ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΟΥ

ΦΙΟΝΤΟΡ

ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ

ΚΑΙ ΤΟΥ

ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ

ΣΟΛΖΕΝΙΤΣΙΝ

ΦΙΟΝΤΟΡ

ΝΤΟΣΤΟΓΕΦΣΚΙ

Ο Φιόντορ Μιχάηλοβιτς Ντοστογιέφσκι ήταν Ρώσος συγγραφέας και κορυφαία μορφή

της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1821 στη Μόσχα .Ο πατέρας του ήταν γιος κληρικού, και

δεν ήταν αριστοκράτης. Σύμφωνα με την παράδοση της εποχής θα έπρεπε να γίνει και

αυτός κληρικός, κατόρθωσε όμως να σπουδάσει ιατρική, έγινε στρατιωτικός γιατρός και

με τη σταδιοδρομία του αυτή μπήκε στην κληρονομική αριστοκρατία. Ο Ντοστογιέφσκι

ύστερα από μία αρχική κατ΄οίκον διδασκαλία πήγε οικότροφος σε δύο σχολεία στη

Μόσχα, ένα από τα οποία γαλλικό. Όταν τέλειωσε το σχολείο συνέχισε τις σπουδές του

στην Πετρούπολη σε κρατική στρατιωτική σχολή μηχανικών και για σύντομο χρονικό

διάστημα άσκησε αυτό το επάγγελμα. Το 1843 αποχωρώντας οριστικά από αυτό το

επάγγελμα έλαβε την απόφαση να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη λογοτεχνία.

Τον Απρίλιο του 1849 ο Ντοστογιέφσκι συνελήφθη και πέρασε από έκτακτο

στρατοδικείο. Η κατηγορία ήταν για συμμετοχή σε προδοτική συνωμοσία. Την άνοιξη του

1849 είχε προσχωρήσει σε μια πολιτικοφιλοσοφική λέσχη που έγινε γνωστή ως κίνηση

Πετρασέφσκι. Στις 16 Νοεμβρίου 1849 ο Ντοστογιέφσκι και οι σύντροφοί του δικάστηκαν

και καταδικάσθηκαν σε θάνατο. Ακολούθησε ένας πόλεμος νεύρων με εικονικές

εκτελέσεις και ατέλειωτες ώρες παραμονής σε μια πλατεία της Πετρούπολης, στις 22

Δεκεμβρίου του 1849, σε αναμονή του εκτελεστικού αποσπάσματος. Η ποινή του

μετατράπηκε τελικά σε τετραετή εξορία και καταναγκαστικά έργα στο Ομσκ της

Σιβηρίας.Το φθινόπωρο του 1855 έγινε υπαξιωματικός και τον επόμενο χρόνο προήχθη

σε αξιωματικό. Τον Μάρτιο του 1859 του επιτράπηκε να επιστρέψει στην Ευρωπαϊκή

Ρωσία, όχι όμως ακόμα στις μεγάλες πόλεις. Αυτό θα γίνει τον Δεκέμβριο του 1859. Την

περίοδο της στρατιωτικής του θητείας θα κάνει τον πρώτο του γάμο: γνωρίζει και

παντρεύεται τον Φεβρουάριο του 1857 την Μαρία Ισάγιεβα.

Το 1859 επέστρεψε στην Πετρούπολη και εξέδωσε μαζί με τον αδελφό του δύο

περιοδικά τα οποία, όμως, δεν σημείωσαν επιτυχία με αποτέλεσμα ο

Ντοστογιέφσκι να βρεθεί καταχρεωμένος. Ο μόνος τρόπος γιά να συγκεντρώσει

χρήματα και να ξεπληρώσει τα χρέη του ήταν η συγγραφή. Την ίδια περίοδο

εκδηλώθηκε το σχεδόν νοσηρό του πάθος για τα τυχερά παιχνίδια-ακριβώς ως

αποτέλεσμα αυτής της οικονομικής δυσχέρειας- που τον έφερε στο χείλος της

υλικής και της σωματικής καταστροφής.Σε αυτό το διάστημα έγραψε τα καλύτερα

του έργα: Ο παίκτης, Οι αδερφοί Καραμάζωφ, Έγκλημα και Τιμωρία, Ο Ηλίθιος,

Οι δαιμονισμένοι. Όταν κατάφερε πλέον να ανασάνει από το βάρος των χρεών

ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού "Πολίτης" και λίγα χρόνια αργότερα

εξέδωσε το δικό του περιοδικό, Το Ημερολόγιο Ενός Συγγραφέα, που σε

αντίθεση με τις προηγούμενες εκδοτικές εμπειρίες σημείωσε τεράστια επιτυχία.

Πέθανε το 1881 στην Πετρούπολη σε ηλικία 60 ετών.

Μυθιστορήματα

‘’Oι φτωχοί’’ (1846)

‘’Ο σωσίας’’ (1846)

‘’Νιετόσκα Νιεζβάνοβα’’ (1849)

‘’Το όνειρο του θείου μου’’ (1859)

‘’Το χωριό Στεπαντσίκοβο και οι

κάτοικοί του’’ (1859)

‘’Αναμνήσεις από το σπίτι των

πεθαμένων’’(1860-1862)

‘’Ταπεινωμένοι και

καταφρονεμένοι’’ (1861)

‘’Σημειώσεις από το υπόγειο’’

(1864)

‘’Ο παίκτης’’ (1866)

‘’Έγκλημα και τιμωρία’’ (1866)

‘’Ο ηλίθιος’’ (1868)

‘’Ο αιώνιος σύζυγος’’ (1870)

‘’Οι δαιμονισμένοι ‘’(1871-1872)

‘’Ο έφηβος’’ (1875)

‘’Αδελφοί Καραμάζωφ’’ (1879-

1880)

Ακόμα ο Ντοστογιέφσκι

συνέγραψε 19 διηγήματα και 3

δοκίμια.

Ο τάφος του

Ντοστογιέφσκι στο

Κοιμητήριο Τίχβιν

της Μονής

Αλεξάντερ Νιέφσκι

στην Αγία

Πετρούπολη

Το σπίτι που έζησε

και πέθανε ο

Ντοστογιέφσκι στην

Αγία Πετρούπολη,

Οδός Κουζνέτσκυ

αριθ. 5.

ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ

ΣΟΛΖΕΝΙΤΣΙΝ

Ο Αλεξάντρ Ισάγεβιτς Σολζενίτσιν είναι ρώσος λογοτέχνης γνωστός κυρίως για τα

ημιαυτοβιογραφικά μυθιστορήματα Μια μέρα στη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς και Αρχιπέλαγος

γκούλαγκ, όπου περιέγραφε τη ζωή στα σταλινικά ειδικα στρατόπεδα εργασίας. Γεννήθηκε

στις 11 Δεκεμβρίου 1918 στην πόλη Κισλοβόντσκ της Σταυρούπολης και ανατράφηκε από τη

μητέρα του Ταϊσίγια. Ο πατέρας του Ισαάκ, πρώην αξιωματικός του αυτοκρατορικού στρατού,

είχε σκοτωθεί σε κυνηγετικό ατύχημα.

Ο Σολζενίτσιν σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Ροστόβ , ενώ ταυτόχρονα

παρακολουθούσε μαθήματα Φιλοσοφίας, Λογοτεχνίας και Ιστορίας. Αυτή την περίοδο

γνωρίζει και την πρώτη του σύζυγο Ναταλία Ρεσετόβσκαγια, με την οποία παντρεύθηκε στις

7 Απριλίου 1940 (χώρισαν δώδεκα χρόνια αργότερα, αλλά ξαναπαντρεύθηκαν το '57 και

ξαναχώρισαν το '72).

Κατά το Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο υπηρέτησε ως αξιωματικός Πυροβολικού του Κόκκινου

Στρατού και παρασημοφορήθηκε δύο φορές για τα κατορθώματα της μονάδας που διοικούσε.

Κατά τα τέλη του πολέμου όμως συνελήφθη, διότι σε ένα γράμμα προς φίλο του αναφερόταν

ειρωνικά για την προσωπικότητα και τις ικανότητες του Ιωσήφ Στάλιν. Συνεπεία τούτου

κατηγορήθηκε για αντισοβιετική προπαγάνδα και μεταφέρθηκε στη Μόσχα για ανάκριση.

Στις 7 Ιουλίου 1945 καταδικάσθηκε με το άρθρο 58 σε ισόβια εκτόπιση και οκταετή

καταναγκαστική εργασία από ένα έκτακτο δικαστήριο, στο οποίο δεν κλήθηκε καν να

υπερασπισθεί τον εαυτό του. Το 1953 έληξε η ποινή της καταναγκαστικής εργασίας, όμως

λόγω της ισόβιας εκτόπισης δε διέθετε ελευθερία μετακίνησης. Ήδη έπασχε από καρκίνο, ο

οποίος αντιμετωπίσθηκε την τελευταία στιγμή σε ένα νοσοκομείο της Τασκένδης (1954).

Με την αποσταλινοποίηση μπόρεσε επιτέλους να επιστρέψει στα ευρωπαϊκά εδάφη της

χώρας, όπου εργάσθηκε ως καθηγητής μέσης εκπαίδευσης. Παράλληλα επιδόθηκε στη

συγγραφή, αλλά κρατούσε αυτή τη δραστηριότητα μυστική. Χρόνια αργότερα, όταν

αποδεχόταν το βραβείο Νόμπελ, έγραψε για αυτήν την περίοδο πως όχι μόνο ήταν

πεπεισμένος ότι δε θα έβλεπε ούτε μια γραμμή από τα κείμενά του τυπωμένη, αλλά δεν άφηνε

ούτε τους πιο κοντινούς του ανθρώπους να τα διαβάσουν υπό το φόβο ότι θα ξαναέμπλεκε.

Τελικά το 1961 βρήκε το θάρρος να απευθυνθεί στον ποιητή Αλεξάντρ Τβαρντόβσκι,

αρχισυντάκτη του περιοδικού Νόβι Μιρ δίνοντάς του το χειρόγραφο τού Μια μέρα στη ζωή του

Ιβάν Ντενίσοβιτς, όπου περιέγραφε μια μέρα από τη ζωή στο γκούλαγκ. Ο Τβαρντόφσκι το

δημοσίευσε στο περιοδικό τον επόμενο χρόνο ενώ αργότερα εκδόθηκε σε βιβλίο .Ο Ιβάν

Ντενίσοβιτς προκάλεσε σοκ τόσο στη σοβιετική όσο και στην παγκόσμια κοινή γνώμη.

Σύντομα εκδόθηκε στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου.

Το «διάλειμμα ελευθερίας» για το σοβιετικό πνευματικό κόσμο ήταν μικρό - το 1964 ο

Σολζενίτσιν ξανάρχισε να έχει προβλήματα με τις αρχές. Το 1965 η μυστική αστυνομία

κατέσχεσε κάποια χειρόγραφά του και γενικά σε κάθε ευκαιρία τού γινόταν σαφές ότι βρίσκεται

σε δυσμένεια. Όταν το 1970 του απενεμήθη το Νόμπελ Λογοτεχνίας, δεν τόλμησε να πάει στη

Στοκχόλμη για να το παραλάβει, φοβούμενος ότι θα του αρνούνταν την επανείσοδο στη χώρα.

Το 1973 κυκλοφόρησε στη Δύση το σπουδαιότερο έργο του, το Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ. Οι

σοβιετικές αρχές εξοργίσθηκαν, αλλά λόγω της παγκόσμιας αναγνωρισιμότητάς του

αδυνατούσαν να λάβουν ποινικά μέτρα εναντίον του. Τελικά το 1974 πήρε την απόφαση να

εγκαταλείψει τη χώρα, αποστερούμενος τη σοβιετική ιθαγένεια. Πέρασε για λίγο από τη Δυτική

Γερμανία και την Ελβετία, ώσπου τελικά εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ.

Το 1990 η κυβέρνηση Γκορμπατσιόβ τού επαναχορήγησε τη σοβιετική ιθαγένεια, αλλά ο

Σολζενίτσιν επέστρεψε μόνο μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1994 μαζί με τη δεύτερη σύζυγό

του. Εγκαταστάθηκαν) στη δυτική Μόσχα, όπου έζησε μέχρι το θάνατό του στις 3 Αυγούστυ

του 2008, σε ηλικία 89 ετών.Σε αυτά τα τελευταία χρόνια ο κλονισμός της υγείας του ήταν

εμφανής. Ασχολήθηκε κυρίως με δύο έργα, το Σιτάρι ανάμεσα στις μυλόπετρες και το Διακόσια

χρόνια μαζί, τα οποία κυκλοφόρησαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Ο Σολζενίτσιν

κατά την

επιστροφή του

στη Ρωσία το

1994.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΩΝ

ΔΥΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ:

Το πρώτο μισό του 19ου αιώνα ο δυτικός κόσμος γνώρισε μια σειρά από

ριζικές ανακατατάξεις. H Γαλλική Επανάσταση (1789-1796) έθεσε νέες

βάσεις στην οργάνωση της κοινωνίας, της πολιτείας και του κράτους, καθώς

και στη σχέση του ανθρώπου με το κοινωνικό σύνολο. Τα δικαιώματα του

ανθρώπου, η ατομική ελευθερία, η έννοια του έθνους και του ελεύθερου

πολίτη, η πολιτική αρετή και η συλλογική πρόοδος χαρακτήρισαν το τέλος

του 18ου και την αρχή του 19ου αιώνα. Η ραγδαία εκβιομηχάνιση, που

ξεκίνησε από την Αγγλία και στηρίχτηκε στις συνεχείς προόδους της

επιστήμης και της τεχνικής, καθώς και η ανάπτυξη του εμπορίου

οδήγησε σε μια νέα κατανομή του κέρδους και στην κοινωνική άνοδο της

αστικής τάξης. Πλήθη κόσμου συγκεντρώθηκαν στις πόλεις, οι οποίες

γνώρισαν τεράστια ανάπτυξη. Νέοι κόσμοι ανακαλύφθηκαν και καινούριες

αποικίες προστέθηκαν στα κράτη της Ευρώπης.

ΡΩΣΙΑ:

Στο ξεκίνημα του 20ου αιώνα η Ρωσία τοποθετούταν ανάμεσα στις Μεγάλες

Δυνάμεις της Ευρώπης. Ηταν μια Μεγάλη Δύναμη που χαρακτηριζόταν από όλους

τους συγχρόνους της ως καθυστερημένη σε σχέση με τις υπόλοιπες, την

Βρετανία, την Γερμανία και την Γαλλία. Με οικονομικούς όρους, αυτό σημαίνει ότι

είχε «καθυστερήσει» στη «μετάβαση» από τον φεουδαλισμό στον καπιταλισμό –

οι αγρότες είχαν απελευθερωθεί από την θεσμοθετημένη δουλεία στους άρχοντες

ή το κράτος μόλις στα 1860 – και είχε «καθυστερήσει» στην εκβιομηχάνιση. Με

πολιτικούς όρους, αυτό σημαίνει ότι μέχρι το 1905 δεν λειτουργούσαν νόμιμα

πολιτικά κόμματα και κανένα είδος κοινοβουλευτικής αντιπροσώπευσης και ότι η

απολυταρχία επιβίωνε με αμείωτη ισχύ. Επιπλέον, οι Ρωσικές πόλεις δεν έφεραν

κάποια παράδοση πολιτικής οργάνωσης ή αυτόνομης κυβέρνησης, ενώ η τάξη

των ευγενών είχε αποτύχει να αναπτύξει ένα ισχυρό πολιτικό σώμα ή την αίσθηση

μιας διακριτής ταυτότητας ώστε να διεκδικήσει παραχωρήσεις από τον τσαρικό

θρόνο. Θεσμικά το πολιτικό σύστημα της Ρωσίας αντιστοιχούσε ακόμα στις

«καθεστωτικές τάξεις» του «Παλαιού Καθεστώτος» (αστούς, αγρότες, ευγενείς,

κληρικούς) χωρίς να προβλέπει ρόλο για τα νέα κοινωνικά στρώματα, δηλαδή

τους διανοούμενους και την εργατική τάξη. Παρόλα αυτά, η Ρωσία παρουσιάζει

μια σοβαρή οικονομική ανάπτυξη ως αποτέλεσμα των πολιτικών στήριξης της

εκβιομηχάνισης από την κυβέρνηση, των ξένων επενδύσεων, τον εκμοντερνισμό

του τραπεζικού και πιστωτικού συστήματος και μια μέτρια ανάπτυξη της εθνικής

επιχειρηματικής δραστηριότητας.

• Η κοινωνική εξέλιξη στη Ρωσία στο τέλος του 19ου αιώνα καθορίστηκε

αποφασιστικά από τη κατάργηση της δουλοπαροικίας με την μεταρρύθμιση του

1861. Η καταργηθείσα αγγαρεία όμως αντικαταστάθηκε από τις πληρωμές

εξαγοράς, δηλαδή οι απελευθερωμένοι δουλοπάροικοι υποχρεώθηκαν να

εξαγοράσουν από τους γαιοκτήμονες το κομμάτι γης το οποίο καλλιεργούσαν

για τον εαυτό τους.

• Τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίσθηκαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου

ημίσεος του 19ου αιώνα επέφεραν σημαντικές αλλαγές στη Ρωσία. Οι

διευρυμένες μεταρρυθμίσεις μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο (1853-1856)

καθιέρωσαν νέους θεσμούς στο κράτος και έδωσαν τη δυνατότητα για ταχύτερη

ανάπτυξη της Οικονομίας, της Παιδείας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού.

Έτσι, άρχισε να αλλάζει το κοινωνικό και οικονομικό σύστημα της χώρας και η

διαδικασία εκσυγχρονισμού της προσέλαβε μια νέα ισχυρή ώθηση. Το γεγονός

αυτό έδωσε τη δυνατότητα στη Ρωσία να είναι παρούσα στις νέες ευρωπαϊκές

εξελίξεις και να αποτελεί η ίδια και πάλι έναν σημαντικό παράγοντα της

ευρωπαϊκής πολιτικής.

• Η συζήτηση για την φυσιογνωμία της Ρωσικής κοινωνίας διαπέρασε τους

διανοούμενους της ρωσικής αριστεράς διαμορφώνοντας την δεκαετία του 1860

το ρεύμα των «ποπουλιστών» («λαϊκιστών») και στη συνέχεια των

«Ναρόντνικων» («μηδενιστών»). Ήδη όμως απασχολούσε τους ευρωπαίους

μαρξιστές σοσιαλδημοκράτες με τον Μαρξ να πρωταγωνιστεί στον διάλογο,

ενώ στα τέλη του 19ου αι. αποτελεί την σημαντικότερη συζήτηση στους

κύκλους της ρωσικής σοσιαλδημοκρατίας διχάζοντας στις αρχές του αιώνα σε

«μπολσεβίκους» και «μενσεβίκους».

• Παράλληλα αναπτύσσεται ένα κύμα Σοσιαλδημοκράτων και

Σοσιαλεπαναστατών.

• Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι Ρώσοι Φιλελεύθεροι ίδρυσαν την Ένωση των

Συνταγματικών (1903) και την Ένωση της Απελευθέρωσης (1904)

υποστηρίζοντας την συνταγματική μοναρχία. Οι Ρώσοι Φιλελεύθεροι εξέφραζαν

τα συμφέροντα της ήδη διαμορφωμένης αστικής τάξης η οποία διεκδικούσε

συμμετοχή στην εξουσία και εκσυγχρονισμό του κράτους.

Πολιτικά κόμματα της εποχής:

Ένωση της 17 Οκτώβρη(τέλη του 1905)

Τρουντοβίκοι (Εργατικοί)

Συνταγματικό Δημοκρατικό Κόμμα

Σοσιαλιστικό Επαναστατικό Κόμμα

Σημαντικά γεγονότα στη Ρωσία κατά τον 19-20 αιώνα:

1812: Πατριωτικός Πόλεμος, οι Ρώσοι αποκρούουν την εισβολή του Ναπολέοντα.

1917: Μεγάλη Οκτωβριανή σοσιαλιστική επανάσταση. Η Ρωσική Αυτοκρατορία

διασπάται. Σχηματισμός της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής

Δημοκρατίας.

1922: Ενοποίηση των ομοσπονδιακών σοσιαλιστικών δημοκρατιών, υπό τη σκέπη της

Σοβιετικής Ένωσης.

1941-1945: Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος. Ο Κόκκινος Στρατός αποκρούει ηρωικά την

επίθεση του Χίτλερ και, αντεπιτιθέμενος, καταλαμβάνει το Βερολίνο.

1991: Διασπάται η Ε.Σ.Σ.Δ., δημιουργείται η Ρωσική Ομοσπονδία.

Oi κοινωνικές αυτές διεργασίες δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση

ριζοσπαστικών ιδεών στα μικροαστικά στρώματα, καθώς προβληματίζουν και

στρέφουν προς τις σοσιαλιστικές ιδέες μια σημαντική μερίδα προοδευτικών

διανοουμένων και φοιτητών. Με αυτόν τον τρόπο συγκροτείται στην Ρωσία ένα

νέο μοντέλο κοινωνικών συμμαχιών, κατά το οποίο μερίδες των μικροαστικών

στρωμάτων αναγνωρίζουν είτε στα αγροτικά στρώματα είτε στην νέο-

εμφανιζόμενη εργατική τάξη την ικανότητα της συνολικής επίλυσης του αδιεξόδου

της κοινωνικής κρίσης με την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και τη

μετάβαση σε ένα σοσιαλιστικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής. Ένα τμήμα

των διανοουμένων, οι «ποπουλιστές» χρησιμοποιώντας αναλυτικά εργαλεία που

προέρχονται από τη γαλλική επανάσταση προσβλέπουν στον πρωτοπόρο ρόλο

της υποτελούς αγροτικής τάξης. Συλλαμβάνουν την αγροτική τάξη ως ένα

ενοποιημένο κοινωνικό σύνολο υποτελών που ονομάζουν «λαό», ενώ αργότερα

προσθέτουν στο υποκείμενο «λαός» και τα εργατικά στρώματα. Ένα άλλο τμήμα

διανοουμένων χρησιμοποιώντας μαρξιστικά αναλυτικά εργαλεία προσβλέπει

αποκλειστικά στην εργατική τάξη, για να προσαρμοστεί και να προβάλλει στη

συνέχεια ένα μοντέλο πολιτικής συμμαχίας εργατών και αγροτών, τα οποία όμως

παραμένει να κατανοεί ως διακριτά κοινωνικά σύνολα. Ωστόσο, η απόσταση

μεταξύ των «ποπουλιστών» διανοουμένων και αγροτικών στρωμάτων και η

αδυναμία αρχικά των αγροτικών στρωμάτων να επιτελέσουν τον προσδοκώμενο

ρόλο απομονώνει και συνάμα ριζοσπαστικοποιεί σε πρακτικές τους

«ποπουλιστές» διανοούμενους. Αντίθετα, οι μαρξιστές διανοούμενοι μπροστά στο

αδύνατο της επανάστασης και την απόσταση με την εργατική τάξη βρίσκονται σε

στρατηγική κρίση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΜΕΣΑ ΑΠΌ

ΤΑ ΕΡΓΑ

«ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΟ

ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ

ΠΕΘΑΜΕΝΩΝ»

ΚΑΙ

«ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ

ΝΤΕΝΙΣΟΒΙΤΣ»

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ:

• Και οι δύο συγγραφείς έχουν προσωπική εμπειρία της ζωής που περιγράφουν.

• Και οι δύο συγγραφείς εμφανίζονται σε εποχές που η κάθε μια αποτελεί καμπή στην

ιστορία της χώρας τους.

• Οι ήρωες και των δύο έργων καταδικάστηκαν σε χρόνια καταναγκαστικής εργασίας.

• Και στις δύο περιπτώσεις οι κρατούμενοι είχαν τα κεφάλια τους ξυρισμένα.

• Κλεψιές γίνονταν και στις δύο περιπτώσεις.

• Η δωροδοκία ανθούσε και στους δύο αιώνες.

• Οι κρατούμενοι τόσο του Ντοστογιέφσκι όσο και του Σολζενίτσιν , υποχρεώνονταν σε

μεγάλο βαθμό καταναγκαστικής εργασίας.

• Και στις δύο περιπτώσεις το φαγητό ήταν χαμηλού ποιοτικού επιπέδου.

• Τόσο στο σταλινικό στρατόπεδο του Σολζενίτσιν , όσο και στις φυλακές τις Σιβηρίας

του Ντοστογιέφσκι υπάρχουν τα «Αναρρωτήρια» τα όποια επισκέπτονταν οι

κρατούμενοι όταν δεν αισθάνονταν καλά.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ:

• Οι φυλακισμένοι του Ντοστογιέφσκι στα πόδια τους είχαν αλυσίδες που είχαν βάρους οχτώ ως δώδεκα λίμπρες , ενώ οι σύντροφοι του Ιβάν Ντενίσοβιτς φορούσαν απλά έναν αριθμό στο σακάκι τους , στο αριστερό γόνατο , στην πλάτη και στο στήθος .

• Στο Σπίτι των πεθαμένων , το στρατόπεδο περιβάλλεται από φράχτη με πασσάλους. Αντίθετα στο βιβλίο του Σολζενίτσιν υπήρχε αγκαθωτό συρματόπλεγμα.

• Στο στρατόπεδο του Ντοστογιέφσκι οι σκοποί ήταν οπλισμένοι με τουφέκια , ενώ στο στρατόπεδο του Σολζενίτσιν με αυτόματα.

• Οι φυλακισμένοι του Ντοστογιέφσκι είχαν ο καθένας από μια κασέλα και ένα λουκέτο , ενώ οι φυλακισμένοι του Σολζενίτσιν , όταν θα λάβαιναν ένα δέμα από το σπίτι τους , το παρέδιδαν για φύλαξη σε ένα συγκεκριμένο μέρος.

• Οι κρατούμενοι στο Σπίτι των Πεθαμένων το βράδυ ασχολούνταν με τις δικές τους δουλείες , σε αντίθεση με τους έγκλειστους του Σολζενίτσιν οι οποίοι ύστερα από το κουραστικό μέτρημα και ξαναμέτρημα μέσα και έξω από τους θαλάμους , έπεφταν και κοιμόνταν αμέσως.

• Σχετικά με τις τιμωρίες ο Ντοστογιέφσκι περιγράφει μαστιγώματα και την στάση των Ρώσων σε αυτά. Αντίθετα, ο Σολζενίτσιν περιγράφει τις τιμωρίες στα στρατόπεδα του Στάλιν όπου ο επικεφαλής της φρουράς όταν η θερμοκρασία ήταν είκοσι επτά βαθμούς κάτω από το μηδέν , διέταζε τους κρατούμενους να γδυθούν για να δεί μήπως φόραγαν κανένα ρούχο παραπάνω από εκείνα που έλεγε ο κανονισμός.

• Ο Σολζενίτσιν περιγράφει τις σπιουνιές σε οργανωμένη κλίμακα. Αντίθετα με την περίπτωση των κρατουμένων στο στρατόπεδο του Ντοστογιέφσκι οι δικοί του κρατούμενοι αντιδρούν στις σπιουνιές.

• Βλέπουμε ότι η πείνα δεν υποδούλωνε τους κρατούμενους στο Σπίτι των Πεθαμένων του δεκάτου ενάτου αιώνα. Είχαν ακόμα και χήνες. Από την άλλη μεριά, οι αντίστοιχοι τους του εικοστού αιώνα , συναγωνιζόταν ποιος θα γλύψει τις καραβάνες που άφηναν οι άλλοι.

• Η ψυχολογία των κρατουμένων του εικοστού αιώνα διαφέρει από την ψυχολογία των κρατουμένων στον δέκατο ένατο αιώνα. Όσο και αν φοβούνταν τις τιμωρίες και μισούσαν τις αλυσίδες , οι κρατούμενοι στο «Σπίτι των Πεθαμένων» ήξεραν πως μόλις τελειώσει η ποινή τους θα είναι ελεύθεροι , έτσι που η απόκτηση της ελευθερίας εξαρτιόνταν από τους ίδιους σε ορισμένο βαθμό τουλάχιστον από τη συμπεριφορά τους. Οι κρατούμενοι στα στρατόπεδα του Στάλιν ήταν απλά αντικείμενα από τα οποία δεν εξαρτιόταν τίποτα , ούτε πόσο θα κρατήσει η καταδίκη τους , ούτε πότε θα απελευθερωθούν.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Μέσα από αυτήν την διαθεματική εργασία καταφέραμε

να κατανοήσουμε τον σοσιαλισμό και τις τρομερές

συνέπειες των σοσιαλιστικών στρατοπέδων

συγκέντρωσης. Καταφέραμε να γνωρίσουμε τα

στρατόπεδα της Σιβηρίας του δεκάτου ενάτου αιώνα.

Κατανοήσαμε τις δύσκολες συνθήκες στις οποίες ζούσαν

οι κρατούμενοι του εικοστού και δεκάτου ενάτου αιώνα

και συνειδητοποιήσαμε το ανθρωπιστικό, ευγενικό ,

μεγάλο και αδελφικό έθνος των Ρώσων. Ακόμα,

παρατηρήσαμε ότι η έλλειψη ελευθερίας και η καταπίεση

που αποβλέπει να μετατρέψει τον άνθρωπο σε μια

άψυχη μηχανή, υπήρξε ασύγκριτα μεγαλύτερη τον

εικοστό, παρά τον δέκατο ένατο αιώνα.

Τέλος, μάθαμε ότι κανένας δεν μπορεί να χαρίσει σε

άλλον την ελευθερία , ούτε να του την αφαιρέσει. Ο

άνθρωπος είναι κατ’εξοχήν πλάσμα ελεύθερο άρα κανείς

δεν έχει το δικαίωμα να του αφαιρέσει την ελευθερία του.

«Μα θυμηθείτε – αυτό που σας λέω τώρα , όταν

χιλιάδες χέρια κρατάνε το ρόπαλο και εκατομμύρια

γυμνώνουν έτοιμοι τις πλάτες τους – θα έρθει μέρα

όπου κανένας δε θα έχει ανάγκη το ρόπαλο. Μια μέρα

μακρινή!»

ΜΙΧΑΗΛΟ ΜΙΧΑΗΛΩΦ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Μιχαήλο Μιχαήλωφ, Ρωσικά θέματα, μετάφραση

Ευάγγελος Γεωργίου

«Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς», Αλεξάντερ

Σολζενίτσιν, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος,

μετάφραση:Δημήτρης Τριανταφυλλίδης

«Αναμνήσεις από το Σπίτι των Πεθαμένων»,

Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Εκδόσεις Γκοβοστη,

μετάφραση:Άρης Αλεξάνδρου

Βικιπαίδεια η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια