ΕΞΑΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟ

ουρισμός και γκολ στη Co

Τοπικό παραγωγικό σύστημα ι-J~nιτ•~ΑΑ

ΠΥΧΟΣ 17 - ΦΘΙ Ο ΡΟ 20 10

Συvωκηκή Επιτροπή

Ντίνα Βαίου (ΕΜΠ), Παύλος Μαρiνος ε)J.αδέτσψας (Χαροκόχειο Παν.), Μαρία Μαντουβάλου (ΕΜΠ), Μύρων

Μυρίδης (ΑΠΘ), ύcος Πωmμίrος (ΑΠθ) Βίλμα Χαστάοyλου (ΑΠΘ)

Υπεύθυνος Συvrακrικής Εmτροπή<:;

Κωστής Χατζημιχάλης, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, τηλ. 21 Ο 95 49 144, hadjimichalis@hua.gr

Σύμβουλοι Συντακuκή<; Εππροπή<;

Χρ. Αyριαντώνη (ΚNFJEIE), Ε. Ανδριιcοπούλου (ΑΠΘ), Α. Γερολύμπου (ΑΠΘ), Β. Γκιζελή (Παιδαγωγικό Ινστι­

τούτο), Π. Ζέικου (Οργανισμός Θεσσαλονίκης), Ε. Ηλιοπούλου (Οργανισμός Αθήνας), I. Καρνάβου (ΑΠΘ), Μπ. Κα­σίμης (Παν. Πατρών), Κ. Καυκούλα (ΑΠΘ), Χρ. Κουλούρη (ΑΠΘ), Α. Κωσταντακοπούλου (Παν. Ιωαννίνων), Α. Λαμπριανίδης (Παν. Μακεδονίας), Λ. Λουλούδης (Γεωπονικό Παν.), Θ. Μαλούτας (Παν. Θεσσαλίας), Χ. Μαρου­ιcιάν (Παν. Αθηνών), Ν. Μπεόπουλος (Γεωπονικό Παν.), Ηλ. Μπεριάτος (Παν. Θεσσαλίας/ΥΠΕΧΩΔΕ), Κ. Παυ­λόπουλος (Χαροκόπειο Παν.), I. Σακέλης (Πάντειο Παν.), Γ. Σταθάιcης (Παν. Κρήτης), Θ. Τερκενλή (Παν. Αιγαίου),

Α. Τρούμπης (Παν. Αιγαίου), Μπ. Φιλιππακοπούλου (ΕΜΠ), Μ. Bruneau (CNRS/Uniν. de Bordeaux ΠΙ), MD. Gar­cia-Ramon (Uniν. Autonoma de Barcelona), R. Hudson (Uniν. ofDurham), V. Plum (Uniν. ofRoskilde), R. νan der Vaart (Uniν. of Utrecht).

Μακέτα εξωφύλλου: Π. Καπόλα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΠΣ ΣΥΝΕΡΓΑΠΔΕΣ

1. Οι ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ δημοσιεύουν πρωι'ότυπες επιστημονικές εργασίες οι οποίες αφορούν σε θέματα χώρου που ενθαρρύνουν συνεργα­σίες που θα καλύπτουν και θέματα διεθνούς ενδιαφέροντος, πέραν των ελληνικών. Το περιοδικό δέχεται επίσης σύντομα σχόλια στην επικαιρότητα, περιγραφές συνεδρίων και ερευνητικών εργασιών, φοιτητικές δραστηριότητες και βιβλιοκρισίες. Όλα τα επιστημονικά άρθρα κρίνονται από δύο κριτές και οι άλλες συνεργασίες από τη Συντακτική Επιτροπή. 2. Τα επιστημονικά άρθρα προς δημοσίευση θα πρέπει να είναι 6.500-8.000 λέξεις και οι άλλες συνεργασίες 1.500-2.000 λέξεις εκτός βιβλιογραφίας. Θα αποστέλλονται στην έδρα του περιοδικού με την ένδειξη <<Για το περιοδικό ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ», σε τρία αντίγραφα, τυπωμένα από τη μία πλευρά του χαρτιού σε 1,5 διά­στημα, με ικανά περιθώρια. Ο τίτλος του άρθρου, τα ονόματα των συγγραφέων και οι διευθύνσεις (ταχ. διεύθυνση, τηλ./faχ και e-mai1) θα είναι στην αρχή, σε ξεχωριστή σελίδα, γραμμένα και στα αγγλικά ή γαλλικά. Μετά την τελική αποδοχή της εργασίας θα αποστέλλε­ται το τελικό κείμενο με τις τυχόν διορθώσεις σε δύο αντίγραφα και σε δισκέτα Η/Υ σε μορφή .doc ή ascii. 3. Κάθε επιστημονικό άρθρο συνοδεύεται στο τέλος από περίληψη 200 λέξεων μεταφρασμένη στα αγγλικά ή γαλλικά. 4. Πιθανά σχήματα, χάρτες κ.λπ. πρέπει να είναι ασπρόμαυρα στο πρωτότυπο, εκτός των φωτογραφιών, οι οποίες μπορεί να είναι και έγχρωμες. Θα αποστέλλονται σε πρωτότυπη εκτύ­πωση και στην πρωτογενή τους ψηφιακή μορφή (δισκέτα, CD κ.λπ.) μετά την τελική αποδοχή της συνεργασίας. 5. Οι βιβλιογραφικές ανα­φορές θα ακολουθούν το σύστημα Harvard: εντός κειμένου συγγραφέας και χρονολογία, και πλήρης αναφορά στο τέλος του άρθρου. 6. Οι συνεργάτες/συνεργάτιδες του περιοδικού που δημοσιεύουν επιστημονικά άρθρα λαμβάνουν δωρεάν δύο τεύχη ανά συγγραφέα και εκείνοι/ες που δημοσιεύουν σύντομες συνεργασίες ένα τεύχος ανά συγγραφέα. 7. Τα βιβλία για βιβλιοκριτική αποστέλλονται σε δύο αντί­τυπα στην έδρα του περιοδικού.

Τιμή τεύχους: 15€

Συνδρομή ετήσια: 25€. Για φοιτητές: 20 €. Για οργανισμούς και βιβλιοθήκες: 45 €

Διεύθυνση για την αποστολή συνφyασιών και βιβλίων για κρίση:

Περιοδικό ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ, Τμήμα Γεωyραφίας, Χαροκόπειο Πανεmστήμιο,

Ελ. Βενιζέλου 70, Καλλιθέα 176 71, τη)~ : 210 95 49 176, 210 95 49 144, fax: 210 95 14 759, e-mai1: geographies@hua.gr.

Παραγωγή, διάθεση, διαφημίσεις και συνδρομές:

Εκδόσεις νήσος, Σαρρή 14, 10-53 Αθή\.'11, τηλ φαξ: 2 10 3250058 e-mail: info@nissos.gr

ISSN: 1109-186Χ

Η Συντακτική Εmτραπή rοχαρισrχί n; llpurxnni:; Ap-/f;; rον Χαροιwπείου Πανεπιστημίου για τη φιλο­ξενία των ΓΕΩΓΡΑΦΙΩ σrοσς χώpοσ; wo nnuασσιμiου.

Στο εξώφυλλο: Οι εtκόνες ιnτό τον bc-JρUcqιo lliiDXO\φv το δέλτα του Κίτρινου ποταμού (Huang He) στη Λ.Δ. της Κίνας. Το

δέλτα παρουσιάζεται με διαι;ιορά _ο εα!Λ· ( I 2009) mι. οι διαι;><>ρΟΠοιήσεtς είναι μεγάλες. Ο Κίτρινος ποταμός θεωρήται το ποτάμι με

τον μεγαλύτερο όyιcο φερτών ul • qητ;:n• rια τον έJ.εrι.ο των πλημμυρικών φαινομένων και την προστασία της παρά-

κτιας ανάπτυξης το τμήμα τοο δέ.λm F:@ _μαχzμiί.ηθεi. ~ • (ιnτό htφ://earthobservatory.nasa.goν/)

ΓΕ Ω - ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΕΣ

ΚΛΙ ΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3 Πέτρος Κατσαφάδος 6 Αχιλλέας Πληθάρας

ΕΠΙ ΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

I Ο Λουκάς Τριάντης

33

48

Η κατασκευή της εικόνας της πόλης στα

μετα-σοσιαλιστικά τίρανα. Μια ανάλυση των

προγραμμάτων αστικής ανάπλασης του Δήμου

των Τιράνων (2000-2008)

Βασίλης Αυδίκος

Ο χώρος ως σχέση: μεθοδολογικές προσεγγί­

σεις και πλαίσιο έρευνας

Αλεξάνδρα Τραγάκη

Κλιματική αλλαγή και μεταναστευτικές πιέσεις:

ανασκόπηση της βιβλιογραφίας

6 I Γιώργος Μελισσουργός Αναδιάρθρωση του τουρισμού και οι

γεωγραφίες των τουριστικών προορισμών:

η περίπτωση του γκολφ στην Costa del Sol

79 Στέλιος Γκιάλης Κρίση και μεταβολή του τοπικού παραγωγικού

συστήματος Θεσσαλονίκης: μεγέθη

επιχειρήσεων, στρατηγικές αναδιάρθρωσης

και ευέλικτη εργασία

Ε ΠΙ Σ ΤΗΜΟΝΙΚΕ Σ

Σ ΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α ΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ

99 Ευθύμιος Καρύμπαλης Ίο Διεθνές Συνέδριο Γεωμορφολογίας,

Μελβούρνη 2009

r:ι!ΞηfW' ~ ,;::- < ~ .ΜΨ' 1 "'

,:~. ·: Μ . .·· Ε .· N ··.rcfi· Α .

ΠΑΡ ΟΥ ΣΙΑΣΕΙΣ

ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΏΝ ΕΡΓΑΣΙΩ Ν

Κ ΑΙ ΔΙ ΑΤΡΙΒΩΝ

I Ο 5 Κάρολος-Ιωσήφ Καβουλάκος, Γιώργος Κανδύλης

Τοπική aντιμεταναστευτική δράση

και αστική συγκέντρωση στην Αθήνα

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗ Τ ΩΝ

I I Ο Εμμανουέλα Τσερπέλη Άτλαντας των κάστρων της Ελλάδας

I I 4 Γεωργία Φιλιπποπούλου Διερεύνηση της συμμετοχής των πολιτών

της Πάτρας στον πολεοδομικό σχεδιασμό

114 ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ, Ν0 17,2010, 114- 11 9

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ

ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ

Γ εωργra Φιλιπποπούλου

Διπλωματική εργασία

Τομέας Τεχνολογίας του Περιβάλλοντος και

Συγκοινωνιών, Εργαστήριο Αρχιτεκτονικής

Τεχνολογίας και Σχεδιασμού του Χώρου,

Πολυτεχνική Σχολή Πανεπιστημίου Πα­

τρών, 2007

Επιβλέπουσα: Βαρβάρα Δεσποινιάδου

georgiafil@gmail.com

Σήμερα η προβληματική γύρω

από μια συμμετοχική διαδικασία

στον πολεοδομικό σχεδιασμό αποτε­

λεί καινούργια περιοχή επιστημονι­

κής έρευνας διεπιστημονικού χαρα­

κτήρα, που έχει θέσει ερωτήματα θε­

ωρητικά και πρακτικά. Στο πλαίσιο

της σύγχρονης δημοκρατίας θεσμο­

ποιούνται σταδιακά οι δράσεις των

πολιτών για θέματα πόλης. Ο νόμος

«Καποδίστρια» του '99 αποτέλεσε την πρώτη συνθήκη μετάβασης από

τη θεωρία στην πράξη σε ό,τι αφορά

το σχεδιασμό. Παρότι δεν έχει

ακόμη δημοσιευτεί μια σοβαρή απο­

τίμηση των αποτελεσμάτων αυτού

του νόμου, αναμένεται ο νόμος της

νέας διοικητικής αναδιάρθρωσης της

χώρας «Καλλικράτης».

Η παρούσα έρευνα, με ζητούμενο

τον τρόπο εφαρμογής και στη συνέ­

χεια το βαθμό επιτυχίας της εφαρμο­

σμένης συμμετοχής, επιδιώκει να

καλύψει αυτό το κενό στην πολεο­

δομική πρακτική. Στόχος της είναι

να αναλυθεί η συμμετοχή του πολίτη

σε πολεοδομικά ζητήματα, να διαπι­

στωθεί η ύπαρξη ή μη διάθεσης για

ενεργή συμμετοχή, να αναδειχτεί ο

τρόπο; με τον οποίο αυτή εκφράζε­

ται ότα\' ω-άρ;ι:ει και γενικότερα να

εξεταστεί αν είναι εφικτός ή όχι ο

συμμετοχικός σχεδιασμός.

Ως πεδίο μελέτης επιλέγεται η

Πάτρα, καθώς αποτελεί ελληνικό

μητροπολιτικό κέντρο που χωρίζεται

διοικητικά σε τέσσερα Διαμερίσματα

προσφέροντας πλεονέκτημα μελέτη;

των διαφορών μεταξύ των περιοχώΥ

της πόλης και αποτελεί βιωμέ\'0

τόπο για την ερευνήτρια. Η Πάτρα

πληροί τα κριτήρια της δυναμι u]; αύξησης του πληθυσμού, της θέ

σε σχέση με τους υφιστάμενους

επιδιωκόμενους άξονες ανάπτυξ -της διοικητικής σημασίας,

διαθεσιμότητας υποδομών έρευ' -και υγείας, της δομής και δυναμ -του παραγωγικού προτύπου και

ύπαρξης στοιχείων δικτυώσεω''

γειτονικά αστικά κέντρα.

Η περίοδος μελέτης ξεκινά bi χρόνο μετά τη διοικητική αναδ · ~ θρωση του '99, ώστε να ξεπε · το διάστημα προσαρμογής υι

σιών και πολιτών στα νέα δεδο~

Διαρκεί ως και το 2006 (εφτά πτά έτη) και περικλείει ικα\rή z νική έκταση πριν και μετά από -λαγή παράταξης στη Δημοτική .

(δημοτικές εκλογές '02).

Διάρθρωση εργασίας

Στο πρώτο Κεφάλαιο γίνεται

ένταξη του θέματος στο νομοθετικό

πλαίσιο και προβολή των κυριότε­

ρων σημείων του νέου Κώδικα

Δήμων και Κοινοτήτων (2006) που αλλάζουν σε σχέση με το προϋπάρ­

χον καθεστώς. Επίσης γίνεται μνεία

για τη θεωρία και την πρακτική του

πολεοδομικού σχεδιασμού, καθώς

και τη θεωρία του συμμετοχικού

σχεδιασμού. Αναλύεται το παρά­

δειγμα της ανάπλασης με συμμετο­

χικό σχεδιασμό του παλαιού συνοι­

κισμού της Θήβας και παρουσιάζο­

νται διεξοδικά στοιχεία και δεδο­

μένα από ευρωπαϊκά παραδείγματα

καθώς αυτές οι πρακτικές, δοκιμα­

σμένες εδώ και χρόνια, θα μπορού­

σαν να αποτελέσουν παράδειγμα

για πολίτες και φορείς.

Στο δεύτερο Κεφάλαιο, και

αφού πρώτα παρουσιαστούν στοι­

χεία ποιοτικά και γεωγραφικά για

κάθε Διαμέρισμα, γίνεται συστημα­

τική καταγραφή, για πρώτη φορά,

των πρακτικών των συνεδριάσεων

των Διαμερισματικών Συμβουλίων,

εξασφαλίζοντας την εγκυρότητα

των πηγών.

Στο τρίτο Κεφάλαιο κατηγοριο­

ποιείται το παραπάνω υλικό σε αι­

τήματα: διοικητικά και οικονομικά,

κοινωνικά, πολιτιστικά, τεχνικών

έργων, καθαριότητας και πρασίνου,

πολεοδομικά. Η κατηγοριοποίηση

έγινε σε αντιστοιχία με τη διάρ­

θρωση των υπηρεσιών του Δήμου,

λαμβάνοντας υπόψη τις περιορι­

σμένες αρμοδιότητες των Διαμερι­

σμάτων και έχοντας μια γενική

άποψη για τα θέματα που κατά

πλειοψηφία εμφανίστηκαν. Παρου­

σιάζονται ξεχωριστά για κάθε Δια­

μέρισμα τα περιεχόμενα κάθε κατη­

γορίας και η ίδια διαδικασία επανα-

λαμβάνεται για αιτήματα Συλλόγων

(πχ. πολιτιστικών) αλλά και για με­

μονωμένα αιτήματα δημοτών. Στο

τέλος κάθε κατηγοριοποίησης εξά­

γονται τα ποσοστά παρουσίασης

κάθε θεματικής κατηγορίας στο σύ­

νολο των κατηγοριών. Τα αποτελέ­

σματα παρουσιάζονται σε διαγράμ­

ματα excel τύπου pie ή blue pie. Παράλληλα δίνονται και διαγράμ­

ματα excel με βάση τον αριθμό εμ­φάνισης-βάρους κάθε θεματικής

κατηγορίας, τύπου column ή Β& W column. Γίνεται σχολιασμός της

ανάλυσης για κάθε διαμέρισμα χω­

ριστά και συγκριτικά και αναδει­

κνύονται τα θέματα εξαιρετικού πο­

λεοδομικού ενδιαφέροντος τα οποία

μάλιστα καταλαμβάνουν την πρώτη

ή δεύτερη θέση προτεραιότητας στα

αιτήματα συλλόγων και δημοτών.

Στο τέταρτο Κεφάλαιο γίνεται

εμπλουτισμός της έρευνας με άρθρα

του τοπικού τύπου που καταγράφει

τις διαθέσεις των πολιτών. Παρου­

σιάζεται η αποδελτίωση των άρ­

θρων που αφορούν την πολεοδομία

με την ευρεία έννοια της εφημερί­

δας Εν Αιθρία -εναλλακτικό και

ανεξάρτητο πολιτικά μέσο που χα­

ρακτηρίζεται από συνέπεια και

αξιοπρέπεια- της Οικολογικής Ορ­

γάνωσης ΟΙΚΙΠΑ, των ετών 2000-2006. Δίνονται εκτενή δεδομένα για την ΟΙΚΙΠΑ και έμφαση στα πολε­

οδομικά προβλήματα που έχουν

αναδειχτεί μέσα από την αποδελ­

τίωση των άρθρων της εφημερίδας.

Κατόπιν, γίνεται καταγραφή σε πε­

ριληπτική μορφή των άρθρων της

εφημερίδας Πελοπόννησος, τα

οποία παρατίθενται χωρισμένα σε

θέματα που αφορούν τον πολεοδο­

μικό σχεδιασμό. Τέλος, σχολιάζεται

ο ρόλος του τοπικού τύπου στην

«προώθηση» των αιτημάτων των

πολιτών. Παρατηρείται με ποιον

ΓΕΩΡΓΙΑ ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥ ΛΟΥ Ι 15

τρόπο ο τύπος αποτελεί μέσο άσκη­

σης πίεσης των πολιτών προς τους

αρμόδιους φορείς, καθώς οι ενδια­

φερόμενοι ενεργοποιούν το μέσο

και το μέσο δέχεται την προβολή

των αιτημάτων τους.

Η έρευνα ολοκληρώνεται στο

πέμπτο Κεφάλαιο με παρουσίαση

των δέκα πιο χαρακτηριστικών το­

πικών συλλόγων, κατόmν διεξαγω­

γής συνεντεύξεων με εκπροσώπους

τους, με στόχο την παρουσίαση των

δομών και των χαρακτηριστικών

τους ως ενεργών ομαδοποιήσεων

αλλά και την καταγραφή των αιτη­

μάτων τους. Οι συνεντεύξεις ακο­

λουθούν τυποποιημένη μορφή χάριν

αντικειμενικότητας και απαντούν

στα εξής ερωτήματα: τίτλος δράσης,

περιοχή, τύπος ομαδοποίησης, συ­

νεργασία με άλλες ομαδοποιήσεις,

αντικείμενο δράσεων, διάρκεια δρά­

σεων, υποστήριξη από ΜΜΕ, προ­

βολή με άλλο μέσο, σχέση με το

δήμο, αποτελέσματα δράσεων. Εm­

πλέον παρατίθενται συμπληρωματι­

κές σημειώσεις για κάθε σύλλογο.

Τα συμπεράσματα από μια λε­

πτομερή ανάλυση των δεδομένων

της εργασίας θα μπορούσαν να

αξιοποιηθούν σε αναλύσεις διαφο­

ρετικών αντικειμένων, πολεοδομι­

κών και μη. Ακολουθεί σύνοψη των

συμπερασμάτων.

Η πλευρά της Τοπικής Αυτοδιοί­

κησης

Στο ερώτημα αν η Τοπική Αυτοδι­

οίκηση έχει αρμοδιότητα στον προ­

γραμματισμό παρεμβάσεων, η απά­

ντηση είναι ότι μέχρι το 2006 (ψή­φιση νέου Κώδικα) η υλοποίηση

των περιορισμένων αρμοδιοτήτων

της ήταν δύσκολη αφού δεν υπήρ­

χαν σαφή όρια.

11 6 ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ, Νσ 17,20 10, 11 4- 11 9

Ως προς το αν η Το­

πική Αυτοδιοίκηση ανα­

ζητά τη συμμετοχή των

πολιτών, συμπεραίνουμε

πως ως τώρα δεν ήταν καν

εξασφαλισμένος νομικά ο

πολίτης απέναντι στους

τοπικούς άρχοντες, ενώ η

διάθεση των αιρετών δεν

ήταν ουσιαστικά στραμ­

μένη στην ενίσχυση των

πολιτών και την προώ­

θηση της συμμετοχής

τους. Με το πέρασμα του

χρόνου όμως γίνεται μια

αποσπασματική προσπά­

θεια προσέγγισης του πο­

λίτη μέσω των Διαμερι­

σματικών Συμβουλίων και

του Αντιδημάρχου Αποκέ­

ντρωσης (2005-06). Σε ό,τι αφορά το ερώ­

τημα αν αναγνωρίζονται

επίσημα τα προβλήματα

των πολιτών και η ανυπαρ­

ξία κρατικής πολιτικής,

παρατηρούμε πως ο Δή­

μαρχος και οι Αντιδήμαρ­

χοι παρίστανται σε συνε­

λεύσεις των Διαμερισματι­

κών Συμβουλίων, συζη­

τούν με τους πολίτες και

συχνά παραδέχονται τα

προβλήματα που οι τελευ-

--- Ρψοτ:c:μικfι rρομμtι

-- - ---- - - Ορι.ο Δ~aμcp~ Γραμι.ιτ'Ι -φιtvov

--- Λ ~'~"ΩJΡΙΙΙΙΨι\

WΛΙΜΛΚΑ 1:27.000 ]

ΠΑ1ΡΛ, NODtBP:OI 2008

~:::::;-.=:-=·=---·-

ταίοι προβάλλουν. Στο δεύτερο σκέ­

λος υποτίθεται πως η αναγνώριση

της ανυπαρξίας «φιλοσοφίας» για

τις παρεμβάσεις είναι ανάλογη με το

βαθμό που αντίστοιχα οι πολίτες της

Πάτρας την αναγνωρίζουν.

Άλλο ερώτημα είναι αν γίνονται

παρεμβάσεις, με ποιο τρόπο, αν σέ­

βονται την ιστορία των συνοικι­

σμών, αν προτείνονται εναλλακτι­

κές. Η απάντηση δίνεται με τρία χα­

ρακτηριστικά παραδείγματα. Πολί­

τες, αρχιτέκτονες και έμποροι διαμα-

ΕΒΒ1ΡΗθΗ Κ ΔιΝfΡΙι\ I'IOΛ, rx. Ι<ΑΙ ΕΦΑΡtΙ.

ρτύρονται και καταγγέλλουν στον

τοπικό τύπο τον απαράδεκτο χαρα­

κτήρα της ανάπλασης της κεντρικής

πλατείας της πόλης (πλατεία Γεωρ­

γίου) , τη χαρακτηρίζουν μη φιλική

και μη ικανοποιητική για τις ανάγκες

του πολίτη. Ωστόσο η ανάπλαση

έγινε. Τα πρακτικά του Νοτίου Δια­

μερίσματος δείχνουν την αγωνιώδη

διεκδίκηση κατασκευής ανοικτού

θεάτρου στο πλαίσιο της «Πολιτισ­

τικής Πρωτεύουσας». Ωστόσο το

έργο δεν έγινε. Ο Παμμικρασιατικός

κ

Σύνδεσμος διαμαρτύρεται για τψ

αποσπασματική και ελλιπή ανά­

πλαση που επιχείρησε ο Δήμος στtμ

ιστορική συνοικία των Προσφυ-yt­

κών, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα

την έντονη αντίδραση των κατοίκ~-

Αφενός έχουμε το χρόνιο αίτη ,

του Παμμικρασιατικού Συνδέσμ

για ανάπλαση των προσφυγικών σιr

νοικισμών, αφετέρου οι πρόσφαιε;

αναπλάσεις που έγιναν από το Δήι

(πλατεία Γεωργίου, πεζόδρομος

Ν ι κο λάου, Παραλιακή ζώνη) -

I ι ,

ι ι ,

1

ο

αποδεικνύουν διάθεση για αποκέ­

ντρωση της ανάπτυξης αλλά ούτε

και πρόβλεψη για το σύνολο της κα­

θημερινής ζωής των κατοίκων.

Επιπλέον, είναι γεγονός πως

ελεύθεροι χώροι (πχ. πρώην Λούνα

Παρκ) «χάθηκαν», παρά τις επανει­

λημμένες διαμαρτυρίες πολιτών και

συλλόγων, επειδή ο Δήμος δεν είχε

την οικονομική δυνατότητα να τους

εξαγοράσει. Ο Δήμος σπάνια προ­

βλέπει κονδύλια για την εξασφά­

λιση κοινόχρηστων χώρων, αλλά

και οι μελέτες που αναθέτει σε ιδιώ­

τες μελετητές συνήθως δεν υλοποι­

ούνται. Τα οικονομικά μέσα του

Δήμου φαίνεται να μην επαρκούν

και ίσως αν υπήρχε μεγαλύτερος

αριθμός επιστημονικού προσωπι­

κού στις υπηρεσίες του τα πράγ­

ματα να ήταν καλύτερα.

Η απάντηση στο ερώτημα αν η

Τοπική Αυτοδιοίκηση αναζητά σε

βάθος γνώση των προβλημάτων ή

καταφεύγει σε εm ανειακέ και

πρόσκαιρε λύσει:; - ί,εται α ια-

ΓΕΩΡΓΙΑ ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΥ 117

βάσει κανείς τη μελέτη που

εκπόνησε ο Δήμος για την

πιθανή εγκατάσταση του

καταυλισμού των τσιγγάνων

στην Ακτή Δυμαίων. Η με­

λέτη δεν υλοποιήθηκε λόγω

έντονων διαμαρτυριών των

κατοίκων και του πολιτιστι­

κού Συλλόγου Ιτεών και νο­

μικών ζητημάτων που προέ­

κυψαν.

Τέλος, εναλλακτικές προ­

τάσεις που διατυπώνονται

από ειδικούς στην εφημερίδα

Εν Αιθρία δεν εισακούγονται

και επαναλαμβάνονται με το

πέρασμα των χρόνων, απα­

ντώντας στο ερώτημα αν

έχουν δοκιμαστεί στην πράξη

καινούριες ιδέες.

Η πλευρά των πολιτών

Στο ερώτημα ποιο είναι το

πλήθος και ποια η ταυτότητα

των ομάδων και παρουσιά­

ζουν συσπείρωση, δίνεται η

απάντηση ότι στην πόλη

δραστηριοποιείται μεγάλο

πλήθος συλλόγων εκπολιτι­

στικών, εξωραϊστικών ή και

αθλητικών. Οι περισσότεροι

δρουν σε επίπεδο γειτονιάς

ενώ άλλοι έχουν δράση υπερτοπική,

όπως η «Συντονιστική Επιτροπή

Απομάκρυνσης των Πυλώνων από

Κατοικημένες Περιοχές» και οι

«Πολίτες εν δράσει». Σε ό,τι αφορά

την ταυτότητα των ατόμων που τους

απαρτίζουν, υπάρχουν διαφορές από

οργάνωση σε οργάνωση. Γενικά, οι

περισσότεροι σύλλογοι αποτελού­

νται από λίγα στον αριθμό ενεργά

μέλη αλλά υποστηρίζονται από «φί­

λους» της οργάνωσης και εκπροσω­

πούνται από άτομα υψηλού επιπέ-

118 ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ, Νο 17,2010, 114-119

δου μόρφωσης, όπως ο «Σύλλογος

Προστασίας Περιβάλλοντος Αρκτι­

κού Διαμερίσματος».

Σχετικά με το αν υπάρχει επικοι­

νωνία μεταξύ των ομάδων και συλ­

λογικότητα-αλληλοβοήθεια η απά­

ντηση είναι ότι συμβαίνει σε λίγες

περιπτώσεις (πχ. ο «Σύλλογος Μα­

κρυγιάννη>> με το «Σύλλογο συνοι­

κίας Ροδοπούλου», και η συνένωση

Συλλόγων στη «Συντονιστική Επι­

τροπή Απομάκρυνσης των Πυλώ­

νων από Κατοικημένες Περιοχές») .

Επίσης, στα πρακτικά των Διαμερι­

σματικών Συμβουλίων η συχνότητα

προβολής αιτημάτων από συλλό­

γους και από πολίτες είναι παρα­

πλήσια, άρα μια μερίδα πολιτών

έχει συνειδητοποιήσει την υπολογί­

σιμη δυναμική μιας συλλογικότητας

προωθώντας ποιοτικά και πιο σύν­

θετα αιτήματα μέσω ομαδοποιή­

σεων, ενώ μια άλλη παραμένει σε

παραδοσιακές ή «aπαισιόδοξες»

απόψεις προωθώντας μεμονωμένα

αιτήματα.

Όσον αφορά το ερώτημα αν συ­

μπίπτουν οι διεκδικήσεις των οργα­

νώσεων και αν έχουν τη συναίνεση

των πολιτών, η απάντηση είναι πως

για κάποια θέματα υπάρχουν κοινές

διεκδικήσεις και σκεπτικό, ενώ για

κάποια άλλα όχι (διεκδίκηση ανά­

πλασης του έλους της Αγυιάς, από

Συλλόγους «Πολίτες εν δράσει» και

<<"Εσω:Εξω Αγυιάς» χωρίς συνέ­

νωση των δυνάμεων τους). Οι πολί­

τες άλλωστε συναινούν ( φωτεινά παραδείγματα οι Σύλλογοι «Μα­

κρυγιάννη» και «Συντονιστική Επι­

τροπή Απομάκρυνσης Πυλώνων» οι

οποίοι γνώρισαν μαζική παρουσία

πολιτών στις κινητοποιήσεις τους),

αλλά προτιμούν να αντιπροσωπεύο­

νται από τα μέλη του συλλόγου.

Στο ερώτημα ποια προβλήματα

αναγνωρίζουν και ποια είναι τα χα-

ρακτηριστικά τους καταγράφονται:

διάσωση και προστασία των ελεύ­

θερων χώρων, επίλυση του κυκλο­

φοριακού, αναστολή ακατάλληλων

πολεοδομικών αποφάσεων των φο­

ρέων (χωροθέτηση της ΑΒΥΤ στις

Ιτιές, χωροθέτηση του νέου υπερα­

στικού ΚΤΕΛ, χωροθετήσεις του

Αστυνομικού Μεγάρου και του Με­

γάρου της Περιφέρειας κ.ά. ), εξα­σφάλιση της δημόσιας υγείας ( ενα­ντίωση στην παράνομη εγκατά­

σταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας

και στην αναβάθμιση του δικτύου

της ΔΕΗ, σωστή λειτουργία του

ΧΥΤΑ), προστασία του περιβάλλο­

ντος (ΟΙΚΙΠΑ) αλλά και άλλα εξί­

σου σημαντικά. Τα χαρακτηριστικά

των προβλημάτων αυτών θέτουν

ζητήματα ποιότητας ζωής και δεν

αφορούν μόνο μια γειτονιά ούτε

μπορεί η λύση τους να εξυπηρετή­

σει κάποιο οικονομικό συμφέρον.

Το πλαίσιο και οι προτεραιότη­

τες δράσης των συλλόγων προκύ­

πτουν από τις συνεντεύξεις και τη

σύγκριση των ενοτήτων «αντικεί­

μενο των δράσεων». Οι περισσότε­

ροι σύλλογοι, θέτοντας ως προτε­

ραιότητα τη βελτίωση της καθημε­

ρινής ζωής μέσα κυρίως από ποιο­

τικές παρεμβάσεις, χρησιμοποιούν

κάθε θεμιτό μέσο άσκησης πίεσης

για να πετύχουν τους στόχους τους.

Βέβαια από λίγους συλλόγους, οι

οποίοι συνήθως δεν έχουν έντονη

κινητικότητα, παρουσιάζεται το

φαινόμενο της αξιοποίησης κομμα­

τικών σχέσεων.

Άλλα ερωτήματα αφορούν την

ύπαρξη συλλογικής μνήμης εμπει­

ριών διεκδίκησης και την ενδεχό­

μενη γνώση των θεσμικών δυνατο­

τήτων. Διαφαίνεται ότι έχουν γνώση

παλαιότερων πράξεων διεκδίκησης

και φροντίζουν να συλλέγουν στοι­

χεία από διεκδικήσεις συλλόγων

άλλων περιοχών. Ακόμα διερευνούν

και συχνά εξαντλούν τις θεσμικές

δυνατότητές τους, προσλαμβάνουν

δικηγόρους, κάνουν προσφυγές εάν

μια πράξη ή απόφαση φορέων απο­

δειχθεί παράνομη ή νομικά αβάσιμη.

Ερευνώντας τη συμμετοχή των

συλλόγων στον προγραμματισμό,

την κατασκευή ή τη διαχείριση

έργων, διαπιστώνεται ότι προσπα­

θούν να συμμετέχουν λαμβάνοντας­

μέρος σε επιτροπές που ορίζοντα

από το νόμο, οι οποίες όμως συνή­

θως δεν συγκροτούνται και δεν λει­

τουργούν. Επίσης ζητούν να παρί­

στανται στα Διαμερισματικά ή Δη­

μοτικά Συμβούλια για επηρεασμό

αποφάσεων, χωρίς πολλές φοpές να

καλούνται σε αυτά.

Σύμφωνα με τα παραπάνω ο

δρόμος για την εφαρμογή συμμετο­

χικών διαδικασιών στην Ελλάδα

είναι ακόμα μακρύς. Απαιτείται να

αναγνωριστεί η ανάγκη για λήψη

αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο. Η

Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να

παραδειγματιστεί από τις Ευρωπαϊ­

κές πρακτικές και να εξαντλήσει τις

δυνατότητες του νόμου , επιδιώκο­

ντας να έρθει ουσιαστικά πιο κοντά

στον πολίτη. Απαραίτητο είναι να

αλλάξει και η νοοτροπία των πολι­

τών, να συνειδητοποιήσουν τη δύ­

ναμή τους και να ταχθούν ενάντια

στην κοινωνική διάσπαση που εm­

βάλλουν οι σύγχρονοι τρόποι ζωής.

ώστε τουλάχιστον να υποστηρίζουν

τους ενεργούς συμπολίτες που προ­

σπαθούν να επιτύχουν καλύτερους

όρους ζωής .

Πληθυσμός Πολεοδομ ι κού Σ_uγκροτήματος Πάτρας

(βάση στοιχε ίων απογραφής 2001)

!. ΑΡκτΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ : 26.932 κάτοικοι

Αρκτικό διαμέρισμα εντός Σχεδ ίου Πόλεως= 25.517 κάτοικοι

Οικισμοί Βούντενης, Δραγώλεvας , Μπάλα , Χάραδρου = 714 κάτοικοι

Οικισμός Άνω Συχαινών = 701 κάτοικοι

Σύνολο Αρκτικού διαμερίσματος 25.517+ 714 + 701= 26.932 κάτοικοι

11. KENTPIKO ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ: 70.786 κάτοικοι

111. ΑΝΑΤΟΛιΚΟ Δ_ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ: 23.818 κάτοικοι

Ανατολικό διαμέρισμα εντός Σχεδίου Πόλεως= 23.018 κάτοικοι

Οικισμός Περιβόλας = 800 κάτοικοι

Σύνολο Ανατολικού διαμερίσματος 23.018 + 800 = 23.818 κάτοικοι

IV. ΝΟτιΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ : 29.871 κάτοικοι

Νότιο διαμέρισμα εντός Σχεδίου Πόλεως = : 288 κάτοικοι

ΓΕΩΡΓΙΑ ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥ ΛΟΥ I 19

Επιχειρησιακό Κέντρο{ εκτός σχεδίου περιοχή Πειρ_9ϊ15ής Πατραϊκής) = 450 κάτοικοι

ΒΙΟΠΑ = 133 κάτοικοι

Σύνολο Νοτίου διαμερίσματος = 29288 + 450 + 133 = 29.871 κάτοικοι

V. Οικισμοί (Ελικίστρας, Νέου Σουλίου, Ρυάκι, Καρυά, Ρωμανού, Πουρναρόκαστρο,

Αγίου Ιωάννη, Καφαλόβρυσου, Μιντζαίικα, Παναγιά, Μοίρα, Γκοτσαίικα, Προφήτης

Ηλίας, Πηγή): 2.516 κάτοικοι

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ : 26.932 + 70.786 + 23.818 + 29.871 + 2.51_6 = 153.923 κάτοικοι

Σημείωση :Τα πληθυσμιακά στο ιχεία πάρθηκαν από την μελέτη ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕκτΑΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜIΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ (ΓΠΣ) ΔΗΜΟΥ ΠΑ1'ΡΕΩΝ

120 ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ, Ν0 17, 20 I Ο, I 14- 1 19

C Ο Ν Τ Ε Ν Τ S

GEO-COMMENTARY

CLIMATE CHANGE

3 Ρ. Katsafados

6 Α. Plitharas

ARTICLES

I Ο Loukas Triantis Urban image construction in post-socialist Tirana. An analysis of the urban renewal programme ofTirana Municipality (2000-2008)

3 3 Vassilis Avdikos

Space as relarion: methodological approaches and research framework

48 Alexandra Tragaki Climate Induced Migration Pressures

6 I Yorgos Melissourgos

Tourism Restructuring and the Geographies of Tourism Destinations: The Case of Golf in Costa del Sol

79 Stelios Gialis Crisis and restructuring in the local productive of Thessaloniki: Firrns' size, restructuring strategies and flexible employment

EVENTS AND D E BATES

9 9 Eythimios Karymbalis 7th Intemational Conference on Geomorphology Melboume 2009

R ES EARCH BRIEF IN G

I 05 Karolos-IosifKavoulakos, Yorgos Kandilis Local Antimigration Action and Urban Congestion in Athens

STUDENTS' FORUM

I I Ο Emmanouela Tserpeli

Atlas of Greek Castles

I I 4 Georgia Filippopoulou

Research in the Participation ofPatras' Citizens

in Urban Planning

& 8 1 &8 Α 8 Ε ΥΙ ΕW ΟΜ I"ATIAL ΙSSUES

GEOG

Editoήal Committee Pavlos Maήnos Dellaιleιsiιιιas (HVA). ll:wsJaJglou (AUIΉ). Maήa Madouvalou (ΝΓUΑ),

Myroo ~f}ridis AUIH).... Ρφιιιιίdιιοs (Aυrn), Dina Vaiou (NruA)

Managing Editor Costis Hadjimichalis, Harokopίo U · rasiιy, .Atlιms, Td. +ΗΟ 210 95 49 144, badjimichalis@hua.gr

Editorial Adνisors Chr. Agήantoni (ΚΝΕ!ΕΙΕ), Ε. Andrioopoulou (AUIΉ). Β. Filipacopoulou (NIUA). Α. Gerolymbou (ΑυΠΙ), Β. Gizeli (Pedagogical Institute), Ε. Heliopoulou (Athens Org.). Κ. Κaftoula (ΑιJΓΗ), L Κarnavou (ΑUΠΙ),

Β. Kasimis (U. of Patras), Chr. ΚουΙοuή (U. ofThrak:i). Α. Kostantakopoulou (U. ofloannina), L. Lambήanidis (U. ofMacedooia). L Louloudis (Agricultωal υ.) Th. Maloutas, (U. ofThessaly), Ch. Maroukian (U. of Athens), Ν. Beopoulos (AgήcuJtωal U.), Η. Beήatos (U. ofThessaly I Ministry of

Planning), Κ. Pavlopoulos (HUA), Υ. Sak:elis (Panteίon υ. I CSR), G. Stathakis (U. ofCrete), Th. Terkenli (U. of Aegean). Α. Troιunbis (U. of Aegean), Ρ. Zeikou (Thessaloniki Org.)

Μ. Bruneau (CNRS I υ. de Bordeau.~ ΙΠ), M.-D. Garcia Ramon (U. Autoooma de Barcelona), R. Hudson (U. ofDurham), ν. Plum (Rosk:ilde υ. Center), R van der Vaart (U. ofυtrecht)

GUIDELINES ΊΌ AuτHORS

Ι. Geographίes publish o~ginal theoretical and empiήcal papers and encourage international contήbutions beyond Greek-re­lated themes. The journal also welcomes shorter comments, research bήefings and conference reports as well as book reviews. All scientific papers are reviewed by two anonymous referees and all other mateήal by the Editoήal Committee. 2. Scientific papers should be 6500-8000 words and contήbutions to other sections 1500-2000 words. Authors should submit carefully checked manuscήpts in three hard copies typed Ι ,5 line-spaced with 3 cm margins all round. The title of the paper with names, address, telephone, affiliation and e-mail should appear in the front page only. The title and the main text will follow. After fmal acceptance the authorls should send two hard copies and a disk in .doc or ascii format. 3. All papers should come with title, names and an abstract of 200 words in Greek and English or French. 4. Tables, diagrams and maps should be in black and white and should be submitted in both hard and disc format. Photos can be submitted in colour but they will be pήnted in black and white. 5. For references use the Harvard system (authors and year of publication in the text) and place the full reference in a Lίst of References at the end of the main text. 6. The authorls will receive two complimentary copies of the joumal after pubhcation.

Pήce: Ι 0,50€ One-year subscήption: 17,60€. Students: Ι4,70€.

Organizations and Libraήes: 41 ,20€

Address for coπespondence: GEOGRAPHIES, Department of Geography, Harokopio υniversity,

EL Venizelou 70, Κallithea 176 7Ι, Greece. Tel: ++30 210 95 49 Ι76, geographies@hua.gr

Publication, subscήptions and distήbution: Nissos Pubiications, 14, Saπi str., 10553 Athens, Greece, tel./fax: ++ 210 3250058,

info@nissos.gr

ISSN: Ι 109- Ι 86Χ