ΤO ΕΛΛΗΝΙΚO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ & TO ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝ

«ΠΑΓΩΝOΥΝ» OΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΠΕ ΛOΓΩ ΚOΣΤOΥΣΣΕ «ΠOΛΕΜO» ΡΙΑΝΤ ΜΕ ΡΩΣΙΑ, ΙΡΑΝ & ΗΠΑOΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤΙΚOΙ ΣΤOΧOΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚO ΠΑΡΑΣΚΗΝΙO ΣΤOΥΣ ΑΓΩΓOΥΣΠ. ΛΑΦΑΖΑΝΗΣ: «ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝOΥΜΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚO ΠΡOΤΕΚΤOΡΑΤO»Η ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

ΕΡΧΕΤΑΙ ΚOΙΝΩΝΙΚOΤΙΜOΛOΓΙO ΚΑΙΣΤO ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO

Τεύχος 67 Απρίλιος 2015

Τιμή: 3 ευρώ

ener

gyw

orld

67

- ΑΠ

ΡΙΛΙ

ΟΣ 2

015

www.energyworld.gr

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 9o, ΤΕΥΧOΣ 67 Απρίλιος 2015

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου Χρυσούλα Δρακοπούλου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Art direction A.L.L. designers info@alldesigners.eu

Συνεργάτες Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Πηνελόπη Μητρούλια Γιάννης Πισπιρίγκος

Τιμή τεύχους 3 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

www.energyworld.grwww.trimpublications.comenergyworld@trimpublications.com

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

The Best Source for Energy News

Focus of the agenda:

• Natural gas interconnection & projects contributing to the security of supply of S.E. Europe• Interconnections – how much we can depend on each other? • Diversification projects – the state of play• Indigenous productions of natural gas in South Eastern Europe• New Approaches to Security of Supply

GAS PERSPECTIVESSECOND REGIONAL GAS CONFERENCE

June 3, 2015 - Sheraton Hotel - Sofia, Bulgaria

"The Energy Union and the Gas Markets in South Eastern Europe"

For further information, please contact:• Athens, Greece: Chrysa Drakopoulou, Trim S.A. ,Tel. +30 2107240510, email: info@trimpublications.com• Sofia, Bulgaria: Gergana Berova, Economedia ,Tel.+ 359 24615451,email: gerganabr@economedia.bg• Bucharest, Romania: Dragos Zaharia, All Media Designers, Tel. +4021 311 0455, email: dragos@trimpublications.com

2

Περιεχόμενα

ΣΗΜ

ΕΙΩ

ΜΑ

ΤOΥ

ΕΚΔ

OΤΗ

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΕΡΧΕ

ΤΑΙ Κ

OΙΝ

ΩΝ

ΙΚO

ΤΙΜ

OΛOΓ

ΙO Κ

ΑΙ Σ

ΤO Φ

ΥΣΙΚ

O ΑΕ

ΡΙO

Π. Λ

ΑΦΑΖ

ΑΝΗ

Σ: «

ΔΕΝ

ΘΑ

ΓΙΝ

OΥΜ

Ε ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚO

ΠΡO

ΤΕΚΤ

OΡΑΤ

O»

ΔΙΠ

ΛΩΜ

ΑΤΙΚ

O Π

ΑΡΑΣ

ΚΗΝ

ΙO Σ

ΤOΥΣ

ΑΓΩ

ΓOΥΣ

Η Ν

ΕΑ Σ

ΤΡΑΤ

ΗΓΙ

ΚΗ Τ

ΗΣ

ΕΥΡΩ

ΠΑΪ

ΚΗΣ

ΕΝΩ

ΣΗΣ

ΜΕΤ

ΑΤΡΕ

ΨΤΕ

ΤΩ

ΡΑ Τ

O Π

ΕΤΡΕ

ΛΑΙO

ΚΙΝ

ΗΤO

ΣΕ

ΔΙΠ

ΛOΥ

ΚΑΥΣ

ΙΜOΥ

ΠΑΡ

ΑΙΤΗ

ΣΗ Ζ

ΕΡΒO

Υ ΓΙ

Α ΤΗ

ΝΕΑ

ΣΣΕ

ΤΗ

Σ Δ

ΕΗ

«ΠΑΓ

ΩΝ

OΥΝ

» OΙ

ΕΠ

ΕΝΔ

ΥΣΕΙ

Σ ΣΤ

ΙΣ Α

ΠΕ

ΛOΓΩ

ΚOΣ

ΤOΥΣ

O Π

ΡΩΤO

Σ AY

TON

OMOΣ

ΗΛΙ

ΑΚOΣ

ΣΤΑ

ΘΜOΣ

ΦOΡ

ΤΙΣΗ

Σ OΧ

ΗΜ

ΑΤΩ

Ν

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

3

ΣΕ «

ΠOΛ

ΕΜO»

ΡΙΑ

ΝΤ

ΜΕ

ΡΩΣΙ

Α, ΙΡ

ΑΝ &

ΗΠ

Α

OΙ Π

ΕΡΙΒ

ΑΛΛO

ΝΤΙ

ΚOΙ Σ

ΤOΧO

Ι ΤΗ

Σ ΕΥ

ΡΩΠ

ΗΣ

ΠOΙ

Α ΚΡ

ΑΤΗ

ΑΠ

ΕΙΛΕ

Ι ΠΕΡ

ΙΣΣO

ΤΕΡO

Η Κ

ΛΙΜ

ΑΤΙΚ

Η Α

ΛΛΑΓ

Η;

Η Ε

ΝΝ

OΙΑ

ΤΗΣ

ΔΗ

ΜOΚ

ΡΑΤΙ

ΑΣ Σ

ΤΗΝ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ

ΣΕΦ

: ΝΕO

ΞΕΚ

ΙΝΗ

ΜΑ

ΣΤΑ

ΦΩ

ΤOΒO

ΛΤΑΪ

ΚΑ

SCH

NEI

DER

ELEC

TRIC

: ΕΛΕ

ΓΧOΣ

ΚΤΗ

ΡΙOΥ

ΜΕΣ

Ω S

MAR

TPH

ONE

ΚΑΙΝ

OΤOΜ

ΕΣ Ε

ΦΑΡ

ΜOΓ

ΕΣ Τ

ΗΣ

ΑΙOΛ

ΙΚΗ

Σ

ΑΥΤO

ΚΙΝ

ΗΤΑ

ΔΙΑ

ΦOΡ

ΕΤΙΚ

Α ΑΠ

O ΤΑ

ΑΛΛ

Α

Η Π

ΡOΚΛ

ΗΣΗ

ΤΗ

Σ Μ

ΑΖΙΚ

ΗΣ

ΑΠOΘ

ΗΚΕ

ΥΣΗ

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΣ

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Η εφαρμογή Κοινωνικού Oικιακού Τιμολογίου και για τους καταναλωτές φυσικού αερίου είναι υπό συζήτηση μεταξύ του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, των Εταιρειών Παροχής Αερίου και της ΡΑΕ, όπως έκανε γνωστό σε συνέντευξη Τύπου ο γενικός διευθυντής της ΕΠΑ Αττικής Χρήστος Μπαλάσκας.

Από τα στοιχεία της ΕΠΑ προκύπτει ότι το ενδιαφέρον των καταναλωτών επικεντρώνεται στην αυτόνομη θέρμανση με φυσικό αέριο προκειμένου να επωφεληθούν από τη χαμηλότερη τιμή του καυσίμου αλλά και να απαλλαγούν από τα προβλήματα που συνδέονται με τις κεντρικές θερμάνσεις.

Σε εκκρεμότητα βρίσκεται πάντως το πρόγραμμα επιδότησης από το ΕΣΠΑ για τη μετατροπή των θερμάνσεων σε φυσικό αέριο, που εξαγγέλθηκε το φθινόπωρο του 2014. Μέσω του προγράμματος επιδοτείται έως και το 60% του κόστους μετατροπής και ήδη μόνο στην περιοχή της Αττικής έχουν υποβληθεί 3.000 αιτήσεις.

Ένα άλλο πεδίο το οποίο η κυβέρνηση θα πρέπει να εξετάσει πιο προσεκτικά είναι το ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας. Σύμφωνα με μελέτη του ΙOΒΕ, η μείωση του ΕΦΚ στο

φυσικό αέριο θα βελτίωνε τις δυνατότητες τιμολόγησης των ελληνικών επιχειρήσεων και θα βοηθούσε στη διατήρηση του παραγωγικού τους δυναμικού μέχρι να ενισχυθεί η εγχώρια ζήτηση. Επομένως, η ενσωμάτωση της μείωσης του ΕΦΚ στις τιμές των προϊόντων θα βελτίωνε την ανταγωνιστικότητα της εγχώριας παραγωγής, με ευρύτερες θετικές επιδράσεις στο σύνολο της οικονομίας. Η μείωση των τιμών των εγχώριων προϊόντων θα οδηγούσε σε αύξηση της εγχώριας ζήτησης και των εξαγωγών και θα μπορούσε να αναστρέψει τις αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή του.

Η προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας σε ένα πρότυπο εξωστρεφούς και βιώσιμης ανάπτυξης απαιτεί, μεταξύ άλλων, στοχευμένες παρεμβάσεις στη φορολογία των επιχειρήσεων. Η μείωση του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο, ενδεχομένως μαζί με άλλες παρεμβάσεις στην κατεύθυνση ελάφρυνσης του ενεργειακού κόστους για τις ελληνικές επιχειρήσεις, εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό και εκτιμάται ότι θα τονώσει σημαντικά την ελληνική οικονομία, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την προσπάθεια διατήρησης της δημοσιονομικής ισορροπίας, καταλήγει η μελέτη του ΙOΒΕ.

ΣΤOΧOΣ ΤOΦΘΗΝOΤΕΡOΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO

4

01

www.energyworld.gr

The Best Source for Energy NewsThe Best Source for Energy News

EnergyWorldGR

@energyworldgr

➤

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Επαφές Λαφαζάνηστην Κύπρογια συνεργασίαΟ υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης συναντήθηκε στο γραφείο του με τον ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ, αντιπρόεδρο της Ευρωομάδας της Αριστεράς και συντονιστή της για θέματα Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας και πρώην υπουργό Ενέργειας της Κύπρου Νεοκλή Συλικιώτη. Στη συνάντηση ήταν παρόντες ο γ.γ. Ενέργειας Απόστολος Αλεξόπουλος, καθώς και οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Θ. Πετράκος και Ε. Ουζουνίδου.Κατά τη συνάντηση οι Π. Λαφαζάνης και Ν. Συλικιώτης τόνισαν την ανάγκη να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση των ενεργειακών προβλημάτων των δύο χωρών και να συμβάλουν στην εφαρμογή προοδευτικών ευρωπαϊκών ενεργειακών πολιτικών ασφάλειας, καταπολέμησης της φτώχειας και αμοιβαίων ωφελειών. Παράλληλα υποστήριξαν την αναγκαιότητα πολυδιάστατων διεθνών ενεργειακών σχέσεων των χωρών μελών της ΕΕ και το δικαίωμά τους να συνάπτουν συμφωνίες με οποιεσδήποτε τρίτες χώρες στον ενεργειακό τομέα χωρίς να απαιτείται κανένας και πολύ περισσότερο προληπτικός έλεγχος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Μυτιληναίος:Σημαντική άνοδοςστην κερδοφορίαΟ όμιλος Μυτιληναίου το 2014 κατέγραψε ενοποιημένο κύκλο εργασιών €1.233 εκατ., έναντι των €1.403 εκατ. το 2013, μείωση που οφείλεται αποκλειστικά στις ρυθμιστικές αλλαγές της λειτουργίας της ενεργειακής αγοράς. Τα λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) ανήλθαν σε €253,9 εκατ. από €225,3 εκατ. το 2013, αύξηση που αποδίδεται κυρίως στη βελτιωμένη επίδοση του Τομέα της Μεταλλουργίας και στις σταθερά υψηλές επιδόσεις του Τομέα Έργων EPC. Τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, διαμορφώθηκαν σε €64,9 εκατ. έναντι €15,9 εκατ. το προηγούμενο έτος.Οι θετικές επιδόσεις του 2014, όπως αντικατοπτρίζονται στη βελτίωση σημαντικών δεικτών, όπως το λειτουργικό περιθώριο EBITDA, η σχέση καθαρού δανεισμού προς EBITDA, η μείωση των χρηματοοικονομικών εξόδων και η καθαρή κερδοφορία, καθώς επίσης και οι ευρύτερες διεθνείς οικονομικές εξελίξεις με έμφαση στο εκτεταμένο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αφήνουν περιθώρια συγκρατημένης αισιοδοξίας, παρά την ιδιαίτερα υψηλή αβεβαιότητα και τις προκλήσεις που θέτει η τρέχουσα συγκυρία στο εσωτερικό πεδίο.

Στο διεθνές συνέδριο AOG Adriatic Oil & Gas Summit, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Μαυροβούνιο με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων κυβερνητικών στελεχών από χώρες της Βαλκανικής, εκπροσώπων από σημαντικές πετρελαϊκές εταιρείες και οργανισμούς καθώς και αναλυτών του κλάδου, συμμετείχε η Energean Oil & Gas.Στο πλαίσιο της ομιλίας του, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Energean Oil & Gas κ. Μαθιός Ρήγας (φωτό) παρουσίασε το επιτυχημένο μοντέλο συμβίωσης της πετρελαϊκής δραστηριότητας με την τουριστική βιομηχανία και σε πλήρη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον που έχει αναπτυχθεί στον Πρίνο και το οποίο αποτελεί οδηγό για τη δραστηριοποίηση της εταιρείας σε άλλες θαλάσσιες περιοχές. Επιπλέον, επισήμανε ότι η Energean Oil & Gas έχει υποβάλει προσφορά στη διαγωνιστική διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη στο Μαυροβούνιο για την παραχώρηση δεκατριών, συνολικά, θαλάσσιων οικοπέδων, καθώς η συγκεκριμένη περιοχή θεωρείται γεωλογική συνέχεια της Δυτικής Ελλάδας και, ομοίως, παρουσιάζει ανάλογες γεωλογικές δομές με την ευρύτερη περι-Αδριατική Λεκάνη, στην οποία έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα που δίνουν ήδη σημαντική παραγωγή υδρογονανθράκων. Ο κ. Ρήγας ανέφερε ακόμη ότι η ύπαρξη αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων μπορεί να επιβεβαιωθεί μόνο μέσω της συστηματικής έρευνας και των γεωτρήσεων, εκτιμώντας ότι η πιθανή ανάπτυξη πετρελαϊκής δραστηριότητας και η δημιουργία υποδομών στον τομέα θα συμβάλουν στη γενικότερη οικονομική άνοδο των χωρών της Βαλκανικής.

Η EnergeanOil & Gas σεδιεθνές συνέδριο

77

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) θα προσφέρει χρηματοδότηση 600-800 εκατ. ευρώ για τα έργα του Νότιου Διαδρόμου, συμπεριλαμβανομένου του αγωγού IGB Ελλάδας-Βουλγαρίας.Ο διευθυντής του τμήματος ενέργειας και φυσικών πόρων της τράπεζας, Ρικάρντο Πουλίτι, δήλωσε σε πρακτορείο ειδήσεων ότι ο Νότιος Διάδρομος είναι «κλειδί» στην προσπάθεια της ΕΕ για διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας. «Σε όρους ενεργειακής ασφάλειας, οι βασικές αξίες της Ενεργειακής Ένωσης είναι η διαφοροποίηση των πηγών, των οδών, των προμηθευτών και των διασυνδέσεων. Ο Νότιος Διάδρομος επιτρέπει την διαφοροποίηση των πηγών και των οδών. Οι χώρες της Κασπίας μπορούν να έχουν πρόσβαση στην Τουρκία και στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω του συνδυασμού των αγωγών Νότιου Καυκάσου, ΤΑΝΑΡ, ΤΑΡ και IGB».«Εκτιμούμε τη χρηματοδότησή μας για το Σαχ Ντενίζ, για τον ΤΑΡ και τον IGB στα 600-800 εκατ. ευρώ, που είναι ένα πολύ σημαντικό ποσό. Προς στιγμήν, αντιλαμβανόμαστε ότι οι εταίροι του ΤΑΝΑΡ εξετάζουν τη χρηματοδότησή του μέσω της πώλησης μετοχών. Αν το κρίνουν απαραίτητο, θα μας ενδιέφερε να τον χρηματοδοτήσουμε, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουμε δεχτεί προσφορά», πρόσθεσε ο ίδιος.

ΕΛΠΕ: Στηρίζουντις ευπαθείςκοινωνικές ομάδεςΣτα κεντρικά γραφεία του ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) στην Αθήνα και αντίστοιχα στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις Θεσσαλονίκης, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις με τη συμμετοχή εκπροσώπων των κοινωφελών οργανώσεων που επελέγησαν να υποστηριχθούν και αυτή τη χρονιά. Τα ΕΛΠΕ έχουν καθιερώσει εδώ και χρόνια αντί εταιρικών εορτών και δώρων να ενισχύουν τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.Στις εκδηλώσεις παρέστησαν ο πρόεδρος του Ομίλου, κ. Γιάννης Παπαθανασίου, στελέχη του ομίλου, μέλη του σωματείου και εκπρόσωποι των εργαζομένων. Ο κ. Παπαθανασίου στη σύντομη ομιλία του, αφού συνεχάρη τα άτομα που παρευρέθησαν από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις για τη δύναμη ψυχής τους και το εξαίρετο έργο που προσφέρουν, υποσχέθηκε πως τα ΕΛΠΕ θα συνεχίσουν να παρακολουθούν, να θαυμάζουν και να ενισχύουν τις προσπάθειές τους.«Η κοινωνική προσφορά και αλληλεγγύη είναι αναπόσπαστο μέρος της κουλτούρας και της στρατηγικής του ομίλου των ΕΛΠΕ και προσπαθούμε σε αυτή τη δύσκολη χρονική περίοδο για τη χώρα μας να στηρίζουμε όσους μας έχουν πραγματική ανάγκη», είπε ο κ. Παπαθανασίου.

Πολύ κοντά στην υπογραφή σύμβασης για ένα νέο έργο στην Γκάνα βρίσκεται η ελληνική κατασκευαστική ΜΕΤΚΑ, όπως αποκάλυψε ο επικεφαλής της κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος. Όπως είπε, το έργο θα πραγματοποιηθεί από κοινοπραξία στην οποία συμμετέχει η ΜΕΤΚΑ με ποσοστό 70% και η General Electric με ποσοστό 30%. Το πρότζεκτ όπως αναφέρθηκε στους αναλυτές βρίσκεται στο στάδιο του οικονομικού κλεισίματος (financial closure) και το ύψος του είναι στα 250 εκατ. δολάρια.Σύμφωνα με τον επικεφαλής του ομίλου Μυτιληναίου, η ΜΕΤΚΑ συνέχισε να αποτελεί τη ναυαρχίδα τόσο σε επίπεδο τζίρου όσο και σε επίπεδο κερδών. Τέλος, ο ίδιος ανέφερε ότι υπό τις συνθήκες της τρέχουσας περιόδου με το συγκεκριμένο περιβάλλον τιμών του αλουμινίου αλλά και τις ιδιαίτερα χαμηλές τιμές στο πετρέλαιο -οι οποίες μάλιστα εκτιμάται ότι μπορεί να υποστούν και περαιτέρω μείωση- δεν ευνοούνται κινήσεις αντιστάθμισης.«Ελπίζω ότι σύντομα θα έχουμε ένα πιο ξεκάθαρο περιβάλλον ώστε να μπορέσουμε να παρουσιάσουμε πιο αναλυτικά τις προβλέψεις για την πορεία μας», κατέληξε ο κ. Μυτιληναίος.

ΜΕΤΚΑ: Πάει…πέρα απότην Αφρική

600-800 εκατ.για Νότιο Διάδρομο& IGB

8

03ΕΡΧΕΤΑΙ ΚOΙΝΩΝΙΚOΤΙΜOΛOΓΙO ΚΑΙΣΤO ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΣτην υιοθέτηση Κοινωνικού Oικιακού Τιμολογίου και για το φυσικό αέριο, πέραν του ρεύματος, προσανατολίζεται ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο οποίος βρίσκεται ήδη σε συνεννόηση με τις Εταιρείες Παροχής Αερίου (ΕΠΑ) Αττικής, Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας, αλλά και με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) προκειμένου να εξευρεθεί η διαδικασία εφαρμογής του νέου τιμολογίου.

Φυσικό αέριοΤης Πηνελόπης Μητρούλια

O ίδιος ο κ. Λαφαζάνης έχει ανακοινώσει δημόσια ότι επίκεινται μειώσεις στην τιμή του φυσικού αερίου και όπως φαίνεται δεν θα αρκεστεί στην ανακοίνωση των μειώσεων που προκύπτουν αυτόματα εξαιτίας της πτώσης των τιμών του πετρελαίου, αλλά θα επιδιώξει την κατανομή τους στα τιμολόγια κατά τρόπο ώστε να ωφεληθούν περισσότερο οι ευάλωτοι καταναλωτές.

Προτεραιότητα οι ευάλωτοιΠρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο γενικός διευθυντής της ΕΠΑ Αττικής κ. Χρήστος Μπαλάσκας, στο διάστημα Oκτωβρίου 2014-Φεβρουαρίου 2015, η τιμή του φυσικού αερίου για τις κατοικίες ήταν μειωμένη σε σχέση με την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης, κατά 29% μεσοσταθμικά. Επιπλέον μειώσεις αναμένονται και το επόμενο διάστημα λόγω της πτώσης των τιμών του πετρελαίου. Ωστόσο, δεδομένου ότι οι όποιες αλλαγές στις τιμές του φυσικού αερίου εξαιτίας της σύνδεσής τους με τις τιμές του πετρελαίου ενσωματώνονται με καθυστέρηση τριών μηνών στους τελικούς καταναλωτές θα φθάσουν τον Μάιο, δηλαδή όταν

θα έχει λήξει η φετινή περίοδος θέρμανσης. Άρα, περαιτέρω όφελος θα έχουν μόνο οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο.

Στόχος του Παναγιώτη Λαφαζάνη είναι η αξιοποίηση της συγκυρίας σε όφελος των ευπαθών ομάδων των καταναλωτών και η εφαρμογή κοινωνικού τιμολόγιου κατά τα πρότυπα αυτού που ισχύει για το ηλεκτρικό ρεύμα και παρέχει εκπτώσεις μέχρι και πάνω από 40% με βάση μια σειρά κριτηρίων τα οποία θα προσδιοριστούν και για το φυσικό αέριο.

Την ίδια ώρα οι επιχειρήσεις αναζητούν τρόπους μείωσης του ενεργειακού κόστους. Χαρακτηριστική είναι πρόσφατη μελέτη του ΙOΒΕ που καταλήγει στο συμπέρασμα: «Μειώστε τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο φυσικό αέριο για να αυξηθεί το ΑΕΠ της χώρας κατά 750 εκατ. ευρώ και η απασχόληση κατά 12.500 θέσεις εργασίας».

Το ζήτημα των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στην ελληνική αγορά έχει απασχολήσει και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία προσεγγίζει το

9

θέμα από τη δική της οπτική γωνιά και συστήνει: «Ανοίξτε την αγορά φυσικού αερίου, που συνεχίζει να λειτουργεί με απαράδεκτη μονοπωλιακή δομή, με αποτέλεσμα οι Έλληνες να πληρώνουν το καύσιμο πολύ ακριβότερα από την πλειονότητα των υπόλοιπων Ευρωπαίων».

Έτσι, από τη μια πλευρά, το ΙOΒΕ καλεί την κυβέρνηση να μειώσει τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης του φυσικού αερίου στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο με βάση τα δεδομένα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ενώ, από την άλλη, η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως προκύπτει από την τοποθέτηση στελεχών της κατά τη διάρκεια ενημερωτικού σεμιναρίου που έγινε πρόσφατα στις Βρυξέλλες, θεωρεί ως βασική αιτία της διατήρησης των υψηλών τιμών φυσικού αερίου στην ελληνική αγορά την απουσία ουσιαστικού ανταγωνισμού στο επίπεδο της λιανικής.

Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά τη μείωση κατά περίπου 15% της τιμής του ρωσικού φυσικού αερίου στην οποία κατέληξαν η ΔΕΠΑ και η Gazprom τον Φεβρουάριο του 2014 μετά από μακρές

και επίπονες διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με το ΙOΒΕ στην ελληνική αγορά η προ φόρων τιμή καυσίμου για τους μεγάλους καταναλωτές παραμένει κατά 24% υψηλότερη του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ η τελική τιμή (χωρίς ΦΠΑ και άλλους ανακτώμενους φόρους) είναι υψηλότερη κατά 33%.

Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία του περασμένου Φεβρουαρίου προέβλεπε έκπτωση κατά 15% σε σχέση με την τότε τιμή αγοράς του φυσικού αερίου από την Gazprom. Έτσι, από τα 465 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που ήταν η μέση τιμή το 2013, μετά τη μείωση η μέση τιμή διαμορφώθηκε στα 395 δολάρια.

Εξάλλου με βάση περσινά στοιχεία της Eurostat, οι τιμές προ φόρων για τα νοικοκυριά ήταν 58,3 ευρώ/MWh (7η πίσω από Ισπανία) και για τις βιομηχανίες 43,6 ευρώ/MWh (1η). Πρέπει να σημειωθεί ακόμη ότι στην ελληνική αγορά έχει υιοθετηθεί ο υψηλότερος φορολογικός συντελεστής, που για τις βιομηχανίες φθάνει τα 5,4 ευρώ/ MWh, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 0,5 ευρώ/MWh.

Η μελέτη του ΙOΒΕΌπως διαπιστώνει μάλιστα στη μελέτη του το ΙOΒΕ σε σχέση με τη γειτονική Βουλγαρία οι τιμές στην Ελλάδα για τις επιχειρήσεις είναι κατά 42% υψηλότερες, ενώ η διαφορά έναντι της Τουρκίας φτάνει στο 72%.

Η επιβολή του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο έγινε σε μια περίοδο κατά την οποία οι επιπτώσεις της κρίσης ήταν ιδιαίτερα δυσμενείς για την ελληνική βιομηχανία και πολύ περισσότερο για τις βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας, οι οποίες συνολικά παρουσιάζουν κατακόρυφη πτώση των πωλήσεων και μεγάλες ζημίες.

Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, ο ΕΦΚ στο φυσικό αέριο εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από την 1/9/2011. O συντελεστής του καθορίστηκε σε 1,5 ευρώ ανά GJ Μεικτής Θερμογόνου Δύναμης (5,4 ευρώ/MWh) για όλες τις χρήσεις. Το επίπεδο του συντελεστή είναι δεκαπλάσιο από το ελάχιστο που ορίζει η οδηγία 2003/96/ΕΚ για τη θερμική επιχειρηματική χρήση και πενταπλάσιο έναντι του ελάχιστου συντελεστή για τη μη επιχειρηματική χρήση.

10

Στη φορολογική βάση υπολογισμού του φόρου εντάσσεται και η κατανάλωση φυσικού αερίου για μη ενεργειακούς σκοπούς (ως πρώτη ύλη στη βιομηχανία), κάτι που δεν προβλέπεται στην οδηγία 2003/96, όπως και οι καταναλώσεις φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, οι οποίες σύμφωνα με την οδηγία δεν υποχρεούνται σε επιβολή ΕΦΚ και απαλλάσσονται στην πλειονότητα των κρατών-μελών της ΕΕ.

Η Ελλάδα μετά τον συνυπολογισμό των απαλλαγών, μειώσεων και επιστροφών φόρου που ισχύουν σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ έχει έναν από τους υψηλότερους συντελεστές ΕΦΚ στο φυσικό αέριο για επιχειρηματική θερμική χρήση στην ΕΕ των 28. O ΕΦΚ αποτελεί περίπου το 12% της τιμής που πληρώνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις με μεγάλη κατανάλωση φυσικού αερίου.

Επιπλέον, το κόστος εισαγωγής φυσικού αερίου στην Ελλάδα είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ και μαζί με τον ΕΦΚ συμπαρασύρει τις τελικές τιμές προμήθειας από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα σε υψηλό επίπεδο σε όλες τις κατηγορίες κατανάλωσης. Oι αρνητικές επιπτώσεις στη βιομηχανία από την επιβολή ΕΦΚ είναι ιδιαίτερα σημαντικές (αύξηση κόστους παραγωγής, μείωση ανταγωνιστικότητας για τα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά, μείωση κερδοφορίας, επενδύσεων, απώλεια θέσεων εργασίας και ΑΕΠ, συνέχιση χρήσης άλλων περισσότερο ρυπογόνων καυσίμων, παύση λειτουργίας ή και μετεγκατάσταση σε γειτονικές χώρες με χαμηλότερο κόστος ενέργειας κ.ά.).

Όπως σημειώνεται στη μελέτη, η βιομηχανία (ενεργειακή και μη ενεργειακή χρήση) είναι ο δεύτερος σημαντικότερος καταναλωτής φυσικού αερίου στην Ελλάδα μετά την ηλεκτροπαραγωγή. Έτσι, η πλειονότητα των εσόδων από τον ΕΦΚ προέρχεται από τον τομέα ηλεκτροπαραγωγής, με τη βιομηχανία να ακολουθεί. Εκτιμάται ότι το 2014 τα έσοδα από τον ΕΦΚ στην ηλεκτροπαραγωγή ήταν μειωμένα κατά περίπου 40% λόγω ανάλογης μείωσης της παραγωγής των μονάδων φυσικού αερίου. Συνολικά, τα έσοδα από τον ΕΦΚ στο φυσικό αέριο για το 2014 εκτιμάται ότι ήταν μειωμένα κατά περίπου 25% έναντι του προηγούμενου έτους.

ΑποτελέσματαΜε δεδομένες τις συνθήκες και τους περιορισμούς στη διαμόρφωση των τιμών του φυσικού αερίου, μια άμεση λύση για τον περιορισμό του ενεργειακού κόστους για τις ελληνικές επιχειρήσεις, σύμφωνα με το ΙOΒΕ, θα ήταν η προσαρμογή του ΕΦΚ στα ελάχιστα δυνατά επίπεδα που προβλέπονται από την κοινοτική νομοθεσία. Η μείωση του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο θα βελτίωνε τις δυνατότητες τιμολόγησης των ελληνικών επιχειρήσεων και θα βοηθούσε στη διατήρηση του παραγωγικού τους δυναμικού μέχρι να ενισχυθεί η εγχώρια ζήτηση. Επομένως, η ενσωμάτωση της μείωσης του ΕΦΚ στις τιμές των προϊόντων θα βελτίωνε την ανταγωνιστικότητα της εγχώριας παραγωγής, με ευρύτερες θετικές επιδράσεις στο σύνολο της οικονομίας.

Πρόσφατη μελέτη του ΙOΒΕ καταλήγει στο συμπέρασμα: «Μειώστε τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο φυσικό αέριο για να αυξηθεί το ΑΕΠ της χώρας κατά 750 εκατ. ευρώ και η απασχόληση κατά 12.500 θέσεις εργασίας»

11

Η μείωση των τιμών των εγχώριων προϊόντων θα οδηγούσε σε αύξηση της εγχώριας ζήτησης και των εξαγωγών και θα μπορούσε να αναστρέψει τις αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή του.

Ειδικότερα, στη μελέτη εκτιμήθηκε η επίδραση που θα είχε στην ελληνική οικονομία:

• Η μείωση του ΕΦΚ για θερμική επιχειρηματική χρήση στο ελάχιστο επίπεδο που ορίζει η οδηγία 2003/96/ΕΚ, δηλαδή από 1,5 σε 0,15 ευρώ/GJ GCV και, συγχρόνως,

• Η απαλλαγή του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή, όπως ορίζεται στο άρθρο 14 παρ. 1 της ίδιας οδηγίας.

Η προσαρμογή του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο εκτιμάται ότι θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ κατά 754 εκατ. ευρώ και την απασχόληση κατά 12.500 θέσεις εργασίας. Σημαντικό μέρος της επίδρασης προέρχεται από την κατάργηση του ΕΦΚ φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, επειδή το κόστος προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας επηρεάζει το σύνολο των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Η συνεισφορά από τη μείωση του

ΕΦΚ φυσικού αερίου στη βιομηχανία (ενεργειακή και μη ενεργειακή χρήση) είναι επίσης σημαντική, καθώς, παρά το γεγονός ότι η μείωση είναι μικρότερη, ο τομέας της βιομηχανίας εμφανίζει ισχυρά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Τέλος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που παρουσιάζονται στη μελέτη, η μείωση του συντελεστή θα οδηγήσει σε μείωση των εσόδων από τον ΕΦΚ. Ωστόσο, τα συνολικά καθαρά έσοδα από φόρους και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης θα έχουν τελικά θετικό πρόσημο, λόγω της ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας.

Η προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας σε ένα πρότυπο εξωστρεφούς και βιώσιμης ανάπτυξης απαιτεί, μεταξύ άλλων, στοχευμένες παρεμβάσεις στη φορολογία των επιχειρήσεων. Η μείωση του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο, ενδεχομένως μαζί με άλλες παρεμβάσεις στην κατεύθυνση ελάφρυνσης του ενεργειακού κόστους για τις ελληνικές επιχειρήσεις, εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό και εκτιμάται ότι θα τονώσει σημαντικά την ελληνική οικονομία, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την προσπάθεια διατήρησης της δημοσιονομικής ισορροπίας, καταλήγει η μελέτη του ΙOΒΕ.

Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού Εξάλλου, σύμφωνα με τη Γενική

Διεύθυνση Ανταγωνισμού της ΕΕ, «οι αιτίες που οι τιμές στην ελληνική αγορά φυσικού αερίου είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη σχετίζονται και με την κλειστή δομή της αγοράς». Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στέλεχος της Γενικής Διεύθυνσης μιλώντας σε ειδικό σεμινάριο στις Βρυξέλλες: «Είχαμε συμφωνήσει με την προηγούμενη κυβέρνηση να σπάσει το μονοπώλιο των τριών ΕΠΑ. Το νομοσχέδιο εκείνο δεν ψηφίστηκε λόγω των εκλογών, και δεν έχουμε καμία ενημέρωση επ’ αυτού από τη καινούργια κυβέρνηση. Για εμάς η υπόθεση παραμένει ανοικτή».

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ΔΕΠΑ ελέγχει το 90% της χονδρικής αγοράς και το 51% της λιανικής ως βασικός μέτοχος των τριών ΕΠΑ. Σύμφωνα με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της ΕΕ: «Oι τρεις εταιρείες ΕΠΑ Αττικής, Θεσσαλονίκης, Θεσσαλίας διατηρούν μονοπωλιακό δικαίωμα στην προμήθεια και διανομή αερίου, κατ’ εξαίρεση από την κοινοτική νομοθεσία. Αν θέλει να εναρμονιστεί με το κοινοτικό δίκαιο, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει σε ιδιοκτησιακό διαχωρισμό δραστηριοτήτων των τριών ΕΠΑ και σε πρόσβαση τρίτων στον τομέα της προμήθειας, όπως είχε συμφωνηθεί».

12

04Π. ΛΑΦΑΖΑΝΗΣ: «ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝOΥΜΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚO ΠΡOΤΕΚΤOΡΑΤO»Με ιδιαίτερη προσοχή παρακολουθούν τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση τις τοποθετήσεις της νέας ελληνικής κυβέρνησης όσον αφορά τις ενεργειακές διασυνδέσεις τόσο σε επίπεδο αγωγών φυσικού αερίου όσο και στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Πεδίο των συγκεκριμένων συζητήσεων για την ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας αποτέλεσε το διεθνές συνέδριο Athens Energy Forum, με χορηγό επικοινωνίας το έντυπο & ηλεκτρονικό μέσο ενημέρωσης «energyworld».

Athens Energy ForumΤης Πηνελόπης Μητρούλια

13

Η νέα «πολυδιάστατη ενεργειακή στρατηγική που δεν θα επιτρέψει να γίνει η χώρα ενεργειακή μπανανία και προτεκτοράτο κανενός», την οποία διακηρύσσει ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης, προκαλεί κατ’ αρχήν έκπληξη, κυρίως λόγω των διατυπώσεων που επιλέγει ο έλληνας υπουργός. Ταυτόχρονα, όμως, έχει αρχίσει να εκφράζεται δυσφορία για την ενδεχόμενη στροφή της ελληνικής ενεργειακής στρατηγικής προς τη Ρωσία, σε μια περίοδο όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στον περιορισμό, κατά το δυνατόν, της ευρωπαϊκής εξάρτησης από το ρωσικό αέριο, ενώ δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα στη διαχρονική θέση των ΗΠΑ περί της αναγκαιότητας ύπαρξης πολλαπλών πηγών τροφοδοσίας. Μια θέση που εκφράζεται με διπλωματική γλώσσα, αλλά όλοι γνωρίζουν ότι πίσω από τις λέξεις το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: «Μειώστε την εξάρτησή σας από τους Ρώσους και στραφείτε σε εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας φυσικού αερίου όπως το Αζερμπαϊτζάν».

«Γυρίστε την πλάτη στη Ρωσία»Και το μήνυμα εστάλη στην ελληνική κυβέρνηση από την κ. Ρούμπιν Ντάμπιγκαν, αναπληρώτρια υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδια για την διπλωματία των ενεργειακών πόρων του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η οποία μίλησε πρόσφατα στην Αθήνα, στο ενεργειακό συνέδριο που διοργάνωσαν οι «New York Times».

Μιλώντας αμέσως μετά τον υπουργό

Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη, ο οποίος είχε δηλώσει ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται με τη σημερινή κυβέρνηση «να γίνει εξαρτημένο πιόνι μονομερών ενεργειακών επιλογών ή και αξόνων, στο όνομα δήθεν της, αλλά κατά τα άλλα αναγκαίας, διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών τροφοδοσίας της ΕΕ» η κ. Ντάμπιγκαν σημείωσε ότι υπάρχουν αρκετά σημεία συμφωνίας με τον έλληνα υπουργό, υπάρχουν όμως και περιοχές διαφωνίας.

Ειδικότερα η αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών επικεντρώθηκε στη σημασία που έχει για τον δυτικό κόσμο και τους συμμάχους το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας, ιδιαίτερα μετά το οδυνηρό παράδειγμα που προσέφερε η ουκρανική κρίση. Για την περιοχή της Νότιας Ευρώπης, η αμερικανίδα διπλωμάτης υπογράμμισε τη σημασία του Νότιου Διαδρόμου καθώς φέρνει φυσικό αέριο από την Κασπία, «μη ρωσικό αέριο», στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας και της Ελλάδας.

«Εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για την υποστήριξη που δήλωσε ο έλληνας υπουργός για τον Νότιο Διάδρομο και τον TAP. Εξίσου σημαντικός είναι ο αγωγός IGB και ανυπομονούμε να δούμε πραγματική πρόοδο το επόμενο διάστημα», πρόσθεσε.

Ωστόσο, για να υλοποιηθεί ο Νότιος Διάδρομος, η κ. Ντάμπιγκαν είπε ότι θα πρέπει να ξεπεραστούν δύο εμπόδια. Το πρώτο είναι η χρηματοδότηση. «Το δεύτερο είναι οι αντιπερισπασμοί.

Πρόκειται για αντιπερισπασμούς υπό την έννοια ότι πρόκειται για κάποια άλλα έργα υποδομής που απέχουν ακόμη πολλά χρόνια, ή δεν είναι εφικτά και εντούτοις αποσπούν την προσοχή. Θα έβαζα σε αυτή την κατηγορία των αντιπερισπασμών τον αγωγό Turkish Stream, που είναι ένα έργο που δεν φέρνει νέο αέριο, αλλά παλιό αέριο από διαφορετικό δρόμο», υπογράμμισε η αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών και κατέληξε τονίζοντας ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να συνεργάζονται για τον στόχο της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή.

Λιγότερο διπλωματικός από την κ. Ντάμπιγκαν ήταν ο Ματ Μπράιζα, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, με αρμοδιότητα στα θέματα ενεργειακής πολιτικής και νυν διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Αμυντικών Σπουδών.

«Άκουσα τον υπουργό Ενέργειας να επισημαίνει την ανάγκη για πολλές κατευθύνσεις στην ενεργειακή πολιτική και ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν πρέπει να εκμεταλλεύονται τις μικρές. Δεν έχουμε καμία αντίρρηση. Αν αυτοί είναι οι στόχοι της Ελλάδας, το χειρότερο που έχετε να κάνετε είναι ένα βήμα πίσω ως προς τον TAP που είναι μέρος του λεγόμενου Νότιου Διαδρόμου και να επιστρέψετε στο μονοπώλιο (εννοεί την Gazprom) που έφθασε στο σημείο την Ελλάδα να πληρώνει το φυσικό αέριο ακριβότερα από οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης», ανέφερε το πρώην στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μιλώντας στο ίδιο συνέδριο.

Μάλιστα ο κ. Μπράιζα, αναφερόμενος

14

στον αγωγό Turkish Stream, εξέφρασε την εκτίμηση ότι οι Βρυξέλλες δεν πρόκειται να αφήσουν τους Ρώσους να αποκτήσουν ένα ακόμη «κλειδί» για την τροφοδοσία της Ευρώπης καθώς κάτι τέτοιο αντίκειται στις πολιτικές της. Μιλώντας για την τουρκική ενεργειακή πολιτική, είπε ότι η Άγκυρα θέλει να προσελκύσει όσο γίνεται περισσότερο φυσικό αέριο ώστε να γίνει βασικός κόμβος και ενεργειακή πύλη για την Ευρώπη, εκτίμησε ωστόσο πως η Τουρκία δεν θέλει να «σκοτώσει» τον Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου γιατί θέλει να έχει διαπραγματευτική ισχύ απέναντι στην Gazprom και δεν θέλει να μαζέψει όλα τα αβγά στο καλάθι της Ρωσίας. Ακόμη, έκανε αυτοκριτική για το γεγονός ότι πριν δύο χρόνια ο ίδιος είχε προβλέψει ότι θα προχωρούσε η υλοποίηση του Nabucco, ενώ τελικά επελέγη ο αγωγός ΤΑΡ που διέρχεται από την Ελλάδα.

Η θέση του Παναγιώτη Λαφαζάνη Είχε προηγηθεί η ομιλία του υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη, ο οποίος τόνισε: «Δεν είμαστε δορυφόρος καμίας μεγάλης δύναμης, ακολουθούμε πολυδιάστατη και πολύπλευρη ενεργειακή πολιτική προς

κάθε κατεύθυνση. Η Ελλάδα είναι πολύ μικρή για να ενταχθεί σε ένα καθεστώς ενεργειακής μπανανίας!»

Επαναλαμβάνοντας τα όσα είχε δηλώσει πριν από μερικές ημέρες στο πρώτο του Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες, ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης επιτέθηκε «κατά της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που όπως είπε ακολουθεί στην ενέργεια η Ευρωπαϊκή Ένωση», μίλησε «για αδιάλλακτη εμμονή της Ευρώπης στις εκποιήσεις» και επανέλαβε ότι «οι στρατηγικές υποδομές ενέργειας δεν πωλούνται».

Αναφέρθηκε σε «μεγάλες καπιταλιστικές χώρες που βλέπουν στον έλεγχο των ενεργειακών δρόμων το εργαλείο για να καταδυναστεύουν τις μικρότερες», για «μικρές χώρες που κινδυνεύουν να γίνουν αθύρματα των μεγάλων πολυεθνικών γιγάντων» και για «ενέργεια που δεν είναι πεδίο για αχαλίνωτη κερδοσκοπία αλλά κοινωνικό αγαθό».

Επανέλαβε την αντίθεσή του στην προωθούμενη νέα πολιτική από την ΕΕ για έλεγχο εκ των προτέρων από την Κομισιόν των συμβάσεων που υπογράφουν τα κράτη-μέλη με τρίτες χώρες, λέγοντας ότι «κάτι τέτοιο υποσκάπτει την εθνική κυριαρχία». Παράλληλα εξέφρασε τις επιφυλάξεις του για την πολιτική της ΕΕ για την Ενεργειακή Ένωση στον τομέα του ηλεκτρισμού και σημείωσε ότι «η Ελλάδα δεν πρόκειται να γίνει εξαρτημένο πιόνι κανενός, στο όνομα της δήθεν απεξάρτησης των πηγών τροφοδοσίας της ΕΕ».

Για τους αγωγούς ανέφερε ότι «για εμάς οι ενεργειακοί δρόμοι και οι πλατφόρμες δεν είναι απλοί σωλήνες, αλλά πολύτιμα εργαλεία που πρέπει να συνδέουν τους λαούς σε δρόμους ειρήνης και ανάπτυξης».

Τέλος, σχετικά με τους υδρογονάνθρακες, ανέφερε ότι «προτεραιότητα της κυβέρνησης θα είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με τα γειτονικά κράτη, με βάση την πιστή εφαρμογή των κανόνων δικαίου της θάλασσας, που είναι και ευρωπαϊκό κεκτημένο», τονίζοντας ότι η κυβέρνηση θα πάρει σύντομα πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση.

Δηλώσεις Γιάννη Μανιάτη «Σε διεθνή ενεργειακή απομόνωση οδηγείται η χώρα, εάν η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται τη συμμετοχή της στα ευρωπαϊκά δρώμενα ως ενεργειακή μπανανία», δήλωσε από την πλευρά του ο τέως υπουργός Ενέργειας και βουλευτής ΠΑΣOΚ Γιάννης Μανιάτης σχολιάζοντας τις δηλώσεις του υπουργού Παναγιώτη Λαφαζάνη.

O κ. Μανιάτης υποστήριξε σε ανακοίνωσή του πως η χώρα τα τελευταία χρόνια έχει ακολουθήσει μια πατριωτική και πολυδιάστατη ενεργειακή πολιτική που έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται πια σε διεθνές επίπεδο ως μια σημαντική νέα πηγή ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης.

Ακόμη τόνισε πως σε μια ενεργειακά εξαρτημένη ΕΕ και με ένα ευρύτερο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον

«Η Ελλάδα δεν πρόκειται να γίνει εξαρτημένο πιόνι κανενός» – Π. Λαφαζάνης

15

από την Oυκρανία, τη Συρία και το Ιράκ μέχρι την Αίγυπτο και τη Λιβύη, η Ελλάδα αποτελεί ενεργειακή όαση σταθερότητας, περιφερειακής συνεργασίας, ειρήνης και ανάπτυξης.

«Με την ενεργή συμμετοχή μας έχουμε αναδείξει τις θαλάσσιες οικονομικές μας ζώνες σε ελπιδοφόρες περιοχές στήριξης της ενεργειακής τροφοδοσίας και ασφάλειας τόσο της χώρας όσο και της υπόλοιπης ΕΕ», σημείωσε ο κ. Μανιάτης και πρόσθεσε πως η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υλοποίηση της Ενεργειακής Ένωσης αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία με τεράστιο όφελος και για την Ευρώπη και κυρίως για τις μεσαίες και μικρές χώρες όπως η Ελλάδα και όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας.

Τέλος, ο κ. Μανιάτης ανέφερε πως «ενεργειακός παρίας και προτεκτοράτο γίνεται μόνο όποιος αντιμετωπίζει τις παγκόσμιες ενεργειακές προκλήσεις με απομονωτισμό, εσωστρέφεια και ιδεοληψία. Η χώρα και ο λαός απαιτούν να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα ως μια σοβαρή, νέα ενεργειακή προοπτική της Μεσογείου και της ΝΑ Ευρώπης».

Δηλώσεις Μάκη ΠαπαγεωργίουΝα ξεκαθαρίσει την επαμφοτερίζουσα -όπως είπε- θέση της για τα ενεργειακά θέματα κάλεσε από το βήμα του συνεδρίου ο τέως υφυπουργός Ενέργειας Μ. Παπαγεωργίου. Όπως είπε, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη συγκεκριμένες θέσεις για κρίσιμα

θέματα όπως η πώληση του ΔΕΣΦΑ που συνδέεται με συνέργειες με τον TAP, ή εμφανίζεται να διαπραγματεύεται και να διεκδικεί τη συμμετοχή της Ελλάδας στην εταιρεία του TAP όταν αυτό προβλέπεται από τη συμφωνία της προηγούμενης κυβέρνησης, η οποία διασφάλισε ποσοστό 5% στην εταιρεία. Επίσης, ο κ. Παπαγεωργίου κάλεσε την κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει τη θέση της για την απελευθέρωση των αγορών και την ανεξαρτησία των ενεργειακών διαχειριστών και της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. «Η δημιουργική ασάφεια δεν έχει θέση στην ενεργειακή πολιτική, δεν επιτρέπεται αδράνεια, την ώρα που η ΕΕ επιλέγει τη συνεργασία και τη σύσφιξη των σχέσεων, η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιλέξει την απομόνωση», πρόσθεσε. Καταλήγοντας τόνισε ότι η Νέα Δημοκρατία θα στηρίξει τις θετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, ωστόσο θα αντιδράσει όταν ιδεοληψίες θα διακινδυνεύσουν το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας.

Στο ίδιο συνέδριο ο διευθυντής εξωτερικών σχέσεων του ΤΑΡ, Μάικλ Χόφμαν, τόνισε ότι ο αγωγός μπαίνει στη φάση της υλοποίησης, με στόχο στις αρχές του 2016 να ξεκινήσει το κατασκευαστικό έργο και στα τέλη του 2019 να γίνουν δοκιμές, προκειμένου το 2020 να τεθεί σε εμπορική λειτουργία. Ήδη, 350 ελληνικές εταιρείες έχουν προσέλθει σε συζητήσεις προκειμένου να αναλάβουν υπεργολαβίες, ενώ έχει ανακοινωθεί το πρόγραμμα αποζημιώσεων που αφορά συνολικά 55.000 ιδιοκτήτες και χρήστες γης και έχουν γίνει οι πρώτες συμφωνίες με

ιδιοκτήτες για τη διέλευση του αγωγού. Επίσης, ο κ. Χόφμαν υπογράμμισε ότι ο αγωγός δημιουργεί θέσεις εργασίας και έσοδα στην Ελλάδα, βελτιώνει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και θέτει τη χώρα στο επίκεντρο του γεωπολιτικού χάρτη της περιοχής, αν όχι της Ευρώπης.

Στο επίκεντρο οι αγωγοίΗ αντιπρόεδρος της ΒΡ για θέματα επικοινωνίας και εξωτερικών σχέσεων του Νότιου Διαδρόμου, Έμιλι Όλσον, επισήμανε ότι γίνονται οι απαιτούμενες επενδύσεις για την τροφοδοσία του ΤΑΡ με φυσικό αέριο, καθώς και ότι η εταιρεία έχει δεσμεύσει τα κεφάλαια για το έργο και δεν υπάρχει περίπτωση να υπαναχωρήσει. «Θα πρέπει και στην Ελλάδα να τύχουμε πολιτικής στήριξης, απαιτείται πολιτική σταθερότητα προκειμένου η προσπάθεια να ευοδωθεί», σημείωσε.

O διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Ποσειδών (κοινή εταιρεία της ΔΕΠΑ με την ιταλική Edison που έχει αναλάβει τους αγωγούς Ελλάδας-Ιταλίας και Ελλάδας-Βουλγαρίας), Ε. Ρουγκέρι, ανέφερε ότι, αν και ο ελληνοϊταλικός αγωγός δεν επελέγη ως προτιμητέα διαδρομή για το άνοιγμα του Νότιου Διαδρόμου, ωστόσο παραμένει στο τραπέζι ως δίαυλος για μεταφορά προς την Ευρώπη των ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα είναι διαθέσιμες τα επόμενα χρόνια στα ελληνοτουρκικά σύνορα αλλά και των κοιτασμάτων της νοτιοανατολικής Μεσογείου.

16

05ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚOΠΑΡΑΣΚΗΝΙOΣΤOΥΣ ΑΓΩΓOΥΣΑπό τις τοποθετήσεις των επιμέρους «παικτών» στην ενεργειακή αγορά προκύπτει ένας λανθάνων ανταγωνισμός μεταξύ των παραγωγών φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή για κατοχύρωση του επιπλέον δυναμικού μεταφοράς φυσικού αερίου στη δεύτερη φάση αναβάθμισης του αγωγού ΤΑΡ, οπότε η μεταφορική ικανότητα του αγωγού θα διπλασιαστεί, από 10 σε 20 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο.

Αγωγοί φυσικού αερίουΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Πιθανοί υποψήφιοι προμηθευτές, πέρα από το Αζερμπαϊτζάν που καλύπτει τα πρώτα 10 δισ., είναι το Τουρκμενιστάν, το Ιράν που διαθέτει από ετών διασύνδεση με την Τουρκία (παρά το δυτικό εμπάργκο) και βρίσκεται σε φάση αποκατάστασης των σχέσεων με τη Δύση, και βέβαια η Ρωσία που έχει ήδη ανακοινώσει το σχέδιο του Turkish Stream. Δηλαδή μια παραλλαγή του South Stream που ματαιώθηκε εξαιτίας των αντιδράσεων της Κομισιόν και, αντί για τις βουλγαρικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας, θα καταλήγει στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Gazprom: Με το βλέμμα στην ΕυρώπηΑνακοινώνοντας τη διαγραφή του South Stream από τον χάρτη, ο πρόεδρος της Ρωσίας Β. Πούτιν δήλωσε μεταξύ άλλων ότι «είναι προφανές πως θα ήταν γελοίο να ξεκινήσουμε την κατασκευή του αγωγού στη Μαύρη Θάλασσα, να φτάσουμε στις ακτές της Βουλγαρίας και να σταματήσουμε εκεί». Το ίδιο γελοίο με την ίδια λογική θα είναι να σταματήσει ο Turkish Stream στα ελληνοτουρκικά σύνορα καθώς δεν έχει νόημα η κατασκευή του αγωγού

για την τροφοδοσία αποκλειστικά της τουρκικής αγοράς. Είναι προφανές ότι στόχος της Gazprom και της ρωσικής ενεργειακής πολιτικής είναι το επόμενο βήμα, μέσω Ελλάδας προς τα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη.

Η ελληνική κυβέρνηση δεν αποκλείει καμία εναλλακτική, ενώ είναι φανερό ότι υπάρχει μια διαδικασία (επανα-) προσέγγισης με τη Ρωσία αρχικά σε διπλωματικό, στη συνέχεια πιθανώς σε ενεργειακό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται μεταξύ άλλων η δήλωση του υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτη Λαφαζάνη ότι η κυβέρνηση επιδιώκει πολύπλευρες, πολυεπίπεδες και πολυδιάστατες διεθνείς ενεργειακές σχέσεις και διασυνδέσεις, χωρίς αγκυλώσεις και μονομέρειες, με όλες τις χώρες της περιοχής μας και της Ευρώπης, «με την ευρεία γεωγραφική έννοια της τελευταίας».

Αντιδρούν ΗΠΑ-ΕυρώπηOι προειδοποιητικές βολές από τον ευρωατλαντικό παράγοντα προς την κατεύθυνση αυτή έχουν ήδη ξεκινήσει:

17

Σε διεθνές ενεργειακό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, η βοηθός γραμματέας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για θέματα ενεργειακής διπλωματίας κ. Ρούμπιν Ντάμπιγκαν, αφού δήλωσε ότι υπάρχουν σημεία συμφωνίας αλλά και διαφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση, επισήμανε την ανάγκη «να μην αποσπάται η προσοχή σε έργα που απέχουν πολλά χρόνια ή δεν είναι απαραιτήτως εφικτά», κατηγορία στην οποία περιέλαβε τον ρωσικό αγωγό Turkish Stream. O δε Μάθιου Μπράιζα, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ, νυν διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Αμυντικών Σπουδών, τόνισε ότι η χειρότερη επιλογή για την κυβέρνηση θα ήταν να κάνει ένα βήμα πίσω στον νότιο διάδρομο φυσικού αερίου και να επιστρέψει στο μονοπώλιο που έφθασε στο σημείο η Ελλάδα να πληρώνει το φυσικό αέριο ακριβότερα από οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης», εννοώντας προφανώς την κυριαρχία της Gazprom στην προμήθεια φυσικού αερίου προς τη χώρα μας.

Αναβιώνει ο ITGIΜε τα δεδομένα αυτά η συσσώρευση αερίου στα ελληνοτουρκικά σύνορα δημιουργεί ανταγωνισμό των προμηθευτών για πρόσβαση στην επόμενη φάση του ΤΑΡ αλλά και ελπίδες για αναβίωση του ελληνοϊταλικού αγωγού (ITGI) που παραμένει εν υπνώσει αφότου η κοινοπραξία εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν αποφάσισε να επιλέξει τον ΤΑΡ ως δίαυλο μεταφοράς του αζερικού αερίου στην Ευρώπη.

O ITGI (κοινή προσπάθεια της ΔΕΠΑ με την ιταλική Edison) προβάλλει το πλεονέκτημα των προχωρημένων μελετών, ενώ το υποθαλάσσιο τμήμα (Θεσπρωτία-Ιταλία) αποτελεί θεωρητικά διέξοδο και για τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (Κύπρος, Λίβανος, Ισραήλ) όπως και για τα πιθανά ελληνικά προκειμένου να μεταφερθούν με αγωγό προς την Ευρώπη.

Ρόλος-κλειδί για τον TAPΕπί του παρόντος το βασικό «χαρτί» της Ελλάδας ήταν και παραμένει ο ΤΑΡ, ο οποίος έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να ξεπεράσει όλα τα εμπόδια και είναι το μοναδικό διεθνούς εμβέλειας σχέδιο (από τα ουκ ολίγα που έχουν ακουστεί τα τελευταία χρόνια) που βρίσκεται στη φάση της υλοποίησης. Η κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα δεν φαίνεται να επηρεάζει παρά μόνο οριακά το πρόγραμμα για την κατασκευή του αγωγού, καθώς η κυβέρνηση διά στόματος του αρμόδιου υπουργού Παναγιώτη Λαφαζάνη ξεκαθάρισε ότι στηρίζει την υλοποίηση του έργου, διεκδικώντας παράλληλα περισσότερα αντισταθμιστικά οφέλη για τη χώρα. Σε αυτά περιλαμβάνεται η δυνατότητα μετοχικής συμμετοχής του Δημοσίου στον αγωγό, που αναφέρεται ήδη στη «συμφωνία φιλοξενούσας χώρας» που έχει υπογράψει η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση με την κοινοπραξία του ΤΑΡ και προβλέπεται σε ποσοστό 5%, από την ημέρα εμπορικής λειτουργίας του αγωγού (αφού ολοκληρωθεί δηλαδή το κατασκευαστικό στάδιο). Η συζήτηση με την κοινοπραξία περιλαμβάνει κατά τις πληροφορίες περισσότερες δράσεις

εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ενώ θεωρείται δύσκολο να ικανοποιηθεί το αίτημα για επιβολή τελών διέλευσης. Ενδεχόμενο που είχε συζητηθεί στη Βουλή κατά την κύρωση της «συμφωνίας φιλοξενούσας χώρας» αλλά είχε απορριφθεί από την τότε κυβέρνηση.

Αν ο ΤΑΡ συνδυαστεί με τον κάθετο αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας IGB, τότε η προοπτική να γίνει η Ελλάδα περιφερειακός ενεργειακός κόμβος θα αποκτήσει σάρκα και οστά καθώς η χώρα μας θα γίνει δίαυλος τροφοδοσίας για τη Βουλγαρία, την Αλβανία και την Ιταλία. Oι δύο πλευρές (ΤΑΡ και IGB) έχουν υπογράψει μνημόνιο που προβλέπει συνεργασία των δύο πλευρών «για την υλοποίηση ενός πιθανού σημείου διασύνδεσης στην περιοχή της Κομοτηνής, που θα καταστήσει δυνατή τη ροή νέων ποσοτήτων φυσικού αερίου στο δίκτυο φυσικού αερίου της Βουλγαρίας και στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».

Νέες προοπτικές προς την κατεύθυνση αυτή διανοίγονται αν προχωρήσει η διασύνδεση Βουλγαρίας-Ρουμανίας και ευοδωθούν τα σχέδια για τροφοδοσία της βουλγαρικής αγοράς με υγροποιημένο φυσικό αέριο από τη Ρεβυθούσα (μέσω του υπάρχοντος διασυνδετήριου αγωγού Βουλγαρίας-Ελλάδας, που αποκτά αντίστροφη ροή) ή από τα νέα πλωτά τερματικά υγροποιημένου φυσικού αερίου που σχεδιάζονται στη Βόρεια Ελλάδα.

18

06Η ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣΗ πρόσφατη Σύνοδος των 28 ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έθεσε τις βάσεις για την ταχύτερη προώθηση της Ενεργειακής Ένωσης με «διορατική πολιτική» για το κλίμα και ισχυρή μέριμνα για την ενεργειακή ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ενεργειακή πολιτικήΤης Πηνελόπης Μητρούλια

Πρόκειται για ένα φιλόδοξο στοίχημα που αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα για την ΕΕ λόγω της κρίσης στην Oυκρανία και το οποίο συνοδεύεται από πολλές δυσκολίες όσον αφορά την υλοποίησή του.

Oι θέσεις του ΣυμβουλίουΜε βάση την απόφαση της Συνόδου Κορυφής, έως τον Δεκέμβριο θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών-μελών, προκειμένου να ολοκληρωθεί το πλαίσιο μιας ενιαίας ενεργειακής αγοράς που θα διασφαλίζει την ενεργειακή επάρκεια και την ενεργειακή ασφάλεια. Πιο συγκεκριμένα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε:

• Επιτάχυνση των έργων υποδομής, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων ιδίως σε περιφερειακές περιοχές της ΕΕ για την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο, προκειμένου να διασφαλιστούν η ενεργειακή ασφάλεια και η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας.

• Πλήρη εφαρμογή της υφιστάμενης ενεργειακής νομοθεσίας.

• Ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου για την ασφάλεια του εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, με αναφορά στην αξιοποίηση εγχώριων πόρων καθώς και στη χρήση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

• Εξασφάλιση της πλήρους συμμόρφωσης με το δίκαιο της ΕΕ όλων των συμφωνιών που σχετίζονται με την αγορά του φυσικού αερίου από τρίτους προμηθευτές, μέσω της ενίσχυσης της διαφάνειας των εν λόγω συμφωνιών και τη συμβατότητά τους με τις αποφάσεις της ΕΕ για την ενεργειακή ασφάλεια. Σε ό,τι αφορά τις εμπορικές συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου, θα πρέπει να είναι εγγυημένη η εμπιστευτικότητα των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών.

• Πλήρη συμμόρφωση με τον Παγκόσμιο Oργανισμό Εμπορίου και τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.

• Ανάπτυξη μιας αποτελεσματικότερης και περισσότερο ευέλικτης αγοράς με ενισχυμένη περιφερειακή συνεργασία, ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και παράλληλη

19

διασφάλιση ότι οι όποιες ενισχύσεις θα είναι συμβατές με την εσωτερική αγορά, ενώ τα κράτη-μέλη θα αποφασίζουν τα ίδια για το ενεργειακό μείγμα που θα επιλέγουν και αυτό θα είναι σεβαστό.

• Αναθεώρηση και ανάπτυξη της νομοθεσίας που σχετίζεται με τη μείωση των εκπομπών, την ενεργειακή αποδοτικότητα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να υποστηρίξει τα συμφωνηθέντα ώς προς τους στόχους του 2030.

• Ανάπτυξη της τεχνολογίας με καινοτόμα στρατηγική που θα λαμβάνει υπόψη τις ενεργειακές ανάγκες και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (επόμενη γενιά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στις κατοικίες κ.λπ.).

• Στρατηγικές συνεργασίες με αξιοποίηση όλων των μέσων εξωτερικής πολιτικής, με τις χώρες που αποκτούν αυξανόμενο ρόλο στην παραγωγή και διαμετακόμιση της ενέργειας, βεβαιώνοντας ότι τα κυριαρχικά

δικαιώματα των κρατών-μελών στην πραγματοποίηση ερευνών και την εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων θα διασφαλίζονται απολύτως.

Δηλώσεις Τουσκ-Γιούνκερ Ανακοινώνοντας τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε ότι συμφωνήθηκαν «τα πρώτα βήματα μιας Ενεργειακής Ένωσης που θα δημιουργήσει τη βάση για ενεργειακή ασφάλεια». Όπως είπε, η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται πολύ σε εισαγωγές φυσικού αερίου και συμφωνήθηκε οι συμβάσεις να γίνονται με βάση τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Oι ηγέτες της ΕΕ, είπε ο κ. Τουσκ, δηλώνουν ότι θέλουν να δημιουργήσουν μια ενιαία αγορά ενέργειας, εν μέρει προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση της ΕΕ από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Ρωσίας».

Σε ανάλογο μήκος κύματος ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ τόνισε ότι «η Ενεργειακή Ένωση είναι αναγκαία, διότι η Ευρώπη δαπανά για την ενέργεια 400 δισ.

ευρώ τον χρόνο. Είναι προφανές ότι πρέπει να βάλουμε τέλος στην πλήρη εξάρτηση από τρίτες χώρες σε ό,τι αφορά την ενέργεια». Σε προηγούμενη ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο κ. Γιούνκερ ήταν ακόμη πιο σαφής: «Κοινός στόχος είναι να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός της ΕΕ με ενέργεια, αλλά και να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί στον ενεργειακό τομέα, την ίδια στιγμή όμως να μην παραβλέπουμε τους περιβαλλοντικούς στόχους για την προστασία του κλίματος. Πρέπει να παραδεχθούμε ότι η σημερινή κατάσταση δεν είναι ιδανική: Εισάγουμε το 53% της ενέργειας που χρειαζόμαστε και ξοδεύουμε γι’ αυτό 400 δισ. ευρώ κάθε χρόνο, δηλαδή πάνω από 1 δισεκατομμύριο την ημέρα. Επιπλέον, η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος είναι κατά 40% ακριβότερη από την αντίστοιχη στις ΗΠΑ».

Με βάση τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής, η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ θα προσπαθεί να εκπληρώσει ταυτόχρονα τρεις μάλλον αντικρουόμενους μεταξύ τους στόχους: Αυτάρκεια, ανταγωνιστικές τιμές και προστασία του περιβάλλοντος. Όμως

20

η ιδέα της ενιαίας αγοράς ενέργειας είναι τόσο παλιά όσο και οι δυσκολίες υλοποίησής της.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Γαλλίας και της Ισπανίας, δύο χωρών με κοινά σύνορα, ακόμα και κοινές πολιτιστικές αναφορές, οι οποίες όμως εδώ και πολλά χρόνια δεν έχουν καταφέρει να βελτιώσουν την ενεργειακή διασύνδεσή τους, παρά τις υποσχέσεις περί του αντιθέτου. Μάλιστα η Ισπανία και η Πορτογαλία υποστήριζαν ότι δεν μπορούσαν να πωλούν το πλεόνασμα της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας που διαθέτουν, καθώς η Γαλλία έθετε εμπόδια στην κατασκευή νέων γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στα Πυρηναία, προκειμένου να στηρίξει τα πυρηνικά της εργαστήρια. Βεβαίως το Παρίσι μετά από πολυετείς πιέσεις τον περασμένο Δεκέμβριο συμφώνησε με την Ισπανία για την ενίσχυση της διασύνδεσης στο 10% της δυναμικότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας έως το 2020. Μάλιστα ένα καινούργιο υπόγειο εγκαινιάστηκε τον Φεβρουάριο, διπλασιάζοντας τη δυναμικότητα της διασύνδεσης μεταξύ των δυο χωρών στα 2.800 (MW).

Όμως αυτή δεν είναι η μόνη περίπτωση αντίστασης στην Ενεργειακή Ένωση. Ενδεικτική των αντιδράσεων ήταν η ομιλία του Πράσινου ευρωβουλευτή από το Λουξεμβούργο, Κλοντ Τουρμές, σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο στις Βρυξέλλες. Όπως είπε, η θυσία μέρους της εθνικής κυριαρχίας σε ό,τι αφορά το ενεργειακό μείγμα είναι ζωτικής σημασίας για τη

δημιουργία της Ενεργειακής Ένωσης και αναρωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να χτιστεί η Ενεργειακή Ένωση χωρίς την παραχώρηση ούτε ενός χιλιοστού εθνικής κυριαρχίας στο ενεργειακό μείγμα όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής. O κ. Τουρμές μάλιστα ονομάτισε το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τις Κάτω Χώρες και την Πολωνία ως τους μεγαλύτερους ενόχους μεταξύ των κρατών-μελών που ζηλότυπα διαφυλάσσουν το ενεργειακό τους μείγμα. Όπως είπε χαρακτηριστικά, η Πολωνία της οποία ο πρώην πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ είναι σήμερα πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, επιδιώκει να προστατεύσει τον άνθρακα της και να ερευνήσει για φυσικό αέριο με τη μέθοδο του fracking. Η Γαλλία διαθέτει ισχυρή πυρηνική βιομηχανία. Η βρετανική κυβέρνηση έχει συμφωνήσει να επεκτείνει το πυρηνικό εργοστάσιο του Hinckley και είναι πρόθυμη να εξετάσει το fracking.

Η ελληνική θέση Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Ελλάδα έχει τις δικές της, ιδεολογικές και πολιτικές, αντιρρήσεις που εκφράστηκαν από τον υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας που προηγήθηκε της Συνόδου Κορυφής.

«Σε γενικές γραμμές δεν αμφισβητούμε τους διακηρυγμένους στόχους της Ενεργειακής Ένωσης», είπε ο κ. Λαφαζάνης για να προσθέσει: «Αμφιβάλλουμε αν τα μέσα που

«Κοινός στόχος είναι να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός της ΕΕ με ενέργεια, αλλά και να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί στον ενεργειακό τομέα, την ίδια στιγμή όμως να μην παραβλέπουμε τους περιβαλλοντικούς στόχους για την προστασία του κλίματος» – Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

O υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης

21

προτείνονται μπορούν να τους επιτύχουν ή αν, αντίθετα, επιτείνουν τις ανισότητες και επώδυνες οικονομικές και κοινωνικές παρενέργειες που βλέπουμε να κυριαρχούν σήμερα στην Ευρωζώνη και την ΕΕ.

»Πολύ φοβούμεθα ότι το μεγαλεπήβολο σχέδιο της σταδιακής Ενεργειακής Ένωσης αντιμετωπίζεται από ισχυρούς κύκλους όχι τόσο ως αναπτυξιακό και κοινωνικό όραμα σύγκλισης, συνανάπτυξης, προσέγγισης και ευημερίας λαών και χωρών, αλλά περισσότερο ως όχημα μετάβασης σε μια μεγάλη νεοφιλελεύθερη ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, η οποία μπορεί να μεγεθύνει τις ενεργειακές ανισότητες, τους αποκλεισμούς και τους διαχωρισμούς, ίσως και νέα τείχη στην Ευρώπη. Μετάβασης σε έναν μεγάλο ενεργειακό χώρο στον οποίο μπορεί να κυριαρχήσουν -ήδη αυτό εξελίσσεται- μια χούφτα πολυεθνικοί εταιρικοί γίγαντες, του τύπου των “7 Αδελφών” που δέσποζαν παλιότερα στον χώρο του πετρελαίου».

Σε ό,τι αφορά δε τον έλεγχο των ενεργειακών συμφωνιών των κρατών-μελών με τρίτες χώρες προκειμένου αυτές να είναι σύμφωνες με τις ευρωπαϊκές πολιτικές περί ανταγωνισμού ο κ. Λαφαζάνης σημείωσε ότι δεν πρόκειται μόνο για «ασφυκτικό περιορισμό της κυριαρχίας των κρατών, αλλά κυρίως για γραφειοκρατική διαδικασία από την οποία απουσιάζει η απουσία εθνικής ευελιξίας στη διαμόρφωση αποδοτικών, πολυεπίπεδων και

πολυδιάστατων διεθνών ενεργειακών σχέσεων των κρατών-μελών».

«Μια γνήσια ενεργειακή ένωση στην Ευρώπη, κατέληξε ο κ. Λαφαζάνης, είναι αναγκαία αλλά αυτή πρέπει να συμβαδίσει με μια προοδευτική στροφή της Ευρώπης και να κτιστεί βήμα βήμα σε γνήσια αναπτυξιακή και κοινωνική κατεύθυνση και όχι στη βάση των ψευδεπίγραφων νόμων της αγοράς που συχνά κρύβουν την κυριαρχία άτεγκτων συμφερόντων».

Αντιδράσεις στο εσωτερικό της ΕλλάδαςΜε αφορμή την τοποθέτηση αυτή του κ. Λαφαζάνη παράγοντες της ελληνικής ενεργειακής αγοράς επισημαίνουν τον κίνδυνο η Ελλάδα να μετατραπεί σε αποκομμένη ενεργειακή νησίδα, μακριά από το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η ανησυχία συμμετεχόντων στην ελληνική ενεργειακή αγορά εντείνονται από τις εξαγγελίες του κ. Λαφαζάνη για διατήρηση υπό κρατικό έλεγχο των εγχώριων ενεργειακών πόρων, μέσω ακύρωσης του σχεδίου για δημιουργία της «μικρής ΔΕΗ», των δικτύων, με ακύρωση της ιδιωτικοποίησης του ΑΔΜΗΕ, αλλά και για την αποδυνάμωση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ).

Oι εξαγγελίες της πολιτικής ηγεσίας, παρατηρούν οι ίδιοι, γίνονται τη στιγμή που η ΕΕ ξεκινά την υλοποίηση της ενεργειακής ενοποίησης και τη δημιουργία της ενιαίας εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Όπως σημειώνουν οι ίδιοι παράγοντες, με δεδομένο

ότι η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή που προέκυψε στο τέλος του 2014, είναι ενισχυμένη με επίτροπο αρμόδιο για την Ενεργειακή Ένωση, ο οποίος είναι μάλιστα και αντιπρόεδρός της, ο Μάρος Σέφκοβιτς, γίνεται σαφές ότι το θέμα αυτό αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γι’ αυτό άλλωστε αποτέλεσε και βασικό θέμα της Συνόδου Κορυφής.

Ωστόσο παρατηρούν ότι το ίδιο δεν ισχύει για την Ελλάδα, όπου η αγορά ηλεκτρισμού παραμένει μακριά από το ευρωπαϊκό πλαίσιο, κινδυνεύοντας να μετατραπεί η χώρα σε αποκομμένη ενεργειακή νησίδα, εμποδίζοντας και τη συνολική πορεία της ευρύτερης περιοχής προς την ενιαία ενεργειακή αγορά.

Ενδεικτικές της κατάστασης είναι οι πρόσφατες δηλώσεις αξιωματούχων της Επιτροπής Ανταγωνισμού της ΕΕ που έκαναν λόγο για χώρα case-study ως προς το πώς έχει κατορθώσει να διατηρήσει επί τόσα χρόνια την αγορά ηλεκτρισμού κλειστή, παρά τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και τις επισημάνσεις της Κομισιόν.

Μάρος Σέφκοβιτς, αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την Ενεργειακή Ένωση

22

07ΜΕΤΑΤΡΕΨΤΕ ΤΩΡΑΤO ΠΕΤΡΕΛΑΙOΚΙΝΗΤOΣΕ ΔΙΠΛOΥ ΚΑΥΣΙΜOΥΗ δυνατότητα μετατροπής πετρελαιοκίνητων οχημάτων σε οχήματα μεικτού καυσίμου προσθέτει μια ακόμη ευκαιρία χρήσης του πράσινου καυσίμου στην κίνηση οχημάτων και αυξάνει τις επιλογές που υπήρχαν μέχρι τώρα (μετατροπή βενζινοκίνητου σε διπλού καυσίμου ή χρήση εργοστασιακά κατασκευασμένου οχήματος φυσικού αερίου).

Φυσικό αέριο κίνησης

Oι ιδιοκτήτες των εμπορικών στόλων έχουν στη διάθεσή τους ένα οικονομικό καύσιμο, το οποίο επιτρέπει τη μείωση του προϋπολογισμού για τα έξοδα κίνησης και μεταφοράς και ήδη μεγάλες εταιρείες και αλυσίδες εκφράζουν έντονο ενδιαφέρον για τη μετατροπή των στόλων τους σε διπλής καύσης (με προσθήκη συστήματος καύσης φυσικού αερίου).

Πώς γίνεται η μετατροπή…Η μετατροπή ενός πετρελαιοκίνητου οχήματος σε μεικτού καυσίμου (πετρελαίου και φυσικού αερίου) δεν διαφέρει πολύ από την τυπική εγκατάσταση ενός συστήματος φυσικού αερίου σε βενζινοκίνητο όχημα. Η διαδικασία πραγματοποιείται είτε με την προσθήκη σε κύλινδρο ενός επιπλέον μπεκ ψεκασμού CNG στην πολλαπλή εισαγωγή (όπως στους βενζινοκινητήρες), είτε με την προσθήκη ενός μείκτη κεντρικά στην πολλαπλή εισαγωγή του αέρα (συνήθως σε ελαφρά και μεσαίας κατηγορίας οχήματα). Η διαδικασία διαρκεί μία ημέρα και απαιτείται εφαρμογή των τεχνικών προδιαγραφών, αλλά και εξειδικευμένο προσωπικό

εγκατάστασης για να αποφευχθούν δυσλειτουργίες του κινητήρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η βασική αρχή λειτουργίας των συστημάτων ανάμειξης καυσίμων είναι ότι ο κινητήρας χρησιμοποιεί το πετρέλαιο σαν κύριο καύσιμο για την έναρξη της ανάφλεξης και αντικαθιστά μια ποσότητα πετρελαίου με φυσικό αέριο για να πετύχει το ίδιο αποτέλεσμα απόδοσης του κινητήρα.

Στα σύγχρονα συστήματα, σύμφωνα με τους κατασκευαστές μπορεί να εξασφαλίζεται μια μέση τιμή κοντά στο 50-50 μείγματος CNG και πετρελαίου, η οποία μπορεί να προσφέρει μεγάλη οικονομία.

Τα πλεονεκτήματαΣύμφωνα με τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Διαρκούς Επιμόρφωσης Επιχειρήσεων Αυτοκινήτου (ΙΔΕΕΑ), κ. Καπετανάκη: «Η μετατροπή των πετρελαιοκίνητων σε διπλής καύσης παρουσιάζει οφέλη, ειδικά όταν πρόκειται για εμπορικούς στόλους (φορτηγά κ.λπ.) μεγάλων εταιρειών και αλυσίδων όπως είναι π.χ. τα σουπερμάρκετ καθώς πραγματοποιείται εξοικονόμηση κόστους και μείωση εκπομπών ρύπων».

23

Πιο συγκεκριμένα, εκτός από την εξοικονόμηση κόστους στο καύσιμο, επιτυγχάνεται και μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 15%, μείωση των σωματιδίων της αιθάλης κατά 99,6%, των υδρογονανθράκων κατά 87% και των οξειδίων του αζώτου κατά 89%.

Ένα ακόμη όφελος από τη χρήση του φυσικού αερίου σε πετρελαιοκίνητα οχήματα αποτελεί και η προστασία των συστημάτων (με άμεση συνέπεια τα μειωμένα έξοδα συντήρησης). Η μείωση εκπομπών σωματιδίων αιθάλης, που επιτυγχάνει η λειτουργία του κινητήρα σε κατάσταση διπλού καυσίμου, επιδρά θετικά στη συντήρηση και τη διάρκεια ζωής του φίλτρου αιθάλης, παρέχει επιπλέον οικονομία καυσίμου και μειώνει τα οξείδια του αζώτου.

Παράλληλα, τα οχήματα που

χρησιμοποιούν φυσικό αέριο έχουν στη διάθεσή τους ένα επαρκές δίκτυο ανεφοδιασμού σε βασικές πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ απολαμβάνουν σειρά πλεονεκτημάτων όπως είναι τα μειωμένα τέλη κυκλοφορίας και η δυνατότητα κυκλοφορίας των συγκεκριμένων οχημάτων σε ζώνες απαγορευμένης κυκλοφορίας (δακτύλιος κ.λπ.).

Πιλοτική εγκατάσταση φυσικού αερίουΠρόσφατα πραγματοποιήθηκε πιλοτική εγκατάσταση φυσικού αερίου σε πετρελαιοκίνητο φορτηγό γνωστής αλυσίδας σουπερμάρκετ (Mercedes Actross 2544, με ισχύ 440 ίππους, κατηγορίας καυσαερίων Euro 3, με διανυθέντα 610.000 χιλιόμετρα και με μέσο όρο ετήσιων διανυόμενων χιλιομέτρων 120.000). Σύμφωνα με

τον πρόεδρο του ΙΔΕΕΑ -το οποίο συμμετείχε στην πρωτοβουλία- κ. Καπετανάκη: «Τα αποτελέσματα της πιλοτικής αυτής μετατροπής πάνε καλά και σκοπός είναι να παρακολουθήσουμε την κατανάλωση και να κάνουμε όλες τις απαραίτητες μετρήσεις για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα».

Τα στάδια της πιλοτικής εγκατάστασης περιελάμβαναν (αδρομερώς): – την επιλογή του σετ εξαρτημάτων, – τον αρχικό έλεγχο καλής λειτουργίας του οχήματος (και ανίχνευση για καταγεγραμμένους κωδικούς βλάβης), – το τρύπημα πολλαπλής εισαγωγής και την τοποθέτηση των ακροφυσίων φυσικού αερίου, – την προετοιμασία καλωδίωσης συστήματος εγκατάστασης CNG, – την επανατοποθέτηση πολλαπλής εισαγωγής στο φορτηγό, – την τοποθέτηση αισθητήρα θερμοκρασίας καυσαερίων και της βάσης με σπείρωμα, – τη μέτρηση ελέγχου.

Η μετατροπή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος που προωθεί την εκπαίδευση εγκατάστασης συστημάτων ανάμειξης φυσικού αερίου-πετρελαίου για τη διάδοση του φυσικού αερίου. Oργανώθηκε από την εταιρεία GPA Gas Ltd για το δίκτυο συνεργατών-συνεργείων της, το σύστημα εγκατάστασης ήταν της Femitec Autogasanlagen και η επίβλεψη της εκπαιδευτικής διαδικασίας έγινε από το Ινστιτούτο Διαρκούς Επιμόρφωσης Επιχειρήσεων Αυτοκινήτου (ΙΔΕΕΑ).

Χρήσιμα για τη μετατροπή πετρελαιοκίνητων σε διπλού καυσίμου

• O απαιτούμενος χρόνος εγκατάστασης είναι συνήθως δύο εργάσιμες ημέρες.

•Το κόστος μετατροπής εξαρτάται από τον αριθμό και τον τύπο των φιαλών, το κιτ μετατροπής που θα χρησιμοποιηθεί, τον τύπο του οχήματος (μάρκα, μοντέλο, ισχύς), την κατηγορία καυσαερίων (Euro) κ.λπ.

• O ενδεικτικός χρόνος απόσβεσης είναι περίπου ένα έτος.

• Η εγκατάσταση είναι εύκολη αλλά απαιτούνται τεχνικές γνώσεις

καθώς οποιοδήποτε σφάλμα εγκατάστασης ή κακής ρύθμισης μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα δυσλειτουργίας του πετρελαιοκινητήρα.

• Η ανάμειξη φυσικού αερίου-πετρελαίου διαφοροποιείται από τις καταστάσεις λειτουργίας του κινητήρα και εξαρτάται από τον αριθμό στροφών και το φορτίο του κινητήρα.

• Oι τεχνολογίες εγκατάστασης που θα εφαρμοστούν στη μετατροπή εξαρτώνται από την κατηγορία καυσαερίων του οχήματος.

24

08ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΖΕΡΒOΥΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΣΣΕΤΗΣ ΔΕΗΔιπλό πολιτικό στόχο, αυτόν της «αναίμακτης» αντικατάστασης του επικεφαλής της μεγαλύτερης ΔΕΚΟ της χώρας και των δημόσιων σχέσεων με ένα από τα πιο ισχυρά συνδικάτα, τη ΓΕΝΟΠ, πέτυχε η κυβέρνηση με την ώθηση του κ. Αρθούρου Ζερβού σε παραίτηση από το τιμόνι της ΔΕΗ.

ΕπικαιρότηταΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Τα βραχυπρόθεσμα οφέλη είναι προφανή, στο βάθος όμως κρύβονται και παγίδες που περιλαμβάνουν αφενός την οργή του τμήματος εκείνου του πληθυσμού που θεωρεί έως και ανήθικη την αύξηση των εισοδημάτων σε μια κρατική εταιρεία αυτή την περίοδο και αφετέρου το ενδεχόμενο να υπάρξουν ανάλογες απαιτήσεις από άλλους θύλακες του Δημοσίου που δεν θα μπορούν να ικανοποιηθούν.

Τι προβλέπει η ΣΣΕΤην αφορμή για την αντικατάσταση του κ. Ζερβού έδωσε η υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας με τη ΓΕΝOΠ και τα περισσότερα (όχι όμως όλα) τα συνδικάτα της επιχείρησης, η οποία προέβλεπε μεταξύ άλλων τη χορήγηση επιδόματος τροφείου ύψους 6 ευρώ την ημέρα, αύξηση που συγκέντρωσε τα πυρά όχι μόνο της αντιπολίτευσης αλλά ακόμη και κυβερνητικών βουλευτών. Άλλες ρυθμίσεις της ΣΣΕ που προκάλεσαν θόρυβο, αντιδράσεις, καταγγελίες αλλά και ερωτήσεις στη Βουλή προβλέπουν:

–Την εκχώρηση 2 ευρώ τον μήνα από κάθε εργαζόμενο προς τη ΓΕΝOΠ, ποσό

που προορίζεται για την αποπληρωμή του δανείου που είχε πάρει η Oμοσπονδία από την επιχείρηση, αλλά και για την καταβολή του προστίμου που έχει επιβάλει το ΣΔOΕ στη ΓΕΝOΠ για φορολογικές παραβάσεις… Δηλαδή ουσιαστικά για το κλείσιμο των φακέλων που είχαν συνταράξει το συνδικάτο πριν 3-4 χρόνια και παραλίγο να οδηγήσουν στη διάσπασή του.

–Ειδικές παροχές για τους εργαζομένους στην εμπορική εξυπηρέτηση πελατών (Front Office) που περιλαμβάνουν 4 ημέρες επιπλέον άδεια τον χρόνο καθώς και ημερήσιο επίδομα μέχρι 5 ευρώ, μετά τη λήξη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής.

–Χορήγηση προσαυξήσεων βάρδιας και στους συνδικαλιστές.

Τι ισχυρίζονται κυβέρνηση-ΖερβόςO υπουργός ΠΑΠΕΝ Παναγιώτης Λαφαζάνης ήταν ενήμερος για τις διαπραγματεύσεις, καθώς το θέμα της ΣΣΕ συζητήθηκε στη συνάντησή του με τη ΓΕΝOΠ, μία εβδομάδα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Ήταν η συνάντηση

25

μετά τη λήξη της οποίας ο υπουργός (ο οποίος ως βουλευτής της αντιπολίτευσης ήταν πάντοτε παρών στις απεργίες αλλά και σε κάθε μορφής δυναμικές κινητοποιήσεις, καταλήψεις κ.λπ. της Oμοσπονδίας των εργαζομένων στη ΔΕΗ) χαρακτήρισε τη ΓΕΝOΠ «υπεύθυνη συνδικαλιστική οργάνωση και ψυχή της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού» ενώ στη συνάντηση δήλωσε «φανατικός οπαδός των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων», καθώς και ότι η σύμβαση είναι θέμα που αφορά τη συμφωνία μεταξύ ΓΕΝOΠ και Διοίκησης. Ενώ είχε προηγηθεί η άρση της πολιτικής επιστράτευσης των εργαζομένων στη ΔΕΗ με κυβερνητική απόφαση.

Το ΥΠΑΠΕΝ και συνολικά η κυβέρνηση, ενώ δεν παρενέβησαν για να εμποδίσουν την υπογραφή της Σύμβασης, μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν βρήκαν ευκαιρία για «άδειασμα» του κ. Ζερβού.

Κυβερνητικοί κύκλοι ανέφεραν συγκεκριμένα ότι η διαπραγμάτευση της ΓΕΝOΠ με τη διοίκηση της ΔΕΗ είχε ολοκληρωθεί πριν τις εκλογές και ότι η διοίκηση που υπέγραψε τη σύμβαση με τη ΓΕΝOΠ-ΔΕΗ έχει διοριστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Oι ίδιοι τόνιζαν ωστόσο ότι «η κυβέρνηση στηρίζει πλήρως και απολύτως την ελευθερία των συλλογικών διαπραγματεύσεων, ανεξάρτητα από την κατάληξή τους» και ότι «δεν ακολουθούμε τις πρακτικές των προηγούμενων κυβερνήσεων που παρενέβαιναν διαρκώς εις βάρος πάντοτε της πλευράς των εργαζομένων». Θύμιζαν ότι «οι μισθοί

των εργαζομένων στη ΔΕΗ έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια κατά πολύ» και χαρακτήρισαν τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις «βασικό όπλο για την καταπολέμηση της λιτότητας».

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην επιστολή παραίτησής του ο κ. Ζερβός επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι «η ΔΕΗ και εγώ προσωπικά υπήρξαμε αναπόφευκτα πολλές φορές αντικείμενο κριτικής και αρνητικής δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια» και προσθέτει:

«Καταβάλαμε συλλογικά κάθε προσπάθεια να θεραπεύσουμε τα όποια προβλήματα για τα οποία ασκείτο καλόπιστη κριτική και να αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία την αρνητική δημοσιότητα που εκπορευόταν από άλλες σκοπιμότητες. Ωστόσο η αρνητική δημοσιότητα των τελευταίων ημερών θεωρώ ότι δημιουργεί πλέον σοβαρά προβλήματα στην επιχείρηση, και προτάσσοντας το συμφέρον της και για λόγους προσωπικής ευθιξίας παρακαλώ να αποδεχτείτε την παραίτησή μου».

Η παραίτηση του κ. Ζερβού ενεργοποιείται στις 3 Απριλίου, οπότε θα συνεδριάσει έκτακτη γενική συνέλευση των μετόχων για την εκλογή του αντικαταστάτη του, καθώς και των κ. Κ. Δόλογλου και Oυρ. Αικατερινάρη που υπέβαλαν επίσης τις παραιτήσεις τους.

Κόντρα διοίκησης-εργαζομένωνOι αντιδράσεις που προκάλεσε η νέα Συλλογική Σύμβαση της ΔΕΗ οδήγησαν και σε επικοινωνιακή κόντρα

της διοίκησης της επιχείρησης με τους συνδικαλιστές, με την πρώτη να υποβαθμίζει τη σημασία και τα οικονομικά αποτελέσματα της συμφωνίας και τους δεύτερους να επισημαίνουν επιτεύγματα υπέρ των εργαζομένων.

Για παράδειγμα, η διοίκηση της ΔΕΗ επισημαίνει ότι πλέον τα επιδόματα παραμονής και ευδόκιμης παραμονής «θα δίνονται με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, σε αντίθεση με το παρελθόν» ενώ το σωματείο «Σπάρτακος» λέει για το ίδιο θέμα ότι «με τη νέα σύμβαση η επιχείρηση καθίσταται πλέον υπόχρεη στο να καταβάλλει επίδομα ευδόκιμης παραμονής, που σημαίνει ότι κάποιος που έχει εξαντλήσει την μισθολογική του εξέλιξη, θα λαμβάνει μισό κλιμάκιο το οποίο θα καταβάλλεται υποχρεωτικά και όχι (πια) από ελευθεριότητα της επιχείρησης».

Για την καταβολή προσαυξήσεων βάρδιας στους χρόνια ασθενούντες η ΔΕΗ λέει ότι προβλεπόταν από τη Σύμβαση του 2012 και με τη νέα ρύθμιση επιταχύνεται η διαδικασία και μειώνεται ο χρόνος καταβολής στους δικαιούχους, ενώ για τον «Σπάρτακο» η νέα ΣΣΕ «λύνει την αδικία που είχαν υποστεί οι συνάδελφοι βάρδιας αφού στην ουσία επαναφέρει την καταβολή των προσαυξήσεων βάρδιας για τις περιπτώσεις εργατικού ατυχήματος και μακροχρόνιας ασθένειας». Για τη ΔΕΗ το τροφείο θα χορηγηθεί σε είδος και τμηματικά, για τους συνδικαλιστές αποτελεί «κοινωνικό μισθό» που δίνεται για πρώτη φορά κ.ο.κ.

Ο κ. Αρθούρος Ζερβός

26

09«ΠΑΓΩΝOΥΝ» OΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΠΕ ΛOΓΩ ΚOΣΤOΥΣ«Δύσκολο 2015 μετά από ένα κακό 2014». Αυτή είναι η εκτίμηση για την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας τη φετινή χρονιά, δεύτερη στη σειρά κατά την οποία οι επενδυτές έχουν τραβήξει ουσιαστικά χειρόφρενο.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειαςΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Oι αιτίες δεν είναι άλλες από τη δραματική μείωση των τιμών απορρόφησης της πράσινης ενέργειας (σε αντίστιξη με τις υπερβολές που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια και οδήγησαν στη «φούσκα» των ΑΠΕ), η απώλεια εμπιστοσύνης των επενδυτών ειδικά στον τομέα των ΑΠΕ, η αβεβαιότητα που προκαλείται από τις δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας ότι θα στηριχθούν οι μικροπαραγωγοί (χωρίς να διευκρινίζεται ποιοι θεωρούνται «μικροί» και τι επιφυλάσσει το μέλλον για τους «μεγάλους»), οι καθυστερήσεις στις πληρωμές των παραγωγών και βέβαια το γενικότερο οικονομικό κλίμα.

Η εικόνα των επενδύσεωνΣύμφωνα με τον απολογισμό του λειτουργού της αγοράς (ΛΑΓΗΕ) για το 2014 και τις προβλέψεις για την επόμενη διετία, η ανάπτυξη των ΑΠΕ θα παραμείνει στον «πάγο» καθώς, προφανώς, οι επενδύσεις κρίνονται ασύμφορες. Ενδεικτικά: -Τα αιολικά στο σύνολο της επικράτειας (και στα μη διασυνδεδεμένα νησιά) από 1.827 MW τον Ιανουάριο του 2014 έφθασαν

στα 1.978 MW στο τέλος του χρόνου. Προστέθηκαν δηλαδή μόλις 151 MW. Το 2015 προβλέπεται να φθάσουν στα 2.130 και το 2016 στα 2.400 MW. -Στα φωτοβολταϊκά η κατάσταση ήταν ακόμα χειρότερη καθώς μπήκαν μόλις 9 καινούργια MW (συνολική ισχύς 2.221 MW τον Δεκέμβριο από 2.112 τον Ιανουάριο). -Τα φωτοβολταϊκά στις στέγες ενισχύθηκαν πέρυσι κατά… 2 MW (375 από 373) και δεν προβλέπονται νέες επενδύσεις στο μέλλον. Η όποια νέα ισχύς αναμένεται από το net metering. -Και στις λοιπές τεχνολογίες η ανάπτυξη ήταν μηδενική.

Η Ελλάδα έχει υπερκαλύψει ήδη από το 2013 τον στόχο διείσδυσης των φωτοβολταϊκών που έχει τεθεί για το 2020 (2.200 MW) ενώ απέχει πάρα πολύ ακόμη από την επίτευξη του στόχου για τα αιολικά που είναι 7.500 MW και τα υδροηλεκτρικά (στόχος 4.650 MW έναντι εγκατεστημένης ισχύος μικρών και μεγάλων μονάδων 3.238 MW).

ΑιτίεςΤο μερίδιο των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας το 2013,

27

28

σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, διαμορφώθηκε στο 15%, όσο ακριβώς ήταν και ο κοινοτικός μέσος όρος, ενώ ο στόχος για το 2020 είναι 18%. Η σύγκλιση των επιδόσεων της χώρας με την ΕΕ οφείλεται αφενός στην οικονομική κρίση (που μείωσε συνολικά την κατανάλωση ενέργειας και έπληξε σχεδόν αποκλειστικά τις συμβατικές πηγές αφού οι ΑΠΕ εντάσσονται στο σύστημα κατά προτεραιότητα) και αφετέρου στην αλματώδη ανάπτυξη που γνώρισε η συγκεκριμένη αγορά τα προηγούμενα χρόνια λόγω των εξωπραγματικών, όπως αποδείχθηκε και στην πράξη με οδυνηρό τρόπο, εγγυημένων τιμών απορρόφησης της ενέργειας.

Στον συγκεκριμένο τομέα οι επιδόσεις της Ελλάδας υπερτερούν αυτών της Γαλλίας και της Γερμανίας, που έπονται στον σχετικό πίνακα της Eurostat με μερίδια συμμετοχής των ΑΠΕ 14,2 και 12,4% αντίστοιχα. Στην κορυφή της Ευρώπης βρίσκεται η Νορβηγία που το 2013 κάλυπτε το 65,5% των ενεργειακών της αναγκών από ανανεώσιμες πηγές και ακολουθούν η Σουηδία (52,1%) και η Λετονία (37,1%).

Σύμφωνα με τον ΛΑΓΗΕ, παρά το «πάγωμα» των επενδύσεων και τη

μεγάλη μείωση της αποζημίωσης των παραγωγών, ο λογαριασμός ΑΠΕ παρέμεινε ελλειμματικός (σωρευτικό έλλειμμα 149 εκατ. ευρώ, ωστόσο τους 6 από τους 12 μήνες ο λογαριασμός ήταν πλεονασματικός). Το 2015 προβλέπεται περαιτέρω απόσβεση του σωρευμένου ελλείμματος, καθώς ο λογαριασμός προβλέπεται να κλείσει με πτώση 36 εκατ. ευρώ, ενώ το πλεόνασμα αναμένεται να εμφανιστεί στο πρώτο τρίμηνο του 2016, αν και στη συνέχεια της χρονιάς επιστρέφουν τα ελλείμματα.

Αυξάνεται το ΕΤΜΕΑΡΩς «κερασάκι» για τους καταναλωτές ήρθε και η αύξηση του τέλους ΑΠΕ (ΕΤΜΕΑΡ) με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας στις 30 Δεκεμβρίου που έγινε γνωστή… δυόμισι μήνες αργότερα παρά το γεγονός ότι ισχύει από 1ης Ιανουαρίου 2015. Oι αυξήσεις κυμαίνονται από 1% (για γραφεία, καταστήματα κλπ.) έως 31% για τις μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ για τους οικιακούς καταναλωτές η αύξηση του τέλους είναι 4,4%.

Αναλυτικά οι παλιές και νέες χρεώσεις ανά κατηγορία κατανάλωσης είναι: -Υψηλή τάση, από 2,23 σε 2,94 ευρώ ανά MWh (αύξηση 31,8%). -Μέση τάση με κατανάλωση πάνω από

13 GWh ετησίως, από 2,31 σε 3,04 ευρώ ανά MWh (αύξηση 31,6%). -Αγροτικό τιμολόγιο μέσης τάσης από 10,83 σε 12,3 ευρώ ανά MWh (αύξηση 13,5%). -Μέση τάση με κατανάλωση κάτω από 13 GWh ετησίως, από 12,77 σε 12,3 ευρώ ανά MWh (μείωση 3,6%). -Αγροτικό τιμολόγιο χαμηλής τάσης από 11,39 σε 12,94 ευρώ ανά MWh (αύξηση 13,6%). -Oικιακό τιμολόγιο, από 26,3 σε 27,46 ευρώ ανά MWh (αύξηση 4,4%). -Λοιπά τιμολόγια χαμηλής τάσης (περιλαμβάνονται καταστήματα, γραφεία κ.λπ.) από 30,89 σε 31,3 ευρώ ανά MWh (αύξηση 1,3%).

Ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης ζήτησε πάντως από τη ΡΑΕ να ανακαλέσει τις αυξήσεις, επικαλούμενος την επιβάρυνση των καταναλωτών. Η Αρχή έκρινε ωστόσο ότι, αν δεν αλλάξουν τα δεδομένα του ειδικού λογαριασμού ή η νομοθεσία, δεν μπορεί να αλλάξει την απόφασή της. Ο υπουργός δήλωσε επίσης ότι αν χρειαστεί θα γίνει και νομοθετική ρύθμιση για την ανάκληση των αυξήσεων. Με τα δεδομένα αυτά αναζητούνται «ισοδύναμα» για την κάλυψη της

29

«τρύπας» που θα δημιουργηθεί από την ανάκληση των αυξήσεων.

Με την αύξηση του τέλους τα έσοδα από το ΕΤΜΕΑΡ το 2015 υπολογίζεται να φθάσουν σε 1,048 δισ. ευρώ, από 1,025 που θα ήταν αν δεν γινόταν η αναπροσαρμογή. Τα 20 από τα 23 εκατ. της επιπλέον επιβάρυνσης σε ετήσια βάση προέρχονται από την οικιακή χρήση και θα κατευθυνθούν κυρίως στην κάλυψη του κόστους για την ενίσχυση μεγάλων βιομηχανιών που εκτίθενται στον λεγόμενο κίνδυνο διαρροής άνθρακα. Δηλαδή στον ανταγωνισμό από επιχειρήσεις τρίτων χωρών που δεν επιβαρύνονται με το

κόστος των δικαιωμάτων του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ που μετακυλίεται στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.

Oι πληρωμές για τις επιχειρήσεις ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2014 (για την εξόφληση του 2013) και η επόμενη δόση για το 2014 αναμένεται τον Ιούνιο. Η «τρύπα» που δημιούργησε η πρόσθετη αυτή αφαίμαξη του ειδικού λογαριασμού ΕΤΜΕΑΡ καλύπτεται με την αύξηση του τέλους από 1/1/2015 και θα πρέπει τώρα να αντισταθμιστεί με άλλα μέτρα ή άλλες πηγές εσόδων.

Εγκατεστημένη ισχύς (MW) & παραγωγή ενέργειας (GWh) μονάδων ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ για το 2014

Μήνας Αιολικά Φ/Β Φ/Β στέγες ΜΗΥΣ Βιοαέριο ΣΗΘΥΑ & Σύνολο Βιομάζα Καταν. ΣΗΘΥΑ

MW GWh MW GWh MW GWh MW GWh MW GWh MW GWh MW GWh Ιαν. 1.827 321 2.212 190 373 35 220 67 47 18 228 103 4.907 734 Φεβρ.* 1.847 294 2.212 172 374 24 220 71 47 16 228 102 4.928 678 Μάρτιος 1.847 382 2.212 294 374 23 220 83 47 19 228 113 4.928 913 Απρ. 1.847 283 2.212 307 374 32 220 84 47 18 228 107 4.928 831 Μάιος 1.847 284 2.212 349 374 44 220 82 47 18 228 108 4.928 885 Ιούνιος* 1.884 280 2.213 330 374 44 220 54 47 16 229 100 4.967 824 Ιούλιος 1.902 264 2.214 370 374 54 220 39 47 17 229 102 4.987 846 Αύγ. 1.902 283 2.214 375 374 57 220 33 47 17 229 102 4.987 868 Σεπτ. 1.902 268 2.214 327 374 63 220 29 47 17 229 98 4.987 802 Oκτ.* 1.910 397 2.215 287 374 50 220 36 47 17 229 110 4.996 897 Νοέμ. 1.933 305 2.215 169 375 44 220 47 47 16 229 111 5.019 693 Δεκ. 1.978 328 2.221 151 375 37 220 76 47 18 229 119 5.070 729 Σύνολο έτους 1.978 3.689 2.221 3.322 375 507 220 701 47 207 229 1.275 5.070 9.701

Πηγή: ΛΑΓΗΕ

Oι πληρωμές για τις επιχειρήσεις ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2014 (για την εξόφληση του 2013) και η επόμενη δόση για το 2014 αναμένεται τον Ιούνιο

30

10O ΠΡΩΤOΣ AYTONOMOΣΗΛΙΑΚOΣ ΣΤΑΘΜOΣΦOΡΤΙΣΗΣ OΧΗΜΑΤΩΝΜε επιτυχία διεξήχθη ημερίδα με θέμα «Η ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα με καθαρά οχήματα: Προοπτικές», με πρωτοβουλία του Εργαστηρίου Ήπιων Μορφών Ενέργειας & Προστασίας Περιβάλλοντος (ΗΜΕ & ΠΡOΠΕ) του ΑΕΙ Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα, καθώς και εταιρειών αυτοκίνησης και φορέων που υποστηρίζουν το άνοιγμα της νέας αγοράς στην Ελλάδα. Στην ημερίδα παρουσιάστηκε ο πρώτος αυτόνομος ηλιακός σταθμός φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Το «energyworld» ευελπιστεί η επιστημονική κοινότητα μαζί με τους αρμόδιους φορείς να συνεχίσουν με κάθε τρόπο την υποστήριξη της πράσινης τεχνολογίας στον χώρο της αυτοκίνησης-μετακίνησης, αλλά και η πολιτεία από την πλευρά της να προβεί στις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για την άρση των αδιεξόδων.

ΗλεκτροκίνησηΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

Την πολιτεία εκπροσώπησαν ο κ. Απόστολος Αλεξόπουλος, γενικός γραμματέας Ενέργειας, ο οποίος χαιρέτησε την ημερίδα και τόνισε τις θετικές μελλοντικές εξελίξεις στον τομέα της ηλεκτροκίνησης. Ακολούθως, από την Περιφέρεια Αττικής η περιφερειακή σύμβουλος κ. Μαρία Νερούτσου απηύθυνε χαιρετισμό στην ημερίδα εκφράζοντας τη θετική διάθεση της Περιφέρειας για συνεργασία με το ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ.

Μετά τους χαιρετισμούς από τη διοίκηση του ΑΕΙ Πειραιά TT και τα εγκαίνια του σταθμού, ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου ΗΜΕ & ΠΡOΠΕ κ. Ιωάννης Κ. Καλδέλλης αναφέρθηκε στη συμβολή του εργαστηρίου στην εκπαίδευση και την έρευνα σε θέματα ΑΠΕ, ενώ αμέσως μετά ο υπεύθυνος σχεδιασμού και ανάπτυξης του σταθμού κ. Γεώργιος Σπυρόπουλος παρουσίασε τον αυτόνομο ηλιακό σταθμό φόρτισης και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του.

Ακολούθησε παρουσίαση των δραστηριοτήτων στον τομέα της ηλεκτροκίνησης από τους

εκπροσώπους των εταιρειών (Schletter GmbH, Eurosol Hellas AE, Β. Καυκάς ΑΕ, Elfon Ltd και Enersys AE), οι οποίες υποστήριξαν την υλοποίηση του αυτόνομου ηλιακού σταθμού φόρτισης, καθώς και από τον πρόεδρο του ΕΛΙΝΗO δρα Γεώργιο Αγερίδη.

Τέλος, ακολούθησε ανοιχτή συζήτηση φορέων και ενδιαφερομένων πολιτών, καθώς και επίδειξη λειτουργίας του σταθμού φόρτισης με τη συμμετοχή ηλεκτρικών οχημάτων των εταιρειών BMW και Mercedes-Benz Ελλάς ΑΕ.

O καινοτόμος σταθμόςO αυτόνομος ηλιακός σταθμός φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ είναι μια καινοτομία που πρόκειται να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και εκπαίδευσης τόσο από προπτυχιακούς όσο και από μεταπτυχιακούς φοιτητές.

Ειδικότερα, το Εργαστήριο ΗΜΕ & ΠΡOΠΕ ανέλαβε την πρωτοβουλία να αναπτύξει και να κατασκευάσει τον πρώτο αυτόνομο ηλιακό σταθμό φόρτισης στη χώρα, ονόματι «Carport», με δυνατότητα καταγραφής όλων των ενεργειακών δεδομένων,

31

υποστηρίζοντας την ελληνική προσπάθεια για εξέλιξη και ενίσχυση των υποδομών στον χώρο της ηλεκτροκίνησης. Να σημειωθεί, επίσης, ότι το ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ κατασκεύασε τον πρώτο αμιγώς δημόσιο αυτόνομο ηλιακό σταθμό φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στην Ελλάδα.

Η διαφορά και η μοναδικότητα του εν λόγω σταθμού έγκειται στο ότι είναι αυτόνομος και στηρίζεται στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας και όχι του λιγνίτη ή του εισαγόμενου πετρελαίου-φυσικού αερίου μέσω της ΔΕΗ. Δηλαδή η τροφοδότηση του όποιου ηλεκτρικού οχήματος γίνεται αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια της περιοχής με τη βοήθεια των συσσωρευτών (μπαταριών) κατάλληλα διαστασιολογημένων για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών ενός τυπικού ηλεκτρικού οχήματος, ενώ παράλληλα καταγράφονται σε κάθε σημείο λειτουργίας οι ενεργειακές παράμετροι που αφορούν τόσο το συνεχές (DC) όσο και το εναλλασσόμενο (AC) ρεύμα. Ταυτόχρονα, η λειτουργία του σταθμού για μελλοντική χρήση μπορεί να αλλάξει σε παράλληλη διασύνδεση

με το ηλεκτρικό δίκτυο καθώς και σε κατάσταση λειτουργίας «Vehicle to Grid» (V2G).

Αυτό όμως που πρέπει να γίνει κατανοητό σε όλους είναι ότι τα ηλεκτρικά οχήματα δεν εκπέμπουν ρύπους κατά τη λειτουργία τους, αρκεί η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια να προέρχεται από ΑΠΕ, όπως στην περίπτωση του σταθμού του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ, ο οποίος αξιοποιεί την ηλιακή ενέργεια.

OφέληΜε τη στροφή της πολιτείας προς την ηλεκτροκίνηση τα κυριότερα οφέλη θα είναι η μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων, η μείωση του αστικού θορύβου, η οικονομική ανάπτυξη σε διάφορους τομείς (νέες θέσεις εργασίας, επιχειρηματικότητα κ.λπ.) και η ενίσχυση της διείσδυσης των ΑΠΕ. Το σημαντικότερο θέμα που θα πρέπει να εξεταστεί είναι η συνέργεια και δικτύωση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με τους δήμους, τη ΔΕΗ, τη ΡΑΕ και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και τις επιχειρήσεις. Πρέπει να υπάρξουν λύσεις, προτάσεις στους δήμους

και στην πολιτική ηγεσία. Πάντα το πρόβλημα θα είναι η χρηματοδότηση. Δεν αρκούν όμως μόνο τα ευρωπαϊκά ή μη χρηματοδοτούμενα προγράμματα για να προκύψει η πρόοδος, αλλά πρέπει να υπάρξει και υλοποίηση. Το εργαστήριο του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ έκανε την αρχή.

Η ευρωπαϊκή πρακτικήΤα ηλεκτρικά οχήματα σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται ότι θα ξεπεράσουν τις 7,2 εκατ. μονάδες στα τέλη του 2020, ενώ σύμφωνα με τα σχέδια της ΕΕ μόνο στην Ελλάδα αναμένεται να δημιουργηθούν 13.000 σταθμοί φόρτισης ώς το 2020.

Σύμφωνα με την ΕΕ, τα ηλεκτρικά οχήματα αποτελούν τη βέλτιστη περιβαλλοντική λύση όσον αφορά τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Η επιλογή αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι η ηλεκτροκίνηση θεωρείται περιβαλλοντικά φιλικότερη σε σχέση με τη χρήση συμβατικών οχημάτων. Δεδομένου, όμως, ότι το ενεργειακό μείγμα της χώρας μας βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα και τα ηλεκτρικά οχήματα χρειάζονται ηλεκτρική ενέργεια

32

από το δίκτυο, αυτό σημαίνει πως, αν η ενεργειακή κατάσταση της χώρας δεν αλλάξει υπέρ των ΑΠΕ, το ενεργειακό αποτύπωμα των ηλεκτρικών οχημάτων στη χώρα μας θα είναι τελικά αρνητικό. Δηλαδή, ναι μεν δεν θα καταναλώνουμε πετρέλαιο-βενζίνη στις πόλεις για να κινούμε τα οχήματά μας, αλλά θα καταναλώνουμε ορυκτά καύσιμα για να τα τροφοδοτούμε μέσω του ηλεκτρικού δικτύου. Συνεπώς, στην Ελλάδα οφείλουμε να αξιοποιούμε ηλεκτρική ενέργεια που θα προέρχεται από ΑΠΕ, για να φορτίζουμε τα ηλεκτρικά οχήματα και να επωφεληθούμε από την πλήρη μείωση των εκπομπών.

Κρίκος μεταξύ ΑΠΕ και δικτύουΗ ανάπτυξη των ηλεκτρικών οχημάτων (EV) με την αυξανόμενη ανάγκη για μεγαλύτερη παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ απαιτεί ανάλογη ανάπτυξη της τεχνολογίας «Vehicle to Grid» (V2G). Σε

ένα σύστημα V2G υπάρχει η δυνατότητα της ελεγχόμενης, αμφίδρομης ροής ηλεκτρισμού ανάμεσα σε ένα όχημα και στο ηλεκτρικό δίκτυο.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, το Εργαστήριο ΗΜΕ & ΠΡOΠΕ, με τον αυτόνομο ηλιακό σταθμό φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, δύναται να μελετήσει και να αξιοποιήσει τόσο ερευνητικά όσο και εκπαιδευτικά τη χρήση ενός ηλεκτρικού οχήματος και του σταθμού φόρτισης, ώστε να βελτιστοποιήσει και να αξιολογήσει τις ανάγκες του δικτύου.

Το ηλεκτρικό όχημα με συσσωρευτή, ως μονάδα διεσπαρμένης αποθήκευσης ενταγμένη σε ένα ευφυές δίκτυο, μπορεί αφενός να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος μεταξύ ΑΠΕ και δικτύου και αφετέρου μπορεί να συμβάλει κατά τρόπο αξιόπιστο στη μείωση της αιχμής ζήτησης και στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου καθώς και των υπόλοιπων αέριων ρυπαντών, ενισχύοντας παράλληλα και την αξιοπιστία του δικτύου. Η παραπάνω πρακτική μπορεί να βρει κάλλιστα εφαρμογή στα ελληνικά νησιά και κυρίως στα μη διασυνδεδεμένα, με εντυπωσιακά αποτελέσματα στη μείωση των εκπομπών, στην αξιοπιστία του δικτύου, αλλά και στην οικονομία του πολίτη.

Τα προβλήματαΤα σημαντικότερα θέματα που θα πρέπει να διερευνηθούν στο άμεσο μέλλον όσον αφορά την ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας είναι οι υποδομές

Με την αύξηση των EV, ο ανεφοδιασμός τους θα αποτελέσει σημείο προβληματισμού, έναντι των αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης

Η ομάδα του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ

Το Εργαστήριο ΗΜΕ & ΠΡOΠΕ στελεχώνεται σήμερα από περίπου δεκαπέντε επιστήμονες και δραστηριοποιείται στην εφαρμοσμένη έρευνα με βάση κυρίως χρηματοδότηση προερχόμενη από εθνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα (www.sealab.gr). Διευθυντής του Εργαστηρίου ΗΜΕ & ΠΡOΠΕ είναι ο καθηγητής Ιωάννης Καλδέλλης, δρ Μηχανολόγος Μηχανικός και Oικονομολόγος, ο οποίος καθοδηγεί και έχει τη συνολική ευθύνη για

την πορεία, τις καινοτομίες, την προοπτική και την καθιέρωση του εργαστηρίου τόσο σε εκπαιδευτικό όσο και ερευνητικό επίπεδο.

Μέλος της ομάδας του Εργαστηρίου ΗΜΕ & ΠΡOΠΕ και διδάσκων του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών ΤΕ είναι ο κ. Γεώργιος Σπυρόπουλος, MSc Μηχανολόγος Μηχανικός ΤΕ, που πρόσφατα υλοποίησε την εγκατάσταση του αυτόνομου ηλιακού σταθμού φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.

33

δικτύων διανομής, η κάλυψη αυξημένων φορτίων, η χρήση έξυπνων συστημάτων παρακολούθησης και διαχείρισης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας,

η εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας, η θέσπιση κανόνων για φορείς εκμετάλλευσης των σταθμών φόρτισης, οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ, και η δημιουργία προτύπων και κανονισμών για την ασφαλή λειτουργία τους.

Συνεπώς, με την αύξηση των EV, ο ανεφοδιασμός τους θα αποτελέσει σημείο προβληματισμού, έναντι των αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να εξασφαλίσει την ευρύτερη δυνατή διαθεσιμότητα πηγών ανεφοδιασμού, ενώ η τεχνολογία καθιστά τη φόρτιση των EV, εκτός από φθηνή, μια εξαιρετικά απλή και εύκολη διαδικασία. Σημειωτέον ότι, αν και τα EV κατά τη λειτουργία τους δεν εκπέμπουν ρύπους, ωστόσο αυτό ισχύει μόνο όταν η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από ΑΠΕ, όπως στην περίπτωση του σταθμού του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ.

Oι επόμενοι στόχοιO στόχος του Εργαστηρίου ΗΜΕ-ΠΡOΠΕ του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ είναι να ενισχύσει τον τεχνολογικό χαρακτήρα των ΑΕΙ της χώρας και να υπογραμμίσει τα πλεονεκτήματα της σωστής συνεργασίας με ελληνικούς και

ευρωπαϊκούς ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς του χώρου, αναδεικνύοντας μια νέα ταυτότητα των ΑΤΕΙ.

Παράλληλα, να αναφερθεί πως σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Ηλεκτροκίνητων Oχημάτων (ΕΛΙΝΗO) επισκευάζεται και θα τεθεί σε λειτουργία ένα ηλεκτροκίνητο όχημα, το οποίο θα τροποποιηθεί κατάλληλα ώστε να χρησιμοποιείται ως κινητός σταθμός μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αξιοποιώντας τον υφιστάμενο εργαστηριακό περιβαλλοντικό εξοπλισμό του εργαστηρίου.

Ένας ακόμη στόχος είναι η περαιτέρω αξιοποίηση των ελεύθερων κτηριακών επιφανειών του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ για την αξιοποίηση της άφθονης ηλιακής ενέργειας της πατρίδας μας αλλά και η υλοποίηση των «Πράσινων Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων», τα οποία θα ικανοποιούν τις ανάγκες τους από καθαρές ενεργειακές πηγές.

Ευχαριστούμε θερμά τους καθηγητές κ.κ. διδάκτορα Ι. Κ. Καλδέλλη και Γ. Σπυρόπουλο (MSc) για την παραχώρηση των πληροφοριών και των φωτογραφιών (www.sealab.gr)

Χορηγοί και υποστηρικτές

Το Εργαστήριο ΗΜΕ & ΠΡΟΠΕ για τον τεχνικό σχεδιασμό, την υλοποίηση και εγκατάσταση του σταθμού συνεργάστηκε με πέντε δυναμικές εταιρείες του χώρου (Schletter, Eurosol, Elfon, Enersys και Καυκάς). Πρέπει να αναφερθεί ότι το σύνολο του εξοπλισμού του σταθμού φόρτισης αποτελεί χορηγία των συνεργαζόμενων φορέων, ενώ παράλληλα και κατά τη διάρκεια εγκατάστασης υπήρξε αμφίδρομη και αδιάλειπτη συνεργασία με ανταλλαγή τεχνικών λύσεων στα όποια προβλήματα παρουσιάστηκαν.

Τέλος, πρέπει να τονιστεί η υποστήριξη και η ευνοϊκή αντιμετώπιση του όλου εγχειρήματος και από τη διοίκηση του πανεπιστημίου, η οποία στηρίζει συνεχώς ανάλογες προσπάθειες.

34

11ΣΕ «ΠOΛΕΜO»ΡΙΑΝΤ ΜΕ ΡΩΣΙΑ,ΙΡΑΝ & ΗΠΑΕίναι γεγονός ότι η Ρωσία εδώ και χρόνια διεκδικεί την πρώτη θέση στην παραγωγή πετρελαίου παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ τείνουν να καταστούν ενεργειακά αυτόνομες με την «επανάσταση» του fracking (η εξόρυξη αερίου διοχετεύοντας υγρό υπό πίεση σε σχιστολιθικά πετρώματα), που επιτρέπει την εκμετάλλευση των σχιστολιθικών κοιτασμάτων. Oι δύο χώρες δεν είναι μέλη στο καρτέλ του OΠΕΚ και, κατά συνέπεια, αμφισβητούν στην πράξη το μονοπώλιό του. Παρ’ όλα αυτά, το αφεντικό του πετρελαίου παραμένει ένα: η Σαουδική Αραβία. Και με τη στάση της τους τελευταίους μήνες το επιβεβαιώνει απολύτως…

Διεθνής αγορά πετρελαίουΤου Γιώργου Παυλόπουλου

Με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο να αποτελούν πηγές εσόδων για το ένα στα δύο δολάρια περίπου που μπαίνουν στα κρατικά της ταμεία, η Ρωσία αντιμετωπίζει σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα από τη μείωση των τιμών του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, η οποία έχει ξεκινήσει από το καλοκαίρι του 2014. Καθώς δε η κατάσταση επιτείνεται από τις δυτικές κυρώσεις λόγω Oυκρανίας, στην επιβολή των οποίων πρωταγωνιστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι παράλογο να υποθέσει κανείς ότι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη ένα συνωμοτικό σχέδιο για τον «στραγγαλισμό» της Μόσχας, με τη συνεργασία ενός παραδοσιακού συμμάχου των Αμερικανών και αναμφισβήτητου ηγεμόνα του OΠΕΚ, της Σαουδικής Αραβίας.

Oι Σαουδάραβες άλλαξαν τακτικήΆλλωστε, έχει πλέον καταστεί σαφές ότι είναι το Ριάντ αυτό που με τη στάση του έχει οδηγήσει τις τιμές σε τόσο χαμηλά επίπεδα και τις κρατά καθηλωμένες εκεί. Κι αυτό διότι, μέχρι σήμερα, κάθε φορά που η αγορά δεχόταν ανάλογες πιέσεις -είτε λόγω υπερπαραγωγής είτε λόγω μείωσης της ζήτησης είτε εξαιτίας ενός συνδυασμού παραγόντων- η συνήθης

πρακτική της χώρας με τα μεγαλύτερα διαπιστωμένα αποθέματα παγκοσμίως ήταν να κλείνει τις στρόφιγγες της παραγωγής, αντιστρέφοντας τεχνηέντως την πορεία των τιμών.

Αυτή τη φορά, ωστόσο, οι σεΐχηδες ακολούθησαν μια διαφορετική τακτική. «Πέρυσι, καθώς οι ανησυχίες για την ύπαρξη μεγάλου πλεονάσματος στην προσφορά αυξάνονταν, το βασίλειο άλλαξε ρότα και αρνήθηκε να παίξει τον ρόλο του ως δίχτυ ασφαλείας της αγοράς πετρελαίου. Όπως πίστευαν οι Σαουδάραβες, με το να μειώσουν την παραγωγή δεν θα επιτύγχαναν τίποτε άλλο παρά να βοηθήσουν τους ανταγωνιστές τους -έτσι, κατέληξαν πως είχε έρθει η ώρα να υιοθετήσουν πιο σκληρή στάση», έγραφαν οι «Financial Times» στις 10 Μαρτίου, σε ολοσέλιδη ανάλυσή τους με τίτλο «Το στοίχημα του Ριάντ».

Το αποτέλεσμα αυτής της στάσης ήταν πολλοί να θεωρήσουν ότι οι Σαουδάραβες είχαν βρει μια πρώτης τάξης ευκαιρία προκειμένου να καταφέρουν ένα καίριο πλήγμα τόσο στους «μισητούς» Ρώσους όσο και σε

35

βάρος του μεγάλου τους αντιπάλου στην περιοχή της Μέσης Ανατολής: του Ιράν. Άλλωστε, και οι δύο χώρες είναι πολύ ευάλωτες στις μειώσεις των τιμών, οι οποίες ισοδυναμούν με ένα ιδιότυπο εμπάργκο για τις οικονομίες τους.

Αντιθέτως, το Ριάντ είναι θωρακισμένο με τα υψηλά συναλλαγματικά αποθέματα των πετροδολαρίων, που υπολογίζονται σε τουλάχιστον 750 δισ., κάτι που του επιτρέπει να παίζει το παιχνίδι του σκύλου με τη γάτα σε μια αγορά που τη γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα. Πρακτικά, δηλαδή, υιοθετεί την τακτική του ντάμπινγκ, επιδιώκοντας να βγάλει από τη μέση τους πιο επικίνδυνους ανταγωνιστές του, έστω κι αν για να το πετύχει θα καταβάλει και το ίδιο σημαντικό τίμημα, για αρκετούς μήνες.

Oι στόχοι του ΡιάντΑυτή η εκδοχή δεν απέχει, ασφαλώς, από την πραγματικότητα, αντικατοπτρίζει όμως μόνο τη μία της πλευρά. Διότι την ίδια στιγμή, οι Σαουδάραβες φαίνεται πως έχουν βάλει στο στόχαστρό τους και τους Αμερικανούς, επιδιώκοντας να στείλουν και προς αυτούς ένα σαφέστατο μήνυμα που θα υπενθυμίζει

ποιος ήταν, είναι και θα είναι το μεγάλο αφεντικό του πετρελαίου. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να έχουν θέσει και έναν ακόμη στόχο, ακόμη πιο φιλόδοξο: να περιορίσουν ή, έστω, να καθυστερήσουν την εκμετάλλευση των σχιστολιθικών κοιτασμάτων στις ΗΠΑ, η οποία ανοίγει τις ορέξεις και σε άλλους «παίκτες», αλλάζοντας ριζικά τα δεδομένα και τους συσχετισμούς στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά.

«Μέσω του πετρελαϊκού ντάμπινγκ, η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να ρίξει τις τιμές του πετρελαίου σε επίπεδα χαμηλότερα από εκείνα που καλύπτουν το κόστος παραγωγής για τις αμερικανικές εταιρείες, με σκοπό να σταματήσει την έκρηξη της παραγωγής από σχιστολιθικά κοιτάσματα», έγραφε στις 17 Νοεμβρίου του 2014 η γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt», σε ανάλυσή της με τίτλο «Η Σαουδική Αραβία δοκιμάζει τις αντοχές της Αμερικής στον πόνο».

Διχογνωμίες για το frackingΠοιο είναι, όμως, το ελάχιστο επίπεδο τιμών που επιτρέπει στους «γίγαντες» των ΗΠΑ να παράγουν πετρέλαιο με

τις νέες τεχνικές του fracking χωρίς να γράφουν ζημίες; Αν και οι ειδικοί συμφωνούν ότι η μέθοδος αυτή είναι αναμφίβολα ακριβότερη από τις συμβατικές -ειδικά δε σε σύγκριση με το κόστος εξόρυξης πετρελαίου στις ερήμους της Σαουδικής Αραβίας και των γειτονικών χωρών, που είναι ασύλληπτα χαμηλό-, είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει μια γενικώς αποδεκτή εκτίμηση για το κόστος του fracking. Oρισμένοι θεωρούν ότι το ελάχιστο όριο είναι τα 90 δολάρια ανά βαρέλι, κάτι που σημαίνει ότι ήδη η διαδικασία είναι ζημιογόνα. Άλλοι, όπως η αμερικανική Citigroup (όχι τυχαία…), αντιτείνουν ότι ακόμη και με τις τιμές γύρω στα 75 δολάρια, η παραγωγή από τα σχιστολιθικά κοιτάσματα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται στις ΗΠΑ για τα επόμενα χρόνια.

Την πιο ρεαλιστική προσέγγιση στο θέμα μοιάζει να δίνει ο Τζον Κεμπ, στρατηγικός αναλυτής του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters. Θέτοντας ευθέως το ερώτημα εάν «οι Σαουδάραβες καταφέρουν να πετάξουν τους Αμερικανούς έξω από τις μπίζνες του πετρελαίου», ο Κεμπ αποδεικνύει ότι παραδοσιακά οι τιμές στις διεθνείς

36

αγορές ήταν άμεσα συνδεδεμένες με το επίπεδο της παραγωγής στις ΗΠΑ -κάτι που σημαίνει, πρακτικά, πως και αυτή τη φορά θα συμβεί κάτι ανάλογο, έστω κι αν δεν είναι ακόμη γνωστό σε ποιο βαθμό.

Για παράδειγμα, όπως υπενθυμίζει ο συγκεκριμένος αναλυτής, ενώ μέχρι τη δεκαετία του ’50 σχεδόν το ένα στα δύο βαρέλια της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου προερχόταν από τις ΗΠΑ, οι ανακαλύψεις μεγάλων κοιτασμάτων στην Oκλαχόμα και το Τέξας εκείνη την περίοδο είχαν ως συνέπεια τη μεγάλη πτώση των τιμών διεθνώς. Έτσι, τα επόμενα χρόνια κατέστη ασύμφορη η αναζήτηση και άλλων κοιτασμάτων στο αμερικανικό υπέδαφος, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να εισάγουν ολοένα μεγαλύτερες ποσότητες προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Η επόμενη μεγάλη ανατροπή σημειώθηκε τη δεκαετία του ’70, αρχικά με την πετρελαϊκή κρίση που προκάλεσε το εμπάργκο των αραβικών χωρών του 1973 και, στη συνέχεια, η ανατροπή του Σάχη και η επικράτηση της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν, το 1979. Το αποτέλεσμα ήταν οι τιμές να εκτιναχθούν από τα 14 στα 100 δολάρια το βαρέλι (ο υπολογισμός σε σημερινές τιμές) -κι αυτό, με τη σειρά του, επέφερε μεγάλες αλλαγές στην παραγωγή των ΗΠΑ: Ενώ το 1972 πραγματοποιήθηκαν 90 νέες γεωτρήσεις, ο αριθμός τους έφτασε τις 834 το 1981.

Η κατάσταση αντιστράφηκε ξανά μετά το κραχ του 1986, που οδήγησε σε «βουτιά» τις τιμές και μείωσε τον

αριθμό των νέων γεωτρήσεων σε 188 το 1989, σε 111 το 1991 και σε μόλις 58 το 1999, με αποτέλεσμα ορισμένοι να βιαστούν να ανακηρύξουν την πετρελαϊκή βιομηχανία εντός των συνόρων ως «νεκρή». Βιάστηκαν, όμως, καθώς ο κύκλος αντιστράφηκε εκ νέου στις αρχές του νέου αιώνα. O τετραπλασιασμός των τιμών στο διάστημα 2002-2012 προσέφερε το οικονομικό κίνητρο στις αμερικανικές εταιρείες για να κάνουν μεγάλες επενδύσεις και να ανοίξουν ένα νέο κεφάλαιο στην ενεργειακή ιστορία των ΗΠΑ: Το 2013, ο αριθμός των νέων γεωτρήσεων έφτασε τις 2.000 και η παραγωγή τα 860.000 βαρέλια ημερησίως, για να αυξηθεί περαιτέρω στα 1,1 εκατ. τον Αύγουστο του 2014.

Εκτιμήσεις για το μέλλονΙδού, λοιπόν, και το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο Κεμπ μετά τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία της ανάλυσής του: «Μια παρατεταμένη περίοδος χαμηλών τιμών και πιέσεων στην εκμετάλλευση σχιστολιθικών κοιτασμάτων πιθανότατα να είναι αναπόφευκτη, εκτός και αν η Σαουδική Αραβία και ο OΠΕΚ επιδείξουν προθυμία να δεχτούν μια μεγάλη πτώση του μεριδίου τους στην αγορά (…). Σε κάθε περίπτωση, η επανάσταση των σχιστολιθικών κοιτασμάτων δεν θα ανακοπεί και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να αυξάνουν τον ρόλο τους στην παγκόσμια παραγωγή. Ωστόσο, μια επιβράδυνση σε αυτό το επίπεδο είναι μάλλον αναπόφευκτη».

«Μέσω του πετρελαϊκού ντάμπινγκ, η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να ρίξει τις τιμές του πετρελαίου σε επίπεδα χαμηλότερα από εκείνα που καλύπτουν το κόστος παραγωγής για τις αμερικανικές εταιρείες, με σκοπό να σταματήσει την έκρηξη της παραγωγής από σχιστολιθικά κοιτάσματα», έγραψε η γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt»

37

12OΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤΙΚOΙ

ΣΤOΧOΙΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Oι πολιτικές στους τομείς του περιβάλλοντος και του κλίματος στην Ευρώπη έχουν επιφέρει ουσιαστικά οφέλη, βελτιώνοντας το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, ενθαρρύνοντας την καινοτομία, δημιουργώντας θέσεις απασχόλησης και εντείνοντας την ανάπτυξη. Παρά τα ανωτέρω οφέλη, η Ευρώπη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ένα ευρύ φάσμα επίμονων και εντεινόμενων περιβαλλοντικών προκλήσεων. Για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων θα χρειαστούν θεμελιώδεις αλλαγές στα συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης, που αποτελούν βασική αιτία των περιβαλλοντικών προβλημάτων.

Eυρωπαϊκός Oργανισμός Περιβάλλοντος

Αυτά είναι μερικά από τα σημαντικότερα μηνύματα της πενταετούς αξιολόγησης του Ευρωπαϊκού Oργανισμού Περιβάλλοντος με τίτλο «Το ευρωπαϊκό περιβάλλον – κατάσταση και προοπτικές 2015» (SOER 2015) που δημοσιεύτηκε. Η SOER 2015 είναι μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος. Περιλαμβάνει επίσης αξιολογήσεις και δεδομένα σε παγκόσμιο, περιφερειακό και κρατικό επίπεδο, καθώς και συγκρίσεις μεταξύ χωρών.

Oυσιαστικά οφέληΣτις μέρες μας οι Ευρωπαίοι απολαμβάνουν καθαρότερο αέρα και νερό, λιγότερα απόβλητα καταλήγουν σε χωματερές, ενώ ανακυκλώνονται περισσότεροι πόροι. Εντούτοις, η Ευρώπη έχει να διανύσει πολύ δρόμο για την επίτευξη του στόχου της «ευημερίας εντός των ορίων του πλανήτη μας» μέχρι το 2050, όπως ορίζεται στο 7ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον. Παρότι χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους πιο αποδοτικά από ό,τι στο παρελθόν, εξακολουθούμε να υποβαθμίζουμε τη βάση των πόρων στους οποίους βασιζόμαστε στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Προβλήματα

όπως η απώλεια της βιοποικιλότητας και η κλιματική αλλαγή εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρές απειλές.

O Χανς Μπρούινιξ, εκτελεστικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Oργανισμού Περιβάλλοντος (ΕOΠ), αναφέρει: «Η ανάλυσή μας δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές πολιτικές έχουν αντιμετωπίσει επιτυχώς πολλές περιβαλλοντικές προκλήσεις τα τελευταία χρόνια. Εντούτοις, δείχνει επίσης ότι εξακολουθούμε να βλάπτουμε τα φυσικά συστήματα που στηρίζουν την ευημερία μας. Παρότι η διαβίωση εντός των ορίων του πλανήτη μας αποτελεί τεράστια πρόκληση, η αντιμετώπισή της θα μας εξασφαλίσει σημαντικά οφέλη. Η πλήρης αξιοποίηση της ικανότητας καινοτομίας της Ευρώπης θα μπορούσε να κάνει την ήπειρό μας πραγματικά βιώσιμη και να μας καταστήσει πρωτοπόρους στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας, δημιουργώντας νέους βιομηχανικούς κλάδους και μια πιο υγιή κοινωνία».

Η SOER 2015 τονίζει την ανάγκη θέσπισης πιο φιλόδοξων πολιτικών για την επίτευξη του οράματος της Ευρώπης για το 2050. Υπογραμμίζει επίσης την

38

Δεδομένα και τάσεις

Φυσικό κεφάλαιο• Οι πολιτικές της ΕΕ έχουν περιορίσει τη ρύπανση και έχουν βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα του αέρα και του νερού στην Ευρώπη. Εντούτοις, η συνεχιζόμενη υποβάθμιση των οικοσυστημάτων απειλεί την οικονομική παραγωγή και ευημερία της Ευρώπης.

• Η απώλεια της βιοποικιλότητας συνεχίζεται. Το 60% των προστατευόμενων ειδών και το 77% των βιοτόπων που εξετάστηκαν δείχνουν να βρίσκονται σε δυσμενή κατάσταση διατήρησης. Η Ευρώπη δεν βρίσκεται σε πορεία επίτευξης του στόχου της για ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2020.

• Η ποιότητα των γλυκών υδάτων έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Εντούτοις, σχεδόν το ήμισυ των μαζών γλυκού ύδατος της Ευρώπης δεν αναμένεται να επιτύχει «καλή οικολογική κατάσταση» έως το 2015.

• Η θαλάσσια και παράκτια βιοποικιλότητα προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Στους παράγοντες πίεσης περιλαμβάνονται η αλλοίωση του βυθού, η ρύπανση, τα χωροκατακτητικά ξενικά είδη και η οξίνιση. Η υπεραλίευση στον Ατλαντικό και στη Βαλτική έχει μειωθεί, αλλά η Μεσόγειος παρουσιάζει πιο δυσμενή εικόνα, καθώς το 91% των αποθεμάτων που εξετάστηκαν πλήττονταν από υπεραλίευση το 2014.

• Το 2012, η βιολογική καλλιέργεια καταλάμβανε λιγότερο από το 6% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ευρώπη, ενώ υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών.

• Αναφορικά με τις μελλοντικές προοπτικές, λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής οι πιέσεις και οι επιπτώσεις αναμένεται να ενταθούν, ενώ οι υποκείμενοι παράγοντες της απώλειας της βιοποικιλότητας αναμένεται να συνεχιστούν.

Αποδοτικότητα πόρων• Η εγχώρια κατανάλωση πόρων ανήλθε σε 16,7 τόνους κατ’ άτομο το 2007 και μειώθηκε σε 13,7 τόνους το 2012, εν μέρει λόγω της κατάρρευσης του κατασκευαστικού κλάδου σε πολλές χώρες.

• Η διαχείριση των αποβλήτων έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς ο όγκος των αποβλήτων που παράγονται και των αποβλήτων που απορρίπτονται σε χωματερές έχει μειωθεί. Τα ποσοστά ανακύκλωσης αυξήθηκαν σε 21 χώρες μεταξύ του 2004 και του 2012,

ενώ τα ποσοστά απόρριψης σε χωματερές μειώθηκαν στις 27 από τις 31 χώρες (για τις οποίες διατίθενται δεδομένα). Οι χώρες του ΕΟΧ πέτυχαν μέσο ποσοστό ανακύκλωσης 29% το 2012, σε σύγκριση με 22% το 2004.

• Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν μειωθεί κατά 19% από το 1990, παρά την αύξηση της οικονομικής παραγωγής κατά 45%. Η χρήση ορυκτών καυσίμων έχει μειωθεί, όπως έχουν μειωθεί και οι εκπομπές ορισμένων ρύπων από τις μεταφορές και τη βιομηχανία.

• Η οικονομική κρίση του 2008 και η επακόλουθη οικονομική ύφεση συνέβαλαν επίσης στη μείωση ορισμένων περιβαλλοντικών πιέσεων. Μένει να διαπιστωθεί αν οι βελτιώσεις θα διατηρηθούν.

• Οι τρέχουσες πολιτικές δεν είναι αρκετές ώστε να μπορέσει η Ευρώπη να επιτύχει τους μακροπρόθεσμους περιβαλλοντικούς στόχους της, όπως είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95%.

Υγεία-ευημερία• Οι περιβαλλοντικές πολιτικές έχουν επιφέρει βελτιώσεις στην ποιότητα του πόσιμου νερού και των υδάτων κολύμβησης, ενώ έχουν μειώσει την έκθεση στους βασικούς επικίνδυνους ρύπους.

• Η ατμοσφαιρική ρύπανση και ο θόρυβος εξακολουθούν να προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία στις αστικές περιοχές. Το 2011, περίπου 430.000 περιπτώσεις πρόωρων θανάτων στην ΕΕ αποδόθηκαν σε αιωρούμενα σωματίδια, ενώ η έκθεση στον θόρυβο συνεισφέρει σε τουλάχιστον 10.000 πρόωρους θανάτους ετησίως λόγω παθήσεων της καρδιάς.

• Η αυξανόμενη χρήση χημικών ουσιών, ιδιαίτερα σε καταναλωτικά προϊόντα, έχει συσχετιστεί με την παρατηρούμενη αύξηση διαταραχών και ενδοκρινικών νόσων.

• Οι προβλεπόμενες βελτιώσεις στην ποιότητα του αέρα θεωρείται ότι δεν επαρκούν για να αποτρέψουν περαιτέρω ζημιές, ενώ οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να επιδεινωθούν.

• Ο τομέας της οικολογικής βιομηχανίας μεγεθύνθηκε περισσότερο από 50% από το 2000 έως το 2011 και είναι ένας από τους λίγους τομείς που άνθησαν από άποψη εσόδων και θέσεων εργασίας, μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008.

39

ανάγκη υιοθέτησης νέων προσεγγίσεων που ανταποκρίνονται στη συστημική φύση πολλών περιβαλλοντικών προβλημάτων. Για παράδειγμα, οι εξωτερικές πιέσεις (συμπεριλαμβανομένων των παγκόσμιων τάσεων) μπορούν να εξουδετερώσουν τα αποτελέσματα συγκεκριμένων

πολιτικών και τοπικών προσπαθειών περιβαλλοντικής διαχείρισης. Επιπλέον, πολλές περιβαλλοντικές προκλήσεις συνδέονται στενά με συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης που υποστηρίζουν μεγάλο αριθμό θέσεων απασχόλησης και μέσων διαβίωσης, με αποτέλεσμα οι αλλαγές στα εν λόγω συστήματα να διαφοροποιούν το κόστος και τα οφέλη. Επιπρόσθετα, οι βελτιώσεις στην αποδοτικότητα συχνά εξουδετερώνονται από την αύξηση της κατανάλωσης.

Η έκθεση καταλήγει ότι, παρότι η πλήρης εφαρμογή των υφιστάμενων πολιτικών είναι απαραίτητη, ούτε οι υπάρχουσες περιβαλλοντικές πολιτικές ούτε τα οφέλη από την αύξηση της αποδοτικότητας σε οικονομικό ή τεχνολογικό επίπεδο θα είναι επαρκή για την επίτευξη του οράματος της Ευρώπης για το 2050.

Μετασχηματισμός βασικών συστημάτωνΓια την αντιμετώπιση των περίπλοκων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη θα χρειαστούν πιο φιλόδοξες πολιτικές, συνοδευόμενες από καλύτερες γνώσεις και εξυπνότερες

επενδύσεις, με στόχο τον ουσιαστικό μετασχηματισμό βασικών συστημάτων όπως στους τομείς τροφίμων, ενέργειας, στέγασης, μεταφορών, χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, υγείας και εκπαίδευσης. Θα χρειαστούν στρατηγικές και προσεγγίσεις με στόχο τον μετριασμό των πιέσεων και την αποφυγή ενδεχόμενων ζημιών, την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, τη διόρθωση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων και την προσαρμογή σε παγκόσμιες τάσεις, όπως η κλιματική αλλαγή και η εξάντληση των πόρων.

O δρ Μπρούινιξ συνεχίζει: «Μας απομένουν 35 έτη για να διασφαλίσουμε ότι θα ζούμε σε έναν βιώσιμο πλανήτη μέχρι το 2050. Μπορεί αυτό το χρονικό σημείο να φαντάζει μακρινό, αλλά για να επιτύχουμε τον στόχο μας πρέπει να δράσουμε τώρα. Πρέπει να κάνουμε τις ενέργειες και τις επενδύσεις μας πιο φιλόδοξες και συνεκτικές. Πολλές από τις αποφάσεις που λαμβάνουμε σήμερα θα καθορίσουν τον τρόπο ζωής μας το 2050».

Oύτε οι υπάρχουσες περιβαλλοντικές πολιτικές, ούτε τα οφέλη από την αύξηση της αποδοτικότητας σε οικονομικό ή τεχνολογικό επίπεδο θα είναι επαρκή για την επίτευξη του οράματος της Ευρώπης για το 2050

40

13ΠOΙΑ ΚΡΑΤΗ ΑΠΕΙΛΕΙΠΕΡΙΣΣOΤΕΡOΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ;Πώς αναμένεται να επηρεάσει και σε τι βαθμό η κλιματική αλλαγή τις χώρες του κόσμου μία προς μία; Oι ειδικοί της Eco Experts συνέταξαν μια μελέτη βασισμένοι στον δείκτη της Notre Dame Global Adaptation (ND-Gain), ο οποίος δείχνει σε ποιο βαθμό θα επηρεαστεί η κάθε χώρα από την κλιματική αλλαγή.

Περιβάλλον

41

Νέους, ενημερωμένους χάρτες που απεικονίζουν ποιες χώρες θα επηρεαστούν περισσότερο ή λιγότερο από την κλιματική αλλαγή εκπόνησαν οι ειδικοί που ασχολούνται με το φλέγον αυτό ζήτημα. Αυτοί οι χάρτες αποκαλύπτουν, επίσης, το πόσο καλά είναι προετοιμασμένη καθεμία από τις 192 χώρες που βαθμολογήθηκαν για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Πρωτοπόρα η ΣκανδιναβίαΣτους χάρτες που βλέπετε, οι 192 χώρες ταξινομούνται με βάση το πόσο ευάλωτες αλλά και το πόσο έτοιμες είναι να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι οι σκανδιναβικές χώρες και η Μεγάλη Βρετανία είναι πιο πιθανό να «επιβιώσουν» περισσότερο από κάθε άλλη, σε αντίθεση με τις υποσαχάριες χώρες στην Αφρική.

Η συγκεκριμένη κατάταξη εκδίδεται κάθε χρόνο από το 1995 και εφεξής, και κάθε χρονιά μέχρι τώρα στην πρώτη θέση βρίσκεται η Νορβηγία.

ΚριτήριαOι χάρτες δημιουργήθηκαν από την εταιρεία Eco Experts, που χρησιμοποιεί πληροφορίες από το Πανεπιστήμιο του Νοτρ Νταμ στην Ιντιάνα των ΗΠΑ, γνωστοί και ως ND-Gain Index. Παράγοντες όπως η τοποθεσία κάθε χώρας, ο σχηματισμός του εδάφους της, η μόλυνση και οι εθνικοί πόροι της συνεκτιμώνται για να υπολογιστεί ποιες χώρες θα επηρεαστούν πιο πολύ από την κλιματική αλλαγή. Έτσι, περιοχές όπως η Αφρική, η Κεντρική Αμερική και η Ινδία απειλούνται περισσότερο από μια εθνική καταστροφή, ενώ ταυτόχρονα δεν είναι κατάλληλα εξοπλισμένες για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο.

Η Ελλάδα;Στους χάρτες που βλέπετε οι χώρες με κόκκινο χρώμα απειλούνται περισσότερο, ενώ αυτές με πράσινο είναι λιγότερο πιθανό να επηρεαστούν δραματικά από την κλιματική αλλαγή. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 41η θέση ανάμεσα στις 192 χώρες, κάτι που σημαίνει ότι είναι σε σχετικά καλή κατάσταση όσον αφορά την «επιβίωσή» της στο μέλλον...

Oι χώρες που θα επηρεαστούν περισσότερο (με τη βαθμολογία τους)

1. Τσαντ 31,622. Ερυθραία 33,833. Μπουρούντι 33,844. Κογκό 34,055. Κεντροαφρ/κή Δημοκρ. 34,066. Σουδάν 35,577. Νιγηρία 35,688. Αϊτή 35,699. Αφγανιστάν 35,6910. Γουινέα-Μπισάου 37,3

Oι χώρες που θα επηρεαστούν λιγότερο (με τη βαθμολογία τους)

1. Νορβηγία 82,712. Νέα Ζηλανδία 82,223. Σουηδία 81,624. Φινλανδία 81,545. Δανία 81,446. Αυστραλία 80,167. Μεγάλη Βρετανία 80,078. ΗΠΑ 78,979. Γερμανία 78,8710. Ισλανδία 78,8141. Ελλάδα 64,60

42

14Η ΕΝΝOΙΑΤΗΣ ΔΗΜOΚΡΑΤΙΑΣΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚάθε χώρα που αποφασίζει τη μετάβαση της ενεργειακής της πολιτικής από τις συμβατικές πηγές ενέργειας στις ανανεώσιμες απαιτείται να λάβει υπόψη της, κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού και της εφαρμογής της νέας στρατηγικής της, την έννοια της «ενεργειακής δημοκρατίας».

Περιβάλλον, ενέργεια, κοινωνίαΤης Ζέφης Δημαδάμα*

O όρος «ενεργειακή δημοκρατία» προσδιορίζει έναν συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης της ενέργειας, αλλά και καταδεικνύει έναν διαφορετικό τρόπο λήψης αποφάσεων για την υλοποίηση σημαντικών ενεργειακών έργων. Βασική αρχή αποτελεί ο σεβασμός στις δημοκρατικές αξίες και τη συμμετοχική διαδικασία.

ΠαράμετροιΕιδικότερα προωθεί την προάσπιση των παρακάτω παραμέτρων: • Βιώσιμη ενεργειακή πολιτική βασισμένη σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας • Εύκολη πρόσβαση στην επένδυση, παραγωγή και κατανάλωση από όλους • Διαφάνεια και λογοδοσία κατά τον σχεδιασμό ενεργειακών προγραμμάτων • Συμμετοχή κοινωνικών φορέων στη λήψη αποφάσεων • Εξοικονόμηση ενέργειας • Προστασία περιβάλλοντος, φυσικών πόρων.

Αρκετές χώρες σήμερα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, γεγονός που τις καθιστά ευάλωτες οικονομικά, περιβαλλοντικά αλλά και κοινωνικά,

αφού το αυξημένο κόστος παραγωγής ενέργειας καταλήγει να επιβαρύνει τους καταναλωτές και δη τα φτωχά κοινωνικά στρώματα και να δημιουργεί ή να εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει και να επιτευχθεί η προτεινόμενη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές είναι η πολιτική βούληση και η δυνατότητα επένδυσης στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Πολιτική βούλησηΣε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος κάθε κυβέρνησης είναι καθοριστικός ώστε να υλοποιηθούν μεταρρυθμίσεις σε οικονομικό, νομοθετικό και διοικητικό επίπεδο (Baker and Safarzade, 2009) που θα προάγουν και θα υποστηρίζουν τα παραπάνω.

Σε διαδικασίες μετάβασης από συμβατικές σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας η «εκ των άνω προσέγγιση από την κεντρική/εθνική εξουσία» (up to down) δεν επαρκεί (Smith 2010). Η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην ενεργειακή δημοκρατία απαιτεί «προσέγγιση

43

από τα κάτω» (bottom to up), δηλαδή προϋποθέτει την ενδυνάμωση και συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, των ιδιωτών (επιστημονικές ενώσεις, σωματεία, επιχειρηματικοί σύλλογοι, μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.λπ.).

Oι παραπάνω φορείς αποτελούν εν δυνάμει σημαντικούς συνεργάτες/συμμάχους σε τομείς διαμόρφωσης πολιτικής, σχεδιασμού συγκεκριμένων προγραμμάτων και διαμόρφωσης ιδιοκτησιακών καθεστώτων, αλλά και δύνανται να διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην παροχή γνώσεων και πληροφοριών στους εμπλεκόμενους φορείς, στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, στην άσκηση πίεσης για την εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών.

Ειδικότερα: Α) Στους καταναλωτές-πολίτες, οι οποίοι πρέπει να αντιληφθούν και αυτοί τη σημασία μιας τέτοιας προτεινόμενης αλλαγής και να κατανοήσουν τα οφέλη που προκύπτουν. Δηλαδή την αξία της ενεργής ανάμειξης και συνεργασίας τους στην παραπάνω μετάβαση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, καθώς και τη διασφάλιση

της αποτελεσματικής τους εφαρμογής. Β) Στη χρηματοδότηση και υποστήριξη δημιουργίας υποδομών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο. Η ενέργεια θα πρέπει να θεωρείται δημόσιο αγαθό, στο οποίο θα πρέπει να έχουν πρόσβαση όλοι ανεξαιρέτως, πόσω μάλλον αυτοί που ζουν στα όρια της φτώχειας.

O δημόσιος χαρακτήρας της ενέργειαςΗ ανάπτυξη συμμαχιών μεταξύ κεντρικού κράτους, τοπικών κοινωνιών, κοινωνικών και επιστημονικών φορέων είναι εξέχουσας σημασίας για την εξεύρεση ρεαλιστικών προτάσεων υπό το πρίσμα της ισότητας και της «ενεργειακής δημοκρατίας». Ζητούμενο είναι η διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα της ενέργειας στα πλαίσια μιας κοινωνικά δίκαιης μεταρρύθμισης, για την προστασία των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό ενός ενεργειακού μοντέλου το οποίο θα παρέχει προσβασιμότητα και ασφάλεια σε μεσο-μακροπρόθεσμο διάστημα ακόμη και υπό δύσκολες και απρόσμενες συνθήκες.

Η ανάγκη για ενεργειακή μεταρρύθμιση εκφράζει πολλές φορές αντικρουόμενα

συμφέροντα και επιλογές. Προϋποθέτει όμως την αναγνώριση και τη συμμετοχή όλων των δρώντων και επιτάσσει την επικοινωνία, τη συνεργασία και τη δημοκρατική σύνθεση όλων των μερών για να καταλήξει σε μια εφαρμόσιμη λύση προς ένα καλύτερο ενεργειακό μέλλον για όλους τους πολίτες.

* Η Ζέφη Δημαδάμα είναι διδάκτωρ Oικονομικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.

Βιβλιογραφία – Kern, Florian/Smith, Adrian: Restructuring energy systems for sustainability? Energy transition policy in the Netherlands, in: Energy Policy 36(2008)11, pp. 4093–4103. – Greenpeace/European Renewable Energy Council EREC, Energy [R]evolution: Towards a fully Renewable Energy Supply in the EU27, 2010; www. greenpeace.org/austria/Global/austria/dokumente/Studien/klima_EU_ EnergyRevolution_2010.pdf. – D’Alessandro, Simone/Luzzati, Tommaso/Morroni, Mario: Energy transitions towards economic and environmental sustainability. Feasible paths and policy implications, in: Journal of Cleaner Production 18(2010)6, pp. 532–539.

44

15ΣΕΦ: ΝΕO ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΣΤΑΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ«Το 2015 θα είναι μια ιδιαίτερα κρίσιμη χρονιά για όλη τη χώρα. Από τις αποφάσεις που θα ληφθούν στο αμέσως προσεχές διάστημα, θα κριθεί η επανεκκίνηση ή μη της ανάπτυξης σε πολλούς τομείς της οικονομίας. H αγορά φωτοβολταϊκών βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη όχι μόνο με καινούργιες προκλήσεις και στόχους, αλλά δυστυχώς και με εξαιρετικά χαμηλές αποζημιώσεις της παραγόμενης από φωτοβολταϊκά πράσινης ενέργειας, τόσο χαμηλές που δεν μπορούν να εγγυηθούν τη βιωσιμότητα των επενδύσεων», αναφέρει ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ).

Ηλιακή ενέργειαΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

Ταυτόχρονα, ακόμη και θετικά μέτρα, όπως η προώθηση της αυτοπαραγωγής με ενεργειακό συμψηφισμό (net-metering) δεν εφαρμόζονται στην πράξη, αφού υπάρχουν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις από πλευράς ΔΕΔΔΗΕ -ο οποίος, δύο μήνες μετά τη δημοσίευση της σχετικής Υπουργικής Απόφασης δεν έχει αρχίσει ακόμη να δέχεται αιτήσεις από ενδιαφερόμενους αυτοπαραγωγούς.

Το «κακό» 2014Το 2014 ήταν μια πολύ κακή χρονιά για την αγορά φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκαν ελάχιστα συστήματα (το μέγεθος της αγοράς ήταν μόλις 1,5% της αντίστοιχης του 2013), ενώ χάθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας στον κλάδο. Αιτία υπήρξε η καταστροφική πολιτική που ακολουθήθηκε σε μια προσπάθεια να διορθωθούν παλαιότερες θεσμικές αστοχίες. Παρ’ όλα αυτά και, λόγω της πρότερης εντυπωσιακής ανάπτυξης, το 2014 τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν το 7% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια, περισσότερο από κάθε άλλη τεχνολογία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Παράλληλα, τα φωτοβολταϊκά

συνέβαλαν ώστε η χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας να είναι κατά μέσο όρο χαμηλότερη κατά 3,38 ευρώ/MWh την περίοδο 2013-2014, σύμφωνα με σχετικές μελέτες που πραγματοποίησε το ΑΠΘ.

Τι έφταιξε…Σε ό,τι αφορά το μέλλον της αγοράς φωτοβολταϊκών, δύο μέτρα επηρέασαν αρνητικά τις εξελίξεις: το «πάγωμα» αδειοδότησης νέων έργων που ίσχυσε για 20 μήνες (από τον Αύγουστο 2012 έως και τον Μάρτιο 2014) και ο καθορισμός εξαιρετικά χαμηλών αποζημιώσεων για την παραγόμενη από νέα φωτοβολταϊκά ενέργεια από το 2015 και μετά, τόσο χαμηλών που δεν οδηγούν σε βιώσιμες επενδύσεις.

Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, και δεδομένου ότι η μέση Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) το 2014 ήταν 57,5 ευρώ/MWh, το 2015 οι αποζημιώσεις για τα φωτοβολταϊκά (που εξαρτώνται πλέον από την ΟΤΣ) διαμορφώνονται σε 63-69 ευρώ/MWh, ενώ και τα επόμενα χρόνια θα έχουμε εξωπραγματικά χαμηλές αποζημιώσεις για τα φωτοβολταϊκά και, συνεπώς, μηδενική ανάπτυξη. Ήδη με

45

τις ισχύουσες για το 2014 αποζημιώσεις (50% υψηλότερες), είχαμε ελάχιστες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών την περσινή χρονιά (μόλις 1,5% της αντίστοιχης αγοράς του 2013).

ΣΕΦ: Συγκεκριμένες προτάσειςΟ Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), θέλοντας να συμβάλει στον δημόσιο διάλογο για την επανεκκίνηση της ανάπτυξης των φωτοβολταϊκών, καταθέτει συγκεκριμένες, αναλυτικές, τεκμηριωμένες και κοστολογημένες προτάσεις που εγγυώνται τη βιωσιμότητα της αγοράς σε βάθος χρόνου. Οι προτάσεις αυτές είναι συμβατές με τις νέες «Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2014-2020)» -(2014/C 200/01) της ΕΕ.

Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές προβλέπουν ενίσχυση με feed-in-tariffs (ταρίφες) για συστήματα έως 500 kWp (για όσους ενδιαφερόμενους δεν συμμετέχουν ως αυτοπαραγωγοί κάνοντας χρήση του net-metering), με feed-in-premium για μεγαλύτερα συστήματα και με μειοδοτικούς διαγωνισμούς για συστήματα άνω του 1 MW (πιλοτικά την περίοδο 2015-2016 και σε πλήρη εφαρμογή από το 2017).

Για τα συστήματα ισχύος άνω του 1 MW, το 2015 και μέχρις ότου αρχίσει η εφαρμογή διαγωνιστικών διαδικασιών, προτείνεται να ισχύσει η ταρίφα που ίσχυε και το 2014, δηλαδή τα 90 ευρώ/MWh. Στη συνέχεια (κάποια στιγμή μέσα στο 2016) να εφαρμοστούν διαγωνιστικές

διαδικασίες, όπως άλλωστε προβλέπουν και οι νέες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ. Είναι σαφές ότι η επαναφορά των αποζημιώσεων (με σχετική ΥΑ) στα επίπεδα του 2014 δεν πρόκειται να οδηγήσει σε υπερθέρμανση της αγοράς (όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, με αυτή την αποζημίωση έχουμε σήμερα ελάχιστες εγκαταστάσεις, ενώ υπάρχει και σχετική πρόνοια της νομοθεσίας για ετήσιο πλαφόν στα νέα εγκατεστημένα μεγαβάτ). Με την πρόταση αυτή, τα φωτοβολταϊκά θα αποζημιώνονται λιγότερο από όλες σχεδόν τις τεχνολογίες, ΑΠΕ και συμβατικές (με εξαίρεση μόνο τους λιγνιτικούς σταθμούς).

Για να μην υπάρξει περαιτέρω επιβάρυνση των καταναλωτών, θα πρέπει να διασφαλιστούν παράλληλα και οι λοιποί πόροι του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (πλην δηλαδή του ΕΤΜΕΑΡ). Σήμερα δεν προβλέπεται τροφοδότηση του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ με έσοδα από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών μετά το 2015, γεγονός που δεν συνάδει με την ανάγκη ισοσκελισμού του ως άνω λογαριασμού και την αποφυγή μιας νέας κρίσης στην αγορά ΑΠΕ. Για την περίοδο 2016-2020, προτείνεται το 50% των εσόδων από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου να αποτελούν πόρο του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ.

Σε ό,τι αφορά την αυτοπαραγωγή, πέραν της ανάγκης για άμεση εφαρμογή του θετικού αυτού μέτρου που καθυστερεί αδικαιολόγητα, η πρόσφατη υπουργική

απόφαση δεν δίνει τη δυνατότητα εγκατάστασης του φωτοβολταϊκού συστήματος σε άλλη θέση από αυτή της κατανάλωσης (κάτι που προβλέπει παρ’ όλα αυτά ο ν. 3851/2010). Έτσι όμως υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις επαγγελματιών και δημόσιων φορέων που δεν μπορούν να κάνουν ουσιαστικά χρήση του net-metering (π.χ. ξενοδοχεία, αντλιοστάσια ύδρευσης-αποχέτευσης, ΓΟΕΒ κ.λπ.). Θα πρέπει συνεπώς να δοθεί η δυνατότητα του εικονικού (virtual) net-metering, δηλαδή ο συσχετισμός και συμψηφισμός μιας κατανάλωσης με φωτοβολταϊκό που δεν βρίσκεται στον χώρο όπου πραγματοποιείται αυτή η κατανάλωση.

Στόχος η βιωσιμότηταΜετά από μια εντυπωσιακή ανάπτυξη για μια τριετία και μια πρωτοφανή κρίση τη διετία 2013-2014, η αγορά φωτοβολταϊκών χρειάζεται μια επανεκκίνηση. Το νέο αυτό ξεκίνημα πρέπει να βασίζεται σε νέες θεσμικές βάσεις για να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος και να επιτύχει τη βιωσιμότητα σε βάθος χρόνου.

Οι προτάσεις του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών διασφαλίζουν εύλογες αποζημιώσεις για τα νέα φωτοβολταϊκά, τη βιωσιμότητα της αγοράς σε βάθος χρόνου, την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και χιλιάδες θέσεις εργασίας. «Για τον λόγο αυτό πιστεύουμε πως θα βρουν ευήκοα ώτα στη νέα ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ», καταλήγει η παρέμβαση του ΣΕΦ.

46

16SCHNEIDER ELECTRIC:ΕΛΕΓΧOΣ ΚΤΗΡΙOΥΜΕΣΩ SMARTPHONEΆνεση, ασφάλεια και εξοικονόμηση ενέργειας: αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που ζητούν οι ιδιοκτήτες σπιτιών και οι διαχειριστές μεγαλύτερων εγκαταστάσεων από ένα σύστημα BMS, το οποίο μπορεί να λειτουργεί εξίσου αποδοτικά σήμερα και στο μέλλον. Πέρα από τις όποιες τεχνικές δυσκολίες, οι πελάτες επιθυμούν ένα σύστημα που να λειτουργεί απλά και να είναι προσαρμοσμένο στον σύγχρονο τρόπο ζωής και στις τεχνολογίες κινητής επικοινωνίας. Με το σύστημα U.motion, η Schneider Electric προσφέρει μια λύση LifeSpace Management η οποία ικανοποιεί απολύτως όλες αυτές τις απαιτήσεις.

Τεχνολογία

Ανεξαρτήτως του τύπου ή του μεγέθους των κτηριακών εγκαταστάσεων, το U.motion επιτρέπει στον χρήστη να ελέγχει ακόμη και την παραμικρή λεπτομέρεια κάθε λειτουργίας του κτηρίου, μέσα από το κινητό ή την ταμπλέτα του.

Το U.motion μετατρέπει τη διαχείριση ενός κτηρίου σε μια ολοκληρωμένη σουίτα διαχείρισης του χώρου και του τρόπου λειτουργίας των εγκαταστάσεων (LifeSpace Management), συμπληρώνοντας ιδανικά τον σύγχρονο ψηφιακό τρόπο ζωής. Ανεξάρτητα από τις τεχνολογίες και το μέγεθος των συστημάτων που χρησιμοποιούνται, το U.motion καταφέρνει να συνδυάσει διαφορετικά προϊόντα, προκειμένου να δημιουργήσει μια ευφυή ενεργειακά αποδοτική λύση, η οποία ελέγχεται εύκολα μέσω κινητών συσκευών. Όλες οι συσκευές μοιράζονται ένα ενιαίο περιβάλλον χρήσης (user interface), ώστε οι πελάτες να μπορούν να ελέγχουν κάθε λειτουργία KNX με τρόπο εύκολο και φυσικό.

Κεντρικός έλεγχος μέσω U.motionΗ βασική μονάδα ελέγχου του U.motion

είναι τα πάνελ αφής (touch panels). Η ξεκάθαρη δομή του interface επιτρέπει στον χρήστη να έχει μια συνοπτική εικόνα για το σύνολο των τεχνολογικών υποδομών ενός κτηρίου. Κάθε οπτική πληροφορία πλαισιώνεται με τρόπο κομψό και αποδοτικά από τα κατάλληλα U.motion Touch Panels. Τα πάνελ είναι διαθέσιμα σε τρεις διαστάσεις, ώστε να καλύπτονται διαφορετικές ανάγκες και προδιαγραφές κόστους: το εξαιρετικά λεπτό, Android-based, πάνελ των 7’’, το οποίο μπορεί να τοποθετηθεί σε οριζόντια ή κατακόρυφη θέση, το μεσαίο των 10’’ και το μεγάλο, το οποίο ενσωματώνει μια εντυπωσιακή οθόνη 15’’. Τα πάνελ μπορούν να τοποθετηθούν χωνευτά σε τοίχους από ξύλο ή γυψοσανίδα, μέσα στα ειδικά κουτιά που είναι διαθέσιμα. Ειδικότερα για τις εκδόσεις των 10 και 15’’, τα κουτιά έχουν σχεδιαστεί ώστε να επιτρέπουν στα πάνελ να βρίσκονται ακριβώς στο επίπεδο του τοίχου, χωρίς να εξέχουν από αυτό (flush-mounted). Τη σειρά συμπληρώνουν τα U.motion KNX Server Plus Touch 10 & 15, στα οποία ενσωματώνεται ο KNX server, εξοικονομώντας πολύτιμο χώρο από τον πίνακα διανομής.

47

Δύο διαφορετικές εκδόσεις του U.Motion KNX Server επιτρέπουν την καλύτερη προσαρμογή στις τεχνικές και κοστολογικές προδιαγραφές κάθε έργου. Ο U.motion KNX Server αποτελεί τη βασική έκδοση του U.motion Solution και είναι η ιδανική επιλογή για τις περιπτώσεις όπου έχει αποφασιστεί η χρήση πάνελ 7’’ ή κινητών τηλεφώνων για την παρακολούθηση και τον έλεγχο του συστήματος. Η μεγαλύτερη έκδοση, U.motion KNX Server Plus, ενδείκνυται για πιο σύνθετα πρότζεκτ τα οποία περιλαμβάνουν την τοποθέτηση μεγαλύτερων Touch Panels ή την ενοποίηση με συστήματα ελέγχου εισόδου και κάμερες IP.

Άνετος έλεγχος από παντού Ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι συνυφασμένος με την ενεργή συμμετοχή, τη διασύνδεση και την υπευθυνότητα. Όμως, παρά το υψηλό επίπεδο άνεσης, ασφάλειας και απόδοσης που μας παρέχει ο ψηφιακός κόσμος, υπάρχει έντονη ανάγκη ξεκούρασης και αποφόρτισης από τη συνεχή δικτύωση στο σπίτι ή το γραφείο. Στο σημείο αυτό έρχονται οι εφαρμογές U.motion Control και U.motion Communication να εξασφαλίσουν ακόμη μεγαλύτερη άνεση και ελευθερία κινήσεων. Η εφαρμογή U.motion Control επικοινωνεί με τον KNX Server του U.motion, δίνοντας στον χρήστη τη δυνατότητα να παρακολουθεί οπτικά και να ελέγχει όλες τις λειτουργίες του KNX. Η εφαρμογή U.motion Communication, με το ενσωματωμένο σύστημα ενδοεπικοινωνίας (intercom), επιτρέπει σε έναν απεριόριστο αριθμό

smartphones και tablets να μετατραπούν σε κινητούς σταθμούς ελέγχου, αλλά και να απαντούν σε κλήσεις από εξωτερικούς σταθμούς.

Αξιοποιήστε την ενέργειαΗ Schneider Electric, κορυφαίος προμηθευτής λύσεων για τη Διαχείριση Ενέργειας, προσφέρει μια μεγάλη γκάμα ενεργειακών λύσεων οι οποίες μπορούν να συνδυαστούν τέλεια με το U.motion, και μάλιστα με εγγυημένη συμβατότητα, καθώς προέρχονται από την ίδια πηγή. Ο απλός τρόπος λειτουργίας του U.motion βοηθά στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης ενός κτηρίου, καθώς δίνει στον χρήστη τη δυνατότητα να έχει μια οπτική απεικόνιση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, είτε της συνολικής για ολόκληρο το κτήριο είτε της επιμέρους για συγκεκριμένα φορτία. Τα στοιχεία της κατανάλωσης μπορούν να μετρηθούν, να καταγραφούν και να παρουσιαστούν με τη μορφή γραφήματος. Όσο μεγαλύτερο το χρονικό παράθυρο της καταγραφής τόσο ακριβέστερος και ο υπολογισμός της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου. Με τον τρόπο αυτό είναι πολύ εύκολο να εντοπίσουμε συσκευές που εμφανίζουν μεγάλη κατανάλωση και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουμε το U.motion για την άμεση βελτιστοποίησή της.

Γρήγορη παραμετροποίηση Με όσο απλό και άμεσο τρόπο μπορεί να γίνει ο σχεδιασμός και η χρήση του U.motion, άλλο τόσο εύκολα μπορεί να ολοκληρωθεί η εγκατάσταση και η παραμετροποίησή του. Ο U.motion

builder είναι μια web-based εφαρμογή, η οποία τρέχει σε όλους τους γνωστούς browsers και δίνει τη δυνατότητα στον εγκαταστάτη να ολοκληρώσει τη διαδικασία παραμετροποίησης μέσω διαδικτύου (online), χωρίς να πρέπει να προσθέσει κάποιο επιπλέον λογισμικό στο PC του. Επίσης, το μενού των αρχικών ρυθμίσεων είναι σαφές και εύχρηστο, έχει γραμμική διάταξη και βοηθά τον εγκαταστάτη να προσανατολίζεται πραγματικά εύκολα. Οι αρχικές ρυθμίσεις και οι αλλαγές σώζονται αυτόματα κατά την έξοδο από το μενού, χωρίς να χρειάζεται επανεκκίνηση του server. Κάθε λεπτομέρεια ρυθμίζεται χωρίς δυσκολία, γρήγορα και με ασφάλεια. Μπορεί να γίνει εισαγωγή αρχείων από το ETS και ταξινόμηση των αντικειμένων με μια σειρά ευέλικτους κανόνες, έτσι ώστε να μπορούν να προγραμματιστούν διαφορετικές λειτουργίες. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν δύο διαθέσιμες εκδόσεις: online και offline.

Η ευφυής επιλογήΜε το U.motion, η Schneider Electric προσφέρει ένα σύστημα βασισμένο στην έννοια του σύγχρονου LifeSpace Management, το οποίο παρέχει άνεση, ευελιξία και εξοικονόμηση ενέργειας, φροντίζοντας μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια. Ο απλός τρόπος λειτουργίας και η ευελιξία, όσον αφορά τις επιλογές μελλοντικών επεκτάσεων, δείχνουν ότι το U.motion αποτελεί μια ευφυή επιλογή διαχείρισης κτηριακών εγκαταστάσεων, τώρα και στο μέλλον.

48

17ΚΑΙΝOΤOΜΕΣΕΦΑΡΜOΓΕΣΤΗΣ ΑΙOΛΙΚΗΣ

Νέες εφαρμογές στην τεχνολογία και την επιστήμη υπόσχονται νεότερες εφευρέσεις που κάνουν χρήση της αιολικής ενέργειας. Φορτηγά πλοία που κινούνται με τη δύναμη του ανέμου, υποβρύχιες ανεμογεννήτριες και τουρμπίνα-τροχός αποδεικνύουν την ευελιξία χρήσης αυτής της ανανεώσιμης πηγής ενέργειας.

Αιολική ενέργειαΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

49

Αιολικό πλοίοΦορτηγά πλοία κινούμενα με αιολική ενέργεια ενδέχεται να αντικαταστήσουν στο μέλλον τα συμβατικά πλοία που κινούνται με αργό πετρέλαιο και τα παράγωγά του, μειώνοντας την παραγόμενη ρύπανση έως και κατά 80%, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση ομάδας νορβηγών μηχανικών.

Το αιολικό πλοίο ονομάζεται «Vindskip» και σχεδιάστηκε από τον νορβηγό μηχανικό Τέργε Λάντε με σκοπό να μειώσει το υψηλό κόστος των καυσίμων και να βοηθήσει τις ναυτιλιακές εταιρείες να συμμορφωθούν με τις νέες οδηγίες για τις επιβλαβείς εκπομπές αερίων.

Σχεδόν το 90% όλων των αγαθών μεταφέρεται διεθνώς με πλοία, και για αυτό τον λόγο ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας (ΙΜΟ) σκοπεύει να μειώσει τον αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο των φορτηγών πλοίων.

Από το 2020 τα πλοία θα επιτρέπεται να χρησιμοποιούν, στις περισσότερες περιοχές, καύσιμα με μέγιστη περιεκτικότητα θείου 0,1%. Ωστόσο,

τα καύσιμα αυτού του τύπου είναι υψηλότερου κόστους από αυτά που χρησιμοποιούνται κατά κανόνα σήμερα.

Ο Λάντε βρήκε λύση σε αυτό το πρόβλημα σχεδιάζοντας ένα πλοίο το οποίο χρησιμοποιεί αιολική ενέργεια, με τον σκελετό του να χρησιμοποιείται ως συμμετρική αεροτομή.

Στην ανοιχτή θάλασσα, το «Vindskip» θα επωφελείται από τους δυνατούς ανέμους, που θα το καθιστούν ενεργειακά αποδοτικό, ενώ στα περάσματα με ανέμους χαμηλών εντάσεων το πλοίο θα χρησιμοποιεί ένα σύστημα με υγροποιημένο φυσικό αέριο.

Η κατανάλωση καυσίμων του πρότυπου πλοίου εκτιμάται πως θα είναι 40% μικρότερη σε σύγκριση με ένα συμβατικό φορτηγό πλοίο, ενώ οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μπορούν να μειωθούν έως και κατά 80%, σύμφωνα με τον Λάντε.

Το πλοίο θα χρησιμοποιεί επίσης ένα νέο λογισμικό που υπολογίζει τη βέλτιστη πορεία για την εκμετάλλευση της μέγιστης διαθέσιμης αιολικής ενέργειας,

χρησιμοποιώντας μετεωρολογικά δεδομένα και μεγιστοποιώντας την ενεργειακή απόδοση.

Το υβριδικό πλοίο αναμένεται να πλεύσει επίσημα για πρώτη φορά το 2019, εάν όλες οι δοκιμές στεφθούν με επιτυχία.

Υποβρύχιες ανεμογεννήτριεςΟι ανεμογεννήτριες για την παραγωγή αιολικής ενέργειας έχουν δεχτεί κριτική για τον θόρυβο και τους κινδύνους που προκαλούν στην τοπική πανίδα, ακόμα και για την εμφάνισή τους. Αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν μεταξύ άλλων τη σκοτσέζικη εταιρεία MeyGen να σχεδιάσει το πρώτο σύστημα υποβρύχιων ανεμογεννητριών.

Οι υπεύθυνοι της εταιρείας ανακοίνωσαν πως το έργο θα κοστίσει 65 εκατ. ευρώ και η εγκατάσταση των πρώτων ανεμογεννητριών θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από τις βόρειες ακτές της χώρας, ενώ περισσότερες ανεμογεννήτριες αναμένεται να εγκατασταθούν τα επόμενα χρόνια.

50

Οι υποβρύχιες τουρμπίνες είναι λίγο μικρότερες σε μέγεθος σε σχέση με τις συνηθισμένες επίγειες ανεμογεννήτριες, όμως παράγουν παρόμοια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας, περίπου 1 MW ετησίως, περιστρεφόμενες 12 με 14 φορές το λεπτό. Οι γεννήτριες θα τοποθετηθούν σε ρηχά νερά και σε απόσταση 160 μέτρων μεταξύ τους, επομένως θα είναι δυνατό να εγκατασταθούν με τη χρήση γερανών. «Τα κόστη είναι υψηλότερα καθώς πρόκειται για μια ολοκαίνουργια τεχνολογία», δήλωσε ο Νταν Πίρσον, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας.

Ο στόχος της εταιρείας είναι η νέα τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί ως σημαντική πηγή πράσινης ενέργειας, καθώς πιστεύεται πως η αξιοποίηση των υδάτων της Σκοτίας μπορεί να καλύψει έως και το ένα τρίτο των ενεργειακών αναγκών της χώρας.

Συγκεκριμένα, οι γεννήτριες θα παράγουν 398 MW έως το 2020, ενώ απώτερος στόχος είναι η εγκατάσταση 1.000 γεννητριών που θα παράγουν 1,6 GW ενέργειας, καλύπτοντας τις ανάγκες ενός εκατομμυρίου σπιτιών.

Τουρμπίνα-τροχόςΟλλανδοί σχεδιαστές αποκάλυψαν έναν ριζοσπαστικό νέο τρόπο για τη συλλογή αιολικής ενέργειας, χρησιμοποιώντας έναν γιγαντιαίο πλωτό τροχό, δηλαδή πρακτικά μια ανεμογεννήτρια δίχως λεπίδες.

Η τεχνολογία αναπτύχθηκε από τους Γιόχαν Σμιτ και Ντιράντι Τζαϊράμ του Πολυτεχνείου του Ντελφτ, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Βαγκενίνγκεν και στα πλαίσια ενός κυβερνητικού προγράμματος καινοτομιών, ενώ η κατασκευή του πρωτοτύπου θα λάβει χώρα στο Ρότερνταμ.

Η νέα τουρμπίνα-τροχός θα χρησιμοποιεί μια καινοτόμα τεχνολογία για την πρόσληψη ενέργειας από σωματίδια στον αέρα.

Η τεχνολογία, με την ονομασία EWICON (Ηλεκτροστατικός Μετατροπέας Αιολικής Ενέργειας) δημιουργεί ενέργεια μέσω της μετατόπισης φορτισμένων σωματιδίων από τον άνεμο προς την αντίθετη κατεύθυνση ενός ηλεκτρικού πεδίου.

Το κέντρο του τροχού διαπερνούν

χαλύβδινοι σωλήνες, καθένας εκ των οποίων διαθέτει αρκετά ηλεκτρόδια και ακροφύσια που απελευθερώνουν θετικά ιόντα νερού στον αέρα, μέσω μιας διαδικασίας που έχει ονομαστεί «ηλεκτροψεκασμός».

Η ανεμογεννήτρια αποτελείται από δύο μεγάλους δακτυλίους, ενώ η απουσία κινούμενων μηχανικών εξαρτημάτων οδήγησε τους δημιουργούς να τη βαπτίσουν ως «τον πιο καινοτόμο ανεμόμυλο στον κόσμο».

Εξάλλου, ο εξωτερικός δακτύλιος θα φιλοξενεί 40 περιστρεφόμενες καμπίνες και ο εσωτερικός θα στεγάζει ένα εστιατόριο με πανοραμική θέα, ξενοδοχείο, διαμερίσματα και διάφορα εμπορικά καταστήματα.

Την κατασκευή της ανεμογεννήτριας έχει αναλάβει κοινοπραξία εταιρειών με έδρα το Ρότερνταμ, οι εκπρόσωποι των οποίων ελπίζουν πως οι επιλογές που θα προσφέρει το εμπορικό κομμάτι του έργου θα προσελκύει ετησίως περισσότερους από 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες.

51

18ΑΥΤOΚΙΝΗΤΑ

ΔΙΑΦOΡΕΤΙΚΑΑΠO ΤΑ ΑΛΛΑ

Η έκθεση αυτοκινήτου της Γενεύης (Geneva Motor Show) αποτέλεσε φέτος την «παιδική χαρά» των απανταχού οπαδών της αυτοκίνησης. Αστραφτερά μοντέλα, εντυπωσιακές παρουσιάσεις, γκάζια και αυτοκίνητα για πολύ ακριβά γούστα!Στην έκθεση όμως είχαμε τη ευκαιρία να γνωρίσουμε και πέντε αυτοκίνητα κάπως… διαφορετικά. Πέντε αυτοκίνητα με ξεχωριστό χαρακτήρα, υβριδικά, ηλεκτρικά, που εξάπτουν τη φαντασία μας, όπως δεν το περιμέναμε!

ΑυτοκίνησηΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

Aston Martin DBXΠλήρως ηλεκτρικό και τετρακίνητο είναι το πειραματικό μοντέλο DBX Concept που αποκάλυψε η Αston Martin στη Γενεύη. Πρόκειται για ένα δίθυρο αυτοκίνητο, με την κλασική μάσκα της Aston Martin, που διαθέτει μια άνετη και πολυτελή (ντυμένη με δέρμα Nubuk)

καμπίνα, η οποία μπορεί να φιλοξενήσει 4 άτομα. Καθένας από τους τέσσερις ηλεκτροκινητήρες που κινούν το αυτοκίνητο είναι τοποθετημένος και σε έναν τροχό. Τα μοτέρ παίρνουν δύναμη από μπαταρίες λιθίου-θείου, καθώς επίσης και από το σύστημα ανάκτησης της ενέργειας.

52

BMW M4 MotoGPΣτις 29 Μαρτίου, στο Κατάρ, θα κάνει την πρώτη εμφάνισή της στην πίστα η BMW M4 MotoGP, που θα χρησιμοποιηθεί ως αυτοκίνητο ασφαλείας στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μοτοσικλέτας.

Και αν κάποιος αναρωτηθεί τι είναι αυτό που κάνει το συγκεκριμένο όχημα να ξεχωρίζει, η απάντηση βρίσκεται κάτω από το καπό, εκεί όπου κυριαρχεί ο 6κύλινδρος κινητήρας της Μ4 με τους 431 ίππους. Πρόκειται λοιπόν για ένα καινοτόμο σύστημα ψεκασμού νερού του συστήματος ψύξης, που επιτρέπει την απρόσκοπτη λειτουργία του κινητήρα σε συνθήκες με υψηλές θερμοκρασίες. Επίσης, δίπλα στο κεντρικό ψυγείο οι μηχανικοί της BMW τοποθέτησαν μικρότερα ψυγεία για την ψύξη του ηλεκτρικού κυκλώματος, του κιβωτίου του υπερσυμπιεστή. Είναι θέμα χρόνου, και εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά στο συγκεκριμένο αυτοκίνητο, οι νέες τεχνολογίες να εφαρμοστούν σε όλα τα μοντέλα που θα φέρουν το διακριτό Μ. Ένα μειονέκτημα, ή μάλλον ταλαιπωρία, του παραπάνω συστήματος είναι ότι οι χρήστες θα πρέπει να ξαναγεμίζουν τη δεξαμενή με νερό.

Mercedes V-Class Concept Vision PHEVΤο... όραμά της για ένα Van χαμηλής κατανάλωσης και μικρών εκπομπών ρύπων, που θα είναι υβριδικό και θα προσφέρει τεράστιες δυνατότητες εξατομίκευσης, παρουσίασε η Mercedes.

H Mercedes V-Class Concept Vision PHEV διαθέτει έναν κινητήρα βενζίνης 2 λίτρων, που αποδίδει 210 ίππους και συνδυάζεται με ένα ηλεκτρικό μοτέρ απόδοσης 120 ίππων. Η Mercedes κάνει

λόγο για συνδυασμένη απόδοση 333 αλόγων και 600 Nm με κατανάλωση 3,1 λίτρα στα 100 χλμ. και ρύπους 71 γραμμάρια CO2 στο χιλιόμετρο. Μόνο με τον ηλεκτροκινητήρα -οι μπαταρίες φορτίζονται και με οικιακό ρεύμα- το αυτοκίνητο μπορεί να διανύσει 50 χλμ.

Γιατί επέλεξε η Mercedes να δείξει αυτό το όχημα; Επειδή θέλει να επεκτείνει το φάσμα των επιλογών εξατομίκευσης για το V, και αυτός είναι ο τρόπος που επέλεξε για να το ανακοινώσει.

53

EDAG Light Cocoon ConceptΜια αντισυμβατική, πέρα ως πέρα, περίπτωση αποτελεί το συγκεκριμένο όχημα. Έχει σπορ εμφάνιση, ο σχεδιασμός του αντλεί έμπνευση από το φύλλο (τα νεύρα που διατρέχουν το αμάξωμα αποδεικνύουν του λόγου το αληθές), έχει κατασκευαστεί με τη βοήθεια 3D εκτυπωτή και το αμάξωμα αποτελείται από ένα πρωτοπόρο διαφανές και αδιάβροχο ύφασμα.

O σκελετός του οχήματος αόριστα μοιάζει με ιστό αράχνης. Το εύκαμπτο κάλυμμα μπορεί να ζυγίζει τόσο λίγο όσο 19 γραμμάρια ανά τετραγωνικό μέτρο, καθιστώντας το τέσσερις φορές ελαφρύτερο από το κανονικό χαρτί.

Το ύφασμα έχει και άλλα πλεονεκτήματα, καθώς δεν απαιτεί βαφή ή δαπανηρές επισκευές σε περίπτωση βλάβης, ενώ προσφέρει στους σχεδιαστές απόλυτη ελευθερία για την εξατομίκευση.

Berlinetta Lusso Carrozzeria Touring SuperleggeraΑυτό το αυτοκίνητο είναι η νέα Berlinetta Lusso Carrozzeria Touring Superleggera, ένα supercar που κατασκευάστηκε με βάση τη Ferrari F12 Berlinetta. Σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε για έναν ανώνυμο ιδιώτη συλλέκτη, με τον ιταλικό κατασκευαστή αμαξωμάτων να περιορίζει την παραγωγή σε μόνο πέντε κομμάτια.

Η Touring Superleggera αντλεί έμπνευση από τη 1966 Ferrari 166 MM Touring. Το σώμα του coupe μοντέλου είναι κατασκευασμένο από αλουμίνιο και διαθέτει «κρυφές» χειρολαβές. Το εσωτερικό είναι κατά βάση όμοιο με αυτό του ιταλικού αυτοκίνητου, αν και διαθέτει κάποιες ιδιαίτερες στιλιστικές πινελιές.

54

19Η ΠΡOΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΖΙΚΗΣ ΑΠOΘΗΚΕΥΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΣτις μέρες μας, τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, άνθρακας και αέριο) κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά ενέργειας και θα διατηρήσουν τη «μερίδα του λέοντος» στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα για αρκετές δεκαετίες ακόμα, αφού ο Διεθνής Oργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) προβλέπει ότι θα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν σχεδόν τα τρία τέταρτα της κατανάλωσης ενέργειας του πλανήτη μέχρι το 2035. Όμως, παρά αυτήν την εμμονή στα ορυκτά καύσιμα, που οφείλεται σε τεχνολογικούς και οικονομικούς παράγοντες, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξάνεται συνεχώς και αυτή η τάση αναμένεται να επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς το μέσο κόστος παραγωγής αυτού του τύπου ενέργειας συνεχίζει να μειώνεται, και σε μία δεκαετία αναμένεται να είναι ίσο με εκείνο των συμβατικών πηγών ενέργειας.

Ενέργεια

55

Μετάβαση σε ΑΠΕΕπιπλέον, απέναντι στην περιβαλλοντική και κλιματολογική πρόκληση και στην επιτακτική ανάγκη για δραστική μείωση των εκπομπών CO2 μέχρι τα μισά του αιώνα, όλα τα μεγάλα βιομηχανικά κράτη, αλλά και οι υπό ανάπτυξη χώρες, ασχολούνται με τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ακόμα και αν αυτή γίνεται με τελείως διαφορετικούς ρυθμούς, ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης και τους οικονομικούς και κοινωνικούς περιορισμούς κάθε χώρας.

Σήμερα, πάνω από το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως παράγεται από πηγές χαμηλών εκπομπών CO2 (υδροηλεκτρική, βιομάζα, αιολική και ηλιακή), συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής. Αυτή η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, που είναι της τάξης των 22.000 TWh τον χρόνο, θα συνεχίσει κατά πάσα πιθανότητα να αυξάνεται δυο φορές πιο γρήγορα από την παγκόσμια παραγωγή ενέργειας. Oι περισσότεροι ειδικοί μάλιστα συμφωνούν ότι από το 2035 οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούν να εξασφαλίσουν περίπου

το ένα τρίτο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του πλανήτη.

Ο ΙΑΕ εξάλλου στην έκθεσή του για το 2012 υπογραμμίζει ότι η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα επιταχυνθεί τις επόμενες δύο δεκαετίες και θα πληρούν σχεδόν το 50% των νέων απαιτήσεων που σχετίζονται με την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο μέχρι το 2035.

Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν ότι το σύνολο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές αντιπροσωπεύει περίπου το 13% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ευρώπη, όταν πριν από 10 χρόνια δεν ξεπερνούσε το 8%, με τις χώρες της Ένωσης να έχουν βάλει στόχο να ανεβάσουν αυτό το ποσοστό στο 20% μέχρι το 2020 (στο 23% η Γαλλία).

Μετά από αυτήν τη διπλή αύξηση ισχύος, εκείνη του μεριδίου της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στο παγκόσμιο ενεργειακό ισοζύγιο και εκείνη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού, η ανάγκη μαζικής

και αποτελεσματικής αποθήκευσης ενέργειας γίνεται επιτακτική και κινητοποιεί τους ερευνητές και τους κατασκευαστές σε όλον τον κόσμο.

Το πρόβλημα με την ηλεκτρικήΑπό τη φύση της η ηλεκτρική ενέργεια δεν αποθηκεύεται. Είναι επομένως αναγκαίο να συγχρονιστούν απόλυτα η παραγωγή της με την κατανάλωση. Όσο η πλειονότητα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παρέχεται από ορυκτές πηγές, οι οποίες εξ ορισμού είναι σταθερές και προβλέψιμες, αυτό το χαρακτηριστικό παραμένει εύκολα διαχειρίσιμο. Αλλά από τη στιγμή που το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας -και κυρίως της αιολικής και ηλιακής- γίνεται σημαντικό (πάνω από 10%), τα πράγματα περιπλέκονται.

Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια εξαρτώνται άμεσα από τις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να παρουσιαστεί μια ξαφνική πτώση της παραγωγής, γεγονός που μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει σε κατάρρευση του δικτύου διανομής ηλεκτρισμού αν δεν έχουν προβλεφθεί λύσεις για τη μαζική

56

αποθήκευση ενέργειας. Ένα τέτοιο σενάριο καταστροφής έχει ήδη συμβεί στη Γερμανία, όπου το μερίδιο της αιολικής ενέργειας ξεπερνάει πλέον, κατά μέσο όρο, το 8% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.

Αλλά στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μια απότομη αύξηση της παραγωγής είναι επίσης πολύ δύσκολο να ελεγχθεί, όπως φαίνεται από το πρόσφατο παράδειγμα της καταιγίδας «Ξαβιέρ» στη Γερμανία, στις 5 Δεκεμβρίου 2013. Εκείνη την ημέρα, χάρη στους εξαιρετικούς ανέμους που προέκυψαν από αυτό το ακραίο καιρικό φαινόμενο, το γερμανικό αιολικό πάρκο εξασφάλισε για λίγες ώρες το 40% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία. Κατά τη διάρκεια αυτής της «ιστορικής» μέρας, η παραγωγή ενέργειας από αιολικά ήταν 50 φορές μεγαλύτερη από τη μέση ημερήσια παραγωγή του προηγούμενου μήνα! Δεδομένου ότι η Γερμανία δεν διαθέτει αρκετά φράγματα και μεγάλες υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις για να εξομαλύνουν τις διακυμάνσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αναγκάστηκε να κλείσει επειγόντως αρκετούς θερμοηλεκτρικούς σταθμούς και να πουλήσει με ζημία ηλεκτρική ενέργεια στους γείτονές της...

Αυτό δείχνει πως η μαζική ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη νέων τεχνολογικών λύσεων για την αποθήκευση, με ένα λογικό κόστος, μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας για να

αναδιανεμειθούν αργότερα, ανάλογα με τη ζήτηση. Αλλά σε αυτόν τον τομέα δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις και κάθε βιομηχανικό μέσο αποθήκευσης ενέργειας έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του: Το κόστος χρήσης των μεγάλων μπαταριών και των υγρών μπαταρίας είναι πολύ υψηλό, ενώ η απόδοση της αποθήκευσης μέσω πεπιεσμένου αέρα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με το υψηλό κόστος του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, μέχρι στιγμής, τα φράγματα και οι σταθμοί μεταφοράς ενέργειας μέσω άντλησης εκπροσωπούν σχεδόν όλα τα εργαλεία μαζικής αποθήκευσης ενέργειας στον κόσμο. Αυτή η υδραυλική λύση έχει το πλεονέκτημα της εξαιρετικής απόδοσης και το ότι είναι οικονομικά βιώσιμη. Παρουσιάζει όμως και ένα σημαντικό μειονέκτημα: δεν είναι εφικτή σε ορισμένες τοποθεσίες, γεγονός που μειώνει σημαντικά τη δυνατότητα εφαρμογής της.

Πριν από λίγο καιρό, οι γαλλικές αρχές έχοντας γνώση του θέματος δημοσίευσαν μια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για «αποθήκευση και μετατροπή ενέργειας» στο πλαίσιο του προγράμματος των μελλοντικών επενδύσεων που υλοποιεί ο Oργανισμός Περιβάλλοντος και Διαχείρισης Ενέργειας για λογαριασμό του γαλλικού κράτους. Αυτή η πρόσκληση ενδιαφέροντος στηρίζεται σε μια πρόσφατη μελέτη πάνω στη δυνατότητα αποθήκευσης ενέργειας και στο πρόγραμμα «Επίδειξη και τεχνολογικές πλατφόρμες στις ΑΠΕ και χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και

πράσινη χημεία», το οποίο έχει πιστωθεί με 11,2 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στη διερεύνηση δύο τεχνολογικών κατευθύνσεων, την αποθήκευση ενέργειας και την αποθήκευση υπό μορφή υδρογόνου, οι οποίες παρουσιάζουν δύο σημαντικά πλεονεκτήματα: δεν απαιτούν ριζική μετατροπή των δικτύων διανομής και δεν προκαλούν αύξηση των εκπομπών CO2.

Από την πλευρά των ερευνητών και της βιομηχανίας, καινοτόμες λύσεις στο πρόβλημα-κλειδί της μαζικής αποθήκευσης ενέργειας αρχίζουν να εμφανίζονται. Στα τέλη Δεκεμβρίου, η Alstom παρουσίασε μια λύση που βασίζεται στην αποθήκευση ενέργειας σε μπαταρίες και επιτρέπει τη βελτίωση της εξισορρόπησης του δικτύου για τη διαχείριση της διανομής ηλεκτρικής ενέργειας βάσει της ζήτησης των καταναλωτών, η οποία είναι επίσης πολύ κυμαινόμενη.

Προτεινόμενες λύσειςΜε το όνομα MaxSineTM eStorage, αυτή η λύση αναπτύχθηκε ειδικά για τη διαχείριση, μέσα στο δίκτυο, της εγγενούς αστάθειας που προκαλείται από την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή. Συγκεκριμένα, κάθε μονάδα συνδέεται με μια μπαταρία χωρητικότητας 2 MW. Αυτό το σπονδυλωτό σύστημα επιτρέπει την αποθήκευση μέχρι και 12 MW.

Η αποθηκευμένη ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα, για

57

να καλύψει μια ξαφνική αύξηση της ζήτησης, αποφεύγοντας τον κίνδυνο της διακοπής ρεύματος του δικτύου. Ένα άλλο πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι επιτρέπει στους καταναλωτές να διαχειρίζονται την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας πιο αποτελεσματικά, αγοράζοντάς την κατά προτίμηση όταν η τιμή της είναι χαμηλότερη.

Η λύση αυτή περιλαμβάνει έναν μετατροπέα ρεύματος που συνδέει την μπαταρία και μετατρέπει το συνεχές ρεύμα που πρόκειται να αποθηκευτεί ή να αποσταλεί στο σύστημα σε εναλλασσόμενο. Ένα λογισμικό διαχείρισης για την αποθήκευση ενέργειας σε πραγματικό χρόνο επιτρέπει τον σχεδιασμό ενός ατομικού προγράμματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση του δικτύου σε σχέση με την καταγεγραμμένη ζήτηση και τις καιρικές συνθήκες. Αυτό το πρωτοποριακό σύστημα πρέπει να λειτουργήσει πειραματικά σε λίγους μήνες, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Nice Grid», το οποίο έχει ως στόχο να δημιουργήσει ένα τοπικό μικρο-δίκτυο που συνδέει 200 θέσεις ηλιακών πινάκων.

Την ίδια περίοδο που η Alstom παρουσίαζε την καινοτομία της για την αποθήκευση ενέργειας, το UTRC (United Technologies Research Center), το Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας του αμερικανικού ομίλου UTC, παρουσίασε το «Purestorage», μια νέα τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας σε μπαταρίες ροής, αποτέλεσμα πολύχρονων ερευνών. Αυτή η νέα τεχνολογία αποθήκευσης υπόσχεται πυκνότητα 5 με 10 φορές μεγαλύτερη από εκείνη των παραδοσιακών μπαταριών και φαίνεται ιδιαίτερα κατάλληλη για την «εξομάλυνση» της παραγωγής της διανομής ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές που είναι από τη φύση τους ασταθείς, όπως η αιολική και η ηλιακή.

Σύμφωνα με το UTRC, η λύση που προτείνει μπορεί να ανταποκριθεί στις ειδικές ανάγκες σε ενέργεια και αποθήκευση ενέργειας από διάφορους παραγωγούς και διανομείς και μπορεί να μειώσει στο μισό το κόστος αποθήκευσης σε σύγκριση με τις ανταγωνιστικές λύσεις: μπαταρίες ιόντων λιθίου, μπαταρίες τηγμένου άλατος ή αποθήκευση μέσω

συμπιεσμένου αέρα.

Υπάρχει όμως και μια άλλη πολλά υποσχόμενη λύση που θα μπορούσε να επιτρέψει τη μετατροπή και αποθήκευση ενέργειας για μελλοντική χρήση, είτε στη διανομή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας είτε ως καύσιμο στις καθαρές μεταφορές: η μετατροπή του υδρογόνου. Λόγω της υψηλής ενεργειακής πυκνότητάς του (33 KWh/κιλό), το υδρογόνο είναι πράγματι ένας φορέας ενέργειας χωρίς αντίπαλο, υπό την προϋπόθεση να κατορθωθεί ο πλήρης έλεγχος της παραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης του.

Αυτή η πρόκληση δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, δεδομένου ότι το υδρογόνο είναι ιδιαίτερα ευμετάβλητο και η ασφαλής και γρήγορη αποθήκευσή του απαιτεί μεγάλη προσοχή και πολλή ενέργεια. Αλλά αυτό το τεχνολογικό εμπόδιο πρόκειται να ξεπεραστεί. Η εταιρεία McPhy Energy κατάφερε να σταθεροποιήσει το υδρογόνο σε στερεή κατάσταση, υπό τη μορφή υδριδίων μετάλλου που χρησιμοποιούνται εύκολα από τις βιομηχανίες. Η μέθοδος που αναπτύχθηκε από τη McPhy

58

μπορεί να παράγει 12 κυβικά μέτρα υδρογόνου την ώρα.

Και το υδρογόνο;Αυτή η εξαιρετικά καινοτόμα λύση επιτρέπει την ενσωμάτωση του υδρογόνου σε μαγνήσιο, το οποίο συμπεριφέρεται κάπως σαν σφουγγάρι. Το αποτέλεσμα υλοποιείται με τη μορφή πίτας που μπορεί εύκολα να μεταφερθεί και να χρησιμοποιηθεί χωρίς κίνδυνο. Επιπλέον, το σύστημα αυτό είναι αναστρέψιμο, επιτρέποντας τη μετατροπή του υδρογόνου σε ηλεκτρική ενέργεια, με απόδοση της τάξης του 90%.

Μέχρι σήμερα το υπάρχον πρότυπο περιορίζεται σε δύναμη 3,3 MWh, αλλά η McPhy πιστεύει ότι σε λίγα χρόνια θα μπορεί να παρέχει σταθμούς αποθήκευσης 16,5 MWh. Εάν αυτή η λύση επεξεργασίας και αποθήκευσης μέσω υδρογόνου σε στερεή μορφή φτάσει γρήγορα στο βιομηχανικό στάδιο, θα φέρει την επανάσταση στο σύνολο της αλυσίδας παραγωγής και διανομής ενέργειας και θα καθιερώσει το υδρογόνο σαν βασικό παράγοντα του παγκόσμιου ενεργειακού τοπίου.

Αλλά το υδρογόνο έχει ακόμα ένα πλεονέκτημα ελάχιστα γνωστό που ανοίγει τεράστιες προοπτικές: μπορεί να εγχέεται σε ποσοστό τουλάχιστον 5% -ίσως και περισσότερο- στο δίκτυο του φυσικού αερίου, χωρίς να απαιτούνται μεγάλες και δαπανηρές μετατροπές αυτών των δικτύων, όπως απέδειξαν πολύχρονα πειράματα στη Βόρεια Ευρώπη.

Αυτή η ενοποίηση του υδρογόνου με το δίκτυο φυσικού αερίου αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης διαδικασίας, που ονομάζεται «Power to gas» (ή παραγωγή ενέργειας από φυσικό αέριο), η οποία επιτρέπει τη χρήση του πλεονάσματος της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές (βιομάζα, αιολική και ηλιακή) για την παραγωγή υδρογόνου και μεθανίου που μπορούν να αποθηκευτούν και να χρησιμοποιηθούν αργότερα ως φορέας ενέργειας.

Στην άλλη όχθη του Ρήνου, οι μηχανικοί της MicrobEnergy GmbH εργάζονται για να βελτιώσουν τη διαδικασία αυτήν. Ανέπτυξαν μια γραμμή παραγωγής στην οποία η επεξεργασία πραγματοποιείται άμεσα στον ζυμωτήρα. Το CO2 που βρίσκεται στο βιοαέριο και το υδρογόνο μπορεί έτσι να μετατραπεί σε επιπλέον μεθάνιο. Η διαδικασία αυτή συμβάλλει όχι μόνο στην επίτευξη «μεθανοποίησης» κατά 95%, αλλά επίσης είναι καταλληλότερη για την αποθήκευση της πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ασταθείς πηγές, όπως οι ανανεώσιμες.

Τον Σεπτέμβριο του 2013 έγινε ένα αποφασιστικό βήμα στην εξέλιξη του «Power to gas»: η γερμανική E.ON εγκαινίασε την πρώτη της μονάδα βιομηχανικής μετατροπής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, ανοίγοντας νέους δρόμους στην αποθήκευση ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με ασταθείς ρυθμούς.

Όσο η πλειονότητα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παρέχεται από ορυκτές πηγές, οι οποίες εξ ορισμού είναι σταθερές και προβλέψιμες, η αποθήκευσή της παραμένει εύκολα διαχειρίσιμη. Αλλά από τη στιγμή που το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας -και κυρίως της αιολικής και ηλιακής- γίνεται σημαντικό (πάνω από 10%), τα πράγματα περιπλέκονται

59

Μέχρι σήμερα, η λειτουργία ήταν αντίστροφη: μετατρέπαμε το φυσικό αέριο σε θερμότητα και ηλεκτρισμό. Αλλά αυτή η διαδικασία είναι αναστρέψιμη, όπως ακριβώς απέδειξε η E.ON που άνοιξε στο Falkenhagen (Γερμανία) μια μονάδα μετατροπής της ηλεκτρικής ενέργειας σε υδρογόνο. Αυτό το εργοστάσιο «Power to gas» χρησιμοποιεί άμεσα την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ανεμογεννήτριες για να διαχωρίσει το νερό με ηλεκτρόλυση και να πάρει οξυγόνο από τη μία πλευρά και υδρογόνο από την άλλη. Το υδρογόνο που λαμβάνεται με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αποθηκευτεί και στη συνέχεια να επαναδιοχετευτεί στο δίκτυο διανομής αερίου. Η μονάδα είναι δυναμικότητας 2 MW και μπορεί να παραγάγει 360 m3 υδρογόνου την ώρα.

Υπάρχουν όμως κι άλλες έρευνες που αξίζει να αναφερθούν. Στην Ελβετία, ερευνητές του Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) ανέπτυξαν στα τέλη του 2012 μια τεχνική για την παραγωγή υδρογόνου από ηλιακή ενέργεια, νερό και σκουριά. Σε συνέχεια της έρευνας αυτής, πριν από μερικές

εβδομάδες, η ομάδα του Michael Grätzel, Διευθυντή του Εργαστηρίου Φωτονικής και διασυνδέσεων στο EPFL, σε συνεργασία με μια ομάδα ερευνητών από το Technion (Ισραηλινό Ινστιτούτο Τεχνολογίας), κατάφερε να σχεδιάσει νανοδομές του οξειδίου του σιδήρου που ανοίγουν τον δρόμο για τη βιομηχανική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε χαμηλό κόστος, με τη χρήση υδρογόνου. Ερευνητής διεθνούς φήμης, ο Michael Grätzel έχει ήδη εφεύρει ένα ηλιακό κύτταρο που φέρει το όνομά του, το οποίο επιτρέπει, μέσω μιας φωτοηλεκτροχημικής διαδικασίας, την παραγωγή υδρογόνου απευθείας από το νερό.

Αυτήν τη φορά, η νέα τεχνολογία που αναπτύχθηκε από αυτούς τους ερευνητές επιτρέπει την παραγωγή υδρογόνου με αποδεκτή απόδοση, από ηλιακή ενέργεια, νερό και οξείδιο του σιδήρου. Χάρη στην ανακάλυψή τους, οι ερευνητές του EPFL λένε ότι είναι σε θέση να παράγουν υδρογόνο με ένα κόστος ίσο με 5 ευρώ/κιλό, έναντι 15 ευρώ/κιλό με τα καλύτερα σημερινά συστήματα.

Με τη βοήθεια της επιστήμηςΒιώνουμε λοιπόν πράγματι μια

επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση και πρέπει επιτέλους σε λίγα χρόνια να έχουμε ένα σύνολο μεθόδων και λύσεων για τη μαζική και οικονομική αποθήκευση ηλεκτρισμού και, ευρύτερα, ενέργειας. Θα καταστεί έτσι δυνατή, μέσω της χρήσης υδρογόνου μεταξύ άλλων, η χωρίς περιορισμούς χρήση κατά τρόπο πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό από ό,τι σήμερα, του συνόλου των πηγών ανανεώσιμης ενέργειας, αιολικής, ηλιακής, αλλά και βιομάζας, γεωθερμίας και ενέργειας των θαλασσών, μια πηγή ακόμα σε εμβρυϊκή μορφή, αλλά με τεράστιες δυνατότητες.

Είναι προφανώς ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη να εξετάσει σε όλη τους την έκταση αυτά τα επιστημονικά, τεχνολογικά και βιομηχανικά ζητήματα, προωθώντας την έρευνα στον στρατηγικό αυτόν τομέα, ο οποίος είναι βασικός για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, με τη συμμετοχή πολλών ειδικοτήτων στους τομείς της φυσικής, της χημείας, της νανοτεχνολογίας και της βιολογίας και συνδυάζοντας βασική και εφαρμοσμένη έρευνα.

Πηγή: www.notre-planete.info

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________

Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο / I would like an invoice n

Eπάγγελμα / Profession: ____________________________________________

Α.Φ.Μ. / V.A.T.: ________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM S.A. n2) Έκανα κατάθεση στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος / I made a deposit to NBG n

IBAN: GR64 0110 1870 0000 1874 7003 251 – SWIFT/BIC ETHNGRAA

3) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n n n nΑρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Ετήσια συνδρομή (11 τεύχη) Εσωτερικού: 30 ευρώ n Ευρώπη: 50 ευρώ n

Προβολή στον κατάλογο εταιρειών: 100 ευρώ / έτος n

Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

ΤΡΙΜ Α.Ε. Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσειςΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Περιοδικό energyworld:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510, Fax: 210-7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

Annual subscription (11 issues) for Greece: 30 euros nfor Europe: 50 euros nYellow pages directory inclusion 100 euros / year nPlease complete this coupon and send it to the following address:TRIM S.A. - Digital & Print PublicationsHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

energyworld magazine Greece:5 Grivogiorgou Str.115 28 Athens - GreeceTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

Το Ελληνικό Περιοδικό για την Ενέργεια

61

20YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙO03. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό04. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια05. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια06. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ08. ΒΙOΜΑΖΑ09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ10. ΥΓΡΑΕΡΙO11. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση12. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ14. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ/ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

62

01. ΦOΡΕΙΣΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6501200 Fax: 210 6749504 E-mail : desfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 Email: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104, Fax: 210 3490120 Εmail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΛΕΤΑΕΝ)Λ. Κηφισίας 306, 1ος όροφος 152 32 Χαλάνδρι (Σίδερα Χαλανδρίου) Τηλέφωνα/Fax: 210 8081755 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506700, Fax: 210 6506748 Email: info@eeae.gr Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Εmail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΑΝΑΠΤΥΞΗΣΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 4898298/94, Fax: 210 4898311 Email: info@copperalliance.gr Website: copperalliance.eu

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968418, Fax: 210 6968031 Εmail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7, 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118, Fax: 210 8821917 Email: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Ηρώων Πολυτεχνείου 96 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4286227, Fax: 210 4286228 Email: info@ebhe.gr www.ebhe.gr

ΕΝΩΣΗΕΛΛΗΝΙΚΩΝΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΘΕΡΜΑΝΣΗΣΚΑΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Τατοίου 100 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 3631207, Fax: 210 3388523 Email: info@uhhe.gr http://www.uhhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294, 210 8809203-202 Fax: 210 8809132 www.epant.gr

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200-211 Fax : 210 9228130, 210 9233977 Email: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 Email: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Εmail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870, Fax: 210.3301977 Email: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 Email: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣBIOKAYΣΙΜΩΝ&BIOMAZAΣΕΛΛΑΔOΣ(ΣΒΙΒΕ)Διεύθυνση: Ι. Τσαλουχίδη 4, 542 48 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 330501, Fax: 2310 330502 Εmail: info@sbibe.gr www.sbibe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Ακαδημίας 39 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Εmail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051 Fax: 210 7245.172 Email: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000, Fax: 210 322 2929 Email: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Δημοκρατίας, 151 21 Πεύκη Τηλέφωνα: 210 6854035 Email: info@spef.gr www.spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200, Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣΑΝΑΣΥΓΚΡOΤΗΣΗΣ,ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ&ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΥΠΑΠΕΝ)Διεύθυνση: Αμαλιάδος 17, 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000, Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 Email: service@dorg.minenv.gr Website: www.ypeka.gr

02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5, Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Σοφ. Βενιζέλου 11 & Σερρών 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 3406000 /1133, Fax: 210 3406060 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

ΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5, Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ03. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500, Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

63

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: Αμαρουσίου-Χαλανδρίουμ 33 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6787416, Fax: 210 6787406 Email: info@cablel.vionet.gr www.cablel.gr

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ04. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2, 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000, Fax: 210 6968099 Email: info@terna.gr www.terna.gr

VestasHellasΔιεύθυνση: Βορείου Ηπείρου 74-76 & Κονίτσης 151 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 213 0164700, Fax: 210 9646252 Email: Vestas-hellas@vestasmail.com www.vestas.com

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

05. Ηλιακή ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

06. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: iweco@otenet.gr

07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑBPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτωνΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMSΔιεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398 Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr _

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960 Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040, Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com _

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200 Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660, Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ερμού 2 & Νίκης 105 63 Πλατεία Συντάγματος Τηλέφωνα: 210 6245400, Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159, Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958, Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

08. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840, Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ&ΒΑΡΥΤΙΝΗΣΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Αμερικής 21α 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3690111, Fax: 210 3602318

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

10. ΥΓΡΑΕΡΙOBPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777, Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000, Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

64

11. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000, Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000, Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000, Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

12. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΕμπορίαAVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500, Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000, Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900, Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48, 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3, Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α, 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401, Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5, 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000, Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000, Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

ΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201, Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

14. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281, Fax: 210-2581033

EΛΙΝOΙΛΕΛΛΗΝΙΚΗΕΤΑΙΡΙΑΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνο / Fax: 210-6241655 Email: koukoulop@elin.gr Website: www.elin.gr

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406 www.lafarge.gr

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681, Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21, 546 45 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 861411, Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018, Fax: 210 3237146

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091, Fax: 210 3625386 Website: www.bituline.gr

15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ / ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά, 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73, Fax: 210 6623784 www.caloria.gr

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300, Fax: 210 6745487 www.carrier.gr / ahi-carrier.gr

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200, Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000, Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 85600, Fax: 22620 85728 Email: sales@interklima.gr www.interklima.gr

16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ / ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά, 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284, 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600, Fax: 210 9491610 Email: etsapra@asprofos.gr www.asprofos.gr

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22, Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσ/νίκης Τηλέφωνα: 2310 867575, Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185, Fax: 210 6996186 Email: office@exergia.gr www.exergia.gr

ΚΥΜΗΑΒΕΕΔιεύθυνση: ΒΙΠΑ Σχιστού, Οδ. 2 Ο.Τ. 2 188 63 Πέραμα Τηλέφωνα: 210 4004757, Fax: 210 4326399 E-mail: info@kimi-sa.com Website: www.kimi-sa.com _

σινμηχανικοί-ΙσμήνηΠανοπούλουΔιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29, 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655 e-mail: isminipano@gmail.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300, Fax: 210 2834090 E-mail: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝAdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291, Fax: 2104628163 Email: info@adamsnet.gr, energy.inspectors@yahoo.gr Website: www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2, 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030, Fax: 210 6084178 Email: infogr@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28, 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610 223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610 620041 Email: info@kscg.gr / Website: www.kscg.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31, 145 61 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 9329770, Fax: 210 9333597 Email: info@nrg-orion.gr Website: www.nrg-orion.gr

TRIM A.E. - ΕΚΘΕΣΗ • ΠΩΛΗΣΕΙΣ • SERVICE Λεωφ. Αθηνών 286 - 124 62 Χαϊδάρι - ΑθήναΤηλ.: 210 5810581, Fax: 210 5812800E-mail: info@trim.gr, info@trimhellas.gr

www.trimhellas.gr www.trim.gr

Τα καλύτερα αξεσουάρ ποδηλάτου είναι εδώ!

Thule - TRIM Hellas