από τα

προβλήματα που παρουσιάζουν οι προβληματικοί πότες μπορούν να

αντιμετωπιστούν στα εξωτερικά ιατρεία.

3. Θεραπευτικό πρόγραμμα. Θα πρέπει η σχέση του θεράποντος και

του θεραπευόμενου να είναι ειλικρινής και να υπάρχει μεταξύ τους

εμπιστοσύνη. Δεν θα πρέπει ο θεράπων να λέει ψέματα στον

θεραπευόμενο αλλά να του λέει την αλήθεια. Επίσης κάθε θεραπευτική

παρέμβαση πρέπει να εμπεριέχει κατάρτιση εφικτών θεραπευτικών

στόχων. Επιπλέον απαραίτητη είναι η υποστήριξη της οικογένειας του

αλκοολικού.

4. Διαχρονική παρακολούθηση. Η διαχρονική παρακολούθηση του

προβληματικού πότη και η συνεχής υποστήριξη του ίδιου και της

οικογένειας του επιβάλλεται για διάστημα τουλάχιστον ενός έτους .

12

Ο αλκοολικός νοσεί. Η νόσος εισβάλλει ύπουλα και οι επιπτώσεις

της βαρύνουν τόσο τους ασθενείς όσο και τους ανθρώπους που τους

περιβάλλουν. Απαιτείται εγρήγορση για αναγνώριση των συμπτωμάτων

πριν η χρήση γίνει εξάρτηση, εφόσον είναι γνωστό πως η πρόληψη είναι

ωφελιμότερη της θεραπείας. Σημαντικός είναι ο ρόλος της οικογένειας,

ενώ πολύτιμη ψυχολογική υποστήριξη παρέχεται από κοινωνικές ομαδες,

π.χ Ανώνυμοι Αλκοολικοί.

Η ζωή είναι σαν ένα ποτήρι κρασί, πρέπει κάποιος να τη γεύεται

αργά για να αναδεικνύεται όλη η γεύση της.

Πηγές:http://www.thecoolspot.gov/index.asp

http://web4health.info/el/answers/http://www.bestrong.org.gr/

13

ΚΑΠΝΙΣΜΑΜελετώντας τα ποσοστά του καπνίσματος παρατηρούμε ότι αυτή

η βλαβερή συνήθεια έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις τόσο στην Ελλάδα

όσο και στο εξωτερικό. Το πληροφοριακό υλικό που θα παραθέσουμε

αντλείται από έρευνες του Π.Ο.Υ, του WHO 2008,του ESPAD,του

HBSC,του GYTS,της Eurostat,και της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.

Στη Δυτική Ευρώπη καπνίζει το 34% των ανδρών κα Παράλληλα, ο

κοινοτικός μέσος όρος της Ελλάδας είναι το 29,7%.Πιο συγκεκριμένα, το

υψηλότερο ποσοστό καθημερινής επαφής με το τσιγάρο(42,2%)

παρατηρείται στην ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών, περιστασιακής επαφής

(8,5%) στην ηλικιακή ομάδα 16-24 ετών και τέλος το 92% των ατόμων

μεταξύ 12-15 ετών απέχει από το κάπνισμα.

΄Εντονες διαφορές παρατηρούνται ανάμεσα και στα δύο

φύλα. Συνεπώς, το 51% των ανδρών καπνίζει έναντι του 39% των

γυναικών. Επιπλέον, καθοριστικό ρόλο παίζουν και οι κοινωνικές

διαφορές των καπνιστών. ΄Ετσι το 54% των

ατόμων αυτών είναι άνεργοι και το 51%

χειρώνακτες εργάτες. Συγκριτικά με τις

υπόλοιπες χώρες η Ελλάδα φαίνεται να

παρουσιάζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά

καπνίσματος όπως επίσης και η έναρξη του

καπνίσματος φαίνεται να γίνεται σε μεγαλύτερη ηλικία αλλά είναι

μονιμότερη. Το ποσοστό των παιδιών που καπνίζουν τουλάχιστον μια

φορά την εβδομάδα στην ηλικία των 13 ετών, είναι 4,9% στα αγόρια και

3% στα κορίτσια, ενώ στην ηλικία των 15 ετών, είναι 13,5% και 14,1%

αντίστοιχα. Επιπλέον, το 32,1% των μαθητών γυμνασίου δήλωσε ότι

είχε δοκιμάσει τσιγάρο στο παρελθόν ενώ το 16,2% των μαθητών

δήλωσε ότι είναι τακτικοί καπνιστές. Θα μπορούσαμε ακόμη να

συμπληρώσουμε ότι 1 στους 4 καπνιστές δήλωσε ότι είχε καπνίσει για

πρώτη φορά σε ηλικία μικρότερη των 10 ετών. Συγχρόνως, το 20% των

μη καπνιστών θεωρεί ότι θα καπνίσει την επόμενη σχολική χρονιά.

Σχετικά με το παθητικό κάπνισμα το 89,8% των μαθητών γυμνασίου

14

δήλωσε ότι εκτέθηκαν στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι τους και το

94,1% σε δημόσιο χώρο. Τέλος, η μέση ηλικία έναρξης του καπνίσματος

στα αγόρια είναι 13.7 έτη και στα κορίτσια 13 έτη.

15

H ηλικία έναρξης

Η έναρξη του καπνίσματος συνήθως γίνεται κατά την παιδική και

εφηβική ηλικία .Λίγοι άνθρωποι αρχίζουν το κάπνισμα σε ηλικία άνω των

20 ετών ( λιγότερο από 10%) .Σύμφωνα με τη μελέτη ΗΒSC η μέση

ηλικία πρώτης δοκιμής τσιγάρου ανέρχεται στα 15 χρόνια.

Παιδιά που ήδη καπνίζουν στα 15 τους , κυμαίνεται στις διάφορες

χώρες μεταξύ 11 και 13 ετών . Η Ελλάδα παρουσιάζει την υψηλότερη

μέση ηλικία έναρξης στους καπνιστές ηλικίας 15 ετών , η οποία στα μεν

αγόρια είναι 13,7 έτη ενώ στα κορίτσια 13 έτη .Η έναρξη του

καπνίσματος συνδέεται με παράγοντες , όπως κοινωνικοοικονομικές

μεταβλητές , κοινωνική πίεση από τους συνομηλίκους , οικογενειακά και

κοινωνικά πρότυπα . Η διατήρηση της καπνιστικής συμπεριφοράς

συνδέεται τόσο με βιολογικές τόσο και

με ψυχολογικές μεταβλητές .

Σύμφωνα με τις συνεντεύξεις που

έγιναν σε καπνιστές ηλικίας 15-16 ετών

προέκυψαν τα παρακάτω

αποτελέσματα .

Όλοι ξεκίνησαν το κάπνισμα από

την εφηβική ηλικία 14-17 ετων και σχεδόν όλοι τους καπνίζουν ολόκληρο

η μισό πακέτο καθημερινά. Άλλοι λόγω της εφηβείας .Οι λόγοι όμως

ποικίλουν. ‘Οσον αφορά την αντιμετώπιση των γονιών, μερικοί από

αυτούς ήταν συμβουλευτικοί με τα παιδιά τους όταν το έμαθαν ότι

καπνίζουν και κατέβαλαν λεκτική προσπάθεια με σκοπό να τους πείσουν

να κόψουν αυτή τη βλαβερή συνήθεια. Άλλοι το ήξεραν από την αρχή και

άλλοι δεν το είχαν μάθει. Αρκετοί από αυτούς τους νέους προσπάθησαν

να το κόψουν άλλοι με επιτυχία και άλλοι όχι . Όσοι κατάφεραν να το

κόψουν, το αντικατέστησαν με το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Σε όλους είχαν

αρχίσει να φαίνονται οι αρνητικές συνέπειες του καπνίσματος. Μερικά

από τά συμπτώματα ήταν μείωση αντοχής, κακοσμία της στοματικής

κοιλότητας, αλλοίωση της φωνής, μείωση της αναπνευστικής ικανότητας

16

και σπυριά στο πρόσωπο. Αλλά εκτός από τις εξωτερικές επιπτώσεις

υπάρχουν και οι εσωτερικές όπως κατάθλιψη και κυρίως εξάρτηση.

17

Επιπτώσεις του καπνίσματος

Ένα παιδί που ζει σε οικογένεια καπνιστών καπνίζει παρά την θέληση

του 80-120 τσιγάρα τον χρόνο!

Το κάπνισμα αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία πρόκλησης

καρκίνου και ευθύνεται για περίπου το 30% του συνόλου των

θανάτων από καρκίνο. Συγκεκριμένα το κάπνισμα ευθύνεται για:

Το 70-90% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα.

Το 75-85% των θανάτων από καρκίνο του λάρυγγα.

Το 50-75% των θανάτων από καρκίνο στόματος, φάρυγγα και

οισοφάγου

Το 30-50% των θανάτων από καρκίνο της ουροδόχου κύστης και

των νεφρών.

18

Το 20-25% των θανάτων από καρκίνο του παγκρέατος, του

στομάχου και μικρότερα ποσοστά άλλων καρκίνων.

Τα προβλήματα υγείας που δημιουργεί είναι πολλά.

Το βασικότερο είναι ότι το στόμα του καπνιστή μυρίζει άσχημα

καθώς και τα δόντια αποχρωματίζονται και καταστρέφονται πιο

γρήγορα. Εξασθενεί η όσφρηση και η γεύση και επηρεάζονται οι

φωνητικές χορδές. Ο πονόλαιμος είναι κάτι καθημερινό στον

καπνιστή. Πολλές παθήσεις των πνευμόνων σχετίζονται με το

τσιγάρο όπως ο καρκίνος, η χρόνια αποφρακτική

πνευμονοπάθεια, το πνευμονικό εμφύσημα, η καταστροφή των

κυψελίδων.

Στις παθήσεις της καρδιάς και του κυκλοφοριακού συστήματος

αναφέρεται η στεφανιαία νόσος, η ισχαιμική καρδιοπάθεια, το

έμφραγμα μυοκαρδίου, η υπέρταση, οι διαταραχές αιματώσεως

των κάτω άκρων, η ελάττωση της οξυγόνωσης των κυττάρων και

η βαλβιδοπάθεια.

Το τσιγάρο προκαλεί επίσης παθήσεις στο στομάχι και στο

δωδεκαδάκτυλο όπως γαστρίτιδα, έλκος, ξινίλες, μείωση της

καλής και αύξηση της κακής χοληστερίνης και καούρες. Το έντερο

προσαρμόζεται ώστε να λειτουργεί μόνο με καφέ και τσιγάρο.

Το κάπνισμα συντελεί ακόμη στις διαταραχές εμμήνου ρύσεως,

στην ψυχρότητα την μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας,

στην ανδρική ανικανότητα, στην μείωση παραγωγής ορμονών

καθώς προκαλεί και διαταραχές στύσης, αύξηση παλμών, τοπικό

ερεθισμό στα χείλη και φαρυγγίτιδα.

Εκτός από αυτά υπάρχουν πολλές πιθανότητες οστεοπόρωσης,

αποβολής κατά την εγκυμοσύνη ή προώρου τοκετού. Επιπλέον

μειώνει τις πιθανότητες σύλληψης για μια γυναίκα κατά 40%. Μία

άλλη μελέτη 2.885 νέων ηλικίας 12-13 ετών, ανακάλυψε ότι

διάφορες μικροαδιαθεσίες και απουσίες από το σχολείο ήταν

μεγαλύτερες στους καπνιστές.

19

Ακόμη ο εγκέφαλος των καπνιστών παρουσιάζει αλλαγές στο

μεταβολισμό του, λόγω της χρόνιας στέρησης οξυγόνου που του

επιφέρει το κάπνισμα και έχουν πρόωρο θάνατο. Τέλος έχει

αποδειχτεί ότι το κάπνισμα επιδεινώνει τα συμπτώματα μιας

υπάρχουσας ασθένειας και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε

τύφλωση.

Οι συνέπειες όμως του καπνίσματος δεν σταματούν σε αυτούς

που καπνίζουν. Έχει διαπιστωθεί ότι στο σάλιο, στα ούρα των

παιδιών, στα έμβρυα στην κοιλιά της μάνας και στο γάλα των

γυναικών που θηλάζουν βρέθηκαν ορισμένα υποπροϊόντα

καπνού.

Το κάπνισμα αποτελεί κύριο παράγοντα στην εμφάνιση σοβαρών

ασθενειών που μπορούν να προκαλέσουν ακόμη και τον θάνατο

20

Θεραπεία Υποκατάστασης με Νικοτίνη

Αποτελεί την πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη μορφή

φαρμακευτικής προσέγγισης για τη θεραπεία της εξάρτησης από τον

καπνό. Η φαρμακευτική αγωγή με νικοτίνη βελτιώνει την προσπάθεια

διακοπής του καπνίσματος μέσα από έναν ή περισσότερους από τους

ακόλουθους μηχανισμούς: 1) Μειώνει τα συμπτώματα που συνοδεύουν

την αποχή από το κάπνισμα 2) Μειώνει την έντονη επιθυμία για τσιγάρο

3) Μπορεί να λειτουργήσει ως ανασταλτικός παράγοντας της

ψυχολογικής εξάρτησης που δημιουργείται μέσω της τελετουργίας του

ανάμματος του τσιγάρου 4) Αποτελεί έναν τρόπο αντιμετώπισης της

επιθυμίας σε περιόδους όπου το άτομο μπορεί να αισθανθεί έντονη

επιθυμία για τσιγάρο.

Υπάρχουν έξι ενδεδειγμένες διαθέσιμες μορφές θεραπείας

υποκατάστασης με νικοτίνη: το αυτοκόλλητο, η τσίχλα η ρινική και η

εισπνεύσιμη μορφή χορήγησης, η υπογλώσσια μορφή και οι παστίλιες.

Οι διαφορές στην ταχύτητα και

στην αποτελεσματικότητα της

δράσης της νικοτίνης στον

οργανισμό, μέσα από τις

διαφορετικές αυτές διαθέσιμες

μορφές χορήγησης, επιτρέπουν

στον ασθενή να επιλέγει τη

μορφή θεραπείας που είναι πιο κατάλληλη για τις ανάγκες και τις

προτιμήσεις του.

- .Τα αυτοκόλλητα νικοτίνης Τα αυτοκόλλητα νικοτίνης

κυκλοφορούν σε δόσεις των 5, 10 και 15mg. Είναι επιθέματα, τα οποία ο

καπνιστής κολλά σε κάποιο άτριχο σημείο του δέρματος, συνήθως στο

μπράτσο. Κάθε μέρα, ένα καινούριο αυτοκόλλητο θα πρέπει να

τοποθετείται σε διαφορετικό σημείο του σώματος, ώστε να μην ερεθιστεί

το δέρμα. Η δόση εκκίνησης είναι συνήθως στα 15 mg και βαθμιαία

21

μειώνεται στα 10 mg και μετά στα 5 mg. Καλό είναι, τα αυτοκόλλητα

νικοτίνης να μην χρησιμοποιούνται για περισσότερο από οκτώ

εβδομάδες. Είναι απαραίτητο όμως να συμβουλευτείτε το γιατρό σας για

την απαραίτητη δόση και τη διάρκεια της αγωγής. Το κόστος είναι 14,05

για μια συσκευασία με 7 αυτοκόλλητα των 15 mg, 13 ευρώ για μια

συσκευασία με 7 αυτοκόλλητα των 10mg και 12,10 ευρώ για μια

συσκευασία με 7 αυτοκόλλητα των 5mg.

- : Οι τσίχλες νικοτίνης Οι τσίχλες κυκλοφορούν σε δόσεις

των  2mg και των 4mg. Η επιλογή εξαρτάται από τον βαθμό της

εξάρτησής του καπνιστή. Συνήθως, η τσίχλα θα πρέπει να λαμβάνεται για

ένα-δύο μήνες και μέσα στον επόμενο μήνα να μειώνεται η χρήση της. Ο

καπνιστής μασά την τσίχλα και μόλις αισθανθεί ένα κάψιμο στη γλώσσα,

την τοποθετεί ανάμεσα στα δόντια και στα ούλα. Η ίδια διαδικασία

επαναλαμβάνεται, μόλις ο καπνιστής αισθανθεί ξανά την επιθυμία για

τσιγάρο. Μια τσίχλα απελευθερώνει νικοτίνη για περίπου 30’. Η

δοσολογία αφορά τη χρήση μιας τσίχλας κάθε δύο ώρες. Το κόστος για

μια συσκευασία με 30 τεμάχια είναι 4,15 ευρώ.

- .Το ρινικό σπρέι νικοτίνης   Το ρινικό σπρέι νικοτίνης

απελευθερώνει γρήγορα νικοτίνη στον βλεννογόνο της μύτης. Η χρήση

του περιλαμβάνει μια-δύο εισπνοές κάθε ώρα. Χρησιμοποιείται το

λιγότερο οκτώ φορές την ημέρα και όχι

περισσότερο από σαράντα φορές και για

διάστημα όχι μεγαλύτερο των οκτώ

εβδομάδων.

 

- .Ηλεκτρονικό τσιγάρο

Τις έντονες αντιδράσεις χιλιάδων χρηστών

του «ηλεκτρονικού τσιγάρου» προκάλεσαν

οι δηλώσεις του γενικού γραμματέα του

υπουργείου Υγείας κ. Δημόπουλου, ο οποίος προανήγγειλε τη δίωξη

22

όσων πωλούν  τις συγκεκριμένες «συσκευές» καπνίσματος, καθώς ο

Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων αναμένεται να απαγορεύσει την πώλησή

τους, αφού τα χημικά σκευάσματα με νικοτίνη θεωρούνται φάρμακο!

Το ζήτημα του ελέγχου των προϊόντων που χρησιμοποιούνται ως

υποκατάστατα του καπνίσματος και περιέχουν νικοτίνη έθεσε με ερώτημά

του στον ΕΟΦ και το Γενικό Χημείο του Κράτους. Η απάντηση ήταν η

εξής: «Τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα του

καπνίσματος και περιέχουν νικοτίνη υπάγονται στα φαρμακευτικά

προϊόντα (τα προϊόντα αρμοδιότητας ΕΟΦ είναι εκείνα τα οποία

αναφέρονται στο νόμο 1316). Η διάθεσή τους στην αγορά προϋποθέτει

τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας φαρμάκου από τον ΕΟΦ:

α) στην κατηγορία αυτή υπάγεται και το ηλεκτρονικό τσιγάρο, το οποίο

περιέχει νικοτίνη. Ωστόσο μέχρι σήμερα ο ΕΟΦ δεν έχει χορηγήσει άδεια

κυκλοφορίας σε ανάλογο προϊόν για την ελληνική αγορά.

β) προϊόντα τα οποία παρουσιάζονται ως ηλεκτρονικά τσιγάρα που δεν

περιέχουν νικοτίνη θα πρέπει να εξεταστούν από άλλους αρμόδιους

φορείς, όπως το υπουργείο Ανάπτυξης».

Ειδικοί επισημαίνουν τις επιπτώσεις του ηλεκτρονικού τσιγάρου στην

υγεία και το χαρακτηρίζουν επικίνδυνο και καταστροφικό για τον

οργανισμό.

Μάλιστα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποίησε

πρόσφατα να μη γίνεται χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων, σημειώνοντας

ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι είναι ασφαλή, ή ότι

βοηθούν τους καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα.

«Οι χρήστες εισπνέουν νικοτίνη και πιθανώς πολλές άλλες τοξικές

ουσίες, για τις οποίες δεν είμαστε σίγουροι» αναφέρει ο ΠΟΥ και τονίζει

ότι «το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι μια δοκιμασμένη θεραπεία

αντικατάστασης νικοτίνης».

Πόλεμος για το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει ξεσπάσει και στις ΗΠΑ,

23

ανάμεσα στον Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) και την καπνοβιομηχανία. Ο

αμερικάνικος Οργανισμός, σε έρευνα του για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα,

εκφράζει ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια του ηλεκτρονικού τσιγάρου

αφού, όπως σημειώνει, η συσκευή αυτή μετατρέπει τη νικοτίνη και τις

άλλες χημικές ουσίες σε ατμό, που εισπνέεται από τον χρήστη.

Μάλιστα, εργαστηριακά πειράματα σε ηλεκτρονικά τσιγάρα έδειξαν ότι

περιέχουν καρκινογόνα και άλλα τοξικά χημικά, επικίνδυνα για τους

ανθρώπους.

Από τα μέσα του 2008, αμέσως μετά την είσοδό του στην αγορά, το

ηλεκτρονικό τσιγάρο συνάντησε αρκετά προβλήματα και περιορισμούς

όσον αφορά την εξάπλωση του.

Από την πλευρά τους, οι κατασκευαστές και διανομείς του «ηλεκτρονικού

τσιγάρου» υποστηρίζουν πως

πίσω από τις απαγορεύσεις

που συναντά το προϊόν τους

σε διάφορες χώρες του

κόσμου κρύβονται οι μεγάλες

καπνοβιομηχανίες, καθώς το

ηλεκτρονικό τσιγάρο, όπως

υποστηρίζουν, μπορεί και

προσφέρει ότι και τα προϊόντα

των καπνοβιομηχανιών, χωρίς όμως να επιβαρύνει την υγεία κανενός.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της FDA. Η FDA, ή αλλιώς υπηρεσία

φαρμάκων και τροφίμων, είναι μια υπηρεσία του υπουργείου υγείας των

Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία είναι υπεύθυνη για την προστασία και την

προαγωγή της δημόσιας υγείας, μέσω της ρύθμισης και της εποπτείας

της ασφάλειας των τροφίμων, των προϊόντων του καπνού και άλλων

σχετικών.

Η FDA σε μια ανακοίνωσή της, σχετικά με το ηλεκτρονικό τσιγάρο,

δήλωσε, ότι σύμφωνα με έρευνες οι οποίες διεξήχθησαν στο ηλεκτρονικό

24

τσιγάρο, βρέθηκαν ουσίες βλαβερές για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Οι υποστηρικτές του «ηλεκτρονικού τσιγάρου» τάσσονται κατά των

απαγορεύσεων, καθώς πιστεύουν πως ο πόλεμος αυτός οφείλεται σε

οικονομικούς λόγους καθώς από την επιτυχία του ηλεκτρονικού τσιγάρου

χάνουν χρήματα όχι μόνο οι καπνοβιομηχανίες, αλλά και η FDA .

Στις Ηνωμένες Πολιτείες πάντως έχει ήδη τεθεί το θέμα της

φορολόγησης του «ηλεκτρονικού τσιγάρου» όπως ακριβώς

φορολογούνται και τα κανονικά τσιγάρα, μιας και η κατακόρυφη άνοδος

των πωλήσεων έχει μειώσει τα έσοδα από τις πωλήσεις των τσιγάρων. 

Βουπροπιόνη (zyban)

Η βουπροπιόνη είναι ένα ήπιο αντικαταθλιπτικό και αρχικά αξιοποιήθηκε

ως τέτοιο. Στην πορεία των ερευνών όμως διαπιστώθηκε ότι προκαλεί

απέχθεια από το τσιγάρο. Θεωρείται ότι δρα στο κέντρο της απόλαυσης

του τσιγάρου στον εγκέφαλο. Πρέπει να χορηγείται υπό ιατρική

παρακολούθηση  και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (7-19

εβδομάδες).

Υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι για τους οποίους η χορήγηση

αντικαταθλιπτικών μπορεί να ωφελήσει κατά την προσπάθεια διακοπής

του καπνίσματος: α) η καταθλιπτική συμπτωματολογία  μπορεί να είναι

ένα σύμπτωμα της αποχής από τη νικοτίνη και η διακοπή του

καπνίσματος πολύ συχνά έχει ως συνέπεια την εμφάνιση κατάθλιψης β)

η νικοτίνη μπορεί να έχει κάποιες αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, οι οποίες

συντηρούν τη συνέχιση του καπνίσματος. Η χορήγηση αντικαταθλιπτικών

μπορεί λοιπόν να αντικαταστήσει την επίδραση αυτή από την νικοτίνη. Η

χορήγηση βουπροπιόνης βελτιώνει σε σημαντικό βαθμό τα συμπτώματα

που εμφανίζονται εξ’ αιτίας της αποχής από το κάπνισμα .Μπορεί επίσης

να δράσει ως ανταγωνιστής στον υποδοχέα νικοτίνης μειώνοντας την

ανθεκτική δυνητική ενέργειά της.

25

Η χορήγηση βουπροπιόνης ξεκινά μια με δύο εβδομάδες πριν την

ημερομηνία διακοπής, σε δοσολογία τουλάχιστον 150mg για τις τρεις

πρώτες ημέρες και 150mg δύο φορές ημερησίως για το υπόλοιπο

χρονικό διάστημα της θεραπείας. H χρήση και η αποτελεσματικότητά της

συνίσταται και για την πρόληψη υποτροπής, όταν  η διακοπή

καπνίσματος έχει ήδη επιτευχθεί. Το κόστος για ένα κουτί με 60 χάπια

ανέρχεται στα 76,70 ευρώ.

Οι σημαντικότερες παρενέργειες της χορήγησης βουπροπιόνης

είναι οι κεφαλαλγίες, η αϋπνία, η ζάλη, η υπέρταση, οι επιληπτικές

κρίσεις, η ξηροστομία και τα γαστρεντερικά συμπτώματα.Η βουπροπιόνη

δεν μπορεί να λαμβάνεται ανεμπόδιστα από καπνιστές που ακολουθούν

ήδη αγωγή για καρδιολογικό ή διαβητολογικό πρόβλημα υγείας. Η λήψη

της συνδυάζεται με την ψυχολογική στήριξη του καπνιστή, πιθανώς και

με τα υποκατάστατα νικοτίνης.

Θεραπεία διάρκειας επτά εβδομάδων, σε συνδυασμό ή όχι με

υποκατάστατα νικοτίνης οδηγεί σε ποσοστά διακοπής από 44-68%,

διπλάσια περίπου σε σχέση με τα ποσοστά διακοπής χωρίς

φαρμακευτική βοήθεια.

Βαρενικλίνη (champix)

Η βαρενικλίνη (varenicline) αποτελεί ένα νέο φαρμακευτικό

σκεύασμα το οποίο προορίζεται ειδικά για την θεραπεία διακοπής του

καπνίσματος. Η βαρενικλίνη δεν είναι αντικαταθλιπτικό, όπως η

βουπροπιόνη και δρα στους υποδοχείς της νικοτίνης στο κεντρικό

νευρικό σύστημα.  Η βαρενικλίνη έχει την ιδιότητα να ανακουφίζει από

την έντονη επιθυμία για νικοτίνη και από τα στερητικά συμπτώματα.

Παράλληλα λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας της ψυχολογικής

εξάρτησης από τη νικοτίνη που δημιουργείται μέσω της τελετουργίας του

ανάμματος του τσιγάρου.

26

Απαραίτητη προϋπόθεση πριν την έναρξη της λήψης βαρενικλίνης

είναι ο καθορισμός της ημερομηνίας διακοπής. Η χορήγηση ξεκινά αφού

πρώτα το άτομο έχει αποφασίσει μια ημερομηνία διακοπής μέσα στην

δεύτερη εβδομάδα της θεραπείας (μεταξύ της ημέρας 8 και της ημέρας

14). Η θεραπεία έχει διάρκεια 12 εβδομάδων. Από την 1η έως της 3η

ημέρα χορηγείται 1 δισκίο 0,5mg ημερησίως, ενώ από την 4η έως την 7η

ημέρα χορηγείται 1 δισκίο 0,5mg 2 φορές ημερησίως. Από την 8η έως

την 14η ημέρα χορηγείται 1 δισκίο 1mg δύο φορές ημερησίως. Η

δοσολογία παραμένει σταθερή από την 3η έως την 12η εβδομάδα της

θεραπείας. Εφόσον το άτομο έχει πραγματοποιήσει διακοπή, ο γιατρός

μπορεί να προτείνει τη συνέχιση της θεραπείας για 12 ακόμη εβδομάδες

σε δοσολογία 1mg δύο φορές ημερησίως. Ο κίνδυνος υποτροπής είναι

αυξημένος την περίοδο αμέσως μετά το τέλος της θεραπείας. Ο γιατρός

μπορεί να αποφασίσει τη σταδιακή μείωση  της δόσης κατά το τέλος της

θεραπείας.

Η βαρενικλίνη εκτιμάται ότι έχει ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες που

βαθμιαία υποχωρούν μέσα στο πρώτο δεκαήμερο της λήψης της.  Η

βαρενικλίνη έχει αξιολογηθεί ως ασφαλής και καλά ανεκτή από τον

οργανισμό, ενώ ως πιθανές παρενέργειες του φαρμακευτικού αυτού

σκευάσματος αναφέρονται η ναυτία, οι κεφαλαλγίες, η δυσκοιλιότητα και

η βίωση άσχημων ονείρων κατά την διάρκεια της νύχτας. Σε περίπτωση

που εμφανισθούν ανεπιθύμητες ενέργειες που το άτομο δεν μπορεί να

ανεχθεί ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει τη μείωση της δόσης

προσωρινά ή μόνιμα σε 0,5mg 2 φορές ημερησίως. To κόστος της

θεραπείας για τις 2 πρώτες εβδομάδες είναι 48,20 ευρώ και το κουτί για

κάθε 2 από τις επόμενες εβδομάδες κοστίζει 52,40 ευρώ.

Προγράμματα χορήγησης βαρενικλίνης για διάστημα 12

εβδομάδων φαίνεται να οδηγούν σε ποσοστά διακοπής περίπου 44%.

Προκειμένου να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα της

βαρενικλίνης πραγματοποιήθηκε σε δύο μελέτες συγκριτική αξιολόγηση

27

της χορήγησης του φαρμακευτικού αυτού σκευάσματος με τη χορήγηση

βουπροπιόνης και με τη χορήγηση εικονικής φαρμακευτικής θεραπείας.

Έπειτα από την χορήγηση βαρενικλίνης για διάστημα 12 εβδομάδων και

έπειτα από διεξαγωγή βιοχημικού ελέγχου αξιολογήθηκε η αποχή από

την κατανάλωση καπνού για διάστημα τουλάχιστον τεσσάρων

εβδομάδων. Στην πρώτη μελέτη διαπιστώθηκε αποχή στο 44,4% των

ατόμων στα οποία χορηγήθηκε βαρενικλίνη έναντι του 29,5% των

ατόμων στα οποία χορηγήθηκε βουπροπιόνη και του 17,7% των ατόμων

στα οποία χορηγήθηκε εικονική φαρμακευτική θεραπεία. Η δεύτερη

μελέτη κατέδειξε σχεδόν πανομοιότυπα ποσοστά αποχής τα οποία

ανέρχονταν σε 44%, 30% και 17,7% για τις τρεις συνθήκες αντίστοιχα

(Tonstad, Hays, Jorenby et al., 2005). 

Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που προορίζονται για τη διακοπή

του καπνίσματος  δεν καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Το κόστος

επιβαρύνει τον καταναλωτή.

Εναλλακτικές μέθοδοι όπως: βελονισμός, ύπνωση, μέθοδοι που

χρησιμοποιούν ενεργειακά πεδία. Οι μέθοδοι αυτές ονομάζονται

θεραπείες υποβολής, επειδή η δράση τους οφείλεται κυρίως στην

επίδραση του θεραπευτή, η οποία παίρνει τη μορφή υποβολής. Η

αποτελεσματικότητά τους δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά. Η χρήση

και η αποτελεσματικότητα του ηλεκτρονικού τσιγάρου το οποίο δεν

περιέχει τις βλαβερές ουσίες του καπνού, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς,

καθώς αποτελεί νέο προϊόν στην αγορά. Γενικά, δεν αποτελεί

αποτελεσματικό μέσο καταπολέμησης της ψυχολογικής εξάρτησης από

το τσιγάρο καθώς συντηρεί την τελετουργία του ανάμματός του. Το

κόστος της συσκευασίας που περιέχει 2 τσιγάρα (επαναφορτιζόμενα)

είναι 120 ευρώ.

28

Τραγούδια για το αλκοόλ και το κάπνισμαΚατά τη διάρκεια της διαθεματικής εργασίας οι μαθητές κλήθηκαν

να ακούσουν τραγούδια που ανήκαν σε διαφορετικά μουσικά είδη, τα

οποία μίλαγαν για το τσιγάρο και το αλκοόλ. Οι στιχουργοί συνέθεσαν

αυτά τα τραγούδια στην προσπάθειά τους να εκφράσουν τα συναισθήματά

τους και αναζητώντας βοήθεια για να ξεπεράσουν κάποιες δυσκολίες και

κάποια ψυχολογικά προβλήματα. ΄Άλλες φορές με τα τραγούδια αυτά

θέλουν να «περάσουν μηνύματα σχετικά με τη ζωή.

Πρώτο τραγούδι ‘Το τσιγάρο ,Γιάννης Κότσιρας

Ο τραγουδιστής χρησιμοποιεί το τσιγάρο μέσα στο τραγούδι γιατί

αναπολεί τις πίκρες του, θυμάται στιγμές του παρελθόντος και εκφράζει

τα συναισθήματα του.

Δεύτερο τραγούδι Απόψε θέλω να πιώ, Χάρις Αλεξίου

Στο τραγούδι αναφέρει τα τσιγάρα και τα ποτά, ενω βρίσκεται σε

κακή ψυχολογική κατάσταση ως ένα μέσο διαφυγής από τα προβλήματα

της και θεωρεί πως με αυτόν τον τρόπο ξεδίνει. Θέλει να ξεχάσει το

παρελθόν της και τον καιρό που ήταν στεναχωρημένη.

Τρίτο τραγούδι Γράμμα σε ένα ποιητή, Ζερβουδάκης

Το συγκεκριμένο τραγούδι είναι ποίημα του καββαδία και έχει

μελοποιηθεί απο τον Ζερβουδάκη. Προβάλει την ζωή των ανθρώπων

που ζουν στα καράβια και χρησιμοποιεί το καράβι σαν έναν τρόπο για να

φύγει μακριά,να ξεδώσει.

Τέταρτο τραγούδι Ένα τσιγάρο δρόμος, Ραψωδός Φιλόλογος

29

Αυτό το τραγούδι μιλάει για την ζωή. Χρησιμοποιεί την πρόταση

"ένα τσιγάρο δρόμος" για να δείξει ότι η ζωή είναι ευμετάβλητη, δηλαδή

αλλάζει πολύ εύκολα και γρήγορα, από στ ιγμή σε στιγμή.

Πέμπτο τραγούδι Πίνω και μεθώ, Ιακωβίδης

Οι ρεμπέτες την εποχή εκείνη θεωρούσαν μαγκιά, τρόπο ζωής να

καπνίζουν και να πίνουν. Έκφραζαν τα συναισθήματα τους είτε καλά είτε

κακά με αυτό και γενικότερα ταύτιζαν την χαρά, τα ντέρτια τους και την

στεναχώρια τους με το τσιγάρο και το αλκοόλ.

Έκτο τραγούδι Πίνω μπύρες, Τα παιδιά από την Πάτρα

Οι τραγουδιστές μιλάνε για καημό και για μοναξιά και συμβολίζουν

το τραγούδι με την παρέα.

Έβδομο τραγούδι Βάλτε να πιούμε, Διάφανα κρίνα

Είναι γενικά ένα απαισιόδοξο τραγούδι που μιλάει μελαγχολικά .

Θεωρεί το αλκοόλ ως μέσο διαφυγής από την στεναχώρια.

Όγδοο τραγούδι Ούζο όταν πίνεις, Χάρις Αλεξίου

Σε αυτό το τραγούδι λέει ότι το αλκοόλ σε απομακρύνει από την

πραγματικότητα και ότι όταν κάποιος πίνει νιώθει κυρίαρχος.

30

Αποτελέσματα ερωτηματολογίου

Η ομάδα που ασχολήθηκε με την ερευνητική εργασία σχετικά με το

κάπνισμα κάπνισμα και το αλκοόλ συνέταξε ένα ερωτηματολόγιο το

οποίο διένειμε σε 102 άτομα διαφορετικών ηλικιακών ομάδων , από τους

οποίους το 55% ήταν άντρες και το 45% γυναίκες.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου το 42% των

ερωτηθέντων ξεκίνησαν το κάπνισμα στην ηλικία των 13-15 ετών , ενώ το

40% ξεκίνησαν την επαφή τους με το τσιγάρο και το αλκοόλ στην ηλικία

των 16-18 ετών. ΄Οσον αφορά τις ηλικίες από 18 και άνω, το ποσοστό

ανέρχεται σε 18% για το κάπνισμα και 11% γι το αλκοόλ.

Η δεύτερη ερώτηση που περιελάμβανε το ερωτηματολόγιο

αφορούσε τις αιτίες που ώθησαν στο τσιγάρο και στο ποτό. Το ποσοστό

που απάντησε ότι ήρθε σε επαφή με το τσιγάρο για λόγους όπως η

μαγκιά και η πλάκα, ανέρχεται σε 29% και το ποσοστό που ήρθε στην

επαφή με τις ουσείες αυτές λόγω της παρέας και της μίμησης ανέρχεται

σε 46% κα λόγω κακής ψυχολογίας σε 25%. Τα αντίστοιχα ποσοστά για

το αλκοόλ ανέρχονται σε 51% (λόγω μαγκιάς και πλάκας), σε 36% λόγω

παρέας και μίμησης άλλων και σε 13% λόγω κακής ψυχολογίας.

Στην ερώτηση που αφορούσε τις επιπτώσεις που έχουν

παρατηρήσει στον οργανισμό τους, όσον αφορά το κάπνισμα, απάντησε

το 51% ότι έχει μειωθεί η αντοχή τους, το 36% ότι έχουν μειωθεί τα

αντανακλαστικά και το 18% εντόπισε έλλειψη συγκέντρωσης. Για το

αλκοόλ το 28% απάντησε μείωση αντοχής΄, το 14% μείωση

αντανακλαστικών και το 40% έλλειψη συγκέντρωσης.

΄Όταν ερωτήθηκαν για την αντίδραση των οικείων τους όσον

αφορά το κάπνισμα το 56% απάντησε ότι ήταν αρνητικές, το 24% έδειξαν

κατανόηση και το 20% το αγνόησαν. Στην αντίστοιχη ερώτηση για το

αλκοόλ το 51% απάντησε ότι οι αντιδράσεις ήταν αρνητικές, το 36%

έδειξε κατανόηση και το 13% το αγνόησαν.

΄Οσον αφορά τη συχνότητα χρήσης του τσιγάρου το 37%

απάντησε ότι καπνίζει κάτω από δέκα τσιγάρα την ημέρα, το 41% 10-20

31

τσιγάρα ημερησίως και το 22% άνω των 20 τσιγάρων. ΄Οσο για το

αλκοόλ όσοι ξεπερνούν τα δύο ποτήρια ημερησίως, καταναλώνουν

κυρίως βότκα σε ποσοστό που ανέρχεται σε 22%^, ουίσκι 19% , κρασί

21%, μπύρα 13%, τσικουδιά 13% και ένα 17% διάφορα άλλα

οινοπνευματώδη.

Στην ερώτηση για την αίσθηση που προκαλεί το κάπνισμα το 25%

απάντησε χαρά, το 34% ελευθερία και το 41% πληρότητα. Τα αντίστοιχα

ποσοστά για το αλκοόλ ανέρχονται σε 46% (χαρά), 34% ( ελευθερία ) και

20% (πληρότητα).

Στην επιθυμία διακοπής για το κάπνισμα το 54% απάντησε ναι,

ενώ το 46% όχι. Στην αντίστοιχη για το αλκοόλ το 38% απάντησε ναι,

ενώ το 62% όχι. Στην περίπτωση που επιθυμούσαν να διακόψουν το

κάπνισμα το 23% αποκρίθηκε ότι θα το διέκοπτε με κα΄νό, το 9% με

γυμναστική΄, το 40% με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου, το 23% με τη

θέληση και το 5% με τη χρήση ειδικής τσίχλας. Όσον αφορά ποσες φορές

έχουν κα΄νει προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος το 49% έχει

προσπαθήσει 1-2 φορές, το 24% 2-5 φορές και το 27% από πέντε και

άνω. Για το κάπνισμα το 48% απάντησε ότι η προσπάθεια διακοπής

απέδωσε, ενώ το 52% ότι ήταν ανεπιτυχής. Στην αντίστοιχη ερώτηση για

το αλκοόλ το 62% απάντησε ότι η διακοπή ήταν επιτυχής, ενώ το 38%

ήταν αποτυχημένη.

Μαντινάδες

Στα πλαίσια αυτής της ερευνητικής εργασίας σχετικά με το αλκοόλ και το κάπνισμα συγκεντρώθηκαν κάποιες μαντινάδες . Όπως είναι γνωστό οι μαντινάδες είναι μικρά σε έκταση ποιήματα με ομοιοκαταληξία και είναι συνήθως δίστιχες ενώ περιέχουν κρητικό λεξιλόγιο. Επίσης είναι στενά συνδεδεμένες με την κρητική παράδοση καθώς και αποτελεί τρόπο έκφρασης για τη συνολική κοινωνία. Προέρχονται μέσα από τη ζωή που συνδυάζει τις χαρές και τις λύπες δίνοντάς μας την ευκαιρία να καταλάβουμε την ψυχική κατάσταση των απλών ανθρώπων και τον λόγο που τους ώθησε στο κάπνισμα και το αλκοόλ. Επιλέξαμε τις παρακάτω μαντινάδες από πλήθος άλλων γιατί μας άρεσαν περισσότερο.

1) Πριν σε γνωρίσω το ποτό

32

δεν το’ βανα στα χείλη

και τώρα με μαζεύουνε

από τα μπαρ οι φίλοι

2) Και ο Θεός από ψηλά

ζηλεύει τη ζωή μας

για δε μπορεί να κατεβεί

να πιει απ’ το κρασί μας.

3) Ρακί, κρασί δεν έπινα,

φοβόμουν μη μεθύσω

μα δα τα πίνω και τα δυο

για να σε λησμονήσω.

4) Καημό’ χω μέσα στην καρδιά

μα δε το φανερώνω

γι΄αυτό το ρίχνω στο κρασί

για ξεχνώ τον πόνο.

5) Όποιος κατέχει να γλεντά

και το κρασί να πίνει

ξεχνά πως έχει βάσανα

κι ο χάρος τον αφήνει.

6) Πίνω κρασί και τσικουδιά

πολύ και με ζαλίζει

για να ξεχάσω ένα κορμί

απού με βασανίζει.

7) Πίνε κρασί μα πρόσεχε

αυτό να μη σε πίνει

γιατί πληγές αγιάτρευτες

εις το κορμί αφήνει.

8) Πίνω και μέσα στο ποτό

ψάχνω να βρω γαλήνη

μα ο πόνος της αγάπης σου

ήσυχο δε μ’ αφήνει.

33

9) Από παέ ως έτου δα

κάνω να σου τη βάλω

τη χέρα μου στη τσέπη σου

να πάρω ένα τσιγάρο.

10) Θέλω το Σίβας άφθονο

στσι φλέβες μου να ρέει

και ένα τσιγάρο Μάλμπορο

για πάρτη σου να καίει.

11) Καθόμουνα σε μια γωνιά

και κάπνιζα τσιγάρο

και ο καπνός σχημάτιζε

τη λέξη σε γουστάρω.

12) Σα το τσιγάρο απού κεντάς

εκέντησες κι εμένα

και πώς αντέχω απορώ

τα μου’ χεις καμωμένα.

13) Σαράντα μέρες έπαψα

τσιγάρο να φουμάρω

και μου’ ρχεται να τροζαθώ

και τα βουνά να πάρω.

14) Στον τόπο που εσμίγαμε

πάω μα δε σε βρίνω

και κάνω την αγάπη μας

τσιγάρο και το πίνω.

15) Ένα τσιγάρο ήτονε

η αγάπη σου για μένα

το κάπνισες, το έσβησες

και ζούμε χωρισμένα.

16) Σε στρίβω στο τσιγάρο μου

σε πίνω στο ποτό μου

στα όνειρά μου αναζητώ

να βρω το γιατρικό μου.

34

17) Θέλω μονάχα να χαθώ,

κανείς να μη με βρίσκει

και να’ χω μόνο για φίλους μου

τσιγάρο και ουίσκι.

18) Η τσικουδιά’ ναι το ποτό

το ξακουστό τση Κρήτης

και απού το πίνει γίνεται

αητός και Ψηλορείτης.

19) Ένα φλασκί παλιό κρασί

θα πιω για να μεθύσω

και στης αγάπης το σεβντά

που μ’ άναψες να σβήσω.

20) Πολλές φορές τα λάθη μου

τα’ χω μετανιωμένα

με το κρασί όμως τα ξεχνώ

μάθια μου αγαπημένα.

21) Τσιγάρο την αγάπη μας

την έχεις καταντήσει

μα δεν εσκέφτηκες ποτέ

πως αν καεί θα σβήσει.

22) Πίνω, καπνίζω, ξενυχτώ

και στσης ρακής της ζάλη

θα περιμένω για να δω

τα δυο σου μάτια πάλι.

Μέσα από τις μαντινάδες προκύπτουν συναισθήματα λύπης, απογοήτευσης, οργής, στις οποίες οι πρωταγωνιστές πίνουν και καπνίζουν για να αντιμετωπίσουν όλα αυτά που δυσκολεύουν τη ζωή τους. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που καταφεύγουν στο κάπνισμα και στο αλκοόλ, τάσσονται κατά των ανθυγιεινών συνηθειών όμως σε μια δύσκολη στιγμή πέφτουν στην παγίδα τους.