ΚΑΠΝΙΣΜΑ Η ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΝΕΙ

13/1/2017

ΠΡΟΤΖΕΚΤ Β ΤΑΞΗΣ 2016-17

ΣΙΓΑΛΑ-ΣΑΜΠΑΤΑΚΟΥ-ΡΟΔΗ-ΜΠΕΝΤΑΙ-

ΤΕΡΝΙΩΤΗ-ΤΣΟΜΑΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το κάπνισμα στη εφηβεία είναι η μάστιγα της εποχής μας.Οι νέοι, οι περισσότεροι από μικρή ηληκία έρχονται στον κόσμο του τσιγάρου

χωρίς να είναι ενημερωμένοι τι είναι ο καπνός,τι είναι το τσιγάρο πως παράγετε και ποιες οι συνέπειες του καπνίσματος.Πως εθίζονται οι νέοι στο τσιγάρο;Τι είναι η εξάρτηση απο τα προιόντα καπνού;Τι ρόλο παίζει

ο κάπνος και γενικά το κάπνισμα στην Οικονομία ενός καπνιστή και στην Οικονομία μιας χώρας; Όλα τα παραπάνω θα προσπαθήσουμε να

αναλύσουμε στις παρακάτω σελίδες.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1 Το φυτό καπνός, ιστορική διαδρομή

Κεφάλαιο 2 Προϊόντα καπνού ,τα συστατικά του τσιγάρου

Κεφάλαιο 3 Τι είναι εξάρτηση και τι είναι εθισμός

Κεφάλαιο 4 Οι κυριότερες συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία

Κεφάλαιο 5 Κάπνισμα και εφηβεία

Κεφάλαιο 6 Κάπνισμα και Οικονομία(Η οικονομία του καπνού,

διαφήμιση)

Κεφάλαιο 7 Νομοθεσία

Κεφάλαιο 8 Πρόληψη-μέθοδοι διακοπής καπνίσματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΤΟ ΦΥΤΟ ΚΑΠΝΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ. Το φυτό καπνός Ο καπνός είναι μονοετές, ποώδες φυτό και ανήκει στο γένος «Νικοτιανή»

(Nicotiana), το οποίο καλλιεργείται για τα φύλλα του. Αυτά, έπειτα από κατάλληλη

επεξεργασία χρησιμοποιούνται για κάπνισμα. Ο βλαστός του καπνού φτάνει τα δύο

μέτρα σε ύψος, ενώ τα άνθη του είναι σωληνόμορφα, λευκού, ροζ ή κόκκινου

χρώματος και σχηματίζουν ταξιανθίες. Ο καρπός είναι κάψα κα περιέχει μερικές

χιλιάδες σπόρια, τα οποία μέσω του ανέμου και των εντόμων μεταφέρονται εύκολα,

με αποτέλεσμα τη γονιμοποίησή του. Ο κοινός καπνός είναι το είδος ταμπάκο,

μονοετές, ιθαγενές φυτό της Νοτίου Αμερικής. Τούτο δε αποτελεί το πρώτο φυτό

καπνού, με το οποίο ήρθαν σε επαφή οι εξερευνητές του 15ου αιώνα. Το «ταμπάκο»

είναι επίσης μονοετές φυτό, με ύψος που ανέρχεται ως τα 80 εκατοστά, ενώ τα φύλλα

του εκκρίνουν ένα ιξώδες υγρό.

Το χαρακτηριστικό του καπνού είναι η νικοτίνη, ένα συστατικό ιδιαίτερα εθιστικό, το

οποίο βρίσκεται κυρίως στα φύλλα και χαρακτηρίζεται ως ναρκωτικό. Η ποσότητα

της συγκεκριμένης ουσίας διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος, την ποικιλία αλλά

και τις κλιματολογικές συνθήκες, στις οποίες αναπτύσσεται το φυτό του καπνού.

Η χαμηλή σύσταση σε νικοτίνη, αποτελεί το βασικό στοιχείο για το οποίο τα φύλλα

του πούρου αποτελούν ένα ιδιαίτερα εκλεπτυσμένο είδος καπνού, κατόπιν

συγκεκριμένης επεξεργασίας.

Ιστορική αναδρομή

Πρόκειται για την ιστορία ενός «ιερού φυτού», που χάνεται στα βάθη των αιώνων,

κατά τη διάρκεια των οποίων γίνεται γνωστό σε όλο τον κόσμο, με πολλαπλές

χρήσεις και ποικίλες συμπεριφορές ως προς αυτό, ανάλογα βέβαια με τις κοινωνικές

και τις νοοτροπίες. Στο διάβα των χρόνων, το άλλοτε «ιερό φυτό», χάνει την αρχική

του ταυτότητα και αποκτά τη νέα: γίνεται βιομηχανικό προϊόν. Και ο μύθος με τις

μαγικές ιδιότητες του φυτού, παραχωρεί τη θέση του στον σύγχρονο μύθο της

εμπορικής και βιομηχανικής αξίας του. Η ιστορία του είναι συναρπαστική. Για

κανένα άλλο προϊόν του φυτικού βασιλείου δεν ειπώθηκαν, γράφτηκαν και έγιναν

τόσα πολλά, όσα γι’ αυτό. Είναι το φυτό, που η ύπαρξή του συνδέθηκε με την

ανακάλυψη μιας ηπείρου:

Ο Χριστόφορος Κολόμβος ταυτόχρονα με την ανακάλυψη της Αμερικής (1492),

ανακάλυψε και τον καπνό. Εκτός από το γεγονός αυτό, ο καπνός συνδέθηκε και με

την δραστηριότητα πάρα πολλών ετερόκλητων προσώπων: Ιερείς, βασιλείς,

θαλασσοπόροι, εξερευνητές, κατακτητές, δούλοι, καλλιεργητές, έμποροι,

λαθρέμποροι, βιομήχανοι, καπνεργάτες, καπνιστές, αντικαπνιστές, ερευνητές,

επιστήμονες, λογοτέχνες, δικαστές, πολιτικοί και κυβερνήτες, επικέντρωσαν ο

καθένας με το δικό του τρόπο, το ενδιαφέρον τους…

Η εξάπλωση του καπνού στην Ευρώπη αρχίζει από τα μέσα του 16ου αι., κυρίως

λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων, σχεδόν θαυματουργών, που του αποδίδονται.

Είναι πολύ πιθανό στη διάδοσή του να συνέβαλε η βασίλισσα της Γαλλίας

Αικατερίνη Μεδίκων, η οποία προκειμένου να ανακουφιστεί από τις κεφαλαλγίες

της, δέχεται τον Καπνό, που της στέλνει ο Jean Nicot, πρέσβης της Γαλλίας στην

Πορτογαλία το 1560. Δέκα χρόνια αργότερα ο βοτανιστής Jean Liebault ονομάζει το

φυτό Nicotiana tabacum, προς τιμή του Nicot.

• Πώς ήρθε στη χώρα

Πληροφορίες για την εισαγωγή του καπνού στην Ελλάδα έχουμε από τις

αφηγήσεις των περιηγητών. Το 16ο αι. σύμφωνα με το σύγγραμμα του

Pouqueville «Περιηγήσεις στην Ελλάδα», η ελληνική γη δέχεται τους πρώτους

σπόρους και βλαστάνουν τα πρώτα φυτά των μικρόφυλλων ελληνικών ποικιλιών.

Αναφέρονται ως εισαγωγείς δύο Γάλλοι, που καλλιέργησαν τον καπνό στην

περιοχή της Θεσσαλονίκης. Το 17ο αι. οι αναφορές για την καπνοκαλλιέργεια

στην Μακεδονία και στην Παλαιά Ελλάδα πληθαίνουν. Ο Βαυαρός πρόξενος

Strong σε σύγγραμμά του, αναφέρει, στα μέσα του 17ου αι. καπνοκαλλιέργειες

στην Παλαιά Ελλάδα, στις περιφέρειες Λιβαδειάς, Άργους και Καλαμών. Η

παραγωγή, όπως αναφέρει, έφθανε στις 450.000 οκάδες, που πουλιόταν προς

περίπου δύο δραχμές η οκά.

Στην Αιτωλοακαρνανία η καπνοκαλλιέργεια χρονολογείται τουλάχιστον από

το 17ο αι. Στα 1668 ο Τούρκος περιηγητής Evliya Celebi, περιέγραψε τα

πλατύφυλλα καπνά του Ζαπαντιού. Οι ιδανικές κλιματικές και εδαφικές

συνθήκες, μαζί με τη φροντίδα και το ενδιαφέρον των καπνοπαραγωγών της

περιοχής, συντέλεσαν στην ανάπτυξη της καπνοκαλλιέργειας.

Το Αγρίνιο, η καπνούπολη της Αιτωλοακαρνανίας, θα γνωρίσει μεγάλη

πρόοδο, από την πρώτη δεκαετία του 20ου αι. που άρχισε η επέκταση της

καλλιέργειας, καθώς και η οργάνωση και συστηματοποίηση της εμπορίας του

καπνού. Τα φημισμένα καπνά της ποικιλίας «τσεμπέλια Αγρινίου»

διοχετεύονταν στην εσωτερική αγορά και τα εκλεκτά καπνά της ποικιλίας

«μυρωδάτα Αγρινίου» εξάγονταν στην Αίγυπτο. Ο Ευάγγελος Παπαστράτος

στο βιβλίο του «Η δουλειά και ο κόπος της», γράφει χαρακτηριστικά: «Το

Αγρίνιο, σαν κέντρο παραγωγής καπνού του Νομού Αιτωλοακαρνανίας, ήταν

ανέκαθεν γνωστό για την παραγωγή εκλεκτών καπνών της περιφερείας και ιδίως

των καπνών Ζαπαντίου, Παραβόλας και Ξηρομέρου για την εσωτερική

κατανάλωση, καθώς και καπνών μυρωδάτων για το εξωτερικό, που είχαν ζήτηση

στην αγορά της Αιγύπτου».

Η ανάπτυξη της παραγωγής και του εμπορίου του καπνού, δημιούργησαν τις

προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της επεξεργασίας, διαλογής και εμπορικής

δεματοποίησης. Για τον σκοπό αυτό δημιουργήθηκαν καπνομάγαζα – καπναποθήκες

στην πόλη, όπου εργάζονταν εκατοντάδες γυναίκες και άνδρες καπνεργάτες.

Η καπνοκαλλιέργεια συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αι. Και ο καπνός

γνωρίζει άλλοτε περιόδους αυξημένης ζήτησης, οπότε η αγροτική οικονομία

τονώνεται και άλλοτε περιόδους κρίσης, οπότε δημιουργούνται δυσκολίες,

εντάσεις και διαμαρτυρίες. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Καπνός επέτρεψε την ομαλή

σχετικά απορρόφηση των προσφύγων της Μ. Ασίας και του Πόντου, που

εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, είτε ως καλλιεργητές στα καπνοχώραφα είτε ως

καπνεργάτες στα καπνομάγαζα του Αγρινίου

Τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου που ακολουθούν, θα συντρίψουν την

ανθούσα καπνική οικονομία. Οι άνθρωποι, όπως σε όλη την Ελλάδα και στο Αγρίνιο

αντιμετωπίζουν το πρόβλημα τη επιβίωσης. Η συλλογική μνήμη και οι προφορικές

μαρτυρίες των ανθρώπων που βίωσαν αυτά τα «πέτρινα χρόνια», αναπαραστούν τη

φτώχεια και την εξαθλίωση του τότε. Αναφέρονται, όμως, και στην πρόοδο που

συντελείται στα μεταπολεμικά χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, χάρη

στη μεγάλη προσπάθεια των καπνοπαραγωγών, η παραγωγή ανεβαίνει σταδιακά σε

υψηλά επίπεδα. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από την μελέτη στατικών

στοιχείων της περιοχής.

Σταθμό στην τοπική ιστορία του καπνού αποτελεί η αναδιάρθρωση της

καλλιέργειας. Στην αρχή της δεκαετίας του ’80, οι παραγωγοί θα οδηγηθούν από τα

τσεμπέλια στα Βιρτζίνια.

Πως ξεκίνησε η χρήση

Ήδη πριν την εποχή του Χριστού οι Ινδιάνοι της Αμερικής είχαν αρχίσει να

χρησιμοποιούν τον καπνό με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, όπως σε θρησκευτικές

και ιατρικές πρακτικές. Ο καπνός εθεωρείτο πανάκεια και εχρησιμοποιείτο σαν

επικαλυπτικό πληγών και παυσίπονο. Το μάσημα του καπνού επιστεύετο ότι

ανακούφιζε από τον πονόδοντο. Όταν οι εξερευνητές έφθασαν στο Νέο Κόσμο, οι

ιθαγενείς Ινδιάνοι καλλιεργούσαν και χρησιμοποιούσαν ήδη τον καπνό για αιώνες.

Τον χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές για να επικοινωνούν με τα πνεύματα.

Επίσης ήταν απαραίτητο στοιχείο σε περιπτώσεις σύναψης ειρήνης - είναι γνωστή η

πίπα της ειρήνης - καθώς και όταν γίνονταν νέες συμφωνίες. Τον καπνό τον εισέπνεαν

από καιόμενα φύλλα, ενώ άλλος τρόπος ήταν να εισπνέουν σκόνη καπνού. Πολλές

φορές χρησιμοποιούσαν ξύλινη σύριγγα σε σχήμα διχάλας (Υ), ώστε από τα δύο

άκρα, τυλιγμένα με φύλλο αραβοσίτου, να εισπνέουν. Εν αντιθέσει με τους ιθαγενείς,

οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τον καπνό για “ιερούς' σκοπούς, όπως αυτούς που

αναφέρθηκαν αλλά και για άλλους, όπως π.χ. για να ενισχύσουν τη γονιμότητα, να

προβλέψουν τον καιρό, να πάρουν αποφάσεις σε πολεμικά συμβούλια ή να γίνουν

“άξιοι ενοράσεων', οι Ευρωπαίοι τον χρησιμοποιούσαν κυρίως επειδή τον

απολάμβαναν και χωρίς τελετές. Βέβαια γρήγορα υπέστησαν τις εθιστικές ιδιότητές

του χωρίς όμως να έχουν συναίσθηση αυτού του γεγονότος.. Οι εξερευνητές στην

αρχή έβλεπαν τους ιθαγενείς να καπνίζουν κι αυτό τους προκαλούσε τρόμο. Ήταν γι’

αυτούς πρωτόγνωρο και λίγο πολύ ήταν σαν να τους έβλεπαν να καταπίνουν φωτιά.

Όμως, και έμαθαν να καπνίζουν, και μετέφεραν τον καπνό στην Ευρώπη.

Γύρω στο 1600 ο καπνός ήταν τόσο δημοφιλής που εχρησιμοποιείτο ως μέσον

συναλλαγής, θεωρούμενος μάλιστα ισάξιος του χρυσού, ή του αργύρου. Οι άνθρωποι

που κάπνιζαν, στην αρχή τουλάχιστον, ήταν αξιοπερίεργο θέαμα. Ακολουθούνταν και

παρατηρούνταν στο δρόμο, ως εάν έτρωγαν ή έπιναν φωτιά. Το κάπνισμα έγινε κάτι

που έκαναν μόνο πλούσιοι αριστοκράτες, ήταν κάτι ακραίο, εθεωρείτο δε ένδειξη

σκληρού ανδρισμού.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

2.1 Προϊόντα καπνού και συστατικά του τσιγάρου

Βασικά δεδομένα • 2.500 χημικές ουσίες περιέχονται στον καπνό του τσιγάρου προτού αυτός

καεί.

• 5.300-7.000 χημικές ουσίες περιέχει το νέφος καπνού που παράγεται όταν

καπνίζουμε.

• 600 από τις ουσίες του καπνού είναι πρόσθετα.

• 93 από τις ουσίες του νέφους καπνού κρίθηκαν επικίνδυνες για την υγεία από

την FDA.

• Η μενθόλη, το κύριο συστατικό της μέντας, χρησιμοποιείται ως πρόσθετο σε

τσιγάρα και κρίνεται ως ένα από τα πιο επικίνδυνα.

• Η ζάχαρη που περιέχεται στα τσιγάρα φαίνεται να αυξάνει τον εθισμό στη

νικοτίνη.

2.2Συστατικά

• Νικοτίνη : Είναι το εθιστικό ναρκωτικό που εμπεριέχει ο καπνός. Ανεβάζει

την πίεση του αίματος και τους παλμούς της καρδιάς κάθε φορά που κάποιος

καπνίζει. Εξαιτίας ακριβώς της εθιστικής της φύσης, μπορεί να ανάψετε ένα

τσιγάρο χωρίς καν να το σκεφτείτε. Αυτό που κάνετε στην πραγματικότητα

είναι ότι αντιμετωπίζετε τα συμπτώματα στέρησης της νικοτίνης.

• Πίσσα: Αποτελεί μίγμα βλαβερών χημικών ουσιών και χρησιμοποιείται στην

ασφαλτόστρωση των δρόμων. Περίπου το 70% της πίσσας του τσιγάρου,

εναποτίθεται στους πνεύμονες των καπνιστών με αποτέλεσμα να τους φράζει.

• Αμμωνία: Καυστική ουσία που περιέχεται σε δραστικά υγρά καθαρισμού

(π.χ. υγρά για πατώματα) και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη αν την εισπνεύσει

κάποιος.

• Φορμαλδεΰδη: Χημική ουσία με έντονη οσμή, που χρησιμοποιείται στη

συντήρηση των πτωμάτων και περιέχεται σε διάφορες κόλλες και

τυπογραφικές ουσίες. Η εισπνοή της φορμαλδεΰδης μπορεί να οδηγήσει σε

σοβαρή κρίση άσθματος, ιδίως τα βρέφη και τα μικρά παιδιά.

• Αρσενικό: Ισχυρό δηλητήριο που μπορεί να σκοτώσει κάθε ζωντανό

οργανισμό πολύ γρήγορα. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή εντομοκτόνων,

ποντικοφάρμακων κλπ και προκαλεί καρκίνο της ουροδόχου κύστης, των

νεφρών, των πνευμόνων και του ήπατος. Επίσης προκαλεί δυσκολίες στην

ακοή, πάχυνση του δέρματος και μυρμηγκιάσματα στα χέρια και τα πόδια.

• Μονοξείδιο του άνθρακα: Aοσμο, δηλητηριώδες αέριο που εκπέμπεται κι

από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Το μονοξείδιο του άνθρακα συνδέεται με

τα συστατικά του αίματος που μεταφέρουν το οξυγόνο. Το 15% του αίματος

των καπνιστών δεσμεύεται για να μεταφέρει το μονοξείδιο του άνθρακα που

περιέχεται στον καπνό, αντί για το απαραίτητο οξυγόνο. Για να

αναπληρωθούν όμως οι ανάγκες του οργανισμού σε οξυγόνο, η καρδιά

αναγκάζεται να δουλεύει πιο έντονα, με αποτέλεσμα να φθείρεται και να

καταστρέφεται.

• Μεθάνιο: Χρησιμοποιείται ως καύσιμο για πυραύλους. Εξαιρετικά επιβλαβές

για τον άνθρωπο.

• Κάδμιο: Εξαιρετικά επιβλαβές μέταλλο που χρησιμοποιείται στην κατασκευή

μπαταριών και προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα, καθώς και χρόνιες παθήσεις

στο συκώτι, τα νεφρά και τα κόκαλα.

• Κυανιούχο άλας: Θανατηφόρο δηλητήριο που χρησιμοποιήθηκε από τους

Ναζί στους θαλάμους αερίων. Χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή

ποντικοφάρμακων.

• Ακετόνη: Ισχυρό διαλυτικό που χρησιμοποιείται ευρέως, ακόμα και για το

ξέβαμμα του βερνικιού των νυχιών

• Γομολάκα: Χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία ως βασικό συστατικό των

γυαλιστικών του ξύλου. Αρκετές μπογιές και βερνίκια περιέχουν ως βάση

τους τη γομολάκα.

• Βενζόλιο: Καρκινογόνος κυκλικός υδρογονάνθρακας με ισχυρές διαλυτικές

ιδιότητες, που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία καυσίμων και τη χημική

βιομηχανία. Είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνο, ακόμα και σε μικρές

ποσότητες, ιδιαίτερα για άτομα κάτω των 18 ετών. Με την εισπνοή επικάθεται

στα επιθήλια των πνευμόνων και στη συνέχεια κυκλοφορεί στο αίμα, το οποίο

καταστρέφει αργά - αργά.

• Βουτάνιο: Εύφλεκτο υγρό που χρησιμοποιείται στους αναπτήρες. Εξαιρετικά

επιβλαβές για τον άνθρωπο.

2.3.Τύποι καπνού

Δύο είναι οι βασικοί τύποι καπνού:

• Αμερικάνικα καπνά

Είναι 3 οι βασικοί τύποι των Αμερικάνικων καπνών.

Ο τύπος Βιρτζίνια που κάθε φυτό έχει 25 περίπου φύλλα μεγάλου μεγέθους

με χρώμα κιτρινωπό που οφείλεται κυρίως στη σύσταση του εδάφους των

αγρών που καλλιεργείται.

Τα καπνά τύπου Μπέρλεϋ (Burley) των οποίων τα φύλλα είναι μικρότερα από

τα Βιρτζίνια και το χρώμα των φύλλων τους είναι πράσινο ανοιχτό ο βλαστός

τους δε λευκοκίτρινος. Ο τύπος αυτός καλλιεργείται και στην Ελλάδα.

Τέλος τα καπνά τύπου Fire-cured με τα φύλλα τους να έχουν μαύρο χρώμα ,

σκληρή υφή και ιδιαίτερη βαριά γεύση.

• Ανατολικά καπνά

Καλλιεργούνται σε εδάφη ξηρά και φτωχά είναι δε ποικιλίες καπνών με μικρά

και κοντά φύλλα.

Θεωρούνται αρκετά εύγευστα καπνά και πολύ καλής ποιότητας. Βρίσκονται

σε καλλιέργειες στην Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Τουρκία, Συρία και αλλού.

Τα καλύτερης ποιότητας ανατολικά καπνά φύονται στις Μεσογειακές χώρες

και ωριμάζουν κυρίως τις ξηρές περιόδους χωρίς πολλές βροχές.

2.4. Ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα Μέχρι πρόσφατα καλλιεργούνταν στην Ελλάδα περί τις 80 ποικιλίες,

υποποικιλίες και βιότυποι καπνών. Οι κυριότερες ήταν:

• Μπασμάς Μακεδονίας.

Αρωματικός καπνός Καλλιεργείται στην Ανατολική Μακεδονία. Τα φύλλα του

είναι κοντά με λεπτές νευρώσεις, αρκετά ελαστικά.

• Μπασμάς Ξάνθης.

Ο πιο αρωματικός του κόσμου , εξαιρετικής ποιότητας. Τα φύλλα του έχουν

μέτριο πάχος και ερυθροκίτρινο χρώμα όταν ξεραθούν. Καλλιεργείται στη

Χρυσούπολη Καβάλας στο Σιδηρόνερο Δράμας και στις περιοχές της Δυτικής

Θράκης.

• Ζίχνα.

Μοιάζει με τους μπασμάδες και το άρωμα του είναι αρκετά έντονο.

Καλλιεργείται στην επαρχία Φυλλίδας.

• Ουδέτερος Μακεδονίας.

Ψηλό φυτό με μεγάλα φύλλα ανοιχτού πράσινου χρώματος. Είναι καπνά

φτωχά σε νικοτίνη και το άρωμα τους είναι ελάχιστο έως ανύπαρκτο.

Καλλιεργούνται σε μικρή κλίμακα σε διάφορες περιοχές της Μακεδονίας.

• Τσεμπέλια Αγρινίου.

Χαμηλά φυτά με παχιά μεγάλα φύλλα χωρίς μίσχο. Το χρώμα τους είναι

ανοιχτό και καλλιεργούνται κυρίως στην Αιτωλοακαρνανία, Ιωάννινα και

Θεσπρωτία. Θεωρούνται τα καλλίτερα για παρασκευή τσιγάρων και

καταναλώνονται αποκλειστικά εγχώρια.

• Μπασή - Μπαγλή.

Καλλιεργούνται στην περιοχή της Προσοτσάνης. Ψηλά καπνά , φύλλα με

μίσχους μετρίου μεγέθους. Θεωρούνται μέτριας ποιότητας.

• Μυρωδάτα Αγρινίου.

Παρά την ονομασία τους το άρωμα των καπνών αυτών είναι φτωχό. Είναι

ποτιστική ποικιλία και απαιτεί υγρό έδαφος για να αναπτυχθεί. Όταν τα φύλλα

ξεραθούν τότε αποκτούν χρυσοκίτρινο χρώμα. Είναι φτωχά σε περιεκτικότητα

νικοτίνης.

• Μαχαλά.

Είναι ποικιλία καπνών με πολύ λεπτά φύλλα. Το κάπνισμα τους είναι ήπιο και

γλυκό ενώ δεν έχουν καθόλου άρωμα.

• Μπέρλι .

Αμερικάνικος τύπος καπνού που τελευταία καλλιεργείται ευρέως στην

Ελλάδα. Ο τύπος αυτός καλλιεργείται σε πεδινά εδάφη καλά αρδευόμενα και

οι στρεμματικές αποδόσεις του είναι μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες των

ανατολικών τύπων.

Οι διάφοροι τύποι "ανατολικού τύπου", για τις διοικητικές και τεχνικές ανάγκες

της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συγχωνεύτηκαν σε οκτώ ομάδες ποικιλιών που

έλαβαν τους κωδικούς Κοινοτικούς αριθμούς 17-24. (Κανονισμός ΕΚ

2501/87). Οι τύποι καπνών βάσει των Κοινοτικών Κανονισμών είναι οι

ακόλουθοι:

• Νο 17. Μπασμάς. Αυτός ο τύπος υποδιαιρείται στις ποικιλίες: α) Μπασμάς

Ξάνθης. Ο πιο αρωματικός τύπος ελληνικού καπνού. Εκαλλιεργείτο στη Δυτ.

Θράκη, και περιοχές της Καβάλας και της Δράμας, Κιλκίς, Χαλκιδικής και

Κοζάνης. β) Μπασμάς Μακεδονίας. δ) Ζίχνα, στην επαρχία Ζίχνης του

Παγγαίου. Ήταν από τα πιο ακριβά ελληνικά Καπνά.

• Νο 18. Κατερίνη και ομοειδείς ποικιλίες. Είναι γνωστός και ως τύπος

«Σαμψούς». Ανήκουν στην κατηγορία των καπνών γεύσεως Περιλαμβάνει

τους τύπους: 1)Σαμψούς. Ποικιλία που έφεραν στην Ελλάδα το 1923 οι

πρόσφυγες από την περιοχή του Πόντου. 2)Μπασή-Μπαγλή ( ή Κατερίνη

Σ79) (στα τουρκικά σημαίνει «κεφαλοδεμένος»). Παράγει καπνά «ουδέτερα»,

χωρίς άρωμα, κατάλληλα για ανάμιξη και παραγωγή χαρμανιών για τσιγάρα.

• Νο 19. α) Καμπά – Κουλάκ (κλασσικά). Η ονομασία στα τουρκικά σημαίνει

«χοντρά αυτιά», λόγω των μεγάλων πτερυγίων στη βάση των φύλλων. Αυτή η

ποικιλία υποδιαιρείται στους τύπους Καμπά-Κουλάκ Μακεδονίας, Καμπά-

Κουλάκ Καρατζόβης, Κοντούλα και Ελασσόνα.

• Νο 20. Καμπά Κουλάκ μη κλασσικά, Μυρωδάτα Σμύρνης, Τραπεζούς,

Θεσσαλία Κ63. Αυτή περιλαμβάνει τους τύπους: - Καμπά Κουλάκ (μη

κλασσικά) Μακεδονίας. Διαφέρει από τον τύπο 19 γιατί τα φυτά είναι

υψηλότερα με φύλλα μεγαλύτερα και παχύτερα. - Δυτικής Μακεδονίας Κ63 -

Μυρωδάτα Σμύρνης, - Τραπεζούς. - Θεσσαλίας Κ63.

• Νο 21. Μυρωδάτα Αγρινίου.

• Νο 22. Ζιχνομυρωδάτα.

• Νο 23 Τσεμπέλια. Θεωρείται ποικιλία υψηλής ποιότητος για τα καπνά

εσωτερικής κατανάλωσης και αποτελεί τη βάση για την κατασκευή ελληνικών

τσιγάρων. Καπνά γεύσεως.

• Νο 24. Μαύρα. Περιλαμβάνει τις υποποικιλίες Μαύρα Θεσσαλίας, Μαύρα

Υπάτης και Μαύρα Άργους. Καπνά γεύσεως.

• Ξενικοί τύποι που καλλιεργούνται στην Ελλάδα είναι: Νο 25. Βιρτζίνια. Είναι

το σπουδαιότερο είδος καπνού για τσιγάρα σ’ όλο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό

γνώρισμα των τσιγάρων αυτών είναι η οσμή καραμέλλας.

• Νο 26. Μπέρλεϋ. Αμερικανικού τύπου καπνός, χρησιμοποιείται για την

παρασκευή τσιγάρων.

Παλαιότερα καλλιεργούνταν και ο τύπος «τουμπεκί» ο οποίος ανήκει στο είδος

Nicotiana rustica. Είναι φυτό κοντόκορμο και παχύκορμο με φύλλα έμμισχα και

άνθη κίτρινα. Καλλιεργείται σε μικρή κλίμακα σε δύο χωριά της περιοχής

Ναυπλίου. Τα φύλλα του ξεραίνονται με ειδική τεχνική για την Παρασκευή

καπνού για ναργιλέ. Είναι πλούσιο σε νικοτίνη (3-11%).

Με βάση τον τρόπο ξήρανσης διαδικασία με μεγάλη τεχνολογική και οικονομική

σημασία τα καπνά κατατάσσονται σε οκτώ διαφορετικές ομάδες σύμφωνα με τον

Κανονισμό της ΕΕ 2075/92. Τα ελληνικά καπνά ανατολικού τύπου

κατατάσσονται στις ομάδες ηλιακής ξήρανσης (sun cured).

Από το 2006, λόγω αλλαγής του συστήματος επιδότησης των καπνών στα

πλαίσια αναθεώρησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, μειώθηκε δραματικά η

καλλιέργεια καπνών στην Ελλάδα. Σήμερα (2008) καλλιεργούνται δύο τύποι

καπνών: Ο μπασμάς (Αν. Μακεδονία, Θράκη, Νομοί Θεσ/νίκης, Κοζάνης,

Γρεβενών, Λάρισας) και η ποικιλία Κατερίνη (Ν. Πιερίας και Λάρισας). Η

εξέλιξη της καπνοκαλλιέργειας μετά το 2006 φαίνεται στον παρακάτω πίνακα

που βασίζεται σε στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ

ΥΓΕΙΑ

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) εκτιμά ότι το ένα τρίτο του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού, δηλ. 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι, είναι καπνιστές και ότι ο καπνός προκαλεί 3,5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο. Ποσοστό που ισοδυναμεί με 10.000 θανάτους την ημέρα από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα, ενώ οι οφειλόμενοι στο κάπνισμα θάνατοι είναι περισσότεροι από το άθροισμα των θανάτων από τα πυροβόλα όπλα, τα ναρκωτικά, τις αυτοκτονίες, το AIDS και τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα. Τα ποσοστά αυτά οφείλονται στις ασθένειες και στις συνέπειες που προκαλεί το τσιγάρο στον ανθρώπινο οργανισμό. Αναλυτικότερα οι κυριότερες βλάβες εντοπίζονται στα μέρη του σώματος που έρχονται απευθείας σε επαφή με τον καπνό.

Στο στόμα:

• Καρκίνος του στόματος (θανατηφόρος περίπου στο 50% των περιπτώσεων). Εμφανίζεται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια λόγω του τσιγάρου.

• Καταστροφή των δοντιών.

• Προβλήματα στα ούλα. Δυσάρεστη αναπνοή, που έχει συνέπειες στις κοινωνικές συναναστροφές.

Στο αναπνευστικό σύστημα:

• Καρκίνος του πνεύμονα. Ο πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως.

• Καρκίνος του λάρυγγα, του φάρυγγα.

• Εμφύσημα.

• Βήχας, δύσπνοια, αλλοίωση και κόπωση φωνής.

• Άσθμα, βρογχίτιδα και άλλες ασθένειες των πνευμόνων.

Στο πεπτικό σύστημα:

• Καρκίνος στομάχου.

• Καρκίνος σε διάφορα άλλα μέρη του πεπτικού συστήματος.

• Προβλήματα χώνεψης. Ένα μόνο τσιγάρο μετά το φαγητό καθυστερεί την χώνεψη κατά μία ώρα περίπου.

• Καταστροφή θρεπτικών στοιχείων και βιταμινών με αποτέλεσμα την κακή θρέψη του σώματος.

Στο κυκλοφορικό σύστημα:

• Θρόμβοι και στενώσεις αιμοφόρων αγγείων και αρτηριών.

• Εγκεφαλικά επεισόδια, από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου σήμερα.

• Γάγγραινα, εξαιτίας της παρακώλυσης της κυκλοφορίας του αίματος στα πόδια και τα χέρια. Μόνο στην πόλη Βικτόρια της Αυστραλίας μετρήθηκαν 300 ακρωτηριασμοί ανά έτος τα τελευταία 5 χρόνια. Από αυτούς το 75% οφείλονταν στο κάπνισμα.

• Σεξουαλική ανικανότητα. 120.000 άνδρες έχουν καταγραφεί στη Μεγάλη Βρετανία ως πάσχοντες από πλήρη σεξουαλική ανικανότητα που οφείλεται στο κάπνισμα. Ανυπολόγιστος ο αριθμός αυτών που είναι μερικώς ή παροδικά ανίκανοι λόγω καπνίσματος.

Στο δέρμα:

• Ο καπνιστής έχει τριπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξει κακοήθη καρκίνο του δέρματος από ένα μη καπνιστή. Εκτός από την περιοχή των χειλιών που η καταστροφή του δέρματος είναι εμφανής, όλο το δέρμα του καπνιστή γερνάει με ταχύτερους ρυθμούς από αυτό του μη καπνιστή.

Στα μάτια:

• Τύφλωση από διάφορες αρρώστιες όπως καταρράκτης, εκφύλιση ωχράς κηλίδας και άλλες. Σήμερα είναι καταγεγραμμένοι 54.000 Βρετανοί πολίτες που είναι τυφλοί λόγω του καπνίσματος.

Μερικές ακόμα συχνές ασθένειες:

Κατάθλιψη, πόνοι στη μέση, τραύματα σε μύες και συνδέσμους, πληγές που κλείνουν δύσκολα, πρόωρη εμμηνόπαυση, στειρότητα, σεξουαλική ανικανότητα. Μία από τις λιγότερο γνωστές συνέπειες του καπνίσματος είναι η απώλεια μαλλιών.

Κάπνισμα και εφηβεία

Γιατί καπνίζουν οι νέοι;

• Συνήθεια γονέων

• Φίλοι, μεγαλύτερα αδέλφια, κοινωνικό περιβάλλον

• Διαφήμιση και εμπορική σύνδεση με την εικόνα του

• Διαφήμιση και εμπορική σύνδεση με τον αθλητισμό

• Σχέσεις / οικογενειακή δομή

• Επίπεδο εκπαίδευσης

• Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο

• Διαχείριση άγχους και καταπίεσης

• Αποδοχή

• Οι έφηβοι συχνά αγνοούν τη δυνατότητα εθισμού στον καπνό

• 61% των νέων θεωρούν ότι δεν πειράζει να δοκιμάσουν το τσιγάρο εφόσον το κόψουν πριν γίνει συνήθεια

• 26% θεωρούν ότι οι κανονικοί καπνιστές μπορούν να το κόψουν οποτεδήποτε το θελήσουν

Κάπνισμα και μαθητές

Σύμφωνα με έρευνες, οι μισοί και πλέον μαθητές (57%) έχουν καπνίσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, οι περισσότεροι περιστασιακά (33%). Συστηματικά δηλώνουν ότι καπνίζουν το 21% των μαθητών. Τα κορίτσια υπερτερούν των αγοριών στο περιστασιακό κάπνισμα (35% και 31% αντίστοιχα), ενώ περισσότερα αγόρια (22%) από κορίτσια (20%) δηλώνουν συστηματικοί καπνιστές, χωρίς όμως μεγάλη διαφορά μεταξύ τους.Οι μεγαλύτεροι μαθητές (17-18 ετών) καπνίζουν συστηματικά σε ποσοστό πενταπλάσιο από τους μικρότερους (13-14 ετών).Είναι σημαντικό οι νέοι να έχουν πραγματική αποδεκτή ενημέρωση σχετικά με την εξάρτηση από τη νικοτίνη και τα αποτελέσματα του καπνίσματος.

Παράγοντες που προδιαθέτουν τους νέους για κάπνισμα

• Πολύ συχνά το κάπνισμα αρχίζει τυχαία. Χωρίς να το πολυσκεφτούν οι έφηβοι ακολουθούν το ρεύμα.

• Για αρκετούς το κάπνισμα σημαίνει να έχουν κάτι να κάνουν. • Μερικοί έφηβοι ζητούν την απόλαυση από το κάπνισμα και

προσπαθούν να ηρεμήσουν τα νεύρα τους με αυτό τον τρόπο. • Μερικοί θεωρούν ότι το κάπνισμα τους ενεργοποιεί και τους

βοηθά στη συγκέντρωση. • Αρκετοί έφηβοι θεωρούν ότι με το κάπνισμα μεγάλωσαν. • Για μερικούς, το κάπνισμα αποτελεί ένα μέσον για να

εισχωρήσουν και να ανήκουν στους σωστούς κύκλους / ομάδες. • Ορισμένοι πιστεύουν ότι το κάπνισμα τους δίνει κάποιο στυλ.

Ιδιαίτερα οι νεαροί θεωρούν ότι οι κοπέλες το βρίσκουν ελκυστικό και μπορεί να συνδεθεί με ένα γενικό τρόπο ζωής.

• Άλλοι θεωρούν ότι τους προσδίδει αυτοπεποίθηση και καπνίζοντας την προβάλλουν.

• Άλλοι πάλι δοκιμάζουν τον καπνό από περιέργεια. • Μερικοί έφηβοι καπνίζουν από αντίδραση στους κανονισμούς. • Άλλοι επηρεάζονται από τη διαφήμιση. • Επίσης, οι νέοι μπορεί να εθιστούν στη νικοτίνη, η οποία είναι

συστατικό του καπνού. Ο εθισμός αυτός, κάνει δύσκολη τη διακοπή του καπνίσματος, ακόμη και αν το θέλετε.

• Το κάπνισμα έχει γίνει συνήθεια για αρκετούς νέους. Μερικοί συνηθίζουν να καπνίζουν στα διαλείμματα και σε άλλους αρέσει να καπνίζουν μετά το γεύμα. Όταν μία συνήθεια εδραιωθεί είναι δύσκολο να την κόψει κανείς.

Οι κίνδυνοι

• Συχνά επεισόδια βρογχίτιδας

• Μειωμένη άμυνα

• Μειωμένη λειτουργικότητα

• Υπολειπόμενη ανάπτυξη του αναπνευστικού συστήματος

Οι επιπτώσεις στα κορίτσια

Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δείχνουν ότι είμαστε οι πρώτοι καπνιστές σε παγκόσμιο επίπεδο, με 38,4% καπνίσματος στο συνολικό πληθυσμό μας άνω των 15 ετών. Η θλιβερή αυτή πρωτιά αναλυμένη κατά φύλο αναδεικνύει τον ανδρικό πληθυσμό δεύτερο παγκοσμίως (με 46%) και τον γυναικείο πληθυσμό πρώτο (με 31,3%)Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι κατά τη δεκαπενταετία 1990-2005 παρατηρείται μια αξιόλογη μείωση του ποσοστού των καπνιστών στους άνδρες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες εμφανίζει τεράστια αύξηση.

Οι κοπέλες που αρχίζουν να καπνίζουν πριν από τα 18 χρόνια τους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο στειρότητας ή και αποβολών. Εάν οι κοπέλες αυτές μείνουν έγκυες, οι επιπτώσεις στο έμβρυο αρχίζουν από την εμβρυική κιόλας ηλικία. Το πιο σωστό είναι να αποφασίσουν να διακόψουν το τσιγάρο πριν μείνουν έγκυες. Αλλιώς το μωρό μπορεί να γεννηθεί με μικρότερο βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης και με μικρότερη περίμετρο κεφαλής. Και ο πατέρας όμως που καπνίζει έχει συμβολή στα προβλήματα υγείας του μωρού και ιδίως στο αναπνευστικό σύστημά του. Κατά τον θηλασμό, οι κίνδυνοι για το παιδί είναι εξίσου σοβαροί. Όταν η θηλάζουσα μητέρα καπνίζει, η νικοτίνη συγκεντρώνεται στο γάλα δύο φορές περισσότερο από όσο στο αίμα της μητέρας και περνά άμεσα στο μωρό. Αυτό συμβαίνει κυρίως τις πρώτες ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο. Όταν και οι δύο γονείς καπνίζουν, το παιδί μπαίνει 5-7 φορές πιο συχνά σε νοσοκομείο για αναπνευστικά προβλήματα, κυρίως βρογχικό άσθμα. Πρέπει να γνωρίζουν ακόμα ότι ο παθητικός καπνιστής εισπνέει το μεγαλύτερο μέρος της νικοτίνης του καπνιστή, ο οποίος εισπνέει κυρίως τις άλλες ουσίες του καπνού. Προσοχή! Είναι πολύ σημαντικό να μην αφήνετε αποτσίγαρα σε τασάκια μέσα στο σπίτι, ιδίως ύστερα από μια κοινωνική εκδήλωση. Εάν ένα παιδάκι πάρει και μασήσει ένα αποτσίγαρο, αυτό μπορεί σε 24 ώρες να του προκαλέσει τον θάνατο. Θα αισθάνεται ζάλη, θα κάνει εμέτους, θα έχει διαταραχή συνείδησης και θα πεθάνει, εάν δεν προφτάσουν να το πάνε στο νοσοκομείο για πλύση στομάχου.

Τέσσερα βήματα βοήθειας για εφήβους καπνιστές

1. Ενημέρωση και ήρεμος διάλογος

2. Σωματική άσκηση

3. Υγιεινή διατροφή

4. Εάν χρειάζεται, ψυχολογική βοήθεια

* Τα ειδικά φάρμακα δεν συνιστώνται (απευθύνονται αποκλειστικά σε ενηλίκους)

Ο ρόλος του γιατρού και του δασκάλου

Οι παιδίατροι είναι πιο κοντά στην ελληνική οικογένεια από κάθε άλλο γιατρό. Καλό είναι, από την πρώτη επίσκεψη του παιδιού, να εξηγούν τα ολέθρια αποτελέσματα του τσιγάρου και να συνιστούν στους γονείς να μην καπνίζουν στο σπίτι ή να διακόψουν το κάπνισμα. Οι παιδίατροι πρέπει να συνεχίζουν την πληροφόρηση σε κάθε επίσκεψη και να συμβουλεύουν τους γονείς να μην επιτρέπουν ούτε στους επισκέπτες τους να καπνίζουν μπροστά στα παιδιά τους.

Εξίσου σημαντικός _ ίσως και σημαντικότερος _ είναι ο ρόλος του

δασκάλου. Ο κάθε δάσκαλος ή καθηγητής οποιασδήποτε βαθμίδας, οφείλει _ χωρίς να περιμένει καμία συντονισμένη ειδική δράση _ να αναζητήσει στο διαδίκτυο τη σχετική γνώση και με τον δικό του προσωπικό τρόπο να τη μεταφέρει στους μαθητές του, παρεμβαίνοντας έτσι στην απόφασή τους για κάπνισμα ή μη κάπνισμα .Μία τέτοια δραστηριότητα είναι εύκολη και απαιτεί μόνο ελάχιστο χρόνο και το σχετικό ενδιαφέρον.

Εάν το παιδί σας έχει την ακόλουθη συμπεριφορά, θα πρέπει να υποψιασθείτε ότι καπνίζει κρυφά και να είστε σε εγρήγορση:

-Έχει κακή απόδοση στα μαθήματα.

- Kάνει σκασιαρχεία.

- Έχει επιθετική συμπεριφορά.

Κάπνισμα και Οικονομία

Για την Ελλάδα έχει υπολογιστεί ότι το κόστος περίθαλψης νοσημάτων που οφείλονται στο κάπνισμα ξεπερνά τα 2,14 δισ. ευρώ ετησίως, ποσό δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με τις δυνατότητες του συστήματος υγείας, ενώ ειδικότερα για το ΕΣΥ, η νοσηλεία ασθενών εξαιτίας του τσιγάρου κοστίζει περισσότερο από 500 εκατ. ευρώ ετησίως. Αλλά και ο ίδιος ο καπνιστής επιβαρύνεται οικονομικά για την αγορά των τσιγάρων. Για μια μέση κατανάλωση 20 τσιγάρων την ημέρα, ένας Ελληνας καπνιστής ξοδεύει περίπου 60 ευρώ τον μήνα ή 720 ευρώ ετησίως. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το κάπνισμα φτάνει να κοστίζει έως 80 ευρώ κατά μέσο όρο τον μήνα ή πάνω από 2,6 ευρώ την ημέρα. Το ποσό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο για πολλούς καπνιστές που καπνίζουν περισσότερα από 20 τσιγάρα την ημέρα. Στην Ελλάδα οι τιμές των προϊόντων καπνού έχουν κρατηθεί σε χαμηλά επίπεδα σχετικά με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Σε αυτή την χαμηλή τιμή μπορεί να οφείλονται, εν μέρει, και τα υψηλά ποσοστά επιπολασμού του καπνίσματος, κυρίως σε μικρές ηλικίες. Παρόλο όμως την χαμηλή τιμή των τσιγάρων, τα έξοδα για αγορά προϊόντων καπνού αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο ποσοστό των οικογενειακών εξόδων για το 2006, αφού υπολογίζονται σε 2,83 δις ευρώ δηλαδή το 3,3% του συνόλου των οικογενειακών εξόδων (Ελλ.Στατ.Υπηρεσία 2006). To 2009, 40% των Ελλήνων ήταν καπνιστές, ποσοστό σοκαριστικά υψηλό αν σκεφτεί κανείς

ότι ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 22%. Αντίστοιχα, Γαλλία και Ισπανία κυμαίνονται στο 26%, 20% στις ΗΠΑ, ενώ ακόμα και η Ρωσία είναι περίπου 6% κάτω σε σχέση με τα ποσοστά της Ελλάδας. Την τελευταία δεκαετία, το ποσοστό των Ελλήνων καπνιστών αυξήθηκε κατά 6%, όταν στις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ μειώθηκε κατά περίπου 18%. Η μόνη άλλη χώρα που εμφάνισε αύξηση ήταν η Δημοκρατία της Τσεχίας, με χαμηλότερα όμως ποσοστά από τα ελληνικά.

Για εξοικονόμηση χρημάτων

Το κάπνισμα εκτός των άλλων αποτελεί μία δαπανηρή συνήθεια. Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι καπνιστές καταναλώνουν από ένα έως δύο πακέτα την ημέρα. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το μεγαλύτερο μερίδιο πωλήσεων στη χώρα μας το έχουν οι ξένες μάρκες. Ένα πακέτο τσιγάρα στοιχίζει περίπου 3,50 ευρώ. Τα χρήματα που ξοδεύει ένας συνηθισμένος καπνιστής σ’ ένα μήνα, σ’ ένα χρόνο και σε δέκα χρόνια είναι περίπου : Καπνιστής ενός πακέτου την ημέρα :

3,5 ευρώ x 30 ημέρες = 105,00 ευρώ το μήνα 105 ευρώ x 12 μήνες = 1260,00 ευρώ το χρόνο 1260,00 ευρώ x 10 χρόνια = 12600,00 ευρώ τη δεκαετία Καπνιστής δύο πακέτων την ημέρα : 5,40 ευρώ x 30 ημέρες = 162,00 ευρώ το μήνα 162,00 ευρώ x 12 μήνες = 1944,00 ευρώ το χρόνο 1944,00 ευρώ x 10 χρόνια =19440,00 ευρώ τη δεκαετία

Συνήθως, ένας καπνιστής 20 τσιγάρων ημερησίως ξοδεύει περίπου 1.000 ευρώ το χρόνο για τσιγάρα. Άτομα χαμηλού εισοδήματος ξοδεύουν αναλογικά μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για καπνό απ ότι πλουσιότερα άτομα.

Φορολογία - Το κράτος εισπράττει μεγάλα ποσά από τη φορολόγηση του καπνού και των προϊόντων του. Το 9% των φορολογικών εσόδων της χώρας μας προέρχεται από τη φορολόγηση προϊόντων καπνού. Η τιμή των τσιγάρων έχει μεγάλη επίδραση επί της κατανάλωσης τους. Υψηλή φορολόγηση αποσκοπεί στη μείωση της κατανάλωσης.

Διαφήμιση και χορηγία - Τα ποσά που δαπανά η καπνοβιομηχανία για διαφήμιση και διάφορες χορηγίες είναι τεράστια. Για ν' αντιμετωπίσει τις νομοθετικές ρυθμίσεις περιορισμού της διαφήμισης, στρέφεται σε διάφορες χορηγίες που προσφέρουν έμμεση διαφήμιση (π.χ. χορηγίες θεατρικών, μουσικών παραστάσεων κ. α. εκδηλώσεων). Ερευνητικές εκθέσεις δείχνουν ότι η διαφήμιση του καπνού αυξάνει την κατανάλωσή του.

Η βιομηχανία καπνού - Στην Ελλάδα απασχολούνται περίπου 500.000 άτομα σε επαγγέλματα που συνδέονται με τον καπνό (καλλιέργεια, βιομηχανία κλπ.)

Εθισμός: είναι η εξάρτηση από μια συνήθεια. Προκαλείται από κάπνισμα, ναρκωτικά, αλκοόλ, τζόγος, διαδίκτυο κλπ. Υπάρχουν πολλά στάδια εθισμού. Ο εθισμός καθώς εξελίσσεται γίνεται τρόπος ζωής. Δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν παγιδευμένοι σε κάποιον από τους πολλούς εθισμούς. Στην ουσία σήμερα αντιμετωπίζεται ως εθισμός σχεδόν κάθε συνήθεια που ακολουθείται εκτός μέτρου από ένα άτομο το οποίο γνωρίζει ότι δυσκολεύεται ή αδυνατεί να την κατευνάσει και πολύ περισσότερο να της δώσει ένα τέλος.

Ο εθισμός είναι μια εξελικτική πορεία:

Ο εθισμός σπάνια παραμένει στάσιμος. Καθώς αλλάζει, συνήθως αποροφά όλο και περισσότερο την ζωτική ενέργεια και την δύναμη του ατόμου, σε σημείο που μπορεί να έχει καταστροφικά ή και μοιραία επακόλουθα. Ο εθισμός είναι μια σειρά εμπειριών που προκαλούν αλλαγή στον εσωτερικό κόσμο του ατόμου. Ο εθισμένος ανταποκρινόμενος σε αυτές τις εσωτερικές αλλαγές, αρχίζει να ενεργεί με τέτοιο τρόπο ώστε να ικανοποιήσει τον εθισμό του. Καθώς ο εθισμός εξελίσεται γίνεται τρόπος ζωής. Επειδή δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα σκαμπανεβάσματα της ζωής, οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν ή να δέχονται τα καλά και τα κακά ή να προσποιούνται ότι πάντα όλα πάνε καλά. Ο εθισμένος όμως προσπαθεί να έχει υπό τον έλεγχό του αυτά τα σκαμπανεβάσματα. Όταν είναι υπό την επήρεια του αλκοόλ ή των ναρκωτικών νιώθει ότι μπορεί να ξεχάσει τον πόνο και να επαναφέρει την ευτυχία όποτε θέλει. Αρχικά αυτό είναι εφικτό. Αλλά εδώ ξεκινάει η εξελικτική πορεία του εθισμού.

Η φύση του εθισμού είναι σαγηνευτική:

Καθώς ο εθισμένος συνεχίζει τη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών κάτι πολύ σαγηνευτικό συμβαίνει. Νομίζει ότι το αλκόλ ή τα ναρκωτικά τον βοηθούν να αναπτυχθεί σαν άτομο. Του είναι τόσο απαραίτητα όσο και η τροφή ή το νερό. Αυτό συμβαίνει γιατί μετά από κάθε χρήση ξεφεύγει προσωρινά από τον πόνο, τις ενοχές, τα προβλήματα, τις πιέσεις και την πραγματικότητα. Βραχυπρόθεσμα ο χρήστης νοιώθει ότι τον βοηθάει η χρήση του, εφόσον ξεφεύγει από τα προβλήματα. Όλοι κάποια στιγμή θέλουμε να αποφύγουμε ορισμένες δυσάρεστες καταστάσεις. Η διαφορά είναι ότι ο εθισμός γίνεται τρόπος ζωής και ο εθισμένος χάνει τον έλεγχο και μπερδεύεται σε μια καθημερινή αποφυγή της πραγματικότητας.

Ο τρόπος σκέψης του εθισμένου ατόμου:

Ο εθισμένος προσπαθεί να ικανοποιήσει την επιτακτική ανάγκη που τον πιέζει, όσο πιο γρήγορα γίνεται, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι προς όφελός του. Η σκέψη του, του λέει ότι το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά θα τον βοηθήσουν να ξεχάσει τα προβλήματά του. Αναζητεί την διέγερση, κι έτσι υποκύπτει στην συναισθηματική λογική που του λέει ότι η χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών θα τον βοηθήσει να αλλάξει διάθεση και να νοιώσει καλύτερα. Κάνει κάτι για να νοιώσει καλύτερα, και το κάνει αυτή τη στιγμή!

Για αυτό το λόγο ο εθισμός είναι πολυσύνθετος, ισχυρός και είναι πολύ δύσκολο να επέλθει η απεξάρτηση.

Τα στάδια του εθισμού:

Υπάρχουν τρία βασικά στάδια στην εξελικτική πορεία του εθισμού. Το πρώτο έχει να κάνει με εσωτερικές αλλαγές. Η προσωπικότητα αρχίζει να αλλάζει σαν αποτέλεσμα της μεθυστικής εμπειρίας της χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών. Το δεύτερο στάδιο έχει να κάνει με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Οι τριγύρω αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι κάτι συμβαίνει γιατι η συμπεριφορά του εθισμένου αλλάζει. Το τελικό στάδιο λαμβάνει χώρα όταν ο εθισμένος χάνει εντελώς τον έλεγχο. Τίποτα δεν μετράει πλέον στη ζωή του από το να κάνει όλο και περισσότερη χρήση. Η ικανοποίηση έχει εξατμιστεί και η ζωή του γίνεται ένας αγώνας επιβίωσης.

Εξάρτηση : Είναι η κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από την επιτακτική ανάγκη για λήψη της ουσίας σε συνεχή ή περιοδική βάση, με σκοπό να βιώσει ο χρήστης τα αποτελέσματα της δράσης της ουσίας ή να αποφύγει τη δυσφορική κατάσταση που προκαλεί η στέρησή της. Διακρίνεται σε ψυχολογική και σε σωματική εξάρτηση.

Η εξάρτηση υποδηλώνεται από την παρουσία τριών τουλάχιστον από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Έντονη επιθυμία χρήσης της ουσίας

• Ανάπτυξη ανοχής στη χρήση της ουσίας

• Παρουσία στερητικού συνδρόμου με τη μείωση ή τη διακοπή της χρήσης της ουσίας

• Ανάλωση σημαντικού χρόνου γύρω από τη συμπεριφορά χρήσης

• Εγκατάλειψη σημαντικών δραστηριοτήτων κοινωνικών, επαγγελματικών ή ψυχαγωγικών, λόγω της χρήσης.

• Εμμονή στη χρήση της ουσίας, παρά το γεγονός ότι προκαλεί στο χρήστη σoβαρά σωματικά ή ψυχολογικά προβλήματα και δυσλειτουργίες σε κύριους τομείς της ζωής του. Ο εθισμένος συνεχίζει τη χρήση των ουσιών ή την καταναγκαστική συμπεριφορά, παρόλα τα επιβλαβή επακόλουθα και προσπαθεί να αποφεύγει συστηματικά την υπευθυνότητα και την πραγματικότητα, ενώ τείνει να απομονώνει τον εαυτό του από τους άλλους λόγω της ενοχής και του πόνου που νοιώθει.

Ψυχολογική Εξάρτηση:

Oνομάζεται η κατάσταση που συνοδεύει όλες σχεδόν τις περιπτώσεις της εξάρτησης και κατά την οποία η προοπτική λήψης της ουσίας προκαλεί ένα συναίσθημα ευχαρίστησης. Έτσι γίνεται ισχυρότερο το κίνητρο για την επανάληψη της χρήσης, με σκοπό την ένταση της ευχαρίστησης ή την αποφυγή της δυσφορίας από την πιθανή στέρηση της ουσίας. Το αντικείµενο της εξάρτησης έχει την ικανότητα να δένεται µε τον ψυχισµό του χρήστη προκαλώντας ψυχικό εθισµό. Η σωµατική εξάρτηση σε κάποιες περιπτώσεις ισχύει (π.χ. στην περίπτωση των ναρκωτικών), αλλά στην πραγµατικότητα δεν αποτελεί το βασικό πρόβληµα, αφού τα στερητικά συµπτώµατα του σώµατος αντιµετωπίζονται µέσα σε µερικές µέρες. Ωστόσο ο σωµατικός εθισµός χρησιµοποιείται από τα πρόσωπα ως δικαιολογία για να παραµένουν σε σχέση εξάρτησης, προκειµένου να ικανοποιούν τον ψυχικό εθισµό τους.

Σωματική εξάρτηση:

Στην περίπτωση όμως που η χρήση γίνει πιο συχνή εύκολα αναπτύσσεται η σωματική εξάρτηση εξαιτίας της ανάπτυξης «ανοχής». Ανοχή σημαίνει ότι το σώμα εύκολα συνηθίζει την ναρκωτική ουσία και ότι χρειάζεται σταθερά μεγαλύτερες δόσεις για να επιτύχει τις ίδιες συνέπειες. Όταν η ουσία έχει χάσει την επίδρασή της εμφανίζονται τα στερητικά συμπτώματα: ο χρήστης αισθάνεται άρρωστος, ιδρώνει και κρυώνει, έχει καταρροή, στομαχικούς πόνους και πόνους στα πόδια και τα χέρια. Πιθανά συμπτώματα είναι ο εμετός και η διάρροια. Τα συμπτώματα εξαφανίζονται μόλις γίνει ξανά χρήση αυτής της ουσίας. Έτσι ο χρήστης εύκολα οδηγείται σε ένα φαύλο κύκλο και είναι μια κατάσταση του οργανισμού, που εκφράζεται με την παρουσία σωματικών και ψυχοπαθολογικών συμπτωμάτων . Στις περιπτώσεις που το ποσό της ουσίας, στην οποία γίνεται κατάχρηση, μειώνεται απότομα σε σημαντικό βαθμό. Αρχικά για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την συμπεριφορά των εθισμένων ατόμων θα πρέπει πρώτα να ξεκινήσουμε με μια εντρύφηση στην έννοια του εθισμού και της εξάρτησης. Εθισμός είναι η εξάρτηση από ουσίες ή από συγκεκριμένη συμπεριφορά, που εκδηλώνεται με μία σειρά εμπειριών που προκαλούν αλλαγή στον εσωτερικό κόσμο του ατόμου. Είναι η τάση του εθισμένου να επαναλαμβάνει με καταναγκαστικό τρόπο συγκεκριμένες συμπεριφορές (χρήση ουσιών, αλκοόλ, σεξ, τζόγο, κ.α.) . Ο εθισμένος συνεχίζει τη χρήση των ουσιών ή την καταναγκαστική συμπεριφορά, παρόλα τα επιβλαβή επακόλουθα και προσπαθεί να αποφεύγει συστηματικά την υπευθυνότητα και την πραγματικότητα, ενώ τείνει να απομονώνει τον εαυτό του από τους άλλους λόγω της ενοχής και του πόνου που νοιώθει. Αυτό τον οδηγεί στη μοναξιά και την αυτοκαταστροφή. Ο εθισμός έχει τις ρίζες του σε κάθε πλευρά της ύπαρξης του ανθρώπου και επιδρά σε όλες τις πτυχές της. Ο εθισμένος ακολουθεί την λογική της εξάρτησης του. Η σκέψη του τον οδηγεί στο αλκοόλ ή στα ναρκωτικά ή σε συγκεκριμένη συμπεριφορά που νομίζει ότι θα τον βοηθήσουν να ξεχάσει τα προβλήματά του και να νοιώσει καλύτερα. Διαταράσσονται οι οικογενειακές , οι επαγγελματικές και οι κοινωνικές του σχέσεις. Ναρκωτικό μπορεί να είναι κάθε τι που ναρκώνει το μυαλό σου. Κάθε τι που σκοτώνει από την

αρχή την ψυχή σου και σαν σαράκι τρώει σιγά σιγά και λίγο λίγο το κορμί σου. Ναρκωτικό είναι αυτό που σε εθίζει, και σε κάνει να εξαρτηθείς από αυτό. Αυτά που σε οδηγούν στο ψέμα, στο κλέψιμο, στον φόνο.

ΠΡΟΛΗΨΗ-ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

Ο καπνιστής συχνά συγχέει την εξάρτηση με την απόλαυση. Σε περίπτωση διακοπής του καπνίσματος παρουσιάζονται κάποια δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα, πόνοι σε διάφορα σημεία του σώματος, πονοκέφαλοι, τρέμουλο, διαταραχές στον ύπνο, πτώση της αρτηριακής πίεσης.

Οι αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την διακοπή του καπνίσματος, περιλαμβάνουν:

Α. την παροχή σύντομης συμβουλευτικής παρακίνησης από τους επαγγελματίες υγείας,

Β. τη χορήγηση υλικού αυτοβοήθειας,

Γ. τη συνέντευξη παροχής κινήτρων,

Δ. τη γνωσιακή-συμπεριφοριστική παρέμβαση και

Ε. τη φαρμακοθεραπεία.

ΣΤ. άλλες

Α. Ο επαγγελματίας υγείας μπορεί να προσωποποιήσει το μήνυμα προς τον καπνιστή δίνοντας έμφαση στα άμεσα οφέλη που συνεπάγεται η διακοπή και υπογραμμίζοντας τους εξατομικευμένους παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι σχετίζονται με την κατανάλωση καπνού. Η παρέμβαση αυτή από τον ιατρό θεωρείται αποτελεσματική και αυξάνει τα ποσοστά διακοπής καπνίσματος.

Β. Φυλλάδια και υλικό αυτοβοήθειας, αποτελούν τα ενημερωτικά δελτία, τα εγχειρίδια, οι βιντεοκασέτες και το ακουστικό υλικό. Η παροχή αυτού του υλικού κρίνεται ενδεδειγμένη, παράλληλα με την φαρμακευτική ή τη συμβουλευτική παρέμβαση. Αν και η χρήση των τηλεπικοινωνιών για την παροχή φροντίδας υγείας παραμένει υπό-αναπτυγμένη, έχουν αναφερθεί αποδεκτά, όχι όμως σημαντικά ποσοστά αποχής από το κάπνισμα ενηλίκων, οι οποίοι δέχονται άμεση βοήθεια και στήριξη μέσω της χρήσης τηλεφωνικών γραμμών.

Γ. Η συνέντευξη παροχής κινήτρων αποτελεί ένα τύπο συμβουλευτικής παρέμβασης, ώστε οι καπνιστές να αξιολογήσουν την ετοιμότητά τους και να διευκολυνθούν στην ανάληψη δράσης τόσο για τη διακοπή του καπνίσματος, όσο και για την πρόληψη της υποτροπής. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της διερεύνησης των αμφιθυμικών συναισθημάτων, μέσω της αξιολόγησης των θετικών και αρνητικών σημείων που συνεπάγεται η διακοπή και μέσω της διερεύνησης των προσωπικών εμποδίων που μπορεί να συναντήσει το άτομο στην προσπάθεια του για την τροποποίηση της καπνιστικής συμπεριφοράς. Αποτελεί κλινική στρατηγική, η οποία στοχεύει στην

ενίσχυση των κινήτρων του ατόμου και μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικό σε κάθε φάση της θεραπείας της εξάρτησης

Δ. Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία επικεντρώνεται στον εντοπισμό και την τροποποίηση τόσο των πεποιθήσεων που αφορούν την επίδραση του καπνίσματος και την αντίληψή του ως εξάρτηση, όσο και αυτών που αφορούν τις μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τα καταστροφικά αποτελέσματα που θα επιφέρει η αποστέρηση και η αποχή από το τσιγάρο. Οι αντιλήψεις απέναντι στο κάπνισμα και στη διακοπή του εξετάζονται διεξοδικά με τη βοήθεια γνωσιακών τεχνικών, με στόχο την τροποποίησή τους και την αντικατάστασή τους από ρεαλιστικές πεποιθήσεις. Βάση για τις συμπεριφοριστικές τεχνικές διακοπής του καπνίσματος, στόχος των οποίων είναι οι καπνιστές να μάθουν ξανά να κατευθύνουν τη συμπεριφορά τους, αποτελούν οι δύο βασικές προϋποθέσεις που συμβάλουν στη διατήρηση της συμπεριφοράς του καπνίσματος. Πρόκειται για την αυτοματοποίηση του καπνίσματος σε συγκεκριμένες καταστάσεις καθώς και για τα βραχυπρόθεσμα πλεονεκτήματα τα οποία προσφέρει το κάπνισμα. Σημαντικό είναι το κομμάτι της πρόληψης υποτροπής, το οποίο περιλαμβάνει την εκπαίδευση των καπνιστών στην αναγνώριση, την αποφυγή ή την αντιμετώπιση καταστάσεων υψηλού κινδύνου για υποτροπή.

Συμβουλευτική μέσω της συνέντευξης παροχής κινήτρων (χρονικά σύντομη παρέμβαση) καθώς και προγράμματα γνωσιακής-συμπεριφοριστικής θεραπείας, ατομικά ή ομαδικά, πραγματοποιούνται στο Ινστιτούτο Κοινωνικής & Προληπτικής Ιατρικής. Είναι καθοδηγούμενα από ειδικευμένους στη διακοπή του καπνίσματος θεραπευτές και αποτελούν αποτελεσματικά μέσα που οδηγούν στην αύξηση των ποσοστών των ατόμων που επιτυγχάνουν τη διακοπή καπνίσματος.

Ε.Οι Φαρμακευτικές Mέθοδοι

Θεραπεία Υποκατάστασης με Νικοτίνη.

Αποτελεί την πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη μορφή φαρμακευτικής προσέγγισης για τη θεραπεία της εξάρτησης από τον καπνό. Η φαρμακευτική αγωγή με νικοτίνη βελτιώνει την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος μέσα από έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους μηχανισμούς: 1) Μειώνει τα συμπτώματα που συνοδεύουν την αποχή από το κάπνισμα 2) Μειώνει την έντονη επιθυμία για τσιγάρο 3) Μπορεί να λειτουργήσει ως ανασταλτικός παράγοντας της ψυχολογικής εξάρτησης που δημιουργείται μέσω της τελετουργίας του ανάμματος του τσιγάρου 4) Αποτελεί έναν τρόπο αντιμετώπισης της επιθυμίας σε περιόδους όπου το άτομο μπορεί να αισθανθεί έντονη επιθυμία για τσιγάρο.Υπάρχουν έξι ενδεδειγμένες διαθέσιμες μορφές θεραπείας υποκατάστασης με νικοτίνη: το αυτοκόλλητο, η τσίχλα η ρινική και η εισπνεύσιμη μορφή χορήγησης, η υπογλώσσια μορφή και οι παστίλιες. Οι διαφορές στην ταχύτητα και στην

αποτελεσματικότητα της δράσης της νικοτίνης στον οργανισμό, μέσα από τις διαφορετικές αυτές διαθέσιμες μορφές χορήγησης, επιτρέπουν στον ασθενή να επιλέγει τη μορφή θεραπείας που είναι πιο κατάλληλη για τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του.

Τα αυτοκόλλητα νικοτίνης. Τα αυτοκόλλητα νικοτίνης κυκλοφορούν σε δόσεις των 5, 10 και 15mg. Είναι επιθέματα, τα οποία ο καπνιστής κολλά σε κάποιο άτριχο σημείο του δέρματος, συνήθως στο μπράτσο. Κάθε μέρα, ένα καινούριο αυτοκόλλητο θα πρέπει να τοποθετείται σε διαφορετικό σημείο του σώματος, ώστε να μην ερεθιστεί το δέρμα. Καλό είναι, τα αυτοκόλλητα νικοτίνης να μην χρησιμοποιούνται για περισσότερο από οκτώ εβδομάδες

Οι τσίχλες νικοτίνης: Οι τσίχλες κυκλοφορούν σε δόσεις των 2mg και των 4mg. Η επιλογή εξαρτάται από τον βαθμό της εξάρτησής του καπνιστή. Συνήθως, η τσίχλα θα πρέπει να λαμβάνεται για ένα-δύο μήνες και μέσα στον επόμενο μήνα να μειώνεται η χρήση της. Ο καπνιστής μασά την τσίχλα και μόλις αισθανθεί ένα κάψιμο στη γλώσσα, την τοποθετεί ανάμεσα στα δόντια και στα ούλα. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται, μόλις ο καπνιστής αισθανθεί ξανά την επιθυμία για τσιγάρο. Μια τσίχλα απελευθερώνει νικοτίνη για περίπου 30’. Η δοσολογία αφορά τη χρήση μιας τσίχλας κάθε δύο ώρες.

Το ρινικό σπρέι νικοτίνης. Το ρινικό σπρέι νικοτίνης απελευθερώνει γρήγορα νικοτίνη στον βλεννογόνο της μύτης. Η χρήση του περιλαμβάνει μια-δύο εισπνοές κάθε ώρα. Χρησιμοποιείται το λιγότερο οκτώ φορές την ημέρα και όχι περισσότερο από σαράντα φορές και για διάστημα όχι μεγαλύτερο των οκτώ εβδομάδων.

Η εισπνεύσιμη μορφή νικοτίνης (πίπα νικοτίνης). Η πίπα νικοτίνης είναι ένας κύλινδρος που μοιάζει με τσιγάρο και απελευθερώνει νικοτίνη σε μεγάλη δόση. Η πίπα νικοτίνης φαίνεται ελκυστική, γιατί χρησιμοποιώντας την, ο καπνιστής μιμείται την κίνηση του καπνίσματος. Ο καπνιστής αντικαθιστά το τσιγάρο με την πίπα νικοτίνης. Κατόπιν, εφόσον έχει αποσυνδεθεί η συνήθεια του καπνίσματος με το τσιγάρο, είναι πιο εύκολο για τον καπνιστή να διακόψει τη χρήση της πίπας. Καλό είναι η πίπα νικοτίνης να χρησιμοποιείται κάθε φορά που αισθάνεται ο καπνιστής την επιθυμία για τσιγάρο. Τα ποσοστά διακοπής καπνίσματος αυξάνουν όταν τα προϊόντα της θεραπείας υποκατάστασης με νικοτίνη χρησιμοποιούνται παράλληλα με άλλες παρεμβάσεις. Η χρήση των προϊόντων υποκατάστασης με νικοτίνη θα πρέπει να απευθύνεται κυρίως σε καπνιστές, οι οποίοι είναι κινητοποιημένοι να επιτύχουν τη διακοπή και έχουν ισχυρή εξάρτηση από την νικοτίνη.

Βουπροπιόνη (zyban)

Η βουπροπιόνη είναι ένα ήπιο αντικαταθλιπτικό και αρχικά αξιοποιήθηκε ως τέτοιο. Στην πορεία των ερευνών όμως διαπιστώθηκε ότι προκαλεί απέχθεια από το τσιγάρο. Θεωρείται ότι δρα στο κέντρο της απόλαυσης του τσιγάρου στον εγκέφαλο. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι για τους οποίους η χορήγηση αντικαταθλιπτικών μπορεί να ωφελήσει κατά την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος: α) η καταθλιπτική συμπτωματολογία μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα της αποχής από τη νικοτίνη και η διακοπή του καπνίσματος πολύ συχνά έχει ως συνέπεια την εμφάνιση κατάθλιψης β) η νικοτίνη μπορεί να έχει κάποιες αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, οι οποίες συντηρούν τη συνέχιση του καπνίσματος. Η χορήγηση αντικαταθλιπτικών μπορεί λοιπόν να αντικαταστήσει την επίδραση αυτή από την νικοτίνη. Η χορήγηση βουπροπιόνης βελτιώνει σε σημαντικό βαθμό τα συμπτώματα που εμφανίζονται εξ’ αιτίας της αποχής από το κάπνισμα .Μπορεί επίσης να δράσει ως ανταγωνιστής στον υποδοχέα νικοτίνης μειώνοντας την ανθεκτική δυνητική ενέργειά της.

Βαρενικλίνη (champix)

Η βαρενικλίνη (varenicline) αποτελεί ένα νέο φαρμακευτικό σκεύασμα το οποίο προορίζεται ειδικά για την θεραπεία διακοπής του καπνίσματος. Η βαρενικλίνη δεν είναι αντικαταθλιπτικό, όπως η βουπροπιόνη και δρα στους υποδοχείς της νικοτίνης στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η βαρενικλίνη έχει την ιδιότητα να ανακουφίζει από την έντονη επιθυμία για νικοτίνη και από τα στερητικά συμπτώματα. Παράλληλα λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας της ψυχολογικής εξάρτησης από τη νικοτίνη που δημιουργείται μέσω της τελετουργίας του ανάμματος του τσιγάρου.

ΣΤ. Εναλλακτικές μέθοδοι όπως: βελονισμός, ύπνωση, μέθοδοι που χρησιμοποιούν ενεργειακά πεδία. Οι μέθοδοι αυτές ονομάζονται θεραπείες υποβολής, επειδή η δράση τους οφείλεται κυρίως στην επίδραση του θεραπευτή, η οποία παίρνει τη μορφή υποβολής.

Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΠΙΤΥΧΑΝΕΤΑΙ ΜΕ :

* Την παρουσίαση ενημερωτικού βίντεο για τις επιπτώσεις του καπνίσματος και την πολιτική των καπνοβιομηχανιών.

* Αφίσες με αντικαπνιστικά μηνύματα.

* Ενα ενημερωτικό φυλλάδιο για τις συνέπειες του καπνίσματος.

* Ενα φυλλάδιο οδηγό διακοπής του καπνίσματος.

Νομοθεσία για το κάπνισμα Η απαγόρευση του καπνίσματος στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες, επικεντρώνεται κυρίως γύρω από την απαγόρευση σε δημόσιους χώρους (η απαγόρευση εντός δημοσίων κτιρίων που είναι χώροι εργασίας ισχύει δια νόμου ήδη από το 1856) και σε χώρους εργασίας για την προστασία της υγείας των καπνιστών και των μη καπνιστών, από τα αποτελέσματα του καπνίσματος, ιδιαίτερα τον καρκίνο.

Το 2002 ψηφίστηκε νόμος που απαγόρευε το κάπνισμα σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους εργασίας, στα μέσα μεταφοράς, σε νοσοκομειακούς και άλλους χώρους υγείας όπως και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παρόλα αυτά, ο νόμος επιτρέπει την ειδική περίπτωση όπου ο διαχειριστής της εργασιακής μονάδας επιτρέπει το κάπνισμα, κάνοντας την απαγόρευση μη ενεργή σε πολλές περιπτώσεις (το Μετρό ήταν σημαντική εξαίρεση).

Αφού ο προηγούμενος νόμος αποδείχτηκε πρακτικά ανεπαρκής, έγινε προσπάθεια αναθεώρησης του εγχειρήματος - δεδομένης και της σαφούς χαμηλής θέσης της Ελλάδας στο θέμα σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας είχε θέσει ως έναρξη ισχύος του νόμου την 1η Ιουλίου 2009 μετά από αναθεώρηση της προηγούμενης ημερομηνίας 1/1/2010 (η αναθεώρηση έγινε διότι θεωρήθηκε από τον Υπουργό Υγείας (Δημ. Αβραμόπουλο) ότι το καλοκαίρι θα ήταν ευνοϊκότερη περίοδος για προσαρμογή).

Ο σχετικός Νόμος 3730/2008 απαγορεύει το κάπνισμα (και την κατανάλωση προϊόντων καπνού με άλλους τρόπους), σε όλους τους χώρους εργασίας (συμπεριλαμβάνονται και οι ιδιωτικοί) σταθμούς μεταφοράς, ταξί και επιβατικά πλοία όπως και σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους (συμπεριλαμβάνονται και οι χώροι για νυχτερινή διασκέδαση).

Ισχύουν εξαιρέσεις (τουλάχιστον προς το παρόν), κυρίως μετά από αίτηση και με σημαντικούς περιορισμούς.

Με το σκεπτικό να δώσει το παράδειγμα, ο πρόεδρος της Βουλής (Δ. Σιούφας) ανακοίνωσε ότι απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλους τους χώρους του ελληνικού κοινοβουλίου - πλην του εντευκτηρίου βουλευτών και του καφενείου - από τον Φεβρουάριο του 2009. Πλήρης απαγόρευση προβλέφθηκε για τον Ιούνιο του 2009.

Στο μάθημα της ερευνητικής εργασίας επιλέξαμε να αναπτύξουμε και να παρουσιάσουμε το θέμα "Το κάπνισμα, η συνήθεια που σκοτώνει". Η επιλογή αυτού του θέματος προέκυψε ύστερα απο ομαδική συζήτηση μέσα απο διάφορες προτάσεις. Οι λόγοι της επιλογής μας αυτής είναι κυρίως η ανάγκη για ευαισθητοποίηση του ευρύ κοινού, το τρομακτικά αυξανόμενο ποσοστό καπνιστών στην χώρα μας, αλλά και η άγνοια των επιπτώσεων του καπνίσματος απο μια πληθώρα πολιτών είτε αυτοί είναι ενήλικες, είτε νέοι. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα θέμα κυρίαρχο στην σημερινή εποχή και παρόλο που είναι γνωστό παραμένει ενδιαφέρον για ασχολία και μελέτη, ενώ παράλληλα επηρεάζει τον καθένα στην καθημερινή του ζωή και ιδιαίτερα εμάς

τους νέους, καθώς οι περισσότεροι απο εμάς τείνουν να υποκύπτουν ευκολότερα καταλήγοντας σε εθισμό ή ψυχοσωματική εξάρτηση. Στόχος της εργασίας μας είναι η γενική ενημέρωσή μας περί καπνίσματος, αλλά και ειδικότερα οι για τις επιπτώσεις που προκαλεί στην υγεία μας Αρχικά, χωρίσαμε το θέμα μας σε μικρότερες υποενότητες, ώστε να αναλυθεί το θέμα σε βάθος και πιο εξειδικευμένα. Σε γενικές γραμμές κάπνισμα ονομάζεται η πρακτική της εισπνοής καπνού προερχόμενου απο την καύση φύλλων του φυτού καπνός. Στην Ελλάδα το κάπνισμα μεταξύ των εφήβων είναι συχνότερο απο ποτέ, παρόλο που υπάρχει επαρκής ενημέρωση των επιπτώσεων όπως καρκίνος του πνεύμονα, καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες και αγγειακά επεισόδια. Δυστυχώς σήμερα το ποσοστό των νέων καπνιστών παραμένει σταθερό, ενώ παράλληλα αυξάνει το ποσοστό αυτών που αρχίζουν το κάπνισμα, σύμφωνα με έρευνες. Πιθανά αίτια των καταστάσεων αυτών είναι η τάση για μίμηση των γονέων που καπνίζουν, ο φόβος απομόνωσης απο την παρέα, η παραπλάνηση απο τα ΜΜΕ ή ακόμη γιατί οι ίδιοι δεν έχουν ενημερωθεί σωστά. Επομένως οι παράγοντες που οδηγούν στο κάπνισμα είναι πολλοί και δρουν σε πολλά επίπεδα: εξασφάλιση εκτίμησης απο την παρέα, κοινωνική αναγνώριση, περιέργεια, αίσθηση ανεξαρτησίας αλλά και προσπάθεια αυτοεπιβεβαίωσης.

Μέσα απο την εργασία μας ενημερωθήκαμε και μάθαμε όσα δεν γνωρίζαμε για το κάπνισμα αλλά και εμπλουτίσαμε τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις μας. Μάθαμε τη διάκριση ανάμεσα στον εθισμό και την εξάρτηση, δηλαδή η κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από την επιτακτική ανάγκη για λήψη της ουσίας σε συνεχή ή περιοδική βάση, με σκοπό να βιώσει ο χρήστης τα αποτελέσματα της δράσης της ουσίας ή να αποφύγει τη δυσφορική κατάσταση που προκαλεί η στέρησή της ονομάζεται εξάρτηση, ενώ εθισμός είναι η εξάρτηση από μια συνήθεια. Επίσης απο την εργασία μαθαίνουμε τις τρομακτικές συνέπειες του τσιγάρου στην υγεία, όπου φαίνεται πως επηρεάζει αρνητικά ολόκληρο το σώμα και όχι απλά το αναπνευστικό σύστημα όπως πιστεύει η κοινή γνώμη. Επιπρόσθετα μαθαίνουμε πως σύμφωνα με έρευνες, οι μισοί και πλέον μαθητές (57%) έχουν καπνίσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, οι περισσότεροι περιστασιακά (33%) ενώ παράλληλα τα ποσοστά δείχνουν να αυξάνονται. Εύκολα λοιπόν διαπιστώνεται ό,τι τα επόμενα χρόνια το ποσοστό τον μαθητών που καπνίζουν θα αυξηθεί. Συμπεραίνεται λοιπόν ό,τι το κάπνισμα βλάπτει τους πάντες είτε ενεργητικούς είτε παθητικούς καπνιστές ανεξαρτήτως ηλικίας.

Η έρευνα μας αγγίζει ένα ευρέως διαδεδομένο θέμα και επομένως είναι αδύνατο να καλύψουμε τα πάντα μέσα σε μερικές σελίδες. Όμως μπορούμε όλοι μας να αντλήσουμε

πληροφορίες για το θέμα αυτό. Ανακεφαλαιώνοντας, το κάπνισμα πηγάζει απο ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες

και φυσικά είναι πλέον αναμφισβήτητο ό,τι αποτελεί ένα κύριο αίτιο θανάτου με τα νοσήματα του οποίου 30% των χρηστών

να πεθαίνουν πρόωρα. Το κάπνισμα είναι ένας ανελέητος δολοφόνος, παράλληλα όμως αποτελεί και αντικοινωνική

πράξη καθώς βλάπτει και τους μη καπνιστές, Βέβαια ποτέ δεν είναι αργά να αποφασίσει κάνεις να κόψει το τσιγάρο

επιλέγοντας τον τρόπο που επιθυμεί. Δεν χρειάζεται να καπνίζει κανείς έφηβος και ενήλικας για κοινωνική αποδοχή. Αυτό θα συμβεί μόνο όταν αρνηθεί να γίνει συνεργός σε αυτό

το έγκλημα και προσπαθήσει να το εξαλείψει.