1

Ε.Π. Εκπαίδευση και δια βίου Μάθηση, ΕΣΠΑ (2007 - 2013)

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Γιώργος Π. Μαρκατάτος

ΠΕ70-ΠΑΚΕ ΚΡΗΤΗΣ - 120-4874-1

Mahara e-portfolio: http://bepip-pakeep.cti.gr/mahara/view/view.php?id=3164

Ρέθυµνο, Ιανουάριος 2012

∆ραστηριότητα στην 1η Ενότητα

Υπεύθυνος διδάσκων:

Κωνσταντίνος Καρράς

Τίτλος ∆ραστηριότητας:

Ιστορική αναδροµή και µοντέλα εισαγωγής των Νέων

Τεχνολογιών Πληροφορικής στην εκπαίδευση1

Περιεχόµενα

Ειααγωγή............................................................................................................................... 1

Οι Η/Υ στην εκπαίδευση ....................................................................................................... 2

Η εισδοχή του ΝΤΠ στην ελληνική εκπαίδευση.................................................................... 5

Βιβλιογραφία....................................................................................................................... 11

Πηγές από το διαδίκτυο...................................................................................................... 14

Ειααγωγή Ο άνθρωπος ανέκαθεν στην πορεία εξέλιξής του, είχε την τάση να

κατασκευάζει διαφόρων ειδών εργαλεία που θα τον βοηθούσαν σε ποικίλες εργασίες

και κυρίως στις χειρωνακτικές. Η τάση, ωστόσο, να έχουµε µηχανήµατα που µας

1 Αναφέρεται σε µεγάλο βαθµό στη µεταπτυχιακή µου διατριβή το 1994 στο Πανεπιστήµιο Κρήτης, Παιδαγωγικό Τµήµα ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης Ρεθύµνου µε τίτλο «Το µάθηµα της Πληροφορικής στην ελληνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση: Μια έρευνα στάσεων σε εκπαιδευτικούς Πληροφορικής και µαθητές της Γ΄ τάξης Γυµνασίων της Κρήτης»

2

παρέχουν βοήθεια σε εργασίες µε νοητικές απαιτήσεις είναι κάτι που απασχόλησε τον

άνθρωπο ιδιαίτερα έντονα µετά τη βιοµηχανική επανάσταση στις αρχές του 18ου

αιώνα (Breton, 1991). Προϊόν αυτής της ενασχόλησης είναι ο ηλεκτρονικός

υπολογιστής (Η/Υ), ένα µηχάνηµα του οποίου η συνεισφορά εστιάζεται σε καθαρά

νοητικού επιπέδου εργασίες.

Η γέννηση των πρώτων σύγχρονων Η/Υ τοποθετείται στο Β΄ Παγκόσµιο

πόλεµο, µε σκοπούς στρατιωτικούς. Αποτελούσαν την πρώτη γενιά υπολογιστών µε

κύριο στοιχείο τις ηλεκτρονικές λυχνίες κενού (Ατµατζίδης & Γλαµπεδάκης, 1994,

21). Από τότε συνεχίστηκε να επιδοτείται η βασική έρευνα πάνω στους Η/Υ, κυρίως

για στρατιωτικούς σκοπούς, της οποίας τα αποτελέσµατα αξιοποίησε µετέπειτα η

σύγχρονη βιοµηχανία. Το 1951 σχεδιάστηκε ο πρώτος Η/Υ, για να βγει στην αγορά

µε σκοπό να χρησιµοποιηθεί σε µη στρατιωτικές εφαρµογές (ο UNIVAC 1). Η

Πληροφορική, ωστόσο, άρχισε πραγµατικά να ανεξαρτητοποιείται από τον κόσµο

των στρατιωτικών χαράζοντας δική της πορεία τη δεκαετία του ’60 και έπειτα, µε την

ανάπτυξη µικρών ολοκληρωµένων υπολογιστικών συστηµάτων. Οι Η/Υ αρχίζουν

πλέον να διεισδύουν δυναµικά σε όλο και περισσότερους τοµείς, συµβάλλοντας

σταδιακά στη δηµιουργία της λεγόµενης «κοινωνίας της πληροφορίας» (Breton,

1991).

Οι εξελίξεις που ακολούθησαν τη δεκαετία του ’60 στο θέµα των νέων

τεχνολογιών Πληροφορικής (ΝΤΠ) ήταν αλυσιδωτές, κάνοντάς τις να διεισδύσουν µε

γεωµετρική πρόοδο σχεδόν σε όλες τις εκφάνσεις του σηµερινού ανθρώπινου βίου.

Παγκοσµίως πλέον οι ΝΤΠ και επικοινωνίας έχουν σηµάνει ένα νέο είδος

βιοµηχανικής επανάστασης, ισότιµης µε τις αντίστοιχες του παρελθόντος.

Προσθέτουν νέες, υψηλές δυνατότητες στην ανθρώπινη νόηση και αλλάζουν τον

τρόπο που ζούµε και εργαζόµαστε (Bangemann κ.ά., 1994).

Νέου τύπου επαγγέλµατα αρχίζουν να εµφανίζονται και καινούργιες

δεξιότητες απαιτούνται για άλλα που υπήρχαν ανέκαθεν. Ανεπηρέαστη βέβαια απ’

όλη αυτή την εξέλιξη δε θα µπορούσε να µείνει η εκπαίδευση (Makrakis, 1988).

Οι Η/Υ στην εκπαίδευση Οι Η/Υ στην εκπαίδευση εµφανίστηκαν µε διπλό ρόλο ήδη από τις αρχές του

’60 (Huber, 1985):

3

A. Ως αντικείµενα προς εκµάθηση: θεωρήθηκε επιτακτική η ανάγκη να εκπαιδευτεί

το ανθρώπινο δυναµικό γύρω από τη χρήση αυτών των «πανίσχυρων», για την

εποχή, αλλά συνάµα και αρκετά πολύπλοκων µηχανών.

B. Ως εργαλεία καθοδήγησης στη µάθηση: Τα µηχανήµατα τότε ήταν ογκώδη,

δύσχρηστα και µε πολύ µικρές δυνατότητες σε σχέση µε τα σηµερινά δεδοµένα.

Παρ’ όλα αυτά υπήρχε η αίσθηση ότι πέρα από τους περίπλοκους µαθηµατικούς

υπολογισµούς που µπορούσαν να κάνουν, περιείχαν εν δυνάµει και µία ικανότητα

µετάδοσης γνώσης.

Οι πρώτες προσπάθειες χρήσης του Η/Υ για εκπαιδευτικούς καθαρά σκοπούς

ξεκίνησαν από τις Η.Π.Α. (Wedekind, 1990, 10). ∆υο βασικοί παράγοντες που

συνέβαλαν έντονα προς αυτή την κατεύθυνση είναι:

A. Το γνωστό «Sputnik shock», το 1957, που αποτέλεσε αφορµή για αναγνώριση της

τεχνολογικής υστέρησης των Η.Π.Α. έναντι της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Συνέπεια ήταν η αναθεώρηση του εκπαιδευτικού συστήµατος δίνοντας

µεγαλύτερη έµφαση στην ενασχόληση µε νέες τεχνολογίες και γενικότερα στη

διδασκαλία των θετικών επιστηµών (Breuer, 1990, 53).

B. Οι θεωρίες στην ψυχολογία µάθησης του Συµπεριφορισµού που επικρατούσαν

εκείνη την περίοδο, µε κύριο εκπρόσωπό τους τον Skinner, το 1954 (Μακράκης &

Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, 1995). Η µάθηση τείνει να αντιµετωπίζεται ως

µια εξωτερικά ελεγχόµενη διαδικασία, που θα µπορούσε να κατευθυνθεί

επιτυχηµένα µε τα κατάλληλα µηχανήµατα (Breuer, 1990, 53).

Ωστόσο η δεκαετία του 80 ήταν τελικά αυτή στην οποία οι Τεχνολογίες

Πληροφορικής και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) άρχισαν να διεισδύον δυναµικά σε διάφορες

βαθµίδες της επίσηµης θεσµοθετηµένης εκπαίδευσης. (Pelgrum & Plomp, 1993).

Η εισδοχή των Η/Υ στην εκπαίδευση δεν έγινε βέβαια κατά τον ίδιο τρόπο σε

όλα τα εκπαιδευτικά συστήµατα, αλλά διαφοροποιούνταν ανάλογα µε τις

κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες κάθε χώρας (Munro & Lamont, 1996).

Συγκεντρώνοντας, ωστόσο, τα χαρακτηριστικά των εκάστοτε εφαρµογών,

διαφαίνονται τριών ειδών βασικά πρότυπα εισαγωγής των Η/Υ στα σχολεία

(Μακράκης & Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, 1995):

4

A. Το «τεχνοκεντρικό» ή «κάθετο» που χαρακτηρίζεται από έναν τεχνοκρατικό

ντετερµινισµό και επικεντρώνεται στη διδασκαλία των Η/Υ, ως ένα ανεξάρτητο

γνωστικό αντικείµενο στο ήδη υπάρχον αναλυτικό πρόγραµµα (Α.Π.).

B. Το «ολοκληρωµένο» ή «οριζόντιο» ή «ενσωµατωµένο», όπου η εκµάθηση της

χρήσης των Η/Υ και η γενικότερη χρησιµοποίησή τους στην εκπαιδευτική

διαδικασία ενσωµατώνεται σε επιµέρους γνωστικά αντικείµενα, επηρεάζοντας

πολύπλευρα το αναλυτικό πρόγραµµα. Ο υπολογιστής χρησιµοποιείται ως

εργαλείο αναζήτησης και ανεύρεσης πληροφοριών και ως εργαλείο επικοινωνίας

και διεκπεραίωσης καθηµερινών εργασιών

C. Το «µικτό» ή «µεταβατικό» ή και «πραγµατολογικό» αποτελεί κατά κάποιο τρόπο

συµβιβασµό των δυο παραπάνω, το οποίο άλλοτε εµφανίζεται ως µια συνειδητή

επιλογή και άλλοτε ως ένα µεταβατικό στάδιο µε απώτερο στόχο την

«ολοκληρωµένη» προσέγγιση. Πρωτεύοντα ρόλο εδώ έχει ο συνδυασµός

ύπαρξης ανεξάρτητου µαθήµατος γενικών γνώσεων και ταυτόχρονης

προοδευτικής ενσωµάτωσης του Η/Υ ως εργαλείου υποστήριξης διαφόρων

διδακτικών περιοχών στο υπάρχον αναλυτικό πρόγραµµα.

Έτσι η δεκαετία του ’90 ξεκινά έχοντας µια εµπειρία περίπου 10 ετών στην

οποία οι Η/Υ, είτε µε τον ένα είτε µε τον άλλο τρόπο, έχουν διαβεί το κατώφλι των

περισσότερων σχολείων στα ανεπτυγµένα ανά τον κόσµο κράτη (Pelgrum & Plomp,

1993). Χαρακτηριστικό της εποχής είναι ότι οι Η/Υ αντιµετωπίζονται συχνά ως ένα

κριτήριο «παιδαγωγικής προοδευτικότητας» και «κοινωνικού κύρους» για το σχολείο

ή ως η «πανάκεια» για πλήθος προβληµάτων διδασκαλίας και µάθησης (Μακράκης &

Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, 1995).

Επίσης αυτή την περίοδο γίνεται και πολύ συζήτηση γύρο από το θέµα του

«πληροφορικού αλφαβητισµού» (Information literacy

http://en.wikipedia.org/wiki/Information_literacy ) εστιάζονται κυρίως στο ότι η

θεσµοθετηµένη εκπαίδευση οφείλει να προετοιµάσει τους µαθητές για µια κοινωνία,

στην οποία οι ΤΠΕ αποτελούν αναπόσπαστο τµήµα λειτουργίας της (Γεωργακάκος,

1996 Proulx, 1995, 496 Munro & Lamont, 1996). Εποµένως οι γνώσεις της

Πληροφορικής είναι εντελώς απαραίτητες.

5

Η εισδοχή του ΝΤΠ στην ελληνική εκπαίδευση Αµέτοχη από τις σύγχρονες εξελίξεις δε θα µπορούσε να µείνει η Ελλάδα, η

οποία εισήγαγε τους Η/Υ για πρώτη φορά στη θεσµοθετηµένη εκπαίδευση στα µέσα

της δεκαετίας του ’80.

Βασικοί παράγοντες προώθησης ήταν οι πιέσεις από την τότε Ευρωπαϊκή

Οικονοµική Κοινότητα2, καθώς και η αναγνώριση της ανάγκης να καλυφθεί η

απόσταση από τις άλλες «αναπτυγµένες» χώρες του Βορρά (Kontogianopoulou-

Polidorides & Kynigos, 1993). Ο εκσυγχρονισµός της βιοµηχανίας θεωρήθηκε ως

ιδιαίτερα σηµαντικός στόχος για την ανόρθωση της ελληνικής οικονοµίας και ο

εκσυγχρονισµός αυτός θα µπορούσε να επιτευχθεί µόνο µε τη σοβαρή και µεθοδική

ανάπτυξη του κλάδου της Πληροφορικής, τόσο σε επίπεδο παραγωγής, όσο και σε

επίπεδο αξιοποίησης και εφαρµογής.

Στόχος ήταν λοιπόν µία περισσότερο παραγωγική και ανταγωνιστική

οικονοµία, για την επίτευξη του οποίου κρίθηκε αναγκαία µια εκπαιδευτική

αναµόρφωση, που θα παρείχε τα εφόδια στους µελλοντικούς Έλληνες πολίτες να

λειτουργούν αποτελεσµατικότερα στις νέες κοινωνικές πραγµατικότητες που

δηµιούργησε και συνεχίζει να δηµιουργεί η εποχή της Πληροφορικής

(Μητσικοπούλου, 1989).

Επιδίωξη του τότε υπουργείου παιδείας και της ελληνικής κυβέρνησης στο

θέµα της Πληροφορικής στην εκπαίδευση ήταν σε πρώτη φάση η εξοικείωση των

µαθητών µε τους Η/Υ, η χρήση αυτών για τη λύση προβληµάτων και την εκµάθηση

µιας απλής γλώσσας προγραµµατισµού. Σε δεύτερη φάση ο Η/Υ θα ενσωµατωνόταν

στα αναλυτικά προγράµµατα ως εργαλείο µάθησης. Η σκέψη ήταν ότι η ανάπτυξη

της πρώτης φάσης θα δηµιουργούσε τις κατάλληλες συνθήκες, την κατάρτιση

ανθρώπινου δυναµικού και την απόκτηση σχετικής πείρας, ώστε να γίνει δυνατή η

µετάβαση στη δεύτερη (Παπάς, 1989).

Αυτή την περίοδο γίνονται διάφορα σεµινάρια σε εκπαιδευτικούς

δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, συνήθως 2-3 εβδοµάδων, 60 µε100 ωρών. Στόχος τους

2 Το 1984 σε πρόταση των υπουργών Παιδείας της Ε.Ο.Κ., τονίστηκε ότι: «πρέπει να βοηθήσουµε τα παιδιά στο σχολείο να εξοικειωθούν µε τις νέες τεχνολογίες της Πληροφορικής και να δώσουµε έτσι στις µελλοντικές γενιές µεγαλύτερες ευκαιρίες εξέλιξης. Το µάθηµα σ’ αυτήν την περιοχή πρέπει να εισάγει τους µαθητές στις πρακτικές χρήσεις αυτών των νέων τεχνολογιών και να µεταδώσει βασικές γνώσεις για τους τρόπους λειτουργίας, τις δυνατότητες και τα όρια αυτής της τεχνολογίας.» (Γεωργακάκος, 1996, 123).

6

είναι να δοθεί η κατάλληλη κατάρτιση σε εκπαιδευτικούς οι οποίοι θα µπορέσουν στη

συνέχεια να διδάξουν το νεοεισαχθέν µάθηµα της Πληροφορικής στη Γ΄ τάξη του

Γυµνασίου.(Ανθούλιας, 1988).

Μετά την ολοκλήρωση του αρχικού προγράµµατος, το υπουργείο Παιδείας

προχώρησε στην εκπόνηση ενός νέου για την πενταετία 1992-1997. Στόχος του ήταν

ο εξοπλισµός όσο το δυνατόν περισσότερων σχολείων της δευτεροβάθµιας

εκπαίδευσης µε Η/Υ, η δηµιουργία κατάλληλων προγραµµάτων λογισµικού για τα

περισσότερα αντικείµενα της διδακτέας ύλης και η εξοικείωση µαθητών και

εκπαιδευτικών µε την Πληροφορική µέσω ενεργητικής χρήσης εργαλείων και

εφαρµογών (Γιουκάκη, 1995).

Το νέο πρόγραµµα εισαγωγής Η/Υ στα ελληνικά Γυµνάσια προβλεπόταν να

στοιχίσει 36,5 δισεκατοµµύρια δραχµές, εκ των οποίων τα 10 για αγορά

µηχανηµάτων και τα υπόλοιπα για την εξασφάλιση ειδικευµένων εκπαιδευτικών,

λογισµικού και τεχνικής υποστήριξης (Χαϊκάλης, 1993).

Όσον αφορά την κατασκευή λογισµικού, στόχος µέχρι το 1997 ήταν να

προσαρµοσθούν ή να δηµιουργηθούν 13 εκπαιδευτικά πακέτα λογισµικού για

µαθήµατα Γυµνασίων, Λυκείων (γενικών, τεχνικών, πολυκλαδικών) και ∆ηµοτικών.

Τα πακέτα εφαρµόστηκαν στην αρχή πειραµατικά σε επιλεγµένα σχολεία. Το

συνολικό κόστος για τα λογισµικά και την εγκατάστασή τους ανέρχεται σε 1,75

δισεκατοµµύρια δραχµές (Χαϊκάλης, 1993).

Η εξέλιξη του νέου προγράµµατος φαίνεται σε αρκετούς στόχους του να είναι

συνεπής προς τους άξονες εκπαιδευτικής πολιτικής της Ε.Ε. για το θέµα της

εισαγωγής και χρήσης των Ν.Τ.Π. στη θεσµοθετηµένη εκπαίδευση, όπως

παρουσιάζονται σε διάφορες εκθέσεις από το 1983 και µετά (Μακράκης &

Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, 1995):

• Ένταξη των Ν.Τ.Π. στη διδασκαλία και στα σχολικά προγράµµατα

• Κατάρτιση εκπαιδευτικών στις Ν.Τ.Π.

• Ανάπτυξη κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισµικού, διδακτικού υλικού και

συστηµάτων τεχνολογικού εξοπλισµού

• Μελέτη των οικονοµικών συνεπειών από την εισαγωγή και χρήση των Ν.Τ.Π.

στην εκπαίδευση

7

• Παροχή ίσων ευκαιριών στις Ν.Τ.Π. σε αγόρια και κορίτσια, καθώς και σε άτοµα

µε ειδικές ανάγκες

• Ανάπτυξη δικτύων πληροφόρησης και συνεργασίας µεταξύ κρατών µελών της σε

θέµατα Ν.Τ.Π. στην εκπαίδευση.

∆ριµεία κριτική έχει ασκηθεί κατά καιρούς στο υπουργείο παιδείας για την

επιλογή του να εισάγει τελικά νέο µάθηµα διδασκαλίας της Πληροφορικής στις τρεις

τάξεις του Γυµνασίου. Υπήρξε ανεπάρκεια στις µελέτες σχετικά µε ένα ευρύτερο

κοινωνικό-πολιτισµικό πλαίσιο της χρήσης των Ν.Τ.Π. στην εκπαίδευση (Μακράκης,

1996 Κυνηγός κ.ά., 1994, Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, 1992) και όλων των

σύνθετων πλευρών της σχέσης πληροφορικής ανάπτυξης και εκπαίδευσης

(Μακράκης & Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, 1995).

Λάθος θεωρείται επίσης ο αποκλεισµός µεγάλων τµηµάτων του εκπαιδευτικού

συστήµατος, όπως η πρωτοβάθµια εκπαίδευση και τα γενικά Λύκεια, από τη χρήση

Η/Υ (Γεωργάκος, 1996). Η διεύρυνση της χρήσης των Η/Υ και σε άλλες

εκπαιδευτικές βαθµίδες αποτελεί µεν απώτερο στόχο του ΥΠ.Ε.Π.Θ., η επίτευξη του

οποίου φαίνεται ωστόσο να καθυστερούσε έντονα (Μπίκος, 1995).

Η ξεχωριστή ώρα Πληροφορικής, ως νέου µαθήµατος γενικών γνώσεων στους

Η/Υ, αποτελεί µια τεχνοκεντρική προσέγγιση που αξιολογείται ως µάλλον

αδικαιολόγητη και αντιπαιδαγωγική (Κυνηγός, 1995). Μια τέτοια προσέγγιση δεν

αφήνει περιθώρια διερεύνησης των τρόπων αξιοποίησης των Η/Υ στη διαδικασία

διδασκαλίας και µάθησης

Στα Γυµνάσια το εκπαιδευτικό λογισµικό ήταν σχεδόν ανύπαρκτο και αντί

αυτού χρησιµοποιούνταν κυρίως πακέτα εφαρµογών γραφείου, γλώσσες

προγραµµατισµού (Basic-Logo) και λειτουργικά συστήµατα Η/Υ, τα οποία συν τοις

άλλοις θεωρούνταν ξεπερασµένα ακόµα και για την τότε εποχή (Μακράκης &

Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, 1995.).

Μέχρι και το 1997 η γενική φιλοσοφία εισαγωγής και ένταξης της

πληροφορικής στην ελληνική εκπαίδευση διαπνέεται καθαρά από την τεχνική και σε

λιγότερο βαθµό από την πραγµατολογική-ολοκληρωµένη προσέγγιση (αφού στο

γυµνασίου έχουµε απλά ένα µάθηµα πληροφορικής). Κανένα πιλοτικό πρόγραµµα

8

ένταξης των νέων τεχνολογιών στα διάφορα γνωστικά αντικείµενα της

δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης δεν έχει µέχρι τότε υλοποιηθεί ενώ η πρωτοβάθµια

εκπαίδευση φαίνεται να αγνοείται. Η κατάσταση αλλάζει µε το πιλοτικό πρόγραµµα

«Οδύσσεια» (η υλοποίηση του οποίου έχει ξεκινήσει από το 1997) που

χρηµατοδοτείται από το τότε Υπ.Ε.Π.Θ. Για πρώτη φορά, ένα ολοκληρωµένο

πιλοτικό πρόγραµµα που έχει ως στόχο την ένταξη των νέων τεχνολογιών σε όλο το

φάσµα της ελληνικής εκπαίδευσης (µε έµφαση στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση και

την αρχική επαγγελµατική κατάρτιση) σχεδιάζεται και τίθεται προς υλοποίηση

(Κώτσου 2008).

Τα έργα της Οδύσσειας περιλαµβάνουν ανάπτυξη υπολογιστικής και

δικτυακής υποδοµής στα σχολεία, κατάλληλη εκπαίδευση και επιµόρφωση

εκπαιδευτικών και ανάπτυξη λογισµικού και ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού. Στόχος

είναι η τεχνολογία να αξιοποιηθεί στη διδασκαλία όλων των µαθηµάτων, στις δράσεις

που συµπληρώνουν τη µαθητική ζωή, στη διοίκηση του σχολείου, για όλους τους

εκπαιδευτικούς και όλους τους µαθητές, καθηµερινά» (Μπίζα 2005).

Το 2001 το τµήµα Πληροφορικής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου εισηγείται

την ένταξη των Νέων Τεχνολογιών στην Α/βαθµια και Προσχολική Αγωγή.

Αργότερα εγκρίνεται το ∆ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών

(∆ΕΠΠΣ) (Φ.Ε.Κ. 1366 /τ.Β΄/18-10-2001, 1373/τ.Β΄/18-10-2001, 1374/τ.Β΄/18-10-

2001, 1375/τ.Β΄/18-10-2001, 1376/τ.Β΄/18-10-2001). Με το ∆ΕΠΠΣ επιχειρείται η

εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση µε βάση το

ολιστικό µοντέλο καθώς εισάγεται η χρήση του υπολογιστή ως διεπιστηµονικού

εργαλείου προσέγγισης της γνώσης που διατρέχει όλα τα γνωστικά αντικείµενα. Στο

Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών (ΑΠΣ) της Πληροφορικής για το ∆ηµοτικό Σχολείο

αναφέρεται: «Στο παρόν Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών το περιεχόµενο και οι στόχοι

είναι εντελώς ¨διαφανείς¨ για το µαθητή και υλοποιούνται µε διάχυση της

Πληροφορικής στα επιµέρους γνωστικά αντικείµενα (ολιστική προσέγγιση). Είναι ένα

ανοικτό Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών που ο εκπαιδευτικός, στον οποίο απευθύνεται,

το αξιοποιεί σύµφωνα µε τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τα µέσα που διαθέτει»

(∆ΕΠΠΣ, 2003, 4144). (βλπ σχ και ∆απόντες, 2010)

Στο ολοήµερο σχολείο το µάθηµα της Πληροφορικής σύµφωνα µε την

εγκύκλιο Φ.50/98/54939/Γ1/6-6-2003 διδάσκεται από καθηγητές/τριες της

9

Πληροφορικής. Σκοπός του µαθήµατος στο ολοήµερο σχολείο είναι να αποκτήσουν

οι µαθητές/τριες µια σφαιρική αντίληψη της χρήσης και λειτουργίας των

υπολογιστών αλλά και να έρθουν σε επαφή µε τον υπολογιστή ως εργαλείου

επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών στο πλαίσιο των καθηµερινών σχολικών

δραστηριοτήτων (Φ.50/76/121153/Γ1/22-11/2002) (Μακράκης 2001).

Από το 2003 έως το 2007 έχουµε µια περίοδο αδράνειας. Το µόνο που έγινε

στη διάρκεια των τεσσάρων αυτών ετών ήταν η επιλογή 400 εκπαιδευτικών και η

πιστοποίηση, µετά από εξετάσεις, περίπου 80 εκπαιδευτικών (οι περισσότεροι εκ των

οποίων ήταν επιµορφωτές της δεύτερης φάσης). Επίσης, συνεχίστηκαν τόσο η

επιµόρφωση όσο και η πιστοποίηση (Α’ Επιπέδου). Συνολικά, παρακολούθησαν αυτή

την επιµόρφωση 96.000 εκπαιδευτικοί και πιστοποιήθηκαν µόνο 56.000 (σύµφωνα µε

τα στοιχεία του Οκτωβρίου του 2007). Από την άλλη, κυκλοφόρησαν τα συνοδευτικά

λογισµικά των σχολικών βιβλίων τα οποία γράφτηκαν ξεχωριστά από τα σχολικά

εγχειρίδια (∆απόντες, 2008)

Τέλη Απριλίου 2010, πανηγυρικά, η Υπουργός Παιδείας ανακοινώνει το

Σχέδιο ∆ράσης για το Νέο Σχολείο µε κεντρικό σύνθηµα “Πρώτα ο Μαθητής”. Σ'

αυτή τη διακήρυξη, πέρα από τα γενικά, επισηµαίνεται ότι στις νέες άµεσες

παρεµβάσεις στο Ολοήµερο Σχολείο, εκτός των άλλων, περιλαµβάνεται και η

“Προτεραιότητα στη ξένη γλώσσα και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές που αφορά σε

10θέσια, 11θέσια και 12θέσια σχολεία ” Επίσης επισηµαίνονται οι επτά άξονες

προτεραιότητας µεταξύ των οποίων και αυτός που αναφέρεται στην ενίσχυση του

εκπαιδευτικού (∆απόντες, 2010).

Στις 28 Μαίου 2010 εκδίδεται υπουργική απόφαση (Φ. 3 / 609 / 60745 /Γ1) µε

θέµα: “Ορισµός 800 12θέσεων ∆ηµοτικών Σχολείων µε ενιαίο αναµορφωµένο

εκπαιδευτικό πρόγραµµα” µε αρκετές ασάφειες ώστε µετά από λίγες µέρες να εκδοθεί

διευκρινιστική εγκύκλιος (3 Ιουνίου 2010) που αναφέρεται στην εισαγωγή της

Πληροφορικής ως ξεχωριστό γνωστικό αντικείµενο στην Πρωτοβάθµια εκπαίδευση.

Τη διδασκαλία του νέου µαθήµατος µε όνοµα “ΤΠΕ” θα αναλάβουν εκπαιδευτικοί µε

τη σύσταση νέων κλάδων ειδικότητας Π.Ε.19 και Π.Ε.20 και αντίστοιχων οργανικών

θέσεων Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης. Μια επιλογή που χαρακτηρίζεται µεταξύ άλλων

και ως ατυχής και επικίνδυνη (∆απόντες, 2010).

10

Πρόσφατα δηµοσιοποιήθηκαν τα νέα προγράµµατα σπουδών για

«Πληροφορική και Νέες Τεχνολογίες3»

(http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php)

Είναι ενδεικτικό ότι για το γυµνάσιο συνεχίζει να γίνεται αναφορά ως

«Πρόγραµµα Σπουδών για τον Πληροφορικό: Γραµµατισµό στο Γυµνάσιο» και στο

δηµοτικό προσδιορίζεται ως «Πρόγραµµα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην Πρωτοβάθµια

Εκπαίδευση» κάνοντας επίσης λόγο για «πληροφορικό γραµµατισµό (ICT literacy)»4

Αν και είναι ακόµα νωρίς για να κρίνουµε το νέο πρόγραµµα σπουδών

δεδοµένου ότι αναµένουµε και την εφαρµογή αυτού από του χρόνου στα σχολεία,

αναφέρω ενδεικτικά πρόσφατο σχόλιο του συνάδελφου Γιάννη Σαλονικίδη ο οποίος

επισηµαίνει την ξεκάθαρη σύνδεση του ΑΠΣ µε την επιµόρφωση Β΄ επιπέδου στις

ΤΠΕ και κατακρίνει το νέο µοντέλο εισαγωγής των ΤΠΕ στην εκπαίδευση

αναφέροντας χαρακτηριστικά:

«Το µοντέλο άλλαξε πάλι. ∆εν αναφέρεται καν (µαθαίνουµε σιγά σιγά!) αλλά

περιγράφεται πολύ καλά. Θα τολµήσω να το ονοµάσω - στην πραγµατικότητα

δεν υπάρχει στη βιβλιογραφία. Είναι 75% ολιστικό και 25% πραγµατολογικό

στη θεωρία και ακριβώς το ανάποδα στην πράξη! Οπότε ένα κατάλληλο όνοµα

θα ήταν "αντιστροφα κατοπτρικό τριών τετάρτων"...»5

3 http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps/Πληροφορική%20και%20Νέες%20Τεχνολογίες/Υπουργική%20Απόφαση.pdf 4 http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps/Πληροφορική%20και%20Νέες%20Τεχνολογίες/ΤΠΕ%20∆ηµοτικό.pdf

«Ο όρος πληροφορικός γραµµατισµός (ICT literacy) περιγράφει την ικανότητα των µαθητών να χρησιµοποιούν τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες, τα εργαλεία επικοινωνίας και τις δικτυακές υπηρεσίες για την προσπέλαση, διαχείριση, ενσωµάτωση, αξιολόγηση, δηµιουργία και επικοινωνία πληροφοριών, µε στόχο την επίλυση προβληµάτων και, τελικά, τη µάθηση και τη συνεχή τους ανάπτυξη. Στα σύγχρονα Προγράµµατα Σπουδών ο πληροφορικός γραµµατισµός θεωρείται γνωστικό-µαθησιακό αντικείµενο αντίστοιχης σπουδαιότητας µε τον γλωσσικό γραµµατισµό (literacy), τα µαθηµατικά και τον επιστηµονικό γραµµατισµό (scientific literacy). Κατά συνέπεια, η ένταξη των ΤΠΕ στο ∆ηµοτικό Σχολείο δεν έχει ως στόχο την εξοικείωση των µαθητών µε τους υπολογιστές και µε συγκεκριµένα λογισµικά ούτε, πολύ περισσότερο, την κατάρτισή τους σε εφήµερες τεχνολογικές δεξιότητες». (σελ. 4)

5http://www.eduportal.gr/index.php/kunena-forum/22-Εισαγωγή-των-ΤΠΕ-στην-Εκπαίδευση/936-Αναλυτικό-Πρόγραµµα-Σπουδών-ΤΠΕ-στο-∆ηµοτικό-Σχολείο

11

Βιβλιογραφία BANGEMANN M. κ.ά., (1994) Europe and the global information society:

Recommendations to the European Council, Brussels,

http://ec.europa.eu/archives/ISPO/infosoc/backg/bangeman.html.

BENNETT F., (1999) Computers as Tutors: Solving the Crisis in Education,

Educational Technology & Society 2(4) ,

http://www.ifets.info/journals/2_4/bennett_book_review1.pdf .

BRETON P. (Μετ. ∆. Γκούσκος-Γ. Πεφάνης), (1991). Ιστορία της πληροφορικής,

Αθήνα, εκδ. ∆ίαυλος.

BREUER K., (1990). Übungen, Tests und tutorielle Programme, στο MANDL H.,

Lehren und Lernen mit dem Computer, Weinheim,. Beltz Verlag, Tübimgen-

Deutsches Institut für Fernstudien, 53-75.

GRUNBERG J.-SUMMERS M., (1996). Computer Innovation in Schools: a review

of selected research literature,

http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/0962029920010209 .

HUBER G., (1985) Computer im Unterricht: Möglichkeiten Kooperativen Lernens,

München, Fischer Verlag.

KONTOGIANNOPOULOU-POLYDORIDES G. & KYNIGOS CH., (1993) An

educational Perspective of the Socio-Cultural Pre-requisites for Logo- like

Education in Greece, Proceedings of the 4th European Logo Conference, Athens, ,

377-389.

MAKRAKIS V., (1988) Computers in School Education: The cases of Sweden and

Greece,., University of Stockholm, Institute of International Education.

MUNRO R. & LAMONT M., (1996) Towards IT-confident and IT-competent

teachers, in van WEERT T., Euro-Education ’96: The teaching of the future seen in

a regional and international perspective (Conference Report), Aalborg.

PELGRUM J. & PLOMP T., (1993). Schools, Teachers, Students and Computers: a

Cross-National Perspective, Published by IEA,

http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED372734.pdf ,.

PROULX V., (1995). Computer science/informatics: the study of the Information

World, in TINSLEY D.-van WEERT T., World Conference on Computers in

12

Education VI: WCCE’95 Liberating the Learner, London, Chapman & Hall, 495-

503.

WEDEKIND J., (1990) Computer und Unterricht, MANDL H., Lehren und Lernen

mit dem Computer, Weinheim,. Beltz Verlag, Tübimgen-Deutsches Institut für

Fernstudien, , 10-18.

ΑΝΘΟΥΛΙΑΣ Τ., (1988) Υπολογιστές στην εκπαίδευση: µάθηµα ή εργαλείο;, στο

περ. Ανοιχτό Σχολείο, τ. 19, 27-28.

ΑΤΜΑΤΖΙ∆ΗΣ Α. & ΓΛΑΜΠΕ∆ΑΚΗΣ Μ., (1994). Εισαγωγή στους Η/Υ, Αθήνα,

εκδ. ΙΩΝ.

ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ Σ., (1996) Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στη

δευτεροβάθµια εκπαίδευση: Συγκριτική ερευνητική προσέγγιση σε ευρωπαϊκά

εκπαιδευτικά συστήµατα, στο ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ Α. & ΥΦΑΝΤΗ Α. &

ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ Ν., Η Εκπαίδευση στην Ενωµένη Ευρώπη, Αθήνα , εκδ. Ελληνικά

Γράµµατα, Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος, 121-132.

ΓΙΟΥΚΑΚΗ Μ., (1995) ∆ιερεύνηση των στάσεων των εκπαιδευτικών της

πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης για τη χρήση των Η/Υ στο δηµοτικό σχολείο,

µεταπτυχιακή εργασία. master, Ρέθυµνο, Πανεπιστήµιο Κρήτης, Σχολή

Επιστήµων της Αγωγής, Π.Τ.∆.Ε.

∆ΑΠΟΝΤΕΣ Ν. (2008). Η επιµόρφωση στις ΤΠΕ (1996-2008) έφθασε στα όρια της.

Και τώρα τι; http://makolas.blogspot.com/2008_05_01_archive.html

∆ΑΠΟΝΤΕΣ Ν. (2010). ΤΠΕ : Ένα νέο µάθηµα “γεννιέται” το Σεπτέµβρη 2010 σε

800 Ολοήµερα ∆ηµοτικά http://makolas.blogspot.com/2010/07/2010-800.html

ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΟΛΥ∆ΩΡΙ∆Η Γ., (1992). Η εκπαιδευτικές και

κοινωνικές διαστάσεις της χρήσης των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, στο

Σύγχρονα Θέµατα, τ.. 46-47.

ΚΥΝΗΓΟΣ Π. κ.ά. (2002). Η χρήση της τεχνολογίας της πληροφορίας και της

επικοινωνίας στο σχολείο: µελέτη πέντε περιπτώσεων 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο -

Πανεπιστηµιούπολη Γάλλου, 9 - 11 Μαΐου 2002, 525-531

http://www.clab.edc.uoc.gr/aestit/3rd/contributions/525.pdf

ΚΥΝΗΓΟΣ Χ. , (1995). Η Ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί: Η υπολογιστική

τεχνολογία ως εργαλείο έκφρασης και διερεύνησης στη γενική παιδεία,

13

ΚΑΖΑΜΙΑΣ Α. & ΚΑΣΣΩΤΑΚΗΣ Μ., Ελληνική Εκπαίδευση: Προοπτικές

Ανασυγκρότησης και Εκσυγχρονισµού, Αθήνα, εκδόσεις Σείριος, 396-416.

ΚΥΝΗΓΟΣ Χ., ΓΕΩΡΓΙΑ∆ΗΣ Π. & ΓΥΦΤΟ∆ΗΜΟΣ Γ., (1994). Η σχολική ώρα

Πληροφορικής ως ευκαιρία για εξέλιξη εκπαιδευτικών πρακτικών και αντιλήψεων,

στο ∆ΟΥΚΑΣ Κ. κ.ά., Πρακτικά 2ου Συνεδρίου Εκπαιδευτικής Πληροφορικής:

Εκπαιδευτικά Πληροφορικά Πολυ-Περιβάλλοντα, Αθήνα, εκδόσεις Εκπαιδευτήριων

∆ούκα, 101-108.

ΚΩΤΣΟΥ Χ. (2008). “Η ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ” Πτυχιακή εργασία. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟ Ι∆ΡΥΜΑ ΛΑΡΙΣΑΣ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ

ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ.

ΜΑΚΡΑΚΗΣ Β. & ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΟΛΥ∆ΩΡΙ∆Η Γ., (1995). Οι

υπολογιστές στην εκπαίδευση στην Ελλάδα και στον διεθνή χώρο: Μια κριτική

προσέγγιση.

ΜΑΚΡΑΚΗΣ Β. (2001). «Υπερµέσα στην Εκπαίδευση- Μια κοινωνικο-

εποικοδοµιστική προσέγγιση». Μεταίχµιο, (2001)

ΜΑΚΡΑΚΗΣ Β., (1996). Η πρόκληση της Πληροφορικής στα παιδαγωγικά τµήµατα

δηµοτικής εκπαίδευσης, στο ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ Α. & ΥΦΑΝΤΗ Α. &

ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ Ν., Η Εκπαίδευση στην Ενωµένη Ευρώπη, Αθήνα , εκδ. Ελληνικά

Γράµµατα, Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος, 264-283.

ΜΗΤΣΙΚΟΠΟΥΛΟΥ Μ., (1989). Η πληροφορική πηγαίνει στο σχολείο, στο περ.

Computer για όλους, 73, 125-132.

ΜΠΙΖΑ Θ. (2005). «Η ΕΛΛΑ∆Α ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ:

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕ∆ΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ»

∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ

ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΜΠΙΚΟΣ Κ., (1995). Εκπαιδευτικοί και Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές: Στάσεις

Ελλήνων εκπαιδευτικών απέναντι στην εισαγωγή ηλεκτρονικών υπολογιστών στη

Γενική Εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη, εκδ. Αδελφών Κυριακίδη Α.Ε.

ΠΑΠΑΣ Γ., (1989). Η πληροφορική στο σχολείο: υλικό, λογισµικό, εκπαίδευση

εκπαιδευτικών, Αθήνα, εκδ. ίδιου.

14

ΧΑΪΚΑΛΗΣ Σ., Φάκελος: Η πληροφορική στα σχολεία, Ποια τα κριτήρια επιτυχίας

και ποια µέτρα προτείνονται, στην εφηµερίδα Το Βήµα, 3 Ιανουαρίου, 1993, σ Ε8.

Πηγές από το διαδίκτυο ICT in Education http://en.wikibooks.org/wiki/ICT_in_Education/The_Uses_of_ICTs_in_Education Educational software. From Wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Educational_software Information literacy. From Wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Information_literacy Computers in Education. From WikiEducator http://wikieducator.org/Computers_in_Education History, the History of Computers, and the History of Computers in Education http://www.csulb.edu/~murdock/histofcs.html Andrew Molnar (1997). Computers in Education: A Brief History http://thejournal.com/Articles/1997/06/01/Computers-in-Education-A-Brief-History