Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

1

ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΑΝΟΗΚΣΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ

ΠΟΤΓΔ ΣΟΝ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΠΟΛΗΣΗΜΟ

Θ.Δ:ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΗΣΟΡΗΑ: ΔΛΠ 11

ΣΔΣΑΡΣΖ ΓΡΑΠΣΖ ΔΡΓΑΗΑ 2012-2013

Θέμα: Γηαηί ε ζπγγξαθή ηεο ειιεληθήο εζληθήο ηζηνξίαο ήηαλ «απηό πνπ εδεηνύζελ

εθείλελ ηελ ώξα ην εζληθό ζπιινγηθό ζώκα»; Να αλαθεξζείηε ζηνπο ζηόρνπο ζηνπο

νπνίνπο απέβιεπε ε απνθαηάζηαζε ηεο ηζηνξηθήο ‘ζπλέρεηαο’ ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο

ζηελ νπνία αθηέξσζαλ ηα έξγα ηνπο ν ππξίδσλ Εακπέιηνο θαη ν Κσλζηαληίλνο

Παπαξξεγόπνπινο.

Πρόησπη εργαζία

Διζαγωγή

Σόπνο γέλλεζεο θαη εμέιημεο ηεο ζύγρξνλεο ειιεληθήο ηζηνξηνγξαθίαο ήηαλ ην

λενζύζηαην ειιεληθό εζληθό θξάηνο, νη ζεζκνί θαη ε πνιηηηθή ηδενινγία ηνπ, ε νπνία

πεξηιακβάλεη ηελ εζληθή ηαπηόηεηα, όπσο απηή θαηαδεηθλύεηαη από ηελ πξνβνιή ηεο

ηζηνξηθήο ηδηαηηεξόηεηαο θαη κνλαδηθόηεηαο ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο. Όπσο νξίδεη ε

εζληθή ηδενινγία, ε έλλνηα ηνπ «έζλνπο» θαη ηεο «εζληθήο ηαπηόηεηαο» ζπλδένληαη κε

κηα ζπγθεθξηκέλε πνιηηηζκηθή νληόηεηα, ε νπνία ππάξρεη ζπλερώο θαη αδηάιεηπηα ζην

ρξόλν, κε ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά, ηα νπνία παξαδίδνληαη από γεληά ζε γεληά

αλαιινίσηα ζην πέξαζκα ησλ αηώλσλ. Έηζη, απηή ε πνιηηηζκηθή νληόηεηα

εμαζθαιίδεη γηα ηνλ εαπηό ηεο ηελ ελόηεηα, ηε κνλαδηθόηεηα θαη ηε δηαρξνληθόηεηα.

Ωο εθ ηνύηνπ, ην δήηεκα ηεο «Αξραηόηεηαο» ηνπ έζλνπο θξίλεηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθό

γηα ηελ εζληθή ηδενινγία θαη ηελ αλάδεημε ηεο ηζηνξηθήο ζπλέρεηαο. θνπόο απηήο ηεο

εξγαζίαο είλαη λα αλαδεηρηνύλ νη ζηόρνη ζηνπο νπνίνπο απέβιεπε ε απνθαηάζηαζε ηεο

ηζηνξηθήο ζπλέρεηαο ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο θαη λα πεξηγξαθεί ν ρεηξηζκόο απηνύ ηνπ

ζέκαηνο κέζα από ην έξγν ηνπ π. Εακπέιηνπ θαη ηνπ Κσλ. Παπαξξεγόπνπινπ.

Κύριο Μέρος

1. ηότοι ηης αποκαηάζηαζης ηης ιζηορικής ‘ζσνέτειας’ ηοσ ελληνικού έθνοσς

Καηά ηελ πεξίνδν δηακόξθσζεο ηνπ λένπ ειιεληζκνύ, ηόζν πξηλ ηελ επαλάζηαζε,

όζν θαη αξγόηεξα, ζηε δηάξθεηα δηακόξθσζεο ηνπ αλεμάξηεηνπ ειιεληθνύ θξάηνπο,

Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

2

ην πλεπκαηηθό ελδηαθέξνλ ήηαλ ζηξακκέλν πξνο ηελ ειιεληθή θιαζηθή αξραηόηεηα σο

βάζε γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηεο λενειιεληθήο ηζηνξηθήο ηαπηόηεηαο θαη ζπλείδεζεο. Οη

εθπξόζσπνη ηνπ Νενειιεληθνύ δηαθσηηζκνύ ζα ζηεξηρηνύλ ζηνλ αξραίν ειιεληθό

πνιηηηζκό, πξνθεηκέλνπ λα πξνβάιινπλ «δεζκνύο ζπλέρεηαο» κε ηελ αξραία δόμα θαη

λα δηακνξθώζνπλ ηελ ζπιινγηθή ηζηνξία θαη ηαπηόηεηα σο έζλνπο, κε ζθνπό λα

«λνκηκνπνηήζνπλ» ηελ επαλάζηαζε γηα εζληθή αλεμαξηεζία1. Σε ζπγθεθξηκέλε

πεξίνδν επηθξαηεί ε «αξρή ησλ εζληθνηήησλ», ζύκθσλα κε ηελ νπνία θάζε άηνκν

αλήθεη ζε έλα έζλνο, θάζε έζλνο έρεη δηθαίσκα ζηελ πνιηηηθή ηνπ απηνδηάζεζε, αξθεί

λα κπνξεί λα απνδείμεη όηη απνηειεί έζλνο. Μέζα ζε απηό ην θιίκα, νη Ρσκενί

επαλαζηάηεζαλ ελάληηα ζηνλ ηνύξθηθν δπγό, δηεθδηθώληαο ηελ πνιηηηθή ηνπο

«απζππαξμία» απηνπξνζδηνξηδόκελνη σο «Έιιελεο», δειαδή απόγνλνη θαη

θιεξνλόκνη ηνπ θιαζηθνύ αξραίνπ πνιηηηζκνύ, κε ηνλ νπνίν είραλ θνηλή γιώζζα θαη

θαηαγσγή. Μηα ηέηνηα ζύλδεζε εμαζθάιηδε γηα ηνπο ππόδνπινπο Έιιελεο ηελ

απνδνρή ησλ «πνιηηηζκέλσλ» Γπηηθώλ, απνκαθξύλνληαο ηνπο από ηε «βάξβαξε»

Αλαηνιή, κε ηελ νπνία ζπλδέζεθε ην Βπδάληην, ην νπνίν έκελε εθηόο ηεο ηζηνξίαο ηνπ

ειιεληθνύ έζλνπο.

Ζ γέλεζε θαη ε αλάπηπμε ελόο λενζύζηαηνπ θξάηνπο έγθεηηαη ζε ζεκαληηθό βαζκό

ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο ζπλείδεζεο ησλ κειώλ ηνπ όηη απνηεινύλ έλα «εζληθό ζώκα».

Κάηη ηέηνην ζπλεπάγεηαη ηνλ πξνζδηνξηζκό ησλ εζληθώλ πεπνηζήζεσλ θαη ησλ ζηόρσλ

γηα ην έζλνο. Ωο πξνο απηά ηα ζέκαηα, ε λενειιεληθή θνηλσλία παξνπζίαζε δπν

ηάζεηο. Αθελόο ππήξραλ θάπνηνη ιόγηνη επεξεαζκέλνη από ηε δπηηθή ζθέςε,

ζηξακκέλνη πξνο ηνλ αξραίν πνιηηηζκό, ηα επηηεύγκαηα ησλ Δπξσπαίσλ θαη αξλεηηθνί

κε θαζεηί πνπ αθνξνύζε ηελ Αλαηνιή. Αθεηέξνπ, ππήξραλ ιόγηνη ή δεκόζηα πξόζσπα

νη νπνίνη είραλ έληνλα αλεπηπγκέλν ην ζξεζθεπηηθό αίζζεκα θαη ζηξέθνληαλ ελάληηα

ζηα δπηηθά πξόηππα δσήο θαη ηηο ζπκπεξηθνξέο, επεηδή ζεσξνύζαλ όηη ηέηνηεο

ζπλήζεηεο είλαη αληίζεηεο κε ηελ Οξζνδνμία, ηελ νπνία αληηιακβάλνληαλ σο ηε

κεγάιε πνιηηηζκηθή παξάδνζε ηνπ ειιεληζκνύ πάλσ ζηελ νπνία βαζίδνληαη νη αμίεο

ηεο λενειιεληθήο θνηλσλίαο2.

1 Ρνηδώθνο Ν., «Ζ λενειιεληθή εζληθή ηδενινγία θαη ε εζληθή ηζηνξηνγξαθία», ζην Γ. Μαξγαξίηεο

θ.ά., Διιεληθή Ηζηνξία, η. Γ´: Νεόηερε θαη Σύγτρολε Ειιεληθή Ιζηορία, Πάηξα, ΔΑΠ, 1999 ζει. 218. 2 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 220.

Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

3

Βαζηθόο παξάγνληαο, ινηπόλ, γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο εζληθήο ηαπηόηεηαο σο

βαζηθνύ ζηνηρείνπ γηα ηε δεκηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ λενειιεληθνύ έζλνπο

ήηαλ ε ζύλδεζε κε ηελ θιαζηθή Αξραηόηεηα, ε νπνία είρε πηνζεηεζεί θαη από ηνπο

Δπξσπαίνπο θηιέιιελεο, νη νπνίνη αληηκεηώπηδαλ ηνπο Νενέιιελεο σο αληάμηνπο

ζπλερηζηέο ησλ έλδνμσλ πξνγόλσλ ηνπο. Απηή ε πεπνίζεζε ησλ Δπξσπαίσλ, όκσο,

ζύληνκα δηαςεύζηεθε εμαηηίαο ησλ εμαζιησκέλσλ θαηνίθσλ ηνπ λενειιεληθνύ

θξάηνπο θαη ησλ «βάξβαξσλ» αλαηνιίηηθσλ παξαδόζεσλ, νδεγώληαο ζε ακθηβνιίεο

γηα ηελ ηαπηόηεηα ησλ Νενειιήλσλ κε βάζε ηελ αξραηνειιεληθή ηνπο θαηαγσγή. Ωο

ζπλέπεηα απηήο ηεο ακθηζβήηεζεο δηαηππώζεθε θαη ε ζεσξία ηνπ Βαπαξνύ

ηζηνξηθνύ, Ηάθσβνπ Φαιικεξάπεξ, ν νπνίνο ππνζηήξημε όηη «ν αξραίνο ειιεληθόο

θόζκνο θαη πνιηηηζκόο είρε πξν πνιινύ πάςεη λα ππάξρεη ιόγσ ηεο θαζόδνπ θαη ηεο

εγθαηάζηαζεο ζηηο ειιεληθέο πεξηνρέο δηαθόξσλ ζιαβηθώλ θαη αιβαληθώλ θύισλ,

από ηα νπνία θαη αληινύλ ηελ θαηαγσγή ηνπ νη Νενέιιελεο. Απηή ε δηαδηθαζία

θπιεηηθήο επηκεημίαο λόζεπζε θαη, ηειηθά, εμαθάληζε ηελ αξραηνειιεληθή θπιή θαη

ηνλ πνιηηηζκό ηεο»3.

Απηή ε θαηάζηαζε πνπ δηακνξθώζεθε κε ηε ζηάζε ησλ Δπξσπαίσλ θαη θπξίσο ηε

ζεσξία ηνπ Φαιικεξάπεξ δηαηάξαμε ηε ζρέζε ησλ Νενειιήλσλ κε ην παξειζόλ θαη

ηελ ηζηνξία ηνπο θαη ππήξμε ε αθνξκή γηα ηελ εθ λένπ εμέηαζε ηεο ηδηαηηεξόηεηαο

θαη κνλαδηθόηεηαο ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο. Έηζη, ε ειιεληθή ηζηνξηνγξαθία ζα

αλαιάβεη ην δύζθνιν έξγν ηνπ πξνζδηνξηζκνύ ηεο λενειιεληθήο ηαπηόηεηαο κε

πνιηηηζκηθνύο όξνπο. Απηή ζα δείμεη όηη ν ειιεληζκόο ππάξρεη θαη εκθαλίδεηαη ζε

θάζε ηζηνξηθή επνρή, άξα είλαη δηαρξνληθόο, εληαίνο θαη κνλαδηθόο, δεδνκέλνπ όηη

ζηε καθξαίσλε ηζηνξηθή ηνπ πνξεία παξνπζηάδεη ζπνπδαίεο ηθαλόηεηεο αθνκνίσζεο

σο πνιηηηζκόο. Με απηόλ ηνλ ηξόπν νη ηζηνξηνγξάθνη ζα πξνζπαζήζνπλ λα

απνθαηαζηήζνπλ ηελ «ειιεληθή ηζηνξηθή ζπλέρεηα» εθιακβαλόκελε σο ηελ ελόηεηα

ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο από ηελ Αξραηόηεηα κέρξη ηε ζύγρξνλε επνρή4. Δκπόδην ζε

απηήλ ηελ πξνζπάζεηα ήηαλ ε βπδαληηλή πεξίνδνο, ε νπνία κεζνιαβεί κεηαμύ

αξραίνπ θαη λεόηεξνπ ειιεληζκνύ, αιιά αληηκεησπηδόηαλ απαμησηηθά από ηνπο

Γπηηθνύο. Έπξεπε, ινηπόλ, λα γίλεη επαλεθηίκεζε ηεο βπδαληηλήο ηζηνξίαο, ώζηε λα

απνηειέζεη κέξνο ηεο ειιεληθήο παξάδνζεο. ε απηήλ ηελ πξνζπάζεηα, δπν θπξίσο

3 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 221.

4 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 221.

Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

4

ηζηνξηνγξάθνη δηαθξίλνληαη γηα ηελ πξνζθνξά ηνπο, ν ππξίδσλ Εακπέιηνο θαη ν

Κσλζηαληίλνο Παπαξξεγόπνπινο.

Δπηπιένλ, έλα άιιν ζέκα πνπ βαζηδόηαλ ζηελ ηζηνξηθή ζπλέρεηα ηνπ έζλνπο θαη

απαηηνύζε θαη ηελ απνδνρή ηνπ Βπδαληίνπ ήηαλ ην «αιπηξσηηθό», ην νπνίν

δεκηνπξγήζεθε εμαηηίαο ησλ θαηά πνιύ πεξηνξηζκέλσλ ζπλόξσλ ηνπ λενζύζηαηνπ

ειιεληθνύ θξάηνπο ζε ζύγθξηζε κε ηνλ αξηζκό ησλ ειιελόθσλσλ νξζόδνμσλ

ρξηζηηαλώλ πνπ έκελαλ εθηόο ησλ ειιεληθώλ ζπλόξσλ. Σν Βπδάληην ζα απνηειέζεη

ην πνιηηηθό θαη ηδενινγηθό ππόδεηγκα, ην νπνίν ζα ζεκαδέςεη ηε λενειιεληθή εζληθή

ηδενινγία (κέρξη ην 1922) γηα πνιηηηθή ελόηεηα ηνπ ειιεληζκνύ (Μεγάιε Ηδέα)5.

Δπηπξόζζεηα, ν επξσπατθόο 19νο

αηώλαο ραξαθηεξίζηεθε από ηνλ «ξνκαληηθό

ηζηνξηζκό», ν νπνίνο ππνζηήξηδε όηη ε κειέηε ηνπ παξειζόληνο ζα βνεζήζεη ηελ

θαηαλόεζε ηνπ παξόληνο θαη ζα ζπκβάιιεη ζηνλ πξνζαλαηνιηζκό ησλ εζλώλ πξνο ην

κέιινλ. Δπίζεο, ηα γεγνλόηα ηνπ παξειζόληνο απνθηνύλ αμία θαη κπνξνύλ λα

εξκελεπζνύλ κόλν εθόζνλ ζπλδεζνύλ κε ηελ ηζηνξία ελόο έζλνπο, ην νπνίν απνηειεί

κηα ζηαζεξή αμία γηα ηελ νξγάλσζε ησλ αλζξώπηλσλ θνηλσληώλ. Σελ ίδηα πεξίνδν

εμηιεώλεηαη θαη εμηδαληθεύεηαη ν Μεζαίσλαο σο ε θαηεμνρήλ ηζηνξηθή πεξίνδνο,

θαηά ηελ νπνία άλζεζαλ ηα εζληθά ηδαληθά. Έηζη, ε αλαδήηεζε ηεο εζληθήο ηζηνξίαο

ηείλεη πξνο ηε κεζαησληθή επνρή, πξνθεηκέλνπ λα βξεζεί εθεί ε «νπζία» ηνπ έζλνπο,

ε νπνία ελππάξρεη ζηελ «ςπρή» ηνπ ιανύ θαη εκθαλίδεηαη κέζα από ηνλ πνιηηηζκό,

ηε γιώζζα, ηα ήζε θαη ηα έζηκα ησλ αγξνηηθώλ πιεζπζκώλ6.

2. πσρίδων Εαμπέλιος

Σα πην ζπνπδαία ηζηνξηνγξαθηθά έξγα ηνπ Εακπέιηνπ είλαη δπν, Άζκαηα Δεκοηηθά

ηες Ειιάδος, εθδοζέληα κεηά κειέηες ηζηορηθής περί Μεζαηωληθού Ειιεληζκού θαη

Βσδαληηλαί Μειέηαη. ην πξώην, ηα Άζκαηα Δεκοηηθά, παξαζέηεη κηα ζπιινγή

δεκνηηθώλ ηξαγνπδηώλ από ηελ επνρή ηεο Άισζεο ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο ζε κηα

πξνζπάζεηα λα απνδείμεη ηελ επηβίσζε ηνπ ειιεληθνύ πλεύκαηνο θαηά ηελ

Σνπξθνθξαηία εθθξάδνληαο ηνλ πόζν γηα ηελ αλάθηεζε ηεο ειεπζεξίαο. Ο Εακπέιηνο

κειέηεζε ηελ ιατθή πνηεηηθή δεκηνπξγία, επεηδή πίζηεπε όηη εθθξάδεη ηελ ελόηεηα ηνπ

5 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 223.

6 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 224.

Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

5

Διιεληζκνύ, δεδνκέλνπ όηη πξνέξρεηαη από ηηο αξραίεο ειιεληθέο παξαδόζεηο, νη

νπνίεο παξαδόζεθαλ «απηνύζηεο» ζηνπο Νενέιιελεο δηακέζνπ ηνπ Βπδαληίνπ7.

ην δεύηεξν έξγν, Βσδαληηλαί Μειέηαη, ν Εακπέιηνο παξνπζηάδεη ηε βπδαληηλή

ηζηνξία σο αλαπόζπαζην ηκήκα ηεο ειιεληθήο ηζηνξίαο, ην νπνίν ζπλδέεη ηελ

Αξραηόηεηα κε ηε ζύγρξνλε επνρή. Πξνθεηκέλνπ λα ηεθκεξηώζεη απηήλ ηελ ελόηεηα,

αλαθέξεη ηηο ηξεηο αξρέο νξγάλσζεο ηνπ Βπδαληίνπ, νη νπνίεο είλαη ν «Αηηηθηζκόο», ν

«Ρσκατζκόο» θαη ν «Χξηζηηαληζκόο». Γειαδή, ε πνιηηηθή ελόηεηα, πνπ αληαλαθιά ε

ξσκατθή απηνθξαηνξία, ε ηζηνξηθή θαη εζληθή ελόηεηα, πνπ απερνύλ ε θιαζηθή

παηδεία θαη γιώζζα, θαζώο θαη ε ζξεζθεπηηθή ελόηεηα, πνπ πξνζθέξεη ε Οξζνδνμία

από θνηλνύ εγγπώληαη ηε δηαρξνληθή ελόηεηα ηνπ ειιεληζκνύ. Ωζηόζν, ε κεηάβαζε

από ην Βπδάληην ζην λεόηεξν ειιεληζκό ππεξθεξλά απηέο ηηο ηξεηο αξρέο θαη

απνδίδεηαη πεξηζζόηεξν ζε κηα άιιε, ηέηαξηε αξρή, ην «Λαό», ζηνλ νπνίν

ζπλππάξρνπλ ε «ςπρή» θαη ην «πλεύκα» ηνπ ειιεληζκνύ θαηά ην Μεζαίσλα θαη ηηο

επόκελεο πεξηόδνπο ηεο ηζηνξίαο8.

Δπίζεο, ν Εακπέιηνο επηθαιείηαη ηε ιεγόκελε «ηζηνξηνλνκία», ζύκθσλα κε ηελ

νπνία ε αλζξώπηλε ηζηνξία δηακνξθώλεηαη από έλαλ παγθόζκην λόκν θαζνδεγνύκελε

από ηηο αξρέο ηεο Θείαο Πξόλνηαο θαη ηεο πξνόδνπ. Ζ παξέκβαζε ηεο Θείαο Πξόλνηαο

εθδειώλεηαη κέζα από ηε δξαζηεξηόηεηα ελόο ηζηνξηθνύ ππνθεηκέλνπ, ηνπ «Λανύ».

Σνηνπηνηξόπσο, ν Εακπέιηνο κε ην έξγν ηνπ αλαδεηθλύεη ηηο έλλνηεο ηνπ «ηζηνξηθνύ

πξννξηζκνύ» θαη ηεο «ηζηνξηθήο απνζηνιήο», ηα νπνία εξκελεύνπλ ηα ηζηνξηθά

γεγνλόηα. ύκθσλα κε απηήλ ηελ αληίιεςε, ην «ειιεληθό πλεύκα» ππό ηελ

θαζνδήγεζε ηεο Θείαο Πξόλνηαο πεξλά από δηάθνξα ηζηνξηθά ζηάδηα, αιιάδνληαο

κνξθή αλάινγα κε ηε ζεία εληνιή. Έηζη, ε Αξραηόηεηα, ε αιεμαλδξηλή πεξίνδνο, ε

Ρσκατθή Απηνθξαηνξία, ην Βπδάληην, ε Οζσκαληθή θπξηαξρία απνηεινύλ ηζηνξηθά

αλαπόθεπθηεο θάζεηο ηνπ «ειιεληθνύ πλεύκαηνο» ζηελ πνξεία πξνο ηελ επηβίσζε ηνπ

έζλνπο9.

Ζ ηζηνξηνγξαθηθή δξαζηεξηόηεηα ηνπ Εακπέιηνπ γίλεηαη ζε κηα δύζθνιε πεξίνδν

γηα ην λενζύζηαην ειιεληθό θξάηνο, θαηά ηελ νπνία επηθξαηνύλ δηαθνξεηηθέο

7 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 226.

8 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 228.

9 Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 230.

Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

6

ηδενινγηθνπνιηηηθέο αληηιήςεηο ζηελ πξνζπάζεηα ζπγθξόηεζεο εζληθήο ηαπηόηεηαο,

αλαδεηνύληαη νη δεζκνί κε ην παξειζόλ θαη δηακνξθώλνληαη ζηόρνη γηα ην κέιινλ.

3. Κωνζηανηίνος Παπαρρηγόποσλος

Πξώηνο ν Παπαξξεγόπνπινο επηρείξεζε λα αλαζθεπάζεη ηε ζεσξία ηνπ

Φαιικεξάπεξ γηα ην «λόζν» ειιεληθό έζλνο. ην έξγν ηνπ, Περί ηες εποηθήζεως

ζιαβηθώλ ηηλώλ θσιώλ εης ηελ Πειοπόλλεζο, ρξεζηκνπνίεζε ηζηνξηθά επηρεηξήκαηα

θαη αλέθεξε πνιιά πξαγκαηνινγηθά ζηνηρεία, πξνθεηκέλνπ λα δηαςεύζεη ηελ

παξαπάλσ ζεσξία ηνπ Βαπαξνύ ηζηνξηθνύ. Ο ηζηνξηθόο δελ αξλείηαη ηελ εγθαηάζηαζε

ιάβσλ ζηελ Πεινπόλλεζν, αιιά θαηαδεηθλύεη ηε ζηαδηαθή αθνκνίσζή ηνπο από

ηνπο Έιιελεο10

.

ηελ Ιζηορία ηοσ Ειιεληθού Έζλοσς παξνπζηάδεη ηελ ειιεληθή ηζηνξία ηξηώλ

ρηιηάδσλ ρξόλσλ σο εληαία, ζπλερή θαη αδηάζπαζηε, ε νπνία ιεηηνπξγεί σο βάζε γηα

ηελ θαιιηέξγεηα ηεο λενειιεληθήο ηζηνξηθήο ζπλείδεζεο θαη ηεο εζληθήο ηαπηόηεηαο.

Καηά ηε γλώκε ηνπ, ην «έζλνο» απνηειεί κηα «δηηζηνξηθά ππαξθηή πξαγκαηηθόηεηα»

θαη ζπγθεθξηκέλα ην ειιεληθό έζλνο ρσξίδεηαη ζε ηξία είδε: ηνλ αρταίο ειιεληζκό, ηο

κεζαηωληθό ειιεληζκό θαη ηο λέο ειιεληζκό. Σα δηαθνξεηηθά πξόζσπα κε ηα νπνία

εκθαλίδεηαη ν ειιεληζκόο ζηελ ηζηνξηθή πνξεία ηνπ δε κεηαβάιινπλ ηελ πξαγκαηηθή

«νπζία» ηνπ, αιιά θαηαδεηθλύνπλ ηηο δηαθνξεηηθέο κνξθέο κε ηηο νπνίεο

επηβεβαηώλεηαη ηζηνξηθά ε ελόηεηά ηνπ. Απηά ηα είδε ηνπ ειιεληθνύ έζλνπο είλαη

«λνκνηειεηαθά πξνδηαγεγξακκέλα» κε βάζε ηε Θεία Πξόλνηα θαη ηελ πξόνδν. Όπσο

θαη ζην έξγν ηνπ Εακπέιηνπ, ην ειιεληθό έζλνο ζε θάζε ηζηνξηθή θάζε ηεο πνξείαο

ηνπ θαιείηαη λα εθπιεξώζεη θαη θάπνηα ζεία εληνιή. ηελ αξραία επνρή, ζηόρνο ηνπ

είλαη ε δηάδνζε ηνπ πνιηηηζκνύ ζηελ αλζξσπόηεηα. ηνπο κέζνπο ρξόλνπο (Βπδάληην)

ζθνπόο ηνπ είλαη ε παγίσζε ηεο ρξηζηηαληθήο εζηθήο. ηε ζύγρξνλε επνρή, ζθνπόο

ηνπ είλαη λα κεηαδώζεη ηα θώηα ηνπ επξσπατθνύ πνιηηηζκνύ ζηε «βάξβαξε»

Αλαηνιή. Ζ ύπαξμε ηνπ ειιεληζκνύ, ε ζπλέρεηα θαη ε δηαρξνληθή ελόηεηά ηνπ, όπσο

θαη ε ηζηνξία ηνπ απνδεηθλύνληαη κε πνιηηηζκηθά θξηηήξηα, όπσο ε γιώζζα θαη ε

ζξεζθεία. Έηζη, δηακνξθώλεηαη έλα ηζηνξηθό ζρήκα, όπνπ νη Νενέιιελεο είλαη

απόγνλνη ησλ Βπδαληηλώλ, νη νπνίνη είλαη απόγνλνη ησλ αξραίσλ.

10

Ρνηδώθνο Ν., ό.π., ζει. 235.

Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

7

σμπεράζμαηα

πλνςίδνληαο, ε δεκηνπξγία ηνπ λενειιεληθνύ θξάηνπο επέβαιε ηε δηακόξθσζε

κηαο εζληθήο ζπλείδεζεο θαη ηαπηόηεηαο, ε νπνία λα ζηεξίδεηαη ζηελ εληαία θαη

κνλαδηθή εζληθή ηζηνξία. Απηήλ ηελ επνρή, όκσο, θπθινθνξνύλ δηαθνξεηηθέο, ζπρλά

αληηθξνπόκελεο πνιηηηθέο θαη ηδενινγηθέο πεπνηζήζεηο κεηαμύ ιόγησλ πνπ

ππνζηεξίδνπλ ην δπηηθό πνιηηηζκό θαη άιισλ πνπ αθνινπζνύλ ηε «βάξβαξε»

Αλαηνιή. Δθηόο απηώλ ησλ αληηζέζεσλ, νη Δπξσπαίνη αιιάδνπλ ζηάζε απέλαληη

ζηνπο Νενέιιελεο ιόγσ ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπο, ηα νπνία απέθιηλαλ

από ηηο επξσπατθέο πξνζδνθίεο γηα δηαηήξεζε ησλ αξραηνειιεληθώλ παξαδόζεσλ, κε

απνθνξύθσκα ηε δηαηύπσζε ηεο ζεσξίαο ηνπ Βαπαξνύ ηζηνξηθνύ Φαιικεξάπεξ γηα

«λόζν» ειιεληθό έζλνο. Σελ ίδηα πεξίνδν δηαηππώλεηαη έληνλα θαη ν πξνβιεκαηηζκόο

ζρεηηθά κε ην πιήζνο Διιήλσλ νξζόδνμσλ, νη νπνίνη έκεηλαλ εθηόο ησλ ειιεληθώλ

ζπλόξσλ. Καηαιπηηθόο γηα ηελ αληηκεηώπηζε απηώλ ησλ πξνβιεκάησλ ππήξμε ν

ξόινο ηεο ηζηνξηνγξαθίαο, κε θπξηόηεξνπο εθπξνζώπνπο ην Εακπέιην θαη ηνλ

Παπαξξεγόπνπιν. Δηδηθόηεξα, ε ηζηνξηνγξαθηθή δξαζηεξηόηεηα ηνπ Εακπέιηνπ

αληαλαθιά ηελ αλάγθε ηεο ζύγρξνλεο θνηλσλίαο γηα αλαπξνζδηνξηζκό ηεο εζληθήο

ηαπηόηεηαο θαη επηδηώθεη ηελ πνιηηηζηηθή αλαβάζκηζε ηνπ Βπδαληίνπ κε ζθνπό ηελ

έληαμή ηνπ ζηελ ηζηνξία ηνπ λενειιεληθνύ έζλνπο. ην έξγν ηνπ Παπαξξεγόπνπινπ, ε

ειιεληθή ηζηνξία παξνπζηάδεηαη «ηξηζρηιηεηήο», σο εληαία θαη κνλαδηθή, επεηδή έλα

θαη κνλαδηθό είλαη ην έζλνο, ην νπνίν ιεηηνπξγεί σο ν θύξηνο παξάγνληαο δεκηνπξγίαο

απηήο ηεο ηζηνξίαο.

Απνηειεί πξνηεηλόκελε ελδεηθηηθή ιύζε – Μειεηήζηε θαη δώζηε ηε δηθή ζαο πξνζσπηθή

καηηά – ε πεξίπησζε αληηγξαθήο ή ηππνγξαθηθώλ ιαζώλ δε θέξνπκε θακία επζύλε.

ΣΟΛΩΜΟΥ 29 ΑΘΗΝΑ 210.38.22.157 – 495 Fax: 210.33.06.463

υροντιστηριακά μαθήματα για : Ε.Μ.Π. – Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι. – Ε.Α.Π.

• www.arnos.gr … κλικ στη γνώση • info@arnos.co.gr

8

Βιβλιογραθία

Ρνηδώθνο Ν., «Ζ λενειιεληθή εζληθή ηδενινγία θαη ε εζληθή ηζηνξηνγξαθία», ζην Γ.

Μαξγαξίηεο θ.ά., Διιεληθή Ηζηνξία, η. Γ´: Νεόηεξε θαη ύγρξνλε Διιεληθή Ηζηνξία,

Πάηξα, ΔΑΠ, 1999.