ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ

ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΝΟΣΩΝ (ΦΩΤΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ) ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ «Α. ΣΥΓΓΡΟΣ)

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι. ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ «ΑΠΟΠΤΩΣΗ» ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΑΕΤΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

ΣΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΥΘΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΥΘΗΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΦΩΤΟΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (PUVA)

Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ Α. Α Β Ρ Α Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ

Ι Α Τ Ρ Ο Σ Δ Ε Ρ Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ Ο Σ

Δ Ι Δ Α Κ Τ Ο Ρ Ι Κ Η Δ Ι Α Τ Ρ Ι Β Η

Α Θ Η Ν Α 1991

.e. w * 4^7. I ^ W 3 M

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ

ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΝΟΣΩΝ (ΦΩΤΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ) ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ «Α. ΣΥΓΓΡΟΣ»

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι. ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

U ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ «ΑΠΟΠΤΩΣΗ» ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΑΕΤΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

ΣΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΥΘΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΥΘΗΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΦΩΤΟΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (PUVA)

Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ Α. Α Β Ρ Α Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ

Ι Α Τ PO Σ Δ Ε Ρ Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ Ο Σ

Δ Ι Δ Α Κ Τ Ο Ρ Ι Κ Η Δ Ι Α Τ Ρ Ι Β Η

Α Θ Η Ν Α 1991

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΗΛΙΟΣ ΚΑΙ ΔΕΡΜΑ

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΔΕΡΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

ΠΡΩΪΜΕΣ

ΟΨΙΜΕΣ

ΗΛΙΑΚΟ Ε Ρ Υ Θ Υ Μ Α

ΑΠΏΤΕΡΕΣ

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

SUNBURN CELLS

Φ Ω Τ Ο Χ Η Μ Ε Ι Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α ( P U V A )

ΥΛΙΚΟ

ΜΕΘΟΔΟΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

1955: Γεννήθηκα στην ΨωφΙδα Αχαΐας

1973: Αποφοίτησα από το Γυμνάσιο Αρρένων Πύργου Ηλείας

1980: Αποφοίτησα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών

1980-1981: Στρατιωτική θητεία στον Στρατό Ξηράς ως οπλίτης ιατρός

1982-1983: Υπηρεσία υπαίθρου ως αγροτικός ιατρός στο Α.Ι. Σταυροδρομίου Αχαΐας

1984: Ειδίκευση στην παθολογία, στην παθολογική κλινική του Νοσοκομείου Αιγίου

1985: Αγροτικός ιατρός στο Α.Ι. Βαρθολομιού Ηλείας

1986-1989: Ειδίκευση στη Δερματολογία-Αφροδισιολογία στην Πανεπιστημιακή Κλινική

Δερματικών και Αφροδισίων νόσων του Νοσοκομείου «Α. ΣΥΓΓΡΟΣ».

1989: Τετράμηνος θητεία ως assistant attach'e στην Δερματολογική κλινική του

Νοσοκομείου Charles-Nicolle Rouen Γαλλίας.

- 1 1 -

ΟΡΚΟΣ

ΟΜΝΥΜΙ ΑΠΟΛΛΩΝΑ Ι Η Τ Ρ Ο Ν ΚΑΙ Α Σ Κ Λ Η Π Ι Ο Ν ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΝ ΚΑΙ ΠΑΝΑΚΒΙΑΝ ΚΑΙ

ΟΕΟΥΣ ΠΑΝΤΛΣ TE ΚΑΙ ΠΑΣΑΣ, Ι Σ ΐ Ο Ρ Α Σ Π Ο Ι Ε Υ Μ Ε Ν Ο Σ Ε Π Ι Τ Ε Λ Ε Α Π Ο Ι Η Σ Ε Ι Ν -

ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ Κ Ρ Ι Σ Ι Ν Ε Μ Η Ν ΟΡΚΟΝ ΤΟΝΔΕ ΚΑΙ Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Η Ν Τ Η Ν Δ Ε ·

Η Γ Η Σ Ε Σ Θ Α Ι ΜΕΝ ΤΟΝ ΔΙΔΑΞΑΝΤΑ ΜΕ Τ Η Ν Τ Ε Χ Ν Η Ν ΤΑΎΤΗΝ ΙΣΑ Γ Ε Ν Ε Τ Η , ΣΙΝ

Ε Μ Ο Ι Σ Ι ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΟΙΝΩΣΕΣΟΑΙ ΚΑΙ ΧΡΕΩΝ Χ Ρ Η Ι Ζ Ο Ν Τ Ι ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ Π Ο Ι Η Σ Ε Σ Ο Α Ι

ΚΑΙ Γ Ε Ν Ο Σ ΤΟ ΕΞ ΕΩΥΤΟΥ ΑΔΕΑΦΟΙΣ ΙΣΟΝ Ε Π Ι Κ Ρ Ι Ν Ε Ε Ι Ν Α Ρ Ρ Ε Σ Ι ΚΑΙ ΔΙΔΑΞΕΙΝ

Τ Η Ν Τ Ε Χ Ν Η Ν ΤΑΥΤΗΝ, Η Ν Χ Ρ Η Ι Ζ Ω Σ Ι ΜΑΝΘΑΝΕΙΝ, ΑΝΕΥ ΜΙΣΟΟΥ ΚΑΙ Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Η Σ ,

Π Α Ρ Α Γ Γ Ε Α Ι Η Σ T E ΚΑΙ Α Κ Ρ Ο Η Σ Ι Ο Σ ΚΑΙ Τ Η Σ Α Ο Ι Π Η Σ Α Π Α Σ Η Σ ΜΑΟΗΣΙΟΣ

ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ Π Ο Ι Η Σ Ε Σ Ο Α Ι Υ Ι Ο Ι Σ Ι TE ΕΜΟΙΣ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΤΟΥ ΕΜΕ ΔΙΔΑΞΑΝΤΟΣ ΚΑΙ

Μ Α Ο Η Τ Η Σ Ι Σ Υ Γ Γ Ε Γ Ρ Α Μ Μ Ε Ν Ο Ι Σ Ι T E ΚΑΙ Ω Ρ Κ Ι Σ Μ Ε Ν Ο Ι Σ ΝΟΜΩ, Ι Η Τ Ρ Ι Κ Ω , ΑΑΑΩ ΔΕ

ΟΥΔΕΝΙ. Δ Ι Α Ι Τ Η Μ Α Σ Ι T E Χ Ρ Η Σ Ο Μ Α Ι Ε Π ' Ω Φ Ε Α Ε Ι Η , ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ

ΚΑΙ Κ Ρ Ι Σ Ι Ν Ε Μ Η Ν . Ε Π Ι Δ Η Α Η Σ Ε Ι Δ Ε ΚΑΙ Α Δ Ι Κ Ι Η , Ε Ι Ρ Ξ Ε Ι Ν . ΟΥ ΔΩΣΩ ΔΕ ΟΥΔΕ

ΦΑΡΜΑΚΟΝ ΟΥΔΕΝΙ Α Ι Τ Η Ο Ε Ι Σ ΟΑΝΑΣΙΜΟΝ ΟΥΔΕ Υ Θ Η Γ Η Σ Ο Μ Α Ι ΣΟΥΜΒΟΥΛΙΗΝ

Τ Ο Ι Η Ν Δ Ε · ΟΜΟΙΩΣ ΔΕ ΟΥΔΕ ΟΥΔΕ Γ Υ Ν Α Ι Κ Ι Π Ε Σ Σ Ο Ν ΦΟΟΡΙΟΝ ΔΩΣΩ. ΑΓΝΩΣ ΔΕ ΚΑΙ

ΟΣΙΩΣ Δ Ι Α Τ Η Ρ Η Σ Ω ΒΙΟΝ ΤΟΝ ΕΜΟΝ ΚΑΙ Τ Ε Χ Ν Η Ν ΤΗΝ Ε Μ Η Ν . ΟΥ ΤΕΜΕΩ ΔΕ ΟΥΔΕ

ΜΗΝ ΑΙΟΙΩΝΤΑΣ Ε Κ Χ Ω Ρ Η Σ Ω ΔΕ Ε Ρ Γ Α Τ Η , ΣΙΝ ΑΝΔΡΑΣΙ Π Ρ Η Ξ Ι Ο Σ Τ Η Σ Δ Ε . Ε Σ ΟΙΚΙΑΣ

ΔΕ ΟΚΑΣΑΣ ΕΝ ΕΣΙΩ, ΕΣΕΑΕΥΣΟΜΑΙ Ε Π ' Ω Φ Ε Α Ε Ι Η , ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ, Ε Κ Τ Ο Σ ΕΩΝ

Π Α Σ Η Σ Α Δ Ι Κ Ι Η Σ Ε Κ Ο Υ Σ Ι Η Σ ΚΑΙ ΦΟΟΡΙΗΣ Τ Η Σ TE ΑΑΑΗΣ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

Ε Π Ι T E ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΩ. ΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ TE ΚΑΙ ΔΟΥΛΩΝ. Α ΔΕ

ΑΝ ΕΝ Ο Ε Ρ Λ Π Ε Ι Η , Η ΙΔΩ Η ΑΚΟΥΣΩ. Η ΚΑΙ ΑΝΕΥ Ο Ε Ρ Α Π Ε Ι Η Σ ΚΑΤΑ ΒΙΟΝ

ΑΝΟΡΩΠΟΝ, Λ Μ Η Χ Ρ Η Π Ο Τ Ε ΕΚΛΑΛΕΙΣΟΑΙ ΕΞΩ. Σ Ι Γ Η Σ Ο Μ Λ Ι , ΛΡΡ1ΙΤΑ Η Γ Ε Υ Μ Ε Ν Ο Σ

Ε Ι Ν Α Ι ΤΑ ΤΟΙΑΥΤΑ. ΟΡΚΟΝ ΜΕΝ ΟΥΝ MOI ΤΟΝΔΕ Ε Π Ι Τ Ε Λ Ε Ι Α Π Ο Ι Ε Ο Ν Τ Ι . ΚΑΙ ΜΗ

Σ Υ Γ Χ Ε Ο Ν Τ Ι , Ε Ι Η ΕΠΑΥΡΑΣΟΑΙ ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΑΙ Τ Ε Χ Ν Η Σ ΔΟΞΑΖΟΜΕΝΩ, ΠΑΡΑ Π Α Σ Ι Ν

ΛΝΘΡΩΠΟΙΣ Ε Ι Σ ΤΟΝ Α Ι Ε Ι ΧΡΟΝΟΝ. ΠΑΡΑΒΑΙΝΟΝΤΙ ΔΕ ΚΑΙ Ε Π Ι Ο Ρ Κ Ο Υ Ν Τ Ι ,

ΤΑΝΑΝΤΙΑ ΤΟΥΤΕΩΝ.

- 1 3 -

ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ Ε Ι Σ ΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟΝ ΚΑΙ Ε Ι Σ ΤΟΝ Α Σ Κ Λ Η Π Ι Ο Ν ΚΑΙ Ε Ι Σ

Τ Η Ν ΥΓΕΙΑΝ ΚΑΙ Ε Ι Σ Τ Η Ν ΠΑΝΑΚΕΙΑΝ ΚΑΙ Ε Ι Σ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΟΕΟΥΣ ΚΑΙ Ε Ι Σ ΟΑΑΣ

Τ ΑΣ ΟΕΑΣ. ΕΠΙΚΑΑΟΥΜΕΝΟΣ ΑΥΤΟΥΣ ΩΣ MAPTYP ΑΣ. ΟΤΙ Ο Α Τ Η Ρ Η Σ Ω ΚΑΤΑ

ΔΥΝΑΜΙΝ Κ Α Ι ΚΑΤΑ Τ Η Ν Κ Ρ Ι Σ Ι Ν ΜΟΥ ΑΥΤΟΝ ΕΔΩ ΤΟΝ ΟΡΚΟΝ ΚΑΙ ΑΥΤΗΝ ΕΔΩ Τ Η Ν

ΕΓΓΡΑΦΟΝ ΣΥΜΦΩΝΙΑΝ. ΘΑ ΟΕΩΡΩ ΜΕΝ Ε Κ Ε Ι Ν Ο Ν . Ο ΟΠΟΙΟΣ ΜΕ ΕΔΙΔΑΞΕ Τ Η Ν

Τ Ε Χ Ν Η Ν ΑΥΤΗΝ, ΙΣΟΝ Π Ρ Ο Σ ΤΟΥΣ Γ Ο Ν Ε Ι Σ ΜΟΥ ΚΑΙ ΟΑ ΤΟΝ ΚΑΜΩ ΚΟΙΝΩΝΟΝ ΤΟΥ

ΒΙΟΥ ΜΟΥ ΚΑΙ ΟΑ ΤΟΝ ΒΟΗΟΩ ΟΤΑΝ Ε Υ Ρ Ι Σ Κ Ε Τ Α Ι Ε Ι Σ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΝ ΑΝΑΓΚΗΝ,

ΚΑΙ ΟΑ ΟΕΩΡΩ ΤΟΥΣ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ ΤΟΥ ΩΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΟΑ ΤΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΩ

Τ Η Ν Τ Ε Χ Ν Η Ν ΑΥΤΗΝ. ΕΑΝ ΟΕΑΟΥΝ ΝΑ ΤΗΝ ΜΑΟΟΥΝ, Χ Ω Ρ Ι Σ ΛΜΟΙΒΗΝ, ΚΑΙ

ΕΓΓΡΑΦΟΝ ΣΥΜΦΩΝΙΑΝ, ΟΑ Π Α Ρ Ε Χ Ω ΔΕ ΣΥΜΒΟΥΛΑΣ Ε Ι Δ Ι Κ Α Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Α

ΜΛΟΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΑΑΣ ΤΑΣ ΥΠΟΑΟΙΠΟΥΣ Γ Ν Ω Σ Ε Ι Σ Τ Η Σ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Η Σ Κ Α Ι Ε Ι Σ ΤΑ

Π Α Ι Δ Ι Α ΜΟΥ ΚΑΙ Ε Ι Σ ΤΑ Π Α Ι Δ Ι Α ΤΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΜΟΥ ΚΑΙ Ε Ι Σ ΤΟΥΣ ΜΑΟΗΤΑΣ,

ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΚΑΙ Ε Γ Γ Ε Γ Ρ Α Μ Μ Ε Ν Ο Ι Ε Ι Ν Α Ι ΚΑΙ ΕΧΟΥΝ ΔΩΣΕΙ ΟΡΚΟΝ ΣΥΜΦΩΝΩΣ Π Ρ Ο Σ

TON ΙΑΤΡ1ΚΟΝ NOMON, Ε Ι Σ ΚΑΝΕΝΑ ΔΕ ΑΛΛΟΝ.

ΟΑ Χ Ρ Η Σ Ι Μ Ο Π Ο Ι Ω ΔΕ ΤΗΝ Θ Ε Ρ Α Π Ε Υ Τ 1 Κ Η Ν ΑΓΩΓΗΝ Π Ρ Ο Σ ΩΦΕΛΕΙΑΝ ΤΩΝ

ΑΣΟΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ Κ Ρ Ι Σ Ι Ν ΜΟΥ, ΟΑ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ ΔΕ

ΒΛΛΒΗΝ Υ Γ Ε Ι Α Σ ΚΑΙ ΑΔ1Κ1ΑΝ, ΔΕΝ ΟΑ ΔΩΣΩ ΔΕ ΦΑΡΜΑΚΟΝ ΟΑΝΛΤΗΦΟΡΟΝ Ε Ι Σ

ΚΑΝΕΝΑ, ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΕΑΝ ΜΟΥ Ζ Η Τ Η Ο Η , ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΟΑ ΔΩΣΩ ΤΟΙΑΥΤΗΝ ΣΥΜΒΟΥΛΗΝ·

ΩΣΑΥΤΩΣ ΟΥΤΕ Ε Ι Σ ΕΓΚΥΟΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΟΑ ΔΩΣΩ ΕΚΤΡΩΤΓΚΟΝ ΦΑΡΜΑΚΟΝ. ΟΑ

Δ Ι Α Τ Η Ρ Ω ΔΕ ΤΟΝ ΒΙΟΝ ΜΟΥ ΚΑΙ Τ Η Ν Τ Ε Χ Ν Η Ν ΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΡΟΠΟΝ ΑΓΝΟΝ ΚΑΙ

ΣΥΜΦΩΝΟΝ Π Ρ Ο Σ ΤΟΝ ΟΕΙΟΝ NOMON. ΑΚΟΜΗ ΔΕ ΔΕΝ ΟΑ Χ Ε Ι Ρ Ο Υ Ρ Γ Ω ΟΥΤΕ ΚΑΙ

ΤΟΥΣ ΠΑΣΧΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΛΙΟΙΛΣΙΝ, ΑΛΛΑ ΟΑ ΤΟΥΣ Π Α Ρ Α Π Ε Μ Π Ω Ε Ι Σ ΑΝΔΡΑΣ

Χ Ε Ι Ρ Ο Υ Ρ Γ Ο Υ Σ , Ε Ι Δ Ι Κ Ο Υ Σ ΔΙΑ ΤΟ Ε Ρ Γ Ο Ν ΤΟΥΤΟ, Ε Ι Σ ΟΣΑΣ ΔΕ ΟΙΚΙΑΣ ΜΕΤΑΒΑΙΝΩ,

Ο Α Ε Ι Σ Ε Ρ Χ Ω Μ Α 1 Π Ρ Ο Σ ΒΟΗ0Ε1ΑΝ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ, ΑΠΕΧΩΝ Π Α Σ Η Σ Ε Κ Ο Υ Σ Ι Α Σ

ΑΔΙΚ1ΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΣ ΔΙΑΦΟΟΡΑΣ ΚΑΙ ΣΑΡΚΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Η

ΑΝΔΡΩΝ ΕΛΕΥΟΕΡΩΝ ΚΑΙ ΔΟΥΛΩΝ.

ΟΣΑ ΔΕ ΙΔΩ Η ΑΚΟΥΣΩ ΚΑΤΑ Τ Η Ν Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Λ Ν Η ΚΑΤΑ Τ Η Ν Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Ν ΜΟΥ

ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΛΝΟΡΩΠΩΝ Ε Ι Σ Τ Η Ν Κ Α Ο Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η Ν ΤΟΥΣ ΖΩΗΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ

-14-

Π Ρ Ε Π Ε Ι Π Ο Τ Ε ΝΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΟΥΝ Ε Ι Σ ΤΟΥΣ ΑΑΑΟΥΣ, ΘΑ ΚΡΑΤΩ ΜΥΣΤΙΚΑ,

Π Ι Σ Τ Ε Υ Ω Ν ΟΤΙ ΤΑ ΤΟΙΑΥΤΑ Ε Ι Ν Α Ι Α Π Ο Ρ Ρ Η Τ Α , Ε Φ ' ΟΣΟΝ ΜΕΝ ΑΟΙΠΟΝ Τ Η Ρ Ω ΑΥΤΟΝ

ΕΔΩ ΤΟΝ ΟΡΚΟΝ Κ Α Ι ΔΕΝ ΤΟΝ ΠΑΡΑΒΑΙΝΩ, 1 OB ΝΑ ΑΠΟΑΑΥΩ Κ Α Ι Τ Η Σ ΖΩΗΣ Κ Α Ι

Τ Η Σ Τ Ε Χ Ν Η Σ , ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΟΣ Ε Σ Α Ε Ι ΑΠΟ ΟΑΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ· ΕΑΝ ΟΜΩΣ

ΠΑΡΑΒΩ ΑΥΤΟΝ Κ Α Ι ΓΙΝΩ Ε Π Ι Ο Ρ Κ Ο Σ , ΝΑ ΠΑΘΩ ΤΑ ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΤΟΥΤΩΝ.

-15-

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

Μ ε ρ ι κ έ ς ώρες μετά από μέτρια έως ισχυρή έ κ θ ε σ η στο ηλιακό φώς, μερικά ασυνήθι­

στα, αλλά απόλυτα καθωρισμένα μορφολογικώς κύτταρα, παρατηρούνται στην ακανθω-

τή στιβάδα της επιδερμίδας.

Τα κύτταρα αυτά ονομάσθηκαν «SUNBURN CELLS» (ΗΛΙΟΚΑΜΕΝΑ ΚΥΤΤΑΡΑ). Τα

«ηλιοκαμένα κύτταρα» χαρακτηρίζονται από πυκνωτικό πυρήνα, βαθυχρωματικό: ηωσι-

νοφιλο πρωτόπλασμα και ενδοκυττάριο οίδημα. Θεωρούνται τα κύτταρα αυτά παθογνω-

μονικά για το ηλιακό ερύθημα.

Τα «SUNBURN CELLS» χαρακτηρίζονται σαν δυσκερατωσικά κύτταρα - δηλαδή κ ύ τ τ α ­

ρα που παρουσιάζουν μία ανώμαλη και ιδ ιαίτερα πρόωρη κερατινοποίηση και άρα έναν

πρώιμο κυτταρικό θάνατο.

Το φαινόμενο «απόπτωση» είναι αυτό που ορίζε ι τον ατομικό κυτταρικό θάνατο, μετά

την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας και ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι με τα «SUNBURN CELLS».

Η φωτοχημειοθεραπεία (PUVA) είναι μέθοδος θεραπείας που τα τ ε λ ε υ τ α ί α χρόνια έ ­

χει προσφέρει πολλά στην θεραπεία μερικών δυσίατων δερματικών νόσων (ψωρίαση-

λεύκη κλπ) κ' στην αντιμετώπιση των φωτοδερματοπαθειών.

Η ερμηνεία του τρόπου δράσης της μεθόδου αυτής έχε ι εξηγηθεί α ρ κ ε τ ά , υπάρχουν

ωστόσο πολλά αδιευκρίν ιστα σημεία. Είναι γνωστό ότι η ηλιακή ακτινοβολία θεωρείται υ­

πεύθυνη για την πρόκληση δερματικών καρκίνων. Η φωτοχημειοθεραπεία συμβάλλει ε ­

πίσης στην δ ε ρ μ α τ ο - κ α ρ κ ι ν ο γ έ ν ε σ η . Η σχέση του φαινομένου «απόπτωση» και της φω-

τοχημειοθεραπείας-φωτοκαρκινογένεσης δεν έ χ ε ι πλήρως διευκριν ισθεί . Η εργασία

αυτή αποτελεί μία προσπάθεια συσχετισμού αυτών των φαινομένων, και χωρί'ζεται σε

δύο μέ'ρη Γενικό και Ειδικό. Το Γενικό μέρος α ν α φ έ ρ ε τ α ι στην ηλιακή ακτ ινοβολία, τις

επιδράσεις της στο δέρμα στο ηλιακό ερύθημα, τα «SUNBURN CELLS» και τη φωτοχη-

-16-

μειοθεραπεία. Το ε ιδ ικό περιλαμβάνει το υλικό, μέθοδο, αποτελέσματα της εργασίας

αυτής, τη συζήτηση και τη βιβλιογραφία.

θ ε ρ μ ά ευχαριστώ τον σεβαστό μου καθηγητή κ. Ι. Στρατηγό με την προτροπή του ο ­

ποίου ξ ε κ ί ν η σ ε αυτή η δ ιατριβή. Τον Επίκουρο καθηγητή κ. Α ν δ ρ έ α Κατσάμπα για την

ουσιαστική και υπομονετική Βοήθεια που μου προσέφερε και χωρίς την οποία δεν θα ε ί ­

χε πραγματοποιηθεί αυτή η εργασία.

Τον Επίκουρο καθηγητή κ. Νικόλαο Σταυριανέα, δια την Βοήθεια του στον ιστολογικό

τ ο μ έ α . Την λ έ κ τ ο ρ α Στατιστικής Πανεπιστημίου Πατρών δ/δα Φρόσω Μ α κ ρ ή .

-17-

ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

-18-

ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Ο ήλιος ευρίσκεται σε απόσταση 149.000 km από την επιφάνεια της γης, και αποτε­

λεί εστία θερμοπυρηνικών αντιδράσεων με επακόλουθο την συνεχή, αδιιάκοπη εκπομπή

η λ ε κ τ ρ ο μ α γ ν η τ ι κ ή ς ακτ ινοβολίας. Το ηλιακό φάσμα είναι συνεχές, πολυχρωματικό και

ε κ τ ε ί ν ε τ α ι από τις κοσμικές ακτ ίνες μέχρι τ ις ακτ ίνες ραδιοφωνίας.

Λόγω της ατμοσφαιρικής διήθησης το ηλιακό φάσμα που φ θ ά ν ε ι στην επιφάνεια της

γής περιλαμβάνει μήκη κύματος μεταξύ 290-3.000 nm. Δηλαδή ένα μέρος των υπεριω­

δών ακτίνων (UVR), τ ις UVB (290-320 nm), τις UVA (320-400 nm) το ορατό φως (400-

780 nm) και μέρος των υπερύθρων (780-3000 nm) DIFFEY B.L. 1984. Οι UVC απορροφώ­

νται από το όζον της ατμοσφαίρας σε ύψος 15-25 KM, χάρη σε μία αμφίδρομη

φωτοχημική αντ ίδραση:

ο2 + ο — ο3

Η ποιότητα της αφικνούμενης στην επιφάνεια της γής ακτ ινοβολίας δεν ε ίναι σ τ α θ ε ­

ρή και ε ξ α ρ τ ά τ α ι από το γεωγραφικό πλάτος, την εποχή του έ τ ο υ ς , την ώρα της ημέρας,

το γεωγραφικό ύψος, την υγρασία και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας.

Ο άνθρωπος στην επιφάνεια της γης δ έ χ ε τ α ι :

_ την άμεση ηλιακή αντινοβολία

_ την δ ιαχεόμενη εκ του ουρανού, ακτινοβολία που ο φ ε ί λ ε τ α ι σε φαινόμενα α ν τ α ν ά ­

κλασης και διά θλάσης και που ε ξ α ρ τ ά τ α ι από το μήκος κύματος της ακτ ινοβολίας και

το μ έ γ ε θ ο ς των εναιωρημένων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα

_ την αντανακλώσα εκ του εδάφους ακτ ινοβολία.

Η ηλιακή ε ν έ ρ γ ε ι α στην επιφάνεια της γής ε ίναι περίπου 140 m j / c m 2 και ο φ ε ί λ ε τ α ι κα­

τά 50% στην υπέρυθρο ακτινοβολία, 40% στο ορατό φως και μόνο το 10% στην υπεριώδη

ακτ ινοβολία. Αυτή η τ ε λ ε υ τ α ί α ωστόσο είναι το τμήμα του ηλιακού φάσματος, το πιο

-19-

δραστικό βιολογικά, καθ' ότι η ε ν έ ρ γ ε ι α ε ίναι αντιστρόφως ανάλογος του μήκους κύμα­

τος. (Η. THIERS 1986).

Ό τ α ν η ηλιακή ακτινοβολία προσπίπτει στην επιφάνεια του ανθρωπίνου σώματος τα ε ­

ξής οπτικά φαινόμενα παρατηρούνται: δ ιάθλαση, αντανάκλαση, απορρόφηση, δ ε ι σ δ υ τ ι -

κότητα. Ι. Σ Τ Ρ Α Τ Η Γ Ο Ι 1968

Διάθλαση: Λόγω της ανομοιογένε ιας του διαθλαστικού μέσου στην προκειμένη περί­

πτωση του δέρματος, ένα μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας που δεν απορροφάται σ τ ρ έ ­

φ ε τ α ι κατά 90° και αναδύεται στην επιφάνεια του δέρματος.

Αντανάκλαση: Συμβαίνει στην κερατ ίνη στιβάδα της επιδερμίδας και ο φ ε ί λ ε τ α ι στη

δ ιαφορά δε ίκτου διάθλασης μεταξύ α έ ρ ο ς (1,0) και κερατίνης στιβάδας (1,5). Είναι έ ν τ ο ­

νη για το ορατό φως και την υπέρυθρο ακτινοβολία και μέτρια για την υπεριώδη.

Απορρόφηση: Αυτή γ ίνεται σε διάφορα επίπεδα του δέρματος. Η κερατ ίνη στιβάδα

της επιδερμίδας απορροφά το 70% της υπεριώδους ακτινοβολίας λόγω της παρουσίας

πολωμένων αμινοξέων (γλουταμινικό-ασπαριγινικό) και του ουροκανικού ο ξ έ ο ς . Τρείς

χρωστικές απορροφούν ε κ λ ε κ τ ι κ ά ωρισμένα μήκη κύματος, η μελανίνη τις υπεριώδεις

και ορατό φως, τα καρωτινοειδή τις υπεριώδης και ορατό επίσης, η αιμοσφαιρίνη τα μή­

κη κύματος 410-430 nm και 540-580 nm..

Δ ιε ισδυτ ικότητα: Η υπεριώδης ακτινοβολία μικρού κύματος, η οποία είναι η πλέον

δραστική βιολογικά απορροφάται από την επιδερμίδα, ενώ η μεγάλου μήκους κύματος

υπεριώδης που είναι λ ι γ ό τ ε ρ ο δραστική ε ισδύει βαθύτερα. Το μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μέρος της

UVB μεταξύ 290-315 nm απορροφάται από την κερατίνη στιβάδα. Ωστόσο ένα ποσοστό

20% προσβάλλει τη μαλπιγιανή στιβάδα. Η UVA και το ορατό φως διαπερνούν την επι­

δερμίδα, μόνο ένα τμήμα προσΒλάλλει το χόριο λόγω στης απορρόφησης από τη μ ε λ α ­

νίνη. Οι υπέρυθρες διαπερνούν το χόριο και φθάνουν στην υποδερμίδα.

-20-

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΔΕΡΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ

Ορισμένα μόρια των κυττάρων του δ έ ρ μ α τ ο ς έχουν τέτοια δομή που απορροφούν ε ­

κ λ ε κ τ ι κ ά την ηλιακή ακτινοβολία στην οποία ε κ τ ε ί θ ε ν τ α ι . Τα μόρια-στόχοι της ηλιακής

ακτ ινοβολίας ονομάζονται «χρωμοφόρα» και τέτοια είναι οι αρωματικοί δακτύλιοι που έ ­

χουν πολυάριθμους διπλούς δεσμούς, οι πρωτεΐνες, τα λυσοσώματα.

Το DNA αποτελεί σπουδαίο στόχο των υπεριωδών ακτίνων της ηλιακής ακτ ινοβολίας

δίοτι κ ά θ ε αλλοίωση της διπλής του έλ ικος έχε ι αντίκτυπο στην κυτταρική δ ιαίρεση και

στο σύνολο της κυτταρικής σύνθεσης.

Η Βλάβη αφορά κύρια τις πυριμιδίνες και πιο ειδικά τη θυμίνη. Πρόκειται για α ν τ ι δ ρ ά ­

σεις α)υδρογονώσεως (Προσθήκη υδρογόνου στο διπλό δεσμό 5-6 των πυριμιδινών),

β)ρήξης (του διπλού δεσμού 5-6 της θυμίνης) και γ)οξείδωσης (της ομάδας μεθυλ-της

θυμίνης).

Το φυτοπαράγωγο που προκύπτει ε ίναι δ ι μ ε ρ έ ς της θυμίνης (τύπου κυκλο-Βουτανί-

ου) μεταξύ των δύο γειτονικών μορίων της θυμίνης μιας αλύσεως του DNA. Ο σχηματι­

σμός αυτών των διμερών έχε ι ως αποτέλεσμα την αναστολή της φυσιολογικής αναδί­

πλωσης του DNA. Η επανόρθωση αυτής της Βλάβης απαιτεί μια πολύπλοκη διαδικασία

επιδιόρθωσης η οποία δεν είναι άμοιρη λαθών της αντ ιγραφής. SUNTHERLAND Β.Μ.

1974. Η αλληλουχία της διαδικασίας επανόρθωσης αλλοιώνει την γ ε ν ε τ ι κ ή του κυττάρου

CLEAVER J.Ε. 1968.

Το RNA δεν αποτελεί άμεσο στόχο της ηλιακής ακτ ινοβολίας αλλά οι αλλοιώσεις που

παρατηρούνται ε ίναι μάλλον δευτεροπαθείς των βλαβών του DNA.

Οι πρωτεΐνες λόγω της μεγάλης περιεκτ ικότητας σε αρωματικά αμινοξέα είναι ευαί­

σθητες στο να υποστούν Βλάβη από την ηλιακή ακτινοβολία που είναι η αλλοίωση της

δομής των. Εαν η πρωτεΐνη αποτελεί ένα ένζυμο η βιολογική του δραστηριότητα α λ λ ο ι -

ούται.

Τα λυσοσωμάτια αποτελούν τον δ ε ύ τ ε ρ ο καλύτερα γνωστό στόχο της UVR μετά τα

νουκλεΐν ικά ο ξ έ α . Παρουσία οξυγόνου οι UVR οδηγούν δια μέσου ε ν ό ς μηχανισμού ε -

-21-

παγωγής ελευθέρων ριζών σε μια υπεροξείδωση των ακόρεστων λιπαρών οξέων, που ε ί ­

ναι συστατικά της λυσοσωματικής μεμβράνης με αποτέλεσμα την αστάθεια της και επα­

κόλουθο την απελευθέρωσση λυσοσωμιακών ενζύμων.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Οι αντ ιδράσεις του δ έ ρ μ α τ ο ς που ακολουθούν την έ κ θ ε σ η στο ηλιακό φως δ ι α κ ρ ί ν ο ­

νται σε φυσιολογικές και παθολογικές.

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ: ταξινομούνται σε τρε ίς μ ε γ ά λ ε ς κατηγορίες: πρώιμες

όψιμες-απώτερες ανάλογα του απαιτούμενου χρόνου για την εμφάνιση των.

ΠΡΩΪΜΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ:

-ΘΕΡΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: ο φ ε ί λ ε τ α ι στην υπέρυθρο ακτινοβολία, η οποία παριστά το 50%

της ηλιακής ε ν έ ρ γ ε ι α ς . Οι υπέρυθρες ακτ ίνες εισδύουν βαθειά στο δέρμα - όπου προκα­

λούν α γ γ ε ι ο δ ι α σ τ ο λ ή , που ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι κλινικά με άμεσο ερύθημα και αύξηση της τοπι­

κής θερμοκρασίας του δ έ ρ μ α τ ο ς . Μ ε αντανακλαστικό μηχανισμό η έκκριση ιδρώτα προ­

καλεί θερμορύθμιση. Σε περιπτώσεις όμως έ ν τ ο ν η ς και παρατεταμένης έ κ θ ε σ η ς στην

ηλιακή ακτ ινοβολία ο μηχανισμός αυτός καταργείτα ι με αποτέλεσμα θερμικό έγκαυμα.

-ΑΝΤΙΡΑΧΙΤΙΔΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: ο φ ε ί λ ε τ α ι στις υπεριώδεις Β οι οποίες συμβάλλουν στην

μετατροπή στην επιδερμίδα της 7-διυδροχοληστερόλης τροφικής προέλευσης σε βιατα-

μίνη D 3 η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται στο ήπαρ και τους ν ε φ ρ ο ύ ς στο δραστικό

μεταβολίτη 1,25 υδροξυΒιταμίνη D3.

-ΑΜΕΣΗ ΜΕΛΑΓΧΡΩΣΗ; Εμφανίζεται στα πρώτα λεπτά της έ κ θ ε σ η ς στην ηλιακή α κ τ ι ­

νοβολία και φ θ ά ν ε ι το «μέγιστον» σε 2-3 ώρες. Ι. ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ 1986. Στη συνέχεια προ­

οδευτ ικά μειώνεται και ε ξ α φ α ν ί ζ ε τ α ι σε μερικές ώρες. Μ ε τ ά από παρατεταμένη έ κ θ ε σ η

ή από μ ε γ ά λ ε ς δόσεις ε ν έ ρ γ ε ι α ς μπορεί να διατηρηθεί και μετά 36 ώρες οπότε σ υ γ χ έ ε ­

ται με την έμμεση μελάγχρωση που τ ό τ ε αρχίζε ι BEITNER Η 1986.

Η άμεση μελάγχρωση προκαλείται από τις υπεριώδεις Α και το ορατό φως με το

-22-

«μέγιστον» της αποτελεσματικότητος μεταξύ 380-500 nm, σε αντ ίθεση με την έμμεση

μελάγχρωση που ο φ ε ί λ ε τ α ι στις υπεριώδεις Β , ATHACK Μ 1962 ο φ ε ί λ ε τ α ι η άμεση μ ε -

λάγχρωση σε φωτο-οξε(δωση προϋπάρχουσας μελανίνης η δε χροιά της είναι γκριζωπή

σε αντ ίθεση με την φαιοχαλκή της έμμεσης μελαγχρωσης RIVERS J.K. 1989.

Ο ρ ό λ ο ς της παραμένει άγνωστος, δ ε ν φαίνετα ι να ασκεί φωτοπροστασία καθ' όσον

η ελαχ ίστη ε ρ υ θ η μ α τ ο γ ό ν ο ς δόση επιτυγχάνεται πιό εύκολα σε περιοχή δ έ ρ μ α τ ο ς με ά ­

μεση μελάγχρωση BLACK G. 1985.

ΟΨΙΜΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

ΗΛΙΑΚΟ ΕΡΥΘΗΜΑ

Η παρατεταμένη έ κ θ ε σ η στην ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί μετά μ ε ρ ι κ έ ς ώρες το

«ηλιακό ερύθημα». Ο όρος αυτός α ν α φ έ ρ ε τ α ι μόνο στο ερύθημα που προκαλείται από

το φάσμα των υπεριωδών ακτίνων, της ηλιακής ακτ ινοβολίας που φθάνε ι στην επιφάνεια

της γής και όχι σε ερυθήματα που προκαλούνται από άλλης φύσης ακτ ινοβολία. Ι.

Σ Τ Ρ Α Τ Η Γ Ο Ι 1986.

Το ηλιακό ερύθημα δ ιακρίνεται κλινικά σε:

1ου βαθμού: Ερύθημα ωχρό που ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι μεταξύ 6ης-24ης ώρας και ε ξ α φ α ν ί ζ ε τ α ι

σε 1-2 ημέρες χωρίς απολέπιση ή μελάγχρωση.

2ου βαθμού: Ερύθημα ερυθροϊώδους χροιάς, ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι μεταξύ 2ης-12ης ώρας και

ε ξ α φ α ν ί ζ ε τ α ι σε 3 ημέρες χωρίς απολέπιση κ' αφήνει μία παροδική μελάγχρωση.

3ου βαθμού: Ερύθημα κυανωτικής χροιάς, οιδηματώδες, επώδυνο που ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι μ ε ­

ταξύ 2ης-6ης ώρας και ε ξ ε λ ί σ σ ε τ α ι σε απολέπιση και μελάγχρωση που δ ιαρκεί .

4ου βαθμού: Χαρακτηρίζεται από εμφάνιση πομφολύγων και μπορεί να συνοδεύεται

από αλλοίωση της γεν ικής κατάστασης του ατόμου ( π υ ρ ε τ ό ς - ν α υ τ ί α - έ μ ε τ ο ι - κ ε φ α λ α λ -

γία). Απουσία επιπλοκών ε ξ ε λ ί σ σ ε τ α ι σε έντονη απολέπιση χωρίς υπολειματική μ ε λ ά γ ­

χρωση.

Η περιοχή του ηλιακού φάσματος για την πρόκληση ηλιακού ερυθήματος ευρίσκεται

-23-

στην υπεριώδη ακτινοβολία Β.

Ο Freeman κ α θ ό ρ ι σ ε στην καμπύλη ερυθηματογόνου αποτελεσματικότητος η οποία

είναι αποδεκτή σήμερα από τους περισσότερους ε ρ ε υ ν η τ έ ς : κορυφή αποτελεσματ ικότη­

τος στα 260 nm (UVC), minimum στα 280 nm. Καινούργια κορυφή στα 295nm κ' απουσία

ερυθήματος πάνω από 320 nm P. THOMAS - P. AMBLARD 1988.

3% ,

90

70

50

30

10 .

ι

100%

(anm) (anm)

270 280 290 300 310

Καμπύλη του Freeman

200 300 310 320 330 340 350

Καμπύλη του Parrish

Η υπεριώδης ακτινοβολία Α είναι ερυθηματογόνος αλλά απαιτούνται πολύ μ ε γ α λ ύ τ ε ­

ρ ε ς δ ό σ ε ι ς (1000 φ ο ρ έ ς ) σε σχέση με τ ις δόσεις της UVB ακτ ινοβολίας PARRISH J.Α.

1982.

Η ερυθηματογόνος απάντηση στις UVB αυξάνει από την ταυτόχρονη ακτ ινοβολία με

UVA (φαινόμενο φωτοπρόσθεσης) ή με υπέρυθρο ακτινοβολία.

Η ένταση του ηλιακού ερυθήματος ε ξ α ρ τ ά τ α ι δια ένα άτομο από τη δόση ακτ ινοβο­

λίας και δια δ ε δ ο μ έ ν η δόση από τη φυσική φωτοπροστασία του ατόμου.

Παρά τις πολλές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί, ο μηχανισμός του ηλιακού ερυθήμα­

τος παραμένει ακόμα σκοτε ινός. Το ερύθημα ε κ φ ρ ά ζ ε ι δ ιαστολή των επιπολής αγγείων

του χορίου, για την οποία έχουν ενοχοποιηθεί ως αιτ ιολογικοί παράγοντες: α) άμεση

δράση της ηλιακής ακτ ινοβολίας στο αγγειακό τοίχωμα (θεωρία της άμεσης δράσης), β)

δράση μεσαζουσών ουσιών της επιδερμίδος που δ ιαχέονται στο χορίο (θεωρία της έ μ ­

μεσης δ ρ ά σ η ς - θ ε ω ρ ί α της διάχυσης). Α. ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ 1984.

-24-

ΘΕΩΡΙΑ ΑΜΕΣΗΣ ΔΡΑΣΗΣ: Η διαστολή των αγγείων του χορίου μπορεί να ε ξ η γ η θ ε ί

από άμεση δράση της υπεριώδους ακτ ινοβολίας α) στα ενδοθηλιακά λυσοσωμάτια με ε ­

πακόλουθο απελευθέρωση ωρισμένων ενζύμων και ε ιδ ικά πρωτεασών. β) στα περιαγγε ι-

ακά μαστοκύτταρα με απελευθέρωση ισταμίνης. Ο ρόλος της ισταμίνης ωστόσο α μ φ ι ­

σβητε ίτα ι , καθ' όσον τα αντι ισταμινικά δεν μεταβάλουν την ε ξ έ λ ι ξ η στου ερυθήματος

RAMSAY C A . 1976 PARRISH J.Α. 82). Ενάντια σ* αυτή την θεωρία της άμεσης δράσης ε ί ­

ναι το γ ε γ ο ν ό ς ότι μόνο οι UVA και το ορατό φως προσβάλλουν σε μεγάλο μέρος το χό­

ριο, ενώ δεν προκαλούν υπό ομαλάς συνθήκας ηλιακό ερύθημα. Οι UVA που είναι οι κ ύ ­

ρια υπεύθυνες α κ τ ί ν ε ς του ηλιακού ερυθήματος απορροφώνται στο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μέρος

από την επιδερμίδα.

ΘΕΩΡΙΑ ΕΜΜΕΣΗΣ ΔΡΑΣΗΣ: Οι προσταγλανδίνες είναι α κ ό ρ ε σ τ α λιπαρά ο ξ έ α που

παράγονται σ' όλα τα κύτταρα του οργανισμού κύρια από το αραχιδονικό οξύ. Στο δ έ ρ ­

μα οι προσταγλανδίνες συντ ίθενται από το αραχιδονικό οξύ, που απελευθερούται από

τα φωσφολιπίδια των κυτταρικών μεμβρανών από ένα ένζυμο την Α2-φωσφολιπάση, η ο ­

ποία ενεργοποιε ίτα ι από τις υπεριώδεις. Δια της οδού της κυκλο-οξυγενάσης σχηματί­

ζονται οι προσταγλανδίνες D2. Ε2, F2, Ι2 Εξ αυτών οι Ε2 και Ι2 έχουν ισχυρή α γ γ ε ι ο δ ι α ­

σταλτική δράση FARR P.M. 1986. Οι προσταγλανδίνες θεωρούνται υπεύθυνες του

ερυθήματος που προκαλείται από την υπεριώδη Β ακτ ινοβολία. Το αραχιδονικό οξύ και

οι προσταγλανδίνες αυξάνουν στο δέρμα μετά από ακτινοβολία με υπεριώδεις, αυτή η

αύξηση είναι σαφής από τη 2η ώρα και τριπλασιάζεται σε 24 ώρες.

Οι προσταγλανδίνες δεν φαίνεται να συμμετέχουν στο ερύθυσμα από υπεριώδη Α α ­

κτ ινοβολία.

Μ ε βάση τις σημερινές γνώσεις, ο μηχανισμός του ηλιακού ερυθήματος φαίνετα ι να

ε ξ α ρ τ ά τ α ι από το μήκος κύματος της υπεύθυνης ακτ ινοβολίας. Για τις υπεριώδης Α, ά­

μεση δράση στο α γ γ ε ι α κ ό τοίχωμα, ενώ για τις υπεριώδης Β, άμεση ασθενή δράση στα

αγγεία για την πρώιμη φάση του ερυθήματος και έμμεση δράση δια των προσταγλανδι-

νών στην όψιμη φάση του ερυθήματος.

Οι ι σ τ ο λ ο γ ι κ έ ς αλλοιώσεις αφορούν κύρια την επιδερμίδα. Α ν ε ξ ά ρ τ η τ α της δόσης α-

-25-

κτ ινοβολίας οι αλλοιώσεις αυτές ποικίλουν ανάλογα με το μήκος κύματος της υπεύθυ­

νης ακτ ινοβολίας, είναι ήπιες για το ερύθημα από υπεριώδη Α και έ ν τ ο ν ε ς για την υπε­

ριώδη Β.

Μ ε σ ο κ υ τ τ ά ρ ι ο οίδημα ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι από την 1η ώρα μετά την ακτινοβολία και παραμέ­

νει καθ* όλο το πρώτο 24ωρο. Πολυάριθμα κενοτόπια εμφανίζονται από την 3η ώρα στα

κύτταρα της μαλιπιγιανής και Βασικής στιβάδας. Ανευρίσκονται επίσης αυτά στο πρωτό­

πλασμα των κυττάρων του Langerhans και των μελανοκυττάρων.

Τα χαρακτηριστικά κύτταρα του ηλιακού ερυθήματος (SUNBURN CELLS)

(ΗΛΙΟΚΑΜΕΜΑ ΚΥΤΤΑΡΑ) εμφανίζονται από την 24 ώρα και ο αριθμός τους ε ξ α ρ τ ά τ α ι

από τη δόση ακτ ινοβολίας, και το μήκος κύματος αυτής. Στο οπτικό μικροσκόπιο τα

«SUNBURN CELLS» εμφανίζονται ως κύτταρα με υαλοποιημένο-ηωσινόφιλο πρωτόπλα­

σμα που περιέχει πολλά κενοτόπια. Ο πυρήνας των είναι πυκνωτικός, υπερχρωματικός

συσταλμένος και περιβάλλεται από διαφανή άλω. Αυτά τα κύτταρα ομοιάζουν με τα δ υ -

σκερατωσικά της νόσου Darier, της καλοήθους ο ικογενούς πέμφιγος, της Νόσου του

Bowen, και ανευρίσκονται διασκορπισμένα ανάμεσα στα κύτταρα της μαλπιγιανής σ τ ι ­

βάδας της επιδερμίδας . Οι αλλοιώσεις του χορίου είναι κύρια α γ γ ε ι α κ έ ς και αφορούν

το επιπολής αγγε ιακό δίκτυο: διαστολή αρτηριδίων, φλεΒιδίων που αρχίζε ι 30 λεπτά της

ώρας. μετά την ακτινοβόληση και του προοδευτικά αυξάνει μέχρι τις 24 ώρες.

Παρατηρούνται επίσης εξοίδηση του εκδοθηλίου με αποτέλεσμα μερική απόφραξη περι-

φλαβικό οίδημα και περιαγγειακή λεμφοκυτταρική διήθηση GILCHEST Β.Α. 1981, PEARSE

A.D.87.

ΕΜΜΕΣΗ ΜΕΛΑΓΧΡΩΣΗ: Είναι το γνωστό «μαύρισμα» που αρχίζε ι μετά δύο ημέρες

από την ηλιακή έ κ θ ε σ η , λαμβάνει το maximum μεταξύ 13-21 ημέρες και στη συνέχεια ε ­

ξ α φ α ν ί ζ ε τ α ι προοδευτικά, απουσία ν έ α ς έ κ θ ε σ η ς στον ήλιο. Η έμμεση μελάγχρωση μπο­

ρεί να δ ι α ρ κ έ σ ε ι πολλές βδομάδες εως μερικούς μήνες.

Όπως για το ηλιακό ερύθημα η μεγίστη μελαγχρωματική ικανότητα ε κ τ ε ί ν ε τ α ι μεταξύ

280-320 nm δηλαδή στην υπεριιώδη ακτινοβολία Β. Ωστόσο και η υπεριιώδης Α και το ο ­

ρατό φως μπορούν να προκαλέσουν έμμεση μελάγχρωση. Οι απαιτούμενες όμως δόσεις

-26-

είναι πολύ μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ε ς . MEGAW J.M. 1982. Η έμμεση μελάγχρωση δ ι α φ έ ρ ε ι ουσιωδώς

από την άμεση καθ' όσον προκύπτει από σχηματισμό ν έ α ς μελανίνης και συνοδεύεται

από δομικές κ υ τ τ α ρ ι κ έ ς α λ λ α γ έ ς : αύξηση αριθμού δραστικών μελανοκυττάρων, αύξηση

μ ε γ έ θ ο υ ς του. πολλαπλασιασμό δενδριτών του, αύξηση αριθμού μελανοσωμάτων καθώς

και του μ ε γ έ θ ο υ ς των S. ΜΟΝΡΟΙΝΤ 1990.

Η έμμεση μελάγχρωση έχε ι σπουδαίο φωτοπροστατευτικό ρόλο καθ' ότι η σχηματι­

σθείσα μελανίνη διαθλά την προσπίπτουσα ηλιακή ακτ ινοβολία, απορροφά το ορατό φως

GESARINI J.P. 1987.

ΑΠΩΤΕΡΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

ΦΩΤΟΓΗΡΑΝΣΗ: Η γήρανση του δ έ ρ μ α τ ο ς αποτελεί ένα μη αναστρέψιμο φαινόμενο

που χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε τ α ι από την απώλεια των ιδιοτήτων του δ έ ρ μ α τ ο ς νεαρού ενήλ ικα.

Τρείς δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ο ί μεταξύ τους παράγοντες εμπλέκονται για τη δημιουργία του

«γηρασμένου δέρματος» οι οποίοι ε ί τ ε δρουν μεμονωμένα, ε ί τ ε συνεργικά. Οι παράγο­

ν τ ε ς αυτοί ε ίναι χρονολογικοί , γενετ ικο ί και περιβαντολογικοί. Μ ε τ α ξ ύ των τελευταίων

πρωταρχική θέση κ α τ έ χ ε ι η ηλιακή ακτινοβολία LAPIERE C.M.-PIERARD G.E. 1987.

Η φωτογήρανση ε ξ α ρ τ ά τ α ι από τη φυσική φωτοπροστασία του ατόμου και τη συνολι­

κή δόση υπεριώδους ακτ ινοβολίας που έχε ι λάβει το άτομο. Το δέρμα προοδευτικά χά­

νει τη φυσιολογική του ροδίνη χροιά, καθίσταται φαιό, κιτρινωπό, ρυτιδωμένο, χαλαρό.

Κατά τόπους ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι μ ικρές ε υ ρ υ α γ γ ε ί ε ς , μελαγχρωματικές κηλίδες, υπερκερατώ-

σεις. Α υ τ έ ς οι βλάβες ε ν τ ο π ί ζ ο ν τ α ι στα ακάλυπτα μέρη του σώματος: πρόσωπο-αυχένα-

πλάγια λαιμού και τ ις ε κ τ α τ ι κ έ ς επιφάνειες των άκρων.

Υπεύθυνος ακτινοβολία είναι η υπεριώδης Β και σε μ ικρότερο βαθμό η υπεριώδης Α

ενώ κ' οι υπέρυθρες έχουν κάποιο ρόλο LEPOUX 1989.

ΦΩΤΟΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ: Ο ρόλος της ηλιακής ακτ ινοβολίας στη δημιουργία δ ε ρ μ α τ ι ­

κών καρκίνων (βασικοκυτταρικών-ακανθοκυτταρικών) είναι γνω στός εδώ και ένα περί-

-27-

που αιώνα. Πρόσφατα ενοχοποιήθηκε και η συμμετοχή του στη δημιουργία κακοήθους

μελανώματος.

Κλιν ικές, επιδημιολογικές και πειραματικές μ ε λ έ τ ε ς αποδεικνύουν την κ α ρ κ ι ν ο γ ε ν ε -

τική δράση της ηλιακής ακτ ινοβολίας:

-η εντόπιση: το 80-90% των δερματικών καρκίνων εντοπίζεται στα ακάλυπτα μέρη του

σώματος και κύρια στην περιοχή του προσώπου, όπου προτιμώνται ωρισμένες ανατομι­

κ έ ς περιοχές που συσωρεύεται το μέγιστο της ηλιακής ακτ ινοβολίας Ι. Σ Τ Ρ Α Τ Η Γ Ο Ι

1968.

-η ηλικία, και άρα η δ ιάρκεια έ κ θ ε σ η ς στην ηλιακή ακτινοβολία

-το γεωγραφικό πλάτος: Το ποσοστό δερματικών καρκίνων είναι τετραπλάσιο στο

Νότο απ' ότι στο Βορρά στις Η.Π.Α.

-ο τύπος δέρματος: Η λευκή φυλή προσβάλλεται πιό συχνά απ' ότι η μαύρη. Ρ.

AMBLARD-X BOUSSOU 1987.

Ο κ α ρ κ ι ν ο γ ε ν ε τ ι κ ό ς ρόλος της υπεριώδους Β ακτινοβολίας έχε ι σαφώς αποδειχθεί

από μ ε λ έ τ ε ς στα ζώα COLE C A . 1986.

Η υπεριώδης Α προκαλεί επίσης δερματ ικούς καρκίνους, οι δόσεις όμως που απαι­

τούνται ε ίναι πολύ μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ε ς VAN WEELDEN 1985.

Οι υπεριώδης Α ακτινοβολία αυξάνει την κ α ρ κ ι ν ο γ ε ν ε τ ι κ ή δράση της υπεριώδους Β

.URBACH F 1983.

Η υπεριώδης ακτινοβολία και κύρια η υπεριώδης Β προκαλεί αλλοιώσεις της επιδερ­

μίδας που θεωρούνται υπεύθυνες της φωτοκαρκινογένεσης: Αλλοίωση του DNA των κ ε -

ρατινοκύτταρων και των ινοβλαστών με αποτέλεσμα τον σχηματισμό διμερών της πυρι-

μιδίνης ABO-DARUB J.M. 1978. Αύξηση της δραστηριότητας του εντύμου ορνιθίνη

-δεκαρΒοξυλάση το οποίο ε ίναι απαραίτητο στη Βιοσύνθεση των πολυαμινών. Κατά τις

κακοήθεις ε ξ α λ λ α γ έ ς παρατηρείται αύξηση της δραστηριότητος του ανώτερου ενζύμου,

όπως και των πολυαμινών. Αυτή η δραστηριότητα αυξάνει μετά από UVB-ακτινοβόληση

και λ ιγώτερο από UVA μειώνεται δ ε , μετά την εφαρμογή αντιφλεγμονωδών ουσιών όπως

η ινδομεθακίνη με τη δράση της οποίας μειώνεται η επαγωγή δερματικών καρκίνων από

-28-

υπεριώδη ακτ ινοβολία. LOWE J. 1981. Η υπεριώδης ακτινοβολία προκαλεί την εμφάνιση

ε λ ε υ θ έ ρ ω ν ριζών από τη μελανίνη, που θεωρούνται υπεύθυνες στη δημιουργία δ ε ρ μ α τ ι ­

κών όγκων.

Τα τ ε λ ε υ τ α ί α έ τ η παρατηρείται αύξηση της επίπτωσης του κακοήθους μελανώματος.

Πολυάριθμες μ ε λ έ τ ε ς ενοχοποιούν την υπεριώδη ακτινοβολία στην δημιουργία του κ α ­

κ ο η θ έ σ τ α τ ο υ αυτού όγκου BEITNER Η 1981.

Ο ρόλος της ηλιακής ακτ ινοβολίας δεν φαίνετα ι να ε ίναι δοσοεξαρτώμενος. Η επί­

πτωση κακοήθους μελανώματος δεν αυξάνει με την ηλικία, όπως με τα Βασικοκκυταρικά

ή ακανθοκυτταρικά καρκινώματα. Λιγώτερο του 25% των περιπτώσεων κακοήθους μ ε λ α ­

νώματος εντοπίζεται στις ε κ τ ε θ ε ι μ έ ν ε ς στον ήλιο περιοχές του ανθρωπίνου σώματος.

Η συμμετοχή της ηλιακής ακτινοβολίας, στην δημιουργία κακοήθους μελανώματος

σ υ ν δ έ ε τ α ι με τις απότομες και έ ν τ ο ν ε ς ε κ θ έ σ ε ι ς σ' αυτήν. KOPF A.W. 1984.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

ΣΤΗΝ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Οι παθολογικές αντ ιδράσεις του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία ονομάζονται φω-

τ ο δ ε ρ μ α τ ο π ά θ ε ι ε ς . Μ ε ρ ι κ έ ς από τις φωτοδερματοπάθειες έχουν κοινά χαρακτηριστ ικά.

Η ταξινόμηση τους στηρίζεται σε κλινικά και φωτοΒιολογικά ευρήματα. (Α. ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ

1984).

1. ΙΔΙΟΠΑΘΕΙΣ ΦΩΤΟΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ

Η φυσιοπαθολογία τους παραμένει άγνωστη. Η ηλιακή ακτ ινοβολία πιθανόν ε κ λ ύ ε ι την

παραγωγή ε ν ό ς ε ν δ ο γ ε ν ο ύ ς φωτο-αντιγόνου και ε κ λ ύ ε τ α ι έτσι μία ανοσολογική αντί­

δραση κυτταρικού τύπου. Πρόκειται δηλαδή περί φωτο-αλλεργικών αντιδράσεων. J.C.

ΒΕΑΝΙ 1990. Μ ε βάση κλιν ικά και φωτοΒιολογικά κριτήρια διαιρούνται σε δ ι ά φ ο ρ ε ς ο­

ν τ ό τ η τ ε ς .

-Καλοήθης θερινή φωτοδερματοπάθεια.

-29-

-Ευλογιοειδής ιδρώα

-Εαρινή Νεανική Φωτοδερματοπάθεια

-Ηλιακή κνίδωση

-Φωτο-ευαΙσθητο έ ν ζ ε μ α

-Ακτ ιν ική Δικτύωση

2.ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ ΑΠΟ ΦΩΤΟΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ

Ως φωτο-ευαισθησία ορ ίζετα ι το σύνολο των παθολογικών φαινομένων που ο φ ε ί λ ο ­

νται στην αντίδραση μιας φωτοευαισθητοποιού ουσίας που υπάρχει στο δέρμα και της η ­

λιακής ακτ ινοβολίας. Η φωτοευαισθητοποιός ουσία φθάνει στο δέρμα ε ί τ ε με την αιμα­

τική οδό (φάρμακο) ή μετά την τοπική εφαρμογή της (καλλυντ ικά-φάρμακα κλπ).

Δύο τύποι αντιδράσεων παρατηρούνται: α) φωτοτοξική αντ ίδραση: καθαρά φωτοχημι­

κή και ß) φωτο-αλλεργική αντίδραση όπου το φως υπεισέρχεται μόνο δια τον σχηματι­

σμό ε ν ό ς φωτο-αντ ιγόνου. Το υπόλοιπον της αντίδρασης ανήκει στην υπερευαισθησία

τύπου IV κατά GELLS και COOMBS.

-Φωτοευαισθητοποιές ουσίες:

α) ε ξ επαφής

-αντιμικροΒιακά (κυκλ ίνες-σουλφοναμίδες κλπ)

- φ α ι ν ο θ ε ι α τ ί ν ε ς

-χρωστικές (εωσίνη κλπ)

-πίσσα και παράγωγα της

-φάρμακα κατά της ακμής (τρετ ινο ίνη. σπεροξείδιο του βεντολίου)

-αντ ιφλεγμονώδη μη σ τ ε ρ ο ε ι δ ή (δικλοφενάκη-ιβοπρουφένη)

-καλλυντ ικά

-αντιλ ιακά φίλτρα (οξυβεντόνη, cinnamate.s)

Β) Λαμβανόμενες από το στόμα

-αντιβιοτικά (κυκλ ίνες- γριτεοφουλΒίνη)

- φ α ι ν ο θ ε ι α τ ί ν ε ς (προμεθατίνη-χλωροπροματίνη)

-σουλφαμίδες

-30-

-αντ ιφλεγμονώδη μη σ τ ε ρ ο ε ι δ ή

-οιμ ιοδαρόνη

-κ ιν ίνη, κ ιν ιδίνη

3) ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΕΣ ΦΩΤΟΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ

-ΠΟΡΦΥΡΙΕΣ ο φ ε ί λ ο ν τ α ι σε ενζυματική έ λ λ ε ι ψ η της σύνθεσης των πορφυρινών με α ­

ποτέλεσμα έ λ λ ε ι ψ η της σύνθεσης των προφυρινών με αποτέλεσμα την άθροιση ε ν δ ι α ­

μέσων μεταβολιτών που δρουν εως φωτοευαισθητοποιές ουσίες.

-ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΤΡΥΠΤΟΦΑΝΟΥΣ ( Π ε λ λ α γ ρ ο ε ι δ ή ερυθήματα-πελ-

λάγρα).

4) ΦΩΤΟ-ΕΠΕΙΔΕΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ

-ερυθηματώδης λύκος

-αυτοανοσσ πορφολογώδη νοσήματα (φυλλώδης πέμφιγα)

-νόσος του Darier

-νόσος του Jessner

-Ροδοχρους νόσος

SUNBURN CELLS(SBC)

Μέσα σε 24 ώρες kai κάτω από μέτρια έ κ θ ε σ η στο ηλιακό φως , κύτταρα με ασυνίθι-

στη αλλά ευκρινή μορφολογία είναι δυνατόν να ευρεθούν στην ανθρώπινη επιδερμίδα. Τα

«ηλιοκαμένα» αυτά κύτταρα περιγράφηκαν από τον Daniels και συν 1961.

Χαρακτηρίζονται από πυκνωτικό πυρήνα, συρικνωμένο ήωσινοφιλο πρωτόπλασμα που

περιέχει πολλά κενοτόπια LORINCZ A.L. 1960. Ανευρίσκονται τα κύτταρα αυτά διασκορπι­

σμένα ανάμεσα στα φυσιολογικά κύτταρα της μαλπιγιανής στιβάδας της επιδερμίδας. Η

χρησιμοποίηση όμως πολλών λεπτών τομών έ δ ε ι ξ ε την παρουσία τους και στη βασική στ ι­

βάδα EVERETT και συν 1970.

Ο JOHNSON και συν 1972 υποστηρίζουν ότι η παραγωγή των «SBC» στην ανθρώπινη ε ­

πιδερμίδα σχετ ίζεται με τη δόση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Δοσο-εξάρτηση αποδεί-

-31 -

χθηκε και στις μ ε λ έ τ ε ς στα ζώα, καθ' ότι τα SBC εκτός του ανθρώπου ανευρίσκονται στο

χοιρίδιο, λαγό, ποντίκι ως και στην επιδερμίδα μη μαστοφόρων σπονδυλωτών π.χ. ψάρια.

Οι UVC και UVB ακτινοβολίες βρέθηκαν να είναι αποτελεσματικές στον σχηματισμό αυ­

τών των κυττάρων WONDCOCK και MAGNUS 1976, SAMBUCO C.P. 1985. Μήκη κύματος

μεταξύ 260-290 nm είναι περισσότερον αποτελεσματικά ως προς την παραγωγή των

SBC.Ευκαιριακή εμφάνιση αυτών των κυττάρων στην ανθρώπινη επιδερμίδα που ε κ τ ε ί θ ε -

ται σε υψηλές δόσεις UVA-ακτινοΒολίας έχε ι αναφερθεί . KOVMARIKI και συν 1967.

Αντιθέτως άλλοι συγγραφείς δεν βρήκαν κανένα στοιχείο «SBC» μετά και από 4MED-UVA

WILLS-CYVLUS 1977. Ο GILCHREST και συν 1983 ομοίως δεν βρήκαν SBC μετά από UVA-

-ακτιοβολίο. Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν την τυχαία εμφάνιση SBC μετά από UVA-ακτι-

νοΒολία στην ανθρώπινη επιδερμίδα αλλά τουλάχιστον μετά από 2MED-UVA και έπειτα

από 72 ώρες ROSARIO 1979. Η λήψις ψωραλενίου και η εν συνεχεία ακτινοβόλησις με UVA

(PUVA) εκλύει τον σχηματισμό «SBC» TODA Κ. 1974. ROBINSON J.Κ. 1978. Μ ε λ έ τ ε ς με 8-

ΜΟΡ (METHOXSALEN) απέδειξαν ότι το φάσμα δράσεως της UVA έχει τη μεγαλύτερη α­

ποτελεσματικότητα στο μήκος κύματος 320-335 VOUNG ΑΖ και συν 1981.

Τα «ηλιοκαμμένα κύτταρα» (SBC) έχουν θεωρηθεί μια από τις εκδηλώσεις της βλάβης

της επιδερμίδας από την υπεριώδη ακτινοβολία. Από μερικούς συγγραφείς θεωρούνται τα

κύτταρα αυτά σαν το «σήμα κατατεθέν» του ηλιακού ερυθήματος. Υπήρξαν ωστόσο και

δ ιάφορες άλλες ερμηνείες του ρόλου των SBC. Συγκεκριμένα θεωρήθηκαν ότι είναι

«αποπτωτικά κύτταρα». KERR και συν 1972.

Απόπτωση (APOPTOSIS) είναι ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε με σκοπό να περιγρά­

ψει ένα φαινόμενο μιας διαδικασίας ελεγχόμενου κυτταρικού θανάτου, το οποίο Βοηθάει

στον διακανονισμό της ισορροπίας του κυτταρικού πληθυσμού ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ 1984.

Η μοίρα του «ηλιοκαμμένου κυττάρου» δεν είναι γνωστή. Πάντως τα κύτταρα αυτά ε ­

ξαφανίζονται πιό γρήγορα απ' ότι θα απαιτούσε ο κύκλος του επιδερμιδικού κυττάρου.

Πιθανή φαίνεται η φαγωκυτταρωσή τους ή η γρήγορη υποστροφή των Βλαβών του με ε ­

παναφορά σε φυσιολογικό κύτταρο.

Ως προς την παθογένεση των «SBC» δύο φαίνεται να είναι οι πιθανοί κυτταρικοί στό-

-32-

χοι: τα λυσοσωμάτια και το DNA του κυττάρου. Οι JOHNSON και DANIELS 1969 οδηγήθη­

καν κατόπιν ιστοχημικών μελετών στο συμπέρασμα ότι το «SBC» ήταν αποτέλεσμα λυσο-

σωμιακής καταστροφής από υπεριώδη ακτινοβολία. Τα ένζυπα που απελευθερώνονται ο­

δηγούν σε πρώιμη κερατινοποίηση και άρα στο σχηματισμό SBC. Δια να εξηγηθεί ο

«ωρισμένος» αριθμός των SBC εδέχθηκαν ότι κύτταρα που έχουν έναν συγκεκριμένο

βαθμό ωριμότητας είναι πιό ευαίσθητα για αυτή τη διαδικασία.

Μ ε λ έ τ ε ς στο ηλεκτρον ικό μικροσκόπιο απέδειξαν την απουσία «κερατινοσωμάτων»

(σωματίδια του odland) στα SBC. Τα κερατινοσώματα έχουν κοινή acid phosphatase δ ρ ά ­

ση με τα λυσοσώματα WILGRAM GF και συν 1970. Ta SBC φαίνεται να περιέχουν περισ­

σότερη μελανίνη από τα φυσιολογικά κύτταρα. Άλλοι ε ρ ε υ ν η τ έ ς βρήκαν αυξημένο περιε­

χόμενο μελανίνη στα «SBC» αλλά δεν βρήκαν διαφορά ανάμεσα στα «SBC» της μαύρης

και της λευκής φυλής OLSON R.L. 1974, WILSON P.D. και συν 1982.

Έχει αποδειχθεί ότι τα μακροφάγα μετά από πρόσληψη μελανίνης θανατώνονται πιό

εύκολα από την υπεριώδη ακτ ινοβολία. Αυτή η παρατήρηση οδήγησε στην υπόθεση ότι

r

κατά την δ ιάρκε ια τήξεως του μελανοσώματος με ένα λυσόσωμα. υπάρχει ένα στάδιο ό ­

που οι δ ε σ μ ε υ τ ι κ έ ς μεμβράνες του δ ε ύ τ ε ρ ο υ είναι πολύ ε ύ θ ρ α σ τ ε ς και ιδ ιαίτερα ευπα­

θείς στην UV ακτ ινοβολία. Η λύση της μεμβράνης σ' αυτό το στάδιο θα έχε ι σαν απο­

τ έ λ ε σ μ α την «SBC-διαμόρφωση».

Αυτή η θεωρία λυσόσωμα-μελανίνη είναι ελκυστική στην εξήγηση της απομωνομένης

φύσης του SBC στην ανθρώπινη επιδερμίδα. SAMBUCO C.P. 1985.

Ta SUNBURM CELLS μοιάζουν πάρα πολύ με τα δυσκερατωσικά κύτταρα της νόσου

Darier, της καλοήθους ο ι κ ο γ ε ν ο ύ ς πεμφιγός, της νόσου Bowen. Είναι ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν ότι οι

DE ROBBELLER και ACHTEN 1975 παρατήρησαν αύξηση του αριθμού των μελανοσωμά-

των στην ανθρώπινη επιδερμίδα στα δυσκερατωσικά κύτταρα που προκαλεί το σταθερό

φαρμακευτ ικό εξάνθημα και η τοξική φαρμακευτ ική επιδερμόλυση. Μ ε λ έ τ η σ α ν μία πιθα­

νή διαταραχή του μεταβολισμού της μελανίνης η οποία μπορεί να είναι χαρακτηριστ ικό

άλλων τύπων δυσχεράτωσης συμπεριλαμβανομένου του SBC.

Το DNA του κυττάρου είναι φ α ν ε ρ ό δυνητικό χρωμοφόρο. Είναι γνωστό ότι η UVR α-

-33-

κτινοβολία κ α τ α σ τ ρ έ φ ε ι το DNA in v i t ro κ' in vivo. To «SBC» είναι κύτταρο του οποίου

το DNA είναι ανεπαρκώς επιδιορθωμένο ή τόσο αυστηρά συμπιεσμένο στη σύνθεση του

ώστε ζωτικές λ ε ι τ ο υ ρ γ ί ε ς δεν μπορούν να επιτελεσθούν.

-Η κυριώτερη παρατήρηση ότι το DNA είναι σπουδαίο χρωμοφόρο για τον σχηματισμό

των «SBC» αποτελεί η εργασία των LEV RP, APPLEGATE LA 1985 στο μαστοφόρο

Monodephis d o m e s t i c a και βάσει της οποίας αποδεικνύεται ότι ο διμερισμός στης πυρι-

μιδίνης ε ίναι η μοριακή βάση για τον σχηματισμό των «SBC».

Έμμεση απόδειξη αποτελεί το γ ε γ ο ν ό ς ότ ι τα διασταυρούμενα ψωραλένια (8-ΜΟΡ, 5-

ΜΟΡ) έχουν μεγαλύτερη ικανότητα επαγωγής SBC απ' ότι τα μη δ ιασταυρούμενα συν­

θετ ικά ψωραλένια (angel ic in πχ) VOUNG A.R. MAGNUS J.Α. 1982.

Το φάσμα δράσεως υπεριώδους ακτ ινοβολίας για τον σχηματισμό «SBC» με 8-ΜΟΡ

είναι το Ιδιο μ' ε κ ε ί ν ο αναστολής σύνθεσης του DNA και η μορφή αυτού του φάσματος

οράσεως δ ε ι κ ν ύ ε ι ότι το DNA αποτελεί τον κυτταρικό στόχο της UVR (KAIDBEY Κ.Η.

1985) .

ΦΩΤΟΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (PUVA)

Η PUVA είναι ε ιδ ική μορφή θεραπείας που συνδυάζει τα ψωραλένια (Psoralens-P) και

τις υπεριώδεις ακτ ίνες A (UVA) που ε κ λ ε κ τ ι κ ά απορροφώνται από αυτά. MELSKI J.W. και

συν 1977. Τα ψωραλένια είναι ισομερή παράγωγα της φουροκουμαρίνης και συντ ίθεται

από έναν δακτύλιο φουρανίου και έναν κουμαρίνης ΡΑΤΗΑΚ Ν.Α. και συν.

Η ένωση των δακτυλίων του φουρανίου και της κουμαρίνης γ ίνεται κατά δύο πρωταρ­

χικούς οδούς καταλήγοντας ε ί τ ε σε παράγωγα γραμμικής δομής (ψωραλένια) ε ί τ ε γω­

νιώδους δομής ( ισοψωραλένια ή αγκελισίνη). Τα ψωραλένια ε ίναι συστατικά πολλών φ υ ­

τών, υπάρχουν ωστόσο και συνθετικά τοιαύτα.

Ο WALTER J.F. και συν 1973 εχρησιμοποίησαν υπεριώδεις ακτ ίνες μακρού μήκους κύ­

ματος μεταξύ 320-390 nm, μετά την τοπική χρήση ψωραλενίου σε διάλυμμα αιθανόλης,

για την θεραπεία της ψωρίασης. Το 1974 ο G. WEBER χρησιμοποιώντας διάλυμα ψωρα­

λενίου πυκνότητας 0,15% τοπικά στη συνέχεια ακτινοβόληση με UVA σε κλε ιστό χώρο

για μερικά λεπτά της ώρας είχε πολύ καλά αποτελέσματα (80-90%) στην θεραπεία 1500

-34-

ψωριασικών ασθενών. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται σ ή μ ε ρ α είναι αυτή που προτάθη­

κε από τους PARRISH και FITZPATRICK 1974 και συνίσταται στην από το στόμα λήψη του

ψωραλενίου και την εν συνεχεία μετά δίωρον ακτ ινοβόληση με UVA-ακτινοβολία.

Τα ψωραλένια που σήμερα χρησιμοποιούνται στην φωτοχημειοθεραπεία (PUVA) ε ίναι

δγραμμικής δομής

-8-μεθοξυμωραλένιο (8-ΜΟΡ) παράγωγο του φυτού Amminajus υπό τη μορφή δισκίων

των 10mg ή δ ιαλύματος πυκνότητος 0,10-0.75g/100 m.

-5-μεθοξυμωραλένιο (5-ΜΟΡ) παράγωγο του περγαμότου υπό μορφή δισκίων 20mg.

-Τριμεθυλ-ψωραλέν ιο (TMP) συνθετ ικό παράγωγο υπό την μορφή δισκίων των 5mg.

Το φάσμα απορόφησης in vivo των ψωραλενίων ε υ ρ ί σ κ ε τ α ι μεταξύ 340-380nm με το

μέγιστο στα 365nm.

OCH3 Λ CH 3 0 Cfy ι SS

ι CH3

8-μεθοξυψωραλένιο 5-μεθοξυψωραλένιο Τριμεθυλ-ψωραλένιο

OCH3

Η δόση του ψωραλενίου ε ίναι ανάλογος του σωματικού βάρους και αντιστοιχεί στο

0,6mg/kg βάρους λαμβάνεται δ ε δύο ώρες πριν την ακτ ινοβόληση Ι. ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ Α.

ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ 1977.

Οι αιματικοί και δερματ ικο ί τ ίτλοι μετά την από το στόμα λήψι του 8-ΜΟΡ α ν ε υ ρ ί σ κ ο ­

νται στο μέγιστο μετά από δύο ώρες. Η ποιότης του γ ε ύ μ α τ ο ς δεν φαίνεται να αλλάζε ι ι

την κ ινητική της απορρόφησης τουλάχιστον για το 8-ΜΟΡ BONNOT D και συν 1985.

Η απορρόφηση του φαρμάκου φαίνεται να μ ε τ α β ά λ λ ε τ α ι μόνο ανάλογα της μορφής

υπό την οποία χορηγείται και μάλλον τα δισκία δεν αποτελούν ίσως την καλύτερη μορ­

φή χορήγησης αλλά προς το παρόν αποτελούν την μόνη μορφή ιδ ιοσκευάσματος

LEVIMS Ρ και συν 1984.

Ο μεταβολισμός των ψωραλενίων γ ίνεται στο ήπαρ από ο ξ ε ι δ ά σ ε ς ή το ενζυμικό σύ­

στημα των αρυλ-υδροκαΒούδροξυλασών με αποτέλεσμα γλυκουρονικά παράγωγα

ΡΑΤΗΑΚ Μ.Α. και συν 1977. Το 70% του 8-ΜΟΡ απεκρίνεται στα ούρα μετά από 8 ώρες

-35-

BUSCH και συν 1978.

Οι πηγές υπεριώδους ακτ ινοβολίας A (UVA) είναι λάμπες υδρατμού υδραργύρου χα­

μηλής πίεσης υπό μορφή φθοριζόντων σωλήνων (Philips, Sylvania, West inghouse), οι ο ­

ποίες έχουν περίβλημα κάλους και εκπέμπουν πρωταρχικά μεταξύ 320-450nm με το μ έ ­

γιστο στα 365 nm. Α υ τ έ ς οι λυχνίες τοποθετούνται παραλλήλως μεταξύ των ε ί τ ε σε

κυλ ινδρικές καμπίνες και σε α ρ κ ε τ ό αριθμό (40 περίπου) για ολόσωμη ακτ ινοβόληση, ε ί ­

τ ε σε μ ι κ ρ ό τ ε ρ ε ς συσκευές με αντίστοιχη μείωση του αριθμού των για εντοπισμένη α ­

κτινοβόληση άνω-κάτω άκρα, πρόσωπο, τριχωτό κ ε φ α λ ή ς ) .

Ως προς την δοσολογία UVA η οποία ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι σε j / c m 2 προσδιοριστικά στοιχεία

της ακολουθούμενης θεραπείας είναι το ερύθημα και η μελάγχρωση. Αυτά ε ίναι α ν ά λ ο ­

γα της ποσότητος του ψωραλενίου, του φωτοτύπου του ασθενούς ως και της δόσης

UVA.

Το ερύθημα κατά την φωτοχημειοθεραπεία δ ι α φ έ ρ ε ι του ερυθήματος από τη UVB-

ακτινοΒολία, ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι 24-36 ώρες μετά την ακτινοβόληση και παίρνει το μέγιστο της

έντασης του μεταξύ 48-72 ωρών, η παραμικρή δε αύξηση της δόσης UVA προκαλεί συ­

νήθως έ ν τ ο ν ο ερύθημα.

Η μελάγχρωση ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι μετά από μ ε ρ ι κ έ ς ημέρες από την έναρξη της θεραπείας

και ο φ ε ί λ ε ι τ α ι σε αύξηση της μελανίνης, του μεγέθους των μελανινοσωμάτων καθώς και

σε αύξηση μ ε τ α φ ο ρ ά ς της στα γε ιτον ικά κύτταρα.

Το ερύθημα και η μελάγχρωση συνιστούν στην πράξη οδηγό κατά την PUVA θ ε ρ α ­

πεία. Η σωστή επιλογή δόσεων UVA ο φ ε ί λ ε ι να αποφεύγει το έ ν τ ο ν ο ερύθημα, α ν τ ί θ ε ­

τα η μελάγχρωση αυξάνοντας τη φυσική φωτοπροστασία του ατόμου επιβάλλει μια προ­

οδευτική αύξηση των δόσεων Ρ. THOMAS 1988.

Ως προς την δοσολογία έναρξης UVA ε κ φ ρ α ζ ό μ ε ν η σε j / c m 2 δύο τρόποι χρησιμοποι­

ούνται για τον προσδιορισμό της.

Στον μεν πρώτο τρόπο προσδιορίζεται η δοσολογία έ ν α ρ ξ η ς ανάλογα του φωτοτύπου

του αρθενούς. Ο φωτότυπος κ α θ ο ρ ί ζ ε τ α ι ανάλογα της αντίδρασης του δ έ ρ μ α τ ο ς του α ­

τόμου στο ηλιακό φως.

-36-

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΦΩΤΟΤΥΠΩΝ

ΤΥΠΟΣ ΗΛΙΑΚΟΝ ΕΡΥΘΗΜΑ ΜΕΛΑΓΧΡΩΣΗ

Ι πάντα ουδέποτε

II πάντα ε λ α φ ρ ά

III ε ν ί ο τ ε ικανοποιητική

IV ε λ α φ ρ ό έ ν τ ο ν η

V σπάνια πολύ έ ν τ ο ν η (Ινδοί. Άραβες)

VI ποτέ ε ν τ ο ν ό τ α τ η (Νέγροι)

Wolf και συν 1977

Η αρχική δόση UVA (j/crn 2 ) ε ίναι αντίστοιχα

Τύπος Ι : 1,0 j / c m 2

II : 1-2 »

III : 2-3 »

IV : 3-4 »

V : 4-5 »

VI : 6-6.5 »

Στον δε δ ε ύ τ ε ρ ο τρόπο πριν από την έ ν α ρ ξ η της θεραπείας ε κ τ ε λ ε ί τ α ι η δοκιμασία ε ­

λέγχου (Photo-test) . ΔΓ αυτού του ελέγχου προσδιορίζεται η α ν ε κ τ ι κ ό τ η ς του δ έ ρ μ α τ ο ς

του ασθενούς ε ις την υπεριώδη ακτινοβολία και ε ξ α τ ο μ ι κ ε ύ ε τ α ι η χορηγούμενη δόσις

( j /cm 2 ) UVA. Η δοκιμασία ελέγχου ε κ τ ε λ ε ί τ α ι μετά δύο ώρες από τη λήψι από του σ τ ό ­

ματος του ψωραλενίου επ( υγιούς δέρματος, περιοχή γλουτών (Χ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ 1979).

Μ ε το Photo-test προσδιορίζεται η ελάχιστη φωτοτοξική δόση (Μ.P.D.) δηλαδή η πιό

μικρή δόση UVA-ακτινοΒολΙας που προκαλεί ένα αντιληπτό ερύθημα στην περιοχή α κ τ ι -

νοβόλησης μετά 72 ώρες. Wolf Κ και σύν 1977. Προσδιορίζεται επίσης η φωτοευαισθη-

σία-φωτομελάγχρωση (ΡΡΙ) που ε κ φ ρ ά ζ ε ι την ικανότητα του δέρματος, για την ανάπτυ­

ξη μελάγχρωσης.

Ως προς το θεραπευτικό πρωτόκολο που ακολουθείται χωρίζεται σε δύο φάσεις. Την

φάση αποκατάστασης με 3-4 συνεδρίες την εβδομάδα και προοδευτική αύξηση της δ ό -

-37-

σης κατά 1/2-1 Joules/cm 2 ανά δύο σ υ ν ε δ ρ ί ε ς ανάλογα με την υπό θεραπεία δ ε ρ μ α τ ο ­

πάθεια. Την φάση συντήρησης με σκοπό την εξουδετέρωση των υποτροπών, με μία ή

δύο σ υ ν ε δ ρ ί ε ς την εβδομάδα ή κάθε 15 η μ έ ρ ε ς .

Στο τ έ λ ο ς της φάσης συντήρησης θα πρέπει να υπολογίζεται ο συνολικός αριθμός

Joules/cm 2 που έ λ α β ε ο ασθενής, ως και ο αθροιστ ικός προηγουμένων θεραπειών κ α ­

θώς υπάρχει έ ν α ς κριτ ικός αριθμός Joules/cm 2 που μπορεί να δ ε χ θ ε ί κάθε ασθενής έως

2.000 j / c m 2 ,και πάνω απ' αυτόν μόνον όταν πρόκειται δια δερματικά λεμφώματα Ρ.

AMBLARD 1988.

Ως προς τον τρόπο δράσης της φωτοχημειοθεραπείας στα δερματικά νοσήματα δύο

φαίνετα ι να είναι οι μηχανισμοί:

Α) Δράση στο DNA: Ακτ ινοΒολούμενο το ψωραλένιο και με την UUA-ακτινοβολία

συνδέεται με τις Βάσεις του DNA και ε ιδικά τη θυμίνη σχηματίζοντας διασταυρούμενους

δεσμούς (cross- l inkage) μεταξύ δύο αλύσεων DNA μπλοκάροντας έτσι την αναδίπλωση

του και άρα την κυτταρική μίτωση.

Έτσι ε ξ η γ ε ί τ α ι η δράση της σε παθήσεις ότι με ταχύ κυτταρικό πολλαπλασιασμό (ψω­

ρίαση) και με επιφανειακή κυτταρική διήθηση (ομαλός λε ιχήνα-γυροειδής αλωπεκία)

NUSAJO L. RODIGHIERO G. 1966.

Β) Ανοσολογική δράση: Συνίσταται σε αλλοίωση της λε ιτουργίας και της δομής των

κυττάρων Langerhans και σε μία μείωση της ανοσιολογικής απάντησης στο αντ ιγόνο

KRIPKE N.L. 1983.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΦΩΤΟΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ (PUVA)

ΨΩΡΙΑΣΗ: παραμένει η κύρια έ ν δ ε ι ξ η της PUVA-θεραπείας. Υποβάλλονται σ' α υ ­

τή τη μορφή της θεραπείας ασθενε ίς στους οποίους η έκταση των Βλαβών καταλαμβά­

νει ά ν ω τ ο υ 40-50% της επιφάνειας του σώματος, η ε κ τ ε τ α μ έ ν η σταγονοειδή μορφή της

νόσου, η ψωρίαση παλαμών-πελμάτων καθώς και η φλυκταινώδης ψωρίαση FIBRIOUX Α

-38-

1988.

Υπάρχουν ωρισμένες μορφές της νόσου .' εντοπίσεις της που δεν αντ ιδρούν καλώς

στη θεραπεία όπως: αγκώνες-γόνατα-πρόσθια επιφάνεια κνημών, τα νύχια και το τριχω­

τό της κ ε φ α λ ή ς , η ε ρ υ θ ρ ο δ ε ρ μ ι κ ή ψωρίαση στην οποία δεν ε ίναι καλώς α ν ε κ τ ή η φωτο-

χημειοθεραπεία. Η αποτελεσματικότης της μεθόδου στην ψωρίαση είναι υψηλή και τα

ποσοστά επιτυχίας μεταξύ 70-90%. Κατά τη δ ιάρκεια της θεραπείας ο συνδυασμός με

τοπικά κ ε ρ α τ ο λ υ τ ι κ ά σκευάσματα ή με κορτ ικοε ιδή αυξάνει τα θεραπευτικά αποτελέ­

σματα τουλάχιστον κατά την έναρξη της θεραπείας MORISON W.L. και σύν 1978.

Η φωτοχημειοθεραπεία σε συνδυασμό με τα ρ ε τ ι ν ο ε ι δ ή (παράγωγα της βιταμίνης Α),

γνωστή ως RE-PUVA θεραπεία, απεδείχθη ιδ ιαίτερα αποτελεσματική στη θεραπεία ψω­

ρίασης, παλαμών-πελμάτων στη φλυκταινώδη ψωρίαση καθώς και στις εντοπίσεις της

νόσου που ανθίστανται στην PUVA μόνη.

Ένα άλλο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι η μείωση του αριθμού των απαιτουμένων

Joules FRITSCH Ρ.Ο και συν 1978 GRUPPER G. 1983.

Ο συνδυασμός της PUVA με Μ ε θ ο τ ρ ε ξ ά τ η (Metho-PUVA) έχε ι δώσει καλά αποτελέ­

σματα στην ε ρ υ θ ρ ο δ ε ρ μ ι κ ή , γεν ικευμένη φλυκταινώδη μορφή καθώς και στις περιπτώ­

σεις που ανθίστανται στην PUVA μόνη FITZSIMONS C.P. 1983.

ΠΑΡΑΨΩΡΙΑΣΗ ΚΑΤΑ ΜΕΓΑΛΑΣ ΠΛΑΚΑΣ-ΣΠΟΓΓΟΕΙΔΗΣ ΜΥΚΗΤΙΑΣΗ

Τα αποτελέσματα της PUVA-θεραπείας ε ίναι ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά στην παραψωρίαση κατά μ ε ­

γάλος πλάκας μη επιτρέποντας την μετάπτωση σε σπογγοειδή μυκητίαση. Απαιτείται μα­

κροχρόνια θεραπεία με τη μορφή φάση συντήρησης. Στην σπογγοειδή μυκητίαση ευαί­

σθητα ε ίναι το στάδιο του προμυκητιασικού ερυθήματος και των πλακών με μικρή

διήθηση. GILCHREST Β.Α. 1976. Ο συνδυασμός με ρετ ινοε ιδή (RE-PUVA) έδωσε επίσης

καλά αποτελέσματα GRUPPER G. 1978.

ΛΕΥΚΗ: Χρησιμοποιείται η PUVA-θεραπεία όταν υπάρχει προσβολή άνω του 25% της

επιφάνειας του σώματος. Οι παράγοντες που επιδρούν στην επανεμφάνιση της χρωστι­

κής του δ έ ρ μ α τ ο ς είναι η χρονική δ ιάρκε ια της νόσου, η εντόπιση (το πρόσωπο και ο

-39-

λαιμός απαντούν καλύτερα). Οι βλάβες στα άκρα (χέρια-πόδια). καθώς και στα γ ε ν ν η τ ι ­

κά όργανα απαντούν κακώς στη θεραπεία. PLOTT R.T. 1990.

Ο πλήρης επαναγχρωματισμός των Βλαβών απαιτεί 100-300 συνεδρίες με ρυθμό 2-3

συνεδρίων την εβδομάδα. Η σ τ α θ ε ρ ό τ η ς του επιτυγχανομένου αποτελέσματος ε ξ α ρ τ ά ­

ται από την σπουδαιότητα της επαναμελάγχρωσης. Μόνο οι Βλάβες που επαναχρωματί-

ζονται πλήρως παραμένουν σ τ α θ ε ρ έ ς ORTONNE J.P. 1989.

ΓΥΡΟΕΙΔΗΣ ΑΛΩΠΕΚΕΙΑ: Η ιδέα της χρησιμοποίησης της μεθόδου στη θεραπεία της

γυροτ ιδούς αλωπεκείας στηρίχθηκε στην εμφάνιση υπερτρίχωσης σ' ορισμένους α σ θ ε ­

νείς που υποβάλλοντο σ" αυτή.

Το ποσοστό επανέκφυσης των τριχών ποικίλει από 0-50% με μέση τιμή το 30%

CLAVDY Α 1983.

Η ηλικία και το φύλλο του ασθενούς δεν επηρεάζουν την απάντηση στη θεραπεία α ­

ντ ίθετα η αρχαιότης της βλάβης και η επέκταση της νόσου υπεισέρχονται όχι μόνο στην

ποιότητα απάντησης αλλά και ως προς την διατήρηση του αποτελέσματος μετά τη λήξη

της θεραπείας. Οι δόσεις που απαιτούνται για την επίτευξη καλού θεραπευτικού αποτε­

λέσματος είναι πολύ υψηλές για' αυτό η μέθοδος έχε ι εφαρμογή στις β α ρ ε ί ε ς μ ο ρ φ έ ς

της νόσου καθολική και γ ε ν ι κ ε υ μ έ ν η .

Ο Μ Α Λ Ο Ι ΛΕΙΧΗΝ: Στη γ ε ν ι κ ε υ μ έ ν η μορφή του ομαλού λειχήνα αποτελεί μία ε ν α λ λ α ­

κτική θεραπεία έναντ ι των κορτικοειδών ORTONE-THIVOLET 1978.

ΦΩΤΟΔΕΡΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ

Πολύμορφο εκ φωτός εξάνθημα: Η φωτοχημειοθεραπεία έχε ι δώσει α ρ κ ε τ ά καλά α­

ποτελέσματα στην πρόληψη των υποτροπών. Εφαρμόζεται αυτή στο τ έ λ ο ς του χειμώνα

ή την άνοιξη με μικρό αριθμό συνεδριών και σε εβδομαδιαίο ρυθμό 2-3. Η έ ν α ρ ξ η της

θεραπείας δ ίνεται με μ ικρές δόσεις οι οποίες προσαρμόζονται στο 1/3 ή το ήμισυ, της

απαιτούμενης δόσης δια την έκλυση της δερματοπάθειας που καθορίζεται με την ε κ τ έ ­

λεση Photo-test JANSEN C T . 1982.

Ηλιακή κνίδωση: Η PUVA-συνιστά την μόνη αποτελεσματική θεραπεία. Η ε κ τ έ λ ε σ η

-40-

Photo-test δια τον προσδιορισμό της δόσης για την έκλυση της κνίδωσης είναι απαραί­

τητος. Η αύξηση των δόσεων πρέπει να γ ίνεται με μεγάλη σύνεση για την αποφυγή α-

ναφυλακτ ικού chock. PARRISH J.Α. 1982.

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ PUVA-ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Διακρίνονται σε πρώιμες και όψιμες:

ΠΡΩΙΜΕΣ: -Δυσανεξία του πεπτικού: παρατηρείται με το 8-ΜΟΡ, μ ε τ ρ ι ά ζ ε τ α ι με την

ταυτόχρονη λήψη τροφής ή την χρήση αντιεμετικών φαρμάκων

-Ξηρότης του δ έ ρ μ α τ ο ς : υποχωρεί στα δ ιάφορα μαλακτικά

-Κνησμός: μ ε ρ ι κ έ ς φ ο ρ έ ς είναι πολύ έ ν τ ο ν ο ς και οδηγεί στη διακοπή της θεραπείας

-Άλγη του δ έ ρ μ α τ ο ς : έ ν τ ο ν α και συνοδευόμενα από αίσθημα καύσου τα οποία υπο­

χωρούν βραδέως στη διακοπή της θεραπείας.

-Φωτοτοξικό ερύθημα: ο φ ε ί λ ε τ α ι σε υπέρβαση δόσεως και μπορεί να συνοδεύεται

από πομφολύγες. Α υ τ έ ς οι φωτοτοξ ικές αντ ιδράσεις επιβάλλουν την λήξι ωρισμένων

προφυλακτικών μέτρων: όπως την κατάργηση λήψης φωτο-ευαισθητοποιών ουσιών κατά

την δ ιάρκε ια της PUVA-θεραπείας. Οι φ ω τ ο - α λ λ ε ρ γ ι κ έ ς αντ ιδράσεις ε ίναι σπανιότατες.

PLEWING G. 1978.

-Υπονύχιες α ιμορραγίες έχουν α ν α φ ε ρ θ ε ί και θεωρούνται εκδήλωση φ ω τ ο - τ ο ξ ι κ ό τ η -

τος. WELLA-BRIFFA D. 1977.

-Υπερτρίχωση: α ρ κ ε τ ά συχνή η οποία υποχωρεί με τη διακοπή της θεραπείας.

-Αυτοανοσα πομφολυγώδη νοσήματα: ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά σπάνια έχε ι α ν α φ ε ρ θ ε ί η εμφάνιση

αυτών των νοσημάτων ROBINSON J.Κ. και συν 1978.

-Επιδείνωση ή και εκδήλωση ο ξ έ ο ς ερυθηματώδους λύκου.

ΟΨΙΜΕΣ

-Προβολή οφθαλμού: Το 8-ΜΟΡ προσλαμβάνεται από τον κ ε ρ α τ ο ε ι δ ή χιτώνα κ' μετά

από ακτ ινοβολία UVA προκαλεί καταρράκτη. FEBER Ε.Μ. και συν 1983

-Πρώιμη γήρανση του δ έ ρ μ α τ ο ς :

-41 -

-Εμφάνιση εφηλίδων: συχνά α ν α φ έ ρ ο ν τ α ι ε ιδικά σε άτομα ανοικτού χρώματος. Η ε ­

ξ έ λ ι ξ η αυτών των βλαβών δεν είναι γνωστή ακόμη. Θεωρείται ωστόσο σκόπιμος η δ ια­

κοπή της θεραπείας.

- Καρκ ινογένεση: Ο συνδυασμός ψωραλενίων με UVA ε τ ά γ ε ι τη δημιουργία δ ε ρ μ α τ ι ­

κών καρκίκων STERN R.S. 1984 τόσο ανθοκυτταρικού όσο και βασικοκυτταρικού.

Υπάρχουν όμως και μ ε λ έ τ ε ς που δεν ανευρίσκουν σημαντική αύξηση της επίπτωσης

δερματικών καρκίνων από την PUVA-θεραπεία LASSUS Α. 1981.

ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ POVA-ΘΕΡΑΠΕΙΑ

-Απόλυτες: μελαγχρωματική ξηροδερμία

ερυθηματώδης λύκος

εγκυμοσύνη, θηλασμός

-Σχετ ικές: ηλικία κάτω των 12 ετών

ιστορικό κακοήθους όγκου του δ έ ρ μ α τ ο ς

παρουσία προκαρκινικών Βλαβών

ν ε φ ρ ι κ ή και ηπατική ανεπάρκεια

α σ θ ε ν ε ί ς με ανοσοκαταστολή

-42-

ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

-43-

σφαιρικά, δύο επίπεδα κάτοπτρα και τη συσκευή διάθλασης. Στην ε ίσοδο και έ ξ ο δ ο α υ ­

τού υπάρχουν, ανά δύο συγκεντρωτικοί φακοί για να δίδουν ευθύγραμμη οπτική δέσμη

(γραμμική παράσταση σελ. 48)

Στην όλη συσκευή υπάρχουν προσαρτημένα: μετρητής έντασης ( thermopi le) ε ξ ε ρ χ ό ­

μενης ακτ ινοβολίας, που στη συνέχεια μετατρέπεται σε ισχύ δια μέσου ειδικών ενσωμα­

τωμένων οργάνων. Η συσκευή είναι εφοδιασμένη με χρονόμετρο και αυτόματο χ ρ ο ν ο ­

διακόπτη. Τα κάτοπτρα του «μονοχρωμάτορα» είναι στην ανακλώσα επιφάνεια τους

επιστρωμένα με αλουμίνιο και επενδεδε ιμένα με φθοριούχο μαγνήσιο για βελτίωση της

ικανότητας ανάκλασης και για αντισκωριακή προστασία.

Η ανακλώσα επιφάνεια της συσκευής διάθλασης δεν είναι επίπεδη, αλλά έχε ι σ ε ι ρ έ ς

ευθύγραμμων, παράλληλων και σε ίση μεταξύ των απόσταση, αυλακών. Η διαγράμμιση

αυτή ε ίναι ουσιώδης δια την καλύτερη απόδοση της συσκευής και για την επιλογή της ε ­

πιθυμητής ακτ ινοβολίας. Οι αύλακες χαράσσονται κατά μιά γωνία και ως προς την επί­

πεδη νοητή επιφάνεια και καλείτα ι γωνία ακτ ινοβολίας (σχήμα σελ. 48)

Ο «μονοχρωμάτορας ακτινοβόλησης» μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κλίμακα 180-

1000 nm.

Η συσκευή μέτρησης της έντασης της ε ξ ε ρ χ ό μ ε ν η ς ακτινοβολίας ( thermopi le) ε φ α ρ ­

μόζεται κατάλληλα στη σχισμή ε ξ ό δ ο υ , της οποίας το άνοιγμα επιλέγεται το αυτό με το

αντίστοιχο ε ισόδου και που για το μήκος κύματος 365± 30 nm είναι 6,6 m.m.

Μ ε τη βοήθεια του thermopi le και ε ιδ ικού πολυμέτρου ευρίσκουμε την ένταση ε ξ ό ­

δου της ακτ ινοβολίας.

Η ανευρισκόμενη δια του thermopi le τιμή έντασης είναι σε m v / c m 2 . Δια να βρεθεί η

ισχύς πολλαπλασιάζουμε επί το συντελεστή μετατροπής Κ, του thermopi le που είναι

σ τ α θ ε ρ ό ς (κ-0,92) και έχουμε την ισχύ σε mw.

MV yy MW

c m 2 c m 2

, „ Ενέργεια (E) . F Εκ του τύπου ισχύς (W)— ζ ρ Ε= Wxt •=} t - —

ΧΡΟΝΟΣ (t) W

-46-

ΥΛΙΚΟ

Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε από τον Οκτώβριο εως Απρίλιο των ετών 1989 και

1990 στο φωτοβιολογικό τμήμα του Νοσοκομείου «Α. ΣΥΓΓΡΟΣ». Το υλικό της α π ε τ έ λ ε ­

σαν ε ίκοσι φυσιολογικά άτομα ηλικίας 20-55 ετών, εκ των οποίων τα 15 ήταν ά ν δ ρ ε ς , και

τα 5 γυναίκες. Κανένα άτομο από το ανωτέρω δεν ελάμβανε κάποια φωτο-ευαισθητο-

ποιό ουσία και δεν έπασχε από κάποια φωτο-δερματοπάθεια. Σε κάθε άτομο χωριστά

προκλήθηκε ερύθημα της ράχεώς του με τη βοήθεια ε ιδ ικής συσκευής του

«μονοχρωματορα ακτινοβόλησης», με υπεριώδη ακτινοβολία Α και ε ιδικά με μήκος κύ­

ματος 365±30nm.

Μ ε τ ά από 28 ώρες που παρατηρήθηκε το «μέγιστον» του ερυθήματος, στο ανωτέρω

μήκος κύματος, από συγκεκριμένο αξ ιολογημένο σημείο, αναζητήθηκε ο απόλυτος α ­

ριθμός «SUNBURN CELLS» στα ιστολογικά παρασκευάσματα κάθε ατόμου.

Μ ε τ ά 2 ημέρες προκλήθηκε ερύθημα με το αυτό μήκος κύματος (365±30 nm), αφού ό­

μως προ διώρου από την ακτινοΒόληση στα άτομα χορηγήθηκε η φωτο-ευαισθητοποιός

ουσία 8-μεθοξυψωραλένιο (8-ΜΟΡ), που χρησιμοποιείται στη θεραπευτική δερματολογ ία

στην ε ιδική μορφή θεραπείας -την φωτοχημειοθεραπεία.

Στις 28 ώρες από την ακτινοΒόληση στο σημείο ερυθήματος που αξ ιολογήθηκε με τα

ίδια όπως προηγουμένως κριτήρια, αναζητήθηκε στα ιστολογικά παρασκευάσματα ο α ­

πόλυτος αριθμός των «SUNBURN CELLS».

ΜΕΘΟΔΟΣ

Η πρόκληση του ερυθήματος έγ ινε με τη συσκευή «Μονοχρωμάτορας ακτ ινοΒόλη-

σης» ( I rradiat ion monochromator) της ε τ α ι ρ ε ί α ς Appl ied Phoîophysics. (ΦΩΤΟ ΣΕΛΙΣ

47)Η συσκευή αυτή αποτελείται από μία λυχνία ξένου ισχύος 900w και τον μονοχρωμα­

τορα φράγματος, με τον οποίο επιλέγεται το μήκος κύματος εκπεμπόμενης ακτ ινοβο­

λίας,

Ο μονοχρωμάτορας φράγματος περιλαμβάνει τις σχισμές ε ισόδου και ε ξ ό δ ο υ , δύο

-45-

m

WMfe

*M*JK

é

Monochromator andaccesoires

ΣΥΣΚΕΥΗ ΔΙΑΘΛΑΣΗ!

A/yY/yw

! ft!///? ι ι ι/ι ,

ί Λ/yy

» Ι

# w t \ »

" / t 1 \ ί

i W fU "y\:\ M

\\x>>:///

ΣΚ2

-HO

t,= Φακός συγκεντρωτικός

ΕΚ = επίπεδο κάτοπτρο

ΣΚ = σφαιρικό κάτοπτρο

Σ] = σχισμή εισόδου

Ί-2 - σχισμή εξόδου

ΣΧΗΜΑ Α: Σχηματική απεικόνιση μονοχρωματωρα ακτινοΒόλησης

ΣΧΗΜΑ:Β Τομή διαγράμμισης GRATING : (συσκευή διάθλασης)

-48-

ν *

raw**--

•SSICX.*-J h W ^ i r

«SUNBURN CELLS»

-49-

Μ ε επιλεγμένη την ε ν έ ρ γ ε ι α ακτινοβόλησης (mj/cm 2 ) , για να βρεθεί ο χρόνος έ κ θ ε ­

σης διαιρούμε την ε ν έ ρ γ ε ι α (Ε) δια της ισχύος (W). Ο χρόνος που προκύπτει είναι σε

δευτερόλεπτα (sec).

Δια κάθε άτομο χωριστά ακολουθήθηκε η παραπάνω διαδικασία, γιατί η τιμή έντασης

της ε ξ ε ρ χ ό μ ε ν η ς ακτ ινοβολίας παρά το σταθερό του μήκους κύματος δ ι έ φ ε ρ ε κατά πε­

ρίπτωση από την επίδραση διαφόρων παραγόντων όπως π.χ. του χρόνου λε ιτουργίας της

συσκευής ή της τάσης του ηλεκτρικού δικτύου, οπότε υπήρχε μεταβολή του χρόνου α-

κτ ινοβόλησης δια δ ε δ ο μ έ ν η ε ν έ ρ γ ε ι α .

Η ακτινοβόληση έγ ινε με μήκος κύματος 365±30 nm στη ράχη κάθε ατόμου και με δ ό ­

σεις ε ν έ ρ γ ε ι α ς μεταξύ 6.000-100.000 m j / c m 2 όπου αναμένεται η εμφάνιση ερυθήματος

με την υπεριώδη ακτινοβολία A MAGNUS 1976. MACKENZIE 1982.

Χρησιμοποιήθηκαν υποδιαιρεμένες δόσεις ε ν έ ρ γ ε ι α ς (υπόδειγμα σελ. 54) στη ράχη

κάθε ατόμου. Δια δέ την ακριβή ανεύρεση των σημείων και αντιστοιχίας των δόσεων ε ­

ν έ ρ γ ε ι α ς της ακτ ινοβολίας χρησιμοποιήθηκε ειδικό τεμάχιο διαφανούς πλαστικού το ο­

ποίο προσαρμοζόταν σε σταθερά σημεία π.χ. σπίλοι-αιμαγγειώματα.

Μ ε τ ά 8,24 και 28 ώρες από την ακτινοβόληση έγ ινε κλινική ε ξ έ τ α σ η των σημείων που

έγ ινε αυτή για την αναζήτηση ερυθήματος και την αντιστοιχία των δόσεων ε ν έ ρ γ ε ι α ς .

Στις 24 ώρες α ν ε υ ρ έ θ η κ ε αντιληπτό ερύθημα, και το μέγιστο της έντασης του στις 28

ώρες.

Το σημείο που εμφάνιζε αντιληπτό ερύθημα με σαφή όρια στις 28 ώρες α ξ ι ο λ ο γ ή θ η ­

κε με το σημείο (+) (Πίνακας σελ. 55).

Από το σημείο αυτό κάθε ατόμου έγ ινε αμέσως λήψη τεμαχιδίου δ έ ρ μ α τ ο ς με PUNCH

διαμέτρου 3 mm αφού προηγήθηκε τοπική αναισθησία με διάλυμμα ξυλοκαΐνης 2%. Τα

τεμαχίδια δ έ ρ μ α τ ο ς ετοποθετούντο σε φιαλίδια με διάλυμα φορμόλης 10% προς συντή­

ρηση. Στη συνέχεια έγ ινε η επεξεργασία τους με διάφορα διαλύματα και με τη Βοήθεια

του μικρότομου κόπηκαν σε 8 (οκτώ) ιστολογικές τομές το κ α θ έ ν α . Οι τομές τοποθετή­

θηκαν σ.ε αντ ικε ιμενοφόρους πλάκες και έγ ινε χρώση με αιματοξυλίνη-εωσίνη.

-50-

Από ιστολογικής πλευράς αναζητήθηκε η ύπαρξη «SUNBURN CELLS» στην επιδερμί­

δα. Σαν τοιαύτα θεωρήθηκαν τα κύτταρα, τα οποία ε ν ε φ ά ν ι ζ α ν ο μ ο ι ο γ ε ν έ ς έντονα ηω-

σινόφιλο πρωτόπλασμα και πυκνωτικό πυρήνα, ή μη αναγνωρίσιμο λόγω επικάλυψης από

την ηωσινοφιλική μάζα του κυττάρου, (φωτο. σελίδα 49).

Η παρατήρηση για την αναζήτηση των κυττάρων αυτών έ γ ι ν ε με μικροσκόπιο LEITZ

και με μεγένθυση 10x40.

Χρησιμοποιήθηκε η παρακάτω κλίμακα για τον προσδιορισμό των «SUNBURN CELLS»

πού περιελάμβανε 4 ( τ έ σ σ α ρ ε ς ) βαθμούς αξιολόγησης με Βάση τον απόλυτο αριθμό των

κυττάρων αυτών από το σύνολο μήκους τομών και των 8 (οκτώ) ιστολογικών τομών ε κ ά ­

στου ατόμου, από το σημείο που προαναφέρθηκε του ερυθήματος.

ΒΑΘΜΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: 0 Δεν ανευρίσκεται κανένα «SBC»

Ι Ανευρίσκονται 1-2 »

II Ανευρίσκονται 3-4 »

III Ανευρίσκονται πάνω από 4 »

Δύο η μ έ ρ ε ς μετά. στα ίδια άτομα, χορηγήθηκε η φωτοευαισθητοποιός ουσία 8-ΜΟΡ

(tab Melaol ' ine 10 mg) από το στόμα και σε δόση 0,6 m g / k g σωματικού βάρους. Μ ε τ ά

δύο ώρες από τη λήψη της ανωτέρω ουσίας κάθε άτομο υποβλήθηκε σε νέα ακτ ινοβό-

ληση της ράχης του σε δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ά σημεία με το αυτό μήκος κύματος και δόσεις ε ν έ ρ ­

γ ε ι α ς .

Στις 28 ώρες που ακολούθησαν από το σημείο του ερυθήματος που αξ ιολογήθηκε με

το σημείο αξ ιολόγησης (+) έγ ινε νέα λήψη τεμαχιδίου δ έ ρ μ α τ ο ς με Punch δ ιαμέτρου 3

mm (πίνακας σελ. 56)

Α κ ο λ ο υ θ ή θ η κ ε η (δια διαδικασία συντήρησης επεξεργασίας αναζήτησης των

«SUNBURN CELLS».

- 5 1 -

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Μ ε βάση την παραπάνω κλίμακα προσδιορισμού των «SUNBURN CELLS» και της ανα­

ζήτησης των από το σύνολο μήκους τομών κάθε ατόμου ευρέθηκαν τα ε ξ ή ς :

Στην πρώτη περίπτωση όπου όλα τα άτομα δεν έλαβαν καμμία ουσία, δ ε ν α ν ε υ ρ έ θ η κ -

σαν κύτταρα με τη μορφή των SUNBURN CELLS σε καμμία ιστολογική τομή και τ α ξ ι ν ο ­

μήθηκαν όλα τα άτομα στο βαθμό αξιολόγησης «Ο» (πίναξ σελΙς 57)

Βαθμός αξ ιολόγησης Ο Ατομα: 20

Στη δ ε ύ τ ε ρ η περίπτωση όπου είχε προηγηθεί 2 ώρες της ακτινοΒόλησης η λήψη της

ουσίας μεθοξυψωραλένιο (8-ΜΟΡ), η αναζήτηση των «SUNBURN CELLS» έ δ ε ι ξ ε τα ε ξ ή ς :

(πίναξ σελίς 58).

Σε 4 άτομα δεν α ν ε υ ρ έ θ η κ ε κανένα τ έ τ ο ι ο κύτταρο από το σύνολο μήκους ιστολογι­

κών τομών.

Σε 9 άτομα α ν ε υ ρ έ θ η κ ε από 1 (ΕΝΑ) «SUNBURN CELLS».

Σ ε ^ · ά τ ο μ α ανευρέθησαν από 2 (ΔΥΟ) «SUNBURN CELLS» Kai με τον κλίμακα αξ ιο­

λόγησης τοποθέτησαν τα άτομα ως εξής:

Βαθμός αξιολόγησης: Ο Άτομα 4

» » Ι » 16

θ α πρέπει να σημειωθεί ότι σε δύο άτομα με τον βαθμό αξιολόγησης Ι α ν ε υ ρ έ θ η κ α ν

από ένα κύτταρο της μαλπιγιανής στιβάδας με πυκνό Βαθυχρωματικό πυρήνα που περι­

βαλλόταν από ηωσινοφιλική μάζα, γύρω απ' αυτή υπήρχε δ ιαυγές πρωτόπλασμα υπό

μορφή περιεσφιγμένης στεφάνης, σαφέστατα ευκρινούς από τα περιβάλλοντα κανονικά

κύταρα. Θεωρήθησαν ως αρχόμενα SUNBURN CELLS.

Άλλα ιστολογικά ε λ α φ ρ ά ευρήματα που παρετηρήθησαν ήταν: στην επιδερμίδα μέτριο

ε ν δ ο κ ύ τ τ α ρ ο οίδημα και σπογγίωση. Στο χόριο παρατηρήθηκε αξιοσημείωτη λ ε μ φ ο κ υ τ ­

ταρική διήθηση στην πρώτη περίπτωση ενώ στη δ ε ύ τ ε ρ η με τη λήψη του ψωραλενίου ή ­

ταν ελάχιστη.

Μ ε λ ε τ ώ ν τ α ς τα αποτελέσματα (αριθμός SUNBURN CELLS) στην πρώτη περίπτωση και

-52-

τα αντίστοιχα στη δ ε ύ τ ε ρ η όπου έγ ινε η λήψη του ψωραλενίου έχουμε μία διαφοροποί­

ηση στις τ ι μ έ ς .

Στην μέν πρώτη έχουμε παρατηρήσεις που ό λ ε ς έχουν σταθερή τιμή: Ο, χωρίς καμμία

μ ε τ α β λ η τ ό τ η τ α . Στη δ ε ύ τ ε ρ η με την ε φ α ρ μ ο γ ή της φωτοχημειοθεραπείας (Psora-

len+UVA) υπάρχει κάποια «στοχαστική» συμπεριφορά.

Η διαφοροποίηση λοιπόν αυτή των μετρήσεων είναι σαφής και ο φ ε ί λ ε τ α ι στην επί­

δραση του παράγοντα (ψωραλένιο) με τον οποίο έχουμε μεταβολή των τιμών.

-53-

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΩΝ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΥΓΓΡΟΣ»

ΦΩΤΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ Φ Ω Τ Ο Β Ι Ο Λ Ο Π Κ Ο Υ ΕΛΕΓΧΟΥ

Μήκος Κύματος nm

365 = 30

..*

Φίλτρο

UG-5

DVM

67.16

ΧΡΟΝΟΣ

V-33"

1'-50"

2-or

2'-14"

2'-58"

3"-43"

4-28"

5-27"

6--12"

7-26"

8--41"

9'-45"

1V-10"

12--09"

14'-53"

17-22"

19-51"

20-20"

24'-48"

'

Δόση

mJcm2

6500

7.400

8200

9.000

12.000

15.000

18.000

22.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

52.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

(Αμεσα) Αποτελέσματα (Επβροδυνόμενα)

0 5' lo­ is 30" 7 24 28

-

--

-

-

-

-

-

-

±

±

++

ώρες

-54-

Π Ι Ν Α Κ Α Σ N o i *

ΗΛΙΚΙΑ ΦΥΛΟ A0ZHmj/cm2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (ΕΡΥΘΗΜΑ) 28Η

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

A.A.

Μ Α

Δ.Δ

Π.Κ.

Ι.Κ.

Ζ.Ι.

Α.Π.

Φ.Ν.

Χ.Π.

Π.Δ.

Β. Κ.

Λ.Μ.

Β.Μ.

Π.Π.

Κ.Β.

Κ.Λ.

Χ.Ζ.

Σ.Ι.

N.T.

Φ.Σ.

δ 9 δ Ô

δ δ 9

.â Ô

δ • 9

θ 9 5 δ δ δ δ 9 δ

45.000

40.000

35.000

92.000

60.000

45.000

28.000

30.000

35.000

55.000

50.000

32.000

75.000

22.000

30.000

75.000

38.000

40.000

22.000

30.000

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

* Φωτοβιολογική αντίδραση (ερύθημα με σημείο αξιολόγησης: +) των 20 ατόμων στις 28 ώρες μετά την ακτινοβόληση

με υπεριώδη ακτινοβολία μήκους κύματος 365+30 nm

-55-

Π Ι Ν Α Κ Α Σ No 2 *

ΗΛΙΚΙΑ ΦΥΛΟ ΔΟΣΗ mj/cm2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (ΕΡΥΘΗΜΑ) 28Η

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

A.A.

Μ Α

ΔΑ

Π.Κ.

Ι.Κ.

Ζ.Ι.

Α.Π.

Φ.Ν.

Χ.Π.

Π.Δ.

Β.Κ.

Λ.Μ.

Β.Μ.

Π.Π.

Κ.Β.

ΚΑ

Χ.Ζ.

Σ.Ι.

N.T.

Φ.Σ.

δ $

δ Ô

Ô

δ $

δ s δ $

Ô

$

δ δ δ δ δ 9 δ

5.200

6.000

4.300

7.400

10.000

9.000

2.500

4.400

2.500

12.000

9.000

6.300

5.200

3.500

4.200

9.000

4.000

5.200

2.500

. 3.000

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

* Φωτοβιολογική αντίδραση (ερύθημα +) των 20 ατόμων στις 28 ώρες, με τη λήψη του 8-ΜΟΡ και την ακτινοβόληση με UVA: 365 ± 30 nm.

-56-

Π Ι Ν Α Κ Α Σ No 3 *

ΗΛΙΚΙΑ ΦΥΛΟ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ «SBC»

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

A.A.

Μ.Λ.

Δ.Δ.

Π.Κ.

Ι.Κ.

Ζ.Ι.

Α.Π.

Φ.Ν.

Χ.Π.

Π.Δ.

Β. Κ.

Λ.Μ.

Β.Μ.

Π.Π.

Κ. Β.

Κ.Λ.

Χ.Ζ.

Σ.Ι.

N.T.

Φ.Σ.

δ 9 δ Ô

δ δ 9

δ δ δ 9 δ 9 δ 9 δ δ δ 9 9

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

* ΑΠΟΛΥΤΟΣ Αριθμός SUNBURN CELLS χωρίς τη λήψη κάποιας ουσίας στα 20 άτομα.

-57-

Π Ι Ν Α Κ Α Σ No 4 *

ΗΛΙΚΙΑ ΦΥΛΟ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ «SBC»

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Α.Α

Μ Α

Δ.Δ

Π.Κ.

Ι.Κ.

Ζ.Ι.

Α.Π.

Φ.Ν.

Χ.Π.

Π.Δ.

Β.Κ.

Λ.Μ.

Β.Μ.

Π.Π.

Κ.Β.

Κ.Α.

Χ.Ζ.

Σ.Τ.

Φ.Τ.

Φ.Σ.

Ô

9 Ô

Ô

β

δ 9 Ô

s Ô

9 Ô

$

Ô

Ô

Ô

Ô

Ô

$

. δ

0

1

2

2

0

1

2

1

1

0

2

1

1

2

1

0

1

1

2

2

* Απόλυτος αριθμός «SUNBURN "CELLS» με τη λήψη της φωτο-ευαισθητοποιού ουσίας 8-ΜΟΡ.

-58-

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Τα αποτέλεσμα της ε ρ γ α σ ί α ς αυτής αποδεικνύουν ότι ο αριθμός των «SUNBURN

CELLS» που παρατηρούνται με την UVA-ακτινοΒολία παραμένει ασήμαντος.

Τα ευρήματα αυτά εναρμον ίζονται με τα ευρήματα άλλων ερευνητών: DANIELS F και

συν 1961. DANNO Κ και συν 1980. REINALDO ROSARIO και συν 1979. KUMARIKI και συν

1979.

Οι τ ε λ ε υ τ α ί ο ι ε ί τ ε δεν βρίσκουν κάποιο κύτταρο ε ί τ ε βρίσκουν 1 κύτταρο το οποίο ό ­

μως ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι μόνο μετά 72-96 h και όχι ενωρίτερα (24-48 h).

Επί πλέον η προσθήκη της ουσίας 8-ΜΟΡ και η εν συνεχεία ακτινοΒόληση του δ έ ρ ­

ματος με UVA-R δημιουργεί προϋποθέσεις πρωιμότερης έ ν α ρ ξ η ς εμφάνισης των «SBC»

(24 ώρες).

Από τα αποτελέσματα της μ ε λ έ τ η ς αυτής, προκύπτει σαφώς, ότι ο αριθμός των SBC

με την PUVA είναι υ ψ η λ ό τ ε ρ ο ς της UVA-R αλλά παρά ταύτα παραμένει χαμηλός.

( Μ έ σ ο ς ό ρ ο ς 1.15 SBC ανά παρασκεύασμα).

Α ν τ ί θ ε τ α από μ ε λ έ τ ε ς άλλων ερευνητών καταφαίνετα ι ότι ο αριθμός των «SBC» που

ε μ φ α ν ί ζ ο ν τ α ι σε φυσιολογικά άτομα που ακτ ινοβολούνται με υπεριώδη ακτινοβολία Β

και μήκος 300-307. 5 nm είναι σημαντικά υψηλότερος (Α. ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ 1984) χωρίς να υ­

πάρχει κάποια μορφολογική δ ιαφορά.

Η δ ιαφορά στον αριθμό των «SBC» στην υπεριώδη Α ακτινοβολία σε σχέση με την PU

VA έ ρ χ ε τ α ι να ε ρ μ η ν ε ύ σ ε ι και να ενισχύσει την άποψη ότι ο στόχος της ηλιακής α κ τ ι ­

νοβολίας ε ίναι το DNA των κυττάρων.

Είναι γνωστό ότι το 8-ΜΟΡ συνδέεται με το DNA του κυττάρου με δ ιασταυρούμενες

δεσμούς (cross l inkage) σχηματιζόμενων διμερών της θυμίνης οι δε δεσμοί αυτοί δεν

μπορούν να επιδιορθωθούν από τον μηχανισμό άμυνας του κυττάρου (Reppers

Mechanisms) SZAFARZ D και συν 1983.

Έτσι ενώ η UVA δεν είναι δυνατόν να δράσει μόνη της. όταν το DNA του κυττάρου

συνδεθεί με το 8-ΜΟΡ. τ ό τ ε η UVA προκαλεί τις αλλοιώσεις που καταλήγουν στην ε μ ­

φάνιση του πρόωρου κυτταρικού θανάτου που ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι με τα SBC.

-59-

Γιατί όμως ο πρώιμος κυτταρικός θάνατος δηλαδή η εμφάνιση των SBC δεν αφορά

όλα τα κύτταρα της επιδερμίδας και αφορά ε κ λ ε κ τ ι κ ά μόνον λίγα; Η εξήγηση είναι ότι η

διαδικασία σχηματισμού των SBC σ χ ε τ ί ζ ε τ α ι με την μιτωτική φάση του κυττάρου. DANNO

Κ 1982, τη φάση S.

Στο φυσιολογικό ερύθημα το οποίο προκαλείται κατά μεγάλο ποσοστό από την UVB-

R και ελάχιστα από την UVA-R. ο αριθμός των SBC όπως α ν α φ έ ρ θ η κ ε παραπάνω είναι

σημαντικά μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ς . Αντ ίθετα τα φλεγμονώδη φαινόμενα του χορίου ε ίναι ε ν τ ο ν ό ­

τ ε ρ α με την UVA.

Τα ευρήματα αυτά ερνηνεύουν και ενισχύουν τα ήδη γνωστά βιβλιογραφικά δ ε δ ο μ έ ­

να με βάση τα οποία η ε ν έ ρ γ ε ι α της UVB-R είναι μεγαλύτερη (εξού και ο μεγάλος α ρ ι θ ­

μός SBC) ενώ η δ ιε ισδυτικότητα της UVA-R είναι εντονώτερη της UVB.

Μ ε βάση παρατηρήσεις και ε ρ μ η ν ε ί ε ς αξιόλογων ερευνητών, τα «SBC» αποτελούν

έ ν δ ε ι ξ η φ ω τ ο κ α ρ κ ι ν ο γ ε ν ε τ ι κ ή ς δραστηριότητα VOUNG Α 1987.

Τα κύτταρα αυτά φαίνετα ι ότι αποτελούν κύτταρα που υφίστανται την Βλαπτική δ ρ ά ­

ση της υπεριώδους ακτ ινοβολίας και ε ί τ ε βλάπτονται τόσο κρίσιμα που δεν ε ίναι δυνα­

τόν να επιδιορθωθούν (excis ion repair ) , ή δεν έχουν αυτά καθ' αυτά την ικανότητα να

επιδιορθωθούν (παρά την μικρή τους ΒλάΒη) ή τ έ λ ο ς έχουν υποστεί τόσον μεγάλη κ α ­

ταστολή της σύνθεσης του DNA ώστε όλες οι ζωτικές τους λ ε ι τ ο υ ρ γ ί ε ς ατονούν

BRENNER W 1979.

Προφανώς όμως έ ν α ς άλλος πολύ μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ς αριθμός κερατινοκυττάρων έχουν υ­

ποστεί μ ικρότερη Βλάβη και βεβαίως κινητοποιεί τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης

( r e p a i r s mecanisms) και αποκαθίστανται. Όμως κατά την συνεχή αυτή διαδικασία Βλά-

βης-αποκατάστασης, μερικά κύτταρα μπορούν να μεταλλαγούν με αποτέλεσμα την φω-

τ ο κ α ρ κ ι ν ο γ έ ν ε σ η .

Δικαίως λοιπόν τα «SBC» θεωρούνται δε ίκτης της σπουδαίας αυτής «λειτουργίας» της

φωτοκαρκινο γ έ ν ε σ η ς .

Συμπερασματικά αφού ο αριθμός των «SBC» είναι μηδενικός στις βλάβες ερυθήματος

από UVA-R και μικρός σχετικά στην φωτοχημειοθεραπεία (PUVA) σε σχέση με την UVB

-60-

ακτινοβολία άρα η UVB-R αποδεικνύεται ισχυρότερη ως προς την επαγωγή κ α ρ κ ι ν ο γ έ ­

νεσης από την UVA και την PUVA.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στην εργασία αυτή έ γ ι ν ε μια προσπάθεια να μ ε λ ε τ η θ ε ί το φαινόμενο «απόπτωση»που

ε κ φ ρ ά ζ ε ι τον πρώιμο ατομικό θάνατο του κυττάρου της επιδερμίδας, που προκαλείται από

την υπεριώδη ακτινοβολία και ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι ιστολογικά με τα SUNBURN CELLS. Η μελέτη α­

φορούσε το φαινόμενο «απόπτωση» τόσο σε φυσιολογικά άτομα, όσο και σε άτομα που υ­

ποβάλλονται στην ειδική θεραπεία, την φωτοχημειοθεραπεία (PUVA).

Η εργασία πραγματοποιήθηκε σε 20 φυσιολογικά άτομα που υποβλήθηκαν σε ακτ ινο-

βόληση με υπεριώδη Α μήκος κύματος 365±30 nm και στα αυτά άτομα αφού προηγούμενα

έλαβαν την φωτο-ευαισθητοποιό ουσία 8-ΜΟΡ και στη συνέχεια μετά δύο ώρες υποβλή­

θηκαν στην αυτή ακτινοΒόληση.

Αναζητήθηκε και στις δύο περιπτώσεις, στο σημείο του ερυθήματος, από την επιδερμί­

δα ο απόλυτος αριθμός των SUNBURN CELLS.

Τα συμπεράσματα της εργασίας αυτής συνοψίζονται ως εξής:

-Στο ερύθημα που προκλήθηκε από UVA-R δεν ανευρέθηκαν «SBC»

-στο ερύθημα κατά την PUVA -ανευρέθει μικρός αριθμός «SBC» που όμως είναι στατ ι­

στικά αξιολογίσιμος.

-ο στόχος της UVA-R δια τη δημιουργία των SBC είναι ο πυρήν των επιδερμιδικών κυτ­

τάρων.

- τ έ λ ο ς συζητούνται οι σχέσεις «SBC» και φωτο-καρκινογένεσης και η σύγκριση της

καρκινογόνου ικανότητος της υ ¥ & μ ε την UVA και την PUVA.

-61-

SUMMARY AND CONCLUSIONS

In this thesis there has been an effort to study the «Apoptosis phenomenon» which

explains the premature individial death of the skin cells, which is caused by the

ultraviolet radiation and is represented histologically with the SUNBURN CELLS. The

study concerned the «Apoptosis phenomenon» in normal individuals and also in

individuals that are submitted in special therapy, called photochemiotherapy (PUVA).

This study waw materialized in 20 normal individuals which were submitted in

irradiation with ultraviolet A (wove lenght 365±30 nm) and in the same individuals,

after they had received the photo-sensitivity substance 8-MOP they, after two hours,

were submitted in the same irradiation.

It was searched in both occasions, in the point of the SUNBURN, from the skin, the

absolute number of SUNBURN CELLS.

The conclusions of this thesis are:

-In the SUNBURN which was caused from the UVA-R. no SBC were found.

-In the SUNBURN during the PUVA a small number of SBC was found, however it is

statistically valuable.

-The UVA-R target for the SBC creation is the nucleus of the epidermal cells.

-Lastly, the relations between the SBC and the photocaperogenesis and the

comporison of the cancerogenic capability of the UVB with the UVA and the PUVA.

-62-

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ABO - DARUB Ü.M., MACKIE R, PITTS J.D.: DNA repair defeclency in lymphocytes

from patients with activic keratosis. Bull cancer 65, 357-362, 1978.

AMBLARD P. BOUISSOU X. Bulletin d esthétique dermatologique et de cosmetologie

28,7-14,1987.

ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ: Η φωτοχημειοθεραπεία (Μέθοδος PUVA) εις την ψωρίαση.

Διδακτορική διατριβή 53-67, 1979.

BEITNER Η: Clinical and experimental aspects of long wave, ultra-violet (UVA)

irradiation of human skin. Acta Dermatol Venereol sup 123, 1-88, 1986.

BEITNER H, RINGORB U, LANCERLOF B: Further evidence for increased light

sensitivity in patient with malignant melanoma. Br. J. Dermatol 104, 289-294-1981.

BLACK G., MATZINGER E, GANGE W: Lack of photoprotection against UUB-induced

erythema by immediate pigmentation induced by 382 nm radiation J. Invest Dermatol 85,

448-449, 1985.

BONNOT D., BEAMI J.C., BERIEL H, BOITARD M: influence of the diet on the plasma

kinetics of 8-MOP. Dermatologica 171, 442-445, 1985.

BRENNER W, GSCHNAIT F: Decreased DNA repair activity in sunburn cells. A possible

pathogenetic factor or the epidermal sunburn reaction. Arch Dermatol Res 266, 11-16,

1979.

-63-

BUSCH H, SCHMID J, KOPF F. W, ZIMMER A, ZIPPH H.: Pharmacokinetics and

metabolite-pattern of 8-MOP in man following oral administration as compared to

pharmacokinetics in rat and dog Arch. Dermatol 262, 255-265, 1987.

GESARINI J.P.: Photoprotection induite par les UVA et les UVB. M ou v. Dermatol 6 sup ζ

234-235,1987.

CLAYDY A, GAGNAIRE D: Photochemotherapy for alopeua areata. Acta Dermatol

Venereol 60, 171-172, 1983.

CLEAVER J.E.: Defective repair replication of DNA in xeroderma pigmentosum Nature

218:652. 1968.

DANIELS F, BROPHY D, LOBITZ W.C.: Histochemical responses of human skin

following. Ultraviolet irradiation. J. Incest Dermatol 37, 351-357, 1961.

DANNO Κ. HORIO Τ: Histochemical staining of sunburn cells for sulphydryl and

disulphide groups: a time course study Br. J. Dermatol 102, 535-539, 1980

DANNO Κ, HORIO Τ: formation of uk-nduced apoptosis relates to the cell sycle Br. J.

Dermatol 107, 423-428, 1982.

DESAI J.D. (1960) Peroxldative and radiation damage to isolated enrymes Act Bioch.

41:550

DIFFEV JL. (1984) Photodermatology 1,30

DE DOBBELER G., LEDOUX-CORBUSIER M.H, ACHETEN G.Α.: Graft versum host

-64-

reaction. Arch Dermatol 111, 1597-1602, 1975.

EVERETT M.A., NORDQUIST J, OLSON P.L.: Ultrastructure of human epidermis

following chronic sun exposure Br. J. Dermatol 84, 248-257, 1970

FÄRBER Ε.M. ABEL Ε.Α., COX A.J.: Long term risks of psoralen and UVA-therapy for

psoriasis Arch Dermatol 119, 426-431, 1983.

FARR P.M. DIFFEV BL: The vascular response of human skin to UV-irradiation J.

Dermatol 113, 65-76, 1978.

FITZSIMONS C.P.: Synergistic carcinogenic potential of methotrexate with PUVA in

psoriasis: Lancet 1, 235- 241, 1983.

JEANMOUGIN M: Photodermatoses et photoprotection Deltacom Paris 30-32, 1983.

GRUPPER G.-BERRETI B: Treatment of psoriasis by oral PUVA therapy combined with

aromatic retinoid. Dermatol 162, 404-413, 1983.

GRUPPER G, BERRETI Β, SCHNITZLER L, BEASOUSSAN D: Traitement du mycosis

fongoide par la PUVA. Ann Dermatol-Venered 105, 291-298, 1978.

GILCHEST B.A. SOTER N.A., STOFF J.F.: The human sunburn reaction, hystology and

biochemical studies J. AM Acad Dermatol 5,4, 411-422, 1981.

GILCHREST B.A. STOFF J.F., SOTER N.A: Chronologic aging alters the responses of

vetraviolet, induced inflammation in human skin: J. Invest Dermatol 79, 11-15, 1982.

-65-

GILCHREST Β.Α.: oral methoxsalen photochemotherapy of mycosis fongoide Cancer 38,

683-1976.

GOLE C A . FORBE P.D. DAVIERS R.E. An action spectrum for uv photocarcinogenesis.

Photoch Photobiol 43, 275-284, 1986

ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ Α: Μελέτη του φαινομένου «απόπτωση» σε ασθενείς που πάσχουν από

χρόνιο πολύμορφο εξάνθημα από φως και σύγκριση του φαινομένου με φυσιολογικά

άτομα. Διατριβή επί υφηγεσία 1984, 19-21, 59-77.

KRIPKE N.L. MORISON W.L. PARRISH J.Α.: Difference in antigenic proporhes of

murine skin cancers induced by PUVA or UUB irradiation J. Invest Dermatol 8 1 , 87-92,

1983.

KAIDBEN K.H.: An action spectrum for 8-MOP sensitized inhibition of DNA sythesis in

vivo J. Invest Derm 85, 98-101, 1985.

KOPF A. W. KPIPKE N.L., STERN R.S. Sun and nalignant melanoma J. Am Acad

Dermatol 11, 674,-694, 1984.

KUMARIKI M., HASHIMOTO K., WILLS I, Biologic Changes due to long-wave ultraviolet

irradiation of human skin: ultrastructure study. J. Inv. Dermatol 69, 392-406, 1967.

KERR J.F. WYLLIE A.H. GURRIE A.R.: Apoptosis a basic biological phenomenon with

wide ranging implications in tissue kinetics.

BrJ. of Cancer 26, 239, 11972.

LAPIERE C M . PIERARD G.E.: The mecanicol forces, a neglected factor in the age-

-~66-

related changes of the skin. Giorn Ital. Dermatol 2, 201-210, 1987.

LASSUS A. REUNALA T. HEIKKILA I, JUVAKOVKI T. SALO Ο. PUVA treatment and skin

cancer a follow-up study Acta Dermatol Venered 6 1 , 141-145, 1981.

LEDOUX-CORBUSIER M: L' elastose actinique Dermat 8,4,431-438, 1989

LOWE N.J. Ultraviolet end epidermal polyamins J. Invest Dermatol. 77, 147-153, 1981

LORINGZ A.L. Phisiological and pathological changes in skin from sunbur Journal of the

american medical association 173: 1227, 1960.

LEV R.D. APPLEGATE L.A.: Ultraviolet radiation induced histopathologic changes in the

skin of the marsupial Monodelphis domestica. Quautitative studies of the

photoreactivation of induced hyperplasia and sunburn cell formation. J. Invest Dermatol

85: 365-367. 1985.

LEVINS P. GRAGNE Ν. ΜΟΝΤΑΖ Κ: A new liquid formation of 8-MOP, bioactivity and

effect of diet, J. Invest Dermatol 82, 185-187, 1984.

JANSEN CT. , KARVOMEN J: PUVA-therapy for polymorphous light eruptions;

comparison of systemic methoxsalen and topical trioxsalen regimes and evaluation of

local protective, mecanisms.

Acta Dermatol-Venereol 62, 317-323, 1982

JONSON B.E. DANIELS E: Lysosomes and the reactions of skin to Ultraviolet irradiation

J. Invest Dermatol 53, 85-91, 1969.

MEGAW J.M., DRAKE L.A.: Photobiology an overview in Photobiology of the skin and-

-67-

eye. Jackson Ε.Μ. Ν. YORK. 17-23, 1987.

MUSAJO L., RODIGHIERO G, DALL' ACQUA F: Photosensit izing furocumarins:

photochemical interaction with DNA and pyrimidine nucleosides and nucleotides Photoch

Photobiol 5, 739-745, 1966.

MONTPOINT S., PEYRON J.L. Aspets photobiologiques de la pigmentation Nouv.

Dermatol 915, 334-396, 1990.

ORTONNE J.P. Le v i t i l igo fnn. Dermatol Venereol 114, 740-765, 1989.

ORTONNE J.P., THIVOLET J . Oral Photochemotherapy in the treatment of l ichen

planous. Br. J . Dermatol 99, 77-83, 1978.

OLS ON R.L. GAVLOR. J . EVERETT M.A.: Ultraviolet induced individual cel l

kerat inisat ion J . Cut Pathol I: 120-125, 1974.

PATHACK M.A., RILEV F.C., FITZPATRICK. T.B.: Melanogenesis in human skin

fol lowing exposure to long wave ultraviolet and visible light J . Invest Dermatol 3 9 , 435-

4 4 3 , 1 9 6 2

PARRISH J.A. JEANICH K.F., ANDERSON R.R.: erythema and melanogenesis action

spectra of normal Skin Photoch-Photobiol 36, 1 8 7 - 1 9 1 , 1982

PLOTT R.T., WAGNER R.F., Modern treatment approaches to v i t i l igo Cutis 4 5 , 3 1 1 -316,

1990.

PEARSE A.D. GASKELL S.A., MARKS R.: Epidermal changes in human skin fol lowing

"-68-

irradiation with either. UVB or UVA J. Invest Dermatol 88, 83-87, 1987.

PATHACK M.A. HARBER L.C., KUKITA A: Sunlight and man University of Tokyo 1974,

419-430.

PATHAK M.A. DALL' ACQUA F, RODIGHIERO G. Metabolisms of psoralens J. Invest

Dermatol 62, 347-358, 1974.

PATHACK M.A. DANIELS F.J. FITZPATRICK T.B. The presently know distribution of

furocumarins in plants. J. Invest Dermatol 39, 225, 1962.

PARRISH J.Α., FITZPATRICK. T.B. TANENBAUM L.: Photochemotherapy of psoriasis

with oral methoxsalenand iougwave ultrabiolet light. New england J. Med 291, 1207-

1211,1974.

PATHACK M.A., FITZPATRICK T.B. PARRISH J.Α.: Pharmacologic and molecular

aspects of psoralen photochemotherapy. In «psoriasis» Precedings llnd. International

symposium Vork Medical Books. New York 1977.

PARRISH J.A. JEANICHE K.F. MORISSON WL. Solar urticaria treatment with PUVA and

mediator inhibitors. Br. J Dermatol 106, 575-579, 1982.

PLEINING G. Photoallergie dermatits from 8-MOP Arch Dermatol 261-201-207, 1978.

RAMSAY C.A. CHALLONER A.V. Vascular changes in skin after irradiation. Br. J.

Dermatol 94 487-494, 1976.

RIBRIOUX A. traitement du psoriasis. Bulletin d' esthétique dermatologique et de

cosmetologie 17, 25-36, 1988.

-69-

RIVERS J.Κ. MORRIS P.G. MURPHY G.M. YOUNG A.R.: UVA Sunbeds tanningl,

photoprotection, acute adverse effects and immunological changes Br. J. Dermatol 120,

767-777, 1989.

ROSARIO R., MARK G.J., PARRISH J.A. Histological changes produced in skin by

equaly erythemogenic doses of UVA, UVB, UV-C and UUA with psoralens.

BJ. J. Dermatol 101, 299-308, 1979.

ROBINSON J.K. BAUGMAN R.D., PROVOST T.T. Bullons pemphigoid induced by PUVA

therapy Br. J. Dermatol 99, 709-713, 1978.

STERN R.S., LAIRO N, MELSKI J. PARRISH J.A: Cutaneous Squamous cell carcinoma

in patients treated by PUVA. New Engl. J. Med 310, 1150-1161, 1984.

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Ι. ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ Α., ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗΣ Κ., Στοιχεία φωτοβιολογίας Αρχεία

Νοσ. «Α Συγγρός» 119-152, 1976.

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Ι: Συμβολή στη μελέτη της καρκινογενετικής επίδρασης της ηλιακής α­

κτινοβολίας στο δέρμα. Διατριβή επί υφηγεσία 55-61, 1968.

SUTHERLAND Β.Μ. (1974) Photoreactive enzyme from human leucocytes Nature 248-

109.

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Ι: Διατριβή επί υφηγεσία 178, 1968.

SAMBUCO C.P.: Maniature swine as an animal model in photodermatology factors

influencing sunburn cell formation. Photoderm: 2, 144-150, 1985.

-70-

SZAFARZ D, ZAJDELA F, BARAT. N: Evaluation of DNA cross-links and momnoadducts

in mouse euibryofibroblasts after treatment wn'h mono and bifunctional fourocoumarins

and 365 nm (UVA) irradiation.

Possible relationship to carcinogenicity. Photoch-Photoderm 38, 557-562, 1983.

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Ι, ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ Α: Φωτοχημειοθεραπεία τις την ψωρίαση μέθοδο PUVA

Ιατρική 32, 286, 1977.

THOMAS Ρ, AMBLARD P. Photodermatologie et phototherapie Masson 12-13, 1988

THOMAS P. AMBLARD P: Photodermatologie et phototherapie Masson 98, 1988

TODA K., MAKAJAMA Y., MORIKAWA F: Electron microscopie observations in human

skin after psoralen photosensitization In. Fitzpatrick T.B.

THIERS H (1986) Lumiere et peau 47-58, in les cosmétiques 1986 editions Masson.

VAN WEELDEN H, VAN DER LEUN J.C. Carcinogenesis by UVA in pigmented and

hairles mice Photoch. Photobiol 41 , 1095, 1985.

VELL-BRIFFA D-EADY D JAMES R.A. GATTI S: PUVA in the treatment of urticaria

pigmentosa Br. j . Derm 109, 67-73, 1983.

WOODCOCK A, MAGNUS I.A.: the sunburn cell in mouse skin: preliminary quantitative

studies on its production BBr. J. Dermatol 95, 459-468, 1976.

WILLS I, CYLUS L.: UVA-erythema in skin is it a sunburn! J. Invest Dermatol 68, 128-

129, 1977.

- 7 1 -

YOUNG A.R., MAGNUS I.A. An actions spectrum for 8-MOP induced sunburn cells in

mammalian epidermis Br. J. Dermatol 104, 541-548, 1981

WILGRAM G.F. KIDD R.L, COLE P.L.: Sunburn effect on keratinosomes Arch. Dermatol

101: 505-519, 1970.

WILSON P.D., KLIGMAN A.M.: Do freckles potecter the skin from actinic damage. Br. J.

Dermatol 106, 27-32, 11982.

VOUNG A: the sunburn cell: Photoderm. 4: 127-134, 1987.

WOLF K. GSCNAIT F, HONISGSMAN: Phototesting and dosimetry for

Photochemotherapy Br. J. Derm 96: 11, 1977.

URBACH F: Ultraviolet radiation carcinogenesis J. Dermatol-Surg Oncol 9, 597-599,

1983

YOUNG A.R. MAGNUS I.A.: the sunburn cell in hairless mouse epidermis quantitative

studies with UVA radiation and mono and bifunctional psoralens. J. Invest Dermatol 79,

218-221 1982.

WALTER J.F. VOORHESS J.J. Psoriasis imploved by psoralen plus back light. Acta

Dermatol. Venereol 53 469-472, 1973.

WEBER G. Coubined 8-MOP plus black light therapy of psoriasis. Br. J. Dermatol 90,

317-323, 1974.

-72 -

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

5ΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

a....SXP.Ali.t(0.*r. l^W.Wïr

s !"Μ?ΜΤ5ùykhr. k^J.lr.B-^-

γ k i T T ^ t ^.?ΗϋΙ£^-.

δ. . .!&&Χ2:& &&&.&. ^. kYSr^^

t..^rt{ïs).Ç.liiU&M. ^ί.ί.^?Λ

ΒΑΘΜΟΣ 'LA.EMTAM

-73-