GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

63
GRAMÁTICA DO GREGO KOINÉ ANTÔNIO CARLOS GONÇALVES BENTES DOUTOR EM TEOLOGIA PhD em Teologia Sistemática

Transcript of GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

Page 1: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

GRAMAacuteTICA DO GREGO KOINEacute

ANTOcircNIO CARLOS GONCcedilALVES BENTES DOUTOR EM TEOLOGIA PhD em Teologia Sistemaacutetica

2

O peixe Siacutembolo dos primeiros Cristatildeos IXTUS peixe em Grego as letras eram as

iniciais das palavras Iesus Xristos Theos Huios Sōter (Jesus Cristo Filho de Deus o

Salvador) Por isso usamos o peixe como siacutembolo Cristatildeo

ίχθύς - ICHTHYS (peixe em Portuguecircs) No grego a palavra que significa peixe

produz um acroacutestico cheio de significado Ίησοΰς ndash Χριστός ndash Θεού ndash Υίός ndash Σωτήρ

IĒSUacuteS - CHRISTOacuteS - THEOUacute - HUIOacuteS - SŌTĒR JESUS - CRISTO - DEUS - FILHO -

SALVADOR Traduzindo esse acroacutestico grego Jesus Cristo Filho de Deus o Salvador

A origem desse siacutembolo estaacute nos primeiros anos de vida da Igreja Primitiva desde o

primeiro seacuteculo os cristatildeos eram perseguidos e natildeo podiam declarar publicamente sua feacute

Natildeo podiam sair confessando ldquoCreio em Jesusrdquo Por esta razatildeo os cristatildeos desenvolveram

formas ldquodiscretasrdquo de confessar sua feacute sem correr o risco de ir parar nas Arenas com os

leotildees Uma delas era desenhar mesmo no chatildeo ou na parede aquele peixe estilizado como

vemos no iniacutecio deste tema E por que razatildeo o peixe poderia ser o siacutembolo do cristianismo

Por que os primeiros disciacutepulos eram pescadores e se tornaram pescadores de gente Por

que Jesus fez um ceacutelebre milagre de multiplicar patildees e peixes A identificaccedilatildeo com esses

fatos biacuteblicos eacute interessante mas a razatildeo eacute mais poeacutetica Eacute que peixe em grego - liacutengua

corrente do Impeacuterio Romano nos tempos de Jesus - forma o beliacutessimo acroacutestico citado

acima Para noacutes cristatildeos eacute mais que uma simples coincidecircncia eacute uma Declaraccedilatildeo de Feacute

Melhor dizer eacute a menor e mais completa Declaraccedilatildeo de Feacute ldquoJesus Cristo Filho de Deus

o Salvadorrdquo

T= Qe= pasa doca

3

POR QUE ESTUDAMOS GREGO

(excertos do prefaacutecio de A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Researchrsquo Robertson 4ordf Ed Broad)

Talvez aqueles que sentem pena dos gramaacuteticos natildeo saibam que eles acham alegria no seu trabalho e satildeo sustentados pela convicccedilatildeo que sua obra eacute necessaacuteria O ProfCFSmith (The Classical Week 1912 pg150) conta com alegria do professor de grego em Bon quando recebeu uma coacutepia do primeiro volume da lsquoSyntax of Classical Greekrsquo O professor trouxe-o para o seminaacuterio e bateu palmas elogiou-o enormemente como se fosse o mais precioso ente querido (Liebling) Dr A M Fairbairn disse uma vez ningueacutem pode ser um teoacutelogo se natildeo for filoacutelogo quem natildeo eacute gramaacutetico natildeo eacute teoacutelogo (divine) Alexander Mclaren eacute-nos uma boa ilustraccedilatildeo deste enunciado Seus incomparaacuteveis sermotildees satildeo o fruto da mais pura erudiccedilatildeo e entusiasmo espiritual Aventuro-me a citar outra defesa do estudo do grego que creio nos leva ainda ao seu verdadeiro lugar na educaccedilatildeo moderna Prof G A Willians do Kalamazoo College diz lsquoO grego permanece ainda o melhor meio que temos para arar e franzir o ceacuterebro humano e desenvolver sua massa cinzenta franzir a massa cinzenta satildeo ainda as partes mais valiosas que um estudante pode colocar como creacutedito no seu boletim escolar (Ledger)rsquo

Natildeo haacute nada semelhante no Novo testamento Grego para rejuvenescer o mundo pois

4

ele veio da idade das trevas Com o NT Grego nas matildeos Erasmus escreveu no prefaacutecio do seu testamento grego acerca de sua proacutepria alegria arrebatadora Estas paacuteginas santas resumem a imagem viva de Sua Mente Elas lhe datildeo a proacuteprio o Cristo pregando curando morrendo ressuscitando em uma palavra o Cristo todo Elas O apresentam numa tatildeo grande intimidade tatildeo visiacutevel como se Ele estivesse diante dos seus olhos O NT Grego eacute o Novo Testamento O resto satildeo traduccedilotildees Jesus nos fala em cada paacutegina do grego Muito das suas ipsiacutessima verba1 (ipsis verbis) estatildeo preservadas para noacutes porque nosso Senhor falou frequumlentemente em grego

Com 16 anos de idade John Brown de Haddington deixou perplexo um vendedor de livros ao pedir um exemplar do NT Grego Estava descalccedilo com ruacutesticas vestes Era pastor de ovelhas das colinas da Escoacutecia lsquoO que vocecirc vai fazer com este livrorsquo Escarnecendo perguntou um professor lsquovou tentar lecirc-lo replicou o jovem e comeccedilou a ler passagens do evangelho de Joatildeo E foi em triunfo levando a presa cobiccedilada disso espalhou-se uma estoacuteria que ele era um feiticeiro e tinha aprendido o grego atraveacutes de magia negra Ele foi realmente levado no tribunal acusado de feiticcedilaria mas em 1746 os anciatildeos e diaacuteconos de Abernithy declararam-no inocente embora o ministro natildeo tenha assinado a absolviccedilatildeo Sua tese de defesa diz Sir W Robertson Nicoll (The British Weeklv oct 3 1918) merece ser reconhecida entre as teses mais memoraacuteveis do mundorsquo John Brown tornou-se um estudante de teologia e finalmente professor de teologia Na capela da Faculdade Mansfield Oxford amoldura-se sua foto ao lado de celebridades como Doddridge Fray Chalmer Vinet Schleieiermacher Ele aprendeu por si soacute o grego enquanto pastoreava suas ovelhas e ele o fez sem nenhuma gramaacutetica Seguramente o jovem John Brown de Haddington pode envergonhar aqueles estudantes de teologia e pastores ocupados que negligenciam o NT Grego apesar de Professores gramaacutetica e leacutexicos estarem agrave sua disposiccedilatildeo Traduccedilatildeo Pr E Lacerda Livro comprado na recente visita aos EEUU)

A LIacuteNGUA GREGA e(llhnikh glw=ssa

henlēnikē glōssa Dentro das liacutenguas biacuteblicas o grego eacute a mais rica e sofisticada O fato de ser uma

liacutengua utilizada e trabalhada pela mentalidade inquiridora dos gregos desenvolveu mais aptidatildeo para o tratamento de questotildees metafiacutesicas do que as outras liacutenguas Eacute uma liacutengua ldquoocidentalrdquo bem mais assemelhada a nossa De fato haacute inuacutemeras palavras em portuguecircs que vem diretamente do grego

Liacutengua Grega liacutengua do povo grego que abrange os periacuteodos antigo aacutetico heleniacutestico bizantino e moderno Eacute o uacutenico membro da subfamiacutelia grega dentro da famiacutelia das liacutenguas indo-europeacuteias

A histoacuteria da liacutengua grega em relaccedilatildeo agrave Biacuteblia

1 ipsis verbis [ipses vebes] [Lat] Pelas mesmas palavras textualmente

5

O grego tornou-se a liacutengua universal dos tempos do Novo Testamento devido as conquistas de Alexandre Magno que a levou da Greacutecia para todos os paiacuteses por eles conquistados

O processo de helenizaccedilatildeo ou seja de difusatildeo da liacutengua e cultura dos gregos durou vaacuterios seacuteculos antes de Cristo de modo que mesmo em Roma onde os gregos nunca tiveram domiacutenio militar falava-se o grego no primeiro seacuteculo da era cristatilde Eacute por isto que a carta aos Romanos podia ser escrita em grego e natildeo em latim

Os judeus de Alexandria fizeram uma traduccedilatildeo do Velho Testamento do hebraico para o grego de modo que antes do Novo Testamento ser escrito jaacute havia muitos termos gregos utilizados de modo compatiacutevel com a revelaccedilatildeo de Deus do Velho Testamento preparando assim o terreno para o vocabulaacuterio cristatildeo do Novo Testamento

Grego Antigo Os indo-europeus procedentes do norte entraram na peniacutensula Balcacircnica no II

milecircnio aC Outros povos provenientes da Aacutesia setentrional e central ateacute as terras feacuterteis do sul emigraram e se assentaram em vaacuterias regiotildees da Greacutecia Apareceram diferentes dialetos mas os principais foram o arcaacutedio-chipriota o doacuterico o eoacutelico e o jocircnico

O dialeto jocircnico deu lugar ao aacutetico elemento baacutesico do grego claacutessico Era a liacutengua de Atenas e da regiatildeo em volta a Aacutetica O dialeto aacutetico substituiu todos os demais e passou a ser usado na literatura Sua influecircncia foi ainda maior porque nele se expressaram saacutebios e escritores da eacutepoca como Eacutesquilo Soacutefocles e Platatildeo

No seacuteculo IV aC graccedilas agraves conquistas de Alexandre o Grande o dialeto aacutetico se transformou na liacutengua comum de todo o Oriente Meacutedio O aacutetico se converteu na base de uma nova forma do grego a koineacute (a norma) e foi a liacutengua da corte da literatura e do comeacutercio

Com a destruiccedilatildeo da Biblioteca de Alexandria no seacuteculo III a poliacutetica do imperador Teodoacutesio e o desaparecimento das escolas atenienses de filosofia a literatura ficou relegada apenas agrave igreja e a alguns estudiosos

Grego Moderno No final do seacuteculo XVIII surgiu uma burguesia que manifestou a consciecircncia

nacional baseando seus usos linguumliacutesticos e preferecircncias culturais em uma heranccedila idealizada da antiga Atenas No seacuteculo XIX alcanccedilada a independecircncia do domiacutenio turco-otomano os gregos tiveram que enfrentar problemas mais urgentes que os estritamente linguumliacutesticos

No final do seacuteculo XIX escritores e professores se ocuparam em debater a sistematizaccedilatildeo da liacutengua popular para proporcionar o tratamento adequado ao ensino e agrave comunicaccedilatildeo Aos que estavam a favor da expansatildeo da liacutengua popular chamada dimotikiacute opuseram-se os puristas defensores de um grego puro o kathareacutevousa que o governo adotou mas em 1917 uma resoluccedilatildeo do Parlamento converteu a dimotikiacute no idioma oficial

6

Cronologia Perioacutedica da Liacutengua Grega 1 Periacuteodo de Formaccedilatildeo De 1500 aC agrave 900 aC (600 anos) 2 Periacuteodo Claacutessico De 600 aC agrave 300 aC (300 anos) 3 Periacuteodo Koinecirc De 300 aC agrave 300 dC (600 anos) 4 Periacuteodo Bizantino De 300 dC agrave 1500 dC (1200 anos) 5 Periacuteodo Moderno De 1500 dC ateacute hoje

ALFABETO GREGO Minuacutesculas Transliteraccedilatildeo Nome da Letra Nome da Letra

α a Alfa a)lfa

β b Beta bh=ta

γ g Gama gamma

δ d Delta delta

ε eacute Eacutepsilon e)yilon

ζ z Zeta ζhτα

η e Ecircta h)=ta

θ Th Theta Joatildeo

ι i Iota i)w=ta

κ K Kapa kappa

λ l Lambda lambda

micro m Mi mu

ν n Ni nu

ξ cs Csi ci

ο o Ocircmicron o))mikron

π p Pi pi

ρ r Roacute r(w=

σ ς s Sigma sigma

τ t Tau tau

υ u Ypsilon u)yilon

f f Fi fi

χ x Khi xi

ψ ps Psi yi

ω o ocircmega w)mega

7

uncial ou

maiuacutescula

cursiva ou

minuacutescula nome

transliter

accedilatildeo pronuacutencia

1 A a alfa a[lfa a aba (longo ou breve)

2 B b beta (bēta) bhta b bar boi

3 G g gama gavmma g galo (sempre ldquoguerdquo)

4 D d delta devlta d de

5 E e ε eacutepsilon e[yilon e peacute eco (breve e aberto)

cedil 1 ı stigma vau ou

digama

stivgma

digavmma f (v) 6

6 Z z zeta (zēta) zhta z dizia (som ldquodzrdquo consoante dupla)

7 H h eta (ēta) hta ē pelo bebo (longo e fechado)

8 Q q ϑ theta (thēta) qeta th think (em inglecircs som sibilante)

9 I i iota (iōta) ijwta i iria (breve ou longo)

10 K k k kapa kavppa k ou c casa (sempre ldquokrdquo nunca ldquocrdquo de cebola)

11 L l lambda lavmbda l laacute

12 M m muuml mu m mesa

13 N n 4 nuuml nu n nada

14 X x ksi xi ks taacutexi sexo (consoante dupla)

15 O o oacutemicron o[mikron o poacute (breve e aberto)

16 P p p pi pi p paacute pia

˝ 5 2 kopa kovppa q 90

17 R 6 r rocirc (rhō) rJw rh ou r7 raro (ldquorrdquo aacutespero e brando)

18 S s sigma sigma s sapo assim (sempre ldquosrdquo)

19 T t τ tau tau t ter (sem chiado como em tio)

20 U Υ u uumlpsilon (uacutepsilon) u[yilon u ou y Muumlller (uuml em alematildeo) uacutetil (longa ou

breve)

21 F f φ fi (phi) fi f ou ph faca filho

22 C c xi ou chi 10 ci ch ich (em alematildeo)

23 Y y psi yi ps psicologia psiu (consoante dupla)

24 W w ocircmega (ōmega) w[mega ō alocirc (logo e fechado)

amp ˛ 12 ˜ sampa sampi

san ou shu savmpa tz ou ts 900

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 2: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

2

O peixe Siacutembolo dos primeiros Cristatildeos IXTUS peixe em Grego as letras eram as

iniciais das palavras Iesus Xristos Theos Huios Sōter (Jesus Cristo Filho de Deus o

Salvador) Por isso usamos o peixe como siacutembolo Cristatildeo

ίχθύς - ICHTHYS (peixe em Portuguecircs) No grego a palavra que significa peixe

produz um acroacutestico cheio de significado Ίησοΰς ndash Χριστός ndash Θεού ndash Υίός ndash Σωτήρ

IĒSUacuteS - CHRISTOacuteS - THEOUacute - HUIOacuteS - SŌTĒR JESUS - CRISTO - DEUS - FILHO -

SALVADOR Traduzindo esse acroacutestico grego Jesus Cristo Filho de Deus o Salvador

A origem desse siacutembolo estaacute nos primeiros anos de vida da Igreja Primitiva desde o

primeiro seacuteculo os cristatildeos eram perseguidos e natildeo podiam declarar publicamente sua feacute

Natildeo podiam sair confessando ldquoCreio em Jesusrdquo Por esta razatildeo os cristatildeos desenvolveram

formas ldquodiscretasrdquo de confessar sua feacute sem correr o risco de ir parar nas Arenas com os

leotildees Uma delas era desenhar mesmo no chatildeo ou na parede aquele peixe estilizado como

vemos no iniacutecio deste tema E por que razatildeo o peixe poderia ser o siacutembolo do cristianismo

Por que os primeiros disciacutepulos eram pescadores e se tornaram pescadores de gente Por

que Jesus fez um ceacutelebre milagre de multiplicar patildees e peixes A identificaccedilatildeo com esses

fatos biacuteblicos eacute interessante mas a razatildeo eacute mais poeacutetica Eacute que peixe em grego - liacutengua

corrente do Impeacuterio Romano nos tempos de Jesus - forma o beliacutessimo acroacutestico citado

acima Para noacutes cristatildeos eacute mais que uma simples coincidecircncia eacute uma Declaraccedilatildeo de Feacute

Melhor dizer eacute a menor e mais completa Declaraccedilatildeo de Feacute ldquoJesus Cristo Filho de Deus

o Salvadorrdquo

T= Qe= pasa doca

3

POR QUE ESTUDAMOS GREGO

(excertos do prefaacutecio de A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Researchrsquo Robertson 4ordf Ed Broad)

Talvez aqueles que sentem pena dos gramaacuteticos natildeo saibam que eles acham alegria no seu trabalho e satildeo sustentados pela convicccedilatildeo que sua obra eacute necessaacuteria O ProfCFSmith (The Classical Week 1912 pg150) conta com alegria do professor de grego em Bon quando recebeu uma coacutepia do primeiro volume da lsquoSyntax of Classical Greekrsquo O professor trouxe-o para o seminaacuterio e bateu palmas elogiou-o enormemente como se fosse o mais precioso ente querido (Liebling) Dr A M Fairbairn disse uma vez ningueacutem pode ser um teoacutelogo se natildeo for filoacutelogo quem natildeo eacute gramaacutetico natildeo eacute teoacutelogo (divine) Alexander Mclaren eacute-nos uma boa ilustraccedilatildeo deste enunciado Seus incomparaacuteveis sermotildees satildeo o fruto da mais pura erudiccedilatildeo e entusiasmo espiritual Aventuro-me a citar outra defesa do estudo do grego que creio nos leva ainda ao seu verdadeiro lugar na educaccedilatildeo moderna Prof G A Willians do Kalamazoo College diz lsquoO grego permanece ainda o melhor meio que temos para arar e franzir o ceacuterebro humano e desenvolver sua massa cinzenta franzir a massa cinzenta satildeo ainda as partes mais valiosas que um estudante pode colocar como creacutedito no seu boletim escolar (Ledger)rsquo

Natildeo haacute nada semelhante no Novo testamento Grego para rejuvenescer o mundo pois

4

ele veio da idade das trevas Com o NT Grego nas matildeos Erasmus escreveu no prefaacutecio do seu testamento grego acerca de sua proacutepria alegria arrebatadora Estas paacuteginas santas resumem a imagem viva de Sua Mente Elas lhe datildeo a proacuteprio o Cristo pregando curando morrendo ressuscitando em uma palavra o Cristo todo Elas O apresentam numa tatildeo grande intimidade tatildeo visiacutevel como se Ele estivesse diante dos seus olhos O NT Grego eacute o Novo Testamento O resto satildeo traduccedilotildees Jesus nos fala em cada paacutegina do grego Muito das suas ipsiacutessima verba1 (ipsis verbis) estatildeo preservadas para noacutes porque nosso Senhor falou frequumlentemente em grego

Com 16 anos de idade John Brown de Haddington deixou perplexo um vendedor de livros ao pedir um exemplar do NT Grego Estava descalccedilo com ruacutesticas vestes Era pastor de ovelhas das colinas da Escoacutecia lsquoO que vocecirc vai fazer com este livrorsquo Escarnecendo perguntou um professor lsquovou tentar lecirc-lo replicou o jovem e comeccedilou a ler passagens do evangelho de Joatildeo E foi em triunfo levando a presa cobiccedilada disso espalhou-se uma estoacuteria que ele era um feiticeiro e tinha aprendido o grego atraveacutes de magia negra Ele foi realmente levado no tribunal acusado de feiticcedilaria mas em 1746 os anciatildeos e diaacuteconos de Abernithy declararam-no inocente embora o ministro natildeo tenha assinado a absolviccedilatildeo Sua tese de defesa diz Sir W Robertson Nicoll (The British Weeklv oct 3 1918) merece ser reconhecida entre as teses mais memoraacuteveis do mundorsquo John Brown tornou-se um estudante de teologia e finalmente professor de teologia Na capela da Faculdade Mansfield Oxford amoldura-se sua foto ao lado de celebridades como Doddridge Fray Chalmer Vinet Schleieiermacher Ele aprendeu por si soacute o grego enquanto pastoreava suas ovelhas e ele o fez sem nenhuma gramaacutetica Seguramente o jovem John Brown de Haddington pode envergonhar aqueles estudantes de teologia e pastores ocupados que negligenciam o NT Grego apesar de Professores gramaacutetica e leacutexicos estarem agrave sua disposiccedilatildeo Traduccedilatildeo Pr E Lacerda Livro comprado na recente visita aos EEUU)

A LIacuteNGUA GREGA e(llhnikh glw=ssa

henlēnikē glōssa Dentro das liacutenguas biacuteblicas o grego eacute a mais rica e sofisticada O fato de ser uma

liacutengua utilizada e trabalhada pela mentalidade inquiridora dos gregos desenvolveu mais aptidatildeo para o tratamento de questotildees metafiacutesicas do que as outras liacutenguas Eacute uma liacutengua ldquoocidentalrdquo bem mais assemelhada a nossa De fato haacute inuacutemeras palavras em portuguecircs que vem diretamente do grego

Liacutengua Grega liacutengua do povo grego que abrange os periacuteodos antigo aacutetico heleniacutestico bizantino e moderno Eacute o uacutenico membro da subfamiacutelia grega dentro da famiacutelia das liacutenguas indo-europeacuteias

A histoacuteria da liacutengua grega em relaccedilatildeo agrave Biacuteblia

1 ipsis verbis [ipses vebes] [Lat] Pelas mesmas palavras textualmente

5

O grego tornou-se a liacutengua universal dos tempos do Novo Testamento devido as conquistas de Alexandre Magno que a levou da Greacutecia para todos os paiacuteses por eles conquistados

O processo de helenizaccedilatildeo ou seja de difusatildeo da liacutengua e cultura dos gregos durou vaacuterios seacuteculos antes de Cristo de modo que mesmo em Roma onde os gregos nunca tiveram domiacutenio militar falava-se o grego no primeiro seacuteculo da era cristatilde Eacute por isto que a carta aos Romanos podia ser escrita em grego e natildeo em latim

Os judeus de Alexandria fizeram uma traduccedilatildeo do Velho Testamento do hebraico para o grego de modo que antes do Novo Testamento ser escrito jaacute havia muitos termos gregos utilizados de modo compatiacutevel com a revelaccedilatildeo de Deus do Velho Testamento preparando assim o terreno para o vocabulaacuterio cristatildeo do Novo Testamento

Grego Antigo Os indo-europeus procedentes do norte entraram na peniacutensula Balcacircnica no II

milecircnio aC Outros povos provenientes da Aacutesia setentrional e central ateacute as terras feacuterteis do sul emigraram e se assentaram em vaacuterias regiotildees da Greacutecia Apareceram diferentes dialetos mas os principais foram o arcaacutedio-chipriota o doacuterico o eoacutelico e o jocircnico

O dialeto jocircnico deu lugar ao aacutetico elemento baacutesico do grego claacutessico Era a liacutengua de Atenas e da regiatildeo em volta a Aacutetica O dialeto aacutetico substituiu todos os demais e passou a ser usado na literatura Sua influecircncia foi ainda maior porque nele se expressaram saacutebios e escritores da eacutepoca como Eacutesquilo Soacutefocles e Platatildeo

No seacuteculo IV aC graccedilas agraves conquistas de Alexandre o Grande o dialeto aacutetico se transformou na liacutengua comum de todo o Oriente Meacutedio O aacutetico se converteu na base de uma nova forma do grego a koineacute (a norma) e foi a liacutengua da corte da literatura e do comeacutercio

Com a destruiccedilatildeo da Biblioteca de Alexandria no seacuteculo III a poliacutetica do imperador Teodoacutesio e o desaparecimento das escolas atenienses de filosofia a literatura ficou relegada apenas agrave igreja e a alguns estudiosos

Grego Moderno No final do seacuteculo XVIII surgiu uma burguesia que manifestou a consciecircncia

nacional baseando seus usos linguumliacutesticos e preferecircncias culturais em uma heranccedila idealizada da antiga Atenas No seacuteculo XIX alcanccedilada a independecircncia do domiacutenio turco-otomano os gregos tiveram que enfrentar problemas mais urgentes que os estritamente linguumliacutesticos

No final do seacuteculo XIX escritores e professores se ocuparam em debater a sistematizaccedilatildeo da liacutengua popular para proporcionar o tratamento adequado ao ensino e agrave comunicaccedilatildeo Aos que estavam a favor da expansatildeo da liacutengua popular chamada dimotikiacute opuseram-se os puristas defensores de um grego puro o kathareacutevousa que o governo adotou mas em 1917 uma resoluccedilatildeo do Parlamento converteu a dimotikiacute no idioma oficial

6

Cronologia Perioacutedica da Liacutengua Grega 1 Periacuteodo de Formaccedilatildeo De 1500 aC agrave 900 aC (600 anos) 2 Periacuteodo Claacutessico De 600 aC agrave 300 aC (300 anos) 3 Periacuteodo Koinecirc De 300 aC agrave 300 dC (600 anos) 4 Periacuteodo Bizantino De 300 dC agrave 1500 dC (1200 anos) 5 Periacuteodo Moderno De 1500 dC ateacute hoje

ALFABETO GREGO Minuacutesculas Transliteraccedilatildeo Nome da Letra Nome da Letra

α a Alfa a)lfa

β b Beta bh=ta

γ g Gama gamma

δ d Delta delta

ε eacute Eacutepsilon e)yilon

ζ z Zeta ζhτα

η e Ecircta h)=ta

θ Th Theta Joatildeo

ι i Iota i)w=ta

κ K Kapa kappa

λ l Lambda lambda

micro m Mi mu

ν n Ni nu

ξ cs Csi ci

ο o Ocircmicron o))mikron

π p Pi pi

ρ r Roacute r(w=

σ ς s Sigma sigma

τ t Tau tau

υ u Ypsilon u)yilon

f f Fi fi

χ x Khi xi

ψ ps Psi yi

ω o ocircmega w)mega

7

uncial ou

maiuacutescula

cursiva ou

minuacutescula nome

transliter

accedilatildeo pronuacutencia

1 A a alfa a[lfa a aba (longo ou breve)

2 B b beta (bēta) bhta b bar boi

3 G g gama gavmma g galo (sempre ldquoguerdquo)

4 D d delta devlta d de

5 E e ε eacutepsilon e[yilon e peacute eco (breve e aberto)

cedil 1 ı stigma vau ou

digama

stivgma

digavmma f (v) 6

6 Z z zeta (zēta) zhta z dizia (som ldquodzrdquo consoante dupla)

7 H h eta (ēta) hta ē pelo bebo (longo e fechado)

8 Q q ϑ theta (thēta) qeta th think (em inglecircs som sibilante)

9 I i iota (iōta) ijwta i iria (breve ou longo)

10 K k k kapa kavppa k ou c casa (sempre ldquokrdquo nunca ldquocrdquo de cebola)

11 L l lambda lavmbda l laacute

12 M m muuml mu m mesa

13 N n 4 nuuml nu n nada

14 X x ksi xi ks taacutexi sexo (consoante dupla)

15 O o oacutemicron o[mikron o poacute (breve e aberto)

16 P p p pi pi p paacute pia

˝ 5 2 kopa kovppa q 90

17 R 6 r rocirc (rhō) rJw rh ou r7 raro (ldquorrdquo aacutespero e brando)

18 S s sigma sigma s sapo assim (sempre ldquosrdquo)

19 T t τ tau tau t ter (sem chiado como em tio)

20 U Υ u uumlpsilon (uacutepsilon) u[yilon u ou y Muumlller (uuml em alematildeo) uacutetil (longa ou

breve)

21 F f φ fi (phi) fi f ou ph faca filho

22 C c xi ou chi 10 ci ch ich (em alematildeo)

23 Y y psi yi ps psicologia psiu (consoante dupla)

24 W w ocircmega (ōmega) w[mega ō alocirc (logo e fechado)

amp ˛ 12 ˜ sampa sampi

san ou shu savmpa tz ou ts 900

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 3: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

3

POR QUE ESTUDAMOS GREGO

(excertos do prefaacutecio de A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Researchrsquo Robertson 4ordf Ed Broad)

Talvez aqueles que sentem pena dos gramaacuteticos natildeo saibam que eles acham alegria no seu trabalho e satildeo sustentados pela convicccedilatildeo que sua obra eacute necessaacuteria O ProfCFSmith (The Classical Week 1912 pg150) conta com alegria do professor de grego em Bon quando recebeu uma coacutepia do primeiro volume da lsquoSyntax of Classical Greekrsquo O professor trouxe-o para o seminaacuterio e bateu palmas elogiou-o enormemente como se fosse o mais precioso ente querido (Liebling) Dr A M Fairbairn disse uma vez ningueacutem pode ser um teoacutelogo se natildeo for filoacutelogo quem natildeo eacute gramaacutetico natildeo eacute teoacutelogo (divine) Alexander Mclaren eacute-nos uma boa ilustraccedilatildeo deste enunciado Seus incomparaacuteveis sermotildees satildeo o fruto da mais pura erudiccedilatildeo e entusiasmo espiritual Aventuro-me a citar outra defesa do estudo do grego que creio nos leva ainda ao seu verdadeiro lugar na educaccedilatildeo moderna Prof G A Willians do Kalamazoo College diz lsquoO grego permanece ainda o melhor meio que temos para arar e franzir o ceacuterebro humano e desenvolver sua massa cinzenta franzir a massa cinzenta satildeo ainda as partes mais valiosas que um estudante pode colocar como creacutedito no seu boletim escolar (Ledger)rsquo

Natildeo haacute nada semelhante no Novo testamento Grego para rejuvenescer o mundo pois

4

ele veio da idade das trevas Com o NT Grego nas matildeos Erasmus escreveu no prefaacutecio do seu testamento grego acerca de sua proacutepria alegria arrebatadora Estas paacuteginas santas resumem a imagem viva de Sua Mente Elas lhe datildeo a proacuteprio o Cristo pregando curando morrendo ressuscitando em uma palavra o Cristo todo Elas O apresentam numa tatildeo grande intimidade tatildeo visiacutevel como se Ele estivesse diante dos seus olhos O NT Grego eacute o Novo Testamento O resto satildeo traduccedilotildees Jesus nos fala em cada paacutegina do grego Muito das suas ipsiacutessima verba1 (ipsis verbis) estatildeo preservadas para noacutes porque nosso Senhor falou frequumlentemente em grego

Com 16 anos de idade John Brown de Haddington deixou perplexo um vendedor de livros ao pedir um exemplar do NT Grego Estava descalccedilo com ruacutesticas vestes Era pastor de ovelhas das colinas da Escoacutecia lsquoO que vocecirc vai fazer com este livrorsquo Escarnecendo perguntou um professor lsquovou tentar lecirc-lo replicou o jovem e comeccedilou a ler passagens do evangelho de Joatildeo E foi em triunfo levando a presa cobiccedilada disso espalhou-se uma estoacuteria que ele era um feiticeiro e tinha aprendido o grego atraveacutes de magia negra Ele foi realmente levado no tribunal acusado de feiticcedilaria mas em 1746 os anciatildeos e diaacuteconos de Abernithy declararam-no inocente embora o ministro natildeo tenha assinado a absolviccedilatildeo Sua tese de defesa diz Sir W Robertson Nicoll (The British Weeklv oct 3 1918) merece ser reconhecida entre as teses mais memoraacuteveis do mundorsquo John Brown tornou-se um estudante de teologia e finalmente professor de teologia Na capela da Faculdade Mansfield Oxford amoldura-se sua foto ao lado de celebridades como Doddridge Fray Chalmer Vinet Schleieiermacher Ele aprendeu por si soacute o grego enquanto pastoreava suas ovelhas e ele o fez sem nenhuma gramaacutetica Seguramente o jovem John Brown de Haddington pode envergonhar aqueles estudantes de teologia e pastores ocupados que negligenciam o NT Grego apesar de Professores gramaacutetica e leacutexicos estarem agrave sua disposiccedilatildeo Traduccedilatildeo Pr E Lacerda Livro comprado na recente visita aos EEUU)

A LIacuteNGUA GREGA e(llhnikh glw=ssa

henlēnikē glōssa Dentro das liacutenguas biacuteblicas o grego eacute a mais rica e sofisticada O fato de ser uma

liacutengua utilizada e trabalhada pela mentalidade inquiridora dos gregos desenvolveu mais aptidatildeo para o tratamento de questotildees metafiacutesicas do que as outras liacutenguas Eacute uma liacutengua ldquoocidentalrdquo bem mais assemelhada a nossa De fato haacute inuacutemeras palavras em portuguecircs que vem diretamente do grego

Liacutengua Grega liacutengua do povo grego que abrange os periacuteodos antigo aacutetico heleniacutestico bizantino e moderno Eacute o uacutenico membro da subfamiacutelia grega dentro da famiacutelia das liacutenguas indo-europeacuteias

A histoacuteria da liacutengua grega em relaccedilatildeo agrave Biacuteblia

1 ipsis verbis [ipses vebes] [Lat] Pelas mesmas palavras textualmente

5

O grego tornou-se a liacutengua universal dos tempos do Novo Testamento devido as conquistas de Alexandre Magno que a levou da Greacutecia para todos os paiacuteses por eles conquistados

O processo de helenizaccedilatildeo ou seja de difusatildeo da liacutengua e cultura dos gregos durou vaacuterios seacuteculos antes de Cristo de modo que mesmo em Roma onde os gregos nunca tiveram domiacutenio militar falava-se o grego no primeiro seacuteculo da era cristatilde Eacute por isto que a carta aos Romanos podia ser escrita em grego e natildeo em latim

Os judeus de Alexandria fizeram uma traduccedilatildeo do Velho Testamento do hebraico para o grego de modo que antes do Novo Testamento ser escrito jaacute havia muitos termos gregos utilizados de modo compatiacutevel com a revelaccedilatildeo de Deus do Velho Testamento preparando assim o terreno para o vocabulaacuterio cristatildeo do Novo Testamento

Grego Antigo Os indo-europeus procedentes do norte entraram na peniacutensula Balcacircnica no II

milecircnio aC Outros povos provenientes da Aacutesia setentrional e central ateacute as terras feacuterteis do sul emigraram e se assentaram em vaacuterias regiotildees da Greacutecia Apareceram diferentes dialetos mas os principais foram o arcaacutedio-chipriota o doacuterico o eoacutelico e o jocircnico

O dialeto jocircnico deu lugar ao aacutetico elemento baacutesico do grego claacutessico Era a liacutengua de Atenas e da regiatildeo em volta a Aacutetica O dialeto aacutetico substituiu todos os demais e passou a ser usado na literatura Sua influecircncia foi ainda maior porque nele se expressaram saacutebios e escritores da eacutepoca como Eacutesquilo Soacutefocles e Platatildeo

No seacuteculo IV aC graccedilas agraves conquistas de Alexandre o Grande o dialeto aacutetico se transformou na liacutengua comum de todo o Oriente Meacutedio O aacutetico se converteu na base de uma nova forma do grego a koineacute (a norma) e foi a liacutengua da corte da literatura e do comeacutercio

Com a destruiccedilatildeo da Biblioteca de Alexandria no seacuteculo III a poliacutetica do imperador Teodoacutesio e o desaparecimento das escolas atenienses de filosofia a literatura ficou relegada apenas agrave igreja e a alguns estudiosos

Grego Moderno No final do seacuteculo XVIII surgiu uma burguesia que manifestou a consciecircncia

nacional baseando seus usos linguumliacutesticos e preferecircncias culturais em uma heranccedila idealizada da antiga Atenas No seacuteculo XIX alcanccedilada a independecircncia do domiacutenio turco-otomano os gregos tiveram que enfrentar problemas mais urgentes que os estritamente linguumliacutesticos

No final do seacuteculo XIX escritores e professores se ocuparam em debater a sistematizaccedilatildeo da liacutengua popular para proporcionar o tratamento adequado ao ensino e agrave comunicaccedilatildeo Aos que estavam a favor da expansatildeo da liacutengua popular chamada dimotikiacute opuseram-se os puristas defensores de um grego puro o kathareacutevousa que o governo adotou mas em 1917 uma resoluccedilatildeo do Parlamento converteu a dimotikiacute no idioma oficial

6

Cronologia Perioacutedica da Liacutengua Grega 1 Periacuteodo de Formaccedilatildeo De 1500 aC agrave 900 aC (600 anos) 2 Periacuteodo Claacutessico De 600 aC agrave 300 aC (300 anos) 3 Periacuteodo Koinecirc De 300 aC agrave 300 dC (600 anos) 4 Periacuteodo Bizantino De 300 dC agrave 1500 dC (1200 anos) 5 Periacuteodo Moderno De 1500 dC ateacute hoje

ALFABETO GREGO Minuacutesculas Transliteraccedilatildeo Nome da Letra Nome da Letra

α a Alfa a)lfa

β b Beta bh=ta

γ g Gama gamma

δ d Delta delta

ε eacute Eacutepsilon e)yilon

ζ z Zeta ζhτα

η e Ecircta h)=ta

θ Th Theta Joatildeo

ι i Iota i)w=ta

κ K Kapa kappa

λ l Lambda lambda

micro m Mi mu

ν n Ni nu

ξ cs Csi ci

ο o Ocircmicron o))mikron

π p Pi pi

ρ r Roacute r(w=

σ ς s Sigma sigma

τ t Tau tau

υ u Ypsilon u)yilon

f f Fi fi

χ x Khi xi

ψ ps Psi yi

ω o ocircmega w)mega

7

uncial ou

maiuacutescula

cursiva ou

minuacutescula nome

transliter

accedilatildeo pronuacutencia

1 A a alfa a[lfa a aba (longo ou breve)

2 B b beta (bēta) bhta b bar boi

3 G g gama gavmma g galo (sempre ldquoguerdquo)

4 D d delta devlta d de

5 E e ε eacutepsilon e[yilon e peacute eco (breve e aberto)

cedil 1 ı stigma vau ou

digama

stivgma

digavmma f (v) 6

6 Z z zeta (zēta) zhta z dizia (som ldquodzrdquo consoante dupla)

7 H h eta (ēta) hta ē pelo bebo (longo e fechado)

8 Q q ϑ theta (thēta) qeta th think (em inglecircs som sibilante)

9 I i iota (iōta) ijwta i iria (breve ou longo)

10 K k k kapa kavppa k ou c casa (sempre ldquokrdquo nunca ldquocrdquo de cebola)

11 L l lambda lavmbda l laacute

12 M m muuml mu m mesa

13 N n 4 nuuml nu n nada

14 X x ksi xi ks taacutexi sexo (consoante dupla)

15 O o oacutemicron o[mikron o poacute (breve e aberto)

16 P p p pi pi p paacute pia

˝ 5 2 kopa kovppa q 90

17 R 6 r rocirc (rhō) rJw rh ou r7 raro (ldquorrdquo aacutespero e brando)

18 S s sigma sigma s sapo assim (sempre ldquosrdquo)

19 T t τ tau tau t ter (sem chiado como em tio)

20 U Υ u uumlpsilon (uacutepsilon) u[yilon u ou y Muumlller (uuml em alematildeo) uacutetil (longa ou

breve)

21 F f φ fi (phi) fi f ou ph faca filho

22 C c xi ou chi 10 ci ch ich (em alematildeo)

23 Y y psi yi ps psicologia psiu (consoante dupla)

24 W w ocircmega (ōmega) w[mega ō alocirc (logo e fechado)

amp ˛ 12 ˜ sampa sampi

san ou shu savmpa tz ou ts 900

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 4: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

4

ele veio da idade das trevas Com o NT Grego nas matildeos Erasmus escreveu no prefaacutecio do seu testamento grego acerca de sua proacutepria alegria arrebatadora Estas paacuteginas santas resumem a imagem viva de Sua Mente Elas lhe datildeo a proacuteprio o Cristo pregando curando morrendo ressuscitando em uma palavra o Cristo todo Elas O apresentam numa tatildeo grande intimidade tatildeo visiacutevel como se Ele estivesse diante dos seus olhos O NT Grego eacute o Novo Testamento O resto satildeo traduccedilotildees Jesus nos fala em cada paacutegina do grego Muito das suas ipsiacutessima verba1 (ipsis verbis) estatildeo preservadas para noacutes porque nosso Senhor falou frequumlentemente em grego

Com 16 anos de idade John Brown de Haddington deixou perplexo um vendedor de livros ao pedir um exemplar do NT Grego Estava descalccedilo com ruacutesticas vestes Era pastor de ovelhas das colinas da Escoacutecia lsquoO que vocecirc vai fazer com este livrorsquo Escarnecendo perguntou um professor lsquovou tentar lecirc-lo replicou o jovem e comeccedilou a ler passagens do evangelho de Joatildeo E foi em triunfo levando a presa cobiccedilada disso espalhou-se uma estoacuteria que ele era um feiticeiro e tinha aprendido o grego atraveacutes de magia negra Ele foi realmente levado no tribunal acusado de feiticcedilaria mas em 1746 os anciatildeos e diaacuteconos de Abernithy declararam-no inocente embora o ministro natildeo tenha assinado a absolviccedilatildeo Sua tese de defesa diz Sir W Robertson Nicoll (The British Weeklv oct 3 1918) merece ser reconhecida entre as teses mais memoraacuteveis do mundorsquo John Brown tornou-se um estudante de teologia e finalmente professor de teologia Na capela da Faculdade Mansfield Oxford amoldura-se sua foto ao lado de celebridades como Doddridge Fray Chalmer Vinet Schleieiermacher Ele aprendeu por si soacute o grego enquanto pastoreava suas ovelhas e ele o fez sem nenhuma gramaacutetica Seguramente o jovem John Brown de Haddington pode envergonhar aqueles estudantes de teologia e pastores ocupados que negligenciam o NT Grego apesar de Professores gramaacutetica e leacutexicos estarem agrave sua disposiccedilatildeo Traduccedilatildeo Pr E Lacerda Livro comprado na recente visita aos EEUU)

A LIacuteNGUA GREGA e(llhnikh glw=ssa

henlēnikē glōssa Dentro das liacutenguas biacuteblicas o grego eacute a mais rica e sofisticada O fato de ser uma

liacutengua utilizada e trabalhada pela mentalidade inquiridora dos gregos desenvolveu mais aptidatildeo para o tratamento de questotildees metafiacutesicas do que as outras liacutenguas Eacute uma liacutengua ldquoocidentalrdquo bem mais assemelhada a nossa De fato haacute inuacutemeras palavras em portuguecircs que vem diretamente do grego

Liacutengua Grega liacutengua do povo grego que abrange os periacuteodos antigo aacutetico heleniacutestico bizantino e moderno Eacute o uacutenico membro da subfamiacutelia grega dentro da famiacutelia das liacutenguas indo-europeacuteias

A histoacuteria da liacutengua grega em relaccedilatildeo agrave Biacuteblia

1 ipsis verbis [ipses vebes] [Lat] Pelas mesmas palavras textualmente

5

O grego tornou-se a liacutengua universal dos tempos do Novo Testamento devido as conquistas de Alexandre Magno que a levou da Greacutecia para todos os paiacuteses por eles conquistados

O processo de helenizaccedilatildeo ou seja de difusatildeo da liacutengua e cultura dos gregos durou vaacuterios seacuteculos antes de Cristo de modo que mesmo em Roma onde os gregos nunca tiveram domiacutenio militar falava-se o grego no primeiro seacuteculo da era cristatilde Eacute por isto que a carta aos Romanos podia ser escrita em grego e natildeo em latim

Os judeus de Alexandria fizeram uma traduccedilatildeo do Velho Testamento do hebraico para o grego de modo que antes do Novo Testamento ser escrito jaacute havia muitos termos gregos utilizados de modo compatiacutevel com a revelaccedilatildeo de Deus do Velho Testamento preparando assim o terreno para o vocabulaacuterio cristatildeo do Novo Testamento

Grego Antigo Os indo-europeus procedentes do norte entraram na peniacutensula Balcacircnica no II

milecircnio aC Outros povos provenientes da Aacutesia setentrional e central ateacute as terras feacuterteis do sul emigraram e se assentaram em vaacuterias regiotildees da Greacutecia Apareceram diferentes dialetos mas os principais foram o arcaacutedio-chipriota o doacuterico o eoacutelico e o jocircnico

O dialeto jocircnico deu lugar ao aacutetico elemento baacutesico do grego claacutessico Era a liacutengua de Atenas e da regiatildeo em volta a Aacutetica O dialeto aacutetico substituiu todos os demais e passou a ser usado na literatura Sua influecircncia foi ainda maior porque nele se expressaram saacutebios e escritores da eacutepoca como Eacutesquilo Soacutefocles e Platatildeo

No seacuteculo IV aC graccedilas agraves conquistas de Alexandre o Grande o dialeto aacutetico se transformou na liacutengua comum de todo o Oriente Meacutedio O aacutetico se converteu na base de uma nova forma do grego a koineacute (a norma) e foi a liacutengua da corte da literatura e do comeacutercio

Com a destruiccedilatildeo da Biblioteca de Alexandria no seacuteculo III a poliacutetica do imperador Teodoacutesio e o desaparecimento das escolas atenienses de filosofia a literatura ficou relegada apenas agrave igreja e a alguns estudiosos

Grego Moderno No final do seacuteculo XVIII surgiu uma burguesia que manifestou a consciecircncia

nacional baseando seus usos linguumliacutesticos e preferecircncias culturais em uma heranccedila idealizada da antiga Atenas No seacuteculo XIX alcanccedilada a independecircncia do domiacutenio turco-otomano os gregos tiveram que enfrentar problemas mais urgentes que os estritamente linguumliacutesticos

No final do seacuteculo XIX escritores e professores se ocuparam em debater a sistematizaccedilatildeo da liacutengua popular para proporcionar o tratamento adequado ao ensino e agrave comunicaccedilatildeo Aos que estavam a favor da expansatildeo da liacutengua popular chamada dimotikiacute opuseram-se os puristas defensores de um grego puro o kathareacutevousa que o governo adotou mas em 1917 uma resoluccedilatildeo do Parlamento converteu a dimotikiacute no idioma oficial

6

Cronologia Perioacutedica da Liacutengua Grega 1 Periacuteodo de Formaccedilatildeo De 1500 aC agrave 900 aC (600 anos) 2 Periacuteodo Claacutessico De 600 aC agrave 300 aC (300 anos) 3 Periacuteodo Koinecirc De 300 aC agrave 300 dC (600 anos) 4 Periacuteodo Bizantino De 300 dC agrave 1500 dC (1200 anos) 5 Periacuteodo Moderno De 1500 dC ateacute hoje

ALFABETO GREGO Minuacutesculas Transliteraccedilatildeo Nome da Letra Nome da Letra

α a Alfa a)lfa

β b Beta bh=ta

γ g Gama gamma

δ d Delta delta

ε eacute Eacutepsilon e)yilon

ζ z Zeta ζhτα

η e Ecircta h)=ta

θ Th Theta Joatildeo

ι i Iota i)w=ta

κ K Kapa kappa

λ l Lambda lambda

micro m Mi mu

ν n Ni nu

ξ cs Csi ci

ο o Ocircmicron o))mikron

π p Pi pi

ρ r Roacute r(w=

σ ς s Sigma sigma

τ t Tau tau

υ u Ypsilon u)yilon

f f Fi fi

χ x Khi xi

ψ ps Psi yi

ω o ocircmega w)mega

7

uncial ou

maiuacutescula

cursiva ou

minuacutescula nome

transliter

accedilatildeo pronuacutencia

1 A a alfa a[lfa a aba (longo ou breve)

2 B b beta (bēta) bhta b bar boi

3 G g gama gavmma g galo (sempre ldquoguerdquo)

4 D d delta devlta d de

5 E e ε eacutepsilon e[yilon e peacute eco (breve e aberto)

cedil 1 ı stigma vau ou

digama

stivgma

digavmma f (v) 6

6 Z z zeta (zēta) zhta z dizia (som ldquodzrdquo consoante dupla)

7 H h eta (ēta) hta ē pelo bebo (longo e fechado)

8 Q q ϑ theta (thēta) qeta th think (em inglecircs som sibilante)

9 I i iota (iōta) ijwta i iria (breve ou longo)

10 K k k kapa kavppa k ou c casa (sempre ldquokrdquo nunca ldquocrdquo de cebola)

11 L l lambda lavmbda l laacute

12 M m muuml mu m mesa

13 N n 4 nuuml nu n nada

14 X x ksi xi ks taacutexi sexo (consoante dupla)

15 O o oacutemicron o[mikron o poacute (breve e aberto)

16 P p p pi pi p paacute pia

˝ 5 2 kopa kovppa q 90

17 R 6 r rocirc (rhō) rJw rh ou r7 raro (ldquorrdquo aacutespero e brando)

18 S s sigma sigma s sapo assim (sempre ldquosrdquo)

19 T t τ tau tau t ter (sem chiado como em tio)

20 U Υ u uumlpsilon (uacutepsilon) u[yilon u ou y Muumlller (uuml em alematildeo) uacutetil (longa ou

breve)

21 F f φ fi (phi) fi f ou ph faca filho

22 C c xi ou chi 10 ci ch ich (em alematildeo)

23 Y y psi yi ps psicologia psiu (consoante dupla)

24 W w ocircmega (ōmega) w[mega ō alocirc (logo e fechado)

amp ˛ 12 ˜ sampa sampi

san ou shu savmpa tz ou ts 900

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 5: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

5

O grego tornou-se a liacutengua universal dos tempos do Novo Testamento devido as conquistas de Alexandre Magno que a levou da Greacutecia para todos os paiacuteses por eles conquistados

O processo de helenizaccedilatildeo ou seja de difusatildeo da liacutengua e cultura dos gregos durou vaacuterios seacuteculos antes de Cristo de modo que mesmo em Roma onde os gregos nunca tiveram domiacutenio militar falava-se o grego no primeiro seacuteculo da era cristatilde Eacute por isto que a carta aos Romanos podia ser escrita em grego e natildeo em latim

Os judeus de Alexandria fizeram uma traduccedilatildeo do Velho Testamento do hebraico para o grego de modo que antes do Novo Testamento ser escrito jaacute havia muitos termos gregos utilizados de modo compatiacutevel com a revelaccedilatildeo de Deus do Velho Testamento preparando assim o terreno para o vocabulaacuterio cristatildeo do Novo Testamento

Grego Antigo Os indo-europeus procedentes do norte entraram na peniacutensula Balcacircnica no II

milecircnio aC Outros povos provenientes da Aacutesia setentrional e central ateacute as terras feacuterteis do sul emigraram e se assentaram em vaacuterias regiotildees da Greacutecia Apareceram diferentes dialetos mas os principais foram o arcaacutedio-chipriota o doacuterico o eoacutelico e o jocircnico

O dialeto jocircnico deu lugar ao aacutetico elemento baacutesico do grego claacutessico Era a liacutengua de Atenas e da regiatildeo em volta a Aacutetica O dialeto aacutetico substituiu todos os demais e passou a ser usado na literatura Sua influecircncia foi ainda maior porque nele se expressaram saacutebios e escritores da eacutepoca como Eacutesquilo Soacutefocles e Platatildeo

No seacuteculo IV aC graccedilas agraves conquistas de Alexandre o Grande o dialeto aacutetico se transformou na liacutengua comum de todo o Oriente Meacutedio O aacutetico se converteu na base de uma nova forma do grego a koineacute (a norma) e foi a liacutengua da corte da literatura e do comeacutercio

Com a destruiccedilatildeo da Biblioteca de Alexandria no seacuteculo III a poliacutetica do imperador Teodoacutesio e o desaparecimento das escolas atenienses de filosofia a literatura ficou relegada apenas agrave igreja e a alguns estudiosos

Grego Moderno No final do seacuteculo XVIII surgiu uma burguesia que manifestou a consciecircncia

nacional baseando seus usos linguumliacutesticos e preferecircncias culturais em uma heranccedila idealizada da antiga Atenas No seacuteculo XIX alcanccedilada a independecircncia do domiacutenio turco-otomano os gregos tiveram que enfrentar problemas mais urgentes que os estritamente linguumliacutesticos

No final do seacuteculo XIX escritores e professores se ocuparam em debater a sistematizaccedilatildeo da liacutengua popular para proporcionar o tratamento adequado ao ensino e agrave comunicaccedilatildeo Aos que estavam a favor da expansatildeo da liacutengua popular chamada dimotikiacute opuseram-se os puristas defensores de um grego puro o kathareacutevousa que o governo adotou mas em 1917 uma resoluccedilatildeo do Parlamento converteu a dimotikiacute no idioma oficial

6

Cronologia Perioacutedica da Liacutengua Grega 1 Periacuteodo de Formaccedilatildeo De 1500 aC agrave 900 aC (600 anos) 2 Periacuteodo Claacutessico De 600 aC agrave 300 aC (300 anos) 3 Periacuteodo Koinecirc De 300 aC agrave 300 dC (600 anos) 4 Periacuteodo Bizantino De 300 dC agrave 1500 dC (1200 anos) 5 Periacuteodo Moderno De 1500 dC ateacute hoje

ALFABETO GREGO Minuacutesculas Transliteraccedilatildeo Nome da Letra Nome da Letra

α a Alfa a)lfa

β b Beta bh=ta

γ g Gama gamma

δ d Delta delta

ε eacute Eacutepsilon e)yilon

ζ z Zeta ζhτα

η e Ecircta h)=ta

θ Th Theta Joatildeo

ι i Iota i)w=ta

κ K Kapa kappa

λ l Lambda lambda

micro m Mi mu

ν n Ni nu

ξ cs Csi ci

ο o Ocircmicron o))mikron

π p Pi pi

ρ r Roacute r(w=

σ ς s Sigma sigma

τ t Tau tau

υ u Ypsilon u)yilon

f f Fi fi

χ x Khi xi

ψ ps Psi yi

ω o ocircmega w)mega

7

uncial ou

maiuacutescula

cursiva ou

minuacutescula nome

transliter

accedilatildeo pronuacutencia

1 A a alfa a[lfa a aba (longo ou breve)

2 B b beta (bēta) bhta b bar boi

3 G g gama gavmma g galo (sempre ldquoguerdquo)

4 D d delta devlta d de

5 E e ε eacutepsilon e[yilon e peacute eco (breve e aberto)

cedil 1 ı stigma vau ou

digama

stivgma

digavmma f (v) 6

6 Z z zeta (zēta) zhta z dizia (som ldquodzrdquo consoante dupla)

7 H h eta (ēta) hta ē pelo bebo (longo e fechado)

8 Q q ϑ theta (thēta) qeta th think (em inglecircs som sibilante)

9 I i iota (iōta) ijwta i iria (breve ou longo)

10 K k k kapa kavppa k ou c casa (sempre ldquokrdquo nunca ldquocrdquo de cebola)

11 L l lambda lavmbda l laacute

12 M m muuml mu m mesa

13 N n 4 nuuml nu n nada

14 X x ksi xi ks taacutexi sexo (consoante dupla)

15 O o oacutemicron o[mikron o poacute (breve e aberto)

16 P p p pi pi p paacute pia

˝ 5 2 kopa kovppa q 90

17 R 6 r rocirc (rhō) rJw rh ou r7 raro (ldquorrdquo aacutespero e brando)

18 S s sigma sigma s sapo assim (sempre ldquosrdquo)

19 T t τ tau tau t ter (sem chiado como em tio)

20 U Υ u uumlpsilon (uacutepsilon) u[yilon u ou y Muumlller (uuml em alematildeo) uacutetil (longa ou

breve)

21 F f φ fi (phi) fi f ou ph faca filho

22 C c xi ou chi 10 ci ch ich (em alematildeo)

23 Y y psi yi ps psicologia psiu (consoante dupla)

24 W w ocircmega (ōmega) w[mega ō alocirc (logo e fechado)

amp ˛ 12 ˜ sampa sampi

san ou shu savmpa tz ou ts 900

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 6: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

6

Cronologia Perioacutedica da Liacutengua Grega 1 Periacuteodo de Formaccedilatildeo De 1500 aC agrave 900 aC (600 anos) 2 Periacuteodo Claacutessico De 600 aC agrave 300 aC (300 anos) 3 Periacuteodo Koinecirc De 300 aC agrave 300 dC (600 anos) 4 Periacuteodo Bizantino De 300 dC agrave 1500 dC (1200 anos) 5 Periacuteodo Moderno De 1500 dC ateacute hoje

ALFABETO GREGO Minuacutesculas Transliteraccedilatildeo Nome da Letra Nome da Letra

α a Alfa a)lfa

β b Beta bh=ta

γ g Gama gamma

δ d Delta delta

ε eacute Eacutepsilon e)yilon

ζ z Zeta ζhτα

η e Ecircta h)=ta

θ Th Theta Joatildeo

ι i Iota i)w=ta

κ K Kapa kappa

λ l Lambda lambda

micro m Mi mu

ν n Ni nu

ξ cs Csi ci

ο o Ocircmicron o))mikron

π p Pi pi

ρ r Roacute r(w=

σ ς s Sigma sigma

τ t Tau tau

υ u Ypsilon u)yilon

f f Fi fi

χ x Khi xi

ψ ps Psi yi

ω o ocircmega w)mega

7

uncial ou

maiuacutescula

cursiva ou

minuacutescula nome

transliter

accedilatildeo pronuacutencia

1 A a alfa a[lfa a aba (longo ou breve)

2 B b beta (bēta) bhta b bar boi

3 G g gama gavmma g galo (sempre ldquoguerdquo)

4 D d delta devlta d de

5 E e ε eacutepsilon e[yilon e peacute eco (breve e aberto)

cedil 1 ı stigma vau ou

digama

stivgma

digavmma f (v) 6

6 Z z zeta (zēta) zhta z dizia (som ldquodzrdquo consoante dupla)

7 H h eta (ēta) hta ē pelo bebo (longo e fechado)

8 Q q ϑ theta (thēta) qeta th think (em inglecircs som sibilante)

9 I i iota (iōta) ijwta i iria (breve ou longo)

10 K k k kapa kavppa k ou c casa (sempre ldquokrdquo nunca ldquocrdquo de cebola)

11 L l lambda lavmbda l laacute

12 M m muuml mu m mesa

13 N n 4 nuuml nu n nada

14 X x ksi xi ks taacutexi sexo (consoante dupla)

15 O o oacutemicron o[mikron o poacute (breve e aberto)

16 P p p pi pi p paacute pia

˝ 5 2 kopa kovppa q 90

17 R 6 r rocirc (rhō) rJw rh ou r7 raro (ldquorrdquo aacutespero e brando)

18 S s sigma sigma s sapo assim (sempre ldquosrdquo)

19 T t τ tau tau t ter (sem chiado como em tio)

20 U Υ u uumlpsilon (uacutepsilon) u[yilon u ou y Muumlller (uuml em alematildeo) uacutetil (longa ou

breve)

21 F f φ fi (phi) fi f ou ph faca filho

22 C c xi ou chi 10 ci ch ich (em alematildeo)

23 Y y psi yi ps psicologia psiu (consoante dupla)

24 W w ocircmega (ōmega) w[mega ō alocirc (logo e fechado)

amp ˛ 12 ˜ sampa sampi

san ou shu savmpa tz ou ts 900

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 7: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

7

uncial ou

maiuacutescula

cursiva ou

minuacutescula nome

transliter

accedilatildeo pronuacutencia

1 A a alfa a[lfa a aba (longo ou breve)

2 B b beta (bēta) bhta b bar boi

3 G g gama gavmma g galo (sempre ldquoguerdquo)

4 D d delta devlta d de

5 E e ε eacutepsilon e[yilon e peacute eco (breve e aberto)

cedil 1 ı stigma vau ou

digama

stivgma

digavmma f (v) 6

6 Z z zeta (zēta) zhta z dizia (som ldquodzrdquo consoante dupla)

7 H h eta (ēta) hta ē pelo bebo (longo e fechado)

8 Q q ϑ theta (thēta) qeta th think (em inglecircs som sibilante)

9 I i iota (iōta) ijwta i iria (breve ou longo)

10 K k k kapa kavppa k ou c casa (sempre ldquokrdquo nunca ldquocrdquo de cebola)

11 L l lambda lavmbda l laacute

12 M m muuml mu m mesa

13 N n 4 nuuml nu n nada

14 X x ksi xi ks taacutexi sexo (consoante dupla)

15 O o oacutemicron o[mikron o poacute (breve e aberto)

16 P p p pi pi p paacute pia

˝ 5 2 kopa kovppa q 90

17 R 6 r rocirc (rhō) rJw rh ou r7 raro (ldquorrdquo aacutespero e brando)

18 S s sigma sigma s sapo assim (sempre ldquosrdquo)

19 T t τ tau tau t ter (sem chiado como em tio)

20 U Υ u uumlpsilon (uacutepsilon) u[yilon u ou y Muumlller (uuml em alematildeo) uacutetil (longa ou

breve)

21 F f φ fi (phi) fi f ou ph faca filho

22 C c xi ou chi 10 ci ch ich (em alematildeo)

23 Y y psi yi ps psicologia psiu (consoante dupla)

24 W w ocircmega (ōmega) w[mega ō alocirc (logo e fechado)

amp ˛ 12 ˜ sampa sampi

san ou shu savmpa tz ou ts 900

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 8: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

8

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 9: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

9

Exerciacutecios

1- Treine a escrita das letras do alfabeto grego

A a

B b

G g

D d

E e

Z z

H h

Q q

I i

K k

L l

M m

N n

X x

O o

P p

R r

S

T t

U u

F f

C c

Y y

W w

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 10: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

10

2- Treine a escrita das letras do alfabeto grego Aproveite para decorar a sequumlecircncia das letras

A B G D E Z H Q I K L M N X O P R S T Y F C Y W

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

a b g d e z h q i k l m n x o p r s t y f c y w

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 11: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

11

SEMINAacuteRIO TEOLOacuteGICO GOEL NOME DA

LETRA REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

α

a)lfa a)lhqeia Joatildeo 146

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h(

a)lhqeia kai h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton patera ei)

mh di e)mou=

β

bh=ta blepw

Joatildeo 925 a)pekriqh ou)=n e)kei=noj Ei) a(martwloj e)stin ou)k oi)=da e(n oi)=da o(ti tufloj w)n a)rti

blepw

g gamma

ginwskw

Joatildeo 1014 )Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj kai ginwskw ta e)ma kai ginwskousi me ta e)ma

δ

delta

didaskw

Joatildeo 1426

o( de paraklhtoj to pneu=ma to a(gion o( pemyei o( pathr e)n t= o)nomati mou

e)kei=noj u(ma=j didacei panta kai u(pomnhsei u(ma=j panta a( ei)=pon u(mi=n [e)gw]

e e)yilon

ei)rhnh

Joatildeo 1427

Ei)rhnhn a)fihmi u(mi=n ei)rhnhn thn e)mhn didwmi u(mi=n ou) kaqwj o( kosmoj didwsin e)gw didwmi u(mi=n mh tarassesqw u(mw=n h( kardia mhde deiliatw

z zhta

zwh

Joatildeo 1125

ei)=pen au)tv= o( )Ihsou=j )Egw ei)mi h( a)nastasij kai h( zwh o( pisteuwn ei)j e)me ka)n a)poqanv zhsetai

h h)=ta

h(mera

Joatildeo 119

a)pekriqh )Ihsou=j Ou)xi dwdeka w(=rai ei)sin th=j h(meraj e)an tij peripatv=

e)n tv= h(mer ou) proskoptei o(ti to fw=j tou= kosmou toutou blepei

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 12: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

12

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

q qh=ta

qalassa

Joatildeo 61

Meta tau=ta a)ph=lqen o( )Ihsou=j

peran th=j qalasshj th=j

Galilaiaj th=j Tiberiadoj

i i)w=ta

i(erion

Joatildeo 1023

kai periepatei o( )Ihsou=j e)n t=

i(er= e)n tv= sto= tou=

Solomw=noj

k kappa

kaloj Joatildeo 1011

)Egw ei)mi o( poimhn o( kaloj o(

poimhn o( kaloj thn yuxhn

au)tou= tiqhsin u(per tw=n

probatwn

l lambda

legw

legeij

legei

legomen

legete

legousi

Joatildeo 23 logoj

kai u(sterhsantoj oi)nou legei

h( mhthr tou= )Ihsou= proj au)ton

Oi)=non ou)k e)xousin

m mu

marturew Joatildeo 2124 metanoia

Ou(=toj e)stin o( maqhthj o(

marturw=n peri toutwn kai o(

grayaj tau=ta kai oi)damen o(ti

a)lhqhj au)tou= h( marturia

e)stin

n nu

nomoj

Joatildeo 117

117 o(ti o( nomoj dia Mwu+sewj

e)doqh h( xarij kai h( a)lhqeia

dia )Ihsou= Xristou= e)geneto

c ci

chrainw Joatildeo 156

e)an mh tij menv e)n e)moi e)blhqh

e)cw w(j to klh=ma kai e)chranqhe)chranqhe)chranqhe)chranqh

kai sunagousin au)ta kai ei)j

to pu=r ballousin kai kaietai

o o))mikron

Joatildeo 146 o(doj

legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw

ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai

h( zwh ou)deij e)rxetai proj ton

patera ei) mh di e)mou=

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 13: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

13

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

p pi

Joatildeo 315 pisteuw

i(na pa=j o( pisteuwn e)n au)t=

e)xv zwhn ai)wnion

r r(w=

Joatildeo 847 r(h=ma

o( w)n e)k tou= qeou= ta r(hmatar(hmatar(hmatar(hmata

tou= qeou= a)kouei dia tou=to

u(mei=j ou)k a)kouete o(ti e)k tou=

qeou= ou)k e)ste

sj sigma

Joatildeo 114 sarc

Kai o( logoj sarc e)geneto kai

e)skhnwsen e)n h(mi=n kai

e)qeasameqa thn docan au)tou=

docan w(j monogenou=j para

patroj plhrhj xaritoj kai

a)lhqeiaj

t tau

Joatildeo 112 teknon

o(soi de e)labon au)ton e)dwken

au)toi=j e)cousian tekna qeou=

genesqai toi=j pisteuousin ei)j

to o)noma au)tou=

u u)yilon

Joatildeo 149 ui(oj

a)pekriqh au)t= Naqanahl

(Rabbi su ei)= o( ui(oj tou= qeou=

su basileuj ei)= tou= )Israhl

f fi

Joatildeo 113 filew

a)pesteilan ou)=n ai( a)delfai

proj au)ton legousai Kurie

i)de o(n filei=j a)sqenei=

x xi

Joatildeo 329 xairw xarisma

o( e)xwn thn numfhn numfioj

e)stin o( de filoj tou= numfiou o(

e(sthkwj kai a)kouwn au)tou=

xar= xairei dia thn fwnhn tou=

numfiou au(th ou)=n h( xara h(

e)mh peplhrwtai

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 14: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

14

NOME DA LETRA

REFEREcircNCIA TEXTO TRADUCcedilAtildeO

y yi

yuxh Joatildeo 1227

Nu=n h( yuxh mou tetaraktai

kai ti ei)pw Pater sw=son me

e)k th=j w(raj tauthj a)lla dia

tou=to h)=lqon ei)j thn w(ran

tauthn

w w)mega

w(ra Joatildeo 24

[kai] legei au)tv= o( )Ihsou=j Ti

e)moi kai soi gunai ou)pw h(kei

h( w(ra mou

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 15: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

15

A histoacuteria do alfabeto grego 2

Uma histoacuteria exata do desenvolvimento do alfabeto grego eacute na melhor das hipoacuteteses uma tentativa justamente por causa de sua antiguidade O fato de que o alfabeto grego deriva de uma escrita semiacutetica mais antiga eacute incontestaacutevel Contudo a exata origem do alfabeto grego eacute controversa Alguns eruditos sustentam que ele veio da escrita protocananeacuteia e da escrita feniacutecia enquanto que outras teorias incluem o Egito e a Assiacuteria Na verdade o alfabeto grego pode ser mais antigo do que se crecirc originalmente como pode ser exemplificado pelo fragmento de ceracircmica abaixo

O desenvolvimento histoacuterico da liacutengua grega pode ser traccedilado em cinco fases

arcaica claacutessica heleniacutestica bizantina e finalmente o grego moderno O alfabeto eacute um dos poucos elementos linguiacutesticos que permaneceram essencialmente natildeo mudados entre a fase claacutessica e o grego moderno embora a pronuacutencia das letras tenha evoluiacutedo atraveacutes dos seacuteculos A partir da forma das antigas letras gregas muitos eruditos acreditam que os gregos adotaram a forma a ordem e os nomes do alfabeto feniacutecio Para corroborar isso no seacuteculo quinto antes de Cristo o historiador grego Heroacutedoto chamou as letras gregas de phoinichēia grammata (foinixhia grammata) o que significa ldquoletras feniacuteciasrdquo Acredita-se que o alfabeto foi primeiro introduzido na Greacutecia durante o final do seacuteculo novo antes de Cristo pelos feniacutecios Os feniacutecios eram mercadores do Liacutebano que possuiacuteam colocircnias por todo o Mediterracircneo incluindo Chipre Por causa de interesses muacutetuos os feniacutecios encontraram os antigos gregos principalmente os minoacuteicos e os micecircnicos e a difusatildeo cultural teve lugar e o mais importante a disseminaccedilatildeo do alfabeto

O alfabeto grego arcaico passou por transformaccedilotildees com a alteraccedilatildeo de algumas consoantes feniacutecias em vogais Diferentemente do alfabeto grego do periacuteodo claacutessico tardio que conteacutem vogais e consoantes o alfabeto feniacutecio somente possuiacutea consoantes Os gregos

2 httpwwwe-grammesgr199702yura_enhtm

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 16: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

16

alteraram foneticamente algumas consoantes feniacutecias em vogais Por exemplo a letra feniacutecia ldquoAlephrdquo que era uma consoante explosiva tornou-se alpha uma vogal sonora As primeiras foram alpha epsīlon iōta omīkron e Upsīlon Eventualmente Omega foi introduzida como o som de um ldquoordquo longo O grego assim se tornou o primeiro alfabeto do mundo com letras tanto para vogais quanto para consoantes e assim o primeiro alfabeto foneacutetico Muitos alfabetos que contecircm vogais notadamente o romacircnico e o ciriacutelico satildeo derivados do alfabeto grego Porque o alfabeto romano eacute a base das liacutenguas europeacuteias ocidentais e o alfabeto ciriacutelico a base das liacutenguas europeacuteias orientais isto torna o alfabeto grego o pai de todos os alfabetos

O pequeno tablete de argila ao lado foi encontrado entre as ruiacutenas da antiga cidade de Ugarite em 1948 localizadaperto da moderna costa Siacuteria Ugarite floresceu de 1400 a 1200 antes de Cristo O tablete eacute parte de uma coleccedilatildeo de mais de trezentos tabletes de argila que foram encontrados haacute muito tempo O que eacute interessante eacute que a maioria dos tabletes recuperados eacute de textos mitoloacutegicos Contudo este eacute um abecedaacuterio O artefato muito provavelmente foi criado por um escriba aprendiz que pratica seu ABC (por isso se chama abecedaacuterio) Poreacutem parecem estar faltando trecircs letras Este tablete de argila eacute um exemplo de um alfabeto antigo bem diferente do alfabeto grego

Durante sua evoluccedilatildeo o alfabeto grego tambeacutem desenvolveu trecircs novas consoantes aspiradas que foram adicionadas ao fim do alfabeto Estas consoantes satildeo phī chī e psī Estas consoantes eram para compensar a falta de consoantes aspiradas no alfabeto feniacutecio Outras consoantes foram usadas e entatildeo desapareceram Por exemplo a letra san era usada em variaccedilatildeo com sigma As letras waw (mais tarde chamada digamma) e qoppa desapareceram tambeacutem esta uacuteltima usada em dialetos gregos do oeste Primeiramente havia um nuacutemero de diferentes versotildees e variaccedilotildees do alfabeto grego (veja na proacutexima paacutegina) Estas diferenccedilas era devidas provavelmente ao isolamento geograacutefico entre as cidades-estado da Greacutecia

ALFABETO GREGO

A expressatildeo alfabeto deriva das duas primeiras letras gregas alfa e beta O nuacutemero

de letras do alfabeto grego satildeo de vinte quatro (24) Os primeiros manuscritos do Novo Testamento grego foram escritos em letras maiuacutesculas satildeo chamados Unciais Modernamente poreacutem se convencionou usar as letras minuacutesculas (cursivas) nos textos que satildeo atualmente publicados por isso o aluno deve se preocupar inicialmente na

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 17: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

17

memorizaccedilatildeo destas Jo 11 Escrita uncial bull ENARXHHNLOGOSKAIOLOGOSHNTONQEONKAIQEOSHNOLOGOS Jo 11 Escrita uncial bull En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj

a b g d e z h q i k l m n c o r sj t u f x ψ w

A B G D E Z H Q I K L M N C O R S T U F X Ψ W

ASKHSEIS - a)skhseij - Exerciacutecios Leia em voz alta Um caccedilador foi agrave mata Levou komida numa lata Matou uma paka

Depoij de komhr dormiu e sonhou Apareceu uma onsa que entrou numa toka onde foi dormir O caccedilador queria mata-la mas tinha do do bicho Resolveu markar a fera maj komo Pegou uma lata fez um furo passou o rabo do bicho pelo furo e deu um no no rabo Depoij foi para kasa em Turno no Parana Doij anos depoij nosso caccedilador passou no mesmo trecho e lembrou-se da onsa Ele se escondeu na mata e esperou De repente um barulho apareseu uma onsa atravessando o trilho Tinha uma lata enferrujada no rabo e atraacutes dela vieram sete oncinhas todaj de latinhas noj raboj

Classificaccedilatildeo das consoantes

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 18: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

18

Agora que vocecirc jaacute conhece a maioria das letras e outros siacutembolos gregosvamos treinar sua leitura

Jo 119-27 IWANNHS KAI OI IOUDAIOI JOAtildeO E OS JUDEUS

IOUDAIOI - )Ioudai=oj Su tij ei)=

Os judeus Tu Quem eacutes

IWANNHS - )Iwannhj )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj

Joatildeo Eu natildeo sou o Cristo

IOUDAIOI Ti ou)=n Su )Hliaj ei)=

OS JUDEUS Quem entatildeo Tu eacutes Elias

IWANNHS Ou)

JOAtildeO Natildeo

IOUDAIOI Tij ei)= legeij peri seautou=

OS JUDEUS Quem eacutes Falas acerca de ti mesmo

IWANNHS )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm

JOAtildeO Eu sou uma voz no deserto

IOUDAIOI Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o(

profhthj

OS JUDEUS Por que batizas se tu natildeo eacutes o

Cristo nem Elias nem o profeta

IWANNHS )Egw baptizw e)n u(dati mesoj u(mw=n e(sthkei o(( baptizwn e)n pneumati

JOAtildeO Eu batizo em aacutegua no meio de voacutes estaacute

o que batiza em espiacuterito

Kata )Iwannhj Segundo Joatildeo

Joatildeo 119-25 119 Kai au(th e)stin h( marturia tou= )Iwannou o(te a)pesteilan [proj au)ton] oi( )Ioudai=oi e)c (Ierosolumwn i(erei=j kai Leuitaj i(na e)rwthswsin au)ton Su tij ei)= 120 kai w(mologhsen kai ou)k h)rnhsato kai w(mologhsen o(ti )Egw ou)k ei)mi o( Xristoj 121 kai h)rwthsan au)ton Ti ou)=n Su )Hliaj ei)= kai legei Ou)k ei)mi (O profhthj ei)= su kai a)pekriqh Ou) 122 ei)=pan ou)=n au)t= Tij ei)= i(na a)pokrisin dw=men toi=j pemyasin h(ma=j ti legeij peri seautou= 123 e)fh )Egw fwnh bow=ntoj e)n tv= e)rhm Eu)qunate thn o(don kuriou kaqwj ei)=pen )Hsai+aj o( profhthj 124 Kai a)pestalmenoi h)=san e)k tw=n Farisaiwn 125 kai h)rwthsan au)ton kai ei)=pan au)t= Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj ou)de )Hliaj ou)de o( profhthj

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 19: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

19

Papiro 66 ANO 200 dC Conteuacutedo Evangelho

EUAGGELION IWANNHS - eu)aggeliou )Iwannhj 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 20: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

20

Pronuacutencia Muitos manuais e compecircndios modernos tecircm dado um valor demasiado a pronuacutencia

do grego koinecirc a grande verdade eacute que a pronuacutencia original foi praticamente perdida a pronuacutencia que usualmente se faz foi a adotada pelo humanista Erasmo de Roterdatilde que foi o primeiro a publicar o texto grego dentro da moderna imprensa Mas a eacutepoca de Erasmo jaacute distava em quatorze ou quinze seacuteculos da eacutepoca do grego koinecirc

A pronuacutencia ganhou certo destaque em nossos dias devido a necessidade dos alunos de aprenderem outro idioma pela pronunciaccedilatildeo das palavras Portanto essa parte do idioma deve ser vista como um recurso didaacutetico e natildeo como verdade Nisto eacute onde costumamos a dizer que o grego antigo em seu aspecto da fala estaacute perdido para sempre Portanto o aluno natildeo deve dar muita atenccedilatildeo a tentativa de ser falar o grego antigo seu cuidado deve se concentrar nos aspecto morfoloacutegicos sintaacuteticos e es estiliacutesticos que satildeo mais absorvidos pela leitura silenciosa e analiacutetica e natildeo pela foneacutetica Foi portanto um erro dar muito destaque a suposta sonoridade do grego koinecirc como se fosse um idioma como o inglecircs que se aprende mais falando do que lendo

Adotamos a pronuacutencia pela silaba tocircnica sendo esta a que estaacute com o sinal DICA DE LIacuteNGUA PORTUGUESA A Siacutelaba Tocircnica eacute aquela que se estende quando a palavra eacute pronunciada numa

suposta caiacuteda num abismo Ex A silaba tocircnica de CAVALO eacute o VA pois pronunciando a palavra numa queda de abismo temos

CA VA A A A LO Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

a Antes de γκζ e χ o γ tem som de ldquonrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia acircnguelos) a)gkura (leia aacutenguumlra = acircncora) o)gxnh (leia oacutenknē = pecircra)

b O θ se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

c O σ ς eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

a)skhseij exerciacutecios

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases legei au)t= [o(] )Ihsou=j )Egw ei)mi h( o(doj kai h( a)lhqeia kai h( zwh

ou)deij e)rxetai proj ton patera ei) mh di e)mou= (Jo 146) a)pekriqh )Ihsou=j )Amhn a)mhn legw soi e)an mh tij gennhqv= e)c

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 21: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

21

u(datoj kai pneumatoj ou) dunatai ei)selqei=n ei)j thn basileian tou= qeou=

Respondeu Jesus Ameacutem (em verdade) ameacutem eu te digo se natildeo algueacutem eacute nascido da aacutegua e do espiacuterito natildeo pode entrar no Reino de Deus (Jo 33)

SIacuteLABAS

a Monossiacutelabas o( h( ton gar ei)j e)k e)n de mh ou) ou)k oj)

b Dissiacutelabas a)-gw a)-mhn a)na qe-oj ei)mi legw bal-lw lo-goj

c Trissiacutelabas a)-del-foj a)n-qrw-poj bi-bli-on i(-e-roj ka-le-w

d Monossiacutelabas a)-pos-to-loj e)k-klh-si-a pan-to-kra-twr pres-bu-te-roj

Siacutelaba eacute a unidade sonora de uma palavra eacute o som ou reuniatildeo de sons que se pronunciam em uma soacute emissatildeo de voz Da reuniatildeo de siacutelabas obteacutem-se um vocaacutebulo ou palavra

Ex a-mor be-nig-da-de mor-to pa-li-to o-laacute

Na liacutengua grega uma palavra tem tantas siacutelabas quantas vogais ou ditongos possuir Assim logoij possui uma vogal e um ditongo e portanto tem duas siacutelabas uma contendo a vogal e a outra contendo o ditongo lo-goij

Quando uma palavra eacute separada em siacutelabas uma consoante que estiver sozinha entre duas vogais se junta agrave vogal que lhe segue

Ex e)-xo-me-noj di-da -jka-loj

As exceccedilotildees a esta regra satildeo as palavras compostas pros-eu-xh sun-a-agw-gh met-xe

Duas ou trecircs consoantes se juntam agrave vogal seguinte sempre que uma palavra grega possa comeccedilar com elas

Ex a) -na -stre-fw (composta de a)na e strefw) Na liacutengua grega uma siacutelaba pode ser longa ou breve Siacutelaba longa eacute aquela que conteacutem uma vogal longa ou um ditongo Ex a)n-qrw-poj dou=-loj Siacutelaba breve eacute aquela que conteacutem uma vogal breve lo-goj

Pronuncie em voz alta e copie as seguintes frases Jo 1512 1 )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin Eu sou a videira verdadeira e o Pai meu o agricultor eacute

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 22: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

22

2 pa=n klh=ma e)n e)moi mh feron karpon ai)rei au)to kai pa=n to karpon

Todo ramo em mim natildeo produzindo fruto (ele) tira o mesmo e todo fruto feron kaqairei au)to i(na karpon pleiona ferv

Produzindo limpa o mesmo para que fruto mais produza

CONSOANTES

Liacutequidas l m n r

Sibilantes s z c y

Em funccedilatildeo de que o z c e o y apresentam um som que parece ser a uniatildeo de duas outras consoantes eles satildeo chamados de consoantes duplas

zzzz = dddd + jjjj cccc = kkkk + jjjj yyyy = pppp + jjjj

Observaccedilatildeo Palavras gregas soacute podem terminar em vogal ou n r j (y c)

Exceccedilotildees e)ke)ke)ke)k de o adveacuterbio de negaccedilatildeo ou)k (ou)x) natildeo e palavras estrangeiras especialmente nomes hebraicos tais como Mariam )Iakwb etc

Ainda no aspecto da pronuacutencia podemos destacar

Antes de g k z e x o g tem som de ldquon = nrdquo Ex a)ggeloj (pronuacutencia anguelos)

O q se pronuncia como th forte em inglecircs Nesta pronuncia chegamos bem perto do ldquodrdquo Talvez seja deste detalhe que encontramos a origem da nossa expressatildeo Deus pois quando pronunciamos qeoj quase dizemos ela

O s j eacute sempre sibilante (possuindo o som de s ou ccedil e natildeo de z) Ex )Ihsouj se pronuncia Iessuacutes e natildeo Jezus

ACENTOS (TONOI TONOI TONOI TONOI ----tonoitonoitonoitonoi)

A maioria das palavras gregas levam acentos O acento no grego tem uma uacutenica finalidade indicar a siacutelaba tocircnica da palavra Esta siacutelaba se destaca das demais por ser proferida com mais forccedila

A escrita grega possui trecircs acentos

Agudo (acute) Grave (`) Circunflexo (^ ou ~)

Os acentos servem para orientar-nos na pronuacutencia mas noacutes natildeo precisamos falar

grego

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 23: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

23

A sua posiccedilatildeo gira em torno das trecircs uacuteltimas siacutelabas 1 Agudo pode encontrar-se numa das trecircs uacuteltimas legw tem som mais forte em

(e) 2 Grave pode encontrar-se na uacuteltima quando seguida por outra palavra qeoj ton

kosmon 3 Circunflexo (ecirc ou atilde) pode estar sobre uma das duas uacuteltimas qew= dou=loj 4 Em conjugaccedilatildeo o acento retrocede agrave primeira siacutelaba a)kouw - hkouon

O Novo Testamento e seu Vocabulaacuterio algumas estatiacutesticas 3

O NT grego possui 5388 palavras diferentes em 7941 versiacuteculos O nuacutemero total de palavras contidas em o NT eacute de 138019 Estas estatiacutesticas estatildeo em BibleWorks for Windows 40 Big Fork Montana Hermeneutika Bible Research Software 1999 e satildeo do Analytical Greek New Testament (AGNT2) de Timothy amp Barbara Friberg Destas 5388 palavras a grande maioria mais de 3000 palavras aparece apenas uma duas ou trecircs vezes em o NT

Cada 7a palavra eacute um artigo definido Cada 15a palavra eacute uma conjunccedilatildeo ldquoerdquo Cada 25a palavra eacute um pronome As 10 palavras mais usadas somam cerca de 45 mil do total enquanto que as 170

palavras que aparecem mais de 100 vezes cada somam cerca de 100 mil do total de vocaacutebulos do NT

Os substantivos satildeo 2368 e aparecem em 28365 formas diferentes Os verbos satildeo 1839 e aparecem em 27773 formas diferentes

EUAGGELION IWANNHS

11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw 111 ei)j ta i)dia

3 httpwwwairtonjocomgrego_biblico

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 24: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

24

h)=lqen kai oi( i)dioi au)ton ou) parelabon 112 o(soi de e)labon au)ton e)dwken au)toi=j e)cousian tekna qeou= genesqai toi=j pisteuousin ei)j to o)noma au)tou= 113 oi( ou)k e)c ai(matwn ou)de e)k qelhmatoj sarkoj ou)de e)k qelhmatoj a)ndroj a)ll e)k qeou= e)gennhqhsan 114 Kai o( logoj sarc e)geneto kai e)skhnwsen e)n h(mi=n kai e)qeasameqa thn docan au)tou= docan w(j monogenou=j para patroj plhrhj xaritoj kai a)lhqeiaj 115 )Iwannhj marturei= peri au)tou= kai kekragen legwn Ou(=toj h)=n o(n ei)=pon (O o)pisw mou e)rxomenoj e)mprosqen mou gegonen o(ti prw=toj mou h)=n 116 o(ti e)k tou= plhrwmatoj au)tou= h(mei=j pantej e)labomen kai xarin a)nti xaritoj

ACENTOS (TONOI)

O Novo Testamento foi originalmente escrito inteiramente em letras maiuacutesculas Natildeo havia marcas para indicar um tom alto ( acute ) um tom baixo ( ` ) ou um tom ascendente e descendente ( ~ ) O sistema de marcas chamadas de acentos eacute encontrado em manuscrito do nono seacuteculo AD para frente Vocecirc os encontraraacute nos textos impressos do Novo Testamento e pode completar este curso e ler o Novo Testamento sem saber mais nada sobre acentos Aqueles que precisarem de informaccedilotildees adicionais devem consultar as seguintes informaccedilotildees

Em ediccedilotildees impressas do Novo Testamento vocecirc encontraraacute trecircs acentos conhecidos como agudo ( ) [por exemplo ti] grave ( ) [proj] e circunflexo [ =] [a)rxv=] Estes acentos natildeo faziam parte do texto original do Novo Testamento eles aparecem apenas em manuscritos do 9ordm Seacuteculo em diante O sistema idealizado pelos escritores do grego claacutessico como uma ajuda para a pronuacutencia como o ( acute ) indicando um tom alto ( ` ) indicando um tom baixo e [ =] um tom ascendente e descendente

Em uns poucos casos os acentos distinguem palavras que de outra forma pareceriam iguais Por exemplo ei) significa ldquoserdquo mas ei)= ldquoeacutesrdquo Eacute possiacutevel ler o Novo Testamento sem saber nada sobre os acentos As regras de acentuaccedilatildeo satildeo complicadas e a maior parte dos estudantes natildeo precisa aprendecirc-las Para os que tecircm um interesse especial o sumaacuterio seguinte provecirc uma introduccedilatildeo baacutesica

Note que siacutelaba longa eacute geralmente aquela que conteacutem uma vogal longa (h w) ou um ditongo Todavia ai e oi satildeo consideradas curtas quando ocorrem no fim de uma palavra (desta forma a siacutelaba final eacute curta em logogogogoijijijij Em ditongos eacute costume colocar o acento sobre a segunda vogal (tou=to)

Regras baacutesicas de acentuaccedilatildeo

1 O acento pode ser colocado sobre uma das trecircs uacuteltimas siacutelabas da palavra (Jo 13 anta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= ou)de e(n o( gegonen

2 Se a uacuteltima siacutelaba de uma palavra eacute longa o acento pode ser colocado soacute em uma

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 25: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

25

das duas uacuteltimas siacutelabas (pneumata mas pneumaton) 3 O acento circunflexo soacute pode ser colocado sobre uma das duas uacuteltimas siacutelabas da

palavra e soacute sobre uma siacutelaba longa (dw=ma dou= (Romai=oi) 4 Em verbos o acento agudo eacute colocado tatildeo longe do fim da palavra quanto

permitem as regras 1 e 2 (didwmi e(disoun) Quando um verbo eacute contracto e o acento agudo for colocado sobre a vogal contraiacuteda este eacute substituiacutedo por um acento circunflexo sobre a vogal contraiacuteda (filew torna-se filw=)

5 Excetuando-se as regras 1 e 2 natildeo haacute regras para indicar onde os acentos satildeo colocados em substantivos Eacute necessaacuterio aprender a colocar o acento ao aprender-se a palavra Mas note que na maior parte das vezes um substantivo conserva o seu acento nos demais casos na mesma siacutelaba em que ele cai no nominativo (a)rxh a)rxh=j) a menos que outras regras exijam uma mudanccedila (pneu=ma pneumatoj) mas pneumatwn [regra 2])

6 Quando uma palavra que naturalmente leva um acento agudo na uacuteltima siacutelaba eacute seguida por outra na mesma frase o acento agudo eacute substituiacutedo por um acento grave (touj a)delfououououjjjj blepw mas blepw touj a)delfououououjjjj)

7 Em circunstacircncias normais uma palavra leva soacute um acento Haacute contudo diversas palavras curtas (por exemplo e)sti me tij pwj) que lanccedilam o acento que elas teriam para traacutes para a palavra anterior quando isso eacute possiacutevel Por exemplo a)nqtrwpoj tij - um certo homem dou=loj tij ndash um escravo h(yato mou tij ndashalgueacutem me tocou (note que o acento de mou foi lanccedilado para traacutes sobre o h(yato e o acento de tij sobre o mou)

8 Dois acentos agudos natildeo podem ficar sem siacutelabas vizinhas Por isso topoj tij ndash um certo lugar (topoacutej eacute impossiacutevel e entatildeo tij simplesmente perde o acento) Mas onde uma palavra dissiacutelaba natildeo pode lanccedilar seu acento para traacutes ela o reteacutem e)n top= tini h=)n ndash ele estava em certo lugar

9 Palavras que laccedilam seus acentos para traacutes satildeo chamadas de encliacuteticas o( h( oi( ai( ei)j e)n e)k ou) e w(j natildeo tecircm acentos

O acento se coloca em cima da vogal da siacutelaba tocircnica da palavra e no caso de cair sobre um ditongo eacute sempre colocado sobre a sua segunda vogal

Ex lam-ba-nei ton dou=lon a)-kou-w tw=j fwnh=j Quando letras maiuacutesculas satildeo acentuadas a aspiraccedilatildeo e o acento satildeo colocados antes

da letra e natildeo em cima dela Ex )Ihsou= - i)hsou= )Eferoj

As uacutenicas palavras gregas que natildeo recebem acentos satildeo as procliacuteticas e as encliacuteticas Procliacuteticas satildeo as palavras monossilaacutebicas que natildeo tecircm acento proacuteprio e satildeo

pronunciadas junto com a palavra que segue agrave qual estatildeo intimamente ligadas Ex o(o(o(o( logoj e)ke)ke)ke)k qeou=

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 26: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

26

A este grupo pertencem as dez palavras gregas que nunca levam acentos Satildeo elas 1 Quatro formas do artigo o( oi( h( ai( 2 O adveacuterbio de negaccedilatildeo ou) (ou)k ou)x) 3 Trecircs preposiccedilotildees e)n ei)j e)k 4 Duas conjunccedilotildees w(jw(jw(jw(j = como eieieiei( = se

Palavras encliacuteticas Satildeo as palavras monossilaacutebicas e dissilaacutebicas que normalmente perdem seu proacuteprio

acento e se pronunciam junto com a palavra que vem antes porque satildeo consideradas como parte delas

Ex a)gapa=j memememe o(o(o(o( qeoj e)stin a)gaqoj A este grupo pertencem A maioria das formas do verbo ei)mi (eu sou) E a maioria

das formas do verbo fhmi As formas do pronome pessoal mou= = meu moi = para mim sou= = teu soi = para ti se = te

ASPIRACcedilAtildeO

Na liacutengua grega as palavras que comeccedilam com vogal ou ditongo levam um sinal

chamado aspiraccedilatildeo (espiacuterito) Este sinal se coloca sobre a vogal inicial ou caso a palavra comeccedilar com ditongo sobre a segunda vogal deste No caso de a palavra comeccedilar com maiuacutescula se coloca antes dela A aspiraccedilatildeo indica como se pronuncia a palavra

e)xomenoj r(hmata ui(ou= )Abraam A aspiraccedilatildeo branda (rsquo ) natildeo afeta a pronuacutencia e natildeo eacute considerada na transliteraccedilatildeo Ex ou)ranoj ceacuteu pronuncia-se uranoacutes a)gaph amor pronuncia-se agaacutepē A aspiraccedilatildeo aacutespera (lsquo ) indica que a palavra se pronuncia com um som parecido com

o ldquohrdquo em inglecircs (house) ou ldquojrdquo em espanhol (juego) Na transliteraccedilatildeo a aspiraccedilatildeo aacutespera eacute representada pela letra h

Ex o(doj caminho pronuncia-se hodoacutes e se translitera hodoacutes eu(rnikw eu acho pronuncia-se e translitera-se heurisco Quando o u ou o r estatildeo no iniacutecio de uma palavra sempre levam aspiraccedilatildeo aacutespera

Ex r(hma = rhecircma palavra u(pomonh = hupomonē paciecircncia Quando uma palavra leva aspiraccedilatildeo e acento na mesma vogal a maneira de colocaacute-lo

se ilustra nos seguintes exemplos e)xw e(n (um) (Anna (Ana)

TREMA O trema (uml) indica que duas vogais juntas natildeo formam um ditongo e que tambeacutem se

pronunciam separadamente Ex i)sxu+i ischuacute-i prwi+ pro-iacute )Hsai+aj Esa-iacuteas

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 27: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

27

a)skhseij - exerciacutecios

1 a)nagignwske kai grafe (Leia e escreva) o( profhthj (o profeta) o( poihthj (o poeta) o( filosofoj (o filoacutesofo) o( didaskaloj (o professor) o( i)atroj (o meacutedico) 2 GRAFE grafre Escreva (Em letras minuacutesculas) EGW LEGW

IWANNHS ESTI O PROFHTHS

SU EI O POIHTHS

UMEIS ESTE OI FILOSOFOI

EGW EIMI O DIDASKALOS

SINAIS DE PONTUACcedilAtildeO

Port Koinecirc Exemplo Grego Ponto final Deus qeoj Viacutergula Deus qeoj Ponto Viacutergula ou dois pontos ou Deus Deus qeoj Deus qeoj

portuguecircs em grego

ponto final igual

viacutergula igual

ponto e viacutergula

dois pontos

exclamaccedilatildeo

ponto no alto da linha

interrogaccedilatildeo helliphelliphelliphellip (cuidado)

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 28: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

28

DICAS DE LIacuteNGUA PORTUGUESA As Classes de Palavras Frase eacute uma combinaccedilatildeo de palavras organizadas segundo determinadas leis Sua

estrutura elementar apoacuteia-se basicamente em duas classes de palavras o substantivo e o verbo Exs

a O menino brinca Substantivo verbo

b As andorinhas voam Substantivo verbo 1 Substantivo Pertencem a esta classe todas as palavras que designam os seres

em geral as entidades reais ou imaginaacuteveis cadeira Cearaacute anjo alegria 2 Verbo Pertencem a essa classe as palavras que designam as accedilotildees ou processos que

ocorrem com os seres em geral cantar falar desaparecer partir O verbo eacute a uacutenica classe de palavras em que o tempo eacute marcado por uma desinecircncia proacutepria conto (presente indica a accedilatildeo feita no tempo real ) cantava ( preteacuterito [passado] imperfeito indica uma accedilatildeo imperfeita natildeo concluiacuteda ) cantei ( preteacuterito perfeito indica uma accedilatildeo concluiacuteda ) cantarei ( futuro aponta uma accedilatildeo que estaacute por vir ) cantaria ( futuro do preteacuterito indica uma accedilatildeo do passado que visava o futuro)

3 Os sateacutelites do substantivo 31 Adjetivo Classe de palavras que serve para indicar as qualidades as propriedades do

substantivo Exs a Cadeira confortaacutevel b Garoto feliz A locuccedilatildeo adjetiva eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo

qualificadora de outro substantivo Exs a Casa de tijolos b copo de cristal 32 Numeral Classe que serve para indicar a quantidade dos substantivos quantos

satildeo eles Exs um dez duacutezia oitenta mileiro O numeral ordinal indica a posiccedilatildeo de certo substantivo numa escala de nuacutemeros

dispostos em seacuterie Exs primeiro trigeacutesimo mileacutesimo 33 Artigo Classe que serve basicamente para indicar se o substantivo eacute concebido com

algo jaacute definido e conhecido previamente ou como algo indefinido e natildeo nomeado anteriormente Exs Havia um menino e um cachorro muito amigos O cachorro chama-se Buck e era da raccedila pastor-alematildeo O menino era contente com seu cachorro

4 Os sateacutelites do verbo 41 Adveacuterbio Pertencem a esta classe as palavras que se associam ao verbo para indicar

as vaacuterias circunstacircncias que envolvem a accedilatildeo (tempo lugar modo causa etc ) Exs O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 29: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

29

O aviatildeo pousou suavemente aqui ontem Artigo substantivo verbo adveacuterbio de modo adv de lugar adv de tempo OBS Em alguns casos o adveacuterbio pode modificar um adjetivo ou um outro adveacuterbio Exs a O dia foi bastante agitado b Estou muito bem Adveacuterbio adjetivo adveacuterbio adveacuterbio

A locuccedilatildeo adverbial eacute a expressatildeo formada de preposiccedilatildeo mais substantivo modificadora do verbo Exs A aviatildeo pousou no porta-aviotildees sem atraso Verbo locuccedilatildeo adverbial locuccedilatildeo adverbial 42 Pronome Eacute a classe de palavras que serve para indicar uma das trecircs pessoas

do discurso ou situar alguma coisa em relaccedilatildeo a essas trecircs pessoas Ex Noacutes vocecirc minha aquela algueacutem Existem os pronomes pessoais do caso reto que funcionam com sujeito da oraccedilatildeo (eu tu ele noacutes voacutes eles) e do caso obliacutequo que funcionam com complementos da oraccedilatildeo (me te o a se lhe nos vos os as se lhes mim comigo ti contigo si consigo ele ela noacutes conosco voacutes convosco si consigo eles elas) os demonstrativos (aquele aquela aquilo este essa) os possessivos (meu teu minha nosso vosso) os relativos (que qual) os interrogativos (quem qual ) os de tratamento (Senhor Vossa Excelecircncia)

SUBSTANTIVOS GREGOS

O substantivo e o verbo satildeo palavras principais no discurso As outras satildeo

consideradas auxiliares Eis algumas como exemplo a)nqrwpoj a)ggeloj kosmoj logoj liqoj exprimem substacircncia ndash satildeo substantivos luw legw a(giazw

exprimem accedilatildeo ndash satildeo verbos Os substantivos podem servir como sujeito e objeto ou complemento direto

qeoj a)gapa= a)nqrwpon a)nqrwpoj a)gapa= qeon Suj verbo objeto - sujeito verbo Objeto

a) O grego natildeo utiliza a ordem das palavras na formaccedilatildeo da frase como no portuguecircs pode invertecirc-las Por exemplo sujeito predicado complemento e acessoacuterios Deus ama o mundo

b) Grego qeoj a)gapa= ton kosmon O sujeito eacute qeoj e o objeto direto eacute ton kosmon Ordem inversa ton kosmon a)gapa= o( qeoj O sujeito eacute o( qeoj No final da frase e o objeto direto eacute ton kosmon no princiacutepio Conclusatildeo O sujeito eacute indicado pela terminaccedilatildeo [oj] ndash diz-se nominativo ndash N O objeto direto eacute indicado pela terminaccedilatildeo [on] ndash diz-se acusativo ndash A

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 30: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

30

A mudanccedila de forma dos substantivos chama-se Declinaccedilatildeo CASO Caso Sigla Forma Funccedilatildeo

o)nomastikh Nominativo N oj Sujeito genikh Genitivo G ou= Posse dwtikh Dativo D Objeto indireto ai)tiatikh Acusativo A on Objeto direto

c) Determinar o sujeito e o objeto direto nas seguintes frases qeoj a)gapa= ton ui(on

ton ui(on a)gapa qeoj logon legei o( dou=loj )Ihsou legei logon Declinaccedilatildeo

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoj a palavra genikh Genitivo G ou= logou da palavra dwtikh Dativo D Objeto indireto log agrave palavra ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto on logon a palavra

CASO Caso Sigla Funccedilatildeo Forma Exemplo traduccedilatildeo o)nomastikh Nominativo N Sujeito oj logoi as palavras genikh Genitivo G wn logwn das palavras dwtikh Dativo D Objeto indireto oij logoij agraves palavras ai)tiatikh Acusativo A Objeto direto ouj logouj as palavras

O grego modifica a uacuteltima siacutelaba das palavras para indicar a sua funccedilatildeo seja qual for a posiccedilatildeo na frase As formas das declinaccedilotildees chamam-se casos

Caso indica funccedilatildeo Forma Caso Sigla Funccedilatildeo Exemplo traduccedilatildeo oj Nominativo N Sujeito logoj palavra ou Genitivo D logou da palavra Dativo A Objeto indireto log agrave palavra on Acusativo A Objeto direto logon a palavra

Os substantivos terminados em [oj] cumprem sempre a funccedilatildeo de sujeito Os substantivos terminados em [on] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto direto Os substantivos terminados em [] cumprem sempre a funccedilatildeo de objeto indireto

diakonoj legei logon qeou= dou=l O diaacutecono fala a palavra de Deus ao servo Sujeito Verbo Objeto direto Objeto indireto

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 31: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

31

Substantivos satildeo palavras que datildeo nomes aos seres de modo geral eles satildeo flexionados com relaccedilatildeo ao seu gecircnero e ao seu nuacutemero

Gecircnero satildeo flexionados em masculino feminino e ainda o neutro Nuacutemero aleacutem do singular e do plural temos o dual As Declinaccedilotildees Gregas Satildeo modificaccedilotildees sofridos pelo substantivo na uacuteltima siacutelaba dando sua funccedilatildeo

sintaacutetica na frase Nem todos os substantivos satildeo flexionados da mesma forma os que apresentam as mesmas flexotildees satildeo agrupados em declinaccedilotildees Os estudiosos antigos da gramaacutetica relacionaram com pequenas variaccedilotildees dez declinaccedilotildees poreacutem haacute trecircs seacuteculos aconteceu uma mudanccedila e reuniram apenas trecircs satildeo estas

Casos Gregos O grego trabalha com casos para indicar as funccedilotildees sintaacuteticas dos substantivos Estes casos satildeo em nuacutemero de oito Nominativo Genitivo Dativo Acusativo Ablativo Locativo Instrumental e Vocativo Mas eles se apresentam em cinco formas apenas Isso porque alguns possuem a mesma forma o Locativo o Instrumental e o Dativo possuem a mesma terminaccedilatildeo (w w) por isso muitas gramaacuteticas os consideram simplesmente como Dativo Os casos Genitivos e Ablativos possuem a mesma terminaccedilatildeo (ou ou) por isso algumas gramaacuteticas os consideram como Genitivo sendo assim em algumas gramaacuteticas os classifiquem apenas em cinco casos assim vejamos esses casos Nominativo eacute o caso que indica que o substantivo exerce a funccedilatildeo sintaacutetica de sujeito da frase

1 O nominativo o chamado predicativo do sujeito nas frases que possuam predicados nominais Ex a)postoloj a)gei ton filon (o apoacutestolo conduz o amigo) o( qeoj kurioj e)stin (Deus eacute o Senhor)

2 Genitivo eacute o caso usado para indicar que o substantivo tem a ideacuteia de uma posse No portuguecircs natildeo eacute usado este termo Ex gnwskomen ton adelfon tou= a)nqrwpou (Noacutes conhecemos o irmatildeo do homem)

3 Dativo eacute o caso que indica a ideacuteia de interesse pessoal Corresponde ao nosso objeto indireto Ex legw t= a)nqrwp (eu falo ao Homem)

4 Acusativo expressa a ideacuteia de extensatildeo corresponde ao nosso objeto direto Ex a)kouw ton logon (eu ouccedilo a palavra)

5 Vocativo eacute o caso que expressa exclamaccedilatildeo Ex kurie a)koue (Senhor Escuta) 6 Ablativo eacute o caso usado com o substantivo indicar a ideacuteia fundamental de origem

derivaccedilatildeo ou ponto de partida Ex o( nomoj e)rxetai ton qeou= (A lei vem de Deus) 7 Locativo eacute o caso que exprimi a ideacuteia de lugar Ex o( a)nqrwpoj e)stin t=

kosm (o homem estaacute no mundo) 8 Instrumental eacute o caso que tem a ideacuteia do meio atraveacutes do qual a accedilatildeo verbal eacute

realizada Podendo tambeacutem indicar a ideacuteia de associaccedilatildeo ou acompanhamento Ex pempw a)rton t= a)postol (eu envio o patildeo pelo apoacutestolo) legw t= qe (eu falo com Deus)

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 32: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

32

Segunda Declinaccedilatildeo Os substantivos da 2ordf declinaccedilatildeo satildeo os substantivos que tecircm raiz - oooo Eles possuem dois gecircneros o Masculino e o Neutro Os masculinos satildeo aqueles substantivos terminados em ojojojoj e tecircm como paradigma o substantivo logojlogojlogojlogoj Jaacute os de gecircneros Neutros satildeo aqueles terminados em onononon cujo paradigma eacute biblonbiblonbiblonbiblon

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N logoj logoi

GENITIVO genikh G logou logwn

DATIVO dwtikh D log logoij

ACUSATIVO ai)tiatikh A logon logouj

CASOS SINGULAR PLURAL NOMINATIVO o)nomastikh N biblion biblia GENITIVO genikh G bibliou bibliwn DATIVO dwtikh D bibli biblioij ACUSATIVO ai)tiatikh A biblion biblia

Substantivos Masculinos da 2ordf Declinaccedilatildeo ndash ojojojoj

Substantivos Neutros da 2ordf declinaccedilatildeo - onononon

N logoj Palavra biblion O livro

G logou Da palavra bibliou Do livro

Abl logou Da palavra bibliou Do livro

Loc log Na palavra bibli No livro Inst log Com a pela palavra bibli Com o pelo livro D log Agrave palavra bibli Ao livro

A logon Palavra biblion O livro

Voc loge Palavra biblion livro N logoi Palavras biblia Os livros

G logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Abl logwn Das palavras bibliwn Dos livros

Loc logoij Nas palavras biblioij Nos livros Inst logoij Com as pelas palavras biblioij Com os pelos livros D logoij Agraves palavras biblioij Aos livros

A logouj Palavras biblia Os livros

Voc logoi Palavras biblia livros

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 33: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

33

Vocabulaacuterio Substantivos masculinos seguem o paradigma logojlogojlogojlogoj

SINGULAR PLURAL N logoj logoi

G logou logwn

D log logoij

A logon logouj

Vocabulaacuterio

Grego Portuguecircs O Nordm de Vezes no NT a(martoloj pecador (hamartiologia) 47 a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)lla Mas (ecircnfase 635) a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) de E mas (2771) diaboloj diabo (175) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 filoj Amigo 29 foboj Medo (Fobia 47) kai E tambeacutem (947) kairoj Tempo 85 karpoj Fruto 66 kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave 45) nomoj Lei (Deutero-nocircmio 194) o)xloj Multidatildeo 174 o)fqalmoj Olho 100 oi)koj Casa 115

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 34: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

34

ou) ou)k ou)x natildeo (1619) ou)ranoj Ceacuteu 272 paraklhtoj Consolador advogado 5 potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) qanatoj Morte (tanatologia)120 qeoj Deus deus (teologia 1314) qronoj Trono 62 stauroj Cruz 28 stefanoj Coroa 18 tufloj Cego 50 u(mnoj Hino 2 ui(oj Filho 374 Xristoj Cristo (ungido crisma 529) xronoj Tempo 54 zh=loj Zelo 16

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a(martoloj a)nqrwpoj a)rtoj a)delfoj

a)mnoj a)postoloj didaskaloj e)piskopoj kosmoj ou)ranoj potamoj qanatoj

Decirc o plural e o singular das seguintes palavras

decirc o plural decirc o singular

oJ a[ggelo oiJ diavkonoi

oJ ajdelfov oiJ douloi

oJ qeov oiJ oi[koi

hJ diavkono aiJ qevoi

hJ h[rhmo aiJ oJdoiv

hJ ceirov aiJ a[mpeloi

to gevno ta ajrniva

to e[qo ta tevkna

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 35: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

35

Vocabulaacuterio Substantivos neutros seguem o paradigma biblionbiblionbiblionbiblion

SINGULAR PLURAL N biblion biblia

G bibliou bibliwn

D bibli biblioij

A biblion biblia

Substantivos neutros Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo musthrion Segredo paidion Crianccedila a)rnion Cordeirinho ploi=on Barco navio biblion Livro probaton Ovelha daimonion Democircnio proswpon Rosto face pessoa e)rgon Obra trabalho sabbaton Saacutebado i(eron Templo shmei=on Sinal eu)aggelion Evangelho sunedrion Sineacutedrio lutron Resgate teknon Filho crianccedila marturion Testemunho

a)skhseij Decline os seguintes substantivos a)rnion daimonion e)rgon i(eron

eu)aggelion lutron marturion teknon musthrion paidion ploi=on probaton

Primeira declinaccedilatildeo Os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm raiz ndash aaaa Eles possuem

dois gecircneros os femininos e os masculinos Os substantivos femininos 1ordf declinaccedilatildeo estatildeo divididos em dois grupos aqueles

cujas raiacutezes terminam numa vogal ou em rrrr que levam a terminaccedilatildeo aaaa e tem como paradigma o substantivo oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia) e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr que levam a terminaccedilatildeo hhhh e tem como paradigma o substantivo grafhgrafhgrafhgrafh Entretanto os substantivos femininos da 1ordf declinaccedilatildeo tecircm uma pequena exceccedilatildeo com relaccedilatildeo aos chamados substantivos sigmaacuteticos (ssss - jjjj) ou seja todos aqueles que acabam em sigma [glglglglwwww====ssssssssaaaa] Eles sofrem alteraccedilotildees no nominativo e no acusativo singular em vez de seguir o paradigma grafē (grafhgrafhgrafhgrafh) eles seguem o paradigma oikia (oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia)

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N oi)kia oi)kiai N grafh grafai G oi)kiaj oi)kiw=n G grafh=j grafw=n D oi)ki oi)kiaij D gra fv= grafai=j A oi)kian oi)kiaj A grafhn grafaj

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 36: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

36

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (aaaa) e seguem o paradigma oi)kiaoi)kiaoi)kiaoi)kia Substantivos Femininos Traduccedilatildeo Traduccedilatildeo a(martia Pecado metanoia Arrependimento a)lhqeia Verdade o)milia Conversa a)nomia Iniquumlidade oi)kia Casa basileia Reino o(mologia Confissatildeo diakonia Serviccedilo parousia Vinda diaspora Dispersatildeo sofia Sabedoria e)kklhsia Igreja swthria Salvaccedilatildeo e)paggelia Promessa filadelfia Amor fraternal eu)logia Becircnccedilatildeo louvor h(mera Dia eu)xaristia Gratidatildeo qura Porta kardia Coraccedilatildeo petra Rocha pedra koinwnia Comunhatildeo xara Alegria marturia Testemunho w(ra hora

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N glw=ssa glw=ssai N doca docai

G glwsshj glwssw=n G dochj docwn

D glwssv glwssaij D docv docai=j

A glw=ssan glw=ssaj A docan docaj

Vocabulaacuterio Todos estes substantivos satildeo femininos (h) e seguem o paradigma

grafgrafgrafgrafh

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo a)paph Amor o)rgh Ira coacutelera a)delfh Irmatilde parabolh Paraacutebolas a)rxh Princiacutepio proseuxh Oraccedilatildeo diaqhkh Alianccedila sinagwgh Sinagoga didaxh Ensino u(paoh Obediecircncia dikaiosunh Justiccedila u(potagh Submissatildeo ei)rhnh Paz u(pomonh Perseveranccedila e)ntolh Mandamento fulh Tribo e)pistolh Carta epiacutestola fwnh Voz som numfh Noiva yuxh Alma

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 37: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

37

ajgrafhngrafA

ai=jgrafv=grafD

w=ngrafh=jgrafG

aigrafhgrafN

PLURALSINGULAR

RAIZRAIZ

Exerciacutecio - a)skhseij

Decline os seguintes substantivos a)paph a)delfh a)rxh diaqhkh didaxh dikaiosunh ei)rhnh e)ntolh e)pistolh numfh o)rgh parabolh proseuxh sinagwgh u(paoh u(potagh u(pomonh fulh fwnh yuxh

Os substantivos masculinos da 1ordf declinaccedilatildeo tambeacutem satildeo divididos em dois grupos aqueles cujas raiacutezes terminam em vogal (neaniaj) ou em tttt (profprofprofprofhhhh tttthhhhς) levam a terminaccedilatildeo aaaaς e tem como paradigma o substantivo neanianeanianeanianeaniaς e aqueles cujas raiacutezes terminam numa consoante menos o rrrr levam a terminaccedilatildeo hhhhς e tem como paradigma o substantivo profprofprofprofhhhh tttthhhhς Em siacutentese os substantivos da 1ordf declinaccedilatildeo satildeo os femininos terminados em aaaa e em hhhh e os substantivos masculinos terminados em aaaaς e hhhhjjjj

SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL

N neaniaj neaniai N profhthj profh=tai

G neaniou neaniw=n G profhtou profhtw=n

D neani neaniaij D profhtv profhtaij

A neanian neaniaj A profhthn profhtaj

VOCABULAacuteRIO Todos estes substantivos satildeo masculinos (o() o seguem os paradigmas neaniajprofhthj Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo rsquoHliaj Elias krithj Juiz rsquoHsaiaj Isaiacuteas maqhthj Aluno disciacutepulo neaniaj Moccedilo jovem margarithj Peacuterola Bappisthj Batista mesithj Mediador

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 38: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

38

Grego Traduccedilatildeo Grego Traduccedilatildeo eu)aggelisthj Evangelista poihthj Fazedor Zhlwthj Zeloso profhthj Profeta rsquo Israhlithj Israelita stratiwthj Soldado rsquo Iwannhj Joatildeo u(phrethj Ministro servo klepthj Ladratildeo u(pokithj Hipoacutecrita

a)skhseij Decline os seguintes substantivos neaniaj Bappisthj eu)aggelisthj

klepthj maqhthj profhthj u(phrethj

Terceira Declinaccedilatildeo A 3ordf declinaccedilatildeo grega geralmente eacute conhecida como declinaccedilatildeo consoante pois a maioria dos seus substantivos possuem raiz ndash consoante Eacute a mais difiacutecil das declinaccedilotildees gregas Diferente da 1ordf e da 2ordf declinaccedilatildeo a 3ordf abrange os trecircs gecircneros Feminino Masculino e Neutro

SINGULAR PLURAL

N ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς N ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

V φφφφῶῶῶῶςςςς V φφφφῶῶῶῶτατατατα

A ττττὸὸὸὸ φφφφῶῶῶῶςςςς A ττττὰὰὰὰ φφφφῶῶῶῶτατατατα

G τοτοτοτοῦῦῦῦ φωτφωτφωτφωτόόόόςςςς G ττττῶῶῶῶνννν φφφφώώώώτωντωντωντων

D ττττῷῷῷῷ φωτφωτφωτφωτίίίί D τοτοτοτοῖῖῖῖςςςς φφφφώώώώσισισισι

substantivo masculino

substantivo feminino

substantivos neutros

nom oJoJoJoJ lovgo hJhJhJhJ oJdov totototo tevknon ajrnivon

genabl toutoutoutou lovgou thththth oJdou toutoutoutou tevknou ajrnivou

dtlcit twtwtwtw lovgw thththth oJdw twtwtwtw tevknw ajrnivw

acus tontontonton lovgon thnthnthnthn oJdovn totototo tevknon ajrnivon

sing

voc lovge oJdev tevknon ajrnivon

nom oiJoiJoiJoiJ lovgoi aiJaiJaiJaiJ oJdoiv tatatata tevkna ajrniva

genabl twntwntwntwn lovgwn twntwntwntwn oJdwn twntwntwntwn tevknwn ajrnivwn

dtlcit toitoitoitoi lovgoi taitaitaitai oJdoi toitoitoitoi tevknoi ajrnivoi

acus toutoutoutou lovgou tatatata ojdouv tatatata tevkna ajrniva

pl

voc lovgoi oJdovi tevkna ajrniva

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 39: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

39

VERBOS GREGOS

A forma como os verbos satildeo identificados (que eacute a que aparece nos dicionaacuterios) eacute a da primeira pessoa do singular do presente do indicativo da voz ativa Assim e)imi (eu sou) legw (eu falo eu digo)

Os verbos tecircm tempo voz e modo como no portuguecircs Os tempos verbais gregos expressam mais a qualidade da accedilatildeo do que o tempo em que a accedilatildeo acontece Somente no Indicativo eacute que o Presente indica Tempo Presente A ideacuteia principal do Presente eacute que a accedilatildeo eacute contiacutenua ainda em progresso e eacute chamada de Linear ou Durativa

Verbo eacute a palavra que indica accedilatildeo ou estado da accedilatildeo as flexotildees sofridas pelo verbo chamam-se conjugaccedilotildees Eles estatildeo divididos em dois grupos de conjugaccedilotildees o de terminaccedilatildeo wwww (legw) possuindo a maioria dos verbos gregos e o de terminaccedilatildeo mimimimi (e)imi) contendo somente uma minoria

Os verbos gregos como no portuguecircs possuem modificaccedilotildees numeacutericas pessoa (1ordf 2ordf e 3ordf) e nuacutemero (singular e plural)

Tempos Verbais O tempo verbal em grego eacute diferente do portuguecircs aleacutem de indicar a eacutepoca o tempo refere-se principalmente agrave qualidade da accedilatildeo ou seja se a accedilatildeo foi completada ou natildeo A accedilatildeo completa chama-se tambeacutem accedilatildeo pontilear e a incompleta linear que eacute descrita como estando em processo em andamento No grego temos trecircs tempos Primaacuterios Presente Perfeito (Passado) e Futuro E trecircs tempos Secundaacuterios Aoristo Imperfeito e Mais-que-Perfeito

Presente indicam aleacutem de uma accedilatildeo pontilear uma accedilatildeo contiacutenua ou um estado incompleto A accedilatildeo eacute descrita como em progresso em andamento durativa ou linear

Futuro como em portuguecircs indica o que vai acontecer Geralmente expressa a ideia de uma accedilatildeo pontilear mas em alguns casos pode ser durativa

Ex Jesus voltaraacute em gloacuteria Imperfeito expressa uma accedilatildeo que foi contiacutenua por algum tempo no passado mas

que jaacute cessou A accedilatildeo pode ter sido continuada habitual intermitente etc o que eacute determinado pelo contexto e pelo significado do verbo

Ex Jesus proclamava o Reino de Deus

Aoristo Eacute um tempo indefinido Essencialmente ele natildeo tem significaccedilatildeo temporal embora esse significado esteja presente no modo indicativo onde o aoristo tem significaccedilatildeo passada e recebe o (faltou o siacutembolo na apostila) de aumento como o tempo imperfeito

Perfeito Eacute um tempo grego peculiar em sua funccedilatildeo e natildeo encontramos correspondecircncia em nossa liacutengua Ele combina a accedilatildeo pontilear e a linear por expressar geralmente no indicativo o efeito ou estado no presente como resultado de uma accedilatildeo no passado indicando assim a permanecircncia de uma accedilatildeo completa ou um estado presente resultado de uma accedilatildeo passada

Mais-que-Perfeito Associa a accedilatildeo pontilear com a linear soacute que estas accedilotildees satildeo combinadas no passado Tem a mesma ideacuteia do nosso passado imperfeito

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 40: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

40

Modos verbais O modo verbal indica a maneira da afirmaccedilatildeo verbal ou seja como a accedilatildeo eacute realizada Eacute a maneira ou a forma por meio da qual o verbo exprime a accedilatildeo Assim temos o Indicativo Subjuntivo Imperativo Optativo Infiniti vo e o Particiacutepio

1 Indicativo que expressa um fato tido como certo

2 Subjuntivo que enuncia o fato de modo possiacutevel duvidoso

3 Imperativo que expressa ordem proibiccedilatildeo conselho

4 Optativo que expressa desejo opccedilatildeo

5 Infinitivo que eacute considerado como um substantivo-verbal O infinitivo eacute um substantivo-verbal Eacute sempre indeclinaacutevel (o que significa que natildeo tem casos N G D A) Quando eacute antecedido de um artigo definido o artigo eacute sempre neutro singular e eacute declinado segundo a funccedilatildeo do infinitivo

6 Particiacutepio eacute considerado como um adjetivo-verbal

Vozes Verbais A voz verbal indica como a accedilatildeo ou o estado do verbo se refere ao sujeito Natildeo existe accedilatildeo sem causa E a origem desta causa eacute descrita pela voz Em grego como no portuguecircs temos trecircs vozes verbais Ativa Meacutedia (reflexiva) e Passiva

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

raiz terminaccedilatildeo

do VIPMP VIPPM

Traduccedilatildeo

Presente do Indicativo

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

luv-

-omai

-h

-etai

-ovmeqa

-esqe

-ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

VIPP eu sou solto

VIPM eu solto para mim eu me solto

VIPP tu eacutes solto

VIPM tu soltas para ti tu te soltas

VIPP ele(a) eacute solto

VIPM ele(a) solta para si ele(ou ele se solta

VIPP noacutes somos soltos

VIPM noacutes soltamos para noacutes noacutes nos soltamos

VIPP voacutes sois soltos

VIPM voacutes soltais para voacutes voacutes vos soltais

VIPP eles(as) satildeo soltos

VIPM eles(as) soltam para si eles(as) se soltam

Ativa onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a algo ou algueacutem Ex louw ndash eu lavo Meacutedia (reflexiva) onde o sujeito pratica a accedilatildeo em relaccedilatildeo a si mesmo Ex luomai - eu me lavo Passiva onde o sujeito sofre a accedilatildeo Ex louomai ndash eu sou lavado

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 41: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

41

Pres Ativa Traduccedilatildeo Pres Meacutedia Traduccedilatildeo louw Eu lavo luomai Eu me lavo loueij Tu lavas lu$ Tu te lavas louei Ele lava louetai Ele se lava louomen Noacutes lavamos louomeqa Noacutes nos lavamos louete Voacutes lavais louesqe Voacutes vos lavais louousi Eles lavam louontai Eles se lavam

Passiva louomai lou$ louetai louomeqa louesqe louontai

Eu sou lavado Tu eacutes lavado Ele eacute lavado Noacutes somos lavados Voacutes sois lavados Eles satildeo lavados

Presente do Indicativo Meacutedio (VIPM) e Presente do Indicativo Passivo (VIPP) As duas vozes satildeo idecircnticas e por isso tambeacutem podem ser abreviadas por VIPMP

VIPA V = verbo I = Indicativo P = Presente A = Ativa VIPMP V = verbo I = Indicativo P = Presente M = meacutedia P = Passiva Paradigmas de verbos de terminaccedilatildeo -w-w-w-w no VIPA e VIPMP Satildeo formados pela simples adiccedilatildeo da terminaccedilatildeo verbal ao radical Observe que a

vogal temaacutetica eacute considerada como parte da terminaccedilatildeo verbal

luvwluvwluvwluvw ajkouvwajkouvwajkouvwajkouvw ejsqivwejsqivwejsqivwejsqivw e[cwe[cwe[cwe[cw levgwlevgwlevgwlevgw ginwvskwginwvskwginwvskwginwvskw gravfwgravfwgravfwgravfw bavllwbavllwbavllwbavllw

VIPA = R + -w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)-w -ei -ei -omen -ete -ousi(n)

luvw

luvei

luvei

luvomen

luvete

luvousi(n)

ajkouvw

ajkouvei

ajkouvei

ajkouvomen

ajkouvete

ajkouvousi(n)

ejsqivw

ejsqivei

ejsqivei(n)

ejsqivomen

ejsqivete

ejsqiv usi(n)

e[cw

e[cei

e[cei

e[comen

e[cete

e[cousi(n)

levgw

levgei

levgei(n)

levgomen

levgete

levgousi(n)

ginwvskw

ginwvskei

ginwvskei(n)

ginwvskomen

ginwvskete

ginwvskousi(n)

gravfw

gravfei

gravfei(n)

gravfomen

gravfete

gravfousi(n)

bavllw

bavllei

bavllei(n)

bavllomen

bavllete

bavllousi(n)

VIPMP = R + -omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -eta-omai -h -etai -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontaii -ovmeqa -esqe -ontai

luvomai

luvh

luvetai

luovmeqa

luvesqe

luvontai

ajkouvomai

ajkouvh

ajkouvetai

ajkouovmeqa

ajkouvesqe

ajkouvontai

ejsqivomai

ejsqivh

ejsqivetai

ejsqiovmeqa

ejsqivesqe

ejsqivontai

e[comai

e[ch

e[cetai

ejcovmeqa

e[cesqe

e[contai

levgomai

levgh

levgetai

legovmeqa

levgesqe

levgontai

ginwvskomai

ginwvskh

ginwvsketai

ginwskovmeqa

ginwvskesqe

ginwvskontai

gravfomai

gravfh

gravfetai

grafovmeqa

gravfesqe

gravfontai

bavllomai

bavllh

bavlletai

ballovmeqa

bavllesqe

bavllontai

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 42: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

42

APLICACcedilAtildeO DA QUALIDADE DA ACcedilAtildeO VERBAL NO TEMPO VERB AL Qualidades Tempos _

Presente _ Mais-que-Perfeito

Imperfeito _ Linear - Pontilear Perfeito Linear

Futuro _ Mais-que-Perfeito

Presente _

Futuro _ Pontilear

Aoristo _

VERBOS Pessoa e Nuacutemero

Assim como no portuguecircs tambeacutem no grego os verbos tecircm terminaccedilotildees pessoais que indicam a pessoa e o nuacutemero do sujeito que executa a accedilatildeo

Exemplo Canto Indica que sou eu (1ordf pessoa do singular) que canta Cantas Indica eacutes tu (2ordf pessoa do singular) que cantas Cantamos Indica que somos noacutes (1ordf pessoa do plural) que cantamos

Mesmo que o sujeito jaacute esteja impliacutecito na terminaccedilatildeo verbal eacute possiacutevel que se

queira destacaacute-lo ou enfatizaacute-lo Nesses casos eacute acrescentado o pronome pessoal Exemplo nenikhka ton kosmon ndash venci o mundo e)gw nenikhka ton kosmon ndash eu venci o mundo

PRONOMES

O pronome eacute a palavra que substitui o nome evitando-lhe a repeticcedilatildeo O nome que eacute substituiacutedo pelo pronome chama-se antecedente o pronome concorda com o seu antecedente em gecircnero e nuacutemero

Em grego quando o pronome pessoal eacute usado eacute para dar ecircnfase Nas formas obliacutequas ele eacute bastante usado no NT

Exemplos

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 43: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

43

Jo 125

Ti ou)=n baptizeij ei) su ou)k ei)= o( Xristoj

Pronomes pessoais

Pessoa Nuacutemero

su pronome pessoal da 2a pessoa nominativo singular

e)gw eu 1ordf Singular

E por que entatildeo batizas se tu natildeo eacutes o Cristo

su tu 2ordf Singular

Mt 69 Pater h(mw=n o( e)n toi=j ou)ranoi=j au)toj h o Ele ela 3ordf Singular

h(mw=n pronome pessoal da 1a pessoa genitivo plural h(me=ij noacutes 1ordf Plural

Pai nosso que estais nos ceacuteus u(me=ij voacutes 2ordf Plural

au)toi ai a Eles elas 3ordf Plural

PRONOMES

1a Pessoa Singular 1a Pessoa Plural N e)gw eu N h(me=ij noacutes

A e)meme me mim A h(ma=j nos conosco

G e)mou= mou de mim G h(mw=n de noacutes

D e)moimoi para mim D h(mi=n para noacutes

2a Pessoa Singular 2a Pessoa Plural

N su tu N u(me=ij voacutes

A se te ti A u(ma=j vos convosco

G sou= de ti G u(mw=n de voacutes

D soi para ti D u(mi=n para voacutes

3a Pessoa Singular 3a Pessoa Plural N au)toj Ele N au)toi Eles

A au)tou= Dele A au)tw=n Deles

G au)t= A ele G au)toi=j A eles

D au)ton Ele D au)touj Eles PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO luwluwluwluw (soltar) lu w Eu solto estou soltando lu eij Tu soltas estaacutes soltando lu ei Ele solta estaacute soltando lu omen Noacutes soltamos estamos soltando o = vogal temaacutetica lu ete Voacutes soltais estais soltando e = vogal temaacutetica lu ousi(n) Eles soltam estatildeo soltando

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 44: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

44

Pessoa e nuacutemero

portuguecircs grego

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eu

tu

elea

noacutes

voacutes

elesas

falo

falas

fala

falamos

falais

falam

ejgw

su

aujto aujth aujto

hJmei

uJmei

aujtoi aujtai aujta

levgw

levgei

levgei

levgomen

levgete

levgousin

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO a)gwa)gwa)gwa)gw (guiar) a)g w Eu guio estou guiando a)g eij Tu guias estaacutes guiando a)g ei Ele guia estaacute guiando a)g omen Noacutes guiamos estamos guiando a)g ete Voacutes guiais estais guiando a)g ousi(n) Eles guiam estatildeo guiando

PRESENTE DO INDICATIVO ATIVO ballwballwballwballw (jogo) ball w Eu jogo estou jogando ball eij Tu jogas estaacutes jogando ball ei Ele joga estaacute jogando ball omen Noacutes jogamos estamos jogando ball ete Voacutes jogais estais jogando ball ousi(n) Eles jogam estatildeo jogando

FUTURO DO INDICATIVO ATIVO luw (soltar) lu s w Eu soltarei lu s eij Tu soltaraacutes lu s ei Ele soltaraacute lu s omen Noacutes soltaremos lu s ete Voacutes soltareis lu s ousi(n) Eles soltaratildeo

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 45: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

45

luw Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo Presente Ativo

1ordfps luw luw luein

2ordfps lueij lu$j lu=e

3ordfps luei lu$ luetw

1ordfpl luomen luwmen

2ordfpl luete luhte luete

3ordfpl luousi luwsi luetwsan

luw Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo Presente Meacutedio e Passivo

1ordfps luomai luwmai luestai

2ordfps lu$ lu$ luou

3ordfps luetai luhtai luesqw

1ordfpl luomeqa luwmeqa

2ordfpl luesqe luhsqe luesqe

3ordfpl luontai luwntai luesqwsan

luw Imperfeito Ativo

1ordfps e)luon

2ordfps e)luej

3ordfps e)lue

1ordfpl e)luomen

2ordfpl e)luete

3ordfpl e)lue

1ordfps e)luon

luw Imperfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps e)luomen

2ordfps e)luo

3ordfps e)lueto

1ordfpl e)luomeqa

2ordfpl e)luesqe

3ordfpl e)luonto

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Ativo Futuro Ativo

1ordfps lusw lusein

2ordfps luseij

3ordfps lusei

1ordfpl lusomen

2ordfpl lusete

3ordfpl lusousi

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 46: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

46

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw Futuro Meacutedio Futuro Meacutedio

1ordfps lusomai lusestai

2ordfps lus$

3ordfps lusetai

1ordfpl lusomeqa

2ordfpl lusesqe

3ordfpl lusontai

luw Futuro Passivo Futuro Passivo

1ordfps luqhsomai luqhsesqai

2ordfps luqhs$

3ordfps luqhsetai

1ordfpl luqhsomeqa

2ordfpl luqhsesqe

3ordfpl luqhsontai

luw 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo 1ordm Aoristo Ativo

1ordfps e)lusa lusw lu=sai

2ordfps e)lusaj lus$j lu=son

3ordfps e)luse lus$ lusatw

1ordfpl e)lusamen luswmen

2ordfpl e)lusate lushte lusate

3ordfpl e)lusan luswsi lusatwsan

Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio 1ordm Aoristo Meacutedio

1ordfps e)lusamhn luswmai lusasqai

2ordfps e)lusw lus$ lu=sai

3ordfps e)lusato lushtai lusasqw

1ordfpl e)lusameqa luswmeqa

2ordfpl e)lusasqe lushsqe lusasqe

3ordfpl e)lusanto luswntai luasqwsan

luw 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo 1ordm Aoristo Passivo

1ordfps e)luqhn luqw= luqhnai

2ordfps e)luqhj luqh=j luqhti

3ordfps e)luqh luq$= luqhtw

1ordfpl e)luqhmen luqw=men

2ordfpl e)luqhte luqh=te luqhte

3ordfpl e)luqhsan luqw=si luqhtwsan

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 47: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

47

Modo Indicativo Subjuntivo Imperativo Infinitivo

luw 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo 1ordm Perfeito Ativo Perfeito Ativo

1ordfps leluka lelukw lelukenai

2ordfps lelukaj leluk$j

3ordfps leluke leluk$

1ordfpl lelukamen lelukwmen

2ordfpl lelukate lelukhte

3ordfpl lelukasi (kan) lelukwsi

luw 1ordm Perfeito Meacutedio e Passivo 1ordmPerfeito Meacutedio e Passivo Perfeito Meacutedio e Passivo

1ordfps lelumai lelusqai

2ordfps lelusai lu=sai

3ordfps lelutai lusasqw

1ordfpl lelumeqa

2ordfpl lelusqe lusasqe

3ordfpl leluntai luasqwsan

luw Mais que Perfeito Ativo

1ordfps e)lelukein

2ordfps e)lelukate

3ordfps e)lelukate

1ordfpl e)lelukate

2ordfpl e)lelukate

3ordfpl e)lelukate

luw + que Perfeito meacutediopassivo

1ordfps e)lelumhn

2ordfps e)leluso

3ordfps e)leluto

1ordfpl e)lelumeqa

2ordfpl e)lelusqe

3ordfpl e)lelunto

Verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv

Em grego haacute duas conjugaccedilotildees baacutesicas identificadas pelos verbos terminados em -w e -mi Embora os verbos em -w sejam mais comuns e regulares vamos primeiramente abordar o verbo eijmiveijmiveijmiveijmiv que equivale aos nossos verbos auxiliares ser e estar e tambeacutem existir Como em portuguecircs tambeacutem na liacutengua grega este eacute o principal verbo de ligaccedilatildeo

A forma eijmiv (eu sou estou existo) estaacute na 1ps do VIPA (Presente do Indicativo Ativo) Como este verbo natildeo tem a forma passiva e meacutedia podemos dizer simplesmente VIP

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 48: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

48

VIPA ou VIP IMPERFEITO DO IND AT e)imi (SER)

1ps

2ps

3ps

1pp

2pp

3pp

eijmiv ei ejstiv(n) ejsmevn ejstev eijsiv(n)

eu sou

tu eacutes

elea eacute

noacutes somos

voacutes sois

elesas satildeo

h)mhn h)=j h)=sqa h)=n h)=meqta h)te h)san

Eu era

Tu eras

Ele era

Noacutes eacuteramos

Voacutes eacutereis

Eles eram

Traduza as frases para o portuguecircs

ejgwv eijmi hJ quvrasum

eijmiv presbuvtero

ajgavph ejstin oJ qeov

oJ qeov ejstin ajgaqov

oiJ douloi tou qeou ejsmen

oJ jIwavnnh ejstin a[nqrwpo

ejgwv eijmiv hJ oJdo kai hJ ajlhvqeia kai hJ zwhv

Terminaccedilotildees Pessoais

O pronome pessoal quase natildeo eacute usado no grego pois as proacuteprias terminaccedilotildees jaacute indicam por si que a pessoa estaacute fazendo a accedilatildeo As terminaccedilotildees para os verbos primaacuterios (presente futuro e perfeito) satildeo w eij ei omen ete ousi

RAIZ TEMA VOGAL TEMAacuteTICA a) RAIZ a primeira pessoa do singular do Presente Ativo do Indicativo eacute a raiz do

verbo b) TEMARADICAL eacute a parte constante (quase sempre) de um verbo c) VOGAL TEMAacuteTICA eacute a vogal colocada entre o Tema e as Terminaccedilotildees

Pessoais que comeccedilam com consoantes O ldquoordquo [oacutemicron] antes de ldquomrdquo e ldquogrdquo e ldquoerdquo antes das outras consoantes

Para conjugar um verbo eacute soacute pegar o Tema adicionar as Terminaccedilotildees Pessoais e

colocar a vogal Temaacutetica onde for necessaacuteria Como exemplo vejamos como seria a conjugaccedilatildeo dos verbos luw e a)kouw

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 49: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

49

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees S 1 lu - w

I 2 lu - eij

N 3 lu - ei

P 1 lu o men

L 2 lu e te

U 3 lu - ousi

Nuacutemero Pessoa Tema Vogal Temaacutetica Terminaccedilotildees

S 1 a)kouomai o omai

I 2 a)kouv e v

N 3 a)kouetai e etai

P 1 a)kouomeqa o omeqa

L 2 a)kouesqe e esqe

U 3 a)kouontai o ontai

Conjugando os verbos

Forma no original

Categoria Tempo Modo Voz Pessoa Nuacutemero

Forma no leacutexico

Traduccedilatildeo literal

legei Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg legw Ele dizfala

a)koueij

ginwskomen

qelontai

legei

legousi(n)

legw

blepv

ginwskete

blepomai

xaireij

ei)= Verbo Pres Indicativo Ativa 2ordf Sg e)imi Tu eacutes

ballete

a)geij

a)gapw

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 50: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

50

O nnnn (ny) moacutevel

Na terceira pessoa do singular e do plural o nnnn entre parecircnteses indica que a forma completa pode ser tanto e)sti ei)si quanto e)stin ei)sin As formas sem o nnnn normalmente satildeo usadas se a palavra que segue eacute iniciada por consoante formas com o nnnn satildeo normalmente usadas se a palavra que segue eacute iniciada por vogal ou se a forma verbal finaliza o enunciado Mas o uso natildeo eacute riacutegido haacute muitas exceccedilotildees especialmente em apoio do uso do nnnn

Exemplos yeusthj e)stinnnn kai o( pathr au)tou=

Ele eacute o pai da mentira )Iwannhj ou)k e)stinnnn o( Xritou=

Joatildeo natildeo eacute o Cristo )Egw ei)mi h( a)mpeloj h( a)lhqinh kai o( pathr mou o( gewrgoj e)stin

Eu sou a videira (a) verdadeira e o pai meu o agricultor eacute Traduza as frases para o grego

Deus eacute amor

Joatildeo eacute profeta

Eu estou em casa

Jesus estaacute em casa

Somos seus profetas

Jesus eacute o patildeo da vida

Minha casa eacute na cidade

Somos amigos de Jesus

PRESENTE ATIVO DO INDICATIVO 1 blepw eu vejo 21 legw eu digo 2 ginwskw eu conheccedilo 22 luw eu solto destruo 3 grafw eu escrevo 23 metrew eu meccedilo 4 didaskw eu ensino 24 menw eu permaneccedilo 5 e)xw eu tenho 25 nikaw eu venccedilo 6 khrussw eu prego 26 proskunew eu adoro 7 latreuw eu sirvo 27 oi)kodomew eu construo 8 lambanw eu recebo 28 o(mologew eu confesso

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 51: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

51

9 paideuw eu educo 29 paraggellw eu ordeno 10 a)gapaw eu amo 30 krinw eu julgo 11 a)kouw eu escuto 31 paideuw eu educo 12 a)gw eu guio conduzo 32 e(uriskw eu acho encontro 13 telw eu quero desejo 33 louw eu me banho lavo 14 swzw eu salvo liberto 34 filassw eu guardo 15 kairw eu me alegro 35 grafw eu escrevo 16 a)ggelw eu anuncio 36 e)kballw eu expulso removo 17 qerapeuw eu cuido saro curo 37 e)sqiw eu como 18 a)postelw eu envio 38 diwkw eu persigo sigo 19 e)ggizw eu me aproximo 39 qanatow eu mato 20 tarassw eu agito 40 sunagw Eu reuacuteno convoco

ARTIGOS

PLURALSINGULARNeutFemMascNeutFemMasc

ta tajtouj to thnton

toi=jtai=jtoi=jt=tv= t=

tw=ntw=ntw=ntou= th=j tou=

taai(oi(toh(o(

O artigo Em portuguecircs temos artigos definidos (o a os as) e indefinidos (um uma uns

umas) Em grego existe apenas o artigo definido Assim uma palavra como logoj pode ser traduzida como palavra ou como uma palavra dependendo do contexto Mas o uso do artigo definido em grego corresponde em grande parte ao uso do artigo definido em portuguecircs As diferenccedilas satildeo frequumlentemente muito sutis para serem mencionadas numa introduccedilatildeo Atenccedilatildeo deveraacute ser dada ao modo como o artigo eacute usado nos exerciacutecios de grego e de portuguecircs que seguem e no Novo Testamento

O artigo grego geralmente funciona como o adjetivo concordando com a palavra

que ele modifica em gecircnero nuacutemero e caso

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 52: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

52

masculino feminino neutro

singular plural singular plural singular plural

nom oJ o oiJ os hJ a aiJ as tov oa tav osas

genabl tou do twn dos th da twn das tou doda twn dosdas

dat

loc

inst

tw

ao

no

com o

pelo

toi

aos

nos

com os

pelos

th

agrave

na

com a

pela

tai

agraves

nas

com as

pelas

tw

aoagrave

nona

com oa

peloa

toi

aosagraves

nosnas

com osas

pelosas

acus tovn o touv os thvn a tavv as tov oa tavv osas

Exerciacutecio Coloque os artigos correspondentes para cada substantivo

a[mpelwn (fem) aijwnwn (masc) gevno (neut)

a[nqrwpou a[rcontwn (masc) diavkonwn (fem)

ajpovstolo (masc) ajdelfoi qeoiv (masc)

a[rtou bivon kuvrioi

didavskalou gavmou laov (masc)

doulw doulw (fem) livqon

h[rhmo (fem) e[qo (neut) mhtrov (fem)

qeoiv (fem) h[rhmoi (fem) oJdou (fem)

kavlamoi (masc) qavnatw udatoi (neut)

nuktou (fem) qrovnoi fwtou (neut)

skovtoi (neut) ajrniva ceirov (fem)

PREPOSICcedilOtildeES proj A proj ton potamon Para o rio 4 Acusativo ei)j A ei)j ton potamon Para dentro do rio 4 Acusativo e)n D e)n t= potam= Dentro do rio em o rio 3 Dativo e)k G e)k potamou= Para fora do rio 2 Genitivo a)po G a)po potamou= Partindo do rio 2 genitivo

Preposiccedilatildeo eacute uma palavra que auxilia o substantivo a expressar o seu caso ou funccedilatildeo

na oraccedilatildeo Eacute chamada de ldquopreacute-posiccedilatildeordquo porque geralmente eacute posicionada na frente do

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 53: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

53

substantivo ao qual auxilia expressar a sua funccedilatildeo Ex e)k th=j sunagwgh=j e)celqontej h)=lqon ei)j thn oi)kian Simwnoj kai

)Andreou Saindo da sinagoga foram para a casa de Simatildeo e Andreacute Nota As preposiccedilotildees e)k e ei)j indicam respectivamente que eles saiacuteram de dentro

da sinagoga para dentro da casa Mesmo que uma preposiccedilatildeo sirva para esclarecer o caso natildeo eacute ela quem governa o

caso Muito pelo contraacuterio na liacutengua grega eacute o caso que determina o significado de uma preposiccedilatildeo Isto significa que uma preposiccedilatildeo pode ter um determinado significado quando usada com um certo caso e significado diferentes quando usada com outros casos O significado de uma preposiccedilatildeo depende entatildeo do caso com o qual ela eacute usada Esse detalhe pode ser observado no vocabulaacuterio da liccedilatildeo

3 2

4 e 2

4

4

4

234

234

234

2

24

4

2

24

24

24

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 54: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

54

O quadro das preposiccedilotildees gregas eacute o seguinte Preposiccedilatildeo Caso que rege Traduccedilatildeo

1 ὑπέρ A acima de

2 ἐπί G sobre

3 ὑπό A sob

4 παρά ampamp ampamp D A G ao lado de

5 ἀmicroφί D A G de ambos os lados de

6 πρός A para em direccedilatildeo de

7 εἰς A para dentro de

8 ἐν D em

9 ἐκ ἐξ G de fora de

10 ἀπό G de afastamento de

11 περί A G ao redor de

12 διά ampamp ampamp G atraveacutes de

13 ἀνά A para cima

14 κατά G para baixo

15 ἀντί G contra

16 πρό G antes de

17 ὀπίσω G atraacutes de depois de

18 σύν D com

19 microετά G com D aleacutem de

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 55: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

55

Vamos apresentar algumas palavras portuguesas que usam estas preposiccedilotildees como prefixos Isto poderaacute ajudar a memorizaccedilatildeo 1 hipeacuterbole ὑπέρ + βάλλω que coloca acima de

2 epitaacutefio ἐπί + τάφος que estaacute sobre o tuacutemulo

3 hipoacutecrita ὑπό + κρίνω que distingue (julga) sob

4 paralelo παρά + ἀλλήλων que estaacute ao lado do outro

5 anfiacutebio ἀmicroφί + βίος que vive em ambos (terra e aacutegua)

6 proseacutelito πρός + ἠλύθον que se encaminha para

7 exegeta εἰς + ἡγέοmicroαι que conduz para

8 energia ἐν + ἔργον que tem forccedila em si

9 ecircxodo ἐκἐξ + ὁδός caminho para fora

10 apogeu ἀπό + γῆ longe da terra

11 periacutemetro περί + microέτρον medida em volta de

12 diacircmetro διά + microέτρον medida atraveacutes de

13 Anastaacutecio ἀνά + ἵστηmicroι que ressurgiu

14 catarata κατά + ῥάσσω que se precipita

15 antiacutedoto ἀντί + δίδωmicroι (remeacutedio) dado contra

16 proacute logo πρό + λόγος palavra (dita) antes de

17 opistoacutedomo ὀπισθό + δόmicroος parte posterior de um templo grego

18 sinoacutetico σύν + ὀράω que abarca com um soacute olhar

19 metafiacutesica microετά + φύσις aleacutem da natureza (fiacutesica)

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 56: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

56

2 G (Genitivo)3 D (Dativo)4 A (Acusativo)

Traduza para o portuguecircs (Resposta no 2ordm Vol De James)

1 o( ui(oj ei)=pen ei)mi (Mc 1462) 2 o( ui(oj tou= a)nqrwpou kurioj e)stin (Mc 228) 3 e)rxetai o( a)delfoj o( kaloj (Mc 331) 4 o( a)nqrwpoj e)rxetai (Mc 61) 5 oi( a)nqrwpoi ou)x a(gioi ei)sin (Mc 124) 6 o( qeoj ei)=pen (Mc 219) 7 o( a)ggeloj o( a(gioj ou)k e)rxetai (Mc 838) 8 o(loj o( kosmoj kaloj e)stin (Mc 149) 9 o( ou)ranoj ou) kaloj e)stin (Mc 1331) 10 o( ui(oj tou= qeou= e)stin a)gaqoj (Mc 311)

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 57: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

57

EXERCIacuteCIOS DE GREGO

a) Qual eacute entatildeo o sujeito e qual eacute o objeto das seguintes frases qeoj fala logon (palavra) qeoj ama dou=lon (servo) dou=loj ama qeon qeon ama dou=loj dou=loj fala logon logon fala dou=loj b) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus c) Escreva o N e o A de diaacutecono pedra Cristo apoacutestolo mundo Deus d) Traduza podendo incluir um artigo Note N e A qeoj h)gaphsen ton kosmon kosmoj ou)k h)gaphsen qeon Kurioj h)gaphsen dou=lon o( a)nqrwpoj h)gaphsen qeon presbuteron h)gaphsen Kurioj a)postoloj legei logon logon legei diakonoj dou=loj ballei liqon a)nqrwpoj blepei potamon diaboloj ou)k h)gaphsen qeon

e) Traduza Deus amou mundo e homem Homem amou Senhor

Vocabulaacuterio ALMA = yuxh AMIGO = filoj

BATIZAR = baptizw CARNE = sarc

CONSOLADOR = paraklhtoj COMUNHAtildeO = koinwnia

CEacuteU = ou)ranoj BONITO BOM = kaloj

ADAtildeO = )Adam CAMINHO = o(doj

NOIVA = numfh CASA = oi)=koj

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 58: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

58

Vocabulaacuterio

diaboloj diabo (175)

a)delfoj irmatildeo (Filadeacutelfia 34) a)nqrwpoj homem (antropologia 548) a)postoloj apoacutestolo (apostolado 79) a(martwloj pecador (hamartiologia) 47 a)mnoj Cordeiro (acircmnio a)rnioj) 4 a)rtoj patildeo (artoacutefago) 97 diaboloj diabo (caluniador 37) diakonoj diaacutecono (diaconia 37) didaskaloj mestre (didascalia) 59 dou=loj servo escravo (124) e)piskopoj Supervisor bispo (episcopal) 5 qeoj Deus deus (teologia 1314) kosmoj Mundo (cosmeacutetico 185) kurioj Senhor senhor (718) laoj Povo (leigo) 141 liqoj Pedra (lito -grafia 58 logoj Palavra (Teo-logia 331) naoj Santuaacuterio (nau nave) 45 nomoj Lei (Deutero-nocircmio 191) potamoj Rio (Meso-potacircmia 17) presbuteroj Presbiacutetero (anciatildeo 65) Xristoj Cristo (ungido crisma 529) a)lla Mas (ecircnfase 635) de E mas (2771) kai E tambeacutem (947) ou) ou)k ou)x natildeo (1619)

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 59: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

59

Caccedila Palavras

ξ ζ δ ι α κ ο ν ο ς φ

ο ι α λ κ α ρ ε ξ ι ι

α π α ρ α κ λ ε τ ο ς

φ ο δ α λ ο γ ι ω ι λ

ρ τ ω δ ο ν ν micro α κ ο

τ α φ υ ς ι π α δ ι α

δ micro κ ο ι ν ω ν ι α ζ

ο ο δ δ φ ι λ ο ς χ ο

υ ς π ο λ α ν υ λ β υ

λ υ ο ς σ α ρ ξ ο α ρ

ο α α ν υ micro φ η γ π α

ς δ π ι α ρ ω λ ο τ ν

γ α ν θ ρ ω π ο ς ι ο

ι micro φ λ χ ι ω γ ψ ζ ς

π ι α ψ υ χ η δ ο ω ω

DIAacuteCONO ALMA PALAVRA BATIZAR CONSOLADOR SERVO CEacuteU RIO HOMEM ADAtildeO NOIVA AMIGO CARNE COMUNHAtildeO BONITO BOM CAMINHO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 60: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

60

GRAMMTIKH SUNQESIS - grammtikh sunqesij

Jo 11-10 11 )En a)rxv= h)=n o( logoj kai o( logoj h)=n proj ton qeon kai qeoj h)=n o( logoj 12 ou(=toj h)=n e)n a)rxv= proj ton qeon 13 panta di au)tou= e)geneto kai xwrij au)tou= e)geneto ou)de e(n o( gegonen 14 e)n au)t= zwh h)=n kai h( zwh h)=n to fw=j tw=n a)nqrwpwn 15 kai to fw=j e)n tv= skoti fainei kai h( skotia au)to ou) katelaben 16 )Egeneto a)nqrwpoj a)pestalmenoj para qeou= o)noma au)t= )Iwannhj 17 ou(=toj h)=lqen ei)j marturian i(na marturhsv peri tou= fwtoj i(na pantej pisteuswsin di au)tou= 18 ou)k h)=n e)kei=noj to fw=j a)ll i(na marturhsv peri tou= fwtoj 19 )=Hn to fw=j to a)lhqinon o( fwtizei panta a)nqrwpon e)rxomenon ei)j ton kosmon 110 e)n t= kosm h)=n kai o( kosmoj di

au)tou= e)geneto kai o( kosmoj au)ton ou)k e)gnw

11 Anaacutelise do Texto ΕνΕνΕνΕν No preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 61: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

61

GRAMMTIKH SUNQESIS

ΘεΘεΘεΘεὸὸὸὸςςςς Deus substantivo nominativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ἦἦἦἦνννν era verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ὁὁὁὁ o artigo nominativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

λλλλόόόόγοςγοςγοςγος Verbo substantivo nominativo sing m λλλλόόόόγοςγοςγοςγος ου

- palavra

οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος Este pronome demonstrativo nominativo sing m οοοοὗὗὗὗτοςτοςτοςτος αὗτη τοῦτο

- este esta isto

ἦἦἦἦνννν estava verbo 3a pessoa sing imperf ind de εεεεἰἰἰἰmicromicromicromicroίίίί - sou

ἐἐἐἐνννν no preposiccedilatildeo rege dativo - em no

ἀἀἀἀρχρχρχρχῇῇῇῇ princiacutepio substantivo dativo sing feminino ἀἀἀἀρχρχρχρχήήήή ῆς - princiacutepio

πρπρπρπρὸὸὸὸςςςς com preposiccedilatildeo rege acusativo - com

ττττὸὸὸὸνννν artigo def acusativo sing m ὁὁὁὁ ἡ τό

- o a o

ΘεΘεΘεΘεόόόόνννν Deus substantivo acusativo sing m θεθεθεθεόόόόςςςς οῦ

- Deus

ππππάάάάνταντανταντα Tudo adjetivo nominativo pl neutro ππππᾶᾶᾶᾶςςςς πᾶσα πᾶν

- todo todatudo

δι δι δι δι por meio preposiccedilatildeo rege genitivo διδιδιδιάάάά - por meio

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ dele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

κακακακαὶὶὶὶ e conjunccedilatildeo - e

χωρχωρχωρχωρὶὶὶὶςςςς sem preposiccedilatildeo rege dativogenitivo - sem

ααααὐὐὐὐτοτοτοτοῦῦῦῦ ele pronome genitivo sing m ααααὐὐὐὐττττόόόόςςςς ή ό

- ele ela ele mesmo

ἐἐἐἐγγγγέέέένετονετονετονετο foi feito verbo 3a pess sing aoristo 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - torno-me sou

οοοοὐὐὐὐδδδδὲὲὲὲ nada adveacuterbio - οὐδέ ἕν = nada

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 62: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

62

GRAMMTIKH SUNQESIS

ἕἕἕἕνννν numeral acusativo neutro εεεεἰἰἰἰςςςς microία ἕν

- um uma um

ὅὅὅὅ do que pronome relativo nominativo neutro ὅὅὅὅςςςς ἧ ὅ

- o qual a qual o que

γγγγέέέέγονενγονενγονενγονεν existe verbo 3a pess sing perf 2 ind γγγγίίίίνοmicroαινοmicroαινοmicroαινοmicroαι - existo sou

leia-se ldquoe o Verbo era Deusrdquo

Becircnccedilatildeo Apoacutestolica em grego 2 Co 1313

313 (H xarij tou= kuriou )Ihsou= Xristou= kai h( a)gaph tou= qeou= kai h( koinwnia tou= a(giou pneumatoj meta pantwn u(mw=n

HE KAacuteRIS TOU KIRIOU IESOU KRISTOU A GRACcedilA DO SENHOR JESUS CRISTOS KAIacute HE AGAPHE TOU THEOU E 0 AMOR DE DEUS KAI HE KOINOcircNIA TOU RAGIOU PNEUMATOS E A COMUNHAtildeO DO SANTO ESPIacuteRITO METAacute PANTOcircN RIMOcircN

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF

Page 63: GRAMÁTICA DA LÍNGUA GREGA BENTES UNITHEO

This document was created with Win2PDF available at httpwwwwin2pdfcomThe unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use onlyThis page will not be added after purchasing Win2PDF